Amnesty in actie, Juni 2017 by Amnesty International Vlaanderen

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW / JAARGANG 44 NR 1 / JUNI 2017 / VERSCHIJNT 2 KEER PER JAAR / ISSN 0771-7687 / P2A9062

COV ER: demonstratie tijdens het bezoek van de Amerikaanse president Trump aan Brussel, 24 mei 2017

ASIEL EN MIGRATIE VAN DE EU-TURKIJEDEAL TOT HUMANITAIRE VISA

3-4 5

AGENDA

Beste Amnesty-supporter,

FOTOREPORTAGE

OP DE BARRICADES!

Midden mei was Salil Shetty, Amnesty’s secretarisgeneraal waarmee je verder in dit blad een mooi

6-7

interview kan lezen, in ons land. Onder andere voor de opening van ons nieuwe kantoor. Een aangename werkplek die we delen met de collega’s van Amnesty International Belgique francophone. Een inspirerende

INTERVIEW

WE MOETEN DRINGEND MEER PRATEN MET WIE HET NIÉT MET ONS EENS IS

plek van waaruit we onze middelen nog efficiënter kunnen inzetten voor mensenrechten.

8-9

En dat is nodig. Overal ter wereld rechtvaardigen regeringsleiders mensenrechtenschendingen om het land “veilig” te houden. Het beoogde effect wordt

INHOUD

echter niet bereikt, integendeel. Het begrip mensenrechten is niet in een spitsvondige oneliner te vatten. Het is evenmin een onderwerp waar onze steeds meer aan populisme onderhevige samen

PERSVRIJHEID

EEN GEVANGENIS VAN STILTE: HET EINDE VAN DE JOURNALISTIEK IN TURKIJE

leving veel aandacht voor heeft. Angst zet wel aan tot

10-11

handelen, maar angst inspireert niet. Daarom is het belangrijk om de resultaten die we als mensenrechten beweging halen in de verf te zetten. Onze beweging boekt resultaten die voor veel mensen hét verschil betekenen tussen een menswaardig of een mens-onwaardig leven. Het verschil tussen wanhoop en hoop. Daarom blijven we nieuwe actiemethodes uitproberen, bewandelen we het nog onbetreden pad.

SCHRIJFMARATHON

4,6 MILJOEN ACTIES WERELDWIJD BRENGEN HOOP

12-13

En staan we slechts op één barricade: die van de mensenrechten. Misschien ben ik een dromer, maar ik denk dat de werkelijkheid voor een deel uit dromen voortkomt. Mahatma Ghandi en Martin Luther King waren ook dromers. Die droegen een licht in zich. Daarom voel ik mij verplicht om ook een klein (Amnesty-)kaarsje van

14 SCHRIJFACTIES

datzelfde licht te dragen. En misschien doen we dat wel samen, met alle Amnesty-supporters, over de hele

wereld.

Rik Vereecken

15 / AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 2

Voorzitter

VAN DE EU-TURKIJEDEAL TOT HUMANITAIRE VISA

ASIEL EN MIGRATIE

De vluchtelingencrisis in Europa overheerst al sinds de zomer van 2015 de politieke actualiteit. Intussen is het voor asielzoekers nog moeilijker geworden om veiligheid te vinden in Europa: er bestaan amper veilige en legale vluchtroutes, en als gevolg van de EU-Turkijedeal zitten duizenden asielzoekers al maandenlang vast in Griekenland, in erbarmelijke omstandigheden. Dit beleid van grenzen sluiten en muren bouwen creëert enkel meer problemen. In deze bijdrage geven we een korte update over belangrijke recente ontwikkelingen in het Europese asielbeleid.

DE EU-TURKIJEDEAL Op 18 maart 2016 is de EU-Turkijedeal afgesloten. Volgens dit akkoord moeten mensen die aankomen op de Griekse eilanden, met inbegrip van asielzoekers, teruggebracht worden naar Turkije. De Europese Unie van zijn kant verklaarde zich bereid om per teruggebrachte persoon één andere asielzoeker vanuit Turkije te hervestigen naar een Europees land. Het akkoord is gebaseerd op de veronderstelling dat Turkije een veilig land is voor vluchtelingen. Het werd voorafgegaan door een enorm financieel engagement vanwege de Europese Unie: aan Turkije werd 6 miljard euro beloofd om de humanitaire situatie voor vluchtelingen in het land te verbeteren. Onmiddellijk nadat het akkoord gesloten werd, werden de opvangcentra op de Griekse eilanden omgevormd naar detentiecentra. Nieuw aangekomen asielzoekers werden er opgesloten. De situatie in die centra is abominabel. Er zijn nauwelijks sanitaire en medische voorzieningen. De Griekse eilanden zijn veranderd in een de facto wachtkamer. De Europese kusten ver-

anderden van een toevluchtsoord in een gevaarlijke plaats. Vooral tijdens de barkoude wintermaanden was het er een ware hel. Het was (en is) er onveilig, en jammer genoeg vielen er zelfs doden te melden. Zo overleden een 66-jarige vrouw uit Irak en een vijfjarig jongetje nadat een geïmproviseerd gasvuurtje ontplofte.

bevinden. Een duizendtal personen werden teruggebracht naar Turkije. Amnesty International kon vaststellen dat sommige Syrische asielzoekers gedwongen terugkeerden naar Turkije, zonder toegang tot asiel en zonder in beroep te kunnen gaan tegen hun terugkeer. Dit is in strijd met het internationaal recht. Anderen zijn ‘vrijwillig’ teruggekeerd naar Turkije door de ellende op de Griekse eilanden.

Asielzoekers kunnen in de centra weliswaar een asielaanvraag indienen, maar de behandeling van die aanvraag laat lang op zich wachten. Niet verwonderlijk, want Griekenland heeft nooit een goed functionerend asielsysteem gehad.

TURKIJE IS GEEN VEILIGE HAVEN VOOR VLUCHTELINGEN.

Van de 27.000 asielzoekers die de eilanden bereikten tussen maart 2016 en eind januari 2017 zit het merendeel nog vast in de kampen. Een minderheid mocht verder reizen naar het Griekse vasteland, op grond van gezinshereniging of omwille van hun bijzonder kwetsbare situatie. Van duizenden anderen weet men niet waar ze zich nu

Turkije is geen veilige haven voor vluchtelingen. De opvang is er ondermaats, er zijn geen duurzame oplossingen voor vluchtelingen en de procedure loopt mank. Het idee dat men asielzoekers makkelijk zou kunnen terugsturen naar dit ‘veilige land’, is een fictie. Dat werd erkend door de beroepsinstanties die over de aanvragen

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 3

lopen - toe verplicht een humanitair visum af te leveren. Het Hof heeft geoordeeld dat het afleveren van humanitaire visa een aangelegenheid is die door het nationale recht geregeld wordt. Op die manier ligt de bal dus weer in het kamp van de lidstaten.

Het is duidelijk dat het akkoord geen succes is. Toch wordt het nu door de Europese Commissie en door verschillende Europese leiders wel als dusdanig voorgesteld. Er gaan zelfs stemmen op om gelijkaardige akkoorden te sluiten met landen zoals Libië, Soedan en Niger. Dat is onaanvaardbaar. Bovendien moet er een einde komen aan de mensonwaardige toestand op de Griekse eilanden.

ER IS NOOD AAN VEILIGE EN LEGALE ROUTES VOOR MENSEN OP DE VLUCHT.

HUMANITAIRE VISA Een humanitair visum kan voor mensen op de vlucht een legale manier vormen om naar een ander land te reizen, en daar asiel aan te vragen. Staten kunnen beslissen om zo’n visum af te leveren om humanitaire redenen, maar ze kunnen daar tot nu toe niet toe verplicht worden: een humanitair visum is een gunst, geen recht. De Belgische staat heeft een procedureslag gevoerd met een aantal Syrische gezinnen die een humanitair visum probeerden af te dwingen. Uiteindelijk is de zaak voorgelegd aan het Europees Hof van Justitie. De centrale vraag was of het Europees recht de lidstaten er in bepaalde gevallen – wanneer de aanvragers een reëel en ernstig gevaar

Een beslissing van het Europees Hof die EU-lidstaten verplicht om aan mensen in reëel gevaar een visum af te leveren, had een breekijzer kunnen zijn om de EU-lidstaten te dwingen meer verantwoordelijkheid te nemen. Maar de huidige uitspraak zou ook een stimulans kunnen – en moeten - zijn om afspraken over het afleveren van humanitaire visa verder af te stemmen in Europees en internationaal verband. Er is nood aan veilige en legale routes voor mensen op de vlucht, via een transparante en duidelijke procedure. België kan daarbij een voortrekkersrol spelen en veel meer mensen de kans geven met visa veilig en ordentelijk asiel aan te vragen. Het zou er daarbij niet om gaan de asielsluizen van de hele wereld naar Europa open te zetten, maar wel om een rigoureuze mensenrechtenstempel te drukken op het Europees asielbeleid. Hoeveel humanitaire visa afgeleverd worden zou kunnen afhangen van het aantal vluchtelingen in nood en van de

manier waarop landen er in slagen verantwoordelijkheid te delen, bijvoorbeeld in een Europees spreidingsplan dat écht wordt uitgevoerd.

FORT EUROPA? De voorbije jaren zijn Europese landen dus steeds hardnekkiger de nadruk gaan leggen op grensbewaking en manieren om vluchtelingen buiten Europa te houden. Dit is niet alleen kortzichtig, maar ook onmenselijk. Mensen op de vlucht voor oorlog en vervolging moeten de bescherming krijgen waar ze recht op hebben. Europa, en dus ook België, moet hierin zijn verantwoordelijkheid opnemen, door te zorgen voor veilige en legale routes én voor voldoende financiering van humanitaire hulp in de regio. Via hervestiging kunnen kwetsbare vluchtelingen op een veilige en legale manier veiligheid en bescherming krijgen. Ze worden door de VN geselecteerd in een vluchtelingenkamp en komen dan bijvoorbeeld met het vliegtuig naar België, waar ze asiel krijgen. Dit, en andere veilige en legale routes zoals gezinshereniging en humanitaire visa, zijn de enige manieren om te zorgen dat vluchtelingen hun leven niet in handen van smokkelaars hoeven te leggen én om de vluchtelingenstroom op een ordentelijke manier te laten verlopen.

JULIE ADYNS, BELEIDSVERANTWOORDELIJKE

MEER WETEN? BESTEL ONZE GRATIS BROCHURE. © REUTERS/DARRIN ZAMMIT LUPI

Weet je niet altijd hoe je moet reageren op uitspraken en vooroordelen over vluchtelingen? Amnesty International ontwikkelde de brochure “Alles wat je wil weten over vluchtelingen”, een handig en toegankelijk boekje boordevol informatie voor jezelf en je gesprekspartners. De brochure bevat cijfers en argumenten die 10 verschillende misvattingen omtrent de vluchtelingencrisis rechtzet én oplossingen aanreikt. De geactualiseerde versie van de brochure “Alles wat je wil weten over vluchtelingen” kan je downloaden op www.amnesty-international.be of bestellen via e-mail naar onthaal@amnesty-international.be.

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 4

OPVANGK AMP OP LESBOS, 7 JANUARI 2017

ACTIE TEGEN DE EU-TURKIJEDEAL A AN DE EUROPESE COMMISSIE, BRUSSEL

ASIEL EN MIGRATIE

van asielzoekers in Griekenland moesten oordelen. Bovendien heeft onderzoek van Amnesty International uitgewezen dat Turkije asielzoekers en vluchtelingen heeft terug gestuurd naar landen waar ze ernstig gevaar lopen, zoals Syrië, Irak en Afghanistan.

AGENDA ZOMERHELDEN GEZOCHT

JONGEREN WEEKEND

DRANOUTER, 2016

Ook dit jaar tekent Amnesty present op de zomerfestivals Sfinks Mixed (27 - 30 juli) en Dranouter Festival (4 - 6 aug). We zoeken nog energieke enthousiastelingen om als vrijwilliger mee te werken op onze festivalstand.

AMNESTY-DAG

AMNEST Y-DAG 2016

AGENDA

Ben jij de vriendelijke entertainer, met een hart voor Amnesty en onze campagnes die zowel de kleinste kleuter als de meest krasse senior kan onderhouden? Neem als de bliksem contact op met bert.maes@amnesty-international.be.

Ben je tussen 16 en 25 jaar oud en heb je zin om je te verdiepen in mensenrechten en om creatieve acties te bedenken en uit te voeren? Dan ben je welkom op het Amnesty Jongerenweekend van vrijdagavond 29 september tot en met zondag 1 oktober in Leuven. Dit jaar staat het weekend in het teken van het recht op vrije meningsuiting. Zin? Schrijf je nu in via www.amnesty-international.be/ jongerenweekend!

Dé ontmoetingsdag van het jaar, dat is de Amnesty-dag op 30 september 2017 in de Universiteitsbibliotheek op het Ladeuzeplein in Leuven. Tijdens de dag kan je mede-activisten ontmoeten en tal van interessante workshops en thematische vormingen volgen. Maak ook kennis met Sakris Kupila uit Finland, een jonge en bijzonder gedreven mensenrechtenverdediger die zijn verhaal komt vertellen. Van harte welkom!

GOED NIEUWS

IRAN LAAT PROMINENTE MENSENRECHTENVERDEDIGER VRIJ OP 12 MEI KWAM DE IRAANS-KOERDISCHE MENSENRECHTENVERDEDIGER EN JOURNALIST MOHAMMAD SADIQ KABUDVAND VRIJ. HIJ WERD IN 2011 TOT 10,5 JAAR GEVANGENISSTRAF VEROORDEELD VANWEGE ZIJN INZET VOOR DE HUMAN RIGHTS ORGANISATION OF KURDISTAN WAARVAN HIJ DE OPRICHTER WAS, EN VANWEGE ZIJN WERK VOOR DE IRAANSE KRANT PAYAM-E MARDOM-E KURDISTAN. AMNESTY VOERDE JARENLANG ACTIE VOOR MOHAMMAD SADIQ KABUDVAND, ONDERMEER TIJDENS DE 50E VERJAARDAG VAN DE BEWEGING. ZIJN VRIJLATING IS EEN POSITIEF SIGNAAL EN MOET VOOR DE IRAANSE AUTORITEITEN DE WEG VRIJMAKEN OM EEN EINDE TE MAKEN AAN HET VERVOLGEN VAN MENSENRECHTENACTIVISTEN EN JOURNALISTEN. / AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 5

/ MEER GOED NIEUWS OP WWW.AMNESTY-INTERNATIONAL.BE/GOEDNIEUWS /

FOTOREPORTAGE

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 6

OP DE BARRICADES! Als mensenrechten geschonden worden, komt Amnesty International in actie. We sturen onze onderzoekers uit, richten ons tot de media en de machthebbers, starten petities of schrijfacties én we trekken de straat op. De afgelopen maanden was dat laatste meer dan ooit nodig. Een greep uit enkele van de acties van dit voorjaar.

2 Rouwstoet voor gerechtigheid in Beni, DRC, 7 mei

3 Actie voor opgepakte VUBwetenschapper Ahmadreza Djalali en doctoraatsstudent Hamid Babaei, 14 februari en 21 maart

FOTOREPORTAGE

1 Bring them here, autokaravaan voor een humaan Europees vluchtelingenbeleid, 6 maart

4 Actie voor Azimjan Askarov tijdens het bezoek van de Kirgizische president aan de Europese instellingen, 16 februari

5 Protest tegen burgerslachtoffers in Jemen, 24 maart 6 Projectie op de ambassade van Saoedi-Arabië voor de vrijlating van Raif Badawi, 9 januari 7 Demonstratie tijdens de inauguratie van de Amerikaanse president Trump, 20 januari

8 Actie voor Egyptisch persfotograaf Shawkan tijdens filmfestival Mooov, 18 april–2 mei 9 Solidair met opgesloten journalisten en cartoonisten in Turkije op de Dag van de Persvrijheid, 3 mei 10 Demonstratie tegen het geplande Amerikaanse inreisverbod, 20 februari

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 7

“WE MOETEN DRINGEND MEER PRATEN MET WIE HET NIÉT MET ONS EENS IS” SALIL SHETTY, SECRETARIS-GENERAAL AMNESTY INTERNATIONAL

Salil Shetty was op 12 en 13 mei te gast in het Brusselse hoofdkwartier van de Belgische afdelingen van Amnesty International. Voor een interview met ‘Amnesty in Actie’ maakte hij graag wat tijd vrij. De 56-jarige Indiër staat sinds 2010 aan het hoofd van Amnesty. “Een groot privilege” vindt hij het om een beweging voor de mensenrechten met meer dan zeven miljoen leden te mogen leiden. “Maar er zijn zeven miljard mensen in de wereld. We hebben dus nog veel werk voor de boeg”, lacht hij. Maar als hij het over de “uitdagende tijden” heeft waarin we nu leven, is hij bloedserieus.

Bent u pessimistisch of ziet u ook lichtpunten? SALIL SHETTY: “Ze stellen me vaak die vraag: gaat het nu slechter of beter met de mensenrechten? Het antwoord hangt af van de tijdsspanne die je bekijkt. Sinds 1961, toen Amnesty werd opgericht, zijn we er geweldig op vooruitgegaan. Veel zaken vinden we nu vanzelfsprekend – vrouwenrechten, LGBT-rechten, toegang tot onderwijs en informatie… Maar de laatste tien jaar stellen we vast dat het bergaf is gegaan. Toen ik als secretaris-generaal begon in 2010 barstte de Arabische Lente los, wat ons vervulde met enorme hoop. Maar het klimaat sloeg daarna om. De klok is teruggedraaid.” Moet Amnesty zich aanpassen aan deze veranderingen? SALIL SHETTY: “Dat doen we. Het hangt er natuurlijk van af wat je onder ‘aanpassen’ verstaat. Ik zat in Nederland samen met

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 8

INTERVIEW

“We hebben de neiging te spreken met wie het met ons eens is. Maar het is tijd om veel meer te praten met wie het niét met ons eens is. We have to reach out.” Amnesty’s ‘grote baas’ Salil Shetty noemt dat een van de uitdagingen waar onze mensenrechtenorganisatie vandaag voor staat.

politici, vlak voor de verkiezingen. Politici van de belangrijkste centrumpartijen hoorde ik er extremistische, populistische standpunten verkondigen. Het is overal in de wereld hetzelfde: wie zich als belangrijke centrumpartij aangevallen voelt door extremistische opinies en partijen die aan populariteit winnen, gaat zich aanpassen en neemt een deel van die extremistische standpunten en argumenten (tegen moslims, vluchtelingen, mensenrechten onder meer) over. Dat is een gevaarlijk soort aanpassing. “Amnesty heeft zich altijd aangepast. Zo zijn we relevant gebleven, ook na 56 jaar. We hebben een heel traject afgelegd: van de start met politieke gevangenen over foltering en de doodstraf naar de sociale, economische en culturele rechten. We bestrijken nu het hele spectrum van de mensenrechten. Een nieuwe uitdaging voor ons vandaag is de impact van de nieuwe technologie op mensenrechten. We moeten dat aanpakken, want technologie biedt zowel kansen, maar vormt tegelijk een bedreiging.”

U hebt een meer gedecentraliseerde organisatievorm bij Amnesty doorgedrukt, wat nogal wat stof deed opwaaien. Hoe kijkt u daar nu op terug? SALIL SHETTY: “In 2010, bij het begin van de Arabische lente, waren we niet ter plaatse.

Vandaag hebben we in alle regio’s van de wereld kantoren en zijn we er wel meteen bij, als er ergens een crisis uitbreekt. Een tweede pluspunt is dat als we nu over een regio iets zeggen, dat gebeurt door mensen uit die regio zelf. Want Amnesty kreeg vroeger wel eens het verwijt dat het te westers was. Dat kunnen ze nu niet meer zeggen.”

Mogen we zeggen dat u Amnesty “geglobaliseerd” hebt? SALIL SHETTY: “Ja, de bedoeling was van Amnesty International een echt globale, wereldwijde organisatie te maken. Maar het zijn niet alleen de stafmedewerkers maar vooral de leden en activisten aan de basis die alle werelddelen moeten vertegenwoordigen. Met onze nieuwe strategische doelstellingen mikken we op 25 miljoen activisten. Dat zijn er dus 18 miljoen meer dan vandaag. Een zeer ambitieus streefdoel, geef ik toe. “Nieuwe media en technologie moeten ons daarbij helpen. De respons op onze MOOC, onze online cursus mensenrechten, is verbluffend. Een enorm aantal cursisten volgt die, overal in de wereld, ook op plaatsen die je niet zomaar verwacht, zoals SaoediArabië, Egypte, Nigeria, …. Dat toont dat er een grote vraag is, niet enkel naar de cursus, maar vooral naar de hoop waar Amnesty voor staat.

“Activisten onderschatten vaak de impact die ze hebben. Als ze in hun hoekje of met hun lokale groep hun ding doen, zien ze de volle kracht van Amnesty niet. Maar de brieven die ze schrijven en soms naar de duisterste uithoeken van de wereld sturen, maken wel degelijk een verschil. We zijn soms kritisch over onze briefschrijverij, maar je moet de mensen eens horen die de brieven ontvangen.”

Je vroeg me of ik hoopvol ben? ‘You can’t fool all the people all of the time’, zei John F. Kennedy. Zonder inhoud hou je het op de lange termijn niet vol. Op de korte en middellange termijn zijn de mensenrechten wel in de verdrukking, ja. Maar het verzet daartegen neemt ook toe. Sinds Trump aan het bewind is, sprong het aantal volgers van onze Twitter-account in de VS van 1 miljoen naar 3 miljoen.”

Hoe gaan we om met de Trumps van deze wereld? SALIL SHETTY: “Trump, Erdogan, Duterte, .… Ze gaan op dezelfde manier te werk. Ze creëren een ‘wij’ en een ‘zij’ en maken van ‘zij’ de zondebokken, waar we vanaf moeten geraken om onze problemen op te lossen.

Heeft u nog een boodschap voor onze Amnesty-activisten? SALIL SHETTY: “We zijn trots op het mensenrechtenwerk dat Amnesty in België verricht, zowel de Vlaamse als de Franstalige vleugel. Ik volg natuurlijk niet op de voet wat jullie activisten in België doen, maar ik merk wel de gevolgen, in Congo of Burundi of op andere plaatsen.

“Onze analyse is niet zo verschillend van die van Trump & co. Wij zeggen ook dat het systeem gefaald heeft, dat de ongelijkheid toeneemt, dat de globalisering winnaars en verliezers oplevert en dat de verliezers aan hun lot worden overgelaten. Maar onze oplossingen zijn totààl tegengesteld aan die van hen.

“Toen Amnesty 50 werd, in 2011, vroegen we Aung San Suu Kyi om een boodschap. ‘Mijn boodschap’, zei ze, ‘is dat Amnesty zou moeten sluiten. Jullie doel is bereikt, ik ben vrij, mijn land wordt democratisch en de tijden veranderen…’

• •

•

• •

•

Geboren 3 februari 1961 in Bangalore (India) Zijn vader was journalist en een bekende activist voor de rechten van de Dalit (onaanraakbaren); zijn moeder was als advocate actief in de strijd voor vrouwenrechten. Hij begon zijn lange loopbaan als activist in de strijd tegen armoede en onrechtvaardigheid. 1998-2003: directeur van ngo Action Aid 2003-2010: directeur van de Millennium Campagne van de VN Sinds juli 2010 de (achtste) secretaris-generaal van Amnesty International

“Ik wou dat ze gelijk had. Helaas, we leven in een tijd waarin meer dan ooit nood is aan een organisatie als Amnesty International. En het zijn de activisten aan de basis die onze organisatie draaiend houden. Daarom, aan iedereen: van harte dank.” JIMMY MARTENS

INTERVIEW

“Hoe ze aan te pakken? Zoals we het altijd doen. Met goed onderbouwde feiten naar het publiek trekken, mobiliseren. En daarbij moeten we buiten onze vertrouwde kring van leden en sympathisanten treden. We mogen niet blijven hangen bij wie het met ons eens is, maar we moeten veel meer praten met wie het niet met ons eens is. Anders dreigen we zelfvoldaan te worden.”

“Onze gedegen research, feitenkennis en juridisch onderbouwde analyses zijn belangrijke troeven. Maar het unieke van Amnesty is dat het een organisatie van mensen is, een massabeweging. Die twee componenten leveren een buitengewone combinatie op.

SALIL SHETTY

SALIL SHET T Y EN DIDIER REYNDERS, MINISTER VAN BUITENL ANDSE ZAKEN

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 9

PERSVRIJHEID

EEN GEVANGENIS VAN STILTE: HET EINDE VAN DE JOURNALISTIEK IN TURKIJE Turkije is, volgens het Comité ter Bescherming van Journalisten, het land met de meeste journalisten in gevangenschap ter wereld. Niet bepaald iets om trots op te zijn… Een derde van alle gevangengenomen journalisten, mediaprofes sionals en mediabestuurders wereldwijd bevindt zich in Turkse gevangenissen, de meesten in afwachting van een rechtszaak. Sommigen zitten al maanden in de gevangenis. De nog steeds geldende noodtoestand werd afgekondigd in juli, na een gewelddadige couppoging die volgens de president en de regering werd gepleegd door aanhangers van de religieuze geleerde Fethullah Gülen. Journalisten zijn het slachtoffer van de ongekend harde aanpak van alle vormen van oppositiemedia. Bovendien zijn meer dan 160 mediakanalen verboden. De boodschap, en de daaruit voortvloeiende gevolgen voor de persvrijheid, zijn duidelijk en verontrustend: er is steeds minder ruimte voor afwijkende meningen en voor de eigen mening uitkomen is levensgevaarlijk.

ANGST WERKT VERLAMMEND Uitholling van de persvrijheid is niet nieuw in Turkije. Toen in 2013 massademonstraties werden gehouden in het Gezipark in Istanbul zond een prominent nieuwskanaal een natuurdocumentaire over pinguïns uit in plaats van nieuws over de demonstraties. Journalisten werden ontslagen omdat de autoriteiten ontevreden waren over hun werk. Kritische mediakanalen werden overgenomen en hun berichtgeving werd volgzamer. Meer dan 120 journalisten en andere mediaprofessionals zitten in de gevangenis en duizenden anderen zijn werkloos als gevolg van

het verbod op meer dan 160 mediakanalen. Het effect van deze meest recente golf van uitholling van de persvrijheid is duidelijk: de onafhankelijke journalistiek staat in Turkije aan de rand van de afgrond. De angst voor gevangenschap voor het bekritiseren van de autoriteiten is voelbaar: krantencolumns en actualiteitenprogramma’s, die heel populair zijn in Turkije, bevatten nauwelijks nog afwijkende of sterk uiteenlopende meningen.

VRIJE MEDIA ZIJN CRUCIAAL Probeer het je eens voor te stellen: een wereld zonder vrije media. Hoe zou dat eruitzien? Beperkte informatie over de wereld om ons heen. Beperkte toegang tot verschillende analyses. Beperkte mogelijkheden om instituten en overheden open en transparant ter verantwoording te roepen. Welke invloed zou het hebben op wie jij bent, op hoe jij jezelf ziet in de wereld, als je niet wist wat er om je heen gebeurt? Hoe zou je je mening vormen over gebeurtenissen en onderwerpen als je niet kon luisteren naar de expertise, de meningen en de analyses van anderen? Vrije media vormen een essentieel onderdeel van elke functionerende, pluralistische samenleving. Vrije media zijn een cruciaal middel om het recht op vrijheid van meningsuiting uit te oefenen. Hieronder valt ook het recht om allerlei soorten informatie en ideeën te verzamelen en te ontvangen. Vrije media zijn essentieel om machthebbers ter verantwoording te roepen over hun daden. De onafhankelijke media in Turkije zijn nog niet dood, maar wel zwaargewond. Er moet een einde komen aan deze hard aanpak van de media. Journalisten en andere mediaprofessionals mogen niet langer worden blootgesteld aan langdurig en als straf bedoeld voorarrest. Ze moeten gewoon hun werk kunnen doen, want journalistiek uitoefenen is geen misdaad.

Kom in actie voor persvrijheid in Turkije op www.amnesty-international.be/persvrijheid-turkije / AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 10

DE HARDE AANPAK VAN DE MEDIA IN CIJFERS

Nr 1:

in Turkije zitten meer journalisten in de gevangenis dan in eender welk ander land.

1/3e

van de gevangengezette journalisten in de wereld bevindt zich in Turkije.

120+

journalisten zitten nog in de gevangenis na de harde aanpak die volgde op de couppoging.

160+

mediakanalen zijn verboden sinds de couppoging.

AHMET ŞIK gedetineerd sinds 29 december 2016 Ahmet Şık is een zeer ervaren onderzoeksjournalist die eerder te maken heeft gehad met politiek gemotiveerde vervolging en gevangenschap. Hij werd in 2011 meer dan een jaar gevangengezet omdat hij een boek had geschreven over de vermeende infiltratie van overheidsinstellingen door aanhangers van de religieuze geleerde Fethullah Gülen, indertijd nog een bondgenoot van de regerende Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP).

ASLI ERDOĞAN gedetineerd van 16 augustus t/m 29 december 2016

DE GEVANGENNEMING VAN AHMET IS

De gevierde romanschrijfster Asli Erdoğan bracht bijna vijf maanden in de gevangenis door vanwege haar rol als vrijwillig adviseur en auteur voor de inmiddels opgeheven Koerdische krant Özgür Gündem.

EEN BOODSCHAP AAN ANDEREN DIE

PERSVRIJHEID

Afgelopen december werd Ahmet opnieuw gevangengenomen in afwachting van een rechtszaak. Dit keer werd hij beschuldigd van het maken van propaganda voor de gewapende Koerdische Arbeiderspartij (PKK) en de FETÖ (de Fethullahistische Terroristische Organisatie, zoals de regering de Gülen-beweging noemt).

NOG VRIJ RONDLOPEN: WAAG HET NIET

Gewapende en gemaskerde agenten kwamen om 3 uur ‘s middags naar haar huis en doorzochten acht uur lang haar 3500 boeken en aantekeningen van de afgelopen twintig jaar. Hoewel ze hierbij geen bewijzen vonden, werd ze gedetineerd en beschuldigd van terroristische misdrijven.

OM ONS DOEN EN LATEN TER DISCUSSIE TE STELLEN, WAAG HET NIET TE ZEGGEN WAT JE DENKT. Yonca Verdioğlu, echtgenote van Ahmet Şık

Toen Asli werd voorgeleid voor de rechtbank, verwachtte ze dat ze zou worden vrijgelaten. Ze was tenslotte nooit vervolgd voor iets dat ze had geschreven, ze had niets fout gedaan en als lid van de adviesraad was ze niet wettelijk verantwoordelijk voor de inhoud van de krant. Maar de rechter stuurde haar terug naar de gevangenis in afwachting van haar rechtszaak. Asli Erdoğan leidt aan chronische ziekten die door haar verblijf in de gevangenis werden verergerd. “Het ergste in de gevangenis was de kou vanaf september. Op een gegeven moment werd ik overgebracht naar een grote zaal met twintig andere vrouwen. De aanwezigheid van deze vrouwen heeft me geholpen in leven te blijven.”

“Ik heb sinds mijn vrijlating niet meer geschreven en ik denk niet dat ik op korte termijn weer columns ga schrijven. Ik probeer nu te herstellen. In de gevangenis leefde ik van dag tot dag. Nu ik vrij ben, voel ik pas echt de fysieke gevolgen.”

Asli Erdoğan is sindsdien voorwaardelijk vrijgelaten, maar ze wordt nog steeds beschuldigd van terroristische misdrijven.

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 11

4,6 MILJOEN ACTIES WER In december 2016 gaven Amnestysupporters het beste van zichzelf: maar liefst 4.660.774 brieven, e-mails, solidariteitsacties en nog veel meer werden toen de wereld ingestuurd tijdens de Schrijfmaraton voor 10 individuen en groepen in nood. Zij willen jou op hun beurt bedanken.

SCHRIJFMARATHON

APAM is een Malawische org anisatie die opkomt voor de rechten van mensen met albinisme. Wer eldwijd werden er 566 000 brieven geschreven voor Annie, een meisje met albinisme. In december 2016 verspreid de de regering in Malawi een han dboek om beter met misdaden tegen men sen met albinisme om te gaan.

EN “JIJ KENT ONS NIET, WIJ KENN JIJ JOU NIET, MAAR TOCH STRIJD WE MEE VOOR ONZE VRIJHEID. ZIJN JE HIERVOOR EEUWIG DANKBAAR. JE GEEFT ONS DE KRACHT OM NOOIT OP TE GEVEN.” met Azah Levis Gob werd samen elle Niv h Afu en Feh Fomusoh Ivo r cel jaa tien tot en ero Nfor in Kam je. rap s-g sm een r voo veroordeeld

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 12

“DE MORELE STEUN VAN AMNESTY INTERNATIONAL HE EFT ONS MEER VERTROUWEN GEGEVEN IN ONZE STRIJD.”

ELDWIJD BRENGEN HOOP ET HEEL “IK WIL JULLIE M NKEN VOOR MIJN HART BEDA LATENDE STEUN. F A IT O O N IE LL JU ILJOEN MEER DAN EEN M N MET 1 STEM MENSEN KWAME RHEID. MIJN OP VOOR DE WAA IS EINDELOOS.” DANKBAARHEID Amerikaans Edward Snowden, ft nog steeds in klokkenluider, lee ballingschap.

SCHRIJFMARATHON

Máxima Acuña, boerin in Peru die bedreigd wordt omdat ze strijdt voor haar land. Máxima kreeg meer dan 150.000 solidariteitskaartjes. De minister van Justitie heeft haar een bezoek gebracht en belooft zich in te zetten voor haar veiligheid. In mei 2017 kwam er alvast een einde aan de rechtszaak tegen haar.

“IK BEN DANKBAAR DAT IK NIET ALLEEN BEN. MET AL DIE STEUN WERELDWIJD! BLIJF STRIJDEN, BLIJF HELPEN, NIET ALLEEN VOOR MIJ, MAAR VOOR IEDEREEN IN NOOD, OK?”

“IK KREEG TRANEN IN MIJN OGEN TOEN IK AL DIE BRIEVEN EN KAARTJES ZAG. HET GEEFT ME ZOVEEL KRACHT TE WETEN DAT ER ZOVEEL MENSEN ACHTER MIJN VADER EN MIJN FAMILIE STAAN, BEDANKT!” Jewher Tothi, zoon van de Chinese professor Ilham die nog steeds in de gevangenis zit omwille van zijn kritische stem.

Al deze hartverwarmende reacties tonen dat jullie brieven levens veranderden. Bedankt!

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 13

SOEDAN: MENSENRECHTEN VERDEDIGER IN DE CEL Dokter Mudawi Ibrahim Adam is een prominente mensenrechtenverdediger in Soedan. Hij richtte de Sudan Social Development Organization op die zich inzet voor mensenrechten en humanitaire projecten in Soedan. Een doorn in het oog van de Soedanese regering die de organisatie verbood in 2009.

SCHRIJFACTIE

Mudawi werd in het verleden al meermaals gearresteerd voor zijn mensenrechtenwerk. Op 7 december 2016 werd hij zonder reden opnieuw aangehouden. Volgens een medegevangene werd Mudawi in mekaar geslagen terwijl hij aan een paal was vastgemaakt. Tot op vandaag is er nog geen aanklacht tegen Mudawi ingediend, noch is hij voor de rechter gebracht. Eind februari kon hij zijn advocaat voor het eerst spreken. Mudawi’s gezondheid is ook slecht: hij lijdt aan hart- en longproblemen en krijgt de dokter amper te zien. Schrijf voor 1 september een brief naar de Soedanese autoriteiten en vraag de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van Mudawi. De aantijgingen over foltering moeten grondig onderzocht worden.

VOORBEELDBRIEF (plaats, datum) Your Excellency, On 7 December, Dr Mudawi Ibrahim Adam, the founder and Chairperson of the Sudan Social Development Organization (SUDO), was detained without reason by the Sudanese authorities. He has been badly beaten and put in chains connected to his prison cell walls by members of the Sudanese National Intelligence and Security Services (NISS). I strongly condemn the arbitrary detention and severe beating of Mudawi Ibrahim Adam and I am seriously concerned for his health and physical well-being. I am worried that he is not being allowed regular access to his family and legal counsel. I therefore urge you to immediately and unconditionally release Mudawi Ibrahim Adam as I believe that he is being held solely as a result of his legitimate and peaceful work in the defense of human rights. I also demand that you investigate allegations that Dr Mudawi Ibrahim Adam has been tortured or otherwise ill-treated while in detention and prosecute those suspected of responsibility in proceedings that meet international fair trial standards. Sincerely, (Naam, adres)

STUUR EEN BRIEF NAAR

EN EEN KOPIE NAAR

President HE Omar Hassan Ahmad al-Bashir Office of the President People’s Palace PO Box 281 Khartoum SOEDAN

Ambassade Soedan Z.E. Mutrif Siddig Ali Nimmery F. D. Rooseveltlaan 124 1050 Elsene E: sudanbx@yahoo.com

EVENTUELE ANTWOORDEN GRAAG AAN AMNESTY INTERNATIONAL BEZORGEN. MEER SCHRIJFACTIES OP WWW.AMNESTY-INTERNATIONAL.BE/SCHRIJFACTIES

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 14

CHINA: DRIE JAAR CEL VOOR ONLINE KRITIEK De Chinese activiste Su Changlan is veroordeeld tot drie jaar cel omdat ze op sociale media haar steun betuigde aan demonstranÂ ten in Hong Kong. Su sprak in september 2014 haar steun uit voor de demonstranten die massaal de straten op gingen voor meer democratie in Hong Kong. De Chinese autoriteiten pakten haar kort daarna op.

VOORBEELDBRIEF (plaats, datum) Dear Minister, Please allow me to draw your attention to the case of Su Changlan, who was sentenced to three years in prison on 13 March 2017 for her online

De rechter veroordeelde Su op 31 maart 2017 voor het verspreiden van valse informatie over de communistische partij en de regering in Peking op sociale media en internationale websites. Ze vroeg online aandacht voor vrouwenrechten, geheime gevangenissen en democratische verkiezingen.

criticism of the Communist Party and the government. She has been

Su Changlan ontving twee weken voor haar veroordeling nog een toonaangevende prijs uit handen van Chinese mensenrechtenactivisten voor haar mensenrechtenwerk in China.

I further call on you to ensure that, pending her release, she has regular

Centre. I urge you to ask the Chinese authorities to immediately and unconditionally release Su Changlan as she has been imprisoned solely for exercising her right to freedom of expression.

access to her family and lawyers, and any medical treatment she may require. Thank you for your attention to this urgent matter. I am awaiting your reply.

SCHRIJFACTIE

Schrijf voor 1 september 2017 een brief naar de directeur van het Nanhai District Detention Centre. Vraag hem er bij de Chinese autoriteiten op aan te dringen Su onmiddellijk vrij te laten.

unlawfully detained since October 2014 at Nanhai District Detention

Yours sincerely, (Naam, adres)

STUUR EEN BRIEF NAAR

EN EEN KOPIE NAAR

Director of Nanhai District Detention Centre Nanhai District Detention Centre Shishan Zhaoda Management Zone Foshanshi Guangdongsheng CHINA

Ambassade China Z.E. Xing Qu Tervurenlaan 445 1150 Sint-Pieters-Woluwe E: Chinaemb_Bel@Mfa.Gov.Cn

EVENTUELE ANTWOORDEN GRAAG AAN AMNESTY INTERNATIONAL BEZORGEN. MEER SCHRIJFACTIES OP WWW.AMNESTY-INTERNATIONAL.BE/SCHRIJFACTIES

/ AMNESTY IN ACTIE / JUNI 2017 / 15

“EEN NALATENSCHAP VOOR EEN RECHTVAARDIGE WERELD”

De strijd voor mensenrechten is nog lang niet gestreden. Volgende generaties rekenen op ons. Door te overwegen om Amnesty in uw testament op te nemen, maakt u mee het verschil voor de toekomst. Dankzij uw bijzondere bijdrage kunnen we samen vechten voor mensenrechten. Nu en in de toekomst.

Wilt u graag meer informatie over de mogelijkheden om Amnesty op te nemen in uw testament? Mail dan naar Lydia Rega via lydia.rega@amnesty-international.be of bel naar 02 669 37 37.

COLOFON Amnesty in Actie is een uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International.

De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem op de composthoop.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Wies De Graeve, Waversesteenweg 169, 1050 Brussel

Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. Onze activisten worden gedreven door verontwaardiging over ernstige mensenrechtenschendingen en door hoop op een wereld waarin alle mensenrechten werkelijkheid zijn voor alle mensen.

WERKTEN MEE Julie Adyns, Erica Baeck, Alix Bolsens, Bert Maes, Danielle Hennaert, Jimmy Martens, Nick Vandenbroucke, Rik Vereecken

RAAD VAN BESTUUR Tine Faseur, Jasper Delva, Lieven De Wolf, Daphné Lachman, Marike Lefèvre, Ilona Pilchart, Hilde Stals, Luc Rademakers, Rik Vereecken, Anne Vleminckx.

VORMGEVING Gramma, Antwerpen DRUK GRAPHIUS GROUP, Gent OPLAGE 37.500

Amnesty International Vlaanderen vzw Waversesteenweg 169, 1050 Brussel T +32 2 669 37 37 / F +32 2 537 37 29 onthaal@amnesty-international.be www.amnesty-international.be

HOOFDREDACTIE Nina Berghmans

ISSN 0771-7687

Giften zijn welkom op rekeningnummer BE11 5230 8012 9048. Vanaf 40 euro op jaarbasis ontvang je een fiscaal attest. Meer over hoe je Amnesty International kan steunen lees je op www.amnesty-international.be/gift. TIJDSCHRIFT OPZEGGEN Wil je Amnesty in Actie niet langer ontvangen? Mail je gegevens naar onthaal@amnesty-international.be.