Amnesty in actie december 2012

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW / JAARGANG 39 NR 4 / december 2012 / VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS / ISSN 0771-7687 / P2A9062

4

© Pierre-Yves Brunaud / Picturetank

voorwoord

2

Beste lezer,

agenda

2

3 Campagne

Deze inzichten druisen in tegen de wijze waarop we als samenleving georganiseerd zijn. Immers, we sluiten criminelen op en geven bonussen aan wie goed presteert. We gaan er dus van uit dat mensen wel degelijk zelf hun gedrag kunnen sturen. Vrije keuze dus? Of toch niet?

S.O.S. Europa

INTERVIEW

INHOUDSTAFEL

De speurneuzen van Amnesty International

5

WAPENHANDEL

8

Wapenhandelsverdrag haalt de finish net niet

LOKAAL

Geld inzamelen voor Amnesty in je eigen gemeente

9 10

SHOP

Misschien is het niet helemaal een zwart-witverhaal. Zo zijn er talloze voorbeelden van regio’s waar het decennia lang rustig is tot plotsklaps het geweld wild om zich heen grijpt. En dan komen specialisten tijdens duidingsprogramma’s toelichten dat het ‘allemaal voorspelbaar was’, vaak met onze rapporten in de hand.

Individuele keuze staat nooit los van de maatschappelijke context waarin een individu leeft. Als mensenrechten hoog aangeschreven staan in de samenleving dan zal het voor een individu ook gemakkelijker en meer lonend zijn om die rechten te respecteren.

Dus moeten we beleidsmakers – waar dan ook – aanzetten om een gunstig klimaat ten voordele van mensenrechten te ontwikkelen.

Om dit werk te doen, hebben we uw hulp nodig.

Stort uw bijdrage op BE25 0000 0000 8282 of doe een online gift!

Vele groeten, Karine Vandenberghe, voorzitter

SCHRIJF-ZE-VRIJ

Agenda

11

1-10 december I Eindejaarscampagne In december trekt Amnesty International traditioneel de straat op om financiële steun te vragen voor haar mensen­rechtenwerk. Inhoudelijk ligt de focus dit jaar op het recht op vrije meningsuiting. De Nationale Loterij steunt de eindejaarscampagne.

IN BEWEGING

SCHRIJFACTIE

Laatst had ik het met mijn dochter van zes over ‘slechte’ mensen.

Mijn argument dat er geen zuiver slechte of zuiver goede mensen bestaan, werd met grote stelligheid van tafel geveegd. Akkoord, sprookjesfiguren zijn zelden genuanceerd en het is inderdaad verleidelijk om mensen in categorieën te stoppen. Maar in hoeverre is hun lot ook vast bepaald? Bestaat er wel zoiets als vrije keuze?

Af en toe haalt wetenschappelijk onderzoek de krantenkoppen als zou de vrije wil niet bestaan. Alle menselijke beslissingen liggen bij voorbaat vast en we voeren slechts uit waarvoor we geprogrammeerd werden. Zoiets.

12

13

PRIKBORD

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 2

15

1-10 december I Censuur in de bibliotheek Overal ter wereld worden boeken verboden en schrijvers vervolgd. Uit protest daartegen halen heel wat Vlaamse bibliotheken symbolisch de boeken uit de rekken tijdens Amnesty’s eindejaarscampagne. Onder meer Kristien Hemmerechts, Josse De Pauw en Annelies Verbeke doen mee.

22 januari I debatavond over Syrische activisten Om 20.00u kan je in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg in Brussel terecht voor een boeiende gespreksavond over activisten in Syrië. Wie zijn zij en waarom riskeren ze hun leven voor verandering? Dit is een initiatief van Amnesty International, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Broederlijk Delen en Pax Christi.

Meer over deze en andere activiteiten op www.amnesty.be/kalender

S.O.S. Europa De noodkreet van migranten uit Libië © AP Photo/Italian Coast Guard, Francesco Malavolta

Jaarlijks proberen duizenden migranten Europa te bereiken vanuit Libië. Ze wagen de gevaarlijke oversteek in boten die nauwelijks zeewaardig zijn.

Sommigen zijn op de vlucht, anderen zoeken een uitweg uit de armoede. Ze hebben alles over voor een beter leven. Maar velen geraken Europa niet binnen. Ze sterven op zee door uitdroging of door schipbreuk.

Of ze worden onderschept patrouilleboten en terug naar Libië gebracht. Daar wachten

Italiaanse kustwacht redt migranten, april 2011

hen misbruik, opsluiting en soms zelfs foltering. Europa kijkt onverrichter zake toe.

E va Berghmans Libië is een typisch migratieland. Al decennia komen vreemdelingen er werken.

Het is ook een transitland. Migranten uit landen zoals Eritrea, Ethiopië, Somalië, Soedan, Irak en Palestina trekken naar de Libische kust om daar een boot te nemen richting Europa. Ze mikken dan op Malta of Lampedusa, een Italiaans eilandje. Eens ze Europa binnen zijn, hopen ze het statuut van vluchteling te krijgen, of minstens aan papieren te geraken om te kunnen werken.

Ondanks deze vertrouwdheid met migratie is Libië nooit een ‘vriendelijk’ land voor vreemdelingen geweest. Dat was niet zo in de tijd van Kadhafi, en nu zijn regime omvergeworpen is, is de situatie alleen maar slechter geworden.

Libië heeft het Vluchtelingenverdrag niet ondertekend. Het VN-Vluchtelingen­

commissariaat heeft weliswaar een bureau in het land, maar dat bureau heeft geen enkele zeggingskracht. Als het bureau bijvoorbeeld bevestigt dat een bepaalde persoon een vluchteling is, wordt dat niet erkend. Van bescherming voor vluchtelingen is hoe dan ook geen sprake. Het vluchtelingenstatuut is simpelweg niet opgenomen in het Libisch recht. Ook voor migranten die geen vluchtelingen zijn, maar om economische redenen uit hun land vertrokken zijn, is er geen enkele juridische bescherming.

Twee Nigeriaanse vrouwen getuigen: “Een groep mannen kwam ons huis binnen. Ze haalden alles overhoop en pakten ons geld en onze telefoons af.

Toen bleek dat mijn papieren niet geldig waren, duwden ze ons in hun auto’s, sloegen me in het gezicht en stompten me in de maag. We werden uiteindelijk naar dit detentiecentrum gebracht.

Het is nu erger dan onder Khadafi. Ze vernederen je, ze beroven je, en je kan nergens terecht. Als je hier klaagt of iets vraagt, slaan ze je.

Campagne

door Libische of Italiaanse

migrant toont litteken veroorzaakt door misbruik in Libië

Misbruik en foltering Bovendien worden vreemdelingen in Libië uitgebuit, mishandeld en zelfs gefolterd. Wie geen papieren heeft, riskeert te worden opgepakt en te worden opgesloten in een detentiecentrum. De toestand in die centra was al barslecht voor de val van het Khadafi-regime. Nu zijn de centra en grote delen van het land in handen van gewapende groepen die niet onder effectieve controle van een centrale overheid staan. Willekeur, misbruik en geweld zijn het gevolg.

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 3

© Amnest y International /Dario Sarmadi

Campagne

actie Amnest y op L ampedusa, Italië

Een man vertelde Amnesty dat gevangenen ingezet worden voor allerhande klusjes en werk. Ze kunnen natuurlijk niet weigeren en worden niet betaald.

Dat werd bevestigd door een belangrijk militielid, die stelde dat migratie een ‘business’ begint te worden.

zoveel mogelijk in te dijken. Dat doen ze door de buitengrenzen van de Europese Unie extra te bewaken. Vooral ZuidEuropese landen zoals Italië en Malta, maar ook Griekenland en Spanje, zien zich geconfronteerd met een aanzienlijke migratiestroom.

Amnesty International bezocht vier detentiecentra in de zomer van 2012 en kon vaststellen dat zulke getuigenissen geen alleenstaande feiten zijn. Vooral mannen die ervan verdacht worden Afrikaanse huurlingen te zijn, hebben het zwaar te verduren. Blijkbaar zien de militieleden het als hun ‘nationale plicht’ om het land te beschermen tegen deze mannen en tegen migranten in het algemeen. Ze zijn er ook van overtuigd dat ze zo de internationale gemeenschap, meer bepaald Europese landen, dienen. Want Europa wil dat Libië de migratiestroom vanuit Afrika tegenhoudt.

De strategie van Italië bestaat erin om zogenaamde bootvluchtelingen op zee te onderscheppen en terug te brengen naar hun vertrekpunt, naar de Libische kust.

Om dat mogelijk te maken, heeft Italië migratieakkoorden met Libië afgesloten.

Italië stelt patrouilleboten ter beschikking van Libië om de kust in de gaten te houden. Die boten onderscheppen al een boel mensen. Wie verder geraakt, riskeert op de internationale wateren of in de Italiaanse zee te worden tegengehouden door Italiaanse boten en zo te worden teruggebracht. De opvarenden van de bootjes krijgen niet eens de kans om bescherming als vluchteling te vragen. Dit is een ernstige schending van het internationaal recht. Want in Libië kan een vluchteling geen bescherming

Pushbacks En dat klopt. Europese landen zetten alles op alles om migratie naar Europa

vinden. Meer nog, er is een grote kans dat hij wordt opgesloten in één van de voornoemde detentiecentra.

Nog erger is dat vele migranten de dood vinden op zee en dat noodkreten soms opzettelijk genegeerd worden. Een treffend voorbeeld is het afschuwelijke verhaal van een boot die Libië verliet met 72 opvarenden en ondanks noodkreten via de satelliettelefoon aan de NAVO en de Italiaanse kustwacht aan zijn lot werd overgelaten. Slechts 9 mensen overleefden de tocht. Zij kwamen uiteindelijk terug in Libië terecht. 63 opvarenden lieten het leven.

Europese Unie Italië werd al meermaals op de vingers getikt door mensenrechtenorganisaties en zelfs door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Dat Hof stelde in een baanbrekend arrest dat de praktijk van ‘pushbacks’ naar Libië in strijd is met de mensenrechten. Maar dat heeft Italië niet tegengehouden. In april 2012 ging het land een nieuw akkoord aan met de huidige Libische autoriteiten. Er is dus niets veranderd.

En wat doet de Europese Unie? Die kijkt toe en doet niets. Daar wil Amnesty International verandering in zien. Het Europees Parlement moet haar verantwoordelijkheid opnemen en ervoor zorgen dat EU-lidstaten zoals Italië stoppen met pushbacks en andere onverantwoorde praktijken die in strijd zijn met de mensenrechten. We lanceren daarom een petitie aan het Europees Parlement. Die wordt eind maart overhandigd, hopelijk met resultaat!

Meer op www.whenyoudontexist.eu

GOEDNIEUWS /

Oppositielid uit de Democratische Republiek Congo vrij Diomi Ndongala Eugene, leider van de politieke partij Démocratie Chrétienne, zou op 27 juni een coalitieovereenkomst met andere politieke partijen tekenen. Hij kwam echter nooit op de bijeenkomst aan. Later werd duidelijk dat hij was opgepakt door de veiligheidsdiensten in Kinshasa en dat het slecht met hem ging. De chronisch zieke Diomi Ndongala kreeg geen medische verzorging en niet voldoende te eten. Amnesty International zette haar schrijfactienetwerk in werking. Op 11 oktober werd hij vrijgelaten. Hij is op dit moment thuis en krijgt medische verzorging. Zijn familie heeft Amnesty bedankt voor de hulp. © REUTERS/Finbarr O'Reilly

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 4

/ MEER GOED NIEUWS OP WWW.AMNESTY.BE/GOEDNIEUWS /

© Blattman

T wee regeringssoldaten met kalasjnikovs, Noord-Kivu

INTERVIEW

De speurneuzen van Amnesty International Een gesprek met onderzoeker Theo Boutruche J eroen Janssens

Onderzoek is één van de fundamenten van Amnesty International.

Met feiten doorspekte onderzoeksrapporten hebben de naam en faam van Amnesty gemaakt. Ze hebben mensen gered en levens veranderd. Maar waar komen die rapporten vandaan?

Wie zijn de onderzoekers die deze fameuze rapporten schrijven?

Theo Boutruche – onderzoeker voor Amnesty International in de Democratische Republiek Congo – deelt zijn ervaringen en inzichten. Zijn werk is zwaar en veeleisend, en confronteert hem soms met gruwelijke verhalen. Toch blijft Theo goedgezind en hoopvol.

Hoe ben je begonnen bij Amnesty?

Eind 2010 begon ik aan mijn eerste opdracht voor Amnesty als consultant.

Eerder had ik al voor de Verenigde Naties en andere ngo’s onderzoek gedaan naar mensenrechten in Irak, Libanon, de Bezette Palestijnse gebieden en Georgië.

In juni 2011 werd ik dan benoemd tot onderzoeker voor de Democratische Republiek Congo.

Heb je een speciale opleiding gevolgd om onderzoeker te worden?

Ik heb internationaal recht gestudeerd met specialisatie in mensenrechten en humanitair recht. Mijn interesse in mensenrechtenwerk begon eerder academisch, maar algauw voelde ik de drang

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 5

Lushebere vluchtelingenkamp

INTERVIEW

Wanneer was je laatst in Congo?

In september was onze laatste onderzoeks­ missie. De focus lag op de bescher­­ming en veiligheid van burgers in Oost-Congo.

We hebben mensenrechtenschendingen gedocumenteerd, zowel van het Congolese leger als van rebellen­groepen zoals M23.

In Oost-Congo zijn er veel verschillende gewapende groepen en milities. In zekere mate maken ze zich allemaal schuldig aan het terroriseren van de burgerbevolking. De VN heeft een vredesmacht ontplooid in Congo om de burgers te beschermen, maar dat gebeurt slechts met wisselend succes. Daarom hebben we sterk gepleit voor een versterking van hun mandaat toen dat afgelopen zomer werd vernieuwd.

Eerder dit jaar schreven we ook een rapport over wapenhandel naar Congo. We konden aantonen hoe de invoer van sommige wapens het moorden, de plunderingen en verkrachtingen in de hand werkt.

Draait alles rond rapporten?

Helemaal niet. Dat is gewoon het meest zichtbare resultaat van ons werk. In ons dagelijks werk zijn we vooral bezig met het opvolgen van de mensenrechten­ situatie in Congo. Dat is mogelijk door een goed netwerk ter plaatse, via samenwerking met lokale ngo’s en door eigen onderzoek op het terrein. We houden onze ogen en oren altijd open!

Even vaak ga ik niet zelf op zoek naar mensenrechtenschendingen, maar komt de informatie vanzelf bij mij terecht. Dat is bijvoorbeeld het geval als lokale activisten hulp zoeken omdat ze bedreigd worden. Het moeilijkste deel van deze job is dat je constant keuzes moet

© UNHCR/S.Schulman

om nog een stap verder te gaan. Ik wilde een concrete impact zien van mijn werk en deel worden van de oplossing.

maken: wie kunnen we helpen en wie niet? En hoe kunnen we dan helpen?

Wij moeten constant harde keuzes maken: wie kunnen we helpen en wie niet?

Hoe ondervraag je slachtoffers en getuigen?

Amnesty volgt een strikte onderzoeksmethode met ethische richtlijnen. De belangrijkste regel is het “Do not harm” principe. Een interview met een getuige mag nooit enig gevaar opleveren voor de geïnterviewde. Je moet ook voorkomen dat het gesprek een slachtoffer nog verder traumatiseert. Als onderzoeker moet je heel voorzichtig te werk gaan. Je moet altijd voor ogen houden wat er kan gebeuren na jouw vertrek. Vorige keer bijvoorbeeld waren we op missie in een gebied dat gecontroleerd werd door gewapende groepen. We wilden mogelijke slachtoffers en getuigen niet in gevaar brengen door hen te ondervragen. Daarom besloten we mensen op te zoeken die gevlucht waren uit het gebied, onder andere in vluchtelingenkampen. Deze vluchtelingen

Basiskwaliteiten van een onderzoeker Prioriteiten stellen. Je hebt een scherpe analytische geest nodig om de juiste keuzes te maken. Je moet realistisch zijn. Je kan niet elke schending in Congo aanklagen. Je moet kiezen wat het meest relevant is, zaken waar je een echte impact op kan hebben.

Communicatie. Je gaat om met moeilijke en gevoelige zaken. Je moet zowel praten met slachtoffers als met verdachten en andere betrokken partijen.

Scherp oordelen. Geruchten zijn geen feiten. Checken en dubbelchecken zijn essentieel voor correct onderzoek.

Netwerken. Je netwerk van mensenrechtenverdedigers, lokale partners en andere ngo’s is cruciaal om up-to-date te blijven.

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 6

voelden zich iets veiliger en waren sneller geneigd om met ons praten.

Omdat we wilden rapporteren over de bescherming van burgers vroegen we aan de mensen wat het conflict heeft veranderd in hun leven. We registreerden alle redenen waarom mensen gevlucht waren en probeerden ook de misdaden van de verschillende gewapende groepen in kaart te brengen. Niet simpel met zo veel actieve groepen. Daarnaast vroegen we de mensen ook wat de aanwezigheid van het Congolese leger voor hen betekent: voelen ze zich daardoor veiliger of net nog meer bedreigd?

We zorgen er voor dat we altijd genoeg mensen interviewen om een objectieve analyse van de situatie te kunnen maken. Eens je genoeg getuigenissen hebt verzameld, begin je vaste patronen te zien. Het zijn die conclusies die we rapporteren.

In Congo hangt het leven van een activist vaak aan een zijden draadje. De dreiging kan zowel uitgaan van de overheid als van gewapende groepen. Kan jij lokale mensenrechtenverdedigers bescherming bieden?

We zijn afhankelijk van lokale activisten om informatie te vergaren. Zij zijn onze belangrijkste partners. In sommige gevallen bieden we bescherming als dat mogelijk is. We hebben al mensen geholpen tijdelijk naar het buitenland te vluchten omdat hun leven in gevaar was.

Maar dat kan alleen in uitzonderlijke gevallen. De mensen die met ons samenwerken weten heel goed dat bescherming en onderzoek strikt gescheiden blijven bij Amnesty. Bescherming is nooit een tegenprestatie voor informatie.

Een onderzoeker moet gruweldaden als moord en verkrachting documenteren.

Hoe ga je daarmee om?

Soms is het echt hartverscheurend dat we enkel onderzoeken en rapporteren.

Hoe gevaarlijk is een onderzoeksmissie voor jou zelf?

Als je in conflictgebieden werkt, is er altijd een zeker risico aanwezig. Maar goede planning maakt veel mogelijk. Op missie maken we elke dag een veiligheidsanalyse en we passen ons aan als het nodig is.

Amnesty reist nooit met een gewapende escorte. Dat is niet vanzelfsprekend in Oost-Congo, maar we hebben andere methodes om het gevaar te beperken.

Goed geïnformeerd blijven over de situatie, maar ook anderen informeren van onze komst. Als we reizen in een gebied dat door gewapende groepen wordt gecontroleerd, zorgen we altijd dat zij op voorhand weten dat we in hun gebied komen.

Zo vermijd je onaangename verrassingen.

Maar dan nog ben je niet zeker. In mei reden we op de weg van Kiwanja naar Goma. Die stond bekend als een veilige weg en werd volop gebruikt door de VN en andere ngo’s. Toch zagen we een aanslag op een bus op amper 300 meter van onze auto. Angstwekkend dichtbij.

Dankzij ons werk kan de internationale gemeenschap Congo niet vergeten

Is het dat waard?

Amnesty is vaak de enige organisatie die de stemmen van die mensen laat horen.

Wij baseren ons op bewijs van op het terrein en op persoonlijke getuigenissen.

Wij vertellen het hele verhaal, tonen verschillende kanten van een vaak complexe situatie. Dankzij ons onderzoekswerk kan de internationale gemeenschap Congo niet vergeten.

Zie je ook resultaten van jouw werk?

Zeker en vast. De VN-blauwhelmen bijvoorbeeld brachten wel degelijk extra bescherming in Oost-Congo maar veel te beperkt. Mede dankzij ons lobbywerk is bij de hernieuwing van het mandaat van de blauwhelmen duidelijk gesteld dat hun enige prioriteit draait om de bescherming van burgers.

In juli 2011 haalden we ook een mooi succes toen een nieuwe wet tegen foltering werd goedgekeurd. Een grote stap!

Maar natuurlijk nog niet genoeg, nu gaat het erom de wet te doen naleven.

We horen al jarenlang slecht nieuws over Congo: oorlog, verkrachtingen,

© Amnest y International

Wat vindt je vrouw daarvan? {lacht} Als Libanese heeft mijn vrouw wel een en ander meegemaakt op dat vlak.

Maar het klopt dat mijn reizen altijd zorgen voor angst en onzekerheid. We doen elk jaar minstens drie onderzoeksmissies. Dat brengt een heleboel stress met zich mee.

Paspoort Theo Boutruche

Leeftijd: 35 Nationaliteit: Frans Diploma: Doctor in internationaal humanitair recht Huidig beroep: Onderzoeker voor de Democratische Republiek Congo bij Amnesty International

armoede, kindsoldaten, … zie je toch ergens hoop voor de toekomst?

Het klopt dat het al jaren erg slecht gaat in de DR Congo, maar ik blijf hopen.

Omwille van de mensen! De mensenrechtenverdedigers die we ontmoeten zijn echt verbluffend positief ingesteld. Hoe moeilijk de toestand ook is, ze behouden altijd hun gevoel voor humor. Zolang de Congolese activisten niet opgeven, is er heel veel reden om te hopen.

Wat kunnen Belgische activisten doen?

Wat kan de Belgische regering doen?

De lezers van dit artikel kunnen de Congolese activisten laten weten dat ze hen niet vergeten. Bijvoorbeeld door brieven te schrijven of onze onderzoeks­ missies te financieren. Op politiek vlak speelt België een cruciale rol. De Belgische activisten moeten hun politici blijven onder druk zetten om Congo op de internationale agenda te houden.

INTERVIEW

We zijn er niet om de mensen te helpen in hun basisbehoeftes. Het is niet onze opdracht om voedsel of dekens uit te delen, zelfs als we dat zouden willen.

Dat is soms moeilijk te verwerken.

Verhalen kunnen je ook achtervolgen.

Op onze laatste missie bezochten we verschillende vluchtelingenkampen.

We spraken er met mensen die al voor de zoveelste keer op de vlucht waren.

Alweer hadden ze hun hebben en houden moeten achterlaten, alweer stonden ze met lege handen. En zelfs in de kampen is het niet altijd veilig. De nachtmerrie duurt daar voort. Vooral vrouwen nemen enorme risico’s als ze het kamp verlaten om hout te sprokkelen. En in het kamp zelf zijn vaak mensen aanwezig die banden hebben met gewapende groepen.

Wat heb je nodig om nog meer impact te realiseren?

Meer onderzoekers. Momenteel werk ik samen met Achraf, Amnesty’s campagneverantwoordelijke voor Congo. We zijn maar met zijn tweeën. In zo’n groot land als Congo is dat soms erg frustrerend.

Met meer mensen en middelen zouden we een veel groter gebied kunnen bestrijken. Dus blijf vooral ons onderzoekswerk steunen. Help ons zorgen dat de wereld Congo niet vergeet!

GOEDNIEUWS /

Doodstrafvrije wereld is geen illusie

Toen Amnesty International in 1977 haar campagne tegen de doodstraf startte, hadden nog maar 16 landen de doodstraf afgeschaft. Vandaag is twee derde van de wereld doodstrafvrij. De afgelopen tien jaar hebben niet minder dan 17 landen de doodstraf uit hun wetgeving geschrapt. Letland was het meest recente land om zich bij de positieve trend aan te sluiten. Een doodstrafvrije wereld is dus echt mogelijk. We moeten enkel nog de diehards zoals China, Iran, Saoedi-Arabië en de VS overtuigen om deze gruwelijke en mensonwaardige straf te bannen. © Amnest y International

/ MEER GOED NIEUWS OP WWW.AMNESTY.BE/GOEDNIEUWS / / Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 7

Het Wapenhandels­verdrag haalt de finish net niet Nieuwe ronde in 2013 E va Berghmans

In juli onderhandelde de VN in New York over een Wapenhandelsverdrag. Dit verdrag street art Venezuela © Amnest y International

moet voorkomen dat er nog wapens belanden in handen van mensenrechtenschenders. De onderhandelingen leken echter een waar hindernissenparcours.

Het verdrag struikelde net voor de finish omdat de VS, China

Wapenhandel

en Rusland meer tijd wilden.

Maar uitstel is geen afstel.

Palestina

Op naar een sterk verdrag

De laatste horde

Al van bij het begin van de conferentie was het duidelijk dat de onderhandelingen moeizaam zouden verlopen. Er dook een probleem op dat weinig met het verdrag op zich te maken had, maar wel voor een week uitstel zorgde. Palestina eiste het recht op om deel te nemen aan de gesprekken. Dat kon, zo argumenteerde de delegatie, omdat de uitnodiging voor de conferentie gericht was aan ‘staten’, niet enkel aan lidstaten van de VN. De Verenigde Staten en de Arabische Liga grepen dit politiek heikele punt aan om de werkelijke gesprekken over het verdrag te verdagen. Uiteindelijk mocht Palestina toch mee aan de onderhandelingstafel, wat voor een komisch tafereel zorgde: alle lidstaten die alfabetisch na Palestina komen, moesten twee zitjes opschuiven zodat de delegatie een plaatsje zou krijgen.

Wanneer de gesprekken effectief begonnen, verliep dat niet zonder slag of stoot.

Er moest een druk gevulde agenda afgewerkt worden. Parallelle sessies bleken onmogelijk omdat Iran en Syrië beweerden niet genoeg onderhandelaars in hun teams te hebben om meer dan één sessie tegelijk te kunnen volgen. De onderhandelingen waren vrij chaotisch met steeds wisselende procedureregels. Vervolgens stelde conferentievoorzitter Roberto Moritan een nieuwe verdrags­tekst voor. Die hield een serieuze achteruitgang in ten opzichte van eerdere teksten. Maar het effect van de tekst was positief. Staten die een sterk verdrag wilden, werden er alleen maar strijdlustiger door en werkten met hernieuwde moed aan verbeteringen. Ze hadden oor naar de aanbevelingen van Amnesty en zetten in op mensenrechten.

Er heerste een bijna euforische stemming op de conferentie. En dan, op de allerlaatste dag, liep het toch nog mis.

De Verenigde Staten verklaarden dat er niet genoeg tijd was geweest om het ontwerpverdrag goed te keuren en vroegen uitstel. De Russische Federatie en China traden hen al snel bij. De teleurstelling was groot. Er werd gefluisterd dat de Amerikaanse delegatie teruggefloten was door het Witte Huis, omdat Obama vreesde dat hij gezien zou worden als een tegenstander van de wapenlobby en dat hem stemmen zou kosten bij de presidentsverkiezingen.

Gelukkig waren er tijdens die eerste week ook bemoedigende tekenen. VN-secretarisgeneraal Ban Ki-Moon nam Amnesty’s petitie met bijna 700.000 handtekeningen in ontvangst en toonde zich een vurig pleitbezorger van een sterk verdrag met voldoende waarborgen voor mensenrechten.

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 8

Het eindresultaat mocht er wezen. Op de voorlaatste dag van de conferentie lag een, weliswaar niet perfecte, degelijke tekst voor. Die stelde dat wapens niet mogen geleverd worden aan een land waar er een substantieel risico bestaat dat ze worden ingezet voor ernstige schendingen van mensenrechten, zoals Amnesty had gevraagd.

Maar dit is niet het einde. Diezelfde dag nog verklaarden 90 landen, waaronder België, snel de draad terug op te willen pikken. In maart 2013 vindt er al een nieuwe conferentie plaats. Natuurlijk zal Amnesty in de aanloop naar die conferentie opnieuw campagne voeren en ter plekke luid haar stem laten klinken.

Uitstel is geen afstel!

Bron: Magazine Amnesty UK, september-oktober 2012.

Tijdens de eindejaarscampagne in december trotseren honderden vrijwilligers weer en wind om kaarsen te verkopen ten voordele van Amnesty International. Heel veel Amnestygroepen trekken echter heel het jaar door de straat op om centen voor de organisatie in te zamelen. Hoe pakken ze dat aan? We vragen het aan André De Messemaeker, regiocoördinator van Amnesty in Gent.

Geld inzamelen voor Amnesty in je eigen stad of gemeente E rica Baeck Wie of wat is Amnesty regio Gent eigenlijk?

Er zijn maar liefst 10 Amnesty-groepen actief in Gent, de studentengroep inbegrepen. Een overkoepelende regionale coördinatie is dus een absolute noodzaak. Al is het maar om te verhinderen dat twee groepen op hetzelfde moment een actie zouden organiseren. Dat zou niet erg efficiënt zijn. Bovendien kunnen we dankzij de regiowerking grote acties op poten zetten die voor één groep vrij hoog gegrepen zijn. De regionale coördinatie vergroot dus de impact van Amnesty International in Gent.

Hoe gaat dat dan concreet in zijn werk?

Vorig jaar vierde Amnesty haar vijftigjarig bestaan. De verschillende Gentse groepen hadden toen uiteenlopende en toffe ideeën om fondsen te werven voor de organisatie. Op dat moment ontstaat er een wisselwerking tussen de groepen en de regionale werking. De ene helpt de andere bij de voorbereidingen en bij de acties zelf. Dit heeft niet alleen uitstekend gewerkt bij de vijftigste verjaardag, maar ook bij de eindejaarscampagne, de Schrijf-ze-VRIJdag, de stand op de Gentse feesten, de regionale ledenavond en bij alle contacten met stadsbestuur en andere organisaties.

Een toffe en geëngageerde bende daar in Gent!

Zeer zeker! De leden van de stuurgroep van de regio zien elkaar regelmatig en niet alleen tijdens praktische vergaderingen. We ontmoeten elkaar ook op activiteiten die door de groepen georganiseerd worden. Vaak zijn dat inhoudelijk boeiende discussies, maar er is evenzeer plaats voor lekker eten en drinken, plezier en gezellig samenzijn.

Doen jullie ook aan fondsenwerving?

Uiteraard! Onze jaarlijkse wijnactie speelt een belangrijke rol.

Al meer dan tien jaar selecteren we elk jaar afwisselend een rode en witte wijn. Uitzonderlijk werd vorig jaar voor de vijftigste verjaardag een schuimwijn aangeboden. We kiezen niet zomaar een wijn. Er gaat een serieuze selectie aan vooraf door enkele ‘pseudo’ en echte wijnkenners. Omdat onze criteria vrij streng zijn, hebben we ondertussen een soort kwaliteitslabel gekregen en zijn er nogal wat liefhebbers die elk jaar opnieuw onze wijn kopen. De wijn wordt verkocht via de groepen. Toch goed voor een verkoop van 1.500 flessen ter waarde van enkele duizenden euro.

Amnesty lokaal

Inspiratie uit Gent

Organiseren jullie nog andere activiteiten die geld opbrengen?

Elk jaar staat er ook een mensenrechtenquiz op het programma die ongeveer 1.500 euro opbrengt. Vorig jaar waren er extra activiteiten voor ons jubileum: optredens van de Gentse Propere Fanfare, Kommil Foo, het komisch duo Jummoo en het Gents Madrigaalkoor. Wij willen altijd minstens uit de kosten komen en dat is steeds ruim gelukt. We hadden in totaal enkele duizenden euro winst. Ons paradepaardje was een veiling van ruim 60 kunstwerken. Tientallen kunstenaars waaronder Koen Van Mechelen, Siegfried De Buck, Lieve Blancquaert en Gal stelden gratis een kunstwerk ter beschikking. De veiling leverde niet minder dan 15.000 euro op!

Niet mis. Jullie schudden dat zo maar uit jullie mouw?

Zoals ik het nu beschrijf lijkt het allemaal vrij eenvoudig, maar dat is het niet. Aan elke actie wordt er hard gewerkt. Maar met wat durf en een grondige voorbereiding is veel mogelijk.

Amnesty kent enorm veel sympathisanten die zeker iets willen doen als ze op de juiste manier worden aangesproken.

Zin om mee te doen? Surf naar www.aigent.be.

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 9

BEDANKT Schrijf-ze-vrij

De 22ste editie van Schrijf-ze-VRIJ足dag was wederom een groot succes. Het thema internetcensuur werd erg gesmaakt. Bijna 500 scholen hebben deelgenomen! Tienduizenden jon足geren kropen in hun pen om twee bedreigde internetters vrij te schrijven: de Chinese journalist Shi Tao kreeg tien jaar celstraf omdat hij een e-mail verstuurde over Tiananmen en de Iraanse activiste Shiva Nazar Ahari Nazari kreeg vier jaar voor enkele kritische online artikelen.

Amnesty eist hun onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating. Hopelijk hebben de Chinese en Iraanse autoriteiten daar oren naar! De vele duizenden brieven uit Vlaanderen kunnen ze alvast niet negeren.

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 10

Koop die kaars!

Amnesty-kaarsen De klassieker in rood, ivoor of wit. € 6,00

Amnesty-kaars rood (15 cm) Het grote broertje van de klassieke Amnesty-kaars. € 7,00

NIEUW NIEUW Wenskaarten ‘Winterbeelden Sneeuw’ Setje wenskaarten, 5 designs en 10 kaarten met enveloppen. € 10,00

shop

Amnesty Luxe Tafelkaarsen Om met liefde cadeau te geven, deze stevige tafelkaarsen. Geproduceerd met groene energie en gemaakt van gerecycleerde kaarsen. Set van vier in vernieuwde geschenkverpakking. € 7,00

BESTELLEN Knip deze bestelkaart uit en stuur ze op naar Amnesty International, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen.

Mail je bestelling naar webshop@aivl.be of surf naar www.amnesty.be/shop en bestel online.

IK BESTEL Omschrijving*

Prijs per stuk**

Aantal

Amnesty Luxe Tafelkaarsen - 4 stuks (29 cm)

€ 7,00

Amnesty-kaars rood (15 cm)

€ 7,00

Amnesty-kaars rood (10 cm)

€ 6,00

Amnesty-kaars wit (10 cm)

€ 6,00

Amnesty-kaars ivoor (10 cm)

€ 6,00

€ 10,00

Wenskaarten Winterelementen ( 5 x 2 )

* zolang de voorraad strekt ** exclusief portkosten

MIJN GEGEVENS Naam

Voornaam

Straat

Nr en bus

Postcode

Gemeente

Telefoonnr.

E-mail / Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 11

f

Geert Hoste doet het weer

Geert Hoste heeft een groot hart voor Amnesty. Dat bewees hij net nog maar eens door al zijn fans op te roepen om het werk van onze organisatie te steunen met een financiële gift. Volg zijn voorbeeld en vraag aan je familie, collega’s, vrienden en buren of ze net zoals jij de strijd voor mensenrechten een duwtje in de rug willen geven. Een schenking aan Amnesty kan gemakkelijk en veilig op onze website. www.aivl.be/online-gift

Aperitief­ concert

Amnestyjongeren uit de startblokken

p

In Beweging

De Amnesty-groep in Lokeren kon twee uitzonderlijke artiesten strikken voor hun jaarlijks aperitiefconcert. Joe Baele vertelde mooie en ontroerende verhalen onder begeleiding van getalenteerd gitarist Myrddin De Cauter. Nu eens werd je er helemaal stil van en dan weer werd je opgezweept door de zuiders getinte muziek. Lekkere hapjes ontbraken er uiteraard ook niet. Ken jij een meer aangename manier om mensenrechten te steunen?

i

Free Pussy Riot

Amnesty-dag overweldigend succes Half oktober verzamelden bijna 150 Amnesty-activisten in de Lindepoort in Mechelen. In de voormiddag was er ruimte voor reflectie, inhoudelijke verdieping en opleiding. Na de middag genoot iedereen van een levendig debat over de plaats van mensenrechten in het Belgisch en Europees buitenlands beleid. De dag werd afgesloten met een bezoek aan Newtopia, een kunsttentoonstelling die helemaal in teken staat van mensenrechten. Nog te bezoeken tot 10 december!

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 12

In september voerde Amnesty International actie in Brussel voor de drie leden van de punkgroep Pussy Riot.

Zij kregen twee jaar strafkamp omdat ze een protestlied gezongen hadden. Eén van hen werd een maand later voorwaardelijk vrijgelaten. De andere twee blijven in de cel. Ze hebben nochtans enkel op een vreedzame manier hun mening geuit. Amnesty beschouwt hen als gewetensgevangen en eist hun onvoorwaardelijke en onmiddellijke vrijlating.

Het Kasteel Walburg in Sint-Niklaas opende eind september zijn deuren voor vijfentwintig enthousiaste studenten.

Samen brainstormden ze over de meest recente campagnes van Amnesty en de manier waarop zij een bijdrage kunnen leveren aan de strijd tegen mensenrechtenschendingen. De jongeren engageerden zich om dit academiejaar een creatief evenement te organiseren en stappen binnenkort naar scholen om ze warm te maken voor het werk van Amnesty. Al hun boeiende ervaringen komen op een hippe facebookpagina terecht!

s

s

Kom zelf in beweging op www.amnesty.be/ doemee

INHEEMSE ACTIVISTEN: EIS HUN VRIJLATING Voorbeeldbrief (Plaats, datum) Dear Home Minister I am writing you in regards of the case of Soni Sodi and her nephew Lingaram Kodopi both in prison because of false and politically motivated charges.

I call upon you to drop all politically motivated charges against Soni Sodi and Lingaram Kodopi and immediately and unconditionally release them; I call upon you to ensure a prompt, impartial, independent and effective investigation into the allegations of torture and ill-treatment of Soni Sodi. Those police officials suspected of involvement including persons with command responsibility should be prosecuted, in proceedings which meet international standards of fairness. Also, she must be awarded full reparations; I call upon you to immediately halt the crackdown on those defending human rights in Chhattisgarh and take all necessary measures to guarantee that human rights defenders are able to carry out their legitimate and peaceful human rights activities without fear of harassment and intimidation.

Yours sincerely, (naam, adres, handtekening)

Schrijfactie

Soni Sodi en haar neef Lingaram Kodopi, beide van de inheemse Adivasigemeenschap in de Indiase staat Chhattisgarh, zitten sinds eind 2011 in de gevangenis omdat ze hulp zouden geboden hebben aan de Maoïstische rebellen die een militaire strijd voeren tegen de staat India.

Amnesty gelooft echter dat de aanklacht tegen hen vals en politiek gemotiveerd is.

Beide hebben zich in 2010 en 2011 herhaaldelijk uitgesproken tegen mensen­ rechtenschendingen door de rebellen én de veiligheidsdiensten van de overheid.

Soni Sodi, actief in de vredesorganisatie Vanvasi Chetna Ashram, werd als deserteur bestempeld toen ze zich verzette tegen de arrestatie van haar neef. Ze beweert ook psychisch gefolterd te zijn door de politie.

Amnesty International beschouwt Soni Sodi en Lingaram Kodopi als gewetensgevangenen. Ze werden gearresteerd enkel omdat ze vreedzaam kritiek geuit hebben tegen mensenrechtenschendingen.

Schrijf voor 30 februari een beleefde brief naar de Minister van Binnenlandse Zaken van India.

Stuur een brief naar

EN EEN KOPIE NAAR

Home Minister of India, P. Chidambaram 104, North Block Central Secretariat New Delhi 110001 Fax: + 91 11 23094221 E-mail: hm@nic.in INDIA Post: Prijs per stuk 1,29 €, prijs per volumeaankoop 1,19 €.

Ambassade India, T.a.v. Ambassadeur Minister Santosh Jha Vleurgatsesteenweg 217 1050 Elsene F: + 32 2 648 96 38 E: admin@indembassy.be Post: Prijs per stuk 0,75 €, prijs per volumeaankoop 0,65 €.

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen.

Meer schrijfacties op www.amnesty.be/schrijfacties

© Garima Jain / Tehelka

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 13

ETHIOPIE: EIS VRIJLATING GEWETENSGEVANGENE Eskinder Nega, een Ethiopische journalist, werd in september 2011 gearresteerd omdat hij de Ethiopische regering bekritiseerde tijdens toespraken en in zijn artikels. Hij vroeg de regering het recht op vrije meningsuiting te respecteren. Hij werd er onder meer van beschuldigd aan te zetten tot terroristische acties. Hij werd ook beticht van hoogverraad. In juli 2012 werd hij veroordeeld tot 18 jaar cel.

Schrijfactie

Dit is al de achtste keer dat hij vervolgd wordt vanwege zijn activiteiten als journalist. Eskinder en zijn vrouw Serkalem Fasil werden in 2005 al voor het gerecht gebracht, samen met 129 anderen. Dat waren hoofdzakelijk journalisten, oppositieleden en leden van middenveldorganisaties die geprotesteerd hadden tegen de toenmalige verkozen regering. Eskinder werd tot april 2007 gevangen gehouden. De krant waar hij voor werkte werd door de overheid opgedoekt en zijn licentie als journalist ingetrokken.

Amnesty International beschouwt Eskinder als een gewetensgevangene die enkel en alleen gevangen zit omdat hij gebruik maakte van zijn recht op vrije meningsuiting. Schrijf voor 30 februari een beleefde brief naar de Eerste Minister van Ethiopië.

Voorbeeldbrief (Plaats, datum )

Dear Prime Minister, I am writing you in regards of the case Eskinder Nega which Amnesty International considers to be a prisoner of conscience.

I call upon the Ethiopian authorities to immediately and unconditionally release Eskinder Nega, detained solely for peacefully exercising his right to freedom of expression by criticising the government and calling for reform.

I call upon the authorities to stop using criminal proceedings, or the threat of such, to silence their critics, and end other forms of harassment of journalists and members of civil society including human rights activists.

I call upon the Ethiopian government to seek to immediately amend laws which unduly restrict freedom of expression and association, including the Anti-Terrorism Proclamation and the Charities and Societies Proclamation.

Yours sincerely, (naam, adres, handtekening)

Stuur een brief naar

EN EEN KOPIE NAAR

Prime Minister, Hailemariam Desalegn P.O. Box 1031 Addis Abeba ETHIOPIA F: +251 11 155 20 20 E: geen e-mail Post: Prijs per stuk 0,75 €, prijs per volumeaankoop 0,65 €.

Ambassade Ethiopië T.a.v. Ambassadeur Kassu Yilala Ashame Tervurenlaan 231 1150 Sint-Pieters-Woluwe F +32 2 771 49 14 E: etebru@brutele.be Post: Prijs per stuk € 1,29, prijs per volumeaankoop 1,19 €.

© Private

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen.

Meer schrijfacties op www.amnesty.be/schrijfacties

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 14

Ben je gepassioneerd door mensenrechten en werk je graag in teamverband? Dan ben jij de nieuwe werver (m/v) die we zoeken! Want als werver informeer je mensen over Amnesty International en probeer je ze warm te maken om ons te steunen. Je kiest zelf de dagen die je werkt en je wordt professioneel ondersteund. Een zeer toffe baan die veel voldoening brengt!

ADVERTENTIE Adhérez à AMNESTY INTERNATIONAL BELGIQUE FRANCOPHONE

Rue Berckmans 9 / 1060 Bruxelles ADVERTENTIE Sluit aan bij AMNESTY INTERNATIONAL NEDERLAND

Keizersgracht 177 / NL-1016 BR Amsterdam ADVERTENTIE Support AMNESTY INTERNATIONAL 1 Easton Street / UK – London WC1X 8D ADVERTENTIE Steun AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN

Met alle vragen over Amnesty’s straatwerving kan je terecht bij Steven Moens (StevenM@aivl.be).

Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen

Laat je stem horen op de Algemene Ledenvergadering!

PRIKBORD & COLOFON

COLOFON

Werven voor AMNESTY: de tofste (STUDENTEN)job!

De volgende jaarlijkse Algemene Ledenvergadering (AV) vindt plaats op zaterdag 20 april 2013 in kasteel Walburg in het stadspark van Sint-Niklaas.

Noteer alvast deze datum in je agenda.

Op onze Algemene Vergadering krijgt elk lid een gelijke stem. De Raad van Bestuur van Amnesty Vlaanderen roept je daarom graag op om je visie met ons te delen. Heb je een goed voorstel, een kritische bemerking? Wij luisteren naar je!

We sluiten de dag af met een inspirerende mensenrechtenlezing of getuigenis.

Voor alle informatie kan je terecht bij Staf Coertjens (StafC@aivl.be). Neem ook een kijkje op www.aivl.be/algemene-ledenvergadering.

Amnesty in Actie is een interne uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International.

Druk Dessain Printing, Mechelen

Alle tekst en foto’s © Amnesty International, tenzij anders vermeld

Oplage 25.000

HOOFDRedactie Lore Van Welden E: AmnestyinActie@aivl.be W: www.amnesty.be/amnestyinactie

ISSN 0771-7687

Verantwoordelijke uitgever Karen Moeskops / Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen Werkten mee Erica Baeck, Steven Moens, Karine Vandenberghe, Ruth Van Roosmalen, Han Verleyen, Jeroen Janssens, Eva Berghmans, Herman Debie, Nick Vanden Broucke, Vica Smets en Sophie Tournier Vormgeving Gramma, Antwerpen

Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. Onze activisten worden gedreven door verontwaardiging over ernstige mensenrechtenschendingen en door hoop op een wereld waarin alle mensenrechten werkelijkheid zijn voor alle mensen.

Raad van Bestuur Lieven De Wolf, Dominic Duthoit, Ilona Plichart, Ellen Renson, Luc Toelen, Karine Vandenberghe, Rik Vereecken, Alain Versluys

Giften zijn welkom op rekeningnummer BE25 0000 0000 8282. Vanaf 40 euro op jaarbasis ­ontvang je een fiscaal attest. Meer over hoe je Amnesty International kan steunen lees je op www.amnesty.be/steunons Amnesty International Vlaanderen vzw onderschrijft de ethische code van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving www.vef-aerf.be Tijdschrift opzeggen Wil je Amnesty in Actie niet langer ontvangen?

Mail je gegevens naar AmnestyinActie@aivl.be De folie rond deze Amnesty in Actie is ­volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem op de ­composthoop.

Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 / B-2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 / F: 03 235 78 12 E: Amnesty@aivl.be / W: www.amnesty.be

/ Amnesty in actie / DECEMBER 2012 / 15

V.U.: Amnesty International Vlaanderen vzw, Karen Moeskops, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen

MAAK VRIJHEID VAN MENINGSUITING OVERAL EVEN VRIJ MET UW VRIJE BIJDRAGE OP BE25 0000 0000 8282

www.amnesty.be