Amnesty in actie juli 2018 by Amnesty International Vlaanderen

AMNESTY

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN | JAARGANG 45, NR. 1 | JULI 2018

VROUWELIJKE MENSENRECHTENVERDEDIGERS

DURVEN INGAAN TEGEN DE MACHT Etnisch profileren Onderzoek in België

Myanmar

Oorlogsmisdaden onthuld langs beide zijden

YOUTH, POWER, ACTION! Jongerentop in Kenia

INHOUD

4 AGENDA

IMPACT: ONDERZOEK OVER ETNISCH PROFILEREN IN BELGIË In dialoog met politie en politici over etnisch profileren

GOED NIEUWS Dankzij jouw steun

FOCUS: CRISIS IN MYANMAR Oorlogsmisdaden onthuld langs beide zijden

12 #LOVENOTHATE Hart onder de riem 14

FOCUS: ASIEL EN MIGRATIE Asielzoekers op Griekse eilanden verdienen beter

FOCUS: VROUWELIJKE MENSENRECHTENVERDEDIGERS Durven ingaan tegen de macht

6 © Eric Rousseau

5 #SAVEAHMADREZA Professor Djalali, we blijven voor je vechten

20 AMNESTY-JONGEREN “YOUTH, POWER, ACTION!” 21 AMNESTY-SUPPORTERS Vlijtige schrijfsters: 40 jaar en 10.000 brieven later 22

SCHRIJFACTIE China: stop huisarrest van Liu Xia Vietnam: laat milieuactivist vrij

OP DE COVER Mars voor vrouwenrechten in Mexico. © Itzel Plascencia López / Amnistía Internacional México Amnesty in Actie is een uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International. V.U. Wies De Graeve, Amnesty International Vlaanderen vzw, Goffartstaat 32, 1050 Brussel

Juli 2018

Redactie Anne Claeys, Cara Allonsius, Danielle Hennaert, Griet Ryckeboer (hoofdredactie), Hilde Stals, Julie Adyns, Nieke Nouwen, Tilde Brackx © Foto’s Amnesty International, tenzij anders vermeld Vormgeving Gramma, Antwerpen Druk Dessain Printing, Mechelen ISSN 0771-7687 Contact onthaal@amnesty-international.be 02/ 669 37 37

De strijd voor mensenrechten steunen? Dat kan op rekeningnummer BE11 5230 8012 9048 van Amnesty International Vlaanderen vzw De folie rond deze Amnesty in Actie is biologisch afbreekbaar en mag op de composthoop.

Teodora en Hilde

Beste Amnesty-supporter, Een tijdje geleden had ik de kans om Teodora del Carmen Vásquez te ontmoeten, samen met enkele tientallen Amnesty-supporters. Haar naam zegt je misschien wel iets: ze werd in februari 2018 vervroegd vrijgelaten, nadat ze in 2007 tot 30 jaar gevangenis werd veroordeeld in El Salvador. Haar “misdaad”? Het krijgen van een doodgeboren baby … In El Salvador is abortus sinds 1997 verboden, ook als een vrouw of meisje zwanger raakt na verkrachting, incest of wanneer haar leven door de zwangerschap gevaar loopt. Hierdoor is een cultuur van achterdocht ontstaan voor zwangere vrouwen die een miskraam krijgen of van wie de baby kort na de geboorte overlijdt. De vele supporters van Amnesty International schreven intensief voor de vrijlating van Teodora tijdens de Schrijfmarathon in 2015. Ook wereldwijd werden vele duizenden handtekeningen verzameld en brieven verstuurd. Mét resultaat! Of ze niet kwaad was om al die verloren tijd, vroegen we Teodora. “Ik heb geen tijd om kwaad te zijn”, antwoordde ze. “Ik wil vechten, en alle vrouwen helpen die nog steeds in de gevangenis zitten. Ook kinderen worden opgesloten en krijgen nauwelijks bezoek. Ik probeer nu een beurs te krijgen, zodat ik rechten kan gaan studeren en de wetgeving in mijn land kan proberen te veranderen.” Deze vrouw en moeder is door zoveel onrecht vaardigheid een mensenrechtenverdediger pur sang geworden. Ze werkt nu voor een ngo en bezoekt vrouwen en kinderen die onterecht opgesloten zijn. Wij schreven voor haar vrijlating, en zij kan hierdoor zoveel meer vrouwen helpen, of minstens een hart onder de riem steken. Dat is de kracht van Amnesty International, dat is de kracht van mensen zoals jij en ik. Verder in dit magazine zetten we nog meer vrouwelijke mensenrechtenverdedigers in de kijker. Blijf schrijven en actievoeren, het helpt! Veel leesplezier, Hilde Stals voorzitter

Juli 2018

AGENDA SCHRIJF-ZE-VRIJDAG

MENSENRECHTEN OP SCHOOL

Tienduizenden scholieren in meer dan 500 Vlaamse en Brusselse scholen doen terug mee aan de Schrijf-ze-VRIJ-dag. Dé dag van het jaar om bij te leren over mensen rechten en in actie te komen voor mensenrechtenverdedigers. Of het helpt? Jazeker: Ahmet Şik, de Turkse journalist die vorig jaar in de cel zat en voor wie heel wat 6- tot 18-jarigen actievoerden, is nu weer vrij. Amnesty International verwent leerkrachten met hopen inspiratie en educatief materiaal.

26/10

MENSENRECHTENFESTIVAL

DENK MEE OVER DE TOEKOMST Is de toekomst aan robots en leven we binnenkort allemaal in de stad? Deze en andere vragen over de uitdagingen van vandaag en morgen (technologie, klimaat, superdiversiteit …) leggen we op tafel tijdens het allereerste mensenrechtenfestival. Sprekers en artiesten uit binnen- en buitenland lanceren het debat over hoe mensenrechten een motor van sociale verandering kunnen zijn. Verfrissende invalshoeken en verrijkende inzichten gegarandeerd! De volledige UCL-campus in Woluwe (Brussel), van aula’s tot graspleinen, wordt ingepalmd. De hele familie is welkom op deze Amnesty-dag met een extra dimensie, speciaal voor de 70ste verjaardag van de Universele Verklaring van de Mens. Hou onze website in de gaten voor een gedetailleerd programma.

15/09

ONTDEK MEER amnesty-international.be/schrijfzevrijdag

SFINKS MIXED EN DRANOUTER FESTIVAL

FESTIVALHELDEN GEZOCHT

26-29/07

Juli 2018

3-5/08

Een kop-van-jut om te meppen voor mensenrechten? Vorig jaar maakten we het waar aan onze festivalstand en ook deze zomer zorgen we ervoor dat mensenrechten niet onopgemerkt voorbijgaan op Sfinks Mixed (26-29 juli) en Dranouter (3-5 augustus). Wil jij erbij zijn om festivalgangers te entertainen en hen met de glimlach het verhaal van Amnesty te vertellen? Voor één dag of het hele weekend, dat kies je zelf. Schrijf je snel in! WORD FESTIVALVRIJWILLIGER amnesty-international.be/festivals

#SAVEAHMADREZA

PROFESSOR DJALALI, WE BLIJVEN VOOR JE VECHTEN

Professor Djalali, Iraans wetenschapper en gastdocent aan de VUB, kreeg na een volkomen oneerlijk proces de doodstraf. Hij werd veroordeeld voor ‘samenwerking met vijandelijke staten’, omdat hij weigerde te spioneren voor Iran.

In april gingen deze beelden de wereld rond. Links: Ahmadreza Djalali vrij en in goede gezondheid. Rechts: een fel vermagerde Djalali na twee jaar onterechte gevangenschap.

Op het moment dat deze Amnesty in Actie in druk ging, was zijn straf gelukkig nog niet uitgevoerd. Dat is mee dankzij de internationale druk op Iran van staatsleiders, organisaties, universiteiten en honderdduizenden burgers die de onvoorwaardelijke vrijlating van Djalali eisen. Die druk hoog houden is nu onze belangrijkste taak samen. Eind mei deelden Amnesty-supporters massaal een oproep op sociale media aan Europarlementariërs om resoluties te stemmen die Djalali’s doodstraf veroordelen en zijn vrijlating eisen. Een dag later nam het Europees Parlement de resoluties aan. VOER ACTIE amnesty-international.be/help-djalali

Wil je weten hoe je mee kan helpen vechten voor het leven van professor Djalali? Volg dan de handvol tips op onze website.

CAMPAGNE TEGEN DE DOODSTRAF Na verschillende recordaantallen de voorbije jaren is het aantal executies en doodstraffen wereldwijd opnieuw gedaald. Dit zijn de cijfers voor 2017:

993

2.591

executies werden wereldwijd geregistreerd

mensen werden ter dood veroordeeld in 53 landen

minder mensen werden geëxecuteerd dan in 2016

landen in de wereld hebben geen doodstraf meer in de wet staan

landen schaften de doodstraf af: Guinea en Mongolië

landen in totaal voeren de doodstraf niet meer uit

106

142

De duizenden doodstraffen en executies die volgens Amnesty in China plaatsvonden, zijn niet meegeteld in deze cijfers. Cijfers over de doodstraf blijven in China een staatsgeheim.

Juli 2018

IMPACT: ONDERZOEK OVER ETNISCH PROFILEREN IN BELGIË

IN DIALOOG MET POLITIE EN POLITICI OVER ETNISCH PROFILEREN

Over de ‘redelijke gronden’ om iemand te controleren bestaat veel onduidelijkheid.

Juli 2018

Etnisch profileren is niet enkel het probleem van etnische minderheden. Ook politiemensen zelf zijn bezorgd over deze schadelijke praktijk. Uit interviews met tientallen politiemensen blijkt dat er in ons land momenteel te weinig gebeurt om etnisch profileren te detecteren, te voorkomen en te bestrijden.

“Normaal controleren ze niet de passagiers in je auto, en toch vroegen ze de identiteitskaart van mijn zoon. De politie zei hem: ‘Je weet nooit met mensen zoals jij.’” Lieve*, 57, sociaal werkster van Belgische afkomst, met kinderen van Belgisch-Marokkaanse afkomst

Wanneer de politie je stopt omwille van je uiterlijk en niet om wat je hebt gedaan, spreken we over etnisch profileren. Negatieve stereotypen of veronderstellingen over je etniciteit, huidskleur, nationaliteit of religie zijn dan de aanleiding om je te controleren, te fouilleren of aan te houden, in plaats van een objectieve en redelijke rechtvaardiging.

BARRIÈRE VOOR GOED POLITIEWERK Etnisch profileren is een vorm van discriminatie. Het is dus door de wet verboden. Maar toch gebeurt het en de gevolgen zijn erg nadelig, zowel voor de minderheden als de politie. Er bestaan heel wat negatieve vooroordelen over etnische minderheden. Die worden door etnisch profileren nog versterkt. Het onevenredige aantal controles van mensen van een etnische minderheid wekt bij omstaanders de indruk dat ze vaak iets mispeuteren. Dat vindt ook Emmanuel*, een 22-jarige student van Congolese afkomst: “Bij controles is er al dat volk dat naar ons kijkt en denkt: ‘wat hebben die nu weer gedaan ...’”

Bij heel wat mensen die regelmatig worden tegengehouden zonder gegronde reden, groeit de frustratie en het wantrouwen in de politie. Zo wordt etnisch profileren niet enkel voor etnische minderheden een probleem: de vertrouwensbreuk die ontstaat door etnisch profileren vormt een serieuze barrière voor goed politiewerk.

“Soms ben je het beu, omdat het te vaak gebeurt. Eén keer, oké, maar elke week tegengehouden worden voor een ‘routinecontrole’? Dan denk je: dat klopt toch niet?” Bachiri, 21, arbeider van Marokkaanse afkomst

Juli 2018

ONDUIDELIJKHEID TROEF Amnesty International onderzocht in negen lokale politiezones en bij de federale politie wat er momenteel gebeurt om etnisch profileren tegen te gaan. We stelden vast dat politiemensen de Wet op het Politieambt, die de mogelijkheid van identiteitscontroles voorziet, breed en verschillend interpreteren. Volgens de wet moeten er redelijke gronden zijn voor een identiteitscontrole. Over die ‘redelijke gronden’ bestaat er veel onduidelijkheid. Politiemensen zeggen dat ze onvoldoende begeleid en getraind zijn om de redelijke gronden te vertalen naar het terrein. Er bestaan amper richtlijnen over hoe ze controles moeten uitvoeren zonder etnisch te profileren. Hierdoor gaan ze af op hun eigen interpretatie van de wet of zelfs op hun buikgevoel. Een politieinspecteur bevestigt dat aan Amnesty: “Ik doe wel aan etnisch profileren, maar ik weet niet hoe ik mijn job anders moet doen.” Als politiemensen voor de interpretatie van de wet afgaan op negatieve stereotyperingen, staat de deur wijd open voor etnisch profileren. Sommigen weten dit maar al te goed, zoals deze korpschef:

“Etnisch profileren zal zeker bestaan en soms meer en onbewuster dan we denken.” Korpschef

Juli 2018

Maar er zijn ook politiemensen die er geen graten in zien, zo getuigt een inspecteur: “Op dit moment zegt mijn intuïtie, mijn statistiek: Handtasdief? Marokkaan. Zatlap? Oostblokker. Drugsdealer? Marokkaan. Kloppen die statistieken? Ik ga af op ervaring.”

VERBORGEN DISCRIMINATIE In het onderzoek van Amnesty geven verschillende leidinggevenden aan dat ze geen goed zicht hebben op hoe controles op straat gebeuren. Het is niet verwonderlijk dat sommige politiemensen die de controles uitvoeren te kennen geven dat ze zeer beperkte feedback krijgen. “Als we problemen hebben om de redelijke grond voor een controle te interpreteren, krijgen we daar geen hulp bij”, zegt een inspecteur. Terwijl de monitoring van controles vandaag soms mank loopt, is er ook op het vlak van dataverzameling nog marge voor verbetering. Dat komt omdat gegevens over identiteitscontroles in België niet systematisch worden bijgehouden. Er bestaan dus geen statistieken over het aantal controles, door wie ze worden uitgevoerd, bij wie en welke achtergrond die persoon heeft, waarom, waar en met welk resultaat. Als de politie deze elementen niet onderzoekt en analyseert, kunnen bepaalde vormen van discriminatie verborgen blijven. Etnisch profileren documenteren en bestrijden wordt op die manier een pak moeilijker.

SPANJE TOONT HET GOEDE VOORBEELD In de politiezone van de Spaanse stad Fuenlabrada wordt geregistreerd welke politieagent wie controleert, zijn nationaliteit, de reden van de controle en het resultaat. De statistieken worden geanalyseerd en politiemensen op straat krijgen feedback over hun werk. Bij de opstart van het registratiesysteem bleek dat mensen van etnische minderheden veel vaker werden gecontroleerd dan anderen. Maar na enkele maanden van geregistreerde controles verminderde dat drastisch: het aantal controles halveerde ongeveer, terwijl de pakkans drie keer groter werd. Door te stoppen met etnisch profileren, stopt de politie niet enkel met discrimineren, maar verhoogt ze ook haar effectiviteit. Ook in Madrid wordt het registratiesysteem nu ingevoerd.

HOE REAGEREN POLITIE EN POLITICI? Het onderzoek van Amnesty International is de aanzet voor een belangrijke dialoog over etnisch profileren met de politie en de beleidsmakers. Medewerkers van Amnesty werden ontvangen door minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon om het probleem te bespreken. Samen met andere ngo’s organiseerde Amnesty in mei ook een conferentie, waarop tientallen politiemensen aanwezig waren. Een tweet daarover van de woordvoerder van de politiezone Brussel-Hoofdstad-Elsene was een van de verschillende positieve echo’s die we achteraf opvingen: “Bravo om activisten en politie samen te brengen om stelling te nemen tegen #etnischprofileren. Resultaat op zich. Oncomfortabel om naar tips te luisteren voor mensen die slachtoffer worden van de organisatie waartoe je behoort ...” Amnesty blijft de praktijk van etnisch profileren opvolgen met de lokale en federale politie en met beleidsmakers. We hebben aanbevelingen opgesteld om etnisch profileren een halt toe te roepen. Daar blijven we bij alle partijen op aansturen, met een duidelijk doel voor ogen: minder discriminatie en beter politiewerk.

LEES ONS RAPPORT amnesty-international.be/etnischprofilerenrapport *Bepaalde namen in dit stuk werden gewijzigd om de privacy van getuigen te respecteren.

KEN JIJ JE RECHTEN EN PLICHTEN TEGENOVER DE POLITIE? Wat moet je doen als de politie je op straat controleert? Wat mag de politie en wat mag jij? Nuttige tips vind je in onze brochure ‘Jij & Politie’. BESTEL GRATIS amnesty-international.be/etnischprofileren

Juli 2018

GOED NIEUWS

DANKZIJ JOUW STEUN

347.865 MENSEN STEUNEN SAKRIS In Finland moeten transgenders zich gedwongen laten steriliseren en psychiatrisch laten onderzoeken voordat ze van gender kunnen veranderen. “Onmenselijk”, zegt de Finse transgender Sakris Kupila. Dat vinden ook 347.865 anderen, die hun handtekening zetten onder een Amnesty-petitie die Sakris steunt in zijn strijd voor betere transrechten. Sakris mocht in het voorjaar alle handtekeningen overhandigen aan de Finse overheid. De hulp van honderdduizenden mensen is voor Sakris niet alleen een belangrijk drukkingsmiddel in zijn strijd, ook moreel is het een enorme opsteker.

TEODORA EINDELIJK VRIJ Na 11 jaar gevangenisstraf mocht Teodora Vásquez uit El Salvador de gevangenis eindelijk verlaten. Ze werd eerder tot 30 jaar cel veroordeeld wegens “moord” nadat ze een doodgeboren kindje kreeg. Amnesty International voerde intensief actie voor haar vrijlating. Op de Schrijfmarathon van 2015 schreven Vlaamse Amnesty-supporters duizenden brieven en kaartjes voor haar. Enkele weken na haar vrijlating kwam Teodora langs op het Amnesty-kantoor om een bomvolle zaal Amnesty-activisten toe te spreken. “Mijn vrijlating is geen sprookje”, zei ze, “het is een echt verhaal. Hier zit ik nu, het resultaat van jullie inspanningen.” Ze sprak ook over haar vriendinnen, die hetzelfde waren overkomen als zij en vandaag nog steeds vastzitten in de gevangenis in El Salvador. “Het is voor hen dat ik mijn verhaal doe.” Samen met Teodora blijft Amnesty ook voor hun vrijlating ijveren.

Juli 2018

“Dat de meesten van ons werden vrijgelaten na de eerste hoorzitting, is te danken aan de internationale aandacht voor onze zaak. De stemmen van Amnesty-supporters worden absoluut gehoord door onze overheid.” Idil Eser, de directrice van Amnesty Turkije, wees op het belang van internationale druk voor de zaak van de “Istanbul 10” en bedankte de Belgische Amnestysupporters tijdens de algemene vergadering in april. Bij haar bezoek was ze voorwaardelijk vrij, maar werd ze nog altijd op absurde wijze aangeklaagd voor lidmaatschap van een terroristische organisatie.

ONTDEK MEER amnesty-international.be/goednieuws

Nur Asha, een 56-jarige Rohingya-vrouw, toont een foto van haar zonen. De ene is vermist en de andere werd gedood.

FOCUS: CRISIS IN MYANMAR

OORLOGSMISDADEN ONTHULD LANGS BEIDE ZIJDEN

Meer dan 702.000 Rohingya zijn sinds 25 augustus 2017 uit Myanmar weggevlucht. Amnesty International rapporteert over het geweld langs beide kanten van het conflict. Tientallen jaren al worden Rohingya in Myanmar geconfronteerd met gewelddaden. Amnesty International heeft er de voorbije twintig jaar regelmatig over gerapporteerd. Maar wereldwijd was het lang een vergeten crisis, tot vorige zomer de hele wereld werd opgeschrikt door het onwettige en disproportionele geweld van het Myanmarese leger. Met onderzoekers ter plaatse en geavanceerde technieken kon Amnesty toen documenteren wat de Myanmarese autoriteiten probeerden te verbergen voor de rest van de wereld: ze voerden een grootschalige militaire campagne waarbij ze de Rohingya doodden en verkrachtten, hun dorpen platbrandden en uitwisten door er nieuwe constructies te bouwen, met als doel de Rohingya-minderheid het land uit te drijven. “Toen Aung San Suu Kyi vorig jaar verkondigde dat het leger zijn operaties had stopgezet, zagen we meteen dat dat niet klopte”, zei toenmalig Amnesty-onderzoeker Christoph Koettl. “Via satellietbeelden zagen we hoe ze dorpen bleven platbranden en konden we bewijzen dat de Myanmarese leiders niet de waarheid vertelden.”

‘DE ANDERE KANT’ Na negen maanden van intensief onderzoek bracht Amnesty in juni opnieuw een rapport uit dat de patronen van geweld door het Myanmarese leger en de veiligheidsdiensten blootlegt,

“Mensenrechtenschendingen aan de ene zijde rechtvaardigen nooit gewelddaden langs de andere zijde.” Tirana Hassan, Amnesty-crisisdirecteur

gebaseerd op ruim 400 interviews en ander ondersteunend materiaal. Het rapport bevat ook aanbevelingen om specifieke militaire eenheden verantwoordelijk te stellen voor hun rol in misdaden tegen de mensheid. Maar ook ‘de andere kant’ van de crisis namen onze onderzoekers onder de loep. In mei kwam Amnesty met nieuwe bewijzen over het geweld van de Arakan Rohingya Salvation Army (ARSA), een gewapende Rohingya-groep in de provincie Rakhine, tegenover Hindoes en andere minderheden. “Net zoals de misdaden tegen de mensheid door de Myanmarese veiligheidstroepen mogen ook hun gruweldaden niet ongestraft blijven”, zegt Tirana Hassan, crisisdirecteur van Amnesty International. “Mensenrechtenschendingen aan de ene zijde rechtvaardigen nooit gewelddaden langs de andere zijde.”

INTERNATIONAAL STRAFHOF Amnesty International en Human Rights Watch hebben samen de VN-Veiligheidsraad opgeroepen om de Myanmarese kwestie door te verwijzen naar het Internationaal Strafhof. Alle overlevenden en families van slachtoffers hebben recht op de waarheid en op gerechtigheid. Dat is onontbeerlijk voor het herstel van de immense fysieke en menselijke verliezen.

Juli 2018

#LOVENOTHATE

HART ONDER DE RIEM

Opkomen voor de rechten van mensen die daar zelf de beweegruimte niet voor hebben: het zit ingebakken in het DNA van menig Amnesty-supporter. Of het nu gaat om mensenrechtenverdedigers in Hongarije of Turkije, op wie de druk steeds groter wordt, of de LGBTIQ-gemeenschap die niet mag uitkomen voor wie ze zijn: we staken hen de voorbije maanden met zijn allen een hart onder de riem.

Op een bijeenkomst in Boedapest steunen campagnemedewerkers van Amnesty-secties over heel Europa hun collega’s in Hongarije met een boodschap voor de Hongaarse beleidsmakers. De in april herverkozen premier Orbán doet er alles aan om ngo’s buitenspel te zetten.

Stunt voor het Hongaarse parlement, 4 juni. Met een gigantisch groot hart spoort Amnesty Hongarije de parlementsleden aan om mensenrechtenverdedigers te beschermen en te steunen in plaats van hen te bedreigen met vervolgingen en celstraffen.

Juli 2018

Belgische Amnesty-leden tonen zich solidair met Amnesty Turkije en Amnesty Hongarije tijdens de algemene vergadering, in april in Brussel. De directrices van beide secties waren te gast en gaven een unieke inkijk in hun werk in moeilijke tijden.

Pride Parade in Brussel, 19 mei. Honderd Amnesty-activisten dansen en scanderen voor alle holebi’s, transgenders en interseksuelen in de wereld die dat niet mogen. Parades zoals de Belgian Pride zijn in heel wat landen verboden, o.a. in Rusland, in Oeganda en sinds kort ook in Turkije.

Juli 2018

ASIELZOEKERS OP GRIEKSE EILANDEN VERDIENEN BETER

Ruim 13.000 asielzoekers leven in erbarmelijke omstandigheden op de Griekse eilanden, in kampen die uit hun voegen barsten. Ontsnappen aan de ellendige situatie is momenteel geen optie, want de Griekse regering laat niet toe dat asielzoekers de eilanden verlaten. In maart 2016 maakten Turkije en de EU-lidstaten een omstreden deal. Daarbij kan de EU asielzoekers, die vanuit Turkije de oversteek maakten naar Griekenland, terugsturen naar Turkije. Maar bijna drie jaar later zitten er nog steeds duizenden asielzoekers vast op de Griekse eilanden, in erbarmelijke kampen en centra, wachtend op een asielbesluit. Amnesty International en andere ngo’s vroegen in het najaar van 2017 aan de Griekse regering om de asielzoekers te evacueren naar het vasteland. 7.000 kwetsbare asielzoekers werden toen overgebracht, maar de meesten moesten de winter doorbrengen in barre omstandigheden op de eilanden. Mensen sliepen er in containers of zomertenten, op de grond of op paletten. Er was geen warm water om zich te wassen. Sanitaire voorzieningen en gezondheidszorg lieten te wensen over.

Ook nu de winter achter ons ligt, blijft de situatie mensonwaardig.

Juli 2018

De kampen op de eilanden zitten over hun capaciteit, terwijl het aantal aankomsten sinds het voorjaar weer zorgwekkende proporties aanneemt ondanks de deal. De kampen zijn smerig, stinken en zijn onveilig. Vrouwen krijgen te maken met seksueel geweld. “Douches hebben geen sloten. Mannen bonken op de deur en roepen dat ik moet opschieten. Ze kunnen gewoon binnenvallen”, aldus de Congolese Adèle.

REGERING LAPT ARREST AAN HAAR LAARS En toch mogen asielzoekers de eilanden, en daarmee hun onmenselijke leefomstandigheden, niet verlaten. De Griekse regering verbiedt hen om naar het Griekse vasteland te gaan. De beslissing van de Griekse Raad van State dat deze maatregel onwettig is voor wie nieuw aankomt, legde de regering naast zich neer. Er is geen enkele rechtvaardiging om asielzoekers te verplichten om in omstandigheden te leven die hun rechten schenden en hun welzijn, gezondheid en waardigheid schaden. Amnesty blijft druk uitoefenen op de Griekse regering om asielzoekers in gepaste omstandigheden op te vangen en hen toegang te verlenen tot het vasteland.

KOM IN ACTIE amnesty-international.be/Griekse-eilanden

FOCUS: ASIEL EN MIGRATIE

“HOPELOOSHEID MAAKT DE MENSEN KAPOT” De Belgische Carmen Dupont werkt sinds januari 2017 in het Pikpa-vluchtelingenkamp op Lesbos. Ze schetst voor ons de situatie op de Griekse eilanden. “Sinds ik hier werk, besef ik dat mensen veel aankunnen op het vlak van slechte levensomstandigheden. Vooral de hopeloosheid maakt mensen kapot. Aankomen zonder te weten hoelang je moet blijven, of je zal kunnen doorreizen of teruggestuurd zal worden … Na enkele weken of maanden zie je mensen depressief worden: ze krijgen angstaanvallen, en we zien veel gevallen van zelfverwonding en zelfmoordpogingen. Moria is de hel. Het kamp barst uit zijn voegen. De stank is niet te harden. De veiligheidssituatie is dramatisch. Dat is logisch wanneer je zo veel mensen, die gevlucht zijn voor verschillende

conflicten en getraumatiseerd zijn, in zo’n slechte omstandigheden en zonder toekomstperspectief vasthoudt. In die situatie leven ook heel wat niet-begeleide minderjarigen, alleenstaande moeders, zwangere vrouwen … Onlangs beviel een alleenstaande Congolese vrouw in het ziekenhuis, en drie dagen na de bevalling zat ze met haar baby terug in een tentje in Moria. Daar kijkt niemand meer van op: dat is hier normaal. Op 22 april werden demonstrerende vluchtelingen in het centrum van Mytilini aangevallen door extreemrechtse tegenbetogers. Molotovcocktails en andere projectielen vlogen door de lucht, na elke aanval moesten we

mensen gewond of bewusteloos afvoeren. We hoorden de aanvallers roepen “Verbrand hen levend!”. Héél beangstigend. En heel frustrerend om te zien hoe de onhoudbare situatie op de eilanden gerecupereerd wordt door extreemrechts. Hier op Lesbos zie ik steeds meer lokale mensen, vooral ook jongeren, die anti-vluchtelingenretoriek hanteren. Er is steeds minder aandacht voor de situatie van vluchtelingen op de Griekse eilanden, terwijl ze met de dag meer onhoudbaar wordt.” Meer info over het Pikpa-vluchtelingenkamp vind je op lesvossolidarity.org

Souda-kamp op het Griekse eiland Chios.

De Syrische Ahmed en zijn kinderen leven in een tentje op Chios, in afwachting van een asielbesluit.

Juli 2018

FOCUS: VROUWELIJKE MENSENRECHTENVERDEDIGERS

DURVEN INGAAN TEGEN DE MACHT

Juli 2018

Vrouwenmars in Mexico-Stad op 8 maart 2018. Demonstranten vragen dat het geweld tegen vrouwen stopt.

In alle hoeken van de wereld durven mensenrechtenverdedigers de confrontatie aangaan met de macht. De autoriteiten, van wie ze het gezag in vraag stellen, nemen het hen meestal niet in dank af. Vrouwelijke mensenrechtenverdedigers krijgen met extra tegenkanting en discriminatie te maken, omwille van wie ze zijn en de mensenrechtenkwesties waarvoor ze strijden. Hun werk blijft vaak onderbelicht. Amnesty-supporters en Wikipedia werken daarom samen om hen bekender te maken. Hoe beter deze dappere mensenrechtenverdedigers gekend zijn, hoe veiliger ze zijn om hun rechten te claimen.

Als je moet vechten voor vrijheid, rechtvaardigheid en gelijkheid, doe je dat per definitie in een omgeving waar die waarden niet worden gerespecteerd. Wie de scepter zwaait, zal je proberen te demoniseren en te beknotten in je werk. Veel mensenrechtenverdedigers krijgen effectief te maken met lastercampagnes, verbale bedreigingen, fysieke aanvallen, strafklachten en erger. In 2017 werden wereldwijd meer dan 300 mensenrechtenverdedigers vermoord, omdat ze de confrontatie durfden aangaan met de machthebbers. Bedenk even hoeveel moeilijker het nog is om als mensenrechtenverdediger niet enkel geviseerd te worden om wat je doet, maar ook om wie je bent: welkom in het leven van een vrouwelijke mensenrechtenverdediger.

Juli 2018

VROUWELIJKE MENSEN RECHTENVERDEDIGERS: WHAT’S IN A NAME? Vrouwelijke mensenrechtenverdedigers (in het Engels: women human rights defenders of WHRDs) zijn vrouwen die opkomen voor mensenrechten, maar ook elke persoon die strijdt voor rechten gelinkt aan seksualiteit en gender. Het kan dus gaan om een inheemse vrouw die vecht voor de rechten van haar gemeenschap of een meisje dat vecht tegen gendergerelateerd geweld. Maar evengoed is het een transpersoon die strijdt voor betere transgenderrechten, een collectief dat opkomt voor de rechten van sekswerkers of een man die zich inzet voor seksuele en reproductieve rechten. Wat deze mensen gemeen hebben, is dat ze extra veel tegenkanting ondervinden omdat ze een vrouw zijn, een LGBTIQpersoon of iemand die zich kan identificeren met hun strijd. Ze werken doorgaans meer onder de radar dan hun mannelijke medeactivisten. Hun werk is minder bekend bij het grote publiek en beleidsmakers en blijft onderbelicht in de media. Vrouwelijke mensenrechtenverdedigers hebben meer erkenning nodig, een veiligere omgeving en meer specifieke bescherming.

Wie zich inzet voor vrouwen of minderheden krijgt vaak te maken met discriminatie en geweld.

Juli 2018

In de meeste delen van de wereld word je als vrouwelijke mensenrechtenverdediger als minderwaardig beschouwd, gewoon omdat je een vrouw bent of een LGBTIQpersoon, of omdat je mensenrechtenwerk doet rond gender en seksualiteit. De kans is groot dat mensen vinden dat het niet hoort dat jij je mond durft opendoen. In je dagelijkse leven loop je het risico op geweld en seksuele intimidatie. Je leeft met de schrik dat tegenstanders je als een zedeloze persoon zullen afschilderen, waardoor mensen je gaan veroordelen en je aan geloofwaardigheid inboet. Als vrouwelijke mensenrechtenverdediger stel je bovendien vaak gevoelige en heersende principes in vraag, zoals genderstereotypes, winst- en machtsstructuren, een patriarchale cultuur en religieuze normen en waarden. De reden waarom vrouwelijke mensenrechtenverdedigers het dubbel zo hard te verduren hebben, wordt stilaan duidelijk. De Guatemalteekse Aura Lolita Chávez, die opkomt voor de rechten van haar K’iche-gemeenschap, illustreert het probleem treffend: “Ik heb doodsbedreigingen gekregen. Ze zeiden dat ze me zouden doden, maar dat ze me eerst zouden verkrachten. Dat zeggen ze nooit tegen mijn mannelijke collega’s.”

EXTREEM DAPPER Negatieve percepties en de moeilijke werkomstandigheden voor vrouwelijke mensenrechtenverdedigers zorgen ervoor dat ze lang genegeerd werden en in het verdomhoekje werden geduwd. Af en toe duiken hun acties op in de mainstream media – denk bijvoorbeeld aan de Saoedische vrouwen die zich durfden verzetten tegen het rijverbod en de Iraanse vrouwen die de verplichte hoofddoek contesteren – maar hun extreem dappere en baanbrekende werk blijft doorgaans onderbelicht. Reden genoeg dus voor een samenwerking met Wikipedia, de grootste en populairste encyclopedie op het internet waar iedereen aan kan meewerken. Ook daar zijn pagina’s over vrouwen, LGBTIQ-mensen, gender en discriminatie ondervertegenwoordigd. Om hier verandering in te brengen, organiseerde Amnesty International in mei een internationale edit-a-thon. In Vlaanderen kwamen 12 vrijwilligers samen op het kantoor van Amnesty om de inspirerende verhalen van vrouwelijke mensenrechtenverdedigers op Wikipedia te plaatsen. Wereldwijd zorgden ruim 450 Amnesty-supporters voor meer dan 250 nieuwe of verbeterde pagina’s op de online encyclopedie. De persoonlijke verhalen van deze mensenrechtenverdedigers, die grote hindernissen nemen om diepgewortelde discriminatie te bestrijden, verdienen het om gehoord te worden. Je ontdekt er enkele op de volgende pagina, en op Wikipedia natuurlijk.

MAAK KENNIS MET VROUWEN DIE VOOR HUN RECHTEN OPKOMEN De moed die vrouwelijke mensenrechtenverdedigers aan de dag leggen om discriminatie tegen te gaan en hun rechten te claimen is indrukwekkend. We zetten hen in de schijnwerpers om hun strijd bekender te maken.

AZZA SOLIMAN, EGYPTE

NI YULAN, CHINA

“Meisjes en vrouwen hebben een veilige plek nodig om te praten over seksueel geweld. Hier werk ik al jaren aan. Het is niet gemakkelijk, maar ik weet dat ik er niet alleen voor sta. Tijdens een moeilijk moment kreeg ik honderden brieven van Amnesty-supporters om me te steunen en te zeggen dat ik moest blijven doorgaan.” TEP VANNY, CAMBODJA

Vanny, geboren in 1980, verhuisde in 1998 naar Phnom Penh en stichtte er een gezin. Wanneer een projectontwikkelaar de rechten kreeg om in haar wijk een toeristisch complex te bouwen, werden honderden families met geweld uit hun huis gezet. Door onvoldoende compensatie kwamen veel van hen in de problemen. Vanny weigerde te vertrekken en werd woordvoerder van de League of Boeung Kak Women, die tegen de gedwongen uithuiszettingen protesteerde. Bij een vreedzame demonstratie in 2012 op de plek waar het bedrijf aan het werk was, werden Vanny en twaalf anderen gearresteerd. Ze werden gevangengenomen wegens “het onrechtmatig bezetten van land”. Na internationale druk werden ze weer vrijgelaten. In 2016 werd Vanny willekeurig gearresteerd tijdens de Black Monday-protesten. In 2017 werd ze tot 2,5 jaar veroordeeld voor vreedzaam protest aan het huis van de eerste minister vier jaar eerder.

Azza, geboren in 1968, komt al jaren op voor mensenrechten. De advocate is medeoprichtster van twee organisaties die juridische bijstand en praktische hulp verlenen aan vrouwen die misbruikt werden. Ze staat onder toezicht van de Egyptische veiligheidsdiensten en er lopen drie strafklachten tegen haar. Een reisverbod zorgt ervoor dat ze het land niet uit mag en al haar rekeningen werden bevroren. Als ze veroordeeld wordt, kan ze tot 15 jaar celstraf krijgen voor haar mensenrechtenwerk.

Yulan werd in 1960 geboren in China. Ze begon haar mensenrechtenwerk in 2001, toen haar wijk in Peking op het punt stond gesloopt te worden voor de Olympische Spelen van 2008. In 2002 werd ze opgepakt toen ze de sloop van een huis filmde. Aan dagenlange folteringen hield ze gebroken voeten en knieschijven over, waardoor ze nu in een rolstoel zit. Toen ze compensatie vroeg, werd ze gearresteerd en tot een jaar gevangenisstraf veroordeeld. Ze verloor later haar licentie om als advocaat te werken en ze kreeg een reisverbod opgelegd. Toch blijft ze doorgaan met haar strijd tegen gedwongen uithuiszettingen zonder compensatie. In 2016 ontving ze de U.S. Secretary of State’s International Woman of Courage Award.

ONTDEK MEER amnesty-international.be/ mensenrechtenverdedigers

Juli 2018

AMNESTY-JONGEREN

“YOUTH, POWER, ACTION!” Meer dan honderd jongeren van over de hele aardbol die drie dagen lang debatteren over mensenrechten, dat geeft vonken. Naime, een 20-jarige Vlaamse studente, kan erover meespreken. Een sterke pitch over hoe ze mensenrechten wil inzetten voor een betere wereld, leverde haar een ticket op naar Kenia voor Amnesty’s eerste jongerentop ooit. Waarom wilde je erbij zijn op de ‘Youth, power, action!’-jongerentop? NAIME: “Mensenrechten

hebben me altijd geïnteresseerd. Het is moeilijk om uit te leggen waar dat vandaan komt … Dat zit gewoon in mij. Amnesty International is op mijn radar gekomen door verhalen te horen van mensen uit mijn omgeving, over hoe hun rechten niet altijd worden gerespecteerd. Als moslim meisje in België zijn racistische ervaringen mij ook niet vreemd. Het is dus allemaal niet zo ver van mijn bed. Het maakt mensenrechten een deel van mijn identiteit.”

Wat is het belangrijkste dat je er hebt opgestoken? “Ik heb veel workshops gevolgd. Over hoe je moet praten met politici bijvoorbeeld. En over hoe je met andere generaties, van wie je redelijk verschilt, kan samenwerken rond mensenrechten. Ik heb het gevoel dat mijn ouders en ik daar anders in zijn, dat zij minder bezig zijn met mensenrechten. Die sessie was dus heel interessant. Maar ik heb véél bijgeleerd en moet het nu allemaal nog een beetje laten bezinken (lacht). Er was ook een Amerikaans meisje, Jaclyn van March For Our Lives, dat een diepe indruk op me heeft gemaakt. Ze heeft

Juli 2018

Amnesty-medewerkster Cara (l.) en rechtenstudente Naime (r.) op de jongerentop in Nairobi, Kenia.

verteld over wapengeweld in de VS, dat was enorm pakkend. Ze kon zo goed praten en ze is nog maar 17! Puur voor mezelf heb ik geleerd om uit mijn comfortzone te komen. Eerst was ik verlegen tussen al die mensen, maar dat verbeterde. Dat was één van mijn persoonlijke doelen op de top.”

Dat klinkt best als een intense driedaagse? “Ja, met veel discussies over activisme, politiek, sociale kwesties … Veel jongeren op de top zijn daar intensief mee bezig, nog meer dan ik. Maar er was ook tijd voor ontspanning en om elkaar beter te leren kennen. Ik heb er een Chileense vriend gemaakt. We verschillen echt heel hard. Hij is 18, man en atheïst, ik ben 20 en moslima. Hij is panseksueel en ik ben hetero. We konden heel open discussiëren, en dat ging van polygamie over series en muziek tot problemen die we allebei hebben meegemaakt. Een beetje raar eigenlijk, maar heel leuk. Op het einde was iedereen erg close. We waren echt droevig om naar huis te gaan. Op een paar dagen tijd hebben we allemaal een hechte band gekregen.”

AMNESTY-SUPPORTERS

VLIJTIGE SCHRIJFSTERS: 40 JAAR EN 10.000 BRIEVEN LATER

Voor veel staatsleiders van landen die mensenrechten schenden, is de poststempel van Moere geen onbekende meer. Want vanuit dat rustige West-Vlaamse dorpje sturen bewoners al veertig jaar lang brieven om machthebbers duidelijk te maken dat hun mensenrechtenschendingen niet onopgemerkt voorbijgaan. “Wij willen niet toekijken, maar reageren”, zegt Tilde Brackx. “Eind jaren zeventig van de vorige eeuw zijn we met een groepje mensen uit ons dorp onze eerste Amnesty-brieven beginnen schrijven. Sindsdien zijn we niet meer gestopt. Als we een kleine rekensom maken, komen we uit op wel 10.000 brieven. Onze eisen zijn heel uiteenlopend: de vrijlating van iemand die onterecht in de cel zit, de stopzetting van kinderarbeid door bedrijven …” “Het raakt ons het meest als vrouwen of kinderen met onrecht te maken krijgen. In onze brieven kiezen we dus vooral voor vrouwen- en kinderrechtenthema’s. Op één avond schrijven we elk drie brieven en dan praten we nog een beetje na. Telkens weer is het tegen middernacht als we afscheid nemen. Tijdens die lange avonden, en in die veertig jaar, zijn al mooie vriendschappen ontstaan.”

“We willen allemaal reageren als ergens ter wereld mensenrechten worden geschonden” “WE STAAN ER NOOIT ALLEEN VOOR” “Sinds onze eerste afspraak is de schrijfgroep heel stabiel gebleven, dat valt op. Er waren een paar ledenwissels, maar niet veel. Nochtans zijn we op het vlak van persoonlijkheid, achtergrond en interesses vrij verschillend. Maar er is natuurlijk één iets wat ons sterk bindt: we willen allemaal reageren als ergens ter wereld mensenrechten worden geschonden.” “Soms organiseren we activiteiten om geld in te zamelen voor Amnesty of om de organisatie te promoten bij een ruimer publiek. Maar onze briefschrijfacties blijven onze belangrijkste actie. We staan er nooit alleen voor, want duizenden mensen en Amnesty-groepen doen hetzelfde. Die enorme stapels enveloppes in de brievenbus van een ambassade, een overheid of een andere autoriteit, verstuurd vanuit alle hoeken van de wereld? Die gaan niet onopgemerkt voorbij.”

DANKJEWEL Of je brieven schrijft zoals de Amnesty-groep in Moere, een gift doet of nog wat anders: ook jij helpt mensenrechten wereldwijd promoten door je steun aan Amnesty International. Dankjewel om mee het verschil te maken.

De schrijfgroep van Moere tijdens een van hun maandelijkse bijeenkomsten.

Juli 2018

Sinds het ontstaan van Amnesty International in 1961 schrijven mensen brieven voor slachtoffers van mensenrechtenschendingen. Vandaag zijn we wereldwijd met honderdduizenden die een paar minuten de tijd nemen om te schrijven voor rechtvaardigheid.

Stuur je brief naar: President Xi Jinping Zhongnanhai Xichang’anjie Xichengqu, Beijing Shi 100017 People’s Republic of China

Stuur een kopie naar: Ambassade China Mijnheer Chi Zhang Tervurenlaan 443 1150 Sint-Pieters-Woluwe E: chinaemb_bel@mfa.gov.cn

Schrĳf een brief naar de Chinese autoriteiten en eis dat het illegale huisarrest van Liu Xia onmiddellijk beëindigd wordt en dat de intimidaties stoppen.

Liu Xia is de weduwe van de vorig jaar overleden Nobelprijswinnaar Liu Xiaobo. Sinds hij in 2010 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg voor zijn inzet voor de mensenrechten in China, staat Liu Xia onder illegaal huisarrest. De Chinese autoriteiten lusten de kritische houding van Liu Xia niet. In een heel zorgelijk telefoongesprek zei Liu Xia, die ernstig depressief is, dat ze bereid is om te sterven als de Chinese autoriteiten haar niet toestaan het land te verlaten: “Ik heb niets om bang voor te zijn. Als ik niet weg kan, zal ik in mijn huis sterven. Doodgaan is nu makkelijker dan leven.” De autoriteiten zouden haar herhaaldelijk hebben beloofd dat ze naar het buitenland mag om medische hulp te krijgen voor haar depressies. Maar het bleef tot nu toe bij loze beloftes.

SCHRIJFACTIE: CHINA STOP HUISARREST VAN LIU XIA

Stuur je brief naar: Minister of Public Security To Lam Ministry of Public Security 44 Yet Kieu Street Hoan Kiem District, Hanoi, Vietnam

Stuur een kopie naar: Ambassade Vietnam Ambassadeur Anh Quang Vu Generaal Jacqueslaan 1 1050 Elsene E: vnemb.brussels@skynet.be

Schrĳf een brief naar de Vietnamese autoriteiten en vraag de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van Hoang.

Meer dan 270.000 vissers en hun families bleven zonder levensonderhoud achter nadat het bedrijf Formosa in 2016 chemisch afval dumpte in hun wateren. Hun vraag naar compensatie en gerechtigheid bleef onbeantwoord. Erger nog: de Vietnamese regering reageerde met geweld op de vreedzame protesten. Hoang Đuc Bình was een van de kritische stemmen tijdens de protesten. Op sociale media klaagde hij het politiegeweld aan. Dat viel niet in goede aarde: Hoang werd opgepakt en veroordeeld tot 14 jaar cel. Een ongezien zware straf.

SCHRIJFACTIE: VIETNAM LAAT MILIEUACTIVIST VRIJ

BRIEVEN SCHRIJVEN HELPT

MEER SCHRIJFACTIES amnesty-international.be/schrijfacties

“Schrijf meer en ze voelen meer druk. Van mijn ervaring in de regering en in de gevangenis kan ik je vertellen dat die brieven een verschil maken”

Anwar Ibrahim, Maleisische politicus en vrijgekomen gewetensgevangene

Juli 2018

[Jouw naam]

Yours sincerely,

[Jouw naam]

Yours sincerely,

It is time for Vietnam to put an immediate end to all form of harassment, prosecution and punishment of human rights defenders and activists on the basis of their peaceful activism.

Pending his release, ensure that Hoang Đuc Bình is protected from torture and other ill-treatment and is allowed frequent and regular access to his family, his lawyer, and adequate medical care.

Heb je antwoord gekregen van de autoriteiten? Laat het ons weten! Zie contactgegevens vooraan.

I am kindly awaiting your reply.

Thank you for your attention to this urgent matter.

We kindly ask you to bring our concerns to the attention of the responsible authorities in your country.

All human rights defenders and their families, including Lui Xia, should be able to carry out their peaceful activities without fear of hindrance, intimidation, arbitrary detention or imprisonment, in line with the UN Declaration of Human Right Defenders.

I am calling on you to immediately and unconditionally release activist Hoang Đuc Bình.

I am writing to express my concern about poet Liu Xia, the widow of late Nobel Peace Prize laureate Liu Xiaobo. She has been placed under illegal ‘’house arrest’’ since 2010. I urge you to end the illegal house arrest and surveillance, stop her harassment and allow her to travel freely.

Hoang Đuc Bình has been sentenced to 14 years for his peaceful activism for the environment and labour rights. His conviction is solely based on his peaceful exercise of his rights to freedom of expression, and should be quashed.

Dear Minister,

VOORBEELDBRIEF

Dear President,

VOORBEELDBRIEF

#ChangeReality

FILTERS MAKEN DE

REALITEIT NIET BETER. JOUW HANDTEKENING WEL.

Steun mensen die de moed hebben om elke dag te vechten voor mensenrechten. Zoals Tep Vanny, onterecht gevangengezet omdat ze de rechten van haar gemeenschap in Cambodja verdedigde.

TEKEN DE PETITIE OP AMNESTY-INTERNATIONAL.BE/CHANGEREALITY