Amnesty in actie 1, 2010 by Amnesty International Vlaanderen

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW / JAARGANG 37 NR 1 / MAART 2010 / VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS / ISSN 0771-7687 / P2A9062

DEZE EDITIE

VOORWOORD

AGENDA

GOED NIEUWS

INTERVIEW

“Vrede en gerechtigheid sluiten elkaar niet uit”

FOTOREPORTAGE

Zingen voor mensenrechten

CAMPAGNE

Sterven om leven te geven

ONLINE

Mensenrechten in minder dan 140 tekens

IN BEWEGING

SCHRIJFACTIE

PRIKBORD

COLOFON

Terwijl onze vrienden van Amnesty International in Australië en Nieuw Zeeland afscheid nemen van de zomer, komen we in Vlaanderen stilaan in lentesferen terecht. Ik tel minstens vier ‘voorjaarsklassiekers’ om naar uit te kijken. Op 8 maart vieren we Internationale Vrouwendag. ‘Vieren’ is eigenlijk een misplaatste woordkeuze, want we vragen die dag aandacht voor moedersterfte als schending van mensenrechten. Op 23 maart is er de Amnesty International Leerstoel aan de Universiteit Gent. Vorig jaar kon Nawal El Saadawi op massale belangstelling rekenen. Ook dit jaar konden we een topper strikken: Luis MorenoOcampo, de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof in Den Haag. Op 24 april hoop ik jou te ontmoeten op de Algemene Vergadering van Amnesty International in Brussel. Kom mee het voorbije werkjaar evalueren, plannen maken voor nog betere acties en vrienden maken onder andere Amnesty fans! Als vergaderen echt niet je ding is, dan is het jaarlijkse Benefietconcert op de Antwerpse Groenplaats misschien iets voor jou. De vzw Recht tegen Onrecht organiseert sinds 2001 dit gratis festival. Kom mee drank en buttons verkopen ten voordele van Amnesty en genieten van de sfeer op 12 mei. Mensen vragen me soms of het niet zwaar is om altijd maar met gruwel, miserie en onrecht bezig te zijn. Dat is niet zo, omdat je bij Amnesty samenwerkt met heel veel enthousiaste activisten. Mensen wier reactie tegenover onrecht er één is van de handen uit de mouwen steken om er iets aan te doen. Deze vier voorjaarsklassiekers bieden vier mooie gelegenheden om mee te doen!

Eva Brems, voorzitter

DE ZWANGERE AISSETA, 17, WORDT ONDERZOCHT DOOR EEN VROEDVROUW. L ANKOUÉ, BURKINA FASO © ANNA K ARI

De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem in de compostbak of GFT-zak.

AGENDA 8 maart 2010 I Vrouwendag Op Internationale Vrouwendag trekt Amnesty International naar de Belgische stations. Met dazibao’s (kleurrijke muurkranten) schudden we de pendelaars wakker voor het wereldwijde probleem van moedersterfte. Meer op pagina 8.

23 maart 2010 I Amnesty Leerstoel Op 23 maart wordt in de Gentse Vooruit de Leerstoel Amnesty International 2009-2010 uitgereikt aan Dr. Luis

2 / MAART 2010 /

Moreno-Ocampo. De hoofdaanklager bij het Internationaal Strafhof in Den Haag geeft na de uitreiking een boeiende gastlezing. Meer op pagina 4.

12 mei 2010 I Benefietconcert Zak op woensdag 12 mei af naar de Antwerpse Groenplaats voor de tiende editie van het benefietconcert Recht tegen Onrecht. Het belooft een spetterend verjaardagsfeest te worden met tientallen bekende binnenlandse artiesten. Meer op pagina 7.

En ook nog: 24 april 2010 I Algemene Vergadering: meer op de achterzijde 23 april tot 2 mei 2010 I Open Doek: meer op www.opendoek.be 8 mei 2010 I Moedernacht: meer op pagina 8. Meer over deze en andere activiteiten op www.amnesty.be/kalender

GOED NIEUWS © BERSERK PRODUCTIONS

SAHRAWI ACTIVISTE TERUG THUIS

CONVENTIE OVER VERDWIJNINGEN BIJNA REALITEIT De Internationale Conventie voor de Bescherming van alle Personen van Gedwongen Verdwijningen heeft nog slechts twee goedkeuringen nodig om bindend te worden nadat Burkina Faso en Chili het in december 2009 als 17e en 18e land bekrachtigden. Amnesty International voert al jaren campagne voor een conventie die wereldwijd gedwongen verdwijningen voorkomt en bevecht.

INHEEMSE MEXICAANSE MAN VRIJ Amnesty is blij met de vrijlating van een inheemse Mexicaan die bijna 10 jaar was opgesloten na een oneerlijk proces. Ricardo Ucán Ceca, een Maya, werd in juni 2000 opgepakt voor de moord op zijn buurman. Hij verstond en sprak slechts een beetje Spaans en kon niet lezen of schrijven. Toch kreeg hij tijdens zijn proces geen vertaler. “Door de zaak nu op te helderen, erkent de Mexicaanse overheid de discriminatie en onrechtvaardigheid die Ricardo Ucán zijn aangedaan”, zegt Amnesty International.

Aminatou Haidar, een activiste voor de rechten van de bewoners van de Westelijke Sahara, is opnieuw thuis na een maand in hongerstaking op Lanzarote. Op 13 november 2009 werd Aminatou Haidar gearresteerd door de Marokkaanse autoriteiten. Ze was toen net terug uit de VS waar ze de 2009 Civil Courage Prize ontving. Haar paspoort werd in beslag genomen en ze werd op het vliegtuig naar Lanzarote gezet. Na druk van verscheidene landen en organisaties mocht de activiste naar de Westelijke Sahara terugkeren. Aan Amnesty International zei ze dat haar terugkeer “een overwinning voor de mensenrechten en gerechtigheid” was.

MENSENRECHTENADVOCAAT NIET LANGER BEDREIGD Mede dankzij de brieven van Amnesty activisten wordt de Colombiaanse mensenrechtenadvocaat Jorge Molano niet langer bedreigd. Eind 2009 liepen Jorge en zijn familie ernstig gevaar vanwege het werk dat hij doet. Molano is de advocaat van families die op zoek zijn naar hun familieleden die in 1985 zijn verdwenen, toen een guerillagroepering het Paleis van Justitie in Bogota aanviel. Bij die aanval werden meer dan honderd mensen gedood.

MONGOLIË SCHORT DOODSTRAF OP De president van Mongolië heeft in januari een moratorium ingesteld op de doodstraf. In een toespraak voor het parlement zei president Elbegdorj dat de doodstraf een smet is op de goede naam van Mongolië. Alle terdoodveroordeelden zullen een gevangenisstraf van dertig jaar krijgen. Amnesty International verwelkomt het moratorium en hoopt dat het uiteindelijk zal leiden tot een totale afschaffing van de doodstraf.

MEER GOED NIEUWS OP WWW.AMNESTY.BE/ GOEDNIEUWS / MAART 2010 / 3

INTERVIEW RUBRIEK

“VREDE EN GERECHTIGHEID SLUITEN ELKAAR NIET UIT” AMNESTY LEERSTOEL VOOR LUIS MORENO-OCAMPO Op 23 maart 2010 wordt de Leerstoel Amnesty International 2009-2010 uitgereikt in Gent. Dit jaar gaat hij naar Dr. Luis Moreno-Ocampo, hoofdaanklager bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, voor zijn jarenlange strijd tegen straffeloosheid. Al zeven jaar lang jaagt Moreno-Ocampo op de verantwoordelijken voor de meest ernstige mensenrechtenschendingen waarbij hij de band tussen vrede en gerechtigheid tracht te vrijwaren.

C AR MEN D U P O N T Amnesty: Het Internationaal Strafhof is nu meer dan zeven jaar actief. Wat is volgens u de grootste verwezenlijking van het Hof? En wat was haar grootste uitdaging? Dr. Luis Moreno-Ocampo: “Voor ik hem aannam, raadden vrienden mij aan om de job van hoofdaanklager vriendelijk te weigeren. Ze dachten dat ik de volgende negen jaar met mijn vingers zou zitten draaien in Den Haag... Niets was minder waar. Mijn eerste grote uitdaging: aantonen dat het Statuut van Rome meer was dan een blaadje papier. Dat we criminelen die op grote schaal misdaden begaan écht gingen opsporen en vervolgen. Het Statuut van Rome geeft mij het mandaat om de verantwoordelijken voor de ergste wreedheden in de wereld, en het gaat dan om genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmis-

4 / MAART 2010 /

daden, op te sporen en te vervolgen. Meestal worden die misdaden begaan tijdens conflicten, waar slachtoffers dringend nood hebben aan bescherming. Eerst zochten we uit hoe we de onderzoeken zouden starten, op welke basis we zaken gingen selecteren en op welke manier we bewijzen gingen voorleggen. We bekeken ook de samenwerking met de Verenigde Naties en nationale instanties. We moeten onze onderzoeken immers altijd volledig onafhankelijk kunnen voeren. We analyseerden proactief informatie over misdrijven en uiteindelijk selecteerden we de Democratische Republiek Congo (DRC), Oeganda en Colombia als de meest ernstige situaties onder onze bevoegdheid. In de DRC en Oeganda had de nationale overheid geen juridische procedures ingesteld; in Colombia was dat wel zo. Dus selecteerde ik de DRC en Oeganda.

Vervolgens verwezen de presidenten van beide landen de situatie door naar ons. Een paar maanden later verwees de VN Veiligheidsraad ook de situatie in Darfoer door naar mijn bureau. In minder dan twee jaar tijd hadden we dus drie situaties om verder te onderzoeken. Dat op zich was al een verwezenlijking voor iedereen betrokken bij het Statuut van Rome. Een tweede grote uitdaging zit hem in het voeren van onderzoek in conflictsituaties. In Darfoer bijvoorbeeld werden we geconfronteerd met talrijke logistieke problemen. We geraakten eerst niet tot in het gebied waar de misdaden plaatsvonden. De getuigen moesten we benaderen zonder hun veiligheid in gevaar te brengen. Daarom zorgden we voor veilige locaties waar we hen konden interviewen en voor veilig vervoer. Dit alles moest gebeuren zonder de aan-

INTERVIEW RUBRIEK

SOEDANEES PROTEST NA ARRESTATIEBEVEL TEGEN OMAR AL-BASHIR

dacht te vestigen op wat we eigenlijk aan het doen waren. We trokken zelfs de eventuele relaties van chauffeurs en hoteleigenaars met verdachten na. En dan was er het probleem van het communiceren met de getuigen. Het kwam erop aan tolken te vinden die overweg konden met het vaak complexe juridisch taalgebruik. De veiligheid van getuigen is de hoogste prioriteit van mijn bureau. Gedurende de zeven jaar dat de onderzoeken nu lopen is nog geen enkele getuige aangevallen, gewond geraakt of vermoord. We streven er naar diezelfde bescherming ook uit te breiden naar tussenpersonen en andere personen die wegens hun betrokkenheid gevaar lopen. Een derde en erg grote uitdaging blijft ook het uitvoeren van de arrestatiebevelen. We richten ons op mensen uit de hoogste rangen, waarmee we het ons zeker niet makkelijk maken. In de DRC kregen we eerst Lubanga te pakken, vervolgens Katanga, beiden belangrijke leiders van rebellengroeperingen. Daarna werden ook Ngudjolo en Bemba gearresteerd. Nu worden er dus vier rebellenleiders berecht (nvdr: bij het schrijven van dit artikel is het proces van Bemba nog niet begonnen). Dat is een zeer grote verwezenlijking. De beklaagden worden immers vaak beschermd door regeringen, legers of milities. Hun arrestatie is een boodschap voor daders wereldwijd dat de misdaden en wreedheden die ze begaan niet onbestraft blijven. Deze boodschap is ook nodig om wreedheden in de toekomst te voorkomen. Mijn bureau heeft richtlijnen uitgevaardigd om ervoor te

zorgen dat iedereen die het voorwerp uitmaakt van een arrestatiebevel in het nauw gedreven en uiteindelijk gevat wordt. De uitdagingen waar we voor staan in onze dagdagelijkse activiteiten zijn te talrijk om hier in detail te bespreken. Wel wil ik kort nog het evenwicht tussen vrede en gerechtigheid aanhalen, en de uitdaging die daaraan verbonden is. Internationale gerechtigheid, nationale gerechtigheid, de zoektocht naar de waarheid en vredesonderhandelingen kunnen en moeten hand in hand gaan. Dat is wat we willen bereiken in Oeganda, Darfoer, Kenia, Guinea en Ivoorkust. In die landen heeft het dreigen met vervolging een rol gespeeld bij het onder controle houden van de situatie. De zoektocht naar gerechtigheid en vrede zijn geen verschillende manieren om eenzelfde doel te bereiken. Samen maken ze deel uit van één en dezelfde oplossing.” U bent de eerste aanklager van het Internationaal Strafhof en moest uw bureau vanaf nul opstarten. Was dit een kans voor u of eerder een extra uitdaging? Moreno-Ocampo: “Het was een uitzonderlijke eer en gelegenheid voor mij om erbij te zijn van bij het prille begin, om betrokken te zijn bij het opstarten van het bureau en om de allereerste aanklager te zijn van dit Hof. Toen ik in juni

2003 in Den Haag aankwam, kwam ik in een leeg gebouw terecht en had ik zes medewerkers. Maar ik beschikte over een krachtig instrument: het Statuut van Rome. Deze gedetailleerde en volledige tekst bevat duidelijke definities en omschrijvingen van de procedures die moeten gevolgd worden. De tekst hielp me enorm bij de uitbouw van dit bureau. Het bureau van de aanklager is nu een volledig functionerend orgaan van het Hof met een wereldwijd netwerk van partners, met meer dan 60 onderzoekers en analysten, met 39 advocaten en met meer dan 80 ondersteunende personeelsleden.

VREDE EN GERECHTIGHEID DEEL VAN ZELFDE OPLOSSING Op dit moment worden vier situaties onderzocht. Daarnaast maken een aantal situaties in o.a. Kenia, Afghanistan, Georgië, Guinea, Colombia en Palestina het voorwerp uit van een voorafgaand onderzoek. Veertien personen werden tot nu toe in staat van beschuldiging gesteld en vijf mensen werden in hechtenis genomen. Voor drie van de vier personen die worden beschuldigd van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in de DRC zijn de processen nu begonnen. Vijf zaken bevinden zich nu in de fase vlak vóór de procesvoering. Sinds juli 2002 ontvingen wij meer dan 8500

/ MAART 2010 / 5

INTERVIEW

berichten uit meer dan 132 landen. Het Statuut van Rome werd geratificeerd door 110 staten. Al deze staten willen samen wreedheden op grote schaal vermijden in de toekomst. Dit is de echt grote verwezenlijking van het Hof. We hebben meer dan alleen een Hof gecreëerd in Den Haag. We hebben een systeem van internationale gerechtigheid gecreëerd waaraan staten en vertegenwoordigers uit het middenveld samen een bijdrage leveren.”

EEN SYSTEEM VAN INTERNATIONALE GERECHTIGHEID Vorig jaar vaardigde het Hof voor het eerst een arrestatiebevel uit tegen een zittend staatshoofd – de Soedanese president Omar al-Bashir – voor misdaden tegens de menselijkheid en oorlogsmisdaden in Darfoer. Sommige regeringen hadden kritiek op deze stap en verklaarden al-Bashir niet te zullen arresteren. Denkt u dat hij uiteindelijk zal worden overgedragen aan het Hof? Moreno-Ocampo: “Zoals ik al eerder gezegd heb, Mr. Bashir zal voor de rechter verschijnen in Den Haag. Of hij nu vandaag wordt gearresteerd, of binnen twee maanden, of binnen twee jaar, hij zal berecht worden. Op het moment dat ze de situatie in Darfoer

6 / MAART 2010 /

naar ons doorverwezen, hebben de leden van VN Veiligheidsraad hun steun voor internationale gerechtigheid duidelijk gemaakt. Op dat moment erkende de Veiligheidsraad dat vrede en gerechtigheid hand in hand moesten gaan in Darfoer, en dat een oplossing op lange termijn onmogelijk is als er geen einde komt aan de straffeloosheid die er nu heerst. Er werd een arrestatiebevel uitgevaardigd en Soedan moet dit uitvoeren. Verdragspartijen waaronder Zuid-Afrika, Oeganda en Nigeria hebben duidelijk gemaakt aan president Bashir dat zij hun verplichtingen onder het Statuut van Rome zullen nakomen. Wanneer president Bashir zich op hun grondgebied bevindt, zullen ze hem arresteren. Dit is een geweldig positieve boodschap voor de slachtoffers. Dit toont hen dat de internationale gemeenschap aan hun kant staat, en niet aan de kant van de daders.” Wat hoopt u verder nog te bereiken vooraleer uw mandaat afloopt? Moreno-Ocampo: “Veel. We hebben net onze strategie voor 2009-2012 bekendgemaakt. Daarin schuiven we vijf belangrijke doelstellingen naar voor. We willen de kwaliteit van de vervolgingen die we instellen verder verbeteren. We willen ook ten minste drie processen afwerken en we willen één nieuw proces starten. We willen onderzoeken voortzetten in zeven zaken, vier nieuwe onderzoeken starten en voorbereid zijn om een extra

onderzoek te kunnen opstarten op korte termijn. Daarnaast willen we een tiental voorbereidende onderzoeken voeren en zullen we blijven werken aan een betere samenwerking met staten en andere relevante actoren, vooral dan met het oog op de uitvoering van de arrestatiebevelen van het Hof. We hopen ook om onze bijdrage aan de strijd tegen straffeloosheid te maximaliseren en verder bij te dragen aan het voorkomen van misdaden in de toekomst. Politieke leiders, conflictbeheersers, legers, het middenveld, ngo’s, academici en vele anderen spelen een sleutelrol bij het verzekeren van de doeltreffendheid van het Hof op lokaal, nationaal en internationaal niveau. Volgens mij is dit de manier waarop de prestaties van het rechtssysteem dat in Rome werd gecreeerd werkelijk kunnen worden gemeten.”

Je kan Dr. Luis Moreno-Ocampo live aan het werk zien op 23 maart 2010 bij de uitreiking van de Leerstoel Amnesty International 2009-2010. De uitreiking start om 20u in de Gentse Vooruit. De hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof zal een lezing geven met mogelijkheid tot vragen stellen achteraf. Meer op www.amnesty.be/leerstoel

FOTOREPORTAGE RUBRIEK

ZINGEN VOOR MENSENRECHTEN Al sinds 2001 geven elk jaar in mei Belgische artiesten het beste van zichzelf tijdens het Benefietconcert op de Antwerpse Groenplaats. De vzw Recht tegen Onrecht overtuigt telkens weer het kruim van onze muziekscene om zich te engageren voor Amnesty International en de mensenrechten. De dag voor Hemelvaart zingen ze van ’s middags tot middernacht de pannen van het dak. Zorg dat je deze jubileumeditie “10 jaar Benefiet” op woensdag 12 mei niet mist. Samen maken we er een daverend feest van! Meer op www.amnesty.be/benefiet Foto’s: Johan Van Landeghem, Kris Huybrechts en Lydie Vander Beeken

/ MAART 2010 / 7

CAMPAGNE

STERVEN OM LEVEN TE GEVEN EÉN VROUWENLEVEN PER MINUUT > K ARAVA AN ROND MOEDERSTERF TE IN BURKINA FASO.

Een kind op de wereld zetten zou een gelukkige gebeurtenis moeten zijn. Voor vele vrouwen over de hele wereld is het echter een strijd, vaak met fatale afloop. Jaarlijks verliest meer dan een haf miljoen vrouwen deze strijd. Voor, tijdens of na de geboorte van hun kind laten ze zelf het leven door infecties, hevige bloedingen, stuipen, langdurige bevallingen, of na complicaties als gevolg van onveilige abortussen. Meestal had hun dood nochtans perfect vermeden kunnen worden.

AN KE VAN VO SSO LE Moedersterfte komt voor in alle landen, maar niet in gelijke mate. In West-Europese landen laat 1 vrouw op 25 000 het leven in het kraambed. In sommige Afrikaanse landen bedraagt dit cijfer 1 op 8. Vanwaar dit immense verschil?

8 / MAART 2010 /

Op vele plaatsen worden vrouwen geconfronteerd met kraamzorg van povere kwaliteit of hebben ze er simpelweg geen toegang toe, omdat ze arm zijn, slachtoffer zijn van discriminatie en sociale uitsluiting of in afgelegen gebieden wonen. Professionele en snelle kraamzorg zou dit hoge sterftecijfer drastisch kunnen doen dalen. Net als politieke wil. > DE VROUW EN BABY VAN IDRISSA DICKO STIERVEN IN HET KRA AMBED

CAMPAGNE

Want de ongelijkheden komen vaak voort uit keuzes die regeringen maken over de middelen die worden ingezet in de gezondheidszorg.

bij naam te noemen: een wereldwijde medische noodtoestand en een humanitair schandaal.

Bevallen in Burkina Faso Moedersterfte is allesbehalve een louter medisch probleem. Het is bovenal een mensenrechtenschending. Vrouwen zijn slachtoffer van armoede en discriminatie. Ze kunnen niet zelf bepalen óf, wanneer en hoe vaak ze zwanger zijn. Hun seksuele en reproductieve rechten, hun recht op gezondheid en op leven worden geschonden.

Demand Diginity De Millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties weerspiegelen de globale intentie om armoede in de wereld te reduceren. Doelstelling 5 beoogde een daling van moedersterfte met 75 procent tussen 1990 en 2015. De cijfers zijn echter nauwelijks gewijzigd. Van alle doelstellingen werd op dit gebied het minste vooruitgang geboekt. Het grote aantal slachtoffers en de vermijdbare oorzaken van moedersterfte maken dringende actie nochtans noodzakelijk. Amnesty International vraagt in de Demand Dignity campagne aandacht voor de problematiek. Armoede ligt immers aan de basis van moedersterfte. Vrouwen die in armoede leven, kunnen geen gezondheidszorg of transport naar een ziekenhuis betalen. Bovendien houdt moedersterfte op haar beurt armoede in stand. Wanneer een moeder sterft of ziek wordt, betekent dit vaak dat het hele gezin in de armoede terechtkomt. Volgens Amnesty is het dan ook dringend tijd om dit probleem de aandacht te schenken die het verdient en het rechtuit

De Burkinese Fatou werd na een zware bevalling moeder van een tweeling. In de week na de bevalling verslechterde Fatou’s toestand. Haar man Ali betaalde extra geld voor bloedtesten, injectiespuiten, handschoenen, bleekwater, alcohol en medicijnen. De zoektocht naar geld voor al deze producten vertraagde Fatou’s behandeling aanzienlijk. 13 dagen later stierf ze in het ziekenhuis.

Erg schrijnend is de situatie in het West-Afrikaanse land Burkina Faso, één van de armste landen ter wereld. 46.4 procent van de bevolking leeft er onder de armoedegrens. 80 procent woont in landelijke gebieden waar de medische infrastructuur ontoereikend is. Jaarlijks sterven er meer dan 2000 vrouwen als gevolg van complicaties tijdens de zwangerschap of bevalling. In het rapport ‘Giving Life, Risking Death’ toont Amnesty International aan hoe in Burkina Faso vrouwen het recht op degelijke gezondheidszorg ontzegd wordt vóór, tijdens en na de zwangerschap. Reeds lang voor er nog maar sprake is van het krijgen van kinderen, wordt een Burkinese vrouw geconfronteerd met factoren die haar zwangerschap later in sterke mate zullen beïnvloeden. Meisjes worden onderworpen aan vrouwenbesnijdenis of op erg jonge leeftijd uitgehuwelijkt. Hoewel vrouwen in Burkina Faso juridisch gelijk zijn, kunnen ze weinig controle uitoefenen over belangrijke beslissingen, zoals het moment waarop ze medische hulp zoeken of zwanger worden.

EEN WERELDWIJDE MEDISCHE NOODTOESTAND Vroege en ongewenste zwangerschappen houden zware risico’s in voor moeder en kind. Vrouwen die hun zwangerschap willen beëindigen, nemen vaak hun toevlucht tot onveilige abortussen die hun leven in gevaar brengen. Vrouwen die wel zwanger blijven, worden geconfronteerd met ontoegankelijke of onvoldoende gezondheidsvoorzieningen. Ziekenhuizen zijn dikwijls verafgelegen en transport is onbetrouwbaar of gewoon onbestaande. De infrastructuur in de ziekenhuizen laat te wensen over door gebrek aan basishygiëne, efficiënte ventilatie en onzekere stroomtoevoer. Er is een schrijnend tekort aan bedden, verlostafels, medische instrumenten,

bloed, medicijnen en getraind personeel. Hoewel de autoriteiten maatregelen hebben getroffen om de kosten voor verloskundige hulp te drukken, worden vrouwen soms enkel behandeld na het betalen van illegale sommen voor medicijnen of transport. Deze kosten brengen vertragingen met zich mee en brengen het leven van vrouwen in gevaar. De Burkinese regering moet ervoor zorgen dat dergelijke corruptie niet meer kan en dat medisch personeel aansprakelijk gesteld wordt wanneer het zich eraan schuldig maakt.

Karavaan Om het probleem aan te kaarten ging Amnesty International begin dit jaar zelf naar de vrouwen in Burkina Faso toe. Een heuse karavaan doorkruiste eind januari en begin februari het land. Bedoeling was vrouwen bewust te maken van hun seksuele en reproductieve rechten, een debat op gang te brengen en verdere samenwerking te ontplooien met lokale partners. Amnesty wil de stem van vrouwen laten horen om de Burkinese regering aan te moedigen een degelijk beleid rond moedersterfte uit te bouwen. Meer weten? Surf naar www.amnesty.be/ stervenomleventegeven

Moedernacht Ook in Vlaanderen staat het thema moedersterfte op de agenda. Amnesty International en Sensoa herdenken op zaterdag 8 mei tijdens de ‘Moedernacht’, de avond voor Moederdag, alle vrouwen die het leven lieten in het kraambed. Het wordt een boeiende avond met verschillende sprekers, documentaires, getuigenissen, een debat tussen parlementairen uit de werkgroep ‘parlementairen voor de Milleniumdoelstellingen’, een fototentoonstelling en natuurlijk een streepje muziek. Bovendien zal Lieve Blanquaert vertellen over haar ervaringen rond moedersterfte in de DRC. Meer over Moedernacht op www.moedernacht.be

/ MAART 2010 / 9

RUBRIEK ONLINE

MENSENRECHTEN IN MINDER DAN 140 TEKENS TWITTER EN ONLINE MENSENRECHTENACTIVISME Volgens critici zijn de mededelingen op korteberichtendienst Twitter triviaal en onbeduidend, met veel aandacht voor het beleg van boterhammen en het weer. Toch wordt er op Twitter ook genoeg gepraat over mensenrechten. Een overzicht.

MAR TI J N VAN ES Op 10 april 2008 fotografeerde de Amerikaanse student journalistiek James Buck een demonstratie tegen de regering in Mahalla, Egypte. Hij werd samen met zijn tolk gearresteerd. Op weg naar het politiebureau wist hij één woord naar Twitter te sms’en: Gearresteerd. Zijn volgers op Twitter kwamen meteen in actie en verspreidden het nieuws. Mede dankzij deze snelle actie kon Buck het politiebureau nog geen 24 uur later weer verlaten. Zijn school had een advocaat geregeld en Bucks arrestatie stond in de kranten. Zijn Egyptische tolk kwam pas drie maanden later vrij.

Dank uit China ‘Dag vrienden, hoewel ik jullie taal niet begrijp, heb ik veel kaarten uit jullie land gekregen. Heel veel dank!’ De Chinese mensenrechtenactiviste Zeng Jinyan stuurde dit Twitter-bericht aan Amnesty. Net als haar landgenoot advocaat Teng Biao twittert ze in het Chinees over haar bezigheden. Voor beide twitteraars en voor Zengs gevangengenomen echtgenoot en Sacharovprijswinnaar Hu Jia voerde Amnesty actie tijdens de campagne rond de Olympische Spelen 2008. Rondom het twintigjarige jubileum van de gebeurtenissen op het Tiananmenplein blokkeerde China de dienst voor korte tijd, maar inmiddels kan er vanuit China weer getwitterd worden.

> PROTEST IN TEHERAN, IRAN 10 / MAART 2010 /

RUBRIEK ONLINE

RAID OP EEN INTERNET-CAFE IN CHINA

Wat is Twitter? Twitter is een berichtendienst waarop mensen in 140 tekens kunnen melden wat ze aan het doen zijn of wat hen bezighoudt. Iedereen kan zich bij Twitter aanmelden en zich abonneren op andermans berichten (het volgen van zogenaamde ‘tweets’). Doordat twitteraars op elkaars berichten gaan reageren, ontstaan dialogen en discussies.

Twitter-revolutie in Moldavië Duizenden mensen, voornamelijk jongeren, trokken in april 2009 door de straten van Chisinau, de hoofdstad van de voormalige Sovjet-republiek Moldavië. De protesten waren een reactie op de verkiezingen. De communistische partij van president Voronin had deze gewonnen, maar de demonstranten beschuldigden de communisten van fraude. Ook op Twitter was de verkiezing het gesprek van de dag. De acties kregen zelfs als bijnaam ‘de Twitter-revolutie’, omdat de demonstranten zich organiseerden via sociale netwerken als Twitter en Facebook. Hoewel veel van de berichten niet uit het arme Moldavië zelf kwamen en sms-berichten minstens net zoveel mensen op de been brachten, deed het etiket wonderen voor de hoeveelheid publiciteit over het land.

PROTEST IN CHISINAU, MOLDAVIË

Toch kwam de ware revolutie op een meer klassieke manier tot stand. De communisten beschikten niet over een meerderheid om de president te kiezen. De verenigde oppositiepartijen dwongen nieuwe verkiezingen af, waarin de communisten weer de grootste partij werden. De oppositie wist in augustus echter een coalitie te vormen, waarmee de communisten uit de regering werden gehouden.

Iedereen woont in Iran Ook de protesten na de verkiezingen in Iran in juli 2009 werden bestempeld als een ‘Twitter-revolutie’. Duizenden mensen organiseerden protesten via Twitter en Facebook. Maar ook hier werd een groot volume bereikt door mensen die niet in Iran zelf zaten. Ook in Amerika en West-Europa toonden twitteraars zich solidair. Ze wijzigden hun locatie in Teheran, Iran, zodat mensen die daadwerkelijk uit Teheran twitterden minder opvielen bij de Iraanse autoriteiten. Ook

veranderden duizenden mensen hun profielfoto door er een groene waas overheen te leggen, de kleur van de oppositie.

Aanval op twitteraar uit Georgië Miljoenen mensen konden op donderdag 6 augustus 2009 hun favoriete websites niet meer bereiken. Facebook, Twitter, Blogger, YouTube en LiveJournal waren tegelijkertijd onbereikbaar. De sites werden uit de lucht gedwongen doordat ze overstelpt werden met bezoeken door hackers. De aanval was gericht op één gebruiker die op al deze sites een profiel had aangemaakt: de Georgische weblogger Cyxymu. De daders zijn onbekend, al past de aanval in een patroon van dit soort acties die regelmatig over en weer plaatsvinden in het conflict tussen Rusland en Georgië. Uit: Wordt Vervolgd, maandblad over mensenrechten van Amnesty International Nederland november 2009

INTERESSANTE LINKS OOK AMNESTY IN VLAANDEREN TWITTERT NIEUWS, ACTIES EN ACTUELE LINKS VIA WWW.TWITTER.COM/AMNESTYVL. DE TWITTER-FEED VAN HET INTERNATIONALE SECRETARIAAT VAN AMNESTY INTERNATIONAL VIND JE OP WWW.TWITTER. COM/AMNESTYONLINE.

/ MAART 2010 / 11

IN BEWEGING

WERVERS IN HET ORANJE In januari kon je de Amnesty wervers tegenkomen in Antwerpen en Gent in Guantánamouniform. De bezorgdheid over het beleid van Obama rond Guantánamo leeft nog steeds erg sterk, zo ervaarden ook de wervers. Na een jaar hopen velen dat Obama zijn beloftes eindelijk waar maakt en een einde maakt aan Amerika’s grootste mensenrechtenschandaal. Veel mensen besloten die dag onze strijd voor de sluiting van Guantánamo te steunen. Jij ook? Surf naar www.amnesty.be/steunons

BIJZONDERE VERGADERING IN MELLE

HASSELTSE GROEP VIERT 25 JAAR

Zoals de traditie het wil, werd de vergadering van 10 december van groep Melle geen saaie bedoening. De groepsleden vatten post aan een druk kruispunt en gewapend met een groot paneel en de nodige fakkels werden de voorbijrijdende automobilisten er attent op gemaakt dat het de dag van de mensenrechten was. Warm was het niet, maar gelukkig waren de reacties van de automobilisten hartverwarmend!

Dit jaar bestaat de Hasseltse Amnesty groep maar liefst 25 jaar. De verjaardag werd op 20 februari passend gevierd met een optreden van de groep Buurman in het Cultuurcentrum van Hasselt. Het werd een erg gezellige avond waarbij de toeschouwers met volle teugen genoten van prachtige muziek boordevol melancholie, chanson, pop en rock.

WINNAARS SCHRIJF-ZEVRIJDAG 2009 De Schrijf-ze-VRIJdag op 16 oktober was opnieuw een zeer groot succes. Maar liefst 600 scholen en duizenden leerlingen kropen in de pen om de situatie in Keniaanse sloppenwijken aan te kaarten. Bovendien viel er deze keer ook iets te winnen. Dankzij de mooie foto of het filmpje van hun actie krijgen de leerlingen van het Onze Lieve Vrouw Ten Doorn uit Eeklo en het Atheneum uit Borgloon een gratis voorstelling van het theaterstuk “4Real, the choice is yours” op hun school.

OOSTMALSE LEERLINGEN VOOR AMNESTY Amnesty’s Schrijf-ze-VRIJdag kreeg een extra lang staartje in het Immaculata Instituut in Oostmalle. Niet alleen genoten de leerlingen van een volledige projectweek in oktober, ook in december sloeg de Schrijf-ze-VRIJgroep de handen in elkaar. Met een verkoopsstand tijdens de rapport-bespreking voor de kerstvakantie brachten ze maar liefst 550 euro in het laatje!

12 / MAART 2010 /

KOM ZELF IN BEWEGING OP WWW.AMNESTY.BE/ DOEMEE

SCHRIJFACTIE

ROMA BEHANDELD ALS AFVAL Aan de rand van de Roemeense stad Miercurea Ciuc, verstopt achter een rioolzuiveringsinstallatie, wonen 75 Roma in metalen cabines. Ze zijn in 2004 uit hun huizen gezet. Het was tijdelijk, werd er gezegd. Maar bijna zes jaar later leven de families nog altijd in extreem onzekere omstandigheden. De cabines bieden onvoldoende bescherming tegen regen en kou. De stank van de rioolzuivering is afgrijselijk. Vlak naast de cabines staat een bord: ‘Gevaar – giftige stoffen’. Uithuiszettingen zijn aan internationale regels verbonden. Bewoners hebben bijvoorbeeld recht op adequate alternatieve huisvesting, op inspraak en op rechtsbijstand. Aan al die voorwaarden is niet voldaan. Het huidige onderkomen van de Roma is niet geschikt voor bewoning: de rioolzuivering vormt mogelijk een gevaar voor de gezondheid, ze hebben geen woonzekerheid, de ruimtes zijn overbevolkt en er zijn nauwelijks sanitaire voorzieningen. Een groep van zo’n 25 Roma heeft, liever dan bij de rioolzuivering te wonen, een onderkomen gezocht op de plaatselijke vuilnisbelt. Schrijf een brief naar de Hongaarssprekende burgemeester van de stad (Csíkszereda in het Hongaars) en naar zijn plaatsvervanger. Vraag hen ervoor te zorgen dat het recht op huisvesting gerespecteerd wordt voor iedereen, zonder discriminatie.

VOORBEELDBRIEF [ Plaats, … March/ April 2010 ] Dear Mayor, I am writing to express my concern at the living conditions of the Romani community moved by the local authorities next to the sewage treatment plant at the end of Primaverii Street, following their eviction from the centre of the town in 2004. The community’s current living conditions violate the international human rights obligations, by which the Csíkszereda authorities are bound, to ensure that everybody enjoys their right to adequate housing without discrimination. I particularly regret that the local authorities of Csíkszereda forcibly evicted the Roma in 2004, without providing safeguards as obliged by international human rights standards. I would like to remind you that forced evictions are unlawful and unacceptable.

STUUR EEN BRIEF NAAR: Ráduly Róbert Kálmán úr Csíkszereda Polgármestere részére Csíkszeredai Önkormányzat Vár tér 1. 530110 Csíkszereda Hargita Megye Románia Post: € 0,90 + ‘a prior’ etiket

EN NAAR: Szöke Domokos Csíkszereda Polgármestere-helyettes Csíkszeredai Önkormányzat Vár tér 1. 530110 Csíkszereda Hargita Megye Románia Post: € 0,90 + ‘a prior’ etiket

To this end I urge you to: – Engage in a genuine consultation with the Romani communities next to the sewage treatment plant and to the garbage dump in order to identify a relocation site and provide them with adequate housing; – Devise a plan to facilitate the integration of the Roma within the broader community of Csíkszereda; – Put an end to all forced evictions. Yours sincerely, [ naam, adres en handtekening ]

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen. Meer schrijfacties op www.amnesty.be/menseningevaar

/ MAART 2010 / 13

SCHRIJFACTIE

MISHANDELD IN DE GEVANGENIS In april 2009 braken in Moldavië onlusten uit na het bekendmaken van de verkiezingsuitslag. Volgens de oppositie was er sprake van fraude en ze eiste nieuwe verkiezingen. Oxana Radu was één van de vele, voornamelijk jonge, demonstranten die op 6 en 7 april naar de hoofdstad Chisinau trokken. Toen ze terug naar huis wilde keren, werd ze aangehouden en overgebracht naar het politiekantoor. Eens daar moest Oxana zich helemaal uitkleden en kniebuigingen maken voor een politieman en zijn collega. Daarna werd ze met haar zus en vier andere vrouwen opgesloten in een cel. Ze kregen twee dagen lang niets te eten noch te drinken. Een advocaat of hun familie kregen ze niet te zien.

STUUR EEN BRIEF NAAR: Valeriu Zubco General Prosecutor Str. Mitropolit Beneleski-Bodoni 26 Chisinau MD-2005 Moldova Post: € 1,05 + ‘a prior’ etiket

Oxana Radu werd veroordeeld voor het ‘roepen naar een politieman’ en kreeg vijf dagen administratieve aanhouding. Ze diende tot tweemaal toe klacht in over de behandeling in de cel, maar de aanklager weigert een onderzoek te starten. Naar verluidt werden honderden demonstranten, net als Oxana, mishandeld door de politie. Schrijf vóór 1 mei 2010 naar de Openbare Aanklager en vraag hem een officieel onderzoek te starten naar de mishandeling van Oxana Radu en de verantwoordelijken te berechten.

VOORBEELDBRIEF [ Plaats, … March/April 2010 ] Dear General Prosecutor,

EN EEN KOPIE NAAR: Ambassade van Moldavië Z.E. de heer Victor Gaiciuc Franklin Roseveltlaan 57 1050 Brussel E: bruxelles@mfa.md Post: € 0,59

As a supporter of Amnesty International, I am shocked by the reports of the ill-treatment of Oxana Radu. After having taken part in the protests against the parliamentary election results, Oxana Radu and 36 other protesters were detained in the night of 7-8 April 2009 and taken to the General Police Station in Chisinau. Oxana was publicly humiliated and she, her sister en four other women were put in a cell where they reportedly spent two days without food or water, access to a lawyer or the possibility of contacting their families. I urge you to investigate these allegations of ill-treatment by police officials promptly, thoroughly and impartially, and bring anyone reasonably identified as responsible to justice. Any police officer or law enforcement official who is under investigation for having committed such acts of torture or other ill-treatment, should be suspended on full pay for the duration of such an investigation. Please ensure that anyone found to be a victim of such violations receives reparations, including fair and adequate compensation and full rehabilitation. Finally, I most urgently ask you to stop the practice of targeting individuals for their political or social activism. The rights to freedom of assembly, association and expression should be upheld. Yours sincerely, [ naam, adres en handtekening ]

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen. Meer schrijfacties op www.amnesty.be/menseningevaar 14 / MAART 2010 /

PRIKBORD

COLOFON RUBRIEK

FOTOTENTOONSTELLING ‘VERKRACHTING = MOORD’ Stop seksueel geweld in DR Congo. Met deze boodschap trekken de Amnestyteams Grote Meren en Vrouwenrechten dit voorjaar door het Vlaamse land met een fototentoonstelling. In de door gewapend conflict geteisterde Democratische Republiek Congo wordt seksueel geweld immers op grote schaal ingezet als oorlogswapen. De tentoonstelling is vanaf 7 maart te bewonderen in de Sint-Niklaaskerk in Gent. Twee weken nadien gaat ze op tournee in Vlaanderen om uiteindelijk te eindigen op het Wereldfeest te Leuven. Meer op www.amnesty.be/kalender.

Amnesty in Actie is een interne uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International. Alle tekst en foto’s: © Amnesty International, tenzij anders vermeld REDACTIE Nina Berghmans (hoofdredactie) E: AmnestyinActie@aivl.be W: www.amnesty.be/amnestyinactie VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Karen Moeskops / Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen WERKTEN MEE Eva Brems, Myriam Caals, Staf Coertjens, Carmen Dupont, Carina Govaert, Hilde Goyens, Kristof Lasure, Martijn Van Es, Anke Van Vossole, Gerd Veroft VORMGEVING Wendy Guns, Gramma, Antwerpen DRUK Dessain Printing, Mechelen OPLAGE 27.000 VERSCHIJNINGSDATA 2010 01/03, 01/06, 01/09, 01/12 ISSN 0771-7687

FISCALE ATTESTEN 2009 Steunde je Amnesty in 2009 met een gift* van 30 euro of meer? Dan krijg je midden maart een fiscaal attest. Ontvang je het attest niet of niet correct, neem contact op via telefoon 03 271 16 16 of e-mail naar databeheer@aivl.be. * Lidgeld niet inbegrepen.

Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. Onze activisten worden gedreven door verontwaardiging over ernstige mensenrechtenschendingen en door hoop op een wereld waarin alle mensenrechten werkelijkheid zijn voor alle mensen. RAAD VAN BESTUUR Eva Brems, André De Messemaeker, Lieven De Wolf, Filip Reyniers, Karine Vandenberghe, Mieke Van Haegendoren, Alain Versluys Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 / B-2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 / F: 03 235 78 12 E: Amnesty@aivl.be / W: www.amnesty.be Giften zijn welkom op rekeningnummer 000-0000082-82. Vanaf 30 euro op jaarbasis ontvang je een fiscaal attest. Meer over hoe je Amnesty International kan steunen lees je op www.amnesty.be/steunons Amnesty International Vlaanderen vzw onderschrijft de ethische code van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving www.vef-aerf.be

ADVERTENTIE Adhérez à AMNESTY INTERNATIONAL BELGIQUE FRANCOPHONE

ADVERTENTIE Support AMNESTY INTERNATIONAL 1 Easton Street / UK – London WC1X 8D

Rue Berckmans 9 / 1060 Bruxelles ADVERTENTIE Sluit aan bij AMNESTY INTERNATIONAL NEDERLAND

Keizersgracht 177 / NL-1016 BR Amsterdam

TIJDSCHRIFT OPZEGGEN Wil je Amnesty in Actie niet langer ontvangen? Mail je gegevens naar AmnestyinActie@aivl.be De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem in de compostbak of GFT-zak.

ADVERTENTIE

Steun AMNESTY INTERNATIONAL Vlaanderen Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen / MAART 2010 / 15

ALGEMENE VERGADERING 24 APRIL 2010: 9U30 - 17U30 ESPACE JACQMOTTE HOOGSTRAAT 139, BRUSSEL De Algemene ledenvergadering is een ogenblik van rapporteren over het voorbije jaar en van nieuwe plannen uitzetten voor de toekomst. De Raad van Bestuur van Amnesty Vlaanderen wil jou als lid daar graag bij hebben. Stilstaan bij wat goed was en bijsturen waar het beter kan, dat is het recept voor Amnesty’s ledenvergadering. Overleggen met de leden is voor een ledenbeweging ook uitermate belangrijk. Heb je een voorstel of bemerking? Wij luisteren graag. Ben je geen lid, maar wel geïnteresseerd, dan ben je natuurlijk ook welkom.

Graag inschrijven vóór 30 maart. Stuur naam en adres via e-mail naar AlbineV@aivl.be of bel naar 03 271 16 16. Na inschrijving ontvang je alle nuttige informatie.

Vragen? Contacteer Staf Coertjens via e-mail StafC@aivl.be of bel naar 03 271 16 16.