Amnesty in actie 1, 2011

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW / JAARGANG 38 NR 1 / maart 2011 / VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS / ISSN 0771-7687 / P2A9062

1

AIA_op_mag_2011_v02.indd 1

9/02/11 17:06

DEZE EDITIE

VOORWOORD 2 Agenda 2 Goed Nieuws

3

INTERVIEW 4

“Met de kracht van vrouwen kan je de wereld redden”

FOTOREPORTAGE 7 CAMPAGNE 8 Amnesty roert zich ook lokaal rond armoede

50 jaar

10

IN BEWEGING

12

50 jaar samen voor mensenrechten

SCHRIJFACTIE 13 PRIKBORD 15 COLOFON 15

De lente hangt in de lucht! De vogels zingen steeds enthousiaster en ik voel een onbedwingbare opruimdrang. En zo gebeurde het dat ik eergisteren een foto vasthield waarop onze zoon, toen amper een jaar oud, een T-shirt van Amnesty International draagt met als opschrift ”Born to be free”.

En precies daarom zijn wij, Amnesty-activisten, zo broodnodig. Omdat we ­successen boeken en mensen hun leven en waardigheid teruggeven. Aung San Suu Kyi, politiek activiste uit Myanmar, bijvoorbeeld. Zij kwam eind 2010 vrij na vele jaren van onterecht huisarrest. Wij bleven al die jaren voor haar campagne voeren. Het heeft blijkbaar geloond. Ook voor de 2.200 overige politieke gevangenen in Myanmar blijven we actie voeren. Omdat het loont.

Amnesty-activisten leveren elke dag opnieuw strijd tegen alle mensen en onrechtvaardige systemen die de mensenrechten schenden. Dit doen we al vijftig jaar ­onafgebroken. Over die verjaardag vind je meer verder in dit magazine.

Trouwens, we gaan er ook mee door. Omdat het nodig is. En omdat we niet alleen zijn. Eind deze maand ontvangt zuster Jeanne Devos de Amnesty International Leerstoel aan de Universiteit van Gent. Omdat ook zij opkomt voor de rechten van anderen. In dit geval kwetsbare en onzichtbare vrouwen, vaak meisjes nog, die uitgebuit worden binnen de Indiase huiskamers. Wij laten het niet gebeuren. Zij ook niet.

Hoe je zelf kan helpen? Door ons te steunen, in gedachten of nog liever actief.

Surf als de bliksem naar onze website www.amnesty.be en ga naar de rubrieken ‘doe mee’ of ‘steun ons’.

En dat het werkt, hoeven we u natuurlijk niet meer te vertellen!

Karine Vandenberghe, voorzitter

Demonstratie van Amnest y International op mensenrechtendag in 1978

De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar.

Gooi hem in de compostbak of GFT-zak.

30 maart 2011 I Amnesty Leerstoel

19 mei 2011 I Benefiet Kommil Foo 28 mei 2011 I 50 jaar Amnesty

Op 30 maart wordt de Amnesty Leerstoel in de Gentse Vooruit uitgereikt aan zuster Jeanne Devos. Na de uitreiking geeft zuster Devos een boeiende lezing over waardig werk voor huisarbeidsters in India. Meer op pagina 4.

Op 19 mei kan je in de Gentse Vooruit gaan kijken naar “Thuis, in Nieuw Gent”, een beklijvende film over kansarmoede.

Aansluitend geeft Kommil Foo een ­benefietoptreden.”

Meer op pagina 8.

© Nikolas Kominis

Agenda Amnesty International blaast op 28 mei 50 kaarsjes uit. Vier met ons mee! Kom op 28 mei naar Brussel en breng samen met duizenden activisten wereldwijd een toost uit op de vrijheid en mensenrechten. Meer op pagina 10.

Meer over deze en andere activiteiten op www.amnesty.be/kalender

2 / MAART 2011 /

AIA_op_mag_2011_v02.indd 2

9/02/11 17:06

GOED NIEUWS

Eindejaarscampagne 2010: bedankt!

Tijdens de eindejaarscampagne verkochten Amnesty-sympathisanten meer dan 10.000 kaarsen! Onze Amnesty-groepen hebben sneeuw en koude getrotseerd om met een verkoopstand aan warenhuizen, kerstmarkten en andere publieke plaatsen.

Ook individuele verkopers van kaarsen zoals onze Vlambassadeurs hebben ervoor gezorgd dat ons symbool in vele huiskamers en kantoren te vinden is. Het was weer hartverwarmend om te zien dat veel mensen om mensenrechten geven. Hartelijk bedankt!

Gambiaanse oppositieleider vrij De Gambiaan Femi Peters, campagnecoördinator van de Verenigde Democratische Partij, is op 10 december 2010 vrijgelaten, vier maanden voor het aflopen van zijn straf. Peters was tot één jaar cel veroordeeld nadat hij in oktober 2009 was opgepakt tijdens een vreedzame demonstratie. Amnesty beschouwde hem als gewetensgevangene omdat hij enkel in de cel zat omdat hij zijn recht op vrije meningsuiting en vereniging had uitgeoefend. Amnesty voerde intensief actie voor zijn vrijlating.

Dit blijkt duidelijk uit deze hartverwarmende boodschap van Ana Maria, een Nicaraguaanse mensenrechtenverdedigster. Haar organisatie komt op voor vrouwenrechten en kreeg de steun van Amnesty toen ze vervolgd werd. “We kregen 2.600 solidariteitskaartjes. We hebben ze allemaal aan de muur gehangen. We voelen ons gesteund door al deze gewone mensen die deel uitmaken van die fantastische Amnesty-familie. Deze solidariteit geeft ons de kracht om door te zetten. Amnesty heeft een enorme impact. De Nicaraguaanse autoriteiten werden overspoeld met ­duizenden brieven. De klacht werd geseponeerd. Bedankt!”

© Grace Gonzalez

Schrijven helpt

Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeelt België © Nikolas Kominis

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft België veroordeeld omdat het asielzoekers terugstuurde naar Griekenland, waar ze onmenselijk worden behandeld. Deze praktijk werd al geruime tijd aangeklaagd door Amnesty International en andere organisaties.

Het arrest heeft belangrijke gevolgen voor alle overdrachten van asielzoekers tussen lidstaten op basis van het Dublinsysteem, dat bepaalt welke lidstaat bevoegd is voor de behandeling van een asielaanvraag. Het stelt de bescherming van asielzoekers centraal.

Irakese politieagent vrijgelaten Qusay Abdel-Razaq Zabib, een voormalig politieagent uit Irak, werd meer dan twee jaar vastgehouden zonder officiële aanklacht. Hij werd verdacht van banden met gewapende groepen. Hij werd door Amerikaanse troepen in juli 2008 gearresteerd en in maart 2010 overgedragen aan de Irakese regering met het advies om hem vrij te laten. Irak bleef hem echter vasthouden tot eind 2010. Qusay bij zijn vrijlating: “Ik ben mij bewust van Amnesty’s campagne voor mij en ik zou u daarvoor willen danken.”

Meer goed nieuws op www.amnesty.be/ goednieuws / MAART 2011 / 3

AIA_op_mag_2011_v02.indd 3

9/02/11 17:06

interview RUBRIEK

“Met de kracht van vrouwen kan je de wereld veranderen” Erkenning van huisarbeid onontbeerlijk om uit armoede te ontsnappen

Op 30 maart 2011 wordt voor de vierde keer op rij de Amnesty International Leerstoel uitgereikt aan de Universiteit Gent.

De Leerstoel gaat dit jaar naar zuster Jeanne Devos voor haar strijd tegen armoede en uitbuiting in India. Zuster Devos streeft naar een menswaardig bestaan voor huispersoneel, grotendeels vrouwen en kinderen die worden mishandeld en uitgebuit door hun werkgevers. Ze geeft huisarbeidsters de kracht, middelen en kennis om zelf te ontsnappen uit armoede. Een mooi praktijkvoorbeeld dus van actieve participatie en inspraak.

Frederic Diependaele Amnesty: Wat is het grootste probleem waarmee huisarbeidsters te kampen hebben?

Zuster Jeanne Devos: Wereldwijd zijn er 300 miljoen vrouwen en meisjes die huisarbeid doen. Het is één van de meest voorkomende jobs, maar in veel landen nog altijd niet als volwaardige job erkend. Er is geen degelijk arbeidsstatuut. De kans op misbruik is groot want het gaat vaak om ‘onzichtbaar’ werk. Er is dus zelden sprake van rechten, juridische bescherming en waardigheid. Er is vooral een gebrek aan zelfvertrouwen en respect bij huisarbeidsters en we willen hen duidelijk maken dat ze geen verschoppelingen zijn. De erkenning van werk van huispersoneel komt er echter niet zomaar.

Huisarbeidsters moeten zich zelf organiseren om dat te bereiken. Inspraak is hier dus het sleutelwoord.

Hoe groot is het probleem in India?

Negentig percent van alle huisarbeiders zijn vrouwen, meisjes en kinderen.

De leeftijd schommelt tussen 12 en 75 jaar. Vijfentwintig percent is jonger dan 14 en de meerderheid is analfabeet.

In Kerala is de situatie het best, daar is een vastgelegd wettelijk minimumloon van iets meer dan 2 euro per dag (140 roepie). Het zijn werkelijk de allerarmsten die aan huisarbeid doen. Puur en alleen om te overleven. Bovendien gaat kinderarbeid ook vaak gepaard met seksueel misbruik.

Samen met ACV en Wereldsolidariteit ijvert u voor afdwingbare arbeidsregels voor huispersoneel. Op het niveau van de International Arbeidsorganisatie (IAO) zetelt u in de commissie Huisarbeid. Waar ligt het belang van deze onderhandelingen?

De IAO is een organisatie van de Verenigde Naties. Werkgevers, vakbonden en overheden maken wereldwijde afspraken over werkgerelateerde onderwerpen. Ze leggen dus ook internationale arbeidsnormen vast die uitbuiting van arbeiders moeten voorkomen. Zo is er al een verbod op kinderarbeid en zijn er normen ontwikkeld rond veiligheid en gezondheid. Maar tot nu toe zijn er nog geen normen rond huisarbeid. Het doel is om in juni 2011 tot een conventie met internationale minimumregels over de rechten van de huisarbeiders te komen. We zijn er in geslaagd om dit thema op de agenda te zetten, daarna is beslist dat er een conventie komt.

De volgende stap is om op de IAOconferentie van 2011 de tekst van de conventie voor te leggen ter goedkeuring.

4 / MAART 2011 /

AIA_op_mag_2011_v02.indd 4

9/02/11 17:06

interview RUBRIEK

Zuster Devos in de slums

Er is dus een historisch akkoord in de maak?

Ja, het is uitkijken naar de goedkeuring van de conventie in juni 2011. Hoewel het grote werk dan pas eigenlijk begint.

De bedoeling is om zoveel mogelijk landen te overhalen om de conventie daadwerkelijk te ratificeren. En let wel: de tekst moet ook nog geschreven worden. Natuurlijk liggen de grote lijnen al op tafel: huisarbeid zal expliciet erkend worden als werk, de conventie zal voor het eerst arbeidsrechten van huispersoneel vastleggen en de rechten en plichten van werkgevers van huispersoneel bepalen.

Waar ligt voor India het belang van deze onderhandelingen?

De goedkeuring door andere landen is een sterk wapen om met de regering te onderhandelen en om internationale normen ook in India toe te passen.

We zullen dit van onderuit moeten doen: eerst de normen per deelstaat realiseren, dan opbouwen en over heel India doorduwen. Zelfs als de centrale regering niet meedoet en dus geen normen hanteert op dat niveau, dan is dat toch tenminste het geval in de deelstaten.

Het einddoel is dus bijna bereikt?

We zijn er nog niet. Bij onderhandelingen op dit niveau is er altijd discussie over woorden en rechten...dat ligt heel gevoelig. Er zijn nog andere zaken die opmerkelijk zijn. India lag in 2010 dwars en heeft toen de onderhandelingen verlaten. Nu is India toch gewonnen voor een conventie en geeft nu hiervoor

steun. Landen uit het Midden-Oosten blijven dwarsliggen, maar het zijn de VS, traditiegetrouw tegenstanders van grote verdragen en conventies, die dan weer een van de grootste voorstanders zijn van een conventie. De schande van de slavernij in hun eigen geschiedenis speelt zeker een rol. Anderzijds speelt dan weer de paradox dat sommige landen zelf al een wetgeving op huisarbeid hebben die veel verder gaat en zij kunnen dus tegen stemmen omdat het in hun ogen een stap terug is in vergelijking met hun eigen wetgeving.

“Ik wil waardigheid aan huisarbeidsters geven” 25 jaar geleden stond u aan de wieg van de Nationale Beweging voor Huispersoneel. Hoe is die organisatie zo sterk en zo snel kunnen groeien?

Puur dankzij de kracht van het samenspannen. We zijn nu actief in 24 staten, vertegenwoordigen 28 talen en hebben 12.000 groepen. In heel India telt de Nationale Beweging voor Huispersoneel tussen 2 en 3 miljoen leden. Zij betalen lidgeld want het is ‘hun’ beweging.

Cruciaal is ook het leiderschap van de arbeidsters zelf. Als zij zelf niet het heft in eigen handen nemen is er geen organisatie, geen kracht, ... Niemand anders mag het doen en dat is de sterkte van de Beweging. Pas hierdoor ontstaat een

gevoel van eigenwaarde en zelfbewustheid onder vrouwen. Het belang van zelfvertrouwen en zelfrespect mag niet onderschat worden. De kracht ligt niet alleen in het aantal, het gaat - en misschien is dat nog belangrijker - ook om de kracht van de vrouwen!

Voor alle duidelijkheid, u wilt ­huisarbeid niet afschaffen?

Neen, ik wil waardigheid aan de huisarbeidsters geven. Huisarbeid is wel degelijk een waardevolle job voor 90 miljoen vrouwen in India. Ik weet dat dit een beperkte doelgroep is maar ik weiger dit open te trekken naar alle armoede en miserie in de wereld. Een recente wet op bescherming van vrouwen en kinderen tegen seksueel misbruik op de werkplaats klinkt goed, maar eens te meer was deze wet niet van toepassing op huisarbeidsters. Die groep wordt altijd uitgesloten. Waarom? Omdat het zich achter gesloten deuren afspeelt.

Alleen al voor die ene groep moet men altijd alert blijven.

Wat wil de Nationale Beweging voor Huispersoneel nu precies bereiken?

We strijden voor een rechtvaardige maatschappij voor alle huisarbeidsters waar ze rechten hebben en erkend worden voor het werk dat ze leveren aan economie en ontwikkeling. Door te ijveren voor erkenning voor huishoudarbeid en arbeidsters en op te komen voor hun rechten. ‘Empowerment’ voor huishoudarbeidsters in hun strijd tegen onrecht staat centraal.

/ MAART 2011 / 5

AIA_op_mag_2011_v02.indd 5

9/02/11 17:06

INTERVIEW

© Jala PRT

Kunst werkje huisarbeidster

Hoe trachten jullie deze problemen op te lossen?

Door waardigheid te eisen: vrouwen die als huishoudpersoneel werken verdienen evenveel respect als ieder ander. Hun werk is waardevol en ook zij zelf zijn waardevol als persoon. Het gaat dus in feite om een mentaliteitsverandering.

Erkenning met bijhorende rechten is onontbeerlijk om uit de armoede te geraken. Het gaat om het doorbreken van een vicieuze cirkel die bepaalt dat kinderen van die vrouwen niet erkend worden, zelf geen rechten hebben en uiteindelijk in dezelfde slechte omstandigheden terechtkomen. Tenslotte komen mensen pas uit armoede als ze zelf (individueel en als groep) sterker worden.

Worden daders gestraft? Wordt misbruik voor de rechtbank gebracht?

Daders staan soms financieel heel sterk en blijkbaar is het gemakkelijk om het gerecht om te kopen. Het is een strijd van zwak tegen machtig. We hanteren zelf vaak de ‘blame en shame’-techniek.

Dat haalt de kranten en de pers. Van totale straffeloosheid is dus zeker geen sprake. Indien mogelijk stappen we naar het gerecht,... als het tenminste niet te gevaarlijk is voor ons.

Huisarbeidsters hebben geen stem.

Gelukkig komt daar stilaan verandering in via de media. Het is namelijk belangrijk om huisarbeidsters te laten weten dat in sommige deelstaten wel al een verlofregeling en wettelijk minimumloon bestaat. De media kunnen problemen

dus zichtbaar maken en huisarbeidsters informeren over hun rechten.

Geen ‘servants’, maar ‘domestic workers’ Wat hebben jullie na 25 jaar strijd nu al precies bereikt?

Vooral bewustwording en vooruitgang op legislatief vlak. We leren huisarbeidsters onderhandelen met werkgevers, een geschreven contract eisen, we leren hen zich te groeperen en organiseren,...

Ze moeten met hun problemen naar buiten komen, zich weerbaar maken.

We doen ook aan preventie door te informeren over mogelijke misbruiken.

We zorgen voor vluchtadressen, leren hen geld beheren en zorgen dat uitbuiting in de media komt. Kortom, de Nationale Beweging is een organisatie ván huispersoneel vóór huispersoneel.

We brengen hen samen en versterken hen. Alleen al het gebruik van het woord huispersoneel (‘domestic workers’) is

al een verbetering ten opzichte van het denigrerende diensters (‘servants’).

Alleen dat al zorgt voor waardigheid.

De meid voor alle werk werd een vrouw in huisarbeid.

Wat maakt de Nationale Beweging voor Huispersoneel zo uniek, waar maken jullie het verschil?

In plaats van nieuwe vormen van afhankelijkheid te creëren, stimuleert de Nationale Beweging het gevoel van ­verantwoordelijkheid en initiatief.

Wij hebben hetzelfde werkterrein als Moeder Theresa, maar wel een andere aanpak en daar ligt de kracht van onze organisatie. Bij misbruik is er niet enkel het misbruik op zich maar ook een heel systeem dat het misbruik mogelijk maakt. Daarom moeten er structuren veranderd worden. De zwakkere moet geen zwakkere blijven maar hij of zij is de eerste persoon die een andere zwakkere kan meetrekken uit een slechte situatie. Zichzelf bevrijden is al een deel van waardigheid.

Meer op www.jeannedevos.org

Je kan zuster Jeanne Devos live aan het werk zien op 30 maart 2011 bij de uitreiking van de Amnesty International Leerstoel 2010-2011. De uitreiking start om 20u in de Gentse Vooruit. Zuster Devos zal getuigen over haar strijd voor waardig werk in India. Aansluitend is er gelegenheid om vragen te stellen.

Meer op www.amnesty.be/leerstoel

6 / MAART 2011 /

AIA_op_mag_2011_v02.indd 6

9/02/11 17:06

FOTOREPORTAgE RuBRIEk GRIEKENLAND (2006)

fAERoER EILANDEN (1986)

HAItI (2010)

© jAL A PRT

uSA, mEt ILLuStRAtIE VAN mIRó (1977)

50 jAAR AMNESTY Al 50 jaar voert Amnesty International campagne tegen ernstige mensenrechtenschendingen in de wereld. Heel wat thema’s en landen zijn de revue gepasseerd.

De veelzijdigheid van Amnesty’s werk wordt duidelijk geïllustreerd door de duizenden affiches die er de afgelopen vijf decennia gecreëerd zijn. Een kleine selectie vind je hier terug: affiches over traditionele Amnesty-thema’s zoals vrije meningsuiting en gewetensgevangenen, maar ook een meer recent thema als huiselijk geweld komt aan bod.

DuItSLAND (2006)

NEDERLAND (1969)

AIA_op_mag_2011_v02.indd 7

/ MAART 2011 / 7

9/02/11 17:06

CAMPAGNE

Amnesty roert zich ook lokaal rond armoede Pilootprojecten in Brugge, Gent en Herentals Genieten van mensenrechten zoals het recht op onderwijs, gezondheid, huisvesting, veiligheid is niet vanzelfsprekend voor mensen die in armoede leven. Deelnemen aan beleid en betrokken worden bij beslissingen die je aanbelangen is dat evenmin. Vanuit mensenrechten bekeken zijn er verbazend veel parallellen tussen de armoede in het zuiden en de obstakels die mensen in armoede in België ervaren om een waardig leven te leiden.

Werelddag tegen Armoede

H an V erleyen

Het Vlaams netwerk had wel oren naar verdere samenwerking. Amnesty is net als hun lidorganisaties stevig veran-

kerd op lokaal niveau. En toch kennen Amnesty-groepen en armoedeverenigingen elkaar nauwelijks. Elkaar leren kennen, elkaar een platform geven en mensenrechten een plaats geven in het beleid rond armoede, daar draait de samenwerking om. Zowel Amnesty als de armoedeverenigingen hebben ervaring met lokaal beleidswerk. Samen aan de kar trekken kan de boodschap versterken.

Drie Amnesty-groepen engageren zich om dat werk lokaal uit te bouwen. De groepen in Herentals en Brugge hebben al een traditie om samen te werken met armoedeverenigingen in hun buurt, voor regio Gent is het eerder nieuw terrein.

In Brugge organiseerde de Amnestygroep eind vorig jaar bijvoorbeeld mee een dialoogcafé waar mensen in armoede, hun verenigingen en beleidsmensen samen aan tafels zitten om over verschillende thema’s van gedachten te wisselen. Amnesty leidde een geanimeerd en interessant gesprek over actieve participatie en recht op informatie. “Elk van de tafels startte met getuigenissen van mensen in armoede.

Zo’n dialoogtafels vormen hopelijk de start van een beter armoedebeleid in samenspraak met mensen in armoede.

De beleidsmensen toonden in elk geval een grote bereidheid om te luisteren, dat is al een mooi begin”, zegt Kathleen

© Sien Verstraeten

Eén van die parallellen is de nood aan actieve participatie: wie in armoede leeft, weet vaak zeer goed waar beleidsmatig het schoentje knelt. Voor Amnesty International zijn mensenrechten een belangrijk instrument om iets aan armoede te doen. Dat geldt voor armoede in de wereld, maar mogelijk ook hier.

Die vraag bracht Amnesty in Vlaanderen ertoe om contact te zoeken met de lokale armoedeverenigingen, vooral via het Vlaams netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen.

8 / MAART 2011 /

AIA_op_mag_2011_v02.indd 8

9/02/11 17:06

CAMPAGNE Coen van de Brugse groep. “Voor alle betrokkenen is zo’n initiatief voor herhaling vatbaar. Alle betrokken verenigingen en Amnesty zullen de verslagen van de dialoogtafels bundelen tot één document en dat overmaken aan de Stad Brugge, zodat het kan dienen als instrument en inspiratie voor het armoedebeleid in de stad.”

Mensenrechten zijn een ­belangrijk ­instrument in de strijd tegen armoede In Herentals werkte Amnesty samen met het OCMW en Samenlevingsopbouw -de sector die maatschappelijk kwetsbare groepen ondersteunt- aan het opzetten van een inleefhuis, waar je aan de lijve kon ondervinden wat arm zijn precies betekent in Vlaanderen. Jef Verrydt van de groep van Herentals: “Na toewijzing van een identiteit (getrouwd, werkloos, twee kinderen, alleenstaande moeder, …) en met een enveloppe met het overeenstemmende minimuminkomen moesten de bezoekers doorheen het huis geld betalen voor de meest basale noden, van eten en wasmiddelen tot een doktersrekening. De deelnemers ondervonden dat het bijzonder moeilijk of zelfs onmogelijk was om de eindjes aan elkaar te knopen”. Met het initia-

tief vragen de ­organisatoren aandacht voor de eis voor de optrekking van het minimuminkomen in België. Amnesty onderschrijft die eis en heeft de optrekking van het minimuminkomen al eerder bepleit naar aanleiding van de Werelddag van Verzet tegen Armoede. “Wie zelf niet arm is, kan moeilijk inschatten hoe moeilijk mensen in armoede het hebben om echt volwaardig deel uit te maken van de maatschappij”, benadrukt Jef Verrrydt nog. Voor ons is de samenwerking met De Dorpel, een vereniging waar armen het woord nemen, in ieder geval erg v­ errijkend.”

het heel veel om met deze organisaties samen te zoeken naar de plaats van Amnesty in de armoedeproblematiek”, voegt Els Desmedt van dezelfde groep toe. “We willen onze eigen agenda niet doordrukken en vooral luisteren naar wat de vele armoedebewegingen in Gent ons kunnen leren. We willen graag hun boodschap versterken waar we dat kunnen.

Amnesty-sympathisanten zijn weinig vertrouwd met de armoedeproblematiek. Net daarom is de vorming van onze eigen leden belangrijk, bijvoorbeeld via contacten met ervaringsdeskundigen in de armoede.”

Ook één van de Gentse groepen is erg actief. De groep praatte met verenigingen in de wijk Nieuw Gent over huisvesting en sociale uitsluiting en bracht in kaart welke overlegstructuren er vandaag bestaan om armen inspraak te geven in het beleid. Dat bleken er al heel wat te zijn. De Amnesty-groep organiseerde samen met het OCMW van Gent een geslaagde vorming over kansarmoede en sociale uitsluiting. En hun energie is nog niet opgebruikt: op 19 mei organiseren ze samen met verschillende verenigingen uit Nieuw Gent, waaronder Ambrosia’s tafel en Wijkresto, een ontmoetingsavond mét benefietconcert van Kommil Foo. “We mikken op Amnestysymphatisanten, Kommil Foo-fans en mensen die in armoede leven. Het OCMW verdeelt 200 tickets aan 1 euro, zodat het voor iedereen betaalbaar is om te komen”, zegt Caroline Lanoye van de Gentse groep. “Voor onze groep betekent

Verder aftasten Met al die ervaringen gaat Amnesty nu verder aan de slag. We kunnen als mensenrechtenorganisatie nog relevanter worden in het armoededebat, ook op lokaal niveau. Door goede voorbeelden van actieve participatie in de kijker te zetten bijvoorbeeld en vooral door rechthebbenden in onze onmiddellijke omgeving te leren kennen en met hen samen te werken. Want 2012, het jaar waarin de gemeenteraadsverkiezingen worden georganiseerd, is niet meer zo ver af.

Het zou mooi zijn als we met vereende krachten aanbevelingen kunnen doen voor steden en gemeenten om iets te doen aan armoede in Vlaanderen. Onze eerste ervaringen, zowel met de armoedeverenigingen als met de beleidsmensen, zijn alvast positief. Je hoort er nog van!

Amnesty’s werk rond het lokaal armoedebeleid is deel van de campagne Demand Dignity. Meer over deze campagne op www.amnesty.be/demanddignity

Kommil Foo Benefiet Wees erbij op 19 mei in de Gentse Vooruit! Bekijk er “Thuis, in Nieuw Gent”, een beklijvende film over kansarmoede. Breng aansluitend met ons een toost uit op de 50ste verjaardag van Amnesty en geniet tot slot van een benefietoptreden van Kommil Foo.

© Sien Verstraeten

Meer informatie en reservatie op www.NTGent.be of 09 225 01 01

AIA_op_mag_2011_v02.indd 9

/ MAART 2011 / 9

9/02/11 17:06

RUBRIEK 50 jaar

50 jaar samen voor mensenrechten Amnesty International is jarig jongerenweekend 2001

C arina Govaert

Een zure toost op de vrijheid Op een mooie lentedag in 1961 brachten 2 Portugese studenten in een café in Lissabon een toost uit op de vrijheid. De politie van dictator Salazar arresteerde hen, ze werden veroordeeld tot 7 jaar celstraf. Peter Benenson, een Londens advocaat, was zo verontwaardigd toen hij dit las in de pers dat hij wou reageren. Niet enkel met woorden, maar door ook iets concreets te doen.

2011 is een feestjaar voor Amnesty International.

Op 28 mei blaast de organisatie 50 kaarsjes uit! Reden genoeg dus voor een terugblik op het ontstaan van de organisatie en de ontwikkelingen van de afgelopen 5 decennia die geleid hebben tot wat Amnesty vandaag is: een wereldwijde beweging van meer dan drie miljoen mensenrechtenactivisten.

Op 28 mei 1961 publiceerde hij het artikel “The Forgotten Prisoners” in de Britse krant The Observer. In dit opiniestuk over 7 gewetensgevangenen riep Peter Benenson mensen wereldwijd op om vreedzaam te protesteren tegen het feit dat deze mensen enkel omwille van hun politieke of religieuze overtuiging gevangen gezet waren. “If these feelings of disgust all over the world could be united into common action, ­something effective could be done”, waren zijn woorden.

Zijn idee was eenvoudig maar krachtig: individuele burgers oproepen om de repressieve overheden te bestoken met brieven.

Het artikel werd wereldwijd in tientallen kranten opgepikt.

De respons was overweldigend: binnen de maand hadden meer dan duizend mensen gereageerd. De eerste campagne “Appeal for Amnesty” was geboren.

Opkomen voor ALLE mensenrechten

Actie tegen de doodstraf 2009

50 jaar later hebben we de kaap van de 3 miljoen sympathisanten gerond. Amnesty International is aanwezig in meer dan 150 landen, er zijn meer dan 8.000 Amnesty-groepen.

Ook Amnesty’s werkterrein groeide de voorbije 50 jaar. Sinds jaar en dag strijden we tegen schendingen van mensenrechten. In het begin concentreerde Amnesty International zich op burgerlijke en politieke rechten: vrijlating van gewetensgevangenen stond centraal. Later startten we ook acties voor eerlijke processen voor politieke gevangenen en tegen foltering.

Ondertussen komt Amnesty op voor alle rechten die zijn opgenomen in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Mensenrechten vormen namelijk een universeel, ondeelbaar geheel. Alle mensenrechten hangen samen, je kan de schending van één bepaald recht niet los zien van de andere rechten.

Amnesty voert campagne voor rechten van vluchtelingen en holebi’s. We ageren tegen het gebruik van kindsoldaten, discriminatie en geweld tegen vrouwen. We ijveren voor een wereldwijd wapenhandelsverdrag en we kaarten mensenrechtenschendingen aan die mensen in armoede brengen en houden,

10 / MAART 2011 /

AIA_op_mag_2011_v02.indd 10

9/02/11 17:07

RUBRIEK 50 JAAR

Peter Benenson 1981

lokaal en internationaal. We hebben met succes gelobbyd en actie gevoerd voor de oprichting van het Internationaal Strafhof - een grote stap vooruit in de bestraffing van genocide en oorlogsmisdaden. We geven mensenrechtenactivisten een megafoon zodat hun stem beter gehoord wordt.

Kortom, we werken aan een wereld waarin ieder mens kan genieten van alle mensenrechten zoals die vervat liggen in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en andere internationale mensenrechtenverdragen.

Samen sterk Amnesty’s mensenrechtenwerk neemt diverse vormen aan: spoedacties voor individuen die in acuut gevaar verkeren zoals een nakende executie, foltering of verdwijning; lobbywerk achter de schermen op nationaal en internationaal niveau; wereldwijde campagnes om structurele mensenrechtenschendingen zoals geweld tegen vrouwen aan te kaarten en in te dijken; groepen die zich langdurig inzetten voor één individu of land, …

Doorheen al dit werk loopt één grote rode draad: het individu. De man of vrouw waarvoor we werken en de activist die opkomt voor de mensenrechten van anderen en zichzelf – dat is het hart van Amnesty.

Amnesty International is een echte beweging, een wereldwijd netwerk van gewone mensen die opkomen voor de mensenrechten. Die van henzelf en die van anderen. Amnesty geeft aan ieder mens de kans om iets te doen tegen schendingen van mensenrechten. Want samen kunnen gewone mensen buitengewone dingen bereiken.

Elke dag dragen mensen op hun eigen manier hun steentje bij aan de strijd tegen schendingen van mensenrechten: door brieven te schrijven, door lid te worden of financieel te steunen, door veldonderzoek te doen naar mensenrechtenschendingen, door in eigen gemeente mensenrechten onder de aandacht te brengen met een actie, door via Facebook Amnesty’s werk te promoten …

Tijdens de voorbije 50 jaar heeft Amnesty International getoond dat je met je inzet als individu resultaat kan boeken en een tastbaar verschil kan maken voor anderen. Zelfs het verschil tussen leven of dood, zoals voor Hafez Ibrahim (zie kader).

Amnesty International strijdt op een heel eigen manier voor mensenrechten, namelijk door een combinatie van gedegen onderzoek en actie. Amnesty-activisten worden gedreven door verontwaardiging, maar ons werk wordt rationeel onderbouwd door feitelijk en neutraal

Wereldrecord 2008

onderzoek. Amnesty is onafhankelijk, onpartijdig en objectief. Ook op financieel vlak: de overgrote meerderheid van onze fondsen is afkomstig van individuele schenkers en leden.

Een wereldwijde toost Amnesty-activisten hebben de voorbije 50 jaar veel kaarsen van hoop doen branden.

In mei vieren we dat over heel het land.

Van Ath tot Zelzate komen Amnestyvrienden samen voor een toost op de vrijheid en de mensenrechten. Op zaterdag 28 mei houden we een nationaal verjaardagsfeest in Brussel. Die dag toosten we samen met duizenden andere sympathisanten in de wereld, van Japan tot Oslo.

Ook jij bent welkom, als bedanking voor je engagement en steun aan Amnesty de voorbije jaren. Breng zeker je vrienden mee zodat ons mensenrechtenfeest ook nieuwe mensen kan inspireren. Want de Amnesty-kaars moet na 28 mei onverminderd verder blijven branden.

Onze 50ste verjaardag is niet alleen een feest, maar ook een moment om samen met vernieuwde energie de vele uitdagingen die voor ons liggen aan te pakken.

Er is spijtig genoeg nog heel veel werk aan de winkel om schendingen van mensenrechten een halt toe te roepen. Samen blijven we vastberaden ijveren voor een wereld waarin iedereen ongestoord kan toosten op de vrijheid.

De vlam van Amnesty blijft branden!

“Ik dank mijn leven aan Amnesty International. Nu wijd ik dat leven aan campagne voeren tegen de doodstraf en aan het verdedigen van de mensenrechten.”

Dat zijn de woorden van Hafez Ibrahim, een 22-jarige Jemeniet. Hafez is ervan o­ vertuigd dat Amnesty ervoor gezorgd heeft dat hij niet geëxecuteerd werd voor een misdrijf dat hij als kind zou hebben gepleegd. Hafez was 16 toen tijdens een trouwfeest een geweer afging en iemand werd gedood. Ibrahim werd als schuldige aangewezen en veroordeeld tot de doodstraf, hoewel hij minderjarig was. Hij mocht geen beroep aantekenen. Activisten van Amnesty schoten onmiddellijk in actie en stuurden brieven aan de president van Jemen. Die reageerde door de executie uit te stellen. Uiteindelijk schonk de familie van het slachtoffer Hafez vergiffenis. / MAART 2011 / 11

AIA_op_mag_2011_v02.indd 11

9/02/11 17:07

IN BEWEGING

I demand Justice Op 18 januari 2009 kwam er een einde aan het conflict tussen Gaza en zuidelijk Israël.

Meer dan 1.400 mensen kwamen toen om het leven, de overgrote meerderheid burger.

Een VN-onderzoeksmissie stelde vast dat beide partijen oorlogsmisdaden en andere ernstige mensenrechtenschendingen pleegden. Twee jaar later wachten de slachtoffers nog steeds op gerechtigheid. Daarom lanceerde Amnesty op 18 januari een wereldwijde actie tegen straffeloosheid. In België verzamelden we die dag in Gent, Leuven en Brussel maar liefst 590 handtekeningen. Die worden in maart overhandigd aan de VN-Mensenrechtenraad.

Gemeenten in de bres voor Amnesty Elk jaar komt Amnesty tijdens de eindejaarsperiode op straat om steun te vragen voor ons werk. Meer dan honderd Vlaamse steden en gemeenten steunen de eindejaarscampagne van Amnesty en springen mee in de bres voor mensenrechten. Ook het gemeentebestuur van As informeerde haar burgers over Amnesty’s campagne via de website, het gemeenteblad en wapperende vlaggen.

Dat heeft enkele burgers wakker geschud, want in het voorjaar zijn er plannen om een Amnesty-groep te starten!

Amnesty-groep Mesopotamië Eind vorig jaar zag een nieuwe Amnesty-groep in Leuven het daglicht. Niks bijzonder zou je denken, maar deze groep is toch net weer even anders. De groepsleden zijn Koerdische vluchtelingen en studenten die allemaal in Leuven wonen.

Hun motivatie om zich vrijwillig te engageren voor mensenrechten halen ze uit hun persoonlijke ervaringen.

Ze willen graag het verschil maken door brieven te schrijven en te praten over het belang van mensenrechten.

Kunst in Puurs Eind vorig jaar organiseerde Amnestygroep Puurs-Klein Brabant de tentoonstelling “Recht op Kunst”. Brigitte Verbruggen is de trekkende kracht achter dit project. Elk jaar slaagt ze erin creatieve partners te betrekken.

Dit jaar leverden twee buurtscholen en kunstenaars met een beperking een artistieke inbreng. Het was een geslaagde samenwerking. Op vrijdag 10 december werd de tentoonstelling feestelijk afgesloten met lezingen, een streepje muziek en uiteraard een hapje en een drankje.

MUSIC MAESTRO! Al bijna twintig jaar organiseert de Amnesty-groep Merksem-Brasschaat een ­aperitiefconcert in het najaar. Bekende en minder bekende namen passeerden de revue. Onder meer Jean Bosco Safari en de broers Kolacny waren er al te gast.

Het concert is telkens een unieke gelegenheid voor de Amnesty-groep om haar ­werking en ­activiteiten kenbaar te maken aan de lokale gemeenschap.

Kom zelf in beweging op www.amnesty.be/ doemee

12 / MAART 2011 /

AIA_op_mag_2011_v02.indd 12

9/02/11 17:07

g

SCHRIJFACTIE

Israel/Bezette Gebieden – risico op gedwongen uithuiszetting De inwoners van Hadidiya en Humsa lopen voortdurend het risico om uit hun huis gezet te worden. Ook dreigen hun huizen vernield te worden door het Israëlische leger. Hun toegang tot water is enorm beperkt aangezien de watervoorraad exclusief wordt toegewezen aan de Israëlische nederzettingen in de buurt. Deze nederzettingen zijn illegaal volgens het internationaal recht.

Sinds 2007 werden er meermaals huizen vernietigd. Ook werd een watertank en tractor in beslag genomen. De leefomstandigheden zijn extreem. Aangezien het verboden is om permanente woningen te bouwen, zoeken de inwoners hun toevlucht in tenten en hutten. Maar ook dan lopen ze het risico dat hun tent vernield zal worden.

De Israëlische autoriteiten zeggen dat de inwoners geen recht hebben om er te wonen aangezien het een ‘gesloten militaire zone’ is. Dit maakt deel uit van de Israëlische strategie om Palestijnse inwoners te verwijderen uit dit stuk van de Westelijke Jordaanoever.

Schrijf voor 31 mei een beleefde brief naar de Israëlische autoriteiten. Er moet een moratorium komen op gedwongen uithuiszettingen en vernielingen in Hadidiya en Humsa. De discriminatie van toegang tot water, elektriciteit en andere basisvoorzieningen moet gestopt worden.

Voorbeeldbrief

Stuur een brief naar: Ehud Barak Minister of Defence 37 Kaplan Street, Hakirya Tel Aviv 61909 Israel F: +972 3 691 6940/696 2757 E: minister@mod.gov.il

[ Plaats, … datum ] Dear Minister, Please allow me to express my concern for the residents of Hadidiya and Humsa hamlets in the Jordan Valley region of the west Bank. They face the constant threat of forced eviction and destruction of their homes and livehoods by the Israeli army. Their access to water is severely restricted because local water supplies are reserved for the exclusive use of nearby Israeli ­settlements, which are illegal under international law.

En naar: Ambassade Israël Sterrewachtlaan 40 1180 Brussel F: 02 373 56 17 E: administration@brussels.mfa.gov.il

Since 2007, homes and other structures in Hadidiya and Humsa have been destroyed several times and property has been confiscated. The living conditions are extremely difficult.

I urge you to place a moratorium on demolitions and forced evictions in Hadidiya and Humsa and to ensure that confiscated property is returned.

I call on you for discriminatory obstructions to access to water, electricity and other basic goods to be removed.

I am confident in your good will and sense of justice.

Yours sincerely, [ naam, adres en handtekening ]

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen.

Meer schrijfacties op www.amnesty.be/menseningevaar

AIA_op_mag_2011_v02.indd 13

/ MAART 2011 / 13

9/02/11 17:07

SCHRIJFACTIE

ZIMBABWE : Mensenrechten­ verdedigster ondergedoken

Stuur een brief naar: Kembo Mohadi Co-Minister of Home Affairs Ministry of Home Affairs 11 Floor Mukwati Building Private Bag 7703 Harare, Zimbabwe

De Secretaris-generaal van de General Agriculture and Plantation Workers Union of Zimbabwe (GAPWUZ) Gertrude Hambira is voortdurend het slachtoffer van intimidaties en geweld door veiligheidsagenten. Haar organisatie komt op voor de rechten van landbouwers. Sinds de landhervormingen in 2000 worden landbouwers vaak het slachtoffer van gewelddadige aanvallen.

In 2009 werd het huis van Gertrude aangevallen door drie gewapende mannen.

Ze namen enkele bezittingen mee en dreigden haar man te vermoorden. In februari 2010 moest Gertrude naar het politiekantoor komen waar ze door 17 agenten werd ondervraagd. Ze vluchtte in februari 2010 toen er een raid werd uitgevoerd op het hoofdkwartier van haar organisatie. Sindsdien leeft ze ondergedoken uit angst voor haar eigen veiligheid.

Schrijf voor 31 mei een beleefde brief naar de autoriteiten van Zimbabwe.

Mensenrechtenactivisten in Zimbabwe moeten hun werk in alle vrijheid kunnen ­uitvoeren.

Voorbeeldbrief [ Plaats, … datum ] Dear Minister,

en een kopie naar: Ambassade Zimbabwe Joséphine Charlottesquare 11 1200 Brussel F: 02 762 96 05 E: zimbrussels@skynet.be

Please allow me to express my concern about the harassment of Gertrude Hambira and her family. Hambira is the Secretary General of GAPWUZ (General Agriculture and Plantation Workers Union of Zimbabwe) and defends the rights of farm workers. She has had to flee the country for her own safety.

I call on the authorities to end their policy of intimidation, harassment and violence against members of GAPWUZ. I urge the authorities to allow GAPWUZ staff members to carry out their human rights work without fear of intimidation or harassment.

I call on the authorities to guarantee Gertrude Hambira’s safe return to Zimbabwe.

Human rights violations against farm workers in Zimbabwe must be ended and human rights defenders must be allowed the right to freedom of ­expression.

I am confident in your good will and sense of justice.

Yours sincerely, [ naam, adres en handtekening ]

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen.

Meer schrijfacties op www.amnesty.be/menseningevaar 14 / MAART 2011 /

AIA_op_mag_2011_v02.indd 14

9/02/11 17:07

PRIkBORD

COLOFON RuBRIEk

FISCALE ATTESTEN 2010 Steunde je Amnesty het afgelopen jaar, in 2010, met een gift* van 30 euro of meer, dan willen we je daarvoor nog eens hartelijk bedanken. Je krijgt dan midden maart een fiscaal attest. Ontvang je het attest niet of niet correct, neem contact op via telefoon 03/271 16 16 of e-mail naar databeheer@aivl.be.

Hou er wel rekening mee dat de overheid besliste om vanaf 1 januari van dit jaar, 2011, het fiscaal aftrekbare bedrag te verhogen van 30 euro naar 40 euro per jaar.

Afhankelijk van je inkomen kan je via belastingaftrek wel tot de helft van je gift terugkrijgen. Meer informatie hierover vind je terug op onze website. * Lidgeld niet inbegrepen.

http://www.aivl.be/wie-we-zijn/centen/fiscaal-attest

Amnesty in Actie is een interne uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International.

Alle tekst en foto’s: © Amnesty International, tenzij anders vermeld REDACTIE Lore Van welden (hoofdredactie) E: AmnestyinActie@aivl.be w: www.amnesty.be/amnestyinactie VERANTWOORDELIjkE uITgEVER Karen moeskops / Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen WERkTEN MEE Erica baeck, Nina berghmans, frederic Diependaele, Danielle Hennaert, Karine Vandenberghe, ward Van os, Han Verleyen, Carina Govaert VORMgEVINg wendy Guns, Gramma, Antwerpen DRuk Dessain Printing, mechelen OPLAgE 28.500 VERSCHIjNINgSDATA 2011 01/03, 01/06, 01/09, 01/12 ISSN 0771-7687

Hidrodoe

het grote wateravontuur!

Haanheuvel 7 - 2200 Herentals Tel 014-44 26 44 info@hidrodoe.be www.hidrodoe.be Open van 9u30 tot 17u00 TESTAM2011_ADV_AMNESTY_105X148:Opmaak 1 10-01-2011 11:25 Pagina 1 uitgezonderd woensdag en zaterdag

WATER VERRAST !

Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. onze activisten worden gedreven door verontwaardiging over ernstige mensenrechtenschendingen en door hoop op een wereld waarin alle mensenrechten werkelijkheid zijn voor alle mensen.

RAAD VAN BESTuuR André De messemaeker, Lieven De wolf, Dominic Duthoit, Ellen Renson, Karine Vandenberghe, Rik Vereecken, Alain Versluys, mieke Van Haegendoren

OOK ALS JE ER NIET MEER BENT, KAN JE VOOR AMNESTY INTERNATIONAL NOG MEER BETEKENEN DAN JE DENKT.

Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 / b-2060 Antwerpen t: 03 271 16 16 / f: 03 235 78 12 E: Amnesty@aivl.be / w: www.amnesty.be

Neem een goed doel op in je testament en vergroot de erfenis van wie je dierbaar is.

Giften zijn welkom op rekeningnummer bE25 0000 0000 8282.Vanaf 40 euro op jaarbasis ontvang je een fiscaal attest. meer over hoe je Amnesty International kan steunen lees je op www.amnesty.be/steunons

info@testament.be 0479 76 00 76

Amnesty International Vlaanderen vzw onderschrijft de ethische code van de Vereniging voor Ethiek in de fondsenwerving www.vef-aerf.be

ADVErTEnTIE Adhérez à AMnESTY InTErnATIOnAL BELGIQUE FrAncOpHOnE

ADVErTEnTIE Support AMnESTY InTErnATIOnAL 1 Easton Street / UK – London WC1X 8D

Rue Berckmans 9 / 1060 Bruxelles ADVErTEnTIE Sluit aan bij AMnESTY InTErnATIOnAL nEDErLAnD

Keizersgracht 177 / NL-1016 BR Amsterdam

ADVErTEnTIE

TIjDSCHRIFT OPZEggEN wil je Amnesty in Actie niet langer ontvangen? mail je gegevens naar AmnestyinActie@aivl.be De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem in de compostbak of Gft-zak.

Steun AMnESTY InTErnATIOnAL Vlaanderen Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen / MAART 2011 / 15

AIA_op_mag_2011_v02.indd 15

9/02/11 17:07

ALGEMENE VERGADERING 30 APRIL 2011, 10u00 - 17u30 Site Tour & Taxis Picardstraat 11-13 1000 Brussel De Algemene ledenvergadering is een ogenblik van rapporteren over het voorbije jaar en van nieuwe plannen uitzetten voor de toekomst. De Raad van Bestuur van Amnesty Vlaanderen wil jou als lid daar graag bij hebben. Stilstaan bij wat goed was en bijsturen waar het beter kan, dat is het recept voor Amnesty’s ledenvergadering. Overleggen met de leden is voor een ledenbeweging ook uitermate belangrijk. Heb je een voorstel of bemerking? Wij luisteren graag. Ben je geen lid, maar wel geïnteresseerd, dan ben je natuurlijk ook welkom.

AIA_op_mag_2011_v02.indd 16

Graag inschrijven voor 10 april. Stuur naam en adres via e-mail naar AlbineV@aivl.be of bel naar 03 271 16 16. Na inschrijving ontvang je alle nuttige informatie.

Vragen? Contacteer Staf Coertjens via e-mail StafC@aivl.be of bel naar 03 271 16 16.

9/02/11 17:07