Amnesty in Actie 4, 2008 by Amnesty International Vlaanderen

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW / JAARGANG 35 NR 4 / december 2008 / VERSCHIJNT DRIEMAANDELIJKS / ISSN 0771-7687

DEZE EDITIE

VOORWOORD

INHOUD

AGENDA

GOED NIEUWS

ACHTERGROND

FOTOREPORTAGE

ACHTER DE SCHERMEN

IN BEWEGING

Geweld tegen holebi’s, ook in Europa

Koop die kaars!

Welkom op ons benefietconcert

INTERVIEW

Een vrouw in de Braziliaanse favela’s

COLUMN

KOM IN ACTIE

SCHRIJFACTIE

PRIKBORD

COLOFON

Een brief uit de dodencel

Begin december. Bij mij thuis moet de Mensenrechtenweek het nog ruimschoots afleggen tegen Sinterklaas. De briefschrijfacties van de laatste dagen waren uitsluitend aan de goedheilig man gericht; elke pesterij of kapoenenstreek werd onmiddellijk gevolgd door spijt en verontschuldigingen – want anders zou die wel eens in het Grote Boek van de Sint kunnen terechtkomen. En dan zijn er straks de eindejaarsfeesten. Of je nu gelovig bent of niet, of je nu wars bent van ‘commercieel gedoe’ of juist met volle teugen geniet van kerstshopping, het appelleert volgens mij aan iets fundamenteels: de donkerste dagen van het jaar maken we het gezellig in een kleine kring van dierbaren. Onze excursies in de buitenwereld zijn gericht op het aanvoeren van hapjes, drankjes en geschenkjes. En ook de échte innerlijke mens versterken we, met nieuwjaarswensen en goede voornemens. Eigenlijk vragen we veel van onze leden en sympathisanten als we de week van 10 december – Mensenrechtenweek – vragen om de blik naar buiten te richten, naar de wereld. Om als het buiten donker is, ook het donkerste van mensen onder ogen te zien: folteringen, onrecht, discriminatie. En om onze verontwaardiging om te zetten in gerichte acties voor meer mensenrechten. Het is niet evident. Dat het elk jaar weer lukt om massaal te mobiliseren, bewijst het dynamisme van de mensenrechtenbeweging. Op haar zestigste verjaardag blijft de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens een baken voor wie verdrukt wordt en een oproep tot actie voor wie daar iets aan wil doen. Lang zal ze leven!

Eva Brems, voorzitter

Stille wake voor Troy Davis, Brussel © AI

Agenda

De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem in de compostbak of GFT-zak.

10 december 2008 Amnesty en Arno vieren feest

10 december 2008 Geert Hoste voor Amnesty

20 januari 2009 Inauguration Day

Op 10 december 2008 worden de dertig artikelen van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens m uzikaal gevierd. Arno verzorgt samen met zijn band een exclusief optreden in de Ancienne Belgique, Brussel. Het concert is een hommage aan alle slachtoffers van discriminatie en een aanmoediging voor alle mensenrechtenactivisten. Meer op de achterzijde van dit blad.

Ook dit jaar werkt Geert Hoste tijdens zijn eindejaarsconferences samen met Amnesty International. Op 10 december draagt de bekende conferencier zijn show ‘Geert Hoste regeert’ op aan Amnesty. Afspraak in de Stadsschouwburg, Antwerpen. Meer op www.geerthoste.be

Op 20 januari legt de kersverse Amerikaanse president de eed af. Voor Amnesty International een moment om actie te voeren in het kader van de campagne Stop Terreur met Recht. Zo willen we ook de nieuwe president wijzen op het belang van respect voor de mensenrechten in de strijd tegen terreur. Meer over deze en andere activiteiten op www.amnesty.be/kalender

2 / DECEMBER 2008 /

GOED NIEUWS

Mehmet Desde vrij Deze Turkse gewetensgevangene kwam in oktober 2007 voor in één van onze schrijfacties. Hij was opgepakt enkel op basis van zijn geweldloze politieke overtuiging en veroordeeld na een oneerlijk proces. Op 6 oktober kwam hij vrij. Hij heeft zeventien maanden uitgezeten van zijn straf van dertig maanden.

Eindelijk een onderzoek De Braziliaan Jean Charles de Menezes werd op 22 juli 2005 door de politie doodgeschoten in een ondergrondse trein in Londen. Dit gebeurde één dag na de ontploffing van een aantal bommen in de Londense metro. Hij bleek totaal onschuldig te zijn. We hebben lang aangedrongen op een grondig onderzoek naar wat er toen is fout gelopen. En ja, eindelijk is er een onderzoek geopend, op 22 september 2008. Het zal vermoedelijk drie maanden duren.

Hu Jia is een Chinese activist voor burgerrechten, milieubescherming en de bestrijding van aids. Net als zijn echtgenote Zeng Jinyan, berichtte hij regelmatig over de mensenrechtenschendingen in China. Hij werd op 3 april 2008 veroordeeld tot drieëneenhalf jaar gevangenisstraf. Het Europees Parlement verleent hem nu de Sacharovprijs, een belangrijke erkenning van het werk van Hu Jia. Het reikt deze prijs uit aan mensen die opkomen voor mensenrechten en democratie. Amnesty roept de Chinese autoriteiten nogmaals op Hu Jia onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrij te laten.

Europese Sacharovprijs voor Hu Jia

Palestijnse school blijft

De kinderen in Fasayil (Bezette Gebieden) kunnen in hun school blijven. Het was onzeker of het Israëlische leger de school zou afbreken of niet. Er is nu, in deze zone van de Westelijke Jordaanoever, een moratorium afgekondigd waardoor er geen huizen meer zouden afgebroken worden. Dit is een groot succes voor de dorpsbewoners, de vrijwilligers die meehielpen aan de bouw en ook voor iedereen die campagne voerde tegen het vernietigingsbevel.

Idriss Boufayed vrij In ons maartnummer vroegen we jullie te schrijven voor deze Libische gewetens gevangene. Hij kwam vrij op 8 oktober 2008. De anderen, die samen met hem gearresteerd en veroordeeld waren, worden zeer waarschijnlijk binnenkort ook vrijgelaten.

Meer goed nieuws op www.amnesty.be/ goednieuws

/ DECEMBER 2008 / 3

ACHTERGROND

Geweld tegen holebi’s, ook in Europa Queer Sarajevo Festival afgelast na

Hooligans proberen het festival te verstoren, Sarajevo 2008

Lien De C oster

Op 24 september 2008 opende in Bosnië-Herzegovina ‘s lands eerste Queer* Sarajevo Festival. Wat een viering van diversiteit en seksualiteit moest worden, mondde uit in een gewelddadige uitbarsting van discriminatie. Acht mensen raakten gewond en het festival, dat normaal vier dagen zou duren, werd afgelast. Een reconstructie.

4 / DECEMBER 2008 /

De avond van 24 september verzamelen de bezoekers bij de Academie van Schone Kunsten voor de opening van het festival. Het is meteen ook de start van een tentoonstelling over queerthema’s. Bij een reeks portretten hangen steeds weer dezelfde vragen: ‘hoe definieer je jezelf?’ en ‘wat betekent coming out voor jou?’ De antwoorden zijn vaak ‘queer’ en ‘vrijheid’. De belangstelling is zo groot dat heel wat mensen niet naar binnen kunnen. Eén van de weinige buitenlanders aanwezig bij de opening van het festival is de Française Solène. “Ik wachtte samen met andere mensen buiten, de meesten van ons waren formeel gekleed zoals je doet wanneer je naar een vernissage gaat. Beetje bij beetje daagden groepen fundamentalistische moslims op. Er passeerden ook groepjes extreem-rechtse jongeren met kappen over hun hoofd, en mensen die eruit zagen als voetbalhooligans.”

“Toen kwam er plots een meisje aan gelopen. Ze had een vuistslag in het gezicht gekregen en huilde. Op dat moment waren de aanvallers overal. Er brak paniek uit. “Lopen, snel!”, werd er geroepen. Maar het leek me onmogelijk om nog weg te komen. Uiteindelijk zijn we er toch in geslaagd een taxi te bereiken.”

Lichten uit, deuren dicht Solène komt er met de schrik vanaf, maar acht anderen raken gewond. Eén van hen is Andrej Visockis, coördinator van het filmfestival van het International Lesbian and Gay Culture Network. Na de opening wordt hij op een parking omsingeld en in elkaar getimmerd. Op zijn blog doet hij zijn verhaal: “Het grootste deel van de nacht brachten we door in een lokaal ziekenhuis waar mijn hoofd uiteindelijk genaaid werd. Op de spoedafdeling zagen we andere slachtoffers van de aanval. Twee jongens

acht gewonden

ACHTERGROND RUBRIEK

Belgian Lesbian and Gay Pride, Brussel 2007

die met een taxi van de openingsceremonie waren vertrokken, werden vier kilometer gevolgd, dan brutaal uit de auto gesleurd, met pistolen bedreigd en geslagen.” Andrej zal de volgende dag deelnemen aan een debat en wordt door de festival organisatie naar hun kantoor gebracht. Officieel is het festival intussen afgelast omdat de politie niet kan instaan voor de veiligheid van de deelnemers, maar de organisatoren willen een deel van de geplande activiteiten op geheime locaties laten doorgaan.

Discriminatie leidt rechtstreeks tot geweld in de praktijk Dat plan mislukt en Andrej zit vierentwintig uur vast in het kantoor. Andrej: “Een paar van de organisatoren waren naar de luchthaven gegaan om een artiest op te pikken die een performance zou doen. Ze werden gevolgd door een auto. Toen we dat te weten kwamen, doofden we de lichten in het kantoor. Ik zat op de grond – voor het geval dat…” De volgende dag verlaat Andrej, die het Deens staatsburgerschap heeft, het land met hulp van de Deense ambassade. Het laatste dat Solène te horen krijgt, is een sms van de organisatie de ochtend na het geweld: “hey Solène, vergadering van de staf om 10u gaat niet door, te

veel mensen zijn aangevallen gisteravond. Ga niet te ver weg van thuis, ik contacteer je later.”

Intimidatie leidt tot geweld Op haar website stelt de ngo Udruženje Q, de organisator van het festival, dat ze wil aantonen dat een klimaat van discriminatie rechtstreeks leidt tot geweld in de praktijk. De queerbeweging wil die vijandige sfeer ombuigen naar één waar mensenrechten gerespecteerd worden. Een sterk visionair staaltje, zo lijkt het wel. Al een tijd vóór de eigenlijke start van het festival was het duidelijk dat de sfeer grimmiger werd. Een maand voordien doken her en der in de stad affiches op met opschriften als ‘dood aan homo’s’. De plaatselijke moslimgemeenschap fulmineerde tegen het festival omdat het plaatsvond tijdens de vastenmaand ramadan. Ook de pers deed haar duit in het zakje. In de krant Dnevni Avaz en het magazine SAFF deden verscheidene politici en leiders van meerdere religies homofobe uitspraken. Op websites werd zelfs opgeroepen tot het lynchen, stenigen of verbannen van de organisatoren. In een filmpje op de website YouTube was een foto te zien van één van de organisatoren. De foto is bewerkt zodat het lijkt alsof hij onthoofd is. Amnesty volgde de gebeurtenissen rond het festival van bij het begin op de voet. Op 18 september eiste Amnesty dat ‘de autoriteiten van Bosnië-Herzegovina een klimaat vrij van intimidatie garanderen voor lesbiennes, homo’s, bi’s en transgenders, nu die zich aan het voorbereiden zijn voor het eerste Sarajevo Queer Festival.’

Maar toen moest het ergste nog komen. Na de gewelddadige confrontatie publiceerde de krant Dnevni Avaz de namen en geboortedata van de acht gewonden, wat hen blootstelt aan verdere intimidatie. Amnesty reageerde op de gebeurtenissen met een briefschrijfactie. Daarin vroegen we de Eerste Minister van BosniëHerzegovina de rechten van holebi’s te beschermen. Zijn antwoord laat nog steeds op zich wachten.

Geweld geen uitzondering, maar beterschap De gebeurtenissen in Sarajevo zijn geen alleenstaand feit in de regio. Zo laat buurland Servië zich ook regelmatig opmerken door homofobie. De week voor het Queer Sarajevo Festival vond in hoofdstad Belgrado de vijfde editie van het ondergrondse Queer Belgrad Festival plaats. Vier bezoekers van het festival werden mishandeld door een groep van tien onbekende mannen. In naburige landen als Kroatië en Slovenië ziet de toekomst er rooskleuriger uit. Holebi-, transgender- of queerevenementen, die worden georganiseerd in Zagreb of Ljubljana, onder vinden doorgaans geen problemen. * queer: mensen die zichzelf queer noemen willen hun seksualiteit en genderidentiteit niet onder de noemer homo, hetero of bi, en man of vrouw brengen.

Meer over holebirechten op www.amnesty.be/holebi

/ DECEMBER 2008 / 5

FOTOREPORTAGE

Koop die kaars!

Stompkaars Kleur: wit, rood, ivoor, zwart Hoogte: 10 cm Prijs: € 5,00

Bloemenkaars Kleur: blauw, chocolade, roze, klei Hoogte: 9 cm Prijs: € 6,00

Rustik kaars Kleur: chocolade, klei, donkerrood Hoogte: 12,5 cm Prijs: € 7,00

6 / DECEMBER 2008 /

FOTOREPORTAGE

Tijdens, voor en na de Mensenrechtenweek van 6 tot 14 december 2008 zetten honderden vrijwilligers in Vlaanderen zich met hart en ziel in om de kaarsen en wenskaarten van Amnesty te verkopen. Met de opbrengst kan Amnesty International haar strijd voor de mensenrechten verderzetten. Je hoeft natuurlijk niet te wachten tot je onze vrijwilligers tegenkomt op straat. Vier met ons 60 jaar mensenrechten, surf naar www.amnesty.be/shop en koop die kaars!

Cilinderkaarsen Kleur: rood, mouse, wit Prijs: 15 cm: € 6,00 / 20 cm: € 7,00 / 25 cm: € 8,00 / 30 cm: € 9,00

Vierkante kaars Kleur: kerstrood Prijs: 15 cm: € 6,00 / 20 cm: € 7,00 25 cm: € 8,00

Kerstkaarten 2008

Gelegenheidskaarten

10 kaarten per doosje 5 tekeningen Prijs: € 12,00

Koop die kaars op www.amnesty.be/shop

/ DECEMBER 2008 / 7

Achter de schermen RUBRIEK

WELKOM OP ONS BENEFIETCONCERT Jongerengroep Genk maakt de wereld beter D anielle H ennaert

Een zonnige herfstdag in oktober. Op de agenda staat een bezoekje aan de Amnesty jongerengroep van het Onze-Lieve-Vrouwlyceum in Genk. Een hardwerkende groep van een twintigtal gedreven en enthousiaste jongeren, bijgestaan door twee leerkrachten godsdienst.

Wat een drukte: de Schrijf-ze-VRIJdag is in volle gang. Duidelijk een activiteit die fel wordt gesmaakt door het jonge volkje. Met versgebakken wafels, vrienden en filmpjes op de achtergrond is een brief snel geschreven. De Amnesty groep houdt een oogje in het zeil en ziet dat het goed is: maar liefst 250 brieven worden er op een uurtje verzameld. De Schrijf-ze-VRIJdag is absoluut het startschot voor een nieuw Amnesty jaar. “Op die manier kan onze groep andere leerlingen laten zien welk onrecht er in de wereld bestaat, ook dichtbij huis. Sensibiliseren is een noodzaak. Jongeren moeten beseffen dat hun stem telt. Zo kunnen we helpen om de wereld een beetje beter te maken.” zegt Merel Cremers.

toffe acties voor jongeren worden het best georganiseerd door jongeren zelf

Juist, het zijn de jongeren die hier de leiding en de verantwoordelijkheid nemen. “Toch logisch dat toffe acties voor jongeren het best georganiseerd worden door jongeren zelf”, kijkt de jongerengroep me vragend aan. Ik kan niet anders dan beamen.

8 / DECEMBER 2008 /

De groep neemt haar missie heel serieus. De jongeren vergaderen minstens maandelijks om activiteiten te plannen. Ze organiseren doorheen het schooljaar verschillende schrijfacties die steeds een grote opkomst kennen. Maar ze houden ook een solidariteitsweek met een film voor het goede doel. Dit jaar wordt wel heel speciaal, vertelt de groep enthousiast: “We organiseren een groot benefietconcert voor Amnesty op onze school op 15 mei 2009. De lokale groepjes komen

zeker on stage maar we willen trachten enkele grote namen richting Genk te trekken.” Van een benefietconcert heeft deze groep duidelijk kaas gegeten. Met vrienden trokken ze dit jaar vanuit Limburg richting Antwerpen om een handje te helpen bij het Amnesty benefietconcert op de Groenplaats. De gedrevenheid druipt van deze jongeren af. Dat blijkt nog meer wanneer ik voorzichtig pols wat er met hun Amnesty engagement gebeurt wanneer ze de school verlaten. “Ik ga verder studeren”, zegt Merel, “in Leuven of Gent. Het eerste wat ik doe is een Amnesty studentenkern opzoeken. Mijn engagement stopt niet bij deze schoolpoort.” Met het engagement van deze jongeren zit het duidelijk goed. Ik vraag nog even welke boodschap ze aan de Amnesty activisten willen meegeven. “Mensen moeten zich blijven inzetten voor mensenrechten”, klinkt het, “hoe moeilijk dit soms kan zijn”. Een mooie gedachte om mee naar huis te nemen. “Mogen we nog één boodschap meegeven? Dat iedereen zeer welkom is op ons Amnesty benefiet concert op 15 mei”. Tuurlijk meisjes, met heel veel plezier! Meer op www.amnesty.be/jongeren

IN BEWEGING

Mensenrechtenweek van 6 tot 14 december 2008 Op 10 december 1948 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aan. Sindsdien is 10 december wereldwijd Mensenrechtendag. Voor Amnesty International in Vlaanderen de ideale gelegenheid om niet alleen één dag, maar een hele week, mensen te mobiliseren voor de mensenrechten. Van 6 tot 14 december trotseren onze vrijwilligers weer en wind om de Amnesty producten aan te prijzen. Op de kerstmarkt, aan de deur, in het station of de supermarkt, waar je deze enthousiaste verkopers ook tegenkomt, koop die kaars en steun onze strijd voor de mensenrechten. Bekijk de producten op pagina 6 en 7.

Bloementapijt in Antwerpen Een verjaardag vier je met een bloemetje. Een zestigste verjaardag vier je met véél bloemen. De Antwerpse Amnesty groep 129 gebruikte voor de verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens maar liefst 13.000 bloemen. Op zondag 21 september vormden ze op de Antwerpse Grote Markt een bloementapijt van 50 m² groot. De opbrengst van de verkochte plantjes gaat naar Amnesty.

Chinese getuigenis op bewegingsdag Vlammende start van nieuwe academiejaar De Leuvense studentengroep van Amnesty International is het nieuwe academiejaar alvast goed begonnen. Op hun eerste activiteit op 15 oktober schreven ze met zo’n 65 studenten meer dan 90 brieven tegen mensenrechtenschendingen. Een geslaagde schrijfbijeenkomst dus, waarna werd ontspannen bij de (spannende!) film ‘The life of David Gale’.

Mensenrechtenwandeling verkent Brussel Op zondag 12 oktober wandelde de Brusselse Amnesty groep Vijfhoek samen met stadsgids Machteld de mensenrechtenwandeling in. Deze wandeling doorheen de oude binnenstad werpt een ander licht op de mensenrechten in Brussel door de eeuwen heen. De route gaat langs oude gevangenissen, belangrijke instellingen, het BELvuemuseum, standbeelden en gevelplaten, de kathedraal, de congreskolom en de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Sneeuw-wijk.

Wang Longmeng kwam op 4 oktober op de Amnesty Bewegingsdag in Brussel getuigen over zijn ervaringen bij de Tienanmenopstand in China, nu bijna 20 jaar geleden en over het leven in China anno 2008. Jaarlijks komen op de bewegingsdag activisten uit het hele land samen en wonen er verscheidene workshops en vormingen bij. Op zo’n dag is er ook veel tijd om contacten te leggen met andere activisten en ideeën uit te wisselen.

Kom zelf in beweging. Meer op www.amnesty.be/ watkanikdoen

/ DECEMBER 2008 / 9

RUBRIEK INTERVIEW

Een vrouw in de Braziliaanse favela’s In gesprek met Valdênia Aparecida Paulino A nke Van V ossole

Dit jaar lanceerde Amnesty International het rapport “Picking

Drieëntwintig jaar lang werkte Valdênia Paulino in de sloppenwijken van Sapopemba in São Paulo. Zelf afkomstig uit de sociale onderklasse, weet ze hoe moeilijk het is voor gewone mensen om te studeren. Zij kreeg die kans wel. Daarom vindt ze het haar plicht om haar kennis ten dienste te stellen van de gemeenschap en de situatie te veranderen. Als coördinatrice van het Mensenrechtencentrum te Sapopemba verdedigde ze de rechten van de favelabewoners, vooral jongeren en vrouwen. Valdênia: “Wij geven vrouwen vorming. De meeste mensen die in de favela’s wonen, kennen hun rechten gewoon niet. Wij informeren hen over hun rechten en spannen ook rechtszaken aan. Daarnaast richten we coöperatieven op met vrouwen. Vele vrouwen nemen hun toevlucht tot drugstrafiek omdat ze niet weten hoe hun familie te onderhouden. Wij creëren alternatieven. We klagen ook de mensenrechtenschendingen in de favela’s aan: corrupte politieagenten die executies uitvoeren, vrouwen aanranden, jongeren folteren...”

up the pieces. Women’s experience of urban violence in Brazil.” Het beschrijft op treffende wijze hoe vrouwen in Braziliaanse steden gebukt gaan onder crimineel én politiegeweld. Mensenrechtenadvocate Valdênia Aparecida Paulino was op vraag van Amnesty International op bezoek in Europa om de situatie in Brazilië toe te lichten. Zij vertegenwoordigt iedere vrouw die niet alleen het slachtoffer is van, maar ook de strijd aanbindt met het geweld in de Braziliaanse sloppenwijken. Gepassioneerd vertelt ze haar verhaal.

10 / DECEMBER 2008 /

Nood aan verandering De oplossing voor het probleem ligt in de eerste plaats op politiek vlak, zo meent Valdênia. Het wordt dringend tijd dat de autoriteiten hun woorden omzetten in daden en ook daadwerkelijk projecten opzetten die vrouwen beschermen. “De vrouwenbeweging is gegroeid in Brazilië. Eén van onze laatste overwinningen was de Wet Maria da Penha in 2007. De wet kwam er om geweld tegen vrouwen te bestrijden. Het probleem is dat we in Brazilië vele goede wetten hebben, maar dat ze niet worden toegepast. Vrouwen

Dona Maria in de favela Rochinha in Rio de Janeiro

RUBRIEK COLUMN

Changing of the Guards Beste Karen,

Op 1 januari 2009 neem je de fakkel van me over als directeur. Wat dat voor jou gaat betekenen en wat voor de organisatie, zal later wel blijken. Maar ambities zijn zeker toegestaan: Peter Benenson was nog geen veertig toen hij in 1961 die legendarische vrije tribune over de Vergeten Gevangenen schreef waaruit Amnesty International ontsproot.

Valdênia Aparecida Paulino

moeten druk uitoefenen opdat de regering beleidsmaatregelen en programma’s creëert om vrouwen op te vangen en om meer advocaten in te zetten. Vrouwen, die over onvoldoende geld beschikken, hebben immers zeer moeilijk toegang tot een advocaat. De implementatie van programma’s voor vrouwen is prioritair.”

De rol van Amnesty Het rapport van Amnesty International vestigt de aandacht op de penibele situatie van vrouwen in de sloppenwijken. Dat maakt volgens Valdênia wel degelijk iets uit. “Internationale campagnes of acties, zoals die van Amnesty International, zijn erg belangrijk. Het rapport “Picking up the pieces” is van groot belang omdat er aanbevelingen gedaan worden aan de Braziliaanse regering, zoals het opnemen van het genderthema in de vorming van politieagenten en het oprichten van opvangtehuizen. De regering is erg gevoelig voor internationale druk. Daarom levert deze vorm van steun een grote bijdrage op vlak van vrouwenrechten en mensenrechten in Brazilië.”

Geprezen en bedreigd … Voor haar werk moet Valdênia een zware tol betalen. Enerzijds heeft ze verschillende mensenrechtenprijzen ontvangen. Anderzijds gaat meer erkenning van haar werk gepaard met meer bedreigingen tegen haar persoon, haar familie en haar organisatie. Er werden invallen georganiseerd op haar kantoor, ze werd zwart gemaakt in de media en tot tweemaal toe werd ze seksueel misbruikt. “De prijzen zijn belangrijk, maar belangrijker nog is dat er een einde komt aan de corruptie bij de politie. Politieagenten bedreigen me iedere keer dat ik mensenrechtenschendingen aanklaag. Niet alleen voor

mij, maar ook voor andere mensenrechtenverdedigers moet de regering een ernstig onderzoek voeren naar de bedreigingen. Met de vele onderscheidingen kon ik niet langer werken in São Paulo. Deze paradox bestaat er dus. En die moeten we doorbreken. Zo moet de regering de programma’s voor mensenrechtenverdedigers daadwerkelijk uitvoeren. De programma’s bestaan, maar enkel op papier.”

… maar niet ontmoedigd Door de vele bedreigingen moest Valdênia haar vertrouwde omgeving verlaten. Net als zovele vrouwen werd zij gedwongen haar moed en haar leven bijeen te rapen na de confrontatie met een systeem dat er niet in slaagt haar rechten te waarborgen. Vol veerkracht gaat ze door op de weg die ze gekozen heeft. Na een verblijf in de Spaanse hoofdstad Madrid zal Valdênia eind dit jaar terugkeren naar haar thuisland. “Nu ga ik naar een andere regio in Brazilië, het noordoosten. Er worden daar veel vrouwen vermoord. Ik blijf verder werken, erg voorzichtig omdat ik ook daar niet volledig veilig ben. Maar ik heb zin om terug te keren en verder te strijden voor reële veranderingen. Mensen die niet houden van mensenrechtenverdedigers, willen hen het zwijgen opleggen. Zo denken ze hen allemaal te intimideren. Maar in São Paulo zal het werk verdergezet worden. En ik strijd gewoon verder op een andere plek.”

De Vlaamse afdeling is niet de grootste in haar soort, maar eentje met karakter, loyaal aan de internationale vereniging, constructief meedenkend in de constant wijzigende wereldwijde context van mensenrechten. Als directeur heb je, Karen, het privilege om dichtbij dat internationale verhaal te staan, eraan mee te schrijven, het soms ter plekke oog-in-oog te ervaren. Onze afdeling is er één met enkele unieke activiteiten. De Schrijf-ze-VRIJdag enthousiasmeert jaar na jaar duizenden kinderen, jongeren en leerkrachten. En aan de eerlijke verontwaardiging over zoveel onrecht, die je daar ontmoet, kan je jezelf makkelijk weer opladen wanneer het even wat tegenzit. Maar Amnesty, dat zijn ook de vele gewone activisten, koppigaards met een groot hart, lef en uithoudingsvermogen. Ronduit inspirerend: met hele gewone middelen bereiken deze hele gewone mensen buitengewone resultaten. En bovenal kan je bogen op je vertrouwde collega’s binnen het secretariaat en de raad van bestuur. Zij stimuleren, dagen uit en nuanceren. Maar zij nemen ook een aanzienlijk deel van de lasten op hun schouders, in het denkwerk en in de praktische realisatie. Karen, jij gold de voorbije jaren al als de plannenmaker van onze organisatie; ikzelf was wat meer een plantrekker. Jij beschikt als ploegspeler, met je achtergrond binnen de vrijwilligersbeweging en met jouw geest voor analyse en synthese over alle kwaliteiten om Amnesty verder uit te bouwen tot een actieorganisatie. Alle succes daarbij. Van harte, Jan Brocatus (directeur van Amnesty International in Vlaanderen)

Met dank aan Amnesty International Nederland en Amnesty International Belgique Francophone

Meer over vrouwenrechten op www.amnesty.be/vrouwenrechten

/ DECEMBER 2008 / 11

KOM IN ACTIE

Een brief uit de dodencel Op 22 september ontving Amnesty International een brief van Troy Davis. Hij zit al 17 jaar in de dodencel in de Verenigde Staten. Er bestaat grote twijfel of hij wel schuldig is aan de misdaad waarvoor hij veroordeeld werd. Toch wordt er telkens een nieuwe executiedatum bepaald. Ondanks dit alles blijft Troy hoopvol en strijdlustig: “Op een dag zal ik uitroepen: ik ben Troy Davis en ik ben VRIJ!” 23 oktober 2008, Amnest y voert actie voor Troy Davis in Brussel

N ina B erghmans Troy Anthony Davis is nu 40 jaar. Hij is een zwarte man uit de staat Georgia. In 1991 is hij ter dood veroordeeld voor de moord op een blanke politieagent. De veroordeling was volledig gebaseerd op getuigenissen. Er werd nooit enig fysiek bewijsmateriaal gevonden. Sinds het vonnis trokken drie van de vier hoofdgetuigen hun verklaringen weer in. Twee andere getuigen verklaarden dat ze hun verhaal hadden verzonnen, onder druk van de politie. Troy Davis probeerde zijn zaak meermaals opnieuw voor de rechter te brengen. Op 12 september 2008 wees de Board of Pardon and Paroles van Georgia zijn laatste gratieverzoek af. De executie was gepland op 23 september. Amper anderhalf uur ervoor hield het Amerikaanse Hooggerechtshof de uitvoering ervan tegen. Ook de nieuwe executie, gepland op 27 oktober, werd drie dagen ervoor opgeschort. Troy’s advocaten kregen toen 25 dagen de tijd om nieuw bewijsmateriaal aan te brengen.

12 / DECEMBER 2008 /

Protest in binnen- en buitenland Zijn zaak heeft niet alleen binnen Amerika, maar ook internationaal tot protesten geleid. Ook Amnesty International voerde wereldwijd actie voor Troy Davis. In België hielden we op 23 oktober een wake aan het Justitiepaleis in Brussel. Al die acties en steun sijpelden ook door tot in Troy’s cel: “Ik bekijk mijn post van

over de hele wereld en voel me nederig. Ik kan niet eens beschrijven hoeveel kracht ik put uit jullie steun.”

Dit gaat niet over mijn doodstraf alleen. Dit gaat over gerechtigheid. Of al dit protest tot daadwerkelijke gerechtigheid leidt, is bij het schrijven van dit artikel nog niet bekend. We hopen het, maar sowieso zal daarmee de strijd voor de afschaffing van de doodstraf niet eindigen. Zoals Troy Davis zelf schrijft: “Dit gaat niet over mijn doodstraf alleen. Dit gaat over gerechtigheid en over de menselijke wil om die gerechtigheid te doen zegevieren.” “Er zijn zoveel meer Troy Davissen. De strijd tegen de doodstraf zal je niet winnen of verliezen met mijn zaak. De strijd gaat voort, ondanks alles. Wij willen vooruit, wij willen elke onschuldige mens in de cel bevrijden, waar ook ter wereld. Wij zullen dit onrechtvaardige systeem ontmantelen, stad na stad, staat na staat, land na land.” Meer over Troy Davis op www.amnesty.be/60

SCHRIJFACTIE

Op 14 januari 2009 wordt Okunishi Masaru 83 jaar. Als hij dan nog leeft. Hij zit al 46 jaar in de gevangenis, waarvan 35 jaar in de dodencel. Hij was ter dood veroordeeld voor de moord, door vergiftiging, op vijf vrouwen in 1961. Er was nochtans geen enkel bewijs dat hij hen het gevonden vergif had toegediend.

JAPAN: Doodstraf voor 83-jarige Hij was naar verluidt door de politie gefolterd om hem te doen bekennen. Nadien trok hij zijn bekentenis in. Tijdens zijn eerste proces werd hij vrijgesproken. Maar een hogere rechtbank verwierp dit vonnis en veroordeelde hem ter dood. Overal ter wereld daalt het aantal terechtstellingen, alleen in Japan stijgt het. Dit jaar kende al het hoogste aantal executies sinds 1979. Schrijf vóór 1 februari 2009 een beleefde brief aan de Minister van Justitie waarin je vraagt dat zijn zaak wordt herzien en dat er een einde komt aan de executies in Japan. Vraag ook dat men rekening houdt met zijn hoge leeftijd en gezondheids toestand.

Voorbeeldbrief

Stuur een brief naar: Minister of Justice

Dear Minister,

Eisuke Mori Ministry of Justice 1-1-1 Kasumigaseki Chiyoda-ku Tokyo 100-8977 Japan

With this letter I want to express my concern about 82 year old Okunishi Masaru, who has been held in custody for over 46 years, and over 35 years on death row.

F: + 81 3 3592 7088 E: webmaster@moj.go.jp Post: € 0,90 + ‘a prior’ etiket

I ask you to grant him a retrial where his case is reconsidered, applying international fair trial standards, and where especially he has full access to lawyers. Prison conditions for him, as well as for others on death row should be brought in accordance with the recommendations of the United Nations Human Rights Committee.

en een kopie naar:

[ Plaats, … December 2008 / January 2009 ]

Please consider Okunishi Masaru’s release on account of his age and frailty. Also Japan could make a highly appreciated gesture by putting a halt to all executions and for the sentences of all those currently on death row to be commuted. This would be in line with the world-wide trend towards abolition of the death penalty. Yours faithfully,

Ambassade van Japan Z.E. de heer Hayashi Kunstlaan 58 bus 17-18 1000 Brussel F: 02 513 15 56 E: info.embjapan@skynet.be Post: € 0,54

[ naam, adres en handtekening ]

Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen.

/ DECEMBER 2008 / 13

SCHRIJFACTIE

ITALIË: Eerherstel voor Abu Omar

Stuur een brief naar:

Abu Omar is een Egyptenaar die in Italië woonde. In februari 2003 werd hij in Milaan aangehouden en ontvoerd. Men bracht hem eerst naar de Amerikaanse legerbasis in Aviano, Noord-Italië, dan naar de militaire basis in Ramstein, Duitsland en vervolgens naar Caïro. Daar werd hij maandenlang vastgehouden en gefolterd. Op 20 april 2004 kwam hij vrij. Omdat hij zijn vrouw en vrienden in Milaan verteld had over de folteringen, pakten de Egyptische autoriteiten hem opnieuw op. Hij zat in verscheidene gevangenissen en kwam uiteindelijk vrij in februari 2007. Een rechter in Milaan oordeelde dat zeven Italianen en zesentwintig Amerikanen moeten terechtstaan voor hun betrokkenheid bij de ontvoering van Abu Omar. Abu Omar wil terugkeren naar Italië en is bereid om voor het gerecht te verschijnen. Schrijf vóór 1 februari 2009 een beleefde brief aan de Eerste Minister waarin je vraagt dat de verantwoordelijken voor de ontvoering van Abu Omar berecht worden en dat hij terug mag keren naar Italië.

Prime Minister

Voorbeeldbrief

Silvio Berlusconi Palazzo Chigi Piazza Colonna 370 00187 Roma Italia

[ Plaats, … dicembre 2008 / … gennaio 2009 ]

Egregio Signor Presidente del Consiglio, F: + 39 06 679 45 69 Post: € 0,80 + ‘a prior’ etiket

en een kopie naar:

Nel mese di febbraio 2003 Abu Omar è stato rapito per strada a Milano e poi portato al Cairo, dove è stato torturato duramente. Tutti gli agenti della CIA e del SISMI che sono indiziati del rapimento di Abu Omar, dovrebbero essere giudicato immediatamente e in maniera giusta ed equa. La giustizia italiana dovrebbe poter disporre di tutte le informazioni necessarie e dovrebbe avere la garanzia che le prove delle violazioni dei diritti umani varranno di più rispetto alla ragion di Stato.

Ambassade van Italië H.E. mevrouw Siggia Emile Clausstraat 28 1050 Brussel F: 02 648 54 85 E: ambbruxelles@esteri.it Post: € 0,54

Abu Omar e la sua famiglia hanno diritto a un risarcimento dei danni a causa della violazione dei diritti umani subita dalle autorità italiane. Infine La prego di far tornare Abu Omar in Italia dove aveva la sua residenza. Se fosse arrestato al suo ritorno in Italia, La prego inoltre che gli venga garantito un processo giusto ed equo e, nel caso in cui non fosse riconosciuto colpevole, che venga rilasciato. Distinti saluti,

[ naam, adres en handtekening ]

14 / DECEMBER 2008 /

Een Engelstalige voorbeeldbrief vind je op www.amnesty.be/60 Eventuele antwoorden graag aan Amnesty International bezorgen.

Prikbord

COLOFON

Met jouw steun gaat onze strijd verder

Amnesty in Actie is een interne uitgave van de Vlaamse afdeling van Amnesty International. Redactie Nina Berghmans (hoofdredactie), Rita Naets (eindredactie) E: AmnestyinActie@aivl.be W: www.amnesty.be/amnestyinactie Verantwoordelijke uitgever Jan Brocatus / Kerkstraat 156 / 2060 Antwerpen Werkten mee Erica Baeck, Eva Brems, Jan Brocatus, Lien De Coster, Danielle Hennaert, Gerd Veroft, Anke Van Vossole Vormgeving Wendy Guns, Gramma, Antwerpen Druk Dessain Printing, Mechelen Oplage 31.000 Verschijningsdata 2009 02/03, 01/06, 01/09, 01/12

Tegen foltering, tegen huiselijk geweld, tegen discriminatie, voor het recht op onderwijs, voor vrijheid van meningsuiting, … Een extra ‘verjaardagsgift’ is welkom op rekening 000-0000082-82. Geef bijvoorbeeld een symbolisch bedrag van € 30 voor de 30 artikelen van de Universele Verklaring of € 60 voor de 60ste verjaardag. Plaats ajb in de mededeling: “Verjaardagsgift AIA4”. Hartelijk dank.

ISSN 0771-7687 De folie rond deze Amnesty in Actie is volledig biologisch afbreekbaar. Gooi hem in de compostbak of GFT-zak.

Adverteer in Amnesty in Actie Neem contact op met Nina Berghmans voor meer details en tarieven. T: 03 271 16 16 – E: NinaB@aivl.be

Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. Onze activisten worden gedreven door verontwaardiging over ernstige mensenrechtenschendingen en door hoop op een wereld waarin alle mensenrechten werkelijkheid zijn voor alle mensen.

In Memoriam

Raad van Bestuur Georges Blauwet, Eva Brems, André De Messemaeker, Lieven De Wolf, Aagje Ieven, Filip Reyniers, Bernard Sintobin, Monique Smits, Alain Versluys

Op 7 oktober 2008 overleed Dominique De Wachter, verantwoordelijke Financiën op het Amnesty secretariaat in Antwerpen. Hij was nog niet zo lang in dienst – amper één jaar – maar we kenden hem als een sympathieke, warme collega die zijn boekhoudkundige expertise enthousiast ten dienste van de mensenrechten stelde.

Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 / B-2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 / F: 03 235 78 12 E: Amnesty@aivl.be / W: www.amnesty.be

ADVERTENTIE Adhérez à AMNESTY INTERNATIONAL

ADVERTENTIE Sluit aan bij AMNESTY INTERNATIONAL

Giften zijn welkom op rekeningnummer 000-0000082-82. Vanaf 30 euro op jaarbasis ontvang je een fiscaal attest. Meer info over hoe je Amnesty International kan steunen lees je op www.amnesty.be/steunamnesty.

BELGIQUE FRANCOPHONE

NEDERLAND

Rue Berckmans 9 / 1060 Bruxelles

Keizersgracht 177 / NL-1016 BR Amsterdam

Tijdschrift opzeggen Wil je Amnesty in Actie niet langer ontvangen? Mail je gegevens naar AmnestyinActie@aivl.be

ADVERTENTIE Support AMNESTY INTERNATIONAL 1 Easton Street / UK – London WC1X 8D

/ DECEMBER 2008 / 15