NIE UW SBRIE F M EI 2013
AM NES TY
I NTE RN ATI O N AL
V RO UW E NRECHTE NTE AM
FOCUS OP VROUWEN IN DIT NUMMER: p1. Leerstoel voor Solange Habonimana: een terugblik
p2. Vrouw zijn in Afghanistan: van de regen in de drop
p3. 8 maart 2013: Colloquim over seksueel geweld: stop verkachting!
LEERSTOEL VOOR SOLANGE HABONIMANA: EEN TERUGBLIK Op 12 maart 2013 reikte de UGent opnieuw een Amnesty-leerstoel uit aan een opmerkelijke mensenrechtenactiviste. In 2013 ging de leerstoel naar Mevr. Solange Habonimana, een Burundese mensenrechtenactivste die erg actief is in het Burundese Middenveld. Ze is experte op het gebied van gender- en vrouwenrechten en capaciteitsopbouw van het middenveld. Zij gaf een lezing over de uitdagingen waar de Burundese maatschappij vandaag mee wordt geconfronteerd.
p4. Schrijfactie: Egypte
bereikt met hun doorgedreven lobby- en campagnewerk. Ze kaderde de campagne justice pour Ernest Manirumva, de journalist en anticorruptieactivist die in 2009 werd neergeschoten. Ze vertelde over haar samenwerking met buitenlandse en internationale ngo’s en hoe die er toch voor zorgen dat ze zich enigszins beschermd en gesterkt voelt om haar mensenrechtenwerk voort te zetten. Anderzijds, zo gaf ze mee, werden die banden met internationale ngo’s ook gebruikt door de overheid om haar geloofwaardigheid in twijfel te trekken en haar inspanningen af te doen als onderdeel van een buitenlandse in plaats van Burundese agenda. Bovenal toonde ze zich een buitengewoon sterke vrouw. Ze bedankte haar familie en omgeving, omdat ze haar werk niet zou kunnen doen zonder ook hun bereidheid tot risico’s. Ook Eva Brems, oud-voorzitter van Amnesty en parlementslid, kreeg lof toegezwaaid. Eva Brems volgt de activiteiten van Solange Habonimana en helpt waar ze kan om aandacht te vragen voor haar werk. Het feit dat een parlementslid in België het werk van de Burundese mensenrechtenactivisten volgt en ook hoe hun overheid daarop reageert, geeft hen hopelijk toch weer dat tikje meer bescherming.
MEER INFO? De website van Amnesty International Vlaanderen vind je op www.aivl.be/ Het digitaal archief van Focus op Vrouwen vind je op www.aivl.be/nieuws/ focus-op-vrouwen Copyright: Amnesty
In de vraag-en-antwoordsessie bleek duidelijk dat Solange Habonimana te maken had met een geïnteresseerd en geïnformeerd publiek. Ze gaf concrete voorbeelden van successen op het vlak van beleid en wetgeving die ze hadden
Ondanks de hevige sneeuwval en de geannuleerde treinen bracht de lezing 130 mensen op de been. Dat kwam neer op de helft van het aantal ingeschrevenen. Gezien de zeer slechte weersomstandigheden die het hele land lamlegden, zijn we tevreden over die opkomst.
Pagina 2
Solange gaf ook twee interessante studentenlezingen aan de UGent. Ze had ook een drukke lobbyagenda. Samen met Jan Pollet, de Amnesty-lobbyist, en vertegenwoordigers van 11.11.11 ontmoette ze mensen van Buitenlandse Zaken en van de European External Action Service. En dan was er de pers: ze gaf interviews aan De Morgen , MO*magazine en zelfs de Burundese radio! Ook de regionale zender AVS zond een reportage uit over haar en de Standaard berichtte over
Nieuwsbrief Amnesty International Vrouwenrechtenteam
de leerstoel. Het was een mooie editie van de leerstoel. Amnesty en de UGent gaven hiermee een forum aan een mensenrechtenactiviste die op het terrein bakens verzet. Solange Habonimana beschouwde het als een erkenning van het werk van alle Burundese mensenrechtenactivisten.
een erkenning voor alle mensenrechtenactivisten in Burundi. En zo voelen ze het ook aan: ze stonden me allemaal op te wachten op de luchthaven in Bujumbura”. Amnesty blijft Solange Habonimana en haar collegamensenrechtenactivisten volgen en ondersteunen waar mogelijk.
In een mailtje achteraf liet ze weten hoe tevreden ze was met de erkenning, en hoezeer die ook in Burundi werd opgemerkt: “Het is inderdaad
VROUW ZIJN IN AFGHANISTAN: VAN DE REGEN IN DE DROP Wat betekent het om vrouw te zijn in Afghanistan? En hoe ziet de situatie van vrouwen eruit na 12 jaar oorlog? Dat waren de hoofdvragen tijdens een panelgesprek in Gent op 24 april. De vredesbeweging Vrede vzw, en Moeders voor Vrede, een Vlaamse ontwikkelingsorganisatie actief in Afghanistan, lieten enkele Afghaanse vrouwen zelf aan het woord om vanuit hun professionele ervaring een antwoord te leveren op deze vragen. Copyright: www.vrede.be
Bevrijding van vrouwen? In haar inleiding lichtte Soetkin Van Muylem (Vrede vzw) toe waarom beide organisaties het belangrijk vonden deze avond te organiseren. Op 7 oktober 2001 lanceerde de VS ‘Operation Enduring Freedom’ in Afghanistan in het kader van de oorlog tegen het terrorisme. Het nobele doel dat het vaakst naar voor geschoven werd om deze missie te verantwoorden, was de bevrijding van de Afghaanse vrouwen. Met hun rechten was het onder de Taliban immers pover gesteld. Na 12 jaar interventie is het met de situatie
van de vrouwen echter nog steeds pover gesteld: op medisch, sociaaleconomisch, politiek en participatief vlak. Volgens Vrede vzw en Moeders voor Vrede kan je een land niet bombarderen tot democratie, of tot vrouwvriendelijke attitudes. Diegeberoepsvorming. nen die de rol van de vrouw in de De Afghaansekunnen gynaecologe dokter samenleving veranderen, Sima via concrete zijn degaf mensen die in voorbeelden die samenleaan leven hoe de organisatie een plaats verving zelf, op de eerste schil tracht te maken op vlak van de vrouwen. basisgezondheidszorg, Situatie van vrouwen Uit de impasse? MalalaiArefi, Joyaalgemeen is mensenen vrouRazia directeur van wenrechtenactiviste zetelde in Moeders voor Vrede en in Afghanistan, het Afghaans parlement. Haar
organiseert er verschillende ontwikkelingsprojecten die specifiek gericht zijn op vrouwen. Zij schetste een beeld van de gezondheidssituatie van Afghaanse vrouwen. De gemiddelde levensverwachting is er 45 jaar. Afghanistan heeft met 1 op 10 de hoogste kindersterfte ter wereld, en neemt ook wat moedersterfte betreft de tweede plaats in op de wereldranglijst. Bij kinderen bedraagt ondervoeding 39%, en 78% van hen heeft geen toegang tot vers drinkwater. Moeders voor Vrede tracht de situatie aan te pakken via de oprichting van scholen, en het aanbieden van gezondheidszorg en
Pagina 3
gezondheidseducatie, vaccinaties en gezinsplanning. Uit de impasse? Malalai Joya is mensen- en vrouwenrechtenactiviste en zetelde in het Afghaans parlement. Haar strijd voor een democratisch bestuur en haar kritiek op krijgsheren en drugsbaronnen leidden echter tot haar schorsing in 2007. Sindsdien leeft ze ondergedoken en vreest ze voor haar leven. Malalai Joya kon het debat in Gent uiteindelijk niet bijwonen omdat haar visumaanvraag niet goedgekeurd werd, maar sprak het publiek wel toe via een videoboodschap. Naar Malalai’s mening wordt de situatie van Afghaanse vrouwen onder de bezetting van dag tot dag erger.
Ontvoering, verkrachting, zelfverbranding, aanvallen met zuur en huiselijk geweld nemen snel toe. Volgens UNIFEM is Afghanistan de gevaarlijkste plek om vrouw te zijn. En zelfverbranding onder vrouwen was nog nooit zo hoog in de Afghaanse geschiedenis. Maandelijks maken tientallen vrouwen een einde aan hun leven om aan de ellende te ontsnappen. De VS en de NAVO halen aan dat miljoenen meisjes naar school kunnen gaan sinds de val van het Taliban regime, om hun bezetting te rechtvaardigen. Maar Malalai wijst erop dat miljoenen kinderen verstoken blijven van een opleiding. En diegenen die wel school lopen, worden geconfronteerd met talrijke problemen, en krijgen een opleiding van uitzonderlijke lage kwaliteit.
De enige oplossing voor Afghanistan ligt volgens Malalai in terugtrekking van de troepen. De bezetting maakt de strijd voor rechtvaardigheid volgens haar veel moeilijker, doordat ze reactionaire, gewelddadige en donkere krachten versterkt, die ware democratie in de weg staan. Ondersteuning van de internationale gemeenschap bij het uitbouwen van onderwijs en de emancipatie van vrouwen acht ze wel zeer belangrijk. Daarin ligt volgens haar de toekomst van Afghanistan. Meer informatie over Malalai Joya’s ervaringen als politica en activiste kan je terugvinden in haar boek ‘Een vrouw tussen krijgsheren’ (De Geus). Anke Van Vossole
8 MAART 2013: COLLOQUIUM OVER SEKSUEEL GEWELD: STOP VERKRACHTING!
Seksueel geweld, en meer specifiek verkrachting, is een wereldwijd probleem. Vanuit verschillende hoeken van de wereld bereikten ons de laatste maanden berichten van gruwelijke verkrachtingszaken. Toch ligt dit thema niet zo ver van ons bed als we denken. Ook hier in België blijft verkrachting een groot probleem. De hoogste tijd dus om dit thema terug op de nationale agenda te plaatsen. Daarom kwamen de regering, het parlement en het middenveld samen op de internationale vrouwendag om deze problematiek aan te kaarten. Copyright : Guy Goossens - Belgische Senaat
Enkele cijfers In 2011 telden de politiestatistieken meer dan 3000 verkrachtingen, 3500 gevallen van aanranding van de eerbaarheid en meer dan 200 klachten van collectieve verkrachting. De helft van de slachtoffers zijn meerderjarig en 95 % van de slachtoffers zijn vrouwen. Bloedstollende cijfers die jammer genoeg slechts het topje van de ijsberg vormen. Het dark number of het aantal niet gerapporteerde gevallen is angstaanjagend. De laatste Veiligheidsmonitor wijst uit dat
meer dan 90% van de seksuele delicten niet aangegeven worden bij de politie en dus niet in de statistieken terecht komen. Dat hoge percentage maakt het bijna onmogelijk om de juiste omvang Zo van het in te geboekt. litieprobleem en justitie. schatten en om een geschikte strawordt verkrachToch is er ook tegie bepalen geting te meer en om in seksueel België nog weld in België te voorkomen en meer uit de fa- veel werk aante bestrijden. miliale privé de winkel. Versfeer gehaald krachting beAanpak verkrachting in Belgiëmaen ziet men een spreekbaar positieve evolu- ken en het Het fenomeen verkrachting in België tie in de aanpak schaamtegeen aanpak in kaart vande het pro-ervan voelbeterminimalibleem door po-
seren blijft een
brengen. Dat was het doel van het colloquium. De nadruk lag daarbij op drie belangrijke dimensies: justitie, politie en volksgezondheid. Het colloquium gaf een stand van zaken over de acties die nu al door Justitie, Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid zijn opgezet, evenals over de nieuwe maatregelen, op korte, middellange en lange termijn. Verschillende experten en actoren op het terrein kwamen daarbij aan het woord. Hun getuigenissen toonden aan dat er de laatste jaren op het terrein veel vooruitgang is
Pagina 4
Nieuwsbrief Amnesty International Vrouwenrechtenteam
MEER WETEN? Het volledige verslag van het colloquium kan je nalezen op onderstaande link: www.senate.be/ event/20130308sexual_violence/ programme.pdf
Copyright : Guy Goossens - Belgische Senaat
geboekt. Zo wordt verkrachting meer en meer uit de familiale privé sfeer gehaald en ziet men een positieve evolutie in de aanpak van het probleem door politie en justitie. Toch is er ook in België nog veel werk aan de winkel. Verkrachting bespreekbaar maken en het schaamtegevoel minimaliseren blijft een prioriteit zodat slachtoffers sneller aangifte kunnen doen en hulp kunnen zoeken. Ook verkrachting doeltreffender bestrijden en efficiënter aanpakken via een optimaal gecoördineerd beleid blijft een uitdaging voor de komende jaren. Drie vrouwelijke ministers - Joëlle Milquet, Laurette Onkelinx en Annemie Turtelboom - beloofden hun schouders onder deze problematiek te zetten. Ze hopen lessen te trekken uit de informatie die hen werd aangereikt tijdens het colloquium en ze willen op basis daarvan ook voorstellen formuleren om verkrachting te voorkomen en om de behandeling van vrouwen die slachtoffer zijn geworden te verbeteren. Engagementsverklaring Tot slot ondertekenden alle aanwezigen volgende engagementsverklaring:
“Seksueel geweld is een traumatische ervaring met verwoestende lichamelijke en psychologische gevolgen. Je laat het niet toe, je praat het nooit goed, je verzwijgt het niet. Ons engagement: seksueel geweld voorkomen en bestrijden. We zeggen: Stop verkrachting!” Ook voor Amnesty International is seksueel geweld in België en daarbuiten een zeer belangrijk thema dat onze blijvende aandacht en inzet verdient! Nicky Broeckhoven
Pagina 5
Schrijfactie: Egypte
Voorbeeldbrief 1
Vrouwen in Egypte hebben niet dezelfde rechten als mannen. De nieuwe Grondwet van Egypte, die op 26 december 2012 is aangenomen, staat gelijkheid tussen mannen en vrouwen in de weg. Discriminatie op grond van sekse wordt niet expliciet verboden. Hoewel Egyptische vrouwen een belangrijke rol spelen in de strijd voor mensenrechten, worden ze nog grotendeels uit het openbare leven geweerd. De afgelopen maanden werden vrouwelijke demonstranten op het Tahrir Plein het slachtoffer van aanvallen waarbij zij seksueel werden belaagd. De autoriteiten hebben er weinig aan gedaan deze aanvallen te stoppen of te onderzoeken. Veel politieke leiders in Egypte keurden het geweld tegen vrouwelijke demonstranten op het Tahrir Plein af. Maar daarnaast gebruikten ze de gebeurtenissen om hun politieke tegenstanders te beschuldigen. Parlementsleden van de twee grootste partijen, de Freedom and Justice Partij en de Nour Partij, hebben zelfs vrouwelijke activisten de schuld gegeven van het geweld tegen hen. Schrijft u alstublieft vóór 1 juli een brief aan de leiders van deze twee grootste politieke partijen in Egypte en roep hen op seksueel geweld tegen vrouwen te veroordelen. PS. Er zijn twee voorbeeldbrieven. De eerste vindt u hier aan de rechterzijde, de tweede vindt u via www.amnesty.nl/actiecentrum/acties/ schrijfactie-mei-egypte
Freedom and Justice Party Leader: Saad El-Katatni 20 El-Malek El-Saleh Street – First Floor Manial El Roda Cairo Arab Republic of Egypt E-mail: info@hurryh.com, FJParty@hurryh.com, info@fjponline.com Stuur een kopie naar: Ambassade van de Arabische Republiek Egypte Z.E. de heer Mahmoud Ahmed Samir Samy Badhuisweg 92 2587 CL Den Haag Fax: 070 354 33 04 E-mail: info@ambeg.nl (Plaats, datum)
Dear Mr Saad El-Katatni, Please allow me to express my concern about discrimination of and violence against women in Egypt. While many of Egypt’s leading political parties have condemned the latest violence against women around Tahrir Square, they have also used it as a way of blaming their opponents, instead of condemning the discriminatory attitudes that have fuelled it. I urge you to condemn sexual violence and discrimination in Egypt without reservation. I also want to urge you to implement a comprehensive strategy to combat sexual violence and discrimination. Thank you in advance for your attention. Yours sincerely, (Naam, adres)
Focus op vrouwen is een digitale nieuwsbrief van het Amnesty International Vrouwenrechtenteam. De ingenomen standpunten vertegenwoordigen niet noodzakelijk de standpunten van Amnesty International.
Redactie: Nai Han Lau Anke Van Vossole Nicky Broeckhoven Verantwoordelijke uitgever: Karen Moeskops Kerkstraat 156 2060 Antwerpen Redactieadres: Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 2060 Antwerpen T 03 271 16 16 F 03 235 78 12 Wil je graag een elektronische versie van Focus op Vrouwen in je mailbox ontvangen? Surf naar www.amnesty.be/vrouwen en schrijf je in.
Amnesty International is een wereldwijde onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft door onderzoek en actie. Onze activisten worden gedreven doorverontwaardiging over ernstige mensenrechtenschendingen en door hoop op een wereld waarin alle mensenrechten werkelijk-heid zijn voor alle mensen. Giften zijn welkom op rekeningnummerBE25 0000 0000 8282. (nieuw IBAN num-mer) Giften vanaf 40 euro op jaarbasis zijn fiscaal aftrekbaar. Meer info over hoe je Amnesty International kan steunen, lees je opwww.amnesty.be/steunons