STICHTING GENOOTSCHAP
AMSTERDAM MUSEUM
JAARVERSLAG 2013
1
2
INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding
5
2. Genootschap van Verzamelaars
6
3. Overzicht Kunstschouwen 2013
8
TAFEL INTERIEURS
8
TAFEL KOSTUUMS
10
TAFEL MODERNE & HEDENDAAGSE KUNST
12
TAFEL NUMISMATIEK
14
TAFEL PORSELEIN
16
TAFEL PRENTEN & TEKENINGEN
17
TAFEL ZILVER
18
4. Resultaten Genootschap Amsterdam Museum 2013
20
5. Contactgegevens
23
3
4
1. INLEIDING Dit jaarverslag biedt een overzicht van de doelstellingen, activiteiten en resultaten van de Stichting Genootschap over het jaar 2013. De Stichting Genootschap Amsterdams Historisch Museum (kortweg de Stichting Genootschap) is een van de twee steunstichtingen, die de Stichting Amsterdam Museum (kortweg Stichting AM) steunen in het realiseren van haar doelen. 1 De Stichting Genootschap heeft ten doel: het bevorderen van de belangen van het Amsterdam Museum in de meest uitgebreide zin des woords (Artikel 2). De Stichting Genootschap is een Algemeen Nut Beogende Instelling en tracht dit doel te bereiken door het uitvoeren van onderstaande werkzaamheden (artikel 3): 1. het beheren van de reeds verworven verzameling en het verwerven van nieuwe zaken betrekking hebbende op de geschiedenis van de stad Amsterdam; 2. het verstrekken van bruiklenen uit de collectie; 3. het ten behoeve van de Stichting Amsterdam Museum (hierna te noemen: Stichting AM) ontwikkelen en bevorderen van kennis- en netwerkorganisaties van verzamelaars, die actief zijn op het werkterrein en de onderwerpen van het Museum; 4. het bevorderen van een goede relatie tussen het Museum en de verschillende voor haar belangrijke publieksgroepen; 5. het ondersteunen van de acquisitieactiviteiten van de Stichting Amsterdam Museum Fonds; 6. het bevorderen van alle andere belangen van het Museum in de ruimste zin des woords. Het • • • • •
bestuur van de Stichting Genootschap bestaat uit: Mr. R.J. graaf Schimmelpenninck (voorzitter) Mr. Chr.P. van Eeghen (secretaris/penningmeester) Drs. E.J. Gerritsen Mr. F.A.J. van Hall Mw. Prof. dr. S.J.C. Hemels
1De tweede stichting is de Stichting Amsterdam Museum Fonds
5
2. GENOOTSCHAP VAN VERZAMELAARS Naast de functie van eigenaar en bruikleengever van historische Amsterdamse collecties, heeft het Genootschap sinds 2010 als belangrijke nieuwe taak om een kennis- en netwerkorganisatie van collectioneurs te ontwikkelen die actief is op het werkterrein van het Amsterdam Museum (Artikel 3, lid b). Het doel is een duurzame en vruchtbare relatie aan te gaan met verzamelaars van diverse kunsthistorische disciplines en daarmee een positief sentiment bij verzamelaars te creëren ten aanzien van het Amsterdam Museum. De structuur van Het Genootschap is opgezet volgens het tafelprincipe, waarbij de verschillende tafels zich concentreren op prominente collectieonderdelen van het Amsterdam Museum. De volgende tafels zijn geformeerd: • TAFEL INTERIEURS • TAFEL KOSTUUMS • TAFEL MODERNE & HEDENDAAGSE KUNST • TAFEL NUMISMATIEK • TAFEL PORSELEIN • TAFEL PRENTEN & TEKENINGEN • TAFEL ZILVER Het aantal tafels is in principe niet beperkt en is mede afhankelijk van de vraag en de toegevoegde waarde voor het museum. Iedere tafel heeft een tafelheer of -dame en een vaste conservator van het Amsterdam Museum. Een tafel bestaat uit ongeveer 15 deelnemers. Iedere deelnemer is verzamelaar van het betreffende deelgebied; voorwaarden voor deelname zijn een eigen (aanzienlijke) verzameling, affiniteit met Amsterdam en geen zakelijk belang bij deelname. Iedere tafel komt gemiddeld twee keer per jaar bijeen voor een kunstschouw op een van de locaties van het Amsterdam Museum. De kunstschouwen worden inhoudelijk verzorgd door de desbetreffende tafelheer of –dame en conservator. De afdeling fondsenwerving & sponsoring is verantwoordelijk voor de organisatie van de schouwen. Tijdens de kunstschouwen worden kunstobjecten uit de collectie van de stad Amsterdam en/of van de verzamelaars geschouwd en worden voordrachten en discussies gehouden. Voor iedere schouw wordt een thema of onderwerp vastgesteld, zodat richting wordt gegeven aan de keuze voor de objecten en gehouden lezingen.
6
De schouwen worden georganiseerd op verschillende locaties. Het Collectiecentrum van het Amsterdam Museum vormt de thuisbasis voor de schouwen, hier wordt immers de collectie van het museum bewaard. Andere locaties zijn het Amsterdam Museum en Museum Willet-Holthuysen en zo nu en dan vindt een excursie buiten de museummuren plaats. Om de eenheid binnen het Genootschap te behouden en tevens een mogelijkheid te creﾃｫren waarbij het Amsterdam Museum een vraag of verzoek bij de verzamelaars kan neerleggen ter ondersteuning van de collectie, wordt naast de aparte schouwbijeenkomsten een jaarlijkse gezamenlijke bijeenkomst georganiseerd voor de bestuursleden, de tafelheren en 窶電ames en de betrokken conservatoren van het Amsterdam Museum. Op de lange termijn leidt het Genootschap van Verzamelaars enerzijds tot een waardevol kennis- en relatienetwerk voor het Amsterdam Museum, anderzijds tot mogelijkheden voor bruiklenen, inzet bij onderzoek en inventarisaties, tentoonstellingsideeﾃｫn en donaties.
7
3. OVERZICHT KUNSTSCHOUWEN In het jaar 2013 zijn in totaal 11 schouwen georganiseerd, waarmee het totale aantal schouwen tot nu toe op 31 uitkomt. Hieronder wordt per tafel uiteengezet welke onderwerpen tijdens de schouwen in 2013 aan bod zijn gekomen. De tabellen geven een overzicht van de schouwen per tafel die tot dan toe hebben plaatsgevonden, met daarbij het aantal deelnemers per schouw. Hiermee wordt het verloop van de schouwen inzichtelijk gemaakt.
Aantal aanwezigen
#
Datum
Inhoudelijke onderwerpen
1
26/06/2011
• Rondleiding in Het Grachtenhuis door gastheer Gerard Krans • Paul Spies over de Collectie Historische Grachteninterieurs van de stad Amsterdam • Presentatie & discussiemoment Bureau Monumenten & Archeologie: hoe kunnen wij gezamenlijk het beheer en behoud van historische interieurs aan de grachten waarborgen?
6
2
10/05/2012
• Huis met de Neuzen, rondleiding door gastheer Floris van Hall • Richard Harmanni over de schilder Anthony Elliger • Paul van Duin over Rococo interieurs in de Amsterdamse stadscollectie
14
3
19/10/2012
• Rondleiding in het Sixhuis • Rondleiding in Museum Willet-Holthuysen door conservator Bert Vreeken
9
4
18/04/2013
• Rondleiding in de Cromhouthuizen door conservator Thijs Boers
8
In 2013 is de Tafel Interieurs eenmaal bijeengekomen. Deze bijeenkomst vond plaats in de Cromhouthuizen; de recent door het Amsterdam Museum heringerichte zalen in het Bijbels Museum aan de Herengracht 366-368. De familie Cromhout leefde hier – én in de aangrenzende twee panden – tussen 1661 en 1887. Om een kijkje te geven in de wooncultuur van vermogende Amsterdamse families uit de geschiedenis zijn de zalen op de bel-etage ingericht met stukken uit de collectie van het Amsterdam Museum. Het thema daarbij is verzamelen: het verzamelen van bijzondere kunstvoorwerpen, schilderijen en familieportretten. Conservator Thijs Boers, die aan zijn promotieonderzoek naar de bewonersgeschiedenis van de huizen werkt, gaf een rondleiding door deze museumzalen waarbij tevens werd ingegaan op de toekomstige programmering van het museum.
8
TAFEL INTERIEURS Tafelheer: Floris van Hall Conservator: Thijs Boers Aantal deelnemers: 14
9
Aantal aanwezigen
#
Datum
Inhoudelijke onderwerpen
1
18/01/2012
• Tafeldame Jacoba de Jonge over de vergankelijkheid van textiel, gevolgd door het schouwen van stukken uit de persoonlijke collectie van Jacoba de Jonge • Juniorconservator Leonie Sterenborg over de textielcollectie van het Amsterdam Museum, gevolgd door het schouwen van stukken uit de collectie van het Amsterdam Museum
6
2
21/06/2012
• Mevrouw W.L. Reinking – Jonxis over 17de en 18de-eeuwse babykleding • Schouw van meegebrachte voorwerpen en een selectie van vroege kinderkleding uit de collectie van het Amsterdam Museum
10
3
11/10/2012
• S chouw van meegebrachte voorwerpen en een selectie van Empire japonnen uit de collectie van het Amsterdam Museum • Bespreking van twee meegebrachte modeprenten door Dirk Jan List
9
4
14/02/2013
• Excursie naar Museum Rotterdam • Conservator Sjouk Hoitsma over Empirekleding en -borduursels (1795-1815) • Schouw van meegebrachte voorwerpen en een selectie van kostuums uit de collectie van Museum Rotterdam
8
5
14/06/2013
• M arlie Lamers-Graus over tamboereertechnieken • Schouw van meegebrachte voorwerpen en een selectie van kostuums uit de collectie van het Amsterdam Museum
7
6
01/11/2013
• Willem van Liempt over de poffer en andere hoofddeksels met bloemdecoraties • Schouw van meegebrachte voorwerpen en een selectie van accessoires uit de collectie van het Amsterdam Museum
9
10
TAFEL KOSTUUMS Tafeldame: Jacoba de Jonge Conservatoren: Annemarie den Dekker & Leonie Sterenborg Aantal deelnemers: 10
De Tafel Kostuums heeft in 2013 drie schouwen georganiseerd. Op uitnodiging van conservator Sjouk Hoitsma werd de Tafel Kostuums uitgenodigd om in februari een bezoek te brengen aan het depot van Museum Rotterdam. Empirekleding en –borduursels (1795-1815) waren hierbij het centrale thema. Na een algemene inleiding over de museumcollectie gaf Sjouk Hoitsma een rondleiding door het depot, gevolgd door de schouw waarbij Empirekledingstukken de revue passeerden. Bijzondere aandacht ging uit naar een geborduurde hofmantel die geschonken zou zijn door Marie-Louise, de vrouw van Napoleon I, en een geborduurde, ongeknipte herenjas die een bijzonder kijkje gaf in het maakproces van dergelijke kostuums. Als vervolg op het onderwerp borduren, stond tijdens de tweede schouw van het jaar 2013 het thema tamboereren centraal. Deze borduurtechniek kwam rond 1760 op vanuit Frankrijk en was slechts korte tijd in de mode. Een speciale haaknaald met zeer scherpe punt werd gebruikt om kettingsteken door de stof heen te maken. Tafeldeelnemer Marlie Lamers-Graus gaf een inleiding op dit onderwerp en toonde tamboereergereedschap, gevolgd door de schouw van museale en meegebrachte stukken. De derde schouw in 2013 ging over de poffer, een kenmerkend onderdeel van de Noord-Brabantse streekdracht. Tafeldeelnemer Willem van Liempt gaf hierover een voordracht en toonde een veelheid aan meegebrachte poffers en andere met bloemen gedecoreerde mutsen; de één nog uitbundiger dan de ander. Vervolgens werden meegebrachte voorwerpen en een selectie van objecten uit de collectie van het Amsterdam Museum bekeken, waaronder met bloemen gedecoreerde hoeden uit de periode 1840-1920.
11
#
Datum
Inhoudelijke onderwerpen
1
09/12/2011
• Introductie op de foto’s uit de serie museumzichten. Gelegenheid om de foto’s nader te bekijken • Presentatie van Marieke van Diemen over de invloed van museale context op de perceptie van de toeschouwer • Gelegenheid tot discussie over de inhoud van de presentatie van Marieke van Diemen
Aantal aanwezigen 11
In 2013 heeft er geen schouw van de Tafel Moderne & Hedendaagse Kunst plaatsgevonden. Wel opende de expositieruimte The Times, gevestigd in het voormalige Handelsbladgebouw aan de Nieuwezijds Voorburgwal. In samenwerking met het Amsterdam Museum creëerde tafeldame Donna Wolf een nieuw platform voor tentoonstellingen, activiteiten, presentaties en bijeenkomsten die een beeld geven van recente ontwikkelingen in de Amsterdamse hedendaagse kunst. The Times betrekt hedendaagse kunstenaars bij de geschiedenis van de stad Amsterdam en biedt hen de gelegenheid deze geschiedenis als inspiratiebron voor hun werk te gebruiken. In juni 2013 opende The Times met de tentoonstelling Van perskamer tot kunstpaleis. Hiermee werden lovende reacties in de pers behaald. In 2013 werden de voorbereidingen getroffen voor de tweede kunstschouw van de Tafel Moderne & Hedendaagse Kunst, die in januari 2014 plaats heeft gevonden in The Times.
12
TAFEL MODERNE & HEDENDAAGSE KUNST Tafeldame: Donna Wolf Conservator: Annemarie de Wildt Aantal deelnemers: 25
13
TAFEL NUMISMATIEK Tafelheer: Rutger Schimmelpenninck Conservator: Bert Vreeken Aantal deelnemers: 19
Tijdens de schouwen in 2013 zijn vele, uiteenlopende onderwerpen aan bod gekomen. Naar aanleiding van de tentoonstelling De Gouden Eeuw in het Amsterdam Museum, werd in het voorjaar een bezoek gebracht aan de 21 geldkisten die voor deze gelegenheid waren opgesteld. Restaurator Paul Born gaf een toelichting op het gebruik van deze zeventiende-eeuwse kisten en opende voor het gezelschap een bijzonder exemplaar om de decoraties aan de binnenkant te kunnen bewonderen. Vervolgens gaf tafeldeelnemer Marcel van der Beek een voordracht over de penningen van de Amsterdamse fabrikant De Heus, waarbij een selectie van voorwerpen uit de collectie van het Amsterdam Museum werd getoond. Tafeldeelnemer Ronald Kiezebrink gaf tijdens deze schouw een voordracht over de geschiedenis van de Amsterdamse munthandel. In het najaar van 2013 werd een bezoek gebracht aan het depot van het Amsterdam Museum waar het nieuwe opbergsysteem van de munten en penningen werd gedemonstreerd. Opnieuw stond de numismatische schouw in het teken van fabrikant De Heus. Deze keer sprak Marcel van der Beek over de muntslag van deze firma. Tafeldeelnemer Martin Bloemendal gaf een voordracht over de muntslag van het Graafschap Holland. Een selectie van munten uit het legaat van mevrouw Lopez Suasso-de Bruijn uit de collectie van het Amsterdam Museum kwam hierbij ter tafel. Een onderwerp dat tijdens beide schouwen aan bod is gekomen, is de voortgang van het APN-project, waarbij wordt toegewerkt naar een landelijk systeem waarbij museale collecties via een eenduidige thesaurus en nummering worden ontsloten en geregistreerd. De voortgang hiervan werd toegelicht door Herman Gerritsen, Frans Weijer en Judith van Gent. Ter wille van dit alomvattende project, heeft het Amsterdam Museum een pilot gestart waarbij de Amsterdamse huwelijkspenningen uit de museumcollectie worden ontsloten. In 2013 zijn hierin grote stappen gezet, die in 2014 zullen resulteren in de publicatie van een boekje binnen een reeks collectieboekjes van het Amsterdam Museum. 14
Inhoudelijke onderwerpen
Aantal aanwezigen
#
Datum
1
29/09/2010
• Conservator Bert Vreeken over de wijze waarop de numismatische collectie van het Amsterdam Museum bijeen is gekomen • Barend van Benthem over de vergelijking van het verzamelen van penningen met het verzamelen van ‘gewoon zilver’ • Chris Teulings over Amsterdamse Gildepenningen
6
2
30/03/2011
• Bert Vreeken over de historische introductie en context Amsterdamse noodmunten1578-1673 • Amsterdamse noodmunt 1578 door Frans Weijer • Amsterdamse noodmunt 1672-1673 door Marcel van der Beek • Voorbeelden van noodmunten 1578 en 1672 uit Oost-Nederland door Martin Bloemendal • De ontsluiting van de numismatische collectie in de fysieke presentatie en online door Gusta Reichwein (hoofd collectie) en Judith van Gent (medewerker collectie)
9
3
12/10/2011
• Peter Drenth over Amsterdamse muntgewichtdozen • Preview publicatie Amsterdamse chirurgijnspenningen door Chris Teulings • Onderzoekskwartier: presenteren van laatste numismatische onderzoeksbevindingen • Ontsluiting van de numismatische collectie
8
4
20/03/2012
• Rondleiding in het Collectiecentrum door Gusta Reichwein • Munten & penningen van handelscompagnieën vanuit Amsterdam door Paul Geraards • Munten als herdenkingspenningen door Frans Weijer • Lutma’s penningkunst door Dirk Jan Biemond (n.a.v. tentoonstelling Hulde in het Teylers Museum)
12
5
10/10/2012
• • • •
Rondleiding in Museum Willet-Holthuysen door Bert Vreeken George Sanders over Oranje insignes, Amsterdam gerelateerd Bert van Beek over rekenpenningen Chris Teulings en Ton Vermeulen over Amsterdamse wijnkoperspenningen • Judith van Gent over de registratie van de penningen- en muntencollectie van het Amsterdam Museum
13
6
20/03/2013
• Restaurator Paul Born over de verzameling geldkisten in de tentoonstelling De Gouden Eeuw • Marcel van der Beek over de penningen van de Amsterdamse fabrikant De Heus • Ronald Kiezebrink over de geschiedenis van de Amsterdamse munthandel • Bespreking van de voortgang van de inventarisatie van huwelijkspenningen en het APN-project
8
7
02/10/2013
• Marcel van der Beek over de munten van de Amsterdamse fabrikant De Heus • Martin Bloemendal over de muntslag van het Graafschap Holland • Bespreking van de voortgang van de inventarisatie van huwelijkspenningen en het APN-project
7
15
TAFEL PORSELEIN Tafelheer: Jan Daan van Dam Conservator: Bert Vreeken Aantal deelnemers: 13
In 2013 is de Tafel Porselein opgericht onder leiding van tafelheer Jan Daan van Dam. De tafel is in het najaar voor het eerst bijeengekomen in het Amsterdam Museum. Na een welkomstwoord van directeur Paul Spies en een toelichting op de activiteiten van Stichting Genootschap Amsterdam Museum volgde een kennismakingsronde voor de tafeldeelnemers. Conservator Bert Vreeken gaf vervolgens een inleiding op de collectie porselein van het Amsterdam Museum en hoe deze tot stand is gekomen. Een aantal bijzondere voorwerpen kwam ter tafel, waaronder een Weesper ketel uit de collectie Dreesmann die als chocoladeketel staat geregistreerd, maar waarvan de oorspronkelijke functie werd betwist.
#
Datum
1
30/10/2013
16
Inhoudelijke onderwerpen • Conservator Bert Vreeken over de porseleincollectie van het Amsterdam Museum • Schouw van een selectie van porselein uit de collectie van het Amsterdam Museum
Aantal aanwezigen 8
PRENTEN & TEKENINGEN Tafelheer: Chris van Eeghen Conservator: Norbert Middelkoop Aantal deelnemers: 12
De Tafel Prenten & Tekeningen kwam in het voorjaar van 2013 bijeen in het Collectiecentrum van het Amsterdam Museum. Als vervolg op de daaraan voorafgaande schouw, stond de collectie van de 19de-eeuwse verzamelaar Carel Joseph Fodor centraal. Deze keer werden niet de prenten, maar de tekeningen uitgelicht. Stagiair David de Haan, die door Stichting Fonds A.H. Martens van Sevenhoven in de gelegenheid is gesteld om de collectie te ontsluiten, gaf hierop een toelichting. Onder de tekeningen, die dateerden uit de 16de tot en met de 19de eeuw, waren tekeningen van onder meer Rubens, Rembrandt en Leonardo da Vinci. Op uitnodiging van tafelheer Chris van Eeghen, vond de tweede schouw van het jaar 2013 bij hem thuis plaats. Na een korte rondleiding door het huis, waar een bijzondere geschiedenis achter schuilgaat, werd een selectie 19de- en 20ste-eeuwse prenten en tekeningen uit zijn privécollectie getoond. Daaronder waren werken van Poortenaar, Tholen, Dupont, Hofker, Rueter en Fabricius. Uiteenlopende thema’s kwamen daarbij aan de orde, onder meer landschappen en portretten. Inhoudelijke onderwerpen
Aantal aanwezigen
#
Datum
1
02/02/2011
• Schouw van Nederlandse tekeningen uit de verzameling van Carel Joseph Fodor (1801-1860) onder leiding van Norbert Middelkoop
7
2
07/02/2011
• Conservator Norbert Middelkoop over de hoogtepunten van de prentencollectie van het Amsterdam Museum
9
3
13/04/2012
• Ontvangst in het huis van de heer Ad Vijlbrief • Inhoudelijk programma over historische tekenmaterialen en technieken, verzorgd door Ad Vijlbrief en Ton de Laat
10
4
05/11/2012
• Rondleiding in het Collectiecentrum • Schouw van een selectie uit de prentencollectie Fodor, met lezing van David de Haan over zijn onderzoek naar de prentencollectie van Fodor
12
5
16/04/2013
• David de Haan over de tekeningencollectie van Fodor • Schouw van een selectie uit de tekeningencollectie Fodor van het Amsterdam Museum
8
6
22/10/2013
• Schouw van een selectie prenten en tekeningen uit de collectie van Chris van Eeghen
7
17
TAFEL ZILVER Tafelheer: Barend van Benthem Conservator: Bert Vreeken Aantal deelnemers: 18
Aantal aanwezigen
#
Datum
Inhoudelijke onderwerpen
1
23/03/2011
• Presentatie van conservator Bert Vreeken over de zilvercollectie van het Amsterdam Museum • Presentatie door tafelheer Barend van Benthem over een aantal bijzondere zilveren voorwerpen die in de 19e-eeuw gemaakt zijn voor verlichting
9
2
19/10/2011
• Presentatie van Bert Vreeken over ‘Twee wasportretjes van Amsterdamse zilversmeden uit de late 18de eeuw vertellen hun verhaal’ • Presentaties door een aantal genodigden over het meegebrachte zilver
11
3
22/02/2012
• P resentatie over en rondleiding door het Collectiecentrum door Gusta Reichwein (hoofd collecties) • Bespreking voorwerpen uit de museumcollectie
11
4
26/09/2012
• Rondleiding in Museum Willet-Holthuysen door Bert Vreeken • Presentatie van de geselecteerde voorwerpen van het Amsterdam Museum • Presentatie van de door de deelnemers meegebrachte voorwerpen • Presentatie van Barend van Benthem over heraldiek en de datering van oude zilveren voorwerpen in de collecties van kasteel Twickel in Delden en kasteel Middachten in De Steeg
8
5
13/03/2013
• R estaurator Paul Born en Maarten Lemberger over miniatuurzilver in de collectie van het Amsterdam Museum • Schouw van de door deelnemers meegebrachte voorwerpen
14
6
16/10/2013
• Presentatie van Barend van Benthem over bijzondere veilingen • Bert Vreeken over de veiling W.J.R. Dreesmann en de voorwerpen die het Amsterdam Museum daarvan in de collectie heeft • Schouw van de door deelnemers meegebrachte voorwerpen
18
18
De schouw van de Tafel Zilver in het voorjaar van 2013 stond in het teken van zilveren miniaturen. Het Amsterdam Museum heeft een heel mooie en uitgebreide collectie op dit gebied die de afgelopen jaren door Maarten Lemberger, tafeldeelnemer en vrijwilliger van het museum, samen met Paul Born, restaurator en beheerder van de zilvercollectie, minutieus zijn bekeken, gefotografeerd en beschreven. Zij presenteerden een aantal door hen geselecteerde miniaturen en vertelden over hun werkzaamheden. Naar aanleiding van deze schouw en de aanwezige kennis aan tafel, konden enkele vraagstukken binnen het onderzoek worden opgehelderd. Tevens kwamen bijzondere, meegebrachte voorwerpen ter tafel. In het najaar van 2013 werd een kleine tentoonstelling geopend in Museum Willet-Holthuysen van zo’n 500 zilveren miniaturen en verscheen een collectieboekje over een selectie van ongeveer 100 miniaturen; de eerste in een reeks van boekjes over verschillende deelcollecties van het Amsterdam Museum. Op de zilverschouw in het najaar kwamen voorwerpen ter tafel die op bijzondere veilingen zijn verworven. Aanleiding daarvoor zijn de stukken die de Stichting Amsterdams Historisch Museum in 1960 aankocht op de vermaarde veiling van de collectie W.J.R. Dreesmann bij Frederik Muller in de Doelenstraat. Bert Vreeken gaf een inleiding over deze veiling en toonde daarbij een aantal voorwerpen. Vervolgens kwamen door de deelnemers meegebrachte voorwerpen ter tafel, die bij de deelnemers bijzondere verhalen en anekdotes losmaakten.
19
4. RESULTATEN GENOOTSCHAP AMSTERDAM MUSEUM 2013 SCHENKINGEN
Ook in andere opzichten is 2013 een vruchtbaar jaar geweest voor het Genootschap en het Amsterdam Museum. Het heeft – behalve inspirerende kunstschouwen – een aantal vermeldenswaardige resultaten opgeleverd. De verzamelaars die bij het Genootschap betrokken zijn krijgen middels de schouwen een goed beeld van de veelzijdigheid van de collectie van het Amsterdam Museum, maar ook van zijn tekortkomingen op bepaalde deelgebieden. Met als prachtig resultaat, dat het Amsterdam Museum zijn collectie heeft kunnen uitbreiden, waarvoor het Amsterdam Museum zeer dankbaar is. Een wel zeer bijzondere schenking kwam van tafeldeelnemer Ernst A. Nijkerk en betrof een geoormerkte schenking voor vijf achtereenvolgende jaren, aan te wenden voor acquisities op het gebied van zilver. Hiervan heeft het Amsterdam Museum een 12-delig kristallen dessertservies met zilveren monturen kunnen verwerven, dat in de permanente opstelling getoond wordt in de eetkamer van Museum Willet-Holthuysen. Door tafeldeelnemer Harry van Hugten werd een lithografie van scheepswerf ’t Kromhout van Aat Veldhoen aan het Amsterdam Museum geschonken. Op dit werk uit het jaar 2000 kijken we schuin naar beneden uit op een stuk van de Nieuwe Vaart, het bijna één kilometer lange rechte water tussen de drie oostelijke eilanden (Kattenburg, Wittenburg, Oostenburg) en het Kadijkseiland. Vanwege deze Amsterdamse voorstelling past deze litho uitstekend in de collectie van het Amsterdam Museum. Van een deelnemer van de Tafel Numismatiek ontving het Amsterdam Museum diverse munten en penningen van de firma De Heus, alsmede een hanger met een stadswapen. Tafeldeelnemer Martine Willekens schonk een prent van eigentijds kunstenaar Lawrence Bailey, die enige tijd in The Times te zien is geweest. In deze prent speelt de geschiedenis van het voormalige Handelsbladgebouw een centrale rol. Tafelheer Chris van Eeghen schonk een plaquette van de Ford Automobiel Fabriek. Op deze plaquette, die ter gelegenheid van de opening van de fabriek in 1933 werd gemaakt, staat de Fordhaven in Amsterdam afgebeeld.
20
ONDERZOEKSPROJECTEN EN COLLECTIEBOEKJES
Het Amsterdam Museum is als kennisinstituut voortdurend bezig om de eigen collectie beter te ontsluiten, beschrijven en fotograferen. Meestal zijn dit langdurige projecten, waarbij de hulp en kennis van vrijwilligers onmisbaar is. Bij veel van deze onderzoeksprojecten zijn deelnemers van het Genootschap betrokken, die hun expertise ruimhartig delen met het Amsterdam Museum. Deze specialistische kennis is van onschatbare waarde voor het museum, want hiermee kan de kennis over de collectie – die in zijn geheel online te raadplegen is – worden uitgebreid en toegankelijk worden gemaakt voor het publiek. Een project waaraan tafeldame Jacoba de Jonge haar medewerking verleent, is de ontsluiting van de deelcollectie kostuums uit de 18de en 19de eeuw. Dit project startte in 2012 en is in 2013 afgerond en wordt ook wel het ‘kostuumproject’ genoemd. De mode- en kostuumcollectie van het Amsterdam Museum bestaat uit ongeveer 10.000 objecten: dames-, herenen kinderkleding, schoenen, hoeden en accessoires. Daarvan zijn er 1.500 volledige kostuums. Onder leiding van juniorconservator Leonie Sterenborg zijn dankzij de inzet van Jacoba de Jonge en 12 andere vrijwilligers, maar liefst 550 objecten uit deze kostuumcollectie onderzocht, gedateerd, beschreven, gefotografeerd, opgemeten en voorzien van een conditierapport. Het project is met succes afgerond en daarom is besloten dat hier in 2014 een vervolg aan wordt gegeven door de deelcollectie accessoires onder de loep te nemen. In 2013 is het Amsterdam Museum bovendien gestart met het uitgeven van een reeks collectieboekjes van diverse deelcollecties van het museum. Als eerste boekje verscheen “Miniatuurzilver, een wereld in het klein”. Samen met een kleine tentoonstelling over dit onderwerp in Museum Willet-Holthuysen, kwam dit boekje mede dankzij de inzet van een van de tafeldeelnemers, de heer M. Lemberger tot stand. In totaal werden ruim 1200 voorwerpen ontsloten en digitaal beschikbaar gemaakt. Dit onderzoek werd in 2013 afgerond. Naar aanleiding van het bovengenoemde kostuumproject zal in 2014 een collectieboekje verschijnen over ongeveer dertig kostuums uit de 18de en 19de eeuw. Tevens volgen er collectieboekjes over deelcollecties als Amsterdamse huwelijkspenningen en de prentencollectie van Carel Joseph Fodor (18011860). Zo wordt toegewerkt naar een serie collectieboekjes die in elk geval de deelgebieden van de schouwtafels bestrijken.
21
PROJECTONDERSTEUNING AMSTERDAM MUSEUM
Als steunstichting van het Amsterdam Museum heeft de Stichting Genootschap in 2013 twee projecten van het museum ondersteund. Beide projecten sluiten goed aan op de activiteiten van het Genootschap. Het eerste project is het reeds eerder aangestipte accessoireproject, als vervolg op het kostuumproject. Accessoires vertellen een belangrijk verhaal over de kostuum- en modegeschiedenis. Er is echter vrijwel geen informatie of bruikbaar beeldmateriaal over deze accessoirecollectie van het Amsterdam Museum. Het doel van het accessoireproject is aan het einde van 2014 alle 1.500 accessoires uit de tijdsperiode 18de en 19de eeuw volledig beschreven, onderzocht, gefotografeerd en voorzien van conditierapportage online toegankelijk te hebben voor een breed, ge誰nteresseerd publiek. Daarnaast zal een collectieboekje over dit onderwerp gerealiseerd worden. Mede dankzij de bijdrage van het Genootschap, neemt juniorconservator Leonie Sterenborg deze accessoirecollectie onder de loep. Hierin wordt zij ondersteund door tafeldame Jacoba de Jonge en een aantal vrijwilligers van het museum. Het tweede project dat het Genootschap ondersteunde in 2013, is de publicatie bij de tentoonstelling Van Oostsanen, de eerste Hollandse Meester. Deze kunsthistorische (Stedelijk Museum Alkmaar) en sociaalhistorische (Amsterdam Museum) tentoonstelling gaat over het werk en leven van schilder en prentontwerper Jacob Cornelisz van Oostsanen (ca. 1475-1533). Voor het eerst wordt het werk van deze belangrijke, vroege Hollandse meester uit Oostzaan en Amsterdam samengebracht in een overzicht dat nooit eerder werd gerealiseerd. Bij de tentoonstelling is een rijk ge誰llustreerde publicatie verschenen: Jacob Cornelisz van Oostsanen (ca. 1475-1533). De Renaissance in Amsterdam en Alkmaar. Meer dan twintig auteurs leverden bijdragen en alle belangrijke werken uit de tentoonstelling zijn afgebeeld. In het boek wordt het veelzijdige oeuvre, dat zich in collecties over de hele wereld bevindt, voor het eerst uitvoerig en prachtig ge誰llustreerd gepresenteerd. Daarbij wordt tevens een uitgebreid beeld van Amsterdam rond 1500 geschetst.
22
5. CONTACTGEGEVENS De schouwen van het Genootschap worden georganiseerd door de afdeling Fondsenwerving & Sponsoring van het Amsterdam Museum. Heeft u vragen of opmerkingen over het Genootschap, dan kunt u zich richten tot genootschap@amsterdammuseum.nl. Rixt Wieringa medewerker Fondsenwerving & Sponsoring — Amsterdam Museum Museum Willet-Holthuysen — Postbus 3302 1001 AC Amsterdam T +31 20 5231 822 F +31 20 6207 789 info@amsterdammuseum.nl — www.amsterdammuseum.nl www.willetholthuysen.nl
23
STICHTING GENOOTSCHAP
AMSTERDAM MUSEUM
24