EXPERTINTERVIEW MARIA GENOVA

Maria Genova, journalist en schrijver

“De meeste mensen zijn niet bang genoeg voor online oplichters”

Het internet is een geweldige plek om informatie op te zoeken, in contact te blijven, dingen te kopen en … waarvoor eigenlijk niet? Heel begrijpelijk dus dat we steeds meer online zijn. Dat maakt de digitale wereld helaas ook aantrekkelijker voor oplichters. Journalist en schrijver Maria Genova wil Nederland digitaal veiliger maken. “Ga er maar vanuit dat je een keer aan de beurt bent. Niemand is onkwetsbaar.”

TEKST MARIJE REMMELINK

U HEEFT OVER DIVERSE ONDERWERPEN BOEKEN GESCHREVEN. ‘SNEL GELEERD, SLIM ONLINE’ IS HET DERDE BOEK OVER DE DIGITALE WERELD. WAT VINDT U HIERAAN ZO INTERESSANT?

“Online oplichting is in opkomst. In 2021 was 16,9 procent van de bevolking slachtoffer van online criminaliteit. Dat is ongeveer evenveel als bij ‘gewone’ criminaliteit. Ik erger me enorm aan oplichters en vind het zo zielig als mensen die hun hele leven hard hebben gewerkt ineens alles kwijt zijn. Dat onrecht raakt me. Daar wil ik iets aan doen. Het is mijn missie om digitaal Nederland zo veilig mogelijk te maken. Dat doe ik met presentaties, mijn boeken en een gratis website vol tips om cybercrime te voorkomen.”

WAT ZIJN IN NEDERLAND DE MEEST VOORKOMENDE VORMEN VAN CYBERCRIME?

“Valse Whatsapp-berichtjes komen vaak voor. Je krijgt een bericht met de vraag geld over te maken. Oplichters doen zich dan voor als iemand anders, je kind bijvoorbeeld. Ze weten soms heel veel, bijvoorbeeld hun naam en waar ze wonen. Het lijkt heel echt en daardoor trappen er veel mensen in. Oplichters doen zich ook vaak voor als een bekend bedrijf of een overheidsorganisatie. Nederlandse vijftigplussers vertrouwen autoriteiten en worden daardoor makkelijk opgelicht. En als laatste zien we veel fraude met valse webshops: je bestelt iets maar het komt nooit aan. Zulke webshops worden op geen enkele manier gecontroleerd.”

HEEFT U TIPS WAARMEE WE ONS KUNNEN BESCHERMEN TEGEN DEZE VORMEN VAN CYBERCRIME?

“Als iemand je een Whatsapp-bericht stuurt met de vraag iets te betalen, zorg dan altijd dat je diegene eerst aan de telefoon krijgt. Oplichters hebben vaak allerlei smoesjes om niet op te nemen, maar het is echt belangrijk om iemand persoonlijk te spreken. Wees ook alert als je gemaild of gebeld wordt door een bedrijf. Check bij een e-mail altijd wie de afzender van het bericht is. Dat doe je door op de naam van de afzender te klikken, je ziet dan het echte e-mailadres. Er gebeurt verder niks als je op de afzender klikt, alleen het klikken op linkjes in de e-mail of op een bijlage is gevaarlijk. Bijna geen enkel bedrijf heeft een e-mailadres met een koppelteken (zoals info@rabobank-veiligbankieren.nl), let daar dus op. Zelfs als je maar één cent overmaakt ter verificatie kunnen ze je hele spaarrekening

“We zijn online veel beter van vertrouwen dan in het echte leven”

“In Nederland worden ieder jaar 2,5 miljoen mensen slachtoffer van cybercrime”

MARIA GENOVA

leeghalen. En wat betreft die valse webshops: als je ergens iets wilt bestellen, google dan de naam van het bedrijf en ga op zoek naar klachten en recensies op andere websites. Dus níet op de website zelf of op Facebook. De positieve recensies daar zijn vaak vals.”

HET IS OM BANG VAN TE WORDEN …

“De meeste mensen zijn juist niet bang genoeg. In Nederland worden ieder jaar 2,5 miljoen mensen slachtoffer van cybercrime. De kans dat het je overkomt is statistisch gezien heel groot. Dus denk niet, dat overkomt mij niet. Ga er maar vanuit dat je een keer aan de beurt bent. Niemand is onkwetsbaar. Maar met een beetje meer kennis kun je het voorkomen of de gevolgen beperken.”

WAT VOOR SOORT INFORMATIE VINDEN WE VERDER OP WWW.CYBERCRIMETIPS.NL?

“Bijvoorbeeld hoe je je geld terugkrijgt als je online bent opgelicht. Veel mensen weten dit niet, maar er zijn deurwaarders die een gratis dienst hebben opgezet om achter oplichters aan te gaan. Alleen als de oplichter je terugbetaalt krijgen ze provisie. De deurwaarder gaat dan achter degene aan van wie het bankrekeningnummer is. Dat is vrij simpel op te sporen. Bij Whatsapp-fraude en oplichting via valse advertenties kunnen deze bedrijven vaak veel doen. Maar dan moeten mensen dat wel weten. Het is een hele goede manier om cybercrime minder aantrekkelijk te maken, want oplichters moeten alles terugbetalen inclusief de proceskosten.”

HOE KOMT HET DAT MENSEN DIT NIET WETEN?

“Goeie vraag, waarom weten mensen dit niet? Waarom wordt dit door niemand gecommuniceerd? Het is echt belangrijk dat mensen online veiliger zijn. Heel veel mensen hebben een zwak wachtwoord dat ze ook nog eens overal voor gebruiken. Dat is echt een groot probleem, want een zwak wachtwoord is heel makkelijk te hacken.”

De van oorsprong Bulgaarse Maria Genova (1973) volgde op haar negentiende haar vakantieliefde naar Nederland en is nooit meer teruggegaan. Al gauw begon ze te werken als freelance journalist. Nu werkt ze voor verschillende kranten en tijdschriften en geeft ze lezingen, de laatste jaren voornamelijk over cybercrime. In 2007 verscheen haar debuut ‘Communisme, seks en leugens’. Daarna volgen nog een behoorlijk aantal boeken, met als laatste uitgave ‘Snel geleerd, slim online’ (2022).

Op pagina 44 en 45 vindt u meer informatie over veilige wachtwoorden.

Snel geleerd, slim online

In het laatste boek van Maria Genova leest u heel veel over cybercrime dat u nog niet wist. Een aanrader voor wie zich wil wapenen tegen online criminaliteit. Op haar website bestelt u een gesigneerd exemplaar zonder verzendkosten.

www.mariagenova.nl

Schilder: Sandra Thie Schilders: Sandra Thie en Jannie

Sinds ik ongeneeslijk ziek ben, leef ik op twee sporen. Op het ene spoor geniet ik van het leven en van alles wat ooit normaal was. Op het andere spoor draait alles om mijn ziekte. Er zijn onderzoeken en behandelingen. Ik voel er angst, verdriet en spanning. Die twee sporen wisselen elkaar vaak af. Dat is heel intens.”

Grenzen aangeven

“Doordat ik in de zorg werkte, weet ik gelukkig dat je om speciale hulp kunt vragen als je ongeneeslijk ziek bent. Palliatieve zorg wordt dat genoemd. Eén keer redde het waarschijnlijk mijn leven. Ik was toen in het ziekenhuis opgenomen voor verdere onderzoeken en behandelingen. Ik voelde dat mijn lichaam op was van alle eerdere onderzoeken en behandelingen. Een paar uur lang had ik een heel laag besef. De arts en verpleegkundigen hielden er rekening mee dat ik zou overlijden. Toen ik weer bij kwam heb ik om het palliatieve team gevraagd. Elk ziekenhuis in Nederland heeft zo’n team. Dit team is er speciaal voor palliatieve zorg. Denk hierbij aan lichamelijke en psychische hulp, maar ook aan sociale zorg en zingeving. Een verpleegkundig specialist kwam en zei: ‘Er zijn wel behandelplannen, maar niemand kijkt naar of je het nog aankan’. Die woorden gaven mij de steun om weer zelf beslissingen te nemen en mijn grenzen aan te geven. Ik heb toen eerst twee dagen geslapen om bij te komen. Daarna kon ik de onderzoeken en behandelingen weer aan. Die werden toen op mijn wensen en grenzen afgestemd.”

Zwarte hond

“Eenmaal thuis had ik een aantal gesprekken met een verpleegkundige van de thuiszorg. Mijn man was daar ook bij. Dat was prettig. De verpleegkundige hielp mij te begrijpen wat er allemaal gebeurde in mijn leven. Hij hielp mij ook hoe ik weer verder kon. Hierbij haalde hij het voorbeeld van een zwarte hond aan. De zwarte hond, mijn kanker, stond op een dag voor mijn deur. Hij ging naar binnen en

“ volgde mij overal. Naar de koelkast, bank en slaapkamer. De kunst was om de hond niet de macht over mijn leven te laten hebben, maar zelf de leiding te nemen. Ik heb veel gehad aan dit voorbeeld.”

Meer verbinding

“Bang om hulp te vragen ben ik niet. Het is fi jn dat er verschillende mogelijkheden zijn. Neem bijvoorbeeld de geestelijk verzorger met wie ik gesprekken had. Die hielp mij op spiritueel gebied. Met spiritueel bedoel ik nadenken over het leven. Ik had het met de geestelijk verzorger over mijn laatste levensfase. Wilde ik op dezelfde manier verder? Of wilde ik iets anders? Tijdens die gesprekken bleek dat ik de mensen om mij heen heel belangrijk vind. Maar ook dat ik hen niet altijd genoeg aandacht gaf. Ik let daar nu op. Hierdoor voel ik mij meer verbonden met mijn omgeving.”

Iemand om mee te praten

“Mensen die ook ongeneeslijk ziek zijn, wil ik meegeven dat palliatieve zorg heel fi jn kan zijn. Ook als je nog maar net weet dat je niet meer beter wordt. Je leven ligt dan helemaal overhoop. Waarschijnlijk krijg je allemaal onderzoeken en behandelingen. Dat is heftig. Het is dan fi jn dat je iemand hebt om mee te praten. Denk aan een verpleegkundige palliatieve zorg of een geestelijk verzorger. Mijn ervaring is dat je soms voor jezelf moet opkomen om deze hulp te krijgen. Maar dat is het waard.”

Meer weten?

Palliatieve zorg gaat over kwaliteit van leven als je niet meer beter wordt. Ook naasten kunnen rekenen op zorg en ondersteuning. Lees meer over de mogelijkheden op overpalliatievezorg.nl.