11 tools
Gereedschap van de tekstschrijver
AndrĂŠ Driessen
11 tools voor Schrijven om te beklijven
0. Introductie ‘Gereedschap van de tekstschrijver’ - pagina 3 1. Notitieboekje - pagina 4 2. Schetsboek - pagina 5 3. Kleurpotloden of stiften - pagina 6 4. (Vul)potlood - pagina 7 5. Vulpen en inktpot - pagina 8 6. Gum en puntenslijper - pagina 9
7. Markeerstift, liniaal en geodriehoek - pagina 10 8. Passer - pagina 11 9. Rode pen - pagina 12 10. Prittstift - pagina 13 Uitsmijter: Het vergrootglas - pagina 14 Profiel André Driessen - pagina 15
Introductie ‘Gereedschap van de tekstschrijver’ Hamer & beitel, ganzenveer, vulpen, typemachine en toetsenbord. Weet je waar deze 5 attributen voor staan? Nee? Geen probleem: ik zal je een handje helpen. Kort en krachtig geven ze de evolutie van de tekstschrijver weer. Op mijn studentenkamer in Tilburg schreef ik mijn eerste teksten in 1995 op een typemachine. In 2015 ben ik blij dat ik een toetsenbord en Word of Google Docs gebruik. Toch blijft de vulpen symbool staan voor mijn dagelijkse activiteit als tekstschrijver: schrijven om te beklijven. Kijk ik naar het schrijfproces, dan gebruik ik nog veel meer attributen. In dit inspiratieboekje beschrijf ik er 11: stuk voor stuk ‘tools’ om te beklijven met schrijven.
3
Gereedschap 1: Notitieboekje Schrijven is een creatief proces dat begint met goed nadenken over invalshoek, inhoud en vorm. Zelf krijg ik de ideeën voor invalshoeken op de vreemdste plekken en momenten. Bijvoorbeeld als ik ’s avonds in bed lig en de dag de revue laat passeren. Of als ik in de bossen wandel of mountainbike. Het notitieboekje helpt me om die ideeën te onthouden. Het volstaat om die ingevingen aan papier toe te vertrouwen. De uitwerking volgt later. Als ik dat niet doe, vergeet ik het idee: een gemiste kans. Als alternatief voor het notitieboekje gebruik ik steeds vaker ook de memorecorder op mijn smartphone.
4
Gereedschap 2: Blanco schetsblok Voor de uitwerking van mijn ideeÍn gebruik ik een dummy of een schetsboek met blanco papier. Bij elke opdracht is het goed om blanco of zonder vooroordelen te beginnen. Een maagdelijk vel wit papier heeft de voorkeur boven ruitjespapier of gelinieerd papier. Creativiteit is namelijk gebaat bij denken buiten vastomlijnde kaders. Om hokjesdenken te voorkomen, wil ik bovendien kunnen schetsen zonder barrières Buiten de lijntjes kleuren mocht vroeger niet van de juffrouw. Nu ligt daarin de basis van een goed concept. 5
Gereedschap 3: Kleurpotloden of viltstiften In de dummy of in de schetsboek maak ik stap voor stap een mindmap. Ofwel een boomstructuur van al mijn gedachtekronkels die met het idee verband houden. Alle informatie die ik in mijn hoofd heb opgeslagen, vertaal ik zo eenvoudig naar een overzichtelijk schema op papier. Een mindmap stelt me in staat om verder te denken en te associĂŤren. Met afbeeldingen en kernwoorden in verschillende kleuren werk ik de verschillende verbanden uit. Kleurpotloden of stiften zijn hierbij onmisbaar.
6
Gereedschap 4: (Vul)potlood Tekstschrijven en het bouwen van een huis hebben veel overeenkomsten. Als je een huis bouwt, heb je ook een bouwtekening nodig. Is die goedgekeurd dan bouw je eerst het fundament. Op dat moment is het zinloos om je druk te maken over de afwerking. Die komt later pas. Schrijf je een blog, column of verkoopbrief? Zorg dan eerst voor een globaal raamwerk, voordat je gedetailleerd de tekst uitschrijft. Zelf schets ik met een potlood de kopregel of het centrale thema. Voor de inhoud van de onderliggend alinea’s beperk ik me tot steekwoorden. De kopregel komt bij de afronding. Waarom? Bij het bouwen van een huis start je toch ook niet met het dak.
7
Gereedschap 5: Vulpen en inktpot Als het raamwerk van je tekst staat, begin je met schrijven. Natuurlijk kun je nadenken over stijl, woordkeus, woordvolgorde, zinslengte of het maximaal aantal woorden dat je mag gebruiken. De schrijfpraktijk wijst uit dat je beter vrijuit kunt schrijven. Leg jezelf niet teveel beperkingen op. Hardlopen zonder kleren gaat gemakkelijker dan met een ijzeren harnas aan. Met andere woorden: klim in de vulpen en laat de inkt lekker stromen op papier.
8
Gereedschap 6: Gum en puntenslijper Een puntige kopregel en een glasheldere intro zijn gebaat bij zeggingskracht. Als vuistregel gebruik ik de gulden regels: maximaal 7 รก 9 woorden voor de kopregel en 80 tot 100 woorden voor de intro. Als het korter kan, heeft dat natuurlijk de voorkeur. Waarom zou je breedsprakig zijn als je ook kort van stof kunt zijn. Sommige schrijvers beginnen met kopregel en intro. Zelf geef ik de voorkeur aan de omgekeerde volgorde. Als het verhaal op papier staat, vormen kopregel en intro de finishing touch. Om scherp te blijven, gebruik ik bij voorkeur gum en puntenslijper. Om te corrigeren, te nuanceren, aan te scherpen en om woord voor woord de blikvangers in mijn tekst fijn te slijpen.
9
Gereedschap 7: Markeerstift, liniaal en geodriehoek Je verkoopbrief of acquisitiebrief staat op papier. In plusminus 350 woorden vertel je een verkoopverhaal aan (potentiële) klanten. Je tekst is van begin tot einde boeiend om te lezen. Tenminste, dat vind je zelf. De lezer of (potentiële) klant denkt daar soms heel anders over. Speel je met je aanbod voldoende in op zijn behoefte? Is er voldoende tijd aanwezig om je tekst van A tot Z te lezen? Meestal niet. In een fractie van een seconde hakt hij of zij de knoop door: doorlezen of niet. Zorg dat je lezers eenvoudig kunnen scannen. Onderstreep met een liniaal of geodriehoek de 3 belangrijkste oplossingen. Of arceer met een markeerstift de tussenkopjes boven de alinea’s. Met scannen krijgen lezers een eerste indruk. Als die indruk goed is, verhoog je de kans op doorlezen aanzienlijk. 10
Gereedschap 8: Passer Een succesvolle, overtuigende tekst is volgens een helder bouwschema opgebouwd: blikvanger – argumentatie – uitsmijter. Deze onmisbare hink-stap-sprong wordt nog krachtiger als je begin en einde op elkaar laat aansluiten. Met andere woorden: zorg met een passer voor de zogenoemde cirkelredenering. Met je belangrijkste verkoopargument trek je de aandacht. Je verhaal wordt consistenter en overtuigender als je dit aanbod in andere bewoordingen nog een keer herhaalt aan het einde. Een krachtige uitsmijter die inhaakt op de blikvanger blijft bovendien als laatste hangen.
11
Gereedschap 9: Rode pen Copywriting of tekstschrijven is de kunst van het weglaten. Proberen om kort en krachtig de kern van een boodschap raken. Verschillende oneliners typeren dit ambacht: ‘Schrijven is schrappen’ (Godfried Bomans), ‘Je moet blijven zitten totdat het er staat’ (Kees van Kooten), ‘In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister’ (Goethe) en ‘Ik schrijf je een lange brief, want ik heb geen tijd voor een korte’ (Blaise Pascal). Een overtuigende tekst heeft tijd nodig om te bezinken. Leg teksten dus regelmatig aan de kant en kijk er met een frisse blik naar. Houd ondertussen je rode pen bij de hand: om te schrappen, te nuanceren en te verbeteren. Je wordt immers blind voor je eigen teksten. En het beeldscherm is als lichtbak niet honderd procent te vertrouwen in de zoektocht naar spel- en stijlfouten. 12
Gereedschap 10: Prittstift Veel mensen zien de vulpen als het belangrijkste symbool voor het werk van de copywriter. 10 jaar geleden gebruikte ik een cartoon van een polsstokhoogspringer als metafoor voor mijn werkzaamheden. Een copywriter – die gelijkenis met mij vertoonde – klom letterlijk in de pen. Vandaag de dag maak ik gebruik van het motto ‘schrijven om te beklijven’. De Prittstift heeft de rol van de vulpen overgenomen. Met storytelling probeer ik plakkracht aan mijn teksten te geven. Een tekst moet immers verwonderen, inspireren, gevonden worden op Google en eenvoudig na te vertellen zijn.
13
Uitsmijter: Vergrootglas Als uitsmijter kies ik voor gereedschap waar sommige collega-tekstschrijver mee starten: het vergrootglas. De loep is de metafoor voor verdieping en inleving. Om te beklijven met je tekst is het belangrijk om de juiste doelgroep voor ogen te houden. Vraagt je potentiĂŤle klant om een informele schrijfstijl? Of bereik je hetzelfde resultaat met meer afstand tot je lezer? Bij SEO-teksten vertolkt de loep ook een cruciale rol. Voor de vindbaarheid in zoekmachines als Google is het cruciaal om onderzoek te doen naar de juiste zoekwoorden. Pas je tekst hier vervolgens op aan. Je hoeft vandaag de dag niet meer door te slaan. De algoritmen die Google Search gebruikt zijn intelligent genoeg om te bepalen waar je webpagina over gaat. Concentreer je dus vooral op de kwaliteit van de content. 14
André Driesen: ‘Schrijven om te beklijven’ ‘Als tekstschrijver, storyteller en presentatiecoach help ik jou als ondernemer om je ideeën te verwoorden. Op papier, op het beeldscherm en bij presentaties, zoals de Elevator Pitch. Als zelfstandig professional hoef je niet net als Calimero het gevoel te hebben: ’Zij zijn groot en ik ben klein en dat is niet eerlijk’. Met een overtuigend, persoonlijk verhaal kun je boven je zelf uitstijgen. Schrijven om te beklijven is daarbij mijn motto. Waarom? Jouw boodschap moet blijven hangen. Beter gevonden worden in Google. En inspireren bij een presentatie. Ik wens je veel succes met de inzichten die ik zelf met Andries tekst, training & advies heb opgedaan.’
15
‘Gereedschap van de tekstschrijver’ is een digitaal inspiratieboek van:
www.andries-advies.nl