Junia '20 revuo Esperanto

Esperanto Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio (en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko)

113-a jaro

. n-ro 1347 (6) | junio 2020

Estrara Raporto pri la agado de UEA en 2019 | 134 Koronvirusa pandemio kaj la 52-a Malferma Tago | 132

ISSN 0014-0635

Irano EKis virtuale, sukcese, modele, 5-kontinente kaj 4-tage kun AMO! | 126

Kolofono

Esperanto

126

Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio (en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko) Fondita en 1905 de Paul Berthelot (1881-1910). Establita kiel organo de UEA en 1908 de Hector Hodler (1887-1920).

Irano EKis virtuale, sukcese, modele, 5-kontinente kaj 4-tage kun AMO!

Irano estas unu el la landoj plej serio­ ze atakitaj de la korona viruso, tamen tio ne malhelpis ke iranaj esperantistoj malgraŭ tiom da problemoj enlande pensu pri okazigo de sia ĉi-jara Es­ peranto-Kongreso.

Misio:

Kvazaŭ anteno kaptanta la tendencojn, la ardon, la aspirojn de la esperantoj ĉiulande, la revuo Esperanto prezentu aktualan, interesan, inspiran bildon pri la agado kaj strategio de UEA kaj pri la evoluo de Esperanto en monda skalo.

132 Koronvirusa pandemio kaj la 52-a Malferma Tago

Redaktoroj: Dmitrij Ŝevĉenko, Anna Striganova Korektisto: Rob Moerbeek Aŭtoro de la kovrilpaĝa foto: Jinsu So

Oni devis nuligi la ĉeestan okazigon de la 52-a Malferma Tago, kiu laŭplane devus okazi 25.04.2020 en la CO de UEA/TEJO. Sed intertempe venis la ideo okazigi ĝin rete. Tio estis granda defio.

Adreso de la Redakcio: Revuo Esperanto Universala Esperanto-Asocio Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando tel.: +31 10 436 1044 http://revuoesperanto.org redakcio@revuoesperanto.org Aperas: en ĉiu monato krom aŭgusto.

Legata en 120 landoj.

Voĉlegata por vidhandikapitoj.

Abonprezo: varias laŭlande; informiĝu ĉe via landa asocio aŭ ĉe la CO. Unuopa ekzemplero kostas EUR 4,00. Ĝenerala Direktoro: Martin Schäffer

122

123

Oficiala Informilo Afriko brilas Natura katastrofo grandskale damaĝas la urbon Uvira

124 125

Rete Retkunveno “Internacia Babilado” Opinio Meditoj pri slogano

128 129

Fake, Science kaj Profesie tra la mondo TEO, AMO kaj la Viruso

130

Historio Julia Isbrücker – pioniro de Esperanto

142

Forpaso

143

Estrara Raporto pri la agado de UEA en 2019

La revuo Esperanto publikigas tradician version de la Estrara raporto, kiu re­ sumas la agadon ĉe UEA en la pasinta jaro.

141 Zamenhofa revo realiĝanta ankaŭ en Koreio

Okaze de la 100-jara jubileo, Korea Es­ peranto-Asocio publikigis la 7-voluman Esperanto-Verkaron de Ma Youngtae. Me­more al la publikigo de la Verkaro, la aŭtoro establis la Esperanto-Lernejon de Ma Youngte (ELMA) kaj malfermis 5-mo­natan kurson de Esperanto-Kon­ versacio.

de Universala Esperanto-Asocio

Estraro

Adreso de la Centra Oficejo de UEA: Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. tel.: +31-10-436-1044 uea@co.uea.org www.uea.org

Malferme Post la viruso: en la mondon venas nova sento

134

Anonctarifo (EUR): 1 p. 1000, 1/2 p. 550, 1/4 p. 300, 1/8 p. 165, 1/16 p. 90.

Movada rabato 50%.

Anoncoj sur ekstera kovrilo kostas duoble.

Rabato por tuja ripeto 20%.

Anoncetoj: 2€ por ĉiu vorto (oni ĉiam fakturas minimume €20,00). Mendu ĉe la CO. Transpagaj informoj: Banko: ING, Postbus 1800, NL-1000 BV Amsterdam Bankokonto: IBAN: NL72 INGB 0000 3789 64, BIC/SWIFT: INGBNL2A (Universala Esperanto-Asocio en Rotterdam, Nederlando) PayPal: financoj@co.uea.org

Enhavo

Prezidanto: D-ro Duncan Charters (Kunordigo, Strategio, Instruado, Rilatoj kun ILEI) PO Box 100, Elsah, IL 62028, Usono Tel. +1 618 374 5252 uea-prezidanto@esperanto.org Vicprezidanto: S-ro Fernando Jorge Pedrosa Maia Jr. (Centra Oficejo, Statuta Reformo, Eksteraj Rilatoj [krom Unesko], Ameriko, Rilatoj kun TEJO, Rilatoj kun Membro-Organizoj) R. Andrade Pertence 42/503 Rio de Janeiro RJ Brazilo 22220-010 Tel. +55 21 967767084 fmaiajr@gmail.com Vicprezidanto: S-ro Trezoro Huang Yinbao (Financoj, Unesko) Esperanto-Centro Ora Ponto Jingchuan-Xian, Jinqiao Guoji, 744300 Pingliang, Ĉinio Poŝtel. +86-18893316800 trezoro@qq.com

Ĝenerala Sekretario: S-ro Aleks Kadar (Administrado, Ĝemelaj Urboj, Esperanto-Centroj, Eŭropo, Revuo Esperanto) 197 rue de Lourmel FR-75015 Paris, Francio Poŝtel. +33 6 86 58 00 20 alekska@gmail.com Membro: D-ro Orlando E. Raola (Kulturo, Kongresoj, Biblioteko, Eldonado, Esploro kaj Dokumentado, Terminologio) 975 S Eliseo Drive, apt. 10, Greenbrae, CA 94904, Usono Tel. +1-707-527-4660 oraola@gmail.com Membro: S-ro Jérémie Sabiyumva (Afriko, Aktivula Maturigo) BP 170 Rumonge, Burundo Tel. +257 79218342 / 69066457 jerrybs21@gmail.com

1347(6) Junio 2020

Membro: D-ro So Jinsu (Azio, Oceanio, Informado kaj Amikoj de Esperanto) Mapo-gu Tojeong-ro 158, Hangang Bamseom Xi Apt. 102-2401, Seoul 04080 Koreio Tel. +82-10-8898-1818 so@kangnam.ac.kr Membro: D-ro Amri Wandel (Scienca kaj Faka Agado, Meza Oriento kaj Norda Afriko, IKU) 767 Makabim, 7179901 Modiin, Israelo Tel. +972-54-454-8712 amriwandel@gmail.com Observantoj de TEJO: S-ro Abel Johannes Kiefte kaj s-ino Tran Thi Hoan (Ĝojo) Observanto de ILEI: S-ino Mirejo Grosjean

Pli detale ĉe:

http://www.uea.org/asocio/estraro

Esperanto

Malferme

Post la viruso: en la mondon venas nova sento Amri Wandel, estrarano pri scienca kaj faka agado Dum la koronvirusa pandemio pli kaj pli evidentiĝas ke la mondo profunde kaj verŝajne senrevene ŝanĝiĝis.

La novan realecon eblas simbole retrovi en la Zamenhofaj versoj de La Espero. Nova sento por la homaro, sed an­ kaŭ por Esperanto, kiel diskutite pasintsemajne en du prelegoj de la virtuala seminario AMO-64 (vidu ĉi-numere).

La mian, “La viruso kaj Esperanto” mi finis per la aŭguro ke Homoj fariĝos pli toleremaj, kunlaboremaj, paciencaj, kaj lernos pli aprezi la sanon, la medion, la vivon.

Plivastiĝos reta studado kaj retaj kursoj, inkluzive de Esperanto-kursoj kiel Duolingo.

Internaciaj kontaktoj pli vaste okazos per la retaj rimedoj, okazos pli da virtualaj kunvenoj, naciaj kaj internaciaj.

Same niaj Esperanto-kunvenoj kaj kongresoj parte okazos ankaŭ virtuale. Eble estontece niaj Universalaj Kon­­ gresoj fariĝos hibridaj: modeste ĉeestaj, amase virtualaj!

Tiun tendencon oni komencas vi­di jam nun: pro la epidemio multaj kun­venoj okazas virtuale. La 52-a vir­tuala Malferma Tago (MT) fine de ap­rilo estis la plej amase vizitata kaj la plej internacia MT, kun pli ol 120 partoprenantoj el dekoj da lan­doj. Sa­ me multajn reagojn ricevis la MT-ra­ porto en la Facebook-paĝo de UEA, ki­ un mi finis per la vortoj: “Mont­­riĝas ke la pandemio donas ankaŭ pozitivan novan dimension al Esperanto: virtua­ laj kunvenoj, kiuj ebligas la partopre­­non al multaj kiuj antaŭe povus nur revi pri tio.” Bele emfazis tion plu­raj komen­toj de partoprenantoj. Ek­zem­ ple, Ilia el Indo­nezio skribis: “Estas mia unua malfer­ma tago! Dankon al ĉiuj kiuj jam ebligis tion al ni, kiuj an­ koraŭ ne povas veni al MT en la CO.” La korona viruso klare demonst­ ris la staton de “tutgloba vilaĝo”: la epidemio komenciĝis en nekonata ĉi­na provinco, Hubei, kaj unue estis kon­­siderata loka problemo. Komence de februaro UEA sendis subten-me­sa­ĝon al la ĉinaj esperantistoj. Unu mo­na­ton poste la Monda Organizaĵo pri Sano deklaris ĝin pandemio, kaj me­ze de marto jam evidentiĝis ke la UK en Mont­realo ne povos okazi kiel pla­nite.

Komence de aprilo la Estraro ape­rigis komunikon pri la eventuala pro­kras­ to de la Kongreso kaj sekve, in­­ter­ konsente kun la kongresejo kaj la LKK,

Esperanto

anoncis la decidon prokrasti la Mont­ realan Kongreson al la jaro 2022.

La evoluon de la epidemio mi akom­panis en la nova rubriko “Fake, Science, Profesie tra la mondo” ekde la marta n-ro, kaj ekde la komenco de februaro per semajnaj raportoj en la Facebook-paĝo de UEA. En la afiŝo de la 22-a de marto mi skribis: “De mia antaŭa raporto pasis apenaŭ unu se­ majno, sed ŝajnas ke la mondo ren­ versiĝis. En Ĉinio la epidemio efektive finiĝis, sed en la tuta mondo la nombro de infektitoj estas jam trioble tiu de Ĉi­ nio kaj la nombro de mortintoj – kvar­ oble." Neniu povis tiam imagi, ke dum unu monato kaj duono tiuj nombroj kreskos kvindekoble.

Eĉ dum mi skribas tiujn ĉi liniojn, mal­graŭ iom-post-ioma malpliiĝo de la ta­gaj nombroj de infektitoj kaj mortintoj en pluraj landoj, la pandemio ankoraŭ hurlas tutmonde, aparte en Usono kaj en Eŭropo, kun po ĉ. dudek mil novaj infektitoj kaj mil mortintoj ĉiutage, ki­ el montras la grafikaĵoj de “Our World in Data”. Kelkaj landoj komencas sin­ gardan mildigon de la enfermo, kiu pres­kaŭ haltigis la ekonomion tut­mon­de, sed daŭros ankoraŭ longe ĝis la vivo renormaliĝos, kaj verŝajne la post­vi­ru­ sa epoko signife diferencos de la an­ taŭa en multaj terenoj.

Por sekvi la rapide ŝanĝiĝantan situacion, mi lanĉis kaj daŭre ĝisda­

1347(6) Junio 2020

tigas la retpaĝon (kiu lastatempe fa­ riĝis paĝaro) https://revuoesperanto.org/ korona_viruso. En ĝi oni povas sekvi la ĝeneralan staton de la epidemio, sam­ kiel ĝiajn implicojn en Esperantujo.

Paralele al la nuligo de la ĉeesta Kongreso en Montrealo, la Estraro ko­mencis plani alternativan, virtualan even­ton, kiel UEA komunikis meze de aprilo: “La Virtuala Kongreso (VK) estas planata por la komenco de aŭgus­to kaj provos reprodukti la esen­cajn elemen­ tojn de la UK, tamen en no­va vir­tuala for­mo, kaj samtempe en­kon­du­ki novajn ideojn". La VK okazos kad­re de la tri-mo­ nata Monda Festivalo de Esperanto (vi­du la komunikon https://uea.org/gk/875a1).

Jam de pli ol unu monato estas preparata detala dokumento kun ide­oj por tiu evento, el ĉiuj aspektoj: enha­ ve, teknike kaj komunume. Evidente, tio estas enorma tasko, neniam antaŭe realigita aŭ eĉ imagita en Esperantujo, kiu bezonas zorgan kaj tre seriozan preparadon, por kiu restis apenaŭ du monatoj.

Kelkajn ideojn pri la planita even­to mi rakontis en intervjuo ĉe Ĉina Ra­ dio Internacia, komence de aprilo. Ki­ el dirite, ĝi konsistos el du elementoj: Virtuala Kongreso, kiu daŭros ĉ. unu semajnon kaj enhavos plurajn erojn de la tradicia UK (ekzemple la Inter­nacia Kongresa Universitato), kaj pli longdaŭra, 2-3-monata Festivalo, kad­re de

123

kiu okazos pluraj eventoj: ĉu virtualaj versioj de konataj Espe­ranto-kunvenoj kiel la Virtuala Esperanto-Konferenco de ILEI (VEKI), ĉu artaj programeroj kaj koncertoj elsendataj rete, kiuj po­vos logi ankaŭ ne-esperantistojn, de­monstrante la Esperanto-kulturon kaj muzikon in­ ternacie, pli vaste ol iam antaŭe.

Oni povas do kompletigi la ver­ son en la titolo: En la mondon venis nova sento, tra la mondo iras forta vo­ ko: per flugiloj de la interreto, nun de UK iros ĝi al VK! Sekve oni povas antaŭvidi fun­dan restrukturadon de niaj estontaj kon­ gresoj kaj renkontiĝoj, provizantaj per la eblo partopreni virtuale ankaŭ en ĉeestaj kongresoj. Tiun avantaĝon po­ vos profiti miloj da samideanoj, kiuj antaŭe ne povis partopreni Univer­ salajn Kongresojn pro ekonomiaj ki­ aloj. Sur malpli granda skalo tion jam

demonstris, kiel dirite, la virtuala Mal­ferma Tago. Eventuale la estontaj kon­ gresoj estos hibridaj: kaj ĉeestaj kaj virtualaj, konservante la senperan, per­­sonan interhoman renkontan kon­tak­ton inter esperantistoj, kiel okazas en la tradiciaj Universalaj Kongresoj ekde 1905, sed aldonante la interna­cian, tutmondan dimension de la in­ter­reto, kiun niaj prauloj apenaŭ po­vus imagi.

Tiel la konata zamenhofa esprimo povos akiri novan, pli vastan sencon: “...sed homoj kun homoj – kuneste kaj virtuale”.

Daŭre validas la vortoj kiujn mi skribis komence de aprilo en la ko­ muniko pri la prokrasto de la UK: Por la tuta homaro tio estas tre malfacila tempo, sed ni memoru, ke ni renkontas tiun ĉi epidemion en mul­ te pli favoraj cirkonstancoj ol estis en antaŭaj historiaj pandemioj. Ni ha­vas

modernajn servojn, medicinon, ko­mu­ nikadon, interreton.

La koronvirusa epidemio estas la plej severa de jarcento, sed fine ĝi es­tos venkita. Tiam la homaro, la socio kaj ankaŭ la Esperanto-komunumo havos ŝancon pliboniĝi. Espereble, kiam pa­ sos la krizo, oni daŭre plu respektos, simpatios kaj estos pli pacienca kun la aliaj, loke kaj internacie. Ni estu pli mo­ destaj, aprezemaj kaj konservemaj al niaj socio, kulturo, medio kaj planedo.

Ankaŭ la Esperanto-Movado po­ vos lerni de tiu historia kaj socia leci­ no: per retaj rimedoj kiel Skype, Zoom, Facebook k.a. havi pli da interretaj kontaktoj nacie kaj internacie, dividi ni­ajn renkontiĝojn kaj kongresojn kun esperantistoj kaj neesperantistoj tra la tuta mondo kaj tiel disvastigi la konon kaj la mesaĝon de la Internacia lingvo Esperanto.

Sekvu kaj abonu la Gazetarajn Komunikojn de UEA por informiĝi pri freŝaj novaĵoj ĉe: https://uea.org/aktuale/komunikoj

Oficiala Informilo

Al ĉiuj tre koran dankon! UEA Volontula Fondaĵo Britio: J. Bishop 10,00.

Sumo ĉi-jara: 10,00.

SOCIETO ZAMENHOF Nederlando: D. ten Haaf.

Svislando: H-W. Grossmann.

PATRONOJ de TEJO Belgio: Esperanto Limburg.

Nederlando: D. ten Haaf.

Brazilo: J. Pauluk 114,28.

Luksemburgo: I. Ertl 20,00.

Nederlando: R. Moerbeek 25,00.

Sumo ĉi-jara: 2658,92.

DONACOJ Ĝis la 5-a de majo

Fondaĵo Espero Britio: J. Bishop 50,00.

Francio: C. Lavarenne 12,00.

Hispanio: L. Hernández 200,00.

Sumo ĉi-jara: 262,00.

Fondaĵo Canuto Britio: J. Bishop 10,00; A. Williams 11,42.

Konto Informado Svedio: L. Holmlund 100,00.

Sumo ĉi-jara: 759,92.

124

Ĝenerala kaso Aŭstralio: P. Desailly 19,00; H. Green 96,15.

Belgio: MAS-eldonoj 365,00.

Brazilo: F. Maia Jr. 113,00; A.F. de Melo 59,12; H. Welker 68,56. Ĉeĥio: M. Turková 365,00.

Finnlando: S. Mynttinen 112,00.

Francio: M. Abada-Simon 365,00; N. Dimitrov 15,00; R. Eon 365,00; D. Janot 67,00; B. Lacour 62,00; F. Lo Jacomo 30,00; R. Pontnau 238,09;

1347(6) Junio 2020

B. Robineau 20,00.

Germanio: M. Hausmann 100,00; B. Westerhoff 19,00.

Hispanio: J.A. Barrio 15,00.

Italio: B. Moracci 8,57.

Japanio: Okada F. 76,19.

Kanado: G. Matte 365,00.

Luksemburgo: B. Moon 114,00; C. Nourmont 67,00; L. Ruysschaert 112,00.

Nederlando: J. van der Hoek 365,00; R. Moerbeek 25,00.

Svislando: H-W. Grossmann 365,00; M. Molnár 10,00; E. Svane 347,62.

Usono: H. Tonkin 100,00.

Sumo ĉi-jara: 10511,13.

Esperanto

Afriko brilas Natura katastrofo grandskale damaĝas la urbon Uvira Adjévi Adjé En la momento dum kiu la tuta ho­maro retenas la spiron kaj tenas la kapon per ambaŭ manoj pro la ko­ron­ virusa pandemio, la urbo Uvira, nord­ oriente en DR Kongo, estis trafita de terura natura katastrofo la tutajn nok­ ton kaj matenon de la 17-a kaj la 18-a de aprilo 2020.

Pro la torentaj pluvegoj la lago Tan­ganjiko kaj precipe la rivero Mu­ longvo transiris siajn fluejojn kaj alfluis la ĉirkaŭaĵojn, kie la akvoj kaŭzis ne­ atenditajn eroziojn, mortigis plurajn per­­sonojn kaj kortbestojn kaj faris gra­ vajn ma­terialajn damaĝojn.

Pluraj dekoj da kadavroj estis re­trovitaj en la koto kaj ankaŭ sub la ruinaĵoj de kelkaj disfalintaj konstru­ aĵoj. Same, pluraj centoj da domoj estis de­truitaj, el kiuj multaj ne plu uzeblas nun. Feliĉe, neniu esperantisto pereis en la katastrofo, sed familianoj de kel­ kaj el ili perdis siajn domojn pro disfa­ lo de tiuj ĉi. Iuj perdis nur siajn endo­ majn havaĵojn, plejparte damaĝitaj aŭ forportitaj de la grandaj kvantoj da ro­ jaj akvoj. Tiuj, kiuj sukcesis vekiĝi kaj fuĝi el la danĝero iris al la lernejoj kaj preĝejoj, kie ili tranoktas en tre mize­raj kondiĉoj.

La situacio en Uvira ankoraŭ pli akriĝis. La elsaviĝintoj alfrontas nun la problemon de malario. Estas pluv­ se­zono, multiĝas la kuloj, sed la homoj plu dormas sen kulvualo. Man­kas trin­kebla akvo, la sola ŝtata akvo­pro­vi­za infrastrukturo en la urbo ĉesis funk­ cii pro detruiĝo. Pluraj homoj an­ko­ raŭ ne havas eblon lavi aŭ ŝanĝi siajn

ves­taĵojn. Uvira iĝis vere fantoma ur­ bo ne nur pro la inundego, ebola kaj koronvirusa malsanoj, sed ankaŭ pro la malsato, haŭtmalsanoj, ĥolero kaj grandiĝanta malsekureco kiel ŝtelado, rabado…

La homoj en Uvira kaj aparte ni­ aj esperantistaj geamikoj bezonas ur­ ĝe subtenon. Ili bezonas nutraĵojn por pluvivteni sin, vestaĵojn por sur­me­ti, kuracilojn, kulvualoj, iom da mon­su­ mo, kio utilus por plibonigo de ilia viv­situacio kaj se eblas ankaŭ por ri­pa­ri la difektitajn domojn. La riparon de ti­ uj ĉi, havigon de la perditaj aĵoj, ili ne povas mem fari, precipe pro manko de asekuroj kaj ŝparmono en la lando, kie la homoj vivas per malpli ol usona dolaro tage.

Jen kial la Afrika Komisiono kaj la Estraro de UEA ĝentile alvokas ĉiujn bonkorajn esperantistojn bonvoli hel­pi pri la situacio en Uvira. Ĉiu alternati­

va mondonaco al la konto Espero ĉe UEA kun la celo “Uvira-20” estos tre bonvena kaj ne malpli dankata. Sub­ tenante niajn afrikajn aktivulojn, vi pru­vos, ke pli ol simpla lingvo Es­pe­ ran­to estas ankaŭ rimedo por la inte­r­ nacia solidareco eĉ en la plej ekstreme malfacilaj vivsituacioj.

La Esperanto-movado en Uvi­ra estas dinamika dank’ al junaj sindo­ne­ maj esperantistoj, kiuj ĉiam klopodas por plivigligi Esperanton surloke. Nun pro la aktivemo de pluraj fortoj ekzistas pli ol kvin Esperanto-kluboj kun entute cento da membroj tra la urbo. Krome, la esperantistoj de Uvira ankaŭ akto­ris kaj eldonis preskaŭ profesinivele jam 3 filmojn en Esperanto: “Infanaj rajtoj”, “Dank’ al la lingvo” kaj “Venĝemo”. Ti­ un lastan filmon vi povas spekti per Jutubo ĉe: https://www.youtube.com/watch?v=DhnXZ riYVKE&t=395s.

Afero de espero

Konciza historio de la Esperanto-movado en Afriko. Heidi Goes.

Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 2007. 86p. 21 cm. Ilus. € 6,00. Triona rabato ekde 3 ekz.

En la 1980-aj jaroj Esperanto rimarkinde ekdisvastiĝis en Afriko. Amaso da afrikanoj lernis la lingvon, fondis klubojn kaj landajn asociojn, kaj partoprenis en internaciaj renkontiĝoj. Tamen Esperanto ne estas tute nova afero en Afriko, sed ankaŭ tie la movado havas longan historion, en kiun la aŭtoro enkondukas la leganton per tiu ĉi pionira studo.

Esperanto

1347(6) Junio 2020

125

Eventoj

Irano EKis virtuale, sukcese, modele, 5-kontinente kaj 4-tage kun AMO! Reza Kheirkhah La 7-a Irana Esperanto-Kongreso (IREK-7) okazis kun 121 homoj el 35 landoj inter la 16-a kaj 19-a de aprilo 2020. 38 partoprenantoj estis enlandaj irananoj kaj 83 estis eksterlandaj es­ perantistoj; do, pli ol du trionojn kon­ sistigis la internacia samideanaro!

Irano estas unu el la landoj plej serioze atakitaj de la korona viruso, ta­ men tio ne malhelpis ke iranaj esperan­ tis­toj malgraŭ tiom da problemoj en­­ lande pensu pri okazigo de sia ĉi-ja­ ra Esperanto-Kongreso. Jam dum 6 jaroj ĝi okazis sukcese kaj ofte sufiĉe internacie, tamen ĉi-jare ĝi okazis eĉ

la kongreso kun multaj zorgoj pri la teknikaj aferoj. Ĝi komenciĝis je la 10-a matene laŭ la tehrana hor-zo­ no per malferma saluto de d-ro Sa­ yad­pour, la prezidanto de IREA (Ira­na Esperanto-Asocio), kaj poste d-ro Dun­­can Charters salutis nome de UEA, kies prezidanto li estas. Poste ve­nis vi­co de programeroj, kiel prelegoj tito­li­taj: “La angla aŭ Esperanto”, “Tajvano: Kul­ turo, turismo kaj Movado”, kaj “Es­peran­ to en irana gazetaro”. Plue: dek­lamo de poemoj, aŭkcio kaj artaj pro­gra­meroj, i.a. violon-ludado de irana es­perantis­ to. La sola programero kiu igis la parto­ pre­­nantojn (almenaŭ parte) stariĝi kaj mo­vi la korpon, estis prezentita de Yvonne Chen el Tajvano, profesia jo­goins­tru­istino.

La programeroj daŭris ĝis la 16-a horo oficiale kaj poste estis interko­na vespero, kiu daŭris ĉirkaŭ du horojn.

Aliĝo de pli ol okdeko da eks­ter­ landaj esperantistoj tra la mondo sur­ prizis la organizantojn!

Tago 2: Amaso da prelegoj plus muzikaj kvizoj

pli internacie! Ĉar oni decidis aranĝi ĝin virtuale, uzante Zoom-komuniki­lon.

Tago 1: Korbatoj en Tehrano!

Ekde frumatene kelkaj iranaj es­ perantistoj komencis la preparon por

126

Kontraste kun la unua tago, kiam la partoprenantoj havis problemojn pri teknikaj aferoj kiel voĉo kaj bil­ do ktp., en la dua tago ĉio iris pres­ kaŭ glate. Prelegis multaj pri diversaj temoj:

D-ro Sayadpour: Influo de Pan­de­ mio; Dima Ŝevĉenko: Revuo Esperanto; inĝ. Mamduhi: Nun Bezonenda: Nova Vivstilo; Prof. Cho: Kiel Tajvano sukcesis kantraŭstari Koronaviruson?; d-ro Cor­ setti: Ĉu Zamenhof mortis?; Anna Lo­ wenstein: UEA-Facila; Mireille Gros­ jean: Vunda mondo; d-ino Karimi: Ori­ enta Azio kaj Esperanta Amikeco; d-ro Azarhushang: Esperanto: mond-agado, Literaturo kaj Tradicia Medicino. Ĉi-tage okazis ankaŭ kviza koncerto “Violo­ no de la mondo” de Fransoazo Oazo Noireau, kio estis interesa kaj unika. Aliaj artaj programeroj okazis, i.a. kantado de Anjo Amika. Cetere, multaj kune tagmanĝis virtuale tiel ke iuj eĉ skizis recepton de siaj manĝaĵoj, kio montris la diversecon de tio internacie.

Tago 3: AMO-Seminario, Poemoj, Tonkin-a prelego Ĉi-tage pandemi-rilataj prelegoj abundis: d-ro Kimura Goro prelegis pri Ki­el Esperanto povas kontribui al post-ko­ ronvirusa mondo?, kaj kvankam prof. So Jinsu (la prezidanto de KAEM) prelegis pri Azia Movado, ene de lia prelego estis multe da mencioj pri la pandemio, kaj en la lasta programero matena Jorge Camacho regalis la partoprenantojn per multaj belaj poemoj, kvankam ne pri ĝojaj aferoj! Temis pri partoj el Viru­ saj Versoj, baldaŭ aperontaj en la sek­va numero de Beletra Almanako.

1347(6) Junio 2020

Esperanto

Poste venis la vico de la AMO-se­ mi­nario. Por la unua fojo tiu fama semi­nario estis organizita virtuale. Ste­fan Mac­Gill gvidis ĝin kaj kelkaj fa­maj ira­naj kaj alialandaj figuroj, kiel Ah­mad Reza Mamduhi, Hamzeh Shafiee kaj Hamid Babadi Akasheh, faris pre­legojn.

Sed la kulmina programero de la tago estis tiu de prof. Humphrey Tonkin, du-foja prezidinto de UEA, pri “La es­primkapablo de Esperanto”.

Komen­ce li menciis pri siaj spertoj ri­la­ te al la irana Movado kaj sia vojaĝo al tiu lan­do en 1977. Poste, malgraŭ la ofi­ci­ ala fermo de la kongreso, iuj kon­gres­a­ noj daŭrigis babiladon diversteme.

Tago 4: Kajto, Amo, rezolucio, fino!

Tio estis la lasta tago kaj oni ko­ mencis ĝin per koncerto de Kajto, mondfama Esperanta muzik-gru­­po.

La duo kantis kelkajn malno­vajn nos­­­talgiajn kantojn plus kelkajn no­vajn dum du partoj de la kongreso. Alia matena programero estis legado de La Rezolucio de la Kongreso por ap­ robiĝo fare de la partoprenantoj (ti­es kompletan tekston vi povas legi su­be).

Post la virtuala manĝo, Stefano Kel­ ler, la re­prezentanto de UEA ĉe UN en Ĝe­nevo, prelegis pri Agado de UEA por lingvaj rajtoj. Poste denove AMO ve­nis kun prelegoj de Mirejo Grosjean

pri Limoj – en la ombro de migradoj kaj devigaj izoliĝoj, Jérémi Sabiyuma, es­ trarano de UEA, pri AMO, Katalin Ko­­ váts pri La kontribuo de Edukado.net kaj d-ro Keyhan Sayadpour pri La rolo de UMEA en nuntempo.

La lasta kaj pinta programero de la lasta tago – kaj de la kongreso – estis elsendo de registrita prelego de prof.

Robert­ Phillipson,­ fama ­lingvisto, kun la temo "5 mitoj pri la angla lingvo".

Fakte li estis invitita por prezenti vi­ van prelegon dum la kongreso, ta­ men pro sia troa okupiteco, li par­don­­ petis kaj bonvole kaj subtene per­me­ sis esperantigon kaj elsendon de sia anglalingva prelegeto. La prelegteksto, kiun legis Reza Kheirkhah, estis tra­ dukita de Benjamin Irwin, res­pektive irana kaj kanada esperan­tis­toj, loĝantaj en Tajvano.

Kvankam tiel la kongreso venis al sia fino (finfine!), tamen oni daŭrigis la vesperon per deklamado de ori­gi­ nalaj kaj tradukitaj poemoj fare de par­ toprenantoj.

120 homoj el 35 landoj. Iranaj es­pe­ rantistoj preparis ĝin dum unu mo­ nato kun kelkfoja tek­nika testado.

Por ĝis-500-homa uzo de Zoom oni devis pagi pluan sumon, kiun ankaŭ irananoj mem kovris.

Verŝajne virtualaj okazaĵoj es­tas pli facile atingeblaj kaj por organi­ zantoj kaj por partoprenantoj; kelkaj malnovaj esperantistoj notis, ke post 30 aŭ 40 jaroj da esperantisteco, ili unuafoje povis partopreni in­ter­na­cian kongreson!

Fine, estas menciinde ke post tiu sukcesa okazigo de la kongreso, la funkciuloj de la CO de UEA turnis sin

Konkludo kaj kelkaj faktoj Tiaskala virtuala kongreso tut­ landa kaj ankaŭ internacia okazis por la unua fojo. Malgraŭ diversaj mankoj, ĉefe teknikaj, la kongreso es­ tis sukcesa kun partopreno de pli ol

al irananoj por ke ili helpu ankaŭ al virtuala okazigado de la 52-a Mal­fer­ ma Tago de la CO la 25-an de aprilo.

Ankaŭ tiu estis sukcesa evento, ra­kon­ ton pri kiu ni legu alipaĝe.

La Rezolucio de la 7-a Irana Esperanto-Kongreso (Virtuala) La 7-a Irana Esperanto-Kongreso, kiu unuafoje – sekve de la k(o)ronvirusa epidemio – okazis rete de la 16-a ĝis la 19-a de aprilo 2020 kun 121 partoprenantoj el 35 landoj;

mato-ŝanĝiĝo klare montras, ke la mondo estas unu, kaj interligita, kaj ke tiaj vastaj kaj vere danĝeraj problemoj povas esti solvataj nur je tutmonda nivelo;

Aŭskultinte la salutmesaĝojn de la prezidanto de Uni­ versala Esperanto-Asocio kaj de esperantistaj organizaĵoj el landoj kiel Ĉinio, Germanio ktp.;

Solvoj de tiaj problemoj kaj de aliaj, kiel malsato, manko de lernejoj kaj kuracado por ĉiuj, bezonas mondon sen militoj kaj sen aliaj formoj de agreso;

Aŭskultinte la paroladon de unu el la grandaj nuntem­ paj lingvistoj, d-ro Robert Phillipson, el la Universitato de Kopenhago, la plej konata subtenanto de egaleco kaj kontraŭ-imperiismo en la kampoj kultura kaj lingva;

Sociaj sistemoj, kiuj privilegias individuajn rajtojn kaj individuan profiton kaj malatentas sociajn problemojn kaj solidarecon kun suferantoj pro mizero, subevoluo aŭ mal­sanoj, jam montris sian kruelecon al homoj kaj sian ne­ efikecon en krizaj situacioj kiel la nuna kaj devas absolute ŝanĝiĝi;

Debatinte pri la problemoj de la movado por la internacia lingvo Esperanto en Irano kaj en la mondo; Analizinte la situacion en multaj landoj lige al la krizo pro la monda epidemio kaj lige al aliaj nesolvitaj problemoj pri manko de kunlaboro inter landoj kaj pri agresoj militaj kaj ekonomiaj.

Deklaras, ke: Problemoj kiel tiuj de la monda epidemio kaj de la kli­

Esperanto

1347(6) Junio 2020

Post la fino de la nuna krizo pro la monda epidemio, la mondo bezonos pacon, dialogon, solidarecon kaj toleremon antaŭ malsameco de ideoj kaj vivkonceptoj; En tia nova mondo sen imperiismoj kaj hegemoniismoj ankaŭ en la lingva kaj kultura kampoj, la internacia lingvo Esperanto, tutmonda lingvo de paco, interkompreniĝo kaj kunlaboro, povos trovi sian ĝustan kaj justan lokon.

127

Rete Retkunveno “Internacia Babilado” Krom grandaj Esperanto-aranĝoj kaj kursoj, al la virtuala mondo migris ankaŭ multaj kunvenoj de diversaj Esperanto-grupoj. La revuo Esperanto konatigos vin kun kelkaj tiaj spertoj. Ni komencos per la rakonto pri grupo, kiu estis inter la unuaj.

Françoise Noireau (Fransoazo) La Klubo Esperanto Kerjeno jam de jaroj ĉiun ĵaŭdon vespere kontaktadas esperantistojn de la mondo per Va­ca­ po (WhatsApp) kaj la mesaĝilo de Fejs­ buko.

Meze de marto, antaŭ la komenco de la kvaranteno, mi ekuzis Jitsi kaj lan­ ĉis reklamadon per kelkaj sociaj retejoj.

Sed la sono estis aĉa, ĉar mi ne sciis ke ĉiu partoprenanto uzu nur la liberan malpezan Kromion (Chromium) aŭ la komercan retumilon kiu ekuzas ĝin, Kromon (Chrome). Strange, Jistsi estas libera sed ne akordiĝas kun Fajrovulpo (Firefox). Sekve mi tuj saltis al Zomo (Zoom) kaj lanĉis 2 regulajn kunvenojn, unu lun­­don matene por la komforto de ni­aj aziaj samideanoj, kaj alian ĵaŭdon vespere, por la komforto de niaj ame­ rikaj samideanoj. En la komenco es­tis ene de du horoj inter 22 kaj 25 par­ toprenantoj el ĉirkaŭ 13 landoj.

Rapide mi lanĉis la nomon “In­ ternacia Babilado”, kreis afiŝon kaj rek­ lamis al diversaj sociaj retejoj. Tiel ni havis en niaj retkunvenoj tre diversajn homojn, foje junan komencantinon, kiu por la unua fojo konversaciis en Esperanto.

Plej gravas anonci en la movadaj re­ tejoj viajn eventojn al eventaservo.org/reta.

Bedaŭrinde multaj el miaj gea­ mi­koj el malriĉaj, ĉefe afrikaj landoj, ne kapablas partopreni pro foresto de reta konekto. Sed ili estas ĝuste tiuj, kiuj (skribe) plej petas mian opinion, pro misinformado per falsaj onidiroj kaj timigaj avertoj. Ili plej bezonus ko­ muniki kun ni, sed mankas mono por retaliro aŭ la signalo malfortas pro la troa uzado de interreto fare de la hejm­ restadantoj.

En niaj retkonversacioj, en marto ni ĉefe komparis la kontraŭdirajn re­ gulojn, kiujn trudis al ni niaj respektivaj registaroj en tiu escepta situacio de sanitara krizo, kiu trafas nin ĉiujn, ge­

128

fratojn de la mondo, pro iu tre mal­ grandeta kronviruso, kiu provokas tut­ mondan epidemion kaj konsciiĝon de nia unueco.

Kaj ni petis kaj donis konsilojn unuj al la aliaj pri memfarado de mas­koj (eĉ el mamzonoj, kafofiltriloj, kalsono), lavado de verda salato, rostado de pan­ tranĉaĵoj. Ni interŝanĝis informojn pri fidindaj retejoj (MOS, sanagentejoj). Ni ankaŭ helpis al tiuj, kiuj ne kutimas vi­ deotelefoni, neniam ekuzis Vacapon, ne scias uzi sociajn retejojn.

Iuj partoprenis por lerni kiel lanĉi retkunvenojn por sia klubo. Mi ankaŭ diskonigadas kontaktojn de unuj al la ali­aj. Foje, post retkunveno, mi gardas apar­tan unuopan kontakton kun la homo, kiu bezonas ĉu teknikan helpon, ĉu amikan aŭskultadon.

Poste mi kreis enketilon en la "okazaĵo" de Fejsbuko (tiel nomiĝas la evento en la Esperanta interfaco) por variigi la temojn, kaj la ĉefa proponita temo estas libroj, poste edukado.

Nur ke depende de la landoj, mul­ taj ne aliras al Fejsbuko kaj tiuj, kiuj balotis, ne estas la samaj, kiuj par­to­ prenos en la venonta retkunveno. Du horoj povas pasi, nur per la multaj sin­ prezentoj...

Poste mi anoncis miajn Duolingoeventojn en la samaj retkunvenoj. Ili an­taŭe okazis dum mia poliglota ren­kon­ tiĝo en mia vilaĝa kafejo, kvankam en mia izolita vasta kamparo neniu lernas per Duolingo. Krome mi pli-mal­pli par­ toprenis en kelkaj aliaj ret­kunvenoj, en Meksiko (per 8x8), Mul­house (la franca urbo plej trafita de la korona viruso), Bruselo, suda Afriko, suda Ameriko, Ger­manio (per Skajpo)…

Nun, post unu monato kaj duono da regula okazigo dufoje semajne, ni estas pli malmultaj kaj la temoj de niaj retkunvenoj estas pli variaj, laŭ la novuloj kiuj envenas: iu ĝardenumas kaj deziras montri siajn semojn, potojn, bedojn; alia bakis grandajn tortojn, kiuj donas al ni ĉiuj apetiton! Plia rakontas

pri la ekmalsaniĝo de lia hundo pro malsano simila al la koronvirusa; alia montras sian dresitan hundon, kiu obe­ as instrukciojn en Esperanto; oni mon­ tradas gazetojn, oni legadas alineon de romano kaj ni ofte muzikadas per di­ versaj muzikiloj kaj rakontas ŝercojn.

Kaj mi foje kaptas la okazon mu­ ziki per violono popolan melodion el la lando de unu el la partoprenantoj aŭ internacie konatan kanton.

Ni ankaŭ uzadas tiujn retkunve­ nojn por diskonigi niajn perretajn even­ tojn (la 7-an Iranan kongreson, en kiu mi dufoje koncertetis, la Malferman Tagon de UEA, la Holokaŭstan Tagon), kaj mi­ajn retkoncertetojn (en Irano, Is­ raelo, suda Ameriko).

Eblaj konsiloj por partoprenanto: – Por la sonkvalito: malŝaltu vian mik­ rofonon kiam vi ne parolas; – Por bildokvalito: la fenestro kun su­no ne direktiĝu al via dorso kaj al la ekrano; kaj la kamerao estu samalta kiel via vizaĝo; – Por via identigo: parenteze aldonu vi­ an landon, dekstre de via nomo (skri­ bita latinlitere) – Por ne timigi viajn kunparolantojn, ne kuŝu en piĵamo sur via lito!

Eblaj konsiloj por organizanto, kon­silo: Lanĉu vian retkunvenon! Vi po­­vas aldoni alian kunadministranton, oka­­ze ke vi ne povos regule ĉeesti. Ne nur ke tiaj retkonversacioj helpas niajn ka­rajn samideanojn ekzerci sin en la lingvo, sed tio montras al ili elementojn de nia kulturo kaj movado.

Por izolitaj esperantistoj, kiuj mi­ zere fartas dum deviga hejmrestado, tio povas esti unika instigo eliri el la lito kaj aktivi.

Se vi interesiĝas pri nia klubo, vizitu la paĝon ĉe Fejsbuko: https:// tinyurl.com/yajs8wkb.

Mi estas kontaktebla per multaj apoj de sociaj retoj. Jen estas mia ret­pa­ ĝo: https://tinyurl.com/y8zb3wow.

Invitu min retkoncerti al via klu­bo! Nova distraĵo: amfabelo kun mu­zi­ kaj emo­ciaj ilustraĵoj!

1347(6) Junio 2020

Esperanto

Opinio

Meditoj pri slogano Stefan MacGill Nia junulara fako, Tutmonda Es­ perantista Junulara Organizo (TEJO), laŭ­dinde lanĉis rapide serion da afiŝoj, celitaj al junuloj subite enŝlositaj en sia hejmo. Ĝi konsistas el simplaj, klaraj, allogaj karikaturoj, kun minimumo da teksto – tuj sorbeblaj de generacioj, kies atento-daŭroj estis sisteme ŝrumpigitaj tra la lastaj jardekoj. Jen la teksto en Es­ peranto: Ĉu vi enuas hejme?

Lernu Esperanton La lingvon simplan, neŭtralan kaj internacian Tiu afiŝo estas jam havebla en la lingvoj angla, araba, armena, ĉeĥa, ĉi­na, dana, eŭska, finna, franca, greka, gva­ rania, hispana, hungara, itala, kataluna, korea, kurda, nederlanda, persa, pola, portugala, rumana, salenta, slovaka, slo­vena, sveda, tagaloga, taja, tokipono kaj vjetnama. Aliru kaj elŝutu ilin ĉe https://akademio.tejo.org/varbiloj/.

Sed la tria kaj plej grava linio en la teksto maltrankviligas min. “In­ter­ nacia” enordas, sed “simpla” kaj “neŭ­ trala” por mi en Esperanto kaj la angla aktivigas alarmsignalojn. Sloganoj estas zorge (kaj multkoste!) ellaborataj, laŭ la subtilaj kromsignifoj kaj emocioj, kiujn ili vekas. Tio varias de lingvo al lingvo, de kulturo al kulturo.

Kial “simpla” ĝenetas min?

En Esperanto kaj en la angla, la ideo de “simpla” estas konfuzebla kun “simplisma” (angle: simple kaj sim­plis­ tic.) Ĝi alportas subsignifon de “mal­ kompleta” kaj sekve, ke la lingvo es­tas ia amuzeta ludilo, kaj ne vera, elprovita kaj vaste uzata komunikilo.

Mi agnoskas, ke reklamslogano ne rajtas havi piednotojn, kaj ne rajtas es­ ti vortoza. Antaŭ trideko da jaroj, Kent Jones el Usono, skribante pri Juna amiko, deklaris: “Komplikeco estas la mal­ami­ ko de merkatiko”. La piednoto, ki­un mi volus aldoni estas: * Simpla = relative facile lerneb­la ĝis nivelo de praktika uzeblo.

Sed tio duobligus la nombron da vortoj sur la afiŝo kaj tial neniel to­le­

Esperanto

reblus. Krome, por la celpubliko de TEJO, plejparte bone edukitaj kaj bon­ stataj junuloj, lingvo-lernado estas re­ la­tive simpla, ĉar ilia cerbo restas flek­ sebla kaj sorbema.

La vorto, kiu tamen plej ĝenas min estas “neŭtrala”.

Unue, la problemo estas, ke mul­taj aŭskultantoj havas malprecizan kom­prenon de ĝia signifo. Due, ĝi kun­ portas subsignifon de negativeco. Ho­ moj facile ligas la nocion <neŭtrala> kun <pasiveco> aŭ kun <inerteco>. Laŭ la rapidumo de aŭtomobilo, kiam ĝi staras ĉe <neŭtrala> la veturilo stagnas, ĝi iras nenien – ĝi ripozas.

La francoj delonge solvis tion, kaj transiris al la brila slogano “La lan­gue équitable”. Tio transformas la mis­ kom­preneblan kaj negativetan no­ci­on <neŭtrala> al io nepre pozitiva. Ba­ za postulo de merkatiko: proklamu la po­zitivon. Verŝajne ankaŭ aliaj lingvoj ha­vas similan solvon, sed la angla ŝte­ laĵo: “The equitable language” im­pre­ sas artefarite kaj la speco da esprimo uzata ĉefe de profesoroj de lingvistiko en Oksfordo aŭ Kembriĝo. Same: “The just language” kaj “The fair language” (ambaŭ teorie defendeblaj) komunike kaj emocie ne plenumas la bezonon.

En Esperanto tio bone funkcias: mi uzis la ĉefsloganon “justa lingvo” en mia festparolo al la Itala Kongreso en Fai de la Paganella en 2014. (vidu – solvota en aktivulo.net!). Tio proklamis tri sloganojn: Esperanto estas justa lingvo (por idealistoj), Esperanto estas fascina lingvo (por lingvemuloj), kaj “Esperanto estas lingvo” por la aliaj.

Bonajn ekzempladojn de la pro­ blemoj ĉirkaŭ la termino <neŭtra­leco> emfazis prof. Humphrey Tonkin en sia alparolo al la Irana Kongreso kaj la 63-a AMO-seminario – la unua virtuale

1347(6) Junio 2020

realigita. Por la ekstero <neŭtraleco> povas (eble) signifi la valoron de <ega­ leco>, sed interne multo ne estas neŭ­ trala. La lingvo neniel neŭtralas rilate al la fontolingvoj el kiuj la vortostoko kaj multo el la strukturo estis prenitaj.

Same ĝi neniel neŭtralas rilate al la lernfacileco por homoj en malsamaj mond­partoj. Vidu la plenan tekston de tiu prelego ĉe aktivulo.net sub <Aga­ daj raportoj> 2020 ĉe EKO 2019-19.

Mi kaj mia familio liveris la hun­ garan tradukon por la afiŝo, kaj laŭ fi­ deblaj informoj de denaska parolanto, la hungara traduko portas nur poziti­vajn krom-sentojn. Tio elstare montras, ke tradukoj povas superi siajn origina­lojn – en raraj okazoj. “Egyserü” kom­ bi­nas la sencojn “simpla” kaj “facila” do evitas la eblon de negativeco. Simile “sem­leges” ja signifas “neŭtrala” sed sam­tempe estas interpretebla kiel “senpartia”, do ne favoranta unu partion su­per la alia. Tuj komprenebla kaj po­ zitiva. Certe la tradukistoj por ali­aj ling­ voj trovis similajn lertajn eltur­ni­ĝojn.

La reagemo de TEJO, kiel ankaŭ de niaj plej aktivaj fakaj asocioj, ege laŭdindas. Ĝi signalas al ni, ke la es­ tonteco apartenas al tiuj, kiuj aktivas, suple reagemas kaj komprenas la ur­ ĝon de la situacio. Restas fakto, ke tiu kiu agas, malfermas sin al kritiko kaj riproĉoj. Mi faras nek unu, nek la alian, sed tiu simpla afiŝo de TEJO, kune kun la prelego de prof. Tonkin malfermis la pordon al meditadoj.

129

Fake, Science kaj Profesie tra la mondo

TEO, AMO kaj la Viruso Amri Wandel, estrarano pri Scienca kaj Faka Agado Nia kvara artikolo de la rubriko es­tos iom diferenca de la antaŭaj, en tio ke ĝi ne komenciĝos per raporto pri la ko­ro­na viruso, sed per io multe pli Ĝoja: pre­zen­tiĝo de nova faka organizaĵo, kiu jam petis kunlabori kun UEA, kaj eĉ invitas al gustumado (intertempe nur virtuala) de aroma teo!

Poste ni raportos pri la lastatempe oka­zinta AMO-64, kies ĉeftemo estis Fa­kaj Asocioj, kaj fine tamen iomete pri la epidemio, sed en pli optimisma tono.

TEO bonvenigas vin!

La 25-an de julio 2019 en la kongresejo de la 104-a UK en Lahtio, Finnlando, kunvenis esperantistaj te-aman­­toj kaj fondiĝis la faka asocio Te­ amanta Esperantista Organi­ zo (TEO), kiu celas kunigi kaj interkonatigi ho­mojn kaj instituciojn pri tea industrio kaj tea kulturo kaj teni kontak­tojn kun neesperantistaj teo-organizaĵoj por reciproka subtenado kaj por diskonigo de Esperanto en tiuj medioj. Ĝis nun jam aliĝis 111 individuaj kaj 3 grupaj membroj, kaj sur Facebook troviĝas du paĝoj: Teamanta Esperantista Organizo kun 297 ŝatantoj kaj Teo kaj Amo kun 513 ŝatantoj. La 6-an de oktobro 2019 fondiĝis la korea filio de TEO en la 51-a Korea Kongreso de Esperanto kaj 17 esperantistoj aliĝis al la filio.

AMO temis pri Faka Agado Sabate, la 9-an de majo, kun­zu­madis ĉ. 40 personoj el ĉ. tridek landoj por partopreni la 64-an virtualan AMOseminarion. La evento traktis ĉefe Fa­kan Agadon kaj estis gvidita de Ste­fan MacGill. Prelegis du estraranoj de UEA: So Jinsu pri “Koreio – ek­zem­plodona lando” kaj Amri Wandel

130

Sub aŭspicio de TEO nun funkcias monda ekspozicio Teo, Amo kaj La Mondo, ĉefe organizita de Tianjin-a Es­ peranto-Asocio kaj danke’ al diverslandaj esperantistoj jam sukcese plenumita en Interkultura Centro Herzberg, Germanio; la urba biblioteko de Nový Jičín, Ĉeĥio, Es­pe­ ranto-Muzeo en Svitavy, Ĉeĥio; Olt-Distrikta Muzeo de Slatina, Rumanio; Muzeo en Glazov, Rusio, kaj muzeo en Visagino, Litovio.

TEO bonvenigas vin! Ni kune faru interesajn pro­jektojn, gustumu aroman teon kaj dividu ĝojon kaj feliĉon! Bonvole aliĝu! Jen retadresoj de Olga kaj Ĝoja por via rekta kontakto.

Olga lelka_shilyaeva@mail.ru Ĝoja perfectgoja@163.com En sia kunsido la 16an de majo la Estraro diskutis la peton de TEO kunlabori kun UEA. Samtage A. Wandel sa­ lutis nome de UEA la virtualan teo-kunvenon kiun TEO organizis okaze de la UN-internacia Tago de Teo, pri kiu UEA aperigis specialan komunikon https://uea.org/gk/873a1 pri “La viruso kaj Esperanto”, Ilona Koutny pri Uni­ versitata agado kaj Malgosia Komarnicka pri “Pollando – Regionaj asocioj levas sin al la nun­tempo”. La prezentaĵoj de la prelegoj estis rete distributitaj al ĉ. 2000 ad­resoj. Fi­ne okazis forumo, kiu faris plu­rajn rekomendojn al UEA, in­­ter ili peti de la Fakaj Asocioj plurajn kon­taktadresojn, kura­ĝigi Fakajn Asociojn kunlabori kun aliaj asocioj (fa­kaj aŭ lan­daj), malaltigi la postulojn por kun­labo­ran­taj Fa­kaj Asocioj, sed male pli­larĝigi la devojn de ali­ĝin­taj Fakaj Aso­­ cioj, ekzem­ple raporti pri sia aga­do, laŭ­bezone proponi al Fakaj Asocioj novajn kon­­traktojn, kiuj reflektu tiujn re­ko­ mendojn kaj ĝisda­tigi la liston de fakaj organizaĵoj, aparte koncerne ili­an aktivecon.

Tiuj rekomendoj bele reflektas la diskuton kiu okazis unu semajnon pli frue en la Estraro kaj la UEA-listoj, sek­ ve de kiu mi proponis modernan ŝablonon por kunlabora kontrakto de Fakaj Asocioj, ĉar evidentiĝis ke la plej las­ te konataj kontraktoj aĝas ĉ. tridek jarojn kaj estas ege arkaikaj, kaj pluraj Fakaj Asocioj ne havas kontrakton aŭ ne povas ĝin trovi.

1347(6) Junio 2020

Esperanto

Ĉu videblas la fino?

Por tamen tuŝeti la temon kiu plej okupas la homaron en la lastaj mo­ natoj, laŭ la plej ĝisdataj datumoj (kiel videblas en la aldona grafikaĵo, kaj pli detale en la UEA-retpaĝaro https:// revuoesperanto.org/korona_viruso), pluraj lan­doj (ekzemple Italio, Hispanio kaj eĉ Eŭropo kiel tuto) jam pasis la kul­ minon de la epidemio. Kiel emfazis mia prelego en AMO-64, malgraŭ ĉ. unu-semajnaj ondoj, la taga nombro de no­vaj infektitoj kaj mortintoj komencas malkreski. Aliflanke, landoj kiel Usono kaj Brazilo ankoraŭ ne atingis tiun punk­ton, sed la ĝenerala tendenco do­ nas esperon.

Universala Esperanto-Asocio https://katalogo.uea.org

Esperanto

1347(6) Junio 2020

131

Eventoj

Koronvirusa pandemio kaj la 52-a Malferma Tago Said Baluĉi, Fernando Maia Jr., Anna Striganova, Dima Ŝevĉenko Ni informis la membrojn ke pro la progreso de la pandemio kaj sekvan­te la rekomendojn de la oficialaj instan­ coj de Nederlando, ni devis nuligi la ĉeestan okazigon de la 52-a Malfer­ ma Tago, kiu laŭplane devus okazi 25.04.2020 en la CO de UEA/TEJO.

pri la daŭrigo de la okazigo de aliaj re­ taj kunvenoj.

Estis prelegoj, kiujn la prelegantoj antaŭe registris kaj dum la okazo oni povis spekti la filmetojn en Jutubo (You Tube). Estis vivelsendaj prelegoj pere de Zomo (Zoom). Vi povas (re)spekti ilin ĉe la kanalo UEAviva – youtube. com/ueaviva. En la kanalo aldoniĝas unu post la alia ankaŭ aliaj prelegoj, ek­zemple baldaŭ aperos tiu de TEJO. Nun tie vi jam povas trovi la pre­ legon de Orlando Raola “La nepoj nin benos, se ni ion al ili transdonos” kaj reregistritan prezenton de Anna Stri­ ganova “Pri la revuo Esperanto kaj la Reta Revuo”.

Resumo de la programo Per Jutubo okazis (premieris an­taŭ­ registrite):

Mireille Gros­jean

Sed intertempe venis la ideo oka­ zigi ĝin rete. Estis granda defio, ĉar neniu inter ni havis sufiĉan sperton.

Ta­men multaj membroj kaj kolegoj ku­ raĝigis nin. Iliajn nomojn vi legos sube.

Ne nur la organizantoj, sed ankaŭ uzantoj devis alkutimiĝi al tiu nova pe­­riodo kaj al tiuj novaj teknologioj.

Am­baŭ flankoj, la organizantoj kaj la pub­liko, trovis kelkajn defiojn. Sed la re­zulto estis vere sukcesa kaj pensigis

Filmo Vizito al la Centra Oficejo (komu­ na spektado) Filmo Konciza bild-historio de la Centra Oficejo (komuna spektado) Spertoj pri tradukado-interpretado kaj amu­­­ zaj anekdotoj tiurilate (Mireille Gros­jean) Speciala prelego Burunda teo (Jéré­mie Sabiyumva) Esperanta mondliteraturo, ĉu mi povas kontribui? (Marianne Pierquin) Speciala prelego Burunda kafo (Jéré­ mie Sabiyumva) Speciala prelego Sin nutri per la natu­ ro (Lode Van de Velde) Komparo inter du planlingvoj: Espe­ran­ to kaj Rumantsch Grischun (svisa du­ onoficiala lingvo) (Mireille Gros­jean) Speciala prelego TEO (Zhang Ping “Ĝoja”, Olga Ŝiliaeva kaj Rafael Hen­ rique Zerbetto)

Lode Van de Velde

Prezidantaj perspektivoj pri UEA (Dun­ can Charters) Per Fejsbuko-paĝo de UEA: Retkoncerto de Kjara, speciale por la Malferma Tago La filmregistradon gvidis kaj mas­­­trumis nia tre valora amiko kaj ko­le­ go Emilio Cid, helpate de nia juna kaj energia kolego Luis Obando. Iliaj far­oj efektive estas unu el la unuaj kaj plej gravaj kuraĝigaj paŝoj. La Zomo-elsen­ don mastrumis kolegoj el IREA (Irana Esperanto-Asocio).

Fermis la tagon IREA, Fernando Maia kaj Saïd, ankoraŭ kun partopreno de membroj. Estis ĉarme.

Disponigo de la DVD Vizito al la Centra Oficejo havis kelkajn celojn.

Unue ĝi estas materialo, kiu kuŝis ne­ ali­­rebla en la stoko de la libroservo. Ĝian enhavon ne eblis spekti sen aĉeto de la DVD – kaj vero estas, ke multaj

Per Zoom – vivelsenditaj prelegoj:

Olga Ŝiliaeva

132

Pri la revuo Esperanto kaj la Reta Re­vuo (Anna Striganova) La koronvirusa pandemio: evoluo kaj implicoj por Esperanto (Amri Wandel) Kiel TEJO funkcias kaj respondas al la koronvirusa krizo (Léon Kamenický) La nepoj nin benos, se ni ion al ili transdonos (Orlando Raola)

1347(6) Junio 2020

Jéré­mie Sabiyumva

Esperanto

Tiu disponigo de la enhavo estas an­ kaŭ omaĝo al la laboro de la CO mem.

Tempo ŝanĝiĝas kaj ni ekhavas novajn akirojn, novajn “konkerojn”, kiuj mon­ tras la vivadon de Esperanto kaj de la movado.

Marianne Pierquin

ne plu havas la necesajn ludi­lojn. Tial ni sukcesis nun disponigi tiun ma­ terialon al ĉiuj, kiuj povas aliri Ju­tu­ bon. Certe pli ampleksa publiko! Ni stu­das nun manieron provizi per tiu materialo ankaŭ Ĉinion, kie Jutubo ne spekteblas libere. Ĉu estas aliaj landoj en tiu situacio, ni ankoraŭ esploras kaj bon­venigas informojn.

Kiel vi povas legi en la komuni­ koj, tiu materialo havas vere valoran informon por la memoro kaj la his­ torio. Ni invitas relegi la informojn.

Anna Striganova

Ne mankis informoj. Vere ne. Ĉio bezonata estis en la paĝo de la evento ĉe Eventa Servo. Kaj komence de ĉiu komuniko pri la MT ni petis, ke oni vizitu tiun paĝon. Ĉiuj instrukcioj inkluzive kontaktinformojn de tekni­ kaj zorgantoj estis tie.

Ni povis havi rekordan MT-on.

En iu momento 122 homoj ĉeestis sam­ tempe la MT-ejon en Zomo. Sed tio ne estas la fina nombro. Iam eliris homoj kaj poste envenis novaj. Laŭ la kalku­loj ni facile superis 150. Entute 148 homoj el ĉirkaŭ 50 landoj subskribis la virtualan gastlibron! (Cetere iliaj da­­­­ tumoj estos uzataj por la loterio kaj por la transskribo en la fizikan gast­lib­­ron en la CO. Poste la virtualaj es­tos for­vi­ŝi­taj kaj ne konservitaj). Kaj kio pri la kon­ certo de Kjara: 89 homoj spek­tis per Zo­ mo, sed per Fejsbuko (Fa­cebook) 4097 spektis kaj 738 ko­mentis aŭ reagis. Cer­ te estas kialoj por plu esperi kaj labori.

Fina bona novaĵo: donacoj pro la MT jam dum la aranĝo superis 330 eŭrojn. Do ni atingis nian unuan ŝtu­ pon. Dua ŝtupo estas 850 eŭroj. Do ni rekuraĝigas simbole donaci. La unua ŝtupo permesos distribui ĉiujn DVDojn Vizito al la Centra Oficejo, kiuj kuŝis en la stoko. Vere sinceran dankon al la donacantoj! Tiu donacado havas gran­ dan valoron por ni. Ĝi reprezentas la gajnon, kiun la libroservo ne povis ha­ vi pro la nuligo de la ĉeesta MT. De­

nove dankon! Kaj kuraĝon al ĉiuj plu donaci.

Ni ne povas ne redanki al: Emilio, Lu­is (Jutubo); bravuloj de IREA (Zoom); Kjara, Paola, Flo (Vinilkosmo); la Cen­tran Oficejon kaj kolegojn en la Estraro de UEA kaj TEJO (inkluzive de ko­mi­ siitoj kaj volontuloj) pro la subteno kaj hel­po; teamon de la revuo Esperanto; ĉiujn prelegantojn; ĉiujn donacantojn; kaj ĉi­ujn partoprenantojn, ĉar sen ili ne ha­vas sencon la evento. Tio estis vere es­periga kunlaborreto. Fine dankon al la eldonejo Espero kaj Petro Baláž, kiuj afable konsentis pri la disponigo de la DVD kaj teknike observis la eventon por estontaj plibonigoj.

Kjara

Fina danko iras al Yves Nevelste­ en, Fernando Ŝajani kaj Robin van der Vli­et, kiuj oficiale zorgas pri la retejo Eventa Servo, kaj la Telegram-grupo de UEA. La retejo Eventa Servo nun funk­cias kiel vitrino por konstanta espe­ran­­tis­ta reta kongresumado. Se vi iras al la retejo, vi trovas 24-horan eblon re­te kongresumi: https://eventaservo.org/v/k­a­­­len ­­daro – genie!

Vizitu la Retan Revuon https://revuoesperanto.org por trovi pli da interesaj publikaĵoj Ankaŭ vi povas esti aŭtoro de la Reta Revuo!

Por kontribui, skribu al la redakcio redakcio@revuoesperanto.org (kun noto en la titolo “Reta Revuo”).

Esperanto

1347(6) Junio 2020

133

UEA

Estrara Raporto pri la agado de UEA en 2019 La Estraro de UEA en majo 2020: • Duncan Charters (Prezidanto)

• Aleks Kadar (Ĝenerala Sekretario) • Orlando Raola

• Fernando Maia Jr. (1-a Vicprezidanto)

• Amri Wandel

• So Jinsu

• Trezoro Huang Yinbao (2-a Vicprezidanto)

• Jérémie Sabiyumva

• Ĝenerala Direktoro: Martin Schäffer

En la junia numero de la revuo Esperanto aperas la jara raporto de la Estraro de UEA. Se vi deziras legi pli da detaloj, estas aliaj raportoj tra la jaro, troveblaj ĉiuj en la retejo de UEA: https://uea.org/teko/komitato.

Enkonduko

Agadkampo 1: Konsciigo

La jaro 2019 estis la Internacia Ja­ ro de la Indiĝenaj Lingvoj kaj la unua ja­ro post la kotizreformo aprobita de la Komitato de UEA en 2018. La 104-a Uni­versala Kongreso sukcese okazis en Lahtio, Finnlando, kun elekto de no­ va Estraro. UEA plu frontis financajn defiojn, sed kun jam pozitivaj rezultoj post la komitata instrukcio duonigi la deficiton en 2020. Denove rekorda es­ tis partopreno en la Belartaj Konkursoj.

Substrekindaj atingoj estis: ĉefparola­do de R. Maertens en la ferma ceremonio de Junulara Forumo de EKOSOK; sa­luto en Esperanto de ministrino de Sve­dio, Amanda Lind, al la UK; la inter­na­cia kalendaro Eventa Servo; estigo de UEA. facila kaj Forumo de UEA; kaj okazigo de la 7-a Afrika Kongreso de Esperanto.

Informado: Unu el la ĉefaj taskoj de UEA, pri­ zorgis Informadon en 2019 la tiama es­ trarano E. Cid kaj poste la estrarano So Jinsu, helpe de granda teamo: es­tra­ra­ noj, komisiitoj, volontuloj, landaj aso­ cioj kaj aktivuloj. Elstaris kunlaboro kun Ĉinio, kaj UEA plu sekvis kun­ la­boreblojn kun Duolingo. E. Cid rek­ lamis la kurson ĉefe inter junuloj kaj aktive esploris ĝiajn forumon, even­tokalendaron kaj spacon por estigi studgrupojn. Li nomumis R. Tavares kun­­ ordiganto de la Esperanto-grupoj. Am­­baŭ zorgis pri fondo de grupoj en di­ versaj urboj tutmonde kaj registris Es­ peranto-eventojn. Subtene de la Duolin­gokunordiganto R. “Margo” Kevess-Co­hen, Duolingo konsentis prilabori Es­pe­ran­

134

to-kurson por ĉinoj, dum franca ver­ sio estas preparata. Helpocele al tio la nov­elektitaj Prezidanto D. Charters kaj 2-a Vicprezidanto Trezoro fondis 12-personan teamon el Ĉinio, Usono kaj Bu­ rundo.

Kunlabore kun la teamo de UneskoKuriero UEA daŭrigis nacilingvan Es­ pe­ranto-reklamadon en ĉina socia reto, lanĉitan en januaro 2018. Ĝis decem­bro 2019 legis la reklamon 52 milionoj. En Brazilo F. Maia Jr. partoprenis sep-mi­ nutan intervjuon en regiona tele­vid­ka­ nalo nome de UEA kaj Brazila Es­pe­ ranto-Ligo.

E. Cid kaj R. Corsetti restarigis la­ borgrupon “Zorgantoj Pri Informado” (ZPI) kiel konstantan laborgrupon de UEA. ZPI tradukas kaj diskonigas in­ formojn pri Esperanto, UEA-agado kaj Eksteraj Rilatoj, kunlabore kun landaj asocioj.

UEA plu aktualigis la retejon Es­ peranto.net, kiu estas disponebla en de­koj da lingvoj, kie funkcias la pro­jek­­ to “Amikoj de Esperanto”, kun la ce­lo kolekti subtenantojn de Espe­ranto. En 2019 pli ol 650 homoj sub­skri­bis kaj

1347(6) Junio 2020

Esperanto

ricevis plurlingvan serion da komu­ nikoj: Esperante, angle, portu­gale, fran­ce, hispane kaj arabe. Al tiuj, kiuj elektis Esperanton kiel lingvon, sendiĝis apar­ ta komuniko por (re)aliĝo.

Informagado okazis ankaŭ ĉe Fa­ cebook, celante ĉefe komencantojn kaj lernantojn de Duolingo. De tio la nom­­ bro da “ŝatantoj” de la Facebook-pa­ ĝo de UEA superis 7000. Grava estis la rolo de la retejo uea.facila.org. Lan­ ĉita en 2019 de E. Cid laŭ instigo de A. Löwenstein, ĝia redaktoro, la rete­jo proponas tekstojn en facila Espe­ran­ to kaj celas novvenintojn en la mo­ vado, kun granda parto de la en­ha­vo prezentanta la progresojn en Espe­ran­ tujo. Pro tiu sukcesa projekto kaj sta­ rigo en 2006 de la Movada Foiro, kiun ŝi prizorgas ekde tiam ĉiujare, A. Löwen­ stein estis elektita Esperantisto de la Jaro. Facebook-grupo de uea.facila estas tre vigla, kun partopreno de la celata publiko.

Kun sama celo pli vidigi la Aso­cion kaj la movadon, UEA invitis al la 51-a Malferma Tago (novembro) du pro­fesiajn ĵurnalistojn el Ĉina Radio In­ter­na­ cia (ĈRI) por fari filmon pri la Centra Oficejo kaj Roterdamo, kaj kro­me an­ kaŭ filmon pri la Esperanto-movado en Francio. Okaze de la Homrajta Tago (10-a de decembro) kaj Zamenhof-Ta­go (15-a), instige de I. Gonĉarova kaj kunlabore kun TEJO (estrarano L. Obando kaj oficisto A. Palmer) UEA kreis belajn afiŝojn por vasta informa uzo.

Eksteraj rilatoj: La laboroj pri ER komenciĝis en 2019 per la Gazetara Ko­muniko (GK) n-ro 777, amplekse pa­rolanta pri kun­la­ boroj inter UEA kaj UN. Gvidis la unu­ an jarduonon la tia­ma es­tra­rano S. Spa­nò, kun la tiama pre­zidanto M. Fettes kaj grupo de nomu­mi­taj UEA-repre­ zen­tantoj ĉe UN en Nov­jorko, Ĝe­nevo, Vieno kaj Parizo (Unesko). Poste, en aŭ­gusto, prenis la torĉon la novelektita Vic­prezidanto F. Maia Jr., kiu daŭrigis la kunlaboron kun la UEA-reprezentantoj kaj aliaj novelektitaj estraranoj, ĉefe D. Charters kaj Trezoro.

Esperanto

La riĉan agadon de UEA ĉe UN, subtenatan i.a. de ESF kaj TEJO, eblas ko­­ni per la informiloj de la retejo es­pe­ran­ toporun.org, aperanta dumonate, kaj per GK-oj: almenaŭ 19 komunikoj ri­latis en 2019 al ER. Ĉiuj tiuj komunikoj aperas du- aŭ trilingve (Esperante, angle, fran­ ce), foje en aliaj lingvoj, uzataj ne nur por informi la E-komunumon, sed an­ kaŭ neesperantistajn instancojn en UN tra EKOSOK kaj la Fako pri Publika In­ formado (UN-Novjorko).

Akcepto de UEA kiel partnero por la Internacia Jaro de Indiĝenaj Ling­voj estis la unua grava okazaĵo por ko­men­ci la laborojn pri ER en 2019. En feb­­ruaro, ĉirkaŭ la Tago de la Patrina Ling­vo, okazis en Novjorko kunveno de la Komi­ tato de NRO-j pri Edukado, Ler­nado kaj Alfabetigo, komitato de la Kon­ferenco de Neregistaraj Organizaĵoj (CoNGO), de kiu la Estraro de UEA fariĝis mem­ bro. En la kunveno H. Tonkin, UEAreprezentanto en Novjorko, priskribis la delongan ligon de UEA kun la UNlaboro. En marto UEA intervenis por traduko de la Universala Deklaracio de Ho­maj Rajtoj en la Usonan Gestoling­ von (nun disponebla en la retejo de UN) kaj bondeziris al Sir Brian Urqu­ hart pro lia centa naskiĝtago: al li en 1991 UEA aljuĝis la Premion Zamenhof, rekone al multaj jaroj de servado al UN kaj pacfarado.

En aprilo (4-6) la Estraro de CoNGO kunvenis en Vieno kun partopreno de UEA, reprezentata de H. Tonkin kaj H-M. Maitzen. En 8-9 S. Spanò, kun­la­ bore kun TEJO, partoprenis Junularan Forumon de EKOSOK en Novjorko, ki­ am R. Maertens, komitatano de UEA kaj komisiito de TEJO pri ER, ĉefparoladis en la angla pri Esperanto dum la fer­ma ceremonio, unu el la plej altaj atingoj en nia Esperanto-agado ĉe UN en la las­taj tempoj. En majo (9-10) Studgrupo pri Lingvoj kaj UN, gvidata de H. Ton­ kin, okazigis Simpozion pri Lingvo kaj Unuiĝintaj Nacioj en Novjorko. En ju­ nio, H. Tonkin prezentis UEA-aga­don ĉe UN en la Landa Kongreso de Espe­ ranto-USA en Bostono. Inter febru­aro kaj junio S. Spanò kungvidis la­bo­rojn por dungi oficiston pri ER de UEA kaj TEJO (kunsalajrotan de TEJO kaj ESF).

Elektiĝis greka junulo, S. Papadatos, loĝanta en Bruselo.

En julio, krom la ĉiujara plurling­va informado pri Esperanto kaj ling­

1347(6) Junio 2020

Spyros Papadatos

vaj raj­toj okaze de la Tago de Espe­ ranto, okazis la 104-a UK sub la temo “Vivanta naturo – floranta kulturo”, kies programo plurflanke tuŝis la In­ ternacian Jaron de Indiĝenaj Lingvoj kaj Celojn por Daŭripova Evoluigo, kion reliefigas la kongresa rezolucio. Grava atingo estis ankaŭ la pliformaligo de laborgrupo Esperanto por UN. En aŭ­ gusto (26-28) D. Charters, kun A. Bennett (Esperanto-USA), R. Triolle (UEA-re­ pre­zentanto ĉe Unesko), H. Becklin kaj M. Griep (TEJO-reprezentantoj), gvi­dis atelieron “Ĉu la angla sufiĉas? Aŭs­kul­ tante la multajn voĉojn de la mondo” dum Civilsocia Konferenco de UN en Salt Lake City. En decembro (9-11) F. Maia Jr. partoprenis, komisiite de TEJO, kunsidon de Internacia Kunor­di­ ga Renkontiĝo de Junularaj Orga­nizoj (IKRJO/ICMYO), kiu okazis en Rio-deĴa­nejro en la Monda Forumo pri Ne­ formala Edukado.

En tiu dua jarduono UEA ofi­ci­ale subtenis la kongrestemon de la 55-a Brazila Kongreso de Esperanto: “Es­pe­ ranto kaj la Celoj por Daŭripova Evo­luigo: kion ni povas fari nun?”, rilatan al la Agendo 2030 de UN pri la CDEoj. Kun enorma danko la Asocio devis adiaŭi al la longjara kunlaboranto J. Lie­ch­ty kiel UEA-reprezentanto en Nov­ jorko, pro lia translokiĝo ekster la ur­ bon. En oktobro H. Tonkin reprezentis UEA en estrarkunsido de CoNGO en Ĝenevo, kiam akceptiĝis deklaro de CoNGO okaze de la 75-jariĝo de UN. Kvarpersona komisiono, en kiu li mem­ bris, elformulis la dokumenton, kiu aperas ĉe la retejo de CoNGO en pluraj lingvoj, inter ili Esperanto, kaj estis prezentita al UN. Kun CoNGO ankaŭ komenciĝis kunlaboro por akiro de sta­ ĝanto de UEA ĉe la UN-oficejo en Nov­

135

jorko, kaj UEA iniciatis la pro­ce­durojn por nomumo de S. Spanò kiel komisiito pri Eksteraj Rilatoj en 2020.

F. Lo Jacomo ĉe Ĝenerala Konferenco de Unesko

Kadre de Unesko, en aprilo UEA lanĉis la projekton “Disvastigi la idea­lojn kaj valorojn de Unesko per Espe­ ranto”. Delegacio (M. Fettes, Trezoro, F. Lo Jacomo, L. Teyssier) dufoje kun­ sidis kun Unesko-funkciuloj, kiuj pozi­ tive reagis al kunlaborproponoj, preci­ pe pri indiĝenaj lingvoj kaj eldonado.

En aŭgusto UEA rekomendis Esper­ anto-sekcion de PEN Internacia kiel kun­laboran organizon de Unesko por kontroli tradukojn en Esperanton. Pro agado de F. Lo Jacomo, en septembro Unesko decidis, ke Esperanto estos unu el la oficialaj lingvoj de Festivalo por la Paco, okazonta en Tolosa (Hispanio) en septembro 2020. UEA instigis ar­tistojn el la tuta mondo partopreni: al­ menaŭ 20 korusverkoj kolektiĝis. En no­­ vembro (12-27) la UEA-reprezentantoj,

136

B. Despiney, F. Lo Jacomo kaj R. Triolle, akompane de G. Tabard kaj J. Enselme, ĉeestis la 40-an Ĝeneralan Konferen­con. Nome de UEA F. Lo Jacomo pre­ legis sur la konferenca podio. La ja­ro estis la tria de Unesko-kuriero en Es­pe­ ranto. Ĝi plu aperis sub la gvido de la ĉef­redaktoro Trezoro kaj vicredaktoro A. Pechonkin. Elstara estis la unua el­ dono de 2019 pri indiĝenaj lingvoj. UEA provizis la revuon per oficiala retejo kaj sona versio kiujn laŭdis Unesko.

Preskaŭ 70 tradukantoj, provlegantoj kaj voĉlegantoj el trideko da landoj kon­ tribuis al la revuo, kiun UEA eldonis laŭ interkonsento kun Unesko. Ĉe la jarfi­no UEA ĉesigis la kunlaboron kun Unes­ ko pri eldonado de Unesko-Kuriero kaj ekde 2020 El Popola Ĉinio (China Report Press) eldonos ĝin. UEA rekomendis la malnovajn teamanojn al EPĈ.

Agadkampo 2: Kapabligo Instruado kaj Rilatoj kun ILEI: S. MacGill, tiama respondeca est­ rarano, par­toprenis en januaro estrar­ kunsidon de ILEI en Les Brenets (Svi­sio).

Progresis kunlaboro por aperigi no­van funde reviziitan Manlibron pri Instrua­ do (ankoraŭ preparata) sub gvido de K. Kováts. Samperiode D. Keefe pro­ ponis instrumetodon bazitan sur Unes­koKuriero, inaŭguritan en His­panio. Suk­cese okazis en Čačak la Kongreso de ILEI, en kiu partoprenis D. Charters, kiu transprenis la respondecon pri Ins­ truado kaj Rilatoj kun ILEI. Eksa pre­ zidanto kaj vicprezidanto de la Ligo, li mem gvidis instruadon de Espe­ran­ to per unusemestra kurso en sia uni­ versitato. En novembro D. Charters par­toprenis la Konferencon de ACTFL (American Council on Teaching Foreign Languages, Usona Konsilio pri Instruado de Fremdaj Lingvoj) en Vaŝingtono, kie li informiĝis pri tendencoj en ling­vo­ instruado kaj interkultura kompetento.

Daŭre subtenata estis Edukado. net, gvidata de K. Kováts. La retejo ha­ vis 300 novajn membrojn kaj superis 5500 anojn, devenantajn el 135 landoj, el kiuj Francio respondas pri 751 per­ sonoj. Kunlabore kun la Komisiono pri Esperanto en franca abituro de Espé­ ranto-France okazis tra UEA alvoko al instruistoj registri sian kurson en la retejo, el kiuj la 790 disponigitaj ekzer­coj estis elŝutitaj 8343 fojojn. La programo

Ekparolu, ĉe kiu aktivis en 2019 tride­ ko de volontulaj “geonkloj”, okazigis kvarcent lecionojn al ĉirkaŭ cento da “genevoj”. La ludo RISKO kaj sekcio KLERIGEJO transdonas kulturajn, mo­va­dajn kaj lingvajn konojn. Por sti­mu­ li esperantistojn ankaŭ al sana viv­ma­ niero estis lanĉita provversio de Kun­ paŝado ĉirkaŭ la mondo, kadre de kiu la partoprenantoj per siaj realaj kilomet­roj antaŭen puŝadas virtualan kara­ vanon, kiu vizitas Esperanto-cent­rojn, lokojn, klubojn kaj aranĝojn disvers­ lo­ke. K. Kováts mem gvidis paroli­gajn kursojn kaj instruistajn trejnseminari­ ojn, organizis KER-ekzamenojn kaj ak­ tive partoprenis en pluraj kongresoj kaj aranĝoj. Cetere en 2019 UEA renovigis sian membrecon en ALTE (Asocio de Lingvo-Testantoj en Eŭropo) por daŭ­ re kunokazigi KER-ekzamenojn. Laŭ­ kalendare 2019 estis la dek-dua ekza­ menjaro en kies fino ni atingis sume 2407 sukcesintojn el 75 landoj. Okazis entute 10 memstaraj ekzamensesioj, el kiuj unu estis la 8-a Tutmonda Ek­ zamensesio kun 15 ekzamenlokoj. La ekzamenoj disvolviĝis en 24 diversaj urboj de 16 landoj de tri kontinentoj.

En la tutmonda ekzamentago parto­ prenis 134 personoj en 11 landoj (Ĉi­ nio, Japanio, Francio, Kolombio, Uso­ no, Ekvadoro, Germanio, Svisio, Bri­tio, Brazilo kaj Suda Koreio). Fine ekza­me­ niĝis entute 205 personoj el kiuj suk­ cesis 165 (76%).

Universitatnivela agado: En ma­jo S. MacGill kiel Vic­pre­ zidanto de UEA salutis simpozion en la Universitato de Vroclavo (Pollando) kaj prezentis “Jun­aĝo kaj la Tria Aĝo en la Esperanto-ko­munu­mo”. Daŭre funk­ciis la kurso pri Esperanto kaj Inter­ lingvistiko en la Universitato de Ams­ter­ dam, en kiu unu­afoje estis uzita la nova ler­nolib­ro Amikaro, verkita de la katedrulo F. Gobbo. En 2019 li gastlecionis retu­me en la Universitato William Peace, Usono, kaj estis la plej ŝatata instruisto laŭ pri­ takso de partoprenintaj studentoj. La unuan fojon Interlingvistiko eniris dok­ tor-nivelan klason por lingvistikaj ti­pologoj ĉe internacia konferenco ALT2019 en Pavio. Po sep studentoj trapasis la ekzamenon pri la kursoj Interlingvisti­ ko kaj Esperanto en la universitata jaro 2018-2019.

1347(6) Junio 2020

Esperanto

Subtenu la agadon de UEA, (re)aliĝante ĉe uea.org/alighoj/alighilo Esploro kaj Dokumentado: En unua jarduono respondecis S. Spanò, kiu kunlaboris kun la komi­ siito A. García pri planoj rilataj al ter­ minologiaj aranĝoj kaj ĝisdatigo de re­taj informoj. CED plu kuneldonis la pre­stiĝan revuon Language Problems and Language Planning, redaktitan de F. Grin kaj M. Gazzola, ambaŭ konataj figuroj en la kampo de lingvoplanado kaj ling­ va justeco. Aperis rete la Informilo por Interlingvistoj en Esperanto kaj la an­ gla. H. Tonkin okazigis kolokvon de CED/ESF en Lahtio post la 104-a UK kaj plu gvidis laborojn de Studgrupo pri Lingvoj ĉe UN kaj en la Universitato Princeton. En la dua jarduono res­pon­ decis pri la fako O. Raola, organizinto de la Esperantologia Konferenco en Lahtio, kiu zorgis pri renovigo de la Estraro de CED. Aktivula trejnado: Seminarioj por Aktivula Maturi­ go (AMO) daŭrigis sian sukcesan vojon kun 8 seminarioj: 54 (Kaŝano, unuafoje en Irano), 55 (Da Nang, unuafoje en Vjet­namio), 56 (Złotorya, Pollando), 57 (Raleigh, Usono), 58 (Čačak, Serbio, same unuafoje, kadre de la Kongreso de ILEI), 59 (Timişoara, Rumanio), 60 (Kijiv, Ukrainio), kaj 61 (Bujumbura, Burundo, dum la 7-a Afrika Kongreso de Esperanto, ĉeforganizita de la nov­elek­tita estrarano, J. Sabiyumva, kiu nun­ tempe respondas pri Aktivula Trej­ nado). Post la UK J. Sabiyumva konsis­ tigis komisionon, kiu havas kiel taskon prikonsili kaj kunorganizi AMO-semi­ nariojn.

i.a. danke al la internacia kalendaro EventaServo.org, senpaga servo de UEA kaj TEJO, kreita de F. Ŝajani, kunzorgita de Y. Nevelsteen kaj donacakirita de UEA en 2019. E. Cid partoprenis no­me de UEA en la Centra Komitato de Paralela Universo, kiu enplektis espe­ran­ tistojn en dekoj, se ne centoj da lokoj en aŭgusto. Grava estis en la 104-a UK la elekto de nova Estraro kaj elstariĝo de indiĝenaj kulturoj kaj la saluto en Esperanto de Amanda Lind. Kun tris­ teco la komunumo adiaŭis al L-Ch. Za­ les­ki-Zamenhof, Honora Membro de UEA forpasinta oktobre, konata ki­el “la nepo” de la Majstro. UEA ofi­ciale esprimis sian kondolencon i.a. per sen­ do de mesaĝo por la funebra cere­mo­ nio.

Malfermaj Tagoj: La Malferma Tago de la CO okazis kiel tradicie dufoje. Kunorganizitaj de la CO kaj la Estraro, la aprila (50-a) es­tis jubilea kaj la novembran (51-a) sek­vis Seminario pri Financoj de UEA. Plu­raj estraranoj ĉeestis kaj partoprenis per prelegoj.

104-a UK, Lahtio, Finnlando:

Agadkampo 3: Komunumo En 2019 la Esperanto-komunumo ĝuis variajn eventojn kadre de UEA, landaj asocioj kaj partneraj grupoj. D. Charters salutis i.a. italan, japanan kaj ĉinan kongresojn kaj plurfoje estrara­ noj oficale reprezentis UEA en landaj eventoj. Krom la UK kaj du malfermaj tagoj, centoj da aliaj eventoj videbliĝis

Esperanto

La 104-a UK, Malfermo

Aliĝis 917. La kongresan temon re­­ĝisoris O. Ŝiliaeva. Elektiĝis nova Est­ raro, filmsalutis en Esperanto la sveda mi­nistrino Amanda Lind. Sukcese oka­­zis i.a. IKU/Scienca Kafejo, Kle­ri­ga Lun­ do, Tago de Lernado, Nacia Vespero, Internacia Vespero, Aŭtoraj Duonhoroj, Libroj de la Jaro, Esperantologia Kon­ ferenco, Belartaj Konkursoj kaj Kong­ resa Kuriero. Dum la Movada Foiro UEA sin prezentis per informa flugfolio.

Oka­zis futbalmatĉo kaj estis… la finna venko: la Esperanto-teamo, kiu ludis

1347(6) Junio 2020

kun viroj kaj virinoj, superis la lokan teamon, kun grava kontribuo de viri­noj. Ricevis diplomon 12 elstaraj agan­ toj: W. Diestel, A. Grigorjevskij, V. Ka­ difeli, R. Kheir-khah, M. Komarnicka, L. Wunsch-Rolshoven, P. Tchikpe, B. Tuider, Wei Yubin. Pri Elstara Arta Aga­do diplomon ricevis: J. Haazen, M. Ma­ lovec, A. de Salvo. La premio Deguĉi estis aljuĝita al H. Goes.

Landa kaj regiona agado: La nombro de aliĝintaj Landaj Aso­ cioj en UEA estis 71 fine de 2019: 8 en Afriko, 12 en Ameriko, 14 en Azio-Oce­ anio, 37 en Eŭropo. S. MacGill laboris pri la kampo kiel Vicprezidanto en la unua jarduono kaj daŭrigis kiel komisiito sub kunordigo de F. Maia Jr. Novembre li proponis novan superrigardon pri la agado de landaj asocioj, Landa Parad’, disponeblan en Aktivulo.net kiel novi­ gi­ta versio de GAMO, dividitan laŭ kon­tinentoj kaj regionoj. Septembron, kun­labore kun Ĉina Radio Internacia, UEA lanĉis la filmkonkurson “Mia Asocio, Mia Urbo”, plurcele: festi la 55-jariĝon de Esperanta disaŭdigo de ĈRI, diskoni­gi Esperanto-asociojn sam­ kiel kulturaĵojn en diversaj lokoj kaj kunligi aga­dojn pri ĝemelaj urboj, lan­ doj, kulturo, edukado, komunikado (Youtube) kaj var­bado. Venis 35 filmoj (11 filmetoj fa­re de ĈRI) pri 30 urboj kaj asocioj en 15 landoj en kvin kontinentoj kaj la jutubkanalo UEAviva superis 1100 abo­nantojn.

Afriko La tiama estrarano F. Maia Jr. ek­ uzis modelon por venki transpagajn barojn el Afriko, kio ebligis mempagitajn ali­ĝojn al UEA de 22 beninanoj laŭ la nova kotiztabelo. Li laboris kun akti­

La 7-a Afrika Kongreso de Esperanto

137

vuloj pri virinaj rajtoj por stimuli vi­ rinan partoprenon en la movado per sub­teno al Esperantista Virina Asocio en Afriko (EVAA) kaj la 1-a AKVo (Af­ rika Kongreso de Virinoj). Post la UK J. Sabiyumva novkonsistigis la Afrikan Ko­misionon, kiu laboris por regula apero de la informbulteno Esperanto en Afriko kaj la 7-a Afrika Kongreso de Esperanto, kiu okazis (21-27 dec.) en Bujumbura, Burundo, kun 135 par­to­ pre­nantoj el 9 landoj.

Ameriko F. Maia Jr. zorgis pri Ameriko. Kun S. MacGill kaj R. Corsetti novkonsisti­gis la Amerikan Komisionon, sub gvido de M. Gutierrez. Kontaktis eks-membrojn kaj novajn esperantistojn kun pozitiva rezulto por la membraro en Ameriko: reveno de Paragvajo kaj unuafoje en la historio alveno de Trinidado al la statistikoj de UEA. Azio-Oceanio Sukcese okazis la 9-a Azia-Ocea­nia Kongreso de Esperanto (Da­nang, Vjet­ namio, 25-28 apr., 281 partopre­nan­toj el 22 landoj). Tiam la Komisiono pri AziaOceania Espe­ranto-Movado (KAOEM) renoviĝis, kun Nisinaga A. kiel nova prezidanto. Post la kongreso Lee J-k. vizitis Kamboĝon por kuraĝigi lokajn esperantistojn. Ankaŭ sukcese okazis la Himalaja Renkontiĝo (16 feb.-8 mar., Ne­palo), 51-a Korea Kongreso (5-6 okt., Jinju, 129 partoprenantoj), 106-a Japa­na Kongreso kun 100-jariĝa ceremonio de JEI (12-14 okt., Saitama, el 459 aliĝin­toj nur 235 ĉeestis pro fortega tajfuno), 13-a Ĉina Kongreso (8-10 nov., Shaoxing, 300 partoprenantoj).

lavo), aŭspiciita de UEA, reprezentata de la tiama Vicprezidanto S. MacGill; la 6-a Poliglota Kunveno (29 maj-2 jun, Bra­tislava, 771 aliĝintoj el 68 landoj), spon­sorita de UEA; Esperanto-stan­do en la festivalo Pol’and’Rock (Pol­lan­do),

Ĝemelaj Urboj: La nova komisiito R. Coquisart ek­ aktivis. De Parizo flegis kontaktojn kun Berlino kaj Romo, kaj prizorgas spe­cifan Facebook-paĝon. Okazis la 1-a Esperanto-Forumo inter Seulo kaj Ŝan­ hajo (8-10 nov.) en Ŝanhajo kiel ĝe­ meliga projekto inter aziaj landoj, kun 50 esperantistoj el Koreio (13) kaj Ĉinio (37). Dua renkonto okazis 17-22 dec.

Pol'and'Rock

4-an fojon monsubtenita de UEA; pluraj landaj kongresoj, inter ili: Germana (junio, Neumünster), ki­el oficiala aran­ ĝo de Internacia Jaro de Indiĝenaj Lin­ gvoj; Hispana (majo, Malago); Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET, jul., Panevėžys, Litovio); Itala (aŭg., Triesto); Post la UK S. MacGill fariĝis kunordiganto de la Eŭropa Komisiono, sub gvido de A. Kadar. En Lahtio la komitato decidis, ke Malta Esperanto-Grupo ne plu ple­ numas la kondiĉojn de aliĝinteco al UEA. Mezoriento kaj Norda Afriko (MONA)

Eŭropo Sukcese okazis la 7-a Eŭropa Fes­ ti­valo de Esperanto-Kantoj (majo, Vroc­

MONA-kunveno

Poliglota Renkontiĝo

138

noj. Danke al plurnacia kunlaboro kad­ re de kontinentaj komisionoj kaj sub­ vencio de ESF, aperis kurda kaj taĝika versioj de Esperanto per rekta metodo (S. Marĉek). Post la UK la Estraro nov­ konsistigis la MONA-Komisionon.

Okazis la 12-a Mezorienta Kunve­ no (28-31 mar., Kaŝano) rekorde kun 36 partoprenantoj (18 eksterlandanoj) el 11 landoj, la unua internacia Es­ peranto-kongreso en Irano. Unu se­ maj­non poste okazis komuna Israela Kongreso kaj MONA-kunveno en Eilat (Israelo) kaj Akaba (Jordanio), kun ĉ.

50 partoprenantoj, el ili 25 eksterlanda­-

Faka kaj scienca agado: Dum la UK kunvenis 29 fakaj asocioj: AERA (radio), ATEO (ateismo), AVE (ekologio), BLE (budhismo), EDE (eŭ­ropa agado), IAdEM (matematiko), IFEF (fervojistoj), IJEA (juristoj), IKEK (komunistoj), ILEI (instruistoj), INOE (naturistoj), ISAE (sciencistoj), IKUEKELI (kristanoj), LIBE (blinduloj), LSG (samseksamo), MEL (muziko), Mond­ civitanoj, SAT (sennaciuloj), Spirita El­­dona Societo Lorenz, TADEN (nefu­ mantoj), TEO (teamantoj), TEFA (fut­ balo), TEJO, TEĴA (Ĵurnalismo), TEVA (vegetarismo), UMEA (medicina), UTGE (Tajĝiĉjŭano), Ŭonbulismo, Vinilkos­ mo-Eurokka (muziko), el kiuj plej mul­taj kunlaboras kun UEA. Krome okazis vigla Faka Forumo. UEA laboras kun 6 Aliĝintaj Fakaj Asocioj (ILEI, IFEF, IKEF, ISAE, LIBE, UMEA) kaj 28 Kun­ laborantaj. TEJO estas junulara sek­ cio. Teamanta Esperantista Organizo (TEO) havis fondkunsidon kaj petis iĝi kunlaboranta Faka Asocio de UEA. La Internacia Kongresa Universitato konsistis el 9 IKU-prelegoj kaj 5 pre­legoj dum Scienca Kafejo. Lee J-k. kun la redaktoroj A. Wandel, D. Ŝevĉenko kaj A. Striganova prizorgis la redaktadon kaj presadon de la IKU-libro, kun livero dum BET (Litovio), elĉerpiĝo en Lahtio kaj dua limigita represo en Israelo. A. Wan­ del aktualigis la IKU-regularon per klara labormetodo pri la IKU kaj IKU-libro.

Laŭ instigo de UMEA UEA akti­ ve subtenis iniciaton de Helsinki pri sci­enca plurlingveco kaj proponis al es­perantistoj, aparte tiuj, kiuj rilatas al sciencaj, edukaj kaj lingvaj temoj, sub­ skribi ĝin.

1347(6) Junio 2020

Esperanto

UEA eklaboris pri fortigo kaj re­ aktivigo de malfortaj kaj neaktivaj fa­ kaj asocioj kaj ekrilatis kun novaj or­ ganizaĵoj, ĉefe TEO, EVAA kaj Monda Spiritisma Asocio. agado: & Kultura 2019 heredis plurajn

gajnojn de 2018, deklarita de UEA kiel Jaro de la Esperanta Kulturo, kaj mem elstaris kul­ture pro sia statuso de Internacia Ja­ro de Indiĝenaj Lingvoj. F. Maia Jr., tiam estrarano, respondecis pri la fa­ ko, kun helpo de S. Spanó, antaŭa res­ pondeculo, kaj C. Nourmont, komi­siito pri Kulturo.

Gravaj unuaj atingoj estis la inaŭ­ gu­ro de rubriko “Monda Kulturo” en la reta revuo Esperanto, kunlaboro kun Vinilkosmo kaj donacakcepto de or­ kestra versio de la himno “La Espe­ro”. La rubriko uzas Esperanton kiel vektoron de kulturo kaj samtempe utilas kiel ilo por informagado al neesperantistaj artistoj kaj kulturaktivuloj, ĉefe se ili estas la temo aŭ originalaj aŭtoroj de la artikoloj en la rubriko. Pri Vinilkosmo, UEA kunstudis financajn solvojn kaj ebligis iron de reprezentanto de Vinil­ kosmo al la UK por prezenti al la ko­ munumo la nuntempan situacion kaj pla­nojn por venontaj kvin jaroj. Spe­ci­alan registron de “La Espero” (melo­dio de Félicien de Ménil) fare de SanktPeterburga Guberniestra Simfo­nia Or­ ke­stro, gvidata de Igor Ponoma­renko, produktis kaj donacis al UEA Profe­ soro pri Arto kaj individua membro Jo Haazen.

Esperanto

La UK mem estis grava podio por kulturo: krom ĉeesto de Vinilkosmo kaj unua oficiala uzo de la donaco de J. Haazen, muzikistoj restarigis sian fa­ kan asocion, MEL. Artaj programeroj kal­kulis je muziko, teatro, poezio kaj fo­ tarto. La Nacia Vespero okazis en la Sibe­ liushalo, unu el la ĉefaj muzikhaloj de Eŭropo, omaĝe al la finna komponisto Jean Sibelius, kaj ĉeesto de nordiaj indiĝenoj alportis unikajn konojn. Pri la arta programo zorgis la esperantista artis­to Timo Väänänen. Aparte kortuŝa estis la programero “Baldur Ragnarsson: ne fu­nebre, sed celebre”, kiu omaĝis unu el niaj plej gravaj verkistoj, forpasinta en decembro 2018. Substrekindas rekorda partopreno en la Belartaj Konkursoj (171 verkoj, plejparte poezio). Du novaj sub­branĉoj, Mikronovelo (Prozo) kaj Mo­nologo aŭ Skeĉo (Teatraĵo), eks­pe­ ri­mente inaŭguritaj en Lisbono 2018, estis oficialigitaj. Sukcesaj estis tradi­ ciaj programeroj, inter ili Aŭtoraj Du­ onhoroj kaj Libroj de la Jaro: pli ol 40 libroj de 20 eldonejoj anonciĝis inter julio 2018 kaj julio 2019.

Libroj de la Jaro La Libroservo de UEA proponis en 2019 novajn 150 titolojn al esperantist­oj, sume pli ol 28 000 paĝojn, ĉiujn anon­citaj en la rubriko “Laste Aperis”. Specialaj ofertoj “Libroj de la Monato” strategie reklamiĝis en Facebook kaj aliaj sociaj retoj, kun kreo de retbutiko en Facebook kaj pozitiva rezulto por vendoj, dum la revuo Esperanto aperigis plurajn re­ cen­zojn, multajn nun disponeblaj an­kaŭ en la Reta Revuo. Per Biblioteka Apo­go Bachrich ricevis librojn 21 bibliotekoj kaj asocioj el 12 landoj: Belgio, Benino, Brazilo, Bulgario, Ĉeĥio, Francio, Ger­ manio, Hispanio, Italio, Rusio, Togo­ lando kaj Ugando.

1347(6) Junio 2020

En septembro 2019 Nacia Teatro de Prago surscenigis la operon Sternen­ hoch en Esperanto, kadre de la Interna­ cia Teatra Festivalo en Nitro. UEA vas­te diskonigis la prezentaĵon, kiu estis rete vivelsendita kun subtekstoj en la ĉeĥa, angla kaj aliaj lingvoj. Premierinta en aprilo 2018 ĉe la teatro, ĝi estas la unua komplete esperantlingva lirika opero.

La libreton verkis la ĉeĥa komponisto Ivan Acher surbaze de ekspresionisma romano, Utrpení knížete Sternenhocha (“La suferoj de la princo Sternenhoch”), publikigita en 1928 de la ĉeĥa poeto kaj filozofo Ladislav Klíma. Rekreis en Esperanto la ĉeĥa esperantisto Miroslav Ma­lovec, kiu ricevis la diplomon de UEA pro Elstara Arta Agado en 2019 sekve de tiu traduko.

Transprenis respondecon pri kul­ turo O. Raola, kiu nome de UEA par­ toprenis NOREK (Kanado), kie li pre­ zentis 20-minutan unupersonan teat­ra­ ĵon, Libroamanto, verkitan de li por tiu aranĝo kaj spekteblan jutube.

Agadkampo 4: Kunordigo Centra Oficejo: En la CO laboris M. Schäffer (ĜenDir), C. Magalhães (kongresoj), K. Marciniak (sekretariado), I. Oneţ (lib­roservo), R. Schmeits (kontado, bib­ lioteko), S. Starčević (kontado) kaj L. Silva Miranda (purigado). Ĉe parto de la dungitaro laborhoroj reduktiĝis. Ti­al la laborfortoj (laŭ kontraktoj) sumiĝis je 4,38 plentempuloj. M. Schäffer kaj R. Schmeits grandparte laboris ekster Roterdamo. Krome volontule helpis P. Za­pelli (datumbazo, administra kon­ silanto, financoj), R. Moerbeek (prov­ legado, biblioteko, voĉlegado), F. Veu­t­hey (Dua Bulteno, UEAviva), C. Ba­ ley­te (volontulo), A. Grigorjevskij (re­ tejoj) kaj Adjévi A. (administra hel­ po). Administre helpis ankaŭ TEJOkun­laborantoj kaj volontuloj.

Komitato: Okazis elekto de novaj gvid­or­ ganoj de UEA por la periodo 2019– 2022. Komitatanojn B elektas memb­ roj; A nomumas aliĝintaj Landaj kaj Fakaj Asocioj; C elektas komitatanoj A kaj B. Unuafoje membroj elektis rete komitatanojn B. Elekteblis 5. El 3849 voĉdonrajtaj membroj voĉdonis 1497 (38,89%). Elektiĝis E. Cid, O. Buller, Lee J-k., M-B. Mandirola kaj A. Kadar. En

139

Subtenu la agadon de UEA, donacante ĉe uea.org/alighoj/donacoj Lahtio ekoficis la nova komitato, kon­sistanta tiam el 35 komitatanoj A kaj 5 komitatanoj B, kiuj elektis 9 ko­mi­ tatanojn C: D. Charters, A. Diemel, M. Fettes, Trezoro Huang Y., D. Keefe, Zs. Kóródy, F. Lo Jacomo, S. MacGill kaj R. Maertens. Dum la jaro la komitato voĉdonis, krom fizike en Lahtio, 3-fo­je rete: pri revizio de la regularo de Be­ lartaj Konkursoj, revizio de la Ĝenerala Regularo kaj aprobo de la protokolo de Lahtio.

Estraro: La Komitato elektis en Lahtio no­van estraron: D. Charters (Prezidanto); F. Maia Jr. (Vicprezidanto, Centra Ofi­ cejo, Statuta Reformo, Eksteraj Rilatoj, Ameriko, Rilatoj kun TEJO, Landa Aga­do kaj ĉio cetera), Trezoro Huang Y. (Vicprezidanto, Financoj, Unesko); A. Kadar (Ĝenerala Sekretario); O. Rao­­la (Kulturo, Kongresoj, Biblioteko, El­ donado, Esploro kaj Dokumentado, Ter­minologio), J. Sabiyumva (Afriko, Ak­­tivula Maturigo), So J-s. (Azio, Oce­ anio, Informado kaj Amikoj de Es­pe­ ranto) kaj A. Wandel (Scienca kaj Fa­ka Agado, MONA). La nova estraro ek­ oficis lundon, la 22-an de julio, kadre de la tria komitatkunsido en Lahtio. La Est­raro rete kunsidis dufoje monate, 13-foje dum la unua jarduono, 10-fo­je dum la dua. Aprile okazis ĉeesta est­ rarkunsido en Roterdamo, post la 50-a MT, kun ĉeesta partopreno de ĉiuj krom 2, kiuj rete partoprenis.

Komisiitoj: Fortigas la laboron pluraj sin­do­ nemaj komisiitoj, kiuj helpas an­taŭ­enigi la celojn de UEA: S. MacGill (AMO, Landa Agado, Kunordigo), H. Tonkin, S. Keller, H-M. Maitzen, F. Lo Jacomo (Eksteraj Rilatoj), E. Cid, F. Ŝa­jani, Y. Nevelsteen, L. Obando, T. Quei­ roz, J-S. Quintero, R. van der Vliet (In­ formado), C. Nourmont (Kulturo kaj kon­­gresoj), R. Corsetti (Informado, Lan­da Agado) kaj aliaj. Koran dankon al ĉiuj.

Membraro: Entute 4162 individuaj membroj (IM-oj) aliĝis al UEA en 2019, 419 mal­pli ol en 2018 (4581). La ĉefa kaŭzo ne estis la nova kotizsistemo, sed relative mal­ granda UK. Fondaĵo Canuto mem­brigis 481 personojn. Entute 565 estis novaj

140

membroj (14% el la tuta membraro).

Anoj de Societo Zamenhof estis 122.

Po­zitiva evoluo estas, ke la membraro fariĝis pli internacia: la nombro de mem­­broj en Afriko kreskis je 60%: de 145 en 2018 al 234. Ok landoj (Banglade­ŝo, Barejno, Brunejo, Centr-Afrika Resp., Ekvadoro, Etiopio, Gabono kaj Parag­ vajo) revenis al nia listo. Trinidado la unuan fojon. Plej multe da IM-oj live­ris Germanio (400), Francio (358), Brazilo (299), Japanio (263) kaj Usono (244).

Kune kun la aligitaj membroj (AM) la tuta UEA-membraro estis 12 779 (13 106 por 2018, diferenco de 327).

Konkludo Informado, Eksteraj Rilatoj, Ins­ truado, Universitata agado, Esploro kaj Dokumentado, Aktivula trejnado, Mal­fermaj Tagoj, Universala Kongreso, Landa, Faka, Scienca, Kultura Agado, interna komunikado kaj servoj al la mem­broj kaj al la tuta komunumo: tiom da kampoj pri kiuj la estraroj ne ŝparis sian energion dum 2019 kaj obstine la­ boros en 2020. Certe kun via subteno kaj partopreno. Kuraĝon kaj esperon!

Financoj: La financa raporto kun la rezulto de la spezokonto/bilanco aperos en la ve­non­ ta numero kaj samtempe en la te­ko de UEA: uea.org/teko. La buĝeto 2019 antaŭ­ vi­dis deficiton de preskaŭ €141 000, sed jam eblas diri, ke la fina rezulto es­tis signife pli bona. Ŝparoj okazis ĉe oficistaro, oficeja domo, revuoj Espe­ ranto kaj Kontakto. Malpli da enspezoj ol buĝetite okazis ĉe la rubrikoj Kotizoj, Abonoj kaj Kongresoj. Dume estis pli da enspezoj ĉe Servoj kaj donacoj, in­ teralie pro aktiva laboro de M. Schäffer kaj iniciatoj kiel de F. Maia Jr., Alianco 365, programo por regula donacado al la ĝenerala kaso (sume €365 jare).

& Libroservo: Vendis por ĉ. €57 000 – denove mal­ pli ol buĝetite. Neta gajno estis ĉ. €16 000.

Influis la relative malgranda UK.

Servoj kaj interna komunikado: La revuo Esperanto: akurate ape­ ris 11 numeroj, per diligenta laboro de la redaktoroj D. Ŝevĉenko kaj A. Stri­ ganova. Voĉlegadon (uea.org/revuoj/so­ no) prizorgis E. Cid kaj L. Obando. Kon­takto: aperis 6 numeroj diligente re­ daktitaj de R. Pavinski. Delegita Reto: partoprenas 1669 delegitoj el 102 lan­ doj. La estraro komunikis per diversaj kanaloj: Gazetaraj Komunikoj (67); EKO-j (Aktivulo.net); retlistoj; sociaj retoj: Facebook, Twitter, Instagram (ek­ de septembro, kunlabore kun brazi­ la volontulino T. Queiroz), Telegram, YouTube. En marto 2019 renovigaj la­ boroj por la retejo daŭriĝis per AKSO. org (Administra Komuna Sistemo Or­ ga­niza), per kunlaboro laŭ subskri­bita interkonsento kun TEJO.

1347(6) Junio 2020

Rakoen Maertens ĉe UN-EKOSOK

10 ĉefaj atingoj en 2019 Rakoen Maertens kiel ĉefparolanto ĉe UN-EKOSOK Unesko-Kuriero en la Internacia Jaro de Indiĝenaj Lingvoj Saluto en Esperanto de la sveda ministrino Amanda Lind al la 104-a UK en Lahtio Seninterrompa voĉlegado de la revuo Esperanto por blinduloj Internacia kalendaro Eventa Servo UEA.facila kaj Anna Löwenstein kiel Esperantisto de la Jaro Subteno kaj sponsorado de Pol’And’Rock kaj Poliglota Kunveno Ĉeesto en la 40-a Ĝenerala Konferenco de Unesko 7-a Afrika Kongreso de Esperanto 111-jariĝo de UEA

Esperanto

Eventoj

Zamenhofa revo realiĝanta ankaŭ en Koreio Ma Youngtae

Zamenhof diris en sia parolado de la 1-a Universala Kongreso de Es­ peranto: nia Esperanta interparolado ĉi tie en la Kongresejo estas nur sonoj neaŭdeb­ laj kaj misteraj, kiuj flugadas de loko al lo­ko tra la aero, sed en estonteco post ge­ ne­­racioj da tempoj ĝi korpiĝos, realiĝos kaj potenciĝos, kaj niaj filoj kaj nepoj ĝin sen­ tos kaj ĝuos.

Kaj nun en mia lando, Koreio, Es­peranto estas lingvo ne plu “ne­aŭ­ debla”, sed “aŭdebla”, kaj ne plu “mi­ stera”, sed ĝi fariĝis “ordinara” ling­ vo kiel aliaj, naciaj lingvoj. Kaj ĉi-ja­­re koreaj esperantistoj festas sian 100jaran jubileon de la Esperanto-mo­va­ do.

Do, nun Esperanto ne plu flu­ga­ das tra la aero, sed ĝi alteriĝis kaj pa­ roliĝas inter homoj, kaj fariĝis la ling­vo de la homa vivo, kiu ligas homojn per zonoj de amo, ne estante plu flugantaj fantomoj.

Okaze de la 100-jara jubileo, Ko­ rea Esperanto-Asocio publikigis la 7vo­luman Esperanto-Verkaron de Ma Youngtae (entute 2 440-paĝan), kaj me­ more al la publikigo de la Verkaro, la aŭtoro establis la Esperanto-Ler­ne­jon de Ma Youngte (ELMA) kaj en la las­ ta monato, aprilo, malfermis 5-mona­tan kurson de Esperanto-Kon­ver­sacio.

ELMA funkcias per skajpo en interreto, kaj nun 17 kursanoj sin registris kaj fervore lernas en ĉiu lun­do vespere.

Mi, nun loĝanta en Malajzio, instruas,

Esperanto

kaj partoprenas en la kurso studentoj, kiuj loĝas en diversaj ur­boj en Koreio.

Do, la kurso estas fa­rata super la fora distanco de 6 400 kilometroj pere de skajpa reto.

ELMA rolos la ludon de bedo de rizo-semo, kiu edukas kaj produktos ins­truistojn de Esperanto. La lernantoj es­tos ekipitaj per ĉio pri Esperanto: de ba­zaj aferoj pri Esperanto ĝis frazofarado surbaze de Stilo de Esperanto.

Kaj fine ili fariĝos kapablaj pioniroj por sukcesigi la duan jarcenton de la ko­rea Esperanto-movado.

La kursanoj lernas ne nur Es­pe­ rantajn gramatikaĵojn kaj vortojn sed ankaŭ Esperantajn kantojn kaj di­dak­ tikajn vort-ludojn, kvizojn ku­ne kun Esperanto-humuraĵoj. Do, miaj stu­ den­toj kaj lernas kaj ĝuas Espe­ranton, kiel Zamenhof antaŭdiris “...kaj niaj fi­loj kaj nepoj ilin vidos, ilin sentos kaj ĝuos.”

Aldone al tio, mi aŭdigas al ili mi­ajn spertojn interesajn kaj utilajn, ki­ujn mi mem akiris de mia longa es­ perantista vivo de 54 jaroj, vojaĝan­te tra la mondo, ĉeestante en multaj UK-oj kaj renkontiĝante kun diver­saj ali­lan­ daj samideanoj.

Krome, miaj studentoj havos la ŝan­cojn vojaĝi en Landoj de Esperanto kun nerekta sperto, aŭdante miajn ra­ kontojn pri Vojaĝo en Esperanto-lando, kiun verkis d-ro Boris Kolker.

Do, miaj studentoj fine fariĝos ver­daj popolanoj de Esperanto-Lan­do, kie neniam subiras la suno, loĝan­te di­ se en la mondo, kvazaŭ diasporanoj.

Miaj studentoj fervore voĉlegas la dialogojn kaj legaĵojn de la lernolibro, kiujn mi donis al ili kiel hejmtaskojn,

1347(6) Junio 2020

kaj ili alŝutas la voĉ-dosierojn al Ka­ kaotoko, kaj mi ĝin aŭdas, kontrolas kaj eventuale korektas la prononcojn, se troviĝas neĝustaj el iliaj prononcoj.

Eĉ nun la sonoj de iliaj voĉlegadoj eĥadas tra la aero en ĉiu angulo (11 urboj) de Koreio, farante la neaŭdeb­ lajn sonojn la sonoj aŭdeblaj.

Ankaŭ hodiaŭ mi iras en sonĝolandon, aŭskultante la belajn voĉojn de miaj studentoj, la voĉojn kvazaŭ ar­ ĝent-sonorajn.

Fondaĵo Canuto Multaj arde deziras membriĝi en UEA, sed ne ĉiuj povas. Via donaco al Fondaĵo Canuto helpos nin teni la kontaktojn kun tiuj, kiuj suferas pro transpagaj baroj.

Antaŭdankon pro via solidareco! https://uea.org/alighoj/donacoj

141

Historio

Julia Isbrücker – pioniro de Esperanto Kelkaj jarkolektoj de La Praktiko estas rete legeblaj: https://tinyurl.com/yb6ffpny Aperis kolektita materialo kiel bro­ŝuro pri Julia Isbrücker, ties filino kaj aliaj personoj. Por pliampleksigi ti­ un broŝuron mi petas vin sendi mate­ rialon, ekzemple fotojn kaj tekstojn.

La aktualan version de la broŝuro en la versio pdf – ĝisdatigoj okazas ĉiam denove – bonvole mendu antaŭe ĉe esperanto@chello.at. Ĉiuj kontribuantoj estas menciitaj en la broŝuro.

Renate kaj Walter Klag Julia Isbrücker (1887–1971), ne­ derlandanino, estis pioniro de Es­pe­­ranto kaj frontlinia virino. Ŝi kun­or­ ganizis la 12-an Universalan Kon­gre­ son en Hago en Nederlando en 1920, la fondon de Universala Ligo kaj la el­ donon de la unuaj Stelo-moneroj, kies nominaloj estas 1, 5, 10 kaj 25 Steloj.

Plas­taj Steloj, pregitaj 2012, nominaloj 1, 3 kaj 10 Steloj, aktuale uziĝas dum junularaj Esperanto-kongresoj. En 2018 aperis 100-Stela arĝenta monero – pli ekzakte ĵetono aŭ speciala monero – por la honoro de René de Saussure, kaj en 2020 pregiĝis arĝenta 50-Stela „monero“ por la honoro de Julia Is­ brücker kaj okaze de la 100-a datreveno de la Haga Kongreso.

La 12-a Universala Kongreso en Hago 1920 (8-a ĝis 14-a de aŭgusto) estis ne granda. Aliĝis nur 408 per­ so­noj el 24 landoj, multaj el Britio kaj Nederlando. Tamen tiu kongreso estas grava, ĉar ĝi estis la unua post la Unua Mondmilito (1914–1918) kaj montras, ke ankaŭ granda milito ne povas neniigi Esperanton kiel vi­van­ tan lingvon. En Vikipedio tro­vi­ĝas malklara nigra-blanka foto, kiu mon­ tras partoprenantojn de la eks­kur­so

142

al Leiden. Pliaj informoj troviĝas en la libro Sed homoj kun homoj de Ziko Marcus Sikosek, aĉetebla per la lib­ro­ servo de UEA. En 1930 András Cseh (Andreo Ĉe) kun Julia kaj Johannes Isbrücker fondis en Arnhem la Internacian CsehInstituton de Esperanto, kiu en 1933 translokiĝis al propra domo en Hago, kie ĝi hejmas ankoraŭ hodiaŭ. Ekde 1952 la Instituto portas la nomon In­ ternacia Esperanto-Instituto.

La 14-an de aprilo 1942, dum la Dua Mondmilito (1939–1945), ne­der­ landaj esperantistoj sekrete kun­ve­nis en privata domo en Hago por oma­ ĝi la iniciatinton de Esperanto. Sekve ili fondis Universalan Ligon (UL) por la idealisma celo unuigi la homa­ron, interalie per internacia lingvo. La 1-an de julio 1945 la Prepara Komitato pub­­likigis alvokon al la tutmonda es­ pe­rantistaro aliĝi al Universala Ligo kaj subteni ĝin. Pliaj iniciatoj estis la ĉiumonata aperigo de la gazeto La Praktiko kaj – laŭ la modelo de Spes­ milo – estigo de tutmonda monsiste­mo „Stelo”. Pliaj detaloj troviĝas en je­ naj vikipediaj artikoloj: https://eo.wikipedia.org/wiki/Universala_Ligo https://eo.wikipedia.org/wiki/Stelo_(monunuo)

1347(6) Junio 2020

ESPERANTOMONO: Aperis arĝenta 100-stela kaj aperos arĝenta 50-stela monero.

Informoj: esperanto@chello.at.

Esperanto

Forpaso Eduardo Larrouy López (09.03.1913 – 27.04.2020)

La 27-an de aprilo 2020 mortis Edu­ardo Larrouy López, en Bilbao, His­ panio, nia kara amiko. La 9-an de marto 2020 li iĝis 107-jara kaj esperantistoj ha­ vis la okazon gratuli lin pro tiu evento.

Li estis multjara membro de UEA. Li estis la plej veterana esperantisto el la mondo, lerninta la lingvon en la 30-aj jaroj, kaj aktiva ĝis la lasta momento.

Eduardo naskiĝis en Haro (La Ri­ oja). Tre juna li jam interesiĝis pri Es­ peranto, tiel ke en la jaro 1932 (19-jara) li aliĝis al kurso gvidata de la elstara es­ perantisto Alberto Díaz Cha­par­te­gui... ...Kiel rakontis li mem, la komencoj estis jenaj: ene de amika rondeto, kiu kuniĝis la dimanĉojn por ĉeesti en dan­ ce­jo kaj trinki, laŭ la bilbaoa kutimo, kelkajn glasojn da vino, Eduardo ek­ pa­rolis pri sia deziro, ke konvenus la ekzisto de komuna lingvo inter la ho­ moj; tiam, unu el la amikoj respondis ke tiu lingvo jam ekzistas: Esperanto. Tiu sama amiko informis lin ankaŭ pri la ekzisto de E-grupo en Bilbao. Tien iris Eduardo. “La ejo estis ege malluksa, kun lampglobeto, kiu pendis el la pla­ fono per simpla fadeno”... ...Iom poste alvenis la hispana in­ tercivitana milito (1936–1939). Kun ĝi, tre malhelaj jaroj por la E-movado kaj por la tuta hispana popolo. La armeo de Franco eniris Bilbaon en junio 1937; la E-Grupo fermiĝis. Pro timo, la libroj de la biblioteko estis kaŝitaj. Dume, Edu­ardo partoprenis la militon. ven­ kite en ĝi, Eduardo, kiel aliaj espe­ rantistoj, travivis diversajn mal­agra­ blajn spertojn, kiuj sufiĉus por ple­nigi romanon kaj ankaŭ anekdotojn ri­late Esperanton: li estis kaptita en San­tan­

der kaj enkarcerigita en la sportejo de “El Sardinero”; tie li havis la okazon instrui Esperanton al aliaj malliberuloj, konkrete, al 8 el ili... ...Post emeritiĝo, li povis dediĉi pli da tempo al la Grupo; en la jaro 1979 li estis Prezidanto; sed jam de an­ taŭe apartenis al diversaj estraroj kaj an­kaŭ apartenos poste; ege aktiva li partoprenis en la organizado de la 75-a datreveno de la fondiĝo de la Grupo (1981), kiu okazigis kongreseton en Bil­ bao, kun partopreno de esperantistoj el la tuta Hispanio... ...Same, lia laboro estis tre grava por la sukceso de la hispana kongreso de la jaro 1989 kaj de la Eŭropa (2004), precipe pro liaj demarŝoj ĉe la aŭ­to­ri­ tatuloj. Dum postaj jaroj li parto­pre­nos preskaŭ ĉiujn kongresojn uni­versalajn kaj hispanajn...

Plenan version de la artikolo pri Edu­ ardo Larrouy kaj la aliajn in­for­­mojn pri li trovu en la retejo de Hispana Esperan­ to-Federacio: https://tinyurl.com/ydy83d3n.

Vidu ankaŭ la Vikipedian artikolon pri li: https://eo.wikipedia.org/wiki/Eduardo_Lar­ rouy.

La Estraro de UEA, redakcio de la revuo Esperanto kaj la tuta Es­pe­ran­ tujo funebras pri la elstara espe­ran­ tisto.

Societo Zamenhof Aliĝu ankaŭ vi al tiu klubo de mece­natoj de UEA! Vi ricevos leterojn de la prezidanto de UEA kaj inviton al ak­cepto en la Universala Kongreso. La kotizon (duoblo de MA por via lando) vi povas pagi al via peranto aŭ rekte al UEA.

Pliaj informoj ĉe https://uea.org/alighoj

Esperanto

1347(6) Junio 2020

143

53-a

Virtuala Esperanto Konferenco ILEI Universala Esperanto-Asocio

25-31 julio 2020

Universala EsperantoAsocio https://katalogo.uea.org