Hit przewodnik po metodzie/

HiT

Historia i Teatr

przewodnik po metodzie Projekt realizowany przez Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku w ramach programu Akademia Orange Anna Danilewicz, Monika Bania, Marcin Koziński

„HiT” to dziesięć spotkań Historii i Teatru, podczas których te dwie dziedziny przenikały się i wzajemnie inspirowały.

Osiem pierwszych miało podobny przebieg: zaprosiliśmy uczestników do wzięcia udziału w warsztacie historycznym na temat wybranego wydarzenia z kolejnych dekad XX w.

Nie analizowaliśmy jednak wybuchów wojen i transformacji ustrojowych! Te zajęcia mówiły o ważnych wydarzeniach minionego stulecia, ale z perspektywy indywidualnych, pozapodręcznikowych opowieści. Uczestnicy zmienili się w badaczy, którzy analizowali materiały historyczne (w tym znalezione we własnych domach). Drugą część zajęć wypełnił nam warsztat teatralny, dostarczając narzędzi do niekonwencjonalnego badania zgromadzonych śladów przeszłości. Z historii wybraliśmy niebanalne fakty i źródła, a teatr „użyczył” nam metod, które pozwoliły na te historyczne wydarzenia spojrzeć inaczej: opowiedzieć o pierwszym i drugim planie sceny (wydarzenia) oraz o aktorach (ludziach), którzy w nich uczestniczyli. Wybór źródeł, dalekich od przyjętych schematów, pozwolił pokazać historię w ujęciu nie podręcznikowym, z perspektywy muzyki, mody, obyczajów, sportu. Stopniowo poznawaliśmy też świat teatru - od strony kulis, sceny, widza.

W trakcie dziewiątego warsztatu powstała instalacja teatralno-historyczna. Korzystając z rekwizytów teatralnych oraz elementów przygotowanych przez uczestników, zbudowaliśmy szczególne „mieszkanie”, a proces tworzenia tej instalacji pokazuje film poklatkowy: wprowadzając nowe elementy modyfikowaliśmy je, wyobrażając sobie, co się mogło dziać z rodziną mieszkającą tu od lat 30-tych niemal do dziś. Obrazowaliśmy w ten sposób upływ czasu i przemiany zachodzące na przestrzeni dekad. Dziesiąte spotkanie to Finał: Podwórkowy Woodstock w dawnym magazynie wojskowym, będącym świadectwem przeszłości, a także w starym autobusie - symbolu podróży w czasie.

Niniejsza publikacja jest rodzajem postscriptum. Stanowi dokumentację projektu w tym sensie, iż rejestruje sceny i emocje, które stały się naszym udziałem. Przede wszystkim jest jednak przewodnikiem po metodzie i dowodem na to, jak odległe dziedziny można twórczo łączyć, co - mamy nadzieję - zainspiruje Was do podobnych interdyscyplinarnych peregrynacji.

Teatr powiązaliśmy z historią, pokazując jak te dwie, często separowane dziedziny, się uzupełniają. Używaliśmy narzędzi teatru, by skutecznie uczyć (się) historii. W przeszłości zaś odnaleźliśmy inspirację do budowania opowieści teatralnej. Pokazaliśmy sobie i uczestnikom kulisy wielkiej historii, by dowiedzieć się więcej niż z podręcznika, ale też by móc podpatrzeć życie zwykłych ludzi w kontekście ważnych wydarzeń. A wszystko to, by zrozumieć, że historia to bardzo często po prostu wielkie widowisko teatralne i fascynujący materiał sceniczny.

LATA 30.

Kłamstwo ma krótkie nogi, ale długą historię Temat: 30.10.1938 r. - „Wojna światów”, słuchowisko CBS, radiowa adaptacja powieści H. G. Wellsa.

Historia. Materiał źródłowy: audycja radiowa „Wojna światów” to radiowa adaptacja opowieści Herberta George’a Wellsa. Przygotowane zostało przez Orsona Wellesa i Mercury Theatre jako część serii słuchowisk „na żywo” emitowanych przez stację CBS w święto Halloween 30 października 1938 r. W atmosferze panującego wówczas napięcia społecznego i wzrostu poczucia zagrożenia poprzedzającego II wojnę światową przedstawienie zostało potraktowane przez radiosłuchaczy jako faktoid – rzeczywisty reportaż z inwazji Marsjan na Ziemię. Audycja wywołała panikę wśród tysięcy mieszkańców New Jersey: ludzie w popłochu opuszczali mieszkania, dzwonili na policję z prośbą o ratunek, alarmowali sąsiadów. Byli przekonani, że za chwilę nastąpi atak gazowy, mimo że audycja była wyraźnie zapowiedziana jako adaptacja powieści s-f. Mistrzowska reżyseria i drobiazgowo przygotowane przedstawienie okazało się niezwykle sugestywne. Nic dziwnego, że audycja stała się pierwszym obiektem badań socjologicznych Projektu Radio, prowadzonych przez Rockefeller Foundation, skupiającej się na badaniu wpływu wywieranego przez mass media na społeczeństwo.

Teatr Wprowadzenie w świat teatru w przenośni (w świat pojęć) i dosłownie, czyli zwiedzanie Teatru Dramatycznego od kulis (kieszeń sceniczna, balkony i przejścia techniczne, pod sceną, mantle, itp.). Oswojenie z nową dla uczestników przestrzenią, również po to, by swobodnie mogli się po niej poruszać w trakcie kolejnych zajęć. Uczestnicy zapoznają się z nowo-historycznymi koncepcjami dotyczącymi snucia narracji o przeszłości i podstawową dla pism Haydena White’a terminologią. Równocześnie, wykorzystując książkę Freddie’ego Rokema, pokazujemy im kilka różnych modeli „wystawiania historii” w teatrze, ze szczególnymi zwróceniem uwagi na umowność konwencji teatralnych. Następnie wspólnie oglądamy kilka stylizowanych na dokumenty filmów fabularnych po to, żeby zobaczyć, w jaki sposób i w jakim celu fabrykuje się Historię.

Tagi kłamstwo, manipulacja, radio, teatralizacja, kreacja wydarzenia

Linki „War of the Worlds” 1938 Radio Broadcast http://www.youtube.com/watch?v=OzC3Fg_rRJM

Konspekt zajęć: 1. Poznanie się, utrwalenie imion uczestników. Gra „Sznurek”.

Każdy z uczestników mówi swoje imię. Potem wszyscy ustawiają się na linii prostej (sznurek lub taśma) w przypadkowej kolejności. Zadanie: trzeba ustawić się w kolejności alfabetycznej imion (uwzględniając także kolejne litery, jeżeli pierwsze są takie same). Nie wolno przy tym rozmawiać. W czasie zamiany miejsca uczestnicy zawsze, choćby jedną nogą muszą dotykać linii. Na końcu prosimy o głośne podanie swoich imion i w ten sposób sprawdzamy, czy kolejność jest prawidłowa.

2. Wprowadzenie: pytania, rozmowa.

Co to jest kłamstwo? Kiedy ludzie kłamią? Czy sami kłamiecie i w jakich sytuacjach? Czy można wartościować kłamstwo, dzielić na dobre i złe, usprawiedliwiać?

3. Prezentacja „Najsłynniejsi kłamcy świata” (zdjęcia, fragmenty filmów). ►► Pinokio. Drewniany pajac (z powieści C. Collodiego), który mówi, porusza się i podobnie jak człowiek dokonuje wyborów i ponosi ich konsekwencje. Cecha charakterystyczna Pinokia to nos wydłużający się wraz z każdym kłamstwem. ►► Św. Piotr. Rybak w Kafarnaum w Galilei, potem uczeń i apostoł Jezusa, uważany przez Kościół katolicki za pierwszego papieża. Z jego ust padły brzemienne w konsekwencje słowa: „Nie znam tego człowieka”. ►► Edward Rydz Śmigły. Polski wojskowy, polityk, marszałek Polski, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, Naczelny Wódz w wojnie obronnej 1939 roku. Obiecywał wówczas: „Nawet guzika im nie oddamy”. ►► Diego Maradona. Argentyński piłkarz, jedne z najlepszych graczy w historii. W ćwierćfinale Mistrzostw Świata w ‘86 roku zdobył dwie bramki, w tym jedną –uznaną przez sędziego – strzelił ręką: „Pomogła mi ręka, ale to była ręka Boga”. ►► Michael Jackson. Amerykański muzyk, tancerz, kompozytor, autor tekstów i filantrop, którego życie stało się ważną częścią kultury masowej ostatnich czterech dekad. Zapewniał świat: „Nigdy nie poddałbym się wybielaniu skóry, to choroba”.

4. Istota kłamstwa: prezentacja, pytania, rozmowa. ►► Po czym poznać, że ktoś kłamie? Np.: ton głosu (głośniej, szybciej); mówienie „bez zająknięcia się”; unikanie patrzenia prosto w oczy lub uparte, „nienaturalne” wpatrywanie się w rozmówcę; spocone dłonie; mniejsza gestykulacja (gdy opowiadamy zmyśloną na poczekaniu historię, trudniej nam jednocześnie urozmaicać ją skomplikowaną gestykulacją); niespójność wypowiedzi. ►► Przykład: „Lie to me”. Serial opowiada o naukowcu behawioryście, ekspercie w dziedzinie wykrywania kłamstwa. Dr Cal Lightman (Tim Roth) pomaga FBI, policji, kancelariom prawniczym, korporacjom, osobom prywatnym.

5. Gra „Face(book)”.

Uczestników dzielimy na zespoły czteroosobowe. Gra polega na odgadnięciu emocji, jakie można odczytać z twarzy osób prezentowanych na kolejnych 12 zdjęciach. Fotografie dobrane są w ten sposób, by stopniowo przenosiły nas w czasie: od współczesności do lat 30 XX wieku, kiedy CBS wyemitowało słuchowisko „Wojna Światów”. Ostatnie zdjęcie to „przerażenie”.

6. Prezentacja na temat słuchowiska radiowego „Wojna światów” i wrażenia, jakie wywarło w latach 30 XX wieku na amerykańskim społeczeństwie. ►► Wojna światów (ang. The War of the Worlds) – powieść science fiction Herberta G. Wellsa, wydana po raz pierwszy w 1898 roku, uważana za jedną z najważniejszych w historii światowej literatury fantastycznej. Należy do kanonu gatunku i na wiele lat wprowadziła fantastykę na tory apokaliptycznych wizji przyszłości. Powieść przedstawia inwazję Marsjan na Ziemię. ►► Wojna światów (słuchowisko CBS) – adaptacja radiowa opowieści H.G. Wellsa, przygotowana przez Orsona Wellesa i Mercury Theatre z okazji święta Halloween w 1938 roku. ►► Faktoid (fakt medialny, prasowy) – informacja traktowana jako prawdziwa tylko ze względu na jej obecność w mediach. Często to wydarzenie nieprawdziwe, noszące na tyle znamiona autentyczności, że przyjmowane przez społeczeństwo, upowszechniane np. w celu manipulacji opinią publiczną albo utrzymania kogoś (np. polityka) lub czegoś (np. reklamowanego produktu) w obszarze jej zainteresowania. Jednym z faktoidów jest informacja z książki „Second Book of Marvels” Richarda Halliburtona z 1938 r. o Chińskim Murze jako jedynym obiekcie widocznym z kosmosu stworzonym przez człowieka. ►► Złote czasy radia – w latach 30. w Ameryce radio było jedynym medium, które nie ograniczało się wyłącznie do informowania i rozrywki. Było czymś więcej – łączyło ludzi niezależnie od zajmowanej pozycji społecznej czy przynależności do grupy etnicznej. Radio jako środek propagandy, na przykładzie nazistowskich Niemiec.

7. Utrwalenie wiadomości. Gra „Faktoidujemy”.

Uczestników dzielimy na zespoły czteroosobowe (np. poprzez losowanie kart: walety, króle, damy, itp.). Wybieramy aktualne wydarzenie, znane wszystkim uczestnikom. Każda z grup przygotowuje krótką notatkę prasową na ten temat, ale tak, by: rozbawiła, przestraszyła, wzruszyła, znudziła (język urzędowy), itp.

8. Podsumowanie. Dyskusja: jak forma przekazu wpływa na treść?

W scenariuszu wykorzystano fragmenty definicji z Wikipedii: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_%C5%9Bwiat%C3%B3w_%28powie%C5%9B%C4%87%29 http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_%C5%9Bwiat%C3%B3w_%28s%C5%82uchowisko%29 http://pl.wikipedia.org/wiki/Faktoid

LATA 40.

Najsłynniejszy pocałunek Temat: 14.08.1945

V-J Day - zdjęcie z Times Square. Źródła historyczne i ich krytyka, analiza ikonograficzna, nauki pomocnicze historii

Historia. Materiał źródłowy: fotografia, fotografia prasowa Słynne zdjęcie marynarza całującego pielęgniarkę na Times Square w Nowym Jorku zostało wykonane 14 sierpnia 1945 roku. Para ta znajdowała się wówczas w nowojorskim tłumie, świętującym hucznie z okazji kapitulacji Japonii i ostatecznego zakończenia II wojny światowej. Dzień ten Amerykanie określają mianem V-J Day (Victoryover Japan Day - Dzień zwycięstwa nad Japonią). Autorem zdjęcia jest fotograf-dokumentalista Alfred Eisenstaedt, który niemal całe zawodowe życie związany był z magazynem „Life” (wykonał dla niego 92 okładki i 2500 ilustracji). W historii fotografii jest znany jako jeden z twórców fotografii reportażowej. Co ważne, całująca się na zdjęciu para nigdy wcześniej się nie widziała. Greta Friedman pracowała w 1945 roku jak pomoc dentystyczna. Podczas przerwy w pracy wyszła na ulicę i zaraz potem wpadła w ramiona przystojnego marynarza George’a Mendonça. Podobno młody mężczyzna przechadzał się wtedy ulicą i w euforii całował każdą napotkaną kobietę. Co ciekawe, z tyłu zdjęcia widać inną roześmianą kobietę, która... później została jego żoną! Całujący się na zdjęciu ludzie spotkali się ponownie dopiero po 67 latach, w wyniku wielkich poszukiwań prowadzonych przez stację CBS.

Teatr Zajęcia pod hasłem: „Malowanie teatrem” - spotkanie z malarstwem i plastyką teatralną. W oparciu o dzieła mistrzów perspektywy obu dziedzin analizujemy i zestawiamy ze sobą te dwa gatunki sztuki: malarstwo (sferę źródeł ikonograficznych) i teatr. Warsztatowicze zapoznają się z pojęciem perspektywy oraz różnicą pomiędzy jej malarską iluzją, a głębią sceny teatralnej. Podejmują próbę przeniesienia chwil uchwyconych przez malarzy na obszar sceny i spróbują nadać im dramaturgiczny przebieg. Zapoznają się z pojęciem wieloplanowości zadań aktorskich (aktor pierwszo, drugo i trzecioplanowy).

Tagi II wojna światowa, fotografia reportażowa, pierwszy plan, drugi plan, pocałunek

Linki zbiór wszystkich zdjęć z magazynu „Life”: http://life.time.com/ numer magazynu „Life”, w którym opublikowano słynne zdjęcie: http://books.google.pl/books?id=e0gEAAAAMBAJ&lpg=PP1&hl=pl&pg=PA27#v=onepage

Konspekt zajęć: 1. Wstęp, przypomnienie ostatnich zajęć.

2. Gra „Precyzja opisu”.

Uczestników dzielimy na pary. Dobieramy je na podstawie wylosowanych kart z gry „Piotruś”. Jedna osoba z każdej pary otrzymuje na kartce schematyczny, zgeometryzowany rysunek psa (zbudowany z tak prostych figur, jak: prostokąt, kwadrat, okrąg, itp.).

Druga osoba rysuje podobny, według opisu partnera. Nie można podglądać! Na koniec oglądamy wszystkie rysunki, oceniamy, skąd się biorą tak duże między nimi różnice, skoro wszyscy posługiwali się powszechnie znanymi i obiektywnie zrozumiałymi pojęciami (m.in. okrąg, trójkąt, prostokąt).

Cel: uzmysłowienie uczestnikom, jak różnie może brzmieć opis tej samej sytuacji, przedmioty, itp., jak trudno jest przekazać „obiektywną” prawdę i jak różnie mogą być rozumiane pozornie jednoznaczne pojęcia; czytanie źródeł.

3. Prezentacja, pytania, rozmowa. ►► Co to jest źródło historyczne? (wszystko skąd możemy czerpać wiedzę o przeszłości, wszelkie zachowane ślady działalności człowieka) ►► Jakie „źródła” macie teraz przy sobie? Co możemy opowiedzieć o drugiej osobie na podstawie tego, co trzyma w kieszeni? (dokumenty, bilet komunikacji miejskiej, różaniec, klucze itp.) ►► Jak dzielimy źródła historyczne? (materialne, niematerialne, pisane, niepisane itd.) ►► Na czym polega krytyka źródła (na stwierdzeniu autentyczności śladów pewnej działalności ludzkiej oraz odczytaniu ich znaczenia w świetle przyczyn i warunków ich powstania w procesie historycznym). ►► Przykłady nauk pomocniczych historii, szukanie ich śladów w najbliższej okolicy (wybrane: paleografia, heraldyka, dyplomatyka, ikonografia) a. Paleografia – bada rozwój pisma w procesie historycznym oraz środowiska, w jakim żył i tworzył dany pisarz; rozpoznaje skróty (brachygrafia) i „rozszyfrowuje” (odczytuje) dawne pismo (skryba, zakony, łacina, materiał). Zadanie: „Rozszyfrowujemy dokument!” b. Heraldyka – zajmuje się badaniem rozwoju i znaczenia oraz zasadami kształtowania się herbów; blazowanie, czyli opis herbu: strona prawa i lewa, tarcza herbowa, pole; podział pola zawsze linią prostą; barwy heraldyczne (czyste: czerwień, błękit, zieleń, czerń) i metale (złoto i srebro, żółty i biały); figury (geometryczne, zwierzęta, rośliny, przedmioty); hełm, klejnot.

Zadanie: „Rysujemy herb!” c. Dyplomatyka – nauka badająca dokumenty od strony krytyki naukowej, czyli określająca przydatność zachowanych dokumentów do badań historycznych. Pozwala m.in. wykryć falsyfikaty oraz ustalić procedury prawne i administracyjno-kancelaryjne, stosowane przy powstawaniu dokumentów (wystawca, odbiorca, datacja, treść właściwa, znak sprawy itd.).

d. Ikonografia – odczytuje treść pojęciową opisanych i rozpoznanych stałych tematów, symboli, atrybutów, alegorii (symbole: Św. Piotr z kluczami, św. Marek z lwem, św. Sebastian ze strzałami).

4. Gra: „Sztuka czytan(i)a”.

Uczestnicy próbują wspólnie czytać źródło ikonograficzne, jakim jest obraz „Śmierć Marata” z 1793 roku. Praca autorstwa francuskiego malarza Jacques-Louis Davida jest kanonicznym przykładem ukrytych treści, przekazów, symboli. Uczestnicy próbują odgadnąć ich znaczenie, interpretują, odnoszą do konkretnej historii.

5. Prezentacja głównego źródła – fotografii z Times Square; pytania, rozmowa. ►► Times Square - plac na Manhattanie w Nowym Jorku, na skrzyżowaniu Broadway i Siódmej Alei. W USA jest tym, czym Plac Czerwony w Moskwie, Pola Elizejskie w Paryżu czy plac Trafalgar w Londynie.

To jedna z ikon Nowego Jorku, centrum światowego handlu i mody. ►► 14 sierpnia 1945 roku, na wieść o kapitulacji Japonii, tysiące Amerykanów wyległo na ulice Nowego Jorku. Dzień ten przeszedł do historii jako V-J Day –Victoryover Japan. ►► Zdjęcie: 14 sierpnia amerykański prezydent Harry Truman ogłosił światu zakończenie wojny na Pacyfiku. Choć akt kapitulacji został podpisany dopiero 2 września, to jednak 14/15 sierpnia (w zależności od strefy czasowej) jest uznawany za dzień zwycięstwa.

Fotograf Alfred Eisenstaedt przechadzał się tego dnia po nowojorskim Times Square.

W pewnym momencie zauważył młodego marynarza, który uradowany chwilą całował wszystkie napotkane kobiety. Tuż przed nim ujrzał także ubraną na biało pielęgniarkę. Fotograf wymarzył sobie, aby ta dwójka spotkała się i… tak się stało. Gdyby kobieta miała na sobie ciemne ubranie, nie powstałby silny kontrast, dodatkowo nadający fotografii taką moc. Ponadto obie postacie świetnie wkomponowały się w miejski krajobraz widoczny w tle zdjęcia. ►► Magazyn „Life” – amerykańskie czasopismo wydawane od roku 1883 najpierw jako tygodnik, a od 1978 miesięcznik. W roku 2000 zawieszone, wznowiło działalność

po czterech latach jako cotygodniowa wkładka do gazet codziennych (m.in. do The Washington Post, Los Angeles Times, Chicago Tribune i Daily News, by w 2007 wstrzymać ponownie wydawanie w formie papierowej. Life od tego czasu ukazuje się w Internecie. W sieci znajdzie się darmowa, pełna kolekcja 10 milionów zdjęć magazynu (otwarte zasoby). ►► Zdjęcie „Kissing Sailor” – zdjęcie ukazało się w numerze z 27 sierpnia 1945, na 27 stronie, w reportażu na temat V-J Day, z podpisem: “In the middle of New York’s Times Square a white-clad girl clutches her purse and skirt as an uninhibited sailor plants his lipss quarely on hers” – “Na środku nowojorskiego Times Square biało ubrana dziewczyna ściska torebkę i sukienkę, podczas gdy nieskrępowany marynarz wpija się w jej usta.” ►► Dalsza historia zdjęcia – poszukiwania autentycznej pary ze zdjęcia. ►► Teatralna interpretacja fotografii: aktor pierwszo i drugoplanowy, scenografia, rekwizyt, opowieść, akt pierwszy. ►► Słynne zdjęcia, ikony swoich czasów, np. Beatles i „Abbey Road”, „Mona Lisa z Afganistanu” i National Geographic, „Czas Apokalipsy” i stan wojenny.

W scenariuszu wykorzystano: hasła ze słownika PWN: http://sjp.pwn.pl oraz z Wikipedii: http://pl.wikipedia.org/wiki/Life_%28czasopismo%29

LATA 50.

Tłumy na trybuny

Temat: 16.07.1950 - legendarny mecz, z rekordową liczbą widzów na stadionie Maracana w finale MŚ w Brazylii

Historia. Materiał źródłowy: legenda, relacja sportowa Na pierwszym posiedzeniu FIFA po II wojnie światowej, jakim był kongres w Luksemburgu 1 lipca 1946 r., przyznano organizację najbliższych Mistrzostw Świata jedynemu wówczas kandydatowi – Brazylii (w efekcie wojennych rozstrzygnięć wcześniejsza kandydatura Niemiec stała się nieaktualna). Podczas Kongresu dokonano istotnej zmiany w nazwie imprezy. Postanowiono, że zamiast nazwy Puchar Świata (Coupe de Monde), rozgrywki przyjmą nazwę Piłkarskie Mistrzostwa Świata (Coupedumonde de football), z podtytułem „Puchar Rimeta”. Decyzja o przyznaniu organizacji finałów stała się powodem do wielkiej radości w całej Brazylii. 11 listopada 1947 r. gubernator Rio de Janeiro, Angelo Mendes de Morais, podpisał dekret zezwalający na budowę reprezentacyjnego, największego na świecie stadionu. Tak powstała słynna Maracana, stadion uważany w Brazylii za największy cud architektury sportowej, a także największą „świątynię” drugiej brazylijskiej religii - futbolu. Podczas ostatniego meczu tych legendarnych mistrzostw, w którym Urugwaj nieoczekiwanie pokonał Brazylię (2-1), na stadionie padł nie pobity dotąd rekord liczby widzów na jednym meczu – 199 854 kibiców.

Teatr Publiczność w teatrze, kontakt z publicznością, język komunikacji. Tłum, wspólnota, zbiorowisko – jak cienka jest granica między doświadczeniem wspólnotowym, a ślepą reakcją tłumu? Ćwiczenia zespołowe (dykcja, emisja, improwizacja, budowanie relacji z partnerem, etiudy).

Tagi publiczność, tłum, wspólnota, jednostka

Linki Tank Man na placu Niebiańskiego Pokoju: https://www.youtube.com/watch?v=9-nXT8lSnPQ World Cup 1950 Final: https://www.youtube.com/watch?v=Q-Lm8H7o-AI

Konspekt zajęć: 1. Wstęp, przypomnienie ostatnich zajęć.

2. Gra „Państwa, miasta”.

Podzieleni w pary uczestnicy samodzielnie interpretują zdjęcie „Nieznanego Buntownika” („Tank Man”), mężczyzny, który 5 czerwca 1989 r., dzień po krwawym stłumieniu protestów na placu Niebiańskiego Spokoju w Pekinie, próbował zatrzymać kolumnę chińskich czołgów wracającą z akcji. Zdjęcia i nagranie, na których uwieczniono to zdarzenie, obiegły cały świat. Człowiek ten stał się symbolem walki o wolność.

Uczestnikom pomagają pytania, zapisane w formie gry „Państwa, miasta”: ►► państwo - na podstawie godła na czołgu można wywnioskować, że chodzi o Chiny ►► miasta - elementy architektury wskazują na Pekin ►► imię - jak nazwalibyście tego człowieka? ►► co zdarzyło się wcześniej - symboliczne pięć minut przed zaznaczamy w diagramie jako – 5 (na zdjęciu ślady krwi na placu, połamane deski, itp.) ►► co zdarzyło się później - symboliczne pięć minut po zaznaczamy w diagramie jako +5 (można wywnioskować, że aresztowanie, prześladowanie, tortury) ►► jakimi trzema słowami opisalibyście zdjęcie?

3. Prezentacja, pytania, rozmowa.

Wszystko może stać się historią. Praca historyka przypomina zawód detektywa, który zbiera ślady zaistniałej w przeszłości sytuacji i składa z nich opowieść. Nawet najmniejszy przedmiot może być doskonałym świadkiem wydarzeń.

4. Gra „Detektywi historii”.

Uczestnicy otrzymują zdjęcia przedmiotów codziennego użytku i starają się powiązać je ze słynnymi zdarzeniami historycznymi (np. jabłko i historia Adama i Ewy, nóż i zdrada Juliusza Cezara przez Brutusa, globus i wielkie odkrycie Mikołaja Kopernika, charakterystyczny kapelusz i Napoleon Bonaparte). Następnie tworzą opis wydarzenia z perspektywy tego właśnie przedmiotu i prezentują go całej grupie.

Omówienie: Czy odwrócenie roli narratora sprawiało wam problem? Czy historia musi być tylko zbiorem dat i przypisanym im hasłom? Jak bardzo mogliśmy pozwolić sobie na kreację? Które elementy zawarte w napisanych historiach były bezsprzecznie prawdziwe?

5. Gra „Mieszkanie czas zacząć”.

Uczestników zajęć dzielimy na dwa zespoły. Każda z drużyn otrzymuje wydrukowany na papierze wielkoformatowym plan mieszkania, w którym musi umieścić zachowane z wcześniejszego ćwiczenia przedmioty. Dodatkowo uczestnicy mogą zaznaczyć na planie inne przedmioty, wybrane na zasadzie skojarzeń z pierwotnym zdjęciem (np. Krzysztof Kolumb – przyprawy, egzotyczne tkaniny; Mikołaj Kopernik – teleskop, itd.). Wokół nich tworzą historię mieszkania i jego

lokatorów, którą wspólnie prezentują. Ćwiczenie ma zachęcić uczestników zajęć do samodzielnego szukania rzeczy, które znajdą się w przygotowywanej na koniec warsztatów instalacji.

Dodatkowe pytania w trakcie omówienia planów mieszkań: Które z przedmiotów mogły być w domu przez kilka pokoleń, a które zmieniają się najczęściej? Jak możemy zaznaczyć upływ czasu w takim mieszkaniu – instalacji? (np.: kalendarze, zmiana daty rocznej w napisie na drzwiach K+M+B, obrusy na stole itd.).

6. Prezentacja, pytania, rozmowa.

Wszystko może być historią, trzeba tylko zacząć szukać. Niekoniecznie na pierwszej stronie gazety, również na ostatniej. Chociażby tej ze sportem… ►► Piłka nożna, czyli coś więcej niż sport.

Niektórzy ludzie uważają, że piłka nożna jest sprawą życia i śmierci. Jestem rozczarowany takim podejściem. Mogę zapewnić, że to coś o wiele ważniejszego. (William „Bill” Shankly, szkocki piłkarz i trener piłkarski) Gdy w roku 1960 powstało państwo nigeryjskie, składało się z dziesiątków plemion, kultur, języków i religii, bardzo często ze sobą sprzecznych. I właśnie futbol stał się pierwszą płaszczyzną, na której mieszkańcy nowego kraju się zintegrowali. Tłum na stadionie pełen emocji, zaczął skandować po raz pierwszy w dziejach nazwę swojej nowej ojczyzny.

Nazwę, z którą wcześniej nigdy się nawet nie zetknął. Na stadionie piłkarskim powstało poczucie przynależności narodowej. (Ryszard Kapuściński, polski reportażysta, publicysta, poeta i fotograf) Niektórym wydaje się, że stadiony piłkarskie to wyspy. Nie wiedzą, że są one raczej lustrami, w których odbija się obraz świata, do którego wszyscy należymy (…) W Ameryce Południowej piłka jest wielką pogańską mszą. (Eduardo Hughes Galeano, urugwajski dziennikarz i pisarz) Pięć dni pracować masz‚ mówi Biblia. Dzień siódmy jest dla Pana‚ Boga twego. A szósty na futbol. (Anthony Burgess‚ pisarz) Ze wszystkich nieważnych rzeczy futbol jest zdecydowanie najważniejszą. (Jan Paweł II) ►► Opowieść o piłce nożnej może stać się opowieścią o historii świata, np.: Mistrzostwa Świata we Włoszech (1934) i faszyzm; Mistrzostwa Świata w Szwajcarii (1954) i mentalne odrodzenia państwa niemieckiego; Mistrzostwa Świata w Argentynie (1978) i junta wojskowa; Mistrzostwa Świata w Meksyku (1986) i odbudowa państwa po wielkim trzęsieniu ziemi; wygrana klubu Steua Bukareszt w Pucharze Europy i reżim Caucescu; mecz Crvenej Zwezdy Belgrad z Dinamem Zagrzeb i konflikt na Bałkanach; potyczki Glasgow Rangers i Celtic i przenoszenie konfliktów religijnych; Athletic Bilbao i separatyści. ►► Mistrzostwa Świata w Brazylii (1950 r.), czyli największa widownia na meczu. Kibice tworzący tłum, wspólnotę czy społeczność? ►► Elementy wspólne między futbolem a teatrem: mecz jako spektakl, trener jako reżyser widowiska, piłkarze jako aktorzy, publiczność jako widownia spektaklu, dramaturgia, punkty zwrotne, itd.

W scenariuszu wykorzystano hasło z Wikipedii: http://pl.wikipedia.org/wiki/Maracan%C3%A3

LATA 60.

Flower Power Temat:

15-18.08.1969 - festiwal rockowy w Woodstock. Wydarzenie przełomowe dla muzyki rockowej, ikona obyczajowości i kultury lat 60.

Historia. Materiał źródłowy: muzyka Subiektywnie, czyli z perspektywy twórców HiT- u, było to najważniejsze wydarzenie muzyczne w dziejach świata. Co ciekawe, Woodstock nie był ani pierwszym, ani też największym festiwalem. Ba, nie był nawet najlepszy! Po latach uważa się, że większe znaczenie dla historii muzyki miał festiwal w Monterrey (1967) lub na wyspie Wight (1970). Woodstock był festiwalem kiepsko zorganizowanym. Brakowało na nim wszystkiego: jedzenia, picia, parkingów, miejsc noclegowych, środków higieny i łączności. Źle przygotowano scenę, lał deszcz, niosąc chłód i tworząc tony błota. W pewnym momencie sytuacja na polu koncertowym była tak fatalna, że służby oceniły, iż osiągnięty został niemal stan klęski żywiołowej. A jednak mimo to, a może właśnie dzięki temu wytworzyła się tam jakaś cudowna, spontaniczna atmosfera przyjaźni i wzajemnej pomocy. Jednocześnie, w jednym miejscu 500 tysięcy ludzi reprezentowało różne warstwy społeczne, religie i odmienne tradycje kulturowe. Mimo tak kolosalnych różnic nie było bójek, awantur, obyło się bez aktów agresji. Woodstock stał się ikoną, symbolem obyczajowości i kultury lat 60.

Teatr Rozmowa o ubiorze i kostiumie w kontekście festiwalu Woodstock 69. Dyskusja: jakie są różnice pomiędzy kostiumem a ubiorem; w jaki sposób okoliczności historyczne i polityczne wpływały na potrzebę wypowiedzi poprzez wygląd zewnętrzny, strój.

Rozmowa o tym, jak odkrycia geograficzne, wynalazki, sztuka i inne dziedziny życia przez lata wpływały na modę. W części praktycznej – próba podsumowania rozważań poprzez wypowiedz malarską, wczuwając się w atmosferę Woodstocku. Powstają obrazy malowane dłońmi, wykorzystujące psychodeliczne wzory i kolorystykę ubioru lat 60. Z obrazów powstanie kostium - instalacja artystyczna.

Tagi kostium, scenografia, festiwal, muzyka, wolność, tłum

Linki Muza z Woodstocku: http://www.youtube.com/watch?v=KVyJVYWHJaY Dokument o Woodstocku: http://www.youtube.com/watch?v=ab1eF_cCzLY Repozytorium materiałów multimedialnych o festiwalu Woodstock na Wikimedia Commons: http://commons.wikimedia.org/wiki/Woodstock?uselang=pl

Konspekt zajęć: 1. Rozmowa nawiązująca do ostatnich zajęć: przedmiot jako źródło historyczne, świadek wydarzeń (nóż i Kuba Rozpruwacz, farby i Picasso, kapelusz i Napoleon).

2. Gra „Kalambury”.

Uczestnicy losują zdjęcia postaci związanych z historią, muzyką, filmem, a następnie opisują je grupie, wymieniając trzy charakterystyczne dla tych bohaterów przedmioty. Pozostałe osoby zgadują.

Przykłady. Matka Teresa z Kalkuty: różaniec, sandały, zmarszczki; Dr House: vicodin, laska, stetoskop, Lech Wałęsa: znaczek z Matką Boską Częstochowską, wąsy, płot; itd. Ostatnim zdjęciem jest fotografia Jimiego Hendrixa, wprowadzająca w temat zajęć (Woodstock ‘69).

3. Gra „Drabina skojarzeń”.

Uczestnicy podają szesnaście haseł, słów, pojęć kojarzących się im z festiwalem Woodstock. Prowadzący zapisuje je na tablicy. W następnej turze uczestnicy znajdują kolejne określenia, kojarząc dwa, sąsiadujące ze sobą pojęcia z listy i w ten sposób redukując listę słów do ośmiu. Uwaga – hasła nie mogą się powtarzać!

W kolejnych rundach robimy to samo – szukamy skojarzeń dla każdych dwóch pojęć z krótszej listy, aż stopniowo dojdziemy do jednego, ostatniego hasła. Dyskusja o tym, jak to słowo łączy się z festiwalem Woodstock.

4. Rozmowa - opowieść ilustrowana zdjęciami, filmem, muzyką.

Na czym polega fenomen Woodstocku? Nie był pierwszym wielkim festiwalem rockowym (pierwszy: Monterrey, Kalifornia 16-18 czerwca 1967 r.), nie grały na nim największe ówczesne zespoły takie jak np. The Doors, Led Zeppelin, Bob Dylan, The Rolling Stones, nie był za darmo (bilet kosztował 5 dolarów), organizatorzy oszukiwali wykonawców (Hendrix zagrał za 18 tys. dolarów, a Carlos Santana za… 350 dolarów), nie był nawet w Woodstock (a w Bethel, Karolina Północna; w samych tylko Stanach Zjednoczonych jest siedem miejscowości noszących nazwę Woodstock). Festiwal był fatalnie zorganizowany, pogoda nie dopisała, impreza nie była nawet specjalnie nagłośniona w mediach. A jednak zadziałało.

Przez trzy dni na farmie M. Yasgura w Bethel koło Nowego Jorku, pod sztandarami Peace, Love and Happiness bawiło się niemal pół miliona ludzi.

5. Gra „Puzzle”.

Teksty piosenek mogą być traktowane jako źródło historyczne. Uczestnicy dostają koperty, a w każdej wers z jednej z piosenek z Woodstocku, pocięty na kawałeczki.

Starają się odtworzyć cały wers, jednocześnie interpretując jego znaczenie: identyfikując hasła, ideały, pojęcia charakterystyczne dla tego wydarzenia i związanych z nim późniejszych ruchów społecznych, kulturowych. ►► The Who, My generation: „Mam nadzieję, że umrę, zanim się zestarzeję/ Mówię o mojej generacji” ►► Joan Baez, Blowin’ in the wind: „Z jak wielu dział trzeba jeszcze wystrzelić/ By stały się zakazane na zawsze” ►► Joe Cocker, With a little help from my friends: „Z niewielką pomocą przyjaciół przeżyję/ Z małą pomocą przyjaciół przynajmniej spróbuję” ►► Janis Joplin, Ball and chain: „Miłość mnie dopadła/ I czuję się jakbym miała kulę u nogi” ►► Creedence Clearwater Revival, Fortunate song: „Niektórzy ludzie urodzili się by machać flagą/ Cali są czerwoni, biali, niebiescy... Ale to nie ja!” ►► Ten Years After, I’d love to change world: „Chciałbym zmienić świat, ale nie wiem, co zrobić/ Więc zostawiam to Tobie” 6. Rozmowa, dyskusja.

W festiwalu wzięło udział około 500 tys. osób. Czy to tłum, czy wspólnota? Czym różnią się te pojęcia, zachowania? Jakie są cechy wspólne i różnicujące: tłum, wspólnotę, zbiorowość społeczną, zgromadzenie, manifestację?

7. Analiza: postawy, jakie przyjmujemy w grupie (lider, outsaider, klaun, itd.) Co na to wpływa? Czym jest warunkowane? Jak te postawy zmieniają się w zależności od grupy, w której akurat funkcjonujemy?

8. Gra „Wspinaczka na drzewo”.

Każdy uczestnik dostaje kartkę ze schematem drzewka „Blobtree”. Analizując usytuowanie poszczególnych postaci na drzewku, uczestnicy określają swoją pozycję w grupie. Wskazują, który symbol określa to, jacy są (jak im się wydaje, jak widzą ich inni), a który to, jacy chcieliby być wobec grupy, wobec innych jej członków. Tworzymy z tego galerię (sznurek, spinacze). Uczestnicy przypinają swoje kartki, oglądają rysunki innych, porównują, omawiają.

W scenariuszu wykorzystano fragment bloga blues.net.pl: http://blues.net.pl/woodstock-legenda-i-stan-umyslu-cz-1.html

LATA 70.

Czy leci z nami pilot?

Temat: 11.04.1970 - trzecia misja programu Apollo z planowanym lądowaniem ludzi na powierzchni Księżyca

Historia. Materiał źródłowy: transmisja telewizyjna, film 11 kwietnia 1970 wystartowała trzecia misja załogowa na Księżyc, w ramach najsłynniejszego amerykańskiego programu kosmicznego „Apollo”. Zainteresowanie programem w społeczeństwie amerykańskie na przestrzeni lat osłabło. W odróżnieniu od pierwszych ekspedycji, startu wahadłowca nie transmitowała żadna stacja telewizyjna do momentu, gdy okazało się, że przebieg tej misji nabrał nieoczekiwanego dramatyzmu. 55 godzin i 55 minut po starcie do centrali w Houston dotarł niepokojący meldunek, złożony przez dowódcę misji Jamesa Lovella: „Houston, mamy problem”. W statku kosmicznym wybuchł zbiornik z ciekłym tlenem. Moduł załogowy został pozbawiony zasilana. Misję przerwano. Rozpoczęła się walka z czasem, a także medialny wyścig za sensacją.

Ostatecznie opowieść o podboju kosmosu zastąpiła tą o przyjaźni, determinacji, wielkich i małych cechach ludzkich charakterów.

Teatr Rozmowa na temat przestrzeni, scenografii w teatrze, jej wpływu na kształtowanie konwencji widowiska. Postawienie pytań: czym jest światło w scenografii, jak ją może zmieniać, modelować (w tym przy pomocy oświetlenia), w jaki sposób tworzy się atmosferę i nastrój w teatrze.

Opowieść o scenografii w nawiązaniu do lat 70. W części praktycznej każdy uczestnik, na bazie zbudowanych makiet dotyczących przestrzeni kosmosu (np. pudełka tekturowe, pleksi, kolorowa folia) w dowolny sposób aranżuje swoją przestrzeń sceny. Następnie przy użyciu kilku źródeł światła (latarki, lamp) tworzone są różne nastroje; obserwujemy ich zmienność.

Tagi przestrzeń, kosmos, światło, wykluczenie, faktoid

Linki Przebieg misji Apollo 13: http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/lunar/ap13acc.html Reportaż o misji Apollo 13: http://archive.org/details/gov.archives.arc.1155023 Teledysk Pana Astronauty Nagrany w Kosmosie: http://www.youtube.com/watch?v=KaOC9danxNo

Konspekt zajęć: 1. Rozmowa nawiązująca do ostatnich zajęć: tłum, zbiorowość społeczna, wspólnota.

2. Gra „Moje miejsce w grupie”.

Zagadnienie główne: wykluczenie. Przyklejamy uczestnikom na plecach kolorowe kartki. Na ich podstawie tworzą się grupy – uczestnicy mają się odnaleźć, pogrupować, bez użycia słów. Tylko jedna osoba ma odmienny kolor, na koniec zostaje sama. Pytania: np. jak się odnaleźliście jako grupa; jak się czułeś jako „wykluczony”?

3. Gra „Tangram”.

Tangram przedstawia schemat rakiety. Uczestnicy dostają zestaw figur geometrycznych, z których mają ułożyć podany wzór wg schematu i nakleić go na tekturę.

4. Wprowadzenie w temat zajęć, jakim jest wyprawa Apollo 13 (1970 rok).

5. Gra „Drabina skojarzeń”.

Uczestnicy podają szesnaście haseł, słów kojarzących się im z wyprawą kosmiczną, podbojem kosmosu. Prowadzący zapisuje je na tablicy. W kolejnej turze uczestnicy znajdują następne określenia, kojarząc dwa, sąsiadujące ze sobą pojęcia z listy i w ten sposób redukując listę słów do ośmiu. Uwaga – hasła nie mogą się powtarzać! W kolejnych rundach robimy to samo: szukamy skojarzeń dla każdych dwóch pojęć z coraz krótszej listy, aż stopniowo dojdziemy do jednego, ostatniego hasła. Dyskusja o tym, w jaki sposób finałowe słowo łączy się z misją Apollo 13 oraz przestrzenią kosmiczną.

6. Rozmowa: opowieść ilustrowana zdjęciami i filmem.

Główne hasła: program Apollo, wyścig między USA a Związkiem Radzieckim w podboju kosmosu, pierwszy człowiek na Księżycu – Neil Amstrong (1969): „To jest mały krok człowieka, ale wielki skok dla ludzkości”, faktoid (np. scena lądowania na Księżycu „na pewno” jest wyreżyserowana w Hollywood przez Kubricka), zainteresowanie mediów, Apollo 13 (1970): „Houston mamy problem”, film z Tomem Hanksem.

7. Praca z tekstem źródłowym, wspomnienie Seweryna Blumsztajna: Lipiec 1969 r. w więzieniu w Potulicach, tak jak we wszystkich wtedy polskich więzieniach, to był czas oczekiwania. 22 lipca mijało 25 lat Polski Ludowej - amnestia była pewna. Tylko jaka będzie, kogo obejmie, kogo nie? W takim przedamnestyjnym czasie więzienie zawsze jest rozedrgane, ludzie podnieceni i zdenerwowani. A jeszcze były upały.

20 lipca - pewnie pierwszy raz w historii więzienia - wyróżniających się więźniów zaproszono do świetlicy na całonocną transmisję telewizyjną

z lądowania na Księżycu. Ale i my, cała reszta tych mniej wyróżniających się, mogliśmy słuchać transmisji przez radiowęzeł. I to była najbardziej niezwykła noc moich więziennych przygód. Broniewski pisał w jednym z wierszy o Janie, któremu w areszcie śniły się wielkie piece Magnitogorska, a nam opowiadano o czymś znacznie bardziej niezwykłym. Słuchając tego z miliardami ludzi, jeden, jedyny raz w więzieniu czułem się wolny. Byłem z całą ludzkością, która nad ranem 21 lipca śledziła kroki Armstronga na Księżycu. Poza więzieniem, poza tym okropnym PRL-em.

8. Rozmowa, opowieść ilustrowana zdjęciami i filmem.

Gdzie byliście w jakimś ważnym, konkretnym dniu z najnowszej historii? Czy pamiętacie, co robiliście w momencie, gdy dotarła do Was wiadomość o tym, co się stało? Jak zareagowaliście? Jakie były Wasze emocje, odczucia?

Jak Wy zapamiętaliście ten moment? Przykładowe sytuacje: zamach w Nowym Jorku, śmierć Papieża Jana Pawła II, katastrofa smoleńska.

9. Rozmowa, opowieść ilustrowana zdjęciami i filmem.

Zagadnienia: media tradycyjne i elektroniczne, wady, zalety, szybkość przekazu kosztem refleksji.

W scenariuszu wykorzystano wypowiedź Seweryna Blumsztajna, opublikowaną w Gazecie Wyborczej: http://wyborcza.pl/1,76842,6840436,40__rocznica_pierwszego_kroku_na_Ksiezycu.html

LATA 80.

Sport sportem, ale racja musi być po naszej stronie!

Temat: 19.07.1980 - rozpoczęcie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Moskwie, zbojkotowanych przez większość krajów zachodnich.

Historia. Materiał źródłowy: relacja sportowa W nocy z 25 na 26 grudnia 1979 roku ZSRR dokonał zbrojnej interwencji w Afganistanie. Już kilka dni później, 4 stycznia 1980 r., prezydent USA Stanów Zjednoczonych Ameryki Jimmy Carter ogłosił wprowadzenie sankcji politycznych i gospodarczych wobec ZSRR. Tydzień później agresję potępiła ONZ. 1980 był kolejnym rokiem olimpijskim i tym razem znicz letnich igrzysk miał zapłonąć w Moskwie. Tymczasem już 20 stycznia amerykański prezydent zapowiedział bojkot olimpiady przez USA, wzywając inne państwa do podobnej decyzji - w proteście przeciwko działaniom zbrojnym w Afganistanie. Dyskusje nad tą propozycją, nawet w państwach blisko związanych z USA, były zacięte, a stanowiska niejednoznaczne. W czasie zimnej wojny powszechnym zjawiskiem było wykorzystywanie przez rządy państw - organizatorów przedolimpijskiej atmosfery do własnych, partykularnych celów. Ostatecznie w moskiewskich igrzyskach wzięło udział 81 reprezentacji. Ideę bojkotu poparło 55 państw, jednakże sportowcy z 16 krajów tej grupy zamanifestowali swój sprzeciw wobec decyzji rządów, wysyłając honorowego reprezentanta lub występując bez narodowej flagi. Cztery lata później to ZSRR zbojkotowało olimpiadę w Los Angeles. „Wielkiego Brata” poparło 16 państw, a tzw. „demoludy” reprezentowały wówczas jedynie Rumunia i Jugosławia.

Teatr Tematy zajęć: rola reżysera w tworzeniu akcji scenicznej, budowanie działań scenicznych, współpraca z zespołem aktorskim. Na sesji warsztatowej skupiamy się na ćwiczeniach z koncentracji, orientacji w przestrzeni, kompozycji sceny, dramaturgii spektaklu, punkcie kulminacyjnym, tworzeniu napięcia, powtarzalność sekwencji. Ćwiczenia odbywają się indywidualnie i w grupach. Bazą są książki, m.in. „O technice aktorskiej” Michaiła Czechowa i „Reżyserowanie aktorów” Judith Weston.

Tagi olimpiada, bojkot, scena, kurtyna, zimna wojna

Linki Jackie Robinson: https://www.youtube.com/watch?v=UxM_re5-aoU Ceremonia otwarcia letnich Igrzysk w Moskwie: https://www.youtube.com/watch?v=8bWvNY5mBAA

Konspekt zajęć: 1. Rozmowa nawiązująca do ostatnich zajęć: różne rodzaje wykluczenia w grupach, w których uczestniczymy (szkoła, podwórko, grupa rówieśnicza, rodzina, itp.)

2. Gra „Kto się spóźnia, sam sobie szkodzi”.

Ponieważ tematem zajęć jest sport, ustalamy wspólnie nowe zasady przebiegu tych zajęć, zgodnie z tematyką sportową. Kiedy podczas spotkania padnie słowo „olimpiada” uczestnicy łapią się za nos, kiedy „medal”, biją brawo, gdy „sport „, drapią się w głowę. Osoba, która spóźni się na zajęcia (zwykle ktoś taki się zdarza) zasad tych nie zna, więc doświadcza swoistego wykluczenia. Gra toczy się przez pierwsze pół godziny, co oznacza, że wszystkie kolejne dyskusje i ćwiczenia odbywają się zgodnie z planem, a jedynie, gdy w trakcie zajęć padną ustalone wcześniej słowa, reakcje wszystkich muszą być odpowiednie. Po pewnym czasie należy sytuację wyjaśnić spóźnialskiemu i zapytać o jego odczucia, co myślał, jak się czuł odstając tego dnia od grupy, będąc przez nią w swoisty sposób bojkotowanym.

3. Rozmowa, opowieść ilustrowana zdjęciami, filmem.

Jackie Robinson był pierwszym Afroamerykaninem, który dostał się do zawodowego sportu, pierwszym czarnoskórym ligowym baseballistą. W 1947 roku, w pełnej uprzedzeń Ameryce, stanowił absolutny wyjątek. Był wyzywany, opluwany, wygwizdywany, faulowany na każdym baseballowym stadionie. Nienawidzili go kibice, sędziowie, zawodnicy drużyny przeciwnej i prawie wszyscy z własnej. Poza jednym Gościem, który w trakcie pierwszego meczu, gdy Robinson miał wszystkiego dość, podszedł do niego i ostentacyjnie objął zawodnika. I jeszcze poza menadżerem, który zanim Robinsona zatrudnił, zapytał: - Masz jaja, Dzieciaku?

- Pyta Pan, czy mam tak wielkie jaja, by oddać białemu, kiedy mnie uderzy?

- Nie, pytam czy umiesz mu w takiej sytuacji nie oddać.

A potem, na pierwszej konferencji prasowej, menadżer odpowiadał na pytania dziennikarzy: - G…wno mnie interesuje, że Robinson jest czarny! Dla mnie mógłby być też żółty, czerwony, biały a nawet w paski jak zebra! On po prostu dobrze gra w baseball!

Robinson stał się legendą, zdobył z klubem mistrzostwo i mnóstwo indywidualnych nagród. 15 kwietnia w USA świętowany jest Jackie Robinson Day, w rocznicę jego debiutanckiego meczu z 1947 r. w MLB (Major League Baseball). Tego dnia zawodnicy w meczach ligowych grają z numerem 42 na koszulkach, numerem Jackiego.

4. Gra „Głuchy telefon”.

Wszyscy uczestnicy wychodzą z sali. Prowadzący zaprasza do środka jedną osobą. Uczestnik ten ma 30 sekund na obejrzenie zdjęcia z meczu bejsbolowego z udziałem J. Robinsona. Zapamiętuje szczegóły, by opisać je kolej-

nej osobie, którą zaprasza do środka. Czynność się powtarza.

Uczestnicy nie mogą pomagać, ani komentować. Na koniec porównujemy ostatni opis ze zdjęciem źródłowym.

Czy opis rzeczywiście oddaje to, co przedstawia fotografia? Jakie szczegóły umknęły w trakcie kolejnych relacji? Wyjaśniamy, iż podobnie wygląda sytuacja w przypadku dawnych źródeł historycznych. Z relacji wydarzeń umyka, w sposób świadomy lub niezamierzony, mnóstwo szczegółów. Stąd interpretacja źródeł wymaga odpowiedniego, dużego krytycyzmu i założenia, że nigdy nie przedstawimy faktycznego przebiegu minionych zdarzeń, a jedynie ich przybliżoną interpretację.

5. Rozmowa, opowieść ilustrowana zdjęciami, filmem.

Prezentowane zagadnienia: historia i idea igrzysk olimpijskich, igrzyska starożytne i ery nowożytnej, Pierre de Coubertain, motto, symbole (znicz, flaga, maskotka).

6. Gra „Plakat”. Łączymy uczestników w grupy 3-4-osobowe. Każda dostaje pięć kółek papierowych w różnych kolorach. Grupy mają za zadanie stworzyć plakat, w oparciu o te kółka, a zatem plakat, który w jakiś sposób nawiązuje do idei olimpizmu.

Wyjaśniamy na koniec, że igrzyskom sportowym towarzyszą swoiste igrzyska twórców i artystów, którzy projektują plakaty i inne utwory inspirowane olimpiadami.

7. Rozmowa, opowieść o olimpiadach na podstawie ich oficjalnych plakatów.

Sport i polityka, np.: ►► 1916 - zawieszenie igrzysk z powodu wojny ►► 1920 - wykluczenie Niemiec i ZSRR ►► 1920 - igrzyska bez Polski z powodu wojny polsko-bolszewickiej ►► 1936 - Berlin, nazistowskie Niemcy i Jesse Owens ►► 1940 - Helsinki i zawieszenie igrzysk z powodu wojny ►► 1944 - olimpiada jeńców obozu w Woldenbergu ►► 1968 - „Black Power” ►► 1972 - zamach w Monachium ►► 1980 - bojkot w Moskwie z powodu inwazji na Afganistan ►► 1984 - rewanż za nieobecność w Los Angeles W scenariuszu wykorzystano fragmenty artykułu Jerzego Kochanowskiego, „Olimpiady pełne polityki”, Wiedzy i Życia” nr 7/1996: http://archiwum.wiz.pl/1996/96073600.asp

LATA 90.

Czas outsiderów

Temat: 18.08.1992 - śmierć Chrisa McCandlessa w reportażu Jona Krakauera w magazynie „Outsider”. Czy potrzebujemy bohaterów? Przygotowanie do finałowego budowania instalacji od lat 30. do 90.

Historia. Materiał źródłowy: reportaż Christopher McCandless - pochodzący z zamożnej amerykańskiej rodziny młody, zdrowy człowiek - wkrótce po skończeniu studiów z wyróżnieniem, decyduje się zerwać z dotychczasowym życiem. Zmienia nazwisko, rozdaje swoje pieniądze na cele charytatywne, pozbywa się większości rzeczy osobistych i rusza w podróż autostopem po Ameryce. Poznanym przez dwa lata podróży ludziom przedstawia się jako Alex, ale poza tym niewiele i niechętnie mówi o sobie. Niemal wszystkich zjednuje jednak ciepłem, życzliwością, serdecznością, wrażliwością, pasją przygody i wiarą w ideały. Podziwiają go, gdyż należy do nielicznych osób, które rzeczywiście, z determinacją i pasją, próbują realizować swoje marzenia. Jego największym marzeniem jest próba samotnego zmierzenia się z naturą na nietkniętej ludzką stopą Alasce. Udaje mu się to w kwietniu 1992 roku. Choć jest nieodpowiednio ubrany jak na tę porę roku – nie ma niezbędnego wyposażenia, takiego jak: siekiera, środki owadobójcze, mapy czy kompas, nie zabiera ze sobą wystarczających zapasów żywności – przeżywa tam 113 dni. Ceną za realizację marzenie jest jednak jego życie. Kilka miesięcy później opowiadający o tym reportaż Jona Krakauera w magazynie „Outsider” staje się powodem wielkiej dyskusji na temat losu Chrisa - Alexa.

Teatr Budowanie narracji na tle historycznym. Losy jednostki a ich wpływ na Historię. Biorąc za punkt odniesienia rzeczywistość lat 90. XX wieku, omawiamy jedne z ważniejszych dla współczesnego amerykańskiego teatru i performansu przedstawienia: „Twilight L.A. (1992)” Anny Deavere Smith oraz „The Laramie Project” Moisesa Kaufmana i Tectonic Theatre Group. Akcja obydwu została osnuta wokół głośnych „hatecrimes” (zbrodni na tle nienawiści rasowej czy seksualnej) - brutalnego pobicia czarnoskórego Rodney’a Kinga i zamieszek w Los Angeles w 1992 r. oraz zabójstwa Matthew Sheparda z 1998 r.

Oba przedstawienia powstały przy wykorzystaniu metody określanej jako „performance ethnography”. Uczestnicy mają okazję zapoznać się z tą techniką dramaturgiczno-performerską na wybranych przykładach. Równocześnie, celem jest obnażenie ideologicznych implikacji światów przedstawionych w tych dwóch spektaklach opartych na wydarzeniach historycznych.

Tagi bohater, jednostka, społeczeństwo, bunt

Linki Into The Wild Soundtrack: https://www.youtube.com/watch?v=fo7CU4DVkxY Materiał zdjęciowy o Chrisie MCCandless: https://www.youtube.com/watch?v=VDRy6fmcSzA

Konspekt zajęć: 1. Nawiązanie do poprzednich zajęć: sport.

Gest Kozakiewicza i jego historia: potoczna, polska nazwa obraźliwego gestu (znanego pod innym wulgarnym określeniem), który polega na zgięciu jednej ręki w łokciu i złapaniu jej ramienia drugą ręką. Jest on kojarzony z polskim tyczkarzem Władysławem Kozakiewiczem, który na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. pokazał go dwukrotnie wygwizdującej go radzieckiej publiczności, po oddaniu skoku (na wysokość 5,78 m) gwarantującego złoty medal i będącego jednocześnie rekordem świata. Zdjęcie Kozakiewicza obiegło wówczas prasę na całym świecie (oprócz polskiej i radzieckiej). Ambasador ZSRR w PRL Borys Aristow domagał się odebrania Polakowi medalu, unieważnienia rekordu oraz dożywotniej dyskwalifikacji za obrazę narodu radzieckiego. Polskie władze sprytnie tłumaczyły gest skurczem mięśnia tyczkarza, który miał być spowodowany sporym wysiłkiem. Kolejne wytłumaczenie mówiło, że gest ten pokazywał pokonanie tyczki, inne, że w ten sposób Kozakiewicz okazał radość. Mimo że Kozakiewicz został bohaterem tych Igrzysk, władze zadbały, by kara go jednak nie ominęła.

Nie mógł startować w reprezentacji Polski, pozbawiono go majątku i dobrego imienia. W efekcie uciekł do RFN, gdzie występował jako atleta w jednym w klubów, aż do zakończenia kariery (w tym czasie w kraju oskarżano go o zdradę narodową).

2. Rola i znaczenie gestów.

Każdy z uczestników analizuje siebie, pod kątem używanych gestów.

Przypomina osoby i sytuacje, dla których określona gestykulacja jest znacząca. Przegląd umownych gestów, np. znak krzyża, palec środkowy, salut rzymski, Ok. (kciuk w górze), całowanie w rękę, salutowanie, trzymanie kciuków, przewracanie oczami, meksykańska fala, oraz gestów historycznych, np. „wiktoria” Lecha Wałęsy, całowanie ziemi przez Jana Pawła II, pocałunek Marilyn Monroe, Edward Gierek i Nikita Breżniew w uścisku na „misia”, gesty piłkarzy po zdobyciu bramki. Rozmowa o różnym znaczeniu tego samego gestu w różnych krajach.

3. Gra „Pojedynek na miny i gesty”.

Uczestnicy dobierają się w pracy, siadają naprzeciwko siebie. Prowadzący podaje głośno nazwę emocji, sytuacji, hasło, które oni – na zmianę – mają za zadanie pokazać przy pomocy gestów jednej ręki. Po dwóch rundach, każdy uczestnik wymyśla swoje hasła i opisuje gestem w taki sposób, by druga osoba odgadła komunikat.

4. Prezentacja i dyskusja: Christopher McCandless - pusty gest?

McCandless już w dzieciństwie wykazywał nieprzeciętne talenty. Kiedy miał dwa lata, wyszedł z domu w środku nocy i splądrował u sąsiadów szufladę ze słodyczami. Gdy w III klasie podstawówki skierowano go na program dla bardzo zdolnych uczniów, był niezadowolony do tego stopnia, że przekonywał dyrektora szkoły o błędnych wynikach swego testu. Miał żyłkę do interesów, talent muzyczny i sportowy, ale nie znosił, by ktoś mówił mu, co ma robić. Nerwowo reagował zwłaszcza na pouczenia rodziców, u których nie akceptował m.in. konsumpcyjnego stylu życia.

Sugerowali mu, by zrobił dyplom i karierę, ale nie interesowało go ani jedno, ani drugie. Karierę uważał za „poniżający wymysł XX w.”. Po ukończeniu liceum wyjechał jednak z rodzinnego Annandale do Atlanty na studia na Uniwersytecie Emory. Ukończył je w roku 1990 i podjął decyzję, która zaważyła na całym jego życiu. Zebrane oszczędności (24 tys. dolarów) wpłacił na cele charytatywne i zupełnie bez pieniędzy, ale za to pod nieco infantylnym pseudonimem (Alexander Supertramp) ruszył na wyprawę po Ameryce.

Natchniony dziełami m.in. Johna Muira, Jacka Londona i Henry’ego Davida Thorea powraca „na łono natury”, kontempluje przyrodę, ucieka od cywilizacji, jednak zawsze do niej wraca. Aż pewnego razu słuch o nim ginie... W roku 1992 Chris McCandless zmarł samotnie z głodu i wycieńczenia na Alasce.

5. Jon Krakauer. Reportaż.

Krakauer jest amerykańskim alpinistą, pisarzem i dziennikarzem. Jego książka „Into Thin Air”, przetłumaczona na 24 język, przyniosła mu międzynarodową sławę i nominację do nagrody Pulitzera w 1998 r. W Stanach Zjednoczonych był jednak znany już wcześniej, jako autor „Into the wild”, reportażu o Ch. McCandlessie i drodze, którą ten przeszedł od skończenia szkoły, aż do feralnej wyprawy na Alasce. Krakauer próbuje zrozumieć, co nim kierowało, dlaczego zdecydował się na życie trampa. Stara się to zrobić przez pryzmat własnych wypraw i doświadczeń.

Na podstawie książki powstał m.in. film Sean Penna z muzyką Edwarda Veddera.

Jonowi Krakauerowi polscy tłumacze uparli się przypinać łatkę z napisem „wszystko” i takim też hasłem opatrują jego książki („Wszystko za życie”). Dość niebezpieczne to słowo „wszystko”. Relacje reporterskie o wszystkim bywają nijakie. Relacje o oddawaniu „wszystkiego za coś” bywają pretensjonalne. W oryginale tytuły brzmią trafniej: „Into Thin Air”, Into the Wild”. Krakauer po to właśnie znalazł się gdzieś w określonym miejscu (choćby to miało być powietrze czy dzikie pustkowie), żeby zdać nam relację.

Rozmowa: Czym jest reportaż? Jakie są jego charakterystyczne cechy? Jakie źródła wykorzystuje?

6. Finałowa instalacja-mieszkanie. Ćwiczenia. ►► Wprowadzenie.

Przygotowujemy uczestników do budowy instalacji finałowej. Jej zamysł to pokazanie upływu czasu w obrębie jednego pokoju polskiego mieszkania. Zbudujemy ściany, przyniesiemy i narysujemy wyposażenie tego lokalu, w taki sposób, by pokazać kolejne dekady XX wieku. Zaczniemy w latach 30. Do mieszkania wprowadzi się pewna para, a wraz z nią: sekretarzyk, dywan, stół, porcelana. Na ścianie zawiśnie zdjęcie ślubna, obok stanie manekin – bo ona jest krawcową. Na półce będzie leżała charakterystyczna granatowa czapka, bo on – tak sobie wyobrażamy – jest policjantem w międzywojennym Białymstoku. A może jednak żołnierzem?

Z czasem, w kolejnych latach, dołączy do zestawu sprzętów kołyska lub sanki, a za oknem, wraz z każdą dekadą, zobaczymy coraz wyższe drzewo. Razem ustalamy, jakie rzeczy pojawią się w mieszkaniu: niektóre znikną z czasem (np. stare radio), inne pozostaną przez wszystkie pokolenia (np. stół lub pamiątka rodzinna). ►► Gra „Pokaż mi jak mieszkasz, a powiem ci, kim jesteś”.

Uczestnicy dobierają się w pary. Opowiadają sobie nawzajem o trzech wybranych rzeczach z ich domu, w którym obecnie mieszkają, w którym kiedyś żyli lub w którym kiedyś chcieliby by być, a które jednoznacznie ich opisują.

Np. kostka w koncertu Pearl Jam w Chorzowie, książka Into the Wild, kolekcja

płyt. Następnie prezentują się nawzajem, opowiadając reszcie grupy, dlaczego te trzy przedmioty dla ich kolegi/koleżanki są tak istotne. ►► Zadanie „Czas na zmiany”.

Uczestnicy pracują w dwóch grupach. Każda wypisuje na papierze to wszystko, co sprawia, że mieszkanie, w którym żyjemy, stopniowo się przekształca. Celem zadania jest określenie procesów i zdarzeń, które pomogą nam pokazać zmianę w instalacji, jaką przygotowujemy, np. nowi lokatorzy, dzieci, zwierzęta; mody i trendy; starzenie lub psucie się przedmiotów; remont; zalanie, pożar, wojna. ►► Zadanie „Upływ czasu”.

Ponownie praca w dwóch grupach (uczestnicy zmieniają grupy). Pierwsza grupa przedstawia (pisze, rysuje) zwykłe i niezwykłe sposoby na pokazanie upływu czasu w odniesieniu do osób, a druga w stosunku do przedmiotów, np. zmieniające się kartki w kalendarzu, rosnące drzewo za oknem, przyrastająca ilość książek lub płyt, zmiana daty w kalendarzu, dorastanie dzieci, śmierć, awans zawodowy, zmiana pracy ►► Zadanie „Urządzamy pokój”.

Przygotowujemy scenariusz finałowej instalacji. Potrzebne są cztery duże kartki papieru: trzy umocowane np. na sztalugach będą oznaczać trzy ściany pokoju, czwarta to podłoga między nimi. Kolejnymi kolorami uczestnicy zaznaczają sprzęty i zdarzenia, które zmieniać się będą w tym pokoju od lat 30. do 90. XX wieku, opowiadając tym samym historię wymyślonych mieszkańców.

Zaznaczamy to, co wskazywać będzie na upływ czasu. Niektóre elementy zostają dłużej, inne usuwamy (np. maszyna do szycia z lat 30. zniknie w kolejnej dekadzie, bo została sprzedana w czasie wojny). Należy pamiętać, że: a. scenariusz i instalacja stanowić będą źródło historyczne, zatem kolejni odbiorcy powinni móc ją zinterpretować, „przeczytać” historię, którą zawarliśmy w poszczególnych przedmiotach, ich znikaniu i pojawianiu się; b. instalacja ta jest historią uteatralnioną, nie występują tu więc rzeczy i gesty zbędne. Ważne jest to, co na pierwszym planie i w tle. W dobrze zaprojektowanej scenografii, każdy przedmiot coś znaczy, odgrywaswoją rolę; c. konkretne osoby w tej instalacji są najmniej ważne, tzn. uczestnicy nie są aktorami sensu stricto; ich zadaniem jest raczej animowanie przestrzenią, niż odgrywanie ról.

W scenariuszu wykorzystano fragment opisu książki Jona Krakauera „Wszystko za życie”: http://lubimyczytac.pl/ksiazka/51840/wszystko-za-zycie/dyskusje oraz haseł z Wikipedii: http://pl.wikipedia.org/wiki/Gest_Kozakiewicza http://pl.wikipedia.org/wiki/Jon_Krakauer

LATA 00.

Klatka po klatce

Temat: Warsztaty animacji poklatkowej (technika plastelinowa) - przygotowanie praktyczne do budowy instalacji.

Tagi animacja, plastelina, timelaps

Linki Realizacje uczniów Elwiry Małyszko: „Smocze opowieści”: https://www.facebook.com/photo.php?v=451745041586784&set=vb.370200099741279&type=2&theater „O Piesku Osesku i Kotku Psotku”: https://www.facebook.com/photo.php?v=445129445581677&set=vb.370200099741279&type=2&theater „Biały śpiew”: https://www.facebook.com/photo. php?v=431065000321455&set=vb.370200099741279&type=2&theater

Konspekt zajęć: 1. Krótki przegląd zdarzeń i wydarzeń z wszystkich omawianych dekad.

2. Podsumowanie: najciekawsze zdaniem uczestników sytuacje, zajęcia, gry, zadania, spotkania.

3. Przygotowanie do tworzenia instalacji, przegląd informacji - co chcemy i co powinniśmy wykorzystać w trakcie budowy.

4. Animacja poklatkowa - warsztaty Uczestnicy warsztatów, krok po kroku realizują, na podstawie opracowanego już scenariusza, autorski projekt.

Film inspirowany jest motywami znajdującymi się na wycinankach ludowych, charakterystycznych dla poszczególnych regionów, np. motyw kaszubski, łowicki.

Pod okiem prowadzących zajęcia młodzież poznaje podstawowe zasady tworzenia animacji poprzez wprawianie w ruch elementów z wycinanek. Uczą się zasad montażu i udźwiękowienia obrazu filmowego.

5. Obejrzenie efektu pracy: http://vimeo.com/66895260

LATA leca. ‚ Temat: Instalacja teatralno-historyczna. Skrócona i bardzo osobista historia XX wieku.

Ostatnim etapem cyklu warsztatowego jest zbudowanie instalacji, która posłuży do realizowania filmu poklatkowego. Ponieważ jedną z wiodących myśli naszych zajęć było pokazanie „wielkiej historii” z małej perspektywy, czyli zwykłego człowieka, wymyśliliśmy, że scenografią instalacji będzie mieszkanie. Takie, do którego pewna rodzina wprowadza się w latach 30. XX wieku, a potem mieszka przez kolejne dekady. Po jakimś czasie pojawiają się dzieci, ktoś umiera, ktoś się wprowadza… Niektóre sprzęty znikają, bo zastępują je nowe. Inne psują się, zużywają, niszczą. Jeszcze inne pozostają na lata, jak stół, wokół którego gromadzi się nasza fikcyjna rodzina.

Ideą jest pokazanie samego… upływu czasu. Uchwycenie go, złapanie w pułapkę, zatrzymanie. To, co w rzeczywistości jest niewykonalne, na scenie teatralnej i przy wykorzystaniu obiektywu aparatu staje się możliwe. W kolejnych ujęciach pokazujemy przemiany w mieszkaniu. Opowieść tworzymy w oparciu o same sprzęty. Każdy z nich wprowadza jakąś historię: czapka wojskowa mówi nam o tym, że jeden z lokatorów to żołnierz; zabawki - że to czas, gdy wokół stołu biegają dzieci; kolejne zdjęcia na ścianie - jak powiększa się rodzina; nowe meble, płyty czy ubrania - jak zmieniają się gusty, style, mody na przestrzeni lat.

Tym samym instalacja nabiera jeszcze dodatkowego sensu - staje się swoistym źródłem, które przez każdego oglądającego będzie interpretowane i omawiane na różne sposoby. Będzie źródłem, które opowie zarówno o samych warsztatach, jak i o nadrzędnej idei całego projektu.

Do przygotowania scenografii wykorzystaliśmy: ►► meble, rekwizyty, kostiumy teatralne; ►► kartonowe arkusze, pomalowane farbą kredową oraz kreda - gdyż brakujące lub zmieniające się w czasie elementy wyposażenia (np. kalendarz, drzewo) domalowujemy; ►► drobiazgi i bibeloty przyniesione przez uczestników - w ten sposób ich prywatna historia splata się z tą „dużą” oraz warsztatowo-teatralną.

Film poklatkowy na Platformie Akademii Orange: http://www.akademiaorange.pl/projects/teatr/0/materials/HiT/

LATA... sie.‚ Ogórkiem w przeszłość.

Temat:

Gry i zabawy wszelkie podczas Podwórkowego Woodstocku.

Podwórkowy Woodstock to finał programu Historia i Teatr, odbywający się w trakcie Tygodnia Orange. Zaczynamy od przeniesienia się w czasie: nasz wehikuł to autobus „ogórek”, który zabiera uczestników oraz wszystkich chętnych na przejażdżkę po mieście - spod Teatru Dramatycznego na Węglówkę.

W dawnym magazynie wojskowym na Węglowej (słynna białostocka muzyczno-kulturalna „dziesiątka”) przygotowujemy wystawę zdjęć z całego projektu oraz przegląd najciekawszych tematów z zajęć. Wszystko spaja zaś woodstockowa idea wolności, radości i kolor…owości.

W trakcie kilkugodzinnego pikniku rodzinnego odbywa się pokaz filmu poklatkowego, wykonanego przez uczestników, prezentacja najciekawszych prac powstałych w trakcie warsztatów scenograficznych i kostiumowych. Każdy z warsztatowiczów prowadzi też autorskie warsztaty, m.in. bębniarskie, gitarowe robienia przypinek, znaczków, ozdabiania toreb metodą szablonów. Program uzupełniają otwarte zajęcia teatralne i kostiumowe, wspólne przyrządzanie wegańskich potraw pod chmurką oraz multum gier sportowych, dawnych i współczesnych.

Tagi. impreza, dzieci-kwiaty, wystawa, podsumowanie

Zdjęcia i materiały wykorzystywane w trakcie zajęć pochodziły w większości z zasobów udostępnianych na licencji Creative Commons, tj.: Flickr.com /sekcja: The Commons oraz zasoby udostępniane na licencjach Creative Commons Wikimedia Commons http://commons.wikimedia.org You Tube Creative Commons Vimeo Creative Commons http://vimeo.com/creativecommons GLAM Wiki Project https://en.wikipedia.org/wiki/File:GLAM-WIKI.png Brooklyn Museum http://www.brooklynmuseum.org/copyright.php The Metropolitan Museum of Art http://www.metmuseum.org/ Rijks Studio https://www.rijksmuseum.nl/en/rijksstudio Portal Open Culture http://www.openculture.com oraz z repozytoriów umożliwiających (w miarę) swobodny dostęp do treści, tj.: Radio Svoboda http://www.svaboda.org/content/article/24812245.html Ośrodek Karta http://www.karta.org.pl/ Narodowe Archiwum Cyfrowe http://www.audiovis.nac.gov.pl/ Magazyn Life http://life.time.com/ Prowadzący zajęcia: Historia: Marcin Koziński, współpraca Anna Danilewicz Teatr (w kolejności pojawiania się w HiT): Grzegorz Stępniak Magdalena Kiszko-Dojlidko Piotr Szekowski Martyna Dworakowska Andrzej Dworakowski Elwira Małyszko Koordynator projektu: Monika Bania Zdjęcia, film: Szczepan Skibicki Projekt graficzny przewodnika oraz innych wydawnictw: Paweł Dudko Organizator: Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku ul. Elektryczna 12, 15-080 Białystok www.dramatyczny.pl Kontakt: edukacja@dramatyczny.pl Partnerzy projektu: Niezależna Grupa Okazjonalna Produkcja Wrażeń Pogotowie Opiekuńcze w Białymstoku - program Wychowawcy Podwórkowi http://www.po.bialystok.pl/ Stowarzyszenie Pogotowie Kulturalno Społeczne http://weglowa.org/?page_id=179 Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o. http://www.kpk.bialystok.pl/ Patroni medialni: Portal Bialystokonline.pl Gazeta Wyborcza Białystok Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację Orange.

CC BY 3.0 PL www.creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/ Białystok, 2 czerwca 2013 r.

Jeśli dwóch ludzi rozmawia, a reszta słucha ich rozmowy – to już jest teatr.

Gustaw Holoubek