ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﻣﻮﺧﺬ ﮐﺘﺎﺏ
ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﻟﻪ ﻭﻥ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻣﻼ ﺗ ﻛﻮﻭ.
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ: .
ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻟﻪ ﻟﻮﻣﻱ ﭼﺎﭖ ﻧﻪ ﻭﺭﺳﺘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﻳﺎﺩﻭﻟﻮ ﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘﻮﻧﻪ ﻛﻱ ﭘﻪ ﻳﺮﻩ ﺷﻤﻴﺮﻩ ﻧﺠﻮﻧﯥ ﻮﻧﻴﻮ ﺗﻪ ﻲ ،ﺩ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ۴٠٪ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻧﻜﯥ ﯥ ﻭﯤ.ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻲ ﺗﻪ ﺧﺎﺻﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻴﻱ.ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﻳﺮ ﻠﯥ ﺩ ﻮ ﻟﻪ ﺣﻘﻮﻗﻮﻧﻪ ﺳﺘﺮﯥ ﭘﻴﻱ ﺍﻭ ﺩﺭﺍﻧﻮﻱ ﻧﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻛﻴﯤ ﺩﻮ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺎﻧﻱ ﺗﻮﻪ ﻛﻮﺭﻧﻰ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻰ ﻻ ﻫﻢ ﻳﻮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﺮﻡ ﻧﻪ ﺑﻠﻞ ﻛﻴﻱ. ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻟﻋﻤﺮ ﻭﺩﻭﻧﻪ ﺩ ﺭﺍﺯ ﺭﺍﺯ ﻧﺎﺭﻭﻏﻴﻮ ﺍﻭ ﻛﺍﻭﻭ ﺳﺒﺐ ﺮﻲ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﯥ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﺮ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻭ ﭘﻮﺭﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻭﺩﻩ ﻻﺭﻩ ﻭﻭﻫﯥ. ﺩﺍ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﻫﻐﻮ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻟﺮﻱ ﺩ ﺎﻧﻱ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﺩﻱ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩ ﻋﺎﻣﻮ ﻮ ﺍﻭ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻛﺎﺭﻭﻧﯥ ﺗﻜﻞ ﻟﺮﻱ .ﺩﺍ ﻛﺘﺎﺏ ﺳﻴﺎﺳﺖ ،ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﻪ ﺍﻭ ﻫﺮ ﺍﺧﻴﺰ ﻭﻝ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﯥ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻫﻮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﯥ ﭘﻮﺭﻩ ﺍﻭ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﻭﻧﻩ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻛﯥ ﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﻮ ﺩ ﻧﻳﻮאﻝ ،ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﯥ ﺩﻭﺩ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺒﺎﺭﺯﻭ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻱ. ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﻭﻳﻢ ﭼﺎﭖ ﺩ ﺩﺩﻭ ﻓﺼﻠﻮ ﺍﻭ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻧﻪ ﺟﻮ ﺩﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻭﻥ ﺗﺮ ﻴﻧﯥ ﻻﻧﺪﯤ، ﻧﻴﺴﯥ .ﭘﻪ ﻟ ﻋﻤﺮ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻝ ،ﻛﻮﺭﻧﻰ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻰ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﺳﺮ ﻏﻭﻧﻪ ﺩﻩ ،ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻴﻡ ﻛﻪ ﭘﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭ ﺳﺮﻩ ﺩﻏﻪ ﺩﻭﻩ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﻛﯥ ﺎﯤ ﻭﺭﻛﻱ. ﺩ ﺑﯥ ﭘﻮﻟﻮ ﻮ ﻧﻪ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻟﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﻳﺮﻩ ﻣﻨﻨﻪ ﻛﻮﻡ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍ ﺭﻧﻪ ﺩ UNFPAﻧﻪ ﭼﯥ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻣﺎﻟﻲ ﻟﺖ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﺍﺧﻴﺴﺘﻲ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﻱ ﺍﺷﺨﺎﺻﻮ ﺍﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﭼﯥ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭﻟﻮ ﻛﯥ ﻳﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ .ﺯﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﭼﺎﺭﻭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﻣﻼﺗﻛﻮﻭ ،ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﻭ ﻏﻴﺮﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻮﺳﻴﺴﺎﺕ ﭘﻪ ﻳﺮ ﺩﺭﻧﺖ ﺳﺮﻩ ﻫﻮﻭ ﭼﯥ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻛﺎﭘﻴﺎﻧﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﺍﻭ ﭘﻪ ﭘﺮﺍﺧﻪ ﺗﻮﻪ ﺩﻱ ﭘﻪ ﻮﻝ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﻭﻭﻳﺸﯥ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩﻱ ﺩﺩﯤ ﻮﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻛﯥ ﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻱ .ﺩﺍ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﭘﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻛﯥ ﻪ ﺭﻭﻝ ﻟﻮﺑﻮﻟﻲ ﺷﻲ.
.
ﺍﻛﺘﺮﻩ ﻣﺴﻌﻮﺩﻩ ﺟﻼﻝ ﺩﻮﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﯾﺮﻩ
2
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻮ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﻣﻮﺧﺬ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ ﻳﻢ ﭼﺎﭖ 2005 ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺒﺮﯤ ﻣﺮﻛﯥ ﺍﻭ ﺍﻭﻭ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ
ﺍﻭﻝ ﻓﺼﻞ ۴......................................................... ﺍﻭﻝ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ
ﺍﻭﻟﻪ ﻏﻮﻧﻩ٩۵.............................................. ﺍﻭﻝ ﻏﻮﻧﻩ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ
ﺩﻭﻫﻢ ﻓﺼﻞ١٩....................................................... ﯥ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻧﯤ ﻛﯥ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺩﻭﻫﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ٩٨.............................................
ﯥ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻧﯤ ﻛﯥ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ۴٣........................................................ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ
ﺩﺭﻳﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ١٠١..............................................
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ۵۴...................................................... ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ١٠۴..........................................
ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ
ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
ﭘﻨﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ١٠٩............................................
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ۶۵........................................................ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ
ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ
ﺷﭙﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ١١٢...........................................
ﺷﻡ ﻓﺼﻞ ٧۴......................................................
ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ
ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ.ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ
ﺍﻭﻭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ١١٨...........................................
ﺍﻭﻭﻡ ﻓﺼﻞ٨٣..................................................
ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ
ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ
ﺩﺑﯥ ﭘﻮﻟﻮ ﻮ ﺩ ﭙﺮﻭﻧﻮ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ: ﺟﻮﺭﺟﯿﻨﺎ ﻧﯿﭽﻪ -ﺍﻟﮑﺴﺎﻧﺪﺭ ﻧﯿﭽﻪ ﺍﻛﺘﺮﻩ ﺷﻴﺮﻝ ﺑﻨﺎﺭﺩ ،ﺍﻛﺘﺮﻫﺎﻨﺲ ﻭﺍﻨﺮ،ﺑﻮﺑﺎﻧﻲ ﺷﻔﺎ،ﺍﻛﺘﺮﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎﺑﺮﻧﺎﺻﺮﻱ،ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺮﻭﺱ،ﺍﻳﺪﻳﺘﺸﻼﻓﺮ،ﺳﺎﺭﺍ ﻣﺴﻨﻲ)ﺭﺳﺎﻡ(
ﺩ ﻮ ﺩ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩ UNFPAﭘﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﮐﺎﺑﻞ 3
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ: ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ٣٠ﻛﻠﻮ ﺧﭙﻞ ﻣﻨﻲ ﺟﻭ ﭘﻪ ﭘﺎﻯ ﻛﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺻﻠﺤﻰ ﺍﻭ ﺳﻮﻛﺎﻟ ﭘﻪ ﻻﺭ ﻛﯥ ﭘﻞ ﻛﻴﻮﺩ .ﺍﻭ ﺩﺍ ﻻﺭ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺷﭙﻪ ﻛﯥ ﻧﻪ ﻭﻫﻞ ﻛﻴﻱ ﺗﺮ ﻮ ﭼﯥ ﻭﻳﺠﺎﯤ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎ ﻟﻪ ﺳﺮﻩ ﻭﺩﺍﻧﻰ ﺷﻲ ،ﺩ ﻮﻭﻧﯥ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻠﻠﯥ ﻣﻮﺩﻩ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺷﻰ ،ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺨﺖ ﺯﻳﺎﺭ ﻭﺑﺎﺳﻰ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺍﺯﺍﺩﻭ ﺍﻭ ﺻﻠﺤﻪ ﺳﺎﺗﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻪ ﻛﯥ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﻰ ﺩﺍ ﻳﻮ ﻟﻮﻯ ﺎﻡ ﺩﻯ ،ﺧﻮ ﺩ ﻫﺮﻯ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻫﺮ ﻏﻱ ﺍﻭ ﻮ ﻭﻥ ﻳﺮ ﺍﻳﻦ )ﺿﺮﻭﺭﻯ( ﺑﺮﻳﻲ .ﻫﻴ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩ ﻮ ﻟﻪ ﻭﻥ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻯ .ﺩﺩﻯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩ ﺮﻨﺪﻭﺍﻟﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﻳﻮאﻝ ﻣﺘﻠﻮﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﺩﻱ. )ﻳﻮﻩ ﻣﺮﻏ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﺯﺭ ﻧﻪ ﺷﻰ ﺍﻟﻮﺗﻠﻰ( )ﻮ ﻧﻴﻢ ﺍﺳﻤﺎﻥ ﭘﻮﺭ ﺗﻪ ﻧﻴﻮﻟﻰ( ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﺩﺍ ﻣﺘﻠﻮﻧﻪ ﻪ ﻣﻌﻨﺎﻭﯤ ﻟﺮﯤ؟ ﻫﻐﻪ ﻪ ﺷﻴﺎﻥ ﺩﻱ ﭼﯥ ﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﺮﯤ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻪ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﺩ ﻭﻥ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺷﺘﻮﻥ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺩﺭﻟﻮﺩﻯ ﺗﺎﺳﻲ ﭘﻪ ﺎﻧﻩ ﺗﻮﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﻮﻡ ﻮﺭ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ، ﺧﭙﻠﻮﺍﻧﻮ ﺍﻭ ﺎﻭﻧﻳﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻮﺭ ﻭﻱ . ﻴﻨﻰ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻳﻮﺍﻰ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻯ .ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻮ ﻟﺮﻱ ﻛﻮﻝ ﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﺩﻯ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻰ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﻧﻪ ﻛﻴﻱ ،ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻭﻥ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺭﺍﻛﻩ ﻭﺭﻛﻩ ﻛﯥ ﺻﺪﺍﻗﺖ ﺍﻭ ﺍﻏﻴﺰﻣﻨﺘﻴﺎ ﺯﻳﺎﺗﻴﻱ ﺍﻭ ﻛﺎﺭ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻣﻮﻣﻲ. ﻧﻳﻮאﻝ ﺑﺎﻧﻚ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺧﻮﺭﺍﻟﻮﻱ ﻧﻳﻮאﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﻯ ﺩ ﻧ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻮ ﻛﯥ ﻴﻧﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻯ ﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻴﻧﻮ ﻛﯥ ﺩﺍ ﭘﻪ ﺍﻪ ﻛﻱ ﺩﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﺍﺩﺍﺭﻭ ﻛﯥ ﭼﯥ ﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻩ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ ﻣﺎﻟﻰ ﺍﻭ ﺍﺩﺍﺭﻯ ﻓﺴﺎﺩ ﻳﺮ ﻛﻢ ﻟﻴﺪﻝ ﻛﻴﻱ .ﺩﻳﺎﺩﻭﻧﻲ ﻭﺩﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻧﯤ ﺩﻫﺮ ﻮﻧﻪ ﺧﻠﻚ ﻫﻠﺘﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﯤ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻳﺮﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺗﻪ ﺍﻓﺘﺼﺎﺩﻯ ﻣﺸﻮﺭﯤ ﻭﺭﻛﻮﯤ. ﺩ ﻮ ﻭﻥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﮊﻭ ﺍﻧﺪﺍﻧﻪ ﻛﯥ ﻳﺮ ﻣﻬﻢ ﺩﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ: ● ﭘﻪ ﻳﺮﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺷﻤﻴﺮﻩ ﺗﺮ ﻧﻴﻤﺎﺋﻰ ﻟ ﻪ ﺯﻳﺎﺗﻪ ﺩﻩ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﯥ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ،ﻧﻮ ﭘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﻭﻝ ﻟﻴﺪﻝ ﻛﻴﻯ ﭼﯥ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳﻰ ﺍﻭ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﯥ ﺩ ﻳﺮﻛﻴﻮ ﻟﻪ ﻭﻥ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻧﻴﻤﯤ ﻭﯤ.. ● ﻰ ﻟﻪ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﭘﺎﻟﻨﻪ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻧﺴﻞ ﺭﻭﺯﻱ .ﻜﺎﺭﻩ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺭﻭﻏﯥ ،ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﯤ ﺍﻭ ﭘﻮﻩ ﻣﻨﺪﯤ ﺑﻪ ﺩ ﻫﻮﻴﺎﺭﻭ ،ﺭﻭﻏﻮ ﺍﻭ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻱ ●ﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻛﻮﺭ ﭼﺎﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﯥ ﻟﺮﯤ ﻧﻮ ﻛﻪ ﭼﻴﺮﻯ ﺩ ﺩﻭ ﻱ ﻏ ﻭﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﺷﻰ ﭘﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩ ﺩﻭﻱ ﻟﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﺷﻰ ﺍﻭ ﺩﺣﻞ ﻻﺭﯤ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻱ . ● ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻪ ﻛﻠﻮﻧﻮﻛﯥ ﭼﯥ ﺗﻴﺮﻳﻰ ﻛﻝ ﺩﺍ ﻣﻮﻧﺪﻟﯥ ﺩﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﻧﯥ ﺳﺮﻩ ﻧﻪ ﺷﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﭼﯥ ﺩﺍﺳﯥ ﻳﻮﻩ ﻮﻟﻨﻪ ﺟﻮﻩ ﻛﻭ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺻﻠﺤﻪ ،ﺍﺯﺍﺩﻯ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﯤ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﻭﻝ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﯥ. ﻛﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻳﺎﺩ ﺷﻮﻳﻮ ﺗﻮﻛﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﯥ ﭼﻰ ﺧﻠﻚ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻪ ﺩ ﺭﺍﺯ ﺭﺍﺯ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺍﻭ ﻧﺎﺧﻮﺍﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺷﻰ .ﻛﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺻﻠﺤﻰ ﺍﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻧﻪ ﻙ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﻛﻯ ﺗﺎﺳﻰ ﺍﻭ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻮﻟﻮ ﺩ ﺩﺭﻧﺎﻭ ﻭ ﻭﻯ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﻟﺮﻱ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮﺭﻩ ﺑﺎﻭﺭ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻯ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻰ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻭ ﻮ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻳﺎﺳﺖ. ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﻳﻮﯤ ﯧﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﭙﻞ ﻏ ﺩ ﻮﻟﻮ ﻏﻮﻭ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻮﻯ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﺍﻭ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻛﻮﺭﻧ ﺗﻪ ﻳﺮ ﻣﻬﻢ ﻭﻯ ﺍﻭ ﺑﺎﻭﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻯ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺑﻴﺎ ﺩ ﺗﻴﺮﻭ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩ ﻭﺣﺸﺖ ﺍﻭ ﻏﻔﻠﺖ ﭘﻪ ﻟﻮﺭ ﻧﻪ ﺩﺭﻭﻣﻰ ﺍﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻳﻮ ﻮﺭ ﺍﻭ ﻣﺜﺒﺖ ﻟﻮﺭﻯ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻯ ﺩﻯ.
4
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧﻯ ﻛﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﻳﺮ ﺯﻳﺎﺕ ﻣﻠﺮﻱ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻨﺪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﺩﻱ ﻫﻴﻮﺍﺩﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ .ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭﺱ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻧﻮﯤ ﺍﺳﺎﺳﯥ ﻗﺎﻧﻮﻧﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺩ ﻳﺮﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺩ ﺳﺘﺎﻳﻠﻮ ﻭ ﺮﻴﺪﻟﻲ ﺩﻱ ،ﻻ ﺩﺍ ﭼﯥ ﻴﻨﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﺩ ﻴﻨﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﻧﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻫﻢ ﻛﻯ ﺩﻯ ،ﺩ ﺑﻴﻠﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻮ ،ﻟﻛﻴﻮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻰ ﺟﺮﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﭼﻮﻛﻴﻮ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ. ﻮ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻧﻮﯤ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩ ﻃﺮﺣﯥ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺟﻮﻩ ﻛﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻟﻮﻳﻲ ﺟﺮﯥ ﻏﯤ ﻭﯤ ﺍﻣﺎ ﻮ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮﻭ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻧﻪ ﺷﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻭﻛﯤ .ﭘﻪ ﺭﻳﺘﻴﻨﯥ ﺗﻮﻪ ﺳﺮﻩ ﺩﺍ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﻝ ﭼﯥ ﺩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﻧﻪ ﻳﻰ ﻣﻼﺗ ﻭﻛ ﺍﻭ ﭘﺮﻯ ﻳﻰ ﻧﻪ ﻮﺩ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺑﻴﺎ ﺗﻮﺭﯤ ﺩﻭﺭﯤ ﺗﻪ ﻭﺮﯥ. ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺩ ﭘﺮﻳﻜﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﭘﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻭﯤ ﺩ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻲ. ﺩﺍ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻫﻮﻴﺎﺭﺗﻴﺎ ﻧﻪ ﻟﺮﻯ ﻭﻯ ﭼﯥ ﻻﺱ ﺗﺮ ﺯﻧﻲ ﻛﻴﻨﻮ ﺍﻭ ﻭﻭﺍﻳﻮ ﭼﯥ ﻮﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺯﻣﻮﻧ ﺩ ﻫﻴﻠﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﺷﻰ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺑﻞ ﻮﻙ ﻮﻟﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺣﻞ ﻛﻱ. ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﺩ ﻴﻨﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻮﺍﻙ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﺩﻩ ﺗﺮ ﻮ ﻳﻮ ﺩ ﻴﻲ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻠﻠﻰ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺟﻮ ﻛﻭ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻪ ﻧﻯ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺎﻧﻯ ﺎﻯ ﻭﻟﺮﻯ. ﺍﻳﺎ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻳﻮﺍﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻭﻟﺮﻯ ﺍﻭ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺘﻦ ﺷﻰ؟ ﭘﻪ ﻏﻮﻪ ﺗﻮﻪ ﻧﻪ .ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺗﻮﻪ ﻛﺎﺭ ﻧﺸﻰ ﻛﻮﻻﻯ ،ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻮ ﻭﻥ ﺗﻪ ﻫﻢ ﺍﺗﻴﺎ ﺩﻩ. ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻮﻝ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﺍﺩﺍﺭﯤ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩﻩ! ﺩ ﻫﻐﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﺎﺭﻩ ﻛﯥ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﻛﻮﻡ ﭼﯥ ﺩ ﻳﻮﯤ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﭘﺎﻟﻨﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺿﺮﻭﺭﯤ ﺩﻱ.
ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻏﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺧﻮﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭﻝ ﺩ ﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﭘﺎﻟﻨﻪ ﭼﯥ ﻧﺎﺭﻭﻍ ﻭﻱ ﺩ ﻧﺎﭘﺎﻛﻪ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﭘﺮﻳﻮﻟﻞ ﻟﻜﻪ ﻛﺎﻟﯥ ﺍﻭ ﻟﻮﯥ
ﺩ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﺭﺍﻧﻴﻮﻝ ﻟﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ،ﺩﻭﻛﺎﻥ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻣﺎﺭﻛﻴ ﻧﻪ ﺩ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﭘﻴﺪﺍﻭﺍﺭﻭ ﭘﻠﻮﺭﻝ ﻟﻜﻪ ﻏﺎﻟ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ
ﺩ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﺩ ﺗﺎﻭﺗﺮﻳﺨﻮﺍﻟﯥ ﻟﺮﯤ ﻛﻮﻝ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺩ ﻭﻯ ﺧﻮﻝ ،ﺧﺒﺮﻯ ﻛﻮﻝ ،ﺗ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﺭﺍﺷﻪ ﺩﺭﺷﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻝ.
ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻳﻰ ﺩﺍﺩﻯ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻴﻯ ﻳﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻐﻪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻧﻪ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﺍﻭ ﻣﻴﻩ ﻳﯥ ﺩ ﺧﭙﻠﯥ ﻛﻮﺭﻧ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ .ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﻴﺮ ﺷﻮﻯ ﻳﺎﺳﺖ ﭼﯥ ﭘﻮﺭﺗﻨﯥ ﺩﻧﺪﯤ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻛﺎﺭﻭ ﻟﻴﺴﺖ ﺩﻯ ﭼﯥ ﯥ ﻳﯥ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ .ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﺩﺍ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻛﺎﺭﻭ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻣﺎﻝ ﻭﻝ ﭘﻪ ﻭﺭﻨﻰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻯ.
5
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﺭﺍﯥ ﻫﻐﻪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﺍﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ ﺍﻧﻭﻝ ﻛﻭ. ﺩ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩ ﻧﺎﺭﻭﻏﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺩﺭﻣﻠﻨﻪ ﺍﻭ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﺩ ﺳﻮﺍﺮﯤ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﻭ ﺷﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺴﻲ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻴﺪﺍﻭﺍﺭ ﭘﻠﻮﺭﻱ ﺩ ﻮﻭﻧﻰ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻭﺍﻩ ﺍﻭ ﻮﺍﻧﺎﻥ ﻮﻭﻧﻰ ﺗﻪ ﻲ ﺍﻭ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻛﻮﻱ
ﺩ ﻛﺮﻫﻨﻰ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺧﻮﺍﻩ ﺩ ﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺷﺘﻪ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺎﺭﻭﺍﻟ ﺩ ﺎﺭ ﺩ ﭘﺎﻛﻮﻟﻮ ،ﻛﺜﺎﻓﺎﺗﻮ ﺭﺍ ﻮﻟﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺩ ﺎﺭ ﺩ ﺎﻳﺴﺖ ﺩﻧﺪﻩ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻟﺮﻯ . ﻛﻠﻪ ﻰ ﺩﺍﺳﻰ ﺍﻧﻴﺮﻯ ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻳﻮ ﻋﺠﺐ ﻟﻪ ﺭﺍﺯﻭﻧﻮ ﻙ ﺍﻭ ﺍﺭﻭﻧﻜﯥ ﻛﺎﺭ ﺩﻯ ،ﻣﺮ ﺿﺮﻭﺭ ﻧﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﺍﺳﻰ ﻭﭘﺘﻴﻴﻮ ،ﻜﻪ ﭼﯥ ﻣﺮﻣﻮﺯ ﺍﻭﺩ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﺪﻭ ﻪ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻧﺸﺘﻪ ﭼﯥ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﺮﻯ ﭘﻮﻫﻴﻱ .ﭘﻪ ﻧﻯ ﻛﯥ ﺩﺍﺳﯥ ﯥ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﭼﺎﺭﻯ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻴﺎﻳﻰ .ﺍﻭ ﻳﺎ ﺎﺭﻭﺍﻟﻴﺎﻧﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺍﻥ ﺩﺍ ﭼﯥ ﺩ ﺭﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭﯤ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩﻧﺪﯤ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﯤ .ﭘﺪﻯ ﻫﻜﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﻛﯥ ﻳﺮ ﻪ ﻭﻟﻮﻟﻲ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻮ ﺩ ﻪ ﺳﺮ ﺗﻪ ﺭﺳﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﭘﻮﻫﻰ ﺍﻭ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺧﺎﻭﻧﺪ ﺍﻭﺳﻮ ﺍﻣﺎ ﺩ ﻛﻮﺭ ﺩ ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺍﻭ ﭘﻮﻫﻪ ﺗﻞ ﺳﭙﻤﺎ ،ﺻﺪﺍﻗﺖ ،ﺩ ﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﻏﻮﺘﻞ ﺧﭙﻠﻰ ﻛﻮﺭﻧ ﺍﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺗﻪ .ﺩ ﻪ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻮﻝ ﻫﻢ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﺩ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﺎﺭﻭ ﺩ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺭﻩ ﺍﻭ ﻛﺎﻓﻰ ﺍﻭﺳﻴﻱ. ﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﺘﺎﺏ ﻛﯥ ﺩ ﻻﻧﺪﻱ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻱ.
ﺩ ﻮﻟﻨﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ: ﺩ ﻫﻐﻮ ﻮ ﮊﻭﻧﺪ ﭼﯥ ﺑﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺑﺮﻳﺎﻟﯥ ﺷﻮﯤ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺳﺒﺐ ﺮﻴﺪﻟﯥ ﺍﻭ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﻭﻟﺴﻮ ﺩ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻭ
ﺩﯤ. ﺩ ﻴﻨﻮ ﻣﺸﻬﻮﺭﻭ ﻮ ﻛﻴﺴﯥ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻨﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮﻯ ﺍﻭ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﺳﺮﻩ ﻪ ﺍﻳﻜﯥ ﻟﺮﻯ. ﻨﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺧﻠﻚ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩﺑﺪﻟﻮﻥ ﺳﺒﺐ ﺷﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻰ. ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﻨﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﮊﻭﻧﺪ ﻻ ﻪ ﻛﻱ.
ﻭﻟﻰ ﺩ ﺭﺍﻯ ﺍﭼﻮﻝ ﻣﻬﻢ ﺩﻯ؟
ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣﻯ ﻫﻐﻮ ﺍﺻﻼﺣﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﺘﺎﺏ ﻛﯥ ﻛﺎﺭﻭﻝ ﺷﻮﻯ ﭘﺎﻡ ﻭﻛﻱ. ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﯥ )ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳﻰ( ﻪ ﺷﻰ ﺩﻯ؟ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﯥ )ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳﻰ( ﻳﻮﻩ ﻧﻮﻯ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻳﺎ ﻓﻜﺮ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﺩ ﻣﺴﻴﺢ ﺩ ﭘﻴﺪﺍﻳﺖ ﻧﻪ ﭘﻨﻪ ﭘﻴﻯ ﻣﺨﻜﻲ ﺍﻭﺭﺍ ﭘﻪ ﺩﻳﺨﻮﺍ ﺩ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﺩﻩ.
6
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ: ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﯥ ﻳﻌﻨﻰ ) ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ( ﺩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﺩ ﺭﺍﻭﺳﺘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ،ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ،ﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﺍﻭ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﯥ ﺿﺮﻭﺭ ﺩﯤ. -١ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻮﻟﻨﻪ ﺩ ﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﺷﻮﻳﻮ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻴﯤ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﻝ ﭘﻪ ﻫﺮ ﭼﺎ ﺗﻄﺒﻴﻘﻴﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻮﻟﻮ ﺩ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭ ﺮﻰ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﻛﯥ ﻫﻴﻮﻙ ﺗﺮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﻮ ﻧﺪﻱ ﻫﻴ ﭘﺮﻭﺍ ﻧﻪ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺳﻯ ﻮﻣﺮﻩ ﻣﻬﻢ ﺍﻭ ﺑﺍﻯ ﺩﻯ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻫﻴﻮﻙ ﺎﻧﻯ ﺯﻭﺭ ﻧﻪ ﻟﺮﻯ ﺍﻭ ﻮﻝ ﻳﻮ ﺷﺎﻥ ﺩﻯ. ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻮﻙ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺯﻩ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﻭﻛﻱ ﻛﻪ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﺧﻼﻑ ﻮﻙ ﻪ ﻭﻛﻱ ﺩﺍﺳﻰ ﻣﺮﺟﻊ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮﻯ ﺗﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻭﺷﻲ ﺍﻭ ﺑﺎﻭﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻭ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﻏ ﭘﻪ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻭﻝ ﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺑﻭ ﺍﻭ ﺗﺮﻠﻮ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺗﻮ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﻛﻴﯤ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻮﻙ ﺩﺩﻯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﭘﺮ ﺧﻼﻑ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺗﻪ ﻛﺸﻮﻝ ﻛﻴﻱ. ﭘﻪ ﻓﻴﻮﺍﻟﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻮﻝ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻧﺪﻱ .ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺩ ﺯﻭﺭﻭﺭﻭ ﺍﻭ ﺑﺍﻱ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﺧﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﺟﻮﻳﯤ ﺍﻭ ﺑﺪﻟﻴﯤ . ﻳﺮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻓﻴﻮﺍﻟﻰ ﻧﻈﺎﻡ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻭﻭ ﺍﻭﺱ ﭘﻪ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺗﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺑﺪﻝ ﺷﻮﻱ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺷﭙﻪ ﻛﯥ ﻧﺪﻯ ﻛﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺷﭙﻪ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ. ﺩ ﺍﺭﻳﺎﻧﺎ ﺩ ﻫﻮﺍﺋﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻦ ﺩ ﺍﺭﻳﺎﻧﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻦ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﻧﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﻮﻯ ،ﻳﻮ ﺗﻦ ﻭﺍﻳﯥ ﺯﻣﻮﻧ ﺍﻟﻮﺗﻨﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻭﺧﺖ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻧﻪ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﻣﻮﻧ ﺩﺩﺭﯤ ﺳﺎﻋﺘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﺍﻟﻮﺗﻜﻪ ﻛﯥ ﻧﺎﺳﺖ ﺅ ﻛﻠﻪ ﻣﻮ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻟﻴﻞ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻩ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻭﻭﻳﻞ ﻳﻮ ﻣﻬﻢ ﺳﻯ ﻫﻢ ﺯﻣﻮﻧ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺎﻯ ﭘﺮﻭﺍﺯ ﻛﻮﻯ ﻫﻐﻪ ﺗﺮ ﻳﺮﻭ ﭘﻮﺭﻯ ﻭﻳﺪﻩ ﭘﺎﺗﻰ ﻭﻭ ﺍﻭ ﻏﻮﺘﻞ ﻳﯥ ﭼﯥ ﺩ ﺳﺒﺎ ﻧﺎﺭﻱ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﻔﺮ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻯ ﻧﻮ ﻟﻪ ﺩﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﻮﻟﯥ ﺩ ﺍﻟﻮﺗﻜﯥ ﺳﭙﺮﻟﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﻢ ﺳﻯ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻭﺑﺎﺳﻲ. ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﻦ ﻭﺍﻳﻲ :ﺩ ﺳﺮﺗﻮ ﻜﻮﻝ ﭘﻪ ﺍﻟﻮﺗﻜﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻧ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﺷﺮﻛﺘﻮ ﻛﯥ ﻣﻨﻊ ﺩﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻳﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻪ ﻭﻱ ،ﺧﻮ ﺩ ﺍﺭﻳﺎﻧﺎ ﭘﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﯥ ﻣﻬﻢ ﺧﻠﻚ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻳﯥ ﺧﻮﻪ ﻭﻯ ﺳﺮﺕ ﻜﻮﻱ. ﺍﻭ ﭘﻪ ﭘﺎﻯ ﻛﯥ ﺩﺭﻳﻢ ﺗﻦ ﻭﺍﻳﻲ :ﺩ ﻣﻼ ﺩ ﺩﺭﺩ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﻣﻰ ﻟﻮﻣﻯ ﺩﺭﺟﻪ ﻜ ﻭﺍﺧﻴﺴﺖ ﺳﺮﻩ ﻟﻪ ﺩﻯ ﭼﯥ ﻳﺮ ﺮﺍﻥ ﻭﺧﻮﺩﭘﺮﻭﺍﺯﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺭﺍﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﺷﻮ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺎىﺒﺎﻳﺪ ﻳﻮﻣﻬﻢ ﺳﻯ ﺗﻪ ﭼﯥ ﻜ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﯤ ﻭﺭﻛﻡ ﺑﻲ ﻟﻪ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺩ ﻜ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻡ ﺩﺍ ﻟﻮﺗﻜﯥ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﻭﻻﻡ .ﺩﺍ ﻮﻝ ﺩﺩﻯ ﻜﺎﺭﻧﺪﻭﻯ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﻪ ﺑﻲ ﺧﺒﺮﻩ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺍﻭﺱ ﻫﻢ ﻴﻨﯥ ﻛﺴﺎﻥ ﺩ ﻓﻴﻮﺍﻟﻰ ﻧﻈﺎﻡ ﭘﻪ ﻴﺮ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ .ﭘﻪ ﻣﻠﻮﻙ ﺍﻟﻄﻮﺍ ﻳﻔﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺍﻟﻮﺗﻜﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﺍﻟﻮﺯﻱ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻣﻬﻢ ﺳﻯ ﻭﻏﻮﺍﻱ ﺍﻣﺎ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻟﻮﺗﻜﻪ ﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﻟﻪ ﻣﺨﻲ ﺍﻟﻮﺗﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻮﻟﯥ ﺳﭙﺮﻟﯥ ﺩ ﻳﻮ ﻭﻝ ﻜﺘﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻭﻱ ﺍﻭ ﺩﻣﻬﻤﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺎﻧﻜﻯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻧﺸﺘﻪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﭼﯥ ﺍﻟﻮﺗﻨﻪ ﺷﺎ ﺗﻪ ﺍﭼﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﻫﻐﻪ ﺩ ﻫﻮﺍﺋﻰ ﺎﺭﻧﯥ ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ ﺩ ﺍﻟﻮﺗﻜﯥ ﻣﻴﺨﺎﻧﻴﻚ ﺍﻭ ﭘﻴﻠﻮﺕ ﺩﻱ .ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻫﻮﺍ ﺧﺮﺍﺑﻪ ﻭﻯ ﻭﺍﻭﺭﻩ ﺍﻭﺭﯤ ﻜﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻰ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﯥ ﺍﻟﻮﺗﻨﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻪ ﻭﻱ.
7
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ: ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﭘﻪ ﺍﻭﺳﻨ ﻧ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻓﻴﻮﺍﻟﻰ ﭘﺮﻧﺴﻴﭙﻮ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻴﻱ؟ ﻪ ﺑﻪ ﺑﻴ ﺷﻲ ﻛﻪ ﻳﻮﻩ ﺍﻟﻮﺗﻜﻪ ﺩ ﭘﻼﻥ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺩ ﻳﻮ ﭼﺎ ﭘﻪ ﺎﻧﯤ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﺍﻟﻮﺗﻨﻪ ﻭﻛﯤ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﺳﻤﺎﻥ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻜﺮ ﺍﻭ ﻭﺩ ﻯ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﺷﻲ. ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﺩﺍﺳﻲ ﻳﻮ ﻓﻴﻮﺍﻟﻲ ﻓﻜﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻛﻠﻪ ﻫﻢ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﻛﺎﺭ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﻮﺭ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﺳﺒﺐ ﺮﻴﺪﻟﻰ ،ﺗﺎﺳﻮ ﺑﻪ ﻪ ﻭﻛﻯ ﻛﻪ ﭼﻴﺮﻯ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺣﻘﻮﻕ ﺩ ﻓﻴﻮﺍﻟﻰ ﻛﻭ ﻭﻭ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﺗﺮ ﭘﻮ ﻻﻧﺪﻯ ﺷﻰ ﺍﻭ ﺩ ﺍﺭﻳﺎﻧﺎ ﺳﭙﺮﻟﯥ ﭘﺪﻯ ﻫﻜﻠﻪ ﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ؟ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ؟ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻏﻮﺘﻨﻠﻴﻚ ﻭﻟﻴﻜﯥ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﭙﺮﻟﻴﻮ ﻻﺳﻠﻴﻜﻮﻧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺍﻭ ﺩ ﺍﺭﻳﺎﻧﺎ ﻫﻮﺍﻳﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺧﭙﻞ ﻏﻮﺘﻨﻠﻴﻚ ﺩ ﻫﻮﺍﻧﻮﺭﺩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺧﭙﻞ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﭘﻪ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﻮﺭ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﺩﯤ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﺷﺮﻛﺘﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﻔﺮ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺮﺍﻋﺘﻮﻱ. -٢ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﺍﻭﻭﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﻮﻙ ﭘﻪ ﻨﺎﻩ ﺗﻮﺭﻥ ﻛﻯ ﺍﻭ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﺧﻼﻑ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻯ .ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﻨﺎﻩ ﻛﺎﺭ ﻳﺎﺳﺖ؟ ﻧﻪ ! ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺕ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﻨﺎﻩ ﻛﺎﺭ ﻧﻪ ﻳﺎﺳﺖ .ﺗﺮ ﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﻨﺎﻩ ﻛﯤ .ﺩ ﺍ ﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﻳﻮ ﺗﻦ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻟﻰ ﭼﯥ ﻮﻙ ﺗﻮﺭﻥ ﺍﻭ ﻨﺎﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﺑﻮﻟﯥ ﺍﻭ ﻫﻴ ﻮﻙ ﺩﺍ ﺣﻖ ﻧﻠﺮﻯ ﭼﯥ ﺩ ﭼﺎ ﺍﺑﺮﻭ ﺗﻮﻯ ﻛﻱ ﻣﺎﻝ ﻳﯥ ﺿﺒﻂ ﻛﻯ ﺍﻭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻭﺍﭼﻮﻱ ﻣﺮ ﺩﺍ ﭼﯥ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻗﺎﺿﻰ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻣﺠﺮﻡ ﻭﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﺷﻰ ﺍﻭ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﭼﺎﻝ ﭼﻠﻨﺪ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻭﺷﻲ. -٣ﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺯﺍﺩﯤ ﻳﻪ ﻳﻮﻩ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﻫﺮ ﻮﻙ ﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺯﺍﺩﻯ ،ﭘﻪ ﻏﻮﻧﻭ ﻛﯥ ﺩ ﻭﻥ ﺣﻖ ﺍﻭ ﺩ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﺍﺯﺍﺩﯤ ﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻣﻌﻨﻰ ﭼﯥ ﺧﻠﻚ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﺩ ﻫﺮﯤ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﺑﺎﺭﻩ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮ ﻭﺭﻛﻱ ﺣﺘﺎ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺸﺮﺍﻧﻮ ﺍﻭ ﺩﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺍﻭ ﻫﺮ ﻮﻙ ﻪ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺠﻠﺴﻮ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻱ ،ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﺩﺩﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻭﺭﭙﺎﯥ ﻣﺠﻠﯥ ﺭﺍﺩﻳﻮ ﺍﻭ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﺍﻭ ﻫﺮ ﻭﻝ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﭙﺎﺭﻩ ﻛﻱ ﺣﺘﻰ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ. ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﻣﻨﻊ ﻭﻩ ﺍﻭﺱ ﺍﺳﺎﺳﯥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﺩ ﺍﺯﺍﺩ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻛﻮﻱ .ﭘﻪ ﻓﻴﻮﺍﻟﻰ ﻧﻈﺎﻡ ﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺯﻭﺭﻭﺭﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﺧﻮﻪ ﺧﺒﺮﯤ ﻭﻛﻱ ﻫﺮ ﻛﻠﻪ ﻛﻪ ﺩ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﺧﻼﻑ ﺧﺒﺮﯤ ﻭﻛﻱ ﺭﻞ ﻛﻴﻱ. ﻧﻦ ﻭﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﻟﺮﻯ ﺧﻮ ﻟﻪ ﺩﯤ ﺳﺮﻩ ﻋﺎﺩﺕ ﻛﻮﻝ ﻭﺧﺖ ﻏﻮﺍﻯ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻮ ﺧﺒﺮﻳﺎﻻﻥ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻮﺍﻮﻝ ﺷﻮﻱ ﻭﻭ ،ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﺍ ﺩﻫﻐﻮﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﻄﺮﺍﻧﻜﻪ ﺩﻩ.ﺧﻮ ﺩ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻮ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﻧﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺎﺗﻮﻧﻜﯥ ﺩىﻤﺠﺮﻡ ﻧﻪ ﺩﻱ ﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﺷﻮﻯ ﺍﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻰ ﺩﻧﺪﯤ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻧﻪ ﺩﻱ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﺍﻭﺱ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﺳﺮﻩ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺧﭙﺮﻭﻧﯥ ﻳﯥ ﺧﭙﺮﻳﻱ. ﺧﭙﺮﻩ ﺷﻮﻯ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩ ﻳﻮ ﺗﻦ ﺎﻧﻯ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺎﻧﻮﻯ ﺍﻭ ﺩﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻴﺎﻧﻮﻯ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮﻯ. ﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﺩ ﻣﺴﻮﻟﻴﺖ ﺩﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭ ﻣﻌﻨﻰ ﻧﻪ ﻟﺮﯤ ،ﻣﺴﻮﻟﻴﺖ ﺍﻭ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﺗﺍﻭ ﻟﺮﻱ ﺗﺎﺳﻮ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﻫﺮ ﻪ ﻣﻮ ﭼﯥ ﺯﻩ ﻭﻏﻮﺍﻯ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﺎﺭﻩ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺭﺍﻳﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻭﻭﺍﻳﺎﺳﺖ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺩ ﺧﻮﺍﺷﻴﻨﻰ ﺳﺒﺐ ﻭﮔﺮﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺗﺎﺳﻰ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﺩ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻯ ﻮﻙ ﺗﺮ ﺣﻤﻠﯥ ﻻﻧﺪﻯ ﺭﺍﻭﻟﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺩﻋﻘﻴﺪﻭ ﺍﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺳﭙﻜﺎﻭﻯ ﻭﻛﻱ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﭼﺎﻝ ﭼﻠﻨﺪ ﻭﻛﻱ. ﺳﺮ ﻟﻴﻚ:
ﺳﺮﻣﻘﺎﳍﻌﺒﺎ ﻫﻐﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ رت از ﭼﺎپ ﻣﻘﺎﻟﻪﺷﺨﺼﻲ ﺩ ﻳﻮ ﻛﺲ ﺷﺪﻩ در ﺑﻴﺎﻧﻮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ اﺧﺒﺎر ﻧﻈﺮ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻟﯥ ﻟﻪ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺷﺨﺼﯽ را ﭼﯥﺎر ﻣﯽ اﻇﻬ ﻭﺍﻗﻌﺎﺗﻮﻧﻪ ﺳﺮﻩ ﳕﺎﻳﺪ و از ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮﻱ. ﺑﻴﺎﻧﻮﻱ هﺎی راﭘﻮر ﺧﱪی ﮐﻪ واﻗﻌﻴﺖ هﺎ را ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻓﺮق دارد.
ﺩ ﻭﺭﭙﺎﻰ ﻳﻮﻩ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻭﺭﻭﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﺩﻭﻩ ﻮﺍﻧﺎﻧﻮ ﺩ ﯥ ﻭﺍﻛﻤﻨ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻮ ﺳﺮﻟﻴﻚ ﻟﻴﻜﻠﻰ ﭼﯥ ﻟﻮﻟﻴﻲ. ﻳﻮ ﻟﻪ ﻳﺮﻭ ﻣﻬﻤﻮ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺍﺻﻮﻟﻮ ﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻭﻛﻱ ﺩﺍﺩﻯ ﭼﯥ ﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻪ ﺩﺳﺘﺎﻩ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﺩﻭﻩ ﻟﺴﻴﺰﻭ ﻛﯥ ﻣﻮﻧ ﺩ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺍﺣﻜﺎﻣﻮ ﻟﻜﻪ ﺟﻬﺎﺩ ﺧﻼﻓﺖ ﺍﻭ ﺷﻴﺨ ﻧﻪ ﺩ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻮ ﺍﻭ ﻟﻮ ﺩ ﻧﺎﻭﻩ ﻮ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﺷﺎﻫﺪﺍﻥ ﻳﻮ ﺍﻭ ﺩ ﺧﻼﻓﺖ ﻪ ﺑﻴﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﻭﻟﻮﻭ.
8
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ: ﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﻫﺮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻳﻮﺗﻦ ﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﻮﻣﻮﻝ ﻛﻴﻱ ﻟﻮﻣﻯ ﺗﺮ ﻫﺮ ﻪ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻮﻝ ﺷﺘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﺷﻰ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻪ ﻣﻮﺩﯤ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻧﺎﻭﻩ ﻪ ﻧﻪ ﻭﻯ ﻛﯤ ﺍﻭ ﺩﻭﻫﻢ ﺩﺍ ﭼﯥ ﻻﻧﺪﻯ ﺗﻮﻛﻲ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﯥ ﻭﻟﺮﻯ . ﻪ ﺍﻭ ﻣﺠﻠﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﻧﻪ ﻛﻱ ﺩ ﺧﭙﻠﻰ ﻫﻮﺳﺎﻳﻨﯥ ﺍﻭ ﺳﻮﻛﺎﻟﺘﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﻧﻪ ﻛﻱ ﭘﻪ ﺑﺪﻝ ﻛﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﻛﻱ ﻴﻨﻰ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﺩﺩﻯ ﻣﻘﺎﻟﯥ ﭘﻪ ﻭﻳﻠﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﺮ ﺧﻮﺍﺷﻴﻨﯥ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻳﯥ ﺩ ﺩﻭﻯ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻻﺭﻩ ﻧﻴﻮﻛﻪ ﻭﺑﻠﻠﻪ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻯ ﺩ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻟﻪ ﻛﯥ ﺷﻮﻝ ،ﻧﻮﺭﻭ ﺧﺒﺮﻳﺎﻻﻧﻮ ﺩ ﺩﻭﻱ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﻭﻛ ﺍﻭ ﭘﺮﻱ ﻧﻪ ﻮﺩﻝ ﭼﯥ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ ﻮﺍﻛﻮﻧﻪ ﻫﻐﻮﻯ ﻭﻧﻴﺴﻲ ،ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺍﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺩﺩﻱ ﺧﺒﺮ ﺭﺳﻴﺪﻝ ﺩﺩﻯ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮ ﭼﯥ ﻫﻐﻮﻯ ﺧﻮﻧﺪﻯ ﭘﺎﺗﻲ ﺷﻲ ﺍﻭ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺩ ﻧﻈﺮ ﺩ ﻭﻳﻠﻮ ﺣﻖ ﻭﻟﺮﻱ. – ۴ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﺣﻴﺚ ﭘﻴﮋﻧﻲ .ﻣﻮﻧ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﻧﻪ ﻳﻮ ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﻮﻟﻨﯥ ﭘﻮﺭﻯ ﺗﻟﻲ ﻳﻮ .ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﭼﯥ ﺗﺮ ﭘﻨﻮﺱ ﻛﻠﻮ ﺯﻳﺎﺗﻪ ﻣﻮﺩﻩ ﻣﺨﻜﯥ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮﻯ ﺩﻩ ،ﺩ ﻳﻮﻩ ﻧﻳﻮאﻝ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩﻩ .ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﻣﻬﻤﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻳﺮ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻭﺭﺗﻪ ﺷﻮﻯ ﺍﻭ ﻣﻼﺗ ﻳﯥ ﻛﻴﻱ .ﻮﻝ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻫﻐﯥ ﻣﻼﺗ ﺍﻭ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻭﻛﻱ ﺩﺩﻯ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﻪ ﺑﻠﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ.
-۵ﻮﻝ ﺎﻛﻨﯥ ﺩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﻣﻬﻤﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﺧﻠﻚ ﺩﺍ ﻭﺍﻙ ﻭﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﻣﺸﺮ ﻭﺎﻛﯥ ﺍﻭ ﭘﻮﻩ ﺷﻰ ﭼﯥ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﻮﻡ ﻟﻮﺭﻯ ﺭﻭﺍﻥ ﺩﻯ ﺍﻭ ﺩ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﻲ ﻮﻙ ﻭﻳﺎﻧﺪ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﻳﻮﺍﺯىﺪﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﯤ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻴﻱ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺭﻳﺘﻨﻰ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﻛﯥ ﻫﺮ ﻮﻙ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮ ﺩ ﻣﻬﻤﻮ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﺧﻮ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﻮﻧﻰ ﺍﻭ ﻋﻤﻠﻰ ﻧﻪ ﺩﻯ ﺧﻮ ﺩﺩﻯ ﭘﻪ ﺑﺪﻝ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﭼﯥ ﺯﻣﻮﻧ ﻟﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻭﻯ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻧﻪ ﺍﺳﺘﺎﺯﻯ ﺗﻮﺏ ﻭﻛﻯ ﺎﻛﻮ ﺗﺮ ﻮ ﺯﻣﻮﻧ ﭘﻪ ﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﭘﻪ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ. ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻯ ﻛﻮﻣﯥ ﭘﺮﻳﻜﻯ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩ ﭘﺮ ﻣﺨﺘ ﺍﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺿﺮﻭﺭﯤ ﺩﯤ: ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺴﯥ ﺭﺍﺗﻮﻟﻲ ﻛﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺯﻳﺮﻛﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﻳﯥ ﺧﺮﯥ ﻛﻯ ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻼﻥ ﺟﻮ ﻛﻯ ﺎﺭﻧﺪﻭﻯ ﺍﻭ ﻣﻠﻰ ﺍﺭﺩﻭ ﺗﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﻡ ﻭﺭﻛﻯ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺳﺮﻩ ﺩ ﺳﻮﺩﺍﺮﻯ ﺍﻳﻜﯥ ﺗﻴﻨﯥ ﻛﯤ .ﻧﻮ ﻭﻳﻨﻮ ﻫﺮﻩ ﻭﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺯﺭﻮﻧﻪ ﭘﺮﻳﻜﻯ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻰ ﺍﻳﺎ ﺩﺍ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﭘﺪﻯ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﻫﺮ ﺗﻦ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ؟ ﻧﻪ .ﭘﻪ ﺑﺪﻝ ﻛﯥ ﻣﻮﻧ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﺎﻛﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﺯﻣﻮﻧ ﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜﻯ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻪ ﻋﻤﻞ ﻭﻛﻯ ﭼﻲ ﻣﻮﻧ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺍﻭﺳﻴﻭ، ﺩﻏﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﺍﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻯ ﻧﻪ ﺩ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﺍﻭ ﺑﺍﻯ ﻛﻴﺪﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ .ﺩﺩﻯ ﺧﻠﻜﻮ ﺎﻛﻨﻪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺩ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻯ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ ﭼﯥ ﻣﻮﻧ ﺑﻪ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻪ ﻛﺲ ﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻭ ،ﺩﺩﻱ ﻛﺲ ﺩ ﺎﻛﻨﻲ ﻣﻮﺩﻩ ﺩ ﺗﻞ ﭘﺎﺗﻰ ﻣﺸﺮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﺪﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﺩ ﻳﻮﻯ ﻣﻌﻠﻮﻣﻰ ﻣﻮﺩﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﻱ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﻣﻌﻠﻮﻣﻰ ﻣﻮﺩﻯ ﻧﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﻮ ﻛﺎﻟﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻮﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻳﯥ ﻴﻝ ﻛﻴﻱ ﻛﻪ ﻪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻳﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ ﻭﯤ ﻧﻮ ﺧﻠﻚ ﺑﻴﺎ ﺭﺍ ﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻳﻮ ﺑﻞ ﭼﺎ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﻳﯥ ﻭﺭﻛﻱ.
9
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ: ﻳﻮﻩ ﺑﻠﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ: ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﺩﺭﺱ ﺭﺍﻛﻱ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮﺗﻦ ﻮﻝ ﻭﺍﻙ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻛﯥ ﻭﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﻟﻪ ﺩﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﻛﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﺧﭙﻠﻪ ﺩﻧﺪﻩ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮ ﻟﯥ ﻫﻢ ﻭﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﺍﻭﺩﻱ ﻣﻮﺩﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﻭﺍﻙ ﻛﯥ ﭘﺎﺗﻰ ﻧﻪ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩﻯ ﺗﻪ ﺩ )ﻣﻮﺩﯤ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ( ﻭﺍﻳﯥ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻧﺪﻱ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮﻯ ﺩ ﺑﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﺋﻴﺲ ،ﻭﺯﻳﺮ ،ﻗﺎﺿﻰ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﻲ ﻧﻮﺭ ﭼﯥ ﻣﻮﺩﻩ ﻳﯥ ﺩ ﻮﻛﯥ ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮﻱ .ﺩ ﺑﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﺩ ﻠﻮﺭ ﻛﺎﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺎﻛﻞ ﻛﻴﻱ .ﻫﺮ ﻛﻠﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎ ﻭﺎﻛﻞ ﺷﻰ ﻳﻮﺍﻰ ﻠﻮﺭ ﻛﺎﻟﻪ ﻧﻮﺭ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﻭﺍﻭﺳﻴﻱ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﺍﺭ ﺩ ﺑﻞ ﭼﺎ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻭﺍﺧﻠﻰ. ﻮﻙ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻭﻛﻱ؟ ﺣﺒﻴﺒﻪ ﺍﻭ ﻣﻴﻩ ﻳﯥ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﺩ ﻳﻮﯤ ﺍﻭﻧ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺯﺍﺑﻞ ﺗﻪ ﻭﻻ ﺷﻲ ﻫﻐﻮﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﭙﻞ ﺩﻭﻩ ﻭﺍﻩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻛﯥ ﭘﺮﻳﺩﻱ. ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﻮﻡ ﺧﭙﻠﻮﺍﻥ ﻏﻮﺭﻩ ﺍﻭ ﻭﺎﻛﯥ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩ ﺣﺒﻴﺒﻲ ﻟﻪ ﺩﻭﻭ ﺧﻮﻳﻨﺪﻭ ﺳﺮﻩ ﻣﻜ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻣﺮﻏﻠ ﺳﺮﻩ ﭘﺎﺗﻲ ﺷﻲ .ﺣﺒﻴﺒﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻜ ﺗﻪ ﭘﺮﻳﺩﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻳﻮﻩ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﻴﺎﻃﻪ ﻣﻮﺭ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻮ ﺍﻭﻻﺩﻭ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻛﻮﻯ ﺯﻣﻮﻧ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﯥ ﺩ ﻛﻮﺭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻭ ﻛﻩ ﻭﻩ ﻳﻮ ﺷﺎﻥ ﺩﻯ ﻫﻐﻪ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﭼﯥ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻪ ﻭﻧﻪ ﻛﻱ .ﻟﻜﻪ ﻨﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮﻯ ﺯﻣﻮﻧ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮﺭ ﻛﯥ ﺍﻭﺳﻴﻱ .ﻣﺮﻏﻠ ﻫﻢ ﻪ ﻪ ﺍﻭ ﺧﻮﺭ ﺩﻩ ﺧﻮ ﻫﻐﻮ ﯤ ﺑﻴﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻟﺮﻱ ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻞ ﺯﻭﻯ ﺗﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻭﺭﻛﻮﻯ ﭼﻲ ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺎﺩ ﻭﺍﻟﻮﺯﻭﻯ ﻣﺮ ﻣﻜ ﺧﭙﻞ ﺯﻭﻯ ﺍﺣﺴﺎﻥ ﺗﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻪ ﻭﺭﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺎﺩ ﻭﺍﻟﻮﺯﻭﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻟﻮﻳﺪﻭ ﻧﻪ ﻳﻲ ﻭﻳﺮﻳﻱ ﻧﻮ ﻣﻜ ﺯﻣﺎ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩﻩ ﻧﻮ ﺯﻩ ﻫﻐﻪ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻮﻡ. ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﺷﺎﻥ ﺧﻠﻚ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﺎﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﺑﺎﻭﺭ ﻭﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻫﺮ ﺍﺧﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻮﻯ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻭﻱ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﺩﻮﻧﺪﻭﻧﻮ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﺳﺮﻩ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺎﻛﯥ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍ ﺭﻧﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﭘﺮﻳﻜﻱ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻛﻮﻡ ﻳﻮ ﺩﻭﻯ ﺳﺮﻩ ﻭﺭﺗﻪ ﻧﻈﺮﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﻋﻘﻴﺪﻯ ﻟﺮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻳﯥ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺍﺳﺘﺎﺯﻯ ﺗﻮﺏ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﺎﻛﻲ. ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻪ ﺷﻰ ﺩﻩ؟ ﻫﺮ ﺭﺍﻯ ﻭﺭﻛﻮﻧﻜﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻭﻩ ﺷﺮﻃﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﻛﻱ .ﺍﻭﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻋﻤﺮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻯ ﺗﺮ ﻮ ﻭﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﺩ ﻣﺴﻮﻟﻴﺖ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﯥ ﭘﺮﻳﻜﻱ ﻭﻛﻱ .ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻋﻤﺮ ﭘﻪ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﻛﯥ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻤﺮ ١٨ﺍﻭ ﭘﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﯥ ١۶ﺩﻯ. ﺩﻭﻳﻢ ﺭﺍﻯ ﻭﺭﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﻭﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﻲ ﺍﻭﺳﻴﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﺍﻭﺳﻰ .ﺩ ﻮ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﻫﻴ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻧﺸﺘﻪ ﻫﺮ ١٨ﻛﻠﻦ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻭ ﻪ ﭼﯥ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﻭﻟﺮﻯ ﺩ ﺭﺍﻯ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﻫﻢ ﻟﺮﻯ. ﺩ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛﻴﻱ ﭼﯥ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻲ ﺗﻨﻈﻴﻤﻮﻯ ﻳﻮ ﻟﻴﺴﺖ ﺟﻮﻭﻱ ﻫﺮ ﻮﻙ ﭼﻲ ﺎﻛﻨﻲ ﺗﻪ ﺭﺍﻰ ﺩﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺧﻂ ﻭﻫﻞ ﻛﻴﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺩﻭﻫﻢ ﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺭﺍﻯ ﻭﺍﻧﻪ ﭼﻮﻯ ﺍﻭ ﻮﻙ ﭼﯥ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻧﻪ ﻭﻯ ﭘﻪ ﺩﺭﻏﻠﯥ ﺳﺮﻩ ﺭﺍﻳﻪ ﻧﺸﻰ ﺍﭼﻮﻟﻲ. ﻴﻨﻰ ﻰ ﺩ ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﯥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻭﺍﺭﺧﻄﺎ ﻭﻯ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﻧﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﺍﺳﯥ ﻭﺍﻧﻴﺮﻱ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻳﺮ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﻭﻱ ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﻮ ﻳﻮﺎﻧﮕﻯ ﺩﻓﺘﺮ ﺗﻪ ﻰ ﺍﻭ ﻫﻠﺘﻪ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻭﻯ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﯥ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﻓﻘﻂ ﭘﻪ ﻮ ﺩﻗﻴﻘﻮ ﻛﯥ ﺳﺮ ﺗﻪ ﺭﺳﻴﻱ ﺍﻭ ﺗﺎﺳﻰ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻛﺎﺭﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻱ .ﻛﻪ ﻋﻜﺲ ﻣﻮ ﭘﻪ ﻛﺎﺭﺕ ﻛﯥ ﻭﻱ ﻪ ﺑﻪ ﻭﻯ ﺗﺮ ﻮ ﺑﺎﻭﺭﻯ ﺷﻰ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺑﺪﻝ ﻛﯥ ﺑﻞ ﻮﻙ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺍﻧﭽﻮﻯ .ﻮ ﻣﻨﻮﺭﻭ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻣﺸﺮﺍﻧﻮ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻭﻳﻠﻲ ﭼﯥ ﺩﻋﻜﺲ ﺍﻭﺳﻴﺪﻝ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﭘﻪ ﻛﺎﺭﺕ ﻛﻲ ﻫﻴ ﭘﺮﻭﺍ ﻧﻪ ﻟﺮﻯ ﺍﻣﺎ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧ ﻣﻮ ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻧﻪ ﻳﺎﺳﺖ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻧﻈﺮ ﺩ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻭ ﺩﻯ.
10
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﺗﺎﺳﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩ ﻋﻜﺲ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻛﺎﺭﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻯ ﺩ ﺭﺍﺉ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻭﺭ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﺪﻝ ﻛﯥ ﻮﺗﻪ ﻭﻟﻮﻱ ﺍﻭ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ. ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﻪ ﺷﻰ ﺩﻩ؟ ﺩ ﺭﺍﺉ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻣﺎﻧﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻰ ﺧﭙﻠﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻮﻙ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺮ ﻭﺍﻭﺳﻴﻱ ﺍﻭ ﻛﻮﻡ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻲ .ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﭘﻪ ﻟﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﺗﻮﻪ ﺩ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﻮﻝ ﺩﻯ ،ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﻟﻪ ﭘﺮﻳﻜﻱ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻯ ﺩﺍ ﭘﺮﻳﻜﻯ ﭘﺮ ﻮﻟﻮ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺍﻏﻴﺰﻱ ﻛﻮﻱ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻣﺎﻧﺎ ﭼﻲ ﺩ ﻟﯥ ﻏﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﺍﻭ ﻏﻮﺘﻨﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻱ ﻨﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﻳﻮﻩ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻱ؟ ﻳﻮﻩ ﻻﺭﻩ ﻫﻢ ﺩ ﺧﺒﺮﻭ ﺍﺗﺮﻭ ﻻﺭﻩ ﺩﻩ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻟﯥ ﻮﻝ ﻏﻱ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻘﯥ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴﻱ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﺩ ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻧﻮﻣﻴﻱ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﻳﺮ ﻭﺧﺖ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻯ ﺍﻭ ﺩ ﻫﺮ ﻏﻯ ﺳﻼ ﻛﻴﺪﻝ ﻮﻧﻲ ﻧﻪ ﺑﺮﻳﻰ. ﺩ ﻣﺰﺍﺭ ﺷﺮﻳﻒ ﭘﻪ ﻻﺭ ﻛﯥ ﺳﺮﻭﻳﺲ: ﻴﻨﻰ ﻭﺧﺖ ﺩﺍﺳﻰ ﭘﻴﻴﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻟﻪ ﻛﯥ ﻳﻮﺗﻦ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻛﻮﻱ ﻜﻪ ﻫﻐﻪ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻪ ﺩ ﺣﻞ ﻻﺭﻩ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﭘﻮﻫﻴﻱ .ﺩ ﺑﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺩﻣﺰﺍﺭﺷﺮﻳﻒ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻣﻮﺮ ﻛﯥ ﺳﻔﺮ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻣﻮﺮ ﭘﻪ ﻻﺭﻩ ﻛﯥ ﺧﺮﺍﺑﻴﻱ ﺩ ﻣﻮﺮ ﻮﻟﻰ ﺳﭙﺮﻟﯥ ﻟﻪ ﻣﻮﺮ ﻛﺘﻪ ﻛﻴﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻣﻮﺮ ﺩ ﺧﺮﺍﺑﻴﺪﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻱ ﺎﻳﺮﻭﻧﻪ ﻮﺭﻯ ﭼﯥ ﺍﻳﺎ ﻣﻮﺮ ﭼﺎﻻﻧﻴﻱ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻛﻮﻡ ﺎﻳﺮ ﻳﯥ ﭘﻨﭽﺮ ﺩﻯ؟ ﻫﺮ ﻮﻙ ﺑﻪ ﻳﻮ ﻧﻈﺮ ﻟﺮﻯ ﺧﻮ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮﻧﻜﯥ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﻮﺮ ﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺩﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﻛﻮﻡ ﺎﻯ ﻳﯥ ﺧﺮﺍﺏ ﺩﻯ. ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﻴﻨﻮ ﭘﺮﻳﻜﻭﻛﯥ ﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﺧﻮﻪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﺷﻲ .ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﭼﻠﻮﻧﻜﯥ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻭﻭ ﭼﯥ ﻣﻮﺮ ﻭﺩﺭﻭﻯ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺟﻮ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻳﺮ ﻭﺧﺖ ﻭﺍﺧﻴﺴﺖ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺩﻣﻪ ﺎﻯ ﻛﯥ ﭼﻠﻮﻧﻜﯥ ﺩ ﺳﭙﺮﻟﻴﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﻏﻮﺍﻱ ﺧﭙﻞ ﺳﻔﺮ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺿﺎﻳﻊ ﺷﻮﻯ ﻭﺧﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﭙﻞ ﺳﻔﺮ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻯ. ﻫﻐﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﻮ ﺗﻨﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﺳﻔﺮ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻭ؟ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺩﻭﻩ ﺗﻨﻪ ﻻﺱ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻮﻯ .ﻮﺗﻨﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺗﻢ ﺷﻮ .ﭼﻠﻮﻧﻜﯥ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻯ .ﺩﺍ ﻞ ﭘﻨﻠﺲ ﺗﻨﻪ ﻻﺱ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻮﻯ ﻧﻮ ﻪ ﺑﻪ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺗﻢ ﺷﻮ ﻜﻪ ﻳﺮ ﺧﻠﻚ ﺩﺍ ﻏﻮﺍﻱ. ﻴﻨﻰ ﻭﺧﺘﻮﻧﻪ ﻳﻮ ﺗﻦ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻟﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺳﻮﭺ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﻧﻮﺭ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻟﺮﻯ ﭘﺮﻳﻜﻯ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﻰ ﺍﻧﻴﺮﻯ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﻳﺮ ﺯﻭﺭﻭﺭ ﺩﻯ ﺍﻭ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺍﻣﺮ ﻭﭼﻠﻮﻯ ﺍﻭ ﺩ ﻧﻮﺭﻭﺩ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﺗﻪ ﻏﻮﻧﻪ ﺩﻯ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ ﺩﻯ ﺗﻪ ﺍ ﺑﺎﺳﻲ ﭼﻲ ﺩ ﺩﻭﻯ ﺩ ﺍﻣﺮﻭﻧﻮ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻭﻛﻱ .ﺩﺍ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﯤ ﺩﻩ ﻧﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﯥ ﺍﻭ ﺩﺍ ﺩ ﻧﺎﻭﻩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻮﻟﻮ ﻴﺮﻩ ﺩﻩ .ﺍﻭ ﺩﺍ ﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻛﻮﺭﻧ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﺳﻤﻪ ﺗ ﻻﺭﻩ ﻧﻪ ﺩﻩ. ﺩﺍ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻰ ﺗﻼﺭﯤ ﺷﺘﻪ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ،ﺩ ﻣﻮﺮ ﺳﭙﺮﻟﯥ ﺩ ﻻﺱ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻮﻱ .ﭘﻪ ﻴﻨﻮ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻮ )ﻭﻟﺴﻰ ﺟﺮﻪ( ﻛﯥ ﭘﻪ ﻟﻮ ﻏ ﺧﭙﻠﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ .ﺩ ﻳﻮﯤ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩ ﻣﻨﻠﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ )ﻫﻮ( ﺍﻭ ﻳﺎ )ﻧﻪ( ﻭﺍﻳﻲ ﺍﻭ ﻣﺴﻮﻭﻝ ﻛﺲ ﺩ ﻫﻮ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻧﻪ ﺭﺍﺉ ﺷﻤﻴﺮﻱ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﺩ ﻳﺮﻭ ﺭﺍﻳﻮ ﭘﻪ ﺑﻨﺴ ﺍﻋﻼﻧﻮﻱ. ﻛﻪ ﭼﻴﺮﯤ ﻳﻮﻩ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻳﺮ ﻣﻬﻤﻪ ﻭﻯ ﻣﻌﻤﻮ ﹰﻻ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﺩ ﭘﻮ ﺭﺍﻳﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺭﻳﺘﻴﻨﻲ ﻭﻝ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻫﺮ ﭼﺎ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﻛﻴﻱ .ﭘﻪ ﺩﻯ ﺗﻮﻪ ﻫﻴ ﻮﻙ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﻧﻪ ﺧﭙﻪ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﺩﻭﺳﺖ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻧﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭﺗﺮ ﻫﻴ ﺭﻧﻪ ﺯﻭﺭ ﻻﻧﺪﻱ ﻧﻪ ﺭﺍﻲ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻫﻴ ﻮﻙ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﻯ ﺗﺎﺳﻰ ﭼﺎﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ .ﺍﻭ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﺩ ﻳﺮﻭ ﺧﺒﺮﻭ ﺍﻭ ﺟﻨﺠﺎﻝ ﻧﻪ ﻣﺦ ﻧﻴﻮﻯ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﻫﺮ ﭼﺎ ﻧﻪ ﺭﻳﺘﻴﻨﻰ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﻭﺭﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮﻪ ﺎﻛﻨﻪ ﻭﻛﻯ.
11
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺧﻮﯥ ﺩ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻰ ﻧﻪ ﺩ ﻛﺎﻏﺬ ﭘﺮ ﻣﺦ ﺎﻧﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻧﻪ ﻛﻮﻯ ﻳﻲ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻛﺎﻏﺬ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﭘﻪ ﺎﻧﻯ ﺑﻜﺲ ﻛﯥ ﺍﭼﻮﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺗﻮﻪ ﻫﻴ ﻮﻙ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﭼﯥ ﻫﻐﻮﻯ ﭼﺎﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻩ ﻛﻪ ﻭﻏﻮﺍﻯ ﺧﭙﻠﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﭘﻪ ﻭﺳﺎﺗﻰ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻳﯥ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻯ ﭼﯥ ﺩﺍ ﭘﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻧﻮﻡ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﻏﺬ ﻛﯥ ﻧﺪﻯ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮﻯ .ﻮﻙ ﭼﯥ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺧﻼﺻﻮﻯ ﻫﻢ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﻯ ﭼﯥ ﻛﻮﻡ ﻛﺎﻏﺬ ﺩ ﭼﺎ ﺩﻯ. ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﺭﺍﻰ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﺗ ﻻﺭﻩ ﻭﺍﺯﻣﻴﻴﻮ .ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻭ ﭼﯥ ﺗﻮﺭ ﭼﺎﻯ ﻭﻮ ﻛﻪ ﺷﻴﻦ ،ﻫﺮ ﻮﻙ ﭼﯥ ﺷﻴﻦ ﭼﺎﻯ ﻲ ﻻﺱ ﺩﻯ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻱ ﺍﻭﻛﻪ ﻮﻙ ﺗﻮﺭ ﭼﺎﻯ ﺧﻮﻮﻯ؟ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻭﻝ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻪ ﺍﻭ ﺗﺎﻭﺍﻥ ﻪ ﺩﻯ ؟ ﻳﻮ ﺗﺎﻭﺍﻥ ﻳﯥ ﺩﺍﺩﻯ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻰ ﺷﺮﻣﻴﻱ ﺍﻭ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺭﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻧﺪﻱ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻻﺱ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﻟﻮﻣﻯ ﺗﻦ ﺍﻭﺳﻲ ﭼﯥ ﻻﺱ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻮﻱ ﻧﻮ ﻫﻴﻮﻙ ﻫﻴ ﻧﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﺍﻭ ﻴﻨﻰ ﻭﺧﺖ ﺗﺎﺳﻰ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻧﻪ ﻳﺎﺳﺖ ﭼﯥ ﻮﻝ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﻭﺷﻤﻴﺮﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺯﻳﺎﺕ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﺩ ﺑﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻴﻯ. ﺭﺍﻰ ﭼﯥ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻧﻪ ﺩ ﻏ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻭﺍﺯﻣﻴﻴﻮ ،ﻏﻮﺍﻭ ﭼﯥ ﭼﺎﻯ ﻭﻮ ﻴﻨﻰ ﻏ ﻛﻮﻯ)ﻫﻮ( ﺍﻭ ﻴﻨﻰ )ﻧﻪ( ﻭﺍﻳﻰ ﻪ ﻪ ﺍﻭﺗﺎﻭﺍﻥ ﻟﺮﻱ. ﻪ -ﻛﺎﺭ ﭘﻪ ﭼﻜﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻴ ﻱ . ﺗﺎﻭﺍﻥ :ﻛﻠﻪ ﻭﺧﺖ ﻳﻮ ﻏ ﺗﺮ ﻧﻮﺭﻭ ﻟﻮ ﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﻛﻴﻱ ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﭼﻲ ﺷﻤﻴﺮﻩ ﻟ ﻭﻱ ﺍﻭ ﺑﻴﺎ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻰ ﺷﺮﻣﻴﻱ ﻧﻮ ﺩﺍ ﺗ ﻻﺭﻩ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﻧﻪ ﺩﻩ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺭﺍﯤ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴﻱ ﺻﻨﺪﻭﻗﻮﻧﻪ ﺧﻼﺻﻴﻱ ﺍﻭ ﻭﻳﻨﻲ ﭼﯥ ﻮﻙ ﻮﻧﻜﯥ ﺩﻯ ﺍﻭ ﭼﺎ ﻳﺮﯤ ﺭﺍﯤ ﻭﯤ ،ﻣﻌﻤﻮ ﹰﻻ ﻫﻐﻪ ﻮﻙ ﭼﻰ ﺭﺍﯤ ﺷﻤﻴﺮﻯ ﺎﺭﻝ ﻛﻴﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﻄﺎ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻗﺼﺪﻯ ﻭﻝ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﻴﺮ ﻛﯥ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺩ ﺧﻮﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﭘﻪ ﻪ ﺩﺭﻏﻠﯥ ﻭﻧﻪ ﻛﻯ. ﻳﺮ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﭼﯥ ﺭﺍﯤ ﺷﻤﻴﺮﯤ ﺩ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻧﻪ ﺭﺍﻰ ﭼﻰ ﭘﺪﻯ ﺗﻮﻪ ﺎﻛﻨﯥ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻴﯤ ﺩﺍ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮﻯ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻥ ﻧﻪ ﭘﻴﮋﻧﻰ ﺍﻭ ﻮﻝ ﻭﺭﺗﻪ ﻳﻮﺷﺎﻥ ﺩﻯ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻯ ﺩﻧﺪﻩ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﭘﻪ ﺭﻳﺘﻴﻨﻰ ﺗﻮﻪ ﺎﻛﻨﯥ ﺩﻯ. ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻴﻨﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﻛﯥ ﻴﻨﻰ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﻮﯤ ﺩ ﺩﻯ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺩ ﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﺍﯤ ﺩ ﺳﺮﻩ ﺷﻤﻴﺮﻝ ﺷﻮﯤ ﻭﺍﻯ ﺩﻱ ﻛﺎﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻟﻪ ﻫﺮ ﺎﻯ ﻧﻪ ﺧﻠﻚ ﺭﺍﻏﻠﻞ ﺗﺮ ﻮ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻰ ﭘﻪ ﻪ ﺍﻭ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻭﻝ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﯥ. ﻭﻧﻩ ﻪ ﺷﻰ ﺩﻩ؟ ﻳﻮﻩ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻳﺎ ﻟﻮﺑﻪ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﯥ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻭﻱ ﭼﯥ ﻮﻝ ﭘﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﭼﺎﻧﺲ ﻭﻟﺮﻱ .ﻛﻪ ﻳﻮ ﻮﻙ ﺩ ﻧﺎﻛﺎﻣﻰ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺷﻲ ﻧﻮ ﻪ ﺑﻪ ﭘﻴ ﺷﯥ؟ ﻛﻪ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻭﻟﺮﯤ ﺑﺎﻳﺪ ﻮﻝ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺭﻳﺘﻴﻨﻰ ﺍﻭ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺍﻭﺳﻲ.
ﭘﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﺎﺭﻭﻧﻜﻰ ﭼﯥ ﺩ ﻧـﻰ ﻛـﺎﺭﺕ ﭘـﻪ ﻏـﺎﻩ ﻟـﺮﻱ ﻭﻳﻨـﻲ ﭼـﯥ ﺩ ﭘﻮ ﺭﺍﻳﻮ ﺍﭼﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﺎﺭﻧـﻪ ﻛـﻮﻯ ﺗـﺮ ـﻮ ﺑـﺎﻭﺭ ﺣﺎﺻـﻞ ﻛـﻱ ﭼـﯥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑـﺎﺕ ﭘـﻪ ﻋﺎﺩﻻﻧـﻪ ﻭﻝ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ(OSCF) .
12
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ: ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﭘﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻛﯥ ﻓﺮﺽ ﻛﻱ ﭼﯥ ﺗﻮﺭﻳﺎﻟﻰ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺗﺮﻩ ﺯﻭﻯ ﺧﺎﻟﺪ ﺳﺮﻩ ﻳﻮﻩ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻟﺮﻯ ﺍﻭ ﺧﺎﻟﺪ ﭙﻠﯥ ﭘﻮ ﻛﯦﺪﯤ ﺍﻭ ﺩ ﺗﻮﺭﻳﺎﻟﻲ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﭼﯥ ﻛﺮﻣﭻ ﻳﯥ ﭘﻪ ﭘﻮ ﺩﻯ ﻧﺪ ﻣﻨﻩ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻭﻫﻠﻰ ﻧﻮ ﺩ ﻣﺴﺎﺑﻘﯥ ﺩ ﺍﻧﻭﻝ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻟﺪ ﻟﻪ ﺗﻮﺭﻳﺎﻟﻲ ﻧﻪ ﻟﻨﻩ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻭﻭﻫﻰ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻳﻮ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺩﻯ. ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ )ﻭﻧﻩ( ﺩ ﻳﻮﻩ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩﻩ ﻛﻪ ﻳﻮﻩ ﻟﻪ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﭼﺎﻧﺲ ﻭﻧﻪ ﻟﺮﻯ ﻭﺭﺗﻪ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﻛﻴﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻪ ﻪ ﺍﻭ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺗﻮﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻲ. ﭘﻪ ﻧﻨﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻳﺮ ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﻱ ﭼﯥ ﯥ ﻻﻧﺪﻱ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﻟﺮﻱ: ﺩﺍ ﭘﺮﻭﺳﻪ ﺗﺮﺍﻭﺳﻪ ﭘﻮﺭﻯ ﻮ ﺗﻪ ﻧﻮﻱ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮﻭ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﭼﯥ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﻰ ﺗﻮﻪ ﻳﯥ ﺩﺍﻛﺎﺭ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻟﻰ ﺑﻠﺪﻳﺖ ﻧﻠﺮﻯ. ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﺯﻭﺭﻭﺭﻩ ﺗﻮﻪ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺩ ﻣﻼﺗﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻩ ﺩﻱ ﺩ ﺩﻭﻱ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ ﺩ ﺩﻭﻱ ﺩ ﭘﺎﺭﻩ ﺟﻨ ﻛﻮﻱ ﭘﻴﺴﯥ ﻭﺭﻛﻮﯤ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻱ ﻣﻼﺗ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﯥ ﻻﺗﺮ ﺍﻭﺳﻪ ﺩﺩﻯ ﻣﻼﺗﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻩ ﻧﻪ ﺩﻱ. ﺩ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻋﺎﻣﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﺩﺭﻳﺪﻝ ﺍﻭ ﻫﻐﻮﻯ ﺗﻪ ﻭﻳﻨﺎ ﻛﻮﻝ ﻳﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻛﺎﺭ ﺩﻯ ﺍﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻠﻚ ﻫﻐﻪ ﺩ ﺩﺍﺳﻰ ﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﭼﻰ ﻏﻮﺍﻱ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﺎﻡ ﺎﻥ ﻧﻪ ﻭﺍﻭﻯ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻧﻪ ﻛﻱ. ﯥ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﻣﺴﻮﻟﻴﺖ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﺩﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻟﻪ ﭘﺎﺭﻩ ﭘﻮﺭﻩ ﻭﺧﺖ ﻧﻠﺮﻯ ﺍﻭ ﺟﻠﺴﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﺗﻠﻰ ﻧﻪ ﺷﻰ ﺍﻭ ﺩ ﻭﻳﻨﺎﻭﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻟﺮﻯ ﺎﻯ ﺗﻪ ﺗﻼﻯ ﻧﻪ ﺷﻲ. ﻴﻨﻰ ﻭﺧﺘﻮﻧﻪ ﺩ ﺩﻭﻯ ﻛﻮﺭﻧ ﻫﻐﻮﻯ ﻧﻪ ﻫﻮﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻢ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﻣﺨﻨﻴﻮﻯ ﻛﻮﻯ ﺍﻣﺎ ﻛﻪ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﻛﯥ ﻛﻮﻡ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻻﺱ ﻭﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﻳﺎﻱ ﺍﻭ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻳﻲ ﻛﻮﻱ. ﻴﻨﯥ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﺗﺮ ﺍﻭﺳﻪ ﻫﻢ ﺩ ﻮ ﭘﻠﻮﻯ ﻧﻪ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻪ ﻰ ﭼﯥ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮﻭ ﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﺪﻯ ﭼﯥ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺭﻭﺷﯥ ﻻﻳﻘﻪ ﻭﻯ . ﻫﻴﺮ ﻣﻮ ﻧﻪ ﺷﻲ ﭼﯥ ىﯧﺪ ﻻﻧﺪﻯ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺗﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﺩﻱ.
ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ﻮ ﻳﺮ ﺑﺎﻭﺭ ﻛﻮﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ ﺩﻭﻯ ﺻﺎﺩﻗﯥ ﺩﻱ. ﻰ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺷﺒﻜﻮ ﻏﯤ ﻧﺪﻱ ﺑﻠﻜﯥ ﻧﺎﭘﯧﻠﯥ ﺩﻱ. ﻰ ﺭﻳﺘﻨﻰ ﮊﻭﻧﺪﺍﻧﻪ ﺗﻪ ﻳﺮﯤ ﻧﺩﯤ ،ﺩ ﻏﻮﺘﻨﻮ ﺍﻭ ﺍﺗﻴﺎﻭ ﻧﻪ ﺧﺒﺮﻯ ﻭﻱ. ﯥ ﻳﺮﯤ ﺯﻭﺭﯤ ﺩﯤ ﻫﻐﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻭﻱ ﭘﻪ ﺩﻳﺮﻩ ﺍﺳﺎﻧ ﻳﯥ ﺣﻞ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ.
ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﻫﻐﻪ ﯥ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻮﻱ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻳﺎﺩﻭﺷﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺳﺮ ﻩ ﻣﺦ ﺩﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﺍﻭﺭﻳﺪﻟﻲ ﻣﻮ ﺩﻱ ﻫﻐﻪ ﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﺯﺍﺩﻩ ﺗﻮﻪ ﻭﻳﻨﺎﻭﯤ ﻛﻮﯤ ﺧﻠﻚ ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺑﺪﻱ ﺧﺒﺮﻯ ﻛﻮﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩ ﻴﻨﻮ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﭘﻪ ﺑﺎﺭﻩ ﻛﯥ ﭼﯥ ﯥ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺨﻰ ﺩﻯ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻟﻴﺴﺖ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﻭﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﻲ.
13
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ: ﭘﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﻳﺮﯤ ﺮﺍﻧﯥ ﺩﯤ ﻳﺮﻭ ﻣﻠﻜﻮ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﯥ ﻻﺭﯤ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﯦﺪﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻟﻪ ﻳﺮ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺍﺧﻠﻲ.ﻳﺮﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺩ ﻮﺭﻩ ﺧﺮ ﭘﺮﻧﺴﻴﭗ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻯ ﺩﻯ. ﻮﺭﻩ ﺧﺮ ﺁﺱ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻳﻮ ﺎﺭﻭﻯ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺩ ﺗﻮﺭﻭ ﺍﻭ ﺳﭙﻴﻨﻮ ،ﻟﻴﻜﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻯ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﻟﻴﺴﺖ ﻫﻢ ﺩﺗﻮﺭﻭ ﺍﻭ ﺳﭙﻴﻨﻮ ﻟﻴﻜﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﺩﻯ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻣﻌﻨﻰ ﭼﯥ ﺩ ﻫﺮ ﺗﻮﺭ ﺧﻂ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻳﻮ ﺳﭙﻴﻦ ﺧﻂ ﻭﻯ ﭼﻰ ﺩ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺩ ﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻧﻮﻡ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﻰ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﻴﻱ .ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﯥ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴﻱ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ﻭﻭﻧﻜﯥ ﯥ ﺍﻭ ﻧﻴﻢ ﻭﻭﻧﻜﻲ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﭘﻪ ﺳﻮﻳﺪﻥ ﻛﯥ ﺷﻮﻯ ﺩﻯ. ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻣﻌﻴﻨﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻛﺮﺳﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺎﻧﻯ ﻛﻳﺪﻱ ﭘﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺍﻭ ﺳﻬﻴﻠﯥ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﻛﯥ ۵٠٪ﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻣﺤﻞ ﭘﻪ ﻛﭽﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﻟﺮﻱ ﺩ ﻧﺎﺭﻭﯤ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺩﻛﺎﺭ ﺮﻮﻧﺪ % ۴٠ﺑﺮﺧﻪ ﻮ ﺗﻪ ﺩﻏﻪ ﺎﺭﻭﻯ ﺩ ﻳﻮﻯ ﺑﺮﺧﻰ ﻜﺎﺭﻧﺪﻭﻯ ﺩﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺣﺰﺏ ﻛﯥ ﺤﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﺩﻩ ﭘﻪ ﺗﺎﻧﺰﺍﻧﻴﺎ ﻛﯥ ٢٠٪ﻣﻠﻰ ﻛﺮﺳﯥ ﺍﻭ % ٢۵ﺩﻣﺤﻠﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮﺳﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﻰ ﺭﺍﻰ ﻟﻜﻪ ﺩ ﻮﺭﻩ ﺧﺮ ﺩ ﺮﻣﻦ ﻟﻴﻜﯥ . ﻮ ﺗﻪ ﺎﻧﻯ ﺷﻮﻱ ﺩﻱ ﺩﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ٢٣٪ﭘﻪ ﻣﺤﻠﻰ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻛﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺎﻧ ﺷﻮﯤ ﺩﻱ . ﺩ ٢٠٠۴ﻛﺎﻝ ﺩ ﻣﺎﺭﭺ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻫﺴﭙﺎﻧﻴﺎ ﺧﭙﻞ ﻧﻮﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭﺎﻛﻪ ﺍﻭ ﺩ ﺳﻮﺳﻳﺎﻝ ﻮﻧﺪ ﻭﻋﺪﻩ ﻭﺭﻛﻩ ﻛﻪ ﭼﻴﺮﻯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻭﻲ ﻧﻮﻧﻴﻤﻪ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻳﻰ ﻟﻪ ﻮ ﺟﻮﻩ ﻭﻱ ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﻮﻧﻜﻲ ﺷﻮﻝ ﺩﺍ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻣﻌﻨىﺎ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻳﺮﯤ ﻰ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩ ﺩﻭﻱ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻭﻝ. ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻧﻮﯤ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺍﻭﺳﻂ ﻭﻝ ﺩﻭﻩ ﻛﺮﺳﯥ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻭﻻﻳﺖ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻮﻟﯥ ٢۵٪ﭘﻪ ﻣﻠﻰ ﺳﻄﺤﻪ ﻛﻴﻱ ﻮ ﺗﻪ ﺎﻧﯤ ﺷﻮﯤ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﺍ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮﻪ ﻛﯥ ﺩﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩ ﺳﺎﺗﻠﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﭼﯥ ﺩﺩﻯ ﻟﭙﺎﺭ ﻩ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻩ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻳﻰ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﻝ ﻭﻟﯥ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﻭﺍﻗﻌﯥ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﻏﻮﺘﻠﻪ .ﺗﺮ ﻮ ﻮﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻭﺷﻲ ﺍﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻧﻴﻢ ﻧﻔﻮﺱ ﻟﻪ ﻫﻐﻰ ﻧﻪ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﭘﺎﻳﻰ ﻧﺸﻲ. ﻟﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ،ﻟﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮﻥ ﺍﻭ ﺩﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﻪ ﺷﻰ ﺩﻱ؟ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﻳﻮﻩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩ ﺎﻭﻧﻛﻮﺭﻧ ، ﺳﺘﺎﺳﻮﻛﻠﻲ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻰ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﭘﻮﺭﻯ ﺗﻟﻰ ﻳﺎﺳﺖ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺗﺎﺳﻰ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻭﺷﻰ ﺩ ﺑﻴﻠﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻣﺤﻠﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏﻮﺍﻯ ﻳﻮﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﭘﻴﺴﯥ ﺩﻛﻠﻴﻮ ﺩ ﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﺮﻲ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻛﻠﻲ ﭘﺎﻛﻮ ﺍﻭﺑﻮ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻯ ﺗﺎﺳﻮ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﺩﺩﻯ ﭘﻴﺴﻮ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻮﻧﻰ ﺍﻭ ﺩ ﻛﻠﻲ ﺩﻛﺘﻨﻰ ﺩ ﺎﻩ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﺮﻰ ﻛﻯ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩ ﭘﺮﻳﻜﻯ ﺍﻭ ﻏﻮﺘﻨﻰ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻣﻼﺗ ﺍﻭ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻯ ﺍﻭ ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﻯ ﺭﻧﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻭﺭﻛﻱ. -١ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﻟﻪ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﻧﻪ ﻪ ﺍﺧﻠﻲ ﺗﺎﺳﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﻛﻯ ﺍﻭ ﻭﻳﻲ ﻫﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻋﺎﻣﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﯤ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩ ﻣﺮﺍﻡ ﺩ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻯ ﻣﻼﺗ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ. ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩﻛﻠﻰ ﺧﻠﻚ ﺩ ﭘﻴﺴﻮ ﺨﻪ ﺧﺒﺮﻧﻪ ﻭﻱ ﻧﻮ ﻜﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻜﻠﻪ ﻫﻐﻮﻯ ﺗﻪ ﺧﺒﺮﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻢ ﺩﺍ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﺩﻣﺨﻜﯥ ﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻟﺮﻯ ﺍﻭ ﺩ ﺷﺮﻡ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﺯﻩ ﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﻪ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻯ ﻫﻲ ﺑﻰ ﯥ ﺩﻱ ﻧﻮﺗﺎﺳﻲ ﺩ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻭﻛﻱ ﺩﻯ ﺗﻪ )) ﺮﻭﭘﻰ ﻳﺎ ﻟﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻭﺍﻳﻲ(( -٢ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻪ ﻧﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﻳﯥ ﻏﻮﺍﻯ ﻪ ﻧﻪ ﻭﻱ ﺍﻣﺎ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﺑﻞ ﻞ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﻭﻛﻱ ﺩ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﺍﻭﻣﻼ ﺗ ﭼﺎﻧﺲ ﻳﺮ ﺩﻯ.
14
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﭼﯥ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻭﺳﺘﻰ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻱ ﺩﯤ ﺗﻪ ))ﻟﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮﻥ (( ﻭﺍﻳﻲ ﭘﻪ ﻟﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮﻥ ﻛﯥ ﺮﻧﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻧﻮﻡ ﻧﻪ ﻳﻲ ﻜﺎﺭﯤ ﺗﻭﻥ ﺯﻳﺎﺗﻴﻱ ﭼﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﻭﺍﻩ ﺗﺎﺳﻲ ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﻪ ﻨﻲ ﺍﺧﻠﻲ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﭘﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﻭﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻴﻱ ﻨﻲ ﻛﻮﻟﻴﻰ ﺷﻲ ﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺭﺍ ﻏﻮﻧ ﻱ ﻴﻨﻰ ﺩ ﺎﻧﻭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﺸﻮﺭﯤ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﺩ ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﺮ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﺍﻭ ﻴﻨﻲ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﻛﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﺩﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﭘﻪ ﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﺧﺒﺮﯤ ﻛﻮﻱ. -٣ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺩﻣﻘﺼﺪ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻧﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻛﯥ ﻧﻘﺶ ﻟﺮﻱ ﺩﺧﭙﻠﻲ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻯ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻮ ﻛﺎﺭﻩ ﻭﻛﻯ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﻭﺍﻳﺎﺳﺖ ﭼﯥ ﻪ ﻏﻮﺍﻱ .ﻫﻐﻮﻯ ﺗﻪ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻭﺭﻛﻯ ﻛﻮﻡ ﻛﺎﺭ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﻛﻮﻯ ﻫﻐﻪ ﻪ ﻛﺎﺭ ﺩﻯ ﺍﻭﻧﻮﺭ ﺧﻠﻚ ﻫﻢ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﻭﺍﻳﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻱ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩﻏﻮﺘﻨﻮ ﻫﺮ ﻛﻠﻰ ﻭﻛﻱ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﺩﺍﻛﺎﺭ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﻣﻼﺗ ﺩ ﺭﺍﺟﻠﺒﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﻮﺭ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻭﻧﻔﻮﺫ ﺧﺎﻭﻧﺪﺍﻥ ﻭﻱ: ﻫﻐﻪ ﺷﻴﺎﻥ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺩ ﻏﻮﺘﻨﻮ ﭼﺎﻧﺲ ﺗﺼﻮﻳﺒﻮﻯ ﻟﻪ ﻳﺮﻩ ﺧﻠﻜﻮ ﻧﻪ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﻛﺎﺭ ﻣﻪ ﻛﻮﻱ ﺗﺎﺳﻮ ﻫﻐﻪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﺍﻭﻳﺮ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﺩﻟﻴﻠﻮﻧﻪ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻛﻱ ﺩﺍ ﻭﻟﻰ ﻪ ﻛﺎﺭ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻲ.
ﺩ ﻫﻮ ﻭﻳﻠﻮ ﭘﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺩﻮ ﻭﭘﺎﻳﻠﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﻭ ﻣﺴﻮﻭﻝ ﺗﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻭﻱ. ﺩ ﻧﻪ ﻭﻳﻠﻮ ﭘﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻧﺎﻭﯤ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺷﺨﺺ ﺗﻪ ﻣﺘﻮﺟﯥ ﻭﻱ.
ﯥ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﻧﻪ ﻣﻼ ﺗ ﻛﻮﻱ ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺟﻮﻭﻱ ﺧﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻭﻭﻛﯥ ﺍﻗﻠﻴﺖ ﺩﻯ .ﻫﺮ ﻛﻠﻪ ﻛﻪ ﺩﻭﯤ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻭﻛﻱ ﻳﻮ ﻟﻮﻱ ﻮﺍﻙ ﭘﻪ ﺗﺮﻳﻨﻪ ﺟﻮ ﺷﻲ ﺩﺩﻱ ﭘﺮ ﺎﻯ ﭼﯥ ﻳﻮﺍﯥ ﻫﯥ ﻭﻛﻱ ،ﻫﺮ ﻛﻠﻪ ﻛﻪ ١۵ﯥ ﺩ ١۵ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﯥ ﻏﻮﺘﻨﯥ ﻭﻛﻱ ﻟ ﺍﻏﻴﺰﻣﻦ ﺑﻪ ﻭﻱ ﻛﻪ ﺩﺩﻱ ﭘﺮ ﺎﯤ ﺩ ﺩﺭﻱ ﻣﻬﻤﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻱ ﻧﻮ ﺩ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﭼﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﻳﻲ ﻳﺮ ﻭﻱ. ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ؟ ﺩ ﻴﻨﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻭﺭﻭﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﻣﻮ ﺩﺭ ﻟﻮﺩﻱ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ .ﺍﻳﺎ ﺩ ﺧﭙﻠﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻮ ﺩ ﭼﺎ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﯤ ﻛﻱ؟ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻣﻮﻟﻪ ﭼﺎ ﻧﻪ ﻣﺸﻮﺭﻩ ﻏﻮﺘﯥ؟ ﺩ ﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﻳﻲ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻣﻮ ﻫﻮﺳﺎﯤ ﻭﺭﺑﻠﯥ ﺩﻩ؟ ﺍﻳﺎ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﭘﻪ ﺗﻜﻞ ﻛﯥ ﺷﻮﻱ ﻳﺎﺳﺖ؟ ﺍﻳﺎ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺩ ﺩﺭﺱ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺗﻮﺍﻥ ﻣﻮ ﺩﺭﻟﻮﺩ؟ ﺍﻳﺎ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﻮ ﻛﻮﻡ ﺣﻞ ﺩﺭﻟﻮﺩ؟ ﺩ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮﻥ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﯥ ﻻﺭﯤ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﻳﺮﻩ ﻭﻭﻛﯥ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﭘﻪ ﻛﭽﻪ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﻏﻪ ﻛﭽﻪ ﺩﻣﻠﻰ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ))ﺳﺮﻩ ﺻﻠﻴﺐ(( ﭘﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻭﺳﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧﯤ ﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﺩ ﺗﻠﻴﻔﻮﻥ ،ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﺍﻭ ﻛﻤﭙﻴﻮﺗﺮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻳﻜﯥ ﻴﻨﻮﻱ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺮﻭﭖ ﻏﻳﺘﻮﺏ ﭼﯥ ﻭﺭﺗﻪ ﻣﻮﺧﯥ ﺍﻭﺳﺘﻮﻧﺰﻯ ﻭﻟﺮﻯ ﺩﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺍﻭ ﻣﻼﺗ ﺩ ﺣﺎﺻﻠﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ. ﻳﻮﻩ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻮﺍﻧﺎﻥ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻏﻳﺘﻮﺏ ﻟﺮﻱ www.lakingitglobal.org : ﻣﺨﻜﻲ ﭘﻨﻮﺱ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﻮﺍﻧﺎﻥ ﺩﺩﻯ ﺷﺒﻜﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭאﻝ ﻭﻝ ﭼﯥ ﻧﻈﺮﻭ،ﺍﻣﻴﺪﻭ ﺍﻭ ﺩ ﺳﻮﺩﺍﺮ ﺍﻭ ﻮﻭﻧﻰ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻭﺭﺗﻪ ﻮﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮﻯ.
15
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ؟ ﭘﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﻪ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﭘﻪ ﻻﻧﺪﻯ ﻭﻳﺐ ﺳﺎﻳ ﻛﯥ www.guid Zwomenleaders .com ﺩ ﻳﻮﻩ ﻧﻤﺎﺭﻛﯥ ﺳﻯ ﻣﺎﺭﺗﻴﻦ ﻛﺮﺳﺘﻴﻨﺲ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﺟﻮﻩ ﺷﻮﻯ ،ﻣﻮﻧ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻳﻮ E-mailﻭﺭﻭﻟﻴﻩ ﺍﻭﺗﺮﻳﻨﻪ ﻣﻮ ﻭﭘﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮﻝ ﭼﯥ ﺩﺍﺳﻰ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺭﺍ ﻏﻮﻧ ﻛﻯ )) ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﻳﻢ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻰ ﺯﻣﺎ ﻭﻳﺐ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻮﻱ ﺗﺮ ﻮﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﯥ ﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﻫﻮﻱ .ﻣﺎ ﺩ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﺭﺍ ﭘﻪ ﺩﻳﺨﻮﺍ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻮﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻛﯥ ﻭﯤ ﻳﺮﻩ ﻋﻼﻗﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺯﻩ ﻭﻭﻛﯥ ﻭﻡ ﺩ ﺭﻭﺳﻲ ﺩ ﻟﻮﻳﻰ ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭﯤ ﻛﺎﺗﺮﻳﻦ ﺍﻭ ﺩ ﺍﻃﺮﻳﺶ ﺩ ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭﯤ ﻣﺎﺭﻳﺎ ﺗﺮﻳﺴﺎﺭ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﺮﻩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭﻛﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﺗﺮ ﺎﻧﻯ ﺍﻏﻴﺰﯤ ﻻﻧﺪﻯ ﺭﺍﻏﻠﻢ ﭼﯥ ﻨﻪ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﻛﯥ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺭﺍﻜﺎﺭﻩ ﻛﻝ .ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻰ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻰ ﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺭﺍ ﻮﻝ ﻛﻝ ﺍﻭ ﻭﻣﻰ ﻣﻮﻧﺪﻟﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻴﺮ ﻧﻮﺭﯤ ﻳﺮﯤ ﯥ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ ﺍﻭ ﺩ ﺍﻧﺘﺮﻧﻴﺖ ﺗﺮ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻣﯥ ﭼﺎﻧﺲ ﻭﻣﻮﻧﺪ ﭼﯥ ﻭﻳﺐ ﺳﺎﻳ ﺟﻮ ﻛﻡ ﺗﺮ ﻮ ﻧﻮﺭ ﺳﻯ ﻫﻢ ﭘﻮﻩ ﺷﻲ .
16
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﯥ ﺩﻧﻯ ﭘﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻛﯥ
17
ﻟﻮﻣﻯ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ:
ﺍﻧﻲ ﻧﻘﺸﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻪ ﻏﻮ ﺘﻮﻧﻜﻲ ﻲ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﯥ ﺩﻧﻯ ﭘﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻛﯥ ﺩﻟﺘﻪ ﺩ ﻮ ﻣﻨﺘﺨﺒﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﺍﺧﻠﻮ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻯ ﭘﻮﺭﻩ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻯ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻮ ﺩﻭﺍﻩ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺍﻭ ﺩ ﺎﻥ ﺎﻛﻠﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺱ ﻛﻱ ﺩﻱ: ﻧﻮﻣﻮﻯ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﯥ ﺩﻯ ﭘﻪ ﺍﻭﺱ ﻣﺤﺎﻝ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺗﻴﺮ ﻣﺤﺎﻝ ﻛﯥ ﺩ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻭﻩ. ﻓﻨﻠﻨﺪ ﺍﻻﺳﻜﺎ ﺍﻃﺮﻳﺶ ،ﻗﺮﻏﺰﺳﺘﺎﻥ ﺩ ﺭﻭﺳﻰ ﻓﻴﺪﺭﺍﺳﻮﻥ ﺍﺳﻠﻨﺪ ﺗﺎﺟﻜﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎﻥ ١٩٢۴ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﺳﻬﻴﻠﻰ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ))ﺳﭙﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﻰ(( ﺑﺮﺍﺯﻳﻞ ،ﻛﻴﻮﺑﺎ ،ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻓﻴﻠﭙﻴﻦ ﺍﺯﺑﻜﺴﺘﺎﻥ ﺍﺭﺟﻨﺘﺎﻳﻦ ،ﺟﺎﭘﺎﻥ ،ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ،ﺳﻨﺎﭘﻮﺭ ﺩ ﭼﻴﻦ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺖ ﻛﻤﺒﻮﺩﻳﺎ ،ﭘﻴﺮﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎ،ﻳﻮﻨﺪﺍ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ،ﻛﻴﻨﻴﺎ ﻳﻤﻦ ﺳﻮﻳﺲ ﺍﺭﺩﻥ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ،ﺗﻮﻛﻢ ﺗﻮﺭ ،ﺳﭙﻴﻦ ﻫﻨﺪﻭﺍﻥ ﺳﻬﻴﻠﻰ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ))ﺗﻮﺭ ﭘﻮﺳﺘﺎﻥ((
١٩٠۶ ١٩١٣ ١٩١٨ ١٩٢٠ ١٩٢٧ ١٩٣٠ ١٩٣۴ ١٩٣٧ ١٩٣٨ ١٩۴٧ ١٩۴٧ ١٩۵۵ ١٩۶٢ ١٩۶٣ ١٩٧٠ ١٩٧١ ١٩٧۴ ١٩٨۴ ١٩٩۴
٢٠٠۵ ﻛﻮﻳﺖ ﭘﻪ ﻛﻮﻳﺖ ﻛﯥ ﯥ ﺗﺮ ﺍﻭﺳﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺍﻣﺎﺭﺍﺗﻮﻛﯥ ﯥ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩﻭﺍﻩ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻧﻠﺮﻱ.
18
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻮ ﺗﺮﻳﺦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺍﺩﻯ ﭼﯥ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻭﺍﻙ ﻛﯥ ﻮﻙ ﺷﺮﻳﻚ ﻛﻱ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﭘﺎﻮﻥ ﺳﺒﺐ ﺮﻲ ﺩﻫﻐﻮﻱ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺍﻭ ﻻﺱ ﺗﺮ ﺯﻧﯥ ﻻﻧﺪﻯ ﻧﺎﺳﺘﻪ ﺩﻭﻱ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻧﻪ ﻫﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﺭﻛﻱ .ﺩﺍ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ ﻛﻤﺰﻭﺭﻱ ﺩﻱ ﺍﻭﭘﻪ ﺎﻧﻯ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻪ ﺻﺪﻕ ﻛﻮﻱ .ﻟﻜﻪ ﻨﻪ ﭼﯥ ﻣﻮ ﻣﺨﻜﻲ ﻭﻭﻳﻞ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻥ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺩ ﻭﺍﻛﻤﻨ ﺍﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻯ ﻭﻱ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﻋﺪﺍﻟﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﻛﻠﻜﻮ ﻋﻘﻴﺪﻭ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﻫﻢ ﺩﻱ. ﻴﻨﯥ ﻛﺴﺎﻥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻗﻮﻱ ﭘﻮ ﭘﻮﺭﻯ ﺍﻩ ﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﺍﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻟﺮﻯ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻣﻼﺗ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻛﻤﺰﻭﺭﻯ ﻭﻱ ﺍﻭﺣﻖ ﻳﻰ ﺗﺮ ﭘﻮ ﻻﻧﺪﻯ ﺷﻮﻯ ﻭﻱ ﻭﻟﯥ؟ ﺩ ﻻﻧﺪﻯ ﺩﻻﻳﻠﻮ ﭘﺮ ﺑﻨﺴ: ﻴﻨﻰ ﺧﻠﻚ ﺩﻣﺬﻫﺒﻰ ﻋﻘﻴﺪﻭ ﺩ ﻟﺮﻟﻮ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﭼﯥ ﺑﺎﻭﺭ ﻟﺮﻯ ﺧﺪﺍﻯ )ﺝ( ﺩ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﻭ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﭘﻠﻮﻯ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺩﻭﻯ ﺗﺮ ﺧﭙﻞ ﻻﺱ ﻻﻧﺪﻯ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺑﻰ ﺍﻧﺼﺎﻓﯥ ﻭﻛﯤ ﻧﻮ ﭘﻪ ﺍﺧﺮﺕ ﻛﯥ ﺧﺪﺍﻯ )ﺝ( ﺩﻭﻯ ﺗﻪ ﺳﺰﺍ ﻭﺭﻛﻮﻱ. ﺍﻭ ﻫﺮ ﻮﻙ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻱ ﺮﻧﻪ ﭼﯥ ﻗﺮﺍﻥ ﭘﺎﻙ ﻛﯥ ﻭﻳﻞ ﺷﻮﻱ ﺩﻱ ﺩ ﻫﺮ ﭼﺎ ﺍﻳﻤﺎﻧﻰ ﺍﻭ ﻭﺟﺪﺍﻧﯥ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻧﻮﺭﻭ ﺗﻪ ﺩ ﺩﻭﻱ ﺩ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ. ﻴﻨﻰ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺑﺎﻭﺭ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩﻧ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﺗﻪ ﺩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﭘﻪ ﺳﺘﺮﻪ ﻮﺭﻯ ﺍﻭ ﻭﻳﻨﻲ ﭼﯥ ﻛﻮﻡ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﺳﺮﻩ ﺍﻭ ﻛﻮﻡ ﻫﻢ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﺩﻱ ﺍﻭ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﺩﻯ ،ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻰ ﺩﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻴﺮ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ ﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﻣﻮﻣﻰ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻮﻯ ﺳﺮﻩ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﭼﻠﻨﺪ ﻛﻴﻯ ﮊﻭﻧﺪﺗﺮ ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﭼﯥ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻧﻪ ﻣﺮﺍﻋﺎﺗﻮﻯ ﻪ ﺍﻭﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﺩﻯ. ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻮ ﺩﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﻭﺑﺮﺍﺑﺮﻯ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﻪ ﻛﻱ ﺩ ﻮ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺩﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺷﻮﻱ ﺩﻱ ﺍﻣﺎ ﻧﻮﺭﻯ ﻰ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﻝ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﻭﻫﻮﯤ ﭘﻪ ﺭﺘﻴﻨﯥ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻧ ﻛﯥ ﺩﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﻣﻼﺗﻯ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﻝ. ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ ؟ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٨٩٣ﻧﻴﻮﺯﻳﻼﻧﺪ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩١۵ﭘﻪ ﻧﻤﺎﺭﻙ ﻛﯥ ﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﺩ ﻛﻮﻣﻰ ﻣﺒﺎﺭﺯﻱ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎ ﺩﻱ ﺧﻮ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻮ ﻳﺮﻩ ﺍﻭﺩﻩ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻪ ﻻﺭ ﻭﻫﻠﻲ ﺩﻩ. ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺩ ﺩﺍﺳﻰ ﻳﻮﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﻤﻠﻰ ﻛﻮﻝ ﺍﺳﺎﻥ ﻛﺎﺭ ﻧﺪﻯ ﺍﻭ ﻫﻐﻮ ﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻻﺭ ﻛﯥ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﯤ ﺩﻩ ﺩ ﻳﺮﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺍﻭ ﻣﺨﺎﻟﺘﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺷﻮﯤ ﺩﻱ ﺗﺮﻮ ﻳﻲ ﭘﺮ ﻫﻐﻮ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺑﺮﻯ ﻣﻮﻧﺪﻟﯥ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻧﺪﻩ ﻭﻟﺮﻱ ﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﻭﻣﻮﻣﻰ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻘﻮﻧﻪ ﻭﻟﺮﯤ ﺩﺍ ﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﻭﻝ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮﻯ ﭼﯥ ﺤﻰ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻯ ﺮﻧﻪ ﭼﯥ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻭﻰ ﺩﻭﺍﻩ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﺩﻯ ﺩﻭﺍﻩ ﻋﻴﻦ ﺣﻘﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﻣﺴﻮﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺩﻭﺍﻩ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﭼﯥ ﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻣﺭﻥ ﺍﻭ ﻟﻮﯤ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﺩ ﻟﺮﻟﻮ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﭘﻪ ﻗﻄﺎﺭ ﻛﯥ ﻭﺩﺭﺍﻭﻩ. ﺭﺍﻰ ﭼﯥ ﭘﺎﻡ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﭘﻪ ﻟﻮﺭﻯ ﻭﺮﻮ ﭼﻴﺮﯤ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﺯﻳﺎﺭ ﻭﻳﺴﺘﻠﻰ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﺎ ﺮﻥ ﻳﺎ ﻧﻤﻮﻧﯥ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﺷﺘﻪ ﺩ ﺑﻴﻠﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻏﺎﻟ ﺩ ﺍﻭﺑﺪﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﻧﻤﻮﻧﻰ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻧﻘﺸﻰ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺍﺧﻠﻮﻛﻪ ﭼﻴﺮﻯ ﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻪ ﺍﻭﺩﻭ ﻛﯥ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﺗﻪ ﻭﻮﺭﻭ ﺍﻛﺜﺮﻩ ﻭﺧﺖ ﺭ ﻧﻤﻮﻧﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻮﻭ.
19
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻮ ﭘﻪ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻨﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ ﺩ ١٨٠٠ﻛﺎﻝ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻰ ﭘﻪ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﺩﻭﻳﻤﻰ ﺩﺭﺟﻰ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﻮ ﭘﻪ ﻟﻪ ﻛﻲ ﺷﻤﻴﺮﻟﯥ ﻛﻴﺪﻯ .ﻛﻠﻪ ﺑﻪ ﭼﯥ ﻰ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛ ﻧﻮ ﻮﻟﻪ ﺷﺘﻤﻨﻰ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺩﻣﻴﻩ ﭘﻮﺭﻯ ﺍﻩ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻮﻟﻪ ﻮ ﺩﻧﺪﯤ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﯤ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ﻛﯥ ﻭﺭﺗﻪ ﻫﻴ ﻻﺭ ﻧﻪ ﻭﻩ ﺗﺮ ﻮ ﻃﺐ ﺍﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﺍﻭ ﺩ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻏﯤ ﻧﻪ ﺷﻮﻯ ﻛﻴﺪﺍﻯ. ﺁﻳﺎ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ ؟ ﭼﯥ ﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﺗﺮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻻﻧﺪﻯ ﻫﺮ ﻭﺧﺖ ﻮ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﺷﺨﺼﻰ ﺷﺘﻤﻨﻴﻮ ﺩﻛﻨﺘﺮﻭﻝ ﺣﻖ ﺩﺭﻟﻮﺩ. ﺩ ١٩ﻗﺮﻥ ﭘﻪ ﺗﺮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺭﺍ ﻣﻨ ﺗﻪ ﺷﻮ ﭼﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻮ ﻪ ﺯﻳﺎﺕ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮﻩ ﺍﻣﺎ ﻮ ﻻ ﺯﻳﺎﺕ ﺣﻘﻮﻕ ﻏﻮﺘﻞ ﻟﻜﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺣﻘﻮﻕ. ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﺨﻨﻴﻜﯥ ﺍﺻﻄﻼﺡ )) ﺩ ﺎﻛﻨﻰ ﺣﻖ(( ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻮ ﭼﯥ ﺩﺩﻯ ﺣﻖ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﻱ )) ﺩ ﺎﻛﻨﻰ ﺩ ﺣﻖ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﻲ(( ﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﺷﻮﻱ ﺩﻱ. ﻫﻐﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﭼﯥ ﻭﻟﯥ ﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﺍﻯ ﻭﺭﻧﻜﻱ ﭘﻪ ﻻﻧﺪﻯ ﻭﻝ ﻭﻝ . ﯥ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻓﻜﺮﻯ ﻗﻮﺕ ﻧﻠﺮﻯ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻪ ﻣﻬﻤﻮ ﺍﻭ ﭘﻴﭽﻠﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﭘﻮﺭﻩ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﻭ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻭﻧﻪ ﻧﻠﺮﻱ. ﯥ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯥ ،ﭘﺎﻛﯥ ﺍﻭ ﻣﻌﺼﻮﻣﯥ ﻭﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭼﯥ ﻳﻮﻧﺎﻭﻟﻰ ﻛﺎﺭ ﺩﻯ ﺩ ﺩﻭﻯ ﺩ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻰ ﺳﺒﺐ ﺮﻲ. ﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺩ ﻮ ﺍﻭ ﺑﺪﻭ ﺩ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺗﻮﺍﻥ ﻧﻠﺮﻯ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻣﻴﻩ ﻳﯥ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﺩﺍ ﺩ ﻩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺑﻰ ﺍﻧﺼﺎﻓﻰ ﺩﻩ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺳﻯ ﺩﻭﻩ ﺭﺍﺋﻰ ﻭﺭﻛﻮﻟﻲ ﺷﻲ ﻳﻮﻩ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﺍﻭ ﺑﻠﻪ ﺋﻰ ﺩ ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ ﺍﻭﺣﺎﻝ ﺩﺍ ﭼﯥ ﻩ ﺳﻯ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﻳﻮﻩ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻟﻲ ﺷﻲ. ﻫﻐﻪ ﺩﻟﻴﻠﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﭘﻪ ﻣﻼﺗ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻛﻴﺪﻝ ﭘﻪ ﻻﻧﺪﯤ ﻭﻝ ﺩﻱ. ﻛﻪ ﻲ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻪ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻣﺠﺒﻮﺭﻯ ﺩﻱ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ. ﻛﻪ ﻳﺮﻭ ﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻻﺱ ﺩﺭﻟﻮﺩﻯ ﻧﻮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻮ ﻧﺎﻭﻟﻰ ﻛﺎﺭ ﻧﻪ ﻭﻭ. ﻰ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩ ﭘﻠﻰ ﻛﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﺍﻏﻴﺰﻣﻨﯥ ﻛﻴﻱ ﺩ ﺑﻴﻠﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺟﻩ ﻧﻮ ﺩﻭﻯ ﺩﺩﻯ ﺗﻮﺍﻥ ﻟﺮﯤ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ ﺟﻮﻩ ﻛﻱ . ﻨﻪ ﭼﯥ ﻰ ﻟﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻧﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮﯤ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﻧﻮﯤ ﻧﻈﺮﯤ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﺳﺒﺐ ﻭﺮﯥ .ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﭼﯥ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﻯ ﭘﺮ ﺿﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﻮﻯ ﻻﻧﺪﻯ ﻠﻮﺭ ﻛﺎﺭﻩ ﻛﻮﻱ: -١ﭘﻪ ﻮ ﻣﻠﻨﯤ ﻭﻫﻲ -٢ﻰ ﺍﺭﻭﻱ -٣ﭘﻪ ﻮ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺑﺪ ﻭﺍﻳﯥ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﺷﻬﺮﺕ ﻛﻢ ﻛﻱ. -۴ﻴﻨﻰ ﻭﺧﺘﻮﻧﻪ ﺩ ﺯﻭﺭ ﺍﻭ ﻭﺍﻙ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﺧﻠﻲ. ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﭼﺎﻝ ﭼﻠﻨﺪ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﺧﻴﺴﺖ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻭﻯ ﻭﺭﯥ ﺍﻭﺩ ﺩﻭﻯ ﻟﻪ ﺣﻖ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺳﺘﺮﯥ ﭘﻮﻭﻟﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺍﭼﻮﻟﯥ ﺗﺮ ﻮ ﻳﯥ ﻭ ﺍﺭﻭﯤ ﺍﻭ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺩ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻰ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﺧﻴﺴﺖ ﺍﻭ ﻰ ﭘﻮﻫﻴﺪﻯ ﭼﯥ ﺮﻧﻪ ﻟﻪ ﺎﻥ ﻧﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﻭﻛﻯ ،ﺩﺩﻯ ﭘﺮ ﺎﻯ ﭼﯥ ﻭﺷﺮﻣﻴﻯ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﺩ ﭘﻠﻮﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻭﻳﺎﻛﺎﻭﻩ ﺍﻭﻛﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﺑﻰ ﻳﯥ ﺳﺘﺮﯥ ﭘﻮﻟﻲ ﻧﻮ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻟﭗ ﭘﻪ ﻟﻮ ﻏ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﺎﻭﻩ .ﺩﯤ ﺳﺘﺮﺍﺗﻴﻳﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻮﻩ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﻣﺎﻳﻮﺳﯥ ﻛﻱ ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﭙﻪ ﻳﯥ ﺩ ﺩﻭﻯ ﻏﻮﺘﻨﻰ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻭﺩﺭﻭﻟﻰ ﭼﯥ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻳﻮ ﻪ ﺑﻴﻠﻪ ﺩﻩ.
20
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٠٣ﻳﻮ ﻟﻪ ﻮ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﺍﻭﺱ ﺩﺩﻯ ﻭﺧﺖ ﺭﺍﺭﺳﻴﺪﻟﻰ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﻭﺭﻛﯤ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﻠﻜﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻭﻛﻭ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﯥ ﻫﯥ ﻭﻧﻪ ﺩﺭﻭﯤ ﺗﺮ ﻮ ﺩﺍ ﺣﻖ ﭘﻪ ﻻﺱ ﺭﺍﻭﻭ ﭼﯥ ﻫﻤﺪﺍﺳﻰ ﻫﻢ ﺷﻮﻝ ﺍﻭﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺎﺭ ﻛﯥ ﺑﺮﻳﺎﻟﯥ ﺷﻮﻱ. )ﺍﻣﻴﻠﻴﻦ ﭘﻨﻚ ﻫﺮﻭﺳﺖ( ﺍﻭ ﺩﻫﻐﯥ ﻟﻮﺭ ) UPSWﻛﺮﺳﺘﻴﺒﺎﻝ ( ﺩﺩﻱ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻭﺧﺖ ﻣﺸﻬﻮﺭﻯ ﻣﺸﺮﺍﻧﯥ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻳﻮﻭﺍﻟﻰ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎﺩﻱ ﺩﻩ. ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻯ ﺳﺮ ﻛﯥ ﺩﻭﻱ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﭘﻪ ﻳﺮ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺍﺭﺍﻣﻪ ﻭﻝ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻟﻴﻜﻮﻧﻪ ﻟﻴﻝ ﺗﺮﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻯ ،ﻳﻮﻩ ﻣﺠﻠﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﭼﺎﭖ ﻭﺭﺳﻮﻟﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻰ ﻛﯥ ﻳﻰ ﻫﻐﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﺧﭙﺎﺭﻩ ﻛﻝ ﭼﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﻟﯥ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻲ .ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﻧﺎﻧﻮ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﻪ ﻛﻮﻡ ﺍﺭﺯﺖ ﻭﺭ ﻧﻪ ﻛ ﺍﻭ ﻫﻐﻮﻯ ﻛﻮﻡ ﻮﺍﺏ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻧﻪ ﻛ. ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٠۵ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺎﻛﻨﯥ ﭘﻪ ﻻﺭﻩ ﻭﻟﻮﻳﺪﻱ ﺳﻴﺎﺳﯥ ﻮﻧﺪﻭ ﭘﻪ ﻮﻝ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﭘﺮﺍﺧﻪ ﻭﻳﻨﺎﻭﯤ ﺍﻭ ﻏﻮﻧﯤ ﭘﺮﺍﻧﻴﺴﺘﻠﯥ ﺗﺮ ﻮ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﭼﯥ ﻮﻝ )ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﻭ( ﻭﻫﻮﻯ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﺭﺍﻳﻲ ﻭﺭﻛﻱ. ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻳﻮﻮﻧﺪ ﻏﻮﺍﻯ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﻯ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻯ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻛﻧﻼﺭﯤ )ﺩ ﻫﻐﻮﺷﻴﺎﻧﻮ ﻟﻴﺴﺖ ﭼﯥ ﺑﺎﻭﺭ ﺍﻭ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﭘﺮﻯ ﻟﺮﻱ( ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻭﻳﻨﺎﻭﯤ ﻛﻮﻟﯥ ﺍﻭ ﻫﻴ ﻳﻮﻩ ﻮﻧﺪ ﻫﻢ ﺩ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﯤ ﻭﻧﻪ ﻛﯤ. ﺩ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﭘﻠﻮﻧﻜﻮ ﭘﻪ ﻏﻮﻧﻭ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛ ﺍﻭﻣﻌﻤﻮ ﹰﻻ ﺩ ﻏﻮﻧﻭ ﭘﻪ ﺍﺧﺮ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﭘﻮﺘﻨﯥ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﯥ ﺩ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻳﺎﺩﯤ ﺷﻮﯤ ﻮﻟﻨﯥ ﻳﻮ ﻏﯤ ﻻﺱ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛ ﺍﻭ ﻭ ﯤ ﭘﻮﺘﻞ ﺍﻳﺎ ﺩ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﺑﻮﻧﻜﯥ ﻮﻧﺪ ﻮﺗﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻮﻱ؟ ﺩ ﻏﻮﻧﻯ ﻭﻳﻮﻧﻜﻮ ﻫﻐﯥ ﺗﻪ ﻛﻮﻡ ﭘﺎﻡ ﻭﻧﻪ ﻛ ﺍﻭ ﻮﺍﺏ ﻳﻲ ﻫﻢ ﻭﺭﻧﻪ ﻛ ﻳﻮﻱ ﺑﻠﻲ ﻣﻠﺮﯤ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻛﻩ ﺩ ﺟﻠﺴﯥ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﭘﺮﻫﻐﯥ ﻭﺧﻨﺪﻝ ﺍﻭﺩﻏﻮﻧﯤ ﻭﻳﻨﺎﺩ ﻭﺭﺗﻪ ﻣﺴﻜﺎ ﺷﻮ ﺍﻭﻮﺍﺏ ﻳﯥ ﻭﺭ ﻧﻪ ﻛ ﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻰ ﻳﺮﯤ ﺧﻮﺍﺷﻴﻨﯥ ﻛﯤ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﭘﺮ ﭼﻮﻛ ﻭﺩﺭﻳﺪﻩ ﺍﻭﭘﻪ ﺯﻭﺭﻩ ﻳﯥ ﻭﻭﻳﻞ ﺍﻳﺎﺩ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﻮﻧﺪ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻮﻱ .ﭘﻮﻟﻴﺲ ﺭﺍﻏﻠﻞ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﺗﺎﻻﺭ ﻧﻪ ﻭﺍﻳﺴﺘﻠﻪ ﺍﻣﺎ ﺩﻭﻱ ﭘﺮﺩﻯ ﺎﯤ ﺗﻢ ﻧﻪ ﺷﻮﻯ ﺍﻭ ﺩ ﺗﺎﻻﺭ ﻧﻪ ﻳﯥ ﺩ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﻏﻮﻧﻩ ﺟﻮﻩ ﻛﻩ ﻫﻐﻮﯤ ﻳﯥ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺗﻪ ﻭﺍﭼﻮﻟﻲ ﺍﻣﺎ ﻫﻐﻪ ﮥ ﭼﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﺩﻯ ﭘﻴ ﺷﻮﻝ ﻳﺮ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻯ ﻭﻝ. ﻋﺎﺩﻯ ﺧﻠﻜﻮ ﻟﻪ ﺩﻭﻯ ﺳﺮﻩ ﺧﻮﺍﺧﻮﻯ ﻭﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻧﻮﻮ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺩ ﺩﻭﻯ ﺩﻋﻘﻴﺪﻭ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﺩﻣﻼﺗ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﺗﻪ ﻣﻘﺎﻟﯥ ﻭﻟﻴﻜﻠﯥ. ﺩﺍﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺩﻯ ﺑﺎﻋﺚ ﻭﺮﻴﺪﻩ ﭼﯥ ﺯﻳﺎﺗﻰ ﯥ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻭﻫﻮﻯ ﭼﯥ ﻣﻨﻈﻢ ﻻﺭ ﻭﻳﻨﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻻﺭ ﻭﺍﭼﻮﻱ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٠۶ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻧﻮ ﻮ ﭘﻪ ﻟﻨﺪﻥ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻟﻮﻳﻪ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛ ﻫﻐﻮﻯ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﻳﻮﻏ ﻻﺭﻳﻮﻥ ﭘﻪ ﻻﺭ ﻭﺍﭼﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﻮ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﯤ ﻭﻛﯤ ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﺩﻭﯤ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺗﻪ ﻭﺍﭼﻮﻝ ﺷﻮﯤ ﻣﺮ ﺩ ﻫﻐﻮﯤ ﺯﻩ ﻭﺭﺗﻴﺎ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﺎﻧﺘﻪ ﺭﺍﻭﺮﺣﻮﻟﻪ ﺍﻭ ﻴﻨﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﻧﻮ ﺩ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﭘﻠﻮﻯ ﻭﻳﻨﺎﻭﯤ ﻭﻛﻱ ﺩﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﺳﻜﺮﺗﺮ ﺩ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻣﻼﺗ ﻳﻮﻩ ﻭﻳﻨﺎ ﻭﻛﻩ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﺩﻱ ﭘﻪ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ ﻟﻮﻯ ﻻﺭﻳﻮﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻻﺭ ﻭﻟﻮﻳﺪﻝ ﺍﻭ ﻟﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﻫﻢ ﺩ ﺩﻭﻯ ﺳﺮﻩ ﻳﻮﺎﻯ ﺷﻮﻝ ﺍﻭﭘﻪ ﺟﻼ ﺗﻮﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﻻﺭﻳﻮﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻻﺭ ﻭﻟﻮﻳﺪﻝ ﭼﯥ ﻭﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﯥ ))ﺩ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ(( ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩ ﺩﻭﻱ ﺩﻏﻮﺘﻨﻮ ﻫﺮ ﻛﻠ ﻭﻛ ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩﺣﻖ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻳﻲ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﻻ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻪ ﺷﻮﻩ ﻟﻪ ﻳﻮﻱ ﺍﻭﻧ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ١٠٠٠٠٠ﻰ ﺩ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻣﺦ ﺗﻪ ﺭﺍ ﻮﻟﯥ ﺷﻮﯤ ﻣﺤﺎﹲﻓﻈﻪ ﻛﺎﺭ ﻮﻧﺪ ﺩ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻣﻨﻔﻰ ﻏﺒﺮﻮﻥ ﻭﻮﺩ ﺍﻭ ﺍﻋﻼﻥ ﻳﯥ ﻭﻛ ﭼﯥ ﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﻴ ﺧﺒﺮﯤ ﻭﻧﻪ ﺷﻲ ﺍﻭ ﮊﻣﻨﻪ ﻳﯥ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻛﻠﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻫﻜﻠﻪ ﺑﺤﺚ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﯤ ﻭﻛﻱ ﻧﻪ ﺍﻭﺱ. ﺩﺩﻯ ﺧﺒﺮﻯ ﭘﻪ ﺍﻭﺭﻳﺪﻭ ﺳﺮﻩ ﯥ ﺧﻮﺍﺷﻴﻨ ﺷﻮﯤ ﺍﻭ ﻻﺭﻳﻮﻥ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻪ ﻴﺮﻩ ﺎﻧﺘﻪ ﻭﻧﻴﻮﻟﻪ ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺗﻴﻭ ﻭﻭﻳﺸﺘﻞ ﺍﻭ ﻟﻪ ﺩﻭﻯ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺟﻭ ﺷﻮﻯ ﻴﻨﻰ ﻣﺸﺮﺍﻧﯥ ﻳﯥ ﺑﻨﺪﻳﺎﻧﯥ ﻛﯤ ﺍﻭ ﻴﻨﯥ ﺩ ﻓﺮﺍﻧﺴﯥ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺗﻪ ﻭﻻﯤ ﺗﺮ ﻮ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﺎﻯ ﻧﻪ ﺩ ﻏﻮﺭﻨ ﻣﺸﺮﯤ ﻭﻛﻱ. .
21
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﭘﻪ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﻭ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩﺣﻖ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﯥ -١ﺍﻣﻴﻠﻰ ﭘﻨ ﻫﺮﺳﺖ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ -٢ﺍﻟﻴﺲ ﭘﺎﻝ ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﻲ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺍﻳﺎﻻﺕ -٣ﯥ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻻﺭﻳﻮﻥ ﻛﻮﻱ ١٩٢٢ -۴ﺩ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ُﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﺍﻭ ﭘﻠﻮﻳﺎﻧﯥ ١٩١٧ -۵ﺩ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻯ ﺩ ﻏﻮﺘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺷﻌﺎﺭﻭﻧﻪ
22
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ؟ ﭘﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻛﯥ ﻛﻮﻡ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻯ ﻞ ﻮﺗﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻭﺭﻛ؟ ﻓﻨﻠﻨ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٠۶ﻓﻨﻠﻨﺪﻱ ﻮ ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻯ ﻞ ﭘﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻛﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ ﺍﻭ ﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﻛﭽﯥ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴﺪﻯ ﺍﻭ ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻛﺎﻝ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻧﺩﻯ ﻟﺲ ﻓﻴﺼﺪﻩ ﻛﺮﺳﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ .ﻓﻠﻨﺪﯤ ﯥ ﻨﻪ ﻭﺗﻮﺍﻧﻴﺪﻟﯥ ﭼﯥ ﺩﺍ ﺑﺮﻳﺎﻟﺘﻮﺏ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ؟ ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻳﻮ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﺍ ﻭﻭ ﭼﯥ ﻓﻨﻠﻨﺪﻱ ﻮ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻮﻟﻨﻴﺰﻭ ﺗﻌﻠﻴﻤﻰ ﺍﻭ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﻛﯥ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ .ﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻭﻫﻐﻮﻯ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭼﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻭﺭ ﻭﺑﺨﻠﻪ .ﻟﻜﻪ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ، ﺯﻳﺎﺭﻛﺎﻧﻮ ﺨﻪ ﻣﻼﺗ ﺩ ﺍﻣﻴﺪ ﻭﺍﺭﻭ ﻣﻴﻨﺪ ﭘﺎﻟﻨﻪ ،ﺩ ﺑﺪﻟﻤﻨﻴﻮ ﺍﻭ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﻠﻮ ﻣﺨﻨﻴﻮﻯ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﻰ ﻧﻮﺭ .ﻓﻨﻠﻨﺪﯤ ﺤﯥ ﺩ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺩﺭﻳﻤﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺟﻮﻭﻱ ﻓﻨﻠﻨﺪ ﻫﻢ ﺩ ﻓﺮﺍﻧﺴﻰ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﺩ ﺩﻓﺎﻉ ﻭﺯﻳﺮﻩ ﻳﯥ ﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻣﺨﻜﯥ ﻳﯥ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭼﺎﺭﯤ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻮﻟﯥ. ﭘﻪ ﺩﻯ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﺮ ﻋﺎﺩىﺨﻠﻚ ﺍﻭ ﻭﺭﭙﺎﯥ ﺩﺩﻯ ﻮ ﭘﻠﻮﻳﺎﻥ ﻭﻝ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﺩ ﻭﺩ ﻧﻪ ﺧﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﻻﺱ ﭘﻮﺭﻯ ﻛ ﻳﺮ ﺧﻠ ﺍﻏﻴﺰﻣﻦ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﺩ ﺯﻭﺭﻳﺪﻧﻰ ﺳﺒﺐ ﻭﺮﻴﺪﯤ :ﻫﻐﻮﻯ ﺍﺭﻳﺪﻝ ﻛﻪ ﭼﻴﺮﻯ ﻳﻮﻩ ﺯﻧﺪﺍﻧﯥ ﻪ ﻣﻩ ﺷﻲ ﻧﻮ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺗﺮ ﻣﻼﻣﺘﯥ ﻻﻧﺪﻯ ﺑﻪ ﺭﺍﺷﻰ ﻧﻮ ﺳﻤﺪﻻﺳﻪ ﻳﯥ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﺩ ﺍﺯﺍﺩﻱ ﺍﻣﺮ ﻭﻛ. ﻟﻮﻣﻯ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺟﻩ ﭘﻴﻞ ﺷﻮﻩ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻮﺭﻣﺎﻝ ﺣﺎﻟﺖ ﻭ ﺷﻮ ﻫﺮ ﻮﻙ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩ ﺳﺎﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﺗﻜﻞ ﻛﯥ ﺷﻮﻝ ﭘﻪ ﻣﻴﻠﻮﻧﻮ ﻮ ﺩ ﺳﻭ ﭼﺎﺭﻱ ﭼﯥ ﺟﻯ ﺗﻪ ﺗﻠﻠﻲ ﻭﻭ ﺳﻤﺒﺎﻟﻮﻟﻲ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻓﺎﺑﺮﻳﻜﻮ ،ﺩﻓﺘﺮﻭ ﺍﻭ ﻛﺮﻫﯥ ﻛﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻝ ﭼﯥ ﻣﺨﻜﯥ ﺑﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻝ ﻣﺨﻜﯥ ﺑﺎﻭﺭ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻭﻩ ﭼﯥ ﻰ ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﯤ ﻛﻤﺰﻭﺭﻯ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﺩ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻟﻮ ﺗﻮﺍﻥ ﻧﻠﺮﻱ. ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﺳﺮﻩ ﻳﯥ ﻭﻮﺩﻟﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﺩﺍ ﺗﻮﺍﻥ ﻟﺮﻱ .ﺩ ﻮ ﻣﺮﺳﺘﻮ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻭﻮﺩﻟﻪ ﭼﯥ ﻫﻴﻮﻙ ﺩﺍ ﺍﺩﻋﺎ ﻧﺸﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﭼﯥ ﯥ ﺿﻌﻴﻔﻪ ﺩﻯ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﭘﻪ ١٩١٨ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ.
23
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ! ﺩﻟﺘﻪ ﻴﻨﯥ ﻃﺮﺣﯥ ﻪ ﺩﻱ؟ ﻳﻮ ﻃﺮﺣﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻧﻪ )) ﺷﺎﺗﻪ ﺗ ﺩ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﺳﺮﻳﺰﻩ ﺩﻩ(( ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻴﻨﺎﺭ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻭﺎﻳﺎﺳﺖ ،ﻛﻪ ﻳﻮﻩ ﻻﺭﻩ ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﻧﻪ ﺷﻮﻩ ﻧﻮﺑﻠﻪ ﻻﺭﻩ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻱ .ﭘﻪ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳ ﻛﯥ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺑﺸﭙﻩ ﺗﻮﻪ ﻴﻨﺎﺭ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻭﺷﻲ ﻛﻮﻻﻯ ﭼﯥ ﻳﺮ ﺧﻠﻚ ﺭﺍﻮﻝ ﻛﻱ ﭘﻪ ﭘﺎﻯ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻘﺼﺪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ. ﺩﺩﻯ ﺑﻴﻠﯥ ﻧﻪ ﺩﺍ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭ ﭼﯥ ﻴﻨﺎﺭ ﻭﻛﻭ ﺍﻭﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻧ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻭ ﺧﻮ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻱ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﭘﻪ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﻰ ﺍﻭ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻭﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﻃﺮﺣﻪ ﻛﻯ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻡ ﺭﺍ ﻭﺮﻰ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺩ ﻏ ﻧﻪ ﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﻳﺮ ﺮﺍﻥ ﺩﻯ ﺩﺩﻯ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻏ ﻭﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﺷﻲ. ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﺭﻭﺳﺘﻰ ﻓﺼﻞ ﻛﯥ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﺩ ﻧﻔﻮﺫ ﻻﺭﯤ ﻭﻭﻳﻨﻮ! ﺿﺮﻭﺭﻯ ﻧﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﺗﻴﯤ ﻭﺍﺭﯤ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺑﻨﺪﻱ ﺷﻲ ﻧﻮﺭ ﺷﻴﺎﻥ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻳﯥ ﻛﻱ .ﻫﻮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻏﻮﺭﻨ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ ﺯﻭﺭ ﻭﻯ ﺍﻭ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺩﻋﻘﻴﺪﻭ ﺩ ﺩﻓﺎﻉ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻴﺎﺭ ﻭﻯ ﭼﯥ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺗﻪ ﻭﻻ ﺷﻰ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻟﺮ ﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ ﻳﺮ ﻣﺤﺘﺎﻁ ﻭﻯ ﻫﻢ ﺍﺗﻴﺎ ﺷﺘﻪ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﻰ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﭘﻪ ﻻﺭﻳﻮﻧﻮﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﭘﻴﺎﺩﺭﻭ ﻛﯥ ﻭﺩﺭﻳﻱ ﺍﻭﺳﺘﺎﺳﻰ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﻭﻮﺭﻭﻱ .ﺩ ﺑﻨﺪﻱ ﻛﻴﺪﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻴﺎﺭ ﺍﻭﺳﻰ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﻮﺭ ﻛﯥ ﻧﺎﺳﺖ ﻭﻯ ﺍﻭ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﺗﻪ ﻣﻘﺎﻟﯥ ﻟﻴﻜﻲ .ﻫﺮ ﺳﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﻮﻣﺮﻩ ﺯﻭﺭ ﺩﻯ ﺍﻭ ﺩﻮﻣﺮﻩ ﺧﻄﺮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺩﺭﻳﺪﻟﻰ ﺷﻰ ﺍﻭﺣﺘﺎ ﻛﻪ ﻳﺮ ﻣﺤﺘﺎﻁ ﻫﻢ ﻭﻯ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻳﺮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺍﻭﻻ ﻫﻢ ﻣﻬﻢ ﺩﻯ.
ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺍﻳﺎﻻ ﺗﻮ ﻛﯥ ﻮ ﺮﻧﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛ؟
ﯥ ﭘﻪ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ ﻳﻮﺍﻰ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﯥ ﻧﻪ ﻮﻱ ﺑﻠﻜﯥ ﻧﻮﺭ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻫﻢ ﻭﻩ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﮔﻭﻥ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﯥ ﻫﻐﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺷﻮﻧﻲ ﻧﻪ ﻭﻝ ﺩﺍ ﺩﻭﻩ ﺳﻮﻩ ﻛﺎﻝ ﻣﺨﻜﯥ ﻳﻌﻨﻰ ﭘﻪ ﻧﻮﻟﺴﻤﻪ ﭘﻴﻯ ﻛﯥ ﻭﻭ:
ﻟﻪ ﺩﻏﻮ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﻣﺴﻠﻪ ﺩ ﻣﺮﺋﻲ ﺗﻮﺏ ﻭﻩ ﺍﻭﻫﻐﻮ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﭼﯥ ﺩ ﻣﺮﺋﻴﺎﻧﻮ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻧﻮﺭ ﻪ ﺍﻭ ﭘﺮﺎﻯ ﻛﺎﺭﻧﺪﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻣﺮﻳﺎﻧﻮ ﺳﺎﺗﻨﯥ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻣﺠﺎﺯ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﺩﯤ ﻮ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺩ ﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺩ ﺗﻮﺭ ﭘﻮﺳﺘﻮ ﺍﻭﺳﭙﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﻮﺧﻠﻜﻮﺑﺮﺍﺑﺮﻯ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻏﻮﺘﻠﻪ .ﺑﻠﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻠﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﭘﺎﺑﻨﺪﻯ ﻭﻩ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﻧﺎﻭﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﺑﺪﺑﺨﺘﻰ ﺳﺒﺐ ﺮﻴﺪ ﺳﻭ ﺑﻪ ﭼﯥ ﻛﻠﻪ ﻣﻌﺎﺵ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ ﻧﻮﺷﺮﺍﺏ ﺧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺗﻠﻞ ﺍﻭ ﻫﻠﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺷﺮﺍﺏ ﻞ ﻛﻮﺭﻧ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺴﯥ ﻧﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﻛﻴﺪﻟﻰ ﭼﯥ ﺧﻮﺍﻩ ﺭﺍﻧﻴﺴﻰ ﻧﻮﻜﻪ ﺩﻭﻯ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﺩ ﻠﻮ ﭘﺎﺑﻨﺪﻯ ﻏﻮﺘﻪ. ﻨﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﻭ ﻧﻔﻮﺫ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮﺩ ﺩﻭﻱ ﻏ ﻧﻪ ﺍﻭﺭﻳﺪ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ .ﻮ ﺩ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﻻﺭﻭ ﻧﻪ ﻫﻪ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﻫﻐﻮﻯ ﭘﻪ ﺳﻴﻨﻜﺎ ﻓﺎﻧﻮ ﻛﯥ ﻏﻮﻧﯤ ﺟﻮﯤ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻛﻧﻼﺭﯤ ﻭﺭ ﻭﭘﻴﮋﻧﻲ ﻫﻐﻮﻯ ﻳﻮ ﻣﺠﻠﻪ ﻫﻢ ﭼﺎﭖ ﻛﻟﻪ ،ﻏﻮﺘﻨﻠﻴﻜﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﻻﺱ ﻟﻴﻜﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﺭﺍ ﻮﻝ ﻛﻝ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﻻﺭﻭﻳﻨﻮ ﺍﻭ ﻣﻈﺎﻫﺮﺍﺗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎﻰ ﻭﻣﺦ ﺗﻪ ﺭﺍﻮﻟﯥ ﺷﻮﻱ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺭﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﻛﻮﺭ ﺍﻭﺩ ﺩﻓﺘﺮ ﺎﻯ ﺩﻯ ﻴﻨﯥ ﻮ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺩﻳﻮﺍﻟﻮ ﭘﻮﺭﻱ ﭘﻪ ﻨﻴﺮﻭ ﻭﺗﻝ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻳﯥ ﻟﻴﺮﻱ ﻧﻜﻱ ﺍﻭ ﺑﻨﺪﻳﺎﻧﯥ ﻧﻪ ﻛﻱ. ﺩ ١٨٧٨ﻛﺎﻝ ﭘﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﻃﺮﺣﻪ ﭼﯥ ﺩﻫﻐﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻭ ﻟﺮﻱ ﻛﺎﻧﺮﺱ ﺗﻪ ﻭﺍﻧﺪﯤ ﺷﻮﻩ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﭘﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﯥ ﺩﺍ ﻃﺮﺣﻪ ﻮﻠﻪ ﻭﻧﻪ ﻣﻨﻞ ﺷﻮﻩ ﺧﻮﭘﻪ ﻫﺮ ﻞ ﺑﻪ ﯥ ﭘﻪ ﻛﺮﺍﺭﻩ ﻧﻪ ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻰ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻮ ﻏﻮﺘﻨﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺯﻭﺭﻭﺭﻛﺎﻭﻩ ﺗﺮ ﻮ ﻧﻮﻣﻮﯤ ﻃﺮﺣﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮﻩ.
24
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺩ ﻟﻮﻣ ﻧﻳﻮﺍﻟﻰ ﺟﻯ ﭘﻪ ﺗﺮ ﻛﯥ ﺩﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻴﺮ ﻮ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﻧﻮ ﻫﻴ ﭼﺎ ﺩﺍ ﺣﻖ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﭼﯥ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﻲ ﺩ ﺳﻭ ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻤﺰﻭﺭﻯ ﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﭘﺎﻯ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٢٠ﻛﯥ ﻳﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛ ﭼﯥ ﺩﺍ ۴٠ﻛﺎﻝ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺎﻧﺮﻳﺲ ﺗﻪ ﻟﻪ ﻟﻮﻣﻯ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻭﻩ. ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ؟ ﻲ ﺩ ﺩﻭﻟﺘﻮ ﺩ ﻣﺸﺮﻭ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠۵ﺩﺟﻮﻻﻱ ﭘﻪ ﻣﯧﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻓﺎﺭﺱ ﻣﺠﻠﯥ ﺩ ﺳﻠﻮ ﺯﻭﺭﻭﺭﻭ ﻮ ﻟﯧﺴﺖ ﺧﭙﻮﺭ ﻛ ﺩ ٢۶ﻣﺸﺮﺍﻧﻮ ﻮ ﭘﻪ ﻭﻥ .ﻨﯥ ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﭼﯥ ﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺩﺍﻣﺪﺩﺍﺭﻩ ﺗﻮﻪ ﻣﺸﺮﺍﻧﯥ ﻭﯤ ﭘﻪ ﻻﻧﺪﯤ ﻭﻝ ﺩﻱ . ﺍﻛﺮﺍﻳﻦ ،ﻓﻴﻠﻴﻔﻴﻦ ،ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ،ﻧﻴﻮﺯﻳﻼﻧﺪ ،ﺳﺮﻳﻼﻧﻜﺎ ،ﺑﻨﻠﻪ ﺩﻳﺶ ،ﻓﻨﻠﻨﺪ ،ﻟﺘﻮﻳﺎ ،ﺍﻭ ﻣﻮﺯﻣﺒﻴﻖ .ﻨﯧﯥ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﺩﻏﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﻭﺍﻩ ﻟﻜﻪ ﻟﺘﻮﻳﺎ ٢،۵ﻣﻴﻠﻮﻧﻪ ﻧﻔﻮﺱ ﻟﺮﻱ ﻨﯥ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﻳﺮ ﻏ ﻟﻜﻪ ﺑﻨﻠﻪ ﺩﻳﺶ ١۴٠ﻣﻴﻠﻮﻧﻪ ﻧﻔﻮﺱ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺍﻧﺪﻭﻧﻴﺰﻳﺎ ٢۴٠ﻣﻴﻠﻮﻧﻪ ﻧﻔﻮﺱ ﻟﺮﻱ ﺗﺎﺳﻲ ﺩ ﻴﻨﻮ ﻣﺸﺮﺍﻧﻮ ﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻙ
• ﮐﻮﯾﺖ • ﻣﺎﻟﯿﺰﯾﺎ •
ﺑﻮﺳﻨﯿﺎ ﻫﺮﺯﮔﻮﯾﻨﺎ
• ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎﻥ • ﺍﻟﺠﺰﺍﯾﺮ
• ﻣﺼﺮ • ﻟﯿﺒﯿﺎ
• ﻗﺮﻏﺰ ﺳﺘﺎﻥ
25
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﻭﺍﻟ
ﺩ ﻧﯿﻮﺯ ﻧﯿﻠﻨﺪ
ﺩﺍﻣﯽ ﺳﻠﻮﺍ ﮐﺎﺭﺕ ﺭﺍﯾﺖ
ﻟﻮﻣ ﻭﺯﻳﺮﻩ
ﺩ ﻧﯿﻮﺯﯾﻠﻨﺪ
ﻫﻠﻦ ﮐﻼﺭﮎ
ﻧﯿﻮ ﺯﯾﻠﻨﺪ
ﻣﻠﮑﻪ
ﻟﻮﻣ ﻭﺯﻳﺮﻩ
ﺩ ﺑﻨﮕﻼ ﺩﯾﺶ
ﺧﺎﻟﺪﻩ ﺿﯿﺎ
ﺟﻴﺎرام ﺟﺎﻳﺎﻻﻟﻴﺘﺎ ا ﻠ
ﺩﺍﻡ ﺗﯽ ﺍﺗﺎ،ﺩﻣﺎﻭﺭﯼ
ﮔﻠﻮرﻳﺎ اروﻳﺎ د ﻓﻠﻴﭙﻴﻦ رﻳﻴﺲ ﲨﻬﻮرﻩ
ﻳﻮرﻳﮑﺎ ﮐﺎواﮔﻮﭼﯽ وزﻳﺮﻩ
ﻟﻮﻣ ﻭﺯﻳﺮﻩ
ﺩ ﻣﻮﺯﺍﻣﺒﯿﮏ
ﻟﻮﺳﺎ ﺩﯾﺎﺱ ﺩﯾﻮﮔﻮ
ﻟﻮﻣ ﻭﺯﻳﺮﻩ
ﺩﺳﺮﯼ ﻟﻨﮑﺎ
ﭼﻨﺪﺭﯾﮑﺎ ﮐﻤﺎﺭﺍﺗﻮﻧﮕﺎ
ﺭﯾﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﻩ
ﺩ ﻟﺘﻮﯾﺎ
ﻭﯾﮑﯽ ﻓﺮﺍﯾﺒﺮﮔﺎ
ﺭﯾﯿﺲ ﺟﻤﻬﻮ
ﺭ ﺩ ﻓﻨﻠﻨﺪ
ﺗﺮﺟﺎ ﻫﻠﻮﻧﺎﻥ
ﺩ ﺁﯾﺮﻟﻨﺪ
ﻣﺎﺭﯾﺎ ﺩﻭﺳﻮﺯﺍ ﺩﺳﻮﺗﻮﻡ ﻟﻮﻣ ﻭﺯﻳﺮﻩ
ﺩ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﻭﺯﻳﺮﻩ
ﻣﺎﺭﯼ
ﻣﯿﮑﻞ ﺍﯾﻠﯿﻮﺕ
ﻟﻮﺳﯿﺖ ﻣﯿﮑﺎ ﺷﯿﻮﺭﯾﮕﺎ ﺩﺍﻟﻮﭖ ﺭﻳﺌﺴﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻩ
ﺟﻨﻔﺮ ﺳﻤﺖ ﺩ ﺑﺮﻣﻮﺩﺍ ﻟﻮﻣﯤ ﻭﺯﻳﺮﻩ
ﻟﻮﻣ ﻭﺯﻳﺮﻩ
ﺩ ﭘﯿﺮﻭ
ﺑﺘﺮﯾﺰ ﻣﯿﺮﻧﻮ
ﺩﻣﯽ ﺍﯾﻮﺍﯼ ﻟﯿﻮﻧﺎ ﺩﻭﻣﺎﻧﺖ ﺩ ﺑﻬﺎﻣﺎﺱ ﻭﺍﻟﯥ
26
ﻟﻮﻣﯤ ﻭﺯﻳﺮﻩ
PBS website
ﻣﺎﺭﯼ ﻣﮏ ﺍﻟﯿﺰﺍ
ﺳﺮﭼﻴﻨﻪ :ﭘﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺩ ﺟﺎﻧﻰ ﺳﻴﺮ
ﺗﺼﻮﻳﺮﻭﻧﻪ ﺩ ﺍﻧﺘﺮﻧﻴﺖ ﻧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮﯤ
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﯥ ﺗﺮ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻟ ﺭﺍﯤ ﻭﺭﻛﻮﻱ.ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﻪ ﺑﻪ ﭘﻴ ﺷﻲ ﻛﻪ ﯥ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺳﺮﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮﯤ ﺭﺍﯤ ﻭﺭﻛﻱ؟ ﺁﻳﺎ ﺩ ﻮ ﺭﺍﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﻲ ﺗ ﻻﺭﻩ ﺑﺪﻟﻪ ﻛﻱ؟ ﻭﻟﯥ ﺍﻭ ﻭﻟﯥ ﻧﻪ؟ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻳﺮ ﻛﻠﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺟﻩ ﻛﯥ ﺗﻴﺮ ﻛﻝ ،ﺍﻳﺎ ﻮ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺗﻪ ﺎﻧﻯ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ؟ ﻴﻨﻰ ﺑﻴﻠﯥ ﻛﻮﻣﯥ ﺩﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﻭ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ ﻭ ﻭﺮﻴﺪﻝ ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﮔﻮﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮﻝ؟ ﻭﻟﯥ ﺍﻭ ﻭﻟﯥ ﻧﻪ؟ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﭘﻠﻮﻳﺎﻥ ﻭﻱ ﻨﻪ ﺧﺒﺮﯤ ﺍﻭ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﻣﻮ ﻛﻱ ﻭﺍﻯ؟ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺩ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻭﺍﻯ ﻨﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﻣﻮ ﻛﺍﻯ ﻭﺍﻯ. ﺍﻳﺎ ﺍﻭﺭﻳﺪﻟﻲ ﻣﻮﺩﻱ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺑﻞ ﭼﺎ ﺩﺍ ﺑﺤﺚ ﻛﻱ ﺩﻱ؟ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺟﻮﺍﺏ ﺩ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻪ ﺩﻯ؟ ﺩ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻏﻮﺭﻨ ﻛﯥ ﻛﻮﻡ ﻧﻮﺭ ﺷﻴﺎﻥ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭﻝ؟ ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺳﺮﺑﻴﺮﻩ ﻧﻮﺭﻭ ﻛﻮﻣﻮ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﻳﺮ ﺍﺭﺯﺖ ﻟﺮﻯ؟ ﻣﻮﻧ ﻣﺨﻜﯥ ﻭﻟﻴﺪﻝ ﺩ ) ﻣﺴﺎﻭﻯ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻳﻮﯤ ﻮﻟﻨﯥ( ﺗﻪ ﺯﻏﻢ ،ﻴﻨﺎﺭ ،ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺍﻭ ﺟﺮﺋﺖ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﺩﻩ ﻫﺮ ﻪ ﺑﯥ ﻟﻪ ﻛﻮﻡ ﻨ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻞ ﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ .ﺩ ﻣﺼﺮ ﭘﺍﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﺩ ﭘﺮﻣﺦ ﺗ ﺮﻧﻮﺍﻟﻰ ﺭﺍﻲ .ﻳﻮﻩ ﺑﻠﻪ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻯ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﯥ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩ ﻣﺼﺮ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩ ﺍﻧﺘﺮﻧﻴﺖ ﻟﻪ ﻻﺭﻯ ﻧﻨﺪﺍﺭﯤ ﺗﻪ ﻭﺍﻧﺪﯤ ﺷﻮﻯ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻰ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻮ ﻟﻴﺴﺖ ﺩﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﻛﯥ ﺩ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﺳﺒﺐ ﺮﻴﺪﻟﯥ ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﺑﺎﻧﺪﯤ ﻭﻳﺎﻱ ﺩ ﻣﺼﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﻟﻪ ﻮ ﻧﻪ ﺩ ﻮﻭﻧﻰ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻰ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻣﻼﺗ ﻛﻮﻱ ﺍﻣﺎ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻮﻱ. ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﻯ؟ ﭘﻪ ﻴﻨﻮ ﺍﺳﻴﺎﻳﻰ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﻛﻴﯥ ﻟﻜﻪ ﻟﺒﻨﺎﻥ ) (١٩٢۶ﺳﺮﻳﻼﻧﻜﺎ ) (١٩٣١ﺍﻭ ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ ) (١٩٢٧ﻮ ﺩ ﻟﻮﻳﺪﻳﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ. ﭘﻪ ﻣﺼﺮ ﻛﯥ ﻮ ﺮﻧﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ. ١٨٧٣ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻟﻮﻣﻯ ﻮﻭﻧﻰ ﭘﺮﺍﻧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮ ١٨٩٢ﺩ ﻮ ﻟﻮﻣﻯ ﻣﺠﻠﻪ )ﺍﻟﻔﺘﺢ( ﻧﺠﻠ ، ﺩﻫﻨﺪ ﻧﺎﻑ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﭘﻪ ﺍﻟﻜﺴﺎﻧﺪﺭﻳﻪ ﻛﯥ ﭼﺎﭖ ﺷﻮﻩ ١٨٨٨ﻗﺎﺳﻢ ﺍﻣﻴﻦ ،ﺍﺻﻼﺡ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﺍﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ )ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺍﻟﻤﺮﺍﺀ( ﺩ ﻮ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﺧﭙﺮﻩ ﻛﻩ ١٩٠١ﻗﺎﺳﻢ ﺍﻣﻴﻦ ﺩ )ﺍﻟﻤﺮﺍﻩ ﺍﻟﺠﺪﻳﺪﻩ( )ﻧﻮﯤ ﯥ( ﻣﺠﻠﻪ ﺧﭙﺮﻩ ﻛﻩ ١٩٠٨ﻳﻮﯤ ﻣﺠﻠﯥ ﺩ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺍﻟﻤﺮﺍﻩ ﺩ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺭﺷﻴﺪﻳﻪ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎﺭ ﭘﻴﻞ ﻛ ١٩٠٠ﻣﻠﻚ ﺣﻨﻴﻒ ﻧﺴﻴﻒ ﺍﺻﻼﺡ ﻏﻮﺘﻨﻜﯥ ﻟﻪ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻧﻪ ﻟﺲ ﻏﻮﺘﻨﯥ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﻮﻟﯥ ﻭﻧﻪ ﻣﻨﻞ ﺷﻮﯤ ١٩١۴ﺩ ﻮ ﺩ ﻮﻭﻧﻰ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ ﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻨﺴ ﻛﻴﻮﺩﻝ ﺷﻮ. ١٩١٩ﻫﺪﺍ ﺷﻮﻯ ﭘﻪ ﭘﻮ ﻣﺨﻮ ﺳﺮﻩ ﻟﻮﻣﻧﻰ ﻏﻮﺪﻩ ﺩ ﻣﻠﻴﺖ ﺩ ﺍﺻﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻼﺗ ﺟﻮﻩ ﻛﻩ ١٩١٩ﻰ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻣﻈﺎﻫﺮﻩ ﻛﯥ ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻯ. ١٩٢١ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻟﻮﻣﻯ ﻣﻨﻨﻰ ﻮﻭﻧﻰ ﭘﺮﺍﻧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮ ١٩٢٣ﻫﺪﺍ ﺷﻮﻯ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﭘﻼﺯﻣﻴﻨﻲ ﺭﻭﻡ ﻛﯥ ﮔﻭﻥ ﻭﻛ ﭘﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻛﯥ ﻫﻐﯥ ﺍﻭﺩ ﻫﻐﯥ ﻣﻠﺮﭘﻮ ﻳﺮﯦﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﻜﺮﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﻏﻮﺭﻮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻧﻮﺭﻯ ﻰ ﻫﻢ ﺩ ﺩﻭﻱ ﻧﻪ ﭘﻪ ﭘﻴﺮﻭ ﻭﻛﻱ. ١٩٢۴ﻧﻮﯤ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮ ﺩ ﻫﻠﻜﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻫﻢ ﻟﻮﻣﻧ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺕ ﺍﺟﺒﺎﺭﻯ ﺷﻮﻝ .
27
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
١٩٢۵ ١٩٢۶
ﺩ ﻟﻮﻣﻯ ﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﺠﻮﻧﯥ ﺩ ﻟﻮﻭ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻬﺮ ﺗﻪ ﻭﻻﯤ ﻟﻮﻣﻧﯥ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺠﻠﻪ ﺩ ﺭﻭﺯ ﺍﻟﻴﻮﺳﻒ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺩ ﻣﺸﻬﻮﺭﻯ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﻯ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺍﻟﻴﻮﺳﻒ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺧﭙﺮﻩ ﭼﯥ ﻳﺮ ﮊﺭ ﺩ ﺍﻭﻧﻴﺰﻭ ﺧﭙﺮﻭﻧﻮ ﭘﻪ ﻗﻄﺎﺭ ﻛﯥ ﻭﺩﺭﻳﺪﻩ ﻳﺮﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺍﻭ ﻮ ﺑﻪ ﻛﺘﻠﻪ.
١٩٢٨ﻟﻮﻣﻧﯥ ﻣﺤﺼﻠﯥ ﻧﺠﻮﻧﯥ ﺩ ﻗﺎﻫﺮﯤ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻠﯥ ﺷﻮﯤ. ١٩٣٨ﺩ ﺧﺘﻴﻮ ﻮ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﭘﺮﺍﻧﺴﺘﻞ ﺷﻮ ﺍﻭ ﺩ ﭘﺎﻡ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻭﻩ. ١٩۴۵
ﺩ ﻣﻠﮕﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺟﻮ ﺍﻭ ﻣﺼﺮ ﻳﯥ ﺑﻨﺴ ﺍﻳﻮﺩﻭﻧﻜﻮ ﻟﻪ ﻏﻭ ﻧﻪ ﻳﻮ ﻭﻭ ﺩ ﻋﺮﺑﻮ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺟﻮﻩ ﺍﻭ ﻣﺼﺮ ﻳﻰ ﻫﻢ ﺑﻨﺴﺖ ﺍﻳﻮﺩﻛﯥ ﻏﻯ ﻭﻭ.
١٩۴٨ﺩ ﻭﺭﺑﺎ ﺷﻔﻴﻖ ﻳﻮ ﻧﻮﯤ ﻮﻧﺪ ﺩ ﺑﻨﺖ ﺍﻟﻨﻴﻞ )ﺩ ﻧﻴﻞ ﻟﻮﻧﯥ( ﺟﻮ ﻛ. ١٩۵٠ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻰ ﺎﻛﻨﯥ ﭘﺮﺍﻧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮﻯ . ١٩۵١
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﺎ ﺍﺭﺍﻣﻰ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﺷﻮﻯ ﻟﻮﻤﺎﺭﺍﻧﻮ ﺩ ﻗﺎﻫﺮﻯ ﻴﻨﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﺗﻪ ﺍﻭﺭ ﻭﺭ ﻭﺍﭼﺎﻭﻩ ﺑﻨﺖ ﺍﻟﻨﻴﻞ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩ ﻟﻨ ﻣﺤﺎﻝ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻛ ﺍﻭ ﭘﻪ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻩ .ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻧﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻨﺴﻮﺥ ﺍﻋﻼﻥ ﺷﻮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﻨﻮ ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻭﻟﻴﺪ.
١٩۵٩ﻧﻮﻯ ﺍ ﺳﺎﻯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮ ﺍﻭ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻭﺭﻛ ﺷﻮ. ١٩۶١ﻳﺮ ﺎﻧﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺳﻜﺘﻮﺭﻭﻧﻪ ﻣﻠﻰ ﺍﻭ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭﻳﺎ ﺷﻮ. ١٩۶٢ﺣﻜﻤﺖ ﺍﺑﻮ ﺯﻳﺪ ﻟﻮﻣﻧﻰ ﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰﻭ ﭼﺎﺭﻭ ﺩ ﻭﺯﻳﺮﻯ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﻭﻤﺎﺭﻝ ﺷﻮﻟﻪ. ١٩٧٠ﺍﻧﻮﺭ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﺩ ﻣﺼﺮ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﺷﻮ. ١٩٧١ﺩﺍﻛﺘﺮﻩ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺭﺍﺗﺐ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰﻭ ﭼﺎﺭﻭ ﺩ ﻭﺯﻳﺮﯤ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻭﻤﺎﺭﻝ ﺷﻮﻩ. ١٩٧٧ﺍﻛﺮ ﺍﻣﺎﻝ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰﻭ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﻳﺮ ﺷﻮ. ١٩٧٨ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻧﻮﻯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻛﯥ ٣٠ﻛﺮﺳﻰ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﺗﻮﻪ ١٠٪ﺍﻭ ٢٠٪ ﭼﻮﻛﯥ ﻭﺭﺗﻪ ﺎﻧﻯ ﺷﻮﻱ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﻣﺪﻧﻰ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﻮ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﻃﻼﻕ ،ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﻰ ﺍﻭ ﺩ ﺳﺎﺗﻨﻰ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻧﻮﺭﻭ ﻳﺮ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﺣﻘﻮﻧﻪ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮﻩ ﺩﺍﻛﺘﺮﻩ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺭﺍﺗﺐ ﺩﻟﻮﻣﻧ ﻰ ﺳﻔﻴﺮﻯ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻭﺎﻛﻠﻪ. ١٩٧٩ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﮔﻭﻥ ﻣﺸﻮﺭﺗﻰ ﺷﻮﺭﺍ ﺟﻮﻩ ﺷﻮﻩ ١٩٨٠ﺍﻧﻮﺭ ﺳﺎﺩﺍﺕ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺩ ﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺗﻮﺭ ١۵٠٠٠ﻛﺴﺎﻥ ﺑﻨﺪﻳﺎﻥ ﻛﻝ ﭼﯥ ٧ﻳﯥ ﻰ ﻭﻱ. ١٩٨۵ﺳﺘﺮﯤ ﻣﺤﻜﻤﯥ ﺩ ﻣﺪﻧﻰ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻟﻐﻮ ﺍﻋﻼﻥ ﻛﻤﻞ ﭼﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﺩﻭﻭ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮﻝ. ١٩٨٨ﺩ ﻮ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﻠﻰ ﺷﻮﺭﺍ ﺟﻮﻩ ﺷﻮﻩ ١٩٩۴ﻣﺤﺘﺮﻣﻪ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺧﺎﻧﻢ ﺩ ﻮ ﺩ ﻛﻤﻴﻰ ﻣﺸﺮﻩ ﺷﻮﻩ.ﺩ ﻋﺮﺑﻰ ﺤﻮ ﺩ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﺩ ﺳﻠﻤﯥ ﻛﻠﻴﺰﻯ ﺩ ﻧﻤﺎﻧﻠﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺟﻮ ﺷﻮ.
28
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﯥ ﻮ ﺮﻧﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﺣﻖ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛ. ﭘﻪ ﻧﻮﻟﺴﻤﻪ ﭘﻴﻯ ﻛﯥ ﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺩ ﮔﻭﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺗﻴﺎﺭ ﻛﻝ .ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٠۶ﻛﯥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﭙﻞ ﻟﻮﻣﻯ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺟﻮ ﻛ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺩﺣﻖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﻧﻪ ﻣﻨﻞ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﺩﻭﻯ ﺩ ﭘﻮ ﻮﻟﻨﻮ ﭘﻪ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﻻﺱ ﭘﻮﺭﻯ ﻛ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﯥ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻮﻭﻧﻰ ﺟﻮ ﻛﻝ. ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٣٢ﺩ ﻭﻃﻦ ﭘﺎﻟﻮ ﻮ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﻪ ﭘﻼﺯﻣﻴﻨﻰ ﻛﯥ ﺩ ﺧﺘﻴﻮ ﻮ ﻳﻮﻩ ﻏﻮﻧﻩ ﺟﻮﻩ ﻛﻩ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﯥ ﺩ ﻟﺒﻨﺎﻥ ،ﻋﺮﺍﻕ ،ﻣﺼﺮ ،ﺗﺮﻛﯥ ،ﺍﻭ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻮ ﮔﻭﻥ ﻛﻯ ﻭﻭ .ﺩ ﺩﻭﯦﻤﯥ ﻧﻳﻮﺍﻟﯥ ﺟﯤ ﭘﻪ ﺗﺮ ﻛﯥ ﻰ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺮ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻭﺗﯥ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩۴٢ﺩ ﺻﻔﻴﻪ ﻓﻴﺮﻭﺯ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﻮﯤ ﻰ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﻭﻩ ﺩ ﻮ ﺩ ﻮﻧﺪ ﺑﻨﺴ ﻛﻴﻮﺩ .ﺩﺩﻯ ﻮﻧﺪ ﻣﻮﺧﻪ ﺩ ﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﻟﻮﻭﺍﻟﻰ ﺩ ﻣﺪﻧﻰ ﺍﻭ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺣﺎﻟﺖ ﻪ ﻛﻴﺪﻝ ﻭﻝ ،ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺳﻴﺎﺡ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺘﻔﻜﺮﻩ ﻭﻩ ﺩ ﻮﻧﺪ ﺩ ﻣﻨﺸﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻭﺎﻛﻞ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﻳﺮﻩ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﭘﺎﻡ ﺩ ﻮ ﺍﺯﺍﺩﯤ ﺗﻪ ﺭﺍ ﻭﺮﺎﻭﻩ. ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩۶٣ﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻣﻠﻰ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ .ﺩ ﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻮﻝ ﻭﺍﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻛﯥ ﻭﻧﻴﻮﻝ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﯤ ﻏ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﺩﺍﻭﻭ ﭼﯥ ﺩ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﭘﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻳﯥ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻨ ﺗﻪ ﺭﺍﻭ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩۶٧ﭘﻪ ﻋﻤﻠﻰ ﺗﻮﻪ ﺩ ﺍﺟﺮﺍ ﻭ ﻭﺮﻴﺪ .ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﻮ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﺩ ﺳﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﻨﻊ ﺍﻋﻼﻥ ﺷﻮﻝ. ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٧٩ﺩ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩﻣﻼﺗ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﻐﻮﻩ ﺍﻋﻼﻥ ﺷﻮ .ﻮ ﻧﻪ ﺷﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﭼﯥ ﻗﺎﺿﻰ ﻭﺍﻭﺳﻴﻯ ﺍﻭ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﺷﻮﻱ ﭼﯥ ﻋﺎﻡ ﺎﻯ ﻛﯥ ﺣﺠﺎﺏ ﻭﺍﻏﻮﻧﺪﻱ ﻳﻮﻩ ﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻗﺎﺿﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﺩﻧﺪﻩ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛﻩ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎﺩﻯ ﻭﻩ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٧۵ﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻳﻮﺍﻴﻨﻰ ﻴﻨﻪ ﻗﺎﺿﻰ ﻭﻩ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠٣ﻛﯥ ﻳﯥ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﭘﻠﻮﻯ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﺩ ﻧﻮﺑﻞ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻩ .ﺩ ١٩٩٧ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻴﻨﻰ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﻭ ﻮ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴﻨﻮ ﺩ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﭘﻴﻞ ﻛﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﻐﻮﻩ ﻛﻮﻝ ﻳﯥ ﺗﺮ ﻧﻴﻮﻛﯥ ﻻﻧﺪﻯ ﻭﻧﻴﻮ .ﻫﻐﻮﻯ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺑﺎﻭﺭ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺩﭘﺎﻙ ﻗﺮﺍﻥ ﺗﻔﺴﻴﺮﻳﻮ ﺍﺧﻴﺰ ﺩﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﻳﻦ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮﻭ ﻟﻪ ﻧﻈﺮﻩ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﻭ ﮊﺑﺎﻝ ﺷﻮﻯ ﺩﻯ ﺍﻭ ﻮ ﺗﻪ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﯥ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﻭ ﻭﮊﺑﺎﻱ. ﺩ ﺩﻭﻯ ﺩ ﻫﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻳﻮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ ﺩﻮ ﻟﻪ ﻳﺮﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﺷﻮﻯ ﻭﻭ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻱ ﺑﻞ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٩٢ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﺩﺳﺘﻤﺰﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭﻩ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻣﺨﻰ ﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻮﻝ ﭼﯥ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻴﻭﻧﻪ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﺧﺮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻴﺴﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻮﻝ ﭼﯥ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻴﻭ ﻧﻪ ﻃﻼﻕ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﻰ ﻭﺗﻮﺍﻧﻴﺪﻟﻲ ﭼﯥ ﺩ ﻗﺎﺿﻰ ﺩﻧﺪﻩ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ. ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻠﻮﺭ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻮ ﻛﯥ ﻰ ﻭﺎﻛﻞ ﺷﻮﯤ ﺍﻭ ﺩ ١٩٩۶ﻛﺎﻝ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ١٧٩ﻰ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﻭ ﭘﻪ ٨۴ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﺍﻋﻼﻥ ﺷﻮﻯ. ﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮﻛﯥ ﻰ ﻮﺍﻛﻤﻨﻲ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺭﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﭘﻪ ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﺗﻮﺏ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻏﻪ ﻭﻧﻩ ﻭﻟﻮﺑﻮﻟﻪ.
29
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻭ ﺗﺠﺎﺭﺗﻰ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﺮ ﻣﻨ ﺍﻳﻜﻪ ﺩ ﻋﺮﺑﻮ ﭘﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻯ ﺩ ﺳﻮﺩﺍﺮﻯ ﺩ ﺯﻳﺎﺗﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮ ﺗﺮ ﻣﻨ ﺎﻧﻱ ﺍﻳﻜﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻟﺮﻯ. ﺩ ٢٠٠٢ﭘﻪ ﺍﻛﺘﻮﺑﺮ ﻛﯥ ﺩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺩ ﻟﻮﻣﻯ ﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻴﺪﻭ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮ. ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﺳﻮﺩﺍﺮﻯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﻰ ﺧﺘﻴ ﻛﯥ ﻳﺮﻩ ﻭﺩﻩ ﻭﻛﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻋﺮﺑﻮ ﺩ ﻣﺸﺮﺍﻧﻮ ﻮ ﻟﺨﻮﺍ ﻟﻜﻪ ﺳﻮﺯﺍﻥ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﻟﻪ ﻣﺼﺮ ﻧﻪ ﻣﻠﻜﻪ ﺭﺍﻧﻴﺎ ﺩ ﺍﺭﺩﻥ ﻧﻪ ﭼﯥ ﺩﻋﺮﺑﻰ ﻮ ﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﺟﻮﺖ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻯ ﻭﻩ ﻣﻼﺗ ﻭﺷﻮ. ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﺩﻭﻭ ﻛﺎﻟﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻋﺮﺑﻮ ﭘﻪ ﺍﻓﻜﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﺩ ﻟﻴﺪﻭ ﻭ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﺷﻮﻯ ﺮﻧﻪ ﭼﯥ ﻓﻬﻮﻡ ﺍﻟﻜﻴﺎﻧﯥ ﺩ ﻋﺮﺑﻮ ﻮ ﺩ ﻧﻳﻮﺍﻟﯥ ﻣﺤﻜﻤﻰ ﻣﺸﺮﻯ ﭘﻪ ﻟﻨﺪﻥ ﻛﯥ ﻭﻭﻳﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺩﺍ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻯ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﻋﺮﺑﻰ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﺳﻮﺩﺍﺮ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﻭﻥ ﺩ ﻫﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﺳﻴﺎﻟﯥ ﻛﻮﻱ. ﺗﺮ ﻳﻮﻱ ﺍﻧﺪﺍﺯﯤ ﺩ ﻮ ﺩ ﻏﻮﺭﻨ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻋﺎﻣﻞ ﺩ ١٩٧٠ﺍﻭ ١٩٨٠ﻛﻠﻨﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﺩ ﺷﺘﻤﻨﻮ ﻋﺮﺑﻮ ﭘﺎﻧﻪ ﺍﭼﻮﻧﻪ ﻭﻩ .ﺩ ﻮ ﺩ ﺳﻮﺍﺩ ﺮﻛﭽﻪ ﺩﺭﯤ ﺑﺮﺍﺑﺮﻩ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩ ﻮﻭﻧﻴﻮ ﻓﺎﺭﻏﺎﻥ ﺩﻭﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮﺍﻩ ﺷﻮﻝ. ﺩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﺤﺼﻼﻧﻮ ﭼﯥ ﺑﺮﻯ ﻟﻴﻜﻮﻧﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻩ ﻳﺮﻱ ﻳﯥ ﯥ ﻭﻱ .ﭘﻪ ﺳﻌﻮﺩﻯ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﻮ ﺗﻪ ﺩﻧﺪ ﯤ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺳﻮﺩﺍﺮﻯ ﺩ ﺍﺻﻮﻟﻮ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺟﻮﻭﻱ .ﺩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﻣﻮﻧﺎ ﻳﻮﺳﻒ ﺍﻟﻤﻮﻋﺪ ﻟﻮﻣﻧ ﻪ ﻭﻩ ﭼﯥ ﺩ ﺳﻮﺩﺍﺮ ﻫﻴﺌﺖ ﺩ ﻏﯤ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩ ﻭﺍﻯ ﻣﻰ ﺍﻟﻤﻮﻋﺪ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﺎﺩﻳﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻛﺎﻝ ﻳﻲ ﻭﺩﻩ ﻭﺷﻮﺩ ﻟﻪ ﺩ ١٠٠٠ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻭﺧﻮﺍ ﻛﺎﺭﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻟﺮﻱ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻛﯥ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺩ ﻮ ﺩ ﻛﺎﺭ ٢٠٪ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﺳﻭ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻱ ﺩ ١٩٧١ﻛﺎﻝ ﺭﺍﻳﻪ ﺩﻯ ﺧﻮﺍ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﻛﺎﺭ ﻗﻮﻩ ۵٪ﻭﻩ ﭘﻪ ﺗﻴﺮ ﻛﺎﻝ ﻛﯥ ۴٠٪ﺗﻪ ﻟﻮ ﻩ ﺷﻮﻩ. ﭘﻪ ﺩﻯ ﻭﺭﻭﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﻋﺮﺑﯥ ﻧ ﻛﯥ ﻳﺮ ﻏﻮﺭﻨﻮﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﺩﻯ .ﺩ ﻗﻄﺮ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺩ ﺗﻴﺮﻛﺎﻝ ﺩ ﻣﺎﺭﭺ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺎﺭﻭﺍﻟ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻭﻥ ﺍﻭ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮ ﺩﻋﻤﺎﻥ ﺍﻣﺎﺭﺕ ﺩﻭﻩ ﯥ ﭘﻪ ﻣﺸﻮﺭﺗﻰ ﺷﻮﺭﺍﻛﯥ ﺷﺎﻣﻠﻰ ﻛﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻟﻮﻣﻧ ﻪ ﺩ ﺳﻔﻴﺮﻯ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻭﺎﻛﻠﻪ. ﭘﻪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﺍﺳﻲ ﻭﻳﻞ ﻛﻴﻱ ﭼﯥ ﯥ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠٩ﻛﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﺩﺍ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺩﺍﺳﻰ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﺗﻞ ﺩ ﭘﺮﺧﺘﻠﻠﺌﯥ ﻧ ﺗﺮ ﻓﺸﺎﺭ ﻻﻧﺪﻯ ﻭ ﻳﻮ ﻪ ﺎﻡ ﺑﻠﻞ ﻛﻴﻱ .ﻧﻘﻄﻪ ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻛﯥ ﻭﻝ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﭘﻪ ﺩ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺳﻌﻮﺩﻱ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺑﺸﭙ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﻛﻴﻱ . ﻛﻮﻳ ﭘﻪ ﻧ ﻛﯥ ﻳﻮﺍﻴﻨ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﻯ ﭼﯥ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻟﺮﻯ. ﭘﻪ ﻛﻮﻳﺖ ﻛﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﺯﺍﺩﻯ ﻧﺸﺘﻮﺍﻟﻲ ﺳﺮﻩ ﺳﺮﻩ ﺗﻮﺍﻧﻴﺪﻟﻲ ﺩﻯ ﭼﯥ ﻴﻨﻰ ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻮﻧﻪ ﻭﻛﻯ .ﻰ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻰ ﺳﻔﺮ ﻭﻛﻯ ﻣﻮﺮ ﻭﭼﻠﻮﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻯ ﺩ ﻛﺎﺭ ﻗﻮﺍ ﻳﻮ ﭘﻪ ﺩﺭﻳﻤﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﯥ ﺟﻮﻭﻯ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﻮﻧﻴﻮ ﺍﻭ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﻪ ﻭﺗﻴﺎ ﻮﺩﻟﻲ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺭﻭﻛﻮﻧﻜﯥ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻭﺭﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻳﺮﻯ ﻰ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﻤﺎﺭﻯ. ﭘﻪ ﻛﻮﻳﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻋﺮﺑﻰ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﻳﺮﻱ ﻰ ﺯﺩﻩ ﻛﻯ ﻟﺮﻱ ﺩ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ۴١٪ﻓﺎﺭﻏﺎﻧﻰ ﻰ ﺩﻱ. ﺩ ١٩۵٠ﻛﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﺮ ﻛﯥ ﺩ ﻛﻮﻳﺖ ﻮ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﭘﻪ ﻻﺭﻩ ﻭﺍﭼﻮﻟﻲ ﺍﻭ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﺋﻲ ﻭﻛﻩ .ﺍﻭ ﺩ ﻛﻮﻳﺖ ﺍﻭﻟﺴﻲ ﺟﺮﯥ ﺗﻪ ﺋﻲ ﻏﻮﺘﻦ ﻟﻴﻜﻮﻧﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻝ.
30
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﺩ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﺩ ١٩۶١ﻡ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﺮ ﺧﻼﻑ ﻳﻮ ﻛﺎﺭ ﺩﻯ .ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﺗﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍ ﺭﻧﻪ ﻛﻮﻳﺖ ﺩ ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﭘﻪ ﮊﻣﻦ ﻟﻴﻚ ﻛﯥ ﮊﻣﻨﻪ ﻛﻯ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻫﺮ ﻭﻝ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ ﻭﻱ . ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺍﻻﺑﺪﺍﻟﻲ ﺩﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﺩ ﻛﻤﯧﯥ ﺭﺋﺴﻪ ﺩ ﻛﻤﻴﻲ ﺭﻳﺌﺴﻪ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﻟﺴﻮ ﻛﺎﻟﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﻖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻱ ﻣﺒﺎﺭﺯﻱ ﻛﻯ ﺍﻭ ﻭﺍﺋﻲ “ ﻫﻐﻮﻱ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻻ ﻧﻪ ﺩﻱ ﺭﺍﺭﺳﻴﺪﻟﻰ ﭼﯥ ﻲ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻮﻱ ﻟﻪ ﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﻣﻨﻈﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﻟﺮﻱ .ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﺑﻪ ﻫﻴ ﻛﻠﻪ ﺭﺍﻧﺸﻲ “. ﺩ ٢٠٠۵ﻛﺎﻝ ﺩ ﻣﻲ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻛﻮﻳﺖ ﺍﻭﻟﺴﻲ ﺟﺮﻰ ﭘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛ ﭼﯥ ﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻴﺪﻟﻮ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ. ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﺩﺍ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﺩ ﻛﻮﻳﺘﻲ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻩ ﻧﺎﻭﺧﺘﻪ ﻭﺷﻮﻩ ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﺩ ٢٠٠٧ﻛﺎﻝ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﻏﻮ ﺎﻡ ﺑﻠﻞ ﻛﻴﻱ .ﺩ ٢٠٠۵ﻛﺎﻝ ﺩ ﺟﻮﻥ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻛﻮﻳﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻭﻩ ﯥ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻲ ﺟﺮﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻏﻭ ﭘﻪ ﺣﻴﺚ ﻭﻣﻨﻠﺊ ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺍﻟﻤﺒﺎﺭﻙ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻠﻮﻣﻮ ﭘﻮﻫﺎﻧﺪﻩ ﺍﻭ ﻭﺭﭙﺎﯥ ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﯥ ﺩ ﭘﻼﻥ ﺩ ﻭﺯﻳﺮﯤ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻣﻘﺮﺭﻩ ﺷﻮﻳﻪ .ﭼﯥ ﺩﺍ ﺩ ﻛﻮﻳﺖ ﺩ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﻏ ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﺗﻮﺏ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﻮ ﺗﺮ ﺩﻱ ﺎﻳﻪ ﺎﻥ ﺭﺍ ﻭﺭﺳﺎﻭﻩ .. ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻛﻮﻳﺘﻰ ﻰ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﯥ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﻱ ﺩﻩ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﻳﺮﻯ ﻓﻌﺎﻟﯥ ﻭﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﻧ ﻳﯥ ﺩﺍ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻯ؟ ﺩﻛﻮﻳﻰ ﺍﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻮﻯ ﻮ ﺗﺮ ﻣﻨ ﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﺍﻟﻰ ﺷﺘﻪ؟ ﺍﻳﺎ ﺩ ﻟﻮﻣﻯ ﻞ ﺩﻭﻳﻢ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﻳﻢ ﻞ ﻧﺎﻛﺎﻣ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺧﭙﻠﻲ ﻏﻮﺘﻨﯥ ﺑﻨﺪﻭﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻭﻭﻧﻜﻲ ﺷﻲ؟ ﺗﺮ ﻛﻮﻣﻮ ﺷﺮﺍﻳﻄﻮ ﻻﻧﺪﻯ؟ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺑﺮﻳﺎﻟﯥ ﺷﯥ ﻫﻐﻪ ﻛﻮﻡ ﻛﺎﺭ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﻳﻲ ﻛﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﻛﻮﻡ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺗﺼﻮﻳﺒﻮﻝ ﻳﯥ ﻏﻮﺍﻱ؟
ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭﻳ ﺩ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﻧﻮﻯ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩ ٢٠٠۴ﺩ ﺟﻨﻮﺭﻯ ﺩ ۴ﻧﻴﻰ ﺭﺍﻳﻪ ﺩﻱ ﺧﻮﺍﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻳﻮ ﻧﻮﯤ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ) ﻰ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻱ( ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﻜﻪ ﺭﺍﯤ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﺍﻭﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻮﻝ ﺩﻭﺍﻩ ﺷﺎﻣﻞ ﺩﻱ .ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﺭﺍﻏﻠﻲ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺸﺮ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﺎﻛﻞ ﻛﻴﻱ .ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻟﻪ ﺩﻭﻭ ﻏﻮﺪﻭ ﺟﻮ ﺷﻮﻯ ﻭﻟﺴﻰ ﺟﺮﻪ ﺍﻭ ﻣﺸﺮﺍﻧﻮ ﺟﺮﻪ ﭼﯥ ﻭﻟﺴﻰ ﺟﺮﻪ ﭘﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﻭﻝ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﺎﻛﻞ ﻛﻴﻱ.
31
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺁﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﯥ؟ ﻳﻮﻩ ١٢ﻛﺴﻴﺰﻩ ﻟﻪ ﺩ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻮ ﻧﻪ ﺩ ﻴﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺗﻪ ﻭﻻﻩ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ،ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﺩ ﺩﺭﻳ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻴﻧﯥ ﻭﻛﻯ ﻫﻐﻮﻯ ﺩﺍﺳﻰ ﻭﻭﻳﻞ : ﻮﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻨﺪ ﺩﻯ ﺍﻭ ﺩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﻫﻐﻮﻯ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ • ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻰ ﻧ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺷﻲ. •
ﺧﻠﻚ ﭘﻮﻫﻴﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻭﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﯥ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﻴﻮ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﺩﻱ % ٧٠ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻛﻴﺪﻭﻧﻜﻲ ﺩﻱ ﺍﻟﺒﺘﻪ ٨٧٪ﭘﻼﻥ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺭﺍﯤ ﻭﺭﻛﻱ % ٧٣ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻣﻠﻰ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺗﻪ ﻪ ﻟﺮﻱ
ﭘﻪ ﺩﻯ ﻧﻈﺮ ﻭﻭ ﭼﯥ ﯥ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﯤ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﻟﺮﻯ ﺑﻠﻜﻪ ﺩ ﻮﻟﻨﯥ ﺍﻭ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ٧٢٪ • ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻤﻨﯥ ﻭﻱ. ﭘﻮﺭﺗﻨﯥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﻧﻪ ﺩﺍ ﻫﻢ ﻭﭘﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﻭﻟﻰ ﺩﺍﺳﻰ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﯥ ﻭﻟﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﻟﺮﯤ؟ ﺍﻭ ﻫﻐﻮﻯ ﻻﻧﺪﻯ ﺩﻭﻩ ﺩﻟﻴﻠﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻝ. ﻟﻮﻣﻯ ﺩﺍ ﭼﯥ ﺩﺍ ﺩ ﺩﻭﻯ ﻃﺒﻌﻰ ﺣﻖ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺍﺳﻼﻡ ﻭﺭﻛﻱ. • ﺩﻭﻳﻢ ﺩﺍ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﺯﻣﻮﻧ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﻧﻔﻮﺳﻮ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻤﻴﺮﻩ ﺟﻮﻩ ﻭﻱ ﻧﻮ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﺩ ﻮﻟﻨﻰ ﭘﻪ ﮊﻭﻧﺪﺍﻧﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﻟﺮﻱ .ﺍﻣﺎ • ﭘﻪ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﺑﻴﻼﺑﻴﻞ ﻮﺍﺑﻮﻧﻪ ﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﻛﻴﺪﻝ ﺍﻭ ﺩﺍ ﺳﻮﺍﻟﻮﻧﻪ ﻳﺮ ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻭﻭ ﭘﻪ ﺮﺩﻳﺰ ،ﺯﺭﻧﺞ ﺍﻭ ﻗﻨﺪﻫﺎﺭ ﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﭘﺮ ﺩﻯ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﻪ ﻭﻭ ﭼﯥ ﻰ ﺩﻯ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﻳﻮ ﺷﺎﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﺮﺩﻳﺰ ﺍﻭ ﺯﺭﻧﺞ ﻛﯥ ﻧﻴﻤﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺩﺍ ﻓﻜﺮ ﻛﺎﻭﻩ ﭼﯥ ﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﻟﺮﻱ.
ﻴﻧﯥ ﻴﯥ ﭼﯥ ﻮﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪﻭ ﻛﯥ ﮊﻭﺭ ﺍﻏﻴﺰ ﻟﺮﻱ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﭼﯥ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﻯ ﻭﻭ ﺍﻭ ﻮﻭﻧﻰ ﺗﻪ ﺗﻠﻠﻰ ﻭﻭ ﺩ ﻮ ﺩ ﺑﺮﺧﯥ ﭘﻠﻮﻳﺎﻥ ﺍﻭ ﻫﻐﻮ ﭼﯥ ﺳﻮﺍﺩ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻭﻝ. ﻟﻪ ﻫﺮﻭ ۴ﻛﺮﺳﻴﻮ ﻧﻪ ٢۵٪ﻳﻮﻩ ﻛﺮﺳ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﯥ ﺟﺮﻪ ﻛﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺎﻧﻯ ﺷﻮﻯ ﺍﻭ ﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻛﺮﺳﻴﻮ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻱ ﻫﻐﻪ ﻰ ﭼﯥ ﺎﻛﻞ ﻛﻴﻱ ﻣﺤﺪﻭﺩﯤ ﻧﻪ ﺩﻱ. ﻛﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮﻱ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻭﻮﺭﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﻰ ﻪ ﭘﻴﻞ ﻟﺮﻱ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﻣﺒﺎﺭﺯﯤ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻧﻠﺮﻯ ﭘﻪ ٢۵٪ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺷﻮﻳﻮ ﻛﺮﺳﻴﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺧﭙﻠﻰ ﺳﺘﻮﻧﺰﻯ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ ﻛﻲ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻭﻱ ﺣﻞ ﻛﻱ. ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ؟ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﮊﻭﻧﺪﻛﻮﻱ ﻪ ﻋﻘﻴﻘﺪﯤ ﻟﺮﻱ؟ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﻴﻨﯥ ﺎﻭﻧﻳﺎﻥ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﺩ ﻋﻘﻴﺪﻭ ﺳﺮﻩ ﺷﻤﻴﺮﻩ ﻪ ﺷﻲ ﺩﻩ؟ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺸﺮﺍﻥ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﻧﺎﻥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺩﻱ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻴﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺎﻧﻰ ﭘﻪ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﻛﯥ ﻭﻟﻴﻜﯥ ﭼﯥ ﺧﻠﻜﻮﺗﻪ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻯ ﻭﻱ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺍﻭ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﭘﺮﻭﺮﺍﻣﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﺯﻭﻕ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﻭﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺧﻠﻚ ﻭﺭﺗﻪ ﻏﻮ ﻛﻴﺩﻯ. ﺍﻣﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﻧﺎﻥ ﺍﻭ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﺴﺘﺎﻥ ﻨﻪ ﭘﻮﻩ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺧﻠﻚ ﻪ ﺷﻰ ﺧﻮﻮﻱ ﺁﻳﺎ ﺣﺪﺱ ﻭﻫﻠﻲ ﺷﻲ؟ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩﺫ ﻭﻕ ﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮﻩ ﻫﻢ ﺩﻋﻘﺎﻳﺪﻭ ﺩ ﺳﺮﺷﻤﻴﺮﻧﯥ ﻻﺭ ﺩﻩ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﻳﺮ ﻭﺧﺖ ﺍﻭ ﻳﺮ ﻟﺖ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻫﺮ ﭼﺎ ﺎﻧىﻨﻈﺮ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻛﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﻛﺴﺎﻥ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻟﺮﻱ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻛﻪ ﭼﻴﺮﻯ ﺗﺎﺳﻰ ﺩ ﺧﭙﻠﻮﺍﻧﻮ ﺍﻭﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻯ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻮﻝ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻧﻪ ﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﻭﻛﻱ ﺩﻏﻪ ﺧﻠﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺩﻛﺎﺑﻞ ﻧﻪ ﻭﻯ ﺑﻠﻜﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﻴﻤﻮ ﻟﻜﻪ ﻫﺮﺍﺕ ،ﻣﺰﺍﺭ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﺎﻳﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻭﻱ.
32
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﻣﻮﻧ ﺩﻏﻪ ﺧﻠﻚ ﻟﻪ ﻳﺮﻭ ﻏﻮ ﺎﺭﻭ ﻭﻭ ﺎﺭﻭ ﺍﻭ ﺩ ﻛﻠﻴﻮ ﻧﻪ ﺎﻛﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻮﺍﻧﺎﻧﻮ،ﻮ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺍﻭ ﺯﻭ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﯤ ﻭﺷﻲ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺮﻭﭖ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﺧﺒﺮﯤ ﻛﻮﻭ ﺩ ﻧﻤﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﺎﺩﻳﻱ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻓﺮﺽ ﻛﻱ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﻭﭘﻮﻫﻴﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺎﻧﻯ ﻛﻠﻰ ﻛﯥ ﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻧﻪ ﻪ ﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﻏﻮﺍﻱ؟ ﻣﻮﻧ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮﻩ ﺷﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﻠﻰ ﻛﯥ ﻪ ﺭﻧﻪ ﯥ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ ﻮ ﻮﺍﻧﺎﻧﯥ ﻮ ﺯﯤ ﺍﻭ ﻮ ﺩ ﻣﻨﻨﻰ ﻋﻤﺮ؟ ﻣﻮﻧ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﻟﻪ ﻮﺍﻧﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻰ ﻭﻧﻪ ﻛﻭ ﺑﻠﻜﻪ ﺩ ﻫﺮ ﺮﻭﭖ ﺍﻭ ﺩ ﻫﺮ ﻋﻤﺮ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﻭﭘﻮﺘﻮ .ﻫﻐﻪ ﻴﻧﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻭﻝ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻮﻱ ،ﺩ ﻮﻟﻨﯥ ﻮﻝ ﺍﻗﺸﺎﺭ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺑﻴﺴﻮﺍﺩﻩ ،ﺑﺎﺳﻮﺍﺩﻩ ﻮﺍﻥ ،ﺯﻩ ﻪ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﺑﺮﻛﯥ ﻧﻴﺴﻲ. ﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﯥ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻭﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﯥ ﻛﻮﻱ. ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻳﺮﻩ ﭼﻜﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﺍﺭﺯﺖ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺭﻙ ﻛﻯ ﻴﻨﯥ ﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ﺩ ﻮ ،ﺩ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺎﻯ ﺷﻮﻝ ﻴﻨﯥ ﺩﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﯥ ﻣﺮﻛﺰﻭﺗﻪ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻮ ﻧﻪ ﻙ ﺷﻮﻝ ﭼﯥ ﺩ ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺭﺍﻏﻠﯥ ﻭﻱ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺯﻭ ﻮ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻮﻭﻧﻰ ﺩ ﺯﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻴﺪﻭ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻛﻮﻟﯥ ﺗﺮ ﻮ ﺧﭙﻠﯥ ﻮﺗﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺩ ﭘﻴﮋﻧﺪﻠﻮﯤ ﭘﻪ ﻛﺎﺭﺕ ﻭﻟﻮﻱ .ﻼﻟﻰ ﭼﯥ ٣۵ﻛﻠﻨﻪ ﺩﻩ ﭘﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻛﺎﺭﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻯ ﺍﻭ ﻭﻱ ﻭﻳﻞ ﻣﻮﻧ ﺩﻟﺘﻪ ﺭﺍﻏﻠﻲ ﻳﻮ ﺗﺮ ﻮ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺗﻪ ﻳﻮ ﻋﺎﺩﻝ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﻧﺼﺎﻓﻪ ﻣﺸﺮ ﻭﺎﻛﻮ ﺍﻭ ﺩﺍ ﺯﻣﻮﻧ ﺣﻖ ﺩﻱ. ﻳﻮﻩ ﺑﻠﻪ ﻣﻴﺮﻣﻨﻪ ﺩ ﺧﺎﻧﻢ ﻞ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﭼﯥ ۵۵ﻛﻠﻨﻪ ﺩﻩ ﺩ ﺭﺍﻭﺗﻮ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﭼﺎﺩﺭﻯ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﺦ ﺭﺍﻛﺘﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﺗﺮ ﻮ ﻣﺦ ﻳﯥ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻭﻭﻳﻞ ﺯﻩ ﺩﺩﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻟﺘﻪ ﺭﺍﻏﻠﻲ ﻳﻢ ﺗﺮ ﻮ ﺻﻠﺤﯥ ﺍﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻡ ﻣﻮﻧ ﻳﺮﻩ ﻣﻮﺩﻩ ﺩ ﺟﻭ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻞ ﻪ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﺍﻭ ﺍﻭﺱ ﻏﻮﺍﻭ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺳﻮﻛﺎﻟﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﻟﺮﻭ ﺍﻭ ﻟﻮﻧﻰ ﻣﻰ ﻭﺷﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﻮﻭﻧﻰ ﺗﻪ ﻭﻻﻯ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﻧﻪ ﻭﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﻮﺭ ﻛﯥ ﭘﺎﺗﻲ ﺷﻲ ﺩ ٢٠٠۴ﻓﺒﺮﻭﺭﻯ ﺩ ﻭﺍﺷﻨﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﻭﺭﭙﺎﻪ. ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﭘﻮﺭﺗﻨﻰ ﺭﺍﭘﻮﺭ ﺩ ﺩﺭﯤ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮﻱ ﺩﻯ ﭼﯥ ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﯥ ﻛﻮﻱ ﻳﻮﻩ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﺳﭙﻴﻦ ﺳﺮﯤ ﻪ ﺩﻩ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧ ﻳﯥ ﻭﺭ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﻭﻳﺎ ﻛﻮﻱ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻪ ﻧﺎﺯﻛﻪ ﺷﻴﺒﻪ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻣﻬﻢ ﻛﺎﺭ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩ ﻛﻮﺭﻧﻰ ﻛﻮﻡ ﻏﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩ ﺧﭙﻠﻮﺍﻧﻮ ﻧﻪ ﻛﻮﻡ ﻳﻮ ﻭﻳﺎﻱ ﭼﯥ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻲ؟ ﺩﻭﻳﻤﻪ ﺍﻭ ﺩﺭﻳﻤﻪ ﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﻭﻟﯥ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻳﺮ ﺍﺭﺯﺖ ﻟﺮﻱ ؟ ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺩﺍ ﺩﻻﻳﻞ ﺩ ﭘﻮﻫﻴﺪﻭ ﻭ ﺩﻱ؟ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻮﺍﺏ ﺑﻪ ﻪ ﻭﻱ ﻛﻪ ﺩ ﻣﻬﻤﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻭﺷﻲ؟ ﺍﻭ ﺮﻧﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻭ ﺩﻱ؟. ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﻭﺧﺘﻮ ﻧﻮ ﻛﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻟﻮﯤ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻭ ﺩ ﻭﺭﻳﻤﻮ ﺩ ﻻﺭﻯ ﭘﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻧﻳﻮﺍﻟ ﺳﻮﺩﺍﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻭ ﺍﻣﺎ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻣﺭﻧﻪ ﻧ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻏﺮﻳﺐ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﻱ .
33
UNDP ٢٠٠٢ﺩ ﻋﺮﺑﻮ ﺑﺮﻣﺨﺘ
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻭﺭﻭﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﻋﺮﺑﻰ ﻮﺍﻧﺎﻧﻮ ﻳﻮ ﻟ ﻣﻄﺎﻟﻌﯥ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻣﻨﻨﻰ ﺧﺘﻴ ﺍﻭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﭘﺎﺗﻴﻮﺍﻟﻲ ،ﺑﺪﺑﺨﺘﻴﻮ ﺍﻭ ﻓﻘﺮ ﺩﻟﻴﻠﻮﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻛﻱ. ﻫﻐﻮﻯ ﺩﺭﯤ ﻋﺎﻣﻠﻪ ﻭﻣﻮﻧﺪﻝ ﭼﯥ ﺩ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﻭﺩﻯ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﻣﻬﻢ ﺩﻱ.
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﭘﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭﻯ ﺗﺮ ﻮ ﻫﺮ ﻮﻙ ﭘﻪ ﺍﺯﺍﺩ ﻭﻝ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻯ ﺗﺮ ﻮ ﺧﭙﻞ ﻫﻨﺮ ﺩ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﺍﻭ ﻛﻠﺘﻮﺭ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻛﻯ. ﺩ ﻮﻭﻧﻰ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ ﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻮﺍﻧﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻪ ﺍﻣﺎﺩﻩ ﻛﻱ. ﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻪ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺍﻭ ﯥ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻯ ﺗﺮ ﻮ ﻭﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﻭﻟﯥ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﺩﻱ؟ ﺍﻭﻝ ﻋﺎﻣﻞ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺑﺎﻭﺭ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻲ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭼﺎﺭﯤ ﺩ ﻮﻟﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻪ ﭘﺮ ﻣﺦ ﻰ .ﻓﺮﻫﻨ ﺍﻭ ﻛﻠﺘﻮﺭ ﮊﻭﻧﺪﻯ ﭘﺎﺗﻰ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺯﻳﺮﻣﯥ ﭘﻪ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻭﻝ ﻭﻳﺸﻞ ﻛﻴﻱ .ﺩﻭﻳﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺩﻩ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﻯ ﺍﻭ ﻓﻌﺎﻝ ﺧﻠﻚ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻮ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ، ﻮﻟﻨﯥ ﺍﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺣﻞ ﻛﻱ.؟ ﺩﺭﻳﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﻢ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺩﻩ .ﻛﻪ ﯥ ﭘﻪ ﻭﺍﻩ ﻋﻤﺮ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛﻱ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﭼﯥ ﺭﻭﻍ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻭﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺣﺘﺎ ﻣﺮﻱ .ﻛﻪ ﯥ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﯤ ﻧﻪ ﻭﻱ ﻧﻮ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﻮﻻﻯ ﺭﻭﻍ ﺍﻭ ﺑﺎﺯﻛﺎﻭﻧﻪ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻭﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ ﻲ ﺩﻧﺪﯤ ﻭﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺍﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻧﻴﻢ ﭘﻴﺪﺍﻭﺍﺭ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ ﻲ ﻛﻪ ﯥ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﻧﻪ ﻟﺮﻯ ﻧﻮ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﯥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻠﺮﻱ.
ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ؟ ﻛﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻪ ﺍﻭﺩﻭ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﯤ ﭘﻮﺭﻩ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻯ ﻻﻧﺪﻯ ﻭﻳﺐ ﺳﺎﻳﺘﻮ ﺗﻪ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻭﻛﻯ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺳﺎﻳﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺍﻧﻠﻴﺴﻰ ﮊﺑﻪ ﺩﻯ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺑﻞ ﻮﻙ ﭘﻴﮋﻧﻰ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﯥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﻲ. www.britannica.com/women/articles/woman_suffrage.html http://lcweb2.loc.gov/ammem/naw/nawstime.html www.womeninworldhistory.com/factLesson4.html www.europarl.eu.int/enlargement/briefings/26a3_en.htm www.un.org/womenwatch/asp/user/list.asp?ParentID=7004 www.womenhistory.about.com www.guide2womenleaders.com ﺩ ﻳﻮ ﻣﺸﻬﻮﺭﻩ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻰ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻳﺎﺩ ﺷﻮﻱ ﺗﻮﻛﻲ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺩﻱ .ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻴﻨﯥ ﺧﻠﻚ ﺩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﭘﺮ ﺎﻯ ﻻﻧﺪﻯ ﻣﻮﺍﺭﺩﻭ ﺗﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻭﺭﻛﻮﻱ. ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺗﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﭙﻞ ﻗﻮﻡ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺗﻪ ﺛﺮﻭﺕ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻧ ﭼﯥ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺩ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻭ ﻭﺑﻮﻟﻰ ﺍﻭ ﯥ ﺩ ﻭﻳﻠﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﻭﻧﻪ ﻟﺮﻱ . ﻫﻤﺪﺍ ﺭﻧﻪ ﻴﻨﯥ ﺧﻠﻚ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺨﻪ ﻭﻳﺮﻩ ﻟﺮﻯ ﺍﻭ ﺑﺎﻭﺭﻱ ﻧﻪ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻮﺭ ﺩﻯ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺍﻭ ﻭﻳﺮﻳﻱ ﻫﻐﻪ ﺷﻴﺎﻥ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﻣﻬﻢ ﺩﻯ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻴﻨﻰ ﻭﻧﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﺧﭙﻞ ﻣﻮﻗﻒ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﯥ ﻛﯥ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛﻱ .ﻛﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭﺳﻨﻴﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺗﻪ ﻧﻈﺮ ﻭﺍﭼﻮﻭ ﻭﺑﻪ ﻭﻳﻨﻮ ﭼﯥ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻳﺎﺩﯤ ﺷﻮﯤ ﺩﻭﺭﻧﻪ ﻟﯥ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﺟﻩ ﻛﯥ ﺩﻱ.
34
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﭼﯥ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺍﻭ ﺗﻐﻴﺮ ﻧﻪ ﻭﻳﺮﻩ ﻟﺮﻱ. ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭼﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﻲ ﭘﺎﻡ ﻧﻪ ﻛﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻮ ﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻭﺭﻛﻮﻟﻪ. ﻨﻪ ﭼﯥ ﻣﺨﻜﯥ ﻣﻮ ﺯﺩﻩ ﻛﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﯥ ﯥ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﻳﺮ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﻭﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﻫﻐﻮﻯ ﺧﭙﻞ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﻰ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻰ ﻣﺒﺎﺭﺯﻯ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻱ ،ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﭼﯥ ﻗﺪﺭﺕ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻛﯥ ﻟﺮﻱ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﭼﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﻪ ﺍﻭ ﭘﺮ ﺎﻯ ﻛﺎﺭ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﯥ ﻫﻢ ﭘﻴﻪ ﺷﻮﻱ ﭼﯥ ﻴﻨﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻯ ﻣﻼﺗ ﻳﯥ ﻛﺎﻭﻩ ﺧﭙﻞ ﻗﺪﺭﺕ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛ ﻧﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴﻱ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﯥ ﺩ ﻏﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺍﻭ ﺧﻨﻭ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺩﻱ .ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻪ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐىﻤﻘﺎﻡ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺍﻭ ﺩﺣﻘﻮﻧﻮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻳﯥ ﻳﻮﻩ ﭘﻴﭽﻠﯥ ﻴﺮﻩ ﻟﺮﻯ ﺩﺩﻯ ﭘﺮ ﺎﻯ ﭼﯥ ﻫﻐﻮﻱ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻴﺮ ﻳﻌﻨﻰ ﺩ ﻧﻴﻢ ﻧﻔﻮﺱ ﭘﻪ ﻴﺮ ﻋﻤﻞ ﻭﺷﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﯥ ﺩ ﺳﻤﺒﻮﻝ ﺑﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻟﯥ. ﻟﻜﻪ ﻨﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻩ ﭘﻴﺸﻮ ﺎﻧﻰ ﭼﯥ ﺩ ﻣﻮﻙ ﭘﻪ ﺳﺮ ﺟﻨﻴﻯ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺟﻨﯥ ﻟﯥ ﻫﺮ ﻭﺧﺖ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩﻫﻤﺪﻱ ﺩﺭﻳ ﭘﺮﺳﺮ ﺟﻨﻴﻱ .ﭼﯥ ﺩ ﻣﻮﻙ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻪ ﻛﺎﺭ ﻧﺪﻯ ﭼﯥ ﻛﻪ ﻫﺮﻩ ﭘﻴﺸﻮ ﻭﻭﻧﻜﯥ ﺷﻲ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﺩ ﻣﻮﻙ ﭘﻪ ﺯﻳﺎﻥ ﺩﻩ. ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﻣﺴﻠﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﺩ ﺩ ﻣﻮﻙ ﻟﻮﺑﻪ ﻧﻮﺭﻩ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﺮﯦﻨﺩﻯ ﭼﯥ ﺧﻠﻚ ﭘﺮ ﺩﻭﻱ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﻟﻮﺑﯥ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﺮﻧﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻭ ﻧ ﻏﻮﺍﯤ ﺍﻭ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﮊﻭﻧﺪ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﻴﻚ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻻﺱ ﻛﯥ ﻭﻧﻴﺴﻲ .ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻮ ﺩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻪ ﺩ ﻛﺎﻏﺬ ﭘﺮ ﻣﺦ ﭘﺮﻯ ﻧﺩﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻋﻤﻠﻰ ﺎﻣﻮﻧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻭﻭ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻭﺭﻛﻩ ﺍﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭﻯ ﻭﺍﺩﻭﻧﻪ ۴٠ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻏﻴﺮﻯ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺍﻋﻼﻥ ﺷﻮﻯ ﻭﻝ ﺍﻣﺎ ﺗﺮ ﺍﻭﺳﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻪ ﺩﻩ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﯤ .ﺩ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩ ﭘﻠﻲ ﻛﻴﺪﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻠﻚ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﻭﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻫﻐﻪ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻱ. ﺩ ﻮ ﺩ ﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﻮﺭ ﺎﻣﻮﻧﻪ. ١٨٨۵ﻮﻝ ﻭﺍﻙ ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺩ ﻮ ﺩ ﻣﻮﻗﻒ ﺩ ﻪ ﻭﺍﻟﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻴﻨﯥ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺍﻋﻼﻥ ﻛﻝ ﺩ ﻛﻮﻧﻯ ﯥ ﻭﺍﺩﻩ ﺩ ﻣﻩ ﺧﺎﻭﻧﺪ ﻟﻪ ﻭﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﻣﻨﻊ ﺍﻋﻼﻥ ﺷﻮ ،ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﻳﯥ ﻟﻮ ﻛ ، ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﻃﻼﻕ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺯﻭﺭﻩ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻝ ﻟﻐﻮﻩ ﺷﻮ. ١٩١٩ﻮﻝ ﻭﺍﻙ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ ﻣﻠﻜﻪ ﺛﺮﻳﺎ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻣﺸﻬﻮﺭﻭ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻠﻠﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﭘﻪ ﻗﻄﺎﺭ ﻛﯥ ﻭﺩﺭﻭﻯ ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﺎﻧﻯ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﺍﺗﺎﺗﺮﻙ ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ ﺭﺍﻭﺳﺘﻰ ﻭﻩ ﺳﺨﺖ ﺍﻏﻴﺰﻣﻦ ﻭﻝ ﺍﻭ ﻏﻮﺘﻞ ﻳﯥ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻧﻪ ﭘﻴﺮﻭﻯ ﻭﻛﻱ ﻮﻝ ﻭﺍﻙ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺷﺎﻫﻰ ﺍﻋﻼﻥ ﻛﻱ .ﻣﺮﻳﺘﻮﺏ ﺍﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭﻯ ﻛﺎﺭ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ ﻭﻳﻮ ﺩﻣﺤﺎﻛﻤﻰ ﺍﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﻯ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﯥ ﺟﻮ ﻛ. ﺩ ﻣﻠﻜﻲ ﺛﺮﻳﺎ ﺩ ﻭﻳﻨﺎ ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻝ ١٩٢۶ )ﻓﻜﺮ ﻣﻜﻮﻯ ﭼﯥ ﺯﻣﻮﻧﻫﻴﻮﺍﺩ ﻡ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻟﺮﻱ ﺮﻧﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﯥ ﺩ ﻟﻮ ﻣﻘﺎﻡ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﭙﻞ ﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻭﻟﻮﺑﻮﻱ .ﻮ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﻳﺮ ﺩ ﺍﺭﺯﺖ ﻧﻪ ﻙ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ ﺩﻯ .ﻰ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺩ ﺧﻮﻧﺪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﺍﻭ ﺭﺍﺣﺖ ﺑﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﺪﯤ .ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﺩ ﺎﻧﻭ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻭﻛﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩ ﻭﺩﯤ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﭘﻪ ﻻﺭ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻭ ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺎﻥ ﺩ ﭘﻮﻫﻰ ﭘﻪ ﺟﻮﻫﺮ ﺳﻴﻨﺎﺭ ﻛﻭ(.
35
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﻮﻝ ﻭﺍﻙ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺤﺎﻛﻤﻮﻧﻮﻯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺟﻮ ﻛ ﺩ ﻫﻠﻜﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﺷﻮ ﻣﻠﻜﯥ ﺛﺮﻳﺎ ﺩ ﻮﻭﻧﻴﻮ ﻟﮕﺖ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻭﺍﺧﻴﺴﺖ ﭼﯥ ﻣﻮﺭ ﺍﻭ ﺧﻮﺭ ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﻫﻐﯥ ﺩ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﺴﻮﺍﻥ ﻮﻟﻨﻰ ﺑﻨﺴ ﻛﻴﻮﺩ ﺩﺍ ﻮﻟﻨﻪ ﻳﻮﻩ ﺧﻴﺮﻳﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻭﻩ. ﻮﻝ ﻭﺍﻙ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺍﻋﻼﻥ ﻭﻛ ﻫﻐﻪ ﯥ ﭼﯥ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﯤ ﭼﺎﺩﺭﯤ ﻭﺍﻏﻮﻧﺪﻱ ﭘﻪ ﺍﻏﻮﺳﺘﻮ ﻳﯥ ﻣﺠﺒﻮﺭﯤ ﻧﻪ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻟﻮ ﻣﺦ ﺮﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﻫﻐﻪ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻮﻭﻧﻰ ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﺭﻭﻏﺘﻮﻧﻮﻧﻪ ﺟﻮ ﻛﻝ ﻧﺠﻮﻧﻰ ﻳﯥ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻬﺮ ﺗﻪ ﻭﻟﻴﻟﻲ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻧﺎﺭﻭﻍ ﭘﺎﻟﻮ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﯤ ﻭﻛﻱ. ١٩۶۴
ﻧﻮﯤ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺍﻭ ﻟﻮﻭ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺣﻖ ﻭﺭﻛ ﺩ ﻟﻮﻣﻯ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﻮﯤ ﺍﻭﺩﻋﺎﻣﯥ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﭘﻮﺳﺖ ،ﻳﻮﯤ ﯥ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮ ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﺍﻭﻧﻴﺰﻩ ﻣﺠﻠﻪ ﺩ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﺧﭙﺮﻩ ﺷﻮﻩ.
١٩۶۵
ﺩ ﻮ ﻟﻮﻣﻧﻰ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩ )ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺩﺍﻭﻃﻠﺐ( ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺷﻮ ﭼﯥ ﺍﺻﻠﻰ ﻣﻮﺧﯥ ﻳﯥ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺍﻭ ﻻﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻌﻮ ﺗﻪ ﻭﺩﻩ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﻭﻩ.
١٩٧٩-٨٩ﭘﺨﻮﺍﻧﻰ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻻﻧﺪﻯ ﻛ ﺍﻭ ﺩ ﭘﻨﻮ ﻣﻴﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻭﺧﻮﺍ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺷﻮﻝ. ١٩٩٢
ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺍﻳﺎﻻﺗﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﻟﻜﺮﯤ ﻭﺍﻳﺴﺘﻠﻲ ﺍﻭ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﻧﻨﻮﺗﻞ .ﯥ ﺩ ﻴﻜﺮﻱ ﺍﻭ ﭼﺎﺩﺭ ﭘﻪ ﺍﻏﻮﺳﺘﻠﻮ ﻣﺠﺒﻮﺭﯤ ﺷﻮﯤ ﻣﺨﻜﯥ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ﻛﯥ ﻮ ۴٠٪ﺩﺍﻛﺘﺮﺍﻧﻰ ٧٠٪ ﻮﻭﻧﻜﯥ ۵٠٪ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰﻭ ﻛﺎﺭﻭﻧﻮ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻧﻜﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﺟﻮﻭﻟﻪ .ﺍﻣﺎ ﺩ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺟﻭ ﺩ ﭘﻴﻞ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﻫﺮ ﻪ ﭘﻪ ﻧﺎﺎﭘﻪ ﻭﻝ ﺑﺪﻝ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﺩ ﺑﻰ ﺍﻣﻨ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﺩ ﻮ ﮊﻭﻧﺪ ﺩ ﻛﺍﻭﻭﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺷﻮ ﺍﻭ ﻳﺮﯤ ﯥ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﺷﻮﯤ ﭼﯥ ﻛﻮﺭﻭ ﻛﯥ ﻛﻴﻨﯥ.
١٩٩۶
ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﻧﻨﻮﺗﻞ ﺍﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﻫﻴﻠﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﺑﻪ ﺻﻠﺤﻪ ﺍﻭ ﺍﺭﺍﻣﯥ ﺭﺍﻭﻟﻲ ﺍﻣﺎ ﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺩ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﺍﻧﺪ ﺩ ﻮ ﮊﻭﻧﺪ ﻻ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻛﺍﻭﻭﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻛ .ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻮﻭﻧﻰ ﺑﻨﺪ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﻮ ﺩ ﻛﻮﺭ ﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﺩﻧﺪﻩ ﻧﺸﻮﻩ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻻﻯ .ﺩ ﻣﻮﺯﻳﻚ ﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﭘﻪ ﭙﻪ ﺑﻨﺪ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﯥ ﺩ ﻋﺎﺩﻯ ﻛﺎﺭﻭ ﺩ ﻛﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﭘﺎﺗﻲ ﺷﻮﻱ .ﺩ ﺑﻮﺩﺍ ﻟﻮﻳﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺑﺍﻯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﻜﻠﻪ ﺟﻮﻩ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻭﻳﺠﺎﻩ ﺷﻮﻩ ﺩ ﺷﻤﺎﻝ ﺟﺒﻬﯥ ﺩ ﻮﻝ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﺩ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻣﺨﻨﻴﻮﻯ ﻭﻛ.
٢٠٠١ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺍﻳﺎﻻﺗﻮ ﭘﻪ ﻣﺸﺮﯤ ﻮﺍﻛﻮﻧﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﻧﻨﻮﺗﻞ ﺍﻭ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺧﭙﻞ ﻗﺪﺭﺕ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛ .ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﻟﻮ ﺩ ﺟﺮﻣﻨﻰ ﭘﻪ ﺑﻦ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻣﻨ ﻣﺤﺎﻟﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﻮ ﺗﻨﻮ ﻮ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﯥ ﻭﻥ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﺍﻭ ﻣﻨ ﻣﺤﺎﻝ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻭﻩ ﻰ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻠﯥ ﻛﻱ .ﺩ ﺑﻦ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻟﻴﻚ ﺩﺍﺳﻲ ﻳﻮ ﭘﻼﻥ ﺟﻮ ﻛ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻣﺨﻰ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻳﻮ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﻪ ﺍﻭ ﺍﺯﺍﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻭﺮﻴﺪ ﺍﻭ ﻲ ﺩﺩﻱ ﭘﻼﻥ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺎﻡ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻠﻲ ﺩﻱ .ﭘﻪ ﺍﺿﻄﺮﺍﺭﻯ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮﻪ ﻛﯥ ٢٠٠ﻮ ﻭﻥ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﺍﻭ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺩ ﻟﻮﻳﻲ ﺟﺮﻰ ﺩ ﺭﺋﻴﺲ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﻴﺎﻟﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻭﺎﻛﻞ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻣﺴﻌﻮﺩﻩ ﺟﻼﻝ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﻮﯤ ﯥ ﺩ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛ ﺍﻭ ﻳﻮﻩ ﻭﻳﻨﺎ ﻳﯥ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﺩ ﻮﻟﻮ ﺣﺎﺿﺮﻳﻨﻮ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﻭﺭﺗﻪ ﻫﺮ ﻛﻠﻲ ﻭﻭﻳﻞ ﺷﻮ ﺍﻭ ﻟﻪ ٣٠٠ﻧﻪ ﻳﯥ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﺭﺍﻱ ﻭﻣﻮﻧﺪﻟﯥ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻫﻢ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻧﻪ ﺯﻳﺎﺗﻰ ﻭﯤ. ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻛﯥ ﺍﻭﺱ ﻣﺤﺎﻝ ﻠﻮﺭ ﯥ ﻭﺯﻳﺮﺍﻧﯥ ﺩﯤ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺍﻭﺱ ﺩ ﻳﻮﯤ ﯥ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻴﻮﻝ ﻛﻴﻱ.؟ ﭼﯥ ﭘﻨﻪ ﻴﻨﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﻟﺮىﻲ ﺩﺩﻯ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺩﻭﻩ ﯥ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻮﻫﯥ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺩ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﺟﻮﻳﺪﻭ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ.
36
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﻣﺸﻬﻮﺭﻯ ﻲ ﺭﻭﻛﺴﺎﻧﺎ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺳﻜﻨﺪﺭ ﭘﻪ ﻣﻨﻨ ﺍﺳﻴﺎ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺣﻤﻠﻪ ﻭﻛﻩ ﻧﻮ ﻳﺮ ﺎﻳﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﻭﻳﺠﺎ ﻛﻝ ﺍﻭ ﻫﺮ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺑﻪ ﻭﺭﺳﻴﺪ ﻫﻐﻪ ﺎﻯ ﺑﻪ ﻭﺭﺍﻧﻴﺪﻩ ﺩ ﻣﻴﻼﺩ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٣٢٩ﻛﯥ ﻫﻐﻮﻱ ﺩ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭىﺗﻪ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﻩ ﻭﺭﻧﻨﻮﺗﻞ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩ ﺧﻼﺻﻮﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺷﻬﺰﺍﺩ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﯥ ﭘﻼﺭ ﺍﻭ ﻛﺴﻴﺎﺭﺗﻴﺲ ﺩ ﺳﻜﻨﺪﺭ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺧﺒﺮﻭ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﺳﻜﻨﺪﺭ ﻳﯥ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻣﺸﺮ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻭﻣﺎﻧﻪ ﺍﻭﻭﺍﺩﻩ ﻳﻲ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻭﻛﺎﻭﻩ ﻟﻪ ﺩﻯ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺍﺳﻜﻨﺪﺭ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﻫﺮ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﺍ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩ ﺷﺎﻩ ﺩﺧﺖ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺳﺮﻩ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛ ﭼﯥ ﺩﺭﻭ ﻛﺴﺎﻧﺎ ﺩ ﺧﻮﺍﺷﻴﻨﻰ ﺳﺒﺐ ﺷﻮﺳﺘﺎﺭﯤ ﭘﻠﻮﻳﺎﻧﻮ ﺭﻭﻛﺴﺎﻧﺎ ﺩ ﻫﻐﯥ ﻣﻮﺭ ﺍﻭ ﺯﻭﻯ ﭼﯥ ﺍﺳﻜﻨﺪﺭ ﻧﻮﻣﻴﺪﻩ ﻭﻭﮊﻝ. ﺭﺍﺑﻌﻪ ﺑﻠﺨﻰ ﺩ ﺳﺎﻣﺎﻧﻴﺎﻧﻮ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺣﻜﻤﺮﺍﻥ ﻟﻮﺭ ﻭﻩ .ﻫﻐﻪ ﺷﻌﺮﻭﻧﻪ ﭼﯥ ﺩ ﭘﻼﺭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻭﻳﻞ ﻛﻴﺪﻝ ﻳﺮ ﺧﻮﻮﻝ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻋﺮﺑﻰ ﺍﻭ ﺩﺭﻯ ﮊﺑﻪ ﺷﻌﺮﻭﻧﻪ ﻭﻳﻞ ﺭﺍﺑﻌﻰ ﭘﻼﺭﺩ ﺑﻜﺘﺎﺵ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﻮ ﻏﻼﻡ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﭼﯥ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪﻯ ﻣﻴﻨﻪ ﻭﻩ ﺍﻭ ﺩﻭﻯ ﺑﻪ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﻪ ﺩ ﻣﻴﻨﯥ ﺷﻌﺮﻭﻧﻪ ﻭﻳﻞ .ﺭﺍﺑﻌﯥ ﻮﻟﻪ ﻭﺭ ﺑﻰ ﻟﻪ ﺑﻜﺘﺎﺵ ﺗﻪ ﺩ ﺷﻌﺮ ﻭﻳﻠﻮ ﺑﻞ ﻛﺎﺭ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ .ﭘﻪ ﭘﺎﻯ ﻛﯥ ﺩ ﺩﻭﻯ ﻣﻴﻨﻪ ﺭﺳﻮﺍ ﺷﻮﻩ ﺑﻜﺘﺎﺵ ﻟﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻭﻭﮊﻝ ﺷﻮ .ﺭﺍﺑﻌﻰ ﺩﺩﻯ ﺧﺒﺮ ﭘﻪ ﺍﻭﺭﻳﺪﻭ ﺳﺮﻩ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﻭﻭﺍﮊﻩ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﻭﺭﻭﺳﺘﻰ ﭘﻴﺎﻡ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺩﻳﻮﺍﻟﻪ ﻭﻟﻴﻜﻪ. ﻣﻠﻚ ﻮﻫﺮ ﺷﺎﺩ ﺩ ١۴ﭘﻴﻯ ﭘﻪ ﭘﺎﻯ ﺍﻭ ١۵ﭘﻴﻯ ﭘﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﯥ ﺩﯤ ﻣﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭ ﻛﯥ ﺣﻜﻤﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﭼﻲ ﭘﻼﺯﻣﻴﻨﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻫﺮﺍﺕ ﻛﯥ ﻭﻩ .ﺩ ﺟﺪﻟﻰ ﺩ ﺩﺭﻳﺎﺏ ﻧﻪ ﺑﻴﺎ ﺗﺮ ﭼﻴﻨﻪ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺩﻫﻐﻲ ﺣﻜﻤﺮﺍﻧ ﭘﻨﻮﺱ ﻛﺎﻟﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﻛ ﺍﻭ ﻟﺲ ﻛﺎﻟﻪ ﺩﻣﻴﻩ ﺩ ﻣﻳﻨﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺗﻮﻪ ﺩﻏﻪ ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭﻯ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻮﻟﻪ .ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻮﻝ ﻋﻤﺮ ﻛﯥ ﻣﺸﺮﯤ ﺗﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻣﻴﻩ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﺷﺎﻩ ﺭﺥ ﭼﯥ ﺩ ﺗﻴﻤﻮﺭ ﻭﻭﻛﯥ ﺯﻭﻯ ﻭﻭ ﻳﺮﯤ ﭼﺎﺭﯤ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻮﻟﯥ .ﻣﻠﻜﻪ ﻮﻫﺮ ﺷﺎﺩ ﺩ ﻓﺮﻫﻨﻰ ﺍﻭ ﻫﻨﺮﻯ ﺍﺛﺎﺭﻭ ﻟﻮﻳﻪ ﭘﻠﻮ ﻭﻩ .ﺍﻭ ﺩﺩﯤ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩﻳﺮﯤ ﻣﻨﺎﺭﯤ ﺟﻮﯤ ﺷﻮﯤ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻪ ﻭﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﺷﻌﺮ ﭘﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﻛﯥ ﻳﺮﻩ ﻭﺩﻩ ﻭﻛﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻰ ﺯﻭﻯ ﺍﻟﻎ ﭼﯥ ﻣﺸﻬﻮﺭﺳﺘﻮﺭﻱ ﭘﻴ ﻧﺪﻭﻧﻜﻲ ﻭ .ﻫﻐﻪ ﻣﻨﺎﺭﯤ ﭼﯥ ﺩﺩﯤ ﭘﻪ ﻻﺭﻮﻧﻪ ﺟﻮﯤ ﺷﻮﯤ ﺗﺮ ﺍﻭﺳﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﺮﺍﺕ ﻛﯥ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻱ ﻟﻪ ﭘﻨﻮ ﻣﻨﺎﺭﻭ ﻳﻮ ﻣﺴﺠﺪ ﻳﻮ ﻮﻭﻧﻰ ﺍﻭ ﻳﻮﻩ ﻫﺪﻳﺮﻩ. ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺩﺭﺍﻧ ﻋﺎﻳﺸﯥ ﺧﭙﻞ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﭘﻪ ﺩﺭﻯ ﺍﻭ ﻋﺮﺑﻰ ﮊﺑﻮﻛﯥ ﺩ ﺎﻧﻭ ﻮﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻝ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺩ ﺗﻴﻤﻮﺭ ﺷﺎﻩ ﺎﻧﻯ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻩ ﻫﻐﯥ ﺧﭙﻞ ﻟﻮﻣﻧﻲ ﺷﻌﺮﻭﻧﻪ ﺩ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﻛﯥ ﻭﻭﻳﻞ :ﺩﺩﻯ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻼﺭ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺭ ﻳﯥ ﺩﻭﺍﻩ ﭘﻪ ﺟﻩ ﻛﯥ ﻣﻩ ﺷﻮﻱ ﻭﻭ ﻧﻮ ﻫﻤﻴﺶ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺷﻌﺮﻭﻭ ﻏﻤﻴﻨﻪ ﺍﻭ ﺗﺮﺍﮊﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ .ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻳﻮ ﻣﻜﺘﺐ ﺩ ﻫﻐﻰ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻧﻮﻣﻮﻝ ﺷﻮﻯ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺩ ﺍﻟﻤﺎﻥ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻴﻱ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٢٣۵ﻫﺠﺮﻯ ١٨۵٨ﻛﯥ ﻭﻓﺎﺕ ﺷﻮﻩ. ﻣﻼﻟ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٨٨٠ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﺩ ﺍﻧﻠﻴﺴﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﺿﺪ ﺟﻨﻴﺪﻝ ﻳﻮﻩ ﺳﺮﺑﺎﺯ ﭼﯥ ﺑﻴﺮﻕ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻛﯥ ﻭﻭ ﻭﻭﮊﻝ ﺷﻮ .ﻣﻼﻟﻰ ﺑﻴﺮﻕ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻫﻐﻪ ﺩ ﺩﻤﻦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺩ ﺳﻤﺒﻮﻝ ﻧﺨﻪ ﺷﻮﻩ .
37
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻠﻜﻪ ﺛﺮﻳﺎ ﺛﺮﻳﺎ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻣﻨﻮﺭﯤ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻮﺭﻧ ﺨﻪ ﻭﻩ ﭘﻼﺭ ﻳﯥ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺑﻴ ﻃﺮﺯﻯ ﻳﻮ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻟﻴﻜﻮאﻝ ﻭﻭ ﺍﻭ ﺩ ﻳﻮﯤ ﻭﺭﭙﺎﻲ ﻣﺪﻳﺮ ﻭﻭ ﺩ ﺍﺗﺎﺗﺮﻙ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻳﻲ ﻳﺮ ﺳﺘﺎﻳﻞ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻪ ﻟﻮﺭ ﻳﯥ ﺩ ﻋﺎﻟﻲ ﻟﻮﻭ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭﻧﻜﻲ ﻛﻩ .ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩١٩ﻛﯥ ﻳﯥ ﺩ ﺷﺎﻩ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺳﺮﻩ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛ ﺍﻭ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻣﻠﻜﻪ ﺷﻮﻩ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٢١ﻛﯥ ﻳﯥ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﺩ ﻟﻮﻣﻧﯥ ﻮﻭﻧﻰ ﺑﻨﺴﺖ ﻛﻴﻮﺩ ﺍﻭ ﺩﺩﻯ ﻮﻭﻧﻰ ﻓﺎﺭﻏﺎﻧﯥ ﻳﯥ ﺩ ﻧﺮﺳﻨ ﻛﻮﺭﺱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﺮﻛﻴﻲ ﺗﻪ ﻭﻟﻴﻟﯥ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﺭﺍﺗ ﻧﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻟﻤﻧﻴﻮ ﺭﻭﻏﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﭘﻴﻞ ﻭﻛ. ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻰ ﻭﻟﻮﺳﺘﻞ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻠﯥ ﻧﻪ ﺟﻼﻭﯤ ﺍﻭ ﺩ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﺩﻟﻴﻠﻮ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﻣﺸﻬﻮﺭﻯ ﺷﻮﯤ ﺩﯤ ﻛﻮﻣﻪ ﻳﻮﻩ ﺗﺎﺳﻰ ﻏﻮﺭﻩ ﺑﻮﻟﻲ؟ ﺍﻭ ﻭﻟﯥ؟ ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﺭﺍﺑﻌﻰ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺗﻪ ﻛﻮﻡ ﭘﺎﻯ ﻟﻴﻜﻲ .ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻭﻏﻮﺍﻱ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻭﻟﻴﻜﻲ .ﺍﻭﺱ ﺗﺎﺳﻮ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﻣﻠﻜﻪ ﻮﻫﺮ ﺷﺎﺩ ﻳﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻣﺸﺮﯤ ﻣﻮ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻮﻝ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﻮﺭﻱ .ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﻫﺮ ﻪ ﭼﯥ ﻏﻮﺍﻯ ﺟﻮ ﻛﻱ .ﻏﻮﺍﻱ ﻪ ﺟﻮ ﻛﻱ؟ ﺮﻧﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻳﻜﻱ؟ ﻪ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻱ؟ ﻧﻮﺭ ﺧﻠﻚ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﺩ ﻳﺘﻴﻤﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮﺍ ﻭ ﻣﻌﻴﻮﺑﻴﻨﻮ ﺍﻭ ﺭﻭﺍﻧﻰ ﻧﺎﺭﻭﻏﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭ ﻛﻱ .ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﻮ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻭﻟﺮﻱ ﺩ ﻪ ﻭﻝ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻯ؟
38
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
(6ﺩ ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﺍﻭ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻧﻮ ﺍﻓﺴﺮﺍﻧﯥ
(5ﺩ ﻣﻠﻜﻰ ﻮﻫﺮ ﺷﺎ ﻳﺎﺩﺎﺭﻯ ﻠﻰ
(4ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻮﻭﻧﯥ ﻳﻮ ﺗﺼﻮﻳﺮ
(3ﺩ ﺍﺭﻳﺎﻧﺎ ﺩ ﻫﻮﺍﺋﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻴﻠﻤﻪ ﭘﺎﻟﯥ
(2ﺍﻣﻴﺮ ﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ ﺍﻭ ﻣﻠﻜﻪ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﺟﻨﺎﺏ
(1ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺎﻩ ﺍﻭ ﻣﻠﻜﻪ ﺣﻤﻴﺮﺍ
ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﻏﻮﺭﻨ ﻣﻼﺗﻱ
ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻭ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ NGO
(11ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮﺯﻯ ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻕ ﺩ ﻣאﻝ
(10ﺩ ﻟﻮﻳﻲ ﺟﺮﻲ ﺍﺳﺘﺎﺯﻯ
( 9ﺟﻤﻴﻠﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻪ
( 8ﻣﻼﻟﻰ ﺩ ﻮ ﻟﻪ ﻣﺠﻠﯥ ﻧﻪ
(7ﺑﺮﺗﻴﻨﺎ ﺎﻳﺰ ﻻﺭﺩ UNHCR
39
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﻣﺼﻤﻤﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻩ ﻣﺴﻌﻮﺩﻩ ﺟﻼﻝ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﺩﻟﻮﻣﻧىﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛ. ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻣﺴﻌﻮﺩﯤ ﺟﻼﻝ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺍﺿﻄﺮﺍﺭﻯ ﺟﺮﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺩ ٢٠٠٢ﻛﺎﻝ ﺩ ﺟﻮﻥ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻟﻮﻣﻧﯥ ﺭﺋﻴﺴﯥ ﺟﻤﻬﻮﺭﯤ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛ ﺩﺍﺩ ﻭﻳﺎ ﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻴﺒﻪ ﻭﻩ ﻜﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟﻨ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺩ ﻧﻪ ﻣﻨﻠﻮ ﺳﻔﺮ ﻭﻛ ﺍﻣﺎ ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻭﺭﻱ ﻭﻩ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺩ ﻣﻘﺼﺪ ﻣﻨﺰﻝ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻭﺭﺳﻴﻱ ﺩﺍ ﺳﻔﺮ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﭘﻴﻞ ﺷﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﭘﻴﻞ ﺷﻮﻝ ﻣﺴﻌﻮﺩﯤ ﺧﭙﻠﯥ ﻛﻮﺭﻧ ﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﯥ ﻏﻮﺍﻱ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻮ ﻭﺭﻰ ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﺗﻰ ﻭﻱ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻣﻴﻩ ﻳﻲ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻭﺭﺗﻪ ﺟﻮ ﻛ ﺗﺮ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻩ ﺍﻭ ﭘﻮﺳﺘﺮ ﻳﯥ ﺑﺎﻧﺪﯤ ﻳﻲ ﻭﺯﻭﻱ ﻮ ﭘﺮ ﺳﻛﻮ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻭﻧﻮ ﺷﭙﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻭﻩ. ﺩﺍ ﻓﻘﻂ ﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﻛ )) ﻣﺎ ﺧﭙﻞ ﻣﺴﻌﻮﺩﻱ ﻟﻪ ﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﻓﻜﺮ ﭘﺎﺗﻰ ﺷﻮﻡ ﺍﻭ ﻛﺎﺭ ﺍﺭﺯﺖ ﺛﺒﺖ ﻛ ﺯﻩ ﺩﻟﺘﻪ ﻣﻰ ﻭﻛ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻮﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﻣﯥ ﻳﺮﻭ ﺑﺪﻭ ﻭﻧﺪ ﭘﻪ ﻳﺮﻭ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻩ ،ﺩ ﮊ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻛﯤ .ﺍﻭ ﺳﺨﺘﻮ ﺷﻴﺒﻮ ﻛﯥ ﻣﻰ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﺑﺮﺧﯥ ﺧﺒﺮﻩ ﻳﻢ ﻛﻪ ﺯﻩ ﺩ ﺩﻭﻱ ﺩ ﻛﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﺮﯤ ﺑﺎﻭﺭ ﻭﺷﻲ .ﺩﺍﺑﻠﻪ ﺧﺒﺮﻩ ﺩ ﺻﺪﺍﻗﺖ ﻭﻯ ﭘﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﯥ ﻭﻭﻧﻜﯥ ﺷﻮﻩ ﻭﺭ ﻣﺴﻌﻮﺩﻩ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﺍﻭ ﺩ ﻣﻴﻩ ﭘﻪ ﻛﻮﺭ ﻳﯥ ﻭﺭﺗﻪ ﺩ ﺗﺤﻔﻰ ﭘﻪ ﻭﻝ ﻞ ﺭﺍﻭ ﻣﺴﻌﻮﺩﻯ ﭘﻪ ﻟﻨﻩ ﻣﻮﺩﻩ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭﻙ ﻛﻝ ﺍﻭ ﻭﻱ ﻭﻳﻞ ﻣﺎ ﺗﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻞ ﺭﺍﻭﻯ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺯﻩ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺟﻤﻬﻮﺭﻩ ﺭﻳﺴﻪ ﺷﻮﻡ . ﻣﺴﻌﻮﺩﻩ ﺟﻼﻝ ﺩ ﻛﺎﭘﻴﺴﺎ ﭘﻪ ﻭﻻﻳﺖ ﻛﯥ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﻮﯦﯥ ﺍﻭ ﭘﻼﺭ ﻳﯥ ﻃﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﺩ ﻳﻮﯤ ﻓﺎﺑﺮﻳﻜﯥ ﺍﻣﺮ ﻭﻭ ﻣﺨﻜﯥ ﻟﻪ ﺩﻱ ﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻼﺯﻣﻴﻨﻰ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺭﺍﺷﻰ ﺧﭙﻠﯥ ﻟﻮﻣﻧﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﯤ ﻳﯥ ﺩ ﻛﺎﭘﻴﺴﺎ ﭘﻪ ﻮﻭﻧﻰ ﻛﯥ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻮﻟﯥ ﺩ ﻋﺎﻟﻰ ﻮﻭﻧﻰ ﺩ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﺭﺳﻮ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ﺩ ﻃﺐ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻨﻰ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻠﻪ ﺷﻮﻩ ﭘﻪ ١٩٨٩ﺩ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ﻧﻪ ﻓﺎﺭﻏﻪ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﺭﻭﺍﻧﻰ ﺑﻴﻤﺎﺭﻳﻮ ﺩ ﺍﻛﺘﺮﯤ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﺭﻭﻏﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺩﻧﺪﻩ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻩ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﺩ ﻓﻴﺾ ﺍﷲ ﺟﻼﻝ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻨﻰ ﻛﯥ ﻮﻭﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛ . ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﺛﻤﺮﻩ ﻳﯥ ﺩﺭﻯ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺩﻱ .ﻣﺴﻌﻮﺩﻩ ﺟﻼﻝ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺟﻭ ﺍﻭ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﻛﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻤﺪﯤ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﻳﯥ ﺩ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﺩ ﺧﻮﻭ ﺩ ﭘﺮﻭﺮﺍﻡ ﺍﻣﺮﻳﺖ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٩٨ﺩ ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺩ ﺧﻮﻭ ﺩ ﭘﺮﻭﺮﺍﻡ ﻣﺸﺎﻭﺭﯤ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩﻧﺪﻩ ﺳﻤﺒﺎﻝ ﻛﻩ ﻧﻮﻣﻮﯤ ﺩﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﺩ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺗﻮﺭ ﭼﯥ ﺩ ﻛﻮﺭ ﻧﻪ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ ﺑﻨﺪﻱ ﺷﻮﻩ ﭼﯥ ﺑﻴﺎ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﺩﯤ ﺩ ﺩﻓﺘﺮ ﺩﻣﺪﺍﺧﻠﻰ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺍﺯﺍﺩﻩ ﺷﻮﻩ .ﻣﻴﻩ ﻳﯥ ﺩﺩﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﻳﺮ ﻣﻄﻤﻴﻦ ﺩﻭﺳﺖ ﺍﻭ ﻣﻼﺗﻯ ﺩﻯ ﺍﻭ ﻛﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺩﺍ ﺩ ﺍﻣﻨﻴﺘﻰ ﻭﯤ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﺩ ﻛﺎﺭ ﺎﻯ ﺗﻪ ﺩ ﻣﻮﺮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺭﺳﻮﻟﻪ ﺍﻭ ﺍﻭﺱ ﺩ ﻫﻐﻰ ﻭﻳﺎﻧﺪ ﺩﻯ .ﻓﻴﺾ ﺍﷲ ﺟﻼﻝ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻠﻚ ﻣﻼﺗﻯ ﺩﻯ. ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻣﺴﻌﻮﺩﻯ ﺟﻼﻝ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺩ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺩ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛ ﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺣﻴﺮﺍﻧﺘﻴﺎ ﻭ ﻭﻩ ﺍﻭ ﻫﻴ ﻮﻧﺪ
ﺍﻭ ﻟﻲ ﺳﺮﻩ ﻧﻪ ﻭﻩ ﺗﻟﯥ ﺍﻭﻳﻮﻩ ﻧﺎﭘﻴﻠﯥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻩ ﻭﻩ .ﺣﺘﻰ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎﺭﺍﻥ ﻫﻢ ﻭﺍﻳﻲ “.ﻫﻮ ﻣﻮﻧ ﻓﻜﺮﻛﻮﻭ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﻣﻠﻰ ﻭﺣﺪﺕ ﻣﻨ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻮ ﭘﻪ ﺟﻭ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺩ ﻟﻮﻳﻲ ﺟﺮﻲ ﺩ ﭘﺮﺍﻧﻴﺴﺘﻮ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﯾﯽ ﺩ ﭘﻠﻮﻳﺎﻧﻮ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ ﻭﻭ ﺑﻠﻜﯥ ﺩ ﻧﻴﻮﻛﻮ ﺍﻭ ﺩ ﻮﺍ ﻧﻪ ﻙ ﺗﻴﻠﻔﻮﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﻠﺮﻱ ﻭﻭ ﺍﻥ ﺩﺍ ﭼﯥ ﻣﻴﻩ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻮ ﻠﻪ ﺩ ﻜﻨﻠﻮ ﻻﻧﺪﯤ ﺭﺍﻏﻠﻪ ﺍﻣﺎ ﻣﺴﻌﻮﺩﻯ ﻟﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻯ ﻧﻪ ﻻﺱ ﻭﺍﻧﻪ ﺧﻴﺴﺖ.
40
ﺩﻭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﯥ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻧﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺎﻏﻠﻰ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮﺯﻯ ﺩﯤ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻳﻮﻩ ﭘﻮﺳﺖ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰ ﻭﻛ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺩ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻳﺪﻭ ﻧﻪ ﺗﻴﺮﻩ ﺷﯥ. ﻫﻐﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻰ ﺩ ﻣﺸﺮﻯ ﺍﺭﺯﻭ ﺩ ﻮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﺻﺤﻴﺢ ﻟﻮﺭﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺎﻧﻭ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺨﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﺯﻩ ﻛﯥ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﺯﻳﺎﺗﻮﻱ :ﻣﺎ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻫﻜﻠﻪ ٢٣ﻛﺎﻟﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻯ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻭﻳﻨﻢ ﺧﻠﻚ ﻣﻰ ﺯﻭﺭﻳﻯ ﻟﻪ ﻟﻮﯤ ﻣﺮﻯ ﻫﺮ ﻭﺧﺖ ﺩﺩﻯ ﺩ ﺧﻼﺻﻮﻥ ﻻﺭﻯ ﻟﻮﻡ ﺍﻭﺱ ﺩﺩﻯ ﻭﺧﺖ ﺭﺍﺭﺳﻴﺪﻟﻰ. ﺯﻩ ﻳﻮﻩ ﺍﻓﻐﺎﻧﻪ ﻪ ﻳﻢ ﺍﻭ ﺩﺩﻯ ﻭﺗﻴﺎ ﻟﺮﻡ ﭼﯥ ﺩﻫﯧﻮﺍﺩ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﺍﻭﺳﻢ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺍﺭﺯﺖ ﻭ ﺩﻩ. ﻣﺴﻌﻮﺩﻯ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﻳﻨﺎ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺩ ﺟﻮﻥ ٢٠٠٢ﻛﯥ ﻭﻛﻩ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﻫﺮﻛﻠﻲ ﺳﺒﺐ ﺷﻮﻩ ﻭﻳﻮﻳﻞ ):ﺯﻩ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺧﻮﺭ ﻳﻢ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻭﻏﻮﺍﻯ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﻣﺸﺮﻩ ﺑﻪ ﻳﻢ( ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮﺯﻯ ﻳﺮﯤ ﺭﺍﯤ ﻭﻠﻰ ﺧﻮ ﻣﺴﻌﻮﺩﻩ ﺟﻼﻝ ﭘﻪ ﺩﻭﻳﻢ ﺭﺩﻳﻒ ﺭﺍﻏﻠﻪ ،ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻮ ﻧﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻧﻪ ﻭﻩ .ﻭﺍﻳﻲ :ﻣﺎ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﺩﺍ ﭘﻪ ﺍﻪ ﻛﻡ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻗﺪﺭﺕ ﻭﻱ ﺍﻭﺱ ﻧ ﻭﻳﻨﻲ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﻰ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺗﻮﺍﻥ ﻟﺮﻯ ﻟﻪ ﺩﻯ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﺩ ﭘﺎﻡ ﻭ ﻭﺮﻮ .ﻣﺴﻌﻮﺩﻩ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﯥ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﺩ ٢٠٠۴ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛﻯ.
41
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ
ﺗﺮﻗﯽ
ﻣﺪﻧﯽ ﻮﻟﻨﻪ
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﻪ ﺷﻰ ﺩﻩ؟ ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﺩﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻰ ﻣﺎﻧﺎﻭﻯ ﻟﺮﻱ .ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﻫﻐﯥ ﻮﻟﻨﻰ ﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ﻭﻯ ﺍﻭ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ .ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻰ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﻯ ﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻱ ﻟﻪ:ﺧﻴﺮﻳﻪ ﺩﺍﻭﻃﻠﺐ ﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ،ﺩ ﻮﻭﻧﻜﻮ ﺍﻭ ﻭﺍﻟﺪﻳﻨﻮﺮﻭﭖ ،ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ،ﺗﺠﺎﺭﺗﻰ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻰ ،ﺩ ﺯﻳﺎﺭ ﻛﺎﻧﻮ ﻛﻠﺐ ﺍﻭﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﻨﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﺩﻯ .ﭘﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﯥ ﻮﻝ ﺩﻏﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻭﻱ .ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﻣﻠﻰ ﺍﻭ ﻧﻳﻮאﻝ ﻭﻝ ﻭﻯ .ﻫﻐﻪ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﻳﺮﻩ ﻭﻩ NGOsﺩ ﺳﻴﻤﻰ ﭘﻪ ﻛﭽﻪ ﺍﻭ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺳﻙ ﺩ ﻪ ﺳﺎﺗﻨﻰ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻳﺮﻩ ﻏﻪ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﻮ ﻧﻳﻮאﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ .Oxfam ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﭘﻪ ﻳﺮﻩ ﺍﺳﺎﻧ ﺳﺮﻩ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﺭﺍ ﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻴﻯ ﭼﯥ ﺧﻠﻚ ﺩﻳﻮﻩ ﺮﻭﭖ ﭘﻪ ﻭﻝ ﺩ ﻳﻮﻯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﻭﻯ ﺭﺍﻮﻝ ﺷﻰ .ﺑﻴﺎ ﻭﻟﯥ ﻣﻮﻧ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻭ. ﭘﻪ ﻫﺮﻩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﺧﭙﻞ ﻭﺍﻙ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺳﺮﺗﻪ ﻭﺭﺳﻮﻯ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﺮ ﻟﻮﻯ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻟﻜﻪ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺳﺎﺗﻨﻪ ،ﺩﺧﺎﻭﺭﻯ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﺍﻭ ﺩﻣﻠﻰ ﻭﺍﻛﻤﻨ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻡ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﻮﻝ ﻫﻠﻜﺎﻥ ﺍﻭ ﻧﺠﻮﻧﻰ ﻮﻭﻧﻰ ﺗﻪ ﻰ ،ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻳﻰ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﭘﺮﻣﺦ ﻰ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺮﻳﻨﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩ ﺳﻛﻮﻧﻮ ،ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻮ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﺗﻪ ﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﭘﻪ ﻳﺮ ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﻫﻐﻪ ﻮﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻧﻪ ﺷﻰ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻲ ﻛﻮﻡ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﺷﻰ .ﻫﻐﻮﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﻛﻮﻡ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻯ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﭘﻴﺴﻰ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻛﯥ ﻟﺮﻯ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻮ ﻻﺭﻭ ﺧﺮﻰ ﻛﻱ .ﻴﻨﻰ ﺩﻭﻟﺘﻮﻧﻪ ﺗﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﻛﺎﺭ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﺎﻧﻭ ﺍﺗﻴﺎﻭ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﻧﻪ ﻭﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺍﺗﻴﺎﻭﻭ ﺗﻪ ﭘﺎﻡ ﻧﻪ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﺩﺍ ﺣﺎﻟﺖ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﻛﺍﻭ ﺳﺒﺐ ﺮﻰ .ﻳﻮ ﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻭ ﭘﺮﻭﺮﺍﻣﻮﻧﻪ ﺟﻮﻭﻯ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺍﺗﻴﺎﻭﻭ ﺗﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﺷﻰ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻣﺭﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻯ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻮﻟﻨﯥ ﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻭﺍﻙ ﻟﺮﻭﻧﻜﻮ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻮ ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻮﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺩﻭﻯ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻯ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻯ ﻳﯥ ﺣﻞ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻯ ﻟﻪ ﻏﻮﺘﻨﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﻭﻯ .ﭘﺮﻭﺍ ﻧﻪ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﻮﻣﺮﻩ ﻭﺍﻛﻤﻦ ﺩﻯ ﺍﻭ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﯥ ﻮﻣﺮﻩ ﻫﻮﻴﺎﺭ ﺍﻭ ﭘﻮﻩ ﺩﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﻮﻣﺮﻩ ﭘﻴﺴﻰ ﻟﺮﻯ ﻣﻬﻤﻪ ﻣﺴﻠﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﺩﻭﻟﺖ ﻮﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻧﺸﻰ ﻛﺍﻯ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻣﺴﻠﻪ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﯥ ﻏﺮﻳﺐ ﺩﻯ ﻩ ﻟﻮﻯ ،ﺍﻣﺎ ﻳﺮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻧﺸﻰ ﻛﺍﻯ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻣﺴﻠﻪ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﯥ ﻏﺮﻳﺐ ﺩﻯ ﻩ ﻟﻮﻯ ،ﺍﻣﺎ ﻳﺮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻰ ﺟﻮ ﺷﻰ ﺍﻭ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻥ ﺷﻰ. ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺩ ﺧﻮﯥ ﭘﺮﺗﻪ ﻛﺎﺭ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻯ.ﺩ ﻧ ﭘﻪ ﻳﺮﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻮﻟﻨﯥ ﺟﻮﯤ ﺷﻮﯤ ﺩﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩﭘﺨﻮﺍﻧﻰ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻟﻜﻪ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺍﻭ ﺧﺘﻴﻰ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺍﻭ ﻣﻨﻨﻰ ﺍﺳﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻟﻜﻪ ﻗﺮﻏﺰﺳﺘﺎﻥ ﭼﯥ ﻛﺎﻝ ١٩٨٩ﺩ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﺴﺘﻰ ﺍﻭ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﺭﮊﻳﻢ ﻧﻪ ﻳﯥ ﺧﻼﺻﻮﻥ ﻭﻣﻮﻧﺪ .ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﺭﺗﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﯥ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺗﺮ ﻳﺮﻯ ﻣﻮﺩﻯ ﭘﻮﺭﻯ ﻟﻮﻭ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻮ ﻭﺍﻙ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ. ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ﻭﺍﻭﺳﻴﻯ ﺧﻮ ﺩﺩﻯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﻛﭽﯥ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻰ ﺩﻯ.
43
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ
) Amnestyﺍﻣﻨﻴﺴﺘﻰ( ﻳﻮ ﻧﻳﻮאﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧﻯ ﻛﯥ ﻏﻯ ﺍﻭﺩﻓﺘﺮﻭﻧﻪ ﻟﺮﻯ .ﺩﺍ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺎﺭﻧﻪ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﺑﺸﺮﻯ ﺣﻘﻮﻕ ﻳﯥ ﺗﺮ ﭘﻮ ﻻﻧﺪﻯ ﺷﻮﻯ ﻭﻯ ﺩﺍ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﺮﻩ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﺩﻭﻯ ﺳﺮﻩ ﻏﻴﺮﻯ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺳﻠﻮﻙ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻟﺘﻮ ﭘﺎﻡ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺴﻮﻟﻴﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﺮﻮﻯ. )ﺳﻨﺪﻯ ﺎﻧﻮ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﭘﻴﻞ( ﻳﻮ ﻭﻭﻛﯥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﻯ ﭼﯥ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﭘﯥ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛﻯ ﻭﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻮﻣﻮﻯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺩﻭﻟﺘﻮ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﺩﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﻪ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻛﯥ ﻧﻪ ﻟﺮﻯ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ .ﻧﻳﻮאﻝ ﻏﻴﺮﻯ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻗﺎﺿﻴﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﻧﻮ ﻮ ﺗﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻯ ﻭﺭﻛﻮﻯ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻮ ﺳﺘﻨﺪﺭﺩﻭ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺧﺒﺮ ﺷﻲ .ﻗﺎﺿﻴﺎﻥ ﺍﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﻧﺎﻥ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻮﻟﻨﻰ ﺟﻨﺒﻰ ﺗﺮ ﻴﻧﻰ ﺍﻭ ﺑﺤﺚ ﻻﻧﺪﻯ ﻧﻴﺴﻰ ﺗﺮ ﻮ ﺑﻴﺎ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﻪ ﻭﺍﻟﻰ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻪ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰﻭﻧﻪ ﻭﻛﻱ . ﻮﻝ ﺩﻏﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ.
ﻮﻟﯥ ﻭﺭﭙﺎﻰ ﺍﻭ ﺭﺍﺩﻳﻮ ﺎﻧﯥ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺍﺭﺯﺖ ﻭ ﺩﻱ ﻜﻪ ﺍﻭﺭﻳﺪﻭﻧﻜﯥ ﺍﻭ ﺩ ﺎﺭ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﻧﻪ ﺧﺒﺮﻳﻯ ﻛﻮﻡ ﭼﯥ ﺧﭙﺮﻳﻯ .ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻛﻮﻯ ﻣﺮ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﻣﻔﻜﻮﺭﻯ .ﻭﺭﭙﺎﻰ ﺍﻭ ﺭﺍﺩﻳﻮ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﭘﻴﻮ ﻧﻪ ﺧﺒﺮﻭﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﭘﻴﻴﻱ .ﻭﻟﯥ ﻣﻮﻧ ﻟﻪ ﻳﻮﻱ ﻧﻪ ﺯﻳﺎﺗﻮ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻭ؟ ﻜﻪ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻩ ﺗﻨﻪ ﻳﻮﻩ ﭘﻴﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻮﻯ ﺩ ﻫﻐﻮﻯ ﻳﺎﺩﺍﺷﺘﻮﻧﻪ ﺩ ﭘﻴﻰ ﻧﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﻭﻯ ،ﻫﺮﻩ ﻭﺭﭙﺎﻪ ﺍﻭ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺍﺳﺘﻴﺸﻦ ﺩ ﻳﻮﯤ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺮﻭﻧﻪ ﻭﺭﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﺩﻏﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﻧﻈﺮﻭﻧﻪ ﻳﻮ ﺍﻧﻭﻝ ﻣﻨ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻯ ﭼﯥ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻴﺪﻭ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ .
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘﻪ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻰ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩ ﺎﻧﻭ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﭘﻪ ﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ ﻋﺎﺩﻯ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻏﻮﻧﻭ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻯ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻰ ﺍﻭ ﺎﻭﻧﻳﺎﻧﻮ ﻣﻮ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﺩ ﻛﻮﺭ ﺩﻣﺨﻰ ﺳﻙ ﻣﻮ ﭘﺎﻙ ﻭﺳﺎﺗﻰ ﺍﻭ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻟﻮﺑﻮ ﺧﻮﻧﺪﻯ ﺎﻯ ﺟﻮ ﻛﻯ ﻧﻮ ﺗﺎﺳﻰ ﺩﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻳﺎﺳﺖ. ﺁﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ ؟ ﭘﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻭﺧﺘﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺍ ﺗﻮﺍﻥ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﭼﯥ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻮﻭﻧﻰ ﺟﻮ ﻛﻱ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻭ ﻮﻟﻨﻮ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻟﺖ ﻳﻮ ﻛﻮﺭ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻳﻮ ﺍﻃﺎﻕ ﺑﺮﺍﺑﺮﺍﻭﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻮﻭﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﻟﻪ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺷﻮﻝ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺩﻭﻯ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻮﻭﻧﻪ ﻭﻛﻯ .ﻧﻮﻣﻮﻯ ﺗﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﺴﻲ ﻧﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﯥ ﺍﻭ ﻮﻭﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺑﺪﻝ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺎﻯ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻝ. ﻣﻮﻧ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻮ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻭﻝ ﺍﻭ ﺑﻞ ﻭﻝ ﺩﺩﻯ ﻮﻟﻨﻰ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﻭﺳﻮ .ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺟﻯ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﻮﻭﻧﻰ ﻭﻳﺠﺎ ﺷﻮﻯ ﻭﻯ ﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻮﻻﺭﻱ ﻟﺮﻯ. ١ﺗﺎﺳﻮ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﺎﺳﻰ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻫﻐﻪ ﻮﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺧﻼﺹ ﻛﻯ ﺍﻭ ﻳﻮ ﻮﻙ ﺩﺩﻯ ﺳﺘﻮﻧﺰﻯ ﺩ ﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﺭﻭﻟﻴﻯ . ٢ﺍﻭﺱ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻪ ﺧﺒﺮ ﻭﺭﻛﻮﺉ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺮ ﻮﻣﺮﻩ ﮊﺭ ﭼﯥ ﻛﻴﻯ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻭﻛﻯ ﻟﻪ ﻪ ﻭﺧﺖ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎ. ٣ﺗﺎﺳﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺍﻃﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻯ ﺗﺮ ﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﻭﻝ ﻫﻠﺘﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻭﻛﻯ. ﻫﺮ ﻳﻮ ﺩﻏﻪ ﻛﺎﺭ ﭼﯥ ﺳﺮﺗﻪ ﻭﺭﺳﻮﻯ ﺩ ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﯥ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻳﺎﺳﺖ .ﻛﻮﻡ ﻛﺎﺭ ﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﺩﻯ؟ ﺩﺍ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﻯ ﭘﻪ ﻛﭽﻪ ﭘﻮﺭﻯ ﺍﻩ ﻟﺮﻯ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺷﺮﺍﻳﻄﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﺷﻰ .ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﺷﻮﻯ ﺩﻩ .ﺩﺍ ﻳﻮﻩ ﻏﻪ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻪ ﭘﻴﻪ ﺩﻩ .ﺩ ﻭﺭﺍﻧﻮ ﺍﻭ ﻭﻳﺠﺎﻭ ﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﺳﺎﻳﻠﻮ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻴﻨﻮ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﻱ .ﺩ ﺍﻛﺘﺮﺍﻧﻮ ،ﭘﺎﻛﻮ ﺍﻭﺑﻮ ﺧﻴﻤﻮ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﻭ ﺩ ﺭﺍﻭﻭﻟﻮﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﻟﻮﺗﻜﻮ ﺍﻭ ﻻﺭﻳﻮ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺷﺘﻪ ﺗﺮ ﻮ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﻭﮊﻏﻮﺭﻯ ﭼﯥ ﻟﻪ ﭘﻴﻰ ﻧﻪ ﮊﻭﻧﺪﻯ ﭘﺎﺗﻲ ﺩﻱ.
44
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻮﺭﻭﻧﻪ ﭼﯥ ﻭﺭﺍﻥ ﺷﻮﻱ ﺩ ﺑﻴﺎ ﺟﻮﻭﻧﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﯥ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﭘﻴﺴﻮ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﺷﺘﻪ .ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﺩ ﺩﺍ ﻮﻟﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻟﺨﻮﺍ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻧﻠﺮﻯ ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﻧﻮﺭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ .ﺩ ﭘﻠﻨﯥ ﻟﻰ ﺭﺍﻟﻴﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﻭﮊﻏﻮﺭﻯ ﭼﯥ ﺗﺮ ﺧﺎﻭﺭﻭ ﻻﻧﺪﻯ ﮊﻭﻧﺪﻯ ﭘﺎﺗﻰ ﺩﻯ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩ ﺍﻛﺘﺮﺍﻧﻮ،ﺧﻮﺍﻭ،ﺟﺎﻣﻮ ﺍﻭ ﻟﻮﺍﺯﻣﻮ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻛﻮﻱ. ﺁﻳﺎ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﺎﺭ ﻳﯥ ﺯﻟﺰﻟﻰ ﻭﺭﺍﻥ ﻛﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﻰ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺍ ﻧﺘﻈﺎﺭ ﻭﺑﺎﺳﻲ؟ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺍﻭﺳﻲ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﺭﺗﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺭﺍﻭﻟﻴﻱ؟ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﻧﻪ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﺩﻭﻯ ﺑﯥ ﺩ ﻛﻮﻡ ﻨ ﻧﻪ ﻫﻪ ﻛﻮﻯ ﺧﭙﻠﯥ ﻛﻮﺭﻧ ﺗﻪ ﻧﺠﺎﺕ ﻭﺭﻛﻯ ﺍﻭ ﺎﻭﻧﻳﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻯ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﻭﻯ ﺩ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻟﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻪ ﺩﺍﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻯ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻯ .ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﻋﻴﻦ ﻭﺧﺖ ﻻﺱ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﭘﻮﺭﻯ ﻛﻮﻯ ﺗﺮ ﻮ ﻳﻮ ﺩﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ. ﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﻪ ﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﻴﻨﻰ ﻛﺴﺎﻥ ﺍﻭ ﻟﻰ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻟﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﻧﻔﻮﺱ ﻭﻛﻱ ،ﭼﯥ ﺩﻯ ﺗﻪ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﻭﺍﻳﻲ .ﺩ ﻣﻼﺗ ﻣﻮﺧﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺗﺮ ﻮ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﺗﺮ ﺍﻏﻴﺰﻯ ﻻﻧﺪﻯ ﺭﺍﻭﻟﻰ ﭼﯥ ﺩ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﭘﻮﺭﻩ ﻭﺍﻙ ﻭﻟﺮﻱ. ﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻴﻱ ﭼﯥ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻟﺮﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺧﭙﻞ ﻏ ﻧﻰ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻮﻻﻯ .ﻟﻜﻪ ﺑﻰ ﻛﻮﺭﻩ ﺧﻠﻚ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ. ﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩ ﻧﻳﻮﺍﻟﻰ ﺳﻮﺩﺍﺮﻯ ﭘﻪ ﻪ ﻫﻢ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﻰ .ﺩ ﺑﻴﻠﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻰ ﻛﻤﭙﻨ ﺩ ﺩﻭﻟﺘﻮﻧﻮ ﻣﻼﺗ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻯ ﺗﺮ ﻮ ﻫﻐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻮ ﭘﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻪ ﻭﻯ. ﺩ ﻫﻐﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻮ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﭼﯥ ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻰ ﭘﻪ ﺟﻮﺖ ﻛﯥ ﺍﺭﺯﺘﻨﺎﻛﻪ ﺭﻭﻝ ﻭﻟﺮﻯ ﺩ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳ ﺩ ﻭﺩﯤ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺣﻴﺎﺗﻰ ﺭﻭﻝ ﻟﺮﻯ .ﭘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻧﻮﻯ ﻭﺿﻊ ﺷﻮﻯ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﺴﻲ ﺍﻭﭘﻪ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻜﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎﻥ ﭘﻪ ﺩﻯ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻰ ﭼﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﻧﻴﻮﻛﻮ ﺗﻪ ﻏﻮ ﻛﻴﺩﻯ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻧﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻯ ﻭﻛﻱ .ﺍﻭ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﻛﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻟﻮ ﺍﻭ ﺮﻭﭘﻮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﻮ ﺧﺒﺮﻯ ﻭﻛﻯ .ﭘﻪ ﻴﻨﯥ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺨﻜﯥ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﻪ ﻭﺿﻊ ﻛﻴﺪﻭ ﻧﻪ ﺩ ﺧﻴﺮﻳﻪ ﻣﻮﺳﺴﻮ ﺳﺮﻩ ﺻﻼﺡ ﺍﻭ ﻣﺸﻮﺭﻯ ﻛﻮﻯ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﭘﻮﻫﻴﻯ ﭼﯥ ﺩﻏﻪ ﻣﻮﺳﺴﻰ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪﻯ ﻋﻤﻠﻰ ﻛﻴﻱ ﺗﺮ ﺩﻭﻯ ﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻟﺮﻯ ﺩﺍ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳ ﻛﻤﺰﻭﺭﺗﻴﺎ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﺩﻩ. ﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﺩ ﻳﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺗﻮﺍﻧﻮﻯ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﻮ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻯ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ. ﺩﺍ ﻟﻴﺪﻧﯥ ﺍﻭ ﺍﻭﺭﻳﺪﻧﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺮﻣﻨ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻴﻨﺖ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﺩ ﻟﻪ ﺍﻳﺰﻭ ﻏﻮﺘﻨﻮ ﺍﻭ ﺣﻜﺎﻳﺎﺗﻮ ﻧﻪ ﺩ ﻭﺗﻠﻮ ﻻﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﻯ .ﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻭﺭ ﺑﺨﯥ ﭼﯥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺳﺒﺐ ﻭﺮﻰ.
45
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ .۴ﻴﻭﻧﻜﻰ ﺳﺎﺑﻪ ﺗﺮ ﻴﻧﻰ ﻻﻧﺪﻯ ﻧﻴﺴﯥ ،ﭼﻴﻦ
.٣ﻟﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﻏﻮﻧﻩ
ﻮﻟﻮﻝ ،ﺑﻨﻜﺎﻙ
ﺩﻋﺎﻳﺪﻭ ﻟﻮﻭﺍﻟﻰ ﺍﻭ ﺧﺮﻼﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺣﺎﺻﻼﺗﻮ
.١ﺩ ﺗﻐﺬﻳﯥ ﻮﻟﻰ ،ﻣﺪﺍﺎﺳﻜﺎ
ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ FAO
.٨ﺩ ﺧﻮﻭ ﺩ ﻻﺭﻮﻭﻧﻰ ﻛﺘﺎﺏ ﺩ ﺧﻮﻭ ﺍﻭ ﻛﺮﻫﯥ
.٧ﺩ ﺳﻮﺍﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻯ ﻮﻟﻰ ﭘﻪ ﭘﻴﺮﻭ ﻛﯥ
.۶ﺩ ﻮﺍﻧﺎﻧﻮ ﻛﻠﭗ ،ﺩﻛﻤﭙﻴﻮﺗﺮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻯ
.۵ﭘﻪ ﻧﻬאﻝ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ
46
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ
ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ؟ ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﺎﻡ ﻳﻮﻯ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺗﻪ ﺭﺍ ﺍﻭﻱ. ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻯ ﺍﻭ ﻳﻮﯤ ﻭﺭﭙﺎﯥ ،ﺭﺍﺩﻳﻮ ﺍﻭ ﻳﺎﻳﻮﻭﻳﺐ ﺳﺎﻳﺖ ﺗﻪ ﻳﻮﻩ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩ ﺧﭙﻠﻰ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻭﻟﻴﻜﻲ ﺗﺮ ﻮ ﺧﭙﺮﻩ ﺷﻰ. ﺩ ﺎﻧﻭ ﺍﻳﻜﻮ ﻧﻪ ﻪ ﻭﺍﺧﻠﻰ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻟﻪ ﻭﺯﻳﺮﺍﻧﻮ ،ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻪ ﻴﻨﻪ ﻛﺉ ﺗﺮ ﻮ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﺧﺒﺮ ﻛﻱ ﭼﻲ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﻛﻮﻱ . ﺗﺎﺳﻮ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺎﻥ ﺎﻛﻠﻰ ،ﻫﻐﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺩ ﻟﺮﯤ ﻛﻮﻟﻮ ﻭﻋﺪﻩ ﻛﯤ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻭﻋﺪﻩ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻭﻛﻱ. ﺩ ﻴﻨﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻣﻼﺗ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻱ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻳﻮﻩ ﻟﻪ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻪ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ )ﺩ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﻼﺗ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ( ﺩ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﻮﻳﻲ ﺟﺮﻲ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻳﻮ ﺩ ﮊﻣﻨﯥ ﻟﻴﻚ ﻭﻟﻴﻜﻪ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺩ ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺷﺎﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﻏﻮﺘﻞ .ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩ ﺳﻠﻮﻧﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻻﺳﻠﻴﻜﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﺩﻭﻱ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻭﻝ ﻭﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺍﻭ ﺩﺍ ﮊﻣﻦ ﻟﻴﻚ ﻳﯥ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮﺯﻯ ﺗﻪ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻛ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻫﻢ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪﯤ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻭﻛ. ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻧﻘﺶ ﻪ ﺩﻯ ؟ ﻫﺮﻩ ﻪ ﺍﻭ ﺳﻯ ﺩﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﺑﻴﺎ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ. ﺩ ﺩﻭﻭ ﻟﺴﻴﺰﻭ ﭘﻪ ﺍﻭﺩﻭ ﻛﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﯥ ﺍﻭ ﻜﺎﺭﻩ ﺗﺠﺮﺑﯥ ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﭘﻪ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﻛﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﯤ ﺩﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ. ﭘﻪ ﺩﻯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﺩ ﭘ ﻮﻭﻧﻰ ﻣﺦ ﺗﻪ ﺑﻴﻮﻝ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻭﻟﻜﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ )ﺩ ﻣﻬﺎﺟﺮﻭ ﭘﻪ ﻛﻴﻤﭙﻮﻛﯥ( ﺩ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﺩﺭﻣﻞ ﺎﻳﻮ ،ﺩ ﺳﻮﺍﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﻛﻮﺭﺳﻮﻧﻮ ﺟﻮﻭﻝ ،ﺩ ﻳﺘﻴﻤﺎﻧﻮ ﭘﺎﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺩﻱ ﭘﻪ ﺍﻭﺱ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻣﻴﻠﻮﻧﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻭﻥ ﭘﻪ ﻮﻭﻧﻰ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﻱ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺳﻄﺤﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻧﺴﻠﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺑﻰ ﺳﺎﺭﻯ ﺗﻮﻪ ﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﻣﻮﻣﻰ .ﻳﺮﯤ ﻣﻴﻨﺪﯤ ﺍﻭ ﭘﻼﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻴﻨﻮ ﺳﻴﻤﻮﻛﯥ ﻳﺮﯤ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺎﻟﻲ ﺗﺮ ﻮ ﺩﺩﻭﻱ ﻧﺠﻮﻧﯥ ﺧﭙﻠﻮ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻱ. ﭘﻪ ﺍﻛﺜﺮﻩ ﻭﻝ ﺩﻣﻼﺗ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﺳﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﯥ ﻭﻥ ﺍﺳﺎﻥ ﺍﻭﺳﺎﺩﻩ ﻛﺎﺭ ﻧﺪﻯ ﺍﻭﭘﻪ ﺎﻧﻯ ﺗﻮﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮﺗﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻭﺭﻰ ﭘﻪ ﺍﻭﺩﻭ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﺍﻧﺮﮊﻯ ﺩﻛﺎﺭ ﭘﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛﯤ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻟﻪ ﺧﻄﺮ ﻧﻪ ﻭﻳﺮﻳﻱ .ﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﯥ ﻛﻮﻡ ﺷﻚ ﻧﺸﺘﻪ ﭼﯥ ﻴﻨﻰ ﺧﻠﻚ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﻧﻮﺭ ﺧﻠﻚ ﻭﺭﺗﻪ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﻭﻛﻱ .ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺍﺳﻰ ﻭ ﺍﻧﻴﺮﻝ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺍﻭ ﺩﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻰ ﺩ ﺟﻮﻭﻟﻮﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﻐﻪ ﭼﺎﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺻﻠﺢ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﻭﻱ. ﺁﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ؟ ﻴﻨﯥ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻭﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﺍﻓﺮﺍﻃﻰ ﻭﻝ ﻋﻤﻞ ﻛﻮﻱ .ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻴﻨﯥ ﺧﻠﻚ ﺩ ﻭﻯ ﻧﻪ ﺧﻮﻭﻟﻮ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﻴﻨﯥ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻟﻜﻪ ﺩ ﺑﻢ ﭼﺎﻭﺩﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﺎﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﺍﺭﻭﻱ ﺍﻭ ﻣﺠﺒﻮﺭﻳﯥ ﻛﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻱ ﻏﻮﺘﻨﯥ ﻭﻣﻨﯥ ﺍﻣﺎ ﺩﺍ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﭘﻪ ﺧﻼﻑ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺩﺍ ﺭﺍﺯ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻧﻪ ﺩﻫﻐﯥ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻧﯥ ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻟ ﺑﺮﻳﺎﻟﯥ ﺩﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺻﻠﺤﻪ ﺍﻭ ﺁﺭﺍﻣﻪ ﺗﻮﻪ ﻭﺷﻲ .
ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ؟ ﺩﺍﺑﻪ ﺮﺍﻧﻪ ﻭﯤ ﭼﯧﯥ ﻭﻭﺍﻳﻮ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﮊﺭ ﺗﺮ ﮊﺭﻩ ﺟﻮﻩ ﺷﻲ ﺍﻣﺎ ﻛﻮﻟﻴﻰ ﺷﻮ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺑﻬﻴﺮ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺎﻯ ﺷﻮ ﺍﻭ ﻳﻮﻩ ﻭﻩ ﻫﻪ ﻫﻢ ﻣﻬﻤﻪ ﺷﻤﻴﺮﻝ ﻛﻴﻱ .ﭘﻪ ﺩﻯ ﺎﻯ ﻛﯥ ﻴﻨﯥ ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﺑﻴﺎ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﻻﺭﯤ ﻟﻮﻟﻲ.
47
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ
●
ﺭﺍﻯ ﻭﺭﻛﻱ
ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﻛﯥ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﻲ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻧﺪﻩ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻭﻭﻛﯥ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺩﻯ. ●
ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻭﺍﻭﺳﻲ
ﺩ ﻳﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺩ ﺧﭙﻞ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﻭﺍﻭﺳﻴﻱ ﺍﻭ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻱ .ﻫﻐﻮﻱ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ،ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ ﺗﻞ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﺩﻯ ﭘﻮﺘﻨﯥ ﻭﻛﻱ. ●
ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﻛﺎﺭ ﺍﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ
ﺍﻛﺜﺮ ﹰﺍ ﻋﺎﺩﻯ ﺧﻠﻚ ﺩ ﺮﻭﭘﻮ ﭘﻪ ﻭﻝ ﺳﺮﻩ ﺭﺍﻮﻟﻴﻯ ﺍﻭﺩ ﻳﻮﻱ ﺎﻧﯤ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﯤ ﻛﻮﻱ .ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﺍﻭﺑﻮ ﺩ ﺑﻤﺒﯥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺳﺮﻩ ﻏﻳﻱ ﭼﯥ ﺮﻧﻪ ﺩﺍ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﺣﻞ ﻛﻱ ﻴﻨﯥ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻟﻴﻚ ﻭﺭﭙﺎﻲ ﺗﻪ ﻭﻟﻴﻜﯥ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻼﺯﻣﻴﻨﯥ ﺗﻪ ﺳﻔﺮ ﻭﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﺧﭙﻠﻮ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻲ ﺍﺳﺘﺎﺯﻭ ﺗﻪ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﺩﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩﺍﺭﻭﭘﺎ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﺍﻩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺑﻮﺯﻧﻴﺎﻫﺮﺯﻩ ﻮﻧﻴﺎﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﺳﺮﻩ ﺭﺍﻮﻝ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﻳﻮ ﻮﺭ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺘﺎﺯﻭ ﺗﻪ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻛ ﺍﻭ ﺩﻭﺍﻩ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﺗﻮﺍﻧﻴﺪﻝ ﭼﯥ ﺩﺎﺭ ﭘﻪ ﺩﻧﻨﻪ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﺳﻙ ﺟﻮ ﺍﻭ ﻻﺭ ﻭﻣﻮﻣﻰ ﺍﻭ ﺩﻯ ﻛﺎﺭ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﮊﻭﻧﺪ ﺗﻪ ﺩ ﻳﺎﺩﻭﻟﻮ ﻭ ﺍﺳﺎﻧﺘﻴﺎ ﻭﺭ ﻭﺑﺨﻠﻪ .ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳﻰ ﺩ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﻭﻥ ﺨﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻱ. ●
ﻓﻌﺎﻟﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻭﻛﻱ
ﺩﺍ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻮﻧﺪ ﻛﯥ ﺩ ﻏﻯ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻳﺎ ﻟﻪ ﻫﻐﻮﻱ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻣﻮﺍﻓﻘﻴﺖ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻧﻈﺮ ﭘﻪ ﻭﻝ ﻭﻱ. ●
ﻛﻧﻼﺭﻩ ﺟﻮﻩ ﻛﻱ
ﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻲ ﺟﻮﻭﻝ ﺩ ﻟﻮﻣﻧﻴﻮ ﻣﺮﺳﺘﻮﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﻮ ﺭﺍﻮﻟﻮﻝ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﻳﻮ ﺎﻧﻯ ﺮﻭﭖ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮ ﻟﻜﻪ ﺩ ﻮﻭﻧﻰ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ ،ﻮﻭﻧﻜﻮ ،ﻳﻮ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻯ ﺍﻭ ﺧﻮﻧﺪﻭﺭ ﻛﺎﺭ ﻭﻱ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﺍ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﻧﻪ ﺩﻩ ﻛﻪ ﻳﻮﻮﻙ ﭼﯥ ﻮﻭﻧﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﻫﻐﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻛﻮﺭﻧﻰ ﻮﻟﻰ ﺟﻮﻛﻱ ﭼﻰ ﻮﻭﻧﻰ ﺗﻪ ﻧﻪ ﺷﻰ ﺗﻼﻯ. ●
ﻛﻮﺭﻧ ﺗﺮﺑﻴﻪ
ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﻳﺮﻩ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺍﻭ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﻧﺪﻩ ﻳﻌﻨﻰ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺍﻭ ﭘﺎﻟﻨﻪ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻟﺮﻱ .ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻭﺭﻨﻰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻣﻮﺭﺎﻧﻰ ،ﻧﻴﺎﺎﻧﯥ ،ﺗﻮﻯ ﺎﻧﯥ ﺍﻭﺗﺮﻭﺭ ﺎﻧﻰ ﻲ ﺑﻴﻠﯥ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻧﺴﻞ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﺭﻭﺯﻯ ﺍﻭ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻳﯥ ﻛﻱ . ﺩﺭﺍﺑﻌﯥ ﺑﻠﺨﯥ ﺩ ﺭﻭﻏﺘﻮﻥ ﺍﻛﺘﺮﺍﻥ ﺍﻭ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﭘﺎﻝ ﭘﻪ ﺗﯧﺮﻭﻛﯥ ﺩ ﺭﺍﺑﻌﯥ ﺑﻠﺨﯥ ﺭﻭﻋﺘﻨﻮﻥ ﺩ ﻛﺜﺎﻓﺎﺗﻮ ﻳﻮ ﺍﻃﺎﻕ ﻭ ﺍﻭ ﻫﻴ ﭼﺎ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﭘﺎﻡ ﻧﻪ ﻛﺎﻭﻩ.ﺍﻛﺘﺮﺍﻧﻮﺍﻭ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﭘﺎﻟﻮﻫﻐﻪ ﭘﺎﻙ ﻛ ﺍﻭ ﺩﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺩ ﺷﻴﺪﻭﺧﻮﻟﻮ ﺎﻯ ﻳﻲ ﻨﯥ ﺟﻮﻛ ﺍﻭ ﺩﻭﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻴﻱ..
ﺩ ﺭﺍﺑﻌﯥ ﺑﻠﺨﯥ ﭘﻪ ﺭﻭﻏﺘﻮﻥ ﻛﻲ ﻣﺪﺭﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻛﺎﺑﻞ
48
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ؟ ﺁﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﺩﺍﺳﻰ ﻳﻮ ﻮﻙ ﭘﻴﮋﻧﯥ ﭼﯥ ﺩﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻰ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺷﻮﯤ ﻭﻱ؟ ﻪ ﻭﺧﺖ ﺍﻭ ﻨﻪ؟ ﺁﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮﺗﻪ ﻳﯥ ﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭﻟﻮﺩ؟ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﭘﻪ ﺎﻭﻧﻳﺘﻮﺏ ﻛﯥ ﻪ ﻭﻝ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﻮﺭﻩ ﺩﻩ؟ ﺮﻧﻪ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻻﻱ ﺷﻲ؟ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻣﻬﺎﺭﺗﻮﻧﻪ ﻟﺮﻱ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ﻳﺮ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﻳﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ .ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ! ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺍﻭ ﻣﺮﺳﺘﻴﺎﻟﯥ ﺩ ﮊﻭﻧﺪﺍﻧﻪ ﻳﻮ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻪ ﺍﻧﻭﻝ ﺩﺍﺩﻯ ﭼﯥ ﻫﻴ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺎﻥ ﺗﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ ﺑﻞ ﭼﺎﺗﻪ ﻪ ﻧﻪ ﺭﺳﻮﻯ. ) ﺭﺍﻟﻒ ﻭﺍﻟﺪ ﻭﺍﻣﺮﺳﻦ( ﺷﺒﻜﻪ ﻪ ﺷﻰ ﺩﻩ؟ ﻫﺮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻰ ﺩ ﻳﻮﯤ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻪ ﭼﺎ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﯤ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻫﻐﯥ ﺩ ﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﭼﺎ ﺗﻪ ﻣﺦ ﻭﺭﻭﺍﻭﻱ ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﻣﻬﺎﺭﺗﻮ ،ﺗﻮﺍﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻛﻴﻱ .ﻫﺮ ﻮﻣﺮﻩ ﭼﯥ ﻭﺍﻭﺭﻯ ﻫﻐﻮﻣﺮﻩ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﭘﻪ ﻴﺮ ﻧﻮﺭ ﺧﻠﻚ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﻏﻮﻧﺪﻯ ﻣﺤﺮﻭﻣﻴﺘﻮﻧﻪ ﻟﺮﻱ .ﭼﯥ ﺩﺍ ،ﺩﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﭘﻪ ﺍﻳﻜﻮ ﺍﻭ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺻﺪﻕ ﻛﻮﻱ. ﭘﻪ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﺩ ﺍﻳﻜﻮ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻮﻭﻧﻪ ﻭﺍﻳﻲ .ﺩ ﺩﺩﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﺭﺗﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﺩﻏﻮ .ﺗﺎﺭ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮ ﭘﯧﻞ ﺷﻮﻱ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻳﻮ ﺟﺎﻝ ﺟﻮﻭﻱ. ﻭﻝ ﻭﻝ ﺷﺒﻜﯥ ﻭﺟﻮﺩ ﻟﺮﻱ ﻴﻨﯥ ﻳﯥ ﻭﯤ ﻟﻜﻪ ﺩ ﺳﻴﻤﻲ ﺩ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺗﺮﻣﻨ ﺍﻭ ﻏﻲ ﻟﻜﻪ ﺩ ﻮﻭﻧﻜﻮ ﺩ ﺍﺗﺤﺎﺩﯤ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ RAWAﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻮﻭﻧﻜﻮ ﻣﻠﻰ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ .ﺷﺒﻜﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺍﻳﻜﯥ ﺩ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ،ﺗﻴﻠﻔﻮﻥ ﺍﻭ ﻛﻤﭙﻴﻮﺗﺮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻴﻨﻮﻱ .ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺷﺒﻜﻪ ﻛﻲ ﻭﻥ ﭼﯥ ﻭﺭﺗﻪ ﻣﻮﺧﯥ ،ﻋﻘﻴﺪﯤ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻭﻟﺮﻱ،ﺳﻱ ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻰ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺍﻭ ﺎﻧﻯ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﻭﺭﻲ. ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ؟ ﺗﺎﺳﻮﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺑﻴﻠﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﯥ ﻟﺮﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﺩ ﺷﺒﻜﯥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ؟ ﺁﻳﺎ ﺩ ﻮﺍﻧﻮ ﻣﻴﻨﺪﻭ ﻳﻮﻩ ﻟﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺩﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ؟ ﺁﻳﺎ ﺩ ﺑﺰﺮﺍﻧﻮ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺩ ﭘﻴﺪﺍﻭﺍﺭﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻮﻱ؟ ﺁﻳﺎ ﻛﻠﻪ ﻣﻮ ﻫﻪ ﻛﻯ ﭼﯥ ﺩﻳﻮﻱ ﻣﺴﻠﯥ ﺩ ﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎ ﻧﻔﻮﺫﻩ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺎﻥ ﻭﺭ ﻭﭘﻴﮋﻧﻲ؟ ﻛﻠﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻰ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻛﻱ ﭼﯥ ﺩﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻰ ﺑﻴﻼﺑﻴﻞ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺩ ﺧﺒﺮﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺭﺍ ﻏﻮﺘﻞ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ؟ ﺩﺑﻴﻠﮕﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻮ ﻛﻨﻔﺮﺍﻳﺲ ﻳﻮ ﺍﻛﺘﺮ ﺩﻳﻮﻩ ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﻧﻪ ﻳﻮ ﻭﺯﻳﺮ ﻟﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻪ ﺍﻭ ﻳﻮﺗﻦ ﺩﺑﺎﻧﻔﻮﺫ ﻭﺧﻠﻜﻮﻧﻪ ﺭﺍﻏﻮﺍﻯ ﺗﺮ ﻮ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺗﺮ ﻳﻮﻩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ ﺑﺎﻧﺪ ﻭﻏﻴﻱ ﺩﻏﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﺷﭙﻜﻪ ﺟﻮﻭﻯ ﺗﺮ ﻮ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰﻯ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮ ﯤ ﻭﻛﻱ ﺩﺑﻴﻠﮕﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﻮ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﻳﻮﻩ ﻮﻟﻨﻪ ﺩﻩ ﭼﻪ ﺩﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻰ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ) ﺩﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻰ ﮔﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ( ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﺩﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺟﻮﻩ ﺷﻮﻱ ﺩﻩ ﺩﺍﺩﻮﻟﻨﻮ ﺍﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻮ ﺷﺒﻜﻪ ﺩﻩ . ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﭘﻪ ﻫﺮﻩ ﺍﻭﻭﻧﻰ ﻛﻲ ﺳﺮﻩ ﻭﻭﻳﻨﻲ ﺍﻭ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﻛﻭﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻮﻱ .ﺩﻭﻱ ﻭﻟﯥ ﺩﺍﻛﺎﺭﻛﻮﻱ ؟ ﺩﺩﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻭﻟﻮ ﻣﺦ ﺗﻪ ﺑﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﻣﻮﺧﻪ ﻳﻲ ﻳﻮﻩ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻮﻝ ﺩﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﻛﻴﻰ .ﻫﻐﻮﻱ ﻳﻮﻩ ﺷﺒﻜﻪ ﻜﻪ ﺟﻮﻭﻯ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺩﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻳﻮ ﺎﻱ ﻛﻴﺪﻭﻛﯥ ﻗﻮﻱ ﻛﻴﯤ ﺍﻭ ﻏ ﻳﻲ ﻻﺯ ﺯﻭﺭ ﻣﻮﻣﻰ :
49
ﺭﺍﻭﺍ: ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﻮ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﭘﻪ ﺍﻭﺳﻨﻲ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩ ﺗﺨﻨﻴﻚ ﺩﭘﺮﻣﺨﺘﮓ ﻟﻪ ﺑﺮﻛﺘﻪ ﺩﺷﺒﻜﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻩ ﺁﺳﺎﻧﻪ ﺷﻮ ﯤ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮﻩ ﻫﻴﻮﺍﺩﻧﻪ ﺑﻞ ﺗﻪ ﻭﻏﺰﻳﻱ ﻜﻪ ﺷﺒﻜﯥ ﻏﻮﻧﯤ ﻧﻪ ﭘﺮﺍﻧﻴﺰﯤ ﺍﻭ ﺩﻓﺘﺮﻭﻧﻪ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﻣﺠﺎﺯﻱ ﺷﺒﻜﻮ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﺎﺩﻳﯤ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺷﺒﻜﻮ ﻛﯥ ﺩﻫﻐﻮ ﻏﻱ ﻳﻮ ﺑﻞ ﻧﻪ ﻭﻳﻨﻰ ﺍﻣﺎ ﺩﻭﻳﺐ ﺳﺎﻳ ﭘﻪ ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﭼﻪ ﺩﻮﻟﻲ ﻧ ﻛﻤﭙﻴﻮﺗﺮﻭﻧﻪ ﺳﺮﻩ ﺗﻟﻲ ﺩﻱ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻰ ﭼﻪ ﻳﻮﻩ ﺷﺒﻜﻪ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺷﻲ . ﻳﻮﻩ ﺑﻠﻪ ﺑﻴﻠﮕﻪ ﺩ ﻳﻮﺑﻞ ﻏﻴﺮﻱ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﻩ ﻫﻐﻪ ﯥ ﭼﯥ ﺗﺮ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻗﺎ ﻧﻮﻧﻮ ﻻﻧﺪﻯ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ ( ﭼﯥ ﺩﻧﻯ ﻮﻟﯥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻲ ﺍﻭﻏﻴﺮﻯ ﻣﺴﻠﻤﺎ ﻧﺎﻧﯥ ﻰ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻲ ﻴﻨﮕﻮﻯ .
ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ؟ ﻫﺮﻮﻙ ﺑﻞ ﭼﺎﺗﻪ ﺭﺳﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ .ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺩﻩ ﻛﻠﻪ ﻭﺧﺖ ﭼﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﺍﻭﺑﺎﻛﻮﻡ ﻧﻈﺮﻭﻟﺮﻯ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﻻﺳﻲ .ﻛﻠﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺧﺒﻠﻮ ﭼﺎﭘﻴﺮﻭﺍﻟﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﭘﻮﺘﻰ . ● •
ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻢ ﻳﻮﻩ ﺷﻮﺭﺍ ﺍﻭ ﻛﻠﭗ ﭘﻴﮋﻧﯥ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻧﻪ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﻟﻴﺪﻩ ﻛﺎﺗﻪ ﻛﻮﻝ.. ﺍﻭﻳﺎ ﻫﻢ ﺗﺎﺳﻮﻣﺠﻠﻮ ،ﻭﺭﭙﺎﻧﻮ ﺭﺍﺭﻳﻮ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻐﻪ ﺎﻯ ﻧﻪ ﻣﻮﻻﺱ ﻻﺱ ﺭﺳﻴﻯ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺍﻋﻼﻧﻮ ﻧﻪ ﺍﻭ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺧﭙﺮﻳﻱ .
•
ﺍﻭ ﻳﺎﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﭼﯥ ﺩﺍﻧﺮ ﻧﻴ ﺨﻪ ﺮﻧﮕﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺑﻞ ﻮﻙ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﻟﺮﻯ ﭘﻴﮋﻧﯥ ﻜﻪ ﻛﻠﻪ ﻭﺧﺖ ﺗﺎﺳﻮ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻮ ﺨﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻏﻮﺍﻱ ﺍﻧﺘﺮﻧﻴﺖ ﺩﻟﻮ ﺍﻭﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﺩﭘﻴﺪﺍﻟﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﺎﻯ ﺩﻯ .
•
ﺍﻭ ﻳﺎ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮ ﻛﻠﭗ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻳﻮﻩ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺟﻮﻩ ﻛﻱ .ﻓﻘﻂ ﻳﻮ ﻋﺎﺩﻯ ﺷﺨﺺ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﻲ ﺩﻮﻟﻨﻲ ﺩﺟﻮﻳﺪﻭ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻱ .ﺩﻳﻮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻜﻪ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺳﺘﻮﻧﺰ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﻳﻮ ﺧﺒﺮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺳﺮﻩ ﮔ ﺍﻭ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺍﻭ ﻣﻼﺗﻳﻲ ﻭﻛﻱ .
50
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ
ﺯﻩ ﻭﺭﻩ ﭘﻠﻮ
ﻧﺴﺮﻳﻦ ﮔﺮﺍﺱ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﻮﻯ .
ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺍﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﺮﺍﺱ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠١ﺩﺍﮔﺴﺖ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎﺉ ﻮ ﺳﺮﻩ ﻫﻐﻰ ﺳﻴﻤﯥ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﺭﺳﻴﺪﯤ ﭼﯥ ﺩﻃﺎﻟﺒﻮ ﺿﺪ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺊ ﻮﺍﻭﺍﻛﻮ ﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮﺍﻛﻨﺘﺮﻭﻟﻴﺪﻩ ،ﻫﻐﻰ ﻭﺭﻳﯥ ﻭﻳﺴﺘﻠﯥ ﻭﯤ .ﻴﻜﺮﻯ ﺋﻲ ﻧﻪ ﻭﺍﻏﻮﺳﺘﻰ ﺍﻣﺎ ﭘﻄﻠﻮﻥ ﺋﻲ ﺍﻏﻮﺳﺘﻰ ﺍﻭ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﻱ ﻛﻯ ﻭﻭ ﺳﮕﺮﻳﺖ ﻳﻲ ﻜﻮﻝ ﺩﺧﭙﻠﻰ ﻋﻘﻴﺪﯤ ﻟﻪ ﻭﻳﻠﻮ ﻧﻪ ﺷﺮﻣﻴﺪﻩ ﻟﻪ ﺩىﺴﺮﻩ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺩﺧﭙﻞ ﻭﻃﻦ ﭘﻪ ﻋﻨﻌﻨﺎﺗﻮ ﻪ ﭘﻮﻫﻴﺪﻩ ﺍﻭ ﺩﺭﻧﺎﻭ ﻳﻲ ﻭﺭﺗﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ ،ﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻛﻠﻜﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ .ﻳﻮﻩ ﭘﻮﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻪ ﺍﻭ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻭ ﻛﻠﺘﻮﺭ ﭘﻮﻩ ﻪ ﺩﻩ ﺩﺍﻭ ﻭ ﺩﺫﺧﻴﺮﻭ ﺍﻭ ﻛﺘﺎﺑﻮ ﻟﻪ ﻭﻳﺶ ﻧﻪ ﻧﻴﻮﻟﻲ ﺑﻴﺎ ﺩﻟﻮﻭ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻮ ﺗﺮ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﭘﻮﺭ ﺧﺪﻣﺘﻮﻧﻪ ﻛﻱ .ﻫﻴ ﻛﺎﺭﻧﺴﺮﻳﻦ ﺗﻪ ﻟ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻳﺮ ﻧﺪﻯ .ﭘﻪ ﻭﻛﺘﻮﺏ ﻛﯥ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﻭ ﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﺩﺭﻟﻮﺩ .ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻳﺎﺩﺭﺍﻭﯤ ﺯﻩ ﺩ ١٩۵٠ ﺍﻭ ١٩۶٠ﻛﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﺩﻳﻮ ﻧﻮﺭ ﻣﺎﻟﯥ ﻧﺠﻠ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻟﻮﻳﺪﻡ ﻮﻧﻲ ﺗﻪ ﺗﻠﻢ ﺍﻭ ﺭﺍﺗﻠﻢ ﺍﻭ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﻣﻠﮕﺮﻭ ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﻰ ﻟﻮﺑﯥ ﻛﻮﻟﻰ ﺍﻭ ﺩﻧﺠﻮﻧﻮ ﻣﻠﮕﺮﻭ ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺍﻭ ﺭﺳﺘﻮﺭﺍﻧﺖ ﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻧﻮﻛﺎﻧﻮ ﺑﻪ ﻣﻮﺭﻧﮓ ﻭﺍﻫﻪ ﺍﻭ ﻟﻨﯤ ﻟﻤﻨﯥ ﺑﻪ ﻣﻮ ﺍﻏﻮﺳﯥ ﺍﻭ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﻳﺌﺲ ﺍﻭ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺮﺍﺱ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠٣ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻧﻴﻮ ﻳﺎﺭﻙ ﻛﯥ ﻮ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﻮﻟﻨﻮ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﻛﯥ ﺍﺳﺘﺎ ﺯﻳﺘﻮﺏ ﻛﺎﻭﻩ ،، ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺮﺍﺱ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩۶۴ﺩﻳﻮﻩ ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ ﺑﻮﺭﺱ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻯ ﺩ ﺑﺒﺮﻭﺕ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ﺗﻪ ﻭﻻﻩ ﺍﻭ ﻫﻠﺘﻪ ﺩﺧﭙﻞ ﻣﻴﻩ ﮔﺮﺍﺱ ﺳﺮﻩ ﺁﺷﻨﺎﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﺩﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺩﭘﺎﻯ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﻭﺍﻩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﻭﻻﻝ ﺍﻭ ﻳﻮ ﺯﻭﻯ ﻳﻲ ﺩﻧﻴﺎ ﺗﻪ ﺭﺍﻭ . ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻳﻲ ﺩﻛﻤﭙﻴﻮ ﺗﺮ ﺍﻭ ﺩﭼﺎﺭﻭ ﺩ ﺍﺩﺍﺭﻯ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻮﻟﻪ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻳﻲ ﻫﻴﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ ﻭﻭ ﻫﻴﺮﻛﻯ ﺍﻭ ﻫﻴ ﻛﻠﻪ ﻳﻲ ﺩﺍﻓﻜﺮ ﻧﻪ ﻛﺎﻭﻩ ﭼﯥ ﻟﻪ ٣٧ﻛﺎﻟﻮ ﻭﺭﺳﺘﻪ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎﺧﻴﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺗﻪ ﺭﺍﺳﺘﻨﻪ ﺷﻲ .ﺷﺎﻭﺧﻮﺍ ﻟﺲ ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﺩﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﺮ ﮊﺭﻳﻲ ﭘﺎﻡ ﺷﻮ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ ، ﻫﻐﯥ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﻧﺠﻮﻧﻮ ﺩﻟﻮﻣﻯ ﻮﻧﻰ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻭﻟﻴﻜﻞ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻳﻲ ﺩ ﻗﺪﻡ ﻫﺎﻯ ﺁﺷﺘﻰ ﺩ ﭘﺨﻼﻳﻨﯥ ﮔﺎﻣﻮﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮ ﻟﻴﻚ ﻻﻧﺪﯤ ﻳﻮ ﻛﺘﺎﺏ ﻭﻟﻴﻜﻲ ﻫﺮ ﻮﻣﺮﻩ ﺑﻪ ﭼﯥ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﻳﺮ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻝ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺎﻭﻩ .ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠٠ﻛﯥ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺩ ﺗﺎﺟﻜﺴﺘﺎﻥ ﭘﻼﺯﻣﻴﻨﯥ ﺩﻭﺷﻨﺒﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻛﯥ ﮔﻭﻥ ﻭﻛ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻮ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﻛﺎﻭﻩ ؟ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻧﻈﺮ ﻭﯤ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮ ﻣﻨﻠﻴﻚ ﻭﻟﻴﻜﻞ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ ﺩﻮ ﺩﻻﺯﻣﻲ ﺣﻘﻮ ﻗﻮﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ ﺩﻏﻪ ﮊﻣﻨﻠﻴﻚ ﺩﻧﺴﺮﻳﻦ ﮊﻭﻧﺪ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛ ، ﻫﻐﯥ ﺍﻭ ﻣﻠﮕﺮﻭ ﻳﻲ ﻟﻪ ﺧﻠﻜﻮﻧﻪ ﻭﻏﻮﺘﻞ ﺗﺮ ﻮ ﺩﺩﻱ ﻟﻴﻚ ﭘﻪ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﺳﺮﻩ ﺧﭙﻞ ﻣﻼﺗ ﺮﮔﻨﺪ ﻛﻱ ﺍﻭﺩﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺸﺮﺍﻧﻮ ،ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺍﻭ ﻣﻠﮕﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﻲ ﻭﻛﺘﻞ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻳﻲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺗﻪ ﺳﻔﺮ ﻭﻛ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻟﻜﻪ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﻨﻮ ،ﻣﻠﻜﺎﻧﻮﻗﻮﺍﻣﺎﻧﺪﺍﻧﺎﻧﻮ ،ﺍﻭ ﺑﺰﮔﺮﺍﻧﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻛﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﻱ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﻪ ﺧﻠﻜﻮﺑﺎﻧﺪﯤ ﺩﺩﻱ ﮊﻣﻨﻠﻴﻚ ﭘﻪ ﭘﻴﺰ ﻧﺪﻧﻪ ﻛ ﻳﺮ ﻛﺍﻭﻭﻧﻪ ﺎﻟﻠﻲ ﺩﻱ ﻴﻨﻰ ﻭﺧﺖ ﺧﻠﻜﻮ ﻫﻐﯥ ﺗﻪ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺩﻟﻮﻭﻭ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺧﺎﻭﻧﺪﻩ ﺩﻩ ﺩﺷﻚ ﭘﻪ ﺳﺘﺮﮔﻪ ﻛﺘﻞ ﺮﻧﮕﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻳﺮﻩ ﻣﻮﺩﻩ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﻭﻩ ﻧﻮ ﺩﺍﻣﻌﻨﻰ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺑﺎﻭﺭﺎﻧﺘﻪ ﺭﺍﻭﮔﺮ ﻮﯤ ﻫﻐﻪ ﻭﺍﻳﻲ ..ﺯﻩ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻡ ﭼﯥ ﺩﻮ ﺍﺭﺯﺘﻮﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻡ ﺍﻭﻏﻮﺍﻡ ﭼﯥ ﯥ ﺧﭙﻞ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﻭﻟﺮﻱ (( ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺩﻣﻈﺎﻫﺮﻭ ﭘﻪ ﻻﺭﻩ ﺍﭼﻮﻟﻮ ﺩ ﻭﺭﭙﺎﻮﺗﻪ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻨﻮﺩﻭﻳﻨﺎ ﻭﭘﻪ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺍ ﻭﻏﻮﻧﻭﺗﻪ ﭘﻪ ﺣﺎﺿﺮﻳﺪﻭ
51
ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ :ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﺩﺍﻧﺘﺮ ﺷﺒﻜﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺍﻧﻴﺴﺘﻠﻮ ﺧﭙﻠﯥ ﻣﺒﺎ ﺭﺯﻱ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻱ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺩﺩﻱ ﻮﻟﻮ ﻫﻮ ﺍﻭ ﺯﻳﺎﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﺩﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﻳﺎﺩﻛﯥ ﻳﻮ ﺎﻧﮕﻯ ﺎﻯ ﻟﺮﻱ ﻫﻐﻪ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﭼﻰ ﺩﻗﺪﺭﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﭘﻪ ﻭﺭ ﺩﭘﺨﻮﺍﻧﯥ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻮﻗﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻪ ﻭ ﻧﻮﯤ ﻣﻮﻗﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﻪ ٢٢ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ ٢٠٠١ﻛﯥ ﻭﺍﺧﻴﺘﻞ ﺷﻮ ﻧﺴﺮﻳﻦ ﻭﻭﻳﻞ ﻣﻮﻧ ﻭﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﺎﻏﻠﻰ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮﺯﻱ ﺳﺮﻩ ﻛﺘﻨﻪ ﻭﻛﻭ ﺍﻭ ﺩﻓﺘﺮ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ١۵ﺩﻗﻴﻘﯥ ﻭﺧﺖ ﺭﺍﻛ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻭﺭﻏﻠﻮ ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﻣﻮﻧ ﺩﺭﯤ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻭﺳﺎﺗﻠﻮ ﺎﻏﻠﻲ
ﻛﺮﺯﻱ ﺩﻧﺴﺮﻳﻦ ﭘﻪ ﮔﻭﻥ ﺩﭘﻨﻮ ﺤﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﻮﻩ ﺎﻧﮕﻯ ﻏﻮﻧﺪﻩ ﻭﻛﻩ ﺍﻭ ﺩﻗﻠﻢ ﺑﻪ ﺭﺍﻏﻮﺘﻠﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﯥ ﭘﻪ ﮊﻣﻨﻠﻴﻚ ﻛﯥ ﻻﺱ ﻟﻴﻚ ﻭﻛ ، ﺍﻭ ﺩﺍﻛﺎﺭ ﺩﻮﻟﻮ ﺩﺣﻴﺮﺍﻧﺘﻴﺎ ﺳﺒﺐ ﻭﮔﺮ ﻴﺪ .ﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮﺯﻱ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﻲ ﺩﻮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺯﻣﻮﻧ ﺩﺩﻭﺩ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﻭﺩﺍﺳﻼﻣﻲ ﻗﻮﺍﻳﻴﻨﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻛﺎﺭﺩﻯ :ﻧﺴﺮﻳﻦ ﻭﻭﻳﻞ :ﺩﺍ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻮ ﺗﻪ ﻳﻮ ﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺩﻯ ،ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ ﻭ ﭘﻠﻮﻳﺎﻧﻮ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﻫﻮ ﺍﻭ ﺯﻳﺎ ﺭﻭﻧﻮ ﻣﺰﺩ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﺗﺮ ﻻﺱ ﻛ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠۴ﺩﺟﻨﻮﺭﻯ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﻧﻮﻱ ﺍﺳﺎﺳىﻘﺎﻧﻮﻥ ﻮ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺗﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﺭﻛﻝ .
52
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﺻﻠﺤﯥ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮﻧﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻮﻝ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻥ ﻳﻲ ﭘﺮﺗﻪ ﺩﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺒﺮ ،ﻣﺬﻫﺐ ﮊﺑﯥ ﻧﻮ ﻛﻢ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺍﻭ ﻗﻮﻡ ﻧﻪ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﯥ ﻧﻪ ﻟﺮﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺩﻱ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﺩﺍﺟﺮﺍﻭﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﺗﻭﻥ ﺍﻭ ﮊﻣﻨﻠﻴﻚ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﭘﻪ ﻗﺎﻧﻮ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﻧﻳﻮאﻝ ﻣﺮﻭﺝ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﻝ ﭘﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﻭﭘﻴﺰﻧﺪﻝ ﺷﯥ .ﻭﻟﯥ ﻫﺮ ﻮﻙ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﯤ ﻛﻮﻱ ؟ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻳﻲ ﻟﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﻛﻮﻱ ،ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﻧﻮﺭ ﻫﻢ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪﻱ ﭘﻮﻩ ﺷﻲ .ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻫﻮﻧﻜﻲ ﺩﻱ .ﻜﻪ ﻛﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﭘﻮﻩ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﺮ ﻨﮓ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺩﺭ ﻧﺎﻭ ﻭﻟﺮﻱ ﻧﻮﺩﻭﻱ ﺑﻪ ﺩﺻﻠﺤﻲ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﻭ ﺑﺎﻭﺭﻧﻪ ﻙ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﻟﺮﻱ . ﺩﺍﭘﻪ ﺩ ﻣﻌﻨىﺪﻱ ﭼﯥ ﺟﮕﻩ ﻟ ﻇﻠﻢ ﻟ ﻜﺮ ﺍﻭﺗﺎﻭﺗﺮﻳﺨﻮﺍﻟﻲ ﻟ. ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﻓﻐﻨﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻧﻮﻯ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ ﻫﻐﻪ ﻪ ﺷﻲ ﺩﻯ ؟ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﺭﺍﻏﻠﻲ ﺩﻯ؟ . ﻨﮕﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻮﻱ ﺍﻭﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻕ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﭘﻪ ﻭﺭﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﺩﻛﻮﻣﻮ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮ ﺳﺒﺐ ﮔﺮﻲ ؟ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻪ ﺩﻱ ﺍﻭﻟﻪ ﻛﻮﻡ ﺎﻯ ﻧﻪ ﺭﺍﻏﻠﻲ ؟ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﻧﺴﺎﻧﻮ ﺩﺍﺳﺎﺳﻰ ﺍﺭﺯﺘﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻮﻱ ﺩﺩﺭﻙ ﻟﻪ ﻗﻮﯤ ﻧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮﻱ ﺩﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺍﺭﺯﺘﻮﻧﻮ ﻣﻔﻜﻮﺭﻩ ﺩﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮﺳﺮﻩ ﻳﻮﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩﻩ ﻭﻩ ﺍﻭ ﺩﻧ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﻛﻠﺘﻮﺭ ﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻭﻛﯥ ﻣﻮﺟﻮﺩﻩ ﺩﻩ ﻣﻘﻜﻮﺭﻩ ﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭﺳﺮﻩ ﻫﻐﻪ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﻏﻮﺍﻱ ﺳﺘﺎﺳﺮﻩ ﻭﺷﻲ ،،ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﺍﺩﻳﺎﻧﻮﻛﯥ ﺳﺮﻩ ﮔﺩﻱ . ﺍﻓﺮﻳﻘﺎﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺍﺭﺯﺖ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺍﺳﻼﻡ ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻴﺮﻭﺍﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭﺩﭘﺮﺩﻭﻧﻪ ﻣﻼﺗﻛﻮﻱ .ﻋﻴﺴﻮ ﻳﺎﻥ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻴﺴﻰ ﻭﻳﻠﻲ ﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﻫﻐﻪ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﻧﻮﺭﻳﻲ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﺮﻩ ﻭﻛﻱ ،،ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺑﻨﺴ ﺩﺍﺩﻱ ﭼﯥ ﻮﻝ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻥ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺳﺮﻩ ﻧ ﺗﻪ ﺭﺍﻲ ﺍﻭﻫﻴ ﻮﻙ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭﻧﻈﺎﻣﻲ ﻮﺍﻙ ﻟﻪ ﺩﻭﻱ ﻧﻪ ﺩﺍ ﺣﻘﻮﻕ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺍﺧﻴﺴﺘﻠﻲ .ﺩﺩﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻱ ﻟﻪ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺍﻭ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﮊﻭﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﮊﻭﻧﺪ ،ﺩﻋﻘﻴﺪﻭ ﺍﻭﻏﻮﺘﻨﻮ ﺮﮔﻨﺪﻭﻝ ﺩﺩﻳﻦ ﺍﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻮﻝ ﺍﻭﺩ ﺍﻳﻜﻮ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﺩﺩﻭﻱ ﺩﺧﻮﯥ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ .ﻧﻮ ﺩﺑﺸﺮ ﺍﺭﺯﺘﻮﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﻧﻮﻱ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻧﺪﻩ ،ﺩﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻲ ﺍﻧﻘﻼﺑﻮ ﭘﻪ ﺗﺮ ﻛﻲ ﻳﻌﻨﻲ ٢٠٠ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮﻱ ﺩﻭﻩ ﭘﻴﯤ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺩﻭﻫﻤﻪ ﺟﮕﻩ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴﺪﻩ .ﭘﻪ ﺩﻱ ﺟﻩ ﻛﻲ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﻛﺍﻭﻧﻪ ﻇﻠﻤﻮﻧﻪ ﺍﺭ ﺍﻭ ﻭﺣﺸﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﭼﻲ ﻳﺮﻭﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﺩﺍﺳﻰ ﻛﺎﺭﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺩﺍ ﺭﺍﺯ ﭘﻴﻪ ﺑﻴﺎﺗﻜﺮﺍﺭ ﻧﻪ ﺷﻲ .ﺩﻮﻟ ﻧ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﺩﻣﻠﮕﺮﻣﻠﺘﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺮﻛﯥ ﺳﺮﻩ ﺭﺍﻮﻝ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻳﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻩ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺩﻫﻐﻮﺁﺯﺍﺩ ﻭﺍﺭﮊﺘﻮﻧﻮ ﻮﻟﮕﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﻮﻟﻮ ﺍﻧﺴﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨ ﮔﻩ ﺩﻩ .ﺩﺧﻮ ﻰ ﺎﻯ ﺩﻩ ﭼﻰ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﺍﻟﻴﻨﻮﺭ ﺭﻭﺯﻭﻟﺖ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﻫﻐﻪ ﻛﻤﻴﺴﻮﻥ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﻩ ﭼﯥ ﺩﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻳﻲ ﻭﻟﻴﻜﻠﻪ .
54
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻟﻴﻨﻮ ﺭﻭﺯﻭﻟﺖ ﺩﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺟﻤﺌﻬﻮﺭﺭﺋﻴﺲ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﻭﻩ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻣﻴﻩ ﻳﻲ ﻣﺷﻮ ﻧﻮ ﻫﻐﯥ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﺗﺮ ﻮ ﺩﺧﭙﻞ ﻣﻴﻩ ﻛﺎﺭﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭﻟﻪ ﺩﻱ ﻛﺒﻠﻪ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﻮﻣﻧﯥ ﻣﻼﺗﯤ ﺷﻮﻩ . ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻟﻮﻣﻧ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻭﻩ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﻲ ﻭﺭﺗﻪ ﺭﺍﯤ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮﻱ ﺍﻭﺩﻮﻟﻮ ﺩﻣﻨﻠﻮ
ﺍﻟﯿﻨﻮﺭ ﺭﻭﺯﻭﻟﺖ ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﻳﺌﺲ ﻣﺮﻣﻦ ﻭﻩ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻣﻴﻩ ﻳﻲ ﻣﻴ ﺷﻮ ﻧﻮ ﭘﺮﻳﻩ ﻳﻲ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻣﻴﻩ ﻛﺎﺭ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻱ ﻧﻮ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﻮﻣﻧ ﭘﻠﻮ ﺷﻮﻩ.
ﻭ ﻭﮔﺮﻴﺪﻩ .ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﭘﺮ ﻫﻐﻲ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻛﺎﺭﻭﻛ ﺩﺩﻱ ﻛﺎﺭﻣﻮﺧﻪ ﺩﺍ ﻭﻩ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻫﻐﯥ ﺩﻣﻌﻨﯥ ﻭﺿﺎﺣﺖ ﻭﺷﯥ
ﺗﺮ ﻮﭘﻪ ﻭﻳﻠﻮ ﺍﻭ ﭘﻮﻫﻴﺪﻭﻛﻲ ﻳﻲ ﻛﻮﻣﻪ ﺷﺘﻮﻧﺰﻩ ﻧﻪ ﻭﻱ .ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﺮ ﻛﺎﺭ ﻭﺷﻮ ﺗﺮ ﻮ ﺑﺎﻭﺭ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻰ ﭼﯥ ﻮﻝ .ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﻠﻰ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﺍﻭ ﻭﺭﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪﻛﯥ ﺩﻫﻐﯥ ﭘﻮﺭﻩ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻛﻮﻱ .ﺩﺑﻴﻠﮕﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ) (١٩۶۶ﺩﻧﻳﻮאﻝ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻭﻥ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ) ( ١٩٧٩ﺩﻮ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﺩﻱ ﺩﻫﺮ ﺭﺍﺯ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺩﻟﺮﻱ ﻛﻴﺪﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﺷﻮ .ﺩﻏﻪ ﺗﻭﻧﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﺍﺳﻨﺎﺩﻭﻧﻪ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺍﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﺩﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻭﻭﮔﺮﻴﺪﻝ . ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﯥ ﭼﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮﺗﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻛﻮﻯ ﺩﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺩﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﭘﻪ ﺑﻬﻴﺮ ﻛﻲ ﺎﻧﮕﻱ ﺎﻯ ﻟﺮﻱ . ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ١٩۴٨ﻡ ﺩ ٣٠ﻣﺎﺩﻭ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻩ ﺩ ﻫﻐﯥ ﭘﻮﺭﻩ ﻣﺘﻦ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﻪ ﭘﺎﻯ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩ ،UNHCRﻧﻳﻮאﻝ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﺩ ﻣﻠﺮﻭﻣﻠﺘﻮ ﻧﻳﻮאﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩ ﻣﻬﺎﺟﺮﻭ ﭘﻪ ﭼﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻧﺮﻧﻴ ﭘﻪ ﭙﻮﻛﯥ ﺩﺭﺝ ﺷﻮﻳﺪﻩ. ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻕ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻮ ،ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺩﻫﻐﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻗﺎﻳﻠﻴﻱ. ﺩﺩﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺳﺎﺣﻪ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﭘﺮﺍﺧﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩ ﻳﻮ ﺗﻦ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺳﺎﺣﻮ ﻛﯥ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﭘﺮﻱ ﺑﺎﺳﻲ ﺑﻲ ﻟﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻭﺭ ﺑﺎﻧﺪﯤ ﭘﻮﻩ ﺷﻲ. ﺩ ﻳﻮﯤ ﯥ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﺩ ﻮ ﺩﻏﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻣﻦ ﻳﺎﺳﺖ.
ﺩ ﺍﺯﺍﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺣﻖ
ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺣﻖ ﻛﻪ ﻏﺮﻳﺐ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻴ ﻣﻮﻗﻒ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻫﻢ ﻳﺎﺳﺖ .
ﺩ ﭘﻮﺭﻩ ﺍﻭ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺣﻖ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﺩ ﻜﺎﺭﻩ ﻣﺤﺎﻛﻤﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺗﻮﺭ ﺗﻮﺭﻧﻴﻯ ،ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻮﻩ ﻜﺎﺭﻩ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻨﺎﻩ ﺍﻭ ﺑﻲ ﻨﺎﻫﻲ ﺛﺎﺑﺘﻪ ﻛﻱ.
ﺩ ﺟﺮﻡ ﺩ ﺗﻮﺭ ﭘﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﯥ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺑﻲ ﻨﺎﻫﯥ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺤﻜﻤﻲ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻨﺎﻩ ﻧﻪ ﻭﻱ ﺛﺎﺑﺘﻪ ﺷﻮﻱ.
ﺩ ﻛﻱ ﺍﻭ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻝ ﺣﻖ ﺩ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻫﺮﻩ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍ ﺭﺍﺯ ﺩ ﭘﺎﺳﭙﻮﺭﺕ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﺗﻪ ﺩ ﺳﻔﺮ ﻟﭙﺎﺭﻩ.
ﺩ ﭘﻨﺎﻩ ﻧﺪﺩﺣﻖ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻭﻛﻲ ﭘﺪﺍﺳﻲ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﺩﺭﺑ ﺍﻭ ﺎﺭﻻﻧﺪﻯ ﺍﻭﺳﻲ
ﺩﻣﻠﻜﻴﺖ ﺩﺣﻖ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﻫﻴ ﻮﻙ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻣﻠﻜﻴﺖ ﭘﻪ ﺯﻭﺭ ﺍﻭ ﺟﺒﺮﺩﺭﻧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ
55
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
ﺩﻣﻠﻜﻴﺖ ﺩﺩﺭﻟﻮ ﺩﻟﻮ ﺣﻖ
ﺩﻓﻜﺮ ،ﻣﺬﻫﺐ ﺍﻭ ﻭ ﺟﺪﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﭼﻲ ﻣﺬﻫﺐ ﺩﺑﺪﻟﻴﺪﻭ ﺍﻭ ﺩﻋﺒﺎﺩﺕ ﺷﻜﻞ ﻫﻢ ﭘﻜﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺩﻯ .
ﺩﺁﺯﺍﺩﻩ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﺣﻖ
ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻲ ﻧﻴﻐﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻣﻮﺩ ﺍﺳﺘﺎﺯﻭ ﺎﻛﻨﻪ
ﺩﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﺎﺭ ﻛﻮ ﻟﻮ ﺣﻖ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺰﺩ ﺣﺎﺻﻠﻮ ﻝ ﻛﻪ ﻪ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ .
ﺩﺗﻔﺮﻳﺢ ﺍﻭ ﺭﺧﺼﺘ ﺣﻖ ﺍﻭ ﺩﻣﻌﺎﺵ ﻻﺳﺘﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﺩﺭﺧﺼﺘﻰ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻧﻪ ﺩﺍﭼﯥ ﺍﺿﺎﻓﻰ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ .
ﺩﻳﻮﻩ ﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮊﻭﻧﺪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺍﻭ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻭﻛﻱ .
ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩﺧﻮﻭ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﻛﺎﻟﻮ ﺍﻭ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻳﻲ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ ﺿﻤﺎﻧﺖ
ﺩﻣﻮﺭ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺩ ﺎﻧﮕﻱ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺍﻭ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻲ ﺣﻖ ﻫﺮﻣﺎﺷﻮﻡ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﻮﻟﻨﻲ ﻣﻼﺗﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻩ ﻭﻱ
ﺩﻮﻭﻧﻲ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻲ ﻭﻳﺎ ﺍﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭﻯ ﺣﻖ ﭘﻪ ﻟﻮﻣ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﯥ
ﺩﻮﻟﻨﻲ ﭘﻪ ﻓﺮﻫﻨﻲ ﺍﻭﻛﻠﺘﻮﺭﻯ ﮊﻭﻧﺪﻛﯥ ﺩﻭﻥ ﺣﻖ ﺍﻭﻫﻤﺪﺍﺭﻧﮕﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺩﻻﻧﺪﻯ ﺣﻘﻮ ﻗﻮ ﭘﻪ ﺩﺭﻛﻮﻟﻮ ﻗﺎﻳﻠﻪ ﺩﻩ .
ﺩﻛﺍﻭ ﺍﻭ ﺷﻜﻨﺠﻮ ﻻﻧﺪﻯ ﺭﺍﻧﻪ ﺷﻲ .
ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺯﻭﺭﻩ ﺑﻨﺪﻳﺎﻥ ﺍ ﻭﻭﻧﻪ ﻧﻴﻮ ﻝ ﺷﯥ .
ﺩﻣﺮﻳﻲ ﺩﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭ ﺍﻭ ﻧﻪ ﺩ ﻣﺮﻳﻲ ﻛﻴﺪﻭﺣﻖ
ﭘﻪ ﺷﺨﺼﻰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻣﻮ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﻭﻧﻪ ﺷﻰ ﺁﺑﺮﻭ ﺍﻭ ﻋﺰﺕ ﻣﻮ ﺗﺮ ﺳﭙﻜﺎ ﻭ ﻱ ﻻﻧﺪﻱ ﺭﺍﻧﻪ ﺷﻰ
ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮﻪ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻝ ﺩﺍﺳﻰ ﻧﻪ ﭼﻲ ﺩﭼﺎﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﺩﺭﺑﺎﻧﺪﻱ ﻭﺗﭙﻞ ﺷﻲ
ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ ؟ ﻫﺮﻳﻮ ﺩﭘﻮﺭﺗﻪ ﺗﻮﻛﻮ ﻧﻪ ﺗﺮ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮ ﺗﻴﺮﻛﻱ ﺁ ﻳﺎ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﭘﻮﻫﻴ ﻯ ؟ ﺩﻟﺘﻪ ﻴﻨﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻟﻮ ﻟﯥ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎ ﻥ ﻛﯥ ﺩـﻮ ﺩﺁﺯﺍﺭ ﺳﺒﺐ ﺮﻰ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﯥ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻭﻣﻮﻣﻲ ﭼﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﻧﻳﻮﺍﻟ ﺍﻋﻼﻣﯥ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛ ﺩﻏﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﻨﻊ ﺷﻮﻱ ﺩﻱ ﻧﺠﻮﻧﯥ ﺩﺧﭙﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﭘﻪ ﺯﻭﺭﻩ ﻭﺍﺩﻩ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭﻳ ﻯ .
ﻧﺤﻮﻧﻲ ﻣﺠﺒﻮ ﺭﻳ ﻱ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﭼﺎﺳﺮﻩ ﭼﻲ ﻧﻰ ﭘﻴﮋﻧﻰ ﺍﻭ ﻳﺎﻧﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛﻱ ﺩﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮﻪ ﻭﺍﺩﻩ ﻣﺨﻨﻴﻮ ﻯ ﻛﻴ ﻱ . ﻲ ﺩﻣﻴﻩ ﺍﻭ ﻳﺎﺩﻣﻴ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﺩﻏﻭ ﻟﻪ ﺧﻮ ﺍ ﻭﻫﻞ ﺍﻭ ﻮ ﻛﻮﻝ ﻛﻴ ﻯ . ﻲ ﺩﺍﺟﺎﺯﯤ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﺭﻩ ﺩﺑﺎﻧﺪﻱ ﻧﺸﻲ ﺗﻼﻱ ﻲ ﻣﺠﺒﻮﺭﻱ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻟﻪ ﺳﻬﺎﺭ ﻩ ﺑﻴﺎ ﺩﺷﭙﻲ ﺗﺮﻧﺎﻭﺧﺘﻪ ﭘﻮﺭﻱ ﺩﻛﻮﺭ ﺩﻏﻭ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺳﺮﺗﻪ ﻭﺭﺳﻮﻯ ﺩﻳﻮﯤ ـﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩﭼﺎ ﺩﺭﻭﻍ ﺩﻫﻐﯥ ﺩﺑﺪﻧﺎﻣﻲ ﺳﺒﺐ ﺮﻲ .
56
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﻟﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﻣﺬﻫﺒﻮ ﺍﻭ ﻓﺮ ﻫﻨﮕﻮ ﻛﻲ ﺑﻴﻼﺑﻴﻞ ﺩﻱ . ﺭﺍﻲ ﭼﻲ ﻧﻟﻮﺍﻟﻪ ﺟﮕﻩ ﭼﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﻲ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﻲ ﻳﺎﺩﻭﻧﻪ ﻭﺷﻮ ﻩ ﭘﻪ ﻳﺎﺩ ﺭﺍﻭﻭ ﺩﺍﺟﮕﻩ ۶٠ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﻲ ﭘﻴﻪ ﺷﻮ ﻩ ﺍﻭﻳﺮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﯥ ﻧﻪ ﺯﻳﺎﻥ ﻣﻦ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﭘﻨﻮﺱ ﻣﻴﻠﻮﻧﻪ ) ( ۵٠،٠٠٠٠٠٠ﺧﻠﻚ ﭘﻜﻲ ﻭﻭﮊﻝ ﺷﻮﻝ ﺩﻭﮊﻝ ﺷﻮﻳﻮﻛﺴﺎﻧﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﻳﺮ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ ﺋﻰ ﺳﺘﻮﻧﺰ ﻣﻦ ﺩﻯ ﻟﻜﻪ ﺩﺍﺳﻰ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻫﺮﺗﻦ ﭘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻭ ﺗﻨﻪ ﻣﻩ ﺷﻲ ﺩﺍﻮﻟﻪ ﻭﮊﻧﻪ ﺩﺷﭙ ﻛﻠﻨﯥ ﺟﮕﯤ ﭘﻪ ﺗﺮ ﻛﯥ ﭘﻴﻪ ﺷﻮ ﻩ ﺩﻭﮊﻝ ﺷﻮﻳﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻧﻴﻤﺎﻯ ﺑﺮﺧﻲ ﻳﺮ ﻩ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺍﻭ ﻣﻠﻜﯥ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮﻭ ﺟﻮﻭﻟﻪ ﻭﮊﻝ ﺷﻮﻯ ﺧﻠﻚ ﺩﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺍﻭ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻣﺬﻫﺒﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﻭﻝ . ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩﺍﺟﮕﻩ ﭘﺎﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴﺪﻩ ﺩﻮﻟﯥ ﻧ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﻭﻏﻮ ﺘﻞ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﻻﺭﻩ ﻭﻣﻮﻣﻰ ﺗﺮ ﻮ ﺍﺣﺎﺻﻞ ﻛﻯ ﭼﯥ ﺑﻴﺎ ﻫﻴﻜﻠﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﺟﮕﻩ ﭘﻴﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ . ﻟﻪ ﺩﻱ ﻛﺒﻠﻪ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺍﻭ ﻫﻐﻲ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺍﻋﻼ ﻣﯥ ﻣﻨ ﺗﻪ ﺭﺍﻏﻠﻲ ﺩﺑﺸﺮﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﭘﻪ ﺎﻧﮕﯤ ﺗﻮﮔﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮﺗﻪ ﻃﺮﺣﻪ ﺷﻮﯤ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻣﻠﺘﻮ ﺍﻭ ﻣﺬ ﻫﺒﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻯ ﺩﺍ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺩﻫﻐﻲ ﻟﻲ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﭼﯥ ﺩﻳﻮﻩ ﻣﺬﻫﺐ ،ﺩﻳﻮﻩ ﻫﻴﻮﺍﺩ .ﺩﻳﻮﻩ ﻭﻝ ﮊﻭﻧﺪ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﺩﻱ .ﻧﻪ ﺩﻩ ﺟﻮﺷﻮﻱ ﭘﻪ ﻫﻐﻲ ﻧﻯ ﻛﯥ ﭼﻲ ﻣﻮ ﮊﻭﻧﺪﻛﻮﻭ ﺩﺍﺳﻲ ﺷﻴﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﻣﻮﻧ ﺳﺮﻩ ﺑﻴﻠﻮﻱ ،ﺑﻴﻞ ﻛﺎﻟﻲ ،ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻲ ﮊﺑﻲ ،ﺑﻴﻼﺑﻴﻞ ﺭﻧﮓ ﺍﻭ ﭘﻮﺳﺖ ،ﺍﻭﻫﻤﺪﺍﺭﻧﮕﻪ ﺩﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻟﻮ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﯥ ﻻﺭﻱ .ﺍﻣﺎ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻮﻧ ﻮﻝ ﺳﺮﻩ ﻳﻮﻛﻮﻱ .ﻜﻪ ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﺍﻭﻛﻠﺘﻮ ﺭ ﺩﭘﺎﻡ ﻛﯥ ﻧﻴﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﺩﻫﻐﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﻮﻟﻮ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨ ﮔﺩﻱ .
ﺷﺮﻳﻒ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻞ ﻭﻝ ﺍﻣﺎ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻮﻟﻨﯥ ﺩﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﭘﺎﺗﻰ ﺭﺍﻏﻠﯥ ﺩﺍﺣﻘﻮﻕ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻯ ﻟﻪ : ﺩﮊﻭﻧﺪﺣﻖ ،ﺩﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﺣﻖ ،ﺩﻋﺪﺍﻟﺖ ﺣﻖ ،ﺩﺁﺯﺍﺩﻯ ﺣﻖ ،ﻮﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺩﻪ ﺧﻮﺍﻭ ،ﺩﻛﺎﺭ ﺣﻖ ،ﺩﻳﻮﺍﺯﻳﺘﻮ ﺏ ﺣﻖ ، ﺧﻮﻧﺪﻯ ﺗﻮﺏ ﺣﻖ ،ﻟﻪ ﺗﻮﺭ ﺍﻭ ﺑﺪ ﻭﻳﻠﻮ ﻧﻪ ﺧﻮﻧﺪﻯ ﺣﻖ ،ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﭘﺮﻳﻮﺩﻟﻮ ﺣﻖ ،ﭘﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﯥ ﺍﻭ ﺩﻋﺒﺎﺩﺕ ﺣﻖ ، ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻴ ﻯ ؟ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﺩﻭﻩ ﻭﻟﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻮﻱ .ﺩﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ .ﯥ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ .ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻛﻮﻻ ﻯ ﺷﻰ ﭘﺮﻳﻜ ﯤ ﻭﻛﻯ ﺗﺮﻮﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮﺗﻪ ﭘﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﻛﻱ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﻣﻼ ﺗ ﺩﻫﺮ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻭﻝ ﻛﯥ ﻧﻐﺘﻲ ﺩﻱ . ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﻗﺎﻧﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﮊﻣﻨﻮ ﭘﻪ ﻭﻝ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﮊﻣﻦ ﻟﻴﻚ ﺍﻭ ﻳﺎﺍﻋﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﺎﺩﻳ ﻯ ﺩﻣﻠﮕﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺩﯤ ﺍﻋﻼﻣﯥ ﺩﺟﻮﻳﺪﻭ ﺷﻬﺮﺕ ﻟﺮﻱ ﺍﻣﺎ ﺩﺍﺭﻭﭘﺎ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﺩﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﻛﻤﻴﺴﻮﻥ ﻫﻢ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﻋﻼﻣﯥ ﻟﺮﻱ . ﻫﺮﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﺮﻳﻜ ﻩ ﻛﻮﻻ ﻱ ﺷﻰ ﭼﻲ ﻛﻮﻣﻮ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﺗﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻗﺎﻧﻮ ﻧﻰ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﯥ ﺋﻰ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻱ . ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﻗﻀﺎﺋﻰ ﺳﻴﺴﺘﻤﻮ ﻧﻪ ﺍﻭ ﺎﺭﻧﺪﻭﻯ ﺩﺩﻯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﺩﺳﺎﺗﻨﻰ ﺍﻭ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺩﻧﺪﻩ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻟﺮﻱ ﻛﻠﻪ ﻛﻪ ﻳﻮ ﻮﻙ ﺩﺩﻱ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻧﻮﺭﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﻼﻑ ﻋﻤﻞ ﻭﻛﻯ ﺩﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻮ ﺍﻭ ﭘﻮ ﻟﻴﺴﻮ ﺩﻧﺪﻩ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺗﺮﻮ ﺩﻫﻐﻪ ﺗﻦ ﺳﺮﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﭼﺎﻝ ﭼﻠﻨﺪ ﻭﻛﻱ .
57
ﺩ ﺍﻛﺮﻱ ﺭﻓﻌﺖ ﺣﺴﻦ ﺳﺮ ﻟﻴﻚ:
ﺮﻧﮕﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﻭﻳﻨﻲ ﺩﺑﺸﺮﺣﻘﻮﻕ ﻧﻮﻱ ﺩﻱ .ﻨﻲ ﺩﺍﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﺍﺩﻟﻮﻳﺪﻳ ﻭﺍﻟﻮ ﻧﻈﺮ ﻳﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩﻟﻮﻳﺪﻳ ﻧﻪ ﺩﺑﺎﻧﺪﻱ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻪ ﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺭﺘﻨﻲ ﺗﻮﮔﻪ ﺩﺍ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺨﻜﻲ ﻟﻪ ﺩﻱ ﭼﻲ ﻟﻮﻳﺪﻳ ﺗﻪ ﻭﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﺷﻲ ﭘﻪ ﺳﻞ ﮔﻮﻧﻮ ﻛﻠﻮ ﻣﺨﻜﯥ ﭘﻪ ﻗﺮﺍﻥ
ﻮﻟﻨﻮ ﻛﯥ ﺩﻮ ﺣﻘﻮﻕ .ﭘﺮ ﺎﻯ ﺍﻭ ﺳﻤﻮﻥ ﺧﻮﺭﻱ”.
ﻫﻐﻮﻱ ﻮﻟﻮ ﻮ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮ ىﻜﻮﻯ ﺍﻭ ﻮﻟﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺗﻪ ﺳﻔﺮ ﻛﻮﻱ ،ﺩﺗﺎﺭﻳ ﭘﻪ ﺍﻭ ﺩﻭﻛﻲ ﻫﻴ ﻣﺬﻫﺒﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﻫﻴ ﻛﻠﺘﻮﺭﻭﻧﻪ ﺩﺩﻱ ﻛﺎﺭ ﭘﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﺩﻱ ﺗﻮﺍﻧﻴﺪﻟﻲ .
“ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺩﻱ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﻟﻪ :ﻗﺮﺍﻥ ﻛﺮﻳﻢ ،ﭘﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺟﻮﺷﻮﻱ ﺍﻭ ﺧﻠﻚ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻨﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺍﭼﻮﻱ .ﻫﻐﻮﻯ ﻛﻮﻡ ﺎﻧﮕﻱ ﻻﺭﻮﺩ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺍﻭ ﻛﺘﺎﺏ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﻭﻯ ﭼﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﺍﻩ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﺮﻣﻨ ﺳﻴﺎﻟ ﺍﻭ ﺭﻗﺎﺑﺘﻮ ﻧﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻠﺮﻱ .
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻣﺎ ﻛﻠﻪ ﻛﻪ ﻳﻮ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻮﺗﻦ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺮ ﭘﻮ ﻻﻧﺪﻯ ﻛﻯ ﺩﺍ ﻣﺴﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺣﻞ ﻛﻯ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺟﻨﺎﺋﻲ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﭘﻪ ﻫﺎﻟﻨﺪ ﻛﯥ ﺩﻩ ﭼﻲ ﺩﺍﺭﻭﭘﺎ ﭘﻪ ﺷﻤﺎﻝ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻭﻭﻛﯥ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﻯ ﻫﻴﺮ ﻣﻮ ﻧﻪ ﺷﻰ ﭼﻲ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻰ ﻫﻢ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﺳﺎﺗﻠﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﺭﻭﻝ ﻟﻮﺑﻮﻱ . ﺩ ﺍﻛﺘﺮﻯ ﺭﻓﻬﺖ ﺣﺴﻴﻦ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﺳﻼﻡ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺩﻯ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﻟﻪ ﻗﺮﺍﻥ ﺷﺮﻳﻒ ﻧﻪ ﺩﻮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻮﻟﻨﻮ ﻛﯥ ﺩﻣﻨﻠﻮ ﻭﺩﻯ. ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ،ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﺴﺘﺎﻥ ،ﺩﺯﻳﺎﺭ ﻛﻮ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻲ ،ﺍﻭﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﻋﺎﺩﻯ ﺧﻠﻚ ﺎﺭﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﺗﺮﻮ ﺍ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻯ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻧﻪ . ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩﻭ ﻯ ﺩﺳﻮ ﺩﺍﺮ ، ﺩﻛﺎﺭ ﮔﻮﻣﺎﺭﻟﻮ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ ﺍﻭ ﻋﻤﻠﻲ ﻣﻮﺳﺴﺎﺕ ﺗﺮﺎﺭﻧﯥ ﻻﻧﺪﻯ ﻧﻴﺴﻲ ، ﻧﻮ ﻛﻠﻪ ﻛﻪ ﺩﺩﻭ ﻯ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﺗﺮﻻ ﺳﻪ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻧﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺩﻣﻄﺒﻮ ﻋﺎﺗﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﺍﻳﻜﻮ ﺍﻭ ﻣﺸﻬﻮﺭﻭ ،ﺷﺒﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﺍﻳﻜﻮ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﭘﺎﻯ ﻛﯥ ﺩﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﭘﺎﻡ ﻭﺭﺗﻪ ﺭﺍﻭﺮﻮﻱ ، ) ﺩﻳﺮﻣﻌﻠﻮ ﻣﺎﺕ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﺳﺮﻩ ﺩﺭﻳﻢ ﻓﺼﻞ ﺩﻣﻼﺮ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﺗﻪ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻭﻛﻯ ( ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ! ●
ﻫﻪ ﻭﻛﻱ ﺗﺮﻮ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻩ ﻛﻮﺭﺱ ﻛﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮ ﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻭﻛﻱ .
●
ﺩﺷﺘﻮﻥ ﭘﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻜﯥ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻪ ﻭﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻫﻐﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﭼﯥ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻣﻼﺗ ﻛﻮﻯ ﻳﻮ ﻛﻮﺭﺱ ﺟﻮ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺖ ﺗﺮﻻ ﺳﻪ ﻛﻱ .
●
ﻛﻪ ﺩ ﺍﻧﺘﺮ ﻧﻴ ﺍﺳﺎﻧﺘﻴﺎﻭﻯ ﺩﺭﺗﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﻯ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﺮ ﻭﻳﺐ ﺳﺎﻳﻮﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮ ﻣﺖ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﻳﻮ ﻛﺘﺎﺏ )) ﺯﻣﻮﻧ ﺩﺣﻘﻮﻧﻮ ﻏﻮﺘﻨﻪ (( ﭼﯥ ﺩﻣﻬﻨﺎﺯ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻟﺨﻮﺍ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻴﻰ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮﺭﻛﯥ ﺗﺮﻱ ﻳﻮ ﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ .
●
ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻ ﻱ ﺷﻰ ﻟﻪ ﻳﻮﯤ ﻭﺭﭙﺎﻧﯥ ،ﺩﻮ ﺩﻣﺠﻠﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺍﺳﺘﻴﺸﻦ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﯥ ﻴﻨﯥ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺗﺮﯤ ﻧﻪ ﻭﻏﻮ ﺍﻱ ﭼﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺭﺍﭘﻮﺭﻭﻧﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﻱ . ﺮﻧﻪ ﺧﭙﻞ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻮ ؟ ﺍﻳﺎﻫﻐﻪ ﻮﻝ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻮ ؟ ﺮﻧﮕﻪ ﻣﻮ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺩﻭﻫﻢ ﻓﺼﻞ ﻛﯥ ﻭﻟﻴﺪﻝ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺭﺍﯤ ﺩﺣﻖ ﭘﻪ ﮔﻭﻥ ﻮﻟﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﺧﺖ ﻧﻪ ﻭﺭﻛﻮ ﻝ ﻛﻴ ﻯ .ﺍﻭ ﺩﺩﯤ ﻭﺟﻪ ﺗﻮﻛﻢ ،ﭘﺎﻧﻪ ﺟﻨﺲ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ ﺩﻱ ﻧﻦ ﺳﺒﺎ ﻳﺮ ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ﻳﺮﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺩﺍﺳﺎﺳﻰ ﺁﺯﺍﺩﻳﻮ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﻮﻱ . ﻟﻪ ﻧﻴﻜﻤﺮﻏﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭﺱ ﻳﻮ ﭘﻮﺭﻩ ﻧﻮ ﻯ ﻗﺎﻧﻮ ﻥ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﻪ ﺭﺳﻤﺂ ﮊﻣﻨﻪ ﻛﻮﻯ .ﻧﺠﻮﻧﯥ ﺣﻖ ﻟﺮﻯ ﭼﯥ ﻮﻧﻲ ﺗﻪ ﻭﻻﻱ ﺷﻲ .ﯥ ﺩﻛﺎﺭ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﺁﺯﺍﺩﻩ ﺗﻮ ﮔﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﻮ ﻱ ﺍﻭ ﺩﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺍﺥ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻠﻲ .
ﺁﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ ؟ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠٢ﺩﺟﻮﻻﻱ ﭘﻪ ۶ﻧﻴﻪ ﺣﺎﻣﺪﻛﺮﺯﻱ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﻤﻴﺴﻮ ﻥ ﺍﻋﻼﻥ ﻭﻛ . ﻮ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﻲ ﺍﻭ ﻛﻤﻴﺴﻮﻧﻮﻧﻪ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﺗﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻮﺧﺖ ﺩﻱ .ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻛﻤﻴﺴﻮ ﻥ ﻳﻮ ﻏﻴﺮﯤ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٩٨ﺩﻟﻮﻣﻱ ﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﭘﻴﺎﻭﺭ ﻛﯥ ﺟﻮﺷﻮ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠٢ﺩﺍﻓﻌﺎﻥ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﺳﺎﺗﻨﻲ ﺩﻛﻤﻴﺴﻮ ﻥ ﺑﺮﻩ ﻛﻴﻮ ﺩﻝ ﺷﻮﻩ . ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﺭﻭﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻗﺎﻧﻮ ﻥ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﺟﻮ ﺷﻮ ،ﭼﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ .ﺍﻭ ﺩﻧﻳﻮ ﺍﻟﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻧﻮ ﻡ ﻳﺎﺩﻳ ﻱ ) ﺩﻋﺪﺍﻟﺖ ﻣﻠﮕﺮﻱ(،
58
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺩﻛﺎﻏﺬ ﭘﺮﻣﺦ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻳﻮ ﻪ ﺍﻭﺩﻫﻐﻮ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﺍﻭ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﭘﻪ ﺭﺘﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺑﻞ ﻪ ﺩﻱ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺎﺳﻮ ﻭﻭﻳﻨﯥ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﭘﻪ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﻛﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﮔﺎﻭﻧ ﻳﺎﻥ ،ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻣﺸﺮﺍﻥ ّﺁﻥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﻏﻱ ﺍﻭﺱ ﻫﻢ ﺑﻴﻞ ﻓﻜﺮﻭﻧﻪ ﻭﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻳﺎﺧﻮﻳﻲ ﺗﺮ ﺍﻭﺳﻪ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﻪ ﻭﻱ ﻛﻱ . ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻳﻮﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻣﺎﻝ ﺍﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭﻝ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭﻟﺮﻯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻮ ﻟﻴﺲ ﺍﻭ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻟﻪ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﻛﻮﻱ ،ﻫﺮﻛﻠﻪ ﻛﻪ ﻮﻙ ﺩﺍ ﻫﻪ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﻧﻪ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﻧﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻧﻪ ﺩﻣﺮﺳﺘﻲ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻱ .ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭﺱ ﺩﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﺍﻭ ﻣﺤﺎﻛﻤﻲ ﺩﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭼﯥ ﻨﮕﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺦ ﺗﻪ ﻭﻻ ﺷﻲ ﻧﻪ ﻲ .ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺷﺎﻭﺧﻮﺍ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺧﺒﺮ ﻭ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﺩﻏﻪ ﻪ ﻭﺭ ﺭﺍﻟﻨﻩ ﻛﻱ . ﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﺍﻭ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﯤ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﻳﯥ ﭘﻴﮋﻧﻲ ﺧﻠﻚ ﺧﭙﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻻﺭﻭ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﻪ ﺍﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺩﻱ ،ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻻﺭﻩ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﻴﻲ ﭼﻲ ﺩﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﺍﻭ ﺧﻮﻲ ﺳﺒﺐ ﻳﯥ ﻭﮔﺮ ﻲ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻰ ﺩﺩﻭﻯ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻯ .
59
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
ﺩﺑﺸﺮﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺳﺮﻳﺰﻩ :
ﺮﻧﻪ ﭼﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﻱ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺩﻮﻟﻮ ﻏﻭ ﺩﺫﺍﺗﻲ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻱ ﺩﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻭ ﻧﻪ ﺑﻴﻠﻴﺪﻭﻧﻜﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﭘﻪ ﻧﻱ ﻛﻲ ﺩﺳﻮﻟﻲ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺍﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺟﻮﻭﻱ ﺮﻧﻪ ﭼﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﻪ ﭘﺎﻣﻪ ﻏﻮﺭﻮﻝ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻮ ﻱ ﺳﭙﻜﺎﻭﻱ ﺩﺩﺍﺳﻲ ﻧﺎﻭﻭ ﺍﻭ ﻭﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺍﻋﻤﺎﻟﻮ ﺳﺒﺐ ﺮ ﻴﺪﻟﻲ ،ﭼﻲ ﺩﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻭﺟﺪﺍﻧﻪ ﺑﻲ ﺣﺮﻣﺘﻲ ﻞ ﻛﻴ ﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻲ ﻧﻱ ﺗﻪ ﺭﻳﺴﺪﻧﻪ ﭼﯥ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻥ ﭘﻪ ﻛﻲ ﺑﻲ ﻟﻪ ﻭﻳﺮﻱ ﺍﻭ ﻧﻴﺴﺘﻲ ﻭﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩﺑﻴﺎﻥ ﺍﻭ ﻋﻘﻴﺪﻱ ﻟﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﺩﺑﺸﺮﺣﻘﻮﻗﻮﺧﻮﺭﺍ ﻟﻮﻭ ﺍﺭﻣﺎﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﻮﻱ ﺩﻱ .ﺮﻧﻪ ﭼﻲ ﺩﻇﻠﻢ ﺍﻭ ﺟﺒﺮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﺩﻭﺭﻭﺳﺘﻲ ﻭﺳﻴﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻐﺎﻭﺕ ﻛﻮﻟﻮ ﺨﻪ ﺩﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﮊﻏﻮﺭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺑﺸﺮﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺳﺎﺗﻞ ﺩﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﭘﻪ ﺫﺭﻳﻌﻪ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺷﻤﻴﺮﻝ ﺷﻮﻱ .ﺮﻧﻪ ﭼﻲ ﺩﻣﻠﺘﻮ ﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﻲ ﺩﻭ ﺳﺘﺎﻧﻪ ﺍﻳﻜﻮ ﺩﻭﺩﻱ ﺗﺸﻮ ﻳﻘﻮ ﻝ ﺍﻭ ﭘﺮﺍﺧﻮ ﻝ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺩﻱ ،ﺮﻧﻪ ﭼﻲ ﺩﻣﻠﻜﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﻧﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺩﻫﻤﺪﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻣﻨﺸﻮﺭ ﻛﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺑﻨﻴﺎﺩ ﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﺍﻧﺴﺎﻥ ﭘﺮ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻭ ﺍﺭﺯﺖ ﻭ ﺩﻲ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﺑﺎﺏ ﺧﭙﻠﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻴﺎ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻳﻲ ﻛﻱ ﺩﻩ ،ﭼﻲ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻱ ﺗﺮﻗﻲ ﺍﻭ ﺩﮊﻭﻧﺪ ﻏﻮﻭﻩ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﻭﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺮﺍﺧﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻛﻲ ﻭﺩﻩ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺮﻧﻪ ﭼﻲ ﺩﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻏﻳﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﮊﻣﻨﻪ ﻛﻱ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﺩﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻧﻱ ﻭﺍﻟﻪ ﺳﻄﺤﻪ ،ﺑﺸﺮﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻱ ﺁﺯﺍﺩﻳﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺩﺭﻧﺖ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﺎﺭﻧﻪ ﻛﻲ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻱ ،ﺮﻧﻪ ﭼﻲ ﺩﺩﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺁﺯﺍﺩﻳﻮ ﻳﻮ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻓﻬﻢ ﺍﻭ ﭘﻮﻫﻴﺪﻝ ﭘﻪ ﺑﺸﭙ ﻭﻝ ﺩﺩﻱ ﮊﻣﻨﻲ ﺩﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﺯﻳﺎﺕ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻟﺮﻱ ﻧﻮ ﻜﻪ ﺍﻭﺱ .ﺩﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﻧﻮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺠﻤﻊ )ﺍﺳﻤﺒﻠﻲ ( ﺩﺑﺸﺮﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﻏﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﺍﻭ ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮ ﺏ ﺩﻳﻮﻩ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻟﻪ ﺩﻱ ﻫﺪﻑ ﺳﺮﻩ ﺍﻋﻼﻣﻮﻱ ﭼﻲ ﻫﺮ ﻓﺮﺩ ﺍﻭ ﺩﻮﻟﻨﻲ ﻫﺮ ﻏﻱ ﭘﻪ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﻲ ﻭﻝ ﺩﺩﻱ ﺍﻋﻼﻣﻴﻲ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﻲ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻮﻧﻲ ﺭﻭﺯﻧﻲ ﺍﻭ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﻫﻪ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺩﻏﻮ ﺍﺯﺍﺩﻳﻮ ﺍﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﺩﻱ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﻭﺩﻩ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﺩﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﺍﻭ ﻣﺘﺮﻗﻲ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﭘﻪ ﺫﺭﻳﻌﻪ ﻣﻠﻲ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺑﻴﻲ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺩﻫﻐﻮ ﻱ ﺑﺸﭙ ﺍﻭ ﺍﻏﻴﺰﻧﺎﻛﻪ ﭘﻴﮋﻧﺪﻧﻪ ﺍﻭ ﺎﺭﻧﻪ ﻫﻢ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻏﻳﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺩﻫﻐﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﻭ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﻱ ،ﭼﻲ ﺩﺩﻭﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ))ﺍﺳﻤﺒﻠﻲ (( ﺩ ١٩۴٨ﻡ ﻛﺎﻝ ﺩﻳﺴﻤﺒﺮ ﭘﻪ ﻟﺴﻤﻪ ﻧﻴﻪ ﺩﺑﺸﺮﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻱ ﻭﺍﻟﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﭘﻪ ﭘﻴﺰﻧﺪﻧﻪ ﺩﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﻧﻮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺠﻤﻊ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﭼﻲ ﻣﺘﻦ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻣﺨﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺭﺍﻲ .ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺍﻭ ﺍﻋﻼﻥ ﻛﻩ .ﺩﺩﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻋﻤﻞ ﺨﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ،ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺠﻤﻊ ﻟﻪ ﻮﻟﻮ ﻏﻳﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻧﻮ ﺨﻪ ﻭﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺧﺼﻮ ﺻﺎ ﭘﻪ ﻮﻧﻴﻮ ﻛﻲ ﺗﻮﺯﻳﻊ ،ﻭﻮﺩﻝ ،ﻭﻟﻮﺳﺘﻞ ﺍﻭ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﻲ ،ﺑﻲ ﻟﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩﻧﻮ ﺍﻭ ﺳﻴﻤﻮ ﺳﻴﺎﺳﯥ ﻣﻮ ﻗﻒ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﻲ ﻭﻧﻴﻮ ﻝ ﺷﻲ ﺩﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻋﻤﻮ ﻣﻲ ﺳﺮ ﻣﻨﺸﻲ ﻛﻮﻓﻲ ﻋﻨﺎﻥ ﻮ ﻝ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻥ ﻟﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻧﻪ ﺑﻴﻠﯧﺪﻭ ﻧﻜﻮ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﺳﯥ ﺍﺯﺍﺩﻳﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﻧﻴﺎ ﺗﻪ ﺭﺍﻲ ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﻧﻮ ﮊﻣﻨﻪ ﻛﻳﺪﻩ ﭼﯥ ﺩﻫﺮ ﻓﺮﺩ ﺑﺸﺮﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺼﺪﻳﻖ ،ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺍﻭ ﻭﺳﺎﺗﻞ ﺷﻲ ﺩﻏﻪ ﮊﻣﻨﻪ ﺩﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻨﺸﻮﺭ ﺨﻪ ﻧﺸﻌﺖ ﻛﻮﻱ ،ﭼﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﻱ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺩﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻭ ﻭﻗﺎﺭ ﭘﻪ ﺑﺎﺏ ﺩﻧﻱ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻴﺎ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻭﻱ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﻲ ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﺳﺎﺩﻩ ﻭﻝ ﻫﻐﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻱ ﺩﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﭘﻮﺭﻱ ﻳﻮﺷﺎﻧﺘﻪ ﺍﻩ ﻟﺮﻱ . ﺩﻏﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮ ﺭﻱ ﺍﻩ ﻟﺮﻱ ،. ﺩﻏﻪ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﻱ . ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﺳﺮﻩ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺍﺷﻨﺎ ﻛﻱ . ﺩﺩﻏﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎ ﺍﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﻛﻲ ﺩﺎﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﺩﻫﻤﻨﻮﻉ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﻪ ﻭﻛﻱ .ﺣﺪﻭﺩﻭ ﻛﻲ ﺍﻭ ﺳﻲ ﻟﻮﻣﻱ ﻣﺎﺩﻩ : ﻮﻟﻮ ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩﭘﻴﺪﺍ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﻳﻮ ﻭﻝ ﺣﻘﻮﻕ ﻋﺰﺕ ،.ﻛﺮﺍﻣﺖ ﻟﺮﻱ .ﺍﻧﺴﺎﻧﺎﻥ ﭘﻪ ﻋﻘﻞ ﺍﻭ ﻭﺟﺪﺍﻥ ﺳﻤﺒﺎﻝ ﺷﻮﻱ ﺍﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮ ﻟﻪ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﺩﻭﺭﻭﺭ ﻠﻮﻱ ﭘﻪ ﺭﻭﺣﻴﻪ ﭼﻠﻨﺪﻭﻛﻱ
60
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﻭﻳﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﺮﻮﻙ ﺑﻲ ﻟﻪ ﺩﻱ ﭼﻲ ﻫﻴ ﻭﻝ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﻜﻪ ﻧﮋﺍﺩ ،ﺭﻧ ، ﺟﻨﺲ ،ﮊﺑﻪ ،ﺩﻳﻦ،ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳﺎﺑﻠﻪ ﻧﻈﺮ ﻳﻪ .ﻣﻠﻲ ﻳﺎﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻨﺸﺎ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺩﺯﻳﻳﺪﻧﻲ ﻳﺎﺑﻞ ﻣﻮ ﻗﻒ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﻲ ﻭﻧﻴﻮ ﻝ ﺷﻲ ﺩﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺩﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﻲ ﺩﺭﺍﻏﻠﻲ ﺩﻱ ﺑﺮﺳﻴﺮﻩ ﭘﺮﺩﻱ ،ﻟﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﺎﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﺩﻫﻐﻪ ﺩﻣﻠﻚ ﻳﺎﺳﻤﻲ ﺩﺳﻴﺎﺳﻲ ،ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻳﺎﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻮﻗﻒ ﭘﺮﺑﻨﻴﺎﺩ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻭﻧﻪ ﺷﻲ .ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﻫﻐﻪ ﻣﻠﻚ ﻳﺎﺳﻴﻤﻪ ﭼﻲ ﺷﺨﺺ ﻭﺭﭘﻮﺭﻱ ﺗﻟﻲ ﻭﻱ ﺧﭙﻠﻮﺍﻙ ،ﺗﺮﻻﺱ ﻻﻧﺪﻱ ،ﻏﻴﺮﻣﺨﺘﺎﺭﺍﻭ ﻳﺎﻳﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻭﻝ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻭﻱ ﺩﺭﻳﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﺮﻮﻙ ﺩﮊﻭﻧﺪ.ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺍﻭ ﺎﻧﻲ ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﻴﻮﻙ ﭘﻪ ﻣﺮﻳﻴﺘﻮﺏ ﻳﺎﺩﺳﺮﻑ ﭘﻪ ﺣﻴﺚ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺳﺎﺗﻞ ﻛﻴﺪﺍﻱ .ﻣﺮﻳﻴﺘﻮ ﺏ ﺍﻭ ﺩﻏﻼﻣﺎﻧﻮ ﭘﻴﺮﻭﺩﻝ ﺍﻭ ﭘﻠﻮﺭﻝ ﺑﺎﻳﺪﭘﻪ ﻮﻟﻮﺷﻜﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﻣﻨﻊ ﺷﻲ ﭘﻨﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﻴﻮﻙ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ،ﺍﻭ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺍﻭ ﻏﻴﺮﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻮﻪ ﺳﭙﻚ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺳﺰﺍﻭﻭﻳﻨﻲ . ﺷﭙﻣﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﺮﻮﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﻭﻱ ،ﺩﻫﻐﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺩﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺩﻳﻮﻩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﭘﻪ ﻴﺮﻭﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﺷﻲ . ﺍﻭﻭﻣﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻮﻝ ﺧﻠﻚ ﺩﻗﺎﻧﻮ ﻥ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻳﻮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺩﺩﻱ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﯥ ﺩﻫﺮ ﻭﻝ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻩ ﺗﻮﻪ ﺩﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺎﺗﻨﻲ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻭﻱ .ﺩﻭﻱ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﻫﺮ ﻫﻐﻪ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﭼﯥ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻧﻘﺾ ﻛﻮﻱ ﺍﻭﻳﺎ ﺩﻫﻐﻲ ﻟﻤﺴﻮﻧﻲ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﭼﻲ ﺩﺍﺳﻲ ﺗﺒﻴﺾ ﺗﻪ ﻟﻤﻦ ﻭﻫﻲ ﭘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮﻩ ﺗﻮﻪ ﻭﺳﺎﺗﻞ ﺷﻲ ﺍﺗﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻛﻪ ﺩﻫﺮ ﭼﺎﭘﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭼﻲ ﺩﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻳﺎﺩ ﻛﻮﻡ ﺑﻞ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ ،ﺗﻴﺮﻱ ﻭﺷﻲ ،ﺩﻱ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﺻﻼﺣﻴﺖ ﻟﺮﻭﻧﻜﻮ ﻣﻠﻲ ﻣﺤﻜﻤﻮ ﭘﻪ ﺫﺭﻳﻌﻪ ﺩﺗﻠﻒ ﺷﻮﻳﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻣﻮﺛﺮ ﻩ ﺗﻼﻓﻲ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ . ﻧﻬﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﻴﻮ ﻙ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ﺗﻮ ﻗﻴﻒ ،ﺑﻨﺪﻱ ﻳﺎ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﻧﻪ ﺷﻲ . ﻟﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﺮﻮﻙ ﭘﻪ ﻣﺴﺎﻭﻳﺎﻧﻪ ﻭﻝ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻲ ﺩﻋﻮﻩ ﻳﻲ ﺩﻳﻮﻱ ﺑﻲ ﻃﺮﻓﻲ ﺍﻭ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻣﺤﻜﻤﻲ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﭘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺗﻮﻪ ﺗﺮﻏﻮﺭ ﻻﻧﺪﻱ ﻭﻧﻴﻮﻝ ﺷﻲ ،ﺍﻭ ﺩﻏﻪ ﺷﺎﻥ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﻪ ﺩﺩﻩ ﭘﻪ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﻭﺟﺎﻳﺒﻮ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺍﻟﺰﺍﻡ ﭘﻪ ﺑﺎﺭﻩ ﻛﻲ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻛﻮﻱ ،ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻩ ﻟﻮﻝ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ . ﻳﻮﻭﻟﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﭘﻪ ﻛﻮﻡ ﺟﺮﻡ ﺗﻮﺭﻥ ﺷﻮ ﻱ ﻫﺮ ﻓﺮﺩ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﺗﺮ ﻫﻐﻮﺑﻲ ﻨﺎ ﻩ ﻭ ﻨﻞ ﺷﻲ ،ﺗﺮﻮ ﻳﻲ ﺟﺮﻡ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻳﻮﻩ ﻜﺎﺭﻩ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻛﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮﻱ ﻧﻪ ﻭﻱ ،ﭼﻲ ﺗﻮﺭﻥ ﭘﻜﻲ ﺩﺧﭙﻠﻲ ﺩﻓﺎﻉ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻮﻝ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﻭ ﺭﺳﻤﻲ ﺗﻀﻤﻴﻨﻮ ﻧﻪ ﻭﻟﺮﻱ .٢ .ﻫﻴﻮ ﻙ ﺩﺩﺍﺳﻲ ﺍﻋﻤﺎﻟﻮ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻮ ﻳﺎ ﻧﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻭﺟﻪ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﻧﻪ ﺷﻲ ،ﭼﯥ ﺩﺍﺟﺮ ﺍﻛﻴﺪﻟﻮ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﺩﻣﻠﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺟﺮﻡ ﻧﻪ ﺷﻤﻴﺮﻝ ﻛﻴﺪﻩ .ﺩﻏﻪ ﺭﺍﺯ ﻫﻴﻮ ﻙ ﺩﻳﻮ ﻩ ﺟﺮﻡ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻭﺟﻪ ،ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﺳﺨﺘﻪ ﺳﺰﺍﻧﻪ ﻭﻳﻨﻲ ،ﭼﻲ ﺩﺟﺮﻡ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻴﺪﻭ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﺩﻫﻐﻪ ﺟﺮﻡ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻌﻴﻦ ﺷﻮﻱ ﻭﻩ . ﺩﻭﻟﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ :ﺩﻫﻴ ﭼﺎﭘﻪ ﻣﺤﺮﻣﻴﺖ ،ﻛﻮﺭﻧﻲ ،ﺍﺳﺘﻮﻨﻰ ﻳﺎﻟﻴﻜﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﺍﻭ ﻧﻪ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻧﻮ ﻡ ﺍﻭ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺗﻌﺮﺽ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ ،ﻫﺮﻮﻙ ﺩﺩﻱ ﻭﻝ ﺣﻤﻠﻮ ﻳﺎ ﻣﺪﺍﺧﻠﻲ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﺩﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺳﺎﺗﻨﻲ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ . ﺩﻳﺎﺭﻟﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻫﺮﻮﻙ ﺩﻫﺮ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺩﻧﻨﻪ ﻛﻲ ﺩﺧﭙﻠﻲ ﺍﺳﺘﻮ ﻨﻲ ﺩﺎﻱ ﺩﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﻭ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ . .٢ﻫﺮﻮﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻲ ﺩﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻭﻥ ﻫﺮ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﺮﻳ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺗﻪ ﺭﺍﺳﺘﻮﻥ ﺷﻲ .
61
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻮﺍﺭﻟﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻫﺮﻮﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﻟﻪ ﺯﻭﺭﻭﻧﻲ ﺨﻪ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺩﭘﻨﺎﻩ ﭘﻪ ﻟﻪ ﻛﻲ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻲ ﺨﻪ ﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ . .٢ﻟﻪ ﺩﻏﻪ ﺣﻖ ﺨﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛﻴﺪﺍﻱ ،ﻛﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺩﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺮﻡ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﺩﺍﺳﻲ ﺍﻋﻤﺎﻟﻮ ﺩﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻭﺟﻪ ﺟﺎﺭﻱ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺩﻣﻠﺮﻭﻣﻠﺘﻮ ﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻘﺼﺪﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﺍﺻﻮﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﻐﺎﻳﺮﺕ ﻭﻟﺮﻱ . ﭘﻨﻠﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻫﺮ ﻮﻙ ﺩﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ . .٢ﻫﻴﻮ ﻙ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺨﻪ ﻣﺤﺮﻡ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻧﻪ ﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺣﻖ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﻲ ،ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺗﻪ ﺗﻐﻴﺮﻭﺭﻛﻱ . ﺷﭙﺎﻟﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻮﻝ ﺑﺎﻟﻎ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻭ ﻴﻨﻪ ﻳﻲ ﻟﻪ ﻫﻴ ﻭﻝ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻳﺘﻪ ﻟﻜﻪ ﻧﮋﺍﺩ ،ﻣﻠﺖ ﻳﺎﺩﻳﻦ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻲ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻱ . ﺩﻭﻱ ﺩﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻟﻮ ،ﺩﻭﺍﺩﻩ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻓﺴﺦ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﻲ ﻳﻮ ﺷﺎﻧﺘﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﺮﻱ . .٢ﻭﺍﺩﻩ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ ،ﭼﻲ ﻪ ﺍﻭﻣﻴﻩ ﺩﻭﺍﺩﻩ ﺧﭙﻠﻪ ﺑﺸﭙﻩ ﺧﻮﻪ ﺍﻭ ﺩﺭﺿﺎﺮﻨﺪﻩ ﻛﻱ . .٣ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺩﻮﻟﻨﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﻭ ﺑﻨﻴﺎﺩﻱ ﻭﺍﺣﺪﺩ ﻱ ﺍﻭ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﻭﺳﺎﺗﻞ ﺷﻲ . ﺍﻭﻩ ﻟﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻫﺮ ﻓﺮﺩ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻲ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﻳﺎﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺷﺮﻳﻜﻪ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻭﻟﺮﻱ . .٢ﻫﻴﻮﻙ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ﺩﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺨﻪ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻧﻪ ﺷﻲ . ﺍﺗﻠﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﺮﻮﻙ ﻓﻜﺮ ﺍﻭ ﺟﺪﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﻳﻦ ﺩﺁﺯﺍﺩﻱ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﻳﻪ ﺩﻱ ﺣﻖ ﻛﻲ ﻫﻐﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺷﺎﻣﻠﻪ ﺩﻩ ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﺩﻳﻦ ﻳﺎﻋﻘﻴﺪ ﻱ ﺗﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﺩﻏﻪ ﺭﺍﺯ ﻫﻐﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﭼﯥ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﻳﺎﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ .ﭘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﻳﺎﺧﺼﻮﺻﻲ ﻭﻝ ﺧﭙﻠﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻳﺎﺩﻳﻦ ﻳﻪ ﺗﺪﺭﻳﺲ ،ﻋﻤﻞ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﻛﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺩﺩﻳﻨﻲ ﻣﺮﺍﺳﻴﻤﻮ ﭘﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﻲ ﺮﻨﺪﻩ ﻛﻱ ،ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻠﻴ ﻱ . ﻧﻮﻟﺴﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﺮ ﻮﻙ ﺩﺑﻴﺎﻥ ﺍﻭ ﻧﻈﺮ ﺩﺁﺯﺍﺩﻱ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭘﻪ ﺩﻱ ﺣﻖ ﻛﻲ ﻫﻐﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺷﺎﻣﻠﻪ ﺩﻩ ،ﭼﻲ ﺑﻲ ﻟﻪ ﻣﺪﺍﺧﻠﻲ ﺨﻪ ﻣﻔﻜﻮﺭﻱ ﺍﻭ ﻧﻈﺮ ﻱ ﻭﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻭﺳﻠﻪ ﻳﻲ ﻟﻪ ﺩﻱ ﭼﻲ ﺳﺮﺣﺪﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﻲ ﻭﻧﻴﺴﻲ ﻋﻘﺎﻳﺪﺍﻭ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﭘﻠﺘﻲ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﺍﻭ ﺧﭙﺎﺭﻩ ﻳﻲ ﻛﻱ . ﺷﻠﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻫﺮﻮﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻲ ﭘﻪ ﺁﺯﺍﺩ ﻭﻝ ﺳﻮﻟﻪ ﻳﻴﺰ ﻱ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻲ ﺍﻭ ﻟﻲ ﺟﻮﻱ ﻛﻱ . .٢ﻫﻴﻮﻙ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻧﻪ ﺷﻲ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻲ ﻟﻲ ﭘﻮﺭﻱ ﻭﺗﻟﻲ ﺷﻲ . ﻳﻮﻭﻳﺸﺘﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻫﺮﻮﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻲ ﭘﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻪ ﻳﺎﭘﻪ ﺁﺯﺍﺩﻭﻝ ﺩﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﻮﻳﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺫﺭﻳﻌﻪ ﺩﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﭼﺎﺭﻭ ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ . .٢ﻫﺮﻮﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻩ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻠﻚ ﻛﻲ ﻟﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﺧﺪﻣﺘﻮﻧﻮ ﺨﻪ ﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ . .٣ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻭﺍﻙ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺟﻮﻛﻱ ،ﺩﻏﻪ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺑﺎﻳﺪﭘﻪ ﻧﻮﺑﺘﻲ ﻭﻝ ﭘﻪ ﺭﺘﻴﻨﻮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﻲ ﺮﻨﺪﻩ ﺷﻲ ، ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﺍﻳﻲ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺩﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻖ ﻟﻪ ﻣﺨﻲ ﻭﺷﻲ ﺍﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻲ ﺩﭘﻲ ﺭﺍﻳﻲ ﻭﺭ ﻛﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﺍﻳﻲ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺩﺑﺮﺍﺑﺮ ﻱ ﺍﻭ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﺷﻲ . ﺩﻭﻩ ﻭﻳﺸﺘﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﺮﻮﻙ ﺩﻮﻟﻨﻲ ﺩﻳﻮﻩ ﻏﻱ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺼﻮﻭﻧﻴﺖ ﻭﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩﻣﻠﻲ ﻫﻮﺍﻭ ﻧﻳﻮﺍﻟﻲ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﺩﻫﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﻣﻨﺎﺑﻌﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﻫﻐﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ،ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻭ ﻛﻠﺘﻮﺭﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ ،ﭼﻲ ﺩﺩﻩ ﺩﺣﺜﻴﺖ ﺍﻭ ﺩﺷﺨﺼﻴﺖ ﺩﺍﺯﺍﺩﻱ ﻭﺩﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﻭﻱ . ﺩﺭﻭﻳﺸﺘﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻫﺮ ﻮﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﻛﺎﺭﻭ ﻛﻱ ﭘﻪ ﺁﺯﺍﺩﻭﻝ ﺩﺎﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻱ ،ﺩﻛﺎﺭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﻭ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩﺑﻲ ﻛﺎﺭﻱ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﺣﻤﺎﻳﻪ ﺍﻭ ﺧﻔﺎﻇﺖ ﺷﻲ . .٢ﻫﺮﻮﻙ ﺑﻲ ﻟﻪ ﻛﻮﻡ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺨﻪ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﺎﺭ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻩ ﺍﺟﻮﺭﻩ ﻭﺍﺧﻠﻲ . .٣ﻫﺮﻮﻙ ﭼﻲ ﻛﺎﺭﻛﻮﻱ ،ﺩﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻌﺎﺵ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﺩﻩ ﺍﻭﺩﺩﻩ ﺩﻛﻮﺭﻧﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺑﺸﺮﻱ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﻭﮊﻭﻧﺪ ﺗﻀﻤﻴﻨﻮﻱ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﻭﯤ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻲ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﻮ ﻟﻨﻴﺰﻭ ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﻲ ﭘﻪ ﺫﺭﻳﻌﻪ ﺗﻘﻮﻳﻪ ﺷﻲ .
62
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ .۴ﻫﺮﻮ ﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﻮ ﺩﺳﺎﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻏﺮﺽ ﺻﻨﻔﻲ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻲ ﺟﻮﻱ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺎﻱ ﺷﻲ . ﻠﻮﺭﻭﻳﺸﺘﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : ﻫﺮﻮ ﻙ ﺩﻛﺎﺭ ﺩﺳﺎﻋﺘﻮﻧﻮ ﺩﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺍﻭ ﺩﺑﺎﻣﻌﺎﺷﻪ ﻧﻮ ﺑﯧﺘﻲ ﺭﺧﺼﺘﻴﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﻮﻝ ﺣﻖ ﻛﺮﻱ ،ﭼﻲ ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺖ ﺍﻭ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻭﻛﻱ ﭘﻨﻪ ﻭﻳﺸﺘﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻫﺮ ﻮ ﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﺩﮊﻭﻧﺪﺍﻧﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﻭﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﺩﻩ ﺍﻭ ﺩﺩﻩ ﺩﻛﻮﺭﻧﻲ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺍﻭ ﻫﻮ ﺳﺎﻳﻨﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﻓﻲ ﻭﻱ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﻲ ﻏﺬﺍ ،ﻛﺎﻟﻲ ،ﻛﻮﺭ ،ﺍﻭ ﺩﺭﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﺿﺮﻭﺭﺗﻮ ﻧﻪ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﺪﻣﺘﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﺩﺑﻴﻤﻲ ﺣﻖ ﺩﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﻧﺎﺭﻭﻏﻲ ﻣﻌﻴﻮ ﺑﺘﻴﺎﺍﻭ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻲ ،.ﻛﻮﻧﺗﻮﺏ ،ﺯﻭﻭﺍﻟﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﺷﺮﺍﻳﻄﻮ ﻛﻲ ﭼﻲ ﺩﻣﻌﻴﺸﺖ ﺩﻭﺳﺎﻳﻠﻮ ﺩﻛﻤﻮ ﺍﻟﻲ ﭘﻪ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﻲ ﺗﺮ ﻏﻮﺭ ﻻﻧﺪﻱ ﻧﻴﻮ ﻝ ﻛﻴ ﻱ ﺍﻭ ﺩﺩﻭ ﻟﻪ ﻭﺳﻪ ﺗﻴﺮﻩ ﻭﻱ ﺷﺎﻣﻠﻴ ﻱ . .٢ﻣﻴﻨﺪﻱ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺩﺧﺎﻧﻱ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻲ ﺍﻭ ﻣﺮﺳﺘﻲ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺩﻱ ﻮﻝ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﻧﻜﺎﺡ ﭘﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﻭ ﻳﺎﺑﻲ ﻧﻜﺎﺡ ﭘﻴﺪﺍﺷﻮﻱ ﻭﻱ ﻣﺴﺎﻭﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺤﻔﻆ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ . ﺷﭙﻭﻳﺸﺘﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ: .١ﻫﺮﻮ ﻙ ﺩﻮﻭﻧﻲ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﻮﻭﻧﻪ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻟ ﺗﺮﻟ ﻩ ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻧﻴﻮ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻣﺮﺣﻠﻮ ﻛﻲ ﻭﻳﺎﻭﻱ ،ﻟﻮﻣﻧﻲ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﻭﻱ ﺗﺨﻨﻴﻜﻲ ﺍﻭ ﻣﺴﻠﻜﻲ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭﻝ ﻣﻴﺴﺮ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻋﺎﻟﻲ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﺩﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﺍﻭ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﺧﻼ ﺹ ﻭﻱ . .٢ﻮﻭﻧﻪ _ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺩﺑﺸﭙﻱ ﻭﺩﻱ ﺍﻭ ﺑﺸﺮﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺁﺯﺍﺩﻳﻮ ﺗﻪ ﺩﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺩﺯﻳﺎﺗﻮ ﺍﻟﻲ ﭘﻪ ﻟﻮﺭﻱ ﺳﻮﻕ ﺷﻲ ﻮﻭﻧﻪ ،ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻮﻟﻮ ﻣﻠﻴﺘﻮ ﻧﻮ ﻧﮋﺍﺩﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﺩﻳﻨﻲ ﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﻲ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺯﻏﻢ ﺍﻭ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﭘﻴﺎﻭﻱ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺩﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻫﻲ ﺩﺳﻮﻟﻲ ﺩﺗﻘﻮﻳﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﺮ ﻣﺦ ﺑﻮﺯﻱ . .٣ﻣﻴﻨﺪﻱ ﺍﻭ ﭘﻠﺮﻭﻧﻪ ﺩﻟﻮﻣﻳﺘﻮﺏ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﻲ ﺩﻮﻧﻲ ،ﺭﻭﺯﻧﻲ ﻫﻐﻪ ﻭﻝ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻱ ﭼﻲ ﺩﺩﻭﻱ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﺭﻛﻱ ﺷﻲ . ﺍﻭﻩ ﻭﻳﺸﺘﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ: .١ﻫﺮ ﻮﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﺍﺯﺍﺩﻩ ﺗﻮﻪ ﺧﭙﻠ ﻮﻟﻨﻲ ﭘﻪ ﻛﻠﭙﻮﺭﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻧﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ،ﻟﻪ ﻫﻨﺮﻭﻧﻮ ﺨﻪ ﻪ ﭘﺮﻭﺗﻪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﭘﺮ ﻣﺨﺘ ﻛﯥ ﺷﺮﻳﻚ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻮ ﺨﻪ ﺋﻲ ﺑﺮﺧﻤﻦ ﺷﻲ. .٢ﻫﺮ ﻮﻙ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻐﻮ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﺍﻭ ﻣﺎﺩﻱ ﻮ ﺩ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﭼﯥ ﺩﺩﻩ ﭘﻪ ﺫﺭﻳﻌﻪ ﻟﻪ ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻲ ،ﺍﺩﺑﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻨﺮﻱ ﺗﺨﻠﻴﻖ ﺧﺨﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ. ﺍﺗﻪ ﻭﻳﺸﺘﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ: ﻫﺮ ﻮﻙ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭘﻬﺪﺍﺳﻲ ﻳﻮﻩ ﺍﺣﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻭ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﻛﯥ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﻛﻱ ،ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﻮﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻭ ﺍﺯﺍﺩ ﻳﺎﻧﻲ ﭘﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺑﺸﭙ ﻭﻝ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺷﻲ. ﻧﻬﻪ ﻭﻳﺸﺘﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ : .١ﻫﺮ ﻮﻙ ﭘﻪ ﻫﻐﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻛﯥ ﺩﻧﺪﻱ ﺍﻭ ﻣﻜﻠﻔﻴﺘﻮﻧﻪ ﻟﺮﻱ ،ﺟﯥ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﻫﻠﺘﻪ ﺩﺩﻩ ﺩ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﺯﺍﺩﻩ ﺍﻭ ﺑﺸﭙﺮﻩ ﻭﺩﻩ ﻣﻤﻜﻨﻪ ﻭﻱ. .٢ﻫﺮ ﻮﻙ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺍﺯﺍﺩﻳﻮ ﭘﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩﻫﻐﻮ ﻣﺨﺪﻭﻳﺘﻮﻧﻮ ﺗﺎﺑﻊ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﺫﺭﻳﻌﻪ ﺻﺮﻑ ﺩﺩﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﺗﻌﻴﻦ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ ،ﭼﯥ ﻭ ﻧﻮﺭ ﺩ ﺍﺯﺍﺩﻳﻮ ﺍﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻣﻨﺎـﺐ ﻭﻝ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭﺷﻲ ﺍﻭ ﻭﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﺷﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻜﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻣﻮﺍﺯﻳﻨﻮ ﺩ ﻣﻘﺘﻀﻴﺎﺗﻮ ،ﻋﺎﻣﻪ ﻧﻈﻢ ﺍﻭ ﻫﻮ ﺳﺎﻳﻨﻲ ﻣﺮﺍﻋﺎﺕ ﻭﺷﻲ. .٣ﺩﻏﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻭ ﺍﺯﺍﺩﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻫﻴ ﺻﻮﺭﺕ ﺩ ﻣﻠﻮﺭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺩ ﺍﺻﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﻣﻘﺼﺪﻭﻧﻮﻭ ﭘﻪ ﺧﻼﻑ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻪ ﺷﻲ. ﺩﻳﺮﺷﻤﻪ ﻣﺎﺩﻩ: ﭘﻪ ﺩﻱ ﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ ﻫﻴ ﻳﻮﻩ ﻓﻘﺮﻩ ﻳﺎ ﻣﺎﺩﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺳﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﻪ ﺷﻲ ،ﭼﯥ ﻛﻮﻡ ﺩﻭﻟﺖ ﻟﻲ ﻳﺎ ﺷﺨﺺ ﺗﻪ ﺩﺩﻱ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻱ ،ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻻﺱ ﭘﻮﺭﻱ ﻛﻱ ﻳﺎ ﺩﺍﺳﻲ ﻛﺎﺭ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻫﺪﻑ ﻱ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺍﻋﻼﻣﻴﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺫﻛﺮ ﺷﻮﻳﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺍﺯﺍﺩﻳﻮ ﻟﻐﻮﻩ ﻛﻮﻝ ﻭﻱ.
63
ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ
64
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻪ ﺷﻰ ﺩﻯ ﺧﻠﻚ ﻓﻜﺮﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻐﻪ ﺷﻰ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎﻥ ﻳﻲ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ .ﺍﻣﺎﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﻫﺮ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮﻩ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﻪ ﺯﻳﺎﺩ ﻧﻈﺮ ﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺑﺎﻭﺭﻭﻧﻪ ﻭﻯ ﻫﻠﺘﻪ ﺗﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭﻱ .ﻧﻮ ﻳﻪ ﺳﺎﺩﻩ ﻭﻝ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﺧﻠﻜﻮﺩ ﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﺩﻋﺎﻣﻪ ﻛﺎﺭﻭﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻯ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩـﻪ ﭘﻮﻫﻴﺪﻭ ﻪ ﻻﺭﺩﺍﺩﻩ ﭼﻲ ﺩﺍﺳﻲ ﻓﻜﺮﻭﻛﻭ . ))ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﺑﺎﻭﺭﻣﻨﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭﺍﻳﻲ (( ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﻳﺮﻭﺧﺖ ﺩﺍ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺩﻭﻟﺘﻮ ﺗﻪ ﺍﻃﻼﻓﻴﻱ .ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻣﻠﺖ ﺧﭙﻞ ﻣﻨﯥ ﻛﻭ ﻟﻜﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ،ﻗﺎﻧﻮﻥ ،ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ، ﺳﻮﺩﺍ ،ﻮﻭﻧﻪ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺍﻭﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ . ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﭘﺮﻳﻜ ﻭ ﭘﻪ ﻫﺮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ .ﻫﺮﻩ ﻭﺭ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺩﻣﺸﺮﺗﻪ ﻧﻴﻮﻟﻰ ﺑﻴﺎﺗﺮﻭﺯﻳﺮﺍﻧﻮ ﻭﺍﻟﻴﺎﻧﻮ ﺍﻭﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﻛﭽﯥ ﺗﺮﻭﻟﺴﻮﺍﻻﻧﻮ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﭘﻮﺭﻱ ﭼﯥ ﺩﺟﺎﺭﻭﺳﺮﻩ ﻋﻼﻗﻪ ﻟﺮﻱ ﺧﺒﺮﻯ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ ﺗﺮﻮ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺍﻭ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻻﺭﯤ ﺍﻭ ﭼﺎﺭﻱ ﻭﻣﻮﻣﻲ . ﭘﻪ ﺩﻱ ﺧﺒﺮﻭ ﻛﯥ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺘﺎﺯﯤ .ﻣﺘﺨﺼﻴﺼﻴﻦ ﺍﻭﻨﻲ ﺧﻠﻚ ﻳﺮﻋﻠﻤﻰ ﺍﻭ ﺩﺑﺎﻭﺭﻭﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻟﺮﻱ ﻫﻐﻮﻱ ﺩﺎﻧ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻫﻴﻠﻮ ﺍﻭ ﻣﺨﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻱ .ﻫﻐﻮ ﻯ ﭘﻪ ﺎﻧﻭ ﻻﺭﻭ ﺑﺤﺜﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﯤ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻴﺎﻳﻲ ﺗﺮﻮﺩﻧﻮ ﺭﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﻭ ﻣﻼﺗ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ . ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻳﺎﺩﻱ ﺷﻮﻱ ﺧﺒﺮﯤ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﭘﻪ ﺭﺳﻤﻲ ﻭﻝ ﻭﻯ ﺩﺑﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩﺟﺮﻲ ﭘﻪ ﺷﻜﻞ ،ﺩﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﯤ ، ﺩﻭﺭﭙﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﯤ ،ﺩﻏﻮﻧﻭ ﻟﻪ ﻻﺭﯤ ﺍﻭ ﻳﺎﭘﻪ ﺷﺨﺼﻰ ﻭﻝ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﺷﻲ .ﻛﻮﻣﻰ ﭘﺮﻳﯤ ﭼﯥ ﺩﺧﺒﺮﻭ ﭘﻪ ﭘﺎىﻜﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ ﻫﻐﻮﺗﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﻰ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﻭﺍﯦﯥ . ﺍﻳﺎﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺎﺳﻮ ﻣﺨﻜﻲ ﺩﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻔﻜﻮﺭﻭ ﭘﻪ ﺍﻩ ﺍﻭ ﺭﻳﺪﻟﻲ ﻭﻱ . ﺷﻲ ﺍﺧﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﺩ ﻣﺤﺎ ﻓﻈﻪ ﻛﺎﺭﻩ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯽ ﺩﻱ .ﻛﻴ ﺍﺧﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﺩﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺘﻲ ﺍﻭ ﻣﺮﻛﺰﯤ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯽ ﺩﯼ ﺍﻭ ﻣﻌﻤﻮﻟﺮﻳﺎﻻ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻏﻮﻴﺘﻮﻧﮑﻲ ﺍﻭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻮ ﺗﻪ ﻭﻳﻞ ﻛﻴﻱ . ﻜﺎﺭﻩ ﺩﻩ ﻫﺮﻮﻙ ﭼﻲ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﻪ ﻛﻭ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﺑﺎﻧﺪﯤ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﻣﻔﻜﻮﺭﻩ ﻭﻟﺮﻱ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺧﺒﺮﻭ ﺍﻭ ﺑﺤﺜﻮﻧﻮﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﻟﺮﻱ. ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭﻟﻲ ﺩﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﺩﻱ؟ . ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻧﻼﺭﯤ ﺟﻮﻭﻱ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﺍﻛﺎﺭ ﺯﻣﻮﻧ ﭘﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻏﻴﺰﯤ ﻛﻮﻱ. ﻜﻪ ﭼﯥ ﻴﻨﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﺩﺍﺳﯥ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﺮﻧﺴﻴﭙﻮﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﻻﺭﯤ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﻴﻨﯥ ﻭﺭ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﻧﻪ ﻳﻲ ﺧﻮﻮﻱ ﺍﻭ ﺑﻞ ﺩﺍﺩﻯ ﭼﻲ ﻴﻨﯥ ﺧﻠﻚ ﻟﻪ ﻏﻴﺮﻯ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺍﻭ ﻧﺎﻭﻭ ﻻﺭﻭ ﻟﻜﻪ ﺑﯤ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ،ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ﺯﻭﺭ ﺳﺮﻩ ﻳﻮﻩ ﻛﺎﺭ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭﻭﻟﻮ ﺗﻪ ﺍﺑﺎﺳﯥ ﺍﻭ ﺩﻭﺍﻙ ﻧﻪ ﻧﺎﻭﻩ ﮔﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻮﻱ .ﻧﻮﻟﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﺩﻯ . ﻫﺮﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﻫﻐﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﻴﺮﻩ ﻳﻲ ﺟﻮﻭﻱ ﺧﻠﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮﻭﻯ :ﻰ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻫﻢ.
ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ؟
ﻛﻮﺭﻳﺎ ﭘﻪ ﺍﺳﻴﺎ ﻛﯥ ﺟﺰﻳﺮﯤ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻳﻮ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻧﻴﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻟﺮﻱ ،ﭘﻨﻮﺱ ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﺟﻩ ﻭﺷﻮﻩ ﭼﯥ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺋﻲ ﭘﻪ ﺩﻭﻩ ﺑﺮﺧﻮ ﻭﻭﻳﺸﻪ ﻗﻄﺒﻲ ﺍﻭ ﺳﻬﻴﻠﻲ ﻛﻮﺭﻳﺎ .ﺩ ﺳﻬﻴﻠﻲ ﻛﻮﺭﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﻣﺦ ﻲ. ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٩٨ﻛﯥ ﺳﻴﻮﻝ ﺩ ﻧﻳﻮﺍﻟﯥ ﺍﺗﻠﻮﻟﯥ ﺩ ﻟﻮﺑﻮ ) ﺍﻟﻤﭙﻴﻚ( ﻛﻮﺭﺑﻪ ﻭ ﺍﻭ ﺩ ﻧ ﻮﻟﻮ ﻟﻮﺑﻐﺎﻭ ﻫﻠﺘﻪ ﻟﻮﺑﯥ ﻛﻮﻟﻰ ،ﺍﻭ ﻮﻟﻮ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﺳﻴﺎﻟﻲ ﻛﻮﻟﻲ .ﺍﻭ ﺩ ﻮﻟﻮ ﻧ ﻧﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻭ ﯥ ﺩ ﻟﻮﺑﻮ ﺍﻭ ﻧﻨﺪﺍﺭﻭ ﻟﭙﺎﻫﺮ ﺭﺍﻏﻠﻲ ﻭﻝ. ﻗﻄﺒﻲ ﻛﻮﺭﻳﺎ ﺍﺯﺍﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻳﻮ ﻮ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻛﺴﺎﻥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﺮﻱ ﺩ ﺟﺰﻳﺮﻱ ﺩﺍ ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻠﻠﻲ ﺍﻭ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﻧﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻳﺮ ﻭﺧﺖ ﺩ ﻧﺎﻭﺭﻳﻦ ﺍﻭ ﻭﻟﯤ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻭﻱ .ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻛﯥ ) ﺷﻤﺎﻝ ﺍﻭ ﺟﻨﻮﺏ ﻛﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﺮﻩ ﻳﺮ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮﻱ.
65
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﭘﻪ ﻴﻨﻲ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺩﺭﺍﻧﺎﻭﻱ ﻭ ﻧﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﭘﻪ ﺍﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻳﻮﻩ ﻧﺎﻭﻩ ﻟﻮﺑﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻋﻤﻮﻣ ﹰﺎ ) ﻭﺍﻳﻲ ﺯﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻪ ﻭﺧﺖ ﻧﻪ ﻟﺮﻡ( ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﭘﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻌﻀﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﺳﻲ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺧﻠﻚ ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﻧﻪ ﺩ ﺑﻴﺎﻧ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻛﻮﻱ ،ﺍﻭ ﺑﻞ ﺩﻟﻴﻞ ﻭﻟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺩﺍ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻴﻨﻲ ﺧﻠﻚ ﺩ ﻧﺎﻭﻩ ﻣﻴﺘﻮﺩﻭ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﺧﻠﻲ ﺍﻭ ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ﺯﻭﺭﻩ ﺑﻭ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﻭﻩ ﻛﺎﺭﻭ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻭﺍﻙ ﻧﻪ ﻏﻠﺘﻪ ﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻮﻱ .ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻱ ﺑﻨﺴ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﺩﻩ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﻛﯥ ﻫﺮ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﻭﻭﺳﻲ ﺧﻠﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮﻭﻱ ﻪ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻫﻢ. ﺍﻭﺑﺪﻭﻧﻜﯥ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺑﻬﺴﻮﺩﻛﯥ ،ﻫﺘﻠﻪ ﺩﻣﻴﺪﺍﻥ ﻭﺭﺩﮒ ﭘﻪ ﻭﻻﻳﺖ ﺩﺑﻬﺴﻮﺩ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻟﻲ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﺍﻭﺑﺪﻭﻧﻜﯥ ﻛﻮﺭﻧ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ .ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﺁﺳﻮ ﺳﭙﺮﻳﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻤﻜﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ ﯥ ﺩﻛﻮﺭ ﭼﺎﺭﻱ :ﺍﻭ ﻏﺎﻟﻴﻮ ﺍﻭ ﺑﺪﻝ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻛﻠﻪ ﻧﺎﻛﻠﻪ ﺩﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻛﺮﻫﻨﻪ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻛﻮﻱ ﺩﺩﻭﻱ ﺍﻭﺑﺪﻝ ﺷﻮﻱ ﻏﺎﻟﻲ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺧﺮﻴﻯ ﺩﻭﻱ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰ ﺑﺮﺧﻮﻛﯥ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ ﻫﻠﺘﻪ ﺩﺑﺮ ﻳﻨﺎ ﺍﻭ ﻧﻞ ﻏﺰﻭﻟﻮ ﺳﻴﺘﻢ ﻭﺟﻮﺩﻧﻠﺮﻯ ﻫﻤﺪﺍﺭﺍﺯ ﭘﻪ ﻧ ﺩﻱ ﺷﺎ ﺍﻭ ﺧﻮﺍ ﻛﯥ ﭘﻮﺥ ﺳﻙ ﻧﺸﺘﻪ . ﻫﻠﺘﻪ ،ﻮﻧﻲ ،ﻛﻠﻨﻴﻚ ﺍﻭ ﺩﻭﻛﺎﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﻴﻠﻮ ﻣﺘﺮﻭﻧﻮ ﻛﯥ ﻧﻪ ﻟﻴﺪﻝ ﻛﻴ ﻱ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﻳﻮﻱ ﻧﺠﻠﻰ ﻮﻧﻲ ﻛﻲ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻛﻯ ﻭﻩ .ﺧﻠﻚ ﺩﻤﻜﻲ ﺍﻭ ﻛﺮﻫﻨﻲ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ .ﻭﻟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻟﻴﺮﻱ ﭘﺮﺗﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻣﻬﻢ ﺩﻯ ؟ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﻛﻧﻼﺭﻱ ﻳﺮﻱ ﻣﻬﻤﯥ ﺩﻯ . ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻧﻳﻮﺍﻟ ﺳﻮﺩﺍﺮﻱ ﺗﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﺩﺍ ﻛﻮﺭﻧ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﺧﭙﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﭘﻪ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻭﭘﻠﻮﺭﻱ ،ﻳﻮﻩ ـﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺎﺧﻪ ﺳﻛﻮﻧﻪ ﺟﻮﻭﻱ ﺗﺮﻮ ﻛﻮﺭﻧ ﻭﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺎﺭ ﻛﻠﻴﻨﻚ ﺍﻭ ﻣﺎﺭﻛﻴ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﺗﻮ ﻪ ﺗ ﺍﻭ ﺭﺍﺗ ﻭﻛﻱ ، ﭘﻪ ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎ ﻛﯥ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺩﺗﺮﺍﻧﺴﭙﻮﺭﺕ ﺗ ﺍﻭ ﺭﺍﺗ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻭﻱ ﻫﻠﺘﻪ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﻮﻭﻧﻲ ﺩﻱ ﺍﻭﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﺩﺭﺍ ﻳﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﭘﻪ ﻛﻮﺭ ﻛﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﺍﺭﺍﺯ ﻮﻧﻲ ﻫﻢ ﺟﻮﻳﺪﺍﻱ ﺷﻲ ﻛﻪ ﭼﻴﺮﻯ ﺩﻯ ﻛﺎﺭﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻟﻴﻮﺍﻟﺘﻴﺎ )ﻋﻼﻗﻪ ( ﻣﻮﺟﻮﺩﻩ ﻭﻱ . ﺩﺩﻏﻮ ﻮﻟﻮ ﺩﻟﻴﻠﻮ ﻟﻪ ﻛﻠﺒﻪ ﺩﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﻮﻝ ﻟﻮﻳﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻳﺮﻩ ﻫﻮﻴﺎﺭﻱ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﻮﻙ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻯ ﺩﺍﺗﻴﺎﻭ ﺩﭘﻮﺭﻩ ﻛﻴﺪﻭ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺩﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺳﺨﺖ ﺯﻳﺎﺭ ﺍﻭ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﻱ .ﻛﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻳﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻧﻪ ﻭﻱ ﻧﻮ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ ﺩﻭﻯ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻫﻢ ﺩﻳﻮﻩ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺩﻭﺩﺭﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ .ﺳﻴﺎ ﺳﺖ ﺩﺩﻏﻮﺧﻠﻜﻮ ﺩﮊﻭﻧﺪ ﺩﻛﻴﻔﻴﺖ ﺍﻭ ﺳﻤﻮﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﺮ ﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﻛﻪ ﺩﺍ ﺍﻭﺱ ﻭﻱ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻜﻮ ﻧﻜﻲ ﻛﯥ ﻛﻪ ﭘﻪ ﻟﻴﺮﻳﻮ ﭘﺮﺗﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺎﺭﻛﯥ . ﻳﺮ ﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺧﭙﻞ ﺩﻮﺍﻧﻲ ﻛﻠﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﺟﻭ ،ﻧﺎ ﺁﺭﺍﻣﻲ ،ﺩﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭ ﺍﻭ ﺣﺘﻲ ﭘﻪ ﻃﺒﻌﻲ ﻧﺎﻭﺭﻳﻨﻮ ﻛﯥ ﺗﻴﺮﻛ . ﺩﺧﻠﻜﻮ ﻋﻘﻴﺪﯤ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻡ ﻧﻪ ﻛﻴﺪﻩ ،ﻰ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻫﻴﺮﯤ ﻭﻱ ﻗﻮﻣﻰ ﻟ ﻛﯥ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﻟﻴﺮﻳﻮ ﭘﺮﺗﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﺎﻭﻩ ﻫﻢ ﻟﻪ ﭘﺎﻡ ﻧﻪ ﻭﺗﻠﯥ ﻭﯤ ﺩﺍﺗﻴﺮﻭﺧﺖ ﻭﻭ ،ﺍﻭﺱ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺎﻡ ﭘﻪ ﺎﻡ ﺩـﻲ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﺭ ﺩﺭﻭﻣﻲ ،ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺍﺳﻰ ﺗﺪﺍﺑﻴﺮﭘﻪ ﻧﻈﺮﻛﯥ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﺍﻮﻟﻰ ﻟﻲ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺎﻯ ﻛﻱ .ﺍﻭ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺩﻭﺭﻛﯤ ﺣﻖ ﺩﺩﻱ ﻛﺎﺭ ﻳﻮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﻻﺭﺩﻩ .ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻰ ﺟﺮﻪ ﻛﯥ ﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻱ ﺩﻯ .ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﻭ ﺩﻗﺎﻧﻮﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ ﺩﻟﻮﻣﻳﺘﻮﺏ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮﻯ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﯥ ﻭﺧﺖ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﺩﻯ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺑﻱ ﺍﻭ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻳﺮ ﻟ ﻭﻱ ﺑﻴﺎﺑﻪ ﻲ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﻩ ﺩﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﺩﺳﻤﻮﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭﻛﻮﻱ ،ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺍﻭ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻭﺭﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺑﻪ ﻪ ﺍﻭ ﻣﺜﺒﺘﻪ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﻭﻛﻱ
66
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ
ﺗﺎﺳﻮﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ؟ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺧﻠﻚ ﺧﭙﻞ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺎﻛﻲ ﺗﺮﻮ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻭ ﻛﯥ ﺪﻭﻥ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺩﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﻛﻮﻱ .ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﺍﻭ ﺳﻴﺪﻭﻧﻜﻲ ﺩﺍﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺑﻪ ﻧﻴﻐﻪ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻯ ﺗﺮﻮ ﺍ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻯ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻱ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺧﭙﻠﻲ ﺩﻧﺪﯤ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻱ ﺍﺗﻴﺎﻭﯤ ﻧﻪ ﺩﯤ ﻫﻴﺮﯤ ﺷﻮﯤ . ﻛﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺩﺍﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﺴﻮﻟﻴﺖ ﺳﺮﻩ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻲ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺣﺎﻻﺗﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﺧﺒﺮ ﺍﻭﺳﻲ ،ﺍﻭ ﺩﺧﺒﺮﺗﻴﺎﻟﭙﺎﺭﻩ ﻏﻮﺭﻩ ﻻﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﺭﺍﻳﻮﺗﻪ ﻏﻮ ﻛﻴﻯ ،ﺍﺧﺒﺎﺭ ،ﻣﺠﻠﯥ ﻭﻟﻮﻟﯥ ﺍﻭ ﻳﺎﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻣﻠﺮ ﻭ ﺍﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻪ ﺧﺒﺮﻭﻱ . ﻭﻟﻲ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺩﻮ ﻭﻥ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎﺩﻩ ؟ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻳﻮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺨﻠﻮﻕ ﺩﻯ .ﻣﻮﻧﺩﺧﭙﻠﻲ ﺑﻘﺎﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﺩﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻩ ﻛﺎﺭﻛﻮﻭ .ﻣﻮﻧ ﻮﻝ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻲ ﻭﺗﻴﺎﻭﯤ ﻟﺮﻭ .ﺍﻭ ﻣﻮﻧ ﻮﻝ ﻳﻮ ﺭﺍﺯﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻪ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻭ . ﺑﻠﻜﯥ ﺑﻴﻼﺑﻴﻞ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﻻﺭﻭ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻭ .ﺩﻣﻮﺮﻳﻮ ﻮ ﺑﺮﺧﻲ ﭘﻪ ﻧﻈﺮﻛﯥ ﻭﻧﻴﺴﯥ .ﻭﻳﻞ ،ﺍﻛﺴﻞ ،ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻮﻝ ﺳﺮﻩ ﺑﻴﻼﺑﻴﻞ ﺍﻭ ﺗﻮﭘﻴﺮﻟﺮﻱ ،ﺧﻮ ﺩﻣﻮﺮ ﺩﭼﻠﻴﺪﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﺮﻱ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﺷﺘﻪ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﺪﺍﻭﻝ ﺩﻩ ،ﺍﻭ ﻣﻮﻧ ﻫﺮﻳﻮ ﺩﻮﻟﻨﻲ ﺩﺍﺗﻴﺎﻭﻏﻱ ﻳﻮ .ﺯﻣﻮﻧ ﻋﻘﻴﺪﻱ ﻣﻬﻤﯥ ﺩﯤ ﺯﻣﻮﻧ ﺍﺗﻴﺎﻭﯤ ﻣﻬﻤﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺯﻣﻮﻧ ﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎﺩﻩ .ﻓﻘﻂ ﻟﻜﻪ ﺩﻣﻮﺮ ﻮﻟﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﭼﯥ ﺩﻣﻮﺮ ﺩﭼﻴﻠﺪﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﻳﻨﯥ ﺩﻱ .ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﺩﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻮ ﻭﻥ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎﺩﻩ . ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠٣ﻛﯥ ﺩﻧﻮﺑﻞ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻳﻮﯤ ﺍﻳﺮﺍﻧﯥ ﻣﻴﺮﻣﻨﻲ ﺷﻴﺮﻥ ﻋﺒﺎﺩﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮﻩ ،ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﻪ ﻣﻨﯥ ﺧﺘﻴ ﻛﯥ ﻳﻮﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﻩ .ﺩﺍﺟﺎﻳﺰﻩ ﻫﻐﯥ ﺗﻪ ﺩﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺍﻭ ﺑﺸﺮﻯ ﺣﻘﻮﻕ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮﻩ. ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺑﺎﻭﺭﺩﻩ ﭼﯥ ﺧﺒﺮﯤ ﺍﻭ ﺑﺤﺜﻮﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻧ ﻻﺭﻩ ﺩﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺷﺨﻭ ﺍﻭ ﻧﺎﺧﻮﺍﻟﻮ ﺗﻪ ﺩﭘﺎﻱ ﻜﻲ ﻛﻴﺩﻭ .ﻫﻐﻲ ﭘﻪ ﻳﻮ ﯤ ﺍﺭﺯﺘﻨﺎﻛﻪ ﻭﻳﻨﺎﻛﯥ ﻭﻭﻳﻞ " ﺑﻲ ﻟﻪ ﺷﻜﻪ ﺩﺟﺎﻳﺰﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺯﻣﺎﺎﻛﻨﻪ ﺑﻪ ﺩﻫﻐﻮﻮﻟﻮﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺍﻟﻬﺎﻡ ﻧﻪ ﻙ ﺧﺒﺮﻭﻱ ﭼﯥ ﺗﻞ ﺋﻲ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮ ﺩﭘﻴﺰﻧﺪﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﯥ ﻛﻱ ،ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﭘﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﯥ ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ .ﺩﺍﺎﻛﻨﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻭﻧﻮﺭﻭ ﻟﺮﻳﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﯥ ﭼﯥ ﺩﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻪ ﺍﻭﺩﻭﻛﯥ ﻳﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺮﭘﻮ ﻻﻧﺪﻱ ﺷﻮﻱ .ﭘﻪ ﺩﻯ ﺑﺎﻭﺭ ﻛﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺑﺎﻭﺭﻱ ﺍﻭ ﺍﺗﻜﺎ ﻭﻛﻱ .ﻲ ﺩﻫﺮﻱ ﻮﻟﻨﻲ ﻧﻴﻤﺎﻱ ﺑﺮﺧﻪ ﺟﻮﻭﻱ .ﺩﻮ ﻫﯧﺮﻭﻝ ﺍﻭ ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ،ﻓﺮﻫﻨﻲ ،ﺍﻭﻮﻟﻴﻨﺰ ﮊﻭﻧﺪﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﺩﺍﻣﻌﻨﻲ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﻳﻮ ﯤ ﻮﻟﻨﻲ ﻮﻝ ﺍﻭ ﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﺩﺧﭙﻞ ﻧﻴﻤﺎﺋﻲ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻪ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺷﻰ .ﭘﻪ ﻧ ﺍﻭﭘﻪ ﺎﻧﺮﯤ ﻮﻪ ﭘﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺩــﻮ ﺩﺗﺒﻌﻴﺾ ﺍﻭ ﻣﺮﺩ ﺳﺎﻻﺭﻱ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﺗﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻳﺎﻧﻪ ﻛﻴﺪﺍﻯ ". )ﺩﻧﻮﺑﻞ ﺍﺩﺍﺭﻩ ( ٢٠٠٣ﻛﻪ ﻲ ﺩﯥ ﻣﻮﺭ ﺍﻭ ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻟﺮﻱ ﻧﻮﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻪ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻟﻮﺑﻮﻟﻲ ﺷﻲ . ﺻﺒﺮ ﺣﻮﺻﻠﻪ ،ﺳﺨﺖ ﻛﺎﺭ ﺍﻭ ﻓﺎﻃﻴﻌﺖ ﺩﻮ ﺎﻧﻱ ﺧﺎﺻﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩﺍﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎﺭﺗﻮﻧﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻭﺭﺗﻪ ﺯﻳﺎﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎﺩﻩ .ﻛﻪ ﺧﻠﻚ ﻭﻏﻮﺍﻱ ﭼﻲ ﻫﺮﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻭﺳﻢ ﻭﻱ ﺍﻭ ﺩﺑﺪﻟﻮ ﻥ ﺍﺗﻴﺎ ﻭﻟﻴﺪﻝ ﺷﻰ ﻧﻮ ﺩﺩ ﻛﺎﺭﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻝ ﻳﺮ ﻏ ﺍﻭ ﻛﺎﺭﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﻴﺪﻝ ﻛﻴ ﻯ ﺍﻭﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮ ﻳﺎﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ ﻛﻪ ﻮﻝ ﺧﻠﻚ ﻫﻢ ﺳﺮ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻛﺎﺭ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻭﯤ ﺑﻴﺎﻫﻢ ﻛﻴﺪﺍﺳﻰ ﺩﺍﺳﻰ ﺧﻨﻭﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻧﻪ ﺩﻣﺨﻪ ﻳﯥ ﻟﻴﺮﻱ ﻛﻴﺪﻭﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎﻭﻱ . ﺗﺎﺳﻮ ﻮ ﻓﻜﺮﻛﻮﻱ ؟
ﺁﻳﺎ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﻮ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻧﻲ ﺗﺎﺳﻮﺗﻪ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺑﺨﻮﻧﻜﯥ ﺩﻱ .ﻟﻜﻪ ﺩﺷﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎﺩﻯ ؟ ﺁﻳﺎﻲ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻛﻮﻣﻮ ﻻﺭﻭ ﭘﺮﺗﻪ ﺩﺯﻭﺭ ﺍﻭﺯﻳﺎﺗﻲ ﻧﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺨﻱ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ ﻳﻮﺳﻲ ﺍﻭ ﺣﺎﻻﺗﻮﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻯ ؟ ﻫﻐﻪ ﻛﻮﻡ ﻭﺭﺳﺘﻲ ﻞ ﺅ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﺑﻞ ﻮﻙ ﻫﻮﻟﻲ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﻧﻈﺮﻭﻣﻨﯥ ،
67
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺩﻟﺘﻪ ﻳﻮﺑﻞ ﺩﻟﻴﻞ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻭﻟﻲ ﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺍﺗﻴﺎﺩﻩ .ﻲ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺗﺮ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻟ ﺗﻴﺮﻱ ﻛﻮﻧﻜﯥ ﺍﻭ ﻟ ﺑﻱ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮﻧﻜﻲ ﺩﻱ .ﺑﻱ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﻫﻐﻪ ﭘﺎﻧﻪ ﻛﻤﻮﻱ ﭼﯥ ﻏﻮﺍﻱ ﺩﻋﺎﻣﻪ ﺘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻲ ﻭﻟﻮﻯ .ﻛﻪ ﺩﺍﻛﺎﺭ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﺷﻰ ﻧﻮﺩﻮﻟﻨﻴﺰ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﻭ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﭘﻴﺴﻲ ﭘﺎﺗﻲ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻲ ﻟﻪ ﺑﻲ ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻛﻴ ﻟﻜﻪ ﺩﻣﻮﺭ ﺍﻭﻣﺎﺷﻮﻡ ﺩﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﭘﺎﻟﻨﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ . ﺩﻧﻳﻮאﻝ ﺑﺎﻧﻚ ﻳﻮ ﻴﻧﻪ ))ﺑﯤ ﺍﻭ ﻲ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﯥ (( ﺩﺍ ﭘﻪ ﻮﺗﻪ ﻛﻮﻯ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﺩﻭﻟﺘﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻲ ﭘﻪ ﻳﺮ ﺷﻤﻴﺮﭘﻪ ﻛﺎﺭﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﺮﻱ ﻫﻠﺘﻪ ﺩﺑﻭ ﺍﻭ ﻓﺴﺎﺩ ﻛﭽﯥ ﻳﺮﻩ ﻟ ﻭﻱ ﺩ ﻣﺎﺭﻱ ﻟﻨ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ﻳﻮ ﺑﻠﻪ ﻴﻧﻪ ﺷﻲ ﭼﯥ ﯥ ﺩﻟﻮﻭ ﺍﺧﻼﻗﻮﺍﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﯤ ﻛﺒﻠﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﻮﺗﻪ ﺯﻳﺎﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﯤ . •
ﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﯤ ﻭﻛﯤ ﺍﻭ ﺑﺎﻭﺭﻭﺭﺑﺎﻧﺪﻯ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ.
•
ﻲ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻱ ﭼﯥ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺗﻪ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﻧﻪ ﻣﻼﺗﻭﻛﯤ .
ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﯥ ﻨﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻼ ﻱ ﺷﻲ . ﺩ ٢٠٠۴ﻛﺎﻝ ﺩﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺎﻛﻮ ﻛﯥ ﺩﻮﻟﻮ ﺭﺍﻳﻮ ﺍﭼﻮﻭﻧﻜﻮ ۴٠٪ﺑﺮﺧﻪ ﯥ ﻭﻱ .ﻲ ﺳﻬﺎﺭ ﺩﻭﺧﺘﻪ ﻟﻪ ﺧﻮ ﺑﻪ ﭘﺎﻴﺪﻱ ،ﻭﯤ ﻳﯥ ﭘﺨﯥ ﻛﯤ ﺩﻛﻮﺭ ﻧﻮﺭﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺋﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻝ ﺍﻭ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻮﺭﻱ ﻳﻲ ﺍﻭﺩﯤ ﻻﺭﻱ ﻭﻭﻫﻠﻲ .ﺩﻭﻯ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﻭﻱ ﺩﻳﺮﻭﺧﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺍﭼﻮﻭﻧﻜﻮ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻪ ﻛﯥ ﻭﺩﺭﻳ ﻯ ﺍﻭ ﺑﻴﺎﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻮﺑﺖ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ .ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺗﻞ ﺁﺳﺎﻧﻪ ﻛﺎﺭﻧﻪ ﻭ ﻯ .ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﺩﻴﻨﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺍﻳﻮ ﻪ ﭼﺎﻧﺲ ﺅ ﭼﯥ ﺗﻞ ﻳﺊ ﺩﻫﻐﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻛﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺩﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﻴﻚ ﻛﯥ ﻭﻥ ﺅ .ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻱ ﺩﻳﻮﻩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﮊﻭﻧﺪﻛﯥ ﻧﻴﻎ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ ﻭﻥ ﺩﻯ ﺍﻣﺎﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺩﻭﻥ ﻳﻮﺍﺯ ﻧﻲ ﻻﺭﻧﺪﻩ .ﺩﺩﻯ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻲ ﻓﺼﻞ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻳﺪﻭ ﺍﻭ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺩﺎﻛﻠﻮ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺖ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ . ﭘﻪ ﻫﺮﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺩﺳﻴﺎﺳﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺮﻛﻴﻔﻴﺖ ﺍﻏﻴﺰﯤ ﻛﻮﻱ ﺩﻭﻥ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻲ ﻻﺭﯤ ﻣﻮﺟﻮﺩﯤ ﺩﯤ .ﺩﻭﻫﻢ ﻓﺼﻞ ﻛﻴﺴﯥ ﭼﯥ ﻭﺍﻳﯥ ﺩﺑﺪﻟﻮﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭﻛﻮﻝ ﻳﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻛﺎﺭﺩﻱ ﻫﻴ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻗﺪﻡ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻛﻴﺪﺍﺷﻲ ﺩﻳﻮ ﻣﻮﻗﺖ ﻨ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺷﻰ ﺩﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻣﻔﻜﻮﺭﻯ ﻟﺮﻱ ﻛﺎﺭﻛﻮﻝ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﻫﻮﻝ ﺩﯤ ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﻫﻢ ﺩﻩ .ﻛﻪ ﻲ ﻏﻮﺍﻱ ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﺷﻰ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻳﺎﺩ ﻭﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺗﻞ ﮥ ﺍﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺍﻭﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﻭﺩ ﺍﻭ ﻫﻪ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﮥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻱ . -١ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩﺭﻳﺪﻝ . ﻳﻮﻮ ﺩﺍﺳﻰ ﺯﻭﺭﯤ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻌﺪ ﺍﺩﻩ ﻲ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﭘﺮﻳﻜﻱ ﻳﺊ ﻛﻯ ﺗﺮﻮ ﺎﻥ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻰ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻛﻱ ﺩﻭﻱ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﮊﻭﻧﺪﻛﯥ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﻟﻜﻪ ﺩﺟﺎﻥ ﺷﻴﺮﯤ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﻲ :ﻫﻐﻪ ﺩﻏﺎﻮ ﻳﻮﻩ ﺍﻛﺘﺮﻩ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻠﻮﺭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻟﺮﻱ ﻫﻐﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻳﺪﻟﻮ ﺍﻭ ﺯﻭﺭﻳﺪﻟﻮ ﻮ ﺗﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﻫﻐﻲ ﺩﻮ ﺩﻧﺒﻌﻴﺾ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﻛﻠﻴﻮ ﺍﻭ ﻮﻧﻴﻮ ﻛﯥ ﻳﺮﻱ ﻭﻳﻨﺎﻭﯤ ﻛﻱ .ﻫﻐﻪ ﻳﻮﻩ ﻧﺎﭘﻴﻠﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻩ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﻲ ﺩﺯﻩ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻲ ﻏﻮﺍﻡ ﻧﻮ ﺭﻭ ﻮ ﺗﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻡ ﺎﭘﻴﺮﻯ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺩﭘﺮﻭﺍﻥ ﭘﻪ ﻭﻻﻳﺖ ﻛﯥ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻧﺪﻛﻯ .ﺍﻭ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﺻﻠﺤﻰ ﺍﻭ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻭﻛﻱ ﻫﻐﻪ ﺎﻥ ﻳﺮ ﻧﻴﻜﻤﺮﻏﻪ ﺑﻮﻟﻲ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻛﻮﺭﻧ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﺎﺭﻛﯥ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﺧﻠﻚ ﺑﺎﻭﺭﻱ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﻭﯤ .ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻳﺮﻩ ﮊﺭﻭﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻻﺳﻠﻴﻜﻮﻧﻪ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﭼﯥ ﺩﻳﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺩﻭﺩﺭﻳﺪﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺩﻯ . ﻴﻨﯥ ﺩﺍﺳﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﯥ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺭﭘﻮﻩ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﯥ ﺩﻛﺎﺭ ﻟﻮﻟﻮ ﺗﺠﺮﺋﻲ ﻟﺮﻱ ﻟﻜﻪ ﻧﻮﺭﻳﻪ ﺣﻖ ﻧﺮ .ﭼﯥ ﺩﻮ ﭼﺎﺭﻭﭘﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻛﯥ ﺩ ﺗﺮﻳﻨﻴ ﺍﻭ ﺩ ﻭﻛﺎﻟﺖ ﺩﭼﺎﺭﻭ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﻩ .ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﻫﻐﻪ ﻛﻮﻡ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻼﺗﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺩﺍ ﻳﺮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻛﺎﺭﻭﻱ ﭼﯥ ﺩﭘﻨﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﺮﻩ ﺧﭙﻞ ﻛﻤﭙﻴﺎﻥ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻮﺯﻱ .ﺧﻮﻫﻐﻲ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻛﻱ ﭼﯥ ﺩﻮﻟﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺳﺮﻩ ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﺧﭙﻞ ﺯﻳﺎﺭﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻯ .
68
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺩﻟﺘﻪ ﻣﻮﻧ ﻭﻳﻨﻮ ﭼﯥ ﺑﻴﻼﺑﻴﻞ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻥ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﻟﺮﻱ ،ﻣﺮﺩﺩﻭﻱ ﻮﻟﻮ ﻩ ﻭﺟﻪ ﻪ ﺩﻩ ﺩﻭﻱ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﯤ ﭼﻲ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺷﯧﻨﻲ ﻟﻴﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻪ ﺧﺪﻣﺘﻮﻧﻪ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻱ .ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﻣﻮﻧ ﻭﻳﻨﻮ ﭼﯥ ﻳﺮﻭ ﻮﻻ ﭘﺨﻮﺍ ﺩﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻭﻧﻮﺭﻟﻮ ﭘﻮﺳﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﯥ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻯ ﺩﻱ .ﭘﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﻟﻮﻣﯤ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﯥ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ ﺩﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻧﺴﻠﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺳﻤﺒﻮ ﻝ ﻳﻮﻩ ﻧﺨﻪ ﻭﻱ .ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻳﺪﻭ ﺳﺮﻩ ﻓﻘﻄﻪ ﺩﻭﻱ ﻭﻮﺩﻟﻪ ﭼﯥ ﯥ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻣﺎﻝ ﻭﻝ ﺩﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺮﻛﯥ ﻭﻥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ . ﺁﻳﺎﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ؟ ﺩﻭﻟﺴﻲ ﺟﺮﻲ ﺩ ٢۴٩ﺳﻮﻧﻪ ٢۵٪ﻮ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮﻯ ﻳﻌﻨﻲ ﻟﻪ ﻫﺮ ﻠﻮﺭﻭ ﻧﻪ ﻳﻮ ﺳﻴ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻭ ﯥ ﭼﯥ ١٨ ﻛﻠﻦ ﺍﻭﻳﺎ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻭﻯ ﻛﻮﻻ ﻱ ﺷﻰ ﭘﻪ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛﺮﻱ ) .ﺩﻟﺘﻪ ﻴﻨﯥ ﺍ ﺳﺘﺜﻨﺎﺕ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ ﻟﻜﻪ ﻳﻮ ﻮﻙ ﭼﯥ ﺯﻧﺪﺍﻧﻰ ﻭ ﺩﺍﻛﺎﺭﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻱ ( ٢ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻣﻼﺗﻭﻛﻱ . ﻫﺮﻮﻙ ﻧﻪ ﺷﻰ ﻛﻮﻻﻱ ﭼﯥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺍﻭﺳﻲ ﺧﻮﺩﻭﻱ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺧﻮ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻪ ﻣﻼﺗ ﻭﻛﻯ . ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﻳﻮﻩ ﺩﻧﺪﻩ ﺩﺍﻩ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺮ ﺧﻠﻚ ﻳﻲ ﻭﭘﻴـــﮋﻧﻰ ﺍﻭ ﻛﺎﺭﻭﺭﺗﻪ ﻭﻛﻱ . ﺩﺍﻛﺎﺭ ﭘﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺗﻮﻪ ﻳﺮﻭﺧﺖ ﻳﺮ ﻟﺖ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎﻟﺮﻱ ﺩﻴﻨﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺍ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﻫﻐﯥ ﻛﻮﺭﻧ ﺍﻭﻣﻴﻩ ﻫﻐﯥ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﻤﻪ ﺳﺘﺮﻪ ﻭﻧﻪ ﻮﺭﻱ . ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﻳﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻴﮋﻧﯥ ﺍﻭ ﻳﺎﺩﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻮﺍﻭﺭﻳﺪﻟﻲ ﻭﻯ ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﺳﺮﻩ ﻻﻧﺪﻱ ﻻﺭﻭ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ. •
ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛ ﺩﻫﻐﻪ ﭘﻮﺳﺘﺮ ﺍﻭ ﻛﻻﺭﻩ ﻭ ﻭﻯ .
•
ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻳ.ﻏﻮﻧﻭ ﺍﻭ ﺭﺳﻤﻲ ﻣﺠﻠﺴﻮ ﻛﯥ ﺩﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ .
•
ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻏﻮﻧﻯ ﺟﻮﻯ ﻛﻱ ،ﺍﻭﻣﻴﻠﻤﺎﻧﻪ ﻛﻮﺭﺗﻪ ﺭﺍﻭﺑﻠﻲ ﻫﻐﻮﻱ ﺗﻪ ﭼﺎﻱ ﺍﻭﻳﺎﻭﻱ ﻭﺭﻛﻯ ﺩﻭﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮﺳﺎ ﺗﻨﻪ ﻭﻛﻯ ﺗﺮﻮ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺍﻧﻮ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﻧﻪ ﺷﻰ ﺍﻭ ﻳﺎﺩﻏﻮﻧﻯ ﺩﭘﻴﻞ ﺍﻭ ﭘﺎﻱ ﭘﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ .
•
ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺳﺮﻩ ﺩﻣﻮﺍﺩﻭ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ ،ﻟﻜﻪ ﻛﺎﻏﺬ ،ﻣﻮﺑﺎﺋﻴﻞ ،ﺍﻭ ﻳﺎﺧﻴﻞ ﻣﻮﺮ ،ﻛﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﭘﻮﺳﺘﺮﻭﻧﻪ ﺟﻮﻛﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻧﻮﺭﻪ ﻭﻟﻴﻜﯥ.
•
ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﺎﻛﻨﻰ ﭘﻪ ﻭﺭ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﯥ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻧﻜﻮﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ .
•
ﻫﺮﻩ ﻭﻭﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺳﺮﻩ ﺩﺍﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﻴﻐﺎﻡ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻮﻱ ﺍﻭ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻱ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻭﻭﻧﻜﯥ ﺷﻰ .
ﺩﺧﭙﻞ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻣﻮﻗﻒ ﺍ ﻭﺗﺠﺮﺑﻮﻧﻪ ﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ : ٣ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﯥ ﻫﻴ ﺷﻚ ﻧﺸﺘﻪ ﻫﻐﻪ ﻲ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﯥ ﺩﻟﻮ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﺎﻭﻧﺪﺍﻥ ﺩﻱ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩﺎﻧﻭ ﻻﺭﻭ ﺧﭙﻞ ﺍﻏــــــــــــــــــــــــــــــــــــﻴﺰﻭﻟﺮﻱ . ﺩﺑﻴﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﺑﺮ ﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﺧﻴﺮﻩ ﻣﻮﺳﻴﺴﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﺍﻛﺴﻔﺎﻡ ﭘﻪ ﻧﺎﻡ ﻳﺎﺩﻳ ﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧﻱ ﻛﯥ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ .ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏﻮﺍﻱ ﺩﺳﻤﻨﺪﺭﻫﻐﯥ ﻏﺎﯤ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﺗﻪ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻭﻛﻱ ﺩﺩﻱ ﻣﻮﺳﻴﺴﯥ ﺩﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﻣﺸﺮﻱ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﺑﻴﻜﻲّﺑﻮﻳﻞ ﺧﺒﺮﻭﺗﻪ ﻏﻮ ﻧﻴﺴﻲ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩ ﻳﺎﻧﺎ ﻳﻮ ﻩ ﻣﺸﻬﻮﺭﻩ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﻛﯥ ﻳﻲ ﻳﺮ ﻣﻴﻨﻮאﻝ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﺩﻱ ﺧﭙﻞ ﺩﻏﻪ ﻣﻮﻗﻒ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻯ ﺳﺮﻩ ﻫﻪ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﭘﺎﻡ ﺩﻣﺎﻳﻦ ﻧﺎﻭﻩ ﻧﺎﻭﺭﻳﻦ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﺮﻮﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺩﺍﺳﻰ ﺩﻩ ﺩﻣﻬﻤﻮ ﺍﺩﺍﺭﻭ ﺍﻭ ﻛﻤﭙﻨﻴﻮ ﻣﺸﺮﺍﻧﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻛﻴﻱ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﺩﻳﺮﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺍﻭ ﺍﺗﻴﺎﻭ ﻧﻪ ﻪ ﺧﺒﺮ ﺩﻱ .ﺩﺑﻴﻠﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﻤﻴﺴﻮﻥ ﭼﯥ ﻣﺸﺮﻩ ﺋﻰ ﻣﺤﺘﺮﻣﻪ ﺩﺍﻛﺘﺮ ﺳﻴﻤﺎ ﺛﻤﺮ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻴﻼﻧﯥ ﭼﯥ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﯥ ﺳﺮﻱ ﻣﻴﺎﺷﺘﻲ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﻩ.
69
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺩﺍ ﯥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﺧﭙﻠﻲ ﻛﻤﻴﻲ ﺟﻮﯤ ﻛﻱ ﺗﺮﻮ ﻴﻧﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﻨﻮ ﺍﻭ ﻛﺎﺭﻛﻮﻧﻜﻮﺗﻪ ﺩـﻮ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺩﺍﻭﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﻣﻔﻜﻮﺭﻭ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﺭﻛﻱ ،ﻣﺸﻬﻮﺭﻩ ﺳﻨﺪﺭﻏﺎﻱ ﺍﻭﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﻮﻫﺎﻥ ﺧﭙﻞ ﻟﻪ ﻣﻮﻗﻒ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺩﻫﻐﻮ ﻣﻮﺿﺎﻋﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻮﯤ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻱ ﻭﻱ . ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻳﺰﻩ ﻛﭽﻪ ﻨﻲ ﺩﻧﺪﻯ ﻫﻢ ﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻳﻮ ـﻪ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﻳﻮﻩ ﻮﻭﻧﻜﯥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﭼﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺩﺭﻧﺎﻭ ﻭ ﻭﺮﻲ .ﺩﺑﻴﻠﻜﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻧﺎﻫﻴﺪ ﻧﺎﺯﻳﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﻲ ﺧﭙﻠﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻯ .ﻟﻪ ﻧﻴﻜﻤﺮﻏﻪ ﻳﻮﻱ ﺟﺮﻣﻨ ﺍﻛﺮﻯ ﻟﻪ ﻫﻐﻰ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛ ﺗﺮﻮﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮﺭﻛﯥ ﻳﻮ ﻮﻭﻧﻲ ﺟﻮﻛﻯ ،ﻧﺎﺯﻳﻪ ﺑﻲ ﻟﻪ ﻛﻮﻡ ﻣﻌﺎﺵ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ ﻫﻐﻪ ﻭﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻮﻭﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻛﯥ ﺩﺩﻯ ﻛﻠﻲ ﭘﻴﺎﻭﻯ ﻪ ﻭﻱ . -4ﺩﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﻧﻪ ﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺩﻣﻠﻲ ﺍﻭ ﺳﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﺧﺒﺮﺗﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﻻﺭﺩﺧﺒﺮﻯ ﺳﺮﭼﻴﻨﻮ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﺩﻯ ﻫﺮﻮﻙ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﭼﻲ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﺍﻭ ﻣﺠﻠﻮ ﺗﻪ ﻳﻮ ﻟﻴﻚ ﺍﻭ ﻳﺎﻳﻮﻩ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻭﻟﻴﻜﻲ ﭘﻮﻫﻨﻪ ﺩﺗﻮﻟﻮﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺍﻧﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻪ ﻪ
ﻫﺮﻩ ﺩﻭﻩ ﻣﻴﺎﺷﺘﻨﻲ ﺧﭙﺮﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻫﺮﻓﺼﻞ ﻛﻰ
ﻣﺠﻠﻪ
ﭘﺘﻮ ﺩﺭﻱ
ﺍ ﻋﻼﻣﯥ
ﺯﻥ
ﭘﺘﻮ
ﻮﻟﻮ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ
ﻲ
ﺩﺭﻱ
ﻼﭖ
ﺍﻭﻭﻧﻴﺰﻩ
ﻣﺠﻠﻪ
ﭘﺘﻮ ﺩﺭﻱ
ﺻﻠﺤﻪ
ﻭﺭﻨ
ﻭﺭﭙﺎﻧﮥ
ﭘﺘﻮ ﺩﺭﻱ
ﻋﻤﻮﻣﻰ
70
ﺩﻮﭼﺎﺭﻭﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﻮﺣﻖ ﺍﻭﻣﻮﺭ ﻟﻮﻣﻧ ﻭﺭﭙﺎﻪ
ﻛﻮﺭﻧ
ﺍﻧﻜﻠﺴﻲ
ﺩﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ
ﻛﻮﺭﻧ، ﺑﻴﺴﻮﺍﺩﻱ ،ﻮﻟﻴﻨﻪ
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ
ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ؟ ﺍﻳﺎ ﻛﻠﻪ ﻣﻮﭘﻪ ﻣﺠﻠﻪ ﻛﯥ ﺩﺍﺳﻲ ﻪ ﻟﻮﺳﺘﻰ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻧﻈﺮ ﺗﻪ ﻳﻲ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻱ ﻭﻱ .؟ ﻧﺪﺍ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻲ ﻣﻴﻩ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﺩﺧﭙﻠﯥ ﻟﻮﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻛﻮﮊﺩﻱ ﺍﻭ ﻭﺍﺩﻩ ﺑﻨﺪﻭﺑﺴﺖ ﻭﻛﻱ ،ﺧﻮﻟﻪ ﻧﻴﻜﻤﺮﻏﻪ ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﻣﺠﻠﻪ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻭﻟﻮﺳﺖ ،ﭼﯥ ﻭﻳﻞ ﻳﻲ ﺩﻮﺍﻧﻮ ﺍﻭ ﻭﻭ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻝ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻟﻪ ﭘﻠﻮﻩ ﻧﺎﻭﻩ ﻛﺎﺭﺩﻱ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻣﺠﻠﻪ ﻛﯥ ﺩﻳﻮﻩ ﭘﻼﺭﻛﻴﺴﻪ ﻭﻩ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻟﻮﺭﻳﻲ ﻳﻮﻱ ﻟﻪ ﺮﻭﻣﻪ ﻛﯥ ﻛﻮﺭﻧ ﺗﻪ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﯤ ﻭﻩ .ﻫﻐﻪ ﻮ ﻭﺍﺭﻱ ﺩﻣﻴﻩ ﻟﻪ ﻛﻮﺭ ﻧﻪ ﺗﺘﻴﺪﻟﯥ ﻭﻩ ﺧﻮ ﭘﻼﺭ ﺑﻪ ﻳﻲ ﺩﺧﭙﻞ ﺍﺑﺮﻭ ﺍﻭ ﺷﺮﻡ ﻟﻪ ﻭﻳﺮﻱ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﻟﻴﻟﻪ،ﺩﻫﻐﻪ ﻟﻮﺭﺑﻪ ﺗﻞ ﺩﻧﺎﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ،ﻛﻤﺰﻭﺭﺗﻴﺎ ﺍﻭﺑﺪ ﺳﻠﻮﻙ ﻧﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺎﻭﻩ .ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺩﻟﻮﺭ ﭘﻮﺘﻨﻲ ﺗﻪ ﻭﺭﻏﻲ ﻟﻮﺭﻳﻲ ﺩﻣﺮ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﻭﻩ ﺍﻭ ﺩﺧﭙﻞ ﭘﻼﺭ ﭘﻪ ﻏﻮ ﻛﯥ ﻭﻭﻳﻞ ﻳﺮﻩ ﻣﻨﻨﻪ ﭘﻼﺭﻩ ﭼﻲ ﺩﺍﺳﻲ ﻣﻴﻩ ﺩﻱ ﺭﺍﺗﻪ ﺧﻮ ﻛﻱ ﻭﻭ .ﻧﺪﺍ ﺩﺍ ﻗﺼﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻴﻩ ﺗﻪ ﻭﻛﻩ .ﺩﻱ ﻛﻴﺴﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﻮﻱ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻩ ﺗﺮﻮ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺘﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻭﻛﻯ ﺗﺮﻮﻟﻮﺭﻳﻲ ﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺷﻰ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻲ ﻟﻪ ﺧﻮﯥ ﺳﺮﻩ ﺩﻫﻐﯥ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛﻱ . ﺍﻳﺎﺗﺎﺳﻰ ﻛﻮﻣﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﻧﻮﺭﻭ ﺗﻪ ﺩﭘﻨﺪﻭ ﻭﻱ ؟ -۵ﺩﻳﻮﻱ ﻮﻟﻨﻲ ﺍﻭ ﺍﺗﺤﺎﺩﻱ ﻏﻳﺘﻮﺏ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﺉ . ﺩﺧﻠﻜﻮ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﭼﯥ ﺩﻳﻮﻩ ﻫﺪﻑ ﺍﻭ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺎﻱ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ ،ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﻭ ﻳﺎﻮﻟﻨﻪ ﻭﺍﻳﻲ .ﺩﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺩﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺩﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺍﻭ ﻏﻮﺘﻮﻧﻮ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺗﻮﺏ ﻛﻮﻱ .ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺗﻞ ﺩﺍﺳﺎﻧﺘﻴﺎﻭ ﺩﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﻟﻮ ﻫﻪ ﻛﻮﻱ .ﺩﺑﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻮﻭﻧﻴﻮ ﭘﻪ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺩﻫﺮﭼﺎﻧﻪ ﻪ ﺧﺒﺮﻭﻱ ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻪ ﺧﺒﺮ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻮﻭﻧﯥ ،ﺭﻭﺯﻧﻲ ﺍﻭ ﺍﻭﺳﻨﻛ ﻧﻼ ﺭﻩ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﺍﻏﻴﺰﻣﻨﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻧﻪ .ﻮﻟﻨﯥ ﺍﻭ ﺍﺗﺤﺎﺩﯤ ﺩﺩﻭﻟﺘﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺳﺮ ﺩﺭﺩﺳﺒﺐ ﻧﻪ ﺮﻲ ،ﺑﻠﻜﯥ ﻫﻐﻮﻱ ﺩﻳﻮﻱ ﺭﻭﻏﯥ ﺍﻭ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻜﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ .ﺩﻭﻱ ﺩﭘﺮﻣﺨﺘ ﭘﻪ ﻟﻮﺭ ﺭﻭﺍﻥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺩﻭﻱ ﺍﺗﻴﺎﻭﻭ ﺍﻭ ﻏﻮﺘﻨﻮ ﺗﻪ ﻏﻮ ﺩﻱ . ﻧﺎﭘﻴﻠﯥ ﺍﺗﺤﺎﺩﻱ ﺩﺑﺸﺮﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﺎﻯ ﺷﻮﯤ ﺩﻱ . ﺩ ﺩﻯ ﻣﻌﻨﻲ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﯥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮﻪ ﺩﻮ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻮ ﻏﻳﺘﻮﺏ ﻭﻟﺮﻱ ﺩﺍﺗﺤﺎﺩﻱ ﺩﻏﻳﺘﻮ ﺏ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﻫﻐﻮ ﺷﺒﻜﻮ ﺗﻪ ﻻﺭﻭﻣﻮﻣﻲ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻭﻟﺮﻱ .ﺩﻭﻱ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺧﭙﻞ ﺍﻓﻜﺎﺭﺳﺮﻩ ﺗﺒﺎﺩﻟﻪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺗﺎﺯﻩ ﺳﺮﭼﻴﻨﻮ ﺗﻪ ﻻﺭﻭﻣﻮﻣﻲ ﺍﻭ ﺣﺘﻲ ﻨﻲ ﻧﻮ ﺭﻭ ﺍﺳﺎﻧﺘﻴﺎﻭﺗﻪ ﻻﺭ ﭘﺮﺍﻧﻴﺰﻱ ﭘﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﻭ ﻮﻟﻴﻪ ﻛﯥ ﻏﻳﺘﻮﺏ ﻛﻴﺪﺍﺷﻲ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻪ ﻧﻮﻱ ﻓﺮﺻﺘﻮﻧﻪ ﺩﺭﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﻱ ﻟﻜﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻈﻤﻮ ﺍﻭ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻮﻭ ﻏﻮﻧﻭ ﻛﯥ ﻭﻥ _۶ﺩﻣﻬﺎﺭﺕ ﺍﻭ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﻣﻮﻧﻣﺨﻜﻲ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﻲ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻔﻜﻮﺭﻱ ﺍﻭ ﻛﻧﻼﺭﯤ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻮﺭﯤ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺧﻠﻚ ﻳﻲ ﺩﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺍﻭ ﺗﻮﺍﻥ ﻭﻟﺮﻱ .ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﺮﻳﻨﻨ ﺍﻭﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﺩﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻟﻮﻣﻳﺘﻮ ﺏ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﺩﺍﻧﻔﺮﺍﺩﻱ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺩﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﺳﻜﻴﻤﻮ ﻧﻪ ﺟﻮﺷﻮﻱ ﺗﺮﻮ ﻲ ﻣﻔﻜﻮﺭﻱ ﺍﻭ ﻣﻬﺎﺭﺗﻮﻧﻪ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ.ﻫﻴ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻪ ﻟﻴﺪﻝ ﻛﻴﻱ ﭼﯥ ﯥ ﺩﺩﻱ ﻓﺮﺻﺘﻮﻧﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭﻧﻪ ﻛﻱ . ﻫﻪ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﻧﻮﻣﻮﯤ ﺍﺩﺍﺭﯤ ﺍﻭ ﺳﻜﻴﻤﻮ ﻧﻪ ﭘﻴﺪﺍﻛﻱ .ﺩﻟﺘﻪ ﺩﻳﻮﻮﻟﻴﺴﺖ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩ . ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﺍﻧﺴﺘﻴﺘﻴﻮﺕ •
ﺩ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺩ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﻟﯥ
•
ﺩ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺩﺻﻼﺣﺎﺗﻮ ﺍﻭ ﺳﻤﻮﻥ ﭘﺮﻭﺮﺍﻡ
•
ﺩ ﻣﻠﺮﻭﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺩ ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎ) (TOKTﺍﻭ ﺩ ﭘﻮﻫﯥ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﻮﻳﻮ ﺷﺒﻜﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﯤ .
•
ﺑﺮﻙ ) (BRACﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﭼﯥ ﺩ ﭘﻮﻫﻨﯥ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻟﺮﻱ.
• ﺳﻮﻳﻢ) (SWIMﺩ ﻟﻮﻳﻮ ﻮ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺩ ﺳﻤﻮﻥ ﺍﺩﺍﺭﻩ - ٧ﭘﻪ ﻏﻮﻧﻭ ﺍﻭ ﭘﻴﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺩ ٢٠٠۴ﻛﺎﻝ ﺩ ﺳﻤﺒﺮ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩ ﻛﺎﺑﻞ ﺎﺭ ﭘﻪ ﻛﻮﻮ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻻﺭﻳﻮﻥ ﭘﻪ ﻻﺭ ﻭﺍﭼﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﯤ ﺩ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﺩ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﺭﺳﻮﻟﻮﻝ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻩ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻻﺭﻳﻮﻥ ﻛﯥ ﺯﻳﺎﺗﻮ ﻮ ﻭﻭﻥ ﻛﻱ .،ﺩﺍ ﻻﺭﻳﻮﻥ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺍﻣﻴﺰﻩ ﻭﻭ ﺍﻭ ﻫﻴ ﺭﺍﺯ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﺋﻲ ﺭﺍ ﻣﻨﻪ ﺗﻪ ﻧﻪ ﻛﻩ ،ﺩﺍ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩ ﺧﺒﺮﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﺧﭙﺮﻩ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻛﻮﺭﻧﯥ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﻧﻪ ﻮﻝ ﺧﺒﺮ ﺷﻮﻝ .ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﭘﻴﻮ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻭﻥ ﺩ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻲ ﻟﻪ
71
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﻝ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻏ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﻛﻴﻱ .ﺩ ﺑﺮﺧﯥ ﺍﺧﻴﺴﺘﻨﯥ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺗﺎﺳﻲ ﺩ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻧﻪ ﺧﺒﺮﻭﻱ ﺑﻠﻜﯥ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎ ﻳﻲ ﺷﺒﻜﻮ ﻧﻪ ﻫﻢ ﺧﺒﺮﻭﻱ ﺍﻭ ﺗﺎﺳﻲ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺗﻮﺍﻧﻮﻱ ﭼﯥ ﻧﻮﯤ ﺷﺒﻜﯥ ﺟﻮﻱ ﻛﻱ. ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻟﻲ ﻛﻲ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻰ ﭼﻲ ﻧﻮﺭﺑﻴﻼﺑﻴﻞ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﻮﺟﻮﺩﻱ ﻭﻟﺴﻮאﻝ ﺍ ﻭ ﺩﻭﻟﺴﻮﺍﻟ ﺷﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻮﺗﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺭﻛﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻏﻮﻧﻭ ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺗﺎﺳﻮ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﻧﻪ ﻳﺎﺳﺖ ﭼﯥ ﺣﺘﻤﺂﺧﺒﺮﯤ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ ﻏﻮ ﻭﻧﻴﺴﻲ ﺍﻭﺧﭙﻞ ﺷﺘﻮﻥ ﻫﻠﺘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﭼﻲ ﺩﻭﻱ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻱ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺑﻲ ﺗﻔﺎﻭﺗﻪ ﻧﺪﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﻝ ﭘﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﻫﻢ ﺳﺘﺮﻲ ﻧﻪ ﭘﻨﯤ . ﻮﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻱ ﻭﺍﻯ ؟ ﺍﻭﺱ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻳﺮﻭ ﻛﻠﻴﻮ ﻛﯥ ﺩﻣﻠﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮ ﻥ ﭘﺮﺮﺍﻡ ﺩﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﺩﻱ ،ﺩ ﻫﺮﻛﻠﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﭘﻴﺴﯥ ﺎﻧﻱ ﺷﻮﻳﺪﻱ ﺍﻭ ﻫﺮ ﻛﻠﯥ ﺩ ﺧﭙﻠﻲ ﺍﺗﻴﺎﻭ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﺩﺍ ﭘﻴﺴﯥ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻮ ﻻﺭﻭ ﺧﺮﻲ ﻛﻱ ﺣﺘﻲ ﻳﻮ ﻛﻠﻲ ﺗﻪ ﻠﻮﻳﺖ ﺯﺭﻩ ﺍﻟﺮﻩ ﻭﻛﻝ ﺷﻮﻝ ﺩ ﺍﻭﺑﻮ ﺭﺳﻮﻟﻮ ﻮ ﭘﻴﭙﻮﻧﻪ ﺩ ﺑﺎﻏﻮ ﺍﻭ ﻤﻜﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺟﻮ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍ ﺭﻧﻪ ﺩﺩﻱ ﭘﻴﺴﻮ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻣﺴﺠﺪ ﺩ ﺟﻮﻳﺪﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﻮﻱ ﺩﻩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮﻭ ﻳﻮﺍﻲ ١٠٪ﭘﻴﺴﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺎﻧﻱ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺧﻴﺎﻃﯥ ﻳﻮ ﻛﻮﺭﺱ ﻳﻲ ﺟﻮ ﻛ ۵۶ ﻮ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﻮﺭﺱ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺍﻭﺱ ﻳﻮﺍﻲ ١٢ﻲ ﻣﺨﻜﯥ ﻟﻪ ﻏﺮﻣﻲ ﺍﻭ ١١ ﻲ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﻏﺮﻣﻲ ﻛﻮﺭﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻲ ﺍﻭ ﺑﺲ ﭘﻪ ﻟﻨﻩ ﻣﻮﺩﻩ ﻛﯥ ﺩ ﺧﻴﺎﻃﻲ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﻼﺹ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﺩﻧﻮﻱ ﻣﻮﺍﺩﻭ ﺭﺍ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻴﺴﯥ ﻧﺸﺘﻪ ﻛﻪ ﯥ ﭘﻪ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﻧﻮ ﻛﻮﻣﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻭﺭﻛﻱ ﻭﻩ؟ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ۵٠ ﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﻛﯥ ﺷﻮﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﺩﻏﻮ ﻮ ﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﻫﻢ ﺩ ﺧﻴﺎﻃﻲ ﻛﻮﺭﺱ ﭘﻠﻮ ﻧﻪ ﻭﻩ ﺍﻭ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻮﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻱ ﺍﺳﺎﻧﺘﻴﺎﻭﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻛﺎﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻮﻟﻮﺩ ﻻﺭﻭ ﻏﻮﺘﻨﯥ ﻛﻮﻟﯥ ﺷﺎﻳﺪ ﻮ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﺩ ﺳﻮﺍﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﯤ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﻮﻭﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﻤﺎﺭﻱ ﺍﻭ ﻮﻭﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﺧﺖ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ٣٠ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﻮﻭﻧﻪ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻱ ﻛﺒﻠﻪ ﻳﺮﻭ ﻮ ﻫﺮﻩ ﻭﺭ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﺱ ﻛﯥ ﺩ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﭼﺎﻧﺲ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻢ ﺩ ﻮ ﺩ ﻟﻨﻱ ﻣﻮﺩﻱ ﭘﻮﺭﺗﻪ ) (SMEﺗﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻭﺭﻛﻮﻟﻪ ﺍﻭ ﻟﻪ ﺩﻱ ﻻﺭﻩ ﻳﻲ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﺩ ﻳﻮ ﻭﺍﻩ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﻨﺴ ﻛﻴﺩﻱ ﻟﻜﻪ ﺩ ﺷﻬﺪ ﺩ ﻣﭽﻴﻮ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺩﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻮ ﺧﺮﻮﻧﻪ . -٨ .
ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺩﺑﺮﺧﻲ ﺍﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﺳﺎﺩﻩ ﻻﺭﯤ ﺩﻟﺘﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻲ ﺩﺑﺮﺧﻲ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﻭﻱ ﻻﺭﻱ ﺷﺘﻪ ﺩﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﭙﻞ ﺍﻏﻴﺰ ﺍﭼﻮﻟﻲ ﺷﻰ .
•
ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻧﻪ ﺷﻰ ﺍﭼﻮﻟﻲ ﻧﻮ ﺩﻳﻮﺑﻞ ﭼﺎﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﻏﻮﺍﻯ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺍﭼﻮﻱ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩﻫﻐﻮ ﻯ ﻭﺍﻩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﭘﻪ ﻭﺭ ﺩ ﺩﻭﻱ ﻛﻮﺭﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻭﻱ ﭘﺨﻪ ﻛﻱ .
•
ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩ ﻣﻨﻨﻲ ﭘﻪ ﻭﻳﻠﻮ ﺳﺮﻩ ﻫﻐﻪ ﻲ ﭼﯥ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺮﻩ ﻣﻴﻨﻪ ﻟﺮﻱ ﺗﺸﻮﻳﻘﻮﻟﻲ ﺷﺊ.
•
ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﻧﻈﺮ ﻭ ﻮﻧﺪ ﺳﻤﺒﻮﻝ ﻭﻮﻣﺒﺊ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻳﻮﻩ ﻼﺑﻲ ﺗﺍﻧﻪ ﺩ ﺗﻲ ﺩ ﺳﺮﻃﺎﻥ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺎ ﻳﻮﻩ ﺳﺮﻩ ﺗﺍﻧﻪ ﺩ ﺍﻳﺯ ﺩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﻭﻟﺮﻱ.
•
ﺧﭙﻞ ﻧﻮﻡ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻏﺮﻳﻀﻪ ﻛﯥ ﻭﻟﻜﺊ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻧﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛﻱ ﻭﻱ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﺎ ﻛﻮﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻴﻱ.
•
ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﭙﻠﻲ ﻣﻮﺧﯥ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﻧﻮ ﺩ ﻳﻮ ﺑﻞ ﭼﺎ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﺩﺩﻱ ﻛﺎﺭ ﺗﻮﺍﻥ ﻭﻟﺮﻱ.
•
ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﭘﻮﺘﻨﻮ ﺍﻭ ﺍﺭﺯﻭﻧﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ.
● ﺩ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﺳﺮﻩ ﻋﻼﻗﻪ ﺍﻭ ﻣﻴﻨﻪ ﻭﻟﺮﻱ ﺧﺒﺮﻭﻧﻪ ﺍﻭﺭﻱ؟ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﺎﻥ ﺧﺒﺮ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺉ ﻫﻴ ﻮﻙ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﺗﺎﺳﻮ ﻧﻪ ﻧﺎﻭﻱ ﯥ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻱ .ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﺭﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﻣﺎﺭﺮﻳﺖ ﻣﻴﺪ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎﻱ ﻮﻟﻨﻪ ﭘﻴﮋﻧﺪﻭﻧﻜﻲ ﻭﻩ ﻭﺍﻳﻲ)) ﻫﻴ ﻛﻠﻪ ﺷﻚ ﻣﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﺍﻓﻜﺎﺭﻭ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻳﻮﻩ ﻟﻪ ﻧ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩﺍﻫﻐﻪ ﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻫﺮ ﻛﻠﻪ ﭘﻴﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ ((
72
ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ
73
ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ،ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ.ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﮊﻭﻧﺪﻟﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﺎﻯ ﻧﻪ ﭘﻴﻞ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﻮﻡ ﺎﻯ ﺧﺘﻤﻴﻱ ؟ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻛﺘﺎﺏ ﻛﻰ ﻣﻮﻧ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﺩﮊﻭﻧﺪﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻲ ﻻﺭﻱ ﻭﻳﻨﻮ .ﺩﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﺩﭘﺮﻣﺨﺘ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ،ﺩﺑﺸﺮﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﺗﺮﻭﻳﺞ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺪﻭ ﺳﺮﻩ ﺩﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻰ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﻮ ﻏ ﻭﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﺷﻮﺍﻭﺩ ٢٠٠١ﻛﺎﻝ ﺭﺍﭘﻪ ﺩﻱ ﺧﻮﺍ ﻳﺮ ﭘﺮﻣﺨﺘﻮﻧﻪ ﺷﻮﻱ ،ﻮﻧﻲ ﺍﻭ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻧﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎﺩﻮ ﺍﻭ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﭘﺮﻣﺦ ﭘﺮﺍﻧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮﻝ ،ﯥ ﺑﻴﺎﻣﺴﻠﻜﻲ ﻣﻘﺎﻣﻮﻧﻪ ﺗﺮﻻ ﺳﻪ ﻛﻮﻱ ،ﺍﻭ ﺩﻛﻮﺭ ﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﺩﻧﺪﻩ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ . ﻲ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺑﺸﺮﺣﻘﻮﻗﻮ ﻻﺭﻮﻭﻧﯥ ﺗﺎﺋﻴﺪﻭﻱ . ﺩﺍﻛﺘﺮﯤ ﺛﺮﻳﺎﺭﺣﻴﻢ ﺻﺒﺢ ﺭﻧ ﺩﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻣﺮﺳﺘﻴﺎﻟﯥ ﺩﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻪ ﺳﺎﺳﻲ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻛﻰ ﻭﻭﻳﻞ ))ﻳﻮﺍﺯﻱ ﭘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﻰ ﺩﻮ ﭘﻴﮋﻧﺪﻧﻪ ﺑﺲ ﺍﻭﻛﺎﻓﯥ ﻧﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻠﻰ ﺎﻣﻮﻧﻪ ﻭﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻲ ﺍﻭ ﺩﺍﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﺑﺮﻻﺳﻰ ﺗﺎﺑﻊ ﺩﻩ (( ﻫﻐﻲ ﺯﻳﺎﺗﻪ ﻛﻩ )) ﻧﻴﻜﻤﺮﻏﻲ ،ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﺍﻭ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﺩﻮ ﻭﻥ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻻﺱ ﺗﻪ ﻧﻪ ﺭﺍﻲ ((. ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺩﻧﺪﯤ ﺩﺍﺩﯤ ﭼﯥ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺭﻨﯥ ﮊﻭﻧﺪﻛﯥ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻱ .ﺩﻭﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﭘﻮﺭﺗﻪ ﺷﺮﺍﻳﻄﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻭﻧﻴﻮ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﮊﻭﻧﺪﻭﻛﻱ .ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺩﻭﺩﺍﻧﻴﻮ ﺩﻧﻮﻳﻮﺑﻨﺴﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﺩﻱ -.ﺍﻭﺱ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﭘﻴﻞ ﻭﻛﻭ. ﺍﻳﺎﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ؟ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻛﯥ ﻧﺩﻱ ٣۵ﺩﻮﻧﺪﻭﻧﻮ ﺍﺳﺘﺎﺯﻭﻭﻥ ﻛﻱ ﻭ ﭼﯥ ﺍﻛﺜﺮﻩ ﻳﻲ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﻭﻝ.ﻟﻪ ﺩﻱ ﺳﺮﻩ ﺳﺮﻩ ﻮﻟﻮ ﺍﺳﺘﺎﺯﻭ ﻫﻐﻪ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻭﻭ ﺩﺍ ﺳﻨﺪ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺳﻴﻤﻴﻨﺎﺭ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻧﻪ ﭼﯥ ﺩ ٢٠٠۵ﻛﺎﻝ ﺩ ﻣﺎﺭﭺ ﺩ ﻣﻴﺎﺷﺘﻲ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎﺩﻳﻱ .ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻨﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺭﻭﺎﻧﻪ ﻛﻮﻱ .ﺧﻠﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﺟﯥ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻮﻧﺪﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻭﻋﺪﻭ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻭﺩﺭﻳﻱ. ﺑﻮﺳﻨﻴﺎ ﻫﺮﺯﻮﻭﻳﻨﺎ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﻴﺮ ﻛﻱ ﺩﻱ ﺩ ﻛﺎﻝ ١٩٩٢ﻧﻪ ﺑﻴﺎ ﺗﺮ ١٩٩۵ﭘﻮﺭﻱ ﺩ ﺍﻭﻭ ﺍﻳﺎﻟﺘﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺧﻮﻧﯤ ﺟﻨ ﭘﻴ ﺷﻮ .ﺍﻭ ﺩﺍ ﺩ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﭘﻪ ﻟﻮﺩﻳ ﻛﯥ ﻳﻮﻮﺳﻼﻭﻱ ﭘﻪ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﻭﻭ .ﺩﺩﻏﻮ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺘﻮ ﻧﻪ ﻳﻮ ﻫﻢ ﺑﻮﺳﻨﻴﺎ ﻫﺮﺯﻮﻧﻴﺎ ﻭﻭ ﭼﯥ ﺧﻠﻜﻮ ﻳﻲ ﻳﺮ ﻛﺍﻭﻧﻪ ﺗﻴﺮ ﻛﻝ ،ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﭘﻮﺭﻩ ﻟﺲ ﻛﺎﻟﻪ ﺩﺩﻱ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩ ﺑﻴﺎ ﺭﺍﻏﻮﻧﯥ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻩ .ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻮﺳﻴﺴﺎﺕ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻥ ﺷﻮﻝ ﻧﻮﻱ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺟﻮ ﻮﻧﻲ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ ﭘﺮ ﻣﺨﺘ ﻭﻛ ﻧﻦ ﻭﺭ ﺑﻮﺳﻴﻨﺎ ﻫﺮﺯﻮﻧﻴﺎ ﻳﻮ ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﺮﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻲ ﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺭﻳﺎﺭ ﻳﻲ ﺍﻭﭼﺖ ﺳﺎﺗﻠﻲ ﺍﻭﺱ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺘﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﺑﻮﺳﻨﻴﺎ ﺩ ﻳﻮ ﻪ ﺩﺭﻳ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﯤ. ﺮﻧﻪ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻝ ﺩ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ. ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻠﻰ ﻛﻮﻝ ﺍﻭ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻭﻧﻪ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻭﻱ ،ﻧﻮ ﺧﻠﻚ ﻭﺍﻳﻲ ﺩﺍ ﺯﻣﻮﻧﺩ ﺩﻭﺩ ﺍﻭ ﻛﻠﺘﻮﺭ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩﻯ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭ ﻧﻜﻭ ﺍﻭ ﺩ ﺍﻭﺩﻯ ﻣﻮﺩﻯ ﭘﺪ ﺭﺳﺎ ﻻﺭﻯ ﺩﻭﺩ ﻣﻼ ﻣﺘﻮﻱ .ﺍﻭ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻋﻘﻴﺪﻯ ﺩﻭﻯ ﺗﻪ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﻫﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺍ ﺩﻧﺪﻩ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﺩ ﺷﻪ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻭﻛﻭ ﻟﻮﺭﻯ ﺗﻪ ﺭﺍ ﻭﺑﻮﻟﯥ. ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻳﻮﺍﺯﻧﯥ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻧﻪ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺩﺍﺳﯥ ﺣﺎﻻﺕ ﻳﯥ ﺗﻴﺮ ﻛﻱ ﺩ ﻧ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺣﺎﻻﺕ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ. ﭘﻪ ﭼﻴﻦ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺩﻭﺩ ﻭﻭ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﭘﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﭘﻨﺪﺍ ﻴﻨﻰ ﺗﻟﯥ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮﯤ ﺧﻮﺍ ﻭﯤ ﭘﯥ ﻲ ﻜﺎﺭﻳﺪﻯ ﺍﻭ ﻟﻪ ﺑﻠﻰ ﺧﻮﺍ ﺩﺯﻭﻡ ﺩ ﭘﺎﻡ ﺭﺍ ﺮﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﻢ ﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻭﻩ ،ﺩ ﺑﻨﺪﺍﮊﻭ ﺩ ﻴﻨﺖ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﭘﻮ ﺗﻪ ﺯﻳﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪ ﺍﻭ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﺑﻪ ﻮﻝ ﻋﻤﺮ ﭘﻪ ﺗ ﺍﻭ ﻗﺪﻡ ﻭﻫﻠﻮ ﻛﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺩﺭﻟﻮﺩﻱ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻳﻮﻧﺎﻭﻩ ﺩﻭﺩ ﻭﻩ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٠٠ﻛﯥ ﺩ ﺳﻮﻧﻴﺎﺕ ﺳﻦ ﻟﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺩﻭﺩ ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻭﻟﻴﺪ ﺍﻭ ﻳﺮ ﺯﺭ ﺩ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﻟﻪ ﻛ ﻧﻪ ﻭﻭﺕ.
74
ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ،ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺩ ﻋﻠﻤﻲ ﻴﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﺳﻴﺮﻳ ﻜﻮﻝ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﻪ ﺩ ﻣﻧﯥ ﺳﺒﺐ ﺮﻲ ﺍﻭﺱ ﻫﻢ ﻳﺮ ﺧﻠﻚ ﺳﻴﺮ ﻜﻮﻱ .ﺩﺍ ﻋﻤﻞ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﺩﺭﻣﻠﻨﻪ ﻭﻛﻱ ﺮﺍﻥ ﭘﺮﻭﻳﻮﺯﻱ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﭼﯥ ﺩ ﺳﻴﺮﻳ ﻜﻮﻧﻜﻮ ﻨ ﺗﻪ ﻧﺎﺳﺖ ﻭﻱ ﻫﻢ ﺳﻴﺮﻳ ﻭﺭﺗﻪ ﺯﻳﺎﻥ ﺭﺳﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺎﻧﻯ ﺗﻮﻪ ﻭﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ،ﺩ ﺳﻴﺮﻳﺖ ﻜﻮﻝ ﻳﻮ ﻧﺎﻭﻩ ﺩﻭﺩ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﺎﻥ ﻣﻜﻠﻒ ﺑﻮﻟﻲ ﺩﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﺿﺪ ﺳﺨﺖ ﺎﻣﻮﻧﻪ ﺍﻭﭼﺖ ﻛﻱ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻣﺼﺮ ﻳﻮﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺗﻤﺒﺎﻛﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻭﻱ ﺧﻮ ﭘﻪ ﻋﺎﻣﻮ ﺗﺮﺍﻧﺴﭙﻮﺭﺗﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺳﻴﺮﻳ ﻜﻮﻝ ﻣﻨﻊ ﺩﻱ. ﺩ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﭘﻪ ﻳﺮﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺩ ﺳﻴﺮﻳ ﻜﻮﻝ ﭘﻪ ﺭﺳﻤﻲ ﺍﻭ ﻋﺎﻣﻪ ﺎﻳﻮ ﻛﯥ ﻣﻨﻊ ﺩﻱ ،ﭘﻪ ﺍﻛﺜﺮﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺩ ١۶ﻛﻠﻮ ﻧﻪ ﺩ ﻛﺘﻪ ﻋﻤﺮ ﺧﻠﻚ ﺳﻴﺮﻳ ﺭﺍﻧﻴﻮﻟﻲ ﻧﻪ ﺷﻲ .ﺩ ﺍ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺳﻴﺮﻳ ﻜﻮﻧﻜﻮ ﻛﭽﯥ ﺋﻲ ﻳﺮﻩ ﻛﻤﻪ ﻛﻱ ﺩﻱ .ﭘﻪ ﺍﻛﺜﺮﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺩ ﺧﺎﺻﻮ ﻣﺮﺍﺳﻤﻮ ﭘﻴﻞ ﭘﻪ ﺍﻟﻜﻮﻝ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺑﻴﺮﭘﻪ ﻠﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻛﻴﻱ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﺯﻳﺎﺕ ﻞ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺗﻪ ﺗﺎﻭﺍﻥ ﺭﺳﻮﻱ .ﻛﻪ ﻳﻮ ﻮﻙ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﻠﻮ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻣﻮﺮ ﻭﭼﻠﻮﻱ ﻧﻮ ﻳﺮ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﻧﺎﻭﻩ ﺗﺮﺍﻓﻴﻜﻲ ﭘﻴﯥ ﺭﺍ ﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻱ .ﺷﻞ ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﭘﻪ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﺍ ﺭﺍﺯ ﭘﻴﻲ ﺯﻩ ﺩﺭﺩﻭﻧﻜﻲ ﻭﻱ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺑﻪ ﺩ ﻳﺮ ﺍﻟﻜﻮ ﻠﻮ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻣﻮﺮ ﭼﻼﻭﻩ ﺗﺮ ﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻴﺍﻧﻪ ﻭﻴﻲ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﻫﻐﻪ ﻮﻙ ﭼﯥ ﻣﻮﺗﺮ ﭼﻠﻮﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻳﻮ ﻴﻼﺱ ﻧﻪ ﺯﻳﺎﺕ ﺍﻟﻜﻮﻝ ﻭﻧﻪ ﻲ .ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻫﺮ ﻭﺧﺖ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭼﻠﻮﻧﻜﻲ ﻭﺩﺭﻭﻱ ﺍﻭ ﭘﺮ ﻫﻐﻮﻯ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﺩ ﻛﭽﯥ ﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻟﻮﺍﺯﻣﻴﺖ ﻭﻛﻱ .ﺩ ﺗﻠﻮﻳﺰﻭﻥ ﺍﻭ ﺭﺍﻳﻮ ﭘﻪ ﺍﻋﻼﻧﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮﻞ ﺍﻭ ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮﻝ ﻳﻮ ﻏﻴﺮ ﻋﺎﺩﻱ ﺍﻭ ﻧﺎﻭﻩ ﺑﻮﻟﻲ ﺍﻭﺱ ﭘﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻛﯥ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻣﻮﻧﺪﻟﻲ ﭘﻪ ﻣﺤﻔﻠﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﻞ ﺍﻭ ﺑﻴﺎ ﺩ ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮﻝ ﻧﺎﻭﻩ ﻛﺎﺭ ﻲ. ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺑﻴﻠﯥ ﺩﺍ ﭘﻪ ﻮﺗﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺑﻴﻠﻲ ﺍﻭ ﻋﻨﻌﻨﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻳﺮﯤ ﮊﻭﺭﻱ ﻧﻪ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻭﻏﻮﺍﻱ ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ .ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺧﻠﻚ ﭘﺮ ﺧﻤﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻛﻮﺭﻧ ﻛﯥ ﯥ ﺩﺩﻱ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮ ﭘﻴﺎﻭﯤ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺩﻱ .ﯥ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻣﻼ ﺩ ﺗﻴﺮ ﭘﻪ ﻴﺮﺩﯤ ،ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻠﯥ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺩﯤ ﺩ ﻋﻤﻞ ﺟﺎﻣﻴﯥ ﻭﺍﻏﻮﻧﺪﻱ .ﯥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻭ ﺩ ﺻﻠﺤﯥ ﻧﻪ ﻛﻮ ﺧﺒﺮﻭ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻱ .ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺭﻭﻝ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻓﻘﻂ ﭘﻴﻞ ﺷﻮﻳﺪﻱ. ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺭﻭﺎﻧﻪ ﺍﻭ ﻳﻮ ﻣﻮﻲ ﻏ ﭘﻪ ﻣﺮﻛﻮ ﻛﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﯥ ﻭﺍﺋﻲ ﭼﯥ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ،ﻮﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻪ ،ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻴﻨﻲ ﻧﻮﺭ ﺩ ﺻﻠﺤﻴﻲ ﺍﻭ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﺍﻧﺪﻳﻨﻲ ﻫﻢ ﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻮﻱ ،ﺍﻣﺎ ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻳﻮﺍﺯﻧﻲ ﺩ ﭘﺎﻡ ﻭ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺩﻩ. ﺩﺍ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻣﻌﻨﻲ ﭼﯥ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻮﻟﻲ ﯥ ﻋﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺩ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﺩﻱ . ﺍﻭ ﻧﻮﻣﻮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﻲ ﺩ ﻧ ﭘﻪ ﻣﻴﻠﻮﻧﻮ ﻧﻮﺭﻭ ﻮ ﺗﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻱ ﺩﻱ .ﻣﻠﺮﻭﻣﻠﺘﻮ ﺩﺍ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﻲ ﺩ ﻧ ﭘﻪ ﺳﻄﺤﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺯﻳﺮﻳﺰﻱ ﺩ ﺍﺗﻮ ﻣﺨﻮ ﻟﻴﺴﺖ ﺋﻲ ﺧﭙﻮﺭ ﻛ: ﻟﻮﻣﻱ ﻣﻮﺧﻪ ﺩ ﻏﺮﺑﺖ ﺍﻭ ﻟﻮﻱ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ ﻭﻝ ﺩﻭﻳﻤﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩ ﻟﻮﻣﻳﻨﻮ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﺩﺭﻳﻤﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﺩ ﻮ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﻮﺗﻴﺎ ﺍﻭ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﺑﺨﻞ ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺩ ﻣﺮ ﺩ ﻛﭽﯥ ﻛﻤﻮﻝ ﭘﻨﻤﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﺩ ﻣﻮﺭ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﺷﭙﻣﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﺩ ﺍﻳﺯ ،ﻣﻼﺭﻳﺎ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻧﺎﺭﻭﻏﻴﻮ ﭘﺮ ﺿﺪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺍﻭﻭﻣﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﺩ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﺍﻭ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﺍﺗﻤﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﺩ ﻧﻳﻮאﻝ ﭘﺮ ﻣﺨﺘ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﻠﺮﺗﻴﺎ ﺍﻭ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺍﻳﺎ ﺩﺍ ﻣﻮﺧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴﻱ؟ ﺩﺍ ﻣﺨﻴﻲ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻮ ﺧﭙﺮﻭﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﺮﻱ ﻭﺭﺗﻪ ﺩﻱ .ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠۴ﻛﯥ ﺩ ﺯﺭﻳﺰﻱ ﺩ ﺍﻋﻼﻣﯥ ١٩١ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻭﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻲ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺩﺩﻱ ﻧﻳﻮאﻝ ﻏﻮﺭﻨ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺮﻲ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺭﺍﺯ ﻣﺨﻰ ﺍﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻟﺮﻱ.
75
ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ،ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ
ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ؟ ١١ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﻲ ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻠﻲ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻧﺎﻭﻩ ﺭﮊﻳﻢ ﺩ ﺍﭘﺎﺭﺗﺎﺋﻴﺪ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭﻭ .ﺳﭙﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﻮ ﻮﻝ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﺩ ﺭﻧﻪ ﺍﻭ ﺗﻮﺭ ﭘﻮﺳﺘﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﻧﺎﻭﻩ ﭼﻠﻨﺪ ﻛﻴﺪﻩ .ﺩ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ )) ﺣﺘﻲ ﺳﭙﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﻮ ﺗﻪ ( ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻠﻲ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﻛﯥ ﺗﻮﺭ ﭘﻮﺳﺘﻮ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺩﺭﻟﻮﺩ .ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﻮﻝ ﻳﻮ ﻣﻮﻰ ﺍﻭ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﻮﻝ ﺩﺍﭘﺎﺭﺗﺎﻳﺌﺪ ﺭﮊﻳﻢ ﺋﻲ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ ﻳﻮﻭ ﺩ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﻮ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻏ ﺍﻭ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺗﻮﻪ ﺩ ﺍﭘﺎﺭﺗﺎﻳﺌﺪ ﺩ ﺭﮊﻳﻢ ﭘﻪ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ ﻭﻭﻟﻮ ﻛﯥ ﺋﻲ ﻣﻬﻢ ﺭﻭﻝ ﻭﻟﻮﺑﺎﻭﻩ. ﻭﻟﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﻳﻮﻩ ﭘﻴﺎﻭﻱ ﺍﻭ ﻳﻮ ﻣﻮﻲ ﻏ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﻳﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﻱ ؟ ﺍﻳﺎ ﭘﻪ ﺑﺎﻍ ﺍﻭ ﻛﻮﺭ ﻛﯥ ﺩ ﻳﻮ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻝ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﺩﻩ؟ ﺍﻳﺎ ﺩ ﻳﻮﻱ ﻮﻟﻨﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺍ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻣﺘﺤﺪ ﺍﻭ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻏ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺳﺘﺮﯥ ﭘﻲ ﻛﻱ؟ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺩ ﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭﺍﺯﺩ ﻭ ﺗﻪ ﺩ ﻟﻮﻣﻳﺘﻮﺏ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻣﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻧﺸﻲ ﻭﺭﻛﻮﻻﻱ ﭘﻪ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﺗﻮﻪ ﺷﭙ ﻣﻴﻠﻮﻧﻪ ﺩ ﻟﻮﻱ ﻋﻤﺮ ﺧﻠﻚ ﺩ ﺳﻮﺍﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ٢ﺑﻴﻠﻮﻧﻪ ﺍﺭ ﻟﺖ ﻏﻮﺍﻱ ﺩﺩﻱ ﺭﻗﻢ ﺗﺼﻮﺭ ﻳﺮ ﺮﺍﻥ ﺩﻱ . ﺷﺎﻳﺪ ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﻭ ﺩﺍﻟﺮ ﭘﻪ ﺩﻭﻭ ﺑﻮﺟﻴﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻭﺭﻳﺠﻮ ﺩ ﺩﺍﻧﻮ ﭘﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻭﻱ .ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﭘﻴﺴﻲ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻛﯥ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻱ ﻛﺒﻠﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮ ﻣﺨﺘ ﻭﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﭘﻮﺭﻩ ﻭﻧﻩ ﻭﺍﺧﻠﻲ. ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﺩ ﻏﻴﺮﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﻭ ﻣﺸﻬﻮﺭﻭ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻭﻱ ﻟﻜﻪ ﺳﺮﻩ ﻣﻴﺎﺷﺖ. ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻭ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﻫﻢ ﺍﻳﻜﻲ ﻟﺮﻱ ﻟﻜﻪ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻴﻧﻲ ﺍﻭ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﭘﻠﻮﻳﺎﻥ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺳﭙﻮﺭﺗﻮﻧﻪ ﻭﺭﭙﺎﻲ ﻟﻜﻪ ﺩ ﺍﺋﻴﻨﻲ ﻣﺠﻠﻪ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﻲ ﻧﻮﺭ ﺷﺎﻣﻞ ﺩﻱ .ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻭﺍﻩ ﺗﺠﺎﺭﺗﻮﻧﻪ ﻟﻜﻪ ﺩﻭﻛﺎﻧﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﺧﺪﻣﺘﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻛﻮﻱ .ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻋﺎﺩﻱ ﺧﻠﻚ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻛﺎﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻏﻮﻧﻱ ﻣﻴﻴﻨﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻱ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ ﭘﺮﻨﯥ ﭘﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﻮﻱ. ﻛﺎﻣﻠﻪ ﻓﻴﺾ ﻳﺎﺭ ﺩ ﻛﻴﻤﺎ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻧﻜﯥ ﻭﻩ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺭﻭﻏﺘﻮﻥ ﻛﯥ ﺩ ﺗﻜﻨﺎﻟﻮﭼﻴﺴﺘﻲ ﭘﻪ ﺣﻴﺚ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﻭﻩ ﺩ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺗﻪ ﻭﻻﻩ ﺍﻭﺩ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻛﻤﭗ ﻛﯥ ﻳﻲ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﻭﻩ. ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩﺍ ﻭﭘﻮﻫﻴﺪﻩ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻲ ﻟﻪ ﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺩﻱ .ﻧﻮ ﺎﻥ ﺗﻪ ﺋﻲ ﭘﺎﻡ ﺷﻮ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﺋﻲ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﻧﻮﺭﻭ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺩ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲ ﺭﺍﻧﻐﺎﻱ .ﻛﺎﻣﻠﻪ ﺍﻭﺱ ﺩ ﻳﻮﻱ ﻣﻮﺳﻴﺴﯥ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩ ﯥ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﺎﺩﻳﻱ .ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠۴ﻛﯥ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﭘﻪ ﺍﻩ ﺩ ﭘﺮﻭﺍﻥ ﭘﻪ ﻭﻻﻳﺖ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﻴﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛ .ﺧﻮ ﻫﻐﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺩﺍ ﺭﻭﺎﻧﻪ ﻛﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻏ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﻳﺮ ﻣﻬﻢ ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺩﻱ . ﻟﻪ ١۵٠٠ﻮ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﻣﺮﻛﯥ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ ۶۵٠ﻮ ﺣﺎﻟﺘﻮﻧﻪ ﻳﺮ ﻧﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺎﻭﺭ ﻭﻧﻪ ﻭﻩ .ﺗﻘﺮﻳﺒ ﹰﺎ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻮ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﻣﺮﻛﯥ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﺷﻮﻱ ﻳﻮ ﻧﻴﻤﺎﺋﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﺋﻲ ﻭﻫﻞ ﻜﻮﻝ ﺍﻭ ﻧﺎﻭﻩ ﭼﻠﻨﺪ ﻟﻴﺪﻟﻲ ﻭﻩ .ﻛﻮﻧﯤ ﺍﻭ ﻳﺘﻴﻤﺎﻥ ﻟﻪ ﻛﻮﺭ ﻧﻪ ﺷﻝ ﺷﻮﻳﯥ ﭘﻜﺮ ﺍﻭ ﺑﺪ ﻟﻤﻨﻴﻮ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﺷﻮﻱ.ﻭﻝ ﻴﻧﻪ ﭘﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺍﻭ ﻣﺴﻠﻜﻲ ﺑﻨﺴ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻮﻱ ﺍﻭ ﻫﻴ ﻮﻙ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻣﻨﻠﻮ ﻧﻪ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻﻯ .ﺩﺍ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮﻯ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺭﻳﺘﻨﻲ ﺍﻭ ﺩ ﻟﻴﺪﻭ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮﻧﻪ ﻣﻨﯥ .ﺩﺍ ﺭﺍﭘﻮﺭ ﺩ ﻮ ﺩ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻭ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻣﺴﻘﻞ ﻛﻤﻴﺴﻮﻥ ﺗﻪ ﻫﻢ ﻭﻟﻴﺩﻭﻝ ﺷﻮ .ﺩﺍ ﺭﺍﭘﻮﺭ ﺑﻪ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ،ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻣﺤﺎﻛﻤﯥ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﯥ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻭﻫﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻛﻮﺭﻧﯥ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻣﺨﻪ ﻭﻧﻴﺴﻲ. ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٩٧ﺳﻬﻼ ﻣﻴﻬﻦ ﺩﻭﺳﺖ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﯥ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﯥ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻧﻮ ﺳﺎﺗﻮﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺟﻮﻩ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻳﻲ ﭘﻴﻞ ﻭﻛ ﺍﻭﺱ ﻫﻐﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺩ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﺮ ﺑﻼﻛﻮﺗﻪ ﺭﺍﻛﻩ ﻛﻱ ﻫﻐﻪ ﺩ ﻛﻤﭙﻴﻮﺗﺮ ،ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻮﻭﻧﯥ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ، ﻣﺎﻟﻲ ﭼﺎﺭﻭ ،ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻛﻮﺭﺳﻮﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺣﺘﻲ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﺎﺭ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺩﻩ.
76
ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ،ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺷﻬﻼ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﻛﯥ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﻮﻭﻧﻜﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﻌﺎﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭﻱ .ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻏﺰﻧﻲ ﺍﻭ ﺑﺎﻣﻴﺎﻧﻮ ﻛﯥ ﻧﻮﺭﻭ ﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛﯥ ﻏﻮﺍﻱ ﺩ ﻛﺎﺑﻞ ﻧﻪ ﺩﺑﺎﻧﺪﻱ ﻧﻮﺭﻭ ﻭﻻﻳﺘﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ ﺩ ﻫﻐﯥ ﻳﻮﺍﺯﻳﻨﻲ ﺍﻧﺪﻳﻨﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪﺍﻧﺎﻥ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺧﻨﻭﻧﻪ ﺟﻮﻭﻱ. ﻟﻪ ﺩﻱ ﺳﺮﻩ ﺳﺮﻩ ﻫﻐﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻮ ﺩ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻴﺴﺘﻪ ﺍﻭ ﺩ ﺑﻠﯥ ﻣﺮﺣﻠﻲ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﺎﺳﻲ. ﻧﺴﺮﻳﻦ ﺮﺍﺱ ﭼﯥ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﻲ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﻪ ۵١ﻣﺦ ﻛﯥ ﺩﻱ ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﺷﻮﻳﻮ ﭼﻮﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺑﻴﺴﻮﺍﺩﻱ ﻳﻮ ﻛﻮﺭﺱ ﭘﺮﺍﻧﻴﺴﺘﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻱ ﺳﺮ ﻛﯥ ﺩﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﺳﻴﺎﻟﯥ ﺭﻭﺍﻧﯥ ﻭﻱ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﻳﺮ ﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻝ ﻧﻮ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻮ ﭘﻴﻞ ﻭﻛ .ﺍﻭ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺷﻮﻝ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻳﻮ ۵٠ﻛﻠﻦ ﺳﻱ ﺧﭙﻞ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﺗﻪ ﺩ ﻣﻴﻨﯥ ﺍﻭ ﻣﺤﺒﺖ ﻟﻴﻜﻮﻧﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﭼﯥ ﺩﺍ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺑﻴﻠﻪ ﺩﻩ . ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ؟ ﻧﺴﺮﻳﻦ ،ﻛﺎﻣﻠﻪ ﺍﻭ ﺷﻬﻼ ﻳﺮﯤ ﭘﻴﺎﻭﻱ ﯥ ﺩﻱ .ﻫﺮ ﻮﻙ ﻳﻮﻩ ﻣﻮﺳﺴﺴﻪ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺟﻮﻭﻻﻯ ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻭﻭ ﻻﺭﻭ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﭘﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻮﺭﯤ ﺛﺎﺑﺘﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ. ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻴﻧﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻰ ﻛﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﻛﻠﯥ ﻛﯥ ﻮﻝ ﭘﺘﻨﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻛﻮﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﻴﻱ ﺧﭙﻞ ﺟﺮﺋﺖ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ • ﻣﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻭﻥ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ .ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﻧﻮﻡ ﭘﻪ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻣﺤﺒﻮﺭﻩ ﻧﻪ ﻳﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻫﻴﻮﻙ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﻫﻐﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻮﻯ ﭘﻪ ﺭﺍﭘﻮﺭﻭﻧﻮﻛﯥ ﺗﺮﯤ ﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﺩﺍ ﺑﻪ ﺩ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﭘﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻛﯥ ﻳﺮﻩ ﻪ ﻭﻛﻱ. ﺧﭙﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻧﻮﺭﻭﺗﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻟ ﺗﺮ ﻟﻩ ﻠﻮﺭ • ﺗﻨﻪ ﺗﺮﻱ ﺧﺒﺮ ﻛﻱ ﺩﺍ ﺩ ﻧﻮﻱ ﺧﺒﺮ ﺩ ﺧﭙﺮﻳﺪﻭ ﻪ ﻻﺭ ﺩﻩ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻳﻮﻱ ﻏﻤﻴﻨﻲ ﻣﻮﺭ ﺧﭙﻞ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺯﻭﻯ ﻭ ﻳﻮﻩ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﺍﻛﺮ ﺗﻪ ﭼﯥ ﺍﺭﺩﻭ ﻛﯥ ﺋﻲ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﻭﻩ ﻭﺭﻭﺳﺖ ﺍﻭ ﺗﺮﻳﻨﻪ ﺋﻲ ﻭﻏﻮﺘﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺯﻩ ﺮﺍﻑ ﺋﻲ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺍﻛﺮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻩ ﭼﯥ ﺮﺍﻑ ﻛﻮﻣﻪ ﻪ ﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻫﻐﻪ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﭘﻪ ﻛﺘﻮ ﭘﻴﻞ ﻭﻛ ،ﺍﻛﺮ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﻧﻪ ﻫﻐﻪ ﺗﻨ ﻛﺎﻟﻲ ﭼﯥ ﻣﻮﺭ ﺋﻲ ﻭﺭ ﺍﻏﻮﺳﺘﯥ ﻭﻩ ﻭﻭﻳﺴﺘﻞ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﺍﻭﺩﻩ ﺳﺎ ﻭﺍﺧﻴﺴﺘﻠﻪ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺋﻲ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻣﺎﻝ ﻭﻝ ﺳﺎﻩ ﺍﺧﻴﺴﺘﻨﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﻩ ﺍﻛﺮ ﺩ
•
•
ﻣﺎﺷﻮﻡ ﻣﻮﺭ ﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﯥ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﻛﺎﻟﻲ ﻳﺮ ﺗﻨ ﻭﻝ ﺑﻠﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻧﺎﻭﺭﻏﻲ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﻣﻮﺭ ﻛﻠﻲ ﺗﻪ ﻭﻻﻩ ﻳﻮﻩ ﺩﻭﺳﺖ ﺋﻲ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻛﻴﺴﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﺗﻪ ﻫﻢ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻣﻮﺭ ﻧﻮﺭ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﯥ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﭘﻪ ﺳﻮﺯﻧﯥ ﻭﻧﻪ ﺗﻱ. ﻳﻮ ﺳﭙﻮﺭﺗﻲ ﻛﻠﭗ ﭘﺮﺍﻧﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻮﺍﻭ ﺎﻭﻧﻳﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻏﻮﻧﯤ ﺟﻮﻱ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻏﻮﻧﻭ ﻛﯥ ﻧﻮﺭﻭ ﺗﻪ ﻣﺠﻠﯥ ﻭﻟﻮﻟﯥ ﺩ ﺧﺒﺮﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰ ﺩ ﺣﻞ ﭘﻪ ﻻﺭﻩ ﻭﻏﻳﻱ ﺩﺍ ﺭﺍﺯ ﻏﻮﻧﻱ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻣﻴﺮﻣﻨﻮ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﻛﻮﺭﻧ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺎﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺣﺴﺎﺳﻮﻱ ﻳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ. ﻫﻐﻪ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﻳﻲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺗﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﻫﻐﻪ ﻟﻮﻣﻱ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮﺭ ﻛﯥ ﭘﻴﻞ ﻛﻱ .ﺩﺍ ﻻﻧﺪﻱ ﺩﻭﻩ ﻣﺘﻠﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﻮﻱ.
)) ﻛﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﺧﭙﻞ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﻮ ﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﻧﻮ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺑﻴﻠﻪ ﻭﺭﻛﻱ(( )) ﻛﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﺩ ﻧ ﻧﻪ ﻳﻮ ﻪ ﺎﻯ ﺟﻮ ﻛﻱ ﻧﻮ ﻟﻮﻣﻱ ﺋﻲ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻛﻮﺭ ﻧﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﻱ((. ﻟﻮﻲ ﺍﻭ ﺯﺍﻣﻦ ﻳﻮ ﺷﺎﻥ ﻭﻲ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﻛﯥ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻱ ﺩ ﻏﭻ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﺍﻭ ﺩ ﻏﺮﻭﺭ ﻣﺮﻮﻧﻪ ﻣﻪ ﻛﻮﻱ ﺩ ﻏﻴﺮﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻛﻭ ﻧﻪ ﻣﻼ ﺗ ﻣﻪ ﻛﻮﻱ. .
77
ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ،ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺩ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻓﺼﻞ ﻛﯥ ﻮ ﺩﺍﺳﯥ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﻲ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺎﻧﻱ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ ﻭ ﺩﻱ . ﭘﻪ ﻣﺎﺷﻮﻣﺘﻮﺏ ﻛﯥ ﻭﺍﺩﻩ ﻣﻴﻨﺪﻭ ﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻰ. ﻟﻪ ﻳﺮﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﺩﻱ ﺎﻧﻭ ﻣﺴﺌﻠﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻯ ﻛﻮﻝ ﻳﺮ ﺮﺍﻥ ﺩﻱ. ﺩﺍ ﺩﻭﺩﻳﺰﻩ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺑﺮ ﺑﻨ ﻭﻝ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﯥ ﻭﻱ .ﻫﺮ ﻛﻠﺘﻮﺭ ﺎﻧﻱ ﺩﻭﺩﻭﻧﻪ ﻟﺮﻱ .ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﻏﻮﺍﻭ ﻴﻨﻲ ﺩﻭﺩﻭﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻭ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﺑﺮ ﺑﻨ ﻭﻝ ﺩ ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﯤ ﺍﻭ ﺑﺤﺜﻮﻧﻪ ﻭﻛﻭ. ﻣﻮﻧ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﭘﻪ ﻻﻧﺪﯤ ﻭﻝ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺭﺳﻮ. •
ﭘﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺧﺒﺮﻯ ﺭﺳﻨﻴﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻳﻮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻴﻜﻞ .
• ﺩ ﻫﻤﺪﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻭﻥ ﺍﻭ ﺭﺍﻳﻮ ﻛﯥ ﺩ ﭘﺮﻭﺮﺍﻣﻨﻮ ﺟﻮﻭﻝ • ﺩ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰﻭ ﻏﻮﻧﻭ ﺟﻮﻭﻝ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻫﻤﺪﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻳﺎﺩﻭﻝ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻣﺸﻮﺭﺗﻲ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﯥ. • ﺩ ﻧﻮﻣﻮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺭﺍﻣﻲ ﺟﻮﻱ ﻛﻱ ،ﻏﺰﻟﯥ ﻭﻟﻴﻜﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻨﯥ ﺗﺼﻮﻳﺮﻭﻧﻪ ﺭﺳﻢ ﻛﻱ. • ﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩ ﻭﺿﺎﺣﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻳﻮﻱ ﭘﻴﻲ ﻳﺎﺩﻭﻧﻪ ﻭﻛﻱ. ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻣﺨﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺩﺩﻱ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺍﻏﻴﺰﯤ ﻛﻮﻱ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ. ﻫﺮﻩ ﻪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﻋﻤﻞ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻟﻪ ﻣﺸﻮﺭﻭ ﻧﻪ ﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ.
78
ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ،ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﭘﻪ ﻭﺍﻩ ﻋﻤﺮ ﻛﯥ ﻭﺍﺩﻩ " ﺍﻭﺱ ﻣﻴﻨﺪﻱ ﺍﻭ ﭘﻠﺮﻭﻧﻪ ﺧﭙﻠﻲ ﻟﻮﺭﺎﻧﯥ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻋﻤﺮ ﻛﯥ ﻭﺩﻩ ﻭﻱ ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﺩﺍ ﻋﻤﻞ ﺩﺍﺳﻼﻣﯥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺘﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻧﻈﺎﻡ ﻟﻪ ﺍﺧﻪ ﻣﻨﻊ ﺩﻱ " . ﺍﻛﺘﺮﻩ ﺳﻬﻴﻼ ﺻﺪﻳﻘﻲ ﺩ ﻋﺎﻣﻲ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻭﺯﻳﺮﻩ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻤﺮ ١۶ﻛﺎﻟﻪ ﺩ ﻱ .ﺍﻣﺎ ﻛﻪ ﻳﻮ ﭘﻼﺭ ﻭﻏﻮﺍﻱ ﺧﭙﻠﻪ ﻟﻮﺭ ﭘﻪ ١۵ﻛﻠﻨﯥ ﻭﺩﻭﻟﻲ ﺷﻲ ﺩ ﻫﻠﻜﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﻋﻤﺮ ١٨ﺩﻱ .ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﺩﺍﺳﻲ ﻳﺎﺩﻭﻧﻪ ﺷﻮﻱ ﻛﻪ ﻧﺎﻭﯤ ﺍﻭ ﺯﻭﻡ ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻧﻪ ﻭﻱ ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﺎﺩﻳﻱ .ﭘﻪ ﻭﻛﺘﻮﺏ ﻛﯥ ﻭﺍﺩﻩ ﻏﻴﺮﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﯥ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻣﺤﺎﻛﻤﻲ ﺗﻪ ﻛﻴﻱ ﺩ ﺑﺸﺮ ﭘﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻭﻛﺘﻮﺏ ﻭﺍﺩﻩ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻧﺎﻭﻩ ﺳﺘﺮﻪ ﻛﺘﻞ ﻛﻴﻱ ﻫﻐﻪ ﻮﻙ ﭼﯥ ﺩ ﻛﻢ ﻋﻤﺮ ﺧﻠﻜﻮ ﻭﺍﺩﻩ ﺗﺮﻴﺐ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﻱ ﻧﻮ ﻣﺤﺎﻛﻤﻲ ﺗﻪ ﺩ ﺟﺰﺍ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻮﻝ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ. ﺩ ﻫﻠﻜﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺠﻮﻧﻲ ﻏﻴﺮﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻭﺍﺩﻩ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭﻳﻱ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﭘﻠﺮﻭﻧﻪ ﻭ ﻟﻮﺭ ﺍﺧﻠﻲ .ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍ ﺭﻧﻪ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﺩ ﻛﻮﺭ ﭘﻪ ﻛﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛﻴﻱ ﻫﻐﻮﻱ ﻧﻮﺭﻭ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺗﻪ ﺩ ﭘﻮﺭ ﭘﻪ ﺑﺪﻝ ﻛﯥ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺟﻨﺴﻮ ﭘﻪ ﻭﻝ ﺧﺮﻴﻱ .ﺍﻭ ﻛﻠﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﺣﺎﻻﺗﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﺭﺍﻏﻠﯥ ﭼﯥ ﻣﻨﺪﯤ ﺍﻭ ﭘﻠﺮﻭﻧﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﻮﻱ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﻟﻮﺭﺎﻧﯥ ﺑﻞ ﭼﺎ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻱ. ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﻭﺭ ﻭﺩﻭﻝ ﺩ ﭘﺎﻡ ﻭ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺩﻩ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮﯤ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ،ﺩ ﻧﺪﻭ ﺍﻭ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﯤ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﺎﺗﯥ ﻛﻴﻱ. ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﻭﺗﻴﺎ ﻭﻭ ﺩ ﻮﻭﻧﯥ ﻟ ﭼﺎﻧﺲ ﻟﺮﻱ ﺩﻳﻮ ﭼﺎ ﻣﺎﺷﻮﻣﺘﻮﺏ ﭼﯥ ﻧﻴﻤﻱ ﻭﻱ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰﻭ ﻛﻭ ﭘﻪ ﻻﺭﻭ ﭼﺎﺭﻭ ﻪ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻱ ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﺗﺮ ﻧﺎﻭﻩ ﺍﻏﻴﺰﻭ ﻻﻧﺪﻱ ﺭﺍﯥ .ﻟﻪ ﺑﻠﻲ ﺧﻮﺍ ﻮﻟﻨﻴﺰﻭ ﻋﻠﻮﻣﻮ ﺩﺍ ﭘﻪ ﺍﻪ ﻛﻱ ﭼﯥ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻲ ﺩ ﻧﻴﻜﻤﺮﻏ ﺭﻭﻏﯥ ﺍﻭ ﻣﻈﺒﻮﻃﻲ ﻛﻮﺭﻧ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻱ .ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺋﻲ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻩ ﭘﻪ ﻮﻭﻧﯥ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ ﺳﻤﺒﺎﻝ ﻭﻱ.ﺩﻭﺧﺖ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻭﺍﺩﻩ ،ﺟﻨﺴﻲ ﻧﺩﻳﻜﺖ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺩﺭﺍﻧﻪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺩ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﺎﻭﻩ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻟﺮﻱ. ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺭﺍﻭﻝ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻣﻴﻨﺪﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻪ ﻭﻱ ﭼﯥ ﭘﻮﺭﻩ ﺑﻠﻮﻍ ﺗﻪ ﻧﻪ ﻭﻱ ﺭﺳﻴﺪﻟﻲ ﻫﻐﻪ ﻲ ﭼﯥ ﻋﻤﺮ ﺋﻲ ﺩ ١۵ﻛﻠﻮﻧﻪ ﻛﻢ ﻭﻱ ﺩ ﻟﻮﻳﻮ ﻣﻨﻴﺪﻭ ﭘﻪ ﺑﺮﺗﻠﻪ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻣﺮ ﻟﻪ ﻄﺮ ﺳﺮﻩ ﻳﺮﻱ ﻣﺦ ﻭﻱ .ﻫﻐﻪ ﯥ ﭼﯥ ﻋﻤﺮ ﺋﻲ ١۵ﻭﻱ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﭼﯥ ﻋﻤﺮ ﺋﻲ ﺗﺮ ٢٠ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻭﻱ ﭘﻨﻪ ﭼﻨﺪﻩ ﺩ ﻣﺮ ﺩ ﺧﻄﺮ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻭﻱ .ﻟﻪ ١۵ﻧﻪ ﺗﺮ ٣٠ﻮ ﭘﻮﺭﻯ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﺮ ﻧﻪ ﺑﭻ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ ﺩ ﺭﺍﺯ ﺭﺍﺯ ﺍﻣﺮﺍﺿﻮ ﻟﻜﻪ ﺳﻮﺯﺍﻙ ﺩ ﺍﻭﺩﻱ ﻣﻮﺩﻱ ﺩﺭﺩﻭﻧﻪ ﻓﺰﻳﻜﻲ ﺍﻭ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﺍﻣﺮﺍﺿﻮ ﻜﺎﺭ ﻛﻴﻱ. ﻫﺮ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻭ ﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻭﻱ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻛﻮﺭﻧ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺍﻭ ﺟﻨﺠﺎﻝ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ .ﻫﻤﺪﺍ ﻟﻪ ﻭﺧﺖ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻭﺩﻭﻧﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻮﻟﻨﯥ ﻟﭙﺎﻫﺮ ﺭﺍﺯ ﺭﺍﺯ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺭﺍ ﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻱ ﻛﺒﻠﻪ ﺩﻭﻟﺘﻮﻧﻪ ﺩﺩﻱ ﻋﻤﻠﻮﻧﻮ ﺩ ﻣﺦ ﻧﻴﻮﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭﺿﻊ ﻛﻮﻱ. ﺩﺍ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺑﻠﻜﯥ ﻧﻮﺭ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﻫﻢ ﻟﻜﻪ ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻠﻲ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﻳﻲ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﺋﻲ ﻛﻱ ﺩﻱ ﺩ ﻭﺧﺖ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻭﺩﻭﻧﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺩ ﻣﻨﻠﻮ ﻭ ﻧﻪ ﺩﻱ . ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ ﭼﻲ ﺩﻧﺎﻭﻱ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﻳﺮﻩ ﻏﺮﻳﺒﻪ ﻭﻱ ﺍﻭ ﺩﻟﻮﺭ ﻭﻟﻮﺭ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻭﻟﺮﻱ ،ﺷﺎﻳﺪﻮﻟﻨﻪ ﺩﺑﻲ ﻭﺧﺘﻪ ﻭﺍﺩﻩ ﭘﻪ ﺭﻭﺣﻲ ،ﺟﺴﻤﻲ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰﻭﻧﺎﺧﻮﺍﻟﻮﺑﺎﻧﺪﻱ ﭘﻮﻩ ﻧﺸﻲ ،ﺷﺎﻳﺪ ﻴﻨﻲ ﭘﻠﺮﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﻣﻴﻨﺪﻱ ﺩﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻮﺍﻭ ﺧﭙﻠﻮﺍﻧﻮﺩﻮﺍﺑﻮﻟﻮﺗﻮﺍﻥ ﻭﻧﻪ ﻟﺮﻱ .ﻛﻪ ﻫﺮﻪ ﻭﻱ ﺑﻲ ﻭﺧﺘﻪ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻭﺍﻩ ﻋﻤﺮ ﻛﻲ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻝ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺧﻼﻑ ﻳﻮ ﻛﺎﺭ ﺩﻱ .ﺩ ﻣﺎ ﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺣﻖ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻤﻳﺘﻮﺏ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻲ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻮﻱ ﻭﺍﺩﻩ ﺩ ﻣﻨﻠﻮ ﻭ ﻧﺪﻱ ،ﻫﻐﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﺍﻭ ﻮ ﻟﻨﯥ ﭼﻲ ﺑﻲ ﻭﺧﺘﻪ ﺍﻭ ﺩ ﻭﺍﻩ ﻋﻤﺮ ﻭﺩﻭﻧﻪ ﻣﻨﻲ ﻳﺮﻱ ﭘﻮﻫﯥ ﺍﻭ ﺫﺩﻩ ﻛﻱ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻱ ﺧﻮ ﻟﺪﻱ ﺳﺮﻩ ﺳﺮﻩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺩﺭﻭﻣﻲ .
79
ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ،ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻣﻴﻨﺪﻭ ﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ: )) ﺩﺯﻳﻮﻥ ﺍﻭ ﺑﻼﺭ ﺑﺖ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﺩﻳﻮﯤ ﻣﻮﺭ ﻣﻳﻨﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻩ ﺑﻲ ﻋﺪﺍﻟﺘﻲ ﺩﻩ ، ﺩﺩﺍﺳﻲ ﻣﺮﮔﻮﺑﻨﺴ ﺩﻣﻴﻨﺪﻭ ﭘﻪ ﺑﻲ ﻮﺍﻛ ﻛﯥ ﻧﻐﺘﯥ ﺩﻱ (( ﺩﻣﻴﻨﺪﻭ ﺩﺧﻮﻧﺪﻳﺘﻮﺏ ﺍﺑﺘﻜﺎﺭ ﻳﺮﺧﻠﻚ ﺩﺍﺳﻰ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺑﻼﺭﺑﺖ ﺍﻭ ﺯﻳﻮﻥ ﻳﻮﻩ ﻃﺒﻌﻲ ﭘﻴﻪ ﺩﻩ .ﺍﻭﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴ ﻱ ﭼﯥ ﻣﻴﻨﺪﻱ ﺩﺑﻼﺭﺑﺖ ﺍﻭ ﺯﻳﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﺩﺍﺭﺯ ﺭﺍﺯ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻛﻴﻱ .ﻛﻪ ﯥ ﺩﺭﺩﻫﻢ ﻭﻟﺮﻱ ﻧﻮﻫﻐﻮ ﻱ ﺗﻪ ﻭﻳﻞ ﻛﻴ ﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩﺍﺣﺎﻟﺖ ﻧﻮﺭﻣﺎﻝ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻛﻮﻣﻪ ﭼﺎﺭﻩ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩﺧﻄﺮ ﻋﻼﻣﻪ ﻳﻲ ﻧﻪ ﺑﻮﻟﻲ . ﺳﺘﺎﺳﻲ ﭘﺎﻡ ﺩﺩﻭﻴﻧﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺭﺍﺮﻮ . •
ﺑﻼ ﺭﺑﺖ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧﻱ ﻛﯥ ﺩ ١۵ﻧﻪ ﺑﻴﺎ ﺗﺮ ١٩ﻛﻠﻨﻮ ﻣﻴﻨﺪﻭ ﺗﻪ ﺩﻣﺮ ﻳﻮ ﻋﻠﺖ ﺩﻱ .
•
ﺩﻧﻱ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﺩﺯﻳﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﺩﻣﻴﻨﺪﻭ ﺩﻣﻧﻲ ﻟﻮﻩ ﻛﭽﻪ ﭘﻪ ﺑﺪﺧﺸﺎﻥ ﻛﯥ ﺭﻳﻜﺎﺭ ﺷﻮﻱ ﺩﻩ .
•
ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻫﺮ ٢٧ﺩﻗﻴﻘﻮ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺩﺯﻳﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻣﺮﻱ .
•
ﻫﻐﻪ ﻲ ﭼﻲ ﺩﺯﻳﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻣﺮﻱ ٧۵٪ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻳﻲ ﻫﻢ ﻣﺮﻱ .
•
ﺩﻣﻴﻨﺪﻭ ﺩﻣﺮ ﻳﺮ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻱ ﺩﻭﻳﻨﻮ ﺿﺎﻳﻊ ﻛﻴﺪﻝ ،ﺮﺍﻧﻪ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰ ﻣﻦ ﺯﻳﻮﻥ ،ﭼﻠﻲ .ﺩﺟﻨﻴﻦ ﺳﻘﻂ ﺍﻭ ﻗﺒﻀﻴﺖ .
•
ﺩﺩﻱ ﺳﺘﻮﻧﺰﻯ ﺍﺻﻠﻰ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﻪ ﻭﺍﻩ ﻋﻤﺮ ﻭﺍﺩﻩ ﺩﻯ .
ﺑﻼ ﺭﺑﺖ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﻮﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻧﻪ ﻛﻮﻝ ﺩﺩﺭﺩﻭﻧﻮ ،ﺳﻘﻂ ﺍﻭ ﺷﻨﺗﻮﺏ ﺳﺒﺐ ﮔﺮﻲ . ﭘﻪ ﺑﺪﻭ ﺣﺎﻻ ﺗﻮ ﻛﯥ ﻮ ﺗﻪ ﻃﻼﻕ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﻛﻴﻱ ،ﻫﺮ ﻞ ﭼﻲ ﯥ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻩ ﻛﻴ ﻱ ﻧﻮ ﺩﻣﺮ ﺍﻭ ﻃﻼﻕ ﻟﻪ ﺧﻄﺮﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻭﻱ .ﭘﻪ ﻫﺮﻩ ﻛﻮﺭﻧ ﻛﯥ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻲ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻩ ﺷﻰ ﺍﻭﻛﻪ ﻧﻪ .ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻮ ﺗﻪ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻲ ﺍﻭﻧﻮﺭﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﭼﻲ ﻲ ﻭﺭﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎﻟﺮﻱ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻱ ﯥ ﺣﻖ ﺍﻭﺍﺗﻴﺎﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﻛﻮﺭﻧﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﻧﻪ ﺧﻮﻧﺪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ،ﻨﻲ ﻧﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﺎﻧﻱ ﺩﻭﺩﻭﻧﻪ ﺩﺩﻱ ﺣﻘﻮﻧﻪ ﺩﺧﻮﻧﺪﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﻣﺨﻨﻴﻮ ﻱ ﻛﻮﻱ ﺩﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻟﻪ ﻮﻧﻪ ﻭﻣﺒﻲ ﻭﻱ ﺧﻮﺭﻱ ﺍﻭﻣﻴﻨﺪﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﻭﻩ ﺧﻮﺍﻩ ﻟﻜﻪ ﻣﺴﺘﻲ ﻭﻧﻪ ﺧﻮﺭﻱ ﻫﻐﻪ ﺧﻮﺍﻩ ﭼﻲ ﺩﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺭﺍﻭﻟﻮﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﺩﻱ .ﭘﻪ ﺩﻭﺩﻳﺰﻩ ﻭﻝ ﻫﻠﻚ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﻳﺮ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻟﺮﻱ .ﺍﻛﺘﺮ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﺗﻠﻮﻳﺰﻧﯥ ﻣﻌﺎﻳﻨﻮ ﺩﻣﺎﺷﻮﻡ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﻧﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻮﻱ ﻜﻪ ﻴﻨﻪ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻟﺮﻱ ﺳﻘﻂ ﺷﻲ .ﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻛﺘﺮﺗﻪ ﺑﻲ ﻟﻪ ﻣﺤﺮﻣﻪ ﻧﺸﻲ ﻭﺭﺗﻼﻱ ﺩﺍﻛﺎﺭ ﯥ ﺍﻛﺘﺮﺗﻪ ﺩﻭﺭﺗ ﻧﻪ ﺧﻮﺍﺗﻮﺭﻱ ﻛﻮﻱ ﻜﻪ ﺩﻭﻱ ﺎﻥ ﺣﻘﻴﺮ ﺍﺣﺴﺎﺳﻮﻱ ﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻮ ﺩﺭﻣﻠﺘﻮ ﺗﻪ ﻏﺎﻩ ﻛﻴ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﻳﻲ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ .ﯥ ﺩﺧﭙﻠﯥ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜﻱ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﺍﻭ ﻳﺮﺍﻣﻜﺎﻥ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺍﻛﺘﺮ ﺗﻪ ﺩﻭﺭﺗ ﻣﻮﺩﻩ ﺷﺎﺗﻪ ﻭﺍﭼﻮﻱ ﺍﻭ ﻳﺎﻳﻲ ﻫﻴ ﻭﺭﻧﻪ ﻭﻟﻲ ﺩﻮﺩﻣﻳﻨﻲ ﺩﻣﺦ ﻧﻴﻮﻱ ﻳﻮﻩ ﻻﺭﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻭﻻﻳﺖ ﻛﻲ ﻳﻮﻻﻳﻖ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭﻱ .ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻳﺮﻱ ﻲ ﺩﻣﺘﺨﺼﻴﺼﻨﻮ ﺩﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ ﭘﺮﺗﻪ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺭﺍﻭﻱ ﺍﻭﻳﺎﻫﻴﻮ ﻙ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻳﺎﻫﻢ ﻛﻮﺭﻧ ﻳﻲ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﻱ .ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻯ ﻛﺎﺭﻛﻮﻧﻜﻲ ﻣﻴﻨﺪﻭ ﺍﻭ ﭘﻠﺮﻭﺗﻪ ﻟﻪ ﻫﺮ ﺍﺧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﺩﺍﻭﺭﺷﻲ ﭼﻲ ﻨﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺗﻪ ﺷﻴﺪﻱ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻮ ﻟﻞ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﻪ ﻭﻝ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻳﻲ ﻭﻛﻱ .ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﮊﻭﻧﺪ ﺩﺍﺗﻴﺎﻭﻭ ﺩﺑﺮﺍﺑﺮﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺭﻱ ﺗﺮﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﺩﻧﺪﻩ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻭﭘﻴﺰﻧﻲ .
80
ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ،ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ
ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ . )) ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻳﻮﻧﻳﻮאﻝ ﻧﺎﻭﺭﻳﻦ ﺩﻱ ﭼﻲ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩﻮ ﭘﻪ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﺍﻭﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻧﺎﻭﻩ ﺍﻏﻴﺰﻛﻮﻱ ﺑﻠﻜﻲ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺍﻭ ﻮ ﻟﻴﻪ ﻫﻢ ﻧﺎﻭﻩ ﺍﺛﺮ ﻛﻮﻱ (( ﺩﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺩﭘﺎﻱ ﺗﻪ ﺭﺳﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻛﻮﺭﻧﯥ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻳﻮ ﻩ ﻟﻮﻳﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﺩﻩ ﻴﻧﻲ ﻲ ﭼﻲ ﻧ ﺩﻱ ﭘﻪ ﻫﺮﻛﻮﺭﻧ ﻛﯥ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻴ ﻱ .ﻛﻮﺭﻧ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺩﻏﺮﺑﺖ ﺍﻭ ﻧﺎﺩﺍﺭﻱ ﺳﺮﻩ ﺗﺍﻭ ﻟﺮﻱ .ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻧ ﻛﻲ ﺩﺍﺳﻲ ﻏﺮﻳﺒﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﺷﺘﻪ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﻲ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻳﺮﻛﻢ ﻟﻴﺪﻝ ﻛﻴ ﻱ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﺍﺯ ﻴﻨﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﭼﻲ ﻳﺮﻱ ﺑﺍﻱ ،ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻠﻠﻲ ﺩﻱ ﻫﻠﺘﻪ ﻫﻢ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﻟﻴﺪﻝ ﻛﻴ ﻱ .ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﻳﯥ ﺩﻛﻨﺘﺮﻭﻝ ﺳﺮﻩ ﻳﻪ ﺗﺍﻭ ﻛﻲ ﺩﻩ . ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﻫﻐﻪ ﻗﻮﻩ ﺩﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺷﺨﺺ ﺍﻭ ﻳﺎﺣﺎﻻﺗﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩﻛﻨﺘﺮﻭ ﻝ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻴ ﻱ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﺩﻳﺴﭙﻠﻴﻦ ﻧﺪﻱ ﺩﻳﺴﭙﻠﻴﻦ ﻫﻐﻪ ﻛﻨﺘﺮﻭ ﻝ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻣﻮﻧ ﻳﻲ ﭘﺮﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﻟﺮﻭ ﺍﻭ ﺩﺑﻴﻠﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻭﻝ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻳ ﻱ .ﻛﻮﺭﻧ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻳﻮﻩ ﭘﺮﺍﺧﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻟﺮﻱ ،ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﭘﻴﻴﻱ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﻳﻮﻏﻱ ﻏﻮﺍﻱ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺭﻭﺣﻲ .ﺟﺴﻤﻲ .ﺟﻨﺴﻲ .ﺍﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎﻧﻪ ﻧﺎﻭﻩ ﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺗﺮﻮ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﭘﻪ ﻏﻭ ﺍﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻮ ﻛﻨﺘﺮﻭﻝ ﻭﻟﺮﻱ . ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧﻱ ﻛﯥ ﺩﻫﺮ ٣ﻮﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﻫﻞ ﺍﻭﻜﻮ ﻝ ﺷﻮﻱ ﺍﻭﺗﺮﺟﻨﺴﻲ ﺗﻴﺮﻱ ﻻﻧﺪﻱ ﺭﺍﻏﻠﻲ ﺩﻩ .ﺍﻭ ﭘﻪ ﻮ ﻝ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺗﺮﻱ ﻧﺎﻭﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩ ﺷﻮﻱ .ﺍﻛﺜﺮﺍ ﺗﻴﺮﻱ ﻛﻮﻧﻜﻲ ﻛﺴﺎﻥ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﻏﻱ ﻭﻱ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭ ﺯﯦﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺩﻮ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺗﺮﻮﻟﻮ ﻧﺎﻭﻭ ﻩ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺩﻱ ﺩﺍ ﺩﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﭘﺮﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﺎﻭ ﻩ ﺗﻴﺮﻱ ﺑﻠﻞ ﻛﻴ ﻱ ) ﺩﻣﻠﺮ ﻭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﮊﻣﻨﻠﻴﻚ ۴٨| ١٠۴ ﺩﻳﺎﺩﻭﻧﯥ ﻭﺩﻩ ﭼﻲ ﺩﺳﻼﻡ ﺍﻭ ﺩﻧ ﻧﻮ ﺭﻟﻮ ﻱ ﻣﺬﻫﺒﻮﻧﻪ ﺩﺍﻭﻝ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻏﻨﺪﻱ .ﺩﺍﻜﻪ ﭼﻲ ﺩﺩﻱ ﻭﻝ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﭘﺎﻳﻠﻲ ﻳﺮﻩ ﻧﺎﻭﻩ ﻭﻱ . • ﻫﻐﻪ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﭼﻲ ﺗﺮﻳﺮ ﻛﻢ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﻻﻧﺪﻱ ﺭﺍﻏﻠﻲ ﻭﻱ ﻣﻌﻤﻮﻵ ،ﺩﺳﺮﺩﺭﺩ ،ﺑﻲ ﺧﻮﺑﻲ ،ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ،ﺳﺎﻟﻨ ، ﺑﻲ ﺍﺷﻨﻬﺎﻳﻲ ،ﺍﻭﻧﺲ ﺩﺭﺩﻧﻪ ﻜﺎﻳﺖ ﻛﻮﻱ .ﺍﻭ ﭘﻪ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻭﻝ ﻧﻴﻤﻩ ﻭﺩﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﻛﻲ ﻳﺮﯤ ﺳﺘﻮ ﻧﺰﻱ ﻟﺮﻱ . • •
ﻴﻧﻲ ﺷﻴﯥ ﻫﻐﻪ ﻣﻴﻨﺪﻱ ﭼﻲ ﺩﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻱ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﺗﺮﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﻱ ﻻﻧﺪﻱ ﺭﺍﻲ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩﻣﻳﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻄﺮ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻭﻱ .ﺑﻠﻜﻲ ﺩﻣﺎﺷﻮﻡ ﺩﻧﻴﻤﻱ ﻭﺩﻱ ﺍﻭ ﺑﻲ ﻣﻮﺩﻱ ﺯﻳ ﻳﺪ ﻭ ﺳﺒﺐ ﺮﻲ . ﻫﻐﻪ ﻲ ﭼﻲ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻻﻧﺪﻱ ﮊﻭﻧﺪﻛﻮﻱ ﺩﺭﺍﺯ ﺭﺍﺯ ﻧﺎﺭﻭﻏﻴﻮ ﻟﻜﻪ ﺭﻭﺣﻲ ﻓﺸﺎﺭ ،ﺩﻭﻳﻨﻲ ﻟﻮ ﻓﺸﺎﺭ ﺩﺯﻩ ﺩﺭﺩ ،ﺩﺳﺮﺩﺭﺩ ،ﺩﺍﻭﺩﻱ ﻣﻮﺭﻱ ﺩﺭﺩﻭﻧﻪ ،ﺭﻣﺎﺗﻴﺰﻡ ﺍ ﻭ ﺩﻣﺨﺪﺭﻩ ﻣﻮﺍﺩﻭ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﺳﺮﻩ ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﻴ ﻱ ﭘﻪ ﻴﻨﻮ ﻭﺧﺘﻮﻛﯥ ﻲ ﺩﺣﻞ ﻳﺮﻭﺑﺪﻭ ﻻﺭﻭ ﭼﺎﺭﻭﺗﻪ ﻣﺨﻪ ﻛﻮﻱ ﻟﻜﻪ ﺩﻛﻮﺭ ﭘﺮﻳﻮﺩﻝ ﺎﻥ ﺗﻪ ﺍﻭ ﺭ ﺍﭼﻮﻝ ﺍﻭ ﺣﺘﻲ ﺩﺎﻥ ﻭﮊﻝ .
ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻳﻮ ﺷﺨﺼﻰ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻱ ﻛﺒﻠﻪ ﭘﻮﻫﺎﻥ ﻭﺭﺗﻪ ﭘﺎﻡ ﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﭘﻪ ﺩﻭﺩﻳﺰﻩ ﺗﻮﻪ ﯥ ﺩﺍﺳﻰ ﺍﻧﻴﺮﻱ ﭼﯥ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺩﮊﻭﻧﺪ ﻳﻮ ﻩ ﻧﻮﺭﻣﺎﻟﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻮﻝ ﻳﻲ ﻛﺮﻱ . ﺩﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻧﻪ ﺩﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﻮﻝ ﺩﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﻳﻰ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪﻱ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ ﺩﺩﻭﻱ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺷﺮﻡ ﻭﺧﺒﺮﻩ ﺩﻩ .ﺭﺍﻲ ﭼﻲ ﺩﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪ ﻴﻨﻚ ﻭﺩﺭﻳ ﻭ .ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﯥ ﻛﻴﺪﻭﻧﻜﯥ )ﺍﻭﺗﻴﺮﻳﻜﻮﻧﻜﻲ ﺩﻭﺍﻭﺗﻪ ﻳﺮ ﺳﺘﻮﻧﺰ ﻣﻦ ﺍﻭ ﺮﺍﻥ ﭘﺮﻳﻮﺯﻱ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻪ ﺍﺛﺮ ﺩﻛﻮﺭ ﺩﻠﻮ ﺭﺩﻳﻮﺍﻟﻮﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﻫﻢ ﻧﺎﻭﻩ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﻛﻮﻱ .ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﺩﻫﺮ ﭼﺎ ﺩﻏﺎﻱ ﺗﻮﻕ ﺩﻱ .ﻛﻮﺭﻧﻰ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴ ﻱ .ﻣﻮﺳﺴﺎﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﻣﺨﺘﻚ ﻭﻛﻱ .ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻪ ﺳﻴﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﺷﻲ ،ﻳﻮﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯥ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻓﺴﺎﺩ ﻧﻪ ﭘﺎﻙ ﻧﻈﺎﻡ ﭼﯥ ﻭﺍﻙ ﻳﻲ ﺩﻛﺎﺭ ﭘﻮﻩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻛﻲ ﻭﻱ ﺟﻮﺷﻲ .ﺩﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎ ﺗﻮﺍﻟﻲ ﺩﺧﺘﻤﻴﺪﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻫﻐﻪ ﺳﻴﺘﻢ ﺗﻪ ﭼﯥ ﺩﺍﻭﻝ ﻛﻭ ﺗﻪ ﻣﺨﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻭ .ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺸﺮﺍﻥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻮﻫﻨﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﺩﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﻗﺮﺑﺎ ﻧﻴﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﻭﻛﻱ . ﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﭼﻲ ﻳﻮ ﻛﻮﺭﻧ ﺩﻭﺩﺧﭙﻞ ﻛﻱ ﭼﯥ ﺑﻨﺴ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﻣﺴﻮ ﻟﻴﺘﻮ ﻭﻻﻭﻱ ﺍﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﻧﻪ ﺷﺮ ﻣﻴ ﻱ ﺍﻛﺜﺮﺍﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﺩﻱ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﻮﻟﻮ ﺩﻳﻮﻪ ﻣﻮﻗﻒ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﺩﻱ .
81
ﺷﭙﻡ ﻓﺼﻞ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ،ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﺎﻳﻠﯥ
ﺩﻟﻴﻠﻮﻧﻪ
ﭘﻨﻪ
ﻪ 82
ﺍﻭﻭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺯﻣﺎ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ
ﺍﻭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﺯﻩ ﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻢ؟ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻳﻮﺍﻨﻲ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻧﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﻛﯥ ﻳﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰﻱ ﺩﺭﻟﻮﺩﻱ. ﺷﭙﻴﺘﻪ ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﻲ ﻳﻮﻩ ﺍﻭﺩﻩ ﺟﻩ ﭘﻴﻪ ﺷﻮﻩ ﭼﯥ ﺩ ﭼﺎﭘﺎﻥ ﺍﻭ ﺍﻟﻤﺎﻥ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﻲ ﭘﻪ ﺑﻤﺒﺎﺭﺩﻭﻧﻮ ﻭﺭﺍﻥ ﺷﻮﻝ .ﺩﺍ ﺩﻭﺍﻩ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭﻧﻪ ﺩ ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﯥ ﺍﻭﻟﺴﻮﺍﻛ ﭘﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻥ ﺷﻮﻝ. ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﻳﺮﻩ ﻟﻮﻩ ﺳﻄﺤﻪ ﻟﺮﻱ ﺩ ﻭﻳﺎ ﻮﻧﻲ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻭﻧﻰ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺩ ﯥ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻲ ﻻﻧﺪﻱ ﺩﻱ .ﺩﻭﺍﻩ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻳﺮ ﺯﻭﺭ ﻭﺭ ﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻧ ﻛﯥ ﻳﺮ ﻪ ﺩﺭﻳ ﻟﺮﻱ. ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﻮ ﻟﺴﻴﺰﻱ ﺩ ﻟﻛﻴﻮ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﭘﻪ ﻳﺮﻛﻴﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩ ﺗﻮﻛﻤﻲ ﻇﻠﻢ ﻛﻠﻮﻧﻪ ﺗﻴﺮ ﻛﻝ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻭﺍﻭ ﺮﻭﭘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺍﺭ ﺍﻭ ﺗﻨﻔﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻭﺮﻴﺪ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﺍﻣﻴﻮ ﭘﻪ ﻟ ﻛﯥ ﻳﺮ ﺧﻠﻚ ﻟﻪ ﺩﻭﺍﻭ ﺧﻮﺍ ﻧﻪ ﻭﻭﮊﻝ ﺷﻮ .ﺷﭙﺎﺱ ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﻳﻮ ﺍﺯﺍ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻭﺩ ﻣﺴﺎﻭﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭﻧﻜﻲ ﺷﻮﻝ .ﭘﻪ ﺍﻭﺱ ﻣﺤﺎﻝ ﻛﯥ ﺣﻨﻮﺑﻲ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻧﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺛﺒﺎﺕ ﻧﻪ ﻙ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﺩﻱ .ﺍﻭﺱ ﻣﺤﺎﻝ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﺩ ﺟﯤ ﺩ ﻣﺤﺎﻝ ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ ﺩ ﻟﻴﺪﻭ ﻭ ﻳﺮ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ ﻣﻮﻧﺪﻟﻲ ﺩﻱ. ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺑﻴﻠﯥ ﺩﺍ ﭘﻪ ﺍﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻟﻪ ﺳﺮ ﺗﻴﺮﻳﺪﻧﻲ ﺍﻭ ﻛﻠﻚ ﻋﺰﻡ ﺳﺮﻩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻫﻢ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺩﺍﺳﻲ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻭﻱ ﭼﯥ ﻮﻝ ﺧﻠﻚ ﻳﻲ ﺩ ﻟﻮ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﭽﯥ ﻭﻟﺮﻱ .ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻳﻮ ﻳﺮ ﻣﻬﻢ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻧ ﺗﻪ ﻳﺮ ﺷﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ. ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻮﻟﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﺩﻟﺘﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻟﻪ ﺩﻭﺩﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻧﻪ ﻪ ﺧﺒﺮ ﺩﻱ .ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻮﺭﻱ ﺍﻩ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺍﻭﺱ ﺩﻟﺘﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﭘﻮﺭﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻛﯥ ﺯﻳﻱ ،ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺳﺘﻮﻧﺰﻱ ﭘﻪ ﻧﺩﻱ ﻭﺧﺘﻮ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺣﻠﻴﻱ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺧﻠﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﻧﻪ ﻭﭘﻮﺘﻲ :ﺯﻣﺎ ﭘﻪ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺯﻣﺎ ﻧﻘﺶ ﻪ ﺩﻱ؟ ﺍﻭ ﻫﺮﻩ ﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﺎﻧﻪ ﻭﭘﻮﺘﻲ :ﭼﯥ ﺯﻩ ﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻢ؟
ﺩ ﻮ ﺩ ﻭﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮﻩ ﺍﺳﺎﻧﻪ ﻻﺭﻩ
ﭘﻪ ﻗﺮﺍﻥ ﭘﺎﻙ ﻛﯥ ﻭﺭﻛ ﺷﻮﻱ ﻻﺭﻮﻧﯥ ﯥ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺗﻪ ﻳﻮﺷﺎﻥ ﺭﺍﺟﻊ ﺷﻮﯤ ﺩﻱ )ﺳﻮﺭﻩ ( ٣۵-٣٣ﺩﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺩﻧﺪﯤ ﭘﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺷﺎﻥ ﺩﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻳﻮ ﺷﺎﻥ ﺍﺻﻮﻟﻮ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻛﻴﻱ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺩﺩﯤ ﻜﺎﺭﻧﺪﻭﻯ ﺩﯤ ﭼﯥ ﯥ ﻟﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻫﻴ ﻭﺟﻪ ﻴﻲ ﻧﺪﻱ ﺍﻭ ﺍﺳﺎﺳﺂ ﻟﻪ ﻳﻮﻩ ﺭﻭﺡ ﻧﻪ ﺩﻯ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﺩﻮ ﻛﻧﯥ ﺩﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﺩﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﺩﻯ . ﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩ ﻣﻮﺭ ،ﻟﻮﺭ ،ﺧﻮﺭ ﺍﻭ ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻮﻟﻨﯥ ﺳﻤﺒﺎﻟﺘﻴﺎ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﻱ ﻭ ﺑﺨﻮﻱ ﺍﻭ ﻮﻝ ﺎﻳﻮﻧﻪ ﭘﺎﻛﻮﻱ. ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﻲ ؟ ﺩﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺤﻤﺪ)ﺹ( ﭘﻪ ﺯﻣﺎﻧﯥ ﻛﯥ ﻲ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﺍ ﺩﻫﻐﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻣﺴﺎﻭﻱ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﻱ ﭼﯥ ﻣﺤﻤﺪ )ﺹ( ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﻛﯥ ﺟﻮﻩ ﻛﻱ ﻭﻩ . ﺩﺩﻭﻱ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﺑﻰ ﺑﻰ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻳﻮ ﻩ ﺳﻮﺩﺍﺮﻩ ﻭﻩ ،ﺍﻭ ﻣﺤﻤﺪ)ﺹ( ﺋﻲ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻤﺎﺭﻟﻲ ﺅ ﺍﻭ ﻟﻪ ﺩﻩ ﺳﺮﻩ ﺋﻲ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﻭﻛﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺗﻪ ﻟﻮﻣ ﻭﺣﻰ ﺭﺍﻏﻠﻪ ﻫﻐﻪ ﺋﻰ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺍﻭ ﻟﻮﻣﻱ ﻫﻐﻰ ﭘﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺭﺍﻭ. ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺤﻤﺪ )ﺹ( ﻳﻮﻩ ﻪ ﺩﻣﺎﺭﻛﻴ ﻟﭙﺎﻩ ﻤﺎﺭﻟﻲ ﻭﻩ ﺍﻭ ﺑﻠﻲ ﯥ ﺩﻣﺴﺠﺪ ﺩﺳﺎﺗﻠﻮ ﺩﻧﺪﻩ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻮﺑﻪ ﺩﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻓﻮ ﻛﯥ ﺟﻨﻴﺪﻟﻲ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺋﻲ ﻟﻤﻮﻧ ﻛﺎﻭﻩ .ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ ﻭﺍﺋﻲ ﯥ ﺩﻱ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ﺍﺧﻠﻲ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﻋﻘﻴﺪﻭ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺩﻱ ﻧﻪ ﺩ ﺍﺳﻼﻡ .
83
ﺍﻭﻭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺯﻣﺎ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﺩﻭﻯ ﺩﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﻛﺍﻭ ﻧﻮ ﺗﻪ ﺷﻔﺎ ﻭﺭﺑﻲ ﺍﻭ ﺩﻳﻮ ﻧﺴﻞ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﺑﻞ ﻧﺴﻞ ﺗﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻟﻮﻱ ﻨﻲ ﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻳﺮﻯ ﭘﻴﺎﻭﻱ ﻭﻱ .ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻛﺒﻠﻪ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺯﻣﻮﻧ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﭘﺮﻳﻜﻯ ﻛﻴ ﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﺩﻭ ﻯ ﻏ ﻭﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﺷﻰ . ﺍﻭ ﺱ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻳﻮ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩ ﻯ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﯥ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﻠﻮﺭ ﻠﻮﻳﺖ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻟﻪ ﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺎﯤ ﭘﻪ ﺳﻴﺎ ﺳﻰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻏ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﯥ . ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﺩﻮ ﮔﻭﻥ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻳﺮ ﮔﻮﺭ ﺩﻯ .ﻜﻪ ﻫﻐﻮ ﻯ ﺩﻧﺎﺭﻧﻴﻮ ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺑﻴﻠﻮ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﺩﻯ ﺍﻭ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺩﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻛﯥ ﭘﻠﻰ ﻛﻱ . ﺩﻮ ﮔﻭﻥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺩﺑﺎﻭﺭ ﻛﭽﻪ ﻟﻮﻭﻯ ﻰ ﺩﺑﻴﻞ ﻧﻈﺮ ﭘﻪ ﺩﺭﻟﻮ ﺩﻭ ﺩﻟﻮ ﯤ ﭘﻪ ﺧﻼﻑ ﺩﭼﺎﭘﻴﺮ ﻳﺎﻝ ﺩﺳﺎﺗﻨﻲ ﺍﻭ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ .ﻛﻮﺭﻧ ﺗﻪ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺑﻠﻮ ﺩﻮﻭﻧﯥ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻰ ،ﺍﻭ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﺗﻄﺒﻴﻖ ﭘﻪ ﺟﻩ ﻛﯥ ﺩﻟﻮﻣﻳﺘﻮ ﺏ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﺩﻮ ﻟﻪ ﮔﻭﻥ ﭘﺮﺗﻪ ﺩﺩﻭﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻻﺯﻣﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﻧﻪ ﺷﻰ .ﻰ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺩﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻠﻜﯥ ﺩﺩﻭﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺩﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻭ ﻲ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺩﻯ ﻪ ﺭﻭﻝ ﻟﻮ ﺑﻮﻟﻲ ﺷﻰ ﻜﺎﺭﻩ ﺩﻩ ﭼﻲ ﻫﺮﻩ ﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﯥ ﻛﺎﺭﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻳﻮﻩ ﺳﺎﺩﻩ ﻻﺭﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺩﻫﻐﻰ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻰ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﺮﺻﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻏ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﺩﻱ . ﺁﻳﺎﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﻫﻴﺪﻟﯥ ؟ ﻳﺮ ﻴﻭﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺑﺎﻭﺭﺩﻯ ﭼﯥ ﺍﺳﻼﻡ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺫﺍﺕ ﻛﯥ ﺩﻳﻤﻮ ﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺩﻳﻦ ﺩﻯ .ﺩﺑﻴﻠﮕﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﺩﺣﻀﺮﺕ ﻣﺤﻤﺪ )ﺹ( ﻣﺸﻬﻮﺭﻱ ﻭﻳﻨﺎ ﺗﻪ ﻭﮔﻮﺭﻱ )) ﺯﻣﺎﻮﻟﻨﻪ ﺩﺗﻴﺮﻭ ﺗﻨﯥ ﺳﺮﻩ ﺍﺥ ﻧﻪ ﻟﮕﻮ ﻱ (( ﺩﺍﻭﻳﻨﺎ ﺩﺍﺳﻰ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻳﻌﻨﯥ ﺩﭘﺮﻳﻜﻭ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻏﻮﺭﻩ ﻻﺭ ﺩﺍ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺩﻮﻟﻨﯥ ﻮﻝ ﻏﻯ ﭘﻪ ﻩ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺩﻳﻮﯦﻰ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻯ . ﻫﻴﺮ ﻧﻪ ﻛﻱ ﭼﯥ ﻮ ﺩﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺩﺣﻖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻱ ﻣﺒﺎﺭﺯﯤ ﻛﻱ ﭘﻪ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻳﺮ ﻭ ـﻮ ﺩﻧﻪ ﺧﻮﻟﻮ ﺍﻋﺘﺼﺎﺑﻮﻧﻪ ﻛﻯ ﺍﻭ ﺣﺘﻰ ﻳﻮ ﻱ ﻲ ﺧﭙﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛﻜﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺑﺎﻭﺭ ﻭﻩ ﭼﯥ ﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻭﻟﺮﻱ .ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﮕﻪ ﻨﯥ ﻳﺮﻱ ﻧﻤﻮﻧﯥ ﯥ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﻳﻲ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛ ﺗﺮﻮ ﺑﺎﻭﺭ ﭘﻴﺪﺍﻛﻯ ﭼﻲ ﻟﻪ ﺩﻭﻯ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﯥ ﻫﻐﻪ ﺣﻖ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻝ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻭﺭﺗﻪ ﻧﻪ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻮﻱ . ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻛﯥ ﺩﻫﻐﻮ ﻮ ﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮﻯ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﺋﻰ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺩﺣﻖ ﭘﻪ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻭﻛﻲ ﻭﻗﻒ ﻛﻯ . ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺩﻏﻮ ﻮ ﺗﻪ ﺩﺳﺮ ﭘﻪ ﺑﺪﻟﻪ ﺍﺭﺯﺖ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﻧﻮ ﺗﺎﺳﻮ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺩﻱ ﻟﻪ ﺍﺭﺯﺖ ﻧﻪ ﻛﯥ ﺗﺤﻔﯥ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﺍﻭ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﻛﻱ ؟ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳﻰ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻋﻤﻠﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﺪﺍﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﻮﻝ ﻭﻱ ﺩﺍ ﺑﺎﻭﺭ ﻭﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﻫﻐﻮﻯ ﻭﻥ ﻮﺭ ﺍﻭ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺩﻱ ﻨﻲ ﻭﺧﺖ ﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮ ﻯ ﭼﯥ ﺩﻫﻐﻮ ﻯ ﭘﻪ ﮔﻭﻥ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻮ ﻝ ﺗﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﻫﻴ ﻭﻝ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻧﻪ ﺭﺍﻲ .ﭘﻪ ﺎﻧ ﻯ ﺗﻮﮔﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﻴﻠﻮﻧﻮ ﻧﻮ ﺭ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﻭﺗﻴﺎ ﻟﺮﻱ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺩﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ ﺁﺳﺎﻧﻪ ﺩﻯ ﺍﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻠﺮﻯ .ﻨﻰ ﻭﺧﺖ ﺩﻭﻭﻧﻜﯥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺍﻭ ﺑﺎﻳﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺗﻮ ﭘﻴﺮ ﺩﻳﻮﻩ ﻣﻮﻰ ﺭﺍﻳﻮ ﻧﻪ ﻳﺮ ﻧﻪ ﻭﻱ .ﻫﺮ ﺎﻧﮕ ﯤ ﺭﺍﻳﻪ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﯥ ﻭ ﺷﻤﻴﺮ ﻝ ﺷﻰ ﺍﻭ ﻳﻮ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻯ
84
ﺍﻭﻭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺯﻣﺎ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ
ﺯﻩ ﻭﺭﻩ ﺍﻛﺮﻩ ﺍﻛﺘﺮﻩ ﺳﻴﻤﺎﺛﻤﺮ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎ ﻥ ﻛﯥ ﺩﻮ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻧﺪﻩ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮ ﻱ . ﺩﺳﻴﻤﺎﺛﻤﺮ ﻧﻮﻡ ﺩﻫﺰﺍﺭﻩ ﺟﺎﺗﻮ ﺩﻭﻭ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻳﺮﻩ ﻣﻴﻨﻪ ﺍﻭ ﺩﺭﻧﺎﻭﯤ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﻛﻴ ﻱ . ﺍﻛﺮﻯ ﺳﻴﻤﺎ ﺛﻤﺮ ﻳﺮ ﺷﻬﺮﺕ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﻜﻪ ﻫﻐﻰ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﺩﺍﺳﻰ ﺟﮕﻯ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﺑﻠﻞ ) ﻣﺎﻣﻩ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﻘﻴﻨﻨﺂ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺯﻣﺎﻟﻪ ﻣﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﺯﻣﺎ ﺟﺮﻣﻮﻧﻪ ﻭﻟﻴﻜﯥ (( ﺩﺍﺟﺮﻣﻮﻧﻪ ﻛﻮ ﻡ ﺩﻱ ؟ ﺩﻮ ﺍﻭ ﻧﺠﻮ ﺩﮊﺩﻩ ﻛﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻮﻧﻲ ﺩﺭﻭﻏﺘﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﺩﺭﻣﻠﻴﻮ ﺟﻮﻭﻝ (( ﺩﭘﺨﻮﺍﻧﻲ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺍﻭ ﺩﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺩﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺍﻛﺮﻯ ﺳﻴﻤﺎﺛﻤﺮ ﺩﻮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﺳﺎﺗﻨﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻛﻱ . ﭼﯥ ﻳﺮ ﻞ ﺩﻜﻨﻠﻮ ﺗﻮﻫﻴﻦ ،ﺍﻭ ﺩﻣﺮ ﻮﺍ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺷﻮﻱ ﺧﻮ ﻫﻐﻲ ﻫﻴﻜﻠﻪ ﺧﭙﻞ ﺟﺮﺋﺖ ﺩ ﻻﺳﻪ ﻧﺪﻯ ﻭﺭﻛﻱ . ﺳﻴﻤﺎﺛﻤﺮﺧﭙﻠﯥ ﻟﻮﯤ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﺩﻛﺎﺑﻞ ﺩﻃﺐ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻨﻲ ﻛﻲ ﭘﺎﻱ ﺗﻪ ﺭﺳﻮﻟﻲ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻨﻲ ﻛﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻧﻜﻲ ﻭﻩ ﻣﻴﻩ ﺋﻲ ﺩﻛﻤﻮﻧﺴﻴﺘﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺑﻨﺪﻯ ﻛﺍﻯ ﺷﻮ ﭼﯥ ﺗﺮ ﺍﻭﺳﻪ ﻫﻢ ﻻﺩﺭﻛﻪ ﺩﻱ . ﺩﺍ ﺩﺩﻱ ﺩﮊﻭﻧﺪ ﻟﻮ ﻣﻧﻰ ﺍﺯﻣﻴﻴﺖ ﻧﻪ ﻭﻭ ﻫﻐﻲ ﻟﻪ ﭘﻴﻞ ﻧﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻳﺮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻣﻮﻧﺪﻟﻲ ﻫﻐﻲ ﻭﻳﻞ ))،ﺯﻩ ﻳﻮ ﻪ ﻳﻢ ﺩﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮ ﻯ ﻛﻮ ﻡ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺁﺯﺍﺩﻩ ﻭﻝ ﻣﺮﻛﯥ ﻛﻮﻡ ﺯﻩ ﻫﺰﺍﺭﻩ ﻳﻢ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻟﻛﻲ ﻣﻠﻴﺖ ﭘﻮﺭﻱ ﺍﻩ ﻟﺮﻡ (( ﺩﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﻟﻪ ﭘﺎﻱ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻫﻐﻪ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻟﺮﻳﻮ ﻛﻠﻮﺗﻪ ﻭﻻﻩ ﺗﺮ ﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮ ﻩ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻭﻛﻯ . ﺩﺳﻴﻤﺎ ﺛﻤﺮ ﺩﻧﺪﻩ ﺩﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻭﺍﻛﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻻ ﺳﺘﻮﻧﺰ ﻣﻨﻪ ﺷﻮﻩ .ﻜﻪ ﻫﻐﻮﻯ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻓﺘﻮﺍﻭﻭ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﺩﻮ ﻳﺮ ﺍﺳﺎﺳ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﻜﻪ ﺩﻮﻭﻧﻲ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻲ ﺣﻖ ﺩﻛﺎﺭﺣﻖ ﺩﻛﻮﺭﻧﻪ ﺩﺑﺎﻧﺪﻯ ﺍﻭ ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺋﻲ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺣﻖ ﻧﻪ ﺭﺩﻭﻝ .ﺳﻴﻤﺎﺛﻤﺮ ﺩﻭﺿﻊ ﺷﻮﻳﻮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻮ ﭘﺮ ﺧﻼﻑ ﻫﻴﻜﻠﻪ ﭼﺎﺩﺭﻱ ﻭﺍﻧﻐﻮﺳﺘﻪ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﻣﺦ ﻳﻰ ﭘ ﻧﻜ ﺍﻭ ﺩﻣﺒﺎﺭﺯﻯ ﭘﻪ ﺗﺮ ﻛﯥ ﺋﻲ ﺧﭙﻞ ﻏ ﺩﻮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﭘﻠﻮ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛ ﻫﻐﻲ ﻭﻭﻳﻞ )) ﯥ ﺩﭼﺎﺩﺭ ﻯ ﭘﻪ ﺍﻏﻮﺳﺘﻮ ﺩﻟﻤﺮ ﻟﻪ ﻭﺍﻧﻮ ﻣﺤﺮﻭﻣﻴ ﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﻛﯥ ﺋﻰ ﺩﻭﻳﺎﻣﻴﻦ ﺩﻛﻤﺖ ﺳﺮﻩ ﻣ ﻛﻴ ﻱ ﺍﻭ ﻫﻭﻛﻲ ﺋﻲ ﻻﺯﻣﻪ ﻛﻠﻜﺘﻴﺎﺗﻪ ﻧﻪ ﺭﺳﻴ ﻯ ﻜﻪ ﭼﺎﺩﺭﻱ ﺩﻟﻤﺮ ﻭﺍﻧﮕﻲ ﻧﻪ ﭘﺮﻳﺩﻱ ﭼﻲ ﺑﺪﻥ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴ ﻯ ،ﺍﻭﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﻲ ﺩﭼﺎﻱ ﺍﻭ ﻭﻭ ﭘﻪ ﺧﻮﻟﻮ ﮊﻭﻧﺪﺗﻴﺮﻭﻱ ﻜﻪ ﺩﺷﻴﺪﻭ ﺍﻭ ﻫﻴﻮ ﺩﺭﺍﻧﻴﻮﻟﻮ ﺗﻮﺍﻥ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ،ﺍﻭ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﺍﭼﯥ ﺩﺭﻭﺍﻥ ﺧﻔﺎﻥ ﻫﻐﻪ ﻧﺎﺭﻭﻏﻲ ﺩﻩ ﭼﯥ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻳﺮﻩ ﺗﻴﺎﺭﻩ ﻛﻮﻯ . ﻟﻪ ﻫﻐﻲ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻛﻮﺋﻪ ﺗﻪ ﻭﻻﻩ ﺍﻭﻫﻠﺘﻪ ﻳﻲ ﺩﺷﻬﺪﺍ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ) ( SO ﺟﻮﻛ ﭼﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﺩﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺩﻧﺠﻮﻧﻮ ﻳﻮ ﻮﻧﻲ ﺍﻭ ﺩﻮ ﺩﺭﻭﺍﻧﯥ ﻧﺎﺭﻭﻏﻴﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﺭﻭﻏﺘﻮﻥ ﺟﻮﺷﻮ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺋﻲ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻮ ﺩﭘ ﻮﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﻼ ﺗ ﺍﻭ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻩ .ﺩ ﺳﻴﻤﺎ ﺛﻤﺮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﻛﭽﯥ ﭘﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﻭﭘﻴﮋﻧﺪﻝ ﺷﻮﻝ .ﺮﻧﻪ ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﺩ))ﯥ ﭼﯥ ﺗﺮ ﺍﺳﻼﻣ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﻻﻧﺪﻯ ﮊﻭﻧﺪﻛﻮﻱ (( ﭘﻪ ﮔﺮﻭﭖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎﺩﻳ ﻱ .ﺍﻭ ﺩﻧﻯ ﺩ ﻠﻮﻳﺘﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻲ ﻟﺮﻱ .
85
ﺍﻭﻭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺯﻣﺎ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻣﻠﮕﺮ ﻭﻣﻠﺘﻮﻧﻮﻛﻲ ﻳﻮ ﻟﻮ ﻏ ﺩﻱ ﺩﺻﻠﺤﻰ ﺍﻭ ﺩﺑﺸﺮ ﭘﻪ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻛﯥ ﺩﺳﻴﻤﺎﺛﻤﺮ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﻲ ﺍﻭ ﺍﺭﺯﺖ ﻧﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﻫﻐﻲ ﺩﻮ ﺩﭼﺎﺭﻭ ﺩﻭﺯﺍﺭﺕ ﻣﻘﺎﻡ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻣﺤﺎﻟﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ ﭼﯥ ﺩﺍ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮﻩ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﭘﻴﻪ ﺑﻠﻞ ﻛﻴ ﻯ . ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺩﺳﻴﻤﺎ ﺛﻤﺮ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻻ ﺗﺮﺍﻭﺳﻪ ﭘﺎﻯ ﺗﻪ ﻧﻪ ﺩﻩ ﺭﺳﻴﺪﻟﻲ .ﺩﻟﻮﯤ ﺑﻴﻧﯥ ﺟﺮ ﮔﻲ ﭘﻪ ﺗﺮ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﺟﻤﻌﺖ ﺩﭘﻠﻮﻳﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﺎﺭﻛﻮﻧﻜﻮ ﻟﻪ ﻟﻮﺭﻱ ﻟﻪ ﻮﺍ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺷﻮ ﻩ . ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﮕﻪ ﻳﺮﻱ ﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮﮔﻪ ﻛﯥ ﻭﻯ ﻭﻮﺍﻮﻝ ﺷﻮﻱ ﺗﺮﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻧﻪ ﻛﻱ . ﻳﻮ ﻏﻮﺘﻦ ﻟﻴﻚ ﭼﯥ ﺳﻴﻤﺎﺛﻤﺮ ﺩﻛﺎﺭﻧﻪ ﺩﻟﺮﻱ ﻛﻴﺪﻭ ﺍﻭ ﭘﺮﻫﻐﯥ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩﺍﺳﻼﻡ ﺿﺪ ﻋﻼﻳﻘﻮ ﺩﺩﺭﻟﻮﺩﻭ ﺗﻮﺭﻧﻪ ﻟﻴﺪﻟﯥ ﻭﻭ ﺧﭙﻮﺭ ﺷﻮ .ﺍﻭ ﻣﻮﻟﻮﻯ ﻓﻀﻞ ﺍﻟﺤﻖ ﺷﻴﻨﻮﺍﺭﻯ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﻭ ﻣﻠﻲ ﺩﻓﺘﺮﻭﻛﻲ ﺩﻫﻐﻲ ﺩﻛﺎﺭﻛﻮﻟﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻭﻛ. ﺍﻭ ﺱ ﻣﻬאﻝ ﺩﺍﻛﺘﺮ ﻩ ﺳﻴﻤﺎﺛﻤﺮ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﻛﻤﻴﺴﻮ ﻥ ﺁﻣﺮﻩ ﺩﻩ ﭼﻲ ﻧﻮ ﻯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮﻯ ﺩﻯ .ﻫﻐﻪ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻰ ﻣﻠﮕﺮﻱ ﺍﻭﺱ ۵۶ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﺮ ﺧﻼﻑ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻰ ﺗﺮ ﻴﻧﻲ ﻻﻧﺪﻯ ﻧﻴﺴﻰ ﺍﻛﺮﻩ ﺳﻴﻤﺎﺛﻤﺮ ﺩﭘﻮ ﻫﻲ ﺍﻭ ﺍﺗﻠﻮﻟ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺑﻴﻠﻪ ﺩﻩ .ﺍﻭﺗﻞ ﻳﻲ ﯥ ﺩﻫﻐﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻣﻘﺎﻡ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻭ ﺗﻪ ﻫﻮ ﻟﻲ ﭼﯥ ﺗﻞ ﺩﮊﻣﻨﻮ ﺍﻭ ﺗﻌﺼﺒﻮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺭﺩ ﺷﻮﻱ ﺩﻯ ﺮﻧﻪ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻞ ﻫﻐﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ )) ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮ ﻫﻴ ﭼﯥ ﺯﻩ ﭼﻴﺮﻯ ﻳﻢ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻪ ﭼﯥ ﻛﻮ ﻡ ﻻﺱ ﺑﻪ ﺗﺮ ﻯ ﻭﺍﻧﺨﻠﻢ ((
86
ﺍﻭﻭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺯﻣﺎ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ
ﻣﻨﻮ ﮔﻮﺗﻪ :ﻣﻨﻮىﮕﻮﺗﻪ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻭﻼﻧﺪﻩ ﺭﺍﺗﻠﻮ ﻧﻜﻰ ﺗﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﻩ : ﺩﻮ ﻟﻮ ﺩﺳﻮ ﻛﺎﻟﻲ ﺍﻭ ﺧﻮ ﺷﺤﺎ ﻟﻰ ﻟﭙﺎﺭﻩ
ﺩﺷﻬﺎﺩﺕ ﮔﻮﺗﻪ :ﺩﺍ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ
ﺩﮔﻮﺗﻤ
ﮔﻮﺗﻪ
ﺩﯥ
ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻪ
ﺗﺮﻣﻨ
ﻗﺎﻧﻮﻧﯥ
ﺭﺍﭘﻪ ﻳﺎﺩﻭﻱ ﭼﻲ ﺩﺍﺳﻼﻡ ﭘﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻛﻰ ﻣﻮﻧ ﺩﻳﻮ ﺷﺎﻥ
ﺍﻳﻜﻮ ﺗﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺗﻪ
ﻟﻴﺘﻮ
ﺣﻘﻮﻕ
ﺍﻭ
ﻣﺴﺌﻮ
ﻭﺭﭘﻪ ﮔﻮ ﺗﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻟﻪ
ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻳﻮ ﺍﻭ ﻣﻬﻢ ﻣﺴﻮﻟﻴﺖ
ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻧﻪ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻭﻛﻯ ، ﺍﻭﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻰ ﺩﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻻ
ﻣﻮﺩﺍﺩﺩﻯ ﭼﻲ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﭘﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﯾﮑﻭ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻭ.
ﺳﻲ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﻛﻱ
ﺧﭽﻪ ﮔﻮ ﺗﻪ :ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺭﺍﭘﻪ ﻳﺎﺩﻭﻱ ﺗﺎﺳﻮ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﻭﭘﻮﻫﻴ ﻯ ﻮﻙ ﺩﺩﻭﻟـــــــــــــﺖ واﻲ ﻻﺱ ﻛﯥ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻮﻱ ﭘﺮﻳﻜﯤ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﭘﻪ
ﻏﻪ ﻮﺗﻪ »ﺷﺼﺖ«:
ﻛﻮﺭﻧ ﻪ ﺍﻏﻴﺰ ﻛﻮﻱ . ﻫﺮﻩ ﻪ ﺑﺎﻳﺪﭘﺮﻳﻜﻩ
ﻏﻪ ﻮﺗﻪ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﯤ ﻮﺗﯥ ﻳﻮ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ
ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺑﻴﺎ
ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮﻱ ﺧﻮ ﺩ ﻳﻮﻩ
ﻭ ﺩﺍﻧﻮ ﻟﻮﻛﻰ ﻮ ﻣﺮﻩ ﺑﺮﺧﻪ
ﺍﺭﺯﺖ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﺩﻱ.
ﺍﺧﻴﺴﺘﻰ ﺷﻰ ﺣﺘﻲ ﻳﻮﻩ
ﻪ ﺑﻪ ﺩﺍ ﻭﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻩ
ﻭﻩ ﻫﻪ ﻫﻢ ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻲ ﻧﺴﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺗﺤﻔﻪ
ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ ﻏﻪ ﻮﺗﻪ ﺩﺭ ﭘﻪ ﻳﺎﺩﻭﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﻏ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻟﻮ
ﺩﻩ.
ﻭﺳﺎﺗﯥ.
ﭘﻨﻪ
ﻪ
87
ﺩﻟﻴﻠﻮﻧﻪ
ﺍﻭﻭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺯﻣﺎ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﺍﻳﻲ ﻭﺭﻛﻭ؟ ﻣﻠﻲ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﯥ ﺩ ﻣﻠﺮﻭﻣﻠﺘﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺍﻭ ﭘﺮ ﻣﺦ ﻭﻝ ﻛﻴﻱ. ﺩﻧﻳﻮﺍﻟﻮ ﺍﻭ ﻣﻠﻲ ﺍﺩﺍﺭﻭﻧﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﯥ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻮﺍﻭ ﻭﻭ ﺎﺭ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﻠﻴﻮ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ .ﭘﻪ ﻧﺩﻱ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛﯥ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﯥ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺍﻭ ﺗﺒﻠﻴﻐﻮﻱ .ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍ ﺭﻧﻪ ﻣﻠﺮﻱ ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺩ ﻣﻠﻲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﺭﻛﻮﻱ .ﺩﺩﻱ ﭘﻪ ﺧﻮﺍ ﻛﯥ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﭘﻮﺳﺘﺮﻭﻧﻪ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺍﻭ ﺗﻠﻮﻳﺰﻭﻥ ﺍﻋﻼﻧﻮﻧﻪ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﺩ ﻣﻮﺍﺩﻭ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭﻱ .ﺩﺍ ﭘﻮﺳﺘﺮﻭﻧﻪ ،ﭘﻪ ﺳﺮﻛﻮ ،ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻭ ﺩﻭﻛﺎﻧﻮ ﻮﻧﻴﻮ ﺍﻭ ﺣﺘﯥ ﭘﻪ ﻛﻠﻨﻴﻜﻮﻛﻲ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺗ ﺭﺍ ﺗ ﺯﻳﺎﺕ ﻭﻱ ﻧﻠﻮﻱ ،ﺗﺮ ﻮ ﻫﺮ ﻮﻙ ﻫﻐﻪ ﻭﻭﻳﻨﻲ ﺍﻭ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺩ ﺑﻬﻴﺮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩﺩﻱ ﻻﺭﻱ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ. ﻨﻪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻡ ﭼﯥ ﭼﺎﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻢ؟ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﻮ ﺗﻨﻪ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻭﻱ ﻣﻌﻤﻮ ﹰﻻ ﻫﺮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺑﻴﻞ ﻓﻜﺮ ﺧﺎﻭﻧﺪ ﻭﻱ .ﺩ ﻳﺮﻭ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﺷﺘﻮﻥ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻤﺎﻣﻴﻱ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺧﻠﻚ ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﻧﻪ ﻳﻮ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﺴﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻭﻱ. ﺧﺒﺮﻩ ﺩ ﻪ ﺍﻭ ﺑﺪﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻧﺪﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﻲ ﺗﺎﺳﻲ ﺧﭙﻠﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻪ ﻛﻱ ﻫﻐﻪ ﭼﺎﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻏﻮﺘﻨﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻱ . ﺩﺍﻫﻐﻪ ﻪ ﺩﻱ ﭼﻲ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﻮ ﺩﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮﻛﻲ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﺩﺎﻛﻠﻮ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﻭﻳﻞ ) ) .ﺯﻩ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻡ ﭼﯥ ﺩﻛﻠﻲ ﺳﻙ ﺟﻮ ﻛﻯ ﺩﻮﻭﻧﻰ ﺳﺘﻮﻧﺰ ﻯ ﺣﻞ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺑﺮﻳﻨﺎ ﺭﺍﻭﻟﻲ . )) ﺯﻩ ﺑﻪ ﻫﻴﻜﻠﻪ ﺨﻴﻨﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻧﻜﻡ ﭼﯥ ﺳﻞ ﯥ ﺩﻳﻮﻩ ﺳﻯ ﺳﺮﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻯ ﺩﻱ . ﺯﻩ ﺩﺑﻮ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻣﺨﺘ ، ﻪ ﻮﻧﻲ ،ﻪ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻭ ﻪ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﻏﻮﺍﻩ ﺍﻭ ﺯﻩ ﭘﻮﻫﻴﻡ ﭼﯥ ﭼﺎﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻡ .ﺧﭙﻞ ﻭﺭﻭﺭﺗﻪ . )) ﺯﻣﺎ ﻴﻨﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻩ ﻧﺪﻩ ﺧﻮﻪ ﺍﻭ ﻳﻮﻩ ﻫﻢ ﻧﻪ ﭘﻴﮋﻧﻢ (( . )) ﺯﻩ ﺑﻪ ﻴﻨﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭ ﻛﻡ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻩ ﻭﻱ (( . ﻣﻴﻩ ﻣىﻨﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﻲ ﭼﺎﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻡ .ﺯﻩ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﻮﺭﻳ ﺑﺎﻭﺭ ﻟﺮﻡ ﭼﯥ ﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻯ )) ﻣﻮﻧ ﺩﻛﻮﺭ ﻮﻟﻮ ﻏﻭ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺍﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﺩﺧﭙﻞ ﺍﻭ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺗﻪ ﻣﻮ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻩ ﺩﺍﻳﻮ ﺧﻮﻧﺪﻭﺭﻩ ﻟﺤﻈﻪ ﻭﻩ . ﺯﻩ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻮﻫﻴﺪﻡ ﭘﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻮ ﭘﺎﻮ ﻣﻰ ﺩﺩﻱ ﺗﺼﻮﻳﺮﻭﻧﻪ ﻭﻟﻴﺪﻝ ﻫﻐﻪ ﭼﺎﺗﻪ ﻣﻲ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻩ ﭼﯥ ﻪ ﻴﺮﻩ ﻳﻲ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ (( )) ﺯﻩ ﻳﻮ ﺯﻳﺎﺭﻛﻪ ﺍﻭ ﺻﺎﺩﻕ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻏﻮﺍﻡ (( ﻣﻴﻩ ﻣﻲ ﺭﺍﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﯥ ﺮﻧﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺯﻩ ﻧﻪ ﺷﻮﻡ ﺗﻼﻱ )) ،ﺯﻩ ﺑﻪ ﮊﺭﺗﺮ ﮊﺭﻩ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮ ﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻡ ((.
88
ﺍﻭﻭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺯﻣﺎ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻ ﻱ ﺷﻲ ؟ ﺩﺑﺎﻣﺴﻮ ﻟﻴﻪ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﻳﻲ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛﻱ ﻭﻱ .ﻨﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻮﻧﺪﻭ ﭘﻮﺭﻱ ﺍﻩ ﺍﻭ ﺩﻫﻤﺎﻏﻪ ﻮﻧﺪ ﺍﻳ ﻳﻮ ﻟﻮ ﻯ ﻟﺮﻯ . ﻨﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻥ ﻧﺎﭘﻴﻠﻲ ﻭﻱ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻲ ﺎﻧﻱ ﺍﻭ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻔﻜﻮﺭﻯ ﺩﻻﻧﺪﻯ ﻻﺭﻭ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻮﻧﺪﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻻ ﻱ ﺷﻲ . • ﺧﺒﺮﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﭘﺮﻭﺮﺍﻣﻮﺗﻪ ﻏﻮ ﻛﻴﻱ • ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻮ ﺍﻭﻣﻠﺮﻭ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ .
• ﻭﺭﭙﺎﻲ ﺍﻭﺧﺒﺮﺗﻴﺎﻭﻱ ﻭﻟﻮﻟﻲ ،ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﭘﻮﺗﺮﻭﻧﻪ ﻭﻮﺭﻱ . • ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻏﻮﻧﻭ ﻛﻲ ﻭﻥ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﺩﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻮﻧﺪﻭﻧﻮ ﻟﺨﻮﺍ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻴﺮﻱ .
• ﺩﺳﻴﺎﺳﻲ ﻮﻧﺪﻧﻮ ﺩﺩﻓﺘﺮﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﭘﻴﻠﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺍ ﻳﻜﯥ ﻭﻧﻴﺴﻲ . • ﻛﻪ ﺩﺍﻧﺘﺮﻧﻴﺖ ﺳﺮﻩ ﺍﺷﻨﺎ ﻳﯥ ﻟﺮﻱ ﻧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﺩﻮﻝ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻮﻧﺪﻭﻧﻮﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ . ﻳﻮﻩ ﺭﺍﻳﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﺩﻩ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﻣﺴﺆﻟﻴﺖ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﻛﻱ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺑﺎﻭﺭ ﺗﻜﻴﻪ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﻝ ﻋﻤﻞ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺗﺎﺳﻲ ﻳﯥ ﻏﻮﺍﻱ .
ﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺩﻓﺘﺮ ﻛﯥ – ﻧﻨﺮ ﻫﺎﺭ
89
ﺍﻭﻭﻡ ﻓﺼﻞ :ﺯﻣﺎ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﻣﻌﻤﻮ ﹰﻻ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻥ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﻛﻧﻮ ،ﭘﻼﻧﻮﻧﻮ ،ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ،ﻋﻘﺎﻳﺪﻭ ﺍﻭﺩ ﺎﻥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻮﻱ .ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻭﻋﺪﻭ ﺗﻪ ﻪ ﻏﻮ ﻭﻧﻴﺴﯥ ﺍﻳﺎ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺩ ﻏﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻧﻮ ﻧﻪ ﺩ ﻮﻭﻧﯥ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ ﺳﺮﻩ ﻳﺮﻩ ﻣﻴﻨﻪ ﻴﻲ؟ﺍﻳﺎ ﺩﻏﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻥ ﻮﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺳﺮﻩ ﮊﻣﻨﻲ ﻛﻮﻱ .ﭼﯥ ﺩ ﻮﻧﻴﻮ ﺩ ﻻ ﻪ ﻭﺍﻟﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ .ﻛﻪ ﺩ ﺍ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﻭﻱ ﻧﻮ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮﻱ ﻧﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻼ ﺗ ﻭﻴﻲ .ﺣﺘﯥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﺊ ﭼﯥ ﺩﺍ ﭘﻴﺎﻡ ﻧﻮﺭ ﭼﺎﺗﻪ ﻫﻢ ﻭﺭﺳﻮﻱ ﺍﻭﺩ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻣﻼﺗ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺳﺮﻩ ﻫﻢ ﻧﻈﺮﻩ ﻭﻱ .ﺗﺎﺳﯥ ﺩ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻪ ﭘﻮﻫﻴﻱ؟ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺗﯧﺮ ﻛﻩ ﻭﻩ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻫﻴﻠﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﻻﺭﻮﻧﻪ ﻛﻮﻱ .ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﺗﻪ ﻭﻮﺭﻱ ﻭﺑﻪ ﻭﻳﻨﻲ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻪ ﺷﻲ ﺗﻪ ﻳﺮﻩ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﻟﻪ؟ ﺍﻳﺎ ﻫﻐﻪ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﺑﺍﻯ ﺷﻲ ﺍﻭ ﺩ ﻗﺪﺭﺕ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﻲ ﺩﻱ ؟ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﻱ ﺩ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺍﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺗﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﻮﻱ؟ ﻛﻪ ﭼﻴﺮﻱ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻥ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺳﻴﻤﻲ ﺗﻪ ﺭﺍﺷﻲ ﻧﻮ ﺧﭙﻞ ﺳﻮﺍﻟﻮﻧﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﻭ ﺩ ﻮﺍﺑﻮ ﻏﻮ ﺘﻮﻧﻜﻲ ﺷﻲ.ﺩ ﺩﻭﻱ ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﻪ ﺩﻱ ؟ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﻮﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﺮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻭﻛﻱ؟ ﺩ ﺧﺮﺍﺏ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﺑﻪ ﻪ ﺑﻴﻪ ﭘﺮﻳﻮﺯﻱ ﺍﻭ ﭘﺮ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﻛﻮﻱ؟ ﻳﻮ ﺎﻧﻱ ﻮﻧﺪ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺷﺨﺺ ﭼﯥ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﭼﺎﺭﻱ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻮﻱ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻟﻮﻱ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻮﻱ ﻛﻪ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺩ ﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﺧﺮﺍﺏ ﻭﻝ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻲ ﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻱ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺑﻪ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺎﻭﻧﻱ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﭘﺮ ﺗﻠﻪ ﻳﺮ ﺧﺮﺍﺏ ﺍﻭ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻪ ﻳﻲ ﻴ ﺷﻲ .ﺭﺍﯥ ﭼﯥ ﺑﻴﻠﻮ ﺗﻪ ﻭﻮﺭﻭ. •
ﺗﺎﺟﻜﺴﺘﺎﻥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺗﻪ ﻴﺮﻣﻪ ﻳﻮ ﺎﻭﻧﻱ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻭﺭﺗﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﺗﺎﺟﻜﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻟﻪ ﻫﺮﻭ ٢٠٠٠ﻧﻮ ﺯﺍﺩﻩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻧﻪ ۴٠ﻣﺮﻱ ﺍﻭ ﺣﺎﻝ ﺩﺍ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻟﻪ ﻫﺮ ٢٠٠٠ﻧﻮ ﺯﺍﺩﻩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻧﻪ ٣٠ﻣﺮﻱ.
•
ﭘﻪ ﺑﻞ ﺎﻭﻧﻱ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻧﺩﻱ ﻫﺮ ﺳﻱ ﻟﻴﻚ ﻟﻮﺳﺖ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺣﺎﻝ ﺩﺍ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻟﻪ ﻫﺮﻭ ﻟﺴﻮ ﻧﻔﺮﻭ ۴ﻟﻮﺳﺖ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ.
•
ﭘﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﯥ ﺩ ﻫﺮ ١٢۵٠ﺗﻨﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﺍﻛﺮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﻫﺮ ٧٠٠٠ﻧﻔﺮﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﺍﻛﺮ ﻭﻱ ﺩ ﺩﻏﻮ ﺍﺗﺒﺎﻋﻮ ﺩ ﻭﺭﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﺳﻄﺤﻪ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺩ ﻛﻭ ﺍﻭ ﻭﻭ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻲ ﻟﺮﻱ.
•
ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﯥ ﺳﺮﻩ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﻧﻮ ﻭﺑﻪ ﻭﻳﻨﻲ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﺭﻭ ﻭﺭﻭ ﺩ ﺳﻤﻮﻥ ﺧﻮﺍ ﺗﻪ ﺩﺭﻭﻣﻲ.
ﺯﻣﺎ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎﻧﻘﺶ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻨﺪ ﻳﻢ ﭼﯥ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻟﻪ ﻟﻮﺳﺘﻮ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻣﻮ ﺩﺍ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺍﺧﻴﺴﺘﻲ ﻭﻱ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ،ﭘﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻱ ،ﺩ ﺷﺒﻜﻮ ﭘﻪ ﺟﻮﻭﻝ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻲ ﻴﻨﻲ ﻛﻱ ،ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮ ﻻﺳﻲ ﺗﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ ،ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﻭﻛﻱ ،ﺍﻭ ﺩ ﺧﭙﻠﻲ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﻮﺭ ﺗﻪ ﻪ ﺑﻴﻠﻪ ﺷﻲ. ﺩﺍ ﭘﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮﺭﻱ ﺍﻩ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﻮﻣﺮﻩ ﻓﻌﺎﻝ ﻳﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻪ ﻭﻝ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻱ .ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﺍﻭﺳﯥ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻴ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﻧﺨﻠﻲ ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻮﻫﻴﺪﻝ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺭﺍﻳﻪ ﻳﻮﻩ ﻟﻮﻳﻪ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﻟﺮﻱ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺩﻩ .ﭘﺮﻭﺍ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﻛﻮﻣﻪ ﻻﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻮﻱ ﻪ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺑﺪﻩ ﭘﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﻪ ﺩﻱ ﻮﻟﻨﯥ ﻛﯥ ﺩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺣﻖ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﻱ.
ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ؟ ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﻫﻐﻪ ﻪ ﭼﯥ ﻣﻮ ﻟﻪ ﺩﻱ ﻛﺘﺎﺑﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﻱ ﻛﺉ. • ﺩ ﺷﭙﻭ ﻫﻐﻮ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﻏﻮﺍﻱ ﺩ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﯥ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻭﻛﺉ. ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﺊ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻲ ﺩ ﺩﻏﻮ ﻮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺎﻧﻱ ﺗﻮﻪ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻭ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﯤ. ﺍﻭ ﻳﺎ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﻳﻮ ﺎﻯ ﻛﺎﺭ ﻛﻴﺪﻭ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻳﺎ ﺩ ﺑﻴﻠﻲ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮﺭ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻏﻮﻧﻩ ﺟﻮﻩ ﻛﺉ. • ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩﻩ .ﺩﺩﻱ ﺑﺮﺧﯥ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭ ﺍﻭﺳﻴﺉ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻧﻮﺭﻭ ﺗﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻛﺉ.
• ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﺊ ﻧﻮﺭﻭ ﻮ ﺗﻪ ﻗﻮﺕ ﻭﺭ ﻭﺑﺨﺊ ﺗﺮ ﻮ ﻫﻐﻮﻱ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻧﻮﻱ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﭘﻪ ﺳﻔﺮ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺍﻭ ﻣﻠﺮﺗﻴﺎ ﻭﻛﻱ .ﻫﺮ ﻮﻣﺮﻩ ﭼﯥ ﻳﺮﻱ ﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺳﻔﺮ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻱ ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻼﻧﺪﻩ ﻭﻱ.
90
ﺧﺒﺮﯤ ﻣﺮﻛﯥ ﺍﻭ ﺩ ﭘﻨﻮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ
ﻮ ﻧﻴﻢ ﺍﺳﻤﺎﻥ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺳﺎﺗﻠﻰ
91
ﺧﺒﺮﯤ ﻣﺮﻛﯥ ﺍﻭ ﺩ ﭘﻨﻮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻣﺮﻛﯥ ﺍﻭ ﺩ ﭘﻨﻮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﺩﻱ ﺑﺮﺧﯥ ﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻨﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭﻛﻭ؟ ﺩﺍ ﺑﺮﺧﻪ ﺩ ﭘﻮﺭﻩ ﺯﺩﻩ ﻛﻯ ﺩ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰﻭ ﺍﻭ ﭘﻨﻮ ﻟﻨﻭ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺭﻩ ﻣﻮﺍﺩ ﻟﻪ ﺎﻧﻪ ﺳﺮﻩ ﻟﺮﻱ ﻧﻮﻣﻮﻱ ﻭﺭﻛﺸﭙﺎﭘﻮﻧﻪ ﺩ ﻮ ﺩ ﺩﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﻟﻮﺗﻴﺎ ﺍﻭ ﭘﻴﮋﻧﺪﻧﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﻭﺳﻠﻪ ﺩﻩ ﺗﺮ ﻮ ﻫﻐﻮﻱ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﺑﻴﺎ ﻭﺍﺩﻧﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ. ﻫﺮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻳﻮ ﻮﻧﻜﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻱ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻟﺮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻭ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﻻﺭﻮﻧﻪ ﻭﻛﻱ. ﭘﻨﻪ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻪ ﺩ ﻻﺭﻮﻭﻧﻲ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﻨﻮ ﻓﺼﻠﻮ ﺗﻪ ﺭﺍﺟﻊ ﻛﻴﻱ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻫﺮ ﻣﺸﺮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﻭ ﻃﺮﺣﯥ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺩ ﻏﻮﺘﻨﻲ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﺯﻳﺎﺩ ﻛﻱ. ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺗﻴﺎﺭ ﺷﻮﻱ ﻣﻮﺍﺩ ﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﺩﻧﺪﻭ ﺍﻭ ﻣﺴﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﺩﻳﺰﺍﻥ ﺷﻮﻱ ﺍﻭ ﻫﺮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﺩ ﺷﻔﺎﻫﯧﻮ ﺳﻤﻌﻲ ﺍﻭ ﺣﺮﻛﻲ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎﺗﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻮﺍﻧﺎﻧﻮ ﺩ ﺯﺩﻛﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮ ﻮﺭ ﺩﻱ. ﺩ ﻮ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺩ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻩ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺨﻜﻲ ﻟﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺷﻲ ﺩﺍ ﺩ ﻻﺭﻮﻭﻧﻲ ﻛﺘﺎﺏ ﻮ ﻠﻲ ﻭﻟﻮﻟﻲ ﺩ ﻫﺮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻟ ﺗﺮ ﻟﻩ ۶ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻭﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ۴-۶ﺳﺎﻋﺘﻮ ﻭﺧﺖ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮﻧﻪ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﭘﻪ ﻳﺮ ﺳﺎﺩﻩ ﻭﻝ ﻛﻮﺭ ﻛﯥ ﺍﻭ ﺑﺎﻍ ﻛﯥ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﯥ ﺩﺍﻳﺮ ﺷﻲ. ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻻﺭ ﻮﻭﻧﻪ ﺩ ﺯﺭﻏﻮﻥ ﻟﻴﻚ ﭘﻪ ﻭﻝ ﺩﻩ ﻟﻜﻪ ﻻﻧﺪﻱ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﺉ -ﻮ ﻧﻴﻢ ﺍﺳﻤﺎﻥ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺳﺎﺗﻠﻲ ) ﻣﺘﻞ( ﺩﺍ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻪ ۶١ﻣﺦ ﻛﯥ ﺩﻱ ﭘﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﯥ ﻲ ﻭﻳﻨﻲ ﭼﯥ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﻳﻲ ﺍﺳﻤﺎﻥ ﺗﻪ ﺭﺳﻴﻱ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻧﻴﺴﻲ ﺍﻭ ﻮ ﺗﻪ ﻳﻲ ﻭﺭ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻮ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﺩﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ “ﺩﺍ ﻣﺘﻞ ﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻟﺮﻱ” ﻪ ﺷﻴﺎﻥ ﺩ ﻮ ﻟﻪ ﻭﻥ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ؟ ﺍﻭ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﻮﻡ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﭼﯥ ﻛﻮﺭﻧ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﺎﻭﻧ ﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﻮ ﻮﺭ ﻭﻱ . ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻣﺸﺮﯤ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻻﺭﻮﻧﻪ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻮﻯ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺩﻳﻮﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺑﺤﺚ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺳﻮﺍﻟﻮﻧﻪ ﺟﻮ ﻛﻱ .ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻳﻮﻩ ﺑﻠﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻱ ﺩﺍ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻟﻪ ﻣﺸﺮﯤ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺧﭙﻞ ﻧﻘﺶ ﺎﻧﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻳﻮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺍﻭ ﭘﻼﻥ ﻛﻱ. ﻨﻲ ﻟﻴﻜﻨﻲ ﭘﻪ ﻪ ﻟﻴﻚ ﺩﻱ ﻟﻜﻪ ﻻﻧﺪﻱ “ ﺩ ﮊﻭﻧﺪﺍﻧﻪ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻳﻮ ﻪ ﺍﻧﻭﻝ ﺩﺍﺩﻯ ﻫﻴ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺎﻧﺘﻪ ﻪ ﻭﺭﺳﻮﻱ ﺑﻞ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻪ ﺭﺳﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﺻﺎﺩﻕ ﻧﻪ ﺩﻱ “ ﺩﺍﻟﻒ ﻭﺍﻟﺪﻭ ﺍﻣﺮﺳﻦ ﺷﻨﯥ ﻟﻴﻜﻲ ﺩ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻯ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﯤ ﭼﯥ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻣﺸﺮﻯ ﻳﺎ ﺩ ﺑﻠﻰ ﯥ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﭼﯥ ﻪ ﻏ ﻭﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﻟﻮ ﺍﻭﺍﺯ ﻭﻭﻳﻞ ﺷﻲ. ﺩ ﻟﻴﻜﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻋﻼﻣﻲ ﻻﻧﺪﻱ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﻟﺮﻱ:
ﻗﺼﻪ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻱ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻪ ﻟﻮ ﺍﻭﺍﺯ ﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﻭﻟﻮﺳﺘﻞ ﺷﻲ
ﻫﻐﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﻭﻮﺩﻝ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﺮﻳﻚ ﺷﻲ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻫﺮ ﻏﻱ ﺋﻲ ﻭﻭﻳﻨﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﭘﻮﺳﺘﺮ ﭘﻪ ﻭﻝ ﭘﻪ ﺩﻳﻮאﻝ ﻭﻧﻠﻮﻝ ﺷﻲ.
92
ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺷﻮﻱ ﺳﻮﺍﻟﻮﻧﻪ ﺩ ﺑﺤﺚ ﺍﻭ ﻣﺬﺍﻛﺮﯤ ﻟﭙﺎﺭﻩ
ﺧﺒﺮﯤ ﻣﺮﻛﯥ ﺍﻭ ﺩ ﭘﻨﻮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ
ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﺮﻧﻪ ﭼﯥ ﻭﻧﻜﻮﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﻭﻭ ﺮﻭﭘﻮﻧﻮ ﻭﻳﺸﻞ ﻛﻴﻱ
ﺗﻤﺮﻳﻦ ﭼﯥ ﺩ ﻫﺮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﭘﺎﻯ ﯥ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻳﻮ ﭘﻴﺎﻡ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻧﻈﺮ ﺩﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻭﻥ ﻛﻮﻧﻜﻲ ﺩ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ
ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻣﺸﺮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻻﺭ ﻮﻭﻧﻪ “ ﻮﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻭﻧﻪ ﺩ ﻳﻮﻱ ﺗﺸﯥ ﻛﻮﻝ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ ﺩ ﺍﻭﺭ ﺗﺎﺯﻩ ﻛﻮﻝ ﺩﻱ” “ ﻣﺘﻞ” ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻣﺸﺮﯤ ﺩﻧﺪﻩ ﭘﻪ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻛﯥ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻯ ﻫﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﻮ ﻫﻮﻧﻪ ﺩﻩ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻭ ﺩ ﺑﻴﺎ ﭼﻮﻭﻟﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﻭﺳﻪ ﻛﯥ ﺩ ﺎﻥ ﺍﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ. ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻱ ﻛﺒﻠﻪ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﺩ ﻮﻧﻴﻮ ﺩ ﻟﻮﺳﺖ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﺩﻭﺩﻳﺰ ﻧﻪ ﺍﻭﺳﻰ .ﺑﻠﻜﯥ ﺩ ﻮﻟﻮﻟﭙﺎﺭﻩ ﻮﺭ ﺍﻭ ﻫﻮﻭﻧﻜﻲ ﻭﻱ. ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﻭ ﻻﺯﻣﻲ ﭘﻴﺎﻣﻮﻧﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻱ ﻟﻪ : ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻲ ﺿﺮﻭﺭﯤ ﺍﻭ ﻣﻬﻤﻲ ﺩﻱ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺟﻱ ﺩ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻪ ﺩ ﻧﻈﻢ ﺧﻮﺍ ﺗﻪ ﺭﺍﺮﻲ ﻲ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﺩﺍ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻲ ﺷﻲ ﭼﯥ :ﭘﻪ ﻧﻮﯤ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺸﺮﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻣﻼﺗ ﻭﻛﻱ. ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﺯﻳﺮﻛﯥ ،ﻋﻼﻗﻤﻨﺪﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺳﻄﺤﻪ ﺳﺮﻩ ﺍﻧﻭﻝ ﻛﻱ . ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﭘﻴﺎﻣﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﺩ ﻮﻟﻮ ﻮ ﺗﻮﺍﻧﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﭘﺴﻤﻨﻈﺮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺗﺍﻭ ﻛﯥ ﺩﻱ .ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﯤ ﺩ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻣﻨﺒﻌﻮ ﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻏﻮﺘﻨﻮ ﺳﺮﻩ ﺍﺥ ﻭﻟﻮﯤ .ﻮﺍﻧﺎﻥ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﭘﻮﻩ ﺷﻲ ﺩ ﺍﺭﺯﺖ ﻭ ﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﻴﺎﻣﻮﻧﻪ ﺋﻲ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﺳﺮﻩ ﺗﺍﻭ ﻭﻟﺮﻱ. ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﻃﺮﻓﻪ ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻧﻈﻢ ﺍﻭ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻢ ﺎﻧﯤ ﺍﺭﺯﺖ ﻟﺮﻱ ﺣﺘﻰ ﻳﺮ ﻟﻮ ﻛﺎﻧﻔﺮﺍﻧﺴﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺍﻭﺩﻩ ﺷﻲ ﻧﻮ ﺧﻠﻚ ﺗﺮﻱ ﺧﻮﺍ ﺗﻮﺭﻱ ﻛﻴﻱ. ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﻮﺍﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻻﻧﺪﻱ ﻭﻝ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ: .1ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺍﺩﺏ ﺍﺭﺍﻣ ﺍﻭ ﻣﺨﻜ ﺗﻴﺎﺭ ﺳﺮﻩ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﻭ ﭘﺮ ﻣﺦ ﻭﻻ ﺷﻲ. .2ﺍ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮﺭ ﻮﻟﻮ ﻭﻧﻜﻮﻧﻜﻮ ﺳﻮﺍﻟﻮ ﺗﻪ ﻮﺍﺏ ﻭﻭﺍﺋﻲ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻱ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺩ ﺑﺤﺚ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﯥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻛﻱ. .3ﺩ ﻭﻭﻧﻜﻮﻧﻜﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻮﻱ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻱ .ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺑﺎﻭﺭ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺑﺎﻭﺭﻱ ﻏﻱ ﻧﻮﺭﻭ ﺗﻪ ﺩ ﭘﻮﺘﻨﻮ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻭ ﻭﺧﺖ ﻭﺭﻛﻮﻱ. .4ﻭﺭﻭ ﻭﺍﺿﺢ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻃﺒﻌﻲ ﺗﻮﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻮﻱ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﻟﻨ ﺍﻭ ﻧﻮﻱ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻱ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﻭ ﺍﺭﺯﺘﻤﻨﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﻲ ﺍﻛﺜﺮ ﹰﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻭﻱ. .5ﺩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﻏﻮﺘﻮﺘﻨﻲ ﭘﻪ ﻳﺎﺩ ﻭﻟﺮﻱ ﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﯥ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻭﺧﺖ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ.
))ﭘﻪ ﻳﺎﺩ ﻣﻲ ﻧﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻪ ﺩﻱ ﺭﺍﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﺧﻮ ﭘﻪ ﻳﺎﺩ ﻣﻲ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻪ ﺩﻱ ﺭﺍ ﺗﻪ ﻭﻮﺩﻝ((
93
ﺧﺒﺮﯤ ﻣﺮﻛﯥ ﺍﻭ ﺩ ﭘﻨﻮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﻮﺍﻧﺎﻥ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻮ ﺣﺴﻪ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺍﭼﻮﻝ ﺷﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻏﻮﺭﻩ ﺑﻮﻟﻲ ﻫﻐﻪ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺍﻭ ﺗﺼﻮﻳﺮﻭﻧﻪ ﻭﻭﻳﻨﻲ ﭼﯥ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻮﻱ .ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺩ ﻗﻠﻢ ﺗﺨﺘﻲ ﺍﻭ ﺗﺒﺎﺷﻴﺮ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺍﺧﻠﻲ ،ﺩ ﻳﻮ ﻧﻈﺮ ﺩ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺗﻮﺭﻱ ﭘﻪ ﺗﻮﺭﻩ ﺗﺨﺘﻪ ﻭﻟﻴﻜﻲ ﺍﻭ ﻳﺎﻳﻲ ﺭﺳﻢ ﻛﻱ .ﻳﺮ ﻮﺍﻧﺎﻥ ﺩ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺎﺭﻭ ﭘﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺩ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻤﺴﻮﻟﻮ ﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻛﻮﻱ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻭﻟﺮﻱ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻭﺭﻛﻱ ﺩﺭﺳﻲ ﻣﻮﺍﺩ ﻟﻤﺲ ﻛﻱ. ﭘﻪ ﺟﻠﺴﻮ ﻛﯥ ﻴﻨﻲ ﻲ ﻳﺮ ﻭﺧﺖ ﻧﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﻬﻢ ﺳﻮﺍﻟﻮﻧﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻱ .ﻛﻮﻡ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻱ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﺳﺮﻩ ﺗﺍﻭ ﻟﺮﻱ .ﻛﻪ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﺭ ﻛﯥ ﻮ ﺗﻪ ﻮ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻲ ﻧﻮ ﺩﻭﻱ ﺑﻪ ﻭﻛﻮ ٰﻻ ﺷﻲ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﺋﻲ ﺩﻱ .ﭼﯥ ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺟﻮﻭﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺷﺒﻜﻲ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﺎﺩﻳﻱ. ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﺩ ﭘﺮ ﻣﺨﺘ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻱ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻲ ﻻﺭﻱ ﺷﺘﻪ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮ ٰﻻ ﺷﻲ ﭘﻪ ﻭﺭ ﻛﯥ ﺩﻭﻩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻪ ﺟﻮ ﻛﻱ ﻳﻮ ﻟﻪ ﻏﺮﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻜﯥ ﺍﻭ ﺑﻞ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﻏﺮﻣﯥ ﻛﻪ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻏﻱ ﭘﻪ ﻳﻮ ﺎﻯ ﻛﻴﺪﻭ ﻛﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﻟﺮﻱ ﻧﻮ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮ ٰﻻ ﺷﻲ ﻮﻝ ﻣﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﺭ ﻛﯥ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻱ. ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻱ ﻛﻮ ٰﻻ ﺷﻲ ﻭﻧﻜﻲ ﺩ ﻻﻧﺪﻱ ﻣﺮﺍﺟﻌﻮ ﻧﻪ ﺭﺍﻭﺑﻮﻟﻲ. ﺩ ﻮ ﺩ ﭼﺎﺭﻭ ﺩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰ ﻣﺮﻛﺰﻭﻧﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﺩﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﺮﻭﻧﻮ ﻛﯥ ﺩﺍﻋﻼﻧﻮﻧﻮ ﻛﻮﻝ .ﭘﻪ ﻮﻧﻴﻮ ﺍﻭ ﻭﻛﺘﻨﻮﻛﯥ
ﻲ ﻳﺮﻱ ﻣﻬﻤﻲ ﻧﻪ ﻭﻱ (. ﭘﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻭﻝ ﺩ ﻮ ﺩ ﻮﻟﻨﻮ ﺨﻪ ﻟﻴﺪﻧﻪ ) ﭘﻪ ﺎﻧﻱ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻮ ﻟﻴﺪ ﻧﻪ ﭼ
ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻴﺮﻱ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﻧ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﻧﺪﻟﻲ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻱ ﻭﻩ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻛﻪ ﻭﻭﻧﻜﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﻜﺎﺭﻱ ،ﺍﻭ ﻛﻪ ﻳﻮ ﺮﻭﭖ ﻋﻼﻗﻪ ﻭﻧﻪ ﻧﻮ ﺧﭙﻪ ﺍﻭ ﺳﺘﻱ ﻜﺎﺭﻱ .ﺩ ﺩﺍﺳﻲ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻴﺪﻝ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻣﺸﺮﻱ ﻧﻪ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻛﻨﺘﺮﻭﻝ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺗﻞ ﺩﻱ .ﻟﻜﻪ ﻧﺎﺭﯤ ﺩ ﺣﺮﺍﺭﺕ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ ،ﻴﻨﻲ ﻭﺧﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﭘﻮﻫﻴﺪﻝ ﭼﯥ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺧﻠﻚ ﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﺍﻭ ﻪ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻱ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻮﺭ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ ﺭﺍ ﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻱ .ﭼﯥ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻴﺮﻱ ﻭﺍﻳﻲ. ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮ ٰﻻ ﺷﻲ ﻟﻪ ﻮ ﻻﺭﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻴﺮﻱ ﻭﻛﻱ .ﻛﻮ ٰﻻ ﺷﻲ ﻟﻪ ﺩﻭﻱ ﻧﻪ ﻣﺨﺎﻣﺦ ﭘﻮﺘﻨﻲ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻛﻮﺭﺱ ﭘﻪ ﭘﺎﻱ ﹾﯥ ﻓﻮﺭﻣﻲ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪﻱ ﻛﻲ ﻛﻱ. ﻛ ﺑﻠﻪ ﻻﺭﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﻗﻠﻢ ﺍﻭ ﻛﺘﺎﺏ ﻟﺮﻱ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﺧﭙﻞ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﭘﻪ ﺍﺯﺍﺩﻩ ﻭﻝ ﻭﻟﻴﻜﻲ. ﻴﻨﻲ ﺳﻮﺍﻟﻮﻧﻪ ﺩﺍﺩﻱ. ﺍﻳﺎ ﻛﻮﺭﺱ ﻣﻮ ﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﭘﻴﺪﺍﻛ؟ ﻫﻮ\ ﻳﺮ ﻪ \ ﻧﻪ ) ﭘﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﺳﺮﻩ ﺋﻲ ﭘﻪ ﻧﻪ ﻛﺉ( ﺍﻳﺎ ﺩﺭﺳﻲ ﻣﻮﺍﺩ ﭘﻮﺭﻩ ﺍﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺅ؟ ﻫﻮ \ﻳﺮ ﻪ \ ﻧﻪ ) ﭘﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﺳﺮﻩ ﺋﻲ ﭘﻪ ﻧﻪ ﻛﺉ( ﺍﻳﺎ ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﭘﻮﻩ ﺍﻭ ﻣﺎﻫﺮﻩ ﻭﻩ؟ ﻫﻮ \ﻳﺮ ﻪ \ ﻧﻪ ﺩﻟﺘﻪ ﺋﻲ ﻭﻟﻴﻜﺊ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺳﺎﺩﻩ ﻭﻝ ﻟﻜﻪ. ﭘﻪ ﻛﻮﺭﺱ ﻛﯥ ﻣﻮ ﻪ ﻳﺮ ﺧﻮ ﺷﻮﻝ؟ ﺩﻟﺘﻪ ﺋﻲ ﻭﻟﻴﻜﺊ ﺩ ﻛﻮﺭﺱ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻪ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﻤﻮﻥ ﻭﺭﻛﻭ؟ ﺩﻟﺘﻪ ﺋﻲ ﻭﻟﻴﻜﺊ
94
ﻟﻮﻣﻯ ﻏﻮﻧﻩ :ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ ﻟﻮﻣﻯ ﻏﻮﻧﻩ :ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ ﭘﻪ ﻮ ﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪﻛﯥ ﺩﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ . ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ :ﺧﺒﺮﻯ ﻣﺮﻛﻲ ﺍﻭ ﺗﻤﺮﻳﻨﻮﻧﻪ ﺩﻳﻮﻩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻟﭙﺎﺭﻩ . ﻣﻮﺧﻪ :ﺩﺁﺭﺍﻣﻰ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﭘﻪ ﮔﺮﻭﭖ ﻛﯥ ﺩﺧﺒﺮﻭ ﺍﻭ ﻣﺮﻛﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺑﻴﺎﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮﻛﯥ ﺩﻮ ﺩﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩﺿﺮﻭﺭﺕ ﻭﺧﺖ ﻟ ﺗﺮﻟ ﻩ ﻳﻮ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺮ ﺗﺮ ﻳﺮﻩ ﺩﻭ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺩﺍﺗﻴﺎﻭ ﻣﻮﺍﺩ :ﺁﺭﺍﻣﻪ ﺍﻭ ﺭﺍﺣﺖ ﺎﻯ ﻟﻪ ۶ﻧﻪ ﺗﺮ ١۶ﻮﻟﭙﺎﺭﻩ ))ﻛﺎﭼﻮﻏﻪ (( ))ﻟﻮﻳﻪ ﻛﺎﺳﻪ (( )) ﻳﻮﻩ ﻛﺎﭼﻮﻏﻪ ﺩﻟﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ (( ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻭ ﺎﻙ ﺩﺳﺘﻳﺎ ﺩﻟﺮﻱ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻻﺭﻮﻭﻧﻪ ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﻧﻨﻮﺯﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺮﺩ ﻭﻝ ﻛﻴﻨﻲ ،ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﻫﻐﻮﻯ ﻫﺮﻛﻠﻲ ﻛﻮﻱ ﺩﻏﻮﻧﻯ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻭ ﻣﻮﺧﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﺍﺋﻲ . ﮔﻭﻧﻜﻮﻧﻜﻲ ﻛﻪ ﻳﻮ ﺑﻞ ﻧﻪ ﭘﻴﮋﻧﻲ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﻪ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﻭﺭﭘﻴﮋ ﻧﻲ ﺍﻭ ﺩﻧﺪﻱ )) ﻛﻪ ﻳﻲ ﻭﻟﺮﻱ ((ﺩﻣﺪﻧﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ ﺩﺑﭽﻴﺎﻧﻮ ﺩﺷﻤﻴﺮ ﺍﻭ ﺣﺘﻲ ﺩﺧﻮﻭ ﺍﻭ ﺎﻯ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﻲ ﺧﻮ ﻳﻲ ﻭﻯ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﻪ ﻣﻌﻠﻮ ﻣﺖ ﻭﺭﻛﻱ .ﻫﺮ ﭼﺎﺗﻪ ﺩﻱ ﻟﻪ ١-٢ﺩﻗﻴﻘﻮ ﻭﺧﺖ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻱ )) :ﻮﻧﻴﻢ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻧﻴﻮﻟﻲ (( ))ﻣﺘﻞ (( ﺩﺍﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻪ ۶١ﻣﺦ ﻛﯥ ﺩﻩ ﺩﺍ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻫﻐﻪ ﯥ ﻴﻲ ﭼﻲ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﻳﻲ ﺁّﺳﻤﺎﻥ ﺗﻪ ﺭﺳﻴﻱ ،ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮ ﻩ ﻭﻯ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻭﻧﻴﺴﻰ ﺗﺮﻮ ﻮﻝ ﻳﻲ ﻭﻭﻳﻨﻲ ﺍﻭ ﻫﺮ ﻳﻮﺩﺎﻥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﻭﻝ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ ﭘﻴﻞ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﭘﻮ ﺘﻨﻲ ﻭﻛﻱ .ﺩﺍﻣﺘﻞ ﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻟﺮﻯ ؟ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩﻮ ﻟﻪ ﮔﻭ ﻥ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻛﻮﻡ ﺷﻴﺎﻥ ﺷﻮﻧﻲ ﻧﺪﻯ ؟ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻛﻮﻻ ﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻛﻮﺭﻧ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺍﻭ ﮔﺎﻭﻧﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻛﻮﺭ ﻭﻱ ؟ ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮ ﺁﻭﺍﺯ ﻭﻟﻮﻟﻲ :ﺩﻧﻌﻴﻤﻲ ﺩﻭﺍﺩﻩ ﻭﺭ ﺩﻧﻌﻴﻤﻲ ﺩﻭﺍﺩﻩ ﻭﺭ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻳﺮﻩ ﻭﺍﺭﺧﻄﺎ ﺩﻩ ﻳﺮﻩ ﻣﻮﺩﻩ ﺩﺩﻱ ﻭﺭﻲ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻭﻩ ﺩﺧﻮﻳﻨﺪﻭﺍﻭ ﻭﺭﻭﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻴﺪﻭﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺍﻭﺱ ﺩﻫﻐﻲ ﺩﻭﺍﺩﻩ ﻭﺭ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﺭﺗﻪ ﺗﻴﺎﺭ ﻛﻱ ،ﻫﻐﻪ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﺗﻪ ﺑﻴﺎﺋﻲ ﺗﺮﻮ ﻛﺎﻟﻲ ﻭﺍﻏﻮﻧﺪﻱ ﺍﻭﺩﻱ ﺎﻧﮕﻱ ﻭﺭﻲ ﺗﻪ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﻭﻛﻱ .ﻫﻐﻲ ﻲ ﭘﻪ ﻭﺍﺩﻭ ﻛﻲ ﻟﻴﺪﻟﻲ ﻭﻱ ﺍﻭ ﭘﻮﻫﻴﺪﻩ ﭼﻲ ﻨﻪ ﺎﻥ ﺟﻮ ﻛﻱ .ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻳﻰ ﺩﺧﭙﻠﻲ ﻧﺎ ﺍﻣﻴﺪﻯ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﭙﻠﻲ ﺧﻮﺭ ﻟﻴﻼ ﺗﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻭﻛ، ﻫﻴ ﭼﺎﻟﻪ ﻣﺎ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻭﻧﻪ ﻛﻩ ﭼﻲ ﺯﻩ ﻪ ﻏﻮﺍﻡ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻣﺎﺳﺮﻩ ﻪ ﻭﻝ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﻪ ﻜﺎﺭﻱ . ﻣﺎ ﺩ ﺍﺭﺍﻣﺘﻴﺎ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻧﻪ ﻛﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﭘﻮﻫﻴﺪﻡ ﭼﻲ ﺩﺍ ﻭﻝ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﺯﻣﺎﺳﺮﻩ ﻪ ﻧﻪ ﻜﺎﺭﻱ ﻜﻪ ﺯﻩ ﻮﻟﻪ ﻭﺭ ﺧﻮ ﺷﺎﻟﻪ ﻧﻪ ﻭﻡ ))ﻟﻴﻼ ﭼﻲ ﻟﻪ ﺩﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﻩ ﻧﻪ ﻭﻩ ﻭﻳﻮﻳﻞ (( ﻭﻟﻲ ﺩﻱ ﭘﺮﻳﻮ ﺩﻩ ﭼﻲ ﺩﺍﺳﻲ ﻭﺷﻲ ﺍﻭ ﻭﻟﻲ ﺩﻱ ﭘﻪ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﺎﻯ ﻛﻲ ﻮ ﺗﻪ ﻭﻧﻪ ﻭﻳﻞ ﭼﻲ ﺗﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ؟ )) ﻧﻌﻴﻤﻲ ﻮﺍﺏ ﻭﺭﻛ (( ﺯﻩ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﺪﻡ ﭼﯥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻢ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﻭﻭﺍﻳﻢ ﭼﻲ ﺯﻩ ﻪ ﻏﻮﺍﻡ ﺍﻭ ﺩﻳﻮ ﻪ ﻭﻳﻠﻮ ﺟﺮﺋﺖ ﻣﺎﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮ ﺩ )) .ﻟﻴﻼ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮﺭ ﻛﺮﺍﺭ ﻩ ﻛﻩ ﺍﻭ ﻭﻳﻮﻳﻞ ﺭﺍﻪ ﺍﻭﺱ ﭘﻪ ﺎﻥ ﻣﻪ ﻏﻮﺳﻪ ﻛﻴ ﻱ ﺯﻩ ﺩﺭﺗﻪ ﻭﺍﻳﻢ ﭼﯥ ﺗﻪ ﺩﻫﺮ ﻪ ﻭﻳﻠﻮ ﺟﺮﺋﺖ ﻟﺮﻱ .ﺗﺎﺑﻪ ﻫﺮﻭﺧﺖ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻛﻲ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﻭﻳﻞ ﭼﻲ ﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﺍﻭ ﻪ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻮﻧﻲ ﻛﯥ ﺑﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻪ ﻧﻪ ﭘﻮ ﻫﻴﺪﻟﻲ ﻧﻮ ﭘﻮـﺘﻨﻪ ﺑﻪ ﺩﻯ ﻛﻮﻟﻪ .ﻟﻪ ﻳﺎﺩﻩ ﻭﻧﻪ ﺑﺎﺳﻲ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻣﻮ ﻧ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﺎﻱ ﺗﻪ ﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻴﺴﻲ ﻭﺭﻛﻮﻭ ﺗﺮﻮ ﺯﻣﻮﻧ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻯ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻣﻮ ﻧ ﻫﻐﻮ ﻱ ﺗﻪ ﻭﻳﻠﻲ ﺷﻮ ﻪ ﻏﻮﺍﻭ ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﻟﻪ ﻣﻮﻧ ﺳﺮﻩ ﻫﺮ ﻮ ﻣﺮﻩ ﭼﯥ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻭﻟﺮﻱ ﺯﻳﺎﺭ ﺑﺎﺳﻲ (( .ﻧﻌﻴﻤﻲ ﻭﺧﻨﺪﻝ ﺍﻭ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻩ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﭘﻮﻫﻴﺪﻩ ﭼﯥ ﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﺍﻭ ﻪ ﻭﻝ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺟﻮ ﻛﻱ ،ﻧﻌﻴﻤﻲ ﺧﭙﻠﻲ ﺧﻮﺭﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮ ﻧﻜﯥ ﻛﯥ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻳﺎﺩ ﻭﻟﺮﻱ ﺣﺘﻲ ﭘﻪ ﻧﻮﻳﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﻲ ﻫﻢ ﺧﭙﻞ ﺟﺮﺋﺖ ﻭﺳﺎﺗﻲ ، ﺩﮔﺮﻭﭘﻲ ﺧﺒﺮﻭ ﺍﻭ ﻣﺮﻛﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮ ﺘﻨﯥ ﺩﻧﻌﻴﻤﻲ ﺩﻭﺍﺩﻩ ﻭﺭ. ﺩﺍﺳﺎﺩﻩ ﻗﺼﻪ ﺩﻮ ﺩﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﻪ ﺷﻴﺎﻥ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻮ ﻱ ؟ ﻭﻟﻲ ﺩﺍ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﭼﻲ ﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﭘﺮﻳﻜﻭﻛﻲ ﺣﺘﻲ ﭘﻪ ﻳﺮ ﺳﺎﺩﻩ ﻭﻝ ﻫﻢ ﻭﻱ ﮔﻭﻥ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ؟ ﻛﺎﭼﻮﻏﻪ ﺍﻭ ﭘﻨﺠﻪ – ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ٠ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮ ﻩ ﻳﻮﻩ ﻛﺎﭼﻮﻏﻪ ﺍﻭ ﭘﻨﺠﻪ ﮔ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭﻟﻪ ﻟﻤﺲ ﻟﻴﺪﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺋـﻲ ﻧﻮﺭﻭ ﮔﻭ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺗﺮﻮ ﻮﻝ ﻫﻐﻪ ﻟﻤﺲ ﻛﻱ ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻭﻳﻠﻲ ﺷﻲ ﭼﻲ ﻭﻭﺍﺋﻲ ﺩﻮ ﺍﻭﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻧﻘﺶ ﻟﻜﻪ ﺩﻛﺎﭼﻮﻏﻲ ﺍﻭ ﭘﻨﺠﻲ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﺩﻩ ﺩﺍﻭﻩ ﻳﻮﻟﻪ ﺑﻞ ﻧﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮﻱ ﺍﻣﺎ ﺩﻭﺍﻩ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺩﻱ ﻜﻪ ﺩﻭﺍﻩ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻲ ﺩﻧﺪﯤ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ .ﻛﻪ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻏﻱ ﻋﻼﻗﻪ ﻭﻴﻲ ﺍﻭ ﻣﺜﺒﺖ ﻮﺍﺑﻮﻧﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﻧﻮ ﺩﮔﺮﻭ ﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﻪ ﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎ ﻭﺭﻛﻱ ﺩﺩﻣﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮ ﺍﻭﺍﺯ ﻭﻟﻮﻟﻲ
95
ﻟﻮﻣﻯ ﻏﻮﻧﻩ :ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺩﻛﻮﺭﻧﻰ ﺩ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩﻩ ﺩﻴﻨﻮ ﺷﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺩﻛﻮﺭﻧﻰ ﺩﭘﺎﻣﻠﺮ ﻧﻲ ﺍﻭ ﺳﺎﺗﻨﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻭﻱ . ﺩﻛﻮﺭ ﺩﻏﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﻱ . ﻟﻪ ﻧﺎﺭﻭﻍ ﺗﻦ ﻧﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﺍﻭ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻭﻛﻱ . ﭘﻴﺴﻲ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻱ . ﻛﺎﻟﻲ ﺍﻭ ﻟﻮﻲ ﭘﺎﻙ ﻛﻱ . ﺩﺍﺗﻴﺎ ﻭ ﺷﻴﺎﻥ ﻟﻪ ﺩﻭﻛﺎﻥ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻣﺎﺭﻛﻴﺖ ﻧﻪ ﺭﺍﻧﻴﺴﻲ . ﭘﻪ ﻛﻮﺭ ﻛﻲ ﺟﻮﺷﻮﻯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻟﻜﻪ ﻏﺎﻟ ﺧﺮﻪ ﻛﻱ . ﺩﺩﻭﺳﺘﺎ ﻧﻮ ﻟﻴﺪﻭﺗﻪ ﻭﻻ ﺷﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮﺭ ﻛﻲ ﻫﻐﻮ ﻱ ﺗﻪ ﻪ ﺭﺍﻏﻼﺳﺖ ﻭﻭﺍﺋﻲ . ﻛﻪ ﻟﻪ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺍﻭ ﻳﺎﮔﺎﻭﻧﻳﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﻮ ﺷﺨﻩ ﻛﻱ ﻭﻱ ﻫﻪ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺩﺧﺒﺮ ﻭ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻲ ﺳﻤﻲ ﻛﻱ ﺧﭙﻞ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻪ ﺳﻠﻮ ﻙ ﻭﻱ ﺧﻮﻝ ﺍﻭ ﻪ ﺗﮓ ﻭﺭﺯﺩﻩ ﻛﻯ . ﺍﻳﺎ ﭘﺎﻡ ﻣﻮ ﻛﻱ ؟ ﻮﻟﻲ ﺩﻧﺪﯤ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﻲ ﻳﺎﺩﻯ ﺷﻮﯤ ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﺋﻲ ﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ .ﺍﻭ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛ ﺩﺍﻮﻟﻲ ﺩﻧﺪﯤ ﺩﻳﻮﻱ ﻲ ﻭﺭﻨﻲ ﻣﺴﻮﻟﻴﺖ ﺩﻱ . ﺩﻳﻮﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺩﻳﻮ ﻛﻮﺭﻧ ﭘﻪ ﻴﺮﺩﻩ .ﺗﻮ ﭘﻴﺮ ﻳﯥ ﻳﻮﺍﺯﻯ ﭘﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻛﯥ ﺩﻯ ﺭﺍﻰ ﻫﻐﻪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﻛﻮﺭ ﺋﻲ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ ﻭﮔﻮﺭﻭ . ﺩﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻟﻪ ﻧﺎﺭﻭﻏﻮ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﺍﻭ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻛﻮﻯ ﺩﺳﻮﺩﺍﮔﺮﻱ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﺍﺗﻴﺎ ﻭﺷﻴﺎﻥ ﺭﺍﻧﻴﺴﻰ ﺍﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺕ ﭘﻠﻮﺭﻱ ﺩﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻟﻪ ﺩﻭﺳﺘﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺳﺮﻩ ﻴﻲ ﺍﻳﻜﻲ ﻴﻨﻮﻱ ﺩﺷﺨﻭ ﺣﻞ ﺩﻛﻮﻣﻮ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﺗﺎﻭﺗﺮ ﻳﺨﻮﺍﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭﻱ ﺩﻮﻭﻧﻲ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻲ ﻭﺯﺍﺭﺕ . ﺍ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮ ﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻮﻝ ﻭﺍﻩ ﺍﻭ ﻮﺍﻧﺎﻥ ﻮ ﻧﻰ ﺗﻪ ﻲ ﺩﻛﺮﻫﻨﻲ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻱ ﺗﺮﻮ ﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﻲ ﺎﺭﻭﺍﻟ ﺍ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺎﺭ ﭘﺎﻙ ﺩﻯ ،ﻛﺜﺎﻓﺎﺕ ﻮﻟﻴ ﻯ ،ﺎﺭ ﺍﻭ ﺳﻛﻮﻧﻪ ﻪ ﻜﺎﺭﻱ . ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻮﻟﯥ ﻰ ﺩﺍ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ :ﺍﻭﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺍﺩﻯ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﺩﺍﻛﺎﺭ ﺭﻭﻧﻪ ﻛﻮﻻ ﻱ ﺷﻲ ﭘﻪ ﻮ ﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﻮ ﺩﻛﻮﺭﻧﻪ ﺩﺑﺎﻧﺪﻱ ﻛﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻟﻲ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻳﺮﻩ ﺳﻤﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﭘﺮ ﻣﺦ ﻲ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺩﻱ ﻛﺎﺭﻭ ﺩ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻲ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺍﻭ ﭘﻮﻫﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﺣﺘﻲ ﻛﻪ ﺩ ﻛﻮﺭ ﻪ ﻫﻢ ﻭﻱ ﻜﻪ ﺩ ﻛﻮﺭ ﺩ ﻴﻲ ﻣﻴﺮﻣﻨﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﻢ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺩﻱ .ﺗﺮ ﻮ ﺳﭙﻤﺎ ﻭﻛﻱ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﻛﯥ ﺩ ﻲ ﻓﻀﺎ ﺩ ﻣﻨ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﺳﺘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻧﻮﺭ ﺳﺮﻩ ﻲ ﺍﻳﻜﻲ ﻴﻨﯥ ﻛﻱ .ﺩ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﺳﻮﻛﺎﻟﺘﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺨﻠﺼﻪ ﺍﻭﺳﻲ. ﺩ ﺮﻭﭘﻲ ﺧﺒﺮﻭ ﺍﻭ ﻣﺮﻛﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺘﻨﻲ .ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺩ ﻛﻮﺭ ﺩ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩﻩ. ﺗﺎﺳﻲ ﺩ ﻛﻮﺭ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧ ﻧﻪ ﺩ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻪ ﺩﻧﺪﻱ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻻﻯ ﺷﺊ؟ ﯥ ﻪ ﻭﻝ ﺎﻧﻱ ﻣﻬﺎﺭﺗﻮﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﺗﻪ ﻳﻲ ﭘﻪ ﮊﻳﺮﻱ ﻛﯥ ﻭﺭﻛﻱ؟ ﺩ ﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﯥ ﯥ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺗﺮ ﻧﻮﺭﻭ ﻳﺮ ﺻﺒﺮ ﺍﻭ ﺯﻏﻢ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻟ ﺑﺪﯤ ﺍﺧﺴﺘﻮﻧﻜﻲ ﺩﻱ. ﺩﺩﻧﺪﻱ ﺩﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻟﻮﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﯥ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭﻛﻮﻣﻮ ﻻﺭﻭ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻰ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﭘﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﯥ ﻣﻨﻮﺭﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ؟ ﺩﻟﻴﻜﻠﻮ ﺍﻭ ﻟﻮﺳﺘﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﯥ ﺩﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺩﭘﺎﺭﻩ ﻪ ﭼﺎﻧﺲ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻱ ﻛﻮﺭﻧ ﺗﻪ • ﻳﺮﮔﻪ ﻟﺮﻱ
96
ﻟﻮﻣﻯ ﻏﻮﻧﻩ :ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻭ •
ﺩﻧﻮﻡ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻠﻮ ﺍﻭ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﭘﻪ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﯥ ﻛﻮﻻﯤ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻪ ﻻﺭﻮﺩ ﻭﺎﻛﯥ ﺗﺮﻮ ﮔﻮ ﺍﻭ ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﻛﺊ
● ﭘﻪ ﻳﻮ ﻭﺍﻟﻲ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﻼ ﺗ ﺳﺮﻩ ﯥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺧﭙﻞ ﻏ ﻣﻈﺒﻮﻁ ﻛﻱ ﺧﭙﻠﻲ ﻏﻮﺘﻨﯥ ﺩﻱ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻱ ،ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺭﺍﻭﺳﺘﻠﻮ ﺩﻱ ﻴﻨﺎﺭ ﻭﻛﻱ ،ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﭘﻪ ﻻﺱ ﺭﺍﻭﻱ. ● ﯥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺳﺮﻩ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﻛﻮﺭﻭﻧﻮ ﻧﻪ ﻣﺮﺳﺘﻲ ﻭﻛﻱ ﻜﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺍﺻﻠﯥ ﺭﻭﺯﻭﻧﻜﯥ ﺩﻱ .ﺍﻭ ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻧﺴﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﯥ ﺑﻴﻠﯥ ﺩﯤ. ) ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﻯ ( ﮔﺮﻭﭘﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ :ﻟﻐﺖ ﺍﻭ ﻣﻌﻨﯥ ، ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﺩﻭﻩ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﻳﺎ ﺩﺭﻱ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﮔﺮﻭﭘﻮ ﻭﻭﻳﺸﻲ ﺍﻭ ﻫﺮ ﮔﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﻳﻮ ﻟﻐﺖ ﻳﺎﺍﺻﻄﻼﺡ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﺩﺭﻱ ﺩﻗﻴﻘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻨ ﻛﯥ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻯ ﻟﻪ ﺩﺭﯤ ﺩﻗﻴﻘﻮ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﻳﻮﻩ ﺮﻭﭖ ﻧﻪ ﺩﻱ ﻭﻏﻮﺍﻯ ﺩﻟﻐﺖ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﻪ ﻟﻮ ﺁﻭﺍﺯ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻱ. ﻛﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﺳﻬﻮﻩ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﺪﻧﻰ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﭘﻪ ﺮﻭﭖ ﻛﯥ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻴ ﻯ ﺩﮔﺮﻭ ﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻ ﻯ ﺷﻰ ﺩﻫﻐﻪ ﻟﻐﺎﺕ ﻣﻌﻨﯥ .
ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻯ ﺩﻭﻟﺖ
ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺳﻰ
ﺩﻭﺧﺖ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ
ﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﻪ
ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻝ
ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
ﺩﺑﻴﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩﻱ
ﻗﺎﻧﻮﻧﯥ ﭘﺮﻭﺳﻪ
ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ
ﺩﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻝ
ﺎﻛﻨﯥ ﺩﻗﺎﻧﻮﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻮﻭﻧﻪ
ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ
ﺩﻳﻮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮﻛﻮ ﻝ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﻴﻚ. ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻳﻮ ﻏﻪ ﻛﺎﺳﻪ ﺍﻭ ﻳﻮﻩ ﻛﺎﭼﻮﻏﻪ ﻟﻮﻣﻯ ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻮﻯ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻯ ﭼﯥ ﺩﻛﻴﻚ ﺩﺟﻮﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻛﻴﻚ ﻟﻪ ﻣﻮﺍﺩﻭ ﻧﻪ ﻳﻮﻭﺭﻭﺍﭼﻮﻯ ﺍﻭﻫﻐﻪ ﻭﻟﻱ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺍ ﻣﻮﺍﺩ ﻫﻐﻪ ﺷﻴﺎﻥ ﺩﻯ ﭼﯥ ﻫﺮﻮﻙ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻭﺍﺭ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻏﻮﺍﻱ ﺩﺑﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ .ﺩﻮﻭﻧﻲ ﺩﻮﺍﻧﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﺎﻛﻲ ﺍﻭﺑﻪ ﺩﻫﺮﻛﻠﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ،ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﺋﻲ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺳﺎﺩﻩ ﻭﻝ ﺻﻠﺤﻪ ﺍﻭ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ .ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻩ ﮔﻭﻧﻜﯥ ﻳﻮ ﺷﯥ ﻭﻟﻴﻜﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻮﻟﻮ ﻏﻭ ﺧﭙﻞ ﺩﺧﻮﯥ ﻣﻮﺍﺩ ﻭﺭﺯﻳﺎﺩﻛﻝ ﺩﮔﺮﻭ ﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﭘﻪ ﭘﺎﻱ ﻛﯥ ﻮﻝ ﻛﺎﻏﺪﻭﻧﻪ ﺩﻛﺎﺳﻰ ﻧﻪ ﺭﺍ ﺍﺧﻠﻲ ﺍﻭ ﻫﺮ ﻣﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﯥ ﺍﻭ ﻟﻴﺴﺖ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻰ ﺎﻯ ﻛﯥ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻮ ﻝ ﻏﻯ ﺋﻲ ﻭﻟﻴﺪﻻﻯ ﺷﻰ ﺗﺮﻮ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﯥ ﺋﻲ ﭘﻪ ﻳﺎﺩﻭﻱ .
97
ﺩﻭﻳﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﯥ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻧﻨﻲ ﻧ ﻛﯥ ﺩﻭﻳﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﻲ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻧﻨ ﻧﻱ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ ﭼﯥ ﻮ ﺮﻧﻜﻪ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ :ﺩﻳﻮﻩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﺒﺮﯤ ﻣﺮﻛﻲ ﺍﻭ ﺗﻤﺮﻳﻨﻮﻧﻪ ، ﻣﻮﺧﻪ :ﺩﭘﻴﮋﻧﺪﻠﻮﻯ ﭘﻴﺪﺍﻛﻮﻝ ﺍﻭ ﺩﺑﺮﺧﻲ ﺍﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺩﻮ ﭘﻪ ﻣﻠﻲ ﺍﻭ ﻧﻳﻮאﻝ ﺟﺸﻦ ﻛﯥ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﺍﻭ ﻫﻴﺪﻝ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﻭﺧﺖ .ﻟ ﺗﺮﻟ ﻩ ﺩﻭﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺍﻭ ﻳﺮ ﺗﺮ ﻳﺮﻩ ﺩﺭﻱ ﺳﺎﻋﺘﻪ . ﺩﺍﺗﻴﺎ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ :ﺁﺭﺍﻣﻪ ﺍﻭ ﺭﺍﺣﺖ ﺎﻱ ﺩ ۶ﺗﻪ ﺗﺮ ١۵ﻮﭘﻮﺭﻱ ﻳﻮ ﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻭ ﺎﻙ ﺩﺩﻣﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ . ﻻﺭﻮﻭﻧﯥ ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻧﻨﻮﻭﺯﻱ :ﺍﻭ ﭘﻪ ﺮﺩ ﻭﻝ ﺳﺮﻩ ﻛﻨﻲ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﻫﺮﻛﻠﻲ ﻭﺍﺋﻲ ﺩﻏﻮﻧﻱ ﻣﻮﺧﻪ ﺍﻭ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﺍﺋﻲ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﭘﻪ ﻳﺎﺩﻭﻯ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻩ ﻏﻮﻧﻭ ﻛﻲ ﻣﻮ ﺯﺩﻩ ﻛﻝ ﭼﯥ ﯥ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺑﻴﺎ ﺟﻮﻭﻧﻪ ﻛﯥ ﻳﺮﯤ ﻣﻬﻤﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺩﻳﺎ ﺩﻭﻟﻮ ﻭ ﺍﺭﺯﺖ ﻟﺮﻱ ﻣﺘﻦ ﻭﻟﻮﻟﻲ :ﺩﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻯ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺩﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻪ ﺍﻭ ﺩﻭﻛﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺧﻠﻜﻮ ﺩﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﯥ ﻛﻱ ﻴﻨﯥ ﯥ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﻝ ﭼﻲ ﻏﻮﺘﻞ ﻳﻲ ﺩﺩﻭﻱ ﻫﻲ ﻟﻪ ﺧﻨﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻛﻯ ﺍﻭ ﺟﺮﺋﺖ ﻳﻰ ﻨﯥ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﺩﻧﻱ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﻲ ﻲ ﺩﻯ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﺷﻮﻯ ﭼﯥ ﭘﺎﻮﻥ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺩﺣﻖ ،ﺩﻮﻭﻧﯥ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﯥ ،ﺩﻛﺎﺭ ﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﺍ ﻭ ﺩﻣﺴﺎﻭﻯ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻭﻛﻯ . ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻮ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺩﺧﻮﻳﻨﺪﻭ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻯ ﻛﻯ .ﺩﻭﻯ ﺩﻧﻮﻯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﻪ ﺑﺮﻛﺘﻪ ﻳﻮ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻟﺮﻯ ﭼﻲ ﯥ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﺮﻯ . ﻣﺴﺎﻭﻯ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﻜﻪ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﺍﻭ ﺎﻛﻞ ﻛﻴﺪﻭ ﺣﻖ .ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻜﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯥ ﺭﺍﻏﻠﻲ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺴﻲ ﺟﺮﻰ ﺩﻫﺮﻭ ﻠﻮﺭﻭ ﺍﺳﺘﺎﺯﻭ ﺨﻪ ﻳﻮﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻪ ﻭﻯ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﻰ ﻜﺎﺭﻯ ﭼﯥ ﻲ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻳﻮ ﻪ ﭘﻴﻞ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻱ . ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻱ ﺩﻮ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺩﺣﻖ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﺩﺍﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻪ ١٧ﻣﺦ ﻛﯥ ﺩﻯ ﺩﻧ ﺩﻧﻘﺸﻰ ﺩﺍﺗﺼﻮﻳﺮ ﺩﻮﻟﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻧﻴﻴﯥ ﭼﯥ ﻮ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮﻻﺱ ﻛﻱ ﺩﻱ . ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﺷﻰ ﭼﯥ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻟﻮ ﺍﻭ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺋﻲ ﻛﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﻳﻮﻯ ﻟﻮ ﺑﻲ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺩﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮﻧﻪ ﻭﭘﻮﺘﻲ ﭼﯥ ﻧ ﻛﯥ ﻛﻮﻡ ﻫﻴﻮﺍ ﺩ ﺩﻟﻮﻣﻯ ﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻮ ﺗﻪ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻭﺭﻛﻩ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﻯ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺗﻪ ﺍﺷﺎﺭ ﻩ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﻭﺩﻯ ﭘﻮﺘﻲ ﺍﻳﺎ ﻳﻮ ﭘﻪ ﺯﻩ ﭘﻮﺭﻱ ﺷﻰ ﭘﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻛﯥ ﻭﻳﻨﻲ ﺍ ﻭ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺩﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺘﻨﯥ
ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺩﺣﻖ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ
ﺁﻳﺎ ﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﺭﺍﻳﻮ ﺩﺣﻖ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﻣﻬﻢ ﺩﻯ ؟ ﺍﻳﺎ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻯ ؟ ﻣﺘﻦ ﻭﻟﻮﻟﻲ .ﺩﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻮ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛ ؟ ﺩﻯ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺗﻪ ﻏﻮ ﻛﻴﺩﻯ ﭼﯥ ﻮ ﭘﻪ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ ﺮﻧﻜﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻝ ﻲ ﭘﻪ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻲ ﺷﻮ ﻯ ﺑﻠﻜﯥ ﻧﻮﺭ ﻳﺮ ﻣﻬﻢ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻣﺴﺎﺋﻴﻞ ﻫﻢ ﻭ ﭼﯥ ﺩﺍﺳﻲ ﺍﻧﻴﺮ ﻝ ﻛﻴﺪﻝ ﭼﯥ ﺩﻳﻮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻏ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﺮﻫﻐﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﻧﺸﻰ ﻛﻴﺪﺍﻱ .ﻳﻮ ﻟﻪ ﺩﻯ ﻣﻮﺍﺩﻭ ﻧﻪ ﺩﻣﺮﻳﺘﻮﺏ ﻣﺴﻠﻪ ﻭﻩ ﭼﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺋﻰ ﻳﺮ ﺍﺭﺯﺖ ﺩﺭﻟﻮﺩ .ﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺑﺎﻭﺭ ﻭﻱ ﭼﯥ ﻧﻮﺭ ﻧﻮ ﺩﻣﺮﻱ ﺳﺎﺗﻞ ﻪ ﻛﺎﺭﻧﺪﻯ .ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩﺗﻮﺭ ﭘﻮﺳﺘﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﺩﻣﺮﻱ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻣﺠﺎﺯﻭﻩ .ﻮ ﻧﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺍﻭ ﻮ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﺣﻘﻮﻕ ﻏﻮﺘﻞ ﭘﻪ ﻨ ﻛﯥ ﻳﻲ ﺩﺗﻮﺭ ﭘﻮﺳﺘﻮ ﺍﻭ ﺳﭙﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﻮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻫﻢ ﻏﻮ ﺘﻞ . ﺑﻠﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻭﻟﺴﻤﻪ ﭘﻴﻯ ٢٠٠ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﺩﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻩ ﺍﺭﺯﺘﻨﺎﻛﻪ ﻭﻩ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺍﻟﻜﻮﻝ ﻠﻮ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻭ ، ﺩﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﻧﺎﻭﻩ ﻛﺎﺭﻭﻭﻧﻪ ﺩﻛﻮﺭﻳﻨﻮ ﺩﺗﺒﺎ ﻫ ﺳﺒﺐ ﻛﺮﻴﺪﻩ .ﻛﻠﻪ ﺑﻪ ﭼﻲ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺧﭙﻞ ﻣﻌﺎﺷﻮﻧﻪ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻝ ﻧﻮ ﺩﻳﻮ ﻯ ﻣﻴﺎﺷﺘﻰ ﻮﻝ ﻣﻌﺎﺵ ﺑﻪ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺷﺮﺍﺏ ﺧﺎﻧﻮ ﻛﯥ ﺩﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻠﻮ ﻟﺎﻭﻩ ﻮ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﻲ ﻫﻴ ﻧﻪ ﭘﺮﻳﻮ ﺩﻝ ﺗﺮ ﻮ ﺧﻮﺍﻩ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪ
98
ﺩﻭﻳﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﯥ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻧﻨﻲ ﻧ ﻛﯥ ﺭﺍﻭﻧﻴﺴﻲ ﻟﻪ ﺩﻱ ﻛﺒﻠﻪ ﻳﺮﻭ ﻮ ﻏﻮﺘﻪ ﭼﯥ ﺩﺷﺮﺍﺑﻮ ﭘﻪ ﻠﻮ ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻭﻟﻴ ﻱ ﺍﻣﺎ ﻮ ﻭ ﻣﻮﻧﺪﻟﻪ ﺩﺩﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺩﻯ ﭼﯥ ﻗﺎﻧﻮ ﻥ ﻛﯥ ﻧﻔﻮﺫﻧﻠﺮﻱ .ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎﻥ ﺩﺩﻭﻯ ﺧﺒﺮﻭ ﺗﻪ ﻏﻮ ﻧﺩﻯ ﻜﻪ ﺩﻭ ﻯ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩ . ﻮ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻫﺪﻑ ﺩ ﺭﺳﻴﺪﻭ ﺗﻪ ﭼﯥ ﺩﺭﺍﻳﻮﻭ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﻭﻭ ﻟﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﻻﺭﻭ ﻫﻪ ﻭﻛﻩ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻫﺪﻑ ﺗﺮ ﻻﺱ ﻛﻱ ﭘﻪ ﺳﻨﻴﻜﺎﻓﺎﻟﺰ ﻛﯥ ﻳﻲ ﻳﻮﻩ ﻟﻮﻳﻪ ﻏﻮﻧﻩ ﺟﻮﻩ ﻛﻩ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻼﻧﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺍﻭ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﻛﻱ ﻣﺠﻠﻲ ﺋﻰ ﭼﺎﭖ ﻛﻱ ﻏﻮﺘﻨﻠﻴﻜﻮﻧﻪ ﻳﻰ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻮﻝ ﻛﻝ ﺍﻭ ﻻﺭﻭﻳﻨﻮﻧﻪ ﺋﻰ ﭘﻪ ﻻﺭﻩ ﻭﺍﭼﻮﻝ ﺩ ﺳﭙﻴﻨ ﻣﺎ ﻭ ﻣﺦ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺭﺋﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻭ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ ﺭﺍ ﻮﻟﻰ ﺷﻮﻯ ﻭ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﻏﻮﺘﻨ ﺷﻌﺎﺭﻭﻧﻪ ﺋﻰ ﺩ ﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﺭﺍﻭﻝ ﻴﻨﻮ ﺤﻮ ﭘﻪ ﺯﻧﻴﺮﻭ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺧﭙﻞ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺩﻳﻮﺍﻟﻮ ﻛﻠﻚ ﺗﻟﻲ ﻭﻭ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻮﻟﻴﺲ ﺩﻭﻱ ﻟﻴﺮﻱ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﺍﻱ ) ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻰ ﺍﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﻮﻱ ﻮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺩ ﺣﻖ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﯥ ﻭﻱ ١٨ﻣﺦ ﺗﻪ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻭﻛﺉ(. ﺩ ﻫﻐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻃﺮﺣﻪ ﺗﺮ ﻛﻮﻡ ﻻﻧﺪﻱ ﭼﯥ ﻮ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٨٧٨ﻡ ﻛﯥ ﭘﻴﻞ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻓﺼﻞ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺎﻧﺮﺱ ﺗﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻴﺪﻩ ﭼﯥ ﻮ ﻠﻪ ﻫﻐﻪ ﺭﺩ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻭﺍﺭ ﺩﺩﻱ ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﯥ ﻛﺮﺍﺭﻯ ﻧﻪ ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻲ ﺍﻭ ﻻﺱ ﺑﻪ ﺋﻰ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﭘﻮﺭﻯ ﻛﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻃﺮﺣﻪ ﺑﻪ ﻳﻲ ﺑﻴﺎﺑﻴﺎ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻮﻟﻪ ﺗﺮ ﻮ ﭼﯥ ﻭﻣﻨﻞ ﺷﻮﻩ. ﻟﻮﻣ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺟﻩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻮ ﺗﻪ ﻫﻢ ﻟﻜﻪ ﺩ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻮﭘﻪ ﻴﺮ ﺩ ﺭﺍﺮﻴﺪﻭ ﻳﻮﻩ ﻧﻘﻄﻪ ﻭﻩ .ﻮ ﺩ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻳﺎﺩﻭﻟﻮ ﻭ ﺍﻭ ﻣﻬﻢ ﺭﻭﻝ ﻭﻟﻮﺑﺎﻭﻩ .ﺍﻭ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﭘﺮ ﺎﻯ ﭘﻪ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺎﻯ ﭘﺮ ﺎﻯ ﺷﻮﻱ .ﺍﻭ ﻟﻪ ﺩﻱ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻫﻴ ﭼﺎﻧﻪ ﺷﻮﻭﻳﻼﻯ ﭼﯥ ﯥ ﻟﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﻧﻪ ﻛﻤﺰﻭﺭﻯ ﺩﻱ .ﻮ ﭘﻪ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٢٠ﻡ ﻛﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ ﺍﻭ ﺩﺍ ﺩ ﻟﻮﻣﻱ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰ ﻧﻪ ﭼﯥ ﻛﺎﻧﺮﺱ ﺗﻪ ﺷﻮﻱ ﻭﻭ .ﭘﻮﺭﻩ ﻠﻮﻳﺖ ﻛﺎﻟﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻭﻭ. ﺩﺍ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﻳﻮ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺩﻱ ،ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍ ﻧﻤﻮﻧﯥ ﺩ ﻧ ﭘﻪ ﻳﺮﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺷﻮﻳﺪﻱ ﺍﻭﺱ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﻣﺎﺳﻮﺍ ﻟﻪ ﻛﻮﻳ ﻧﻪ ﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ،ﺍﻭﺱ ﻣﺤﺎﻝ ﺩ ﻧ ﺩ ٢۵ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﻣﺸﺮﺍﻧﯥ ﯥ ﺩﻱ . ﺩ ﻻﺭﻮﺩﻩ ﻮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻪ ٢١ﻣﺦ ﻛﯥ ﻭﻮﺭﺉ. ﺩ ﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺘﻨﻲ :ﺩﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ﻮ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛ؟ ﺩ ﺍﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻰ ﺤﻮ ﺩ ﺟﺮﺋﺖ ﺩ ﻣﺨﻨﻴﻮﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﻭﻝ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﻛﻴﺪﻝ؟ ﺍﻭ ﻧﻦ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﯥ ﺩ ﻛﻮﻣﻮ ﺧﻨﻭ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺩﻱ؟ ﺮﻧﻪ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺩ ﻣﻴﻩ ﻟﻪ ﺭﺿﺎ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻲ ﻭﻥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ؟ ﺮﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻴﻩ ﺗﻪ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻭﺭﻛﻮﻟﻲ ﺷﻲ ﭼﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻲ ﺑﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﺯﻭﺭﻳﺪﻭ ﺳﺒﺐ ﻭﻧﻪ ﺮﻲ؟ ) ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﭘﻪ ٣۴ﻣﺦ ﻛﻲ ﻭﻟﻮﻟ(. ﻴﻨﻮ ﻮ ﺩ ﻣﻼﺗ ﺩ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻏﻴﺮﻭ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﻴﺰﻭ ﻻﺭﻭﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﺧﻴﺴﺖ .ﺧﭙﻞ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺋﻲ ﺩ ﺯﻧﻴﺮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﭘﻪ ﻋﻤﺎﺭﺗﻮﻧﻮ ﺗﻝ ﺩ ﻟﻮﻱ ﺍﻋﺘﺼﺎﺑﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﻲ ﻛﻮﻝ .ﭘﻪ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ ﻳﻮﻱ ﻰ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺩ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺩ ﺍﺱ ﭘﻮﺗﻪ ﻭﻏﻮﺭﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﻳﻲ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛ .ﺍﻳﺎ ﺩﺍﺳﻲ ﺑﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ ﺷﺘﻪ؟ ﺗﺎﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮ ﭼﻲ ﻲ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻛﺎﺭﻭﻧﻮ ﻭﻭﻧﻜﻲ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﻠﻮﻧﻜﻲ؟ ﻣﺘﻦ ﻭﻟﻮﻟ: ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﻲ ﻲ ﻛﻮﻣﻲ ﺩﻱ ؟ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﯥ ﻮﻏﻮﺭﻨ ﺎﻥ ﺗﻪ ﺑﻴﻞ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻟﺮﻱ .ﻟﻪ ﻧﻴﻜﻪ ﻣﺮﻏﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻲ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﻭﻝ ﭼﻲ ﻫﻐﻮﻱ ﻳﻲ ﻫﻮﻟﻲ ﺍﻭ ﻣﻼﺗ ﻳﻲ ﻛﺎﻭﻩ . ﺩﻟﺘﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩ ﻮ ﺗﻨﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻮﻟ: ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺩ ﻛﻮﻧﻱ ﻲ ﻭﺍﺩﻩ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺯﻭﺭ ﺍﻭ ﺑﻲ ﻟﻪ ﺧﻮﻲ ﺩ ﻟﻴﻮﺭﻩ ﺳﺮﻩ ﻣﻨﻊ ﺍﻋﻼﻥ ﻛ ﺗﺮ ﻮ ﺧﻠﻚ ﺩ ﺯﺍﻩ ﺩﻭﺩ ﺍﻭ ﺭﺳﻢ ﺳﺮﻩ ﻏﻠﻂ ﻛﺎﺭ ﻭﻧﻜﻱ .ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﻋﻤﺮ ﻳﻲ ﻟﻮ ﻛ ﺍﻭ ﺩ ﻮ ﺩ ﻃﻼﻕ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻲ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺣﻘﻮﻧﻪ ﻭﺭﻛﻝ. ﺷﺎﻩ ﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﻟﻮ ﻟﺘﻮﻧﻪ ﭼﻲ ﺩ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺩ ﺗﺒﺎﻫ ﺳﺒﺐ ﻛﻴﺪﻝ ﺑﻨﺪ ﻛﻩ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﻳﻲ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﺨﻪ ﭘﺮﺩﻩ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻩ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻮ ﺩ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻭ ﻭﺮﻴﻱ ﺍﻭ ﺗﺮ ﻮ ﻫﻐﻪ ﻲ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﻟﻮ ﻣﺦ ﻭﮔﺮﻲ ﻛﻮﻡ ﺧﻨ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻭ ﻧﻜﻱ
99
ﺩﻭﻳﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﯥ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻧﻨﻲ ﻧ ﻛﯥ ﺷﺎﻩ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﻭﻳﺎ ﺍﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﻮﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﻳﻲ ﺍﻋﻼﻥ ﻛﻩ ﺍﻭ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﻳﻲ ﻣﻠﻜﻲ ﺛﺮﻳﺎ ﺩ ﻣﻼﻟ ﻟﻴﺴﻪ ﺟﻮﻩ ﻛﻩ ﺍﻭ ﺩ ﺧﭙﻠﻲ ﻛﻮﺭﻧ ﻟﻪ ﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻩ ﻳﻮ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺩ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺣﻤﻴﺎﺕ ﻧﺴﻮﺍﻥ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﺟﻮ ﻛ. ﺷﺎﻩ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﺩ ﭼﺎﺩﺭﻱ ﺍﻏﻮﺳﺘﻞ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﻱ ﻛﻩ .ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻮﻭﻧﻲ ﺍﻭ ﻮ ﺗﻪ ﺭﻭﻏﺘﻮﻧﻮﻧﻪ ﺟﻮ ﻛﻝ ﻫﻐﻪ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺑﻬﺮ ﻛﻲ ﺩ ﻧﺮﺳﻨ ﺗﺮﻳﻨﻨ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮﻩ ﻛﻩ . ﻣﻴﻨﺎ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻮ ﺩ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩ ) ( RAWAﺑﻨﺴ ﻛﻴﻮﺩ ﻫﻐﻲ ﭘﻪ ﻮﻭﻧﻴﻮ ،ﻟﻮﻭ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻣﻮﺳﺴﻮ ﺍﻭ ﺩ ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ﻛﻲ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﺩ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﺩ ﻳﻮﻛﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻱ ﻏﻮﻧﻱ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٨١ﻛﻲ ﻳﻲ ﺩ ﭘﻴﺎﻡ ﺯﻥ ﻣﺠﻠﻪ ﺧﭙﺮﻩ ﻛﻩ . ﺩ ٢٠٠٣ﺍﻭ ٢٠٠۴ﻛﺎﻝ ﭘﻪ ﺑﻴﻧ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮ ﻪ ﻛﻲ ٢٠٠ﺩ ﻮ ﺍﺳﺘﺎﺯﻭ ﮔﻭﻥ ﻭﻛ ﻣﺴﻌﻮﺩﻱ ﺟﻼﻝ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛ ، ﺩﻭﻩ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﻧﻪ ﻲ ﺩ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩ ﻟﻴﻜﻨﻲ ﺩ ﻛﻤﻴﺴﻮﻥ ﻏﻱ ﻭﻱ .ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭﺱ ﻠﻮﺭ ﻲ ﻭﺯﻳﺮﺍﻧﻲ ﻟﺮﻱ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﻠﻮﺭ ﻴﻨﻪ ﻛﺎﺭﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻟﺮﻱ . ﺍﻭ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻳﻲ ﻫﻢ ﻳﻮﻩ ﻪ ﭘﺮ ﻣﺦ ﻭﻱ .ﭘﻪ ﺩﺭﻧﺖ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻧﻌﻴﻤﻲ ﺩ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻱ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﭘﻪ ٣٣ﻣﺦ ﻛﻲ ﻭﻟﻮﻟ. ﭘﻪ ﻛﺎﻝ 2004ﺩ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮﻪ ﺍﻭ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﯥ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻮﯤ ﺍﻭ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮﺯﻯ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﻳﺲ ﻭﺎﻛﻞ ﺷﻮ.
ﺩ ﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺘﻨﻲ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﺯﺍﺩﻱ ﻏﻮﺘﻮﻧﻜﻲ ﯥ ﻛﻮﻣﯥ ﺩﻱ ؟ ﺍﻳﺎ ﺩ ﺣﻴﺮﺍﻧﺘﻴﺎ ﺎﻱ ﺩﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﻭﺧﺘﻮ ﻛﯥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻫﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﻣﻠﻜﻮ ﺩ ﻋﺎﺩﻱ ﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻛﻮﻟﯥ؟ ﺍﻳﺎ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺑﻮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻋﺎﺩﻱ ﻮ ﻫﻢ ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻛﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻲ ﺩﺍﺳﯥ ﻮﻙ ﭘﻴﮋﻧ ﭼﯥ ﻧﻮﻡ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻟﻴﺴﺖ ﻛﯥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﻲ؟ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﯥ ﻮﻙ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﻛﻯ ﻭﻱ .؟ ﺍﻳﺎ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﯧﺪ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺎﻥ ﻛﯥ ﻛﻮﻡ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺍﺣﺴﺎﺳﻮﯤ.؟ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻮ ﺗﺼﻮﻳﺮﻭﻧﻪ ﭘﻪ ٣١ﻣﺦ ﻛﻲ ﻭﻮﺭﯤ . ﺩ ﻳﻮ ﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ .ﺩ ﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﻳﻼﻱ ﺷﻲ: ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٢۶ﻛﻲ ﻣﻠﻜﻲ ﺛﺮﻳﺎ ﺩﺍ ﻭﻳﻨﺎ ﻭﻛﻩ ﺍﻭ ﻭﻭﻳﻞ :ﻓﻜﺮ ﻭﻧﻪ ﻛ ﭼﻲ ﺯﻣﻮﻧ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻟﺮﻱ .ﻲ ﺑﺎﯦﺪ ﻟﻜﻪ ﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﺩ ﺻﺪﺭ ﻛﻠﻮ ﭘﻪ ﻴﺮ ﺧﭙﻞ ﺳﻬﻢ ﺍﺩﺍ ﻛﻱ .ﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻪ ﺍﻭﺩﻭ ﻛﻲ ﻛﻮﻡ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭼﻲ ﻮ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ ﺩﺩﻱ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻜﺎﺭﻧﺪﻭﻱ ﺩﻩ ﭼﻲ ﻲ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩ ﺧﻮﻧﺪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﺍﻭ ﺍﺭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﻪ ﺩﻱ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﻮﻱ .ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﺩﺑﻴﻠﻮ ﻧﻪ ﺩﺍ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭ ﭼﯥ ﻣﻮﻧ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘﮓ ﺍﻭ ﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮ ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻮ . ﻳﺮ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻲ ﻭﺧﺖ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻲ ﻛﻪ ﺩﺍ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺩﺭﻛﻝ ﺷﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺮﻧﮕﻪ ﮔﻪ ﻭﺍﺧﻠ؟
100
ﺩﺭﻳﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﺩﺭﻳﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﭘﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻲ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ: ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ :ﺧﺒﺮﻱ ﻣﺮﻛﻲ ﺍﻭ ﺗﻤﺮﻳﻨﻮﻧﻪ ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ : ﻣﻮﺧﻪ :ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﯥ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻲ ﻛﻲ ﺩ ﻮ ﺩ ﮔﻭﻥ ﻻﺭﻱ: ﺩﺿﺮﻭﺭﺕ ﻭﺧﺖ: ﻟ ﺗﺮ ﻟﻩ ﺩﻭﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻳﺮ ﺗﺮ ﻳﺮﻩ ﺩﺭﻱ ﺳﺎﻋﺘﻪ : ﺩﺿﺮﻭﺭﺕ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ :ﺍﺭﺍﻡ ﺍﻭ ﺭﺍﺣﺖ ﺎﻱ ﻟﻪ ۶ﻧﻪ ﺗﺮ ١۵ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﻳﻮﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻭ ﺎﻙ ﺩ ﺩﻣﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ؟ ﻻﺭﻮﻭﻧﻲ : ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻧﻨﻮﺯﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺮﺩ ﻭﻝ ﻛﻴﻨﻲ ﺩ ﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻫﻐﻮﻱ ﺗﻪ ﻫﺮﻛﻠﻲ ﻭﺍﻳﻲ ﺩ ﻏﻮﻧﻱ ﻣﻮﺧﻪ ﺍﻭ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻴﺎﻧﻮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺟﻠﺴﻲ ﻣﺸﺮﻩ ﻟﻪ ﺩﻭﻱ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﺗﺮ ﻮ ﭘﻪ ﻳﺎﺩ ﺭﺍﻭﻱ ﭼﻲ ﺗﻴﺮﻩ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﻲ ﻳﻲ ﺩ ﻮ ﺩ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻲ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻝ ﺍﻭ ﻭﻳﻠﻴﺪﻝ ﭼﻲ ﻮ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻲ ﺩ ﻭﻥ ﺩ ﺣﻖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﻳﺪﻩ .ﺍﻭ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ ﻮ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﺩﺍ ﺣﻖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ .ﻧﻦ ﻭﺭ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻴﻨﻮ ﻻﺭﻭ ﭼﻲ ﻲ ﭘﻪ ﺭﺘﻴﺎ ﺳﺮﻩ ﻭﻥ ﺗﻪ ﻭﺭﺑﻮﻟﻲ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻮﻱ . ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮ ﻏ ﻭﻟﻮﻟ: ﺩ ﻓﺮﻳﺪ ﺑﺎﻍ ﺍﻭ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ : ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﺩ ﻮﻟﻨﻲ ﻫﻐﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻪ ﻭﺭﺮﻲ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﻲ ﭼﺎﺭﯤ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﺳﻤﻮﻥ ﻧﻪ ﻣﻮﻣﻲ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻻﻧﺪﻱ ﺭﺿﺎ ﻛﺎﺭﻩ ﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺑﺮ ﻛﻲ ﻧﻴﺴﻲ ﺭﺿﺎﻛﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﺧﻴﺮﻳﻪ ﮔﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ،ﺩ ﻮﻭﻧﻜﻮ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﻮﻟﻨﻪ ﺩ ﺎﺭ ﺩ ﭘﺨﻮﺍﻧﻴﻮ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﻲ ﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻧﻮﻧﻪ ، ﻭﺭﺯﺷﻲ ﻛﻠﭙﻮﻧﻪ ،ﺩ ﺳﻮﺍﺩﺮﻭ ﺍﻭ ﻛﺎﺭﭘﻮﻫﺎﻧﻮﺍﺗﺤﺎﺩﯤ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﻭﺍﻩ ﮔﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﺧﻠﻚ ﮔﻭﻥ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﻳﻮﻩ ﺎﻧﮕﻱ ﻛﺎﺭ ﺗﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﻟﺮﻱ. ﺩ ﺑﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﺩ ﻛﻠﻲ ﺧﻠﻚ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻛﻮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻛﻠﻲ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺳﻙ ﺩ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﮔﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ .ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺍﺳﻲ ﻭ ﺍﻧﻴﺮﻝ ﺷﻲ ﺟﯥ ﭘﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﻭﻥ ﺯﻳﺎﺩ ﻛﺎﺭﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ ﻳﻮ ﭘﻴﭽﻠﻲ ﻛﺎﺭ ﺩﻱ .ﺩﻳﻮﻱ ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻲ ﺍﺭﺍﻣﻪ ﺍﻭ ﺳﻮﻛﺎﻟﻪ ﻮﻟﻨﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﺳﻱ ﭘﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﺩ ﻭﻥ ﺍﺗﻴﺎ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻜﻲ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﺩﺍ ﺑﺮﺧﻪ ﻳﺮﻩ ﻭﻩ ﻭﻱ .ﺩﻱ ﻛﻴﺴﻲ ﺗﻪ ﻏﻮ ﺷﻲ: ﻓﺮﻳﺪ ﻳﻮ ﻳﺮ ﻏ ﺑﺎﻍ ﻟﺮﻱ .ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺑﺎﻍ ﻛﯥ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﻭ ﺳﺎﺑﻪ ﺍﻭ ﻣﻴﻮﻱ ﻭﻛﺮﻱ ﻓﺮﻳﺪ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺩﺭﻳﻮ ﺯﺍﻣﻨﻮ ﺍﻭ ﺩﺭﻱ ﻟﻮﺭﺎﻧﻮ ﭘﻼﺭ ﺩﻱ ﺑﺎﻍ ﻳﺮ ﻛﺎﺭ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻱ ﻫﻐﻪ ﺩ ﻣﺰﺩﻭﺭﺍﻧﻮ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻣﺎﺷﻴﻨﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻴﺴﻲ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ .ﺩﺍ ﭘﺴﺮﻟﻲ ﺩ ﻓﺮﻳﺪﺩ ﺑﺎﻍ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﻧﻪ ﻭﻩ ﺍﻭ ﺯﻳﺎﺕ ﺍﻭﺭﺖ ﻭﻧﻪ ﺷﻮ ﻮﺟﻴﺎﻧﻮ(ﻭﺍﻩ ﻧﻴﺎﻻﻥ ﻮﻝ ﺧﻮﻟﻲ ﺅ. ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﻏﻱ ﭘﻮﻫﻴﺪﻝ ﭼﻲ ﺩ ﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﺳ ﻛﺎﻝ ﭘﻪ ﻫﯧ ﺣﺎﺻﻞ ﻭﺍﻧﻪ ﺧﻠﻲ . ﺩﺩﻱ ﺳﺮﻩ ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻞ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻛﺎﺭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﺷﻲ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ ﻓﺮﻳﺪ ﻳﻮ ﻣﻐﺮﻭﺭﻩ ﺳﻱ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻧﻪ ﻳﻲ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﻲ ﻟﻪ ﭼﺎﻧﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻏﻮﺍﻱ ﺍﻭ ﺳﺮﻩ ﻟﻪ ﺩﻱ ﻳﻲ ﭘﺎﻡ ﺷﻮ ﭼﻲ ﺩ ﺑﻞ ﻣﺮﺳﺘﻲ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻟﺮﻱ .ﻟﻮﻣﻱ ﻓﺮﻳﺪ ﺍﻭ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﻳﻲ ﺎﺭ ﺗﻪ ﻭﻻﻝ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺍﻭﺑﻮ ﺩﺑﺮﺍﺑﺮﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﻧﻮﺭﻭﺎﻭﻧﻳﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ .ﻫﻐﻮﻱ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﺷﻲ ﺍﻭ ﻟﻴﺪﻧﻪ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻭﻛﻱ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﻭﻟﻴﺪﻝ ﭼﻲ ﻮﻝ ﺧﻠﻚ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻛﻮﻪ ﻛﻲ ﻧﺎﺳﺖ ﻧﻮ ﻳﻲ ﭘﺎﻡ ﺷﻮ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺩﺍ ﻮﻟﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺧﻮ ﺳﺘﺮﻲ ﻧﻪ ﺷﻲ ﭘﻮﻟﻲ .ﻪ ﻭﺧﺖ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺍﻋﻼﻥ ﻭﻛ ﭼﻲ ﺩ ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﻣﻲ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﻲ ﻻﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻩ ﭼﻲ ﺩﺩﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩ ﻻﺭﻳﻮ ﻣﻮﺮ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺍﻭﻭﻧ ﻛﻲ ﻳﻮ ﻞ ﺭﺍﻲ ﺍﻭ ﺩ ﺎﻧﻜﺮﻭﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﺎﺗﻪ ﻳﻮﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻭﺑﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ . ﻓﺮﻳﺪ ﻳﺮ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﺷﻮ ﻛﻪ ﺩﻱ ﻳﺮ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﻴﺎﻃﻪ ﻭﻱ ﻧﻮ ﻳﺮﻱ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺑﻪ ﻭﻟﺮﻱ .ﺩ ﻓﺮﻳﺪ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﻧﻪ ﻳﺮﻩ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﻭﻩ ﺍﻭ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻲ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﻭ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ . ﺩ ﻓﺮﻳﺪ ﻧﻮﺭ ﻫﻢ ﻳﻮ ﻪ ﻧﻈﺮ ﺩﺭﻟﻮﺩ ﺩ ﻫﻐﻲ ﻭﺭﻭﺭ ﻳﻮ ﻮﻙ ﭘﻴﮋﺍﻧﺪﻩ ﭼﻲ ﻭﺭﭙﺎﻲ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﻲ ﻟﻴﻜﻨﯥ ﻛﻮﻟﻲ .ﺩﻭﻱ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮﻱ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻴﺴﺖ ﻧﻪ ﻭﻏﻮﺘﻞ ﭼﻲ ﺩ ﮔﻮﺟﻴﺎﻧﻮ ﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻴﺪﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻱ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻛﺖ ﻛﻲ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻭﻟﻴﻜﻲ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﺴﺖ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﻲ ﺩﺍ ﻣﻮ ﺩ ﺳﻴﻤﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰﻩ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻳﻮﻩ ﺍﻭﺩﻩ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻭﺭﭙﺎﻲ ﺗﻪ ﻭﻟﻴﻜﻠﻪ .ﺩ ﻓﺮﻳﺪ ﻛﻮﺭﻧ ﭘﻪ ﻭﺭﭙﺎﻲ ﻛﻲ ﺩ ﻣﻘﺎﻟﻲ ﺩ ﻮﺍﺏ ﭘﻪ ﻟﻴﺪﻭ ﺳﺮﻩ ﺳﺨﺘﻪ ﺣﻴﺮﺍﻧﻪ ﺷﻮﻩ. ﻟﻮﻣﻱ ﭘﻪ ﺎﺭ ﻛﻲ ﺧﻠﻜﻮ ﺩﺩﻱ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﻛﺮﻫﻨﻲ ﺩ ﻳﻮﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺳﻱ ) ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﺑﺰﺮﻭ ﺗﻪ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ( ﻟﻪ ﺩﻭﻱ ﺳﺮﻩ ﻭﻛﺘﻞ .ﺩﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﺭﺍ ﻳﻮ ﻛﻲ ﻳﻮﻩ ﺧﭙﺮﻭﻧﻪ ﺟﻮﻩ ﻛﻩ ﭼﻲ ﺩﻱ ﺧﭙﺮﻭﻧﻪ ﻛﻲ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﻲ ﺩ ﮔﻮﺟﻲ ﺩ ﺧﻄﺮ ﻟﻪ ﻣﻨﻪ ﻭﻟﻮ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻴﺪﻱ .ﻓﺮﻳﺪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻭﻛﻩ ﭼﻲ ﻟﻪ ﺩﻏﻮ ﭘﻪ ﺭﺍﻳﻮ ﻛﻲ ﻳﺎﺩﻱ ﺷﻮﻳﻮ ﻻﺭﻭﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺍﭼﻮﻱ . ﻫﻐﻪ ﺩ ﻫﮕﻴﻮ ﻮﻝ ﭘﻮﻜﻲ ﺭﺍﻮﻝ ﺍﻭ ﻭﭺ ﺍﻭ ﺩﺷﮕﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﻳﻲ ﻭﺍﻩ ﻛﻝ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻳﻲ ﺩ ﺩﻏﻲ ﻣﻴﺪ ﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﻟﮤ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩ ﻫﺮ ﺗﻨﻜﻲ ﺑﻮﻲ ﺑﻴﺦ ﺗﻪ ﻭﺍﭼﻮﻟﻪ ﮔﻮﺟﻴﺎﻥ ﺩ ﺍ ﻭﻝ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻪ ﺧﻮﻮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺩ ﭘﺎﺳﻪ ﻧﻪ ﺗﻴﺮﻳﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺑﻮﻲ ﺗﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺷﻲ ﻧﻮ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﻝ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻍ ﻭﺳﺎﺗﻞ ﺷﻮ .
101
ﺩﺭﻳﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻗﺼﻪ ﻛﻲ ﻓﺮﻳﺪ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧ ﻳﻲ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﻟﻪ ﮔﻭﻥ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺷﻮﻧﻲ ﻧﻪ ﺩﻱ .ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﻝ ﻫﻐﻮﻱ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺨﻪ ﺩﻱ ﭼﻲ ﺩﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﮔﻩ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ ،ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻣﻚ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﺧﭙﻞ ﻏ ﺗﺮ ﭼﺎﺭﻭﺍﻛﻮ ﭘﻮﺭﻱ ﺭﺳﻮﻱ ﺍﻭ ﻧﻪ ﭘﺮﻳﺩﻱ ﭼﻲ ﻣﺸﺮﺍﻥ ﺩﺩﻭﻱ ﺩﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﻧﻪ ﺑﻲ ﺧﺒﺮﻩ ﺍﻭﺳﻲ. ﺩ ﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺘﻨﻲ : ﺩ ﻓﺮﻳﺪ ﺑﺎﻍ ﺍﻭ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ : ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﻴﺴﻪ ﻛﻲ ﻛﻮﻡ ﺧﻠﻚ ﺍﻭ ﻛﻮﻡ ﺮﻭﭘﻮﻧﻪ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻱ؟ ﺍﻳﺎ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻱ ؟ ﺁﻳﺎ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﺴﺖ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ؟ ﻛﻮﻡ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ ؟ ﻣﻮﻧ ﭘﻮﻫﻴﻭ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺑﺎﻍ ﻛﻲ ﺑﺎ ﻳﺪﻪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻭﺷﻲ ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﻡ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻲ ؟ ﻓﺮﻳﺪ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﭼﻲ ﻮ ﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺳﺮ ﭘﻪ ﺑﺎﻍ ﻛﻲ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ ﺁﻳﺎ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻮﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺗﻮﮔﻪ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻱ؟ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻟﻪ ﻏﻭ ﻧﻪ ﻭﭘﻮﺘ ﻛﻮﻻﻳﺸﻲ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻓﻌﺎﻟﺘﻴﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﻛﻭ ﺑﻴﻠﯥ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻱ؟ ﺍﻭ ﻲ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻮ ﻻﺭﻭ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭘﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ؟ ﺩﺩﻣﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻔﺮﻳﺢ: ﭘﻪ ﺩﺭﻱ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭖ ﻛﻲ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ: ﺩ ﺮﻭﭖ ﻏﻱ ﺩﻱ ﭘﻪ ﺩﻭ ﺩﺭﻱ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭘﻮﻧﻮ ﻭﻭﻳﺸﻞ ﺷﻲ .ﻫﺮ ﺩﺭﻱ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﺩﻱ ﻳﻮﻩ ﺩﻧﺪﻩ ﻭﺭ ﻭﺳﭙﺎﺭﻝ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻓﻜﺮ ﺩﻱ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺩﺍ ﺩﻧﺪﻩ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﺧﭙﻠﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ .ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﺩﻧﺪﻩ ﻭﺭﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﺎﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﻻﻧﺪﻱ ﻟﻴﺴﺖ ﻧﻪ ﻳﻮ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻱ .ﺩﺭﻱ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭖ ﻏﻱ ﭘﻪ ﮔﻩ ﺳﺮﻩ ﻫﻐﻪ ﻻﺭﻱ ﺍﻭ ﭼﺎﺭﻱ ﻟﻮﻱ ﭼﻲ ﻋﺎﺩﻱ ﺧﻠﻚ ﺩ ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻭﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺧﭙﻞ ﻫﺪﻑ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ۵ﺍﻭﻳﺎ ١٠ﺩﻗﻴﻘﻮ ﺩ ﻫﺮ ﺩﺭﻱ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭖ ﻧﻪ ﻳﻮ ﺗﻦ ﻮﻝ ﮔﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﻲ ﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻪ ﻻﺭﻭ ﭼﺎﺭﻭ ﺍﻭ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰﻭﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻓﻜﺮ ﻛﻱ ﺩﻱ .ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﻴﻨﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭﺩ ﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ. .١ﺩﻧﺪﻩ :ﻣﻮﻧ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺎﺭ ﻛﻲ ﺍﻛﺮ ﻧﻪ ﻟﺮﻭ ﺍﻭ ﻛﺘﻨﻲ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻭ ﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻮ؟ ﺩ ﻋﺎﻣﻲ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺗﻪ ﻳﻮ ﻟﻴﻚ ﻭﻟﻴﻜ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﻲ ﺩ ﻟﻴﺪﻧﻲ ﺍﻭ ﺑﻴﻧ ﻣﺮﺳﺘﻲ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛ. .٢ﺩﻧﺪﻩ :ﻣﻮﻧ ﻳﻮﻩ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻙ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻟﺮﻭ ﻪ ﻛﻮﻻ ﻱ ﺷﻮ ؟ ﻳﻮ ﺍﻭﺩ ﻟﻴﺴﺖ ﺟﻮ ﻛ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﻲ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻻﺳﻠﻴﻜﻮﻧﻪ ﻭﺍﺧﻠ ﭼﻲ ﺩ ﺳﻙ ﺟﻮﻭﻝ ﻏﻮﺍﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﻭﻟﻴﻱ ﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻳﻮ ﻟﻴﻚ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻭﺭﭙﺎﻲ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻪ ﻳﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻱ ﭼﻲ ﻭﻟﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺎﺭ ﺩ ﻧﻮﻣﻮﻱ ﺳﻙ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺩﻯ ﺍﻭ ﺩ ﻮﺍﺏ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻨﯥ ﻭﻛ: .٣ﺩﻧﺪﻩ :ﻣﻮﻧ ﺧﭙﻞ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻮﻭﻧﻜﻲ ﻟﺮﻭ ﻣﮕﺮ ﺩ ﺧﻮﻭ ﺍﻭ ﺩﺭﺳﻲ ﻣﻮﺍﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭﻟﻮ ﺗﻪ ﭘﻴﺴﻲ ﻧﻪ ﻟﺮﻭ .ﮥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻮ ؟ ﺩ ﻮ ﺳﺎﻋﺘﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻲ ﻣﺰﺩﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻮﻭﻧﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﻮﺍﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﻱ ﻳﺎﺩﺭﺍﻳﻮ ﻮﻭﻧﻲ ﺟﻮﻛﻱ ﺩ ﻣﻮﺍﺩﻭ ﺭﺍﻧﻴﻮﻭ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎﻧﻪ ﻟﺮﻱ. .۴ﺩﻧﺪﻩ :ﻣﻮﻧ ﻏﻮﺍﻭ ﺩ ﻧﻴﺸﻴﻲ ﺗﻮﻛﻮ ﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺣﻞ ﻻﺭﻩ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻭ .ﮥ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻮ ؟ ﺩﻮﺍﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﻏﻮﺪﻩ ﺟﻮﻩ ﻛﻱ ﺩ ﻳﻮ ﻭﻳﺎﻧﺪ ﻧﻪ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﻧﺸﻴﻲ ﺗﻮﻛﻮ ﺩ ﺧﺒﺮﺗﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ .ﺩ ﻳﻮﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻧﺸﻴﻲ ﺗﻮﻛﻮ ﻟﻪ ﻏﻤﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻲ. .۵ﺩﻧﺪﻩ :ﻣﻮﻧ ﻏﻮﺍﻭ ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﻋﻀﻮﻱ ﻋﺴﻞ ) ﺑﻴﻨﻲ ( ﺩ ﻣﻠﻚ ﻧﻪ ﺩ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻭﭘﻠﻮﺭﻭ ﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻮ ؟ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻧﻪ ﺩ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻻﺭﻱ ﭼﺎﺭﻱ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺩﻓﺘﺮﻭﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻲ ﻭﻧﻴﺴ ﺗﺮ ﻮ ﺗﺎﺳﻮ ﺳﺮﻩ ﺩ ﺭﺍﻧﻴﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺧﺮﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛ . ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﺮ ﻛﻲ ﺧﭙﻞ ﻭﻳﺐ ﺳﺎﻳ ﺟﻮ ﻛﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻧﻳﻮאﻝ ﻭﻳﺐ ﺳﺎﻳ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﺧﭙﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺍﻋﻼﻥ ﻛﻱ . ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻭﺎﻳﺎﺳﺖ : ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ : ﺩﺍ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻪ ۴٢ﻣﺦ ﻛﻲ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻲ ﭼﻲ ﻧﻮﺭﻭ ﻮ ﺗﻪ ﭼﻲ ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﺗﻮﺍﻥ ﻧﻠﺮﻱ ﻭﺭﭙﺎﻪ ﻟﻮﻟﻲ .ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻧﻴﺴﻲ ﺍﻭ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻏﻭ ﺗﻪ ﺩﻱ ﻭﻴﻲ ﺍﻭﻭﺭﺗﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻱ ﻛﻱ ﺳﺮﻩ ﻟﻪ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻳﺮﻩ ﺮﺍﻧﻪ ﺩﻩ ﺑﻴﺎﻫﻢ ﻲ ﻛﻮﻻ ﺷﻲ ﭘﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﻭﻥ ﻭﻛﻱ ،ﻛﻪ ﭘﻪ ﻭﻩ ﻛﭽﻪ ﻫﻢ ﻭﻱ .ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻮ ﻭﻭ ﻻﺭﻭ ﻧﻪ ﻲ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭼﻲ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ؟
102
ﺩﺭﻳﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﺩﻳﻮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ : ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﺍﻳﻲ ) .ﺁﻳﺎ ﻮﻙ ﺷﺘﻪ ﭼﻲ ﺩ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺷﻮﻱ ﻭﻱ ؟ ﻪ ﻭﺧﺖ ﺍﻭ ﻨﻪ ؟ ﭘﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻲ ﻳﻲ ﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺭﺍ ﻣﻨ ﺗﻪ ﻛ ؟ ﻪ ﻣﻬﺎﺭﺗﻮﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﻳﻲ ﮔ ﻛﻱ ؟ ﺷﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻧﻪ ﺯﻳﺎﺕ ﭼﻲ ﺗﺎﺳﻮ ﻳﻲ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ .ﺩﻟﺘﻪ ﻳﻮﻩ ﻟﻨﮤ ﻭﻳﻨﺎ ﺩﻩ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻛﻮﺭ ﻛﻲ ﻳﺎﺳﺖ ﺩ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻲ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ . ) ﺩ ﮊﻭﻧﺪﺍﻧﻪ ﻳﻮ ﻪ ﺍﻧﻳﻮאﻝ ﺩﺍﺩﻱ ﭼﻲ ﻫﻴﻮﻙ ﺩ ﺑﻞ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﻲ ﺻﺎﺩﻕ ﻧﻪ ﺩﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻟﻪ ﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻧﻜﻱ( . ﻭﺍﻟﻒ ﻭﺍﻟﺪﻭﺍ ﻣﺮﺳﻦ .
103
ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ : ﭘﻪ ﻭﺭﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻲ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ . ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ :ﺧﺒﺮﻱ ﻣﺮﻛﻲ ﺍﻭ ﺗﻤﺮﻳﻨﻮﻧﻪ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻟﭙﺎﺭﻩ : ﻣﻮﺧﻪ:ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﺳﺮﭼﻴﻨﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻟﻨ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻭﺭﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻲ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ : ﺩﺍﺗﻴﺎ ﻭﺧﺖ :ﻟ ﺗﺮ ﻟﻩ ٢ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺍﻭ ﻳﺮ ﺗﺮ ﻳﺮﻩ ٣ﺳﺎﻋﺘﻪ . ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﻣﻮﺍﺩ :ﺍﺭﺍﻣﻪ ﺍﻭ ﺭﺍﺣﺖ ﺎﻱ ﻟﻪ ۶ﻧﻪ ﺗﺮ ١۵ﻮ ﭘﻮﺭﻱ .ﺍﻭ ﭘﺮﺍﺥ ﺎﻱ ﺩ ﻟﻮﺑﻲ ﺩ ﻧﻨﺪﺍﺭﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ :ﺩ ﻭﺧﺖ ﺩ ﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﺩﺩ ﻣﻲ ﺩ ﭘﺎﺭﻩ ﺎﻙ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﻩ : ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻧﻨﻮﺯﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﮔﺮﺩ ﻭﻝ ﻛﻴﻨﻲ ﺩ ﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﻫﺮ ﻛﻠﻲ ﻭﺍﻳﻲ .ﺩ ﻏﻮﻧﻱ ﻣﻮﺧﻪ ﺍﻭﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ . ﺍﻭ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻭﻧﻜﻮﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﻲ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺩ ﺳﺮ ﺟﻴﻨﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﺨﻜﻨﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻱ .ﻛﻪ ﺩﻭﻱ ﭘﻮﺭﻩ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻭﻟﺮﻱ ﺷﺎﻳﺪ ﻟﻮﻣﻱ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻧﻪ ﻭﻱ . ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮ ﻏ ﻭﻟﻮﻟﻲ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻧﻮﻱ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﻲ ﺷﺎﻣﻠﻪ ﺩﻩ ﻳﻌﻨﻲ ﺩﺍ ﭼﯥ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻭﻟﺖ ﻳﻲ ﻣﻼﺗ ﺗﻪ ﺗﻴﺎﺭ ﺩﻱ .ﺩﺍ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻳﻮ ﺯﻳﺎﺕ ﺷﻤﻴﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﻲ ﻫﺮ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ، ﻲ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﻧﻪ ﻗﺎﻳﻠﻴﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺳﺎﺣﻪ ﻳﻲ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﭘﺮﺍﺧﻪ ﺩﻩ ﭼﻲ ﺩ ﻳﻮ ﺷﺨﺺ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﺳﺎﺣﻮ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﻛﻮﻱ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﺪﻱ ﭼﻲ ﺷﺨﺺ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪﻱ ﭘﻮﻩ ﺷﻲ . ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩ ﺍﻋﻼﻣﻲ ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﺗﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩﺍ ﭘﻪ ٧۵ﻣﺦ ﻛﻲ ﺩ ﭘﻮﺳﺘﺮ ﭘﻪ ﻭﻝ ﺩﻩ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﭘﺮﻱ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻭﺭﻛﺸﺎ ﭖ ﻛﻲ ﻨﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻮﻝ ﻟﻴﺪﻭﻧﻜﻲ ﻳﻲ ﻭﻭﻳﻨﻲ .ﻫﻐﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﭼﻲ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻫﺮ ﻳﻮﻩ ﺗﻪ ﻭﻴﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻲ ﻫﻐﻪ ﻓﻮﻮﻛﺎﭘﻲ ﻛﻱ. ﺩ ﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺘﻨﻲ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ . ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻏﻭ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﻭﺭﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﺳﺮﻩ ﻭﻧﻠﻮﻱ .ﻫﻐﻪ ﭘﻮﺘﻨﻲ ﭼﻲ ﺩﺩﻭﻱ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﻏﻱ ﻻ ﺩ ﻣﺨﻜﻲ ﻧﻪ ﺩ ﻫﻐﻮ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻧﻪ؟ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻳﻲ ﻛﻮﻱ ﺩ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﭘﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻳﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﻨﻪ ﻭ؟ ﺮﻧﮕﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺩ ﺩﻏﻮ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻮ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﻴﻱ ؟ ﺩ ﺑﺤﺚ ﭘﻴﻞ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻫﻐﻪ ﺑﻴﻠﻲ ﺩ ﻟﻴﺴﺖ ﻧﻪ ﻟﻮﻟﻲ ﭼﻲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ ﺩ ﻮ ﺩ ﺯﻭﺭﻳﺪﻭ ﺳﺒﺐ ﺮﻲ ﺍﻭ ﻟﻪ ﺩﻭﻱ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﻫﻐﻪ ﻻﺭﻱ ﭘﻪ ﮔﻮﺗﻪ ﻛﻱ ﭼﻲ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻲ ﺍﻋﻼﻣﻴﻲ ﺳﺮﻩ ﺳﻤﻮﻥ ﻧﻪ ﺧﻮﺭﻱ. • • • • • • •
ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ ﻧﺠﻮﻧﻲ ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﻲ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭﻳﻱ . ﺩ ﻮﺍﻧﻮ ﻮﺍﻭ ﺳﻭ ﺩ ﺧﭙﻠﻲ ﺧﻮﻲ ﻭﺍﺩﻩ ﻣﺦ ﻧﻴﻮﻱ ﻛﻴﻱ.. ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻣﺠﺒﻮﺭﻳﻱ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮﺳﺮﻩ ﭼﻲ ﺩﻭﻱ ﻳﻲ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛﻱ.. ﻲ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻏﻭ ﺍﻭ ﻣﻴﻩ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﻭﻫﻞ ﺍﻭ ﻜﻮﻝ ﻛﻴﻱ . ﻲ ﺩ ﺍﺟﺎﺯﻱ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﺭ ﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺗﻼﻱ . ﻲ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﺩﻱ ﭼﻲ ﻟﻪ ﺳﻬﺎﺭ ﻭﺧﺘﻲ ﻧﻪ ﺑﻴﺎ ﺩ ﺷﭙﻲ ﺗﺮ ﻧﺎﻭﺧﺘﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻏﻭ ﻮﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻱ. ﺩ ﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﭼﺎ ﺩﺭﻭﻍ ﺩﻫﻐﻲ ﺩ ﺑﺪﻧﺎﻣﯥ ﺳﺒﺐ ﻛﻴﻱ.
104
ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﻧﻳﻮﺍﻟﻲ ﺍﻋﻼﻣﻲ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﻫﻐﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﭼﻲ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺧﻠﻚ ﻳﻲ ﻟﺮﻱ . • ﺩ ﺍﺯﺩ ، ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺣﻖ . • •
ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻖ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﻛﻪ ﻏﺮﻳﺐ ﺍﻭ ﻴ ﻣﻮﻗﻒ ﻟﺮﻭﻧﻜﻲ ﻫﻢ ﻳﺎﺳﺖ . ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺟﺮﻡ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩ ﺗﻮﺭﻳﺪﻭ ﭘﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻲ ﺩ ﻜﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻣﺤﺎﻛﻤﻲ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﺗﺮ ﻮ ﺳﺘﺎ ﺑﻲ ﻨﺎﻫﻲ ﺍﻭ ﮔﻨﺎﻩ ﺛﺎﺑﺘﻪ ﻛﻱ
•
ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺟﺮﻡ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩ ﺗﻮﺭﻳﺪﻭ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﻲ ﺑﻲ ﻨﺎﻩ ﻛﻞ ﺗﺮﻫﻐﻪ ﭘﻮﺭﻱ ﭼﯥ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﻨﺎﻩ ﻛﺎﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻪ ﻛﻯ.
• •
ﺩﮊﻭﻧﺪ ﺍﻭ ﻛﻱ ﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺳﻤﻴﻪ ﻛﻲ ﺍﻭ ﺩ ﺳﻔﺮ ﺩ ﭘﺎﺭﻩ ﭘﺎﺳﭙﻮﺭﺕ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺗﻪ ﺩ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﻲ ﺩ ﺣﻖ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻧﻮﺭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﺣﺎﻝ ﻛﻲ ﭼﻲ ﺗﺮ ﺎﺭﻧﻲ ﻻﻧﺪﻱ ﺍﻭﺳﻲ .
•
ﺩ ﻣﻠﺖ ﺩ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭ ﺣﻖ ﺩﻭﺍﺩﻩ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﺣﻖ ﺩ ﻣﺬﻫﺐ ﺍﻭ ﻗﻮﻡ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﻲ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﭘﺮﺗﻪ. ﺩ ﻣﻠﻜﻴﺖ ﺩ ﺩﺭﻟﻮﺩﻟﻮ ﺣﻖ ،ﻫﻴﻮﻙ ﺣﻖ ﻧﻠﺮﻱ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻣﻠﻜﻴﺖ ﭘﻪ ﺯﻭﺭ ﺍﻭ ﺟﺒﺮ ﺩﺭﻧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ .
• • • • •
ﺩ ﻓﻜﺮ ﺩ ﺍﺯﺩﻱ ﺣﻖ ﺩ ﻭﺟﺪﺍﻥ ﺍﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺣﻖ ﭼﯥ ﺩ ﻣﺬﻫﺐ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻟﻮﻥ ﺍﻭ ﺩ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﻭﻝ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺑﺮﻛﯥ ﻧﻴﺴﻲ. ﺩ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﺩ ﺍﺯﺍﺩ ﺣﻖ. ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ ﺗﻮﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺩ ﺎﻛﻠﻮ ﺣﻖ.
• •
ﺩ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﻛﻪ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻪ ﻳﺎﺳﺖ . ﺩ ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺖ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺎﻣﻌﺎﺷﻪ ﺭﺧﺼﺘﻲ ﺣﻖ ،ﺍﻭ ﺩ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﺳﺎﻋﺘﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﻧﻪ ﻛﻮﻝ.
•
ﺩ ﻪ ﺍﻭ ﻫﻮﺳﺎ ﮊﻭﻧﺪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻭ ﺣﻖ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺍﻭ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﺧﻮﻲ ،ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ،ﺧﻮﻭ.ﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﺍﻭ ﻛﺎﻟﻮ ﭘﻮﺭﻩ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻭﻛﻱ. ﺩ ﻣﻮ ﺭ ﺍﻭ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺩ ﺎﻧﮕﻱ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻲ ﺣﻖ ،ﻮﻝ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻣﻼﺗ ﻧﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻣﻦ ﻭﻱ .
•
• ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻱ ﻣﺮﺣﻠﻮ ﻛﻲ ﺩ ﻭﻳﺎ ﺍﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ـﻮﻭﻧﻲ ﺍﻭ ﺭﻭﺯﻧﻲ ﺣﻖ. • ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻠﺘﻮﺭﻱ ﺍﻭ ﻓﺮﻫﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪﻭﻥ ﻛﻲ ﺩ ﻭﻥ ﺣﻖ. ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﻻﻧﺪﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺭﺗﻪ ﻗﺎﻳﻞ ﺩﻱ :
• ﺩ ﺭﺑ ﺍﻭ ﺷﻜﻨﺠﻲ ﻻﻧﺪﻱ ﺭﺍﻧﺸﻲ. • ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺯﻭﺭ ﺑﻨﺪﻱ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺍﺑﺮﻭ ﺍﻭ ﻋﺮﻣﺖ ﺗﻪ ﻣﻮﺳﭙﻜﺎﻭﻱ ﻭﻧﻪ ﺷﻲ . • ﺑﻲ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻲ ﺧﻮﻲ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻝ ﺩﺭﺑﺎﻧﺪﻱ ﻭﻧﻪ ﺗﭙﻞ ﺷﻲ : ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩ ﻧﻳﻮﺍﻟﻲ ﺍﻋﻼﻣﻲ ﻟﻨﻳﺰﻭﻭ ﺩ ﭘﻮﺭﻩ ﻣﺘﻦ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻠﻮﺭﻡ ﻓﺼﻞ ﺗﻪ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻭﻛﻱ ﺯﻣﺎ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻧﻘﺶ
ﭘﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﺳﺮﻩ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻱ :ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮﻳﺎﺩﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻟﻨﻳﺰﺳﺮﻩ ﻭﺷﻮﻩ ﺩﭘـﻮﺭﻩ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﻟﭙـﺎﺭﻩ ﺩ ﻠـﻮﺭﻡ ﻓـﺼﻞ ﭘـﺎﻱ ﺗـﻪ ﻛﺘﻨـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــﻪ ﻭﻛـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــﻱ
105
ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ
106
ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺩﻣﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻔﺮﻳﺢ: ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮﺁﻭﺍﺯﻭﻟﻮﻟﻲ -ﺭﻳﺘﻴﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ. ﺩ ﻛﺎﻏﺬ ﭘﺮ ﻣﺦ ﺩﺣﻘﻮﻗـﻮ ﺩﺭﻟـﻮﺩﻝ ﻳـﻮﻩ ﻣﻮﺿـﻮﻉ ﺩﻩ ﻫﻐـﻪ ﺗـﻪ ﺩﺭﻧـﺎﻭﻱ ﺍﻭ ﻻﺱ ﺗـﻪ ﺭﺍﻭﻝ ﺑﻠـﻪ ﻣﻮﺿـﻮﻉ ﺩﻩ .ﺷـﺎﻳﺪ ﺗﺎﺳـﻲ ﺑـﻪ ﺩﺍ ﻭﻣﻮﻣﻲ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﭘﻪ ﺷﺎ ﻭ ﺧﻮﺍ ﻛﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺎﻭﻧﻳﺎﻥ ،ﻣﺸﺮﺍﻥ ،ﺍﻭ ﺣﺘﻲ ﻴﻨﻲ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﻏﻱ ﺗﺮ ﺍﻭﺳﻪ ﻫـﻢ ﺑﻴـﻞ ﻓﻜـﺮ ﻭﻟﺮ ﻱ ﺍﻭﺷﺎﻳﺪ ﻻ ﺗﺮ ﺍﻭﺳﻪ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻜﻠﻪ ﻫﻴ ﻓﻜﺮ ﻧﻪ ﻭﻱ ﻛـﻱ .ﺗﺮﻮﻟـﻮ ـﻪ ﻻﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﭼـﻲ ﺩ ﻛـﻮﺭﻧ ﺍﻭ ﻳـﺎ ﻫﻐـﻪ ﭼـﺎ ﺳـﺮﻩ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺗﺎﺳﻮ ﻳﻲ ﭘﻴﮋﻧﻲ .ﺧﻠﻚ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﺎﻧﻭ ﻻﺭﻭ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﻳﺮ ﻪ ﻳﻲ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻲ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻻﺭﻩ ﻭﺭﺗﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻱ ﭼﻲ ﭘﻪ ﮊﻭﻧﺪﻭﻥ ﻛﻲ ﻳﻲ ﺩﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﺍﻭ ﺧﻮـ ﺳـﺒﺐ ﻭﺮـﻲ ﺍﻣﻜـﺎﻥ ﻟـﺮﻱ ﺭﺿـﺎﻳﺖ ﻳﻲ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﺉ. ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭼﺎﺭﻱ ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻣﺎﻝ ﻭﻝ ﭘﺮﻣﺦ ﻲ ﭘﻮﻟﻴﺲ ﺍﻭ ﭼـﺎﺭﻭﺍﻛﻲ ﺳﺘﺎﺳـﻲ ﺩ ﺣﻘﻮﻗـﻮ ﻣﻼﺗـ ﺍﻭ ﺳـﺎﺗﻨﻪ ﻛـﻮﻱ ﻛـﻪ ـﻮﻙ ﻫﻪ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺭﻧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩ ﭘﻮﻟﻴﺲ ﻧﻪ ﻣﺮﺳـﺘﻪ ﻭﻏـﻮﺍﻱ ﺍﻭ ﻳـﺎ ﻧﻮﻣـﻮﻱ ﻛـﺲ ﺩ ﺣﻘﻮﻗـﻮ ﻣﺤﻜﻤﻲ ﺗﻪ ﻛﺶ ﻛﺉ .ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺑﻞ ﻭﻝ ﻋﻤﻞ ﻭﻛﺉ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩ ﻭﻝ ﺳﺮﻩ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻛﻮﻱ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭﺱ ﺩ ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﺍﻭ ﻣﺤﺎﻛﻤﻮ ﺩ ﺟﻮﻳﺪﻭ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﻲ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﻝ ﭼﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷـﻲ ﻧـﻪ ﺗـﺮ ﺳـﺮﻩ ﻛﻴـﻱ .ﺩ ﺧﭙـﻞ ﺷـﺎﻭ ﺧﻮﺍ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻣﺸﻮﺭﻭ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺩﺩﻏﻲ ﻲ ﻭﺭﻲ ﺭﺍﺗ ﺗﻪ ﭼﻜﺘﻴﺎ ﻭﺭﻛﻱ . ﺩ ﻧﻨﺪﺍﺭﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ :ﭘﻪ ﺭﻳﺘﻴﻨﻲ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻲ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ: ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﻭﻭ ﺩﺭﻱ ﻛﺴﻴﺰﻭ ﻭﻝ ﻭﻳﺸﻲ .ﻫﻐﻪ ﺩ ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻟﻮﺑﻐﺎﻱ ) ﺩ ﻧﻨﺪﺍﺭﻱ ﭘﻼﻥ ﻗﻠﻢ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ( ﻭﻧﮤ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﭘﻪ ﻫﺮﻩ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮ ﻛﻲ ﻟﻮﺑﻐﺎﻱ ﺩﺍﺳﻲ ﺍﻧﻴﺮﻱ ﭼﻲ ﺑﺸﺮﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻪ ﻳﻲ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﻧﻪ ﺩﻱ ﺷﻮﻱ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻭﻩ ﻧﻮﺭﻭ ﻏﻭ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﻲ ﺩﺩﻱ ﺳﺘﻮﻧﺰﻱ ﺩ ﺧﻼﺻﻮﻥ ﻧﻪ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ . ﺩﻟﺘﻪ ﻠﻮﺭ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮ ﻣﻮﺟﻮﺩﻱ ﺩﻱ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮ ﺩ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻏﻭ ﺩ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﻭﻭﻳﺸﻲ . ﻟﻮﺑﻐﺎﻱ ﺩ ﻧﻴﻤﻲ ﺩﺍﻳﺮﻱ ﭘﻪ ﻭﻝ ﻛﻴﻨﻲ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﻧﻘﺶ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻏﻭ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻟﻮﺑﻮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﻱ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺣﻞ ﻻﺭﻩ ﻣﻮﻣﻲ .ﺍﻭ ﻛﻪ ﭼﻴﺮ ﻱ ﺩﺩﻭﻱ ﺧﺒﺮﻱ ﻳﺮﻱ ﺍﻭﺩﻱ ﺷﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺧﺒﺮﻱ ﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩ ﺍﻳﻜﻲ ﻧﻪ ﻭﻭﻲ ﻧﻮ ﺩ ﺮﻭ ﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ ﻫﻐﻪ ﭘﺎﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻮﻱ .ﻧﻨﺪﺍﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮ ٢٠ﺩﻗﻴﻘﻮ ﺯﻳﺎﺗﻪ ﻧﻪ ﻭﻱ .ﭘﻪ ﭘﺎﻱ ﻛﻲ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻮﻝ ﮔﻭﻧﻜﻮﻭﻧﻜﻲ ﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺩ ﺣﻞ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻛﻮﻱ . ﻟﻮﻣ ﻧﻨﺪﺍﺭﻩ: ﻧﻈﻴﻔﻲ ﺩﻭﻩ ﻏﺒﺮﻮﻧﻜﻲ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻧ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻱ ﻳﻮ ﻫﻠﻚ ﺍﻭ ﻳﻮﻩ ﻧﺠﻠ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﻲ ﻳﻲ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﻲ ﺩﺩﻭﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺭﻩ ﺷﻴﺪﻱ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻠﻚ ﺗﻪ ﺷﻴﺪﻱ ﻭﺭﻛﻱ .ﻧﻈﻴﻔﻪ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺩﻭﺍﻩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻳﻲ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﺩﻱ ﺷﻴﺪﻱ ﻭﺧﻮﺭﻱ ﺧﻮ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻛﻮﺭ ﻛﻲ ﺷﺨﻩ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﺷﻲ .ﻧﻈﻴﻔﻪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺩ ﻣﺎﺳﭙﻴﻦ ﭘﻪ ﭼﺎﻳﻮ ﻛﻲ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﻟﻪ ﻏﻭ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻭﻳﺪﻩ ﺩﻱ . ﻟﻮﺑﻐﺎﻱ: ﻧﻈﻴﻔﻪ :ﺩ ﻏﺒﺮﻮﻧﻜﻲ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﻣﻮﺭ . ﻣﻠﻜﻪ :ﺩ ﻧﻈﻴﻔﻲ ﺧﻮﺍﻲ ﭼﻲ ﻳﺮﻩ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻪ ﺩﻩ . ﻛﺮﻳﻢ :ﺩ ﻧﻈﻴﻔﻲ ﻣﻴﻩ ﭼﻲ ﺩ ﻭﺯﻭ ﻳﻮﻩ ﻟﻮﻳﻪ ﺭﻣﻪ ﭘﻴﺎﻱ. ﺩﻭﻳﻤﻪ ﻧﻨﺪﺍﺭﻩ : ﺑﻮﺑﺎﻧ ﻳﻮﻩ ١٨ﻛﻠﻨﻪ ﻧﺠﻠ ﺩﻩ .ﻭﺍﺩﻩ ﻳﻲ ﻧﻪ ﺩﻱ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻧﺩﻭ ﻛﻲ ﻳﻲ ﻟﻴﺴﻪ ﭘﺎﻱ ﺗﻪ ﺭﺳﻮﻟﻲ ﺩ ﺯﺩﻛﻭ ﭘﻪ ﻣﻬאﻝ ﻳﻲ ﺩ ﮊﺑﻮ ﭘﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻛﯥ ﻟﻪ ﺎﻧﻪ ﻪ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﻮﺩﻟﻲ ﺍﻭ ﺗﻞ ﻳﻲ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﻲ ﺩ ﮊﺑﺎﻭﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻟﻪ ﻳﻮﻩ ﻧﻳﻮאﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﺩﻧﺪﻩ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻱ . ﺑﻮﺑﺎﻧ ﻣﻮﺭ ﺍﻭ ﭘﻼﺭ ﻳﺮﻩ ﻋﻼﻗﻪ ﻟﺮﻱ ،ﺧﻮﺑﻴﺎﻫﻢ ﺯﻩ ﻭﻫﻲ ،ﭼﻲ ﺑﻮﺑﺎﻧ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻰ ﺩﻧﺪﻩ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺩ ﻛﻮﺭ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﻩ .ﻫﻐﻮﻱ ﺩ ﻣﻮﺭ ﺍﻭ ﭘﻼﺭ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻟﻪ ﺑﺪ ﻧﻮﻡ ﻧﻪ ﺗﺸﻮﻳﺶ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﻟﻮﺭ ﺗﻪ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻭﺭﻛﻱ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻛﻮﺭ ﻛﻲ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻲ .ﺑﻮﺑﺎﻧ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺩ ﻣﺎﺎﻡ ﺩ ﻭ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﻮﻱ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ.
107
ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﻮﺑﻐﺎﻱ : ﺑﺒﻴﺎﻧ ١٨ : ﻛﻠﻨﻪ ﻧﺠﻠ ﭘﻴﻐﻠﻪ ﺍﻭ ﺩ ﻟﻴﺴﻲ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻣﻮﺭ .ﺩﻮ ﮔﻨﻭﻧﻜﻲ ﭘﻼﺭ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻲ ﺩﻧﺪﻩ ﻟﺮﻱ . ﺩﺭﻳﻤﻪ ﻧﻨﺪﺍﺭﻩ : ﺛﺮﻳﺎ ﻳﻮﻩ ﻛﻮﻧﻩ ﻪ ﺩﻩ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﺩ ﻮ ﺳﺮﻩ ﺩ ﻟﻨﻮﻥ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ ﻫﻐﻪ ﺩ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺩﺍﺭﻭﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﻧﻪ ﻛﻲ ﻳﺮﻩ ﻣﺸﻬﻮﺭﻩ ﺩﻩ ﻳﺮﻱ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﻲ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﺍﻭ ﻳﺮ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﻳﻲ ﻛﻮﻱ .ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺛﺮﻳﺎ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﻲ ﺩ ﻣﻠﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮﻥ ﻧﻪ ﺧﺒﺮﻩ ﺷﻮﻩ ﻓﻜﺮ ﻳﻲ ﻭﻛ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺩﻱ ﭘﺮﻭﺮﺍﻡ ﻛﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻭﻥ ﻭﻛﺍﻱ ﺷﻲ .ﻫﻐﻲ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻓﺎﻣﻴﻞ ﺳﺮﻩ ﺷﺮﻳﻜﻪ ﻛﻩ ﻫﻐﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﻲ ﻏﻮﺍﻱ ﻫﻠﺘﻪ ﺩﻧﺪﻩ ﻭﻟﺮﻱ ﺩ ﺛﺮﻳﺎ ﻭﺭﻭﺭ ﺍﻭ ﻪ ﻳﻲ ﭼﻲ ﺳﺮﻩ ﮔ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ ﻳﺮ ﭘﻪ ﻏﺼﻪ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻳﻲ ﺭﺩﻩ ﻛﻩ .ﺩ ﺛﺮﻳﺎ ﻭﺭﻭﺭ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﻲ ﺛﺮﻳﺎ ﻣﺨﻜﻲ ﻧﻪ ﻳﺮﻩ ﺍﺯﺍﺩﻱ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻱ ﺳﺘﻮﻧﺰﻱ ﺩﻱ ﻭﺭﺗﻪ ﺟﻮﻱ ﻛﻱ .
ﻟﻮﺑﻐﺎﻱ : ﺛﺮﻳﺎ :ﻛﻮﻧﻩ ﻪ ٣٣ﻛﻠﻨﻪ ﺍﻭ ﻗﺎﺑﻠﻪ ﻣﺸﺮﻑ :ﺩ ﺛﺮﻳﺎ ﻭﻭﻛﻲ ﻭﺭﻭﺭ ﺍﻭ ﻗﺼﺎﺏ ﻧﻮﺭﻳﻪ :ﺩ ﻣﺸﺮ ﻑ ﻣﻴﺮﻣﻦ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻛﻮﻱ . ﻠﻮﺭﻣﻪ ﻧﻨﺪﺍﺭﻩ: ﺩ ﻋﻔﻴﻔﻲ ﺩﻭﻩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻲ ﻛﻲ ﻣﻩ ﺷﻮﻝ .ﻋﻔﻴﻔﻪ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﭼﻲ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻳﻲ ﻭﻟﻲ ﻣﻩ ﺷﻮﻝ .ﺧﻮ ﺩ ﻫﻐﻲ ﻣﻴﻩ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﻫﻐﻪ ﮔﺮﻣﻪ ﻭﻱ .ﺍﻟﻬﺎﻡ ﻫﻠﻚ ﻏﻮﺍﻱ ﺧﻮ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻩ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻐﻲ ﻧﻪ ﺧﻮﺍﺑﺪﻯ ﺩﻯ . ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻣﻴﻩ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻏﺼﻪ ﺷﻲ ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﻭﻫﻲ ﺍﻭ ﻜﻮﻱ ﻋﻔﻴﻔﻪ ﺍﻭﺱ ﺩ ﺷﺮﻡ ﺍﻭ ﺍﺭ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻛﻮﻱ .ﻳﻮﻩ ﻭﺭ ﺩ ﻋﻔﻴﻔﻲ ﻳﻮ ﺩﻭﺳﺖ ﻫﻐﻲ ﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﻲ ﻣﻴﻩ ﻳﻲ ﺩ ﻫﻐﻲ ﺩ ﻭﻫﻠﻮ ﺣﻖ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ .ﻫﻐﻮﻱ ﺩ ﻛﻠﻲ ﻣﻼ ﺗﻪ ﻭﺭﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ . ﻟﻮﺑﻐﺎﻱ: ﻋﻔﻴﻔﻪ ٢۴ﻛﻠﻨﻪ ﺩﻩ ،ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﻣﻴﻩ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﻭﻫﻞ ﺍﻭ ﻜﻮﻝ ﻛﻴﻱ. ﻭﻳﺪﺍ :ﺩ ﻋﻔﻴﻔﻲ ﻧﺩﻱ ﺧﭙﻠﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮﻧﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﺧﺒﺮﻩ ﺩﻩ . ﺩﻛﻠﻲ ﻣﺸﺮ ﺍﻭ ﻣﻼ ﻪ ﺳﻱ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﻪ ﭘﻴﮋﻧﻲ . ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻭﻴﻲ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻲ . ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻫﻐﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭼﻲ ﭘﻪ ۵٣ﻣﺦ ﻛﻲ ﺩﻱ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﻭﺭﻴﻲ ﭘﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﻲ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻳﻮ ﺳﻱ ﺍﻭ ﻳﻮ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺩﺭﻱ ﺳﭙﻴﻨﻲ ﻛﻮﺗﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﺻﻠﺤﻲ ﻧﺨﻪ ﺩﻩ ﺩ ﺍﺳﻤﺎﻥ ﻟﻮﺭ ﻱ ﺗﻪ ﭘﺮﻳﺩﻱ. ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺑﻴﺮﻍ ﺗﺍﻧﻲ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﺭﺍﺗﺎﻭ ﺩﻱ ﭼﻲ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﻲ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ ﺩ ﻣﻼﺗ ﻜﺎﺭﻧﺪﻭﻳﻨﻪ ﻛﻮﻱ . ﺩﻳﻮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ: ﺩ ﻏﻮﻧﻱ ﭘﻪ ﭘﺎﻱ ﻛﻲ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭼﻲ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻕ ﻳﻲ ﺗﺮ ﭘﻮ ﻻﻧﺪﻱ ﺷﻮﻱ ﻣﺸﻮﺭﻯ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺩ ﺑﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﺩ ﻧﺩﻱ ﻧﻳﻮﺍﻟﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ) Global Rightsﻳﺎ Human Rightsﻳﺎ Amnesty ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻛﻮﺭ ﻛﻲ ﻳﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﺩﻣﻪ ﻣﻮ ﻛﻱ ﻭﻱ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﻲ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻣﻮ ﺩﻱ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﺉ ﺍﻭ ﺩ ﻭﻟﻮﻑ ﻫﻐﻪ ﺩﻭﺩﻳﺰﻩ ﻭﻳﻨﺎ ﭘﻪ ﻳﺎﺩ ﺭﺍﻭ)) .ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﻪ ﺭﺳﻴﻱ ((.
108
ﭘﻨﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻭﻥ
ﭘﻨﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻲ ﻭﻥ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻲ ﺩﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ . ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ :ﺩﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﺒﺮﯤ ﺍﻭ ﭘﺤﺜﻮﻧﻪ ﻣﻮﺧﻪ :ﺩﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻮﻝ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻛﻲ ﺩﻮ ﺩﺑﺮﺧﻲ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﻻﺭﯤ ﭼﺎﺭﯤ. ﺩﺍﺗﻴﺎ ﻭﺧﺖ :ﻟﻪ ٢ﻧﻪ ﺗﺮ ٣ﺳﺎﻋﺘﻮﭘﻮﺭﻱ ﺩﺍﺗﻴﺎ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ :ﺩ ۶ﻧﻪ ﺗﺮ ١۵ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺁﺭﺍﻡ ﺍﻭ ﺳﻮﻛﺎﻟﻪ ﺎﻱ . ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﺩﺍﺧﻠﻴﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺮﺩ ﻭﻝ ﺳﺮﻩ ﻛﻴﻨﻲ ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮ ﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻫﺮﻛﻠﻲ ﻭﺍﻳﯥ ﺩﻏﻮﻧﻱ ﻣﻮﺧﻪ ﺍﻭﻧﻮﻡ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﺍﻳﯥ ، ﺍﻭ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻏﻭﺗﻪ ﻭﺭﭘﻪ ﻳﺎﺩﻭﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻭ ﻏﻮﻧﻭ ﻛﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻋﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻩ .ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻻﺭﻭ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﻏﻳﺪﻭ ﭼﻲ ﺩﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﭘﻪ ﺭﻳﺘﻨﯥ ﺗﻮ ﻪ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍ ﻭﻭ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩﻛﺎﻏﺬ ﭘﺮ ﻣﺦ ﻧﻪ ﻭﻱ . ﻧﻦ ﺑﻪ ﺩﻭﻱ ﺩﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻲ ﺩ ﻭﻥ ﻻﺭﯤ ﭼﺎﺭﻱ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩﺧﭙﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮﻩ ﻛﻱ . ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮ ﺁﻭﺍﺯ ﻭﻟﻮﻟﻲ :ﻛﺐ ﻧﻴﻮﻭﻧﻜﻲ ﯥ: ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ٢٠٠۴ﺩﺩﺳﻤﺒﺮ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﻲ ﺩﻟﻮﻱ ﺳﻤﻨﺪﺭ ﺩﺟﺰﺍﻭﻣﺪ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﻳﻮﻩ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﺷﻮﻩ ﭼﻲ ﺩ ﺳﻤﻨﺪﺭ ﺩﻏﺎﻱ ١٣ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﺳﺨﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺍﻭ ﺎﻧﻲ ﺯﻳﺎﻧﻮﻧﻪ ﻭﺭﻭﺍﻭﻝ .ﭘﻪ ﺩﻱ ﻛﻲ ﭘﻪ ﺯﺭﻮﻧﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺧﭙﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﺩﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻨﺪ ﭘﻪ ﺳﻬﻴﻞ ﻟﻮﺩﻳﺰ ﻛﻲ ﺩﻛﺐ ﻧﻴﻮﻧﻜﻮ ﻮ ﻛﻠﻲ ﻫﻢ ﻭﺭﺍﻥ ﺷﻮﻝ ﺩ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻛﻮﺭﻭﻧﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﺗﺮ ﺍﻭﺑﻮ ﻻﻧﺪﻱ ﺭﺍﻏﻠﻞ .ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺘﺎﺯﻱ ﺳﻴﻤﻲ ﺗﻪ ﺭﺍﻏﻠﻞ ﻧﻮ ﺩ ﺧﻠﻜﻮ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻭﻏﻮﺘﻞ ﭼﻲ ﺩﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﻟﻴﺴﺖ ﻭﺭﻛﻱ ﭼﻲ ﺯﻳﺎﻥ ﻳﯥ ﻟﻴﺪﻟﻲ ﺗﺮ ﻮ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻪ ﺩﺑﻴﻧﻴﻮ ﻣﺮﺳﺘﻮ ﻛﭽﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﺷﻲ . ﺩﻫﻨﺪﭘﻪ ﻛﻠﻴﻮ ﻛﻲ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﺷﻮﺭﺍﺎﻧﻲ ﺷﺘﻪ ﭼﻲ ﺩ ﭘﻨﻴﺎﺩ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻳﺎﺩﻳﻱ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍ ﺷﻮﺭﺍﺎﻧﻲ ﺩﻛﻠﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜﻱ ﻛﻮﻱ .ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﺩﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺩﻯ ﺷﻮﺭﺍ ﻟﻪ ٣٠ﻏﻭ ﻧﻪ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻭﻱ ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﻳﻮﻩ ﻫﻢ ﻧﻮﻩ .ﺩ ﭘﻨﻴﺎﺕ ﺳﻭ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺘﺎﺯﻯ ﺗﻪ ﻟﺴﺖ ﻭﺭﻭﺳﭙﺎﺭﻩ ،ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺳﻴﻤﻲ ﺗﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺭﺍﻏﻠﻪ ﻧﻮﻮﻟﻮﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺗﻪ ﻭﻧﻪ ﺭﺳﻴﺪﻟﻪ ﺩﺍ ﻜﻪ ﭼﻲ ﻛﻠﻪ ﺩ ﭘﻨﻴﺎﺕ ﺳﻭ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺘﺎﺯﻯ ﺗﻪ ﻟﻴﺴﺖ ﻭﺭﻛ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻫﻐﻮ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﻧﻮﻣﺎﻥ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻪ ﻭﻩ ﭼﻲ ﻣﺸﺮﻱ ﻳﯥ ﺩﻮ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﻭﻩ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩﻫﻐﻮ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻪ ﻭﻩ ﭼﻲ ﺳﻱ ﻳﯥ ﻮ ﺍﻭﻧﯥ ﻣﺨﻜﻲ ﺩﺳﻮﻧﺎﻣﯥ ﭘﻪ ﻧﺎﻭﺭﻳﻦ ﻛﻲ ﻣﻩ ﺷﻮﻱ ﺅ ﺍﻭﻟﺪﻱ ﻛﺒﻠﻪ ﻳﺮﻱ ﻛﻮﺭﻧ ﺑﯥ ﺑﺮﺧﻲ ﭘﺎﺗﻲ ﺷﻮﻱ ،ﺍﻭ ﻟﺪﻱ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻨ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﯥ ﺩﻮﻛﺎﻟ ﺍﻭﻫﻐﻪ ﻮﻲ ﭼﻲ ﻮ ﺗﻪ ﺩﻣﻴﺎﺷﺘﻨﻲ ﻣﻮﺩﻱ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻜﺎﺭﻳﻱ ﻧﻪ ﻭﻯ ﺎﻱ ﺷﻮﻱ .ﻮﺎﻥ ﻳﺮ ﺣﻘﻴﺮ ﺍﻭ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻪ ﻭﺑﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﭼﻲ ﻮﻝ ﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﺅ ،ﺗﺎ ﺳﻮ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﻛﻪ ﺩﻏﻮ ﻮ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺍﺗﻴﺎﻭﻭ ﺩﻭﻳﻠﻮ ﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭﻟﻮﺩﺍﻱ ﻧﻮ ﺩﻭﻱ ﺑﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻟﻪ ﭘﺎﻣﻪ ﻭﺗﻠﻲ ﻭﻱ ﻪ ﻣﻮﺩﻩ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﻮ ﺩﻳﻮﻩ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻏﯤ ﺩ IWIDﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﺳﻴﻤﯥ ﺗﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺭﺍﻭﻩ ﺩ IWIDﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﯥ ﺩﻟﻮﻭ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺍﻭ ﻛﺎﻓﯥ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻱ ﻫﻐﻮﺩﻛﻠﻲ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮﻩ ﻏﻮﻧﯤ ﻭﻛﻯ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﻭﻏﻳﺪﻝ ﺩﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﭘﻪ ﺍﻭﺩﻭﻛ ﺍﻭﺱ ﺩﻫﻐﻪ ﺎﻱ ﻮ ﺩﭘﻨﻴﺎﺕ ﻏﻳﺘﻮﺏ ﺗﺮﻻﺱ ﻛﺍﻭ ﺱ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﺧﺒﺮﻭ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜ ﻭﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﺮﻱ . ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﯥ ﺳﺮﻩ ﻳﻮﺎﻱ ﺷﻮ ﻱ ﺗﺮﻮ ﺧﭙﻞ ﻣﻨ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻩ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﺟﻮﻩ ﻛﻯ ﻫﻐﻮﻯ ﻳﻮ ﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺭﻭﭘﻲ ﭘﻮﺭ ﻛﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺭﻭﭘﻴﻮ ﺑﺂﻧﺪﻱ ﻳﻲ ﻳﻮ ﻩ ﻭﻩ ﻛﺸﺘ ﺭﺍﻧﻴﻮﻟﻪ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻳﻲ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺮﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻩ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻲ ﻛﺸﺘﻲ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻧﺎﻭﺭﻳﻦ ﻛﯥ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﺭﻛﻯ ﻭﻱ .ﻰ ﺩﻛﺮﺍﻳﯥ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻮﺭ ﻭﺭﻛﻮﻧﻜﯥ ﺗﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﺎﺗﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨﻮﻛﯥ ﻭﻳﺸﻲ ﺗﺮﻮﺩﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻲ ﻭﻟﻮﻱ .ﺩﺍ ﺩﻮ ﺧﭙﻞ ﺍﺑﺘﻜﺎﺭﺅ. ﺩﺮﻭﭘﻲ ﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺘﻨﻲ .ﻛﺐ ﻧﻴﻮﻭﻧﻜﯥ ﯥ . ﺩﺍﻛﻴﺴﻪ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﺩﻮ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻪ ﺭﺍﺯﺩﻩ ﻛﻮ ﻱ ؟ ﯥ ﻭﻟﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﭙﻠﻲ ﺍﻳﺘﺎﻭﯤ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﯥ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻱ ﺩﮊﻭﻧﺪ ﺳﺮﻩ ﺗﺍﻭ ﻟﺮﻱ . ﺗﺼﻮﻳﺮﻜﺎﺭﻩ ﻛﻱ .ﺩﺑﻬﺴﻮﺩ ﺍﻭ ﺑﺪﻭﻧﻜﻲ
109
ﭘﻨﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻭﻥ ﺩﺍﺗﺼﻮﻳﺮﭘﻪ ۶۶ﻣﺦ ﻛﯥ ﺩﻱ ﭼﻲ ٣ﻲ ﺩﺍﻭ ﺑﺪﻟﻮ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﻴﻲ ،ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻧﻴﺴﻲ ﺍﻭ ﻭﻥ ﻛﻮﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﭘﻮ ﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻰ ﺩﺩﻱ ﻮﺩﮊﻭﻧﺪﭘﻪ ﺍﻩ ﻪ ﻓﻜﺮﻛﻮﻱ ؟ ﺍﻳﺎﻓﻜﺮﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﺍﻲ ﺩﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻲ ﻟﺮﻱ ؟ ﺁﻳﺎ ﻓﻜﺮﻛﻮﻱ ﻫﺮﻪ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﻲ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻲ ﺷﻲ ؟ ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮ ﻏ ﻭﻟﻮﻟﻲ .ﺩﺑﻬﺴﻮﺩ ﺍﻭﺑﺪﻭﻧﻜﯥ . ﺧﻠﻚ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﭘﻮﺭﻱ ﺍﻩ ﻟﺮﻱ ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮﻩ ﻧﻈﺮﻩ ﻳﺮ ﻧﻈﺮﻭﻧﻪ ﻭﻱ ﻫﻠﺘﻪ ﺗﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭﻱ .ﭘﻪ ﺳﺎﺩﻩ ﻭﻝ ﺩﻋﺎﻣﻪ ﻛﺎﺭ ﺩﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﺩﻣﻼﺗ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﻩ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭﺍﻳﻲ . ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩﭘﻮﻫﻴﺪ ﻭﺳﺎﺩﻩ ﻻﺭﺩﺍﺩﻩ .ﭘﻪ ﻧﻮﺭﻭﺧﻠﻜﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮﺍﻭ ﻋﻘﻴﺪﻱ ﻣﻨﻠﻮ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭﺍﻳﻲ . ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﺩﺍ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻪ ﺍﻃﻼﻗﻴﺰ .ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻣﻠﺖ ﺧﭙﻞ ﻣﻨﻰ ﻛﻭ ﻟﻜﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ،ﻗﺎﻧﻮﻥ ،ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ،ﻋﻠﻮﻡ ، ﺗﺠﺎﺭﺕ ،ﻣﺬﻫﺐ ،ﺍﻭﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻴﻰ ﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﭘﺮﻳﻜﻭ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻛﭽﯥ ﻛﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ . ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻫﺮﻩ ﻭﺭ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﻟﻪ ﻣﺸﺮﻩ ﻧﻴﻮﻟﻲ ﺑﻴﺎ ﺗﺮﻭﺯﻳﺮﺍﻧﻮ ،ﻭﺍﻟﻴﺎﻧﻮ ،ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻟﻨﻮ ﺍﻭ ﺩﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﻋﻼﻗﻪ ﻟﺮﻭﻧﻜﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﺮﻣﻨ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻴﻱ ﺗﺮﻮ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺍﻭ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻧﻮ ﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﯥ ﻻﺭﻱ ﭼﺎﺭﻱ ﭘﻴﺪﺍﻛﻱ . ﭘﻪ ﺩﻱ ﺧﺒﺮﻭﻛ ﻨﻲ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﻦ ﺍﻭ ﻛﺎﺭﭘﻮﻫﺎﻥ ﺩﺎﻧﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﻣﻌﻠﻮ ﻣﺎﺗﻮ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﻭﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺎﻧﻜﻱ ﻭﻝ ﺧﺒﺮﻱ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻴﺎﻳﻲ ﺗﺮﻮ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﺧﻠﻜﻮ ﻣﻼﺗ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺨﻮﺍﻭ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻻﺱ ﺭﺍﻭﻱ . ﺩﺍﺧﺒﺮﯤ ﻛﻴﺪﺍﻱ ﺷﻰ ﭘﻪ ﺭﺳﻤﻲ ﺎﻳﻮ ﻟﻜﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮﻪ ،ﻳﺎﺩﺧﺒﺮﻯ ﺭﺳﻨﻮ ﻟﻜﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻭﻥ ﺍﻭ ﺩﺭﺍﺩﻳﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻭ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻭﻝ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﺷﻲ ﺩﺍﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﭘﺮﻳﻜﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺧﺒﺮﻭ ﺍﻭ ﺑﺤﺜﻮ ﻛﯥ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻴﻱ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﺍﻭ ﻛﻧﻼﺭﻱ ﺩﻱ . ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﻣﻴﺪﺍﻥ ﻭﺭﺩﻙ ﻭﻻﻳﺖ ﺩﺑﻬﺴﻮﺩﭘﻪ ﻭﻟﺴﻮﺍﻟﻲ ﻛﯥ ﺩﺍﻭ ﺑﺪﻭﻧﻜﻮ ﻳﻮ ﻩ ﻛﻮﺭﻳ ﮊﻭﻧﺪﻛﻮﻱ .ﺳﻱ ﭘﻪ ﻤﻜﻮ ﻛﺎﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺁﺳﻮﻧﻮ ﺳﭙﻳ ﻯ ﻲ ﺩﻛﻮﺭﭼﺎﺭﻱ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﯤ ﺍﻭ ﻏﺎﻟ ﺍﻭ ﺑﻲ ﺍﻭﺩ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻮ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﺩﻛﺮﻫﻨﻲ ﭘﻪ ﭼﺎﺭﻭ ﻛﻲ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ ﺍﻭﺑﺪﻝ ﺷﻮﻱ ﻏﺎﻟ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺧﺮﻴ ﻱ ﻫﻐﻮﻱ ﺩﺑﺮﻳﻨﺎ .ﺩﭘﺎﻛﻮﺍﻭﺑﻮ ﺍﻭ ﺩﭘﺎﺧﻪ ﺳﻙ ﻧﻪ ﻣﺤﺮﻭﻣﻪ ﺩﻱ .ﺩﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻮﻛﻴﻠﻮ ﻣﺘﺮﻯ ﻛﯥ ـﻮﻧﻲ .ﻛﺘﻨﻲ ﺍﻭ ﺩﻭﻛﺎﻧﻮﻧﻪ ﻧﺸﺘﻪ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﻳﻮﻳﻲ ﻧﺠﻠ ﭘﻪ ﻮﻭﻧﻲ ﻛﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻛﻱ ﻭﻱ .ﺩﺍﻛﻮﺭﻧﻲ ﺩﺑﺰﺮﻱ ﺍﻭ ﺍﻭﺑﺪﻭﻟﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻱ ﻧﻮﻭﻟﻲ ﺩﺩﻱ ﻟﻴﺮﻱ ﺳﻴﻤﯥ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﻫﻤﺖ ﻭﺩﻱ ؟ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺎﻟﻴﺴﯥ ﺍﻭ ﻛﻧﻼﺭﯤ ﺩ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﻭﻱ ،ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻧﻳﻮﺍﻟﯥ ﺳﻮﺩﺍﺮﯤ ﺗﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩﻏﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﻏﺎﻟ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﻭ ﭘﻠﻮﺭﯤ ﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺎﺧﻪ ﺳﻛﻮﻧﻪ ﺟﻮﻭﻯ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻛﻮﺭﻧ ﭘﻪ ﺍﺳﺎﻧ ﺳﺮﻩ ﺎﺭﻭ ﺍﻭ ﺭﻭﻏﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﺗ ﺭﺍ ﺗ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ .ﺩ ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺗﺮﺍﻓﻴﻜﻲ ﺗ ﺭﺍﺗ ﻳﺮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﺩﻱ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻮﻭﻧﯥ ﺟﻮ ﺷﻮﯤ ﺗﺮ ﻮ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻭ ﻛﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﯤ ﻭﻛﻱ .ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﻮﻭﻧﯥ ﺟﻮ ﺷﻲ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﯥ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻳﻮﻩ ﺳﺎﻟﻤﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻮﺟﻮﺩﻩ ﻭﻱ ،ﺩ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﺎﺭﻭ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﻣﺸﺮﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻳﺮﻩ ﻫﻮﻴﺎﺭ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻰ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻮﻙ ﻭﺎﻛﯥ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻯ ﺩ ﻏﻮﺘﻨﻮ ﺩ ﭘﻮﺭﻩ ﻛﻴﺪﻭ ﺗﻮﺍﻥ ﻭﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﻳﯥ ﺣﻞ ﻛﻱ ﻛﻪ ﺩﺍﺳﯥ ﻛﻮﻡ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﻪ ﻭﻱ ﻧﻮ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻨ ﻧﻪ ﻳﻮ ﻭﺎﻛﯥ .ﺳﺎﻳﺴﺖ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﭘﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﻪ ﺩ ﭘﺎﻡ ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻟﺮﻱ ﺩﺍ ﻛﻪ ﭘﻪ ﺎﺭﻭ ﻛﯥ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻪ ﻟﻴﺮﯤ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ. ﭘﻪ ﺩﺭﯤ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭖ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻝ ﺮﻭﭖ ﭘﻪ ﺩﺭﯤ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﻟﻮ ﻭﻭﻳﺸﯥ ﻫﺮ ﺮﻭﭖ ﺩ ﻳﻮﯤ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﻫﻐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﻭﻯ ﺗﻪ ﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰ ﻳﺎ ﻣﻠﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﺭﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﻛﻱ ﻟﻪ ﭘﻨﻮ ﺩﻗﻴﻘﻮ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﻫﺮ ﺮﻭﭖ ﻳﻮﻩ ﻏﯤ ﺩ ﺧﭙﻠﻮ ﻧﻈﺮﻳﻮ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺗﺨﺘﻪ ﺑﺎﻧﺪﯤ ﻳﯥ ﻟﻴﻜﯥ ﺗﺮ ﻮ ﻮﻝ ﻳﯥ ﻭﻭﻳﻨﻰ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻳﯥ ﺩ ﺗﺼﻮﻳﺮﻭ ﭘﻪ ﻴﺮ ﻫﻐﻮ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﺗﻪ ﻭﺭﻴﻲ ﭼﯥ ﻟﻴﻚ ﻟﻮﺳﺖ ﻳﯥ ﻧﻪ ﻭﻱ ﺯﺩﻩ. ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻓﺮﺽ ﻛﻱ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ١٠٠٠٠ﺍﻟﺮﻩ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﻮﺭﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﭘﻴﺴﻰ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻭﺍﻩ ﻣﻮﺮ ﺩ ﺭﺍﻧﻴﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﺭﻛﻮﻝ ﻛﻴﻱ ،ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻟﻪ ﻫﺮ ﺮﻭﭖ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﺩ ﺧﭙﻠﻰ ﺳﺘﻮﻧﺰﻯ ﺩ ﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ) ﻣﻮﺮ ﺭﺍﻧﻴﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ( ﻳﻲ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮﻱ؟ ﺩﺭﻯ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﺩﻯ ﻟﻪ ١٠ﻧﻪ ﺗﺮ ١۵ﺩﻗﻴﻘﻮ ﭘﻮﺭﻯ ﻭﺧﺖ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻲ. ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﻯ ﺩ ﻫﺮ ﺮﻭﭖ ﻏﯤ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻭﻭﺍﻳﻲ. ﺁﻳﺎ ﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺣﻞ ﻳﺮ ﺁﺳﺎﻥ ﺍﻭ ﺳﺎﺩﻩ ﺩﻯ؟ ﺩﺩﻣﻰ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻨ
110
ﭘﻨﻤﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻭﻥ ﺩ ﺮﻭﭘﻲ ﺧﺒﺮﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺘﻨﯥ :ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﯥ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻠﻰ ﺷﻲ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﺍﻳﻲ: ﺩ ٢٠٠۴ﻛﺎﻝ ﺩ ﺍﻛﺘﻮﺑﺮ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺩ ﻮﻟﻮ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺧﻠﻜﻮ ۴٠٪ﻰ ﻭﻱ ﺩﺍ ﭘﻪ ﺩﻯ ﻣﻌﻨﻰ ﭼﯥ ﺩ ﻫﺮ ﻭ ﺩﺭﯤ ﺳﻭ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺩﻭﻩ ﻮ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻩ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻧﻪ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻧﻴﻎ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ ﻭﻥ ﺩﻱ ﺍﻣﺎ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻞ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺕ ﻛﯥ ﺩ ﻭﻥ ﻳﻮﺍﺯﻧ ﻻﺭ ﻧﺪﻩ ،ﺍﻣﺎ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻛﯥ ﺩﺍﺳﯥ ﻻﺭﯤ ﭼﺎﺭﻯ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﯦﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﻛﻮﻱ. ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻻﺭﻭ ﭼﺎﺭﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﻭﻧﻜﻮﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺷﺘﻨﯥ ﻛﻮﻱ .ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩ ﭘﻨﻢ ﻓﺼﻞ ﺩ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰﻭﻧﻪ ﻮ ﺑﻴﻠﮕﻰ ﺭﺍﻭﻱ ﻟﻜﻪ. .١ﺧﭙﻞ ﺎﻥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛﻱ .٢ﺩ ﺑﻞ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻧﻪ ﻣﻼﺗ ﻭﻛﻯ. .٣ﺩ ﺧﭙﻞ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻣﻮﻗﻒ ﻧﻪ ﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻱ .۴ﺩ ﺟﻤﻌﻲ ﺭﺳﻨﻴﻮ ﻧﻪ ﺩ ﺧﭙﻞ ﭘﻴﻐﺎﻡ ﺩ ﺧﻴﺮﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭﻛﻱ. .۵ﺩﻳﻮﻱ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻳﻮﻱ ﻮﻟﻨﯥ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺎﻯ ﺷﻲ. .۶ﺧﭙﻞ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺍﻭ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻟﻮ ﺑﻮﯥ. .٧ﭘﻪ ﻏﻮﻧﻭ ﺍﻭ ﭘﻴﻮ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻱ. .٨ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻭﺭﻛﻮﻻﻯ ﺩ ﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻯ ﭼﻲ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ.. .٩ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﺩ ﻭﻭ ﻻﺭﻭﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﺧﻴﺴﺘﻞ .١٠ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﻫﻐﻪ ﯥ ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺮﻩ ﻣﻴﻨﻪ ﻟﺮﻱ ﻭﻫﻮﻱ. .١١ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻏﻮﺘﻨﻠﻴﻚ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻧﻮﻡ ﻭﻟﻴﻜ. .١٢ﺩﺧﭙﻠﻮ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﻳﻮ ﭼﺎ ﺳﺮﻩ ﻭ ﻏﻳﻯ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺧﺒﺮﻯ ﻭﻛﻱ. .١٣ﭘﻪ ﻮﻝ ﭘﻮﺘﻨﻮ ﺍﻭ ﺍﺭﺯﻭﻧﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ. .١۴ﺩ ﻭﺭﭙﺎﻮ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻭﻧﻮ ﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﺍﻭﺳﻲ .ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻭﺭﻨﯥ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻋﻤﻠﻰ ﻛﻱ ﺍﻭ ﭼﺎﺗﻪ ﻭﺧﺖ ﻣﻪ ﻭﺭﻛﻮﺉ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻧﻪ ﻧﺎﻭﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭﻛﻱ. ﭘﻪ ﺩﺭﯤ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﮔﺮﻭﭖ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻝ :ﺮﻭﭖ ﭘﻪ ﺩﺭﻳﯥ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﻟﻮ ﻭﻳﺸﻞ ﻛﻴﻱ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻟﻪ ﻏﻭ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﯥ ﻣﻮﺿﻊ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻯ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻳﺮﻯ ﻣﻬﻤﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﻳﺎ ﻣﻠﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻮ ﻪ ﻭﻛﻱ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺑﺮﺧﯥ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺩﺍ ﺭﺍﺯ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺣﻠﻮﻻﻯ ﺷﻲ .ﺩﺭﯤ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭘﻮﺗﻪ ﻟﻪ ١٠ﻧﻪ ﺗﺮ ١۵ﺩﻗﻴﻘﻮ ﻭﺧﺖ ﻭﺭﻛﻯ ﺩ ﻫﺮ ﺮﻭﭖ ﻏﻱ ﺩﻱ ﻮﻟﻮ ﺮﻭﭘﻮ ﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻭﻭﺍﻳﻲ ،ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺩﻭﻯ ﺩﺍ ﻭﺍﻧﺪﻳﺰ ﻭﻧﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻱ؟ ﺩ ﻳﻮ ﻪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ .ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﻳﻼﻯ ﺷﻲ )) ﻴﻨﻰ ﻛﻮﺭﻧ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﻛﻪ ﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻰ ﺳﭙﻴﻦ ﺳﺘﺮﯥ ﻛﻴﻱ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺗﻪ ﺷﺮﻡ ﻭﺭ ﺍﻭﻱ ،ﻛﻪ ﯥ ﺩ ﺩﺭﻧﺎﻭﯤ ﻭ ﺍﻭ ﻫﻮﻴﺎﺭﯤ ﺩﻱ ﻧﻮ ﻛﻮﺭﻧ ﺗﻪ ﺩ ﺷﺮﻡ ﺍﻭﻟﻮ ﺳﻮאﻝ ﻧﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻴﻱ ،ﻛﻪ ﯥ ﺗﻴﺎﺭﯤ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﺳﻮﻛﺎﻟ ﺍﻭ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﭘﻪ ﻪ ﺧﺒﺮﻯ ﻭﻛﻱ ﻧﻮﺑﻴﺎ ﺩ ﻏﺮﻭﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﺳﺘﻮﻧﺰﻳﯥ ﺣﻠﻮﻻﻯ ﺷﻲ.
111
ﺷﭙﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻭﻻ ﺷﻲ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﺷﭙﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﯤ ﻭﻻ ﺷﻲ .ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ. ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ. ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ :ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻤﺮﻳﻨﻮﻧﻪ ﻣﻮﺧﻪ :ﺩ ﻫﻐﻮ ﺳﺎﺩﻩ ﻻﺭﻭ ﻣﻮﻧﺪﻝ ﭼﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﺩ ﻧﺎﻭﻩ ﻛﻭﻧﻪ ﺩ ﻮ ﻛﻭ ﺧﻮﺍﺗﻪ ﺭﺍﻭﺮﻮﻯ ﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺑﺮﺧﯥ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮﺩ ﻻﺭﻭ ﻮﺩﻝ. ﺩ ﺍﻳﺘﺎ ﻭ ﻭﺧﺖ ﻟﻪ ٢ﺗﺮ ٣ﺳﺎﻋﺘﻮ ﭘﻮﺭﯤ. ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﺩ ۶ﻧﻪ ١۵ﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺁﺭﺍﻣﻪ ﺍﻭ ﺳﻮﻛﺎﻟﻪ ﺎﻯ ،ﻛﺘﺎﺑﭽﯥ ﺍﻭ ﻗﻠﻤﻮﻧﻪ. ﻻﺭﻮﻧﯥ: ﺩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﺭﺍ ﻧﻮﺯﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺮﺩ ﻭﻝ ﺳﺮﻩ ﻛﻴﻨﯥ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﺭﺗﻪ ﻫﺮ ﻛﻠﻰ ﻭﺍﻳﻲ ﺍﻭ ﺩﻏﻮﺪﯤ ﻣﻮﺧﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﻭﺭ ﭘﻪ ﻳﺎﺩﻭﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﺩﻏﻮ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮ ﻛﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺩ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻰ ﻻﺭﯤ ﻭﻟﻴﺪﯤ ،ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﯥ ﺗﻪ ﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎ ﻭﺭﻛﻮﻝ .ﺩ ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﻭﻧﻩ ،ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﺍﻭﺱ ﺩﺩﻯ ﻭﺧﺖ ﺭﺍ ﺭﺳﻴﺪﻟﻰ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﺳﻯ ﺍﻭ ﻰ ﺯﻳﺎﺭ ﻭﺑﺎﺳﻰ ﺗﺮ ﻮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺸﺮ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻳﻮﺍﻟﻪ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻱ .ﺍﻭ ﻫﻐﯥ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺷﺎﻥ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻭﻛﻱ .ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩ ﻳﻮﻩ ﻧﻮﻯ ﻛﻮﺭ ﺩ ﺑﻨﺴ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﻭﻱ ﻧﻮ ﺍﻭﺱ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻧﻮﻯ ﻛﻮﺭ ﺟﻮﻭﻝ ﭘﻴﻞ ﻛﻭ. ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻭﺎﻳﺴﺖ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮ ﻣﺦ ﺗﻼﻯ ﺷﻲ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻴﻲ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﯤ ﻭﻻ ﺷﻲ ﺩﺍ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺩ ٧۵ﻣﺦ ﻛﯥ ﺩﻱ ﺩﺍ ﻳﻮﻩ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﭘﺎﻟﻪ ﻴﻲ ﭼﯥ ﻧﻮﻯ ﻭﺩﮔﻨﻮ ﺗﻪ ﺩ ﻣﺎﻮﻡ ﺩ ﭘﺎﻟﻨﻰ ﺯﺩﻩ ﻛﻩ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺩﺍ ﺑﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻭﻱ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﯤ ﺍﺳﺎﻧﺘﻴﺎﻭﯤ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﺗﻮﻪ ﺧﻠﻜﻮﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻰ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺧﻮﯥ ﻭﺍﺩﻭﻧﻪ ﻛﻮﻱ .ﭘﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﻪ ﻭﻳﻨﯥ ﭼﯥ ﺩ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺩﺭﺍﻭﻭ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﺮﻩ ﻮﺍﻧﻪ ﻧﺪﻩ .ﻪ ﺍﻭ ﺳﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮﻩ ﻣﻠﮕﺮﻯ ﻭﻱ ﺍﻭ ﺩﻛﻮﺭﻧ ﭼﺎﺭﯤ ﭘﻪ ﮔﻩ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻮﺯﯤ. ﺩ ﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺳﻮﺍﻟﻮﻧﻪ .ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﺮ ﻣﺦ ﺗﻠﻼﻯ ﺷﯥ ﺩ ﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩ ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﺩ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﺍﻳﺎ ﺩﻭﻯ ﺩﻏﻪ ﻧﻈﺮﻯ ﭼﯥ ﺗﺼﻮﺭﻱ ﻛﯥ ﺩﻱ ﺧﻮﻮﻱ .ﺍﻭﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻫﻐﻪ ﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻮﻱ ﻛﻪ ﺧﻠﻚ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺷﻲ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻱ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮﻩ ﻣﻔﻜﺮﻭﻩ ﻭﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﻪ ﺷﻰ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﺩﻯ ﺗﻪ ﺑﺼﻴﺮﺕ ﻳﺎ ﻟﺮ ﻟﻴﺪ ﻭﺍﻳﻲ .ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﻟﺮ ﻟﻴﺪ ) ﺑﺼﻴﺮﺕ ( ﺍﻭ ﺯﻩ ﻭﺭﺗﻴﺎ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎ ﻟﺮﻱ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﻮﻣﻪ ﻣﻔﻜﻮﺭﻩ ﺍﻭ ﻟﻴﺮﻟﻴﺪ ﻟﺮﻱ. ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺩ ﻮﻟﻮ ﻧﻈﺮﻳﯥ ﭘﺮ ﺗﺨﺘﻪ ﻭﻟﻴﻜﻲ ﺗﺮ ﻮ ﻮﻝ ﻳﯥ ﻭﻭﻳﻨﯥ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭼﯥ ﻟﻮﺳﺖ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻﻯ ﻭﺍﻩ ﺗﺼﻮﻳﺮﻭﻧﻪ ﺭﺳﻢ ﻛﻱ. ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮ ﻏ ﻭﻟﻮﻟﻲ :ﺮﻧﻪ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻝ ﺩ ﻮﻟﻨﯥ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ. ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻠﻰ ﻛﻮﻝ ﺍﻭ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺗﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭﻛﻮﻝ ﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻭﻧﻪ ﻭﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻭﻱ ،ﻧﻮ ﺧﻠﻚ ﻭﺍﻳﻲ ﺩﺍ ﺯﻣﻮﻧﺩ ﺩﻭﺩ ﺍﻭ ﻛﻠﺘﻮﺭ ﻳﻮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩﻯ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭﺭ ﻧﻜﻭ ﺍﻭ ﺩ ﺍﻭﺩﻯ ﻣﻮﺩﻯ ﭘﺪ ﺭﺳﺎ ﻻﺭﻯ ﺩﻭﺩ ﻣﻼ ﻣﺘﻮﻱ .ﺍﻭ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻋﻘﻴﺪﻯ ﺩﻭﻯ ﺗﻪ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻪ ﻭﺭﻛﻮﻱ ﻫﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺍ ﺩﻧﺪﻩ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺍﻭﺳﻴﺪﻭﻧﻜﯥ ﺩ ﺷﻪ ﺳﻠﻮﻙ ﺍﻭﻛﻭ ﻟﻮﺭﻯ ﺗﻪ ﺭﺍ ﻭﺑﻮﻟﯥ. ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻳﻮﺍﺯﻧﯥ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻧﻪ ﺩﻯ ﭼﯥ ﺩﺍﺳﯥ ﺣﺎﻻﺕ ﻳﯥ ﺗﻴﺮ ﻛﻱ ﺩ ﻧ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺣﺎﻻﺕ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ. ﭘﻪ ﭼﻴﻦ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺩﻭﺩ ﻭﻭ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﭘﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﭘﻨﺪﺍ ﻴﻨﻰ ﺗﻟﯥ ﻜﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮﯤ ﺧﻮﺍ ﻭﯤ ﭘﯥ ﻲ ﻜﺎﺭﻳﺪﻯ ﺍﻭ ﻟﻪ ﺑﻠﻰ ﺧﻮﺍ ﺩﺯﻭﻡ ﺩ ﭘﺎﻡ ﺭﺍ ﺮﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﻢ ﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻭﻩ ،ﺩ ﺑﻨﺪﺍﮊﻭ ﺩ ﻴﻨﺖ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﭘﻮ ﺗﻪ ﺯﻳﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪ ﺍﻭ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﺑﻪ ﻮﻝ ﻋﻤﺮ ﭘﻪ ﺗ ﺍﻭ ﻗﺪﻡ ﻭﻫﻠﻮ ﻛﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰﯤ ﺩﺭﻟﻮﺩﻱ ﺍﻭ ﺩﺍ ﻳﻮﻧﺎﻭﻩ ﺩﻭﺩ ﻭﻩ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩١١ﻛﯥ ﺩ ﺳﻮﻧﻴﺎﺕ ﺳﻦ ﻟﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺩﻭﺩ ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻭﻟﻴﺪ ﺍﻭ ﻳﺮ ﺯﺭ ﺩ ﺳﻴﻨﮕﺎﺭ ﻟﻪ ﻛ ﻧﻪ ﻭﻭﺕ.
112
ﺷﭙﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻭﻻ ﺷﻲ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﺩ ﺳﺎﻳﻨﺴﻰ ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎﻭﺳﺮﻩ ﺳﺮﻩ ﺍﻭﺱ ﻫﻢ ﺳﺮﻳﺖ ﻳﺮ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﻭﮊﻧﻲ ﭼﯥ ﻜﻮﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﯥ ﻣﻴﻨﻪ ﻟﺮﻱ .ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻪ ﻭﺧﺖ ﻳﺮﻯ ﭘﻴﺴﯥ ﻭﻟﮕﻮﻱ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺳﺮﻳﺖ ﻜﻮﻧﻜﻲ ﻟﻪ ﻧﺎﻭﻩ ﻧﺎﺭﻭﻏﻴﻮ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﺷﻲ .ﺳﺮﻳﺖ ﻜﻮﻧﻜﻲ ﺩ ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻫﻢ ﺿﺮﺭ ﭘﻴﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﻭﻯ ﺗﻪ ﻧﺩﻯ ﻧﺎﺳﺖ ﻭﻱ ﭘﻪ ﺎﻧﻱ ﺗﻮﻪ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ .ﺳﺮﻳﺖ ﻜﻮﻝ ﻳﻮ ﻧﺎﻭﻩ ﺩﻭﺩ ﺩﯤ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺘﻮﻧﻪ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩﺩﻯ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﯤ ﻴﻨ ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻭﻟﻮﻱ .ﺩ ﺑﻴﻠﻰ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻣﺼﺮﻳﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﻯ ﭼﯥ ﻳﺮ ﺗﻤﺒﺎﻛﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻯ ﺧﻮ ﭘﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﺎﻳﻮ ﻛﯥ ﺳﺮﻳﺖ ﻜﻮﻟﻮ ﺑﺎﻧﺪﻯ ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻟﻴﺪﻟﻰ ﺍﻭ ﻫﻴﻮﻙ ﺳﺮﻳﺖ ﻧﺸﻲ ﻜﻮﻻﻯ ،ﭘﻪ ﺍﻛﺜﺮﻩ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﻭﺩﺍﻧﻴﻮ ﻛﯥ ﺩ ﺳﺮﻳﺖ ﻜﻮﻝ ﻣﻨﻊ ﺩﻱ .ﭘﻪ ﻳﺮﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺩ ١۶ﻛﻠﻨﯥ ﻋﻤﺮ ﭘﻮﺭﻯ ﺧﻠﻚ ﺣﺘﻰ ﺳﺮﻳﺖ ﺭﺍﻧﻴﻮﻟﻰ ﻫﻢ ﻧﻪ ﺷﯥ .ﺩﺍ ﺭﺍﺯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻳﺮ ﻮﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺳﺮﻳﺖ ﻜﻮﻧﻜﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﻴﺮ ﻛﯥ ﻳﺮ ﻛﻤﺖ ﻟﻴﺪﻝ ﻛﻴﻱ .ﭘﻪ ﻳﺮﻭ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﺩﻭﺩ ﺩﺍﺩﻯ ﭼﯥ ﺩ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺩ ﺷﺮﺍﺑﻮ ﭘﻪ ﻠﻮ ﻟﻤﺎﻧﻞ ﻛﻴﻱ ﻛﻪ ﺷﺮﺍﺏ ﭘﻪ ﻳﺮﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻭﻞ ﺷﻲ ﺩ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻧﺎﻭﻩ ﭘﺎ ﻳﻠﯥ ﻟﺮﻱ .ﻛﻪ ﻮﻙ ﺩ ﺷﺮﺍﺑﻮ ﻜﻠﻮ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮﻱ ﻛﻴﺪﺍﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺩ ﻧﺎﻭﻩ ﺗﺮﺍﻓﻴﻜﯥ ﭘﻴﻮ ﺳﺒﺐ ﺷﻲ .ﺷﻞ ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﺩﺍ ﺭﺍﺯ ﭘﻴﻰ ﭘﻪ ﺍﻧﻠﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺯﻩ ﺩﺭﺩﻭﻧﻜﯥ ﻭﻱ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﺏ ﻞ ﺍﻭ ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻣﻮﺮ ﭼﻼﻭﻩ ﺗﺮ ﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻴﺍﻧﻪ ﻭﻴﯥ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩ ﺷﺮﺍﺑﻮ ﻮ ﻧﻪ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮﻝ ﻏﻴﺮﻯ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻭﺮﻮﻝ ﭘﻮﻟﻴﺲ ﺩﺍ ﺣﻖ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﭼﻠﻮﻧﻜﻲ ﻫﺮ ﻭﺧﺖ ﻭﺩﺭﻭﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻭﻯ ﺑﺎﻧﺪﯤ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﺩ ﻛﭽﯥ ﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻟﻮ ﺍﺯﻣﻴﺖ ﻭﻛﻱ ﭘﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﻛﯥ ﺍﻋﻼﻧﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﺩ ﺷﺮﺍﺑﻮ ﻞ ﺍﻭ ﺑﻴﺎ ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮﻝ ﻳﻮﻧﺎﻭﻩ ﻛﺎﺭ ﺑﻮﻟﻲ ﺍﻭﺱ ﻣﺤﺎﻝ ﺣﺎﻻﺕ ﺑﺪﻝ ﺷﻮﻱ ﭘﻪ ﻣﺮﺍﺳﻤﻮ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻥ ﭼﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻣﻮﺮ ﭼﻠﻮﻱ ﺩ ﺍﻟﻜﻮﻟﻮ ﻠﻮ ﻧﻪ ﻩ ﻛﻮﻱ. ﺩﺍ ﺑﻴﻠﯥ ﻴﻲ ﭼﯥ ﺩﻭﺩﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺗﻞ ﭘﺎﺗﯥ ﻴﻨﺖ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭ ﺩﻱ .ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺧﻠﻚ ﻫﻢ ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻼﻯ ﺷﻲ ﻰ ﺩ ﻫﺮﻯ ﻛﻮﺭﻧ ﭘﻪ ﺯﻩ ﻛﯥ ﺎﻯ ﻟﺮﻱ ﺍﻭﺩ ﺩﺍ ﺭﺍﺯ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ .ﯥ ﺩ ﻣﻼ ﺩ ﺗﻴﺮ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﻭﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﭘﻠﻲ ﻛﻴﺪﻭ ﻛﯥ ﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ .ﯥ ﺩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻭ ﺻﻠﺤﻪ ﺍﻳﺰﻩ ﺩﻳﺎﻟﻮ ﻭﺗﻴﺎ ﻟﺮﻱ .ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﻲ ﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻨﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﭘﻴﻞ ﺷﻮﻱ ﺩﻩ. ﺩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻭﻛﺉ :ﺯﻣﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻪ ﺩﻩ. ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺑﻴﻠﻰ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﺩﺍ ﺭﺍ ﭘﻪ ﻮﺗﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﺣﺎﻻﺕ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻭ ﻭﻱ ﻰ ﺩﻫﺮﻯ ﻛﻮﺭﻧ ﺳﺘﻨﯥ ﺩﻱ ﻧﻮﻣﻮﻧ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻮ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻭ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻫﻐﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﺍﻭﺱ ﺩﺩﯤ ﻭﺧﺖ ﺭﺍ ﺭﺳﻴﺪﻟﻰ ﭼﯥ ﻣﻮﻧ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻭ ﭼﯥ ﺩﺍ ﻛﺎﺭ ﻨﮕﻪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻮ ﻫﻐﻪ ﺩ ﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﭘﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﻳﻮ ﺷﯥ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ ﻏ ﻳﺎ ﻭﻭﻛﯥ ﻛﻮﻡ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺩ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﺍﻳﻲ ﭘﻪ ﺩﻯ ﺧﻮﻧﻪ ﻛﯥ ﻫﺮ ﻳﻮ ﺩ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﺩﻯ ﻧﻮ ﻫﺮﻩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮ ﻪ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﺩﻭﻯ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻮﺍﺏ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﺍﻭﺱ ﺯﻩ ﻫﻴ ﻧﻪ ﺷﻢ ﻭﻳﻼﻯ ﺍﻣﺎ ﻫﺮﻩ ﻳﻮﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻯ ﺧﺒﺮﻯ ﻭﻛﻱ.
ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﺪﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮﺗﻪ ﺩﻛﺘﺎﺏ ﻧﻪ ﺩ ﺑﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﻭﺭﻛﻮﻟﻮﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ ﺍﻭﻳﺎ ﺩﻱ ﺩﻻﻧﺪﻱ ﻟﻴﺴﺖ ﻧﻪ ﺘﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ: -١ﺩﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﻟﺮﻟﻴﺪﻭ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﻫﻪ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﻋﻤﻠﻲ ﻳﻲ ﻛﻱ . -٢ﺩﻧﻮﺭﻭ ﻮﻟﻨﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻭﻛﻱ ﺍﻭﻭﻛﻮﺭﻱ ﭼﻲ ﺩﻭﻱ ﻪ ﻭﻝ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ . -٣ﺩﻫﻐﻮﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻮ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﻮﺎﻱ ﺷﻰ ﭼﻲ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻣﻔﻜﻮﺭﻱ ﻭﻟﺮﻱ . -۴ﺩﻧﻮﺭﻭﺳﺮﻩ ﺧﭙﻞ ﻟﻴﺮﻟﻴﺪﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻭﻛﻱ ﺍﻭﻧﻮﺭﻭﺗﻪ ﻳﻮﻩ ﻪ ﺑﻴﻠﻜﻪ ﺷﻰ . -۵ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻭ ﺧﭙﻠﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺖ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻱ ،ﺍﻭ ﻫﻪ ﻭﻛﻱ ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﻳﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻱ . -۶ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﺧﻘﻮﻕ ﻭﭘﻴﮋﻧﻲ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻭﺩﺭﻳ ﻱ ﭼﯥ ﺗﻴﺮﻯ ﺗﺮﻱ ﻛﻮﯤ . -٧ﺧﭙﻠﻰ ﻛﻮﺭﻧ ﺗﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻱ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻟﻪ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺍﺧﻠﻲ . -٨ﭘﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻓﻌﺎ ﻟﻴﺘﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﭼﻲ ﺩﻮﻟﻨﻲ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﺳﺮﻩ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻱ . -٩ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﺎﺭﻭﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺍﻭ ﺧﻠﻚ ﻭﻫﻮﻱ ﭼﻲ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻟﺮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻩ ﻣﻮﺍﻓﻘﻪ ﻭﻛﻱ . -١٠ﺟﺮ ﺋﺖ ﻭﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺯﻩ ﻭﺭﺍﻭﺳﻲ ﺍﻭ ﺑﺎﻭﺭﻭﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻲ .
113
ﺷﭙﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻭﻻ ﺷﻲ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺪﻭﻥ ﻛﻮﻧﻜﯧﺘﻪ ﺩﻣﺒﺂﺭﻛ ﭘﻪ ﻭﻳﻠﻮ ﺩﻏﻪ ﻏﻮﻧﻩ ﭘﺎﻱ ﺗﻪ ﺭﺳﻮﻱ ،ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﺩﻮﺍﻭ ﻏﻮﺭﻩ ﺍﻓﻜﺎﺭﻭ ﺩﻟﺮﻭﻧﻪ ﻣﻨﻨﻪ ﻛﻮﻱ .ﺍﻭ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻭﺧﺖ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﻏﻮﺭﻩ ﺍﻓﻜﺎﺭﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﻱ .ﻫﻐﻪ ﺩﻳﻮﯤ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻲ ﻧﻪ ﻏﻮﺘﻨﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺩﺧﭙﻠﻲ ﻋﻘﻴﺪﻱ ﺍﻭ ﻧﻈﺮﯤ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭﻭﻛﻱ . ﻳﻮﻩ ﺳﻨﺪﺭﻩ ﻭﺍﻭﺭﻭ ﻱ :ﻳﻮ ﻣﻮﻲ ﺍﻭ ﺭﻭﺎﻧﻪ ﻏ ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﻲ ﻧﻴﻎ ﻭﺩﺭﻳﻱ ﺧﭙﻞ ﻻﺱ ﭘﻮ ،ﺍﻭ ﺳﺮﺗﻪ ﻣﻨﻈﻢ ﺣﺮﻛﺘﻮﻧﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﺗﺮﻮ ﺳﺘﻳﺎﻳﻲ ﻟﺮﻱ ﺍﻭﺑﺪﻥ ﻳﻲ ﺮﻡ ﺍﻭ ﻧﺮﻡ ﺷﻲ .ﺍﻭﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﻭﻧﻜﻮﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺳﻨﺪﺭﺭﻩ ﻭﻭﺍﻳﻲ . ﺍﻭﻮﻝ ﻭﻥ ﻛﻮﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻏ ﻳﻮ ﻩ ﺳﻨﺪﺭﻩ ﭼﻲ ﺩﺩﻭﻱ ﺧﻮﻪ ﻭﻱ ﻭﺍﻳﻲ .ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﭗ ﺷﯥ ﺯﻩ ﭘﻪ ﻟﻔﻈﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴﻡ ﺍﻭ ﺩﺍﻪ ﺳﻨﺪﺭﻩ ﻧﺪﻩ ))ﺍﻭﻫﻐﻪ ﺩﻭﻛﻮﻧﻜﻮ ﻭ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﻲ ﺩﺍﺳﻲ ﻳﻮﻩ ﺳﻨﺪﺭﻩ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﻮﻝ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪﻱ ﭘﻮﻫﻴﻱ ﺍﻭ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﺭﺍﻲ ﭼﻲ ﻮﻝ ﭘﻪ ﻩ ﺩﺍﺳﻨﺪﺭﻩ ﻭﻭﺍﻳﻮ (( ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﭘﻮﻴﺘﻼﻯ ﺷﻲ )) .ﺗﺎﺳﻲ ﻭﻟﻲ ﻓﻜﺮﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﻮ ﺗﻪ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﻩ ﭼﻲ ﻳﻮ ﻣﻮ ﻲ ﺍﻭ ﻜﺎﺭﻩ ﻏ ﻭﻟﺮﻱ ؟ (( ﺍﻭ ﺍﻳﺎ ﺗﺎﺳﻮ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺩﻮﻟﻨﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺩﺍﺍﺳﺎﻧﻪ ﻭﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻳﻮ ﻣﻮﻲ ﺍﻭ ﺭﻭﺎﻧﻪ ﻏﺳﺘﺮﯥ ﭘﻲ ﻛﻱ؟ ﻭﻗﻔﻪ ﺩ ﺳﺘﻳﺎ ﻟﺮﻱ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮﻏ ﻭﻟﻮﻟﻲ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻼ ﻱ ﺷﻰ :ﺩﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻜﺎﻧﻰ . ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﯥ ﭘﻪ ﻣﺮﻛﻮ ﻛﯥ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﻲ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ .ﻮﻭﻧﻪ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺩﺑﺸﺮﺣﻘﻮﻕ ﺍﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺩﺩﻭﻱ ﺩﮊﻭﻧﺪ ﺩﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﺩﯤ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ ﺧﻠﻚ ﺩﭼﺎﭘﻴرﻳﺎﻝ ﻣﻮﺿﻮ ﻉ ﻫﻢ ﻭﺭﺑﺎﻧﺪﻯ ﺯﻳﺎﺗﻮﻱ .ﺍﻣﺎﺩﻮ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻮﺍﺯﻱ ﺩﺍﻧﺪﻳﻨﻲ ﻭﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﻩ ﺩﺍﭘﻪ ﺩﻱ ﻣﻌﻨﻲ ﭼﻲ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻮﻟﻲ ﯥ ﻭﺭﺗﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺷﻴﻨﯥ ﻏﻮﺍﻱ .
114
ﺷﭙﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻭﻻ ﺷﻲ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﻣﻬﻢ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺩﻟﺘﻪ ﻳﻮ ﻮﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﺩﻱ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻏﻮﻧﻩ ﻛﻲ ﺩﺎ ﻧﻱ ﻳﺎﺩﻭﻧﻲ ﻭﺩﻱ. ﭘﻪ ﻭﺍﻩ ﻋﻤﺮﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻝ ﻣﻴﻨﺪﻭﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺯﻭﺭﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﺍﻛﺜﺮ ﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺩﺩﻱ ﺎﻧﻭ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻮﻝ ﺮﺍﻥ ﻭﻱ .ﺩﺍﺩﻭﺩﻳﺰ ﻯ ﺍﻭ ﻣﺤﺮﻣﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺩﻭﺩﻳﺰ ﻭﻝ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻣﻮﺭﺩﻛﯥ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻮﻝ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻭﻱ .ﻫﺮ ﻛﻠﺘﻮﺭ ﺩﺍﺳﻲ ﺩﻭﺩﻭﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﭘﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﻏﻮﺍﻭ ﺩﺍﺳﯥ ﺩﻭﺩﻭ ﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻠﺪ ﻟﻮ ﻥ ﻭﺭﻛﻭ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﻜﺎﺭﻩ ﻭﻝ ﻭﻏﻳﻭ ﻣﻮﻧ ﺩﺍﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﻝ ﺧﻠﻜﻮﺗﻪ ﺭﺳﻮ . • • •
ﺩﻣﻮﺿﻮﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻭﺧﺒﺮﻱ ﺳﺮﭼﻴﻨﻮ ﻛﯥ ﻭﻟﻴﻜﻲ ﺩﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﺭﺍﻳﻮ ﺍﻭ ﺗﻠﻮ ﻳﺰﻭﻥ ﻛﯥ ﭘﺮﻭﺍﻣﻮ ﻥ ﺟﻮﻛﻱ . ﭘﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻏﻮﻧﻭ ﻛﻲ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍﺑﺮﺳﻴﺮﻩ ﻛﻱ
• ﺩﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻏﺰﻟﻲ ﺭﺍﻣﻲ ﺍﻭ ﺍﻧﻮﺭﻭﻧﻪ ﻭﻟﻴﻜﯥ . • ﺩﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﻻﻭ ﺿﺤﺎﺣﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺎﻧﻱ ﻏﻮﻧﻱ ﺟﻮﯤ ﻛﻱ . ﺩﺩﻱ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻮﻝ ﻣﺬﻫﺐ ﺗﻪ ﻣﺦ ﺍﻭﻝ ﻳﻮﻩ ﺑﻠﻪ ﻏﻮﺭﻩ ﻻﺭﻩ ﺩﻩ .ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺩﻱ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﻭﺿﺎﺣﺖ ﺳﺮﻩ ﺧﺒﺮﯤ ﻛﻮﻱ .ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ﻳﻮﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﺩﻋﺪﺍﻟﺖ ،ﺻﻠﺤﻲ ،ﻭﺭﻭﺭﻭﻟ ﺍﻭﻣﺮﺳﺘﻲ ﻧﻪ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻮﻱ . ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺎﻙ ﻗﺮﺍﻥ ﻛﯥ ﻻﺭ ﻮﻭﻧﻲ ﺷﻮﯤ .ﺍﻭ ﭘﻪ ﻗﺮﺍﻥ ﭘﺎﻙ ﻛﯥ ﺩﺍﺳﻲ ﺳﻮﺭﯤ ﺍﻭ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﺩﻭﻱ ﺗﻪ ﺩﻭﺭﻭﺭﻭﻟ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻱ ﺍﻣﺮﻛﻮﻱ .
115
ﺷﭙﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻭﻻ ﺷﻲ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ ﻩ ﺩﺭﻱ ﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭖ ﻛﯥ ﻛﺎﺭﻭﻛﻱ :ﻭﭖ ﭘﻪ ﺩﺭﻛﺴﻴﺰﻩ ﻟﻮ ﻭﻭﻳﺸﻲ ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﺍﻳﻲ )) .ﺍﻭﺱ ﺩﺩﻱ ﻭﺧﺖ ﺭﺍﺭﺳﻴﺪﻟﻲ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻮﻟﻮ ﻣﻬﺎﺭﺗﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﺩﻋﻤﻞ ﺟﺎﻣﻲ ﻭﺭﻭﺍﻏﻮﻧﺪﻭ ﭼﻲ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻣﻮ ﺩﻱ (( ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻫﺮ ﺩﺭﯤ ﻛﺴﻴﺰ ﺮﻭﭖ ﺗﻪ ﻻﻧﺪﻱ ﺩﻧﺪﻱ ﻟﻮﻟﻲ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﻛﻪ ﺩﻳﻮﻩ ﺮﻭﭖ ﻧﻪ ﺯﻳﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﻳﻮ ﻩ ﺩﻧﺪﻩ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻲ . ﻫﺮ ﺩﺭﻱ ﻛﺴﻴﺰ ﺮﻭﭖ ﺑﺂﻳﺪ ﻟﻪ ١۵ﻧﻪ ﺗﺮ ٢٠ﺩﻗﻴﻘﻮ ﭘﻮﺭﻱ ﭘﻪ ﺩﻧﺪﻩ ﻛﺎﺭ ﻭﻛﻱ ،ﺩﺩﺩﻧﺪﻱ ﭘﻪ ﭘﺎﻱ ﻛﯥ ﻫﺮ ﺩﺭﻛﺴﻴﺰﻩ ﺮﻭﭖ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﺪﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﭘﻪ ﻣﺦ ﻛﯥ ﺩﺭﻳ ﻱ ﺍﻭﻧﻮﺭﻭﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺎﺭ ﻭﺭﻴﻲ ﺩﺍﺑﺎﻳﺪ ۵ﺩﻗﻴﻘﻲ ﻭﺧﺖ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﺩﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ ﻻﻧﺪﻱ ﺩﻧﺪﻩ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻳﺎ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻳﻮﻩ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻯ .ﺩﺩﻭﻭﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺗﺮﻣﻨ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺗﺎﻭﺗﺮﻳﺨﻮﺍﻟﻲ ﻛﯥ ﺩﻳﻮﻱ ﻛﻮﺭﻧ ﺗﺮﻩ ﻭﻭﮊﻝ ﺷﻮ .ﺩﺷﺨﻯ ﺩﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﺮﻳﻩ ﻭﺷﻮﻩ ﭼﻲ ﺩﻳﻮﯤ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﻟﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺑﻠﻲ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﻟﻪ ﺯﻭﻱ ﺳﺮﻩ ﻭﺍﺩﻩ ﻭﻛﻱ :ﺍﺳﻼﻡ ﻭﺍﻳﻲ ﻫﻴﻮﻙ ﺩﺑﻞ ﭼﺎ ﺩﻨﺎﻩ ﭘﻪ ﺑﺪﻝ ﻛ ﻧﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻛﻴ ﻯ . ))ﻫﻴﻮﻙ ﺩﺑﻞ ﭼﺎﭘﻪ ﻨﺎﻩ ﻧﻪ ﻧﻴﻮﻝ ﻛﻴﻱ (( )ﺳﻮﺭﻩ ( ۶-١۶۴ﺩﻧﺪﻩ ،ﻳﻮﻧﻨﺪﺍﺭﻩ ﺟﻮﻩ ﻛﻱ ) ٣ﺩﻗﻴﻘﻮ( ﺍﻭ ﻭﻴﺎﺳﺖ ﭼﯥ ﻲ ﺩﺩﻱ ﻏﻴﺮﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺟﺒﺮﻭﺍﺩﻩ ﻧﻪ ﻨﻪ ﺧﻼﺻﻮﻥ ﻣﻮﻧﺪﻟﻲ ﺷﻰ . ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮﺳﺮﻩ ﻛﺉ. ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻳﻮ ﻪ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻡ ﻭﺍﺩﻩ ﺩﻱ؟ ﺗﺎﺳﻰ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻟﺮﺉ .ﺍﻭ ﻳﺎ ﻣﻮ ﺩ ﻣﺠﻠﻲ ﻟﻮﺳﺘﻠﻮ ﺍﻭ ﺗﻠﻮﻳﺰﻭﻥ ﺩ ﻟﻴﺪﻭﻧﻪ ﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ؟ ﺩ ﺧﭙﻞ ﻪ ﻭﺍﺩﻩ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﺉ ﭼﯥ ﻮﻝ ﮊﻭﻧﺪ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﻭﺍﻭﺳﺊ. ﺍﻭ ﻓﻜﺮ ﻭﻛﺉ ﭼﯥ ﻮﻙ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﺩ ﻭﺍﺩﻩ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻮﻙ ﺋﻲ ﻟﺖ ﭘﻪ ﻏﺎﻩ ﺍﺧﻠﻲ؟ ﺩﻧﺪﻩ :ﺳﺘﺎﺳﻲ ﭘﻪ ﺍﻧﺪ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻪ ﺍﻭ ﭘﻮﺭﻩ ﻭﺍﺩﻩ ﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﻭﻝ ﻭﻱ؟ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ١٩١ﻫﯧﻮﺍﺩﻭﻭ ﭼﯥ ﺩ ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﺩ ﺯﺭﻳﺰﯤ ﺩ ﺍﻫﺪﺍﻓﻮ ﺗﻭﻥ ﺋﻲ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛ .ﻳﻮ ﻩ ﻟﻪ ﺩﻏﻮ ﻫﺪﻓﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﺩ ١٩٩۵ﺍﻭ ٢٠١۵ﻛﻠﻮ ﺗﺮ ﻣﻨ ﺩ ﻣﻴﻨﺪﻭ ﺩ ﻣﻧﯥ ﻛﭽﯥ ﺩﺭﯤ ﺭﺑﻌﻪ ﺭﺍ ﻴﻮﻝ ﺩﻱ.ﺩﻧﺪﻩ :ﻛﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﻳﻮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﻮﻱ ﻭﻟﺴﻮאﻝ ﺍﻭﺳﻲ ﺗﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺩ ﻣﻴﻨﺪﻭ ﺩ ﻣﻳﻨﻲ ﺩ ﻛﻤﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻪ ﻭﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻭﻛﺉ. ﺩﻏﻪ ﭘﻼﻥ ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺳﺮﻩ ﻛﺉ. ﻮ ﺩ ﭘﻴﻳﻮ ﺭﺍ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺧﻮﺍ ﺩ ﺍﺯﺍﺩﻱ ﺳﻨﺪﺭﻱ ﻭﻳﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺍﻟﻔﺎﺭﺳﻲ ﺩﻏﻪ ﺳﻨﺪﺭﻱ ﺩ ﻣﺮﺍﻛﻮ ﺩ ﺣﺮﻡ ﺳﺮﺍﻯ ﻧﻪ ﺭﺍ ﻮﻟﻲ ﻛﻱ . ﻣﺎﺭﻛﻮ ﭘﻪ ﻗﻄﺒﻲ ﺍﻓﺮﻳﻘﺎ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﻱ .ﻳﻮﻩ ﺳﻨﺪﺭﻩ ﺩﺍﺳﯥ ﺩﻩ: ﺍﻯ ﻣﺮﻏ!ﺍﻱ ﻣﺮﻏ ﺩ ﺳﺎﺗﻠﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻲ ﺩ ﻭﺭﻳﻤﻮ ﻗﻔﺲ ﺟﻮ ﻛﻩ ﺍﻭ ﻫﻴ ﻛﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻪ ﻛﻮﻩ ﭼﯥ ﻭﺑﻪ ﺍﻟﻮﺯﻱ ﻳﻮ ﻪ ﻣﻮﺩﻩ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺭﺍ ﻣﻪ ﺷﯥ. ﻟﻪ ﺩﻱ ﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴﻱ ﭼﯥ ﻮ ﺩ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻣﻮﻗﻊ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻛﺎﻭ ﭼﯥ ﺩ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﻪ ﻭﻭﺯﯤ ﺍﻭ ﻫﻴﻜﻠﻪ ﺭﺍﻣﻲ ﻧﻪ ﻭﻱ ﻳﻮﻩ ﺳﻨﺪﺭﻩ ﺟﻮﻩ ﻛﻱ ﺗﺮ ﻮ ﻣﻴﻨﺪﻱ ﻳﻲ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻭﻭﺍﺋﻲ ﻛﻮﺭﻧﻰ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻮﺍﻟﻲ ﻧﺎﻭﻩ ﻛﺎﺭ ﺩﻩ ،ﺳﻨﺪﺭﻩ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﻭﺍﻭﺭﻭﺉ. ﻳﻮ ﻭﺧﺖ ﻣﻮﺭ ﺧﭙﻞ ﺯﻭﻱ ﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ! )) ﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻧﻜﻲ ﻪ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﭘﻼﺭ ﭘﻪ ﺷﺎﻥ ﺩ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﺩﻧﺪﻩ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻧﻪ ﻛﺉ ،ﻫﻐﯥ ﻏﻮﺘﻞ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺯﻭﻱ ﺗﻪ ﻭﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﻟﻮﻱ ﺯﺩﻩ ﻛﻱ ﻭﻛﻱ ﻣﺮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺩ ﻫﻐﯥ ﻣﻴﻩ ﺩﺍ ﻭﺍﻭﺭﻳﺪﻩ ﻧﻮ ﻳﺮ ﭘﻪ ﻏﻀﺐ ﺷﻮ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﻳﻲ ﭘﺮ ﻣﺦ ﭘﻪ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﺯﻭﺭ ﻭﻭﻫﻠﻪ ﭼﯥ ﮊﺍﻣﻪ ﺋﻲ ﻭﺭ ﻣﺎﺗﻪ ﻛﻩ ﺧﻮ ﻟﻪ ﻧﻴﻜﻤﺮﻏﻪ ﺍﻛﺮ ﺩ ﻫﻐﯥ ﮊﺍﻣﻪ ﺑﻴﺮ ﺗﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻛﻩ. ﻳﻮ ﻫﻮﺷﻴﺎﺭ ﺳﻱ ﺩ ﻛﻮﺭ ﻟﻪ ﻣﻮﺭ ﺳﺮﻩ ﺗﺮ ﻮﻟﻮ ﻏﻭ ﻳﺮﻩ ﻣﻴﻨﻪ ﻟﺮﻱ ﺍﻭ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﻳﻲ ﻛﻮﻱ. ﺩﻧﺪﻩ :ﻓﺮﺽ ﻛﺉ ﭼﯥ ﺩﻏﻪ ﺳﻱ ﺍﻭ ﻣﻴﻩ ﺳﺘﺎﺳﻲ ﻭﺭﺍﺭﻩ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺗﺎﺳﻮ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺗﺮﻭﺭ ﻳﺎﺳﺖ. ﺗﺎﺳﻮ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﻨﻪ ﭘﻮﻩ ﻛﺉ ﺗﺮ ﻮ ﺍ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﺉ ﭼﯥ ﻮ ﺑﻴﺎ ﺩ ﺩﺍﺳﯥ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﺍﻧﻪ ﺧﻠﻲ ﻧﻮﺭﻭ ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺮ ﻭﻭﺍﺋﻲ.
116
ﺷﭙﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ ﭼﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ ﻭﺍﻧﺪﻱ ﻭﻻ ﺷﻲ ﺩ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﻧﯥ
ﺩ ﻳﻮ ﻪ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ. ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﻳﻼﺷﻲ : ﭘﻪ ﻟ ﻋﻤﺮ ﻭﺍﺩﻩ ﻛﻮﻟﻮ ،ﺩﻣﻮﺭ ﺍﻭ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﺍﺳﺎﻧﺘﻴﺎﻭ ﻧﺸﺘﻮﺍﻟﻲ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻧﯥ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻱ ﻭﺭﻛﻝ ﺷﻲ .ﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩ ﻳﻮ ﻛﻮﺭﻧﻲ ﺩﻭﺩ ﺭﺍﻣﻨ ﺗﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮﻩ ﭼﯥ ﺑﻨﺴ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺣﻖ ﺍﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻭﻻ ﻭ ىﻮﻧﻪ ﺷﺮﻣﻴﻱ ﺍﻭ ﻫﻪ ﺩﻱ ﻭﻛﻱ ﭼﯥ ﻟﻮﻣﻱ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﻮﺭﻧ ﻛﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻱ .ﻳﺮﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﺩﻱ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻗﺪﻣﻮﻧﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻱ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﺮ ﻣﺦ ﺗﻼﻯ ﺷﻲ.
117
ﺍﻭﻭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﺍﻭﻭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺯﻣﺎ ﺩ ﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ. ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ :ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺍﻭ ﺑﺤﺜﻮﻧﻪ. ﻫﺪﻑ :ﻮ ﺗﻪ ﺟﺮﺋﺖ ﻭﺭﻛﻱ ﭼﯥ ﺩ ﮊﻭﻧﺪ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻬﻴﺮ ﻛﯥ ﺩ ﻭﻥ ﺗﺮ ﻣﻨ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﺍﻭ ﻭﻣﻮﻣﻲ. ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﻭﺧﺖ :ﻟ ﺗﺮ ﻟﻩ ١ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺮ ﺗﺮ ﻳﺮﻩ ٢ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺩ ﺍﺗﻴﺎ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ :ﻪ ﺍﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺎﻯ ﻟﻪ ۶ﺗﺮ ١۵ﻮ ﻟﭙﺎ ﺭ ﻩ ﺍﻭ ﻳﻮ ﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻭ ﺎﻙ ﺩ ﺩﻣﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ . ﻻﺭ ﻮﻭﻧﻪ : ﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﺩ ﺍﺧﻠﻴﻱ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺮ ﻭﻝ ﺳﺮﻩ ﻛﺸﻴﻨﻲ ﺩ ﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﺭﺗﻪ ﻫﺮ ﻛﻠﻲ ﻭﺍﻳﻲ ﺍﻭ ﺩ ﻏﻮﻧﻱ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻭ ﻣﻘﺼﺪ ﻭﺭﺗﻪ ﺑﻴﺎﻧﻮﻱ ﺩﺍ ﺩ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻭﺭﻭﺳﺘﻰ ﻏﻮﻧﻩ ﺩﻩ. ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮ ﻏ ﻭﻟﻮﻟﯥ :ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﺩ ﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ. ﭘﻪ ﻻﻧﺪﻱ ﺩﻭ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛﻲ ﺩ ﻮﻛﻧﻼﺭﻩ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﻭﻮﺭﻱ . .1ﺩ ﺍﻭﺑﻮ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﺍﻭ ﻛﺎﻟﻮ ﭘﺮﻳﻤﻴﻨﻠﻮ ﻧﻪ ﻏﻴﺮ ﻮﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻫﻠﻜﺎﻥ ﺍﻭﺳﻱ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﺑﻠﻲ ﺧﻮﺍ ﻧﻪ ﻲ ﺩ ﻛﻮﺭ ﭘﻪ ﺩﻧﻨﻪ ﻛﺎﺭﻭ ﻛﻲ ﻟﻜﻪ ﺩ ﻛﻮﺭ ﺩ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﺍﻭ ﺭﻏﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﻮﺧﺘﻲ ﺩﻱ .ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﻛﻮﺭﻭ ﻛﻲ ﻲ ﺩ ﻛﺎﺭ ﺍﻭﺩﻩ ﻭﺭ ﻟﺮﻱ ﭼﻲ ﺩﺳﻬﺎﺭ ﺩ ﭘﻨﻮ ﺑﺠﻮﻧﻪ ﭘﻴﻞ ﺍﻭ ﺩ ﻣﺎﺎﻡ ﺗﺮ ﻧﻬﻮ ﺑﺠﻮ ﭘﻮﺭﻱ ﺩﻭﺍﻡ ﻛﻮﻱ .ﻲ ﺩ ﻟﻤﺮ ﺭﺍﺧﺘﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﻢ ﺧﭙﻠﻮ ﺍﻭﻻﺩﻭﻧﻮ ﺗﻪ ﺩ ﺳﺒﺎﻧﺎﺭﻱ ﭘﻪ ﺗﻴﺎﺭﻭﻟﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﻭﺭ ﭘﻴﻠﻮﻱ .ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺎﺭﻭﻳﻮ ﺗﻪ ﺍﺯﻭﻍ ﺑﺮﺍﺑﺮﻭﻱ ،ﻧﺩﻱ ﺩﻭﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻧﻴﺴﻲ ﺗﺮ ﻮ ﺍﻭﻩ ﻻﻧﺪﻩ ﻛﻱ ﺍﻭ ﻭ ﭘﺨﻪ ﻛﻱ .ﻭﺍﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﻳﻤﻴﻨﻲ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩ ﻣﺎﺎﻡ ﻭ ﻟﻪ ﺗﻴﺎﺭﻭﻟﻮ ﺍﻭ ﻟﻮﻮ ﻣﻴﻨﻠﻮ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻻﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻌﻮ ﭘﻴﻞ ﻛﻮﻱ .ﻮﺍﻧﻲ ﻲ ﭘﻪ ﻛﻮﺭﻭ ﻛﻲ ﻻ ﻳﺮ ﺮﺍﻥ ﺍﻭ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻱ .ﺣﻮﻳﻠﻲ ﭘﺎﻛﻮﻱ ﺍﻭﻫﻐﻪ ﺧﻮﺷﺎﻳﻲ ﭼﻲ ﻟﻤﺮ ﺗﻪ ﻳﻲ ﻭﭺ ﻛﻱ ﺭﺍﻮﻟﻮﻱ ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺳﻮﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻲ ﻭﻛﺎﺭﻭﻱ ﻛﻪ ﻟﻮﻱ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻭﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﻧﻮ ﻲ ﺩ ﺍﻭﺑﻮ ﺭﺍﻭﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻫﻢ ﻲ ﭘﻪ ﻭﻭ ﺍﻭ ﺗﻨﻮ ﻻﺭﻭ ﻲ ﺗﺮﻮ ،ﺧﻠﻚ ﻳﻲ ﻭﻧﻪ ﻭﻳﻨﻲ ﺳﻱ ﺍﻭ ﻮﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻣﻦ ﻭﻱ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ِﻲ ﺩ ﻛﻮﺭ ﻧﻪ ﺩ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻭﻲ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺍﻭﺑﻪ ﺭﺍﻭﻱ ﻣﺨﻮﻧﻪ ﻳﻲ ﭘ ﻭﻱ .ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻛﻮﺭ ﺗﻪ ﻣﻴﻠﻤﺎﻧﻪ ﺭﺍﺷﻲ ﻫﻐﻪ ﻲ ﭼﻲ ﺩ ﻟﻮﻳﺖ ﻋﻤﺮ ﺗﻪ ﺭﺳﻴﺪﻟﻲ ﻭﻱ ﺧﭙﻞ ﺎﻧﻮﻧﻪ ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﺩ ﻟﻴﺪﻭ ﻧﻪ ﭘﻮﻱ .ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﻲ ﻣﺠﺒﻮﺭﻩ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺻﺤﻲ ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﺗﻪ ﻭﻻﻳﺸﻲ ﻣﻴﻩ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩ ﻛﻮﺭ ﺑﻞ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩ ﻫﻐﻮﻱ ﺳﺮﻩ ﻣﻠﺮﺗﻴﺎ ﻛﻮﻱ. .٢ﺩ ١٩٨٠ﺍﻭ ١٩٩٠ﻛﻠﻮ ﺗﺮ ﻣﻨ ﻮ ﭘﻪ ﺭﺳﻤﻲ ﺳﻴﺎﻳﺖ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﭘﻮﺳﺘﻮ ﻛﻲ ﺩﻧﺪﻱ ﺗﺮﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻲ .ﻛﻪ ﻪ ﻫﻢ ﻭﺯﻳﺮﺍﻧﻲ ﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩﻱ ﻧﻪ ﻭﻱ ﭘﻪ ﻛﺎﻝ ١٩٨٩ﭘﻨﻪ ﻲ ﺩ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻏﻱ ﻭﻱ .ﺍﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺭﻭﻏﺘﻮﻥ ﻛﻲ ﺩ ﺟﺮﺍﺣﻲ ﺳﺮﻭﻳﺲ ﻣﺸﺮﻩ ﻪ ﻭﻩ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻭﺧﺖ ﻛﻲ ﻮ ﭘﻪ ﺍﻟﻮﺗﻜﻮ ﻛﻲ ﺩ ﻣﻴﻠﻤﻪ ﭘﺎﻟﻮ ،ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻴﺴﺘﺎﻧﻮ ،ﺩ ﺭﺍﻳﻮ ﺗﻠﻮﻳﻮﺯﻳﻮﻥ ﻧﻄﺎﻗﺎﻧﻮ ،ﻓﻠﻢ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮﻧﻜﻮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﭼﺎﭖ ﺧﺎﻧﻮ ﻛﻲ ﺩﻧﺪﻱ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﻛﻮﻟﻲ . ﻮ ﭘﻪ ﺍﻣﻨﻴﺖ ،ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ،ﭘﺮﺍﺷﻮﺗ ﻛﻲ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻭﺗﺮﻧﺮ ﺩﻧﺪﻱ ﻳﻲ ﻫﻢ ﺩﺭﻟﻮﺭﺩﻱ .ﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺩﻓﺘﺮ ﻛﻲ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﻭﻩ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻣﻮﺗﺮ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻳﻲ ﺳﻔﺮ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﻭﻩ . ﻲ ﺑﻪ ﺭﺳﺘﻮﺭﺍﻧﺘﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺗﻠﻲ ﺩ ﻮ ﺷﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺗﻨﻈﻴﻤﻮﻝ ﺍﻭ ﻮ ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﻳﻲ ﺩ ﻴﭙﻮﻟﻮ ،ﺩ ﻟﻴﻚ ﻟﻮﺳﺖ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻟﻮ ،ﺩ ﻭﻳﺘﺎﻧﻮ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﺍﻭ ﺧﻴﺎﻃﻲ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﻛﻲ ﻣﺮﺳﺘﻲ ﻛﻮﻟﻲ ﻫﻐﻮﻱ ﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺸﻮﺭﻭ ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻭ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﺩ ﻮ ﻣﻼﺗ ﻛﺎﻭﻩ .ﺩ ﻋﺎﻣﻲ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﻭﺯﺭﺍﺕ ﺩ ﻧﺎﺭﻭﻏﻴﻮ ﺩ ﻭﺍﻛﺴﻴﻦ ،ﺩ ﻣﻮﺭ ﺩ ﺷﻴﺪﻭ ﭘﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ،ﺍﻭ ﺩ ﻛﻮﺭﻧ ﺩ ﻻﺭﻮﺩﻧﻲ ﭘﺮﻭﺮﺍﻣﻮﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻝ. ﺩ ﺑﺤﺚ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻮﺘﻨﻲ : ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﺩ ﻮ ﭘﻪ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ: ﺩ ﮔﺮ ﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺗﺸﺮﻳﺤﺎﺕ ﺩ ﺮﻭ ﭖ ﻏﻭ ﺗﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛﻮﻱ ﭼﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﺧﺖ ﺍﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﻲ ﭘﻴ ﺷﻮﻱ .ﺁﺑﺎ ﮔﻭﻧﻜﻮﻧﻜﻲ ﺩ ﺩﺍﺳﻲ ﺗﻔﺎﻭﺗﻮ ﭘﻪ ﻟﻴﺪﻭ ﺣﻴﺮﺍﻥ ﺷﻮﻝ؟ ﺩ ﻮ ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻧﻼﺭﻱ ﭘﻪ ﺩﻭﺍﻭ ﺮﻭﭘﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﻪ ﻭﻱ ؟ ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﻛﻮﻣﻮ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﻳﺮ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺭﻟﻮﺩ؟ ﺮﻧﻪ ﻳﻲ ﻭﺷﻮ ﻛﻮﻻﻱ ﭼﻲ ﭘﻪ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺑﺎﻧﺪﻱ ﻧﻔﻮﺫ ﻭﻟﺮﻱ؟ ﺁﻳﺎﺩ ﺩﻭﻱ ﺑﺸﺮﻱ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻪ ﺩﺭﻧﺎﻭﻱ ﻧﻪ ﻭﻩ ﺷﻮﻱ ؟
118
ﺍﻭﻭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﭘﻪ ﺩﻭﺍﻭ ﺮﻭﭘﻮ ﻛﻲ ﻮ ﺧﭙﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺍﻭ ﻣﻼﺗ ﺗﻪ ﺮﻧﻪ ﺳﻤﻮﻥ ﻭﺭﻛﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﻫﻐﻮ ﻮ ﭼﻲ ﺩﺑﺎﻧﺪﻱ ﺩﻧﺪﻱ ﺩﺭﻟﻮﺩﻱ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﻳﻲ ﺩ ﻛﻮﺭ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﻨﻈﻴﻤﻮﻝ ؟ ﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭘﻪ ﺩﻭﺍﻭ ﻟﻴﻜﻨﻮﻛﻲ ﺩ ﻮ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻭ ﺍﺭﺯﺖ ﻳﻮ ﺷﺎﻥ ﻭﻩ ﻪ ﻟﻭﺍﻟﻲ ﺍﻭ ﻳﺮﻭﺍﻟﻲ ﻳﻲ ﺩﺭﻟﻮﺩ؟ ﻣﺘﻦ ﭘﻪ ﻟﻮ ﻏﮓ ﻭﻟﻮﻟﻲ ﺯﻩ ﻪ ﻛﻮﻻ ﻱ ﺷﻢ . ﺩﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻪ ﺍﻭ ﺩﻭﻛﯥ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺎﻧﮕ ﻯ ﺗﻮ ﮔﻪ ﭘﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﯥ ﺩﺍﺳﻰ ﯥ ﭼﯥ ﺯﻭ ﺭﻱ .ﺍﻭ ﺑﺎﺗﺼﻤﻴﻤﻪ ﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩﯤ ﻭﯤ ﺍﻭﭘﻪ ﺩﯤ ﻋﻘﻴﺪﻱ ﻭﻱ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻠﻰ ﺷﻰ .ﺍﻭ ﺩﻭﻱ ﺭﺘﻴﺎ ﻭﻳﻞ ﻟﻪ ﻣﻠﯧﻜﻮ ﻧﻴﻮﻟﻲ ﺑﻴﺎ ﺗﺮ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻮ ﻟﻴﻜﻮﺍﻻﻧﻮ .ﻣﻮﺯﻳﻚ ﭘﻮﻫﻮ ﭘﻮﺭﻱ ﺩﺍﺳﻲ ﻲ ﻭﻱ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﺩﻳﺮﻭ ﺧﻨﻭﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﻭﻱ ﺧﻮ ﺳﺮﻩ ﻟﻪ ﺩﻯ ﺋﻰ ﺧﭙﻠﻲ ﺩﻭﺍﻣﺪﺍﺭﻱ ﺍﻏﻴﺰ ﭘﺮﻳﻴﻰ ﺩﻱ . ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧﻯ ﻛﯥ ﻮ ﺩﺧﭙﻞ ﺍﻭ ﺷﺎﻭ ﺧﻮﺍ ﺧﻠﻜﻮ ﺩﮊﻭﻧﺪ ﺩﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻛﻱ ﭘﻪ ﻴﻨﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻣﻨﻞ ﺷﻮﻯ ﭼﯥ ﻲ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻪ ﺩﻣﺴﺎﻭﻯ ﺣﻘﻮﻗﻮ ،ﺭﺧﺼﺘﻴﻮ ،ﺩﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻌﺎﺵ ﺩﺍﻭ ﺩﻭ ﺯ ﺩﻛﻭ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﻭﻭ ﻣﺎﺷﻮﻡ ﺩﺩﺭﻟﻮ ﺩﻭ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﺭﺧﺼﺘﻲ ﺩﻫﻐﻮ ﻱ ﺩﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﺩﺗﻘﺎﻋﺪ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﺣﻘﻮﻕ ﻭﻟﺮﻱ ﻲ ﺩﻣﺎ ﻟﻴﻜﻴﺖ ﺧﻖ ،ﺩﺭﺍﻧﻴﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺧﺮﻮ ﻟﻮ ﺣﻖ ﺩﺳﻔﺮ ﺧﻖ ﻟﺮﻱ ﺍ ﻭﻫﺮ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﻏﻮﺍﻯ ﭘﻪ ﺁﺯﺍﺩﻩ ﺗﻮﮔﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﻮﻻﻯ ﺷﻲ . ﺣﺘﻰ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﻛﺎﻭﻧ ﻳﻮ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﻛﯥ ﻳﺮﻯ ﻰ ﻟﻴﻚ ﻟﻮﺳﺖ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻰ .ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﻟ ﻣﺮﻱ ،ﺍﻭ ﭘﻪ ﻟ ﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﻨﺪﻯ ﺩﻣﺎﺷﻮﻡ ﺯﻳ ﻳﺪﻭ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻣﺮﻱ ،ﺍﻭ ﻳﺮﺍﻛﺘﺮ ﺍﻥ ﻭﺣﻮﺩ ﻟﺮﻱ ﺩﺩﻭﯤ ﺩﮊﻭﻧﺪ ﺍﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﯥ ﺩﻏﻪ ﻮﻝ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ ﺩﻮ ﺍﻭ ﻧﺎﺭﻳﻨﻮ ﺩﻓﻌﺎﻝ ﮔﻭﻥ ﺍﻭ ﻛﺎﺭ ﭘﺎﻳﻠﻪ ) ﻧﺘﻴﺠﻪ ( ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﻛﻮﺭﻛﯥ ﺩﻩ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺩﻧﻨﻪ ﺍﻭ ﺑﻬﺮ ﻛﯥ ﺩﺍﺳﻰ ﻲ ﻭﻱ ﭼﯥ ﺩﺑﺪﻟﻮﻥ ﺍﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻲ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﻮ ﻟﻪ : ﺩﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﻳﺮﻭ ﻣﺸﻬﺮﺭ ﻮ ﻧﻪ ﺑﻴﺎﺗﺮﻭﺭﺳﺘﻴﻮ ﺑﻴﻠﮕﻮ ﭘﻮﺭﻱ .ﯥ ﺍﻭﺱ ﻣﺤﺎﻝ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ ﺩﻋﺎﻣﻲ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺍﻭ ﺩﻮﻭﺩﭼﺎﺭﻭ ﭘﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻯ ﯥ ﻮ ﻝ ﺗﺎﻛﻨﻮ ﺗﻪ ﺗﻴﺎﺭﻯ ﻧﻴﺴﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻏﻴﺮﻯ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﻧﻮ ﻛﯥ ﻛﺎﺭ ﻛﻮﻱ . ﺩﺍﻮﻟﻲ ﻲ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺑﻴﺎﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﺩﺧﭙﻞ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻴﺪﻭ ﻓﺮﺻﺖ ﻟﺮﻱ ﻟﻪ ﻳﺎﺩﻩ ﻣﻮﻭﻧﻪ ﻭﺯﻱ ﭼﯥ ﻋﺎﺩﻱ ﯥ ﻫﻢ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﭘﻪ ﺟﻮﻳﺪﻭ ﻛﯥ ﺎﻧﻱ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﺮﻱ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺳﺘﻮﻧﺰ ﯤ ﭘﻪ ﻟﻨ ﻭﻗﺖ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺣﻠﻴ ﻱ .ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺧﻠﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﺎﻧﻪ ﻭﭘﻮﺘﻲ .ﺯﻣﺎﻛﻧﻼﻩ ﺯﻣﺎﭘﻪ ﻫﻴﻮﺍ ﺩ ﻛﯥ ﻪ ﺩﻩ ؟ ﺍﻭﻫﺮ ﻩ ﻪ ﻟﻪ ﺎﻥ ﻧﻪ ﻭﭘﺘﻲ ﺯﻩ ﻪ ﻛﻮﻻﻱ ﺷﻢ . ﻲ ﭘﻪ ﻮﻟﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩﻣﻨﺪﻭ ،ﻟﻮﻮ ﺍﻭ ﺧﻮﻳﻨﺪﻭ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﺩﻮﻟﻨﻲ ﺍﺻﻠﻲ ﺳﺎﺗﻮﻧﻜﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻻﺩﻭﻧﻪ ﺭﻭﺯﻱ ﻭﻱ ﭘﺨﻮﻯ ﺍﻭ ﺳﻔﺎﺋﻲ ﻛﻮﻯ ،ﯥ ﺩﻛﻮﺭﻧﻴﻮ ﺩﺭﺩﻭﻧﻮ ﺩﺭﻣﻠﻨﻪ ﻛﻮ ﻯ ﺍﻭ ﺩﻳﻮ ﻩ ﻧﺴﻞ ﺯﺩﻩ ﻛﯤ ﺑﻞ ﻧﺴﻞ ﺗﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻟﻮﯤ .ﻨﻲ ﻲ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﻲ ﻳﺮﻯ ﻗﻮﻯ ﺩﻱ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻯ ﻛﺒﻠﻪ ﺯﻣﻮﻧ ﺩﻏﮓ ﺍﻭﺭﻳﺪﻝ ﺩﭘﺮﻳﻜﻭ ﭘﻪ ﻭﺧﺖ ﻛﯥ ﺩﻫﻴﻮﺍﺩ ﺭﺍﺗﻠﻮ ﻧﻜﯥ ﺗﻪ ﻳﺮﺩﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﺩﻩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭼﯥ ﺍﻭﺱ ﻳﻮ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﻪ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺩﻱ ﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﯥ ﺩﺍﻓﺮﺻﺖ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﺩ ۴۴ﻧﻮﺭﻭ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﺎﻯ ﺧﭙﻞ ﻏ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭘﺮﻭﺳﻪ ﻛﯥ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻱ . ﺩﻟﺘﻪ ﺑﻪ ﻏﻮﺭﻩ ﻭﻯ ﭼﯥ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﺩ ٢٠٠۴ﻛﺎﻝ ﺩﻣﻨﻲ ﻳﺎﺩﻭﻧﻪ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﻭﺍﻳﻲ ﭼﯥ ﻮ ﭘﻪ ﻣﻠﻲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮﻛﯥ ﺩﺭﺍﻳﻮ ﭘﻪ ﻭﺭﻛﻯ ﺳﺮﻩ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺑﻴﺎ ﺟﻮﻭﻧﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﺮﻱ ﺑﺼﺮﻯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ) ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﻯ ( ﻫﺮﻩ ﻣﻨﻔﺮﺩﻩ ﺭﺍﻳﻪ ﺷﻤﻴﺮﻝ ﻛﻴ ﻱ ﭘﻪ ﺩﻱ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﯥ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻳﻮﻩ ﭘﻴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻧﻌﻠﺒﻜﯥ ﻛﯥ ﺩﻯ ﺍﻭ ﭘﻴﺎﻟﻪ ﻧ ﺩﻯ ﺗﺮ ﺧﻮﻟﻲ ﭘﻮﺭﻱ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻟﻪ ﮔﻭﻥ ﻛﻮﻭﻧﻜﻮ ﻧﻪ ﻏﻮﺍﻱ ﭼﯥ ﻫﺮ ﻳﻮ ﺩﭼﺎﻯ ﺧﻮﻟﻮ ﻳﻮﻩ ﻛﺎﭼﻮﻏﻪ ﺍﻭ ﺑﻪ ﭘﻪ ﭘﻴﺎﻟﻪ ﻛﯥ ﻭﺍﭼﻮﻱ .ﮔﻭﻧﻜﻮﻧﻜﻲ ﺑﻪ ﻭﻭﻳﻨﯥ ﭼﯥ ﻟﻮﻣﻯ ﺳﺮﻛﻲ ﺍﻭﺑﻪ ﺩﭘﻴﺎﻟﻲ ﺗﺮﺧﻮﻟﻲ ﭘﻮﺭﻱ ﻳﺎﺗﻪ ﻛﻴ ﻯ ﺍﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﻪ ﻣﻮﺩﻯ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻟﻪ ﭘﻴﺎﻟﻰ ﻧﻪ ﻧﻌﻠﺒﻜﯥ ﺗﻪ ﺗﻮﻳﻯ. ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﺍﺋﻲ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻟﻪ ﺩﻱ ﻟﻮﺑﻲ ﻧﻪ ﻪ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭ ؟ ﺩﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺑﻮ ﺳﺮﻩ ﻳﻮ ﻩ ﮔﺎﭼﻮﻏﻪ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺩﺗﻮﻳﺪﻭ ﺳﺒﺐ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﺩﺍﻳﻮ ﻟﻮﻱ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﺩﻱ ،ﻨﯥ ﻭﺧﺖ ﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻱ ﮔﻭﻥ ﭘﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻛﻮﻡ ﺑﺪﻟﻮﻥ ﻧﻪ ﺭﺍﻭﻟﻲ ﺍﻭ ﭘﻪ ﺎﻧﯤ ﺗﻮﮔﻪ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﻴﻠﻮﻧﻮ ﺧﻠﻚ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮ ﺗﻪ ﻲ .ﺩﺍﺳﻲ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ ﺁﺳﺎﻧﻪ ﺩﻯ ﺍﻣﺎﻭﺍﻗﻴﻌﺖ ﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﻛﻠﻪ ﻭﺧﺖ ﺩﻭﻭﻧﻜﯥ ﺍﻭ ﺑﺎﻳﻠﻮﻧﻜﯥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﭘﻪ ﻣﻨ ﻛﯥ ﻓﺮﻕ ﻮ ﻣﻮﻲ ﺩﻭﺭﻱ ﺭﺍﯤ ﻭﻱ . ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻱ .ﭘﻨﻪ ﻪ ﺩﻟﻴﻠﻮﻧﻪ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﭘﻪ ٨٢ﻣﺦ ﻛﯥ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻜﺎﺭﻩ ﻛﻮﻯ ﭘﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﯥ ﻳﻮﻻﺱ ﺩﭘﻨﻮ ﮔﻮﺗﻮ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﺮﻩ ﮔﻮﺗﻪ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻭﻭ ﻛﯥ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻟﻴﺪﻝ ﻛﻴ ﻱ .ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮ ﻩ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻏﻭﻧﻪ ﻏﻮﺍﻩ ﺗﺮ ﻮ ﺧﭙﻞ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﺩﻣﻮ ﻲ ﭘﻪ ﻭﻝ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﻛﻱ ﺍﻭﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﻯ ﻫﺮﮔﻮﺗﻪ ﺩىﺪﻧﻮﻡ ﭘﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻟﻪ ﻣﻮﻲ ﻧﻪ ﺭﺍ ﻭﺑﺎﺳﻲ. ﻏﻪ ﮔﻮﺗﻪ _ ﺩﻏﯥ ﮔﻮﺗﯥ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﮔﻮ ﺗﻮ ﭘﻪ ﻴﺮ ﯥ ﺍﻭ ﺳﻱ ﻳﻮﺩﺑﻞ ﻧﻪ ﻓﺮﻕ ﻟﺮﻯ ﺍﻣﺎ ﺩﻳﻮ ﻩ ﺍﺭﺯﺖ ﻟﺮﻭﻧﻜﯥ ﺩﻱ ﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﮔﻩ ﺳﺮﻩ ﻛﺎﺭﻭﻛﻱ .
119
ﺍﻭﻭﻣﻪ ﻏﻮﻧﻩ :ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻛﻧﻼﺭﻩ ﺩﺷﻬﺎﺩﺕ ﮔﻮﺗﻪ ﺩﺍﮔﻮ ﺗﻪ ﺗﺎﺳﻮﺗﻪ ﺩﺭﭘﻪ ﻳﺎﺩﻭﯤ ﭼﯥ ﺍﺳﻼﻡ ﻛﯥ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﺮﻭ ﺍﻭﺯﻣﻮ ﻳﻮ ﻣﻬﻢ ﻣﺴﻮﻟﻴﺖ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﭘﻪ ﭘﺮﻳﻜ ﻭ ﻛﯥ ﮔﻭﻥ ﺩﻯ ﻣﻨﻨﻰ ﮔﻮﺗﻪ _ ﺩﺍﮔﻮﺗﻪ ﻟﻪ ﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﺍﻭ ﺩﻩ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻼﻧﺪﻩ ﺭﺍﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻮ ﻧﻪ ﻛﻮﻯ ﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺩﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﻮ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﺗﻪ ﺍﺗﻴﺎﺩﻩ .ﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻪ ﭼﺎﺗﻪ ﺭﺍﻳﻪ ﻭﺭﻛﻱ ﭼﯥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﺳﻤﺴﻮﺭ ﺗﻴﺎ ﺍﻭ ﺩﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺩﺣﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺯﻳﺎﺭ ﺑﺎﺳﯥ. ﺩﮔﻮﺗﻤ ﮔﻮﺗﻪ .ﺩﺍﮔﻮﺗﻪ ﻮ ﺗﻪ ﺩﺳﻱ ﺍﻭ ﯥ ﺗﺮ ﻣﻨ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺗﺍﻭﺗﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﻮﻱ ﺍﻭ ﺩﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺘﺎﺯﻳﺘﻮﺏ ﻛﻮﻱ .ﺩﺍﮔﻮﺗﻪ ﻮ ﺗﻪ ﻭﺭﭘﻪ ﻳﺎﺩﻭﻯ ﺗﺮﻮﺩﺧﭙﻠﻮﺑﺸﺮﻯ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﺎﻲ ﺍﻭﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩﻗﺎﻧﻮﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ ﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎﻭﺭﻛﻱ ﺧﻤﭽﻪ ﮔﻮﺗﻪ .ﺩﺍﮔﻮﺗﻪ ﻣﻮﻧ ﺗﻪ ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻥ ﺭﺍﭘﻴﺎﺩﻭﯤ ﺗﺎﺳﻮ ﻋﻼﻗﻪ ﻟﺮﻯ ﭼﻲ ﻭﭘﻮﻫﻴ ﻱ ﻮﻙ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﭼﺎﺭﯤ ﭘﺮ ﻣﺦ ﺑﻴﺎﻳﻲ ﺍﻭ ﺩﻫﻐﻪ ﭘﺮﻳﻜﻱ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﮊﻭﻧﺪ ﻪ ﺍﻏﻴﺰﻩ ﻟﺮﻱ ﻫﺮﻩ ﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜ ﻩ ﻭﻛﻯ ﭼﯥ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺑﻴﺎﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﻮ ﻣﺮﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻼ ﻯ ﺷﻰ .ﺍﻣﺎ ﻭﻩ ﻫﻪ ﺩﺭﺍﺗﻠﻮ ﻧﻜﯥ ﻧﺴﻞ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﻟﻮﻳﻪ ﺗﺤﻔﻪ ﺩﻩ . ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻛﻮﻻ ﻱ ﺷﻰ ﺩﺍﺗﻤﺮﻳﻦ ﻮ ﻠﻪ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻛﻯ ﺗﺮﻮ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﺯﺩﻩ ﻛﻮﻭﻧﻜﯥ ﻳﻲ ﭘﻪ ﻪ ﻭﻝ ﻟﻪ ﻳﺎﺩﻩ ﻛﻱ . ﺩﻳﻮﯤ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻝ :ﺯﻣﻮﻧ ﻫﻴﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎﻛﻧﻼﺭﻩ ﺩﻏﻮﻧﻱ ﺩﭘﺎﻯ ﺩﺍﻋﻼﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺩﮔﺮﻭﭖ ﻣﺸﺮﻩ ﻭﻳﻼﻯ ﺷﻰ )) ﭘﻪ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ((ﻛﯥ ﺩﺣﺎﺿﺮﻳﺪﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺩﺍ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺍﺧﻴﺴﺘﻰ ﻭﻯ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﮊﻭﻧﺪ ﻛﯥ ﺑﻪ ﺧﭙﻞ ﮔﻭﻥ ﺳﺮﻩ .ﺩﻧﻮﺭﻭ ﻮﻟﻴﻮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﭘﻴﻮ ﺳﺘﻮﻥ ﭘﻪ ﻣﺪﻧﯥ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺍﺧﻴﺴﺘﻮ ﺩﺑﺸﺮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﺩﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻪ ﺩﻣﻼﺗ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻧﻪ ﺩﯥ ﺑﻠﻴﻜﯥ ﭘﻪ ﻛﻴﺪﻭ ﺳﺮﻩ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ ﺩﺍ ﭘﻪ ﺗﺎﺳﻰ ﭘﻮﺭﻱ ﺍﻩ ﻟﺮﻱ ﭼﯥ ﻪ ﻭﻝ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮﻯ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻮ ﻣﺮﻩ ﻓﻌﺎﻟﻪ ﻳﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻴ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ﺍﺧﻠﻰ .ﺍﻣﺎ ﻣﻬﻤﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮﻟﻪ ﺧﭙﻠﻲ ﺍﻏﻴﺰﻯ ﻧﻪ ﺧﺒﺮﻳﺎﺳﺖ . ﭘﺮﻭﺍﻧﻪ ﻟﺮﻱ ﻛﻮﻣﻪ ﻻﺭﻩ ﻏﻮﺭﻩ ﻛﻮﻯ ﻪ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺑﺪﻩ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻩ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﻪ ﺗﻮ ﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺳﺘﺎﺳﻰ ﻛﺎﺭﺩﻯ .ﭘﻪ ﻭﺭﻛﺸﺎﭖ ﻛﯥ ﻣﻮ ﺩﮔﻭﻥ ﻧﻪ ﻣﻨﻨﻪ ﻛﻮ ﻡ ﻛﻪ ﻫﻐﻪ ﻣﻮ ﮔﻮﺭ ﻣﻮ ﻧﺪﻟﻲ ﻭﻯ ﻧﻮ ﭘﻪ ﺩﺭﻧﺖ ﺳﺮﻩ ﺧﭙﻠﯥ ﺯﺩﻩ ﻛﺮﯤ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﭼﺎﺳﺮﻩ ﮔ ﯤ ﻛﻯ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﻳﻲ ﭘﻴﮋﻧﻲ .
120
ﺩﺧﻮ ﺮ ﮔﻨﺪﻭﻧﻪ ﺯﻣﻮﻧ ﻫﻴﻮﺍﺩ – ﺯﻣﺎﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺩﻮ ﮔﻭﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﻳﻮ ﻧﻳﻮאﻝ ﺍﺑﺘﻜﺎﺭ ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﻭﻫﻢ ﭼﺎﭖ ﺩ ﺑﻲ ﭘﻮﻟﻮ ﻮ ﻟﻪ ﺧﻮﺍ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻮﻱ ﺍﻭ ﻣﻮﺧﻪ ﻳﻲ ﻮ ﺗﻪ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﺑﻞ ﺩﻱ .ﺗﺮ ﻮ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﻪ ﺑﻴﺎ ﻭﺩﺍﻧﻮﻟﻮ ﺍﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻬﻴﺮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﺩﺍ ﻛﺘﺎﺏ ﺩ ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﺩ ﺧﭙﺮﻭﻧﻮ ﺩ ﺍﺩﺍﺭﻯ ﭘﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻟﺖ ﺧﭙﻮﺭ ﺷﻮﻯ ﺩﻱ. ﺩﺩﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﻭﻳﻢ ﭼﺎﭖ ﺩ ﻣﺤﺘﺮﻣﻰ ﺍﻛﺮ ﻣﺴﻌﻮﺩﻩ ﺟﻼﻝ ﺩ ﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﻳﺮﯤ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ ﻻﺭ ﻮﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮﻩ ﺷﻮﻱ .ﺩﺍ ﻛﺘﺎﺏ ﺩ ﻣﻠﺮﻭ ﻣﻠﺘﻮ ﺍﻭ ﻧﻮﺭﻭ ﻏﻴﺮﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻮﺳﻴﺴﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻭﻥ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ ﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﻩ. ﭘﻪ ﺩﻱ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﻛﯥ ﺑﻲ ﺳﺮﺣﺪﻩ ﻲ ﺩ ﻻﻧﺪﻱ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺍﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮ ﺩ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻳﺮ ﺩﺭﻧﺖ ﻣﻨﻨﻪ ﻛﻮﻱ.
ﭘﻮﺭﺍﻥ ﻣﯿﺮﯾﻨﺪﯼ ﺍﺳﮑﻦ ﺑﻮﭘﯿﺮﯼ ﻫﺎﮔﺮﺩﻭﻥ ﺗﺎﮐﻮﺭ ﺁﺻﯿﻒ ﻧﻈﺮﯼ ﺷﻤﺲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺩﺍﻭﺩﺯﯼ ﺷﻮﮐﺖ ﺷﻔﺎ ﻧﺪﺍ ﺷﻔﺎ ﺳﺎﺭﺍ ﻣﮏ ﻫﮓ ﺗﻮﻧﺎ ﺍﻭﯾﺘﺮ
ﭘﺎﻭﻝ ﮔﺮﻧﯿﮏ ﺩ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﻨﻮ ﺩ ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎﻱ ﭘﺮﻭﺮﺍﻣﻮ ﻣﺸﺮﮐﺎﺑﻞ ﻧﻮﺭﯾﻪ ﺣﻘﻨﺮ ،ﺩ ﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻣﺎﺭﺗﯿﻨﺎ ﻫﯿﻨﺪﻟﺮ ،ﺩ ﺑﻲ ﭘﻮﻟﻮ ﻮ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺍﺗﺮﯾﺶ ﺍﻟﯿﺰﺍ ﺑﺪ ﮐﺎﺳﺒﺎﯾﺮ ،ﺩ ﺑﻲ ﭘﻮﻟﻮ ﻮ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺍﺗﺮﯾﺶ ﺩﮐﺘﻮﺭ ﻣﺎﯾﮑﻞ ﭘﻮﻫﻠﯽ ،ﺩ ﺑﺮﻟﯿﻦ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻥ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﭘﺎﻟﯿﻦ ﺩﯾﻮﻥ ،ﺩ ﻣﻠﻜﻲ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﻣﺎﻫﺮﯾﻮﻧﺎﻣﺎ -ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺍﮐﺘﺮ ﺳﻮﺳﺎﻥ ﺷﻤﯿﺪﻝ ،ﺻﻠﺢ ﺳﻮﯾﺲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺑﯿﺖ ﻫﻮ ﭘﺮ ،ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ
ﺯﻣﻮﻧ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺩ ﻻ ﺯﻳﺎﺗﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ : ﺍﺗﺮﯾﺶ ﻭﯾﺎﻧﺎ Salzgries 19/21, A-1010 Vienna, Austria ﺗﻴﻠﻔﻮن+43 1 533 45 51 : ﻓﮑﺲ+43 1 533 45 52 : www.frauen-ohne-grenzen.org • email: office@frauen-ohne-grenzen.org www.women-without-borders.org • email: office@women-without-borders.org ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﮑﯽBLZ: 12000, account no.: 52085 371 101, BACA : IBAN: AT68 1200 0520 8577 0401, BIC: BKAUATWW
121
ﺩﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ،ﻮﻟﻨﻴﺰ ﺍﻭ ﻓﺮﻫﻨﻲ ﻣﻼ ﺗ ﺯﺍﻧﻮ ﺩﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﻣﺤﺘﺮﻣﯥ ﺍﻛﺮﯤ ﺣﺒﻴﺒﻪ ﺳﺮﺍﺑﻲ ﭘﻪ ﻣﺸﺮ ﺧﭙﻠﻰ ﺩﻧﺪﻱ ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻴﺎﺋﻲ ﻧﻮﻣﻮﯤ ﺩﺑﻴﻧ ﻟﻮﺋﻲ ﺟﺮﻰ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺩﻯ ﻣﻨﺴﺐ ﺗﻪ ﻭﮔﻤﺎﺭﻝ ﺷﻮ ﻩ. ﻫﻐﻪ ﺩﻛﺎﺭ ﺍﻭ ﮊﻭﻧﺪﭘﻪ ﺳﺎﺣﻪ ﻛﻰ ﺩ ﻳﺮﻭ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﺍﻭ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﻳﺪﻟﻮ ﻮ ﺳﺮﻩ ﺩ ﺎﻧﮕﻯ ﺧﻮﺍ ﺧﻮﻯ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ ﺗﻞ ﭘﻪ ﺩﻱ ﻫﻴﻠﻪ ﺩﻩ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻩ ﻭﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﻰ ﯥ ﺩﺩﻯ ﻛﺍﻭﻧﻮ ﺍﻭ ﺭﺑﻭﻧﻮ ﻧﻪ ﺧﻼﺻﻮﻥ ﻭﻣﻮﻣﻰ ﺍﻭ ﺩﻳﻮ ﻩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﻲ ﻭﻟﺴﻮﺍﻛﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﮊﻭﻧﺪ ﻭﻛﻯ ﭼﻴﺮﺗﻪ ﭼﯥ ﺩﺑﺸﺮﺣﻘﻮﻗﻮ ﺩﺭﻧﺎﻭﻯ ﻛﻴ ﻯ .ﺩﺧﭙﻞ ﻛﺎﺭﺩﭘﻴﻞ ﻧﻪ ﺩ ﻭﺯﻳﺮﻱ ﭘﻪ ﺗﻮﻪ ﻳﻰ ﻳﺮﺍﻏﻴﺰﻣﻦ ﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﺳﺮﺗﻪ ﺭﺳﻮ ﻟﻰ ﻟﻪ ﻫﺮ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻧﻪ ﺋﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻯ ﺗﺮﻮ ﺩﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﺗﻪ ﭘﻮﺭﻩ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻭﺷﻰ : ﻫﻐﻰ ﭘﻪ ﻧﻳﻮﺍﻟﻮ ﻏﻮﻧ ﻭ ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺩﻭﻭ ﻭﺭﺳﺘﻴﻮ ﻛﻠﻮ ﻛﻰ ﺩﻮ ﺩﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﭘﻪ ﺍﻩ ﭘﺮﺍﻧﺴﺘﻞ ﺷﻮﻯ ﻭﻝ ﮔﻭﻥ ﻛﻯ ﺗﺮﻮ ﺩﺩﻯ ﻻﺭﻯ ﺩﻧﻮﺭﻭ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﻧﻪ ﮔﻪ ﻭﺍﺧﻠﻲ .ﺩﺳﻮﻳﺲ ،ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ،ﺍﻣﺮﻳﻜﺎ ، ﺑﻠﮋﻳﻚ ،ﭼﺎﭘﺎﻥ ،ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺍﻭﺟﺮﻣﻨﻰ ﻫﻴﻮﺍﺩﻭ ﺗﻪ ﺋﯥ ﺳﻔﺮ ﻭﻧﻪ ﻛﻯ ،ﺍﻭ ﻫﻢ ﺩﻮ ﺩﺣﺎﻻﺗﻮ ﺧﺒﺮ ﺗﻴﺎﻟﭙﺎﺭﻩ ﺋﻲ ﻻﻧﺪﻯ ﻭﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﻔﺮ ﻭﻧﻪ ﻛﻯ . ﻓﺮﺍﻩ ،ﻧﻴﻤﺮﻭﺯ ،ﻫﺮﺍﺕ ،ﻏﺰﻧﯥ ،ﺑﻐﻼﻥ ،ﭘﺮﻭﺍﻥ ، ﻣﺰﺍﺭﺷﺮﻳﻒ ،ﺟﻼﻝ ﺍﺑﺎﺩ ،ﺍﻭ ﺑﺎﻣﻴﺎﻥ ،ﭘﻪ ﻮﻟﻮ ﻭﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﻛﻰ ﺩﻮ ﺩﻭﺯﺍﺭﺕ ﺭﻳﺎﺳﺘﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻝ ﺷﻮﻯ ﺍﻭ ﺩﭘﺮﻣﺨﺘ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﺩﻱ .ﺩ ﻮ ﺍﻭ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﺩ ﭼﺎﺭﻭ ﻻﺳﻤﻮﻥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﺋﻰ ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﯥ ﺩ ﻭﺯﺍﺭﺗﻮﻧﻮ ،ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺩﺍﺭﻭ ﺍﻭ ﻏﻴﺮﻯ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻮﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺍﻳﻜﻲ ﻴﻨﻰ ﻛﻱ. ﺩ ﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻭﺱ ﻣﺤﺎﻝ ﺩ ﻮ ﺩ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺣﻞ ﻣﺮﺟﻴﻊ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺭﻳﺎﺳﺖ ،ﺩ ﻮﻭﻧﻰ ﺭﻳﺎﺳﺖ ،ﺩ ﺯﺩﻩ ﻛﻭ ﺍﻭ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺭﻳﺎﺳﺖ ،ﺩ ﻮ ﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﭘﺮﺍﺧﺘﻴﺎ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺍﻭ ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩﻟﻮ ﺩ ﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻪ ﺗﻮﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ ﻛﻮﻱ. ﺩ ﻧﻮﺭﻭ ﺍﻭﻧﺪ ﻭﺯﺍﺭﺗﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﻏﻴﺮﻯ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻮﺳﻴﺴﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ،ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﭘﺮﻭﮊﻯ ،ﺩﺯﺩﻩ ﻛﻯ ﺍﻭ ﭘﻴﺎﻭﺗﻴﺎ ﭘﺮﻭﮊﻯ ،ﻛﺎﺭﻣﻮﻧﺪﻟﻮ ﺍﻭ ﻮﻟﻨﻴﺰ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺗﻮ ) ﻮﻭﻧﻪ ﺍﻭﺭﻭﺯﻧﻪ ،ﺭﻭﻏﺘﻴﺎ ( ﭘﺮﻭﮊﻱ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻛﻲ ﻟﺮﻱ. ﻣﺤﺘﺮﻣﻰ ﺍﻛﺮﻯ ))ﺳﺮﺍﺑﻲ(( ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﺎﺳﻰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮﻪ ﺩﻮ ﺩﺣﻘﻮﻗﻮ ﺍﻭ ﻭﻥ ﭘﻪ ﺍﻭﻧﺪ ﺍﻏﻴﺰﻣﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻛﻯ .ﺍﻭﻫﻤﺪﺍﺭﻧﻪ ﺩﻮ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻮﻝ ﺎﻛﻨﻮﻛﻲ ﺩﻧﻮﻡ ﻟﻴﻜﻨﻰ ﭘﺮﻭﺳﻰ ﭘﻪ ﺍﻭﻧﺪﺩ ﻳﺎﺩﻭﻟﻮ ﻭﻛﺎﺭﻭﻧﻪ ﻛﻳﺪﻱ. ﺩﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﭘﻪ ﺍﻭﺱ ﻣﺤﺎﻝ ﺩﺟﻴﻨﺪﺭ )ﺟﻨﺴﻴﺖ( ﺩﻮﻭﻧﻰ ﺎﻧﻱ ﻣﺮﻛﺰ ﺩﻯ ﺍﻭ ﺩﺟﻴﻨﺪﺭ ﺩﺗﺪﺭﻳﺲ ﺎﻧﻯ ﭘﺮﻭﺮﺍﻣﻮﻧﻪ ﻟﺮﻱ .ﺩﻮ ﺩﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﻣﺪﻧﻲ ﻮﻟﻨﻲ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺮﻣﻨ ﺩﺍﻳﻜﻮ ﺩﺷﺒﻜﻰ ﭘﻪ ﺣﻴﺚ ﺎﻧﻯ ﺭﻭﻝ ﻟﻮﺑﻮﻱ ﺍﻭ ﺗﻞ ﻫﻪ ﻛﻮﻯ ﭼﯥ ﻣﺪﻧﻰ ﻮﻟﻨﻪ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻮ ﺩﺑﻞ ﭘﻪ ﻨ ﻛﻰ ﺩﻮ ﺩﻛﺎﺭﻯ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺩﻟﻮﻭﺍﻟﻲ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﻩ ﻛﺎﺭﻛﻮﻯ
122
ﺩ ﺑﻲ ﭘﻮﻟﻮ ﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ : ﺩ ﺑﻲ ﭘﻮﻟﻮ ﻮ ﻮﻟﻨﻪ ﺩﻮ ﺩ ﻧﻳﻮאﻝ ﻣﻼ ﺗ ﻳﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﻱ ﭼﯥ ﻣﺮﻛﺰ ﻳﻲ ﭘﻪ ﺍﻃﺮﻳﺶ ﻛﯥ ﺩﻱ ﺍﻭ ﺗﻞ ﻫﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﻲ ﺩ ﭘﺮﻳﻜﻭ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻩ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻭﻥ ﻭﻛﻱ .ﻣﻮﻧ ﺩ ﻳﻮ ﻣﺜﺒﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻼ ﺗﯤ ﻳﻮ ﺍﻭ ﻏﻮﺍﻭ ﭼﯥ ﺩ ﻮ ﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﭘﺮ ﻣﺨﺘ ﻭﻛﻱ ﺍﻭ ﺧﭙﻞ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﺗﻪ ﻭﺩﻩ ﻭﺭﻛﻱ. ﺩ ﺑﻲ ﭘﻮﻟﻮ ﻮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﻪ ﻧ ﻛﯥ ﺩ ﺷﺨﻭ ﺣﻞ ﭘﻪ ﺻﻠﺤﻪ ﺍﻣﻴﺰﻩ ﻭﻝ ﻏﻮﺍﻱ ﺍﻭ ﻫﻪ ﻛﻮﻱ ﭼﯥ ﺩ ﭘﺮﻣﺨﺘ ﭘﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﯥ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭ ﺳﺮﻩ ﺩ ﺯﻭﺭ ﺯﻳﺎﺗﻲ ﭘﻪ ﺧﺘﻤﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻭﻛﻱ .ﻣﻮﻧ ﺑﻲ ﭘﻮﻟﻪ ﯥ ﻟﻪ ﺍﺭ ﻧﻪ ﻭﺗﻠﻲ ﮊﻭﻧﺪ ،ﺩ ﻭﺣﺸﺖ ﺍﻭ ﻭ ﻧﻪ ﭘﺎﻛﻪ ﻮﻟﻨﻪ ﻏﻮﺍﻭ .ﺩ ﻧﻳﻮﺍﻟﻮ ﺍﻳﻜﻮ ﺩ ﺑﺎ ﻫﺪﻓﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ ﺩ ﻧﻳﻮﺍﻟﻮ ﻧﻤﻮﻧﻴﻲ ﭘﺮﻭﮊﻭ ﺍﻭ ﻧﻳﻮﺍﻟﻮ ﻮﻟﻮﻧﻮ ﺩ ﺟﻮﻭﻟﻮ ﻟﻪ ﻻﺭﻱ ﺩ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮ ﻻﺭ ﻮﻭﻧﻪ ﻛﻮﻭ. ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩ ﺑﻲ ﭘﻮﻟﻮ ﻮ ﺩﻭﺍﻣﺪﺍﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺩﺍ ﻭﻝ ﺩﻱ :ﭘﻪ ﻧﻴﻤﺮﻭﺯ ﻛﯥ ﺩ ﻮ ﻓﺮﻫﻨﻲ ﻣﺮﻛﺰ ،ﺩ ﺑﺎﺳﻜﻴﺘﺒﺎﻝ ﺳﭙﻮﺭﺗﻲ ﻟﻮﺑﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺩ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎﺭﻩ ،ﺍﻭ ﺯﻣﻮﻧ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺯﻣﺎ ﻧﻘﺶ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻭ ﻭﺭﻛﺸﺎﭘﻮﻧﻪ ﻮﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻛﯥ..
123 © Women without Borders 2005