De Journalist by Annick Hus

THEMA

Hoe technologie uw job zal veranderen JÖRGEN OOSTERWAAL

‘Journalistiek is te veel verburgerlijkt' ONDERZOEKSJOURNALISTIEK

Kunnen ze het beter in Nederland?

Hier zijn we, Wilfried! 3 JONGE WOLVEN REAGEREN OP KRITIEK VAN HUMO-CORYFEE

29/10

Themadag journalistiek en nieuwe technologieën

maandelijks

oktober

2016

#203

inhoud AC T U E E L In Memoriam Jef Lambrecht

Zijn Nederlandse onderzoeksjournalisten beter?

50 jaar Erkenningscommissie

De wissel: van de redactie naar de politie

S P R E E KT I J D Jörgen Oosterwaal: 'Humo is verwaarloosd' 14

OPINIE Drie brieven aan Wilfried Hendrickx 4

T H E M A : T EC H N O LO G I E Zo ziet uw job eruit in 2025

6 trends voor de komende jaren

De glazen bol van Brecht Decaestecker, Jago Kosolosky en Caspar Van Rhijn 12

S E RV I C E Raad voor de Journalistiek

O N D E R E M BA R G O

24 W E R KT E N M E E Coördinatie: Pol Deltour - Piet De Loof, pol.deltour@journalist.be, piet.de.loof@gmail.com || Eindredactie: Piet De Loof || Vormgeving: Rosalien Eggermont Medewerkers: Ivan Declercq - Pol Deltour - Peter Gorlé - Annick Hus - Pieter Knapen - Elise Meekers - Monica Moritz - Marleen Sluydts - Jan Backx - Lukas De Vos Luc Bleyaert - Kris Vanhemelryck - Raymond De Craecker - Steven Vanden Bussche || Foto cover: Alain Giebens || Redactiesecretariaat: Huis van de Journalist, Zennestraat 21, 1000 Brussel, Tel. 02/777 08 40, Fax 02/777 08 49, info@journalist.be - www.journalist.be || Abonnementen: Marleen Sluydts, info@journalist.be Reclameregie: Elise Meekers, info@journalist.be || Druk en verzending: DaddyKate 2

de journalist

VOORAF

LUC BLYAERT

TECHNOLOGIEJOURNALIST EN LID RAAD VAN BESTUUR VVJ EN JAM

Bent u mee? ‘Een onheilsprofeet,’ mompelde een topman van een van de grootste Belgische mediabedrijven toen ik in 2009 een expert enkele opleidingen liet geven over de toekomst van de media. En vooral over hoe digitale technologie en het fors meanderende leesgedrag een enorme impact krijgt op de nieuwsaanpak door pers en journalisten.

De expert verwonderde er zich toen over dat de meeste journalisten nog geen smartphone hadden. Dat zoiets veel geld kost, trok diezelfde topman zijn wenkbrauwen op. Het verbaasde mij ook dat heel wat journalisten niet meteen het nut zagen van een dergelijk toestel. Uit een enquête bleek dat slechts een kleine minderheid zich toelegde op sociale media. Een digitale insteek leefde niet echt. Het vertelt veel over de attitude van Als video 80% van alle weifelende mediabedrijven en de ambigue, webverkeer inpalmt, vaak gedwongen symbiose van zal ook journalistiek journalistiek en technologie. De grote meerderheid van moeten volgen. journalisten kent het vak: feiten registreren, onderzoeken, op hun waarheidsgehalte checken, duiden en weergeven in een sterke reportage, in beeld, audio of tekst. Dat model staat nog steeds garant voor journalistieke integriteit én geloofwaardigheid. Maar digitale, excusez le mot, disruptie zorgde ervoor dat het web en sociale media voor heel wat lezers als een primaire nieuwsbronnen gelden. ‘Digital first’ werd voor heel wat uitgevers, hoofdredacteurs en ook journalisten de slagzin. Technologie zorgt voor gedragswijziging. Een collega laat zijn interviews ’s nachts uittikken in India. Tv-journalisten filmen met hun smartphone, straks wordt uw bril een camera en wordt video een deel van elk gesprek. Korte feitenstukjes worden geschreven door robots, data worden automatisch ingeladen en in infografieken gegoten, dronejournalistiek wordt (indien legaal) gemeengoed. Als video op korte termijn 80% van alle webverkeer inpalmt, zal ook journalistiek moeten volgen. Journalisten zullen lezers volgen (en omgekeerd). Mediabedrijven zullen moeten investeren in nieuwe technologie, maar ook in journalisten, traditioneel niet de meest veranderingsgezinde beroepsgroep. ‘Niemand wil veranderen, enkel een baby met een natte pamper wil verandering.’ En toch staat Mr. Change voor de deur. Eigenlijk is hij al binnen. Nog nooit was de triangle van media, journalistiek en technologie zo nadrukkelijk aanwezig, zo ingrijpend ook. Bent u mee? 3

'Ik ben bijna 70. Het is een schande dat ik, samen met enkele anderen, nog het mooie weer maak bij Humo. (...) Jonge journalisten moeten zich maar aandienen en fantastische stukken insturen. (...) Laat ze maar proberen.' Wilfried Hendrickx

(‘De Bende van Annemie’, Radio 1, 7 september 2016)

Zo, die zat. Humo-veteraan Wilfried Hendrickx (69) is ontgoocheld in veel jonge journalisten. 'Mensen die iets kunnen uitdrukken met taal', verduidelijkte hij op Radio 1, echte schrijvers. Precies daarom telt het weekblad nog zoveel oudgedienden in zijn rangen. 'De jonge generatie journalisten die nu luistert, wordt toch bijzonder boos op u?', vermoedde interviewster Annemie Peeters. Drie twintigers voelden zich aangesproken en schreven Hendrickx een open brief: Katrin Swartenbroux (29, coördinator Knackweekend.be), Gunther Malin (27, StampMedia) en Lise Smout (28, adjunct-chef nieuws Het Nieuwsblad).

de journalist

OPINIE

Geachte Wilfried, twee simpele letters, mijn initialen herkenbaar onderaan de pagina. Dat was alles wat ik wou. Ik veronderstel dat weinig mensen er aandacht aan besteden, maar ik verzamelde al op jonge leeftijd de kentekens van mijn favoriete leesvoer. (km), (jh), (pdw), (ja), (rv). Hun unieke codes, vertrouwd onder mijn vingertoppen, hebben me doen inzien dat journalistiek meer kon zijn dan mannen met grijze pakken een microfoon tegen de neus duwen, meer dan een nauwgezette feitenverzameling. Journalistiek is verhalen vertellen, een ingewikkeld nieuwsfeit helder overbrengen, een gebeurtenis zodanig beschrijven dat je lezer niet alleen het gevoel heeft dat hij niets gemist heeft, maar dat hij er iets extra heeft uitgehaald. In schril contrast met dat van heel wat leeftijdgenoten kreeg mijn leven al vroeg richting. Ik had vertrouwen in mijn eigen kunnen en voelde me gesterkt door woorden, de vrienden die ik al heel mijn leven in schriftjes en boekenkasten om me heen verzamelde. Journalistiek was voor mij zo’n logische keuze dat iedere andere job letterlijk en figuurlijk zinloos leek. Ambitie, gezond verstand en liefde voor taal leken me de perfecte tools om deze carrière aan te vatten, een carrière waar u enkele weken geleden vraagtekens bij plaatste. ‘Jonge journalisten kunnen niet schrijven zoals wij’, liet u zich terloops ontvallen op Radio 1, als antwoord op de vraag waarom uw blad zo weinig jonge namen aantrok. Moeiteloos, in één adem. Om een open deur in te trappen hoeft een mens nu eenmaal geen stoute schoenen aan te trekken, en het is makkelijk praten wanneer veelvuldige oefening uw kunst gebaard heeft.

U bent gepokt en gemazeld in de journalistiek en werkt nog steeds voor het blad waar u destijds begonnen bent, waar u tijd en ruimte hebt gekregen om te schrijven, te schrappen en te groeien. Een professioneel parcours waar de meesten van ons enkel maar van kunnen dromen. Ik vraag me af hoeveel aspirant-journalisten u al ontmoet heeft. Of u ooit al aandacht en expertise heeft besteed aan de gretige jongens en meisjes die jaarlijks stage komen lopen bij uw blad. Of het nieuwe vlees in de Humo-kuip voor u meer is dan een koppel vooralsnog onbekende initialen onderaan een tv-tip of een kortje. Hun ambitie en zelfvertrouwen heeft u met die radio-uitzending in ieder geval een flinke knauw gegeven. Stel u voor dat we onze plaats niet meer zouden kennen. U mag gerust zijn. Ik besef heel goed dat mijn handen nog in mijn haar zitten wanneer u al een slot voor uw achttienduizendtekenstuk aan het uitvingeren bent. Met amper zes jaar ervaring achter de kiezen heb ik nog veel te leren, maar gelukkig ben ik tijdens mijn groeiproces voornamelijk mensen tegengekomen die hun ervaring willen delen met de pennen van morgen, de stemmen van de generaties na hen. Doorgewinterde journalisten, net als u, wier erfgoed dankzij hun mentorschap verder zal reiken dan de woorden die ze zelf op papier hebben gezet. Mij lijkt het immers, beste mijnheer Hendrickx, dat als u zich écht bekommerde om de toekomst van de journalistiek, u er wel voor zou zorgen dat die toekomst in bekwame handen kon doorgegeven worden. Voor u immer verblijvend, twee letters onderaan de pagina, (ks)

Beste Wilfried, als nog geen geweldige maar best wel goede schrijver fronste ik toch even de wenkbrauwen. Aan haar stem te horen, deed Radio 1-journaliste Annemie Peeters on air hetzelfde. En wat moesten ze hiervan denken op de redactie van StampMedia, het jongerenpersagentschap waar ik aan meewerk. Geen gebrek daar aan gemotiveerde jonkies die hard werken om het te maken in de journalistieke wereld. De media mogen dan wel beweren dat ze openstaan voor alles en iedereen, au fond zitten ze vaak vastgeroest. Inbreken in een redactie is mogelijk, zeker wanneer je zelf je verantwoordelijkheid neemt en hard werkt aan een portfolio. Uitbreken uit de bestaande structuren – redactielijn, 'hoe alles nu eenmaal gebeurt', heersende ideeën bij de lezers – is veel minder vanzelfsprekend. Eerlijk is eerlijk: als ik uw niveau ook maar een beetje wil evenaren, heb ik nog heel veel te leren, ondanks mijn werk bij StampMedia en mijn jaren als eindredacteur bij Het Laatste Nieuws. De weg voor een rookie die net om de hoek komt kijken, is nog veel langer. Er worden erg weinig mensen geboren met het journalistieke talent al ten volle aanwezig én ontwikkeld. Het omgekeerde insinueren, is naïef.

Jonge journalisten hebben bovenal een omgeving nodig waarin ze hun talent kunnen aanscherpen. Ze zijn maatschappelijk bevlogen, willen soms zelfs de wereld veranderen. Zoiets moet een redactie aanmoedigen. Daarvoor moeten de media ook even aan introspectie doen en nadenken over hun rol in de maatschappij en hoe zij die invullen. Als ze in dat proces zo verstandig zijn om ook de ambities en grootse plannen van jongeren te ontginnen, dan zijn er alleen winnaars. Dus, media: verwelkom die jonge rebellen. Laat hen vervelende stukken schrijven om de witruimte te vullen, zo leren ze de basics van het vak. Maar luister alstublieft wanneer ze met een idee komen én steun hen erin. Geef hen de kans een potje te breken. Vallen ze op hun snuit, jammer. Volgende keer beter. Maar geef hen vooral de kans. Voor jullie het weten, kan oudgediende Hendrickx met een gerust hart met pensioen en genieten de lezers nog altijd van relevante, interessante en – ja, Wilfried – goed geschreven artikels. Gunther Malin 5

de journalist

OPINIE

Lieve Wilfried, eerlijk? Ik word een beetje moe van het Grote Generatieconflict dat in ons vak lijkt te woeden. Jonge journalisten kunnen geen mooie zinnen meer maken, dat zegt u toch? Wel, ik ben niet verrast, eerder verveeld. Ik heb het al te veel gehoord: ‘In onze tijd was het toch anders hoor, meiske.' Tuurlijk was het in uw tijd anders. We schrijven anders, denken anders, verwachten andere dingen van ons vak. Onze stiel is niet meer dezelfde. Vergelijken is nutteloos en levert enkel frustratie op, langs beide kanten. Een goede journalist anno 2016 heeft een ander profiel dan iemand die in de jaren 70 begon. Schrijven we daarom ook slechter? Ja en nee. Wat ik zie, is dat heel veel talentvolle jongeren klaar staan, maar amper de kans krijgen om hun pen helemaal te ontwikkelen. Dus blijven ze soms trappelen in nét-niet. Een stijl die niet helemaal gepolijst raakt, onhandigheden waar de oude garde om gremelt: zie je wel, ze kunnen het niet. De tijds- en prestatiedruk is op veel redacties zo groot dat er weinig marge is om te mislukken, zelfs amper om te proberen. De jonkies krijgen bijgevolg opdrachten die ‘veilig’ zijn. De grote reportages en interviews zijn voor

journalisten met genoeg kilometers op de tellers. Daarmee kunnen ze uitblinken, terwijl de jonge garde de kruimels krijgt. Natuurlijk komt talent altijd bovendrijven, maar het gaat trager als iemand je onder water houdt. Ik ben niet zo cynisch dat ik oldtimers zoals u in de garage zou parkeren, dat ik wacht tot de dag dat ze zich voor de laatste keer uitloggen en met een horloge van het bedrijf om de pols in een relaxzetel ploffen. Dat doe ik niet, omdat ik vind dat jong en oud samen veel verder geraken, net omdat we zo anders zijn. Zet een ervaren pen naast een jonkie die nog op zoek is naar de juiste woorden en er kunnen ongelofelijke dingen gebeuren. Dus, lieve Wilfried, blijf dus vooral fijne artikels maken. Ik lees ze met plezier. Maar kijk ook eens mee over de schouder van een beginner. Denk dan eens terug aan uw eerste stukken. Zucht niet, treur niet, wanhoop niet, maar wees blij: u kan ons nog zoveel leren. Groeten, Lise

Vlaamse regering maakt ook beleidsvoorbereiding openbaar De Vlaamse regering publiceert voortaan ook de documenten die aanleiding hebben gegeven tot haar beslissingen. Op www.vlaanderen.be vallen elke vrijdag de beslissingen te lezen die de Vlaamse regering heeft genomen. Nu voegt de Vlaamse regering daar de maandag nadien ook de documenten aan toe die

achter die beslissingen zitten: regeringsnota’s,mededelingen,ontwerpdecreten – telkens vanaf hun eerste behandeling op de ministerraad. Met deze openbaarmaking streeft minister-president Geert Bourgeois (N-VA) naar meer transparantie over de manier waarop het Vlaamse beleid tot stand komt. Een uitzondering geldt voor individuele

beslissingen die een persoonlijke situatie betreffen: benoemingen, subsidiebesluiten voor projecten of investeringssubsidies voor bedrijven. Ook welbepaalde andere vertrouwelijke documenten worden niet gepubliceerd. De individuele beslissingen zelf worden ook in die gevallen wel bekendgemaakt. (PD)

VVJ steunt Gentse journalisten voor betere toegang bestuursdocumenten Twaalf journalisten die actief zijn in Gent kregen, daarbij gesteund door de VVJ, vlotter toegang tot inhoudelijke bijlagen waarop ontwerpbesluiten voor gemeenteraden en -commissie steunen. In veel gevallen bestond de bijlage van een agendapunt uit een document dat verwees naar een bijlage... die niet raadpleegbaar was. Een kafkaiaanse toestand in een stad die 6

investeerde in een ‘digitale raadpleegomgeving’ en zo graag uitpakt met haar open databeleid. Een tussenoplossing, om die documenten via de passieve wetgeving openbaarheid van bestuur op te vragen, bleek niet werkbaar wegens de antwoordtermijn. In een nieuw voorstel van begin juni belooft Gent voortaan alle documenten en bijlagen proactief openbaar te maken. Het

gaat daarbij om documenten die voor journalisten «relevant worden geacht», zo staat in de afsprakennota, want de stad blijft wel bij haar interpretatie van de uitzonderingsgronden bepaald in de openbaarheidswetgeving. In elk geval hield de nieuwe aanpak in juni vrij goed stand, voor de zittingen van september werden weer minder stukken gevonden. (SVB)

thema

TECHNOLOGIE

DIGITAAL, MOBIEL EN SOCIAAL

Zo ziet uw job eruit in

2025

thema TECHNOLOGIE

Met buikgevoel redt u het straks niet meer Trendwatchers zijn ervan overtuigd dat sociale media over een paar jaar televisie, kranten en magazines overal zullen inhalen als voornaamste nieuwsbron. Of dit ook het einde van de journalistiek betekent, kunnen ze niet voorspellen. Dit weten ze wel: met alleen je buikgevoel haal je het in 2025 niet meer. Samenwerken met andere disciplines kan je redden. KRIS VANHEMELRYCK

oe sociale media en technologie in 2025 de job van journalisten zullen beïnvloeden? Daarvoor heb ook ik geen glazen bol’, zegt Michaël Opgenhaffen, professor Nieuwe Media aan de KU Leuven. ‘De journalisten die het dan moeten waarmaken, zitten nu nog op de schoolbanken. Welke journalistieke competenties vinden we tegen dan belangrijk? Hoe zullen lezers zich een mening vormen? Op welke apparaten zullen zij het nieuws lezen? Gaan journalisten nieuwe media omarmen, of met tegenzin adopteren? De toekomst is ongetwijfeld digitaal en mobiel. Maar hoe we daartoe komen, en of je iedereen meekrijgt, is nog koffiedik kijken.’ Een aantal trends tekent zich volgens Opgenhaffen wel duidelijk af. ‘Jongeren consumeren nieuws vandaag heel anders dan tien jaar geleden. Dagelijks een krant lezen of samen met de ouders naar het nieuws kijken, is vervangen door snelle klikrondes langs Facebook of Snapchat. De gemiddelde leestijd 8

daalt, ten voordele van video. Ze willen het nieuws waar en wanneer het hen uitkomt, en als het even kan ook persoonlijk voor hen geselecteerd. Misschien gebruiken ze hun smartphone en sociale media niet altijd op een even goede manier, maar ze zijn er wel veel actiever mee bezig.’

Grimmige toekomst Wat als deze smartphonegeneratie straks kranten of televisie helemaal links laat liggen? Welke verdienmodellen zijn dan nog levensvatbaar? In Nederland stelde het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek de vraag aan 150 professionals binnen en buiten de sector. De enige constante in de antwoorden? Een voortdurende strijd tussen de groten — Apple, Facebook, Google — en de kleintjes — burgers, start-ups en on- en offline community’s — om de aandacht van de lezer. Met de klassieke media daartussenin. ‘Bedrijven als Facebook en Twitter hebben hun plaats op de markt

In 2025 blijft er niet langer één standaardtype journalist of nieuws over EZRA EEMAN, VRT START-UP

definitief ingenomen. Die klok draai je niet meer terug’, zegt Opgenhaffen. ‘Het zijn niet langer media waar je passief nieuws consumeert of in dialoog gaat met je lezers, maar volwaardige distributieplatformen die je helpen bij elke stap in het journalistieke proces, van research over publicatie tot feedback. Helaas ben je er niet alleen. Journalisten moeten er met hun verhalen opboksen tegen PR-bureaus, klokkenluiders, gewone burgers én belangengroepen. Een gecompliceerd algoritme bepaalt

bovendien welke verhalen komen bovendrijven, tenzij je bereid bent er stevig voor te betalen. Je kunt als journalist niet zonder sociale media, maar tegelijkertijd heb je er weinig grip op.’

Nieuwe media, nieuwe eisen Nieuwe media stellen ook nieuwe eisen aan de job, zegt de studie van het Stimuleringsfonds. Nu lezers dankzij allerlei nieuwe tools zelf makkelijk bronnen kunnen raadplegen en verhalen kunnen publiceren, moet de professionele journalistiek zich onderscheiden met ander nieuws. Oplossingen voor problemen aandragen bijvoorbeeld, of dialoog faciliteren. Ook servicejournalistiek (news you can use) en maatschappelijk betrokken journalistiek worden veel genoemd. ‘In 2025 blijft er niet langer één standaardtype journalist of nieuws over. Journalisten met een stevige inhoudelijke expertise of onderzoeksjournalisten zullen in elk medium en tijdsgewricht wel overleven; hun kennis en netwerk vervang je niet meteen door een aantal online tools. Maar het gros van het werkveld heeft andere competenties nodig om het te halen’, zegt Ezra Eeman, hoofd van VRT Start-up, het digitaal innovatielab van de openbare omroep dat mediaproducten en werkmethodes heruitvindt op maat van een nieuwe generatie mediagebruikers.

Meten = weten De belangrijkste eigenschappen die journalisten de komende jaren nodig hebben? ‘Ten eerste: weten hoe je je publiek kunt betrekken bij je verhaal’, zegt Eeman. ‘Ten tweede: je verhaal ook visueel kunnen verpakken. En ten derde: jezelf continu kunnen bijsturen aan de hand van data. Gewoon je buikgevoel volgen, is er in 2025 niet meer bij. Je moet voortdurend meten en analyseren waar en wanneer je lezers jouw verhalen zien of lezen, wat ze precies sharen met elkaar, op welk uur van dag ze op zoek zijn naar welk

6 TRENDS die de job zullen veranderen

Live online video boomt

Volgens IT-bedrijf Cisco bestaat driekwart van het dataverkeer op mobiele telefoons en tablets over vier jaar uit video. Daar zorgt de toegenomen bandbreedte en snelheid van mobiel internet voor, plus het feit dat je online video’s met een smartphone via allerlei tools snel en goedkoper kan maken. Tijdens de aanslagen in Parijs keken 10.000 bezoekers live mee naar het verslag van Parijzenaar Stephane Hannache op live-app Periscope. Een Vine-video vanuit het Stade de France – waarop je de explosies duidelijk kon horen – was een van de eerste ooggetuigenverslagen van de aanval.

wordt 2 Krant gesplitst

Wie vroeger kranten of magazines als één totaalpakket kocht, ontdekt nu nieuwe diensten als Blendle of Topics, waar je artikels in losse onderdelen kan kopen. De lezers shoppen selectief naar hun nieuws: de ene dag wel de krant, de andere dag niet. Twitter, Snapchat en Apple sprongen op de kar door hun eigen distributiekanalen voor nieuws op poten te zetten. Dit heeft ook gevolgen voor journalisten: als lezers minder trouw zijn aan titels, moeten zij zelf meer een merk worden en zichzelf vertegenwoordigen via sociale media.

media: wie doet 3 Sociale Facebook wat?

Nooit werd er meer geswipet, geliket en geshared dan vandaag. Nu al is Facebook in België de derde belangrijkste nieuwsbron voor 15- tot 17-jarigen. Journalisten kunnen er makkelijk en snel een groot publiek bereiken, maar er is ook een keerzijde. Je beslist niet zelf wie wat te lezen krijgt en geeft alle mogelijke advertentie-inkomsten uit handen. Bovendien zijn jongeren gemiddeld actief op maar liefst vier sociale platformen. In welke merken moeten nieuwsmedia de komende vijf jaar investeren?

thema TECHNOLOGIE

soort nieuws. Zo zou je iemand die zeven minuten op de trein moet wachten zomaar een nieuwsbulletin van exact die lengte op zijn smartphone kunnen aanbieden. Of het Oosterweeldossier met alle mogelijke alternatieve routes via augmented reality op zijn keukentafel kunnen projecteren.’ In een wereld van likes, shares en emonieuws verkiezen lezers bovendien bronnen die ze kennen en persoonlijk kunnen benaderen — zoals professionele bloggers — boven de deskundige maar meestal anonieme nieuwsprofessional, zegt de Nederlandse studie. Geloofwaardigheid verdien je over negen jaar niet langer door je objectiviteit, maar door transparant te zijn en goed te berichten. Tekenend hiervoor is dat in 2015 voor het eerst meer mensen wereldwijd vertrouwen hadden in een zoekmachine om betrouwbaar nieuws te verschaffen dan in de traditionele media. Onder jongeren is dit percentage nog hoger.

uithalen. Zo vervullen ze hun functie als waakhond van de democratie.’

Diepgang gevraagd ‘Vervlakking is een reële dreiging’, meent Ezra Eeman. ‘Daarom moeten professionele journalisten voortdurend kijken hoe ze de geloofwaardigheid van hun verhalen hoog kunnen houden. Door niet snelsnel alles op het internet te willen gooien. Of door in real time live speeches van politici zoals Donald Trump op Facebook te factchecken. Daarnaast moet de journalistiek ook oog hebben voor onderwerpen die minder trending zijn. Ook in 2025 blijven er nog altijd lezers over die bereid zijn te betalen voor meer diepgravende stukken.’ Technologie kan je net helpen om zulke verhalen te maken, meent Michaël Opgenhaffen. ‘Denk maar aan de interactieve infografieken die je kan maken om heel ingewikkelde data

helder te visualiseren, of news games die je lezer onderdompelen in het verhaal. Zulke digitale producties ontwikkelen kost tijd en geld. Mensen én middelen. En die zijn schaars op Vlaamse redacties.’

Beter organiseren Zullen we dan maar een aantal whizzkids uit de IT-sector aan boord hijsen om onze media te wapenen tegen de technologische pletwals uit Californië? Of moet de verandering van binnenuit komen? ‘Nieuwsorganisaties zijn gelukkig afgestapt van het idee dat journalisten als eierlegende Wollmilchsäue alles zelf moeten kunnen’, zegt Opgenhaffen. ‘Het heeft dus geen zin om elke tv-journalist op cursus Snapchat te sturen. Wel moet een redactievloer zich anders en beter organiseren. Samenwerken met andere disciplines en tussen media onderling wordt daarbij cruciaal.

‘Even journalist spelen’ Klopt het dan toch, dat binnenkort iedereen journalist wordt? Michaël Opgenhaffen gelooft niet dat burgerjournalistiek zoals we die tien jaar geleden zagen, via allerlei blogs een comeback maakt op sociale media. ‘Daarvoor hebben de meeste burgerjournalisten van nu noch de tijd, noch de inspiratie. Wat je wél ziet, is accidental journalism: burgers die ‘even voor journalist spelen’ als er bijvoorbeeld brand uitbreekt in hun buurt. Met hun geavanceerde smartphone en Facebook Live hebben ze nu ook de middelen. Toch is ook hier nog een rol weggelegd voor professionele journalisten. Misschien bepalen ze niet langer als gatekeeper wat nieuws wordt op sociale media, maar ze kunnen er nog wel de leugens 10

Dit worden belangrijke eigenschappen 1. Een publiek betrekken bij een verhaal. 2. Een verhaal ook visueel verpakken. 3. Jezelf voortdurend bijsturen aan de hand van data.

Zijn journalisten bereid om hun bronnen te delen met collega’s, developers of designers als dat een beter verhaal oplevert? Maken we op redacties voldoende tijd vrij om te experimenteren met nieuwe verhaalvormen? Ik zie wel veel goede wil, maar de waan van elke dag is een spelbreker om écht te innoveren.’

Gamble fund ‘Vergeet het vijfjarenplan of de vraag wanneer de nieuwe drukpers zich zal terugbetalen. Vandaag moet je veel sneller kunnen schakelen. En vooral risico’s durven nemen, zeker in onzekere tijden’, zegt Ezra Eeman. ‘Investeer dus 10 procent van je tijd in nieuwe online verhaalvormen. Of leg een gamble fund aan, een potje waarmee je een deel van de redactie laat experimenteren met nieuwe tools. Maak niet de fout om daar enkel jongere redacteurs of de hipsters van de redactie op te zetten. Je hebt de inhoudelijke expertise van de ervaren redacteurs én de frisse blik van de newbies nodig. Denk ook na over waar jouw medium goed in is. Hoe kan je dat nog versterken? Wat we in Vlaanderen missen aan schaalvoordeel moeten we goedmaken met onze creativiteit en vindingrijkheid. En die hebben we zeker.’ De menselijke factor wordt het meest onderschat, weet Opgenhaffen. ‘Daarom laten we in het Nieuwslabproject van de associatie KU Leuven studenten uit de richtingen Journalistiek, Computerwetenschappen en (Multimedia)design via hackathons of korte praktijkstages op de werkvloer samen experimenteren met het nieuws. Zo ontdekken ze dat de workflow van een journalist vaak heel anders is dan die van een developer. Dat je soms een andere taal spreekt, en collega’s of eindredacteurs mee moet krijgen met jouw ideeën. Dat innovatie niet altijd meteen lukt. Maar dat samenwerking tussen journalisten en digital creatives altijd mooiere verhalen oplevert. En daar draait het tenslotte toch om.’

Met je smartphone en de Cardboard – een kartonnen doosje van 15 euro dat je rond je telefoon plooit – maakte Google in 2014 een techniek die we vooral kennen van games toegankelijk voor een breed publiek. Virtual Reality (VR) dompelt je kijkers helemaal onder in je verhaal, zeker als ze met behulp van 360°video zelf de kijkrichting mogen bepalen. Bij augmented reality wordt de virtuele content zelfs in het gezichtsveld van je lezer geprojecteerd. VRT-journalist Jens Franssen gebruikte VR onlangs om twee reportages in Syrië te draaien en kijkers de oorlogsgruwel thuis zelf te laten beleven. Wie geen VR-bril heeft, kan de reportage op deredactie.be volgen zoals dat in Google Streetview kan. Maar mét sta je er middenin.

©Google

reality en immersive 4 Virtual storytelling: midden in de actie

of things & wearables: 5 Internet big data uit een doosje

Tien jaar geleden had je nog één apparaat met internet voor iedere tien mensen. Rond 2020 zal iedereen via tien apparaten verbonden zijn met het internet. Horloges, koelkasten of een chip in de keukenkraan die de kwaliteit van het drinkwater meet: het internet of things zal journalisten meteen info kunnen bezorgen die ze nu nog op de klassieke manier moeten verzamelen. Robotjournalistiek kan deze tonnen data via sjablonen meteen omzetten in tekst of beeld, zelfs op maat van elke individuele lezer. Zo wordt een weerbericht schrijven voortaan een makkie.

vraag het zelf aan 6 Bots: Martine en Stef

Een Martine Tanghe of Stef Wauters in elke huiskamer: dankzij steeds betere spraaktechnologie kan je het nieuws van de toekomst voortaan thuis én gepersonaliseerd laten voorlezen via chat-apps als WhatsApp en Telegram of apparaten op je salontafel zoals de Amazon Echo. Bots reageren op teksten en commando’s van lezers, zoals de virtuele assistent van Bol.com. Zo heeft het Amerikaanse zakentijdschrift Forbes een Telegram-bot die lezers elke dag wegwijs maakt in de populairste artikelen. Je kunt als lezer zelf ook een vraag naar de bot sturen om geregeld updates over een nieuwsfeit te ontvangen.

Bron: ‘Anders nog nieuws? Scenario’s voor de toekomst van de Journalistiek’ van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek & ‘Journalism, Media & Technology Predictions 2016’ van het Reuters Institute

thema TECHNOLOGIE

Hoe zien zij de journalistiek evolueren? Brecht Decaestecker (VRT)

‘Voor elk kanaal de juiste content’ ‘Ik volg de technologische trends wel, maar in mijn eigen mediagebruik ben ik redelijk oldskool', zegt Brecht Decaestecker, oud-journalist bij De Morgen en Humo en nu hoofdredacteur Digitaal bij VRT Nieuws. ‘Zo check ik elke dag minstens tien nieuwsapps en heb ik 5.780 volgers op Twitter, maar op Snapchat moet ik mijn eerste stappen nog zetten. Het medium met de grootste impact, nu én over tien jaar? Dat is ongetwijfeld Facebook. Toen ik er in 2007 een van mijn eerste artikels over schreef, had ik nooit gedacht dat er vandaag zoveel mensen verslaafd aan zouden geraken. Je kan je als uitgever niet

meer veroorloven om niet op sociale media te zitten, ook al geef je zo veel macht uit handen. Tegelijkertijd mogen we niet vergeten dat ook de oudere kanalen nog hun nut hebben. Denk maar aan de e-mail nieuwsbrieven die kranten ’s ochtends uitsturen om lezers naar de website te lokken. De finesses van die verschillende distributiekanalen beheersen en voor elk kanaal de juiste content creëren – een video op Facebook, 140 tekens op Twitter, een interactief verhaal op de website - wordt dé uitdaging voor ons vak de komende tien jaar.’

Jago Kosolosky (De Tijd)

‘Met alleen je pen haal je het niet meer’ 'De toekomst van de journalistiek? Die is aan de duizendpoten. De jobs waar journalisten die nu op de schoolbanken zitten naar opkijken, bestaan in 2025 niet meer', voorspelt Jago Kosolosky, digitaal redacteur bij De Tijd. 'Alles gebeurt nu online. Daar moet je je als jonge wolf vooral onderscheiden met je technische kennis, zoals datavisualisatie, videomontage of webdesign. Oude rotten in het vak ontzien we nu vaak van digitale klussen. Maar wie over negen jaar enkel nog van zijn pen of specialisme wil leven, krijgt het lastig. Daarom school ik

mezelf voortdurend bij. Ik volg ’s avonds een cursus web development en leer online. Het belang van levenslang leren, moeten we ook in de opleidingen nog meer in de verf zetten. Geen job die de komende jaren sneller zal veranderen dan de journalistiek. Toch ben ik geen doemdenker. Software neemt onze rol nog niet meteen over. Als je ziet hoeveel frustratie contentmanagementsystemen vandaag opleveren voor journalisten, hebben we nog wel wat tijd (lacht).'

Caspar Van Rhijn (Mediahuis)

‘Nog twee soorten journalisten: allrounders en schrijvers’ ‘Ik zie over negen jaar een toekomst voor twee soorten journalisten: aan de ene kant allrounders die snel en multimediaal kunnen werken met tekst, foto, audio én video, aan de andere kant schrijvers die verhalen kunnen vertellen als geen ander’, zegt Caspar Van Rhijn, directeur Digitale Strategie bij Mediahuis. ‘Beiden zullen het digitale in de vingers moeten krijgen: denk maar aan de verhalen die onderzoeksjournalisten door middel van scraping kunnen destilleren uit big data. We nemen de laatste tijd dan ook veel IT’ers aan met een specifiek © foto's: VRT, Simon Williams, Belga/Dirk Waem 12

profiel – bijvoorbeeld dataminers – die onze redacties kunnen helpen om dat soort stukken te maken. Met de nieuwe digitale app van De Standaard kunnen journalisten zelf experimenteren, ook al is dat in het begin veel trial-and-error. Ik zie vooral nieuws op maat van elke individuele lezer een hoge vlucht nemen. Al huiver ik voor een toekomst waarbij de filter van Facebook bepaalt welk nieuws je te zien krijgt. Dashboards kunnen journalisten wel helpen om de appreciatie van hun lezers te peilen, maar mogen nooit de inhoud van artikels gaan bepalen.’

VVJ Antwerpen nodigt uit z aterdag 15 oktober

bezoek luchthaven Deurne Luchthavenbaas Marcel Buelens neemt ons vanaf 9u30 op sleeptouw voor een kijkje voor én — interessanter — achter de schermen van de Internationale Luchthaven van Antwerpen. Inclusief een boeiende rondleiding in het Stampe en Vertongen Museum, waar prachtige historische vliegtuigen kunnen worden bewonderd. Aansluitend wordt er een aperitief aangeboden en gaan we in de buurt een hapje eten. En dat allemaal op kosten van VVJ Antwerpen.

vrijdag 2 december

vvj quiz Op vrijdag 2 december trekken we naar Tennisclub AZUA in Wilrijk voor een nieuwe editie van onze VVJ Quiz. We testen de allroundkennis van de verschillende ploegen, met als inzet een prijs van onze uitgebreide prijzentafel. Niemand gaat met lege handen naar huis! Inschrijven kost 15 euro per ploeg (max. 5 leden waarvan minstens 1 VVJ-lid).

donderdag 26 januari

Nieuwjaarsreceptie Op 26 januari nodigt VVJ Antwerpen al haar leden uit in het nieuwe Havenhuis. We zullen niet alleen klinken op het nieuwe jaar. Alle aanwezigen kunnen genieten van een uitgebreide rondleiding in dit spraakmakende gebouw.

Inschrijven kan via mail naar vvjantwerpen@journalist.be

de journalist

SPREEKTIJD

HET STRAATLOPERSGEVOEL VAN JÖRGEN OOSTERWAAL (HUMO)

‘We zijn te gemakz Na woelige en soms controversiële omzwervingen zit hoofdredacteur Jörgen Oosterwaal (53) weer bij zijn vertrouwde 'Humo'. Met ophefmakende journalistiek, een vleugje nostalgie en veel humor hoopt hij rock-‘n-roll in het weekblad te pompen, op zoek naar de gloriedagen van weleer. Volgende week ligt de eerste vernieuwde 'Humo' in de winkel. MONICA MORITZ

'Humo' bij De Persgroep, is dat niet een beetje absurd? Oosterwaal: ‘Tien jaar geleden wel. De Persgroep scoorde toen met Dag Allemaal en Het Laatste Nieuws, maar met onze journalistiek had ze weinig affiniteit. Enfin, dat dachten wij toch. Toen we indertijd bij Humo overhoop lagen met Sanomabaas Aimé Van Hecke en ik naar uitwegen zocht – ik besefte dat we wel enkele veldslagen, maar niet de oorlog konden winnen – speelde ik al met de idee om bij De Persgroep aan te kloppen. Christian Van Thillo heeft altijd veel sympathie gehad voor Humo, dat wist ik. Maar de redactie zou daar toen moeite mee gehad hebben. Het was nog te vroeg. Daarom zijn we uiteindelijk naar

de journalist

SPREEKTIJD

kzuchtig geworden’ Wouter Vandenhaute gegaan, dat leek veel logischer.’ Waarom is De Persgroep vandaag wel salonfähig? ‘Het medialandschap ziet er nu helemaal anders uit. De mooiste Nederlandse kranten, zoals De Volkskrant en Trouw, zijn inmiddels eigendom van De Persgroep. Onder haar leiding zijn die kranten niet alleen beter geworden, ze zijn ook meer gaan verkopen. Puur op papier, hé! Ook met Humo verloopt de samenwerking vlot. Wij kunnen in alle vrijheid onze gang gaan. Dat was de afspraak en daar houden ze zich aan.’ De oplage van 'Humo' is sinds 2010

meer dan gehalveerd en het afgelopen jaar ook nog eens met 8,5% gezakt. Hoe kon het zo ver komen? ‘Humo is ernstig verwaarloosd. Het blad ging van de ene eigenaar naar de andere, kreeg om de haverklap een nieuwe hoofdredacteur of een nieuwe directie en die kwamen allemaal met eigen plannetjes. Daardoor is het blad verwaterd. Vandenhaute had steile ambities, maar geen echte strategie: in plaats van de verkoop te verdubbelen, is ze gehalveerd. Toen ik eind vorig jaar terugkeerde bij Humo stond de teller op -18%. Vorige maand was het nog -4,8. Er is dus al wat werk verzet, maar ik geef toe: die laatste procenten wegwerken, wordt het allermoeilijkste. We zijn een pak kleiner geworden, maar met 600.000 lezers ben je nog

heel relevant. En winstgevend, wat aandeelhouders toch altijd prettig vinden.’ Hoe denkt u het tij te keren? ‘We hebben de voorbije maanden hard gewerkt aan de Humo van de toekomst. Die wordt een combinatie van nostalgie en vernieuwing: we proberen het beste van vroeger te combineren met het knapste van nu. Enkele oude dingen komen terug, jonge veulens komen erbij, vertrouwde medewerkers zullen nieuw werk presenteren. Zij zullen de tijd en de ruimte krijgen om de allerbeste journalistiek te beoefenen — daar zullen we het tenslotte van moeten hebben. De voorbije decennia is de journalistiek te veel verburgerlijkt: 15

de journalist

SPREEKTIJD

huisje, tuintje, leasingautootje. Ik vrees dat we als beroepsgroep een beetje te vadsig en te gemakzuchtig zijn geworden. Het ontbreekt ons soms aan verwondering, goesting, het straatlopersgevoel. Ik weet het: het is veel moeilijker geworden dan vroeger. Woordvoerders en managers schermen alles af. Advocaten sturen al aangetekende brieven nog voor er een letter is verschenen. Maar wij mogen ons niet inhouden uit schrik voor processen of machtige heren.’ Of uit politieke correctheid. ‘Politieke correctheid is vermoeiend en saai. Weg ermee. Bij Knack liet ik alle mogelijke dwarsliggers en andersdenkenden aan bod komen, of ze nu van links of van rechts kwamen. Ook in Humo zijn mensen met afwijkende meningen welkom. Als ze maar intelligent verwoord zijn en we er iets van kunnen leren. Je moet die confrontatie durven aangaan. Ook in de tijd van het cordon sanitaire vond ik dat mensen van het Vlaams Blok geïnterviewd moesten worden. Met verboden en boycots moet je zuinig omspringen.’ In zijn artikel over de ‘digitale nachtmerrie’ van De Persgroep noemt Karl van den Broeck van Apache u ‘een digitale analfabeet die Humo de internettrein deed missen’. ’Karl zou moeten weten dat de Humo-site vroeger meedraaide aan de top, dat ik bijna zes jaar bij Humo ben weggeweest, en dat vandaag vrijwel alle weekbladen in binnen- en 16

De journalistiek is te veel verburgerlijkt: huisje, tuintje, leasingautootje

buitenland moeite hebben met de digitale ontwikkelingen. Maar: op Facebook heeft Humo bijna 180.000 volgers en in de onlinekiosk Blendle zijn de Humo-verhalen erg gegeerd. Karl is ontslagen bij Knack en mislukt bij De Morgen. Ik begrijp dat hij gefrustreerd en boos is. Het is ook een beetje symptomatisch voor de Vlaamse mediaberichtgeving. Onze pers is best wel goed, maar dat we geen echte kwaliteitspers hebben, blijkt uit de mediaverslaggeving. Daar loeren jaloezietjes en groepsbelangetjes altijd om de hoek. Door mekaar af te zeiken en om de haverklap het einde van het papier aan te kondigen, zaagt men de tak af waarop men zelf zit. Terwijl dat papier nog altijd voor het overgrote deel van de inkomsten en werkgelegenheid zorgt.’ Wat moeten sollicitanten uit de kast halen om een kans te maken bij 'Humo'? ‘Een gouden pen, briljante ideeën en véél goesting. Of ze 17 of 71 zijn, of wat ze gestudeerd hebben, heeft geen belang. Volg dus gerust Politieke Wetenschappen, Germaanse of journalistenschool, het maakt niet uit.

Zorg dat je veel weet en dat je brandt van nieuwsgierigheid. En lees veel romans. Daarvan steek je misschien nog het meest op. De rest leer je al doende.’ Zelf maakte u een omweg via een korte academische carrière. ‘Na mijn studies Politieke en Sociale Wetenschappen kon ik meteen assistent worden. Dat was prestigieus en ik had meteen een inkomen waarvan ik achterover viel. Maar ik vond het academisch leven nogal eentonig. Na een paar jaar koos ik voor de journalistiek om dichter bij de praktijk te staan. De Morgen zocht voor zijn Wetstraatploeg jong en goedkoop talent — ik beantwoordde aan beide criteria (lacht). Veel vrienden vonden het dwaas dat ik een universitaire carrière ruilde voor een onzeker bestaan bij de krant. Ik heb er nooit spijt van gehad. Ik heb nadien nog veel dwaze keuzes gemaakt die me wel eens op de rand van de afgrond brachten, maar uiteindelijk is het altijd goed gekomen.’ Hoe bent u van daar bij 'Humo' terechtgekomen?

de journalist ‘Toen De Persgroep eind jaren tachtig De Morgen overnam, waren er continu conflicten tussen de hoofdredactie en de jonge Christian Van Thillo. Paul Goossens en Piet Piryns waren mijn grote voorbeelden. Na het zoveelste geschil ben ik samen met een belangrijk deel van de redactie opgestapt en was ik werkloos. Ik deed links en rechts freelance opdrachten, maar om te overleven, moest ik stempelen. Tot Guy Mortier me in 1995 opbelde: of ik voor Humo wilde komen werken. Na een jaar of vijf wilde ik meer betrokken worden bij het maken van het blad, maar Guy liet daar weinig ruimte voor. Toen Peter Vandermeersch me vroeg om te komen helpen bij de vernieuwing van De Standaard ben ik vertrokken. Niet voor lang. Anderhalf jaar later kwam Humo in problemen toen Woestijnvis met Bonanza startte. Eind 2000 ben ik samen met Mark Schaevers naar de oude stal teruggekeerd. Ook toen verklaarden mijn vrienden me voor gek. Iedereen dacht dat Woestijnvis de toekomst had en dat Humo een relict uit het verleden was. Bonanza verdween al na zes maanden van de markt. Humo, dat geweldige klappen had gekregen, beleefde toen zijn beste jaren.’

De nieuwe Humo wordt een combinatie van nostalgie en vernieuwing

In 2010 bent u daar ook opgestapt. ‘Na aanslepende conflicten en in pijnlijke omstandigheden, want ik was zeer gehecht aan Humo. Ik heb toen besloten mij nooit meer zo met een blad te vereenzelvigen. Ik dacht op dat moment dat ik nooit meer in de klassieke media aan bod zou komen. Ik was in alle conflicten altijd voor mijn redactie opgekomen, zelfs als er gestaakt werd stond ik mee piket.

Daarmee maak je je niet populair bij directies en raden van bestuur. Ik dacht: wie gaat zo’n herrieschopper nog een kans geven? (lacht bitter) Daarom heb ik zelf een bedrijfje opgericht en ben ik op projectbasis gaan werken. Voor De Standaard heb ik DS Weekblad helpen ontwikkelen, voor De Bezige Bij heb ik een boek geschreven, en voor een zonne-energiebedrijf heb ik een krantje gemaakt. Daar is veel minder ophef over geweest dan over het magazine voor Patrick Janssens.’ Zag u dan geen graten in zo’n politiek project? ‘Dat Patrick tricky business was, wist ik natuurlijk. Maar ik was een beginnende zelfstandige en ik zag een mogelijkheid de saaie, ouderwetse overheidscommunicatie op een nieuwe leest te schoeien. Van Patrick Janssens kreeg ik carte blanche. Hij zocht bewust een buitenstaander, een ambachtsman die niks met partijpolitiek te maken had. Dus ging ik ervoor. Samen met een hoop talentvolle collega’s. We hebben dat allemaal open en bloot gedaan, niet onder twijfelachtige schuilnamen.’ Dat project leunde wel aan bij native advertising. ‘Ik zie niet in wat dat met native advertising te maken heeft. Ik werkte toen niet voor een blad of krant, maar voor mijn eigen bedrijfje. Het is heel leerrijk om van tijd tot tijd andere dingen te doen en nieuwe werelden te leren kennen. Zolang je de zaken maar niet vermengt en zolang je je eigen oordeelsvermogen behoudt. Van schnabbelaars en cumulards houd ik niet, maar je moet ook de moraalridder niet uithangen: sommige freelance journalisten moéten links en rechts wel bijklussen om het hoofd boven water te houden. Hen ga ik zeker niet met de vinger wijzen. Als je daardoor je perskaart verliest, dan is dat maar zo. Ik ben drie jaar hoofdredacteur van Knack geweest met een perskaart van een freelance stagiair.' (grijnst) Toen bekend werd dat u hoofdredacteur van 'Knack' zou worden, werd u afgeschilderd als een soort rood gevaar. ‘Ondertussen zijn we vier jaar verder en het blad werd niet rood, maar het raakte wel uit de rode cijfers: na meer

SPREEKTIJD

dan tien jaar van neergang begon Knack zelfs lichtjes te groeien. Het vertrek van Koen Meulenaere en Rik Van Cauwelaert had minder met mij te maken dan met hun positie binnen Roularta. Er werd toen heel erg op de man gespeeld, omdat ik een makkelijk slachtoffer was. Ik had de perceptie tegen. Knack heeft daar een tijdje last van gehad, ja, en zelf heb ik er ook van afgezien, zo erg dat ik er op een bepaald moment mee wilde kappen. Gelukkig heeft de Roularta-directie toen het hoofd koel gehouden. Ik zal haar daar altijd dankbaar voor blijven.’ Zullen 'De Morgen' en 'Humo' in de toekomst samensmelten? U zou toch hoofdredacteur van beide worden? ‘De Morgen en Humo hebben nogal wat gemeenschappelijk. Op termijn zal de samenwerking alleen maar toenemen, dat staat in de sterren geschreven. We jagen op dezelfde reportages en interviews uit de Nederlandse titels van De Persgroep, we delen een aantal freelance medewerkers, online zouden we mekaar perfect kunnen aanvullen. Humo en De Morgen moeten wel hun eigen smoel behouden. Zij die beweren dat Humo een deel van de weekendkrant van De Morgen zal worden, moeten naar de cijfers kijken. Humo verkoopt bijna dubbel zoveel als De Morgen. Je zou gek zijn om die twee titels nu in mekaar te schuiven. En voor een overkoepelende hoofdredacteur is het ook nog veel te vroeg, los van de vraag of het überhaupt een goed idee is.’ Wat verwacht u van de toekomst? ‘Ik hoop dat de relance van Humo lukt. Maar ik maak mij geen illusies en De Persgroep ook niet: de gloriedagen van vroeger komen nooit meer terug. Het is bikkelen voor iedere lezer. Na dit project zou ik het graag wat rustiger aan willen doen. Dan is het tijd voor reflectie, schrijven, coachen misschien. De prestatiedruk is zeer groot. En ik hou niet zo van de publieke kant van de job, van alle negativiteit die ze met zich meebrengt. Ik wind me ook wel eens op over de andere media, maar dat belet me niet te erkennen dat er op veel redacties uitstekend wordt gewerkt. Vrijwel iedere dag lees, zie of hoor ik iets waarvan ik denk: shit, goed idee, knap gedaan, dat hadden wij moeten hebben.’ 17

de journalist

IN MEMORIAM

Afscheid van Jef Lambrecht (1948-2016)

De Man die Stuyvesant deed beven Toen ik hem vorig jaar op de Boekenbeurs vroeg naar zijn volgend project, zei hij doodsimpel: ‘Ik heb mijn werk gedaan.’ Drie doorwrochte werken over de brandhaard van de wereld, van Syrië tot Afganistan, van de Arabische wereld tot Pakistan. Mijn jonge collaga Lucas Vanclooster noemt hem onbeschroomd ‘de Robert Fisk van Vlaanderen’. Nochtans was Jef allesbehalve een droogstoppel die zijn Grote Gelijk wou halen. Hij stond sterk omdat hij de sérieux, vooral de eigen sérieux, met plezier onderuithaalde – een verlate patafysikus. Er is maar één redelijk en werkzaam uitgangspunt: twijfel. Geloof nooit wat je wordt voorgehouden. Of het een sigarettenfabrikant was die door Jefs Belgian Institute for World Affairs een proces werd aangedaan voor geschiedenisvervalsing (natuurlijk was het Peter Minnewit en niet Peter Stuyvesant die New York de facto had gesticht, na de aankoop van een eiland bij Manhattan), of België dat tot kosmisch kunstwerk werd uitgeroepen, of de pretenties van elke bureaucratie om de burger te koeioneren, Jef bleef ze allemaal een slag voor.

ef Lambrecht was één van de laatste eigenzinnige, onafhankelijke dinosaurussen van de generatie geëngageerde journalisten die bij de openbare omroep het stof van alle meubelen bliezen. De generatie van Walter Zinzen, Herman De Prins, Daniël Buyle, Dirk Sterckx, Danny Huwé, Ronny Vos, Geert Van Istendael, Johan Janssens, c.s. Geëngageerd waren ze tegenover de luisteraar en de kijker, niet tegenover de politieke partijen. Ze verdedigden het belang van de nieuwsgebruiker, die voor hen een onvervreemdbaar recht heeft op omstandige, geduide en genuanceerde informatie. Jef was een duizendpoot, met een soms knorrige, maar altijd scherp geslepen mening. Hij zag al vroeg in dat de openbare omroep in snel tempo afzakte naar faits diversnieuws, naar simplisme, naar een steeds verschralender omgeving. Daarom militeerde hij nadrukkelijk voor inbedding van cultuur in de nieuws- en duidingsprogramma's en voor prioritaire aandacht voor buitenlandse berichtgeving. Jef was al vroeg een gezonde dwarsligger. Hij ijverde voor kennis en relativerende waarheid. Zijn echt engagement lag in de bevrijdende rol van de kunsten en in de wetenschap dat het échte nieuws niet uit een computer rolt (of een telex), van de gestelde lichamen uitgaat of gedicteerd wordt door de gekloonde media waar ideologie voorgaat op onderzoek. Het echte nieuws komt van het terrein, van de gewone man, van de man in de straat die steevast de dupe is van hogere belangen. 18

Door zijn rechtlijnige, soms koppige dissidentie paste Jef perfect in het Arkcomité. Hij grommelde als het hem niet aanstond en kwam messcherp tussenbeide wanneer al te nadrukkelijk om niet-kunstzinnige of niet-sociale redenen een kandidaat-laureaat naar voren werd geschoven. Nooit verdween hij met slaande deuren. Integendeel, hij blikte even weemoedig verbijsterd van achter zijn brilleglazen, rolde een Old Holborn en hief zijn glas ter bevordering van de kunst. Dat uitgerekend zijn galblaas het begaf, is voer voor filologen. De begankenis van flink wat jongere VRT-collega's naar zijn ziekbed (en zijn laatste tentoonstelling) bewijst dat onwrikbare inzet voor zelfstandig denken en werken meer impact heeft dan de iele schijn van het scherm of de lakeiendienst aan Kamer, Kapitaal of Kerk. De Witte met de Bles was schuchter en brutaal. De stof waaruit onverzettelijken zijn gekneed. Jef was zo iemand. Die alles bedekte met het enige absolute dat hij kende en erkende: schoonheid. Jef ademde schoonheid, naar eigen inzicht. Hij hield evenveel van The Bold and the Beautiful als van Hugo Claus, van Sven Nys als van Saint-Amour, van Jackson Pollock als van Francis Alÿs. Eigenlijk verdient hij een plekje op Documenta in Kassel. En als dat niet lukt, ten minste op het Schoonselhof.

Lukas De Vos, erevoorzitter Arkcomité van het Vrije Woord Foto © Belga/Tamara Van Hasselt

de journalist

RAAD VOOR DE JOURNALISITEK

DOSSIER 1606

Foutieve informatie te laat aangepast KLAGER: G.V. en BVBA V.R. | TEGEN: HLN.be | UITSPRAAK: De klacht is deels gegrond. FEITEN Het artikel gaat over een gerechtelijk onderzoek naar vermoedelijke verduistering en heling van nepsigaretten. De douane gaf de sigaretten aan de BVBA V.R. om te vernietigen. Volgens het artikel kwam de afnemer van de sigaretten voorwaardelijk vrij, maar zat de zaakvoerder van het bedrijf nog in de gevangenis. KLACHT Klager is zaakvoerder van BVBA V.R. Hij zegt dat HLN.be zijn initialen en de naam van zijn bedrijf niet had mogen noemen. Zijn bedrijf was niet betrokken bij het gerechtelijk onderzoek en komt door de naamsvermelding in een slecht daglicht. Hij zelf was identificeerbaar door hem te omschrijven als zaakvoerder en zijn bedrijf met naam te noemen. Dat schendt zijn vermoeden van onschuld. HLN.be schreef ook dat klager nog in de gevangenis zat op het moment van publicatie, terwijl hij voorwaardelijk vrij was. Klager bracht de krant op de hoogte, maar kreeg geen antwoord. Zes weken later haalde HLN.be het artikel wel offline en nog twee weken later publiceerde de krant een rechtzetting, maar slechts nadat ze de klacht bij de Raad voor de Journalistiek had ontvangen. VERWEER HLN.be erkent de fout over het verblijf van klager in de gevangenis, maar zegt dat ze het online artikel verwijderd heeft en dat ze de fout aansluitend op de klacht bij de Raad voor de Journalistiek in de krant heeft rechtgezet. De site zegt dat het parket de BVBA V.R. in zijn communicatie noemde en dat de naamsvermelding nodig was om verwarring met een ander recyclagebedrijf in de regio te voorkomen. Overigens werd de naam ook genoemd in 33 andere kranten- en week-

bladartikels over de sigarettenzwendel zonder dat klager daartegen bezwaar uitte. De zaakvoerder werd als een van de verdachten in het onderzoek alleen met initialen vermeld, wat strookt met de richtlijn van de Raad voor de Journalistiek over identificatie in gerechtelijke context. BESLISSING De BVBA V.R. had van de douane een lading sigaretten ontvangen om te vernietigen. In zijn communicatie over het gerechtelijk onderzoek naar vermoedelijke verduistering en heling noemde het parket het bedrijf bij naam. Gezien het maatschappelijk belang en de ernst van de feiten was het journalistiek geoorloofd om de bedrijfsnaam in het artikel te noemen, ook al was juridisch gezien niet het bedrijf zelf maar wel de zaakvoerder voorwerp van het onderzoek. De zaakvoerder zelf wordt enkel met initialen vermeld zoals bepaald in de richtlijn over identificatie in gerechtelijke context. De Raad begrijpt dat de man onrechtstreeks identificeerbaar kan zijn door de vermelding van zijn bedrijf, maar dit effect kan niet beschouwd worden als een beroepsethische tekortkoming van de journalist of de website. De vermelding dat klager nog in de gevangenis zat op het moment van publicatie, is fout. Journalisten en media moeten fouten rechtzetten en de krant heeft dat gedaan, maar slechts nadat ze de klacht bij de Raad voor de Journalistiek had ontvangen. Het bericht op de website heeft ze verwijderd, maar slechts een kleine zes weken nadat ze door klager op de hoogte was gebracht van de fout. De Raad is daarom van oordeel dat de redactie de fout onvoldoende loyaal heeft rechtgezet zoals bepaald in artikel 5 van de code. De klacht is daarom deels gegrond wat de foutieve berichtgeving en het gebrek aan loyale rechtzetting betreft.

AVS maakt Gents nieuws per bakfiets In Gent maken drie stadsreporters van AVS — op de foto Tim Steyaert — voortaan regionale televisie per elektrische bakfiets. Een bewuste keuze én een statement, zegt hoofdredacteur Lucie Dezutter daarover. ‘Het nieuwe mobiliteitsplan zal het er niet makkelijker op maken om dichter bij een bestemming te geraken. Maar we willen nie pleujen, nie neuten. We pakken het op zijn best aan en tonen de mensen hoe het ook kan. Bovendien moeten onze cameo's zelf alle materiaal meesleuren, dikwijls van iets verder op een parking, terwijl ze nu met een bakfiets veel dichter raken. De verplaatsing is ook milieuvriendelijk én we hebben gasten die er goesting in hebben.’ Enige aandachtspunt ligt wel bij de planning. Eindredacteurs moeten er voortaan rekening mee houden dat ze hun bakfietsreporter niet zomaar vanuit Gent nog eens de provincie in kunnen sturen voor een bijkomend stuk. De elektrische bakfiets Urban Arrow van Vélocien in Gent, speciaal verstevigd en beveiligd voor camera en statief, kost bijna 5.000 euro. (SVB) 19

de journalist

ONDERZOEKSJOURNALISTIEK

GEEN ENKELE BELGISCHE INZENDING BIJ NOMINATIES DE LOEP 2016

De koudwatervrees van de Vlaamse onderzoeksjournalist Volgende maand reikt de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) haar jaarlijkse prijzen uit. Bij de 11 genomineerden voor De Loep 2016 is er geen enkele Vlaamse journalist. Toeval? Of een teken aan de wand? PETER GORLÉ

de journalist Voor de drie categorieën (tekst-, audiovisuele en digitale producties) en de aanmoedigingsprijs voor jong talent zijn elf inzendingen genomineerd. NRC Handelsblad en De Groene Amsterdammer zijn de grote slokoppen met ieder drie nominaties. De opvallendste vaststelling is dat de negenkoppige jury geen enkele Vlaamse inzending heeft genomineerd. ‘Tja, het is een oud zeer. Er zijn steevast minder Vlaamse inzendingen dan Nederlandse en vaak ligt de kwaliteit van de Nederlandse inzendingen gewoon een stuk hoger’, zegt Jan Hauspie, zelf winnaar van De Loep in 2006 met een reportage over de zaak-Ye in Sport/Voetbalmagazine en één van de drie Vlaamse leden van de jury die dit jaar De Loep uitreikt.

Hollands imago Dit jaar ontving de VVOJ 56 inzendingen uit Nederland én Vlaanderen. ‘Daarbij waren er maar tien inzendingen uit Vlaanderen: twee audiovisuele producties, één digitale en zeven tekstproducties, maar toevalligerwijs konden zij de jury minder bekoren’, zegt directrice Tanja van Bergen van de VVOJ. ‘Ook ik vraag me af wat hier aan de hand is, want hier word ik als nieuwe directrice van de VVOJ niet vrolijk van.’ Zou het kunnen dat de Nederlandse journalisten gewoon beter zijn? ‘Nee, dat niet’, zegt Jan Hauspie. ‘Ik denk dat één van de problemen is dat de VVOJ nog te veel wordt gezien als een Nederlandse organisatie.’ Dat weerspiegelt zich ook bij de leden: de vereniging groepeert 600 journalisten, onder wie slechts 80 Belgen. ‘Dat zouden er eigenlijk 200 moeten zijn’, zegt van Bergen. ‘We hebben dus nog werk voor de boeg.’

Meer tijd en ruimte Toch is het ‘Hollandse’ imago van de VVOJ niet de enige verklaring voor de scheeftrekking. ‘Cijfers heb ik niet, maar ik heb toch stellig de indruk dat de Nederlandse media meer tijd en ruimte uittrekken voor het werk van langere adem’, zegt Jan Hauspie. ‘De Vlaamse inzendingen komen ook meestal uit het zelfde kleine kringetje van de redacties van De Tijd, De Standaard en het VRT-

reportagemagazine Panorama.’ ‘De Nederlanders zijn gewoon met meer en er zijn meer media met aandacht voor onderzoeksjournalistiek’, zegt ook Lars Bové van De Tijd, die in 2014 De Loep won voor ‘LuxLeaks’ met Kristof Clerix van MO*Magazine en drie Nederlandse collega’s van Trouw. ‘In België zijn de middelen beperkter. Hier moet je kiezen voor een onderwerp waarvan je op voorhand zo goed als zeker bent dat er iets uitkomt. Anders kan je er niet aan beginnen. In Nederland ligt dat soms anders, zoals bij het Financieele Dagblad en Trouw, die met Investico een eigen platform voor onderzoeksjournalistiek hebben.’ Ook Tanja van Bergen gelooft niet dat de Nederlandse collega’s systematisch beter zouden zijn. ‘Werp een blik op de lijst van de winnaars van de vorige jaren’, suggereert ze. (zie kaderstuk)

Mentaliteit Waar loopt het dan wel mis? ‘Vlaamse journalisten hebben nog te vaak koudwatervrees om aan onderzoeksjournalistiek te beginnen’, zegt Lars Bové. ‘Het is een mentaliteit. Al te vaak blijven de goede ideeën hier op het schap liggen. Het komt er nooit van, bij gebrek aan tijd en energie.’ Bij De Tijd willen ze daar alvast verandering in brengen. Bové is er aangesteld als coördinator onderzoeksjournalistiek. ‘Ik moet de collega’s bij De Tijd aanmoedigen om hun tanden in een groter project te zetten en hen tips en trucs aanleren om zo’n project tot een goed einde te brengen. Want ook de lezers houden van onderzoeksjournalistiek, zo merken we na de publicatie van de

T T V V P P T T T P

ONDERZOEKSJOURNALISTIEK

Bahamas Papers en de Panama Papers.’ Tanja van Bergen vindt dat de Vlaamse journalisten hun fatalisme van zich moeten afschudden en wat meer Hollandse branie mogen tonen. ‘De Vlamingen doen zich te kort. Ze kijken voortdurend naar wat niet kan. Het is echt niet zo dat de Nederlandse media zoveel meer mensen en tijd ter beschikking hebben. De cel onderzoeksjournalistiek bij De Volkskrant is net opgedoekt. Soms moet je gewoon tegen jezelf zeggen: dit is zo belangrijk dat ik hiervoor ga. Desnoods dag en nacht. De journalisten die de Panama Papers uitbrachten, onder wie Lars Bové en Kristof Clerix, hebben dat bovengespit in de weken dat Brussel

De Vlamingen doen zich te kort. Ze kijken voortdurend naar wat niet kan. TANJA VAN BERGEN, VVOJ

werd getroffen door de aanslagen van 22 maart. Ik kan je verzekeren dat ze toen weinig geslapen hebben. En dan hadden ze de pech dat de collega’s van de Süddeutsche Zeitung vroegen om de publicatie uit te stellen van eind maart tot begin april, na de deelstaatverkiezingen in Saksen-Anhalt. Daardoor verschenen de eerste reportages over de Panama Papers pas na de deadline van 31 maart 2016 voor inzendingen voor De Loep. Anders was er dit jaar wellicht wel een Vlaamse nominatie.’

Vlaamse winnaars 2015 2014 2012 2011 2010 2009 2007 2006 2005

Tekst

Audiovisueel

Aanmoedigingsprijs

Lars Bové (De Tijd) en Kristof Clerix (MO*), LuxLeaks Geert Sels (De Standaard), Gestolen nazi-kunst Wim Van Den Eynde (VRT Panorama), Mistoestanden in Hasseltse politieregio Dirk Leestmans (VRT Panorama), ‘Te gek om los te lopen’ Mathias Bienstman en Berber Verpoest (MO*), ‘Reynders spot met het parlement’ Steven Vandenbergh en Johan Denis (Brussel deze Week), ‘Één arts, twee petjes’ Marleen Teugels en Nico Krols (Knack), ‘Asbest, de seriemoordenaar’ Frieda Joris (Het Laatste Nieuws), Asbestdossier over school in Genk Jan Hauspie en Chris Vandenabeele (Sport/Voetbalmagazine), ‘De zaak-Ye’ Kristof Clerix (MO-magazine), ‘From Brussels with Love’

de journalist

ONDERZOEKSJOURNALISTIEK

KORTING VOOR VVJ-LEDEN

VVOJ focust op technologie en internationale samenwerking Over de grens. Dat is het thema van de VVOJ Conferentie Onderzoeksjournalistiek, op 18 en 19 november 2016. Twee jaar na Kortrijk keert de conferentie terug naar Vlaanderen, met dank aan de KU Leuven, die haar gebouwen ter beschikking heeft gesteld. De opening van de conferentie is in de monumentale promotiezaal van de Universiteitshal, pal aan de Oude Markt. Onder de gewelven van de Museumzaal is vrijdagavond het feestelijke diner, met de uitreiking van de onderzoeksprijs De Loep. De Leuvense burgemeester Louis Tobback ontvangt de conferentiegangers eerder op de avond voor een receptie in het stadhuis. In het jaar van de Panama Papers en de BahamaLeaks ligt de focus van de conferentie vanzelfsprekend op de groeiende internationale samenwerking tussen onderzoeksjournalisten. Maar het thema Over de grens gaat ook over wat samenwerking kan opleveren over de grenzen van de jour-

nalistiek heen. Met wetenschappers, graphic designers, game developers, NGO’s. En ook met lezers, kijkers en luisteraars. Eén van de keynotes komt van Mar Cabra, hoofd van de Data & Research Unit van ICIJ en in die functie spin in het web bij de Panama Papers. Cabra heeft een uitgesproken visie op de toekomst van datajournalistiek, die ze in haar keynote speech zal uitwerken. Ook Miranda Patrucic van The Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) komt naar de conferentie. Deze gelauwerde internationale onderzoeksjournaliste krijgt half november in Washington de prestigieuze Knight International Award

2016 uitgereikt. Meteen daarna vliegt ze door naar Leuven. Met Paul Myers keert een oude bekende naar de conferentie terug. Al bijna twee decennia is hij een toonaangevende online search specialist. Eentje met humor bovendien, wat zijn trainingen extra boeiend maakt. Voorafgaand aan de conferentie is er op donderdag 17 november het Databootcamp, waar dit jaar de focus zal liggen op werken met SQL. Meer informatie hierover, over het conferentieprogramma en de toegangstarieven staat op de conferentiepagina: www.vvoj.nl/leuven2016.

20% korting voor leden VVJ Als vóór 21 oktober minstens vijf belangstellenden zich melden bij de VVJ, kan de VVJ bijna 20% korting bedingen. Vlaamse VVOJ-leden betalen dan €195 in plaats van €230. Niet-VVOJ-leden profiteren van een korting van €80 op het reguliere tarief van €460. Mail naar info@journalist.be.

de journalist

ACTUA

VOORZITTER RAYMOND DE CRAECKER OVER 50 JAAR ERKENNINGSCOMMISSIE

Nieuwe media, zelfde principes

De Nederlandstalige Erkenningscommissie in haar huidige samenstelling. V.l.n.r.: Wim Willems, Bert Geenen, Lukas De Vos, Eric Vercruysse, Werner Smeuninx, Ann Driessen, voorzitter Raymond De Craecker, Hans Vandendriessche, administratief secretaresse Martine Joos, secretaris Gie Van Roosbroeck, Paul Van Landeghem, Firmin De Maître. Op de foto ontbreken An Brouckmans, William Laenen, Geert Steurbaut en Frans Wauters. © Firmin De Maître

Voor Vlaamse journalisten begon vijftig jaar geleden een nieuw tijdperk, dat van de ‘erkende beroepsjournalisten’. Op 17 september 1966 kwam voor het eerst de Nederlandstalige kamer van de ‘Kommissie voor de Erkenning en de Bescherming van de Titel van Beroepsjournalist’ samen. De erkenningscommissie was opgericht in uitvoering van de wet van 30 december 1963, waarvan we het 50-jarig bestaan enkele jaren geleden vierden in de Senaat. Waarom er bijna drie jaar verliep tussen de ondertekening van de wet en de eerste zitting van de Nederlandstalige commissie is niet helemaal duidelijk. Feit is dat in de eerstvolgende maanden in een vrij snel tempo circa 430 journalisten werden erkend. Zij kregen recht op het statuut van beroepsjournalist met daarbij de officiële perskaart van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Nu, 50 jaar later, vergadert de commissie nog steeds en erkent zij maand na maand tientallen journalisten — eind augustus waren we aan erkenningsnummer N5445. De erkenningscommissie is nog altijd op dezelfde leest geschoeid: de wet van 30 december 1963. De commissie is geen onderdeel of afsplitsing van een beroepsvereniging, zoals soms wordt gedacht. Het is een administratieve overheid onder de vleugels van de Kanselarij van de Eerste Minister en waarvan de leden bij Koninklijk Besluit worden benoemd, telkens voor vier jaar. De commissie is paritair samengesteld uit afgevaardigden van de journalistenvereniging en van de mediadirecties. Zo is het een zelfregulerend orgaan dat onafhankelijk beslist zonder inmenging van één of ander kabinet of ministerie.

Hoe kan de 50 jaar oude commissie nu nog werken in een tijd met media, niet meer te vergelijken met die uit de jaren van de oprichting? Er waren in de jaren zestig op de redacties geen desktops, laptops, smartphones... van internet met websites, van Facebook, Twitter, enz. was geen sprake. Blogs, nieuwssites op het www... nooit van gehoord, evenmin als van vrije radio’s, commerciële televisie, regionale tv, productiehuizen. Het werk van de erkenningscommissie was vele malen eenvoudiger. De commissie moest zich in de loop van de voorbije halve eeuw voortdurend aanpassen aan de enorme evolutie. Ze heeft dat stelselmatig gedaan. Ze is er op die manier in geslaagd de uitgangspunten van de wet van 1963 te blijven respecteren. De voornaamste elementen zijn: vrije journalistiek, algemene berichtgeving los van reclame en commercie, in hoofdberoep en tegen bezoldiging. De commissie is de belangrijkste waakhond inzake de toepassing van de wet en ze rekent op de medewerking van de beroepsverenigingen van journalisten en uitgevers/mediadirecties én van de overheid opdat ze ook in de toekomst in alle onafhankelijkheid goed haar werk kan blijven doen. Een noodkreet van de commissie was al eerder te horen, maar er werd haast niet naar geluisterd. We herhalen nog eens even, kort en bondig: meer administratieve ondersteuning, bijgevolg uitbreiding van het secretariaat. Met één secretaresse, anderhalve dag per week voor alle dossiers in eerste aanleg en in beroep, is het niet langer vol te houden. Raymond De Craecker, voorzitter van de Nederlandstalige Erkenningscommissie 23

de journalist

DE WISSEL

Van de redactie naar de politietoren ‘Alles al eens gezien’

‘Onzeker leventje beu’

Wouter Bruyns, ex-VTM

Kathleen Brughmans, ex-GvA

Nooit eerder vertoond: een plaatselijke VVJ-voorzitter die zijn perskaart inlevert en symbolisch - een politiepet opzet. En die op de communicatiedienst van de Antwerpse politie een ex-krantencollega treft. Wat motiveerde Wouter Bruyns (ex-VTM) en Kathleen Brughmans (ex-GvA) tot zo’n carrièreswitch? JAN BACKX

Wouter Bruyns (36) legde een ongewoon parcours af. Afgestudeerd aan een hotelschool (zaal-sommelier), nadien urgentie-verpleegkundige dromend van een ziekenhuisradio, daarna journalist bij ATV. Via zijn lokale tv-werk schopte hij het tot vliegende reporter en Antwerpse voelspriet van VTM Nieuws. In 2012 werd hij verkozen tot voorzitter van de Antwerpse VVJ-afdeling, waar hij enthousiast de kar trok. Bruyns: 'Ik wou vooral een service point uitbouwen voor lokale persmensen en de vele starters. De respons was teleurstellend. Behalve de gezinsdagen sloegen de activiteiten niet aan. Ik vond maar één verklaring: de betrokkenheid bij de job was bij veel nieuwkomers niet meer zo sterk. Ondertussen had ik het gevoel dat

ik bij VTM alles wel eens een keertje had gedaan. Ik hoorde dat ze bij de Antwerpse politie bezig waren ‘crisis-tv en een newsroom’ uit te bouwen - én er was een vacature.’

Olympisch minimum Op de communicatiedienst van de Antwerpse politie - vandaag tien man sterk - ontmoette hij in augustus 2015 een ex-perscollega: Kathleen Brughmans (39), begin 2004 overgekomen van Gazet van Antwerpen, waar ze vooral gerechtelijk nieuws versloeg. Brughmans: 'Het waren vijf boeiende jaren bij de krant, maar ik had genoeg van het onzekere leventje van een schijnzelfstandige. Ik zat in een pool van lotgenoten en er werd ons te verstaan gegeven dat wij met ons geschrijf het Olympisch minimum niet haalden. De boodschap was simpel: vertrekken of ellendig onderhandelen over tarieven. Ik heb mij altijd een krantenmadam gevoeld, maar wou niet vechten om mijn stuk in de gazet te krijgen. Het leek me allemaal wat oncollegiaal, het knaagde ook aan de verstandhouding onder collega’s. Dus belde ik naar Fons Bastiaenssens, de toenmalige Antwerpse politiewoordvoerder. In januari 2004 stapte ik over en begon mee te draaien op de communicatiedienst. Ik heb daarna het personeelsmagazine, de Pol, opgestart. Zo kan ik me nog altijd journalistiek uitleven.’ Bruyns: 'Met ons camera- en reportagenetwerk verzorgen we bij rampen en zware ongevallen crisis-tv, die zowel interne als externe info (naar de burger) levert. Onze newsroom belicht nieuwigheden, pakweg een nieuwe kennel voor politiehonden. Voorts doen we aan corporate video, om bijvoorbeeld rekruteringscampagnes te illustreren. Het is absoluut niet onze bedoeling de taak van de pers over te nemen. We willen een aanvulling zijn.’ Bruyns is nu één van de drie Antwerpse politiewoordvoerders die tv-kijkend Vlaanderen op de buis ziet, samen met Veerle De Vries en Sven Lommaert.

Speciale cultuur Wouter en Kathleen zeggen het in koor: de Antwerpse politie is een tof, groot bedrijf - een korps van 2.700 mannen en vrouwen - met een speciale cultuur, dat nooit achterdocht heeft gekoesterd tegen de nieuwkomers uit de journalistiek. Omgekeerd lijkt het versleten politiehoofdkwartier toch wat bezit te hebben genomen van hun beider geesten. Zo mag ondergetekende van Kathleen de Pol wel inkijken, maar niet méénemen, wegens ‘voor intern gebruik’. En stel ik vast dat Wouter de tik op de vingers in onze Onder embargo-rubriek (over het opvragen van persfoto’s van voetbalhooligans) nog steeds als hoogst © Foto Alain Giebens onverdiend ervaart.

AVBB bedingt nieuwe groepsverzekering voor beroepsaansprakelijkheid De AVBB heeft voor haar leden een nieuwe groepsverzekering voor beroepsaansprakelijkheid bedongen. Generali biedt aan journalisten voor een jaarlijkse premie van 250 euro een brede dekking voor schadeclaims en de bijhorende rechtsbijstand. Een nieuwe groepsverzekering drong zich op nu de vorige verzekeraar, AIG, de rol loste. De individuele jaarpremie in de polis AVBB-AIG was voor de verzekeraar onvoldoende voor rentabiliteit. Na vergelijking van diverse offertes besliste de AVBB (de VVJ en haar Franstalige zustervereniging AJP) om met Generali in zee te gaan. Ook die maatschappij wenste een hogere premie, en die werd na overleg vastgesteld op 250 euro, alle taksen inbegrepen. De dekkingen blijven dezelfde. Dat wil zeggen dat de burgerlijke aansprakelijkheid voor uitbating – het gaat dan om fouten of vergissingen begaan tijdens het werk zelf – verzekerd is voor 1,25 miljoen euro. Voorbeeld: in de drukte van een persconferentie duw je de camera van een concullega tegen de grond. De beroepsaansprakelijkheid – een schadeclaim naar aanleiding van je eigenlijke journalistieke werk – is gedekt voor 125.000 euro. Belangrijk: ook de rechtsbijstand naar aanleiding van deze claims is gedekt, dit tot 12.500 euro.De nieuwe polis gaat in op 1 oktober.

Informatiecampagne Binnenkort organiseert de VVJ nog een uitgebreide informatiecampagne. In vergelijking met vroeger komt er trouwens een veel betere opvolging van de individuele overeenkomsten. Ook de verplichte betaling via PayPal verdwijnt. Pro memorie: journalisten die nog een verzekering namen bij AIG, de vorige verzekeraar, behouden daarvan de dekking tot het einde van het betaalde jaar. Check in dat verband dus de einddatum van je individuele polis. Beroepsfouten zijn verzekerd voor zover ze zich tijdens de duur van het contract voordoen. Geef (mogelijke) schadegevallen wel zo snel mogelijk aan bij makelaar AON en verzekeraar AIG. (PD) 25

AVBB nodigt uit

Filmgala van de Belgische Pers donderdag 20 oktober kinepolis brussel, 19u De film die we tonen is 'I, Daniel Blake' van Ken Loach, winnaar van de Gouden Palm op het jongste filmfestival van Cannes.

Onder embargo De Persgroep herschikt andermaal de hoofdredactie van Het Laatste Nieuws. Wim Verhoeven verlaat de krant. In zijn plaats komt een duo, Dimitri Antonissen (41) en Frank Depoorter (43). Zij krijgen de redactionele leiding over de krant, de website en de apps. Frank was van 2005 tot 2008 al co-hoofdredacteur, toen in een tandem met Paul Daenen. Na een korte passage bij Het Nieuwsblad keerde hij terug naar Kobbegem, waar hij de voorbije jaren de sportredactie leidde. Na 9 jaar Het Laatste Nieuws gaat Liesbeth Defrancq (37) weg bij die krant. Op 1 oktober wordt ze office/ communication manager bij denktank Itinera. Getty Images, beheersvenootschap voor de auteursrechten van fotografen, vraagt steun voor de klacht die ze bij de Europese Commissie indiende tegen Google. Sinds 2013 publiceert Google Images beelden met hoge resolutie, en daarmee schendt het auteursrechten en trekt het een massa trafiek weg van websites met de oorspronkelijke beelden. Daarmee is Google volgens Getty Images van een loutere zoekmachine geëvolueerd naar ’s werelds grootste uitgever en verspreider van gratis beeldmateriaal – waarop ze nochtans geen auteursrechten heeft. Wie solidair wil zijn, kan op de website van de auteursrechtenbeheerder een open brief ondertekenen die is gericht aan Europees commissaris voor Mededinging Margrethe Vestager.

Het Filmgala was 28 jaar lang een jaarlijkse traditie van de VJPP-AJPP, die nu met de AVBB is gefusioneerd. Gratis voor VVJ-leden, maar registratie is verplicht via http://filmgala-avbb.eventbrite.com

Jan Colla (48), 18 jaar journalist bij Het Belang van Limburg, werkt nu voor de stadsbibliotheek van Genk. Daar staat hij in voor de communicatie en publiekswerking. Jan was bij HBvL geruime tijd VVJ-redactieafgevaardigde – een engagement waarvoor hij fel weze geprezen en bedankt. Ruim twee jaar werkte Jan ook nog voor Kerk & Leven. Pascal Kerkhove keert terug naar de journalistiek. Na zijn vertrek als hoofdredacteur bij Gazet van Antwerpen, een jaar geleden, ging hij aan de slag als uitgeefdirecteur bij Politeia. Op 15 oktober ruilt hij die job in voor die van directeur redactie bij de Krant van West-Vlaanderen, een publicatie van Roularta. Sinds 1 september is Jan Hauspie niet langer bij Sport/Voetbal Magazine te vinden, maar bij Humo. Voorheen werkte Jan vier jaar bij De Morgen en nagenoeg twintig jaar voor Sport/Voetbal Magazine.

de journalist

Diederik Demuynck (40) verlaat de VRT en wordt woordvoerder van de N-VA-fractie in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Op die post volgt hij Dirk Van Bastelaere op, een metgezel van de bij N-VA vertrokken Hendrik Vuye en ook bekend als dichter. Demuynck werkte ruim tien jaar voor de VRT, waar hij meewerkte aan programma’s voor Eén, Terzake, Volt en Panorama. De VVJ heeft Walter Wauters van Het Nieuwsblad voorgedragen als nieuw lid van de Raad voor de Journalistiek. In die hoedanigheid vervangt hij Goele De Cort. De VVJ heeft recht op zes effectieve en zes plaatsvervangende mandaten in de Raad voor de Journalistiek. Daarnaast draagt ze ook de helft van de zes deskundige derden in de Raad voor. Bij De Morgen is Bart Eeckhout (44) gepromoveerd tot opiniërend hoofdredacteur. Samen met An Goovaerts (38) staat hij nu aan het roer van de krant. Bart Eeckhout begon achttien jaar geleden voor DM te schrijven. Nog bij De Morgen is Ben Van Alboom (38) de nieuwe chef Cultuur. De voorbije zestien jaar freelancete hij voor onder meer De Standaard, Humo en Studio Brussel. Sofie Vanlommel werkt niet langer voor De Morgen en is vanaf nu in De Tijd te lezen. Bij de uitgever van De Tijd, Mediafin, wordt er intussen geschoven aan de top. Begin volgend jaar wordt huidig redactiedirecteur Frederik Delaplace er CEO, in opvolging van Dirk Velghe. Die laatste wordt voorzitter van de raad van bestuur van Mediafin. Mogelijk komt er rond de jaarwisseling een oplossing voor het dossier van de reprografierechten, waarop ook journalisten via de JAM aanspraak kunnen maken. De Belgische regeling voor reprografierechten kwam op de helling te staan toen IT-fabrikant HP weigerde zijn bijdrage aan het fonds Reprobel verder te betalen, en het Europees Hof van Justitie het bedrijf hierin deels volgde. Sindsdien buigt de federale regering zich over een aanpassing van de wetgeving op de inning en verdeling van kopierechten. Diverse politici lieten al verstaan dat niet zal worden geraakt aan het deel dat toekomt aan de auteurs. VVJ-leden kunnen zich nog even gratis registreren voor het Filmgala van de Belgische Pers, op donderdag 20 oktober om 19 u in de Kinepolis Brussel. Op het programma staat de prachtige prent I, Daniel Blake van Ken Loach, winnaar van de Gouden Palm in Cannes. Behalve een mooie film biedt het filmgala journalisten de kans op een gezellige keuvel met collega’s bij een lekkere hap en een goed glas. Eén voorwaarde: u registreert zich vooraf via de VVJ-site www.journalist.be. Ook voor het VVJ-event Journalistiek en nieuwe technologieën, op zaterdag 29 oktober in De Schorre in Boom, zijn nog enkele plaatsen vrij. Ook hiervoor kun je inschrijven via de website van de VVJ. Deelname, spijs en drank inbegrepen, kost 15 euro.

ONDER EMBARGO

Op het assisenproces-Wesphael mogen verslaggevers dan toch laptops of smartphones gebruiken in de rechtszaal. De voorzitter van het Henegouwse assisenhof, Philippe Morandini, weigerde dat aanvankelijk. Na een protestbrief van de AVBB (VVJ-AJP) keerde hij op zijn stappen terug. Dat betekent nog niet dat met die apparaten geluids- of beeldopnames mogen worden gemaakt. Dat blijft verboden. Twitteren over het verloop van de zitting kunnen de verslaggevers dus wel. Regionale zender RTV en de bacheloropleiding Journalistiek van de Mechelse hogeschool Thomas More hebben een verregaand samenwerkingsakkoord gesloten. Zo kunnen studenten mee het terrein op met de RTV-journalisten en hun eigen reportage maken, die ze vervolgens vergelijken met die van RTV. Studenten kunnen ook eigen voorstellen voor nieuws of reportages doen aan RTV. De regiozender krijgt trouwens een redactie- en montagelokaal op Campus De Ham in Mechelen. De Marnixring – serviceclub met als doel het dienen van de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap – heeft zijn jaarlijkse erepenning uitgereikt aan ’t Pallieterke, dat 70 jaar bestaat. Met de erepenning wil de Marnixring het blad een duw in de rug geven om ook de volgende 70 jaar met onverdroten inzet op de Vlaamse barricaden te staan. Roularta gaat nieuwe mediabedrijfjes ondersteunen. Tien start-ups kunnen rekenen op een inbreng van 25.000 euro in de vorm van startkapitaal, infrastructuur en coaching. In ruil verwerft Roularta 5 procent van de aandelen van het betrokken bedrijf. Roularta ontwikkelde zijn Mediatech Accelerator in samenwerking met marketingadviseur Duval. Het initiatief is gericht op bedrijfjes die actief zijn in de uitgestrekte terreinen van de nieuwe media en hun kruisbestuiving. Sportspress.be, de beroepsbond van sportjournalisten, zal het communicatiebeleid van de voetbalclubs deze maand aankaarten op een werkvergadering met de Pro League. Dit naar aanleiding van kritische bedenkingen die het VVJ-bestuur formuleerde over een nieuw persreglement van Sporting Club Lokeren. De VVJ tekende protest aan, en betrok Sportspress daarbij. Daar wordt gezegd dat het herlezen van exclusieve interviews door de perschefs van de clubs intussen gangbare praktijk is geworden. Een week geleden stuurde voetbalclub Standard nog een ‘rappel’ aan haar regels voor interviews naar de redacties. Ook daarin heet het dat elk interview vooraf moet worden ‘gecoördineerd’ door de communicatiecel.

zaterdag 29 oktober

Journalistiek en nieuwe technologieën Mobile journalism, bots & slacks, datajournalistiek, digital storytelling, virtual reality journalistiek: het zijn maar enkele mogelijkheden die de digitale revolutie ons brengt. Op 29 oktober – internationale Internetdag – organiseert de VVJ een themadag over ‘Journalistiek en nieuwe technologieën’. Tijdens workshops wordt ingegaan op allerlei nieuwe tools en platformen. We ronden af met een slotdebat over de fundamentele impact van dat alles op ons mooie vak.

e l a a t s te n s p l a at

Progr amma 9.00u ontvangst 9.30u - 10u keynote speech 10u - 12.30 u diverse workshops 12.30u - 13.30u broodjeslunch – infomarkt 13.30u - 16u diverse workshops 16.15u - 17.30u debat 17.30u drink De plaatsen zijn beperkt. Schrijf je in op Eventbrite: http://vvjevent.eventbrite.com Deelname: 15 euro.

locatie Congrescentrum De Pitte, Domein De Schorre in Boom

el in!

Schrijf sn