FOT. MATEUSZ KNOL
zz Kubańczycy muzyką umilają sobie lepsze i gorsze dni w życiu ALLINCLUSIVE • zima 2014
zz Uprawy w prowincji Pinar del Río
zz Drink mojito z kubańskiego białego rumu
czyli cygara, rum i muzyka
FOT. CUBAINFO.DE
Esencja Kuby, zz Pracownik na plantacji tytoniu
7
FOT. EMMA DUPONT
Dalekie Podróże
FOT. PENKI.IT/AP-SCANPIX
Dalekie Podróże
FOT. CUBAINFO.DE
6
zz Na spacerze po kubańskich ulicach nogi same rwą się do tańca zima 2014 • ALLINCLUSIVE
8
Dalekie Podróże
Dalekie Podróże
<< Są trzy rzeczy, które rozsławiły Kubę na cały świat: cygara, rum i tutejsza muzyka. Z nimi zresztą kojarzy się ona większości obcokrajowców i to dla nich ściągają na tę gorącą wyspę liczni turyści. Kubanka wydmuchująca cygarowy dym, ludzie spędzający czas w hawańskim barze ze szklaneczką złocistego rumu w dłoni, para tańcząca salsę na ulicy – takie zdjęcia widzieli prawie wszyscy z nas. Pora przenieść się do miejsc, gdzie zostały zrobione. >> FOT. CUBAINFO.DE
zz Żyzne ziemie Valle de Viñales od zawsze sprzyjają uprawie tytoniu nieograniczoną ich liczbę w godzinach pracy. Fachowcy muszą być przecież doceniani, gdyż to od zręczności ich palców zależy w dużej mierze jakość cygara. Nie może być ono zwinięte ani za mocno, ani za luźno, ponieważ nie uda się wtedy odpowiednio zaciągnąć dymem. Zawód ten zazwyczaj przechodzi z pokolenia na pokolenie i po formalnym terminowaniu adepci tego rzemiosła zaczynają od wykonywania najmniej skomplikowanych produktów. Ich zadanie nie należy do łatwych i jest dalekie od zwykłego rolowania liści tytoniu – to niemal rodzaj sztuki. Istnieje kilkadziesiąt firm wytwarzających cygara (najbardziej znane kubańskie marki to Cohiba, Montecristo, Pa r t a g á s , Ro m e o y J u l i e t a c z y H. Upmann), posiadających w swojej ofercie od kilku do kilkunastu typów, które różnią się pomiędzy sobą jakością, mocą, długością czy kolorem.
Każda z nich ma własne receptury, niemniej jednak proces produkcji wszędzie wygląda podobnie.
ANNA CÉSAR WINIAREK www.cuba-miamor.blogspot.com
zz Rozmaite grupy muzyków spotkamy na Kubie niemal na każdym kroku
sykańską i Oceanem Atlan- wać Państwu trzy ważne elementy jego tyckim. Socjalistycznym ra- kultury, wokół których toczy się życie e p u b l i ka Ku b y z a j - j e m p r z y w ó d c y r e w o l u c j i Kubańczyków. m u j e n a j w i ę k - ku b a ń s k i e j F i d e l a C a s t r o s z ą w y s p ę a r c h i p e l a g u (ur. w 1926 r. w Biránie w pro- AKSAMITNY DYM W i e l k i c h A n t y l i – K u b ę wincji Holguín na wschodzie Flagowym kubańskim towarem, eks(ok. 110 tys. km² powierzch- kraju) rządzi obecnie (od lutego portowanym na cały świat, są – oczyni) – oraz pobliskie mniejsze 2008 r.) jego młodszy brat Raúl wiście – cygara (puros). Jedna trzewysepki (Isla de la Juventud (ur. w 1931 r.). cia z 400 mln sztuk sprzedawanych – Wyspę Młodości, Cayo Coco, Ten wyjątkowy region Karaibów posia- rocznie poza Kubą pochodzi właCayo Guillermo, Cayo Largo da bardzo wiele twarzy. Najlepiej po- śnie z niej. Dla porównania na wydel Sur, Cayo Jutía itd.). Po- znawać go więc według jakiegoś klucza. spie co roku kupuje się ich 250 mln! siada wybrzeże nad Morzem Dlatego w tym wydaniu magazynu Statystyki te podwyższają sami torcedores Ka r a i b s k i m , Z a t o ką M e k- All Inclusive chcielibyśmy zaprezento- („zwijacze”). Otóż wolno im wypalić
R
ALLINCLUSIVE • zima 2014
do tego przewiewnych szopach, gdzie schną i fermentują. To bardzo ważny moment, gdyż nie mogą być one zbyt wilgotne, ponieważ zgniją, ani za suche, bo wtedy będą się ła mać i nie nadadzą się do zwinięcia. O d p o w i e d n i o w y s u s z o n e t r a f i ają do fabryk, gdzie powtórnie się je nawilża, przywracając im nieco elastyczność. Każdy liść jest ręcznie rozprostowywany przez pracowników, usuwających też z niego żyłki, a następnie odkładany do jednej z grup (wyróżnia się 15 klas w zależności od struktury, jakości oraz kolorów liści). Dopiero z tak posegregowanego materiału zaczyna się zwijanie: najpierw kilku liści ligero („miękkich”), które dają cygaru moc, potem paru seco
FOT. CUBAINFO.DE
zz Po zebraniu liście tytoniu są suszone w specjalnych szopach Najpierw zbiera się liście na plantacji tytoniu i jeszcze na niej składuje je w specjalnie zaprojektowanych FOT. WIKIMEDIA COMMONS/BLUESYPETE
FOT. CUBAINFO.DE
9
(„suchych”) dla aromatu, aż wreszcie kilku volado („latających”), zapewniających równomierne palenie. Te trzy warstwy to tzw. wkładka, okrywana kolejnymi liśćmi capote przy jednoczesnym nadawaniu cylindrycznego kształtu produktowi. Tak przygotowane cygaro wkłada się do specjalnej formy przypominającej nieco imadło i zaciska z odpowiednią siłą. Po wyjęciu owija się je jeszcze najładniejszym liściem (capa), z którego robi się również półokrągłą pokrywę, tzw. koronę, zamykającą jeden z jego końców. Z drugiej strony przycina się je gilotyną, a całość odymia. Taki wyrób podlega najpierw kontroli jakościowej, a później zapakowany zostaje do drewnianego, zwykle cedrowego, pudełka. Zanim jednak trafi do zz Torcedor („zwijacz”) przy pracy zima 2014 • ALLINCLUSIVE
10 Dalekie Podróże
Dalekie Podróże 11 I BUTELKA RUMU!
W tym kraju trudno wyobrazić sobie jakąkolwiek imprezę bez rumu, jego narodowego trunku. Historycy do dzisiaj spierają się, skąd pochodzi jego nazwa, ale na pewno wiemy, że trzcinę cukrową przywiózł na Karaiby Krzysztof Kolumb (1451–1506). Z czasem okazało się, że panują tutaj idealne warunki do jej uprawy – lepsze niż na którejkolwiek z wysp należących wtedy do Hiszpanii. Plantacje zaczęły więc powstawać na każdym kroku.
FOT. MATEUSZ KNOL
zz Pamiątkowe figurki z Kuby są niezmiernie kolorowe i zabawne konsumenta, przechowuje się go w pomieszczeniach o ustalonej temperaturze i wilgotności. Koneserzy cygar, aby zapewnić im w domu warunki podobne do tych z fabryki, kupują specjalne humidory (pojemniki do przechowywania), dzięki którym nie wysychają one i na długo zachowują świeżość. Ceniony na całym świecie towar znalazł uznanie wśród takich osobistości jak premier brytyjski Winston Churchill (1874–1965) czy amerykański prezydent John Fitzgerald Kennedy (1917–1963). Ten ostatni kazał w przeddzień podpisania embarga na eksport z Kuby do Stanów Zjednoczonych w lutym 1962 r. sprowadzić z niej co najmniej 1000 sztuk tego kubańskiego złota, a w USA po dziś
dzień nie można go oficjalnie kupić. Co roku za to skrzynkę najlepszych cygar dostaje hiszpańska rodzina królewska w podziękowaniu za zezwolenie na produkcję, ponieważ wcześniej odbywała się ona w Sewilli w Hiszpanii. W Hawanie obchodzi się doroczny festiwal tych tytoniowych wyrobów (Festival del Habano), który ściąga nie tylko amatorów palenia, ale także konkurentów próbujących podpatrzeć kubańską sztukę zwijania (najbliższa jego edycja odbędzie się od 23 do 27 lutego 2015 r.). Nie powinien dziwić fakt, że najdłuższe cygaro świata wpisane do Księgi rekordów Guinnessa (długość 81,8 m) powstało – oczywiście – na Kubie. Wykonał je w 2011 r. José Castelar Cairo.
zz Sklepy z wyrobami tytoniowymi oferują produkty różnych marek FOT. CUBAINFO.DE
ALLINCLUSIVE • zima 2014
FOT. DAVIDLANSING.COM
zz Kubańczycy chętnie palą cygara Rum wytwarza się na bazie melasy lub soku z trzciny cukrowej – guarapo, który nadal pija się na Kubie, i – podobnie jak kiedyś – wyciska się w prymitywnych prasach i od razu podaje. Proces produkcji składa się z 3 etapów: fermentacji, destylacji i w końcu dojrzewania. To właśnie od tej ostatniej fazy zależy później w dużej mierze kolor i smak trunku. Zaraz po destylacji jest on przezroczysty, dopiero leżakowanie w dębowych beczkach nadaje mu barwę: od złocistej po ciemnobrązową. Czasami doprawia się go karmelem bądź innymi dodatkami. Możemy wyróżnić 3 podstawowe rodzaje rumu: biały – najkrócej starzony, zazwyczaj 3- lub 5-letni, złoty (przybierający kolor od jasnego złota do bursztynu) oraz ciemny (zabarwiony na ciemnobursztynowo, a nawet mahoniowo) – dojrzewający przez 7 do 10 lat. Nieliczne odmiany leżakują więcej niż 10 lat, zima 2014 • ALLINCLUSIVE
12 Dalekie Podróże
Dalekie Podróże 13
FOT. MATEUSZ KNOL
FOT. CUBAINFO.DE
zz Urządzenie do wytłaczania soku z trzciny cukrowej (guarapo) gdyż ponoć po tym okresie t r u n e k z a c z y n a s m a ko w a ć p o dobnie do koniaku i tylko niektóre marki zatrudniają ekspertów, potrafiących temu zapobiec. Drinki i koktajle, np. mojito, daiquiri czy Cuba libre, przygotowuje się głównie na bazie rumu białego i złotego, ten ciemny natomiast pija się z lodem. Obecnie kubański specjał uchodzi niewątpliwie za jeden z najlepszych na świecie.
MUZYCZNY RAJ
Drugi nieodłączny element z a b a w y n a Ku b i e s t a n o w i muzyka. Rozbrzmiewa ona wszędzie i jest stałym elementem życia codziennego. Niewiele znajdziemy
zz Stałym bywalcem hawańskich barów był m.in. Ernest Hemingway
krajów na ziemi z tak bogatym dziedzictwem muzycznym, jakie posiada ta wyspa. To swoista mieszanka tradycji przywiezionych z Europy i Afryki, na której rozwój wpłynęła historia regionu: kolonizacja, upowszechnienie niewolnictwa, walki wyzwoleńcze i kolejne kontakty z kulturą Starego Świata. Afrykańskie brzmienia bębnów wymieszały się z europejskimi dźwiękami skrzypiec, kontrabasów, gitar, fletów i instrumentów dętych. Układy kroków tak różnych od siebie tańców, pochodzących z dwóch odmiennych kontynentów, połączyły się na Kubie i stworzyły nową formą ekspresji dla ludzi zamieszkujących tę gorącą i parną wyspę.
zz Kubański rum stanowi podstawę wielu orzeźwiających drinków FOT. MARCIN WESOŁY
ALLINCLUSIVE • zima 2014
i smutkach. Współcześnie reprezentuje ją np. Silvio Rodríguez (ur. w 1946 r. w San Antonio de los Baños w prowincji Artemisa). FOT. CUBAINFO.DE
Za najważniejszy gatunek muzyki kubańskiej uważa się danzón, wywodzący się z habanery wzorowanej na kontredansie popularnym szczególnie we Francji w końcu XVIII w. Jego elementy można odnaleźć zarówno u współczesnych wykonawców na prowincji, jak i w jazzie. Z czasem ten styl zaczął być zastępowany przez również tradycyjny son cubano, który to z kolei narodził się we wschodniej części Kuby i dzięki filmowi dokumentalnemu Wima Wendersa Buena Vista Social Club z 1999 r. stał się powszechnie rozpoznawalny poza krajem. Po premierze odżył też kubański jazz, jedna z najciekawszych odmian tego gatunku na świecie. Wielu tutejszych muzyków po wyemigrowaniu z ojczyzny zrobiło karierę w Europie i USA. Niewątpliwie do najbardziej znanych jazzmanów z Kuby należą Bebo Valdés (1918–2013), który skomponował ścieżkę dźwiękową do znakomitego obrazu animowanego Chico i Rita (2010 r.), oraz jego syn Chucho (ur. w 1941 r. w Quivicán w prowincji Mayabeque), a także Omar Sosa (ur. w 1965 r. w Camagüey). Pochodzący z Hiszpanii wiejski obyczaj wspólnego muzykowania znalazł odbicie w pieśniach guajiras. Najsłynniejszym utworem tego stylu jest Guantanamera skomponowana naj-
zz Kuba ma dużo plantacji trzciny cukrowej prawdopodobniej w 1929 r. przez José Fernándeza Díaza (1908–1979), bardziej znanego jako Joseíto. Do dziś tradycyjnej poezji śpiewanej wykonywanej z towarzyszeniem gitary, lutni i instrumentów perkusyjnych, czyli trova, posłuchamy w istniejących w każdym, nawet najmniejszym mieście kraju casas de la trova – lokalach, gdzie zawsze występują na żywo jacyś artyści. Piosenki jej odmiany nueva trova, rozwiniętej pod koniec lat 60. XX w., opowiadają o życiu codziennym, jego radościach
W KUBAŃSKIM RYTMIE
Rumba z kolei stanowi zarówno rodzaj muzyczny, jak i taniec. Ze względu na nierówne tempo bywa trudna do opanowania. Początkowo wykonywali ją niewolnicy i była wyrazem buntu przeciwko segregacji rasowej. Później z rumby wykształciło się jeszcze kilka odmian, m.in. guaguancó, które do dzisiaj spotkamy na Kubie. Niewiele mają one jednak wspólnego z pokazową jej wersją, znaną nam z popularnego programu telewizyjnego Taniec z gwiazdami. Podobnie rzecz ma się z salsą – ta z parkietów Europy czy USA, to tzw. salsa
liniowa, natomiast typ kubański tak naprawdę nazywa się casino i różni się od zagranicznych odpowiedników dość znacznie krokami i układem figur. Często na wyspie można zobaczyć też tańczących w kole kilka lub kilkanaście par wymieniających się partnerami – tak wygląda rueda de casino. W tym miejscu wypada również wspomnieć o światowej sławy krajowym balecie (Ballet Nacional de Cuba), założonym w październiku 1948 r. w stołecznej Hawanie przez niezrównaną Alicię Alonso (jako zespół baletowy), nadal odnoszącym sukcesy na arenie międzynarodowej. Według niektórych ekspertów na Kubie istnieje 25 gatunków muzycznych. Obecnie znajdziemy wśród nich także nowocześniejsze
zima 2014 • ALLINCLUSIVE
14 Dalekie Podróże
Dalekie Podróże 15
FOT. CUBA TOURIST BOARD
zz Gitarę przywieźli ze sobą na wyspę kolonizatorzy z Europy nurty, jak np. timba, będąca połączeniem sonu, jazzu, rocka i funku, lub cubaton, czyli kubańska odmiana bardzo popularnego we wszystkich krajach latynoskich reggaetonu. To właśnie ten ostatni króluje współcześnie na ulicach i w klubach. Choć trudno w tekstach jego piosenek doszukać się głębszych przemyśleń, to są one w pewnym sensie odzwierciedleniem pragnień młodego pokolenia, które ideały rewolucji uważa za relikt przeszłości, chce iść z duchem czasu, korzystać z postępu technologicznego i wyrywa się ku wolności, również
słowa. Tymczasem izolacja za niewidzialnymi kratami reżimu powoduje, że często jedyną rozrywką pozostaje siedzenie na murku słynnej nadmorskiej hawańskiej promenady Malecón z plastikowym kubkiem wypełnionym rumem przy dźwiękach wspomnianego reggaetonu. Taniec do tego typu muzyki, imitujący ruchy aktu seksualnego, wciąż w Europie i wielu innych częściach świata uchodzi za obsceniczny, tutaj jednak nie widzi się w nim nic złego. Społeczeństwo kubańskie nie traktuje seksu jako tabu. Dosadne komplementowanie wdzięków prze-
zz Casa de la Trova w 500-tysięcznym mieście Santiago de Cuba FOT. WIKIMEDIA COMMONS/JIALIANGGAO - WWW.PEACE-ON-EARTH.ORG
ALLINCLUSIVE • zima 2014
FOT. CUBAINFO.DE
chodzącej ulicą kobiety jest na porządku dziennym. Oczywiście, sama zainteresowana powinna się obruszyć, ale jednocześnie w głębi – poczuć się dowartościowana. Prawdopodobnie to dzięki temu Kubanki mają tak niezachwianą wiarę w siebie i są więcej niż asertywne. Mężczyzn natomiast nie zraża kobieca odmowa, próbują do upadłego, co często kończy się dla nich rozłożeniem na łopatki przez zazdrosnego męża, partnera lub innego rywala.
„LOS CUBANOS”
Ta k s t a r s z y m , j a k i m ł o d s z y m Kubańczykom nie można na pewno odmówić umiejętności tanecznych. Poczucie rytmu wyssali oni chyba z mlekiem matki. Muzyka i taniec są nieodłączną częścią życia codziennego i również w nich, nie tylko w rumie, topią swoje smutki i niedole. No hay que llorar, que la vida es un carnaval y las penas se van cantando („Nie ma co płakać, życie to karnawał, a smutki odgoń śpiewem”) – śpiewała Celia Cruz (1925–2003). Ten wers świetnie oddaje kubański sposób na problemy – jeśli coś złego cię spotkało, idziesz najpierw wygadać się znajomym, a potem potańczyć i pośpiewać, kłopotami zajmiesz się później. W tym właśnie tkwi sekret pogody ducha mieszkańców wyspy, którzy skłonni bywają raczej widzieć szklankę
zz Zabawa przy gorących kubańskich rytmach do połowy pełną. Kubańczycy dużo się uśmiechają, prawie zawsze są skorzy do żartów, chętnie ucinają sobie pogawędki w pracy, sklepie czy na ulicy i nie ma dla nich takiej rzeczy we wszechświecie, która nie mogłaby poczekać do jutra. Dlatego jeśli usłyszymy z ich ust, że coś zrobią mañana („jutro”), to musimy wiedzieć, że oznacza to bliżej nieokreśloną przyszłość, a w wielu przypadkach po prostu „nigdy”. Mieszkańcy Kuby to także zagorzali patrioci, dumni ze swojego dziedzictwa narodowego. Nie przeszkadza to im jednak w fascynacji Stanami Zjednoczonymi, które traktują jako swoją ziemię obiecaną. Wyjazd do USA jest dla wielu Kubańczyków nie tylko marzeniem, ale wręcz
FOT. CUBA TOURIST BOARD
zz Nieodłączne elementy kubańskiej ulicy stanowią muzyka i taniec
FOT. MATEUSZ KNOL
zz We wspólnym muzykowaniu Kubańczycy biorą udział już od małego
zima 2014 • ALLINCLUSIVE
16 Dalekie Podróże
Dalekie Podróże 17 Poza tym Kubańczyk zawsze zna kogoś, kogo kuzyn lub kolega wybiera się za granicę. Zaradnym mieszkańcom Kuby nie sposób zarzucić braku pomysłowości w rozwiązywaniu większości spraw. Jakiegokolwiek rodzaju nie byłby to problem, todo se resuelve
NURKOWANIE NA KUBIE
FOT. CUBA TOURIST BOARD FOT. OFICINA NACIONAL DE INFORMACIÓN TURÍSTICA/MINISTERIO DE TURISMO DE CUBA
> Pod powierzchnią Morza Karaibskiego kryje się jedno z najpiękniejszych podwodnych królestw na świecie. Dlatego podróż na Kubę stanowi znakomitą okazję, żeby je odwiedzić. Na zachodnim krańcu wyspy przy przylądku Corrientes (Cabo Corrientes) znajduje się popularny punkt nurkowy María la Gorda. W jego okolicy na eksploratorów dna morskiego czekają tajemnicze jaskinie i wąwozy oraz ściany sięgające kilkadziesiąt metrów w głąb. Zobaczymy tutaj m.in. rzadkie czarne koralowce, gąbki, gorgonie, skrzydlice (ognice), strzępiele, a nawet rekiny wielorybie. Miłośnicy fotografii na pewno będą zachwyceni. Ten rejon półwyspu Guanahacabibes (Península de Guanahacabibes), objęty w 1987 r. ochroną Rezerwatu Biosfery UNESCO, należy do najbardziej dziewiczych terenów w kraju, ponieważ od reszty lądu oddziela go obszar ok. 100 jezior. Inny znanym miejscem do wypraw dla nurków jest Playa Larga w Zatoce Świń (Bahía de Cochinos) na południowo-zachodnim wybrzeżu Kuby. Do jej atrakcji zalicza się spektakularne cenoty wypełnione krystalicznie czystą wodą,
zz W popularnym kurorcie Varadero plaże ciągną się na odcinku 22 km takie jak Cueva de los Peces – Jaskinia Ryb. Poza tym warto wyruszyć na poszukiwanie pobliskich wraków łodzi i spotkanie z długonogimi langustami, drapieżnymi barakudami czy sympatycznymi krabami pustelnikami. Duże wrażenie robią również tutejsze barwne rafy koralowe. Na zachód stąd leży ponad 170-tysięczne miasto Cienfuegos (ze wspaniałym centrum historycznym wpisanym w 2005 r. na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO), na obrzeżach którego przy plaży Rancho Luna działa centrum nurkowe popularne ze względu na wizyty rekinów wielorybich na początku lata. Także tu znajdziemy największy na Karaibach (ok. 6-metrowy!) okaz koralowca kolumnowego nazwany Notre-Dame od słynnej paryskiej katedry. Zainteresowaniem wśród turystów cieszy się też Isla de la Juventud (Wyspa Młodości), odgrodzona od Kuby zatoką Batabanó (Golfo de Batabanó), największa wyspa w archipelagu Canarreos (mająca powierzchnię ok. 2200 km²). Czarująca FOT. GUAMATUR
podwodna kraina kusi w tej okolicy prawdziwym bogactwem fauny i flory. Jest tak wyjątkowa, że przyjeżdżają uwiecznić ją w kadrze fotografowie z całego świata. Południowe wybrzeże wchodzące w skład Narodowego Parku Morskiego Punta Francés-Punta Pedernales (Parque Nacional Marino Punta Francés-Punta Pedernales) pokrywa biały piasek, taki sam, jaki wyścieła dno morskie w wielu miejscach w tym rejonie. W północno-wschodniej części kraju w prowincji Camagüey dech w piersiach zapiera wspaniała, rajska plaża Santa Lucía. Nurkowie zwiedzają tutaj ciągnący się wzdłuż niej pas rozległej rafy koralowej. Najwięksi śmiałkowie z kolei w poszukiwaniu silnych emocji udają się nad pobliską zatokę Nuevitas (Bahía de Nuevitas), żeby popływać z żarłaczami tępogłowymi. Jeśli natomiast chcemy się poczuć jak odkrywcy, powinniśmy na własne oczy obejrzeć świetnie zachowany wrak statku Nuevo Mortera, który zatonął w 1903 lub 1905 r. Taka wyprawa gwarantuje niesamowite przeżycia. Tłumy turystów co roku odwiedzają kurort Varadero na półwyspie Hicacos (Península de Hicacos). W wodach tego regionu odnajdą się na pewno początkujący wielbiciele nurkowania. Ci bardziej zaawansowani także nie będą się nudzić, a to za sprawą zatopionego radzieckiego niszczyciela, wraku niemieckiego statku handlowego z 1943 r. oraz pozostałości samolotu pasażerskiego. Oprócz tego organizuje się stąd wyprawy do tzw. Błękitnej Dziury (Hoyo Azul), czyli Ojo del Mégano – podwodnej jaskini z zapadniętym sufitem, która ma ok. 70 m szerokości. Wokół niej również toczy się bujne życie morskie. Ze względu na położenie w strefie klimatu podrównikowego na Kubie występuje pora sucha (od listopada do kwietnia) i deszczowa (od maja do października). Pod koniec naszego lata zaczyna się sezon huraganowy. Na nurkowanie można wybrać się w te strony praktycznie przez cały rok, jednak za najlepszy termin uchodzą miesiące wiosenne, gdy ilość opadów jest niewielka, co wpływa na przejrzystość wody, a na lądzie nie panują jeszcze letnie upały. zz Nurkowanie w okolicy półwyspu Hicacos
najważniejszym celem, i liczni z nich ryzykują życie, aby go urzeczywistnić. Nic w tym dziwnego, skoro tak naprawdę to osoby mieszkające za granicą utrzymują finansowo swoje rodziny ALLINCLUSIVE • zima 2014
pozostające w kraju. Daje się co prawda dostrzec powolne zmiany zachodzące w kubańskiej gospodarce, ale trudno uznać to za obietnicę trwałego rozwoju.
zz Radosne kubańskie dzieci cieszenie się chwilą mają we krwi dziesięciu lat, żeby na taki pojazd zaoszczędzić. Te absurdy systemu znamy aż za dobrze z naszej własnej historii. T o w a r y, k t ó r e d o c i e r a j ą do kraju, pochodzą na ogół albo z rządowego importu z Chin, albo od krewnych z zagranicy. Nie brak tutaj nowoczesnych laptopów, telefonów typu smartfon i innych zdobyczy technologicznych. Oczywiście, nie znajdziemy ich w zwykłej sprzedaży i ceny posiadają zazwyczaj wyższe
niż sugerowane przez producenta, ale prawie wszystko udaje się dostać. Jeśli czegoś nie ma, to pomoże nam miejscowa poczta pantoflowa, prawdziwe osiągnięcie kubańskiej rewolucji. Dzięki niej najprawdopodobniej sprowadzimy to, czego akurat potrzebujemy. W amerykańskim mieście Miami (w stanie Floryda oddalonym od wybrzeży Republiki Kuby o ok. 150 km) działa mnóstwo firm wysyłkowych, a dziennie realizuje się na wyspę kilka lotów czarterowych.
FOT. CUBA TOURIST BOARD
zz Wycieczka zabytkowym amerykańskim autem to jedna z atrakcji Kuby
FOT. CUBAINFO.DE
zz Kubańczyków nie opuszcza optymizm („wszystko da się załatwić”). Dzięki ich hartowi ducha, optymizmowi i sprytowi, mimo biedy i panującego ustroju, ten od zawsze modny kierunek turystyczny, pełen wspaniałych atrakcji dla każdego, stanowi przyjemne miejsce do zwiedzania i błogiego odpoczynku. Karaibski luz, gorący temperament mieszkańców wyspy, radosna muzyka i taniec, a dla koneserów wyborny rum i wyśmienite cygara to składniki, które w odpowiednich proporcjach dadzą nam przepis na udane kubańskie wakacje. Być może właśnie teraz jest na nie najlepszy moment, zanim klimatyczną Kubę zaleją amerykańskie produkty i weekendowi turyści z USA.
Od niedawna można już kupować na Kubie domy i mieszkania, nowe i używane samochody sprowadzane z Europy. Auta jednak kosztują tak dużo, że potrzeba by kilkuzima 2014 • ALLINCLUSIVE