Görkem Büyüyor Dr. Songül Yalçýn* Okullarda þiddet olaylarýnýn görülmeye baþlamasý her anneyi olduðu gibi Sultan'ý da korkutmuþ. Sultan okullarda þiddetin önlenmesi konusunda nasýl bir çalýþma yapýlabileceðini öðrenmek için bize baþvurdu. Biz de bilgilerimizi Sultan ile paylaþtýk. Okul çaðý çocuklarda kasýtsýz yaralanmalar, þiddet ve intiharýn önlenmesi için sekiz basamaklý bir rehber geliþtirilmiþtir: 1. Ýlk olarak sosyal çevre düzenlemesi önerilmektedir. Bu kapsamda okulun yazýlý bir politika oluþturmasý gerekmektedir. Bu politika içinde kasýtsýz yaralanmalarýn, þiddetin ve intiharýn önlenmesi için stratejilerin geliþtirilmesi ve düzenli aralýklarla deðerlendirilmesi önerilmektedir. Disiplin kurallarýnýn belirlenmesi ve öðrenci, personel ve aile ile bu kurallarýn tartýþýlmasý istenmektedir. Okulda güvenlikten sorumlu bir yetkili (müdür yardýmcýsý olabilir) olmalýdýr. 2. Okul içi ve çevresinde kasýtsýz yaralanma ve þiddeti önleyecek, güvenlik saðlayacak fizik çevre oluþturulmasý gerekir. Bunun için düzenli güvenlik deðerlendirmesi yapýlmalýdýr. Güvenlik deðerlendirmesinde öncelikle bina, oyun alanlarý, okul servisleri, bahçelerin denetlenmesi ve tehlike saptanan alanlarýn düzeltilmesi saðlanmalýdýr. Ayný zamanda öðrenci etkinlikleri izlenmelidir. Okul çevresinin ve okul servislerinin silahsýz olmasý saðlanmalýdýr. 3. Okulda güvenli ortam oluþturmak için gerekli bilgi, tutum ve davranýþ özellikleri kazandýracak saðlýk ve güvenlik eðitimi verilmelidir. Okulda alkol ve madde baðýmlýlýðýnýn önlenmesi konusunda çalýþmalar yapýlmasý gereklidir. 4. Okulda fizik aktivite programlarý planlanmalýdýr. Fizik aktivite programlarýnda kasýtsýz yaralanmalarýn ve þiddetin önlenmesi için önlemler alýnmalýdýr. Spor eðitimi veren öðretmenler ilk yardým ve kazalarýn önlenmesi konusunda eðitilmelidir. Öðrencilere güvenlik kurallarý öðretilmeli ve uygulanmalýdýr. 5. Okulda fiziksel, duygusal, ruhsal ve
*Prof.; Hacettepe Ü. Týp Fak., Saðlam Çocuk Ünitesi, Ankara
sosyal saðlýk ihtiyaçlarýný karþýlayacak saðlýk hizmeti ve okul tabanlý danýþmanlýk, sosyal ve psikolojik hizmetleri sunulmalýdýr. Böylece, ciddi yaralanan, þiddet maðduru ya da uygulayýcý olan öðrencilere yardým saðlanýr. Bu hizmet birimi yaralý öðrenci ya da personeli uygun düzeyde deðerlendirebilecek, yaralý yönetimi ve sevki için acil planlar yapabilecek ve uygulayabilecek kapasitede olmalýdýr. Ayný zamanda bu birimde okulda olan yaralanmalarýn kapsamý deðerlendirilir ve zaman içinde deðiþimi izlenir. 6. Okulu etkileyecek kaza, felaket ve krizlerde kýsa ve uzun dönemli programlar hazýrlayacak bir afet yönetimi oluþturulmalýdýr. Bu yönetim felaketler, krizler ve bunlarla ilgili yaralanmalarda müdahaleyi kapsayan yazýlý bir plan oluþturmalýdýr. Kriz anýnda okul planýnýn uygulanmaya hazýr olmasý, kriz sonrasý uygulanacak kýsa ve uzun dönemli programlarýn ve servislerin de oluþturulmasý gereklidir. 7. Okul, aile ve toplum dayanýþmasý saðlanmalýdýr. Kasýtsýz yaralanmalar, þiddet ve intiharlarýn önlenmesi program ve politikalarýnýn planlanmasý ve uygulanmasý için, okul hayatýnýn tüm yönlerinde ana-baba, öðrenci ve diðer aile bireyleri ile iþbirliði yapýlmalýdýr. Çocuk ve ergen kaza ve þiddetinin önlenmesinde aile bireylerinin eðitimi ve destekleri gereklidir. Sivil toplum örgütleri ve diðer kurumlarla iþbirliði yapýlmalýdýr. Farklý kurumlarla ortak çalýþmalar yapýlabilir. 8. Okul personelinin kazalar ve þiddetin önlenmesi konusunda bilgi ve beceriye sahip olmasý saðlanmalýdýr. Tüm personelin saðlýklý ve güvenli yaþam biçimi için olumlu rol modeli olmasý konusunda eðitilmeleri ve desteklenmeleri gereklidir. Eðitim ve öðretim sürecine katýlan taraflarýn yaklaþýmýnýn bilinçli olmasý gereklidir. Öðretmen ve öðrenci iliþkisini düzenlemeye yönelik eðitim paketi geliþtirilmiþtir. Bu programlarýn öðretmenlerin mezuniyet öncesi
• 2006 • cilt 15 • sayý 4 • IV