Otizmli Çocuklar İçin Okul Okul Programlarındaki Akran Etkileşimlerini Teşvik Etmek Connie Kasari, PhD University of California, Los Angeles
Okullarda Otizm • 68’de 1 çocuk otizm spektrumunda! • Büyük heterojenlik var—yarıdan fazlasında ortalama ve üstü zihinsel beceriler mevcuttur ve yaş düzeylerinde uygun akademik becerileri becerebilirler • Kaynaştırmada ve okul ortamında başarılı olma düzeylerinde de büyük heterojenlik yaşanmaktadır (okullar da çeşitlenmektedir!)
Neden okul-temelli uygulamalar? • Vaatler… • Çocuklar en fazla zamanlarını nerede geçiriyorlar ve en fazla yetişkinle birlikte ev ortamı dışında (bu kişiler sizin çocuğunuzu bilen kişiler olmalı) • Erken müdahaleye ulaşımın artması ve etkililiği sınanmış uygulamaların geliştirilmesi şu sonuçlara neden olmuştur: • Daha fazla çocuk normal eğitim programına gidebiliyor • Okul çağına kadar daha fazla çocuk iletişim kurabilir hale geliyor • O k u l u yg u l a m a l a r ı n ı s av u n a n a i l e l e r i n desteği
Bildiklerimizdeki sınırlılık • Erken müdahale her ne kadar çoğunlukla etkili ise de, biz tüm çocuklarla aynı derecede etkili değiliz. • Henüz tüm cevapları bilmiyoruz • Şunları bildiğimizi söyleyemeyiz… hangi müdahale hangi çocukla en çok işe yarayacak ya da bir müdahalenin diğerinden daha iyi olduğunu
•
Biz okullardaki çocukları tüm çocukları desteklememiz gerektiği gibi (olumlu bir çizgide olacak şekilde) desteklemiyoruz
Araştırmacılar ne yapabilir? • Sosyal iletişimde ve ürünlerin değerlendirilmesinde temel yetersizliklere odaklanma gereksinimi • Kapsamlı paket programları araştırmaktan uzaklaşıp hedefli ve modüler programlara yönelmeliler • Müdahalenin aktif bileşenlerine odaklanmalılar • Doz (ne kadar) • Yaklaşım (nasıl) • İçerik (neyi)
Heterojenliği dikkate alma gereksinimi • Çocuklar okulda akranlarıyla birlikteyken çok değişik davranabilirler • Wing 3 grup kişilik isimlendirmiştir: soğuk (candan olmayan), pasif ve aktif ama garip • Bu kişiler farklı müdahalelere gereksinim duyabilirler ve müdahalelere farklı tepkilerde bulunabilirler
3. Sınıf 8 yaş sözcük çıkaran çocuklardan örnekler Durumundan haberdar değil
Haberdar fakat zayıf stratejiler
Deneyimlerdeki çeşitlilik • Çocukların kendi dur umlarında edindiği deneyimlerde büyük çeşitlilik • Müdahaleler bu deneyimleri göz önünde bulundurmalı ancak çoğunlukla böyle olmuyor • Kliniğe dayalı sosyal beceri gr upları didaktik ve prosedürlerle dolu --- bir çocuğa uygun olan ya da olmayan becerilerin programını izliyor • Çocuklara kendileri hakkında sor u sormak ve içinde bulundukları ortamları gözlemlemek önemlidir
Arkadaşlık anketi
Soru sorarak edinilen bilgiler • Çocuk sınıftaki diğer çocuklarla nasıl bir ilişki içinde • Akran grubu ne kadar popüler
• En iyi arkadaş olarak aday gösterdikleri de onları en iyi arkadaş olarak aday gösterdi mi (karşılıklılık) • Kaç çocuğu arkadaş olarak aday gösterdiler • Kaç çocuk onları arkadaş olarak aday gösterdi
Arkadaşlar ve Karşılıklı İlişkiler • Çocukların neredeyse tamammı arkadaş ya da en iyi arkadaşlarını belirleyebildiler • İlkokul dönemindeki otizmli çocukların %90’ı arkadaş belirleyebildi fakat bu oran yetişkinlerde %50’ye geriledi • Karşılıklılık sınırlı bir şekilde gerçekleşti • OSB’li çocukların %20-34’ü • Tipik gelişen çocukların %60’ı
Okulda AkranlarlaEtkileşimler • Üçte birinden biraz daha fazlası oyun bahçesinde akranları ile vakit geçirirken gözlendiler • Diğer zamanlarda yalnız oldukları ya da daha düşük düzeyde etkileştikleri (örn., paralel oyun) görülmüştür • Bu sürece katılanların akranlarıyla daha fazla etkileşim başlattıkları ya da yanıt verdikleri görülmüştür
Oyun bahçesinde görevle meşgul olmak sınıftakinden daha zor olabilir • Okulda gözlenen çocuklar sıklıkla kendilerini izole eden çocuklardır • Koridorun köşesinde tek başına • Koridorda okuma • Teneffüste kütüphaneye ya da bilgisayar laboratuvarına gitme
• Oyunlar sırasında nadiren diğer çocuklarla ilgilenirler
Nasıl bir müdahale • OSB’li çocuklara okullarda yarım etmek üzere bir çalışma yaptık • 60 yüksek işlevli otizmli çocuk (1. 5. sınıf düzeyinde) • 30 farklı okul • Çocukları yansız olarak akran aracılı ya da çocuk yardımlı uygulamalara yansız olarak atadık ya da her ikisine ya da hiç birisine • Toplam 12 oturum düzenledik, haftada iki kez olmak üzere 6 hafta boyunca
Akranla İgili Okul Müdahale Çalışması UCLA Okulalrda Akran Müdahale Çalışması Çocuk yönlendirmeli
Akran aracılı
Modüler, bireysel yaklaşım • Akran destekli • Sınıftan 3 gönüllü akran • Çocuklardan oyun bahçesinde güçlükler yaşayan akranlarını belirlemeleri istendi • Akranalrdan bu arkadaşlarını nasıl oyunla ilgili hale getirebilecekleri ile ilgili fikirler üretmeleri istendi
Ne öğrendik • Akranların müdahale etmesi OSB’li çocukların ilgili olmasında en büyük farklılığı yaptı
Başka ne öğrendik
Bu çalışmadan şunları öğrendik •
Akranlara tüm çocukların yapılan işle ilgili olması gerektiğini öğretmek sosyal kaynaştırmada en büyük değişikliği sağlıyor (Kasari et al, 2012)
•
Doğrudan (sadece) OSB’li çocukla çalışmanın çocuğun arkadaşlarıyla ilgilenmesine yardımcı olmada yeterli değilmiş
•
VE birebir yardımcının olması daha fazla ilgili olmaya değil tam tersine neden oluyormuş!
•
Karşılıklı arkadaşları olan çocuklar bile oyun bahçesinde daha fazla ilgili olmadılar (Kasari et al, 2011)
•
Öğretmenler sınıftaki sosyal davranışlarda değişiklikler kaydettiler
Şunlarla ilgili düşünmemize neden oldu • Sosyal müdahalelerin çocukların ve öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlarını değiştirmedeki etkileri • Oyun bahçesinde ilgili olmakla ilgili etkililik henüz elde edilmiş bulgularının bizzat oyun bahçelerindeki uygulamalara dönüşmesindeki eksiklik
Öğretmenler ve sınıftaki çocukların ailelerinin kaynaştırmayla ilgili fikirleri vardır •
Sık rastlanan fikir, kaynaştırmanın sınıftaki normal gelişim gösteren öğrencilerin öğrenmesini olumsuz olarak etkileyeceğidir.
•
YA DA kaynaştırma, konuyla ilgili bilgi sahibi olmayan öğretim personeli için çok fazla yük getirir.
•
İlkokul düzeyinde akranlara olan olumlu etkilerini bulgular destekliyor (Locke. Rotheram-Fuller, Kasari, 2012) •
Ak ran m ode l l e r çal ı şm aya k atı l m adan ön ce ve s on ra dah a faz l a b i r aradaydı l ar
•
Öğretmenl erin deste ğe ge re ks in im i va r, a n ca k OSB’li çocukla kullandıkları stratejiler tüm s ı n ı f t a k i ç o c u k l a r l a i ş e ya r a r.
Geçiş için kritik stratejiler OSB’li çocuklar için önemli konulardan biri oyun bahçesine geçişle ilgilidir. •
Oyun bahçeleri gürültülüdür, yoğundur ve genel olarak OSB’li çocuklar için zor yerler olabilirler.
•
Öğretmenler, çocuklar sınıftan çıktıklarında da onları bir arada tutmak için stratejilere gereksinim duyarlar.
Oyun bahçesinde öğretmen yardımcıları • Oyun bahçesindeki yetişkinler yardım edebilirler… Müdahaleler en çok etkiyi sunulması gereken ortamlarda sunulduklarında gösterirler.
• Oyun bahçesindeki yetişkinler “güvenlik için gözlemleme ve davranışları kontrol etme”den daha fazlasını yapmalıdır. • Oyun bahçesi yardımcıları aynı zamanda otizmli çocuklar için aktif meşguliyet koçları olabilirler…
Öğretmen yardımcıları çocukların oyuna dahil olmasını arttırabilir (6 hafta) Observed Engaging with Peers at Recess 0.6 d gage En mei T of on ti or op r P
0.5 0.4
0.3 2 0. 1 0. 0 eat Tr0.56 Wait 0.26
Entry 0.22 0.27
Mid
Exit 0.43 0.24
Okul müdahale çalışmalarından neler öğrendik?
• Müdahaleler uzmanlar tarafından ve yoğun olarak sunulduğunda, yüksek i ş l e v l i o t i z m l i ç o c u k l a r l a i ş e y a r ı y o r. •ANCAK öğretmenler (çoğunlukla çok kolay olan) müdahaleleri öğrenebilirler ve çocuklarla daha uzun süre ve daha yoğun olarak birlikte oldukları için de iyi sonuçlar elde edebilirler. • Düzenli olarak görüşülen kişilerin avantajı, yeni müdahalelere gereksinim olduğu zamanı fark etmeleridir… çocukların gereksinimleri zaman içinde değişir ve müdahaleler de zaman içinde değişir
Teşekkürler • Autism Speaks, HRSA, NIH for research funding • Families and children who participate
• Teachers, staff in LAUSD • Students, staff at UCLA