DUYGU GELİŞİMİ Normal insanlar benzer duygulara sahiptirler. Bunlar hoş veya hoş olmayan öznel duygular olan üzüntü, neşe ve korku ve harekete geçirici davranışlardır. Bir duyguyu hissetme sıklığı açısından insanlar farklılaşırlar. Bu sıklık deneyimlere göre değişir. Bilişsel algılara bağlı olarak olaylara ve insanlara karşı duygusal tepkiler kişiliğin temel öğeleridir. Bebeklerin duygularıyla çalışma bir meydan okumadır. Bir bebeğin ağlayışı, kızma, korku, yalnızlık veya huzursuzluk ifade edebilir. Hala, aileler, bakıcılar, araştırmacılar, ince ipuçlarını fark etmeyi öğrenmektedirler. Bir çalışmada, araştırmacı 5-7 ve 9 aylık bebeklerin anneleriyle oynadıkları bir oyun videoya kaydetmiştir. Bu oyundaki bir patlama sesine verilen tepkiler kolej öğrencileri, profesyonel sağlıkçılar ve araştırmacı tarafından neşe, üzüntü, ilgi, korku, kızgınlık, sürpriz ve tiksinti gibi farklı şekillerde yorumlanmıştır. Bebeklerin duyguları tam olarak bilinmemekle birlikte onların yüz ifadeleri yetişkinlerin bu duygularının ifadelerine benzemekte ve geçmişte benzer duygusal deneyimler geçirdiklerini göstermektedir.
Duygular ne zaman gelişir? Doğumdan çok az bir süre geçmeden üzüntülerinin, ilgilerinin ve tiksintilerinin işaretlerini verirler. Sonraki birkaç ay içinde bu ilk duyguları neşe, kızgınlık, şaşkınlık, üzüntü, utangaçlık ve korku ile değişir. Bu duyguların meydana çıkışı beynin olgunlaşmasına bağlı biyolojik saat vasıtasıyla idare edilmiş gibidir(bkz. Tablo 1). Tablo 1: Zamanlanmış Duygusal Gelişim(Papalia D. E., Olds S. W., Feldman, 1999)
Duygular İlgi
Yaklaşık olgunluk yaşı Doğum sonrası
Üzüntü (bir acıya tepki) Tiksinti (tat ve kokuya karşı) Kızgınlık, şaşkınlık, neşe, korku, üzüntü, utanma Empati, kıskançlık, utanç duyma Utanç, suçluluk, gurur
İlk 6 ay 18-24 ay 30-36
Etolojik açıdan bu zamanlama hayati bir öneme sahiptir. 2 aylık bebeğin üzüntüsünü ifade etmesi, ihtiyacı olan yardımı alması içindir. 9. ayda yardım almak için kızgınlık da kullanılabilir. Duygusal zamanlama olağanüstü çevresel etkenlerden dolayı değişebilir. Örneğin işkenceye uğramış bebekler diğer bebeklerden aylarca önce korku davranışı gösterebilirler. Temel duyguların gelişimi evrensel gözükse bile bunun kültürel değişiklikleri vardır. Bir araştırmada 33 Japon ve Amerikalı bebek denek olarak videoya alınmışlardır. Her iki kültürde de büyük bebekler küçük bebeklere göre daha üzüntülü
gözükmüşlerdir. 5. ayda Japon bebekleri Amerikan