Transseks transseksüalizm

TRANSSEKSÜ TRANSSEKSÜALİ ALİZM Dr. Ufuk Bal 3.4.2007

1

Cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu olan eriş erişkinler (çoğunlukla transseksü transseksüel olarak adlandı adlandırılırlar) birkaç birkaç değ değişik nedenden ötürü psikiyatrik değ na değerlendirme ve tedavi arayışı arayışına girebilirler. n Bazı Bazıları ları hormon yerine koyma tedavisi iç için ya da seç seçilen cinsiyete uygun cerrahi operasyonlar iç için aday olabilmektedirler. n

2

n

Cinsiyetinden memnun olmayanlar iç için, öncelikle psikolojik değ değerlendirme ve psikoterapi önerilmektedir… nerilmektedir…

3

1

Cinsel Kimlik Bozukluğ Bozukluğu Nedir?

Cinsel kimlik bozukluğ laşı şılan, lan, bozukluğu nadir karşı karşıla genotip ve fenotip özellikleri kuş kuşku götürmeksizin bir cinsiyeti tanı tanımlarken, kiş kişinin kendini karşı karşıtt cinsiyet ile ifade etmesi şeklinde karmaşı k bir durumdur. karmaşık n ABD’ ’ de her 54000 kiş ABD kişiden birinin cinsel kimlik bozukluğ bozukluğuna sahip olduğ olduğu tahmin edilmektedir. n

4

n

n n

Bunları Bunların %75’ %75’i kadı kadın cinsiyete geç geçmek isteyen erkekler, %25’ %25’i ise erkek cinsiyete geç geçmek isteyen kadı kadınlardı nlardır.

Cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu olan kiş kişilerden cinsiyet değ değiştirici ameliyat geç geçirenler, DSMDSM-4-TR ve ICDICD10’ lan karşı 10’da sı sınıflandı flandırılmaya çalışı alışılan karşıtt cins ifadeleri ve davranış larıı yelpazesinde, uç davranışlar uç sayı sayılabilecek olgulardı olgulardır.

5

n

Cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu; tamamlanmamış tamamlanmamış erkek ya da kadı kadın karakterleriyle giden sendromlarla, kuş kuşkulu genital yapı yapıyla iliş ilişkili değ değildir.

6

2

DSMDSM-4-TR Cinsel Kimlik Bozukluğ Bozukluğu Tanı Tanı Ölçütleri çütleri A-Ölçüt çütü: Devamlı Devamlı ve güç güçllü bir karşı karşıtt cinsiyet tanı tanımlaması mlaması; tanı tanımlanan cinsiyetten birisi olma arzusu veya o cinsiyetten olduğ olduğu iddaası iddaası.(diğ .(diğer cinsiyete sahip olmak, kü kültü ltürel açıdan bir ayrı ayrıcalı calık sağ sağlıyorsa, sadece bu durumu arzuluyor olmak bu tanı tanı ölçüt çütü için yeterli değ değildir.)

7

B-Ölçüt çütü: Kiş Kişinin halihazı halihazırdaki cinsiyeti ile kendini rahatsı rahatsız hissetmesi ve bu cinsiyetin gerektirdiğ gerektirdiği rollerin kendisi iç için uygun olmadığı olmadığı hissi. n C-Ölçüt çütü: Bu rahatsı rahatsızlı zlık fiziksel bir durumla eş zamanlı zamanlı bulunmamalı bulunmamalıdır.(parsiyel r.(parsiyel androjene duyarsı duyarsızlı zlık sendromu veya konjenital adrenal hiperplazi gibi) n

8

n

D-Ölçüt çütü: Bu rahatsı rahatsızlı zlık, klinik olarak belirgin dü düzeyde sosyal, mesleki veya baş başka işlevsellik alanları alanlarında bozulmaya yol açmalı malıdır.

9

3

ICDICD-10 Yetiş Yetişkinlerde Cinsel Kimlik Bozukluğ Bozukluğu İçin Tanı Tanılar n Transseksü Transseksüelizm; elizm; ölçütler, çütler, 1-Karşı Karşı cinsiyetin bir üyesi olarak kabul edilme ve yaş yaşama arzusu, bu yö yönde hormon tedavisi alarak ve cerrahi giriş girişimler geç geçirerek, mümkü mkün olduğ olduğunca karşı karşı cinsiyete benzer hale gelme isteğ isteği 2-Transseksü Transseksüel kimlik, süregen olarak en az 2 yıl sü süreyle bulunmalı bulunmalı

10

3-Baş Başka bir ruhsal bozukluk veya kromozomal anormalliğ anormalliğin semptomu olarak ortaya çıkmamalı kmamalı

11

Transvestizm; Transvestizm; 1-Karşı Karşıtt cinsiyeti geç geçici olarak deneyimlemek üzere, karşı karşıtt cinsiyet kı kıyafetlerini giymek 2-Cinsel anlamda karşı karşıtt cinsiyet kı kıyafetlerini giymekten haz almama 3-Kiş Kişi karşı karşıtt cinsiyete geç geçmek için süregen bir arzu hissetmemektedir. n

12

4

Cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu ile ilgili epidemiyolojik çalış malar nadirdir. Rachlin alışmalar ve arkadaş arkadaşları ları tarafı tarafından 2002 yı yılında cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu olan 93 kiş kişinin dahil olduğ olduğu bir araş araştırmada; *Çoğunluk %75 gibi bir oranla hormon terapisi ve isim değ değiştirmeyi tercih etmiş etmiştir. n

13

*erkek cinsiyetinden kadı kadın cinsiyetine geç geçmek isteyenlerin hiç hiçbirisi gö göğüs bü büyütme ameliyatı ameliyatını tercih etmezken, n *kadı *kadınlı nlıktan erkekliğ erkekliğe geç geçmek isteyenlerin %52’ %52’si mastektomi ameliyatı ameliyatı geç geçirmiş irmiş, %3’ü %3’ü ise genital cerrahiye baş başvurmuş vurmuşlardı lardır. n

14

*Erkekken kadı kadın olmak isteyenlerin %23’ü %23’ü genital cerrahiye baş başvurmuş vurmuşlardı lardır. n *Genital cerrahiye baş başvuran hastaları hastaların sadece %1’ %1’i yaptı yaptıkları klarından piş pişmanlı manlık duydukları duyduklarını ifade etmiş etmişlerdir. n Cerrahi sonrası sonrası, cerrah ve ruh sağ sağlığı uzmanı uzmanı tarafı tarafından takip edilen hastalarda sonuç sonuçlar, psikososyal açıdan iyidir. n

15

5

Biyolojik Temel n

n

n

n

n

Cinsel kimlik bozukluğ bozukluğunun sebebi hala bilinmemektedir.

Cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu olan hastaları hastaların beyin anatomilerinde bazı bazı organik farklı farklılıklar tespit edilmiş edilmiştir.

Zhou ve arkadaş arkadaşları larının 1995 yı yılında yü yürüttü ttükleri bir çalış ma, stria terminalı alışma, terminalıs isimli beyin alanı alanının cinsel davranışı davranışı belirlediğ belirlediğini ve erkeklerde daha geniş geniş olduğ olduğunu ortaya koymuş koymuştur.

Kadı ı n cinsiyetine geç ç mek isteyen erkeklerde de bu Kad ge alan küçü k bulunmuş küçük bulunmuştur.

16

Baş Başlıca biyolojik olarak erkek olanlarla yapı yapılan araş araştırmalarda, cinsel kimlik bozukluğ sal güç bozukluğu davranış davranışsal güçllükler, akranlarla ve ebeveynlerle iliş ilişki sorunları sorunları, en belirgin olarak da ayrı ayrılma anksiyetesi bozukluğ bozukluğuyla bağ bağlantı lantılı bulunmuş bulunmuştur.

17

n

D.Freedman D.Freedman ve Zucker KJ tarafı tarafından 1998 yılında 124 çocuk ve ergen kiş kişilik bozukluğ bozukluğu olan kiş ma, bunları kişiyle yü yürütülen bir çalış alışma, bunların %42’ %42’sinin ebeveynlerinden birini ya da her ikisini kaybettiklerini, çoğunlukla da bu duruma boş boşanmanı anmanın neden olduğ olduğunu ortaya koymuş koymuşdur. dur.

18

6

Psikiyatrik Eş Eş Zamanlı Zamanlı Hastalı Hastalık Standart tanı tanı araç araçları ları kullanı kullanılarak cinsel kimlik bozukluğ bozukluğunda psikiyatrik eş eş zamanlı zamanlı hastalı hastalıkları kların değ değerlendirmesini yapan çalış malar nadirdir. alışmalar n Hepp U ve Kramer B’in 2005 yı yılında cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu olan 31 hastayla yaptı yaptıkları kları bir çalış ma, birç alışma, birçoğunun psikiyatrik eş eş zamanlı zamanlı hastalı hastalık iç için tanı tanı ölçütlerini çütlerini karşı ladığı ığın nı ortaya koymuş karşılad koymuştur. n

19

*%71’ *%71’i özellikle duygudurum ve anksiyete bozuklukları bozuklukları olmak üzere Eksen 1 bozukluğ bozukluğu n *%42’ *%42’si özellikle B kü kümesinde yer alan, eş eş zamanlı zamanlı kiş kişilik bozukluğ bozukluğu n *%45’ *%45’i madde kö kötüye kullanı kullanımı n *%6,5’ *%6,5’u psikotik bozukluk n *%3,2’ *%3,2’si yeme bozuklukları bozuklukları n

20

n

n

Cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu olan kiş kişiler geleneksel çift cinsiyet sistemini ihlal etmekte ve bunun sonucunda da, iş iş bulmada, sosyal hizmetlerde ayrı ayrımcı mcılığa ığa maruz kalmaktadı kalmaktadırlar.

Jones ve Hill’ ma, Hill’in 2002 yı yılında yaptı yaptıkları kları bir çalış alışma, bu sorunları sorunların cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu olan kiş kişilerin, eksen I bozuklukları bozuklukları geliş geliştirmelerine zemin hazı hazırlı rlıyabileceğ yabileceğini ortaya koymuş koymuştur.

21

7

Cinsel Kimlik Bozukluğ Bozukluğu Olan Hastaları Hastaları Tedavi Etmek n

n

n n

Cinsel kimlik bozukluğ bozukluğunda tedavi kararları kararları, tedavi sonucuyla ilgili net bir beklenti olmaksı olmaksızın alı alınmaktadı nmaktadır.

Bu konudaki yaklaşı mın standartları yaklaşım standartları “Dünya Cinsiyet Değ Değişimi Mesleksek Birliğ Birliği” tarafı tarafından konmaktadı konmaktadır.

Psikoterapi her zaman gerekmemekle beraber, genellikle uygulanı uygulanılır.

Terapist tedavinin tü türü ve amaç amaçları ları konusunda yönlendirici rol oynamak zorunda kalabilir.

22

Psikiyatristin, Psikiyatristin, cinsel kimlik bozukluklu hastaları hastaların tedavisindeki rolü rolü, doğ doğru teş teşhisi koymanı koymanın, eş eş zamanlı zamanlı psikopatolojileri belirlemenin ve tedavi planı planı oluş oluşturmanı turmanın ötesindedir. n Diğ Diğer gö görevleri arası arasında; n

n *Hastayla

diğ diğer tedavi seç seçeneklerini ve uygulamaları uygulamalarını paylaş paylaşmak n *Hastanı *Hastanın psikoterapiye uyum sağ sağlaması lamasını temin etmek 23

*Hormon tedavisi ya da cerrahi uygulamalar için hastanı hastanın durumunun uygunluğ uygunluğuna, hazı hazır olup olmadığı na karar vermek olmadığına n *Tı an doktorlara *Tıbbi ve cerrahi alanda çalış alışan gereken önerilerde bulunmak, hastanı hastanın konuyla ilgili öykü yküsünü öneri mektubuna aktarmak n

24

8

*Destek dü düzenekleri konusunda eğ eğitim vermek n *Hastanı *Hastanın takibini yü yürütmek n Bu sayı sayılan gö görevler klinisyenin gözünü korkutabilecek kadar çoktur. Bö Böyle bir durumla karşı laşı şıld ldığı ığında, nda, hasta cinsel kimlik karşıla bozukluğ bozukluğu kliniğ kliniğine yö yönlendirilebilir. n

25

Üçl Üçlü Tedavi İçin Adaylar Ciddi cinsel kimlik bozukuğ bozukuğu olan ve uygun olarak takibi yapı yapılan yetiş yetişkinler iç için, üçl üçlü tedavi yaklaşı mı; yaklaşım 1-Arzulanan role uygun yaş yaşam deneyimlerini merkez alan 3 basamaklı m basamaklı yaklaşı yaklaşım 2-Arzulanı Arzulanılan cinsiyete uygun hormonlar 3-Genitalleri ve ikincil cinsiyet özelliklerini değ mlar değiştirmeye yö yönelik cerrahi yaklaşı yaklaşımlar

n

26

Hormon Tedavisi n

“Dünya cinsiyet değ değişimi mesleksel birliğ birliği”, hormon yerine koyma terapisi iç için aday olan cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu hastaları hastaları için, uygun olup olmama ölçütleri çütleri koymuş koymuştur. Karşı Karşıtt cinsiyet hormonları hormonları ile tedavi (yani kadı kadınlarda testosteron, erkeklerde östrojen kullanı kullanımı) psikolojik rahatlama yanı yanında fiziksel değ değişikliklere de neden olmaktadı olmaktadır.

27

9

n

n

Bu tedaviyi uygulayacak hekimin endokrinolog olması olması gerekmese de konuya hakim bir hekim olması olması bir zorunluluktur.

Hormon tedavisi alan cinsel kimlik bozukluğ bozukluğu olan kiş rlıık kişiler, seri fizik muayane, muayane, yaş yaşamsal iş işlevler, ağı ağırl ölçüm çümü, laboratuar değ değerlendirmesi ve pelvik kanser taramaları taramaları ile yakı yakından takip edilmelidirler.

28

Hormon Yerine Koyma Tedavisi İçin Ölçütler çütler Uygulanabilirlilik Ölçütleri: çütleri: 1-Hasta en az 18 yaşı nda olmalı yaşında olmalı 2-Hasta hormonları hormonların tı tıbbi etkileri, sosyal yararları yararları ve riskleri konusunda bilgili olmalı olmalıdır.

n

29

3- a)Hormonlar uygulanmadan önce en az 3 ay sü süreyle karşı karşıtt cinsiyette deneyimlenmiş deneyimlenmiş bir yaş yaşam rapor edilmeli b)Bir ruh sağ sağlığı uzmanı uzmanı tarafı tarafından ilk değ değerlendirmenin ardı ardından, en az 3 ay süreyle psikoterapi verilmiş verilmiş olması olması

30

10

Hormon terapisi almaya hazı hazır olma ölçütleri çütleri 3’ü de bulunmalı bulunmalıdır.

1-Hasta cinsel kimlik ile ilgili ileri dü düzeyde danış manlııktan yararlanmış danışmanl yararlanmış olmalı olmalı 2-Hasta madde kö kötüye kullanı kullanımı, psikoz ve özkı zkıyım gibi baş başka ruhsal problemlere de sahipse, öncelikle bunları bunların tedavisinin yapı yapılmış lmış olması olması 3-Hasta dü düzenli bir şekilde hormon alabilecek sorumluluk dü düzeyinde olmalı olmalı

n

31

n

Hormon tedavisi ile fizyolojik değ değişikliklerin çoğu etkili ve süregen dozlarda, 2 ile 4 ay arası arasında baş başlar. 6 ile 12 ay arası arasında geri dönüşümsü msüz hal almaya, 5 yı yıl iç içinde de değ değişiklikler tamamlanmaya baş başlar.

32

Hormon Yerine Koyma Tedavisinin Komplikasyonları Komplikasyonları n

Tıbbi Komplikasyonlar: Östrojen ve progestin ile tedavi edilen biyolojik erkekler kan pı pıhtı htılaş laşması masının artması artması, iyi huylu hipofiz prolaktinomaları prolaktinomaları, infertilite, infertilite, kilo artışı artışı,, karaciğ karaciğer hastalığı hastalığı,, hipertansiyon ve diabetes mellitus açısından artmış artmış riske sahip olurlar.

33

11

n

Biyolojik olarak kadı kadın olan ve testosteron tedavisi alanlar ise akne, lipid profilinin erkektekine benzemesi nedeniyle kardiyovaskü kardiyovasküler hastalı hastalık, iyi ve kö kötü huylu karaciğ karaciğer tü tümörleri, karaciğ karaciğer fonksiyon bozukluğ bozukluğu aç açısından risk altı altındadı ndadırlar.

34

Psikiyatrik Aç Açıdan Önemli Konular Biyolojik olarak kadı kadın olanları olanların, fiziksel olarak erkek karakterlerine sahip olmaları olmaları, biyolojik olarak erkek olanları olanların kadı kadın karakterlerini kazanmaları kazanmalarına gö göre daha hı hızlı zlı ve tatmin edici olmaktadı olmaktadır. n Toplum iç içerisinde bir kadı kadının erkek karakterleri sergilemesi, bir erkeğ erkeğin kadı kadın karakterleri sergilemesine gö göre genellikle daha kabul edilebilir gö görünmektedir. n

35

Cinsiyet hormonları hormonları yetiş yetişkinlerdeki cinsiyete bağ lara da önemli ölçüde bağlı davranış davranışlara çüde katkı katkıda bulunmaktadı bulunmaktadırlar. n Östrojen duygulanı duygulanım yoğ yoğunluğ unluğunu etkiler gibi gö görünürken, androjenler de saldı saldırganlığı rganlığı ve cinsel gü güdüleri etkiler. n

36

12

Spinder T ve Gooren LJ tarafı tarafından 1989’ 1989’da yürütülen bir çalış mada, transseksü alışmada, transseksüellerdeki cinsiyet hormonu dü düzeyleri, biyolojik olarak aynı aynı grupta oldukları oldukları kiş kişilerle benzer düzeyde saptanmış saptanmışttır. n 3 aylı aylık hormon tedavisi sonrası sonrasında, transseksü transseksüellerdeki cinsiyet hormonları hormonlarının düzeyi, dahil olmak istedikleri cinsiyetteki kiş kişilerle benzer dü düzeylere gelmektedir. n

37

n

***Cinsek kimlik bozukluğ bozukluğu nadir karşı laşı şılan lan ve güç karşıla güçllü psikolojik öğeleri olan bir durumdur. Hormon tedavisi ve cerrahi müdahaleler, uygun izlemi yapı yapılan hastalarda cinsiyetten kaynaklanan sı sıkıntı ntının giderilmesine yardı yardımcı mcı olabilir.

38

Teş Teşekkü ekkür Ederim…

Ederim…

39

13