Κριτικη στο 16ο συνέδριο του ΚΚΕ

Θέσεις της ΚΕ του "Κ"ΚΕ για το 16ο Συνέδριό του Ένα αναμάσημα παλιών θέσεων σερβιρισμένων σε μια νέα συσκευασία. Και το όνομα αυτής, ΑΑΔΜ. Υστερα από αναβολές παρουσίασε τις "θέσεις" της για το 16ο Συνέδριο του "Κ"ΚΕ η ΚΕ αυτού του κόμματος. Το σύνθημα που συνοδεύει τις θέσεις είναι: "Ο αγώνας έχει προοπτική με ΚΚΕ ισχυρό μέτωπο λαϊκό" και το συνέδριο προγραμματίζεται για το Δεκέμβρη αυτού του χρόνου, αφού προηγηθεί εσωκομματικός και δημόσιος διάλογος. Το σχέδιο των θέσεων περιλαμβάνει πέντε ενότητες και σ’ αυτές αναπτύσσονται 58 σημεία. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στις "εξελίξεις στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα", η δεύτερη στις "εξελίξεις στην Ελλάδα", η τρίτη στην "πολιτική πρόταση του ΚΚΕ για το Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο" (ΑΑΔΜ), η τέταρτη περιέχει τον "απολογισμό δράσης" και η πέμπτη "τα καθήκοντα του κόμματος στο επόμενο διάστημα". Στις θέσεις αυτές θα επανέλθουμε έτσι κι αλλιώς, μιας και η αναφορά μας σ’ αυτό το πρώτο αφιέρωμα θα είναι σχετικά σύντομη. Σπεύδουμε να επισημάνουμε από την αρχή ότι το σχέδιο θέσεων της ΚΕ διακρίνεται από μια επαμφοτερίζουσα αντίληψη, στην προσπάθεια και της σημερινής ηγεσίας να ισορροπήσει τις διάφορες πιέσεις που δέχεται από δεξιά (κυρίως) κι από αριστερά. Για παράδειγμα: "Το ΚΚΕ, με βάση το Πρόγραμμά του, υποστηρίζει ότι το Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο, σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, μπορεί να πάρει χαρακτηριστικά επαναστατικού μετώπου που συγκρούεται για να ανατρέψει την εξουσία των μονοπωλίων, με ετοιμότητα και ικανότητα να εναλλάσσει όλες τις μορφές πάλης. Μέσα σε αυτό τον αγώνα, με την πείρα και την αποφασιστικότητα της λαϊκής πλειοψηφίας, διαμορφώνονται νέοι λαϊκοί θεσμοί, που μπορεί να φτάσουν ώς το επίπεδο μιας επαναστατικής κυβέρνησης. Με τη νικηφόρα έκβαση της πάλης αυτής, θα ολοκληρωθούν και θα σταθεροποιηθούν τα χαρακτηριστικά της επαναστατικής αυτής κυβέρνησης ως εξουσίας της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, δηλαδή της δικτατορίας του προλεταριάτου, που αποτελεί τον αντίποδα της δικτατορίας της αστικής τάξης και των μονοπωλίων. Σε συνθήκες ταξικών αναμετρήσεων και μεγάλης φθοράς της επιρροής των αστικών κομμάτων και των συμμάχων τους και ενώ δεν θα έχουν διαμορφωθεί όροι για ριζική κοινωνική ανατροπή και επαναστατικό πέρασμα, μπορεί να προκύψει κυβέρνηση αντιιμπεριαλιστικών, αντιμονοπωλιακών δυνάμεων, με βάση το Κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση θα κριθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα κατά πόσο, με όπλο τη μέγιστη λαϊκή κινητοποίηση, θα καταφέρει να αντιμετωπίσει την αντίδραση της κυρίαρχης τάξης, με στόχο την ανατροπή ή την εξουδετέρωσή της και να συμβάλει στην ωρίμανση και στην έναρξη της επαναστατικής διαδικασίας. Σε κάθε περίπτωση το ΑΑΔΜ πρέπει να έχει διασφαλίσει τη μέγιστη δυνατή ενότητά του, ώστε να μπορεί να πετύχει την ενότητα δράσης της εργατικής τάξης, τη συσπείρωση των εργαζομένων γενικότερα, την οργανωμένη λαϊκή παρέμβαση". Ετσι έχουμε από τη μια τη δυνατότητα σε "συνθήκες επαναστατικής κατάστασης" το ΑΑΔΜ (δηλαδή το Μέτωπο κι όχι το "Κ"ΚΕ) να πάρει "χαρακτηριστικά επαναστατικού μετώπου που συγκρούεται για να ανατρέψει την εξουσία των μονοπωλίων, με ετοιμότητα και ικανότητα να εναλλάσσει όλες (κι αυτό τα λέει... όλα) τις μορφές πάλης". Από την άλλη βέβαια έχουμε το: "Σε συνθήκες ταξικών αναμετρήσεων και μεγάλης φθοράς της επιρροής των αστικών κομμάτων και των συμμάχων τους και ενώ δεν θα έχουν διαμορφωθεί

όροι για ριζική κοινωνική ανατροπή και επαναστατικό πέρασμα, μπορεί να προκύψει κυβέρνηση αντιιμπεριαλιστικών, αντιμονοπωλιακών δυνάμεων, με βάση το Κοινοβούλιο". Να λοιπόν που κι επαναστατικό δρόμο μπορεί να έχουμε (Μετώπου επιτρέποντος!) και ειρηνικός μπορεί να μας "προκύψει", μέσω του Κοινοβουλίου. Βέβαια, ο κάθε αγωνιστής εύλογα θ’ αναρωτηθεί πώς γίνεται να έχουμε ταξικές αναμετρήσεις, να έχουμε μεγάλη φθορά της επιρροής των αστικών κομμάτων και των συμμάχων τους (δηλαδή των σημερινών ελληνικών πολιτικών σχηματισμών που εκπροσωπούνται στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και την Ευρωβουλή) και οι συνθήκες να μην είναι διαμορφωμένες για επαναστατικό πέρασμα, αλλά για... Κοινοβούλιο! Και να συνεχίζεται η απορία του κάθε αγωνιστή στην αναζήτηση των δυνάμεων που καθοδήγησαν το λαό στις ταξικές αναμετρήσεις, που προκάλεσαν αυτή τη μεγάλη φθορά της επιρροής των αστικών κομμάτων και των συμμάχων τους, που… Εκτός κι αν όλα αυτά μπορούν να γίνουν δίχως την καθοδήγηση ενός επαναστατικού κόμματος, εκτός κι αν όλα αυτά μπορούν να προκληθούν αποκλειστικά και μοναδικά από τις εσωτερικές έριδες των αστικών κομμάτων και των παρακολουθημάτων τους. Εκτός κι αν ο εξωτερικός παράγοντας και οι διεθνείς συγκυρίες είναι αυτές που μπορούν να οδηγήσουν τα πράγματα σε μια τέτοια κατάσταση. Τότε όμως πάει περίπατο η διαλεκτική σχέση που διέπει τις εσωτερικές με τις εξωτερικές συνθήκες και παράγοντες, δίνοντας μάλιστα τον κύριο ρόλο στους ενδογενείς κι όχι στους εξωγενείς παράγοντες. Τότε ο πρωτοπόρος ρόλος του επαναστατικού φορέα αυτοαναιρείται και δεν γίνεται κατανοητή η αναγκαιότητα της ύπαρξής του. Ο μόνος ρόλος που απομένει σ’ ένα τέτοιο "επαναστατικό" υποκείμενο είναι να σώσει την αστική τάξη, τους κολαούζους της κι όλο το καπιταλιστικό σύστημα από την επαναστατική ανατροπή και να τους δώσει τη δυνατότητα ν’ ανασυνταχθούν και να επανακάμψουν δριμύτεροι στην εξουσία, διαιωνίζοντας το σύστημά τους. Ο προβληματισμός που αναπτύχθηκε στις τάξεις του επαναστατικού κινήματος γύρω από τις μορφές πάλης και το πώς καταλαμβάνεται η εξουσία δεν είναι τωρινός κι ούτε πρόκειται να λήξει στο άμεσο μέλλον. Επανέρχεται ξανά και ξανά, παρ' ότι η ιστορία διδάσκει και οι εξέχουσες φυσιογνωμίες του κομμουνιστικού κινήματος έχουν αναφερθεί με μεγάλη σαφήνεια (Μαρξ) κι αφοπλιστική πρακτική απόδειξη (Λένιν, Οκτωβριανή Επανάσταση), για να σταθούμε μόνο σ’ αυτούς και να μην αναφέρουμε τόσους και τόσους σε τόσα σημεία του πλανήτη Γη. Από την Κομμούνα του Παρισιού και τα διδάγματα που έβγαλε ο Μαρξ για την αναγκαιότητα του επαναστατικού περάσματος μέχρι την έμπρακτη ιστορική διάψευση του "ειρηνικού κοινοβουλευτικού περάσματος" στη Χιλή (1973) κι εντεύθεν, η συζήτηση αυτή έρχεται και επανέρχεται και η ηγεσία του "Κ"ΚΕ εδώ και αρκετές δεκαετίες αρνείται να διδαχτεί. "Επιδιώκεται να ασκηθεί η μέγιστη δυνατή πίεση στο Κόμμα ώστε ν’ αλλάξει πολιτική στο όνομα του ρεαλισμού. Να ενσωματωθεί στα σχέδια επιβολής ενός πολιτικού συστήματος το οποίο στην καλύτερη περίπτωση επιτρέπει διαφοροποιήσεις κι αποχρώσεις ανώδυνες για τον ιμπεριαλισμό και την αστική ιδεολογία". Αυτά αναφέρονται στο σημείο 36 των Θέσεων. Μήπως αυτή η πίεση έχει δώσει καρπούς και τώρα απαιτείται η μεγαλύτερη "συμμόρφωσις προς τας υποδείξεις"; Ασφαλώς δεν είναι λίγες οι πιέσεις κι οι απειλές που εκτοξεύονται κατά καιρούς από διάφορους, όπως π.χ. ο ανεκδιήγητος Θ. Πάγκαλος ο οποίος μιλάει (αστράφτει και βροντάει) για την άρση της ασυλίας του "Κ"ΚΕ, έτσι όπως άστραφτε και βρόνταγε κατά των άγγλων αριστερών δυνάμεων όταν ήταν στέλεχος του "ΚΚΕ". Δεν επρόκειτο όμως για μεμονωμένα περιστατικά. Ηταν η ίδια η ηγεσία αυτού του κόμματος που κινούνταν σε μια τέτοια λογική αναθεματισμού και προβοκατορολογίας κάθε αντίπαλης αριστερής δύναμης και σήμερα εισπράττει τα επίχειρα αυτής της στάσης της. Ας επανέλθουμε όμως στις προτεινόμενες θέσεις κι ας επισημάνουμε ένα κομβικό σημείο που προβλημάτισε και προβληματίζει τους κομμουνιστές, τους επαναστάτες, όλους τους

προοδευτικούς ανθρώπους. Πρόκειται για τα αίτια που οδήγησαν στην παλινόρθωση του καπιταλισμού στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Γι’ αυτό το ζήτημα στο προηγούμενο συνέδριο του "Κ"ΚΕ η ΚΕ παρουσίασε κάποιες θέσεις, στη συνέχεια έγιναν αυτές "θεσούλες" κι ύστερα παραπέμφθηκαν όλα σε μια "Πανελλαδική Συνδιάσκεψη" που πραγματοποιήθηκε στις 15-16 του Ιούλη 1995. Τη σημασία του να επισημανθούν οι παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος την κατανοεί ο καθένας. Ωστόσο η ηγεσία του "Κ"ΚΕ συνεχίζει να σφυρίζει αδιάφορα κι αρκείται στο ν’ αναφέρει στις "Θέσεις για το 16ο Συνέδριο": "Αναπόσπαστα στοιχεία της ιδεολογικής αντεπίθεσης είναι: Η υπεράσπιση της επιστημονικής θεωρίας του σοσιαλισμού, όπως θεμελιώθηκε από τους Μαρξ - Ενγκελς- Λένιν, αλλά και η ανάπτυξή της στις σύγχρονες συνθήκες. Η υπεράσπιση της προσφοράς του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε. Ταυτόχρονα χρειάζεται να συνεχιστεί η συζήτηση για τις αιτίες επικράτησης της αντεπανάστασης. Να αναδειχτούν τα πραγματικά προβλήματα που υπήρξαν στις συγκεκριμένες συνθήκες. Να δοθούν πειστικές, καθαρές απαντήσεις στην αστική και μικροαστική κριτική που ασκείται σήμερα για το σοσιαλισμό του 20ου αιώνα". Θα μπορούσε κανείς να συμφωνήσει με όλα τα παραπάνω εάν η ηγεσία του "Κ"ΚΕ είχε προσεγγίσει "τις αιτίες επικράτησης της αντεπανάστασης" κι αναδείκνυε "τα πραγματικά προβλήματα που υπήρξαν στις συγκεκριμένες συνθήκες". Γιατί "οι πειστικές, καθαρές απαντήσεις" δε χρειάζονται τόσο στην "αστική και μικροαστική κριτική που ασκείται σήμερα για το σοσιαλισμό του 20ού αιώνα", όσο στους αγωνιστές που συνέχισαν και συνεχίζουν την αγωνιστική πορεία του κομμουνιστικού κινήματος και στην οποία έδωσαν και μέλλει να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους κι όταν τους ζητήθηκε στο παρελθόν θυσίασαν κι ό,τι πολυτιμότερο είχαν, την ίδια τους τη ζωή. Σ’ όλους αυτούς και για να ξεκαθαρίσει το ομιχλώδες τοπίο της προοπτικής, οφείλονται καθαρές απαντήσεις πράγματι. Δεν μπορεί πλέον κανείς να κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του, δεν μπορεί να καλύπτει τις σοβαρές ευθύνες του για τα μη σοσιαλιστικά που υπερασπίστηκε, πίσω από την "υπεράσπιση της προσφοράς του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε"! Οταν ακόμα κι ο Πούτιν, μετά την τραγωδία του "Κουρσκ", έρχεται ν’ αποποιηθεί την τελευταία δεκαπενταετία, την εποχή του Γκορμπατσόφ και του Γέλτσιν, δεν μπορεί η ηγεσία του "Κ"ΚΕ να ψελλίζει κάποια κριτική για την περεστρόικα, να εξυμνεί την μπρεζνιεφική περίοδο, να "υποπτεύεται" ότι κάτι κακό μπορεί να συνέβη στη χρουστσοφική περίοδο και να θυμάται που και που τον Στάλιν και το Ζαχαριάδη, όταν οι δημαγωγικές ανάγκες το επιβάλλουν. Αυτά τα ζητήματα είναι πολύ σοβαρά για το παρόν των αγώνων και για το μέλλον της επαναστατικής διαδικασίας. Γιατί το μέλλον αναδύεται μέσα από το παρόν και το παρόν φωτίζεται από τις (θετικές κι αρνητικές) εμπειρίες του παρελθόντος. Αντιλαμβάνεται ο κάθε αγωνιστής ότι μεγάλα ιδεολογικά ζητήματα έρχονται στην επικαιρότητα τόσο με αφορμή κάποιες προτεινόμενες θέσεις όσο γιατί η ίδια η ζωή τα θέτει, τα ξαναθέτει μ’ επιμονή και με κάποια νέα στοιχεία που προστέθηκαν στην εξέλιξη των πραγμάτων. Δεν θα επιμείνουμε περισσότερο στα τόσα και τόσα ιδεολογικά ζητήματα που ανακύπτουν, αλλά θα περιοριστούμε στην πολιτική πρόταση του "Κ"ΚΕ για το ΑΑΔΜ, διότι γύρω απ’ αυτό και συζητήσεις θα γίνουν και θα επικεντρωθεί η προσοχή αυτού του κόμματος. Το Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο δεν είναι τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο από το στάδιο-πέρασμα-εξέλιξη της σημερινής κοινωνίας, όπως την αντιλαμβάνεται η ηγεσία του "Κ"ΚΕ. Η στρατηγική των "σταδίων" δεν είναι κάτι καινούριο στην προτασεολογία και στις θέσεις του "Κ"ΚΕ. Απλώς σήμερα έχει μπολιαστεί με τα καινοφανή

ανοίγματα της ηγεσίας του προς τους "χώρους" και κυρίως παράγοντες του στιλ ΖουράριΚανέλλη κι ό,τι ήθελε προκύψει. Η ουσία όμως της πρότασης του ΑΑΔΜ συνίσταται στην κυβερνητική πρόταση του "Κ"ΚΕ για εκείνες τις συνθήκες των "ταξικών αναμετρήσεων και μεγάλης φθοράς της επιρροής των αστικών κομμάτων και των συμμάχων τους" κι όταν αυτές οι συνθήκες αργούν, η ηγεσία του "Κ"ΚΕ δεν έχει πρόβλημα να συζητήσει: "το πρόβλημα της εξουσίας, τη συμμετοχή των ΚΚ σε αστικές ή μικροαστικές κυβερνήσεις στις συνθήκες της δικτατορίας των μονοπωλίων". Αντί όλων αυτών των περίτεχνων διατυπώσεων θα μπορούσε η ηγεσία του "Κ"ΚΕ να είναι πιο σαφής προς τα μέλη και τους οπαδούς της. Θα μπορούσε να φέρει το παράδειγμα της κυβέρνησης Τζαννετάκη και να ξεκαθαρίσει τη θέση της για τη συμμετοχή της ή όχι σε κυβερνήσεις του προ-σταδίου του "σταδίου" της ΑΑΔΜ. Επειδή όμως θέλει και τις γέφυρες με το σημερινό αστικό πλαίσιο να διατηρήσει και τις σχέσεις της με τα μέλη, τους φίλους και τους οπαδούς της να μη διαρρήξει, γι’ αυτό σχοινοβατεί, ακροβατεί, πατώντας σε δυο βάρκες. Και με το λαό και με τους πολιτικούς εκπροσώπους του συστήματος, παλεύοντας βέβαια να "πείσει την πλειοψηφία του λαού να διεκδικεί την αποδέσμευση από τους οργανισμούς αυτούς (ΕΕ και ΝΑΤΟ) και να δημιουργήσει τις απαραίτητες κοινωνικοπολιτικές προϋποθέσεις για να το επιτύχει". Κι επειδή η πάλη για να πετύχεις κάτι τέτοια συναντάει τη λυσσασμένη αντίδραση του κόσμου της πλουτοκρατίας, η οποία ρίχνει τις δυνάμεις καταστολής που διαθέτει κατά του λαϊκού κινήματος, η ηγεσία του "Κ"ΚΕ τα έχει σκεφθεί, τα έχει προβλέψει όλα: "Στις συνθήκες της ταξικής κοινωνίας τα Σώματα Ασφαλείας (ΣΑ) αποτελούν κρατικό κατασταλτικό μηχανισμό. Η πάλη για τον εκδημοκρατισμό τους έχει τα όριά της, ωστόσο είναι αναγκαίο και δυνατό ν’ αναπτυχθεί ενας ισχυρός αγώνας για τον εκδημοκρατισμό των ΣΑ ώστε να περιορίζεται με τη λαϊκή παρέμβαση η καταστολή. Να στηρίζονται οι αντιδράσεις και τα αιτήματα που αναπτύσσονται στους κόλπους του συνδικαλιστικού κινήματος των απασχολούμενων στα ΣΑ ενάντια στη χρησιμοποίησή τους για καταστολή αγώνων". Πρόκειται, λοιπόν, για απλούς εργαζόμενους που απλά χτυπούν τους άλλους εργαζόμενους όταν αγωνίζονται και υπερασπίζονται το "έχει" των αφεντικών κι επιβάλλουν την τάξη των εκμεταλλευτών. Όμως, περιθώρια για τον "εκδημοκρατισμό των ΣΑ" υπάρχουν, κι αν υπάρχουν για τα ΣΑ τότε μπορεί να μην υπάρχουν και για όλο το κράτος; Τα ερωτήματα από τις "νέες θέσεις" της ηγεσίας του "Κ"ΚΕ ενόψει 16ου Συνεδρίου αναπηδούν αμέτρητα όσο διαβάζει κανείς αυτό το αναμάσημα θέσεων κι απόψεων που εμποτίζονται από ρεφορμισμό, διακρίνονται από καιροσκοπισμό και προσπαθούν να συγκαλύψουν αλήθειες που βοούν μέσα στη σκέψη των αριστερών ανθρώπων και προπαντός των κομμουνιστών. Βέβαια, οι νέες θέσεις δεν μπορούσαν να μην έχουν και κάτι το καινοφανές ή κάτι παλιό σε νέα συσκευασία. Ετσι το "προστάδιο" του "σταδίου" της αντιμονοπωλιακής - αντιιμπεριαλιστικής Λαϊκής Εξουσίας θα οικοδομείται πάνω στα θεμέλια μιας "Λαϊκής οικονομίας" (καινούριο αυτό) που θα διαπερνάται από τον "εργατικό έλεγχο" (αυτό κι αν είναι καινούριο)! Ετσι κι αλλιώς είπαμε ότι, στις θέσεις και στη συζήτηση που θ’ ακολουθήσει, θα επανέλθουμε, γιατί δεν είναι λίγα τα ζητήματα ιδεολογικοπολιτικής φύσης, αλλά και ζητήματα της διεθνούς κι ελλαδικής επικαιρότητας τα οποία ούτε καν θίξαμε. Γι’ αυτό και η συζήτηση μόλις ανοίγει.

Ο «τυπικός» και ο «άτυπος» διάλογος φουντώνουν στους κόλπους του "Κ"ΚΕ Υστερα από τη δημοσίευση των «θέσεων της Κ.Ε. του ΚΚΕ» για το 16ο Συνέδριο, καθορίστηκαν οι όροι διεξαγωγής και του δημόσιου διαλόγου, μέσα από τις στήλες του «Ριζοσπάστη» και της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης», αφού στο μεταξύ ορίσθηκε «Επιτροπή Προσυνεδριακού Διαλόγου» κι οριστικοποιήθηκε η διεξαγωγή του συνεδρίου για το Δεκέμβρη του 2000 (1417/12). Υπάρχουν κείμενα που δημοσιεύονται κι αφορούν το δημόσιο διάλογο έτσι όπως έχει καθορισθεί να διεξαχθεί. Υπάρχουν παρουσιάσεις, επεξηγήσεις, αναλύσεις, διευκρινίσεις κι αποσαφηνίσεις των θέσεων κι όλα φαίνεται να βαίνουν «τυπικώς», όπως έχουν προβλεφθεί κι αποφασισθεί. Ομως, υπάρχει κι ένας άτυπος «διάλογος» μέσα κι έξω από τις στήλες του «Ριζοσπάστη» που αφορά κυρίως τα ζητήματα «συμμαχιών». Στο προηγούμενο φύλλο της «Π.Σ.» αναφερόμενοι στις θέσεις για το 16ο Συνέδριο, υποστηρίζαμε ότι η ηγεσία του "Κ"ΚΕ με τις θέσεις που παρουσίασε θα δεχόταν πιέσεις από δεξιά (κυρίως), κι αυτό συνέβη. Οι δηλώσεις και η αρθρογραφία του Δ. Κωστόπουλου και του Α. Ντρέκου αυτά τα ζητήματα έθεσαν και σίγουρα δεν είναι μόνοι στο χώρο του "Κ"ΚΕ. Ο δε ανεκδιήγητος Ζουράρις «ξαναχτύπησε» και πάλι δηλώνοντας «ευθαρσώς» ότι το "Κ"ΚΕ έχει δύο επιλογές: εκείνη του να πορευτεί το μοναχικό του δρόμο και την άλλη της αυτοδιάλυσής του, που προκρίνει φυσικά ο Ζουράρις. Ας επανέλθουμε όμως στο θέμα των συμμαχιών και του «άτυπου» διαλόγου και να πούμε ότι η ομιλία της Α. Παπαρήγα στην κεντρική εκδήλωση του φεστιβάλ του «Οδηγητή» ήταν χαρακτηριστικά αποκαλυπτική για την αντιπαράθεση που εκδηλώνεται ανάμεσα στο σημερινό καθοδηγητικό απαράτ του "Κ"ΚΕ και σε κορυφαία στελέχη του που αυτή την περίοδο βρίσκονται σε δυσμένεια και παραγκωνισμένοι. Απαντάει η Α. Παπαρήγα στο Δ. Κωστόπουλο, που προτείνει σύμπραξη –συμμαχία με το Συνασπισμό και το ΔΗΚΚΙ, δίχως βέβαια ν’ αναφέρεται ονομαστικά σ’ αυτόν: «Μια συμμαχία, μια συνεργασία, ειδικά σήμερα που αντιμετωπίζουμε μια άκρως επιθετική στρατηγική, δεν μπορεί να γίνει γύρω από οποιαδήποτε κοινά σημεία. Απαιτεί ένα ορισμένο επίπεδο συμφωνίας στην κατεύθυνση, στη στρατηγική ανάπτυξης, ένα αναγκαίο επίπεδο συμφωνίας γύρω από εναλλακτική λύση που προτείνει στο λαό». Δεν αρκεί -για παράδειγμα- το 35ωρο ή επι μέρους ζητήματα για «θολές κι αφηρημένες ιδέες γύρω από την πορεία των διεθνών σχέσεων». Και συνεχίζει η Α. Παπαρήγα με το ότι: «δεν έχει ανάγκη ο τόπος από μια παρδαλή συμμαχία, που θα σκορπίσει στον άνεμο τις λαϊκές ελπίδες». Αναζητεί με τα παραπάνω, θα ‘λεγε κανείς, μια συμμαχία στρατηγικού κι όχι συγκυριακού χαρακτήρα. Και σ’ αυτή τη συμμαχία, που απαιτεί «ένα ορισμένο επίπεδο συμφωνίας στην κατεύθυνση, στη στρατηγική ανάπτυξης» το "Κ"ΚΕ δεν διαβλέπει (και σωστά;) το ΔΗΚΚΙ και τον ΣΥΝ. Ετσι θα μπορούσε να βγει το συμπέρασμα και να θεωρήσει κανείς ότι η ηγεσία του "Κ"ΚΕ διδάχτηκε από την εμπειρία του Τζαννετάκειου ΣΥΝασπισμού και τώρα πλέον τέτοια «λάθη» δεν θα επαναληφθούν. Λάθος! Αμέσως σπεύδει να διευκρινίσει η Α. Παπαρήγα ότι το "Κ"ΚΕ έχει ογδοντάχρονη πείρα συμμαχιών, ανακατεύοντας το ΕΑΜ με το ΣΥΝασπισμό και καταλήγοντας με το αμίμητο: «Καθεμία από αυτές τις συμμαχίες, ανεξάρτητα πώς κατέληξε, κτιζόταν με βάση τις συγκεκριμένες συνθήκες της εποχής». Δεν είναι, λοιπόν, μόνο τα ιδεολογικά ζητήματα (βίαιος ή ειρηνικός δρόμος κατάληψης της εξουσίας, δικτατορία του προλεταριάτου, σοσιαλιστική οικοδόμηση κ.λπ.) αλλά και τα κυρίως πολιτικά, που περιλαμβάνονται στις θέσεις και από μια επαμφοτερίζουσα αντίληψη.

Η σημερινή ηγεσία του "Κ"ΚΕ θέλει να είναι και με το ΣΥΝασπισμό και ενάντιά του. Και με τις συμμαχίες «όπως τις γνώρισε» και διαφοροποιούμενη από αυτές. Δηλώνει ότι επιθυμεί να κτίσει το Α.Α.Δ.Μ. (το Μέτωπο) στηριζόμενη στις κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις που θ’ αναδείξει η ταξική πάλη, αλλά δεν κόβει τις γέφυρες μ’ αυτές που δεν χωράνε σ’ αυτό και προπαντός δεν εννοεί να έρθει σε ρήξη με αυτά που αποδέχθηκε ως «επίσημη» δύναμη του συστήματος, για το σύστημα. Αντιλαμβανόμαστε τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται. Εχει να αντιμετωπίσει από τη μια το ρεφορμισμό και το συμβιβασμό με τον οποίο γαλουχήθηκε όλα αυτά τα χρόνια, τόσο ή ίδια όσο κι ο κορμός και το απαράτ αυτού του κόμματος. Από την άλλη μεριά, οι συνθήκες της βάρβαρης επίθεσης του ιμπεριαλισμού στους λαούς και η νεοφιλελεύθερη λαίλαπα που σαρώνει κάθε κατάκτηση και δικαίωμα του λαού δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια να είσαι εντός, εκτός κι επί τα αυτά του συστήματος. «Πας μη ευθυγραμμιζόμενος με το σύστημα βάρβαρος εστί» κι έτσι οι καιροσκοπισμοί, οι δυνατότητες να φρασεολογείς επαναστατικά και να πράττεις ρεφορμιστικά, ως δεκανίκι του συστήματος, τελειώνουν. Το «Λαϊκό Μέτωπο θα γίνει», διακηρύσσει η Α. Παπαρήγα, «και θα έχει ως καθοδηγητική δύναμη το "Κ"ΚΕ». Θεμιτό, βέβαια, είναι κάθε πολιτική δύναμη να θεωρεί τον εαυτό της σωστό και ορθά πορευόμενο. Ομως, κάτι τέτοιο οφείλει ν’ αποδεικνύεται, όχι τόσο από διακηρύξεις (χρειάζεται κι είναι απαραίτητο αυτό) όσο από την πραχτική που ακολουθεί, από τη στάση που υιοθετεί στα μικρά και μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ο λαός και η χώρα. Και σε κρίσιμες στιγμές της ταξικής πάλης, όλα αυτά τα τελευταία χρόνια, η ηγεσία του "Κ"ΚΕ δεν στάθηκε στο ύψος μιας ηγέτιδας δύναμης στην κοινωνία, που να εμπνέει το λαό και να του δίνει όραμα και προοπτική. Δεν είναι μόνον η αστική προπαγάνδα και οι αντίπαλες δυνάμεις του "Κ"ΚΕ, που συνέβαλαν σε μια τέτοια εικόνα αυτού του κόμματος, από την ευρύτερη ελληνική κοινωνία. Είναι οι θέσεις και η πρακτική που υιοθέτησε η ηγεσία του όλα αυτά τα χρόνια της μεταπολίτευσης (για να μείνουμε μόνο σ’ αυτά) και που δικαιολογημένα διαμόρφωσαν αυτή την κατάσταση πραγμάτων. Δεν ξέρει κανείς τι να πρωτοθυμηθεί για τα ζητήματα που αφορούν τη διεθνή και την εσωτερική κατάσταση της χώρας μας. Μήπως η εμμονή της ηγεσίας του στην τυφλή κι άκριτη προσκόλληση στην «κραταιά» Σοβιετική Ενωση του σοσιαλισμού στα λόγια και του ιμπεριαλισμού στην πράξη δεν υπέσκαψαν την αξιοπιστία και το σεβασμό που κέρδισε αυτό το κόμμα από τη θυσία χιλιάδων και χιλιάδων μελών του στην ένδοξη κομμουνιστική πορεία; Δεν αμαύρωσε, αυτή η στάση του, το σοσιαλιστικό όραμα και τον πόθο του λαού για μια άλλη κοινωνία, δίχως εκμετάλλευση και καταπίεση; Πότε βγήκε μ’ έναν αποφασιστικό, ασυμβίβαστο κι ανυπόταχτο τρόπο στους δρόμους υπερασπιζόμενο τα λαϊκά δίκαια; Μήπως στ’ αγροτικά ξεσπάσματα; Μήπως στις κινητοποιήσεις της νεολαίας, των εκπαιδευτικών και τόσων άλλων εργαζομένων; Ή μήπως οι απολυμένοι εργάτες, οι άνεργοι, οι ξένοι εργάτες βρήκαν το σθεναρό υποστηρικτή των δίκιων τους; Ακόμα και σήμερα η ηγεσία του "Κ"ΚΕ κινείται με το «όραμα» της παλιάς και της ισχυρής Σοβιετικής Ενωσης της μπρεζνιεφικής περιόδου κι ονειρεύεται την επιστροφή αυτής. Θυμηθείτε τις δηλώσεις και τη χαρά της Α. Παπαρήγα στη διάρκεια της εξόδου των τανκς στην Κόκκινη Πλατεία και του αποτυχημένου πραξικοπήματος. Φαίνεται πως στα τανκς και σ’ αυτές τις λογικές έχει μια ιδιαίτερη αδυναμία η ηγεσία του "Κ"ΚΕ. Θυμηθείτε και το Αφγανιστάν, το σοσιαλισμό που έφεραν τα τανκς, όπως και σε τόσες άλλες χώρες της γης (Αιθιοπία, Αργεντινή κ.α.) και που η ηγεσία του "Κ"ΚΕ χειροκροτούσε κι επικροτούσε. Το «Μέτωπο θα γίνει», λέει η Α. Παπαρήγα. Ναι, αλλά για να γίνει οφείλει η ηγεσία του "Κ"ΚΕ να κάνει τομές, βαθιές τομές, στο παρελθόν και στην πορεία που διένυσε, στο παρόν όπου στέκει

αμήχανα, προσπαθώντας να πατήσει σε δύο βάρκες, και στο μέλλον που οφείλει να το οραματιστεί. Απαλλαγμένο από τις στρεβλώσεις του παρελθόντος. Τέτοιες τομές δεν θεωρούμε ότι είναι σε θέση να κάνει η σημερινή ηγεσία αυτού του κόμματος και η μόνη προοπτική που έχει, μ’ αυτά τα δεδομένα, είναι να γεννάει και να ξαναγεννάει μέσα από τα σπλάχνα του ανοιχτά ρεφορμιστικές δυνάμεις, υποταγμένες στο σύστημα και πιστά υπηρετούσες αυτό. Ο «τυπικός» διάλογος, συνεπώς, μέσα στους κόλπους του "Κ"ΚΕ συνεχίζεται. Αυτό, όμως, που συγκεντρώνει την προσοχή όλων είναι ο «διάλογος» που δεν… διεξάγεται, είναι ο «άτυπος» διάλογος, ο οποίος πιθανόν μέχρι τα τέλη αυτής της χρονιάς θα εξισορροπήσει τις διάφορες τάσεις στους ηγετικούς κύκλους και θα δώσει το επιθυμητό αποτέλεσμα για την ηγεσία του, με τις μικρότερες δυνατές απώλειες. Ιδωμεν.

ΤΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ ΤΟΥ "Κ"ΚΕ ΔΕΝ «ΔΙΑΓΡΑΦΟΝΤΑΙ» Το «Κ»ΚΕ εμφανίζεται σαν το συνεπές αριστερό κόμμα στη χώρα μας, ο εκφραστής της εργατικής τάξης και υπερασπιστής των λαϊκών συμφερόντων. Είναι το κόμμα που έχει πρόγραμμα πάλης με τη γραμμή του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου (ΑΑΔΜ). Διαθέτει πρόταση εξουσίας με το πρόγραμμα της Λαϊκής Οικονομίας (και «ολίγη» από «Δικτατορία του Προλεταριάτου») και αγωνίζεται για την υλοποίηση όλων αυτών. Βαδίζοντας λοιπόν σ’ αυτό το δρόμο με συνέπεια, σιγουριά και αυτοπεποίθηση… διαγράφει Κωστόπουλο κ.ά. μπας και διαταράξουν την ορθογραφία του Συνεδρίου. Μάλλον δεν είναι και τόσο πειστικά όλα αυτά. Χρειάζεται, λοιπόν, να δούμε κάπως περισσότερο κάποια πράγματα. Μερικά βασικά ερωτήματα Το πρώτο αλλά και θεμελιώδες ζήτημα: Τα τελευταία χρόνια συντελέστηκαν κοσμογονικές μεταβολές τέτοιες που αφορούν συνολικά την ανθρωπότητα αλλά και το κομμουνιστικό κίνημα ειδικότερα. Το «Κ»ΚΕ (αλλά και οποιοδήποτε κόμμα) μπορεί να προχωρήσει, να «υπάρξει» έστω, χωρίς να «ορίσει» τον εαυτό του σε σχέση με αυτές τις εξελίξεις; Μπορεί να υπάρξει σαν ΚΚ χωρίς να τοποθετηθεί πάνω στο πελώριο θέμα της παλινόρθωσης στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες; Ζήτημα το οποίο το «Κ»ΚΕ το προσπερνάει με –επιεικώς- φαιδρό τρόπο. Μπορεί να προχωρήσει χωρίς να αντιμετωπίσει τα κρίσιμα ιδεολογικά και πολιτικά ζητήματα που έχουν τεθεί; Τα ζητήματα λ.χ. των αιτίων της παλινόρθωσης, της συνέχισης της ταξικής πάλης στο σοσιαλισμό; Μπορεί να νοηθεί σοβαρός προβληματισμός στο ίδιο κεφάλαιο χωρίς να αγγίζονται και τα ζητήματα που έθεσε η Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση; (θέμα ταμπού για το «Κ»ΚΕ και όχι ανεξήγητα). Μπορεί να απαντήσει ουσιαστικά σε οποιοδήποτε πολιτικό πρόβλημα σήμερα χωρίς να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που θέτει η αποσυγκρότηση της εργατικής τάξης, το χτύπημα της σοσιαλιστικής ιδέας, ο δυσμενής σημερινός συσχετισμός; Όχι δεν μπορεί. Και το ζήτημα εδώ σε σχέση με το «Κ»ΚΕ είναι πως ούτε θέλει ούτε μπορεί να απαντήσει σ’ αυτά. Γι’ αυτό και τα παρακάμπτει σχεδόν χωρίς να τα θέτει καν. Κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε το λιγότερο μια καταλυτική αυτοκριτική για το ρόλο και την πορεία του «Κ»ΚΕ. Ακόμη περισσότερο, το να τεθούν πραγματικά αυτά τα ζητήματα συνεπάγεται ότι τίθεται ταυτόχρονα το θέμα της ίδιας της ύπαρξης-προέλευσης του «Κ»ΚΕ. Ας εξηγηθούμε περισσότερο. Η ηγεσία του «Κ»ΚΕ διακηρύσσει πως αποτελεί την αδιάσπαστη συνέχεια του ΚΚΕ που ιδρύθηκε το 1918 κ.λπ. Δεν είναι καθόλου έτσι και το γνωρίζει. Το σημερινό «Κ»ΚΕ αποτελεί δημιούργημα της ωμής, απροκάλυπτης και βίαιης επέμβασης του χρουστσοφικού ρεβιζιονισμού. Μια επέμβαση που διέλυσε το «Κ»ΚΕ «διαγράφοντας» τη συντριπτική πλειοψηφία των μελών του, καταργώντας πραξικοπηματικά τη νόμιμη καθοδήγησή του. Το ΚΚΕ «εκκαθαρίστηκε» από κάθε επαναστατικό, αριστερό ή και απλώς έντιμο στοιχείο για να στελεχωθεί από ό,τι πιο οπορτουνιστικό και σάπιο, αλλά πρόθυμο να εκτελεί χωρίς δεύτερη κουβέντα τις εντολές των χρουστσοφικών. Αυτή είναι σε πολύ χοντρές γραμμές η «μήτρα» από

την οποία προήλθε το σημερινό «Κ»ΚΕ. Βεβαίως υπάρχει και η «αναμόρφωση» μετά τη διάσπαση του 1968. Μόνο που αυτή η αναμόρφωση δεν είχε κανέναν άλλο χαρακτήρα από την προσαρμογή του ενός τμήματος («Κ»ΚΕ) στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της σοασιαλιμπεριαλιστικής, πλέον, Σ.Ε. Όχι τυχαία, άλλωστε, ακριβώς αυτό το «Κ»ΚΕ έγινε το δεκανίκι για την άνοδο του ΠΑΣΟΚ, οδηγήθηκε στην αθλιότητα της συγκυβέρνησης, έτσι, για να περιοριστούμε σε κάποια βασικά. Μπορεί, λοιπόν, το «Κ»ΚΕ να πείσει ότι βαδίζει πλέον σε κομμουνιστική κατεύθυνση χωρίς να τοποθετηθεί απέναντι σ’ όλα αυτά; Χωρίς να τοποθετηθεί απέναντι στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, την 6η ολομέλεια και τις αθλιότητες που ακολούθησαν; Όχι δεν μπορεί. Ταυτόχρονα, και όπως ήδη αναφέραμε, ούτε και μπορεί να επιχειρήσει κάτι τέτοιο γιατί αυτές οι «κληρονομιές» είναι που συνεχίζουν να ορίζουν τη φυσιογνωμία και την πολιτική του. Αυτός είναι και ο λόγος που όλα τα κρίσιμα ζητήματα τα προσπερνάει «ξώφαλτσα» και αρκείται να αυτοαποκαλείται αριστερό κόμμα στη βάση της αντιπαράθεσής του με το ΣΥΝ και τον… Κωστόπουλο. Κάτι τέτοιο δε θέλει άλλωστε και πολλά «έξοδα». Κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο να διευκρινίσουμε κάτι: Δεν θεωρούμε ότι αυτά τα ζητήματα θα απαντηθούν εύκολα ή γρήγορα. Το ζήτημα είναι ότι η ηγεσία του «Κ»ΚΕ δεν το θέτει καν. Ας περάσουμε ωστόσο στο πώς αυτή η αντίληψη εκφράζεται στην πολιτική γραμμή, τις απόψεις και τις κατευθύνσεις του «Κ»ΚΕ. Για το πρόβλημα των διεθνών συσχετισμών. Η ηγεσία του «Κ»ΚΕ δείχνει να αντιλαμβάνεται τη σημασία των διεθνών συσχετισμών και της αρνητικής σχέσης που σήμερα τις χαρακτηρίζει. Μόνο που ο τρόπος που αντιμετωπίζει το ζήτημα θα μπορούσε να θεωρηθεί επιφανειακός, αν δεν καθρέπτιζε τις αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν τις αντιλήψεις και τη γραμμή του. Αυτή την αντιφατικότητα μπορούμε να τη δούμε στον τρόπο λ.χ. που αντιμετωπίζει το πρόβλημα της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, όπου η άποψή του είναι κάτι σαν εντός, εκτός και επί τα αυτά. Η θέση του δείχνει κατ’ αρχήν ότι κατανοεί τη δυσκολία του πράγματος, «η χώρα δεν μπορεί να μπει σε δρόμο φιλολαϊκής ανάπτυξης εφόσον είναι ενσωματωμένη και δεσμευμένη με τα δεσμά των ιμπεριαλιστικών ενώσεων της ΕΕ και του ΝΑΤΟ». Πολύ σωστά. Από αυτή την εκτίμηση όμως μια και μόνο θέση μπορεί να βγει. Έξω από την ΕΕ, έξω από το ΝΑΤΟ. Έλα, όμως, που η ηγεσία του «Κ»ΚΕ αφενός θέλει να 'χει και -ρεαλιστική- «πρόταση εξουσίας», αφετέρου δε θέλει να αποκοπεί εντελώς από τα της Ευρώπης, ενώ σε κάποιο βαθμό ερωτοτροπεί και με την εκμετάλλευση των αντιθέσεων ΗΠΑ-ΕΕ! Έτσι, «παλεύει να πείσει την πλειοψηφία του λαού να διεκδικεί την αποδέσμευση από τους οργανισμούς αυτούς» κ.λπ. κ.λπ. Και «πάνω στη σύγχυση μάς σερβίρει και το εφεύρημα των «τοπικών ή περιφερειακών συμμαχιών που θα εναντιώνονται στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις». Και το ότι υπάρχει σύγχυση είναι γεγονός. Αναφέρει, λ.χ., πως η «παγκοσμιοποίηση» είναι αταξικός όρος. Σωστό, μόνο που αμφιβάλλουμε αν κατανοεί πραγματικά το ζήτημα. Γιατί αν το κατανοούσε δε θα αντιμετώπιζε σε διαφορετική βάση τις καπιταλιστικές ολοκληρώσεις που σερβίρονται (από το σύστημα) σαν το συστατικό (και αποδεικτικό) στοιχείο της παγκόσμιας «ολοκλήρωσης» - «παγκοσμιοποίησης». Εκεί πάντως που η βασική λογική του «Κ»ΚΕ αποτυπώνεται με τη μεγαλύτερη σαφήνεια είναι όταν επιχειρεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του αρνητικού συσχετισμού (και όχι μόνο) ανακαλύπτοντας κάτι σαν ομάδα (μέτωπο ή τι;) «σοσιαλιστικών» χωρών όπου δεσπόζει η περίπτωση της Κίνας. (Βλέπε κεφάλαιο για τις «χώρες που επιχειρούν να οικοδομήσουν το σοσιαλισμό). Εδώ η ηγεσία του «Κ»ΚΕ δείχνει πολύ καθαρά πώς αντιλαμβάνεται την έννοια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και το τι είδους σοσιαλισμό ευαγγελίζεται. Δείχνει σε ποια βάση προσπαθεί να απαντήσει στο πρόβλημα του δυσμενούς συσχετισμού και των ζητημάτων που

τίθενται σήμερα. Δείχνει ακόμη τους λόγους για τους οποίους αποφεύγει να αντιμετωπίσει τα ζητήματα που θέσαμε στην αρχή αυτού του κειμένου. Για το ΑΑΔΜ Η πρόταση για το Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο (ΑΑΔΜ) δεν είναι βέβαια καινούρια. Μετράει πολλά χρόνια και διατυπώθηκε (ουσία αλλά και μορφή) στο 10ο Συνέδριο. Την άποψή μας γι’ αυτό και τη σχέση της (τότε) με την επικείμενη ΠΑΣΟΚική «αλλαγή», της οποίας «μέτοχος» φιλοδοξούσε να γίνει το «Κ»ΚΕ, την έχουμε πει από τότε. Δε θα τα επαναλάβουμε εδώ. Θα αρκεστούμε καταρχήν σε κάποιες παρατηρήσεις. Εμφανής ο τόνος που δίνεται στον αντιϊμπεριαλιστικό χαρακτήρα του μετώπου ενώ υποβαθμίζεται η αντίθεση στον καπιταλισμό, τη μήτρα δηλαδή του ιμπεριαλισμού. Ακόμη περισσότερο αυτή η αντιϊμπεριαλιστική κατεύθυνση παραμερίζεται με τη σειρά της για να δοθεί η μεγαλύτερη δυνατή έμφαση στην αντιμονοπωλιακή πλευρά του μετώπου. Ταυτόχρονα «διευκρινίζεται» ότι το ΑΑΔΜ δεν εμπεριέχει τη σοσιαλιστική προοπτική, οπότε οι ενδεχόμενοι σύμμαχοι μπορούν να μην ανησυχούν. Αν συνυπολογίσουμε μια σειρά άλλα πράγματα και θυμηθούμε κάποια άλλα (όπως λ.χ. το περίφημο «τουλάχιστο χρησιμοποιήστε μας διαπραγματευτικά» της κ. Παπαρήγα στη συζήτηση στη Βουλή, πέρσι, για το Γιουγκοσλαβικό) μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποια συμπεράσματα. Η γραμμή που διαμορφώνει και προτείνει το «Κ»ΚΕ στις συγκεκριμένες συνθήκες είναι μια γραμμή αστικού πατριωτισμού («πατριωτισμού»). Ας εξηγηθούμε περισσότερο. Η «ίδια» αυτή γραμμή -παλιότερα- του «Κ»ΚΕ «ακουμπούσε» σε δυο πλευρές. Μια, η μόνιμη, ισχυρή και σταθερή ήταν η ύπαρξη της ΕΣΣΔ που υποτίθεται θα στήριζε και θα διασφάλιζε την πραγματοποίηση αλλά και βιωσιμότητα μιας τέτοιας αλλαγής. Η άλλη ήταν το …ΠΑΣΟΚ που θα «άνοιγε το δρόμο» σε μια τέτοια κατεύθυνση. Το τι έγινε είναι γνωστό. Σήμερα, ωστόσο, πού «ακουμπάει» μια τέτοια κατεύθυνση; Να πούμε ευθέως την άποψή μας. Έχουμε αναφερθεί εδώ και χρόνια, αλλά δε χρειάζεται και μεγάλη σοφία για να κατανοεί κανείς ότι η σοσιαλιστική ιδέα έχει πληγεί πολύ σοβαρά και γενικότερα αλλά και -αυτό μας ενδιαφέρει περισσότερο- στις ίδιες τις συνειδήσεις των μαζών. Εκεί που θα επιμείνουμε είναι σε τούτο. Αντιϊμπεριαλιστικό κίνημα σταθερά προσανατολισμένο στους στόχους του δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς «παράλληλη» αναγέννηση, ισχυροποίηση της σοσιαλιστικής ιδέας. (Και κάποιων άλλων που σ’ ένα βαθμό θα αναφερθούμε παρακάτω). Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις ένα τέτοιο κίνημα αρκετά εύκολα μπορεί να υπαχθεί στους στόχους ενός αστικού πατριωτισμού. Εδώ μάλιστα υπάρχει το άλλο πολύ μεγάλο (και άμεσων δυσμενών επιπτώσεων) πρόβλημα. Αν υπήρχε έστω ένας τέτοιος αστικός πατριωτισμός, «κομμάτια να γίνει», ίσως μπορούσε να πει κανείς. Έλα όμως που κι αυτός δεν υπάρχει; Έλα που στις σημερινές συνθήκες οι «καλύτερες» τέτοιες περιπτώσεις που 'χουν εμφανισθεί είναι π.χ. οι -αδιέξοδες- των Σαντάμ, Μιλόσεβιτς και άντε των Μουλάδων της Τεχεράνης. Πού θα στηριχτούν, λοιπόν, αυτές οι «περιφερειακές» συμμαχίες που θα αντιπαρατεθούν στον ιμπεριαλισμό; Και όμως, και παρότι είπαμε ο άξονας στήριξης τέτοιων συμμαχιών είναι (θεωρητικά τουλάχιστο) δυνατόν να υπάρξει, έχουμε κατά νου τις περιπτώσεις Ρωσίας και Κίνας. Μόνο που ο πατριωτισμός των αστικών τάξεων αυτών των χωρών είναι ένας ιμπεριαλιστικός «πατριωτισμός». Μπορεί όμως κάτι τέτοιο να ‘ναι στόχος; Όχι, εμείς δεν έχουμε ταμπού. Τακτικές συμμαχίες κάθε είδους έχουν γίνει στην ιστορία και ενδεχομένως να ξαναγίνουν. Στόχος όμως στη βάση του οποίου μπορεί να αναγεννηθεί και να συγκροτηθεί το Κομμουνιστικό Κίνημα στην εποχή μας δεν μπορεί να είναι.

Γιατί όμως το «Κ»ΚΕ καταλήγει σε μια τέτοια λογική; Εμείς δε θα αμφισβητήσουμε το ότι πράγματι αντιτίθεται (από τη σκοπιά του) στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, στη βαρβαρότητα της καπιταλιστικής - ιμπεριαλιστικής επέλασης. Αυτό όμως είναι η μια πλευρά. Η άλλη είναι τα ρεβιζιονιστικά - ρεφορμιστικά σύνδρομα που συνεχίζουν να καθορίζουν τη καθοδηγητική αντίληψη στο «Κ»ΚΕ. Ένα από αυτά είναι το ότι το «Κ»ΚΕ (με βάση και την «παιδεία» των στελεχών του) δε μπορεί να βρίσκεται εκτός κεντρικού πολιτικού παιχνιδιού. Πρέπει οπωσδήποτε- να ‘χει «πρόταση εξουσίας» («συμπληρωματική» έστω). Είναι η λογική στη βάση της οποίας το «Κ»ΚΕ είναι «καταδικασμένο» (από το ’60 και δώθε) να «παράγει» κάθε τόσο διάφορους Κύρκους, Ανδρουλάκηδες, Κωστόπουλους, κ.ά. Βεβαίως θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι πριν λίγο καιρό η κ. Παπαρήγα σε μια αξιοσημείωτη τοποθέτησή της (έχουμε αναφερθεί σχετικά σε παλιότερο φύλο της ΠΣ) είπε πως το «Κ»ΚΕ δε διαθέτει πρόταση διαχείρισης του συστήματος, αλλά πρόταση εξουσίας, κ.λπ, κ.λπ. Πράγματι η πρόταση του «Κ»ΚΕ δεν είναι μια πρόταση διαχείρισης τύπου Σημίτη, Καραμανλή κ.λπ. Παραμένει όμως μια πρόταση διαχείρισης που προϋποθέτει και ευελπιστεί στη διαμόρφωση ενός άλλου αστικού (και ενδοϊμπεριαλιστικού) συσχετισμού. Σαν τέτοια, μόνο όργανο πάλης των μαζών και ανασυγκρότησης του κινήματος δεν μπορεί να αποτελέσει. Η Λαϊκή Οικονομία Το ΑΑΔΜ θα οδηγήσει τη χώρα στο καθεστώς της «Λαϊκής Οικονομίας». Βεβαίως δε θα «οδηγήσει». Τους λόγους για τους οποίους κάνουμε μια τέτοια εκτίμηση τους αναφέραμε -έστω σε συντομία- προηγούμενα. Αυτό είναι το κύριο. Αλλά έστω. Το πρώτο ζήτημα που θα ‘χαμε να θέσουμε εδώ είναι ότι το σχήμα της «Λαϊκής Οικονομίας» (Λ.Ο.) δε διατυπώνεται με τα χαρακτηριστικά του στόχου (όπως «λογικά» θα ‘πρεπε). Εν προκειμένω, δεν είναι το ΑΑΔΜ που (σε βάση ανάλυσης κ.λπ.) υπηρετεί το στόχο της Λ.Ο. αλλά είναι το σχήμα της Λ.Ο. που επιστρατεύεται για να «ολοκληρώσει», να δώσει προοπτική, ρεαλισμό και πειστικότητα στη γραμμή του ΑΑΔΜ. Θα μπορούσαμε και ν’ αρκεστούμε σ’ αυτές τις παρατηρήσεις. Αλλά ας προχωρήσουμε: Τι είναι λοιπόν η Λ.Ο. κατά «Κ»ΚΕ; «Η χώρα μας …έχει τις προϋποθέσεις να διαμορφώσει και να αναπτύξει τη Λαϊκή Οικονομία». Σε μια τέτοια οικονομία βασικό κίνητρο θα είναι η ευημερία του λαού σε αντίθεση με τη σημερινή οικονομία που έχει καθοριστικό απόλυτο κίνητρο το μονοπωλιακό υπερκέρδος, τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου». «Αναπόσπαστο στοιχείο αποτελεί η διαμόρφωση ενός κεντρικού πανεθνικού οικονομικού μηχανισμού με ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων, που θα διευθύνει και θα αξιοποιεί τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους, θα ασκεί κοινωνικό και εργατικό έλεγχο». «Ο κεντρικός σχεδιασμός είναι το εργαλείο για να εξασφαλιστούν οι αναλογίες της παραγωγής και κατανομής, η προστασία της εγχώριας παραγωγής από την ασύδοτη δράση των μονοπωλίων της διεθνούς αγοράς» κ.λπ., κ.λπ. «Κάτι μας θυμίζουν» όλα αυτά. Κάτι σαν το «πρόγραμμα» του ΠΑΣΟΚ πριν το ’81 ή το παραπληρωματικό του «Κ»ΚΕ της ίδιας περιόδου. (Με «αποχρώσες ενδείξεις» «λαϊκού καπιταλισμού»). Αλλά ας είναι. Κάποιες καταρχήν κεντρικές παρατηρήσεις: Ο κεντρικός σχεδιασμός μπορεί από τη μια να αντιστοιχεί σε μια κρατικίστικη αντίληψη, αλλά κάλλιστα και σε μια αστική. (Άλλο που οι αντίστοιχες καπιταλιστικές τάσεις «εξέπνευσαν» προ εικοσαετίας). Το ίδιο και όσον αφορά τις κρατικοποιήσεις. Το ζήτημα του προστατευτισμού που αναδύεται αποτελεί ένα πρόβλημα που και σήμερα -εν μέσω πλήρους κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμούαπασχολεί σοβαρά τις κυβερνήσεις και των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. (Τόσο ώστε να αποτελεί και «μήτρα» πιθανού αυριανού κρατικισμού). Όσο για τον «εργατικό έλεγχο», αποτελεί εδώ και χρόνια μόνιμο επίχρισμα ρεφορμιστικών αντιλήψεων και προτάσεων. Αλλά έχουμε και την αντίθεση στο «μονοπωλιακό υπερκέρδος». Για το υπερκέρδος εντάξει. Για το «απλό» όμως «επιχειρηματικό» κέρδος τι θα λέγατε; Κατά την άποψή μας, η πρόταση του «Κ»ΚΕ προσπαθεί να περιγράψει (και στη βάση του στόχου που αναφέραμε) ένα σχήμα που να ανταποκρίνεται στην («πατριωτική») συμμαχία που προβλέπεται στο ΑΑΔΜ. Ορίζοντάς της ο «περιορισμός» της ασυδοσίας των μονοπωλίων». Τέτοια Λ.Ο. απλώς δεν υπάρχει. Θα μπορούσε βέβαια να προβληθεί μια ένσταση. Και η ΝΕΠ λ.χ. τι ήταν; Το πρόγραμμα της λαϊκής δημοκρατίας που προβλεπόνταν στους στόχους μιας σειράς

κομμάτων της 3ης Διεθνούς τι ήταν; Δεν ήταν μορφές Λαϊκής Οικονομίας; Αλλά η ΝΕΠ ήταν μια πολιτική επιλογή σε καθεστώς δικτατορίας του προλεταριάτου, με λυμένο δηλαδή το πρόβλημα της εξουσίας. Σε ανάλογη βάση (και με άλλες διεθνείς παραμέτρους) τίθονταν το ζήτημα των λαϊκών δημοκρατιών κ.λπ., κ.λπ. Είναι σίγουρα μια συζήτηση με πολύ ενδιαφέρον μόνο που δεν μπορεί να γίνει αυτή τη στιγμή. Όπως και να ‘χει, το ζήτημα εδώ είναι ότι η λογική του «Κ»ΚΕ στέκεται απλώς στον αέρα. Εκτός κι αν ξεσυνεριστούμε τα φαιδρά περί του αν και όταν «υπάρξει πανεθνική κρίση» κ.λπ. (Και αν υπάρξουν σεισμοί, λιμοί, καταποντισμοί;) Για το εργατικό κίνημα Για τη σημασία και το ρόλο του εργατικού κινήματος και της εργατικής τάξης περιττεύει ίσως να πούμε οτιδήποτε. Ας δούμε όμως τι λέει επ’ αυτού το "Κ"ΚΕ (το πρόγραμμά του). «Αποφασιστικός παράγοντας για τη μαζικότητα, μαχητικότητα του Μετώπου θα είναι η μορφή ενότητας της εργατικής τάξης, η κατάχτηση του ηγετικού, καθοδηγητικού της ρόλου στο κίνημα… Από τα επείγοντα ζητήματα είναι: Ο ταξικός, αντιμονοπωλιακός, αντιιμπεριαλιστικός προσανατολισμός δράσης του συνδικαλιστικού κινήματος… Η διαμόρφωση ενός προγραμματικού πλαισίου δράσης που περικλείει και ερμηνεύεται από τις ιδέες και τους στόχους της λαϊκής οικονομίας… Η προσπάθεια αυτή είναι αναπόσπαστα δεμένη με παρεμβάσεις για την αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στα όργανα του συνδικαλιστικού κινήματος, υπέρ των ταξικών δυνάμεων». Σαν να μην τρέχει τίποτα. Το "Κ"ΚΕ εξακολουθεί να βρίσκεται «αλλού» ως να μην έχουν υπάρξει οι συγκλονιστικές ανατροπές των τελευταίων χρόνων. «Απλώς» πρέπει να «λάβει υπ’ όψιν του» τις αλλαγές που έχουν γίνει στις εργασιακές σχέσεις κ.λπ. Το εργατικό κίνημα λοιπόν οφείλει να υπηρετεί (υπαχθεί) την αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση, να εμπνέεται από το στόχο της λαϊκής οικονομίας και βεβαίως (προπαντός αυτό) να αγωνίζεται για την αλλαγή των συσχετισμών στα συνδικαλιστικά όργανα. Κατά τα άλλα, ας μην ανησυχεί. Θα υπάρχει συμμετοχή και «εργατικός έλεγχος».

- Το πλέον, ίσως, κρίσιμο ζήτημα σήμερα δεν είναι μόνο η οπισθοχώρηση (ουσιαστική διάλυση) του εργατικού κινήματος (σε παγκόσμια κλίμακα). Είναι και η σε δραματικό βαθμό αποσυγκρότηση του προλεταριάτου σαν (όπως έλεγε ο Μαρξ) «τάξης για τον εαυτό της». Αλλά ας είναι καθαρό ότι, χωρίς την «εκ νέου» συγκρότηση του προλεταριάτου «σε τάξη για τον εαυτό της», ούτε εργατικό κίνημα μπορεί να υπάρξει (εννοείται στα επίπεδα των κατακτήσεων που θέτουν οι καιροί), ούτε αναγέννηση της σοσιαλιστικής ιδέας, ούτε (αποτελεσματικό) αντιιμπεριαλιστικό κίνημα. Δεν είναι φυσικά κάτι το εύκολο και απλό ούτε και μπορεί να γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Αλλά ας είναι επίσης καθαρό: Η «εκ νέου» δεν μπορεί να γίνει χωρίς σαφές και αποφασιστικό μέτωπο ενάντια στον καπιταλισμό. Ξεκινώντας από την αντίσταση στα άμεσα και καθημερινά προβλήματα που τίθενται και φτάνοντας μέχρι τη συνειδητοποίηση και εμπέδωση, στα πλαίσια του προλεταριάτου, του κοινωνικού του ρόλου και της ιστορικής του προοπτικής. Εννοείται ότι αυτό το προτσές θα εξελίσσεται σε διαλεκτική σχέση με την προώθηση των πολιτικών καθηκόντων που τίθενται κάθε φορά (όπως λ.χ. σήμερα το καθήκον της αντιιμπεριαλιστικής πάλης), σε καμιά περίπτωση ωστόσο παρακάμπτοντας ή υποβαθμίζοντας αυτά που αποτελούν όρο ύπαρξης για το εργατικό (και όχι μόνο) κίνημα. Το "Κ"ΚΕ, το κεφαλαιώδες αυτό ζήτημα, το…«αγνοεί»!

- Αλλά γιατί το "Κ"ΚΕ (δεν) αντιμετωπίζει σε μια τέτοια βάση το ζήτημα; Χρειάζεται να πάμε λίγο πίσω.Οταν το 1983 θέταμε το ζήτημα της επίθεσης του συστήματος, που βασικός της στόχος ήταν και η αποσυγκρότηση του προλεταριάτου, το "Κ"ΚΕ (και ο «σοσιαλισμός γενικώς») βρισκόταν σε «επίθεση». Με τον ίδιο τρόπο, τηρουμένων των αναλογιών, βρίσκεται σήμερα σε «αντεπίθεση». Θα προσπεράσουμε την ανοησία του πράγματος. Το ερώτημα είναι, σε ποια βάση αντιμετωπίζεται το ζήτημα μ’ αυτό τον τρόπο; Για να «δέσει» με την «πρόταση εξουσίας»; Επειδή το "Κ"ΚΕ δεν μπορεί να ξεφύγει από τις ρεφορμιστικές του αντιλήψεις και αυταπάτες; Είναι σίγουρα κι αυτά, όμως υπάρχουν και κάποια άλλα, πολύ σοβαρά ζητήματα.

Είχαμε κι έχουμε την εκτίμηση ότι το εργατικό κίνημα δεν το διέλυσε μόνη της η επίθεση του συστήματος και η… Θάτσερ. Αν θέλαμε να κυριολεκτήσουμε, θα λέγαμε ότι αυτή απλώς το αποτελείωσε (για να βάλει την ταφόπλακα ο ανεκδιήγητος Γκορμπατσόφ με τις ευλογίες και του "Κ"ΚΕ). Πριν απ’ αυτούς ωστόσο είχε διανυθεί μια ολάκερη πορεία. Μια πορεία διάλυσης του εργατικού κινήματος από το ρεβιζιονισμό-ρεφορμισμό. Διάλυση ιδεολογική, πολιτική, οργανωτική. Με τις θεωρίες για το «παλλαϊκό κράτος». Με τις πολιτικές της ταξικής συνεργασίας. Με τη συκοφάντηση (θεωρητική και πραχτική) του σοσιαλισμού στα μάτια των εργατικών και γενικότερα των λαϊκών μαζών, εντός κι εκτός των «σοσιαλιστικών χωρών. Με την απαλλοτρίωση της ιστορικής προοπτικής του προλεταριάτου και τον ευνουχισμό των αγωνιστικών του διαθέσεων. Η Θάτσερ (η επίθεση του συστήματος) βρήκε στρωμένο το δρόμο, αλλά και καθοριστική βοήθεια από την «Περεστρόικα».

- Το να θέσει το "Κ"ΚΕ τα ζητήματα στην πραγματική τους διάσταση θα σήμαινε ότι θα ήταν διατεθειμένο να αναλάβει και τις δικές του ευθύνες. Γιατί σ’ αυτή τη διαδικασία διάλυσης του εργατικού (και όχι μόνο) κινήματος συνέδραμε και το ίδιο όσο μπορούσε (καθοριστικά όσον αφορά τη χώρα μας). Το "Κ"ΚΕ όμως όχι μόνο δεν προτίθεται να κάνει κάτι τέτοιο, αλλά και αναπαράγει αντιλήψεις και πολιτικές που οδήγησαν τα πράγματα μέχρις εδώ. Πέραν των όσων ήδη αναφέραμε, εδώ θα σημειώσουμε μόνο δύο ζητήματα που θα μας απασχολήσουν πολύ στο μέλλον. Το ένα συνδέεται με ένα είδος αναβίωσης «παλλαϊκών» αντιλήψεων όσον αφορά τον προσδιορισμό της εργατικής τάξης στη χώρα μας. Το "Κ"ΚΕ έχει σαν –υποτίθεται- αφετηρία του το να τονίσει τη σημασία και το ρόλο της εργατικής τάξης μέσα και από την ποσοτική μεγέθυνσή της (σε αντίθεση με θεωρίες που μιλούν για μείωση και εξαφάνισή της). Μόνο που για να στηρίξει την άποψή του «διευρύνει» την εργατική τάξη στο σύνολο των μισθωτών. Το δεύτερο –όχι ανεξάρτητο από το προηγούμενο- συνδέεται με το ζήτημα των ξένων εργατών. Κατά κύριο λόγο, το αντιμετωπίζει σε μια ανθρωπιστική βάση. Αλλά σε μια χώρα (και οικονομικό σχηματισμό) όπου το ένα τρίτο, αν δεν κάνουμε λάθος, του προλεταριάτου της το αποτελούν «ξένοι» εργάτες, δεν είναι ένα πρόβλημα ανθρωπιστικής φύσης. Είναι, πάνω απ’ όλα, ένα πολιτικό ζήτημα τεράστιας σημασίας. "Κ"ΚΕ και κίνημα «Αντλεί (το ΑΑΔΜ) κατά κύριο λόγο τη δύναμή του από την ανάπτυξη της ταξικής πάλης, από τις διεργασίες και ανακατατάξεις που αυτή φέρνει στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο…». Αν επαρκούσαν τα καλά λόγια, σίγουρα το κίνημα θα βρισκόταν σε άλλο επίπεδο από αυτό που βρίσκεται σήμερα. Γιατί το λέμε αυτό; Η άποψη που διατυπώνεται στο απόσπασμα που παραθέσαμε είναι σωστή (καθώς και κάποιες άλλες που διατυπώνονται στις θέσεις του "Κ"ΚΕ). Μόνο που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματική αντίληψη που χαρακτηρίζει τον τρόπο κίνησης του "Κ"ΚΕ εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Στο ζήτημα έχουμε αναφερθεί αναλυτικά μόλις πρόσφατα. Αυτό μας επιτρέπει να είμαστε σύντομοι. Θα μπορούσε να συνοψισθεί στο πώς αντιμετωπίζεται η σχέση κόμμα-κίνημα. Η δική μας άποψη είναι πως η σχέση τους είναι διαλεκτική. Πως η ανάπτυξη κόμματος-κινήματος είναι αμφίδρομη και αλληλοτροφοδοτούμενη. Διαμετρικά αντίθετη είναι η αντίληψη του "Κ'ΚΕ. Το "Κ"ΚΕ αντιμετωπίζει τις διαδικασίες ανάπτυξης του κινήματος με κριτήριό του το αν υπηρετούν την κομματική ενδυνάμωση με την πιο άμεση και την πιο στενή έννοια των όρων. Πρόκειται για παλιά αρρώστια, που στα ρεβιζιονιστικά κόμματα έφτασε σε μορφή παροξυσμού. Εκδηλώνεται, θα μπορούσαμε να πούμε, σαν «φόβος του μεγάλου». Στην πραγματικότητα είναι ακριβώς τέτοιος (φόβος). Εκφράζει τους φόβους και τις αγωνίες των ρεφορμιστών πως οι μάζες στην κίνησή τους θα τους προσπεράσουν. Γι’ αυτό και αντιμετωπίζουν τις διαδικασίες βάσης στο κίνημα περίπου ανταγωνιστικά. Γι’ αυτό και προτιμούν πολλές φορές την ακινησία από την

κίνηση, ακόμα κι όταν τη χρειάζονται (για δικούς τους λόγους) και οι ίδιοι. Η αντίφαση αυτή στα πλαίσια του "Κ"ΚΕ, «λύνεται» κατά κανόνα με την προώθηση κινητοποιήσεων μόνο και εφόσον μπορούν αυτές να ελεγχθούν και να περιχαρακωθούν απολύτως. Δεν είναι ένα απλό θέμα μεθοδολογίας. Ό,τι κι αν λέει το "Κ"ΚΕ δεν μπορεί να απαλλαγεί από αυτή την αντίληψη και πραχτική ενόσω διατηρεί τα συγκεκριμένα ιδεολογικά και πολιτικά χαρακτηριστικά. Συνοψίζοντας, οι αντιφάσεις, οι ανακολουθίες, οι ρεφορμιστικές αντιλήψεις, ανάκατα με αριστερές κορώνες, δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να εκφράζουν τις απόψεις αλλά και τα αδιέξοδα της ηγεσίας του "Κ"ΚΕ. Ισως καλύτερα από όλα εκφράζει αυτές τις αντιφάσεις και τα αδιέξοδα η παρεμβολή μιας «δικτατορίας του προλεταριάτου» που βρίσκεται ξεκρέμαστη σε μια γραμμή (ΑΑΔΜ) που δεν στοχεύει «απαραίτητα» στο σοσιαλισμό. Τα ίδια αυτά αδιέξοδα αντανακλώνται και στις σπασμωδικές κινήσεις και τις διαγραφές στελεχών, πρωτοφανείς όσον αφορά το χρόνο που γίνονται (παραμονές συνεδρίου). Δηλαδή, αν το "Κ"ΚΕ ήταν αυτό που διακηρύσσει, αν η ηγεσία του στεκόταν αποφασιστικά σε κομμουνιστικές θέσεις, τι θα 'χε να φοβηθεί από τον Κωστόπουλο και τις απόψεις του; Τι πιο απλό και σωστό για μια κομμουνιστική άποψη (και πόσο θα ισχυροποιούσε μέλη και στελέχη) να δώσει βήμα και να ξετινάξει δημόσια τις δεξιές και οπορτουνιστικές απόψεις; Αλλά κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε κομμουνιστικό κόμμα με ξεκαθαρισμένες κομμουνιστικές απόψεις. Μόνο που το "Κ"ΚΕ δεν έχει τέτοιες.

Η «γραμμή του κόμματος» Είναι σαφές ότι Κωστόπουλος, Θεωνάς κ.λπ. αντιπολιτεύονται το «Κ»ΚΕ από τα δεξιά. Αν λοιπόν διαφωνούμε με τις θέσεις του «Κ»ΚΕ, πολύ περισσότερο διαφωνούμε με τις απόψεις και τις τάσεις που αυτοί εκφράζουν. Η σημείωση αυτή -παρ’ ό,τι καθόλου απαραίτητη για την ουσία του πράγματος- γίνεται προς αποφυγή πάσης παρανόησης και «εμπορίας». Aλλο ζήτημα όμως αυτό και άλλο ο τρόπος που αντιμετώπισε το θέμα η ηγεσία του «Κ»ΚΕ. Διαγράφονται λέει (δηλαδή ο Κωστόπουλος, γιατί ο Θεωνάς πρόλαβε και «αποχώρησε»), γιατί υποστηρίζουν άλλη γραμμή από αυτή του κόμματος. Oλα αυτά ένα, ενάμιση μήνα πριν το συνέδριο. Το οποίο συνέδριο συγκαλείται -υποτίθεται- για να διαμορφώσει και να επικυρώσει τη …γραμμή του κόμματος. Κάποια πράγματα είναι τόσο στοιχειώδη που αισθάνεται άβολα κανείς και μόνο που αναφέρεται σ’ αυτά. Αλλά ας είναι. Πριν από το συνέδριο (και κάθε συνέδριο) υπάρχει μια ιδιότυπη κατάσταση. Συνεχίζει βεβαίως το κόμμα να δρα και να κινείται και αυτή η κίνηση γίνεται στη βάση της κυρίαρχης άποψης η οποία μπορεί να εκπορεύεται από το προηγούμενο συνέδριο ή αποφάσεις της ΚΕ. Σε σχέση όμως με την προσυνεδριακή διαδικασία και το επικείμενο συνέδριο, αυτό που υπάρχει δεν είναι η «γραμμή του κόμματος» αλλά οι εισηγήσεις της ΚΕ. Εισηγήσεις οι οποίες -θεωρητικά αλλά και καταστατικά- μπορεί να επικυρωθούν στο συνέδριο και να μετατραπούν έτσι σε γραμμή του κόμματος, αλλά μπορεί και όχι. Αυτό άλλωστε είναι -υποτίθεται- και το νόημα της προσυνεδριακής διαδικασίας και του ίδιου του συνεδρίου. Διαφορετικά δεν θα χρειάζονταν ούτε η μια ούτε το άλλο και θα επαρκούσαν οι αποφάσεις της ΚΕ. Στη διάρκεια συνεπώς της προσυνεδριακής διαδικασίας, τα μέλη και τα στελέχη του κόμματος, έχουν όχι απλά το δικαίωμα αλλά την υποχρέωση να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της γραμμής του κόμματος θέτοντας τις προτάσεις, παρατηρήσεις ή διαφωνίες τους είτε επί μέρους είτε συνολικά. Είναι συνεπώς αδιανόητη και εξωφρενική μια απόφαση διαγραφής κάποιων στελεχών επειδή άσκησαν αυτό ακριβώς το δικαίωμά τους. Από άποψη συνεπώς δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και καταστατικού, η απόφαση της ηγεσίας του «Κ»ΚΕ βρίσκεται εντελώς στον αέρα και βεβαίως είναι αυθαίρετη και αντιδημοκρατική (όσο για τη φάρσα της διαγραφής από τις «οργανώσεις βάσης» καλύτερα να μη τη σχολιάσουμε). Εξίσου, αν όχι περισσότερο σημαντικό, είναι το ζήτημα από πολιτική άποψη. Από πολιτική άποψη έχει το δικαίωμα να διαγράψει κάποια μέλη ή στελέχη του; (Ή αν θέλετε να «διαχωρίσει» την πορεία του από αυτή που επιλέγουν αυτά τα στελέχη;) Ασφαλώς και το έχει, υπό τον όρο ότι τηρούνται οι τυπικές και ουσιαστικές καταστατικές προϋποθέσεις. Το πώς το ζήτημα αντιμετωπίστηκε καταστατικά από την ηγεσία του «Κ»ΚΕ αναφερθήκαμε μόλις προηγούμενα. Πολιτικά λοιπόν. Υποτίθεται ότι το «Κ»ΚΕ από το ’91 και δώθε και ειδικότερα από το 15ο συνέδριό του, κινείται σε μια αριστερή κατεύθυνση. Αν αυτό ίσχυε πραγματικά, τι πρόβλημα έχει απέναντι σε απόψεις που -εξόφθαλμα- έχουν δεξιό προσανατολισμό; Ενα πραγματικό κομμουνιστικό κόμμα σε μια τέτοια περίπτωση όχι απλώς θα απέφευγε, αλλά θα επεδίωκε την ανοιχτή αντιπαράθεση. Μια αντιπαράθεση που θα αναδείκνυε τα πραγματικά πολιτικά ζητήματα, τις απόψεις της κάθε πλευράς, θα ξεκαθάριζε το τι υποστηρίζει και τι επιδιώκει ο καθένας, θα εξόπλιζε και θα ατσάλωνε πολιτικά μέλη και στελέχη του κόμματος. Τι είναι αυτό λοιπόν που φοβάται η ηγεσία του «Κ»ΚΕ; Γιατί οι εσπευσμένες σπασμωδικές και αντικαταστατικές της ενέργειες δείχνουν πέραν των άλλων και ένα φόβο. Το πρώτο που μπορεί να συμπεράνει κανείς είναι πως φοβάται την απήχηση που μπορεί να έχουν οι απόψεις του Κωστόπουλου στο «Κ»ΚΕ. Αλλά γιατί αυτές οι αναμφισβήτητα δεξιές απόψεις μπορούν να ΄χουν απήχηση (σε επίπεδα επικινδυνότητας) σε ένα αριστερό, επαναστατικό, κομμουνιστικό κόμμα; Η δυνατότητα μιας τέτοιας απήχησης συνδέεται με την ιστορία, τη φυσιογνωμία και τα χαρακτηριστικά που έχει διαμορφώσει το «Κ»ΚΕ στη διαδρομή του από το 1956 μέχρι σήμερα, από τις πολιτικές αντιλήψεις με τις οποίες έχει εμποτιστεί σ’ αυτή την πορεία. Πάνω απ’ όλα, επειδή ακόμη και σήμερα, και στο επίπεδο της σημερινής του καθοδηγητικής ομάδας, δεν έχει διαμορφωθεί μια κάθετη γραμμή διαχωρισμού από τις δεξιές αντιλήψεις. Αντίθετα, τα νήματα

που συνδέουν τις απόψεις Κωστόπουλου με τις υποτιθέμενες «αριστερές» αντιλήψεις της καθοδηγητικής ομάδας δεν αφορούν δυο και τρία ζητήματα μόνο, αλλά το σύνολο των απόψεων που συγκροτούν την καθοδηγητική της αντίληψη. Αυτό είναι το κύριο ζήτημα και αυτός είναι ο λόγος που επιστρατεύει διοικητικά μέτρα για να αντιμετωπίσει την αμφισβήτηση της καθοδηγητικής της θέσης (γιατί περί αυτού κυρίως πρόκειται), γι’ αυτό και επικαλείται την αναγκαιότητα «άμυνας» απέναντι στην επίθεση που δέχεται το «Κ»ΚΕ από τις δυνάμεις του συστήματος, γι’ αυτό και προσπαθεί να διαμορφώσει την αντίληψη του «κόμματος-φρουρίου». Αν δεν ξέραμε το τι ακριβώς συμβαίνει θα λέγαμε ότι είναι αφελείς. Ας εξηγηθούμε. Το ότι το σύστημα επιτίθεται με μανία σε κάθε τι κομμουνιστικό δεν έχει χρείαν αποδείξεων. Το ότι ακόμη και το συγκεκριμένο «Κ»ΚΕ προσπαθεί να το αναγκάσει να προσαρμοστεί ολοκληρωτικά στις προδιαγραφές και όρους του συστήματος είναι κι αυτό αλήθεια. Μόνο που τα υλικά οικοδόμησης των κομμουνιστικών «φρουρίων» είναι πρώτα και κύρια ιδεολογικά, πολιτικά και μετά οργανωτικά. Η ηγεσία του «Κ»ΚΕ αντιστρέφει αυτή την ιεράρχηση αναγκαιοτήτων και ακριβώς επειδή από ιδεολογική και πολιτική άποψη στο «φρούριό» της υπάρχουν πολλές «κερκόπορτες». Αλλά για την πλευρά αυτή θα θέλαμε να πούμε λίγα ακόμη πράγματα. Αναμφίβολα ζούμε μια δύσκολη εποχή. Οι συσχετισμοί είναι δυσμενείς για τους λαούς και το κίνημα και αυτό δε διαφεύγει της προσοχής κανενός. Αναμφισβήτητα ο άξονας κίνησης, η δύναμη «κρούσης» για τη διαφοροποίηση αυτού του συσχετισμού και σε μια πορεία την ανατροπή του αποτελεί αντίσταση στη βάση των άμεσων προβλημάτων των μαζών, η πολιτική πάλη. Ωστόσο, ας είναι καθαρό ότι δεν υπάρχουν άμεσες και εύκολες λύσεις, ούτε συνταγές «ταχύρυθμης ανάπτυξης» ή «αντεπίθεσης». Οσο μας αφορά, έχουμε πλήρη συνείδηση ότι κάτι τέτοιο θα αρχίσει να γίνεται εφικτό, μόνο και ενόσω θα προσεγγίζουμε το στόχο της δημιουργίας ενός κοινωνικού πολιτικού, ιδεολογικού ρεύματος που θα αμφισβητεί τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων, που θα επιθυμεί και θα επιδιώκει την ανατροπή της. Αμεση συνάρτηση (και όρος) μιας τέτοιας εξέλιξης, η σύνδεση της άμεσης καθημερινής πολιτικής πάλης με τον ορίζοντα, με την προοπτική της. Το ζήτημα δεν απαντιέται με φαεινές ούτε με προγράμματα γραφείου ή με εφευρήματα τύπου ΑΑΔΜ και «Λαϊκής Οικονομίας». Η δημιουργία ενός τέτοιου ρεύματος πέρα από τον εκ των ουκ άνευ όρο της καθημερινής πολιτικής πάλης προϋποθέτει. 





Την απάντηση στα μεγάλα θεωρητικά, ιδεολογικά και πολιτικά προβλήματα που έχουν τεθεί. Δεν ισχυριστήκαμε ποτέ ότι είναι κάτι εύκολο. Το θέμα είναι ότι το «Κ»ΚΕ αποφεύγει έστω και να τα θέσει. Την ανάπτυξη του ιδεολογικού πολιτικού μετώπου απέναντι στις αστικές αντιλήψεις. Οι μάζες (και οι αγωνιστές) δέχονται έναν ανηλεή καθημερινό και ασταμάτητο βομβαρδισμό από χιλιάδες πλευρές. Απέναντι σε μια τέτοια κατάσταση τίποτα δεν μπορούν να προσφέρουν οι «ομπρέλες» και τα «φρούρια». Η απάντηση βρίσκεται μόνο στην «εσωτερική» ιδεολογική και πολιτική «θωράκιση». Το «ξετίναγμα της ιδεολογικής και πολιτικής σαβούρας που έχει συσσωρευτεί χρόνια τώρα, (συνυπεύθυνο γι’ αυτό και το «Κ»ΚΕ και γενικότερα ο ρεβιζιονισμός) και που αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη του κινήματος, έναν πραγματικό βραχνά. Αλλά αυτά δεν αντιμετωπίζονται με οργανωτικά μέτρα (στην πραγματικότητα έτσι αναπαράγονται) με το «κλείσιμο» της συζήτησης πάνω στα ζητήματα που μας απασχολούν, αλλά με το «άνοιγμά» της.

Να το ξαναπούμε. Δεν είχαμε ποτέ αυταπάτες ότι όλα αυτά (και άλλα στα οποία δεν αναφερθήκαμε) θα απαντηθούν γρήγορα ή εύκολα. Το θέμα είναι ότι η ηγεσία του «Κ»ΚΕ αρνείται (και όχι ανεξήγητα) να τα θέσει καν προς αντιμετώπιση.

Και "ρεαλιστική" και "Πρόταση Εξουσίας" Το "Κ"ΚΕ στις προσυνεδριακές του θέσεις θέτει διάφορα ζητήματα. Του Μετώπου, της Λαϊκής Εξουσίας, της Λαϊκής Οικονομίας κ.ά. Ας τα δούμε επικεντρώνοντας σ’ αυτό στο οποίο δείχνουν να συντίθενται. Στην, όπως αναφέρεται, "Πρόταση Εξουσίας" του "Κ"ΚΕ, την οποία διαχωρίζει από αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν πρόταση διαχείρισης. Μια πρόταση είναι πρόταση διαχείρισης όταν καταρχήν τίθεται σαν τέτοια. Μπορεί όμως να είναι και πάλι τέτοια και ανεξαρτήτως προθέσεων (ας πούμε), όταν οι όροι πάνω στους οποίους συγκροτείται και προωθείται δεν μπορούν να δώσουν τίποτα άλλο από μια πρόταση διαχείρισης. Οπωσδήποτε δεν υπάρχει πρόταση στις σημερινές συνθήκες που να μπορεί να είναι άμεσα (ή σχεδόν) πραγματοποιήσιμη, "ρεαλιστική" και ταυτόχρονα "εξουσίας". Ας δούμε όμως κάποιες πλευρές. Το ζήτημα της "Λαϊκής Οικονομίας" Ας ξεκινήσουμε από το "τέλος". Από το ζήτημα της "Λαϊκής Οικονομίας" που θέτει το πρόγραμμα του "Κ"ΚΕ. Πρόκειται για εφεύρημα. Δεν υπάρχει και ούτε μπορεί να υπάρξει τέτοια και στη βάση που την αντιμετωπίζει το "Κ"ΚΕ. Μια οικονομία (και κοινωνία βεβαίως) και ανεξαρτήτως μορφής (λαϊκή ή σοσιαλιστική δημοκρατία ή όπως) έχει οπωσδήποτε έναν χαρακτήρα, μια κατεύθυνση. Σοσιαλιστική ή καπιταλιστική. Ακόμα και στις "μικτές" οικονομίες ή στις μεταβατικές κοινωνίες που μας έχει δώσει η ιστορία, το πρόβλημα του χαρακτήρα, της κατεύθυνσης (σοσιαλιστική) ήταν, καταρχήν τουλάχιστον, λυμένο. Εκτός κι αν εννοεί κανείς τον αλήστου μνήμης "μη καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης" που εφεύραν κάποτε οι "σοβιετικοί" ρεβιζιονιστές. Ο χαρακτήρας, η κατεύθυνση αυτών των οικονομιών (κοινωνιών) καθορίζεται: -Από τον ταξικό-πολιτικό συσχετισμό, το πώς εκφράζεται αυτός σε επίπεδο εξουσίας και ιδιαίτερα από το ρόλο του προλεταριάτου και των κομμουνιστικών δυνάμεων.

-Από το βαθμό συντριβής της αστικής τάξης ή, για να το πούμε στην άλλη του εκδοχή, από το αν η εξουσία έχει παρθεί επαναστατικά ή με άλλο τρόπο, οπότε μάλλον για κυβέρνηση μιλάμε.

-Από το βαθμό και την κατεύθυνση της "παλινδρόμησης" των μεσαίων στρωμάτων, ζήτημα που συνδέεται άμεσα με το προηγούμενο.

-Αν πάμε πιο "πίσω", θα συναντήσουμε τα προβλήματα του επιπέδου συνειδητοποίησης, συγκρότησης, οργάνωσης του προλεταριάτου, των κομμουνιστικών και λαϊκών δυνάμεων κ.λπ., τόσο σε τοπική (εθνική) όσο και διεθνή κλίμακα (και βέβαια το ζήτημα του γενικότερου συσχετισμού). Υπό ποιους όρους μπορεί και πρέπει να τίθεται σήμερα ένα τέτοιο ζήτημα; Όπως και άλλες φορές έχουμε αναφέρει, βασικά ζητήματα που πρέπει να τεθούν και να αντιμετωπιστούν είναι: -Η "εκ νέου" συγκρότηση του προλεταριάτου σε "τάξη για τον εαυτό της", πρόβλημα που έθεσε ο διαλυτικός και ολέθριος ρόλος του ρεβιζιονισμού-ρεφορμισμού και η επίθεση του συστήματος. Πρόβλημα που το "Κ"ΚΕ απλώς "αγνοεί".

-Αναγέννηση της σοσιαλιστικής ιδέας, που έχει δεχτεί πολύ σοβαρό πλήγμα και όσον αφορά στο ρόλο της στο πολιτικό γίγνεσθαι, αλλά –κι εδώ είναι το μεγάλο πρόβλημα- και στις συνειδήσεις των λαϊκών ανθρώπων. Ζήτημα που συνδέεται και με το πρόβλημα "ποιος σοσιαλισμός" που, με τη σειρά του, συνδέεται και με το είδος των απαντήσεων και ερμηνειών στο κεφάλαιο της

παλινόρθωσης. Ζητήματα που το "Κ"ΚΕ όχι απλώς δεν απαντάει αλλά που ουσιαστικά δεν τα θέτει καν προς αντιμετώπιση.

-Ζήτημα ανασυγκρότησης του κομμουνιστικού κινήματος στη βάση των απαιτήσεων της εποχής μας. Ζήτημα που συνδέεται διαλεκτικά με τα προηγούμενα (κ.ά.) και που το "Κ"ΚΕ περίπου αρνείται την ύπαρξή του.

-Ζήτημα λογικής ανάπτυξης κινήματος (μετώπου, αν θέλετε, ή μετώπων πάλης) με οδηγό την εμπιστοσύνη και στις απόψεις, στόχους και στις μάζες. Λογική εντελώς αντίστροφη από αυτή με την οποία κινείται το "Κ"ΚΕ, το οποίο χαρακτηρίζεται και από ανεπάρκεια ως προς τις απόψεις και κυρίως από αυτό που ονομάσαμε παλιότερα "φόβο των μαζών". Είναι καθαρό ότι τα ζητήματα αυτά δεν μπορούν να απαντηθούν ούτε εύκολα ούτε γρήγορα. Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο ότι το "Κ"ΚΕ λ.χ. δεν τα έχει απαντήσει (άλλωστε ουσιαστικά πρόκειται για προβλήματα του κινήματος και όχι του "Κ"ΚΕ). Το ζήτημα είναι πως το "Κ"ΚΕ είτε δεν τα θέτει καν είτε τα "απαντάει" στρεβλά. Εχοντας πάντως έτσι τα πράγματα, τίθεται και ένα ζήτημα ενδιάμεσων, ταχτικών στόχων κ.λπ. κ.λπ. Δεν θα αναφερθούμε εδώ ποιοι και πώς πρέπει να τίθενται. Εκείνο που έχουμε καθαρό και θέλουμε να υπογραμμίσουμε είναι πως δεν μπορούν να βαφτίζονται ως στρατηγικοί ή "πρόταση εξουσίας". Τι κάνει σε σχέση με όλα αυτά το "Κ"ΚΕ; Θα λέγαμε μια σούπα. Μια πρόταση που είναι και ολίγον άμεση αλλά έχει και στρατηγικό χαρακτήρα. Είναι ρεαλιστική αλλά έχει και κάτι από σοσιαλισμό. Λαβαίνει υπόψη της το συσχετισμό αλλά φέρνει και λίγο προς το "ανατρεπτικό". Προσπαθώντας να είναι και τούτο και το άλλο κατορθώνει να μην είναι ούτε αυτό ούτε εκείνο. Ας γίνουμε όμως περισσότερο συγκεκριμένοι. Είναι πρόταση εξουσίας; Αναφερθήκαμε ήδη στο πώς (δεν) αντιμετωπίζει το "Κ"ΚΕ τα ζητήματα εκείνα τα οποία, εμείς τουλάχιστον, θεωρούμε αποφασιστικής σημασίας για την προώθηση της υπόθεσης των λαών. Χαρακτηριστική του είδους της από μεριά του αντιμετώπισης είναι μια τοποθέτηση του Μ. Μαΐλη στο "Ρ" της 1/10/2000. "Το "Κ"ΚΕ είναι το κόμμα της εργατικής τάξης. Η δημιουργία του έκανε την εργατική τάξη αυτοτελή ταξική δύναμη, της έδωσε την εκ των ουκ άνευ δυνατότητα να παίξει τον ιστορικό της ρόλο". Σαν να μην τρέχει τίποτα δηλαδή! Σαν να μην έχουν συμβεί τα όσα συγκλονιστικά συντελέστηκαν στα χρόνια μας. Κι ακόμα σαν ο ρόλος κάποιου οργανισμού σαν κόμμα της εργατικής τάξης (αλλά και η ίδια η συγκρότησή της τάξης) να είναι κάτι που γίνεται εφ’ άπαξ και κατοχυρώνεται στην συνέχεια σαν κληρονομικό δικαίωμα. Αλλά αν αυτή η σχέση δεν απαιτούσε την διαρκή επιβεβαίωσή της στο πεδίο της ταξικής πάλης και των απαιτήσεων που αυτή σε κάθε εποχή θέτει, τότε και το κόμμα του Σρέντερ λ.χ. στη Γερμανία ή το σοσιαλιστικό στη Γαλλία (κ.ά.) θα μπορούσαν και αυτά να ισχυριστούν ότι εξακολουθούν αποτελούν κόμματα της εργατικής τάξης. Σε σχέση με την προοπτική του πράγματος, στα ίδια τα ντοκουμέντα του "Κ"ΚΕ διατυπώνεται καθαρά η άποψη πως δεν τίθεται θέμα σοσιαλιστικού χαρακτήρα της πρότασής του. Ειδικότερα, και όπως αποτυπώνεται αυτό στη θέση για τη Λαϊκή Οικονομία, αυτό που προσδιορίζεται σαν βασικό της περιεχόμενο είναι ο αντιμονοπωλιακός της χαρακτήρας. Ορίζοντάς της είναι η παμπάλαια άποψη του "Κ"ΚΕ για "περιορισμό της ασυδοσίας των μονοπωλίων". Μόνο που μια τέτοια αντίληψη ήδη γεννάει προβλήματα και μέσα στο "Κ"ΚΕ. Αναρωτιέται λ.χ. η κα Παπαρήγα σε ομιλία της ("Ρ" 2/11/2000) ποιον και γιατί απασχολεί η διαφορά ανάμεσα σε μονοπώλιο και ολιγοπώλιο. Αλήθεια ποιον και γιατί; Σε ποιον απαντάει η κα Παπαρήγα; Το πρόβλημα φυσικά δεν βρίσκεται στο πώς προσδιορίζει η πολιτική οικονομία τη διαφορά ανάμεσα στο μονοπώλιο και στο ολιγοπώλιο. Είναι καθαρά πολιτικό και συνδέεται με

τις διαφορές απόψεων (στο "Κ"ΚΕ) για το ποιες (αστικές) "αντιμονοπωλιακές" δυνάμεις "χωράνε" στο σχήμα της Λ.Ο. Γιατί βεβαίως σε αστικές δυνάμεις απευθύνεται η πρόταση. Όσο για τα λαϊκά συμφέροντα, μην ανησυχείτε. Θα υπάρχει κεντρικός κρατικός σχεδιασμός και "κοινωνικός και εργατικός έλεγχος" που θα τα "προστατεύει". Βέβαια, όλα αυτά τα έχουμε ξανακούσει και μάλιστα από το ΠΑΣΟΚ, πριν ακόμα το 1980. Στην πραγματικότητα, στη βάση αυτών των απόψεων υπάρχει η αστική αντίληψη για τον κρατικό προστατευτισμό και η παμπάλαια ρεβιζιονιστική άποψη για "ουδετερότητα" του κράτους, από την οποία το "Κ"ΚΕ δεν έχει απαλλαγεί καθόλου. Οι ίδιες αντιλήψεις υπάρχουν στη βάση της άποψης για το ΑΑΔΜ. "Το μέτωπο", λέει η κα Παπαρήγα στην ίδια ομιλία, "θα έχει αντιϊμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό χαρακτήρα με την έννοια ότι θα αντιπαρατεθεί με τα συμφέροντα του μονοπωλιακού κεφαλαίου με την ιμπεριαλιστική πολιτική"… "Η κατεύθυνση είναι σαφής. Θα αντιπαλέψει και θα αμφισβητήσει τα μονοπωλιακά κέρδη, τα ίδια τα μονοπώλια, με προοπτική να επιβάλει ανατροπές στο επίπεδο της εξουσίας". Πράγματι η άποψη είναι σαφής. Απευθύνεται με σαφή και κατανοητό τρόπο στους φόβους των μικροαστικών –ή και αστικών- στρωμάτων, όλων όσοι βλέπουν σαν λύση τον "κρατικό προστατευτισμό" απέναντι στη λαίλαπα της "παγκοσμιοποίησης". Από την άποψη αυτή, το ΑΑΔΜ είναι πράγματι το "κεντρικό ζήτημα που θέτουν οι θέσεις του "Κ"ΚΕ". Αποτελεί τη γραμμή στη βάση της οποίας η ηγεσία του "Κ"ΚΕ ευελπιστεί ότι θα δημιουργήσει πεδίο προσέγγισης με αστικές ("εθνικές", "πατριωτικές") δυνάμεις. Όλα αυτά εξηγούν και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται το ζήτημα της εξουσίας καθ’ αυτό. Δεν θα πούμε κάτι καινούριο λέγοντας ότι το πέρασμα σε μια κοινωνία (και οικονομία) άλλου χαρακτήρα προϋποθέτει τη συντριβή των όρων και βάσεων κυριαρχίας της σημερινής. Αυτό όχι από κάποιον φετιχισμό της βίας, αλλά επειδή η βία του συστήματος θα το "επιβάλει". Επ’ αυτού λέει και πάλι η κα Παπαρήγα: "Η ουσία της αντιπαράθεσης είναι ανάμεσα σ’ αυτούς που δεν θέλουν ν’ αλλάξει τίποτα και σ’ αυτούς που αμφισβητούν την εξουσία των μονοπωλίων ή έστω αμφισβητούν βασικές πλευρές των κυρίαρχων επιλογών" προσθέτοντας πως "απαιτείται ένα ορισμένο επίπεδο συμφωνίας για τους διεθνείς προσανατολισμούς της χώρας". Με ποιους; Προσθέτει δε πως "η κατεύθυνση θα πρέπει να είναι σαφής. Θα αντιπαλέψει τα μονοπώλια και θα αμφισβητήσει τα μονοπωλιακά κέρδη, τα ίδια τα μονοπώλια με προοπτική να επιβάλλει ανατροπές στο επίπεδο της εξουσίας" Τόσο πολύ δηλαδή! Είναι σαφές ότι οι θέσεις του "Κ"ΚΕ τόσο στη βάση των όρων που θέτουν όσο και αυτών που δεν θέτουν, δεν συγκροτούν πρόταση εξουσίας. Βεβαίως, στο πλαίσιο των αντιφάσεών του και της αναγκαιότητας χειρισμού καταστάσεων, λέει πολλά και διάφορα. Όπως λ.χ. "Το Μέτωπο πρέπει να είναι ανοιχτό και στην προοπτική μιας επαναστατικής ανόδου του κινήματος, πράγμα που θα το φέρει μπροστά στο καθήκον να μετατραπεί το ίδιο σε επαναστατικό μέτωπο… Μπορεί όμως να υπάρξουν επιδράσεις στο επίπεδο της εξουσίας χωρίς να υπάρξει πανεθνική κρίση και επαναστατική κατάσταση, να αναδειχτεί κυβέρνηση των δυνάμεων του μετώπου με τον συνηθισμένο τρόπο με βάση το κοινοβούλιο. Σ’ αυτή την περίπτωση…". Ακολουθεί (στην ίδια ομιλία της κας Παπαρήγα) περιγραφή διαφόρων ενδεχομένων, ενώ ανάλογες περιγραφές συναντήσαμε και στο ίδιο το κείμενο θέσεων του "Κ"ΚΕ. Αυτό που πρώτα απ’ όλα θα θέλαμε να πούμε είναι πως μια άποψη που υποστηρίζει ότι ένα μέτωπο που δεν συγκροτείται εξ’ αρχής σε επαναστατική κατεύθυνση μπορεί να μετατραπεί σε επαναστατικό, εάν και εφόσον… αποτελεί απλώς ανέκδοτο. Σε όλες τις μορφές της ανθρώπινης δραστηριότητας (ακόμη και στη φύση) τα όρια του κάθε πράγματος προσδιορίζονται από τις προδιαγραφές και τους όρους συγκρότησής του. Το δεύτερο που θα επισημαίναμε είναι αυτή η τάση περιγραφής διαφόρων ενδεχομένων με πλήθος μάλιστα περιπτώσεων και υποπεριπτώσεων. Αλήθεια τι δουλειά έχουν όλα αυτά σε ένα κείμενο θέσεων; Στη ζωή και στην πορεία της ταξικής πάλης μπορεί να συμβούν τόσα και άλλα τόσα, προβλέψιμα ή και απρόβλεπτα. Εκείνα που έχουν σημασία και που μπορούν να αποτελούν οδηγό σε κάθε περίπτωση, είναι η σαφήνεια του στόχου, η ορθότητα της πολιτικής γραμμής, η επάρκεια της

ανάλυσης στην οποία στηρίζεται, η σχέση με το κίνημα και το λαό και η καθαρότητα της σκέψης που συνδέεται με το επίπεδο ιδεολογικής και πολιτικής συγκρότησης του υποκειμενικού παράγοντα. Και επειδή αυτά ακριβώς τα στοιχεία απουσιάζουν, η ηγεσία του "Κ"ΚΕ καταφεύγει σε "περιγραφές" που δεν εκφράζουν παρά την ανεπάρκεια, την αμηχανία, τις ανασφάλειες και παλινδρομήσεις της ή ακόμη και την έγνοια να κρατάει κάποιες "πόρτες" ανοιχτές προς διάφορα ενδεχόμενα και κατευθύνσεις. Δεν είναι λοιπόν πρόταση εξουσίας αυτό που προωθεί το "Κ"ΚΕ. Ομως τι είναι; Πρόταση διαχείρισης ("άλλου τύπου") Θα μπορούσε ίσως να νοηθεί ότι οι απόψεις του "Κ"ΚΕ συγκροτούν κάτι σαν τακτικό εγχείρημα, σαν μέτωπο πάλης που, ανταποκρινόμενο στις σημερινές συνθήκες και συσχετισμούς, προωθείται για την εκπλήρωση συγκεκριμένων στόχων. Θα μπορούσε ίσως και έτσι να "αναγνωσθεί" μια διατύπωση της κας Παπαρήγα στην ίδια ομιλία: "Η συγκρότηση του Μετώπου αποτελεί το κλειδί για τη συγκέντρωση δυνάμεων για να αρχίσει να γέρνει η πλάστιγγα". Δεν θα πούμε εδώ αν μια τέτοια άποψη είναι ή δεν είναι σωστή. Το ζήτημα είναι ότι το ίδιο το "Κ"ΚΕ απορρίπτει μια τέτοια εξήγηση και προσδιορίζει την άποψή του σαν πρόταση εξουσίας. Μόνο που με βάση τα πραγματικά στοιχεία που τη συγκροτούν, η πρόταση του "Κ"ΚΕ μπορεί να εκφραστεί "άμεσα" και "ρεαλιστικά" μόνον σαν πρόταση διαχείρισης. Μια πρόταση που απευθύνεται σε αστικές "πατριωτικές" δυνάμεις (παλιότερα αναφέρονταν σαν "εθνική αστική τάξη"), αναζητάει "περιφερειακές συσπειρώσεις" και ευελπιστεί σε διαφοροποιήσεις των ενδοϊμπεριαλιστικών συσχετισμών. Έχει και ρόλο για τις λαϊκές δυνάμεις. Αυτόν του "κοινωνικού και εργατικού ελέγχου". Σωθήκαμε! Το χειρότερο είναι πως η άποψή του μήτε καν σαν τέτοια είναι ρεαλιστική. Ως προς αυτό και για λόγους οικονομίας αυτού του κειμένου θα περιοριστούμε σε δύο βασικές επισημάνσεις. Ανατροπές των σημερινών συσχετισμών και διάταξης δυνάμεων μπορούν να γίνουν μέσα από δύο βασικά δρόμους. Είτε μια δραστική ανατροπή των σημερινών ενδοϊμπεριαλιστικών σχέσεων και συσχετισμών (με βάση και τους ανταγωνισμούς τους) είτε μέσα από μια σημαντική ανάπτυξη της πάλης των λαών σε διεθνή κλίμακα. Στην πρώτη περίπτωση ο καθοριστικός ρόλος παραμένει στα χέρια αστικών και μάλιστα ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και βεβαίως δεν είναι αυτό για το οποίο αγωνιζόμαστε. Η δεύτερη προϋποθέτει στόχους, όρους και λογικές πάλης ολότελα διαφορετικές από αυτές που διατυπώνονται στις θέσεις και προωθούνται από το "Κ"ΚΕ. Από κει και πέρα και ως προς το γιατί το "Κ"ΚΕ κινείται σε μια τέτοια τροχιά, έχει κι αυτό την εξήγησή του. Έχει σχέση με τα ρεβιζιονιστικά του χαρακτηριστικά, τις αντιλήψεις που κυριαρχούν σε αυτό, τα αδιέξοδα της πολιτικής του. Ειδικότερα και ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα εδώ, συνδέεται με τις αντιλήψεις μεγάλου μέρους των δυνάμεων που το συγκροτούν και μια ορισμένη "παιδεία" (χρόνια τώρα) των ηγετικών του στελεχών. Μια παιδεία που τους κάνει να μην αισθάνονται καθόλου καλά χωρίς μια πρόταση που να τους συνδέει (έστω όπως) με το πεδίο της εξουσίας. Βεβαίως, με μια τέτοια λογική το κίνημα οδηγείται σε αδιέξοδα, σε νέες απογοητεύσεις, στην αδράνεια, στην αγκαλιά τελικά του συστήματος. Αλλά και το ίδιο το "Κ"ΚΕ και στη βάση ακριβώς των επαναλαμβανόμενων ανά τακτά χρονικά διαστήματα αδιεξόδων και στραπάτσων, στην αναπαραγωγή κάθε τόσο Ανδρουλάκηδων, Δαμανάκηδων, Κωστόπουλων. Ολα αυτά, άλλωστε, βρίσκονται πίσω από την σπασμωδικότητα των "προσυνεδριακών" του αντιδράσεων. Προλεταριακή Σημαία, φ.419, 2/12/00

Eνας Κωστόπουλος απ’ τα παλιά! Στο εσώφυλλο του βιβλίου του με τον τίτλο "Μπορούμε…" (1), ο Μήτσος Κωστόπουλος σε σύντομο βιογραφικό αυτοπαρουσιάζεται -εκτός των άλλων- και σαν ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ από το 1983 και πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Αθήνας στα 1989. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην "Ελευθεροτυπία" (2) δηλώνει υπερήφανα μέλος της ομάδας που από τη μεριά του "Κ"ΚΕ είχε την ευθύνη για το συνδικαλιστικό κίνημα για 20 χρόνια! Στην ουσία δηλαδή για το μεγαλύτερο μέρος της μεταπολιτευτικής περιόδου και ειδικά για τη κρίσιμη δεκαετία του 1980. Δηλαδή για την περίοδο όπου αποθεώθηκε η πολιτική της ταξικής συνεργασίας, του συμβιβασμού με την ΠΑΣΟΚική "αλλαγή", των κοινών προεδρείων με την ΠΑΣΚΕ. Για την περίοδο που καλλιεργήθηκε συστηματικά ο ιδεολογικός και πολιτικός αφοπλισμός του εργατικούσυνδικαλιστικού κινήματος, που εφαρμόστηκε η πολιτική ουράς στη σοσιαλδημοκρατία, που σταδιακά απονευρώθηκαν όλες οι αγωνιστικές αντιστάσεις και στρώθηκε ο δρόμος για την καπιταλιστική νεοφιλελεύθερη επίθεση. Γράφει πολλά και διάφορα στο βιβλίο του ο Κωστόπουλος. Μεταξύ αυτών και αρκετά σωστά. Αναφέρεται στο αίτημα για 35ωρο, για την κοινή δράση, το γαλλικό πείραμα κ.λπ. Στις 200 και κάτι σελίδες δεν βρίσκει χώρο όμως για να κάνει μια αποτίμηση της περιόδου για την οποία καυχάται ότι είχε την ευθύνη. Ενώ παραδέχεται ότι ο "άξονας" πήγε προς τα δεξιά, δεν βρίσκει λόγο να αναφερθεί για τις ευθύνες όλων όσοι συνέβαλαν στην οπισθοχώρηση και στη δραματική αλλαγή των συσχετισμών. Θα ήμασταν πράγματι άδικοι -τώρα που έγινε αποδιοπομπαίος- εάν θεωρούσαμε ότι ο Κωστόπουλος τότε έκανε του κεφαλιού του. Κάθε άλλο! Αυτός και τα υπόλοιπα συνδικαλιστικά ηγετικά στελέχη του "Κ"ΚΕ εφάρμοσαν πιστά τη γενική γραμμή του κόμματος. Τη γραμμή της κακόφημης "πραγματικής αλλαγής" και της συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ. Και οι σημερινοί αντίπαλοί του μέσα στο "Κ"ΚΕ, η ηγετική ομάδα που τον διέγραψε ήταν τότε μαζί του, οι "σωματοφύλακες" αυτής της γραμμής, που οδήγησε στο φιάσκο της κυβέρνησης Τζανετάκη και στα όσα ακολούθησαν. Γνήσια τέκνα της ταξικής συνεργασίας, της ρεφορμιστικής πολιτικής και του συμβιβασμού ήταν όλοι εκείνοι που σήμερα αναθεματίζει η ηγεσία του "Κ"ΚΕ σαν αποστάτες και αντικομμουνιστές. "Δεν είμαι και εγώ ανεύθυνος για αρκετά πράγματα… Το ότι έφυγε το μισό κόμμα το ’91 είμαι αμέτοχος ευθυνών εγώ; Οχι βέβαια. Πρέπει όμως να δέχομαι εσαεί αυτή τη λογική; Να μη γυρίσουμε σελίδα δηλαδή;" αναρωτιέται ο Κωστόπουλος στην ίδια συνέντευξη. Ακόμη και αν παραβλέψουμε ότι τέτοιες "αθώες" σκέψεις προσπαθούν να αποφύγουν την αναγκαία αποτίμηση, κριτική και αυτοκριτική μιας ολόκληρης πορείας και γραμμής, δεν μπορούμε όμως να μη ρωτήσουμε: Τι σημαίνει "γύρισμα της σελίδας" για τον Κωστόπουλο; Ο ίδιος φρόντισε να το ξεκαθαρίσει: Μια πιο δεξιά και συμβιβαστική γραμμή και πολιτική για το "Κ"ΚΕ. Οχι αποδέσμευση, αλλά διάλυση της Ε.Ε.! Μέσα από την "αθώα" πρόταση για κοινή δράση, πολιτικά ανοίγματα προς το Συνασπισμό, το ΔΗΚΚΙ και την περίφημη βάση του ΠΑΣΟΚ! Κριτική υπεράσπιση της πολιτικής των δήθεν κομμουνιστικών κομμάτων της Δ. Ευρώπης που συμμετείχαν ή συμμετέχουν σε κυβερνήσεις. Εκ νέου πλασάρισμα της πολιτικής της ταξικής συνεργασίας στη ΓΣΕΕ και στα συνδικάτα. Υπεράσπιση της ίδιας, αναπαλαιωμένης γραμμής του "Κ"ΚΕ των μεταρρυθμίσεων και της υποταγής. Στο βάθος, αυτές είναι οι πραγματικές απόψεις του Κωστόπουλου. "Ο λύκος μπορεί να γέρασε αλλά ούτε τρίχα άλλαξε ούτε τη κεφαλή του!", μιας κι ο ίδιος συνηθίζει να μιλά με παροιμίες. Ο Κωστόπουλος και όλη η ηγετική ομάδα του "Κ"ΚΕ στις αρχές της δεκαετίας του ’90, βρέθηκαν κυριολεκτικά στον αέρα μετά την κατάρρευση της Σοβ. Ενωσης και το Βατερλό της συγκυβέρνησης με τη Δεξιά. Μια ολόκληρη ομάδα στελεχών -πέρα αυτών που έφυγαν προς το ΠΑΣΟΚ και το ΣΥΝ- αναγκαστικά παραμέρισαν για να διαχειριστεί την κρίση η σημερινή ηγεσία του "Κ"ΚΕ. Για την πολιτική και τις θέσεις της τελευταίας έχουμε πει και γράψει αρκετά. Η ουσία

της αντίθεσης δεν αφορά πραγματικές διαφορές προσανατολισμού αλλά διαφορές τακτικής για την περίοδο. Αλλωστε τα χαρακτηριστικά και το περιεχόμενο της αντιπαράθεσης το υπογραμμίζουν καθαρά. Στο έδαφος των αδιεξόδων της πολιτικής του "Κ"ΚΕ αναπτύσσεται μια σύγκρουση που κάθε άλλο παρά αφορά μια πραγματική επαναστατική προοπτική γι’ αυτό το κόμμα. Τόσο από την πλευρά της σημερινής ηγεσίας όσο και από την πλευρά των διαγραφέντων. Αλλο θέμα αν αυτή η σύγκρουση βοηθά στο άνοιγμα μιας ευρύτερης συζήτησης και αναζήτησης στη βάση του "Κ"ΚΕ, πράγματι αναγκαίας και ωφέλιμης και που οδηγείται όχι λίγες φορές σε μια πιο ριζική αναθεώρηση όλης της πορείας, της πολιτικής και της ιδεολογίας αυτού του κόμματος! Ο Κωστόπουλος δεν είναι (ήταν) μόνος μέσα στο "Κ"ΚΕ με τέτοιες ή παρεμφερείς απόψεις. Και δεν εννοούμε τους υπόλοιπους διαγραφέντες. Οι απόψεις του Κωστόπουλου αποτελούν ουσιαστική προέκταση των κυρίαρχων ιδεών σ’ αυτό το κόμμα (γι’ αυτό κάθε φορά αναπαράγονται από διαφορετικά πρόσωπα) και αναγεννιούνται στο έδαφος ενός δυναμικού που κοινωνικά, πολιτικά και ιδεολογικά είναι ταγμένο με τη μεριά του ρεφορμισμού και της ταξικής συνεργασίας. Ενα δυναμικό που κατάφερε εδώ και δεκαετίες να ποδηγετήσει το αριστερό κομμουνιστικό κίνημα στη χώρα μας και που συνεχίζει να ποδηγετεί την εργατική βάση και τις ριζοσπαστικές δυνάμεις που υπάρχουν σ’ αυτή. Γράφει πολλά και διάφορα ο Κωστόπουλος για το αίτημα-στόχο της μείωσης του χρόνου εργασίας. Είναι αλήθεια ότι το συγκεκριμένο κείμενο λειτουργεί προσχηματικά για να ειπωθούν οι ουσιαστικές απόψεις του γύρω από τα ζητήματα των συνεργασιών, των μεταρρυθμίσεων και της πολιτικής που πρέπει να ακολουθήσει το εργατικό κίνημα. Δεν είναι της στιγμής μια συνολική κριτική γι’ αυτά που γράφει. Δε μπορούμε να ξεφύγουμε όμως από το πειρασμό να σημειώσουμε τη θέση του για το ιταλο-γαλλικό πείραμα για το 35ωρο, όπου από την παρουσίαση βγαίνει πολύ γλαφυρά η άποψή του για το χαρακτήρα των κυβερνήσεων που προσπάθησαν να το εφαρμόσουν και για τα θετικά στοιχεία αυτής της συμφωνίας. Θα ήταν πού χρήσιμο να είχαμε την άποψη του σήμερα για την αποτίμηση αυτής της πολιτικής στη Γαλλία και για τις επιπτώσεις της στους εργαζόμενους. Απ’ όλη την παρουσίαση όμως αναδεικνύεται η ρεφορμιστική πολιτική των μεταρρυθμίσεων και η ανιστόρητη άποψη της δυνατότητας ρυθμιστικών παρεμβάσεων για τη μείωση της ανεργίας. Παρότι είναι ένα κείμενο γραμμένο πολύ προσεκτικά για να μην αφήνει πολλά περιθώρια σ’ αυτή τη φάση, για να δεχθεί την αριστερή κριτική, αυτοαποκαλύπτεται σε πολλά σημεία για την ουσία των απόψεών του. Η θέση του για αποδοχή της μερικής απασχόλησης με προϋποθέσεις και για τις δυνατότητες μείωσης της ανεργίας είναι αρκετά χαρακτηριστικές!

(1) Μήτσος Κωστόπουλος, Μπορούμε... 35ωρο-30ωρο. Αναγκαιότητες-Σκοπιμότητες-ΑυταπάτεςΣυγχύσεις, Προσκήνιο, Αθήνα, 1999 (2) Ελευθεροτυπία, 20/11/00 Προλεταριακή Σημαία, φ.419, 2/12/00

Η φοβία του μαζικού κινήματος Το πεδίο όπου κάθε οργανωμένη δύναμη δραστηριοποιείται στο πολιτικό γίγνεσθαι το οποίο αποκαλύπτει αλλά και επιβεβαιώνει την ορθότητα της γραμμής της είναι σίγουρα το λαϊκό κίνημα και γενικότερα οι κάθε μορφής κινηματικές διαδικασίες. Εδώ δεν αρκούν από μόνες τους οι καλές προθέσεις, ούτε βέβαια οι διατυπώσεις στις θέσεις του συνεδρίου κάθε κόμματος, ακριβώς γιατί απαιτείται το πάντρεμα τους. Το "Κ"ΚΕ , λοιπόν, δεν θα μπορούσε παρά σε ένα τέτοιο χώρο να ξεδιπλώσει την ρεφορμιστική του πολιτική και νοοτροπία, εκσυγχρονισμένη και προσαρμοσμένη στης σημερινές δύσκολες συνθήκες όχι μόνο για το κίνημα αλλά και γι΄ αυτό το ίδιο. Πρόκειται για μια λογική "ανάπτυξης" κινήματος που χαρακτηρίζεται από φοβία στην κίνηση των μαζών και που απορρέει από την ανεμπιστοσύνη στις θέσεις του. Αυτό είναι το κλειδί ερμηνείας της στάσης του απέναντι στην όποια κινηματική διαδικασία αφυπνίζεται Το βασικό όπλο κάθε οργάνωσης που θέλει να αναφέρεται σε κομμουνιστικά ιδεώδη, είναι το ξάνοιγμα, το "κολύμπι" της μέσα στον κόσμο που θέλει να εκφράσει με τρόπο που θα εμπλουτίζει, θα ανανεώνει, θα διορθώνει τις εκτιμήσεις του εμπιστευόμενος ακριβώς το κριτήριό του, αλλά και το "σχολείο" που λέγεται κίνημα. Αυτή είναι όμως η κινηματική λογική που φοβάται κάθε ρεφορμιστικό σχήμα. Ας τα δούμε καλύτερα. Σε παλιότερες περιόδους, όπου τα πανιά φαίνονταν να φουσκώνουν από τον "αέρα" και τον "τσαμπουκά" του "υπαρκτού σοσιαλισμού", φρόντιζε να παρεμβαίνει με όρους κατεξοχήν αντιδημοκρατικούς για οργάνωση που θέλει να αναφέρεται στην Αριστερά, σαν να ήταν η μοναδική και αδιαμφισβήτητη έκφραση του αριστερού λόγου στο κίνημα. Και βεβαίως δεν συζητάμε μόνο για απαγορεύσεις προς τα μέλη του να συνδιαλέγονται με τους ...μαοϊκούς ή για τα κορδόνια και τον αποκλεισμό σε οποιαδήποτε άλλη αριστερή φωνή (οι εκάστοτε κυβερνητικοί ήταν ευπρόσδεκτοι) να συμμετάσχει σε κινητοποιήσεις που θεωρούσε δικές του με ιδιοκτησιακά χαρακτηριστικά. Μιλάμε για τραμπούκικους μηχανισμούς που μόνιμα αντιπαρατίθονταν στις άλλες εξωκοινοβουλευτικές δυνάμεις, σε άμεση πολλές φορές συνεργασία με τις δυνάμεις καταστολής, απέναντι στις οποίες δεν έχει για χρόνια επιδείξει ανάλογη στάση, παρά ίσως την προσφορά λουλουδιών, ακόμη κι όταν οι λαϊκές κινητοποιήσεις βρίσκονταν αντιμέτωπες με την κρατική καταστολή. Εδώ θα άξιζαν δύο σύντομες υποσημειώσεις: Η πρώτη αφορά τους σημερινούς αλλά και παλιότερους διαφωνούντες με τη ...σκληρή γραμμή του κόμματος, Φαράκος, Κωστόπουλος και λοιποί που ήταν αυτοί που για χρόνια διέπρεψαν στην κατασταλτική στάση αυτού του κόμματος. Η δεύτερη αφορά μια ουσιαστική κατάχτηση του κινήματος που σήμερα φαίνεται αυτονόητη ίσως. Αυτή της πολυφωνίας και της δυνατότητας να υπάρχει η έκφραση και ζύμωση πολλαπλών απόψεων στο πλαίσιο των εσωτερικών διαδικασιών του κινήματος. Πρόκειται για μια καταξίωση που οφείλεται κατεξοχήν στις αριστερές, επαναστατικές δυνάμεις που δρουν στο κίνημα και χρειάστηκε σοβαρή αντιπαράθεση με τις δυνάμεις του ρεφορμισμού για να επιβληθεί. Σήμερα η ανυπαρξία πλάτης στήριξης αλλά και η συρρίκνωση του "Κ"ΚΕ δεν του επιτρέπουν τέτοιες ...αντιπαραθέσεις εύκολα, παρόλο που παραμένουν στα μυαλά πολλών από τους σημερινούς καθοδηγητές του. Η στάση που πλέον επιλέγεται για να καλυφθεί η κενότητα θέσεων είναι οι περιχαρακωμένες και οι απόλυτα ελεγχόμενες παρεμβάσεις του μέσα στην όποια κίνηση των μαζών. Πηγή αυτής της συμπεριφοράς είναι η μόνιμη φοβία που ανέπτυξαν τα κόμματα αυτού του τύπου ως προς την κίνηση και δραστηριοποίηση των μαζών και τον κίνδυνο να ξεπεραστούν από αυτές, σε συνάρτηση με την επιλογή τους να μετάσχουν με κάθε τρόπο στο αστικό παιχνίδι. Προφασιζόμενοι την κομματική τους "καθαρότητα" προτιμούν ακόμη και την αποχή από τη μαζική δράση, αν αυτό δεν έχει άμεσο παράγωγο μια κακώς εννοούμενη κομματική τους ενίσχυση.

Η σχέση κόμματος -κινήματος αντιμετωπίζεται όχι σαν διαλεχτικά αλληλοεξαρτώμενη αλλά σαν υποταγή του κινήματος στις κομματικές επιδιώξεις. Πρόκειται για μια ισορροπία που η όποια ανατροπή της προκάλεσε και προκαλεί σημαντικότατες πληγές στην κίνηση των μαζών. Κάτι που το έχουμε βιώσει αρκετά και στις δυο του παρεκκλίσεις, τόσο με τη θεοποίηση του αυθόρμητου όσο και με το κομματικό καπέλωμα και την εμφάνιση ανύπαρκτων σχημάτων με προαποφασισμένες αποφάσεις (π.χ. μαθητικές κινητοποιήσεις). Το "Κ"ΚΕ θεωρεί το κίνημα υποχείριο ή εντολοδόχο των αποφάσεών του απαιτώντας την υπόκλιση σ΄ αυτό κάθε πραγματικής συλλογικής διαδικασίας. Ετσι, η απομαζικοποίηση και η σημερινή διάλυση του λαϊκού κινήματος δεν θα πρέπει να αναζητηθεί αποκλειστικά στη λυσσαλέα επίθεση του κεφαλαίου αλλά και στον τρόπο χειραγώγησής του που επιδιώκεται από τις ρεφορμιστικές δυνάμεις τόσα χρόνια. Αντί να επιδιώκεται η μέγιστη συσπείρωση και αντιπαράθεση απέναντι στην κυβερνητική πολιτική έστω και σε μίνιμουμ πολιτική βάση, επιλέγονται οι ελεγχόμενες κινητοποιήσεις που θα του αποφέρουν ανταλλάξιμες μετοχές στο χρηματιστήριο του αστικού παιχνιδιού ή η αποχή και το σαμποτάρισμα εκείνων που δεν ελέγχονται ή μπορούν να του θέσουν προβλήματα στις μετέπειτα συναλλαγές του. Κι εδώ ερχόμαστε σε ένα σοβαρό πρόβλημα της στάσης αυτού του φορέα. Αφορά την αντιμετώπιση του λαϊκού κινήματος όχι σαν πεδίο δράσης και προβολής στο προσκήνιο του λαού αλλά σαν μοχλό παραμονής του στο αστικό παιχνίδι. Αρκεί να αναλογιστούμε μόνο τις τελευταίες κινητοποιήσεις για να αναγνώσουμε και τα δυο ζητήματα που αναφέραμε πριν. Στις κινητοποιήσεις για το βομβαρδισμό στη Γιουγκοσλαβία ήταν χαρακτηριστική η αποσπασματικότητα και η περιχαράκωση που προώθησε το "Κ"ΚΕ περιορίζοντας την εμβέλεια αυτού του αντιιμπεριαλιστικού-αντιπολεμικού ξεσπάσματος του λαού μας. Εδώ αξίζει να δούμε ότι, προκειμένου να μην βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο απέναντι στις αστικές δυνάμεις, προτίμησε να μην συνολικοποιήσει ακόμη και την δική του κίνηση αφήνοντάς την ασυντόνιστη είτε με ενέργειες εντυπωσιασμού είτε στις ομάδες κρούσης 60-100 μελών στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, στο Λιτόχωρο κ.λπ., χωρίς να αναβαθμίζει την αντιπαράθεση ακόμη και με τις οργανώσεις του ή με τον σύμμαχο κόσμο που θα ενταχθεί στο περιβόητο ΑΑΔΜ. Με ανάλογο τρόπο κινήθηκε στην επίσκεψη Κλίντον. Εδώ αποκαλύφθηκαν πολύ πιο καθαρά τα όρια αντιπαράθεσής του με το σύστημα. Τα παχιά λόγια και οι δηλώσεις για πάση θυσία πορεία στην πρεσβεία μετατράπηκαν σε τηλεφωνήματα νομιμοποίησης μιας καθιστικής συγκέντρωσης, που όμως δεν άρκεσαν στην κυβέρνηση, στη σημερινή περίοδο που ο όποιος αναχωματικός ρόλος περιττεύει μπροστά στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει απέναντι στους ιμπεριαλιστές. Αξίζει να μνημονεύσουμε σε όσους καλοπροαίρετους οπαδούς ή μέλη αυτού του χώρου πιστεύουν, κι όχι άδικα, ότι στη σημερινή συγκυρία προέχει να συνυπάρξουν όσες δυνάμεις αντιστρατεύονται τις αστικές δυνάμεις και τον ιμπεριαλισμό, ότι ήταν η καθοδήγηση αυτού του κόμματος που αρνήθηκε την συμπόρευση με το μπλοκ της Επιτροπής και κράτησε σε απόσταση το μπλοκ της, ακριβώς γιατί γνώριζε ότι δεν επρόκειτο να τηρήσει τις εξαγγελίες της για πορεία αλλά απλά ήθελε να διαπραγματευτεί και να υλοποιήσει την παράκληση της Παπαρήγα προς την κυβέρνηση να τους αξιοποιεί κάθε φορά που κρίνει αυτή ότι χρειάζεται να επιδείξει ...πυγμή στις ιμπεριαλιστικές πιέσεις. Καθόλου τυχαίο, λοιπόν, να θέλει "αμόλυντο" τον κόσμο του από αριστερές απόψεις που πραγματικά αντιπαρατίθενται στις αστικές επιλογές κι ακόμη πιο κατανοητή η σημερινή ...ανακάλυψη εκ νέου της "δεξιάς παρέκκλισης" στο κόμμα. Ο αστικός πατριωτισμός και η συνύπαρξη με Κανέλλη και Ζουράρη δείχνουν τα όρια των σχέσεών του με το λαϊκό κίνημα αλλά και τις πολιτικές του επιδιώξεις. Ανάλογες καταστάσεις ζήσαμε με το αγροτικό ξέσπασμα ή και με την, μη ελεγχόμενη από αυτό το κόμμα, εκπαιδευτική αντιπαράθεση πριν από 2 χρόνια. Η στάση κοινή και ...μονολιθική: σαμποτάρισμα αγωνιστικών διαθέσεων όπου δεν ελέγχει, συνδιαλλαγή άνευ όρων με την κυβέρνηση, επιβολή πλαισίων και αιτημάτων από συλλογικότητες-φαντάσματα, υποχώρηση κινήματος χωρίς καμία νίκη. Οι βερμπαλισμοί περί "επίθεσης και αντεπίθεσης του λαού" μπορεί

να γίνονται πρωτοσέλιδα του "Ριζοσπάστη" όμως απέχουν παρασάγγας από τη πραγματικότητα που βιώνει ο εργαζόμενος, ο καθένας που συμμετέχει σήμερα σε συλλογικές διαδικασίες. Και εδώ το κόμμα αυτό φέρει ακέραιη την ευθύνη, στο όποιο ποσοστό του αναλογεί, για την συνειδητή πλέον αναποτελεσματικότητα που οδηγεί το μαζικό κίνημα με την επιλογή της αποστειρωμένης αυτοσυντήρησης και των ελεγχόμενων τηλεοπτικοποιημένων ενεργειών που προκρίνει. Η σημερινή του περιθωριοποίηση αλλά και η ενδοκομματική του κρίση έρχονται σαν φυσιολογική εξέλιξη στο δρόμο που χρόνια έχει επιλέξει να ακολουθήσει. Ο φόβος του ανοίγματός του στις λαϊκές μάζες μήπως και του ξεφύγουν, η γνώση ότι οι θέσεις του χάνουν όταν δοκιμάζονται πλατιά και η συνακόλουθη αδυναμία καταξίωσής του μέσα από μαζικές διαδικασίες γίνονται αντιληπτά, πλέον, ακόμη και από τα μέλη του με αποτέλεσμα την απογοήτευσή τους αλλά και την ανάλογη φθορά του λαϊκού κινήματος μέσω του κινδύνου να ταυτοποιηθεί αυτή η συμπεριφορά σαν αναπόφευκτη στάση κάθε αριστερού σχήματος και οργάνωσης. Γι' αυτό και είναι αναγκαία η αντιπαράθεση απέναντι σε αυτή τη στάση και η εμμονή στις επαναστατικές δυνάμεις σε πραγματικές συλλογικές διαδικασίες χωρίς προαποφασισμένες ...ιεραρχήσεις. Προλεταριακή Σημαία φ.419, 2/12/00

1955-1956 (6η ολομέλεια-20ό Συνέδριο ΚΚΣΕ) Ο ομφάλιος λώρος του "Κ"ΚΕ Πολλές φορές η ηγεσία του "Κ"ΚΕ προσπαθεί να εμφανίσει στη βάση του κόμματος μια διάθεση "αυτοκριτικής" για λάθη του παρελθόντος. Και θα μπορούσε να της αναγνωρίσει κάποιος μια πρόθεση να δει τις ανησυχίες των μελών και οπαδών του κόμματος, ιδιαίτερα τέτοιες δύσκολες εποχές, ή, αν θέλετε, να μη συγκρουστεί με τον αριστερό κόσμο του κόμματος, που και αγωνιστικές διαθέσεις έχει και είναι πεισμένος ότι η λαϊκή εξουσία μόνο με την επαναστατική πάλη των μαζών καταχτιέται, ότι ο Οκτώβρης δείχνει το δρόμο που χάραξαν Λένιν και Στάλιν. Πόσο όμως είναι σε θέση αυτή η ηγεσία να δει συνολικά την πορεία του κόμματος στη μεταζαχαριαδική εποχή και να σταθεί αυτοκριτικά ώς το τέλος; Και μια τέτοια αυτοκριτική δεν θα αναιρέσει και την ίδια αλλά και ολόκληρη την πορεία του "Κ"ΚΕ από το 1955-56 και μετά; Για να κατανοηθεί το ζήτημα πρέπει να δούμε για ποιο κόμμα μιλάμε, πώς προέκυψε και ποιες ήταν οι βασικές του κατευθύνσεις ιδεολογικά, πολιτικά, οργανωτικά. Γιατί όλα αυτά σημάδεψαν ανεξίτηλα το μεταζαχαριαδικό κόμμα και την πορεία του. Καταρχήν για την ηγεσία του ΚΚΣΕ, που μετά το θάνατο του Στάλιν οδήγησε τη μεγάλη χώρα του Λένιν και του Στάλιν στο ρεβιζιονισμό και την παλινόρθωση του καπιταλισμού μέσα από μια πορεία, με αποκορύφωμα τα τελευταία γεγονότα της κατάρρευσης της ΣΕ και του ανύπαρκτου σοσιαλισμού στην Α. Ευρώπη (και όχι μόνο), το ΚΚΕ ήταν πεδίο επέμβασης και βίαιης επιβολής της ρεβιζιονιστικής στροφής, επειδή μεγάλο κομμάτι των κομματικών μελών βρισκόταν στη Σ.Ε. και σε άλλες χώρες της Α.Ε. μετά την ήττα του '49, ενώ οι οργανώσεις στην Ελλάδα ζούσαν δύσκολες στιγμές στην παρανομία. Οι Σοβιετικοί λοιπόν, με την ηγεσία του Χρουστσόφ, επενέβησαν ωμά στα εσωτερικά του ΚΚΕ, ξωπέταξαν το Ζαχαριάδη, τον έστειλαν στη Σιβηρία και επέβαλαν την ενωμένη τότε ηγεσία των ρεβιζιονιστών στο ΚΚΕ. Με πογκρόμ των αστυνομικών δυνάμεων, βοηθούμενοι από τους μετέπειτα άθλιους ρεβιζιονιστές των Κολιγιάννη-Παρτσαλίδη κ.λπ., έστειλαν τους κομμουνιστές στην εξορία γιατί αντιστέκονταν και υπεράσπιζαν την επαναστατική φυσιογνωμία του ΚΚΕ. Οι ελάχιστοι "νόμιμοι" (διάβαζε φιλοσοβιετικά τσιράκια) διέγραψαν χιλιάδες κομμουνιστές, οι οποίοι γνώρισαν τον κατατρεγμό, τα μπουντρούμια και την εξορία των χρουστσοφικών αρχών. Το μεταζαχαριαδικό "Κ"ΚΕ προέκυψε με πραξικοπηματικό τρόπο και άθλιες συνωμοσίες και διώξεις. Αποκορύφωμα ήταν η 6η Ολομέλεια του 1956, όπου την εισήγηση έκανε ο Ντεζ, γραμματέας του ρουμάνικου κόμματος. Η συντριπτική πλειοψηφία των ελλήνων κομμουνιστών τόσο στην Α. Ευρώπη και Σ.Ε. όσο και στην παρανομία και τις εξορίες στην Ελλάδα (Αη Στράτης) καταδίκασε την 6η Ολομέλεια. Και αν στη Σ.Ε. και τις άλλες ανατολικoευρωπαϊκές χώρες οι διωγμοί και εξορίες ήταν στην ημερήσια διάταξη, στην Ελλάδα "απλά" το '58 διέλυσαν το κόμμα και τις παράνομες οργανώσεις (και γιατί δεν χρειάζονταν τέτοιο κόμμα και γιατί δεν το έλεγχαν). Και ήταν όλοι μαζί οι ρεβιζιονιστές, άσχετα τι προέκυψε το 1968 με τη ρήξη Κολιγιάννη-Παρτσαλίδη, για άλλους λόγους. Αυτή είναι η μια πλευρά. Το σημερινό "Κ"ΚΕ προέκυψε με πραξικοματικό τρόπο και αυτό καθόρισε την πορεία του, ιδιαίτερα της ηγεσίας του, που γαλουχήθηκε στο πνεύμα της εξάρτησης από το "κέντρο" (Σ.Ε.) και ακόμα και σήμερα δεν μπορεί να ξεπεράσει (ψάχνοντας για "πλάτες" στην Κίνα ή την Κούβα). Η άλλη πλευρά, το ίδιο ή και περισσότερο ουσιαστική, είναι οι κατευθύνσεις, θέσεις και η φυσιογνωμία αυτής της ηγεσίας απ' το '56 και μετά. Με τη "φώτιση" του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ και της 6ης Ολομέλειας η ηγεσία του "Κ"ΚΕ απαρνήθηκε τον επαναστατικό δρόμο και τα κομμουνιστικά χαρακτηριστικά. Ανακαλύφθηκαν ο "ειρηνικός" δρόμος για το σοσιαλισμό, το "παλλαϊκό" κράτος, τα διάφορα "στάδια" ως "ενιαίο προτσές" από τον καπιταλισμό ώς το σοσιαλισμό, οι χωρίς αρχές συνεργασίες με αστικές δυνάμεις (το '64 η ΕΔΑ, για να πριμοδοτήσει το Γ. Παπανδρέου, κατέβασε υποψήφιους μόνο στις μισές περιφέρειες, το '81 το "Κ"ΚΕ στήριξε την "αλλαγή" του ΠΑΣΟΚ, το '89 τη δεξιά κυβέρνηση κ.λπ.) Από τη μια το

"κόμμα παιδί", με αντιδημοκρατικές και πραξικοπηματικές νοοτροπίες ("ένα το ΚΚΕ" και οι άλλοι...) σε όλα τα επίπεδα (εσωκομματικό, συνδικαλιστικό, τραμπουκισμοί στο μαζικό κίνημα) και από την άλλη προσκόλληση στην αστική τάξη και τις ανάγκες της. Η ηγεσία του "Κ"ΚΕ, αυτή που προέκυψε το '56, αλλά και το '58, το '73 κ.λπ., είναι ο βασικός υπεύθυνος για την αποδυνάμωση και διάλυση του κομμουνιστικού και λαϊκού κινήματος, αλλά και για τη συρρίκνωση του μεγάλου αντιιμπεριαλιστικού και αντιαμερικανικού κινήματος στη χώρα. Ο ομφάλιος λώρος του "Κ"ΚΕ δένει την εκάστοτε ηγεσία του με το '56. Η μήτρα που γέννησε αυτό το κόμμα, το 20ό Συνέδριο και η 6η Ολομέλεια, έχουν χαράξει ανεξίτηλα την πορεία του. Και οι όποιες "αυτοκριτικές" ποτέ δεν φτάνουν στην ουσία της πολιτικής που καθόρισε την πορεία του κόμματος, αλλά και στον ομφάλιο λώρο που το κρατάει δεμένο απ' τη γέννα του. Ψέλλισαν κατά καιρούς για "λάθη του '64" (πριμοδότηση της Ενωσης Κέντρου) ή για "λάθη του '58" (διάλυση των οργανώσεων), αλλά, πρώτο, πού οφείλονται αυτά τα λάθη (αν ήταν μόνο λάθη) ούτε κουβέντα. Είναι πολύ απλά τα πράγματα: Ο "ειρηνικός" δρόμος δεν χρειάζεται επαναστατικό κόμμα και παράνομες οργανώσεις, ο ρεβιζιονισμός και ο ρεφορμισμός οδηγούν στην αγκαλιά των αστικών δυνάμεων, στο αστικό πολιτικό παιχνίδι (άσχετα αν σε πετάνε σαν στυμμένη λεμονόκουπα όταν δεν σε χρειάζονται πια). Για να τοποθετηθεί η ηγεσία του "Κ"ΚΕ για τις δραματικές εξελίξεις του '55-56 που χαντάκωσαν το κίνημα στη χώρα χρειάζεται να αναιρέσει τον ίδιο τον εαυτό της, να χαράξει επαναστατική πολιτική. Δύσκολος δρόμος... Προλεταριακή Σημαία, φ.419, 2/12/00

"Κ"ΚΕ και παλινόρθωση Προβληματισμοί (της Κ.Ε. του "Κ"ΚΕ) με ποιο στόχο; Η κατάρρευση των καθεστώτων της πρώην ΕΣΣΔ και των Ανατολικών χωρών του αν-ύπαρκτου σοσιαλισμού αποτέλεσε γεγονός παγκόσμιας και τεράστιας εμβέλειας. Εθεσε στο κομμουνιστικό κίνημα επιτακτικά την αναγκαιότητα να απαντήσει στην εργατική τάξη και στους λαούς τα πώς και τα γιατί της διαδρομής του κομμουνιστικού κινήματος στον 20ό αιώνα, να εντοπίσει αίτια, λάθη, ανεπάρκειες, να αντλήσει διδάγματα από τη θετική και αρνητική εμπειρία της κομμουνιστικής εφόδου, για να επαναεπιχειρηματολογήσει και να θεμελιώσει την εκ νέου ανασυγκρότηση της εργατικής τάξης, του κομμουνιστικού κινήματος, τη νέα έφοδό του. Αυτή την αναγκαιότητα -και για επιπλέον λόγους εξάρτησης από την πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ- δεν μπορεί να την υπεκφύγει και η ηγεσία του "Κ"ΚΕ, στο βαθμό που θέλει να εμφανίζεται ως "κομμουνιστική", ως ηγεσία ταγμένη στην υπόθεση της επανάστασης και του σοσιαλισμού. Πολύ περισσότερο που αυτοί οι επιπλέον λόγοι, που αναφέραμε, της κρατούν πολλούς ανοιχτούς λογαριασμούς με το εσωτερικό του κόμματος αυτού, τα ίδια του τα μέλη και τα μεσαία στελέχη, στο βαθμό που ο "σοσιαλισμός" της ΕΣΣΔ και των άλλων χωρών υμνούνταν ως την τελευταία στιγμή της "περεστρόικα" από την -τότε- ηγεσία του "Κ"ΚΕ. Αν λοιπόν ο προσδιορισμός της θέσης της σημερινής ηγεσίας του "Κ"ΚΕ απέναντι στην παλινόρθωση αποτελεί βασικό όρο ύπαρξης και συνέχισης του κόμματος αυτού, αυτό δεν σημαίνει ότι κάτι τέτοιο είναι και εύκολο για την ηγεσία αυτή. Είναι, έτσι κι αλλιώς, αντικειμενικά δύσκολη μια προσπάθεια ουσιαστικής μελέτης και απολογισμού του κομμουνιστικού κινήματος στον 20ό αιώνα. Ομως, πέρα από την αντικειμενική δυσκολία, η ειλικρινής αναζήτηση των χαρακτηριστικών των φάσεων της διαδρομής αυτών των χωρών παρουσιάζει και μια ανυπέρβλητη υποκειμενικά δυσκολία για την ηγεσία του "Κ"ΚΕ στο βαθμό που φτάνει στην ίδια την αυτοαναίρεση της ιστορίας του "Κ"ΚΕ, όπως αυτή πλασάρεται από το ίδιο για τα τελευταία 40-50 χρόνια. Οι λαθροχειρίες των "Υλικών" Οι μέχρι τώρα απόπειρες απάντησης του ζητήματος της παλινόρθωσης από την ηγεσία του "Κ"ΚΕ συνοψίζονται στα "Υλικά της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης" που έγινε για το θέμα στις 15-16 Ιούλη του 1995. Θα πούμε κατευθείαν τη γνώμη μας σχετικά με το ντοκουμέντο αυτό: Αποτελεί τον καλύτερο καθρέφτη της αντίφασης που επισημάναμε προηγούμενα: Απ' τη μια το "Κ"ΚΕ "πρέπει να μιλήσει" για το ζήτημα, "πρέπει να ψάξει" τι και πώς έγινε. Απ' την άλλη πρέπει να "σεβαστεί" τις μέχρι τότε θέσεις του, όχι για λόγους συναισθηματικούς ή ευγένειας απέναντι στην παλιά ηγεσία του. Αλλά γιατί αυτές οι θέσεις και οι επιλογές είναι που γέννησαν, όρισαν και σφράγισαν την πορεία αυτού του κόμματος, η οποία βρίσκεται στον αντίποδα της αναγκαιότητας μιας επαναστατικής κριτικής και ανασυγκρότησης του κομμουνιστικού κινήματος! Χοντρικά η άποψή μας είναι γνωστή: Το 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ ('56), με κατευθυντήριες ιδέες το "παλλαϊκό κόμμα", την "παλλαϊκή ιδιοκτησία", την "ειρηνική συνύπαρξη", την "ποικιλία δρόμων περάσματος στο σοσιαλισμό" κ.ά. εγκαινίασε τη ρεβιζιονιστική στροφή, άνοιξε το δρόμο για τη μετατροπή της ΕΣΣΔ σε σοσιαλιμπεριαλιστική χώρα. Η πορεία αυτή ολοκληρώθηκε, επισφραγίστηκε με τα γεγονότα του '89-'91. Ολα αυτά είναι πράγματα γνωστά εδώ και δεκαετίες και το μ-λ κίνημα που συγκροτήθηκε στον αντίποδα αυτής της πορείας επιχείρησε να αναζητήσει τις βαθύτερες αιτίες και όρους που επέτρεψαν να "υπάρξει" το 20ό συνέδριο και η πορεία που ακολούθησε. Και είναι το μ-λ κίνημα που ανέδειξε τη θέση της ύπαρξης αντιθέσεων στο σοσιαλισμό όχι μόνο με τα υπολείμματα της παλιάς αστικής τάξης αλλά και με τη νέα που αναγεννιέται στη βάση συγκεκριμένων όρων. Και μάλιστα είναι αυτό το κίνημα που εξαπέλυσε και "επανάσταση μέσα στην επανάσταση"(Μ.Π.Π.Ε.), στην προσπάθειά του να αναιρέσει τη δυνατότητα παλινόρθωσης του καπιταλισμού στο πλαίσιο της (μεταβατικής) σοσιαλιστικής κοινωνίας...

Στα "Υλικά", λοιπόν, του 1995 "ανακαλύπτονται" και "υπάρχουν" όλα αυτά. Υπάρχει, δηλαδή, κριτική στο 20ό συνέδριο και στις "αντιεπιστημονικές" θέσεις του, όσο αφορά "στο σύστημα των εσωτερικών αντιθέσεων στο σοσιαλισμό που αποτελεί τον πυρήνα της υλιστικής διαλεκτικής". Πού είναι το πρόβλημα; Οχι το πρόβλημα δεν είναι -κυρίως- στο ότι οι ίδιοι ομολογούν πως "πιστεύαμε ότι η οικοδόμηση του σοσιαλισμού στις συγκεκριμένες χώρες είναι πορεία οριστικά ανεπίστρεπτη" ή στους ύμνους που πάλι οι ίδιοι κατέθεταν για την περεστρόικα ως το 1990. Εγκληματικές αφέλειες, αλλά ας είναι...Το κυρίως πρόβλημα βρίσκεται στα τεράστια αναπάντητα ερωτήματα που παράγει αυτή η όψιμη κριτική, στα τεράστια κενά που δημιουργούνται, αν θεωρήσουμε ως βάση συζήτησης τις επισημάνσεις των "Υλικών" της Κ.Ε.του "Κ"ΚΕ: Το 20ό συνέδριο είναι ένα λάθος μέσα σ' όλα τ' άλλα ή αποτελεί βάση και αφετηρία μιας πορείας με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά; Ποια είναι τα γεγονότα (πραξικοπήματα) που έγιναν στα κομμουνιστικά κόμματα των άλλων χωρών με βάση το 20ό συνέδριο; Για παράδειγμα, η Τασκένδη και η 6η "πλατιά" ολομέλεια του ΚΚΕ ('56) τι εκφράζανε και τι υπηρετούσαν; Αλλά και πάρα πέρα: Πώς αποτιμάται η ΕΣΣΔ τη σχεδόν 25ετή μπρεζνιεφική περίοδο; Με βάση τη "μεγάλη βοήθεια στους λαούς της Μοζαμβίκης και της Αγκόλας", όπως αναφέρουν τα "Υλικά", εκθειάζοντας τις σοσιαλιμπεριαλιστικές επεμβάσεις; Αλήθεια είναι ακόμα σε ισχύ η άποψη της ΚΟΜΕΠ για το λαό του Αφγανιστάν -το οποίο "περιέργως" ξεχάστηκε να υμνηθεί στα "Υλικά""που έμαθε από το ραδιόφωνο για την επανάσταση των σοβιετικών τανκς και βγήκε στους δρόμους να πανηγυρίσει"(κι αυτό προφανώς προς δόξα της...υλιστικής διαλεκτικής...) Θα μας έβγαζε έξω από τα όρια αυτού του άρθρου μια αναλυτική αναφορά στη στάση και την πορεία της ΕΣΣΔ εσωτερικά και διεθνώς την περίοδο μετά το '56. Αυτά που ενδεικτικά αναφέραμε και πολλά άλλα που παραλείπουμε είναι ερωτήματα που θέλουν να καταδείξουν πως επιχειρείται μια λαθροχειρία μέσω της διατύπωσης της "μισής αλήθειας" που επιδιώκει να κρύψει τη βασική αλήθεια: Πως η πορεία ρεβιζιονιστικής στροφής, αποικοδόμησης του σοσιαλισμού και παλινόρθωσης του καπιταλισμού ολοκληρώνεται με τον Γκορμπατσόφ, ο οποίος δεν υπήρξε ως "ουρανοκατέβατος προδότης" αλλά πολιτικός απόγονος και αναμενόμενη συνέχεια των Χρουστσόφ, Μπρέζνιεφ, Αντρόποφ και Σία. Και ίσως η πιο τρανταχτή απόδειξη της επιχείρησης λαθροχειρίας των "Υλικών" είναι η απουσία κάθε αναφοράς στην Κινέζικη Επανάσταση, στη στάση και την πάλη του Κ.Κ.Κίνας -αλλά και του ΚΕΑ- και του ΜΑΟ ενάντια στο "χρουστσοφικό ψευτοκομμουνισμό". Η ηγεσία του "Κ"ΚΕ αναζητά τους παράγοντες που οδήγησαν στην παλινόρθωση αλλά "δεν ξέρει" τίποτα για τη θυελλώδη αντιπαράθεση της δεκαετίας '55-'65 μέσα στο κομμουνιστικό κίνημα, η οποία είχε στο επίκεντρό της ακριβώς αυτό το ζήτημα!! Αντί επιλόγου Υπάρχουν δύο βασικά συμπεράσματα που θέλουμε να καταθέσουμε συνοψίζοντας τα προηγούμενα. Α) Ακόμα και ο πιο καλοπροαίρετος αναγνώστης των "Υλικών" που παρακολουθεί και την πορεία του κόμματος αυτού προς το 16ο συνέδριό του και τη συνακόλουθη αριστερή πίεση και αγωνία των οπαδών και μελών του, δεν μπορεί να θεωρήσει ούτε ως "καταρχήν θετική" την προσπάθεια της ηγεσίας του "Κ"ΚΕ να τοποθετηθεί για το ζήτημα. Οι σκόρπιες σωστές επισημάνσεις που υπάρχουν στα "Υλικά" -και που επαναλαμβάνουμε είναι γνωστές από δεκαετίεςχρησιμοποιούνται ως προπέτασμα καπνού για να προσπεραστεί το πρόβλημα. Πολύ περισσότερο το ανακάτεμα "χλωρών και ξερών" αποτελεί αντικειμενικά χείρα βοηθείας στη δυσφημιστική εκστρατεία του συστήματος ενάντια στην υπόθεση του σοσιαλισμού-κομμουνισμού. Για παράδειγμα, η σύμπλεξη-ταύτιση των Στάλιν-Μπρέζνιεφ χρεώνει σε όσους από κομμουνιστική σκοπιά κρίνουν και υπερασπίζονται την περίοδο της Γ' Διεθνούς, την "υπεράσπιση" του σοσιαλιμπεριαλισμού και όλων των επιλογών της Σ.Ε. μετά τη στροφή. Με βάση και όλα τα προηγούμενα θεωρούμε πως η ηγεσία του "Κ"ΚΕ είναι κατεξοχήν "αναρμόδια" να απαντήσει στα ζητήματα που τέθηκαν πριν το '56, να επισημάνει το κύριο πρόβλημα -την ταξική πάλη στο σοσιαλισμό- και την απομάκρυνση σε μια πορεία του προλεταριάτου και των μαζών από τον πρώτο ρόλο και θέση στην πάλη αυτή. Γιατί σε τελική ανάλυση το πραγματικό

ζητούμενο της ηγεσίας του "Κ"ΚΕ δεν είναι να μελετήσει την επαναστατική περίοδο της Σ.Ε. και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών. Το πραγματικό ζητούμενο είναι να "παντρέψει" την αντεπαναστατική περίοδο των τελευταίων 50 χρόνων στις χώρες αυτές και όσα μέχρι τώρα ισχυριζόταν γι' αυτή την περίοδο με το γεγονός της κατάρρευσης αυτών των καθεστώτων. Μέσα σ' αυτό το "πάντρεμα" θα πρέπει να βρίσκεται και η επανανομιμοποίηση της γέννησης και διαδρομής αυτού του κόμματος από το '56 και μετά ως τμήμα της ενιαίας -όπως ισχυρίζεταιδιαδρομής του επαναστατικού ΚΚΕ που ιδρύθηκε το '18. Δύσκολα πράγματα...Και σίγουρα για το ζήτημα της παλινόρθωσης δεν ισχύει το "ο χρόνος όλα τα θεραπεύει". Η ανάγκη να απαντηθούν τα ζητήματα θα προκύπτει ολοένα και πιο πιεστικά για όσους θέλουν να κινηθούν στην επαναστατική-κομμουνιστική κατεύθυνση της εποχής μας. Και τέτοιες απαντήσεις δεν μπορούν να θεωρηθούν οι απαντήσεις υπεράσπισης του σοσιαλιμπεριαλισμού και του αφοπλισμού του κομμουνιστικού κινήματος, όπως δεν θεωρήθηκε ως απάντηση για το κίνημα η τροτσκιστικήευρωκομμουνιστική προσέγγιση... Προλεταριακή Σημαία, φ.419, 2/12/00

ΤΟ ΚΚΕ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΡΕΒΙΖΙΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΟΦΗΣ Στα μέσα της δεκαετίας του ΄50, όταν ο Στάλιν είχε πεθάνει, με σημαία τη λεγόμενη αποσταλινοποίηση, η ηγεσία του ΚΚ της Σοβιετικής Ενωσης, με επικεφαλής τον Χρουστσόφ, άρχισε να εκδηλώνει την αντιμαρξιστική, ρεβιζιονιστική της κατεύθυνση σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο σαν εκφραστής των νέων αστικών στρωμάτων στην ΕΣΣΔ. Η κατεύθυνση αυτή επικυρώθηκε στο κακόφημο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ και άνοιξε το δρόμο στην καπιταλιστική παλινόρθωση στην ΕΣΣΔ, στην παραπέρα μετατροπή της σε σοσιαλ-ιμπεριαλιστική χώρα (περίοδος Μπρέζνιεφ), φτάνοντας μέχρι την ολοκληρωτική παλινόρθωση ενός κλασικού "μαφιόζικου" καπιταλισμού (περίοδος Γκορμπατσόφ, Γέλτσιν, Πούτιν). Την περίοδο αυτή ο ρεβιζιονισμός του Χρουστσόφ έγινε σημαία στα βασικότερα ΚΚ, με εξαίρεση το κινέζικο και το αλβανικό κόμμα και κάποια ΚΚ στην Ασία και τη Λατινική Αμερική. Το "ειρηνικό κοινοβουλευτικό πέρασμα στο σοσιαλισμό", το "παλλαϊκό κράτος" στην ΕΣΣΔ, η αταξική θεώρηση για το κράτος στις χώρες της Δύσης, η "ειρηνική συνύπαρξη" με τον ιμπεριαλισμό (χαντάκωμα για τα ένοπλα κινήματα των λαών του "Τρίτου Κόσμου") ήταν η ουσία των νέων ρεβιζιονιστικών δογμάτων. Σε αντίθεση με τα άλλα πρώην ΚΚ, στο ΚΚΕ δεν είχαμε "ομαλή" ρεβιζιονιστική στροφή. Ο ρεβιζιονισμός επιβλήθηκε "διά ροπάλου" από τους Σοβιετικούς σ' αυτό το κόμμα, χτυπώντας ανοιχτά (πολιτικά και πρακτικά) την ηγεσία του και διαλύοντας τη βάση του. Ας δούμε όμως τα πράγματα πιο συγκεκριμένα.

1950-55 Το ΚΚΕ στην Ελλάδα βρίσκεται σε παρανομία και υπό διωγμό. Χιλιάδες μέλη του βρίσκονται στις φυλακές ή στην εξορία, όπως στο Μακρονήσι ή στον Αη Στράτη. Ωστόσο συνεχίζει την παράνομη δράση του. Χιλιάδες είναι επίσης τα μέλη και τα στελέχη του που βρίσκονται στη Σοβιετική Ενωση, ιδιαίτερα στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν και στις άλλες Λαϊκές Δημοκρατίες (κύρια Ρουμανία, Πολωνία και Τσεχοσλοβακία). Η έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ βρίσκεται στο Βουκουρέστι. Τα γεγονότα της Τασκένδης, 9-10 Σεπτέμβρη 1955 Την περίοδο αυτή αρχίζει να εκδηλώνεται έντονη φραξιονιστική δράση στην Κ.Ο. της Τασκένδης (Κ.Ο.Τ.), πόλη που φιλοξενούσε χιλιάδες πολιτικούς πρόσφυγες, ανάμεσα στους οποίους και βασικά καθοδηγητικά στελέχη του ΚΚΕ. Το Γραφείο της Κ.Ο.Τ., με γραμματέα τον ευνοούμενο των χρουστσοφικών Χοτούρα και πίσω απ' αυτόν παλιά ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ, διαγραμμένα ή καθαιρεμένα απ' την καθοδήγηση του ΚΚΕ για οπορτουνισμούς ή σοβαρά λάθη που χαντάκωσαν το κίνημα στην Ελλάδα (Μάρκος Βαφειάδης, Μήτσος Παρτσαλίδης, Καραγιώργης κ.ά.), ξεκινά μια δουλειά ενάντια στην ηγεσία του ΚΚΕ με στόχο την υπονόμευσή της και ειδικότερα του Γ.Γ. του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη. Στη Συνδιάσκεψη και στο κομματικό ακτίφ που πραγματοποιήθηκαν τον Αύγουστο του 1955 κορυφώνεται η πάλη ανάμεσα στις δύο γραμμές, ενώ η φράξια εκδηλώνεται ανοιχτά με επικεφαλής τον Πάνο Δημητρίου. Στις 9 του Σεπτέμβρη η ΚΕ του ΚΚΕ καθαιρεί το Γραφείο αυτό, κάτι που επιδοκιμάστηκε από τις 11 απ' τις 14 Οργανώσεις της περιοχής. Ομάδες φραξιονιστών με την ανοχή της σοβιετικής αστυνομίας προχωρούν σε βίαιη επίθεση στα γραφεία που χρησιμοποιούνταν από την ΚΕ του ΚΚΕ. Οι φραξιονιστές αυτοί "διακρίθηκαν" για τους τραμπουκισμούς και τα μαχαιρώματά τους. Οι "έγκλειστοι" στα γραφεία αμύνθηκαν με ό,τι έβρισκαν και μόνο όταν χιλιάδες πολιτικών προσφύγων από τις γύρω περιοχές παρατούσαν τη δουλειά τους και έφταναν με κάθε μέσο για συμπαράσταση επενέβη η σοβιετική αστυνομία για να συλλάβει τους… αμυνόμενους και να στήσει αργότερα δίκες με κατηγορίες όπως "χουλιγκανισμό"! Η συνέχεια χαρακτηρίσθηκε από διώξεις, φυλακίσεις, οικονομικές πιέσεις, εκβιασμούς για τη δουλειά, απειλές για εξορία ενάντια σε κάθε αγωνιστή που δεν αποδεχόταν το λεγόμενο "νέο πνεύμα" που δεν θ' αργούσε να εκδηλωθεί επίσημα.

Δημιουργήθηκε νέο προσωρινό Γραφείο της Κ.Ο.Τ. ενόψει συνδιάσκεψης, που δεν έγινε ποτέ, γιατί παρεμποδίστηκε από τους Σοβιετικούς. Οι Σοβιετικοί έβαζαν ολοένα και περισσότερους περιορισμούς και απαγορεύσεις στις οργανώσεις των πολιτικών προσφύγων, απαγόρευαν την έκδοση των εφημερίδων τους, κατέσχεσαν πολύγραφους κ.λπ. Η 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, το Νοέμβρη του '55, παρά τις προκλήσεις και τους τραμπουκισμούς των φραξιονιστών, καταδικάζει την επίθεση της ρεβιζιονιστικής φράξιας στην Τασκένδη, ενώ αργότερα σε εκλογικές διαδικασίες που έγιναν στις ΚΟΒ (για να δούμε και τους συσχετισμούς), όπου κατέβηκαν δύο εισηγήσεις και δύο ψηφοδέλτια, έδωσαν τα 4/5 υπέρ της Κ.Ε. (6.400 μέλη) και το 1/5 υπέρ της φράξιας (1.200 μέλη). Η 6η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ Το Φλεβάρη του 1956 έγινε το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Ο ρεβιζιονισμός κυριαρχεί, κάτι που δίνει αέρα στα πανιά της φράξιας. Εκ μέρους του ΚΚΕ στο Συνέδριο ήταν οι Ζαχαριάδης και Γκρόζος. Στη Μόσχα φτάνει και ο Μπαρζιώτας, μέλος της Κ.Ε. Οι χρουστσοφικοί ρεβιζιονιστές συστήνουν "Διεθνή Επιτροπή" αποτελούμενη από 6 ΚΚ, με επικεφαλής τον Κοουσίνεν (ΚΚΣΕ) και τον Γκεόργκι Γκεοργκίου-Ντεζ (ΚΚ Ρουμανίας), για να "δικάσουν" κατά κάποιον τρόπο το ΚΚΕ και να ερευνήσουν τα "λάθη σεχταριστικού χαραχτήρα" στα οποία είχε υποπέσει. Ο Ζαχαριάδης δεν αναγνωρίζει την επιτροπή αυτή και τίθεται "υπό περιορισμό" μαζί με τα άλλα στελέχη. Το Μάρτη του '56 γίνεται στο Βουκουρέστι η 6η Ολομέλεια, απουσία του Ζαχαριάδη. Σ' αυτή συμμετείχαν και μια σειρά διαγραμμένα μέλη της Κ.Ε., δοτοί των Σοβιετικών, χωρίς καν το τυπικό δικαίωμα να συμμετάσχουν. Η εισήγηση έγινε απ' τον Ρουμάνο Ντεζ (!) και με τη συμμετοχή του Κοουσίνεν. Στην ολομέλεια κριτικαρίστηκε η ζαχαριαδική ηγεσία, αλλά κυρίως η μέχρι τα τώρα γραμμή του ΚΚΕ σαν "σεχταριστική" και "τυχοδιωκτική". Κριτικαρίστηκε η "απομονωτική" στάση του ΚΚΕ απέναντι στα λεγόμενα κόμματα του "κέντρου" (που, σ.σ., δολοφονούσαν τον Μπελογιάννη), η αποχή του '46, τονίστηκε ξανά η θέση του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ για τις δυνατότητες "ειρηνικού περάσματος στο σοσιαλισμό", αποκαταστάθηκε ο Τίτο. Με πρόσχημα την κριτική στα "αριστερίστικα λάθη" επικυρώθηκε και επιβλήθηκε η δεξιά γραμμή που κυριάρχησε τότε στο κομμουνιστικό κίνημα. Ωστόσο η 6η Ολομέλεια, πέρα απ' το κατηγορητήριο δεν κατέληξε σε κανένα σχέδιο απόφασης, ούτε εξέλεξε τυπικά γραμματέα, άσχετα αν τον κύριο ρόλο έπαιζε ο Κολιγιάννης. Το νέο δοτό Γραφείο αποτελούσαν φορείς του νέου ρεβιζιονισμού, κάποιοι "ανανήψαντες" της παλιάς ηγεσίας και παλιοί διαγραμμένοι που προστέθηκαν στην πορεία (Βαφειάδης, Παρτσαλίδης). Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Πολύδωρος Δανιηλίδης, "η… ανανέωση που παρουσιάζουν γίνεται με βρικόλακες". Το πογκρόμ… Μετά την 6η Ολομέλεια ο Κολιγιάννης (μαζί με τους Πετρόφ και Πανομαριόφ) βγαίνει στη… γύρα για να πείσει τις οργανώσεις βάσης. Δύσκολο "έργο". Οσο όμως η βάση δεν πειθόταν τόσο πιο λυσσαλέα γινόταν η επίθεση των ρεβιζιονιστών στο ίδιο το κόμμα πια, όπου οι 1.200 διέγραψαν τους… 7.000. Ο Π. Δανιηλίδης αναφέρει χαρακτηριστικά πως σε ΚΟΒ οικοδόμων στην Τασκένδη οι 5 συνήλθαν και διέγραψαν τους… 350!

24 ΚΟΒ στην Τασκένδη διαλύθηκαν και τα μέλη τους (2.400) διαγράφηκαν. Αντίστοιχες μαζικές διαγραφές έγιναν και στις άλλες Λαϊκές Δημοκρατίες (9.000 κομματικά μέλη σύνολο). Ακολούθησε κύμα διώξεων στη Σοβιετική Ενωση ενάντια στους "σταλινικούς" και "ζαχαριαδικούς" του ΚΚΕ. Πολλοί κλείστηκαν έως και σε ψυχιατρεία! Αργότερα, το 1958, η διάλυση θα ολοκληρωθεί όταν η ρεβιζιονιστική ηγεσία θα διαλύσει και τις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ στην Ελλάδα και οι κομμουνιστές θα κληθούν να δουλέψουν μέσα απ' την ΕΔΑ, που από πλατύ νόμιμο αριστερό κόμμα μετατρεπόταν σε ρεφορμιστικό κόμμα. Διάλυση που έρχονται σήμερα "εκ του ασφαλούς" να αυτοκριτικάρουν οι σημερινοί ρεβιζιονιστές του "Κ"ΚΕ.

Η 7η Ολομέλεια της Κ.Ε., Φλεβάρης 1957 Εκεί επικυρώνεται η καθαίρεση της παλιάς ηγεσίας. Καθαίρεση και διαγραφή Ζαχαριάδη (που στάλθηκε εξορία στο Σοργκούτ της Σιβηρίας), καθαίρεση και προειδοποίηση διαγραφής σε Βλαντά και Γούσια, καθαίρεση Μπαρζιώτα. Στην Ολομέλεια αυτή, εκτός από τα πρωτοπαλίκαρα των ρεβιζιονιστών, ενεργό ρόλο έπαιξαν ξανά οι σοβιετικοί ρεβιζιονιστές με τους Κοουσίνεν, Πετρόφ. Γραμματέας του κόμματος διορίζεται ο Κολιγιάννης. Μαζί του βέβαια και οι Βαφειάδης, Παρτσαλίδης. Εδώ βέβαια συνένοχοι στο έγκλημα είναι και οι μετέπειτα δύο πτέρυγες του ρεβιζιονισμού, μετά τη διάσπαση του 1968, όταν οι ευρωρεβιζιονιστές του "Γραφείου Εσωτερικού", μετέπειτα "Κ"ΚΕ εσωτερικού (πρωτεργάτης Παρτσαλίδης), διασπάστηκαν απ' τους "ορθόδοξους" φιλοσοβιετικούς ρεβιζιονιστές του Κολιγιάννη ("Κ"ΚΕ). Αντίσταση των μελών του ΚΚΕ στο ρωσόδουλο ρεβιζιονισμό είχαμε βέβαια και μέσα στην Ελλάδα, κυρίως σε τόπους εξορίας, όπως στον Αη Στράτη π.χ. όπου η συντριπτική πλειοψηφία των εξόριστων διαφώνησε με την 6η Ολομέλεια, χωρίς καν να γνωρίζει για τα γεγονότα της Τασκένδης. Χαρακτηριστικά αναφέρεται (Υλικά 4ης Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ(μ-λ) ) πως οι ρεβιζιονιστές "έστελναν" δικούς τους εκεί, μετά από σκόπιμη σύλληψη, προκειμένου να κάνουν δουλειά στους εξόριστους για τη γραμμή της 6ης. ΚΚΕ χωρίς βάση και με νέα δοτή ηγεσία δεν ήταν πια ΚΚΕ. Και ήρθε να εμφανιστεί πάλι μετά από χρόνια ΕΔΑϊτικου ρεφορμισμού, μετά τη χούντα, υπογράφοντας δηλώσεις νομιμοφροσύνης για να νομιμοποιηθεί απ' τον Καραμανλή (1974) και να προβάλει από τότε μέχρι τα τώρα διάφορες παραλλαγές γνωστών ρεβιζιονιστικών, ρεφορμιστικών θέσεων ("Πραγματική Αλλαγή", "Αντιμονοπωλιακή Δημοκρατία", κρατικοποιήσεις, "εξυγιάνσεις" κ.λπ.) ή να παίξει ρόλο πυροσβέστη στους αγώνες, φτάνοντας στα όρια και της συγκυβέρνησης. Πρακτική και κατεύθυνση που στην ουσία της καμιά σχέση δεν έχει μ' αυτήν του παλιού επαναστατικού ΚΚΕ, του ΚΚΕ της εποποιίας του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, πέρα από τα όποια υπαρκτά ή ανύπαρκτα λάθη του. Πηγές: 1) "Ο Πολύδωρος Δανιηλίδης θυμάται", Ιστορικές Εκδόσεις 2) Στέφανου Ριζάκη "Οδοιπορικό από τη δράση των πολιτικών προσφύγων" 3) Γ. Γούσια "Οι αιτίες για τις ήττες…" Τομ. Β. Εκδ. "Να υπηρετούμε το λαό" 4) "Η 6η Ολομέλεια της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε.", Εκδόσεις Μνήμη 5) Υλικά της 4ης Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ(μ-λ), Απρίλης 1992 6) "Μερικά ζητήματα της ιστορίας του ΚΚΕ", «Προλεταριακή Σημαία» 1978

http://antigeitonies.blogspot.gr/ http://antigeitoniesbooks.blogspot.gr/