Bruisend Berchem (december 2017)

Driemaandelijks tijdschrift van beweging.net, een netwerk van sociale en christelijke organisaties. Jaargang 2, nr. 4 • december 2017-februari 2018 • P106314 • VU: Beweging vzw Antwerpen, beweging.net Antwerpen, Nationalestraat 111, 2000 Antwerpen. www.beweging.net/antwerpen

Bruisend Berchem

Nieuwjaarsbrunch beweging.net Berchem U bent van harte welkom op zondag 21 januari 2018 op onze jaarlijkse brunch van beweging.net om 11 uur. We houden de brunch dit jaar in het Oud Kapelleke, Ferdinand Coosemansstraat 127 (Oud Berchem, parochiezaal Sint-Hubertus).

Na vorige keer nemen dit jaar de heren van beweging.net de potten in handen. De brunch wordt dus niet uitbesteed, maar wordt in eigen regie genomen. Opnieuw wordt het een buffet brunch, aangezien het concept van vorig jaar niet door iedereen werd gesmaakt. Zo kunnen we de

kosten beperken en kan u inschrijven voor 9 euro per persoon.

Op onze brunch verwelkomen we als gastspreker stadsschepen Caroline Bastiaens. Ze is schepen voor cultuur, economie, stads- en buurtonderhoud, patrimonium en erediensten. We serveren u als proevertje alvast een interview met haar in dit boekje.

Naar goede gewoonte neemt onze voorzitter en Berchems districtsschepen Edwin De Cleyn de verwelkoming op zich.

Afscheid van Johan

2

Inschrijven kan tot zondag 14 januari bij de verenigingen: - OKRA Groenenhoek bij Reinilde Boeckmans - OKRA Centrum bij Rita Jacobs - OKRA Pulhof bij Maria Vekemans - KWB Groenenhoek bij Ivo Sauvillier - Femma Sint-Hubertus bij Lisette Klaasen - Femma H. Sacrament bij Denise Bernaerts - Samana Groenenhoek bij Jeanine Opstaele - Samana Verrezen Heer bij Gilberte Goossens - Welzijnszorg/Samana (voorheen Ziekenzorg) Berchem Sint-Hubertus bij Greet Van Bosstraeten

Coninckxplein en omgeving

3

Mooie toekomst Berchemse bakens

4

Of tot 16 januari rechtstreeks bij beweging.net: Edwin De Cleyn, Wapenstilstandlaan 12 b7, Berchem edwindecleyn@hotmail.com 0479 43 00 16

2

Bruisend Berchem | december 2017

Afscheid van Johan Een jaar geleden, als aankondiging van onze vorige brunch, kon u hier lezen over onze toenmalige gastspreker: “ Al sinds 1999 steunt diaken Johan Dierickx met zijn werkgroep in Oekraïne het Project Brody. Brody is een streek in het westen van Oekraïne. Het oosten is momenteel in een oorlog verwikkeld, maar het land is bijzonder groot. De afstand tussen Zakarpatska, dat aan de grens met Slovakije ligt, tot aan een van de uiterst oostelijke gebieden zoals Luhans Ka Oblast (momenteel bezet door Rusland) is 1626 km, een autorit van meer dan 20 uur.

Maar Johan kan er veel meer over vertellen ... komen is de boodschap.” Johan Dierickx overleed plots begin november. Wie hem vorig jaar hoorde spreken, kende zijn bezieling.

Jean Marie Houben sprak bij zijn uitvaart als volgt: “Ieder van ons heeft een bepaalde herinnering aan Johan en daarom is het goed even de film van zijn leven voor de geest te halen.

Op 1 maart 1946 werd Johan in Merksplas geboren.

Bij hem thuis baatte zijn moeder een Welvaartwinkel uit. De Welvaartwinkels waren een coöperatieve van de Christelijke Arbeidersbeweging. Zijn vader werkte als cipier en was verzetsstrijder tijdens de oorlog.

Johan groeide op en maakte tijdens zijn jeugd kennis met de KAJ (de Katholieke Arbeidersjeugd), die gesticht werd door Kardinaal Cardijn. Deze charismatische figuur zal zijn verdere leven blijven inspireren. Johan kiest later steeds voor de eenvoudige mensen, voor de werkmens, de kleine mens, wie die ook was.

Als hij volwassen is, trouwt hij met Hilda met wie hij net geen 49 jaar getrouwd was. Samen krijgen ze 4 kinderen: Annick, Greet, Els en Wim, zij schenken hen zes kleinkinderen.

Johan zette zich in voor een Vietnamese familie Ngwen, die Johan als hun broer beschouwen.

Hij gaat werken in het bankwezen: Crédit Lyonnais, dat later overgaat naar Deutsche Bank, enz … Hij houdt zich bezig met auto-financieringen vooral, voor Renault (hij reed ook altijd met een Renault), maar die geest van Cardijn speelt in zijn hoofd en op een dag beslist hij om samen met Hilda de opleiding pastoraal

werk(st)er – diaken te volgen in Schilde. In 1988 wordt hij dan gewijd en gaat in de parochiepastoraal werken in parochie Heilig Sacrament op de Groenenhoek. Hij wordt proost van de kwb en heeft er menig uur gesleten, vooral de bonte avonden waren legendarisch, zijn schoonbroer Vic kon hij overtuigen om mee te doen.

Ondertussen houdt hij zijn werk op de bank voor bekeken en Johan gaat naar Wereld Missiehulp in Boechout. Daar kan hij zijn roeping tot het ambt van de dienstbaarheid ten volle benutten. Samen met Jan Schraepen, Vic Hofkens, Denis Schepens, zuster Eucharista, Rozemarijn en vele anderen smijt hij zich in het missiewerk. Hij propageert WMH overal, maakt grote reizen onder andere naar Polen (Oostpriesterhulp), Nigeria, met pater Louis Damen naar Brazilië en dan natuurlijk het Oekraïense dorp Brody, waar hij verschillende malen met hulpgoederen naar toe reed. Johan was steeds onder de indruk van de gastvrijheid die hij in die landen mocht ondervinden en hoe koel en ogenschijnlijk ongevoelig de situatie hier in België is.

Brody-dagen in. Verder is hij actief betrokken in de kerkraad, die hij inleidde met sterke bezinningen en hij ijverde voor de belangen van de parochie, dank zij zijn vele relaties.

Een goed jaar geleden wordt Johan ernstig ziek en men vreest het ergste. Maar Johan komt er door, vooral met de hulp van Hilda, die hem dag en nacht nabij is. Johan neemt zijn leven terug op, met de nodige humor en relativeringsvermogen. Tot hij enkele weken terug in het ziekenhuis opgenomen wordt. Wat er dan gebeurd is, daar kunnen we enkel naar gissen, maar op 6 november 2017 verliet hij deze wereld en ging hij naar de overkant. We zullen hem missen, in Wereld Missiehulp, in de parochie, in Brody en waar nog meer, maar Johan was in de eerste plaats echtgenoot, onze pa en bompa.”

Hij zal gemist worden.

Een goede 10 jaar geleden verlaat Johan de Groenenhoek en gaat op 1 februari 2007 werken in Pulhof. Ook hier zet hij zich in voor kleine mensen, vluchtelingen, mensen zonder papieren, zoals de familie Meloyan, van wie de kinderen hem als bompa beschouwen. Zo richt hij hier met veel vrijwilligers de

Agenda 4 december Femma Groenenhoek reis kerstmarkt 6 december Femma Groenenhoek avond stappen 7 december OKRA Berchem centrum: geleid bezoek aan de stokerij Elixir D’Anvers. 14 uur. Haantjeslei Antwerpen. Prijs 6 € 11 december Femma namiddag 13.30 uur, kerstevocatie grote zaal 12 december Femma creatiefke 9 uur cafetaria

4 januari OKRA Berchem centrum. We bezoeken samen de mooie tentoonstelling Schitterend Verlangen in het Mas, 14 uur. Tickets 65+ 8 €.

6 januari KWB Groenenhoek: 13 uur/16 uur, driekoningen zingen in de straten rond de kerk H.Sacrament 11 januari OKRA Berchem centrum: Nieuwjaarsfeest om 14 uur.

Inschrijven op 2 januari tussen 14 en 16 uur. In ‘t Oud Kapelleke, prijs 10 €.

15 januari OKRA Groenenhoek appelbollen

13 december Femma avond stappen

20 januari KWB Groenenhoek: 14 uur, bezoek museum Van Mieghem

18 december 20 uur: Femma Sint-Hubertus : Kerststukje maken

22 januari Samana Groenenhoek: appelbollen en worstebrood

19 december OKRA Berchem centrum: 12 uur. Kerstfeest. Hiervoor moet ingeschreven worden op 12 december 14 - 16 uur, in ‘t Oud kapelleke. Prijs 24 €.

23 januari Femma Groenenhoek stadsbezoek

20 december Femma Groenenhoek avond 20 uur bloemschikken kerststuk, grote zaal

25 januari Femma Sint-Hubertus: 19 uur, kaas-wijnavond Femma H. Sacrament: namiddag praten over koffie

24 december Kerstfeest San Egidio in Sint Anna, 14 tot 16 uur

13 februari KWB Groenenhoek: 13.30 uur, poppentheater Klein maar Moedig

28 december OKRA Berchem centrum: 14 uur. Bezoek aan de Kerststallententoonstelling in de St. Willibrorduskerk.

Guido Troubleyn himself zal ons gidsen.

18 februari Femma Groenenhoek mis 10 uur

20 februari Femma Sint-Hubertus: praatcafé Femma vroeger en nu Met Pensioen, is dat te doen?

U bent van harte welkom dinsdag 20 februari om 17u voor een info rond pensioenen. Gastspreker is Berchemnaar Liesbet Sommen, directeur cel sociale zaken van het kabinet van vice-premier Kris Peeters.

CD&V Secretariaat, Grote Steenweg 178, enkele panden naast het districtshuis.

22 februari Femma Groenenhoek stadsbezoek 24 februari KWB Groenenhoek: 18.30 uur Gourmet avond, in 't PC 7 maart Femma Groenenhoek bezinning 17 maart Lentefeest Samana Groenenhoek 25 maart Femma Sint-Hubertus: 14 tot 17 uur Viering 100 jaar Femma KWB Groenenhoek: 13 uur Paasontbijt, in 'tPC 15 mei Bedevaart i.s.m. Okra Samana Groenenhoek 18 juni Kwis Samana Groenenhoek

3

Bruisend Berchem | december 2017

Op expeditie naar de gemeente Berchem Het district Berchem stuurde de kleine expeditie op pad en liet hen op zoek gaan naar getuigen van het Berchem van voor de fusie met de stad Antwerpen. Ze interviewden twaalf Berchemnaars ‘op leeftijd’ en sprak met hen over het Berchem uit hun tijd. De interviews werden samengebracht in een naslagwerk zodat deze historische kennis niet verloren gaat.

Hieronder leest u een deel van het interview met de 102-jarige Marie-Josée Heyvaert: Marie-Josée is in 1915 geboren in Antwerpen en groeide op in een gezin van vijf kinderen. Na haar huwelijk trok ze samen met haar man in bij haar schoonouders in de Poortstraat (de huidige Willem Van Laarstraat). “Mijn schoonvader, Pieter Jaak De Clerck, was een echte gareelmaker. Zo’n gareel was een lederen tuig waarmee trekpaarden voor een kar werden gespannen. Destijds reed iedereen - zoals de bakker, de groenteboer of de melkboer - met paard en wagen. Ook het vuilnis werd opgehaald met een echte vuilkar. Iedereen kwam dus bij ons in de winkel.

Vanaf de jaren dertig werd het anders. Door de opmars van de auto moest onze winkel langzaam maar zeker overschakelen op andere lederwaren."

Oorlogsjaren “Tijdens de oorlog hebben de buurt en onze winkel veel geleden onder de bombardementen. Eén keer lagen alle ruiten van de etalage eruit. Aanvankelijk waren de kazernes aan de huidige Uitbreidingstraat en Borsbeeksebrug het doelwit, maar de bommen misten hun doel en vielen elders. In het begin van de oorlog viel een vliegende bom op de hoek van de Vredestraat en de Patriottenstraat en liet een hele grote krater achter. Veel bommen werden afgeschoten vanuit Holland. De V1 hoorde je goed aankomen en op het moment dat die begon te draaien, moest je oppassen. Daar waar de bom neerkwam, lagen vaak allerlei lepels, messen en metaal. Ze staken in het vliegtuigje extra ballast om het toestel goed in balans te houden. Tijdens de oorlog hebben we iedereen in de winkel gehad: Duitsers, Engelsen, Amerikanen. De beleefdsten waren de Duitsers.

De Amerikanen maakten er maar een puinhoop van ... en ze gedroegen zich niet netjes.”

Coninckxplein en omgeving Op donderdag 29 maart gaan we met beweging.net Berchem op werkbezoek in de site van de H. Hartparochie kerk en gaan we ook de omgeving wat verkennen.

Het programma: - 13.45 uur: Onthaal in de kerk H.Hartparochie, Lange Beeldekensstraat 18 - Kennismaking met een van de pastores van de drie aanwezige gemeenschappen: de Rooms Katholieke Nederlandstalige pastoraal, de Grieks Katholieke pastoraal en de Rooms Katholieke Anglo Afrikaanse pastoraal - Kennismaking met de sleutelfiguren van de diaconale projecten ’t Vlot, Broodnodig en Pastel. Ook van Bureau Actief, sociaal project - Korte verkenning van de buurt met gidsen en getuigenissen - Afronding met een tasje thee en/of koffie Op de site van kerknet vind je vier video’s van de werkzaamheden van de parochiepastoor Kenny Brack en ’t Vlot, zie: www.kerknet.be.

Inschrijven kan tot 22 maart via de verschillende afdelingen (zie brunch) of rechtstreeks bij Johan Martens: martensjo@hotmail.com – 0476 57 47 54.

Deelname in de onkosten is 8 euro (met koffie en onkosten gidsen), te betalen bij uw vereniging of ter plaatse.

Schoon stationnetje “In vroegere tijden was de Poortstraat de bijzonderste zijstraat van de Driekoningenstraat. Als je door de poort van de vroegere Brialmontomwalling binnenreed, was dat dé toegangsweg naar de Driekoningenstraat. De Driekoningenstraat was vroeger een grote winkelstraat met allemaal schone winkels. Een soort Meir van Berchem, zeg maar. Berchem Station was vroeger dan weer een klein, oud stationnetje, dat meer weg had van een groot herenhuis. Tram 9 had daar zijn eindhalte. Het was een soort kopstation waar de machinist de elektrische kabel van voren naar achter op de tram moest monteren om weer te vertrekken. Als je van de Statiestraat kwam, ging de straat naar beneden onder de spoorweg door. Als het hard regende, liep het daar al snel onder water, omdat daar precies een soort put was. Er hebben zich ook wagens onder de brug vastgereden.”

Een ander citaat, van de getuigenis van Jeanine Opstael van Samana en Okra Groenenhoek: Uit de periode van het Maria Gasthuis herinnert ze zich nog een bizar voorval. Op een bepaald moment deed er zich onder het personeel een vreemde ziekte voor.

Medewerkers kregen op een onverklaarbare manier krampen en allerlei spanningsverschijnselen. De dokter van het ziekenhuis sprak van het IJslandsyndroom of een soort groepspsychose. Uiteindelijk kwam uit dat een verpleegster een medicament tegen psychose (aldol) in het eten deed. Dit heeft uitvoerig in de kranten gestaan. De betrokken verpleegster is uiteraard ontslagen.

De volledige verhalenbundel is te vinden op www.berchem.be.

Wie geen toegang heeft tot internet, maar graag een versie op papier krijgt, kan onze voorzitter en districtsschepen voor erfgoed Edwin De Cleyn contacteren: 0479 43 00 16 – Wapenstilstandlaan 12b7, 2600 Berchem.

4

Bruisend Berchem | december 2017

Mooie toekomst voor

Berchemse bakens Met frisse moed start Berchem aan het nieuwe jaar. “Een jaar met enkele spannende structurele veranderingen voor het district”, verklapt schepen Caroline Bastiaens. “Enkele bakens in het Berchemse landschap zullen een facelift krijgen. Denk maar aan de pastorij, het cultureel centrum en de begraafplaats. Ook voor de parken zijn er grote plannen.” Welke plannen 2018 precies voor Berchem in petto heeft, doet ze hier voor u uit de doeken.

Nieuwe pastoor, vernieuwde pastorij “Het oudste deel van de pastorij Sint-Willibrordus is al 400 jaar oud. Na een bewogen geschiedenis, krijgt het gebouw een welverdiende opknapbeurt”, steekt Bastiaens van wal. “Zo is er centrale verwarming voorzien in alle ruimtes, is het dak vernieuwd en de achtergevel gerenoveerd. Ook zijn er nieuwe ramen gestoken en is de zolder geïsoleerd.

Cultuur met een streepje groen “Vanaf half april 2018 starten de werken in Cultuurcentrum Berchem. De bar en de balie worden onder handen genomen. Daarnaast zal er ook een zelfbedieningsmeubel komen. Maar niet getreurd”, voegt ze eraan toe, “ook tijdens de werken zullen er nog activiteiten plaatsvinden in de kleine zaal en in open lucht. We denken dat de werken uiterlijk eind augustus afgerond zullen zijn. Net op tijd voor de aftrap van het nieuwe cultuurseizoen!”

“Een volgende – en naar mijn mening heel leuke – wijziging, is de komst van een tuin”, gaat ze verder. “De drukke Driekoningenstraat wordt binnenkort hopelijk opgefleurd door een groene cultuurtuin. De plannen zijn nog in beraad, maar we hopen in het voorjaar een tijdelijke groene toets aan de stedelijke omgeving toe te voegen. Het pop-up groen zal in samenwerking met Posthof vzw omgetoverd worden tot een samentuin. Maar er zullen evengoed activiteiten voor een breder publiek kunnen plaatsvinden.”

Beleving centraal “Het kerkhof van Berchem is een historische, 19de-eeuwse begraafplaats. Het is een heel mooie site met bijzonder erfgoed, maar ook een heel problematische site die dringend onder handen genomen moet worden”, aldus Bastiaens.

“Daarenboven is de capaciteit van het kerkhof zo goed als verzadigd. Samen met een externe partner en het district hebben we ons over die veelzijdige problematiek gebogen. We verwachten dat de plannen rond de jaarwissel op tafel zullen liggen.”

“Belangrijk voor ons is dat de toekomst van de begraafplaats en haar erfgoed gegarandeerd wordt”, benadrukt de schepen. “We willen de site opwaarderen en aanpassen aan de noden van de 21ste eeuw. De vernieuwde begraafplaats wordt een mooi, harmonieus geheel waarbij oud en nieuw rimpelloos in elkaar overvloeien.”

“Een kerkhof is een plaats om stil te staan bij herinneringen, gedachten en emoties”, gaat ze verder. “De rouwbeleving staat er centraal. Daarom willen we ook die ervaring voor de Berchemnaar verbeteren. We gaan bijvoorbeeld nieuwe gedenktekens plaatsen, maar ook het verouderde groen een opknapbeurt geven.

Concreet zullen er nieuwe bomen geplant worden en zullen we bekijken hoe we de bloemen- en plantenperkjes structureel beter kunnen aanleggen.”

“Deze visie geldt overigens niet alleen voor de begraafplaats van Berchem, maar ook voor die van Borgerhout”, besluit ze. “Dat kerkhof kampt met dezelfde problemen, die we op een gelijkaardige manier willen oplossen.”

Een nieuwe lente, een nieuw groenproject Vanaf 2018 krijgt Berchem een grote, groene long: “De Villegaspark, Wolvenberg en Brilschanspark versmelten straks tot een groots Park Brialmont”, vertelt Bastiaens. “Natuur en erfgoed worden er met elkaar verzoend. Concreet zullen we in een eerste fase van Wolvenberg een grote, open, groene ruimte maken. De private volkstuinen die zich nu in Wolvenberg bevinden, zullen in het voorjaar van 2018 verhuizen naar park Prieel, zodat de Berchemnaren tijdig hun spades in de grond kunnen steken op de nieuwe locatie. Vervolgens zal de ingang van het Brilschanspark aan de Grote Steenweg grondig onder handen genomen worden.

De ingang wordt grootser, zichtbaarder en meer in de kijker gezet, met onder andere de terrassenstructuur aan de vijver als eyecatcher van dienst”, aldus Bastiaens.

Samen voor een leefbare stad Ook voor alle Antwerpenaren is een rol weggelegd bij de ontwikkeling van een mooie, leefbare stad. “Afgelopen september zijn we gestart met de 10-cent-actie.

Om zwerfafval uit het Antwerpse straatbeeld te weren, krijgen verenigingen 10 cent per drankverpakking die ze opruimen. Op die manier willen we zwerfvuil tegengaan én de kas van de verenigingen spijzen. Een win-win situatie voor iedereen”, licht ze toe. “Al ongeveer 20 verenigingen hebben laten weten dat ze aan de actie willen deelnemen. Het maakt me trots én blij om te zien dat burgers zich actief inzetten voor hun wijk, hun district en hun stad. De geplande werken alsook de talrijke inspanningen van de bewoners maken dat 2018 ongetwijfeld een mooi jaar wordt voor Berchem.”

Colofon

Voor info over beweging.net Berchem kan je terecht bij: Edwin De Cleyn, Wapenstilstandlaan 12 bus 7, 2600 Berchem