bosgazet 012 INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN
driemaandelijks tijdschrift oktober - november - december 2009 afgiftekantoor 2099 antwerpen x - p608022
Pagina 2
Het is alweer herfst ! Pagina 3
Waarom bosgroepen? Pagina 4-10
Bosinfo
Pagina 11-20
Nieuws uit de 5 bosgroepen Pagina 21
Cursussen Pagina 22-23
Wandelingen en Excursies
Bosbabbel in Bel.
BELGIE-BELGIQUE P.B. 2099 Antwerpen X BC 10770
het is alweer herfst ! Beste boseigenaars en bosliefhebbers, Vele boseigenaars vinden in de zomer de tijd om hun bossen op te zoeken en te genieten van hun pracht. Ik hoop dat jullie hierbij niet teveel zijn lastig gevallen door de teken die steeds talrijker opduiken in onze bossen. Met de herfst in aantocht plannen we stilletjes aan de winterwerken in het bos. De bosgroepen staan klaar om jullie hierbij te helpen indien nodig. Het treft ons te horen dat het zuiden van Europa deze zomer geteisterd werd door talrijke bosbranden. Velen hiervan werden kunstmatig aangestoken met onvoorstelbare zware gevolgen. Hiertegen kan men niet streng genoeg zijn. In Vlaanderen zijn we gelukkig gespaard gebleven van dergelijke rampen (hout vasthouden). Een grote waakzaamheid is echter op zijn plaats in het sterk versnipperde Vlaanderen. Vooral bij langdurige hitte en droogte. We hebben goed nieuws. De indexering van de basissubsidies die de bosgroepen ontvangen van de Vlaamse overheid werd door de Vlaamse regering goedgekeurd. Dit is zeker een opstekertje voor de bosgroepen. Om de 19 bosgroepen in Vlaanderen meer slagkracht te geven en te spreken vanuit één stem wordt in oktober dit jaar de koepel van de Vlaamse bosgroepen opgericht. Voor de goede werking ervan zal in het najaar een coördinator worden aangeworven (op de valreep nog gefinancierd door de ontslagnemende Vlaamse regering). Verder nodig ik jullie van harte uit op onze talrijke activiteiten. Op deze activiteiten wordt er heel wat kennis en informatie uitgewisseld. Dit verstevigt de band om samen te groeien naar een duurzaam bosbeheer dat gebaseerd is op respect en vertrouwen. Een manier van werken waar we fier op zijn! Jan Milis, voorzitter Bosgroep Zuiderkempen vzw.
Jan Millis, voorzitter Bosgroep Zuiderkempen vzw.
02
Woord vooraf
Bosgroep is er voor u !
Waarom bosgroepen?
Wat kan de bosgroep voor u doen?
Vlaanderen telt ongeveer 146.000 hectaren bos en naar schatting is 70 % van dit bosareaal in privé-eigendom. De Vlaamse overheid heeft er bewust voor gekozen om ook de privé-boseigenaars te betrekken in het beleid. De oprichting van de Vlaamse bosgroepen was een duidelijk signaal naar de boseigenaars toe om hen te stimuleren het beheer in eigen handen te nemen. Een kans om te grijpen…
• gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, juridische, financiële en administratieve aspecten);
Het bos in Vlaanderen is bovendien enorm versnipperd. Deze versnippering is niet enkel ruimtelijk, ook een enorme eigendomsversnippering typeert de Vlaamse bossen. Zo zijn de meeste boseigendommen in Vlaanderen kleiner dan 1 ha! Het beheer van deze ‘minibosjes’ is voor de boseigenaars financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege is gebleven. Bovendien wordt de boseigenaar vaak geconfronteerd met problemen die hij niet altijd alleen kan oplossen, zoals bijvoorbeeld recreatieoverlast of sluikstorten. Wanneer verschillende eigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de eigenaars op kosten te jagen. De belangrijkste taak van de bosgroepen is het stimuleren en coördineren van zo een samenwerking. In een bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Bij dit alles maakt het niet uit of u bos-eigenaar/beheerder bent van een aantal are of veeleer ha. De bosgroep is er voor elke boseigenaar die meer wil weten over zijn bos. Weet u graag wat de bosgroepen voor u en uw bos kunnen betekenen, neem dan contact op met de bosgroep in uw regio. Kempense Heuvelrug vzw: Dessel, Geel (deel ten noorden treinspoor), Grobbendonk, Herentals, Kasterlee, Lille (zuiden van Lille), Mol (deel ten noorden van spoorweg NeerpeltAntwerpen), Olen (deel ten noorden treinspoor), Retie, Vorselaar.
De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. U kan de coördinator contacteren voor:
• informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden, wat uw wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waar u als boseigenaar aanspraak op kunt maken; • organisatie van wandelingen, cursussen en excursies; • hulp bij het aanduiden van dunningen; • hulp bij de bestrijding van Amerikaanse Vogelkers en exoten door onze arbeidersploeg; • hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en hulp bij het opstellen van beheerplannen; • coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor meerdere eigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden. COLOFON De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, telkens een 3.500 exemplaren en is een uitgave van de Antwerpse bosgroepen. Verantwoordelijke uitgever: Laeremans Luc, ’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem Redactieadres: ’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem tel. 03/355.09.40 e-mail antwerpenzuid@bosgroep.be website www.bosgroepen.be
Zuiderkempen vzw: Balen, Geel (deel ten zuiden treinspoor), Heist-op-den-Berg, Herentals (deel ten zuiden treinspoor), Herenthout, Herselt, Hulshout, Laakdal, Meerhout, Mol (deel ten zuiden van spoorweg Neerpelt-Antwerpen), Olen (deel ten zuiden treinspoor), Westerlo. Noorderkempen vzw: Arendonk, Baarle-Hertog, Hoogstraten, Lille (noorden van Lille), Malle, Merksplas, Oud-Turnhout, Ravels, Rijkevorsel, Turnhout, Vosselaar. Antwerpen Noord vzw: Antwerpen, Brasschaat, Brecht, Essen, Kalmthout, Kapellen, Schilde, Schoten, Stabroek, Wijnegem, Wuustwezel, Zoersel en Zwijndrecht. Antwerpen Zuid vzw: Aartselaar, Berlaar, Boechout, Bonheiden, Boom, Bornem, Borsbeek, Duffel, Edegem, Hemiksem, Hove, Kontich, Lier, Lint, Mechelen, Mortsel, Niel, Nijlen, Putte, Puurs, Ranst, Rumst, Schelle, Sint-Amands, Sint-Katelijne-Waver, Willebroek, Wommelgem en Zandhoven. Achteraan de Bosgazet kan u de adressen van de Antwerpse bosgroepen terugvinden. Bosgroep samen op weg.
Even voorstellen
open ledendag vlaamse bG
Op zondag 15 november 2009 gaat de eerste open ledendag van de Vlaamse bosgroepen door in het Provinciaal Domein van Huizingen in Beersel (Vlaams-Brabant). Het wordt een leerrijke dag gevuld met gezellige ontmoetingen, demonstratie, vorming, feest en tal van activiteiten. Iedereen is welkom: uiteraard de duizenden bosgroepleden, hun families, vrienden en kennissen, maar ook elke geïnteresseerde boseigenaar of sympathisant. Door omstandigheden kan de beurs “Hout als duurzame energiebron” in november van dit jaar niet doorgaan. Het bestuur van de Bosgroep Zuidwest Brabant vzw zag het echter niet zitten de prachtige locatie en de reeds gecommuniceerde datum ‘bosgroeploos’ te laten passeren. En omdat er één en ander te vieren is (alle bosgroepen in Vlaanderen zijn vzw en binnenkort is de ‘Koepel van Vlaamse Bosgroepen vzw’ ook een feit) en het gewoon gezellig is om eens kennis te maken met andere leden, werd besloten om het beurs om te toveren in een open ledendag voor alle bosgroepen in Vlaanderen! Aan het programma wordt duchtig getimmerd, maar dat het een onvergetelijke dag wordt, staat nu al vast. Zo heeft het er alle schijn van dat de fameuze ‘Grote Boskwis’ van de Bosgroep DijleGeteland vzw voor haar derde editie dit najaar afzakt naar de streek van Geuze en Kriek. Er zullen themawandelingen zijn voor groot en klein. Verder wordt concept “duurzaam barbecueën in de winter” nader bekeken. Tot daar een voorzichtige en kleine tip van de sluier… De dag zelf is gratis, maar een aantal onderdelen kunnen
04
Bosinfo
betalend zijn. Voor de te betalen activiteiten is inschrijven en vooraf betalen verplicht. Je kiest uiteraard zelf wat je meepikt uit het hele aanbod! Om alles in goede banen te leiden, is een team zich aan het vormen dat het programma uitwerkt, maar ook verdere praktische ondersteuning is welkom. Dit laatste zowel bij de voorbereiding als op de dag zelf. Heb je zin om een handje toe te steken? Neem gerust contact op met je bosgroep of rechtstreeks met de Bosgroep Zuidwest Brabant (bert.geysels@bosgroep.be of 02/452.43.55). Je kent nog een leuke bosanimatie of wil de mensen ter plaatse begeleiden naar de gewenste activiteit? Of de dag ervoor mee de pijlen ophangen? Laat het ons weten! Locatie: Provinciaal Domein van Huizingen, Henri Torleylaan te 1653 Beersel Route: Ring R0/E19 rond Brussel, neem afrit 20 ‘Huizingen’. Ga 400 à 500 m in de richting van Alsemberg/Sint-Genesius-Rode en sla dan links af (Henri Torleylaan). Na ongeveer 500 m ben je reeds ter hoogte van de grote parking aan de hoofdingang van het park! Meer info: Over carpoolen/vervoer: bij je bosgroep. Over de dag zelf: bij Bosgroep Zuidwest Brabant vzw.
week van het bos
11-18 oktober 2009 De Week van het Bos gaat dit jaar door van 11 tot 18 oktober, met als slogan “Zaad met Pit!” De Vlaamse bossen trekken dit jaar hun fleurigste herfstjurk aan van zondag 11 tot en met zondag 18 oktober en wachten vol ongeduld op de komst van duizenden bosliefhebbers. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) nodigen iedereen dan uit op meer dan honderd bosactiviteiten verspreid over het land. Tientallen verenigingen helpen hier aan mee. Doe mee van 11 tot en met 18 oktober en ontdek dat de kastanje, ons campagnebeeld, niet het enige Zaad met pit is. Zaad met pit!
Concreet • Van zondag 11 t.e.m. zondag 18 oktober • Thema ‘Zaad met pit!’ • www.weekvanhetbos.be voor thematische informatie en het programma • Initiatief van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) en tal van (lokale) verenigingen, scholen, openbare besturen en particulieren.
Dit jaar gaat de Week van het Bos terug naar de kern van de zaak: het zaadje. Zo zijn de bomen in onze Vlaamse bossen allemaal ooit begonnen. Ze komen ergens vandaan. Ze hebben hun eigen verhalen. En die zullen tijdens de Week van het Bos verteld worden.
Om de Week van het Bos te organiseren heeft het Agentschap voor Natuur en Bos - zoals de voorbije edities – een samenwerking met de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV). De VBV is het permanente aanspreekpunt waar je terecht kan met al je vragen in verband met de ‘Week van het Bos’. Hun contactgegevens zijn:
Tijdens de Week van het Bos kan je het ontdekken en beleven: een handje meehelpen tijdens een zaadoogst, op ontdekkingstocht gaan in een echte boomkwekerij, lekkernijen maken van bosvruchten en – zaden, een zaadje laten kiemen en opkweken in de klas, verwonderd worden door eeuwenoude hakhoutstoven… het kan allemaal!
Marlies Vanlerberghe - Emma Denorme Telefoon: 09/264 90 57 – 09/264 90 56 E-mail: weekvanhetbos@vbv.be Website: www.weekvanhetbos.be
FSC-bossen in Antwerpen Naar aanleiding van een lezersbrief hoe het in Antwerpen is gesteld op het vlak van gecertificeerde bossen vind je hieronder een opsomming, want ook in onze provincie zijn inderdaad een aantal bossen die FSC gecertificeerd zijn. Niet alleen domeinbossen van de Vlaamse overheid, ook het gemeentebos van Kasterlee en zelfs enkele privé-bossen van de familie Van Lommel maken deel uit van dit netwerk van duurzaam beheerde bossen. Hieronder vind je een lijst van FSC- gecertificeerde bossen in de provincie Antwerpen: Luysterborg Luysterborg Grotenhout Grotenhout
Beerse26,08 26,08ha.ha.(domeinbos) (domeinbos) Beerse Turnhout303,78 303,78ha. ha.(domeinbos) (domeinbos) Turnhout
Elsakker Hoogstraten156,25 156,25ha.(domeinbos) ha.(domeinbos) Elsakker Hoogstraten Gemeentebos Grote heide-Lichtaart Kasterlee 199,41 ha. (gemeentebos) Gemeentebos Grote heide-Lichtaart Kasterlee 199,41 ha. (gemeentebos) Bossen BossenMol-Postel Mol-Postel
Mol-Postel12.57 12.57ha.ha.(privé-bossen) (privé-bossen) Mol-Postel
In de nabije toekomst zullen de bossen van de regio Netebronnen-Zuiderkempen aan de beurt komen. Nu het bosbeheerplan voor de Merode is goedgekeurd, komen deze bossen in aanmerking.
Bosinfo
05
boseigenaar frans piessens
Op bezoek bij een boseigenaar Van kindsaf was hij reeds gefascineerd door de natuur rondom hem. In de jaren ’50 trok hij als stafverkenner bij scoutsafdeling Frassati van Mechelen de natuur in om zijn kennis door te geven aan nieuwe jongverkenners. Na een drukke loopbaan als dokter kan hij zich weer wat meer toeleggen op zijn vroegere passie door bijvoorbeeld grond aan te kopen en er bos op te planten. We zijn op bezoek bij Dr. Frans Piessens uit Hofstade. Hoe kom je op het idee om een stuk grond te zoeken om een bos aan te planten? Frans Piessens: “Als natuurliefhebber vind ik het belangrijk dat ook de komende generaties kunnen genieten van voldoende mooie en ecologisch waardevolle bossen. Dit kan enerzijds door de bestaande bossen goed te beheren of anderzijds door nieuwe bossen aan te planten. In 2000 kreeg ik de gelegenheid om in Heist-op-den-Berg een mooi stuk landbouwgrond van 1 ha en 2 aanpalende percelen braakgrond met Wilgenopslag aan te kopen, alles samen 2,13 ha.“ Frans bij één van z’n 2.000 nieuwe eiken.
Hoe ben je dan verder te werk gegaan? Frans Piessens: “Ik heb in 2001 vergunning aangevraagd bij het ANB (toenmalige Bos en Groen) om 0,9 ha Wilgenopslag te kunnen kappen. Na uitvoering van deze werken bleven we met een gigantische berg takkenhout zitten, waarvoor ik van de gemeente toen nog een uitzonderlijke vergunning bekomen heb om deze te mogen verbranden. Vervolgens werd ik voor het beplantingsadvies en de subsidieaanvraag zeer goed begeleid door Cyreen Knockaert en boswachter Raf Holsters van ANB.” Wat heb je aangeplant? Frans Piessens: “In 2003 zijn er 2000 zomereiken, 875 essen, 500 zwarte elzen en 300 inheemse struiken aangeplant, alles samen voor een bedrag van 5.293 €. De werken zijn uitgevoerd door boomkwekerij ‘Op De Beeck’ uit Putte waarover ik trouwens zeer tevreden ben. In de daaropvolgende droge zomer zijn er vele planten afgestorven welke nadien gratis werden vervangen. Dankzij de subsidies heb ik ongeveer 2.500 € gerecupereerd. Dit is mooi meegenomen, al is het mij helemaal niet om het geld te doen. Ik vind het belangrijker om op deze manier iets nuttigs te doen voor de gemeenschap.” Waarom heb je contact gezocht met de bosgroep en hoe is de samenwerking verlopen? Frans Piessens: “Na enkele jaren merkte ik dat een gedeelte van de aanplant dreigde te veranderen in een wildernis. Omdat ik onvoldoende kennis en ervaring had heb ik dan contact gezocht met de Bosgroep Zuiderkempen vzw. Tijdens een terreinafspraak werd uitgelegd dat wilgenopslag vooral de zomereiken dreigde te overwoekeren waardoor deze te fel omhoog groeiden en naargelang niet voldoende aandikten, zodat ze onstabiel werden. Bovendien bleek dat de gevrijwaarde zomereiken wel enige begeleidingssnoei konden gebruiken. Een groepje Amerikaanse vogelkers zou tevens als brandhout kunnen worden verkocht. Wegens het drukke
06
Bosinfo
werkschema van de arbeidersploeg werden de werken in fasen uitgevoerd. Net voor de schoontijd dit jaar werkten tijdens de derde en laatste dag de arbeidersploeg van de bosgroep en een ploeg van groenjobs samen aan de vrijstelling om deze tijdig rond te krijgen. Uiteindelijk viel de omvang van de werken mee omdat zeer selectief kon worden vrijgesteld: de essen en elzen waren voldoende hoog zodat geen vrijstelling nodig was; bij de zomereiken werden de dikste wilgenstammen behandeld met de hak en spuitmethode zodat zij nog enige steun kunnen bieden; de dunnere wilgen werden afgezet en deels behandeld met glyfosaat om overdadige heropslag te voorkomen. Ik ben dus zeer tevreden over de begeleiding door de bosgroep en ben tevreden dat ik in de toekomst bij hen terecht kan met eventuele vragen.” Welk gevoel geeft dit als boseigenaar? Heb je suggesties voor geïnteresseerde bosliefhebbers? Frans Piessens: “Ik liep eerst met het idee om een bestaand bos te kopen en dit goed te beheren zodat het een mooi evenwichtig en ecologisch waardevol bos zou worden, waar ook onze kinderen en kleinkinderen van zouden kunnen genieten. Uiteindelijk ben ik dan bij dit stuk grond uitgekomen waar ik een gans nieuw bos zou kunnen creëren voor de komende generaties, als het ware een jongensdroom voor elke natuurliefhebber. De keuze voor dit nieuwe bos sluit ook beter aan bij mijn karakter: (letterlijk) zelf iets uit de grond stampen, creatief zijn, stimulerend, een nuttige bijdrage leveren aan de gemeenschap. Het geeft alleszins een goed en tevreden gevoel om op deze manier mijn deel te kunnen bijdragen aan de natuur van morgen. Aan bosliefhebbers die met gelijkaardige ideeën rondlopen zou ik zeggen: volg je karakter, ga ervoor en weet dat je gedurende gans het traject met je vragen of problemen ergens terecht kan waar mensen je graag verder helpen, zoals bij de bosgroep.” Bedankt Dr. Frans Piessens! Wij wensen je nog veel natuurgenot toe.
dunning
Dunnen om mooi dik te worden Wat is een dunning?
Te weinig gedund…
Als bomen in een bos opgroeien, leveren ze onder elkaar een strijd in de lucht en in de bodem. In de lucht gaan ze hun takken uitspreiden en zoveel mogelijk bladeren vormen. Deze bladeren vangen immers het licht en de CO² op die nodig zijn voor de groei. In de bodem banen de wortels zich een weg op zoek naar voedingsstoffen en water, ook noodzakelijk voor de groei. Er is steeds maar een beperkte hoeveelheid licht, water en voedingsstoffen aanwezig waarvoor de bomen onderling strijden: dit noemen we de concurrentie tussen bomen. De dunning regelt aldus de concurrentie tussen de bomen. Bij een dunning worden een aantal bomen uit het bos gekapt, terwijl het merendeel gewoon blijft staan. De bomen die blijven staan krijgen nu elk een groter aandeel van de beschikbare hoeveelheid licht, water en voedingsstoffen en krijgen zo meer ruimte en brandstof om aan te dikken. Diktegroei hangt namelijk af van de ruimte die de bomen krijgen, terwijl de hoogtegroei enkel en alleen afhankelijk is van de bodemkwaliteit. Kortom, dunning is geen doel op zich maar een maatregel om de ontwikkeling van het bos in de gewenste richting te sturen.
Vele dennenbossen in de Kempen waren oorspronkelijk bedoeld voor de productie van mijnhout. Als gevolg van de sluiting van de mijnen, werd in deze dennenbossen dikwijls geen enkel beheer gevoerd sedert hun aanplanting. Bijgevolg staan er in deze bossen te veel bomen. De individuele bomen hebben hierdoor niet genoeg plaats om te groeien. Hun kronen zijn te klein (het gebrek aan licht doen de onderste takken afsterven), hun wortelstelsel niet voldoende ontwikkeld en ze hebben slechts dunne stammetjes. Dit geeft onevenwichtige bomen die gevoelig zijn voor ziekten, meer kans hebben op stam- of takbreuk en geen mooi hout afleveren. Doordat de kronen zo tegen elkaar aangedrukt zijn, dringt er ook niet veel licht tot op de bodem door. De struiklaag is er dan ook slecht ontwikkeld. Een goede struiklaag zorgt nochtans voor een verrijking van de bodem, zodat de bomen beter groeien. Let wel: het is een misverstand te denken dat deze bossen volgroeid zijn en aan vervanging toe zijn! Een dunning in deze bossen zullen de bomen terug vitaler maken en de groei stimuleren. Welke bomen moeten weg? We hebben de neiging om de slechte bomen in het bos op te zoeken en deze te verwijderen Deze methode (laagdunning genaamd) heeft dikwijls geen effect op de betere bomen in het bos. Ze blijven dan te dicht bij elkaar. Om de goede bomen allen kansen te geven is het beter om deze op te zoeken (toekomstbomen) en die bomen weg te nemen die te dicht bij deze goede bomen staan. Zo kan het soms zijn dat je een vitale boom moet wegnemen voor een nog betere buur. Het resultaat is dan wel dat je na verloop van tijd prachtige mooie en dikke bomen zal krijgen in het bos. Deze methode wordt hoogdunning genoemd. Hoe ziet een toekomstboom er nu uit. Dit hangt af van de eigenaar. Sommige verkiezen landschappelijk interessante bomen. Meestal worden echter de volgende criteria gehanteerd: • een rechte, weinig vertakte stam; • een gezonde boom (geen ziektes) met een mooie kroon; • een boom met een goede, regelmatige groeikracht. Gemiddeld gesproken groeit een bos elk jaar ongeveer even hard. Anders gezegd: als er op een perceel veel bomen staan groeit elke boom een beetje, als er minder staan is de groei veel sterker in die enkele exemplaren geconcentreerd. En dat is net het effect van dunningen: de groeikracht van je bos wordt geconcentreerd in je beste bomen. Hoe sterk en hoe vaak moeten we dunnen? Een dunning in dennenbestanden wordt in het traditionele bosbeheer om de 3 à 6 jaar uitgevoerd. In loofhoutbestanden om de 4 à 8 jaar. Dit hangt natuurlijk af van de ouderdom van de boom, hoe sterk je gaat dunnen en wat je wil bereiken in je bos. De dunningssterkte hangt sterk af van hoe dicht je bos staat, de boomsoort en wat je wilt bereiken. Als je bijvoorbeeld tussen je naaldbomen ook snel loofbomen wil dan is een sterkere dunning aangewezen. In bossen met grote dunningsachterstanden zijn dunnings-percentages van 50 % niet ongewoon. Het is immers belangrijk dat de kleine kronen niet meer verder opschuiven naar boven (door gebrek aan licht). Diepe kronen zijn immers belangrijk voor de vitaliteit en stabiliteit van de boom.
Invloed van dunnen op de bosevolutie.
Bosinfo
07
toegankelijkheidsborden Moeten we dan niet bang zijn voor windval? De gevoeligheid hiervoor zal het eerste jaar na de dunning ongetwijfeld toenemen. Op langere termijn zullen de bomen er echter beter bestand tegen worden. Fijnsparren (onze kerstboom) met hun oppervlakkig wortelgestel zijn veel gevoeliger voor windval dan grove dennen (in de Kempen ook wel fijne dennen genoemd) die diepere wortels hebben. Onze ervaring op droge zandgronden in de Kempen is dat grove dennen zeer goed bestand zijn tegen windval. Grove dennen zijn daarentegen gevoeliger voor sneeuwbreuk. Bomen met slechtgevormde kronen (zware zijtakken en banaanvormige structuren) zijn hieraan gevoeliger dan bomen met evenwichtige kronen. Iets waar we rekening kunnen mee houden bij de dunning. In Nederland maar ook bij de bosgroepen in Vlaanderen worden de bossen meer en meer gedund via de toekomstbomenmethode. Hierbij beperkt men de dunning tot het vrijstellen (tot 75 % van de kroonomtrek moet vrij staan) van de 100 beste bomen per ha. Deze toekomstbomen worden meestal gemerkt met blauwe verfstippen. Wat kan u als eigenaar doen? Indien u denkt dat uw bos aan een dunning toe is, kunt u hiervoor altijd de bosgroep contacteren. Wij zullen u zowel helpen met de praktische als administratieve elementen. We leren u de verschillende mogelijkheden kennen voor het aanduiden van een dunning. Belangrijk is dat u eerst beslist waar je naartoe wilt met je bos. Dit bepaalt immers hoe het bos gedund moet worden.
Een dicht bos dat geschalmd is.
Toegankelijkheidsborden Zoals in de 10e bosgazet is uiteengezet, is er sinds december vorig jaar een nieuwe wetgeving rond toegankelijkheid van kracht. Graag willen we dan ook naar de studiedag verwijzen die in oktober rond dit nieuwe besluit wordt georganiseerd. Alle informatie en hoe je hiervoor in te schrijven kan je achterin dit blad terugvinden bij ‘Wandelingen en excursies’.
In alle (privé-)bossen geldt principiële toegankelijkheid. Concreet betekent dit dat iedereen in de bossen kan wandelen en dit uitsluitend op de boswegen, tenzij de eigenaar op een legitieme wijze te kennen geeft dat het bos ontoegankelijk is. Iedere privé-boseigenaar kan dit doen door het bord V.14 te plaatsen. Dit bord is dan ook het enige wettelijke bord dat men kan gebruiken om private boswegen af te sluiten. Als de doorgang tijdelijk verboden dient te worden bij jachtactiviteiten moet het bord V.19 geplaatst te worden. Als jullie deze borden (zie afbeeldingen hieronder) willen aanschaffen, kunnen ze worden besteld bij uw bosgroep (de prijzen ervan zijn nog niet bekend). Voor de eigenaars die hun bospercelen wel openstellen en deel uitmaken van een goedgekeurde toegankelijkheidsregeling, worden de borden gratis door de Vlaamse overheid geleverd. Dit kan na het indienen van een bebordingsplan. De plaatselijke bosgroep kan u hiervoor de nodige ondersteuning leveren.
08
Voorbeeld geplaatste borden volgens toegankelijkheidsregeling.
Bosinfo
Bord links: V.19 bord rechts: V.14
zevende bestuursoverleg
Minister H. Crevits te gast op het 7de Bestuurdersoverleg te Sint-Andries – Brugge
Het 7de bestuurdersoverleg werd opgeluisterd door de aanwezigheid van Mevrouw Hilde Crevits, Vlaams Minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur. Ondanks de drukke agenda had de minister op 20 september toch nog de tijd gevonden om “efkens” vanuit Brussel over en weer naar Brugge te komen om een gedeelte van ons Bestuurdersoverleg bij te wonen. Als dat niet een bewijs is dat ze heel erg begaan is met de bosgroepen. Overigens, zij was in een niet zo lang verleden actief lid van de Bosgroep Houtland vzw. Gezien de beperkte tijd dat ze aanwezig kon zijn, werden in haar bijzijn de belangrijkste punten uit de nota aan de minister, die we haar op voorhand hadden toegestuurd, behandelt: met name subsidies en de visie op de toekomst van de bosgroepen. Wat de subsidies betreft staat ze positief tegenover een indexering van de basissubsidie van 100.000 € per jaar en zal ze ook nagaan wat er moet gebeuren om een tijdige uitbetaling of gedeeltelijke voorafbetaling van de basissubsidie te garanderen. Uit haar visie met betrekking tot de toekomst van de bosgroepen kan men opmaken dat ze naar een zeer professionele aanpak streeft waar o.a. klachtenbeheer, bescherming van zeldzame soorten, houtverkoop en Europese verplichtingen zoals IHD’s centraal staan.
De aanwezigheid van de minister werd door alle bestuurders, ook de meest kritische, zeer erg gewaardeerd. Hetgeen blijft van dit werkbezoek is een zeer aangename herinnering aan een vergadering die verliep in de meest ontspannen sfeer met een minister die op elk moment haar zin voor humor toonde. Mevrouw de minister, in naam van allen die begaan zijn met onze Vlaamse bossen, danken we u, en uw kabinetsmedewerker Jan Verheeke, voor de tijd die u voor ons vrijmaakte. J. Paumen, voorzitter Vlaams Bestuurdersoverleg
Sfeerfoto van de vergadering. Foto rechts: Van links naar rechts: Jacky Paumen (Voorzitter Vlaams Bestuurdersoverleg), Minister Hilde Crevits (kabinetsmedewerker), Jan Verheeke (lid van de kerngroep), Leen Meersschaert (lid van de kerngroep).
Bosinfo
09
Lijsterbes en sporkehout
Lijsterbes & Sporkehout
In deze rubriek willen we jullie graag wat meer informatie geven over enkele typische, alomtegenwoordige boom- en struiksoorten van de Kempen: sporkehout en wilde lijsterbes. Bij een onbeheerd dennenbestand reageren deze twee vaak het snelst op een sterke dunning of bestrijding van Amerikaanse vogelkers, en geven aan dat zomereik, berk en beuk in aantocht zijn. Waar komen deze planten overal voor en waar zijn ze zoal nuttig voor? Dit en meer…
Wilde lijsterbes Het geslacht Sorbus (lijsterbes) omvat meer dan 200 soorten, waarvan er bij ons slechts één van nature groeit: de wilde lijsterbes. Deze komt in vrijwel geheel Europa voor tot in West-Siberië. Hij stelt bijna geen eisen aan de bodem en het klimaat; hij was dan ook één van de eerste soorten die zich in de Benelux vestigden na de laatste ijstijd. De vruchten zijn zeer in trek bij de koperwiek, kramsvogel en andere lijsterachtigen waardoor verspreiding zeer makkelijk plaatsvindt. De naam aucuparia is trouwens ook afgeleid van het Latijnse avis en capere, wat respectievelijk vogel en vangen betekent: vogelvangers gebruikten de bessen als lokmiddel. Niet alleen vogels weten deze boomsoort te smaken, ook bij zoogdieren en insecten zijn de bessen, bladeren en twijgen zeer in trek.
Sporkehout Sporkehout, ook wel Rhamnus frangula in de Latijnse volksmond genoemd. Deze soort kan qua uiterlijk al eens verward worden met Wegedoorn, die eveneens een telg van de Rhamnus-familie is. Maar terwijl wegedoorn een vrij zeldzame plant is, is sporkehout één van de weinige struiksoorten waarvan er vooral op de zandgronden van de Kempen geen gebrek aan is. Op zowel droge als natte gronden voelt hij zich thuis. Hij groeit trouwens in geheel Europa en WestAzië en zou hier als sinds ruim 5.000 voor Chr. aanwezig zijn. Sporkehout is een struik die tot 5 m hoog kan worden, wat maakt dat ze een grote rol speelt in de onderetage van bossen op armere bodems en dus een belangrijke schakel is in de structuurrijkdom. Als we de plant iets meer onder de loep te nemen zien we dat het blad een gave rand heeft, de twijgen grijsbruin zijn en de kleur van de bessen van geelachtig naar rood en zwart gaan. Deze bessen zijn erg geliefd bij vele vogels, en verder is hij een waardevolle soort als nectarleverancier voor bijen en hommels én een ideale waardplant (planten waarop vlinders hun eieren leggen) voor allerlei vlinders, zoals de citroenvlinder. Mensen bij wie de naam geen belletje doet rinkelen kennen deze plant misschien onder de naam ‘Vuilboom’ of de echte Kempenaars eerder als hondshout of klotskersjes. Vuilboom zou een verwijzing zijn naar de veelvuldige toepassing van de plant in de vroegere geneeskunde: de gedroogde bast van takken en twijgen werd gebruikt als laxeer- en purgeermiddel. Al kan de naam ook te maken hebben met de bedorven geur van verse bast of de vuile handen die je krijgt als je met deze boom werkt. Nog meer ‘nuttigs’ werd er mee vervaardigd: de houtskool ervan was namelijk uitmuntend om buskruit van te maken, waardoor bossen met sporkehout de voorbije eeuwen gegeerd waren en op bepaalde plaatsen zelfs monoculturen hun intrede deden.
De bladeren zijn heel herkenbaar aangezien het om een samengesteld blad gaat dat uit meerdere, grof gezaagde deelblaadjes bestaat. Het is één de eerste bomen die in het voorjaar in blad komt. Hoewel hij als struikvorm schaduw verdraagt, heeft hij als pionier nood aan voldoende licht om goed uit te groeien en tot een rijke bloei en vruchtzetting te komen. Hij kan dus zowel als middelgrote boom of als struik voorkomen. Zonder concurrenten van eik of beuk kan het gerust een forse boom van 20 m worden. Ondanks zijn hakhoutverleden zijn zijn potenties op het vlak van houtopbrengst nooit echt erkend geweest. Tegenwoordig wordt hij meer en meer geapprecieerd om diverse redenen: zo kan hij op zwaar vervuilde bodems groeien en als stofscherm dienen rond fabrieken en langs drukke snelwegen. Daarnaast is hij bij nieuwe aanplantingen een ideale begeleider die de hoofdboomsoort dwingt in de hoogte te groeien zodat de onderste takken worden afgestoten. Toch zal hij geen bedreiging vormen voor de hoofdboomsoort en kan hij later als vooropbrengst geoogst worden. In homogene naald- of beukenbossen kan hij worden aangeplant om de structuurvariatie te verhogen en het bodemleven te stimuleren door zijn goed afbreekbare bladstrooisel en aldus verzuring tegengaan. Dit, gecombineerd met de insecten, zoogdieren en vogels die van allerlei onderdelen profiteren, verklaart de grote natuurwaarde van deze mooie boomsoort. Deze tekst is gebaseerd op: Bastiaens, J. et al. (2006). Inheemse bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen: herkenning, verspreiding, geschiedenis en gebruik. Boom, Amsterdam. Goris, J. (2007). Boom in de kijker: De wilde Lijsterbes. In: ’t Boomblad.
10
Bosinfo
Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw Openbare brandhoutverkoop op 28 november in Kasterlee Op zaterdag 28 november gaat naar jaarlijkse gewoonte de brandhoutverkoop in samenwerking met de gemeente Kasterlee door in het ontmoetingscentrum, Schoolstraat 29 te Lichtaart. Catalogen kunnen worden opgehaald op het gemeentehuis van Kasterlee vanaf begin november. IEDEREEN WELKOM!!
Schalmen met de bosconsulenten Op 11 augustus kregen we een dagje de hulp van onze vrijwilligers bij het schalmen. De winter komt er immers aan. Het seizoen dat er weer stevig in het bos gewerkt wordt! We organiseren met de bosgroep een gezamenlijke houtverkoop in verschillende boscomplexen, o.a. in ‘de Hoeven’ in Kasterlee en Retie, ‘de Looiendse Bergen’ in Retie. Voor we het hout van de verschillende deelnemende privé eigenaars te koop aanbieden worden de te kappen bomen aangeduid en opgemeten. Zo weten we exact hoeveel kuubs deze bevatten. Als een bos industrieel gedund wordt, worden ook ruimingswegen aangeduid. Deze geven aan waar de houtoogstmachine door het bos zal rijden om de bomen te rooien. Als de dunning uitgevoerd wordt door een brandhoutkapper is het aanduiden van zulke pistes niet nodig.
Bosconsulenten Erik, Rik, Jos, Marc en Jan en Chris van de bosgroep.
We schalmden o.a. een perceel met Amerikaanse eiken van mooi formaat, ideaal voor brandhout! Dit zal te koop worden aangeboden op de openbare brandhoutverkoop in Kasterlee.
Informatievergadering voor de boseigenaars in de omgeving van de ‘Retiebaan’ in Geel Op maandagavond 22 juni 2009 vond in het jeugdlokaal van KSA Berkven een informatievergadering plaats voor de boseigenaars in de omgeving van de Retiebaan te Geel. 37 geïnteresseerde boseigenaars kwamen hierop af. Er wordt voor deze bossen een gezamenlijk beperkt bosbeheerplan opgemaakt, elke eigenaar heeft de mogelijkheid om hiermee in te stappen en kan zo het beheer van zijn perceel over 20 jaar voeren. Er wordt een houtverkoop georganiseerd en elke eigenaar kan als hij wil gratis advies krijgen. Na de vergadering en vragenronde
maakten we nog een wandeling door de omliggende bossen. We zagen een bos met dunningsachterstand en bekeken welke exoten er vooral huishouden in onze Kempense bossen. We vonden de Amerikaanse vogelkers en de Amerikaanse eik die hier niet op hun plaats staan. Welke soorten horen hier dan wel thuis?! Vooral zomereik en ruwe berk zijn de boomsoorten die thuishoren op de drogere zandgronden. Zwarte els zullen we sneller vinden op de nattere percelen. We zagen zelfs een mooie boskers!
Boseigenaars met een perceel in het boscomplex Retiebaan, Geel.
Bosgroepnieuws
11
Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw Algemene Vergadering 10/06/2009 Op woensdag 10 juni 2009 hield de Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw zijn jaarlijkse Algemene Vergadering in het Prinsenpark in Retie. 37 aanwezigen woonden de vergadering bij. Na het formele gedeelte konden de boseigenaars, bestuurders en personeel gezellig napraten bij een glaasje en lekkere hapjes! Verslag van de Algemene Vergadering: Zijn aanwezig Navolgende effectieve leden: Claessen J, Hermans F., Fam. Hermans N., Lornoy E., Fam. Mermans J., Fam. Noyens-Meeuwssen, Fam. Oris – Devogel, Soentjens R., Fam. Van Gool L., Van Houdt P., Van Peer D., Van Winckel M., Vleugels M. Navolgende bestuursleden: Biermans C., De Smedt S., Dierckx de Casterlé V., Engels P., Mercelis S., Soentjens S., Vanberghen W., Van de Perre J., van der Vennet G. Navolgende bosconsulenten: Lornoy Eric, Peeters Rik, Van de Velde Willy, Van Ravenstyn Louis Niet-leden: Stef Vanlommel, coördinator van de bosgroep, Els Oostvogels, Chris Meeuws, adjunct-coördinatoren, Annick Vangenechten, Elly Maes, administratieve medewerksters, Kurt Winkelmans, boekhouder
Sfeerbeeld van de Algemene Vergadering.
De voorzitter opent de vergadering om 20.00 uur. De vergadering gaat over tot bespreking van de agenda en neemt na beraadslaging volgende beslissingen: 1. Lezing en goedkeuring verslag vorige Algemene Vergadering 2. Lezing en goedkeuring activiteitenverslag werkjaar 2008 3. Lezing en goedkeuring jaarrekening 2008 en begroting 2009 4. Volledige en gehele kwijting en ontlasting wordt gegeven aan de bestuurders, over het door hen gevoerde bestuur, zonder voorbehoud, noch beperking 5. Rondvraag Al deze beslissingen worden met eenparigheid van stemmen goedgekeurd. De vergadering wordt gesloten om 20.45 uur.
Natuurbeheerwerken voor de heikikker (Rana arvalis) Er worden in dit najaar natuurbeheerwerken uitgevoerd in het kader van het goedgekeurde uitgebreid bosbeheerplan Lichtaart-Herentals. De werken worden uitgevoerd in functie van de biotoop van de heikikker. Deze kikker komt in België alleen voor in de provincies Antwerpen en Limburg. Hij geeft de voorkeur aan voedselarme gebieden met een hoge grondwaterstand. Hij voelt zich thuis in heide- en laagveengebieden. De heikikkers houden van open plekken met kleine watertjes zoals vennen en poelen in open plekken in het bos, heidevelden of duinpannen. Het bosgebied tussen Lichtaart en Herentals richting de Kleine Nete is zulk een waardevol gebied. De heikikker heeft deze specifieke biotoop van voedselarme vennen en beekjes, zo typisch aan de Kempen, nodig om voort te planten en dus te overleven. Concreet worden enkele vennen terug opengemaakt en uitgediept en zal men plaggen (de bovenste organische laag wordt hierbij verwijderd) om de heide te herstellen. Dit zal in fases worden uitgevoerd, het is van belang dat de afwisseling in vegetaties behouden blijft. Bijvoorbeeld de afwisseling of overgang van Gagel naar ondiep water met bulten van Pijpenstrootje. Tussen deze bulten houdt de heikikker zich met voorkeur op. Heikikkers, alleen de mannetjes, krijgen in de paartijd een blauwe kleur. Het blauw is een waas dat over het onderliggende patroon heen ligt en na een paar dagen weer verdwijnt. Dat levert mooie plaatjes op!
12
Heikikker in paartijd, foto Piet Spaans.
Bosgroepnieuws
Bosgroep zuiderkempen vzw Verslag wandeling Bel (28 juni 2009) Uit waardering voor het vertrouwen en de medewerking die we al jaren krijgen van de boseigenaars en niet minder voor het maatschappelijke nut dat hun bossen ons schenken, werd een wandeling met aansluitend etentje georganiseerd in hun boscomplex in Bel (Geel). Jan Seynaeve gidste er ons doorheen het verleden en via het heden naar de (mogelijke) toekomst. Zo startten we de wandeling aan een stuifduinlandschap met aan de rand enkele oude meerstammige hakhoutstoven, beide stille getuigen van het vroegere Kempense landschap. We trokken verder doorheen een typisch hedendaags bosperceel met ranke dennenbomen met kleine kruin en al even karakteristieke soorten in de onderetage als Amerikaanse vogelkers, lijsterbes en spork…. om uiteindelijk de wandeling te beëindigen in een structuurrijk loofbos van zomereik met ruwe berk, een type dat in de niet zo heel verre toekomst wel eens hét bosbeeld van de Kempen zou kunnen worden. Voldaan van kennis en gedachtespinsels over hoe ingrijpend landschappen doorheen de tijd veranderen, werd er nog nagepraat bij de frikandellen en worsten. Mét veel dank aan bosconsulent Leo Otten en zijn vrouw!
En niet alleen de wandeling werd gesmaakt!
Wandeling in Bel, een mooie opkomst.
Neushoornkever
De fraaie neushoornkever of Oryctes nasicornis.
Bosconsulent Eric Hantson van het boscomplex Heidehuizen in Balen en Mol fotografeerde een prachtige vondst in zijn gebied: een Neushoornkever. Naast het Vliegend hert is de Neushoornkever met zijn 4 tot 5 cm lengte en puntig uitsteeksel bovenop de kop één van de grootste keversoorten in Europa. De larven hebben rottend hout(afval) nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Zo zien we dat een steeds duurzamer bosbeheer waar ook dood hout een centrale plaats kent, langzaamaan zijn vruchten begint af te werpen en bewijst dat het heel wat leven met zich mee kan brengen!
Grote brandhoutverkoop 2009 in de Zuiderkempen Naar jaarlijkse gewoonte organiseert Bosgroep Zuiderkempen vzw in samenwerking met verschillende gemeenten in de Zuiderkempen een grote brandhoutverkoop. Deze zal doorgaan op zaterdag 5 december om 9.30u in de zaal ‘Het Vierde Oor’ van Domein Teunenberg in de Boerenkrijglaan 51E, 2250 Olen (zal bewegwijzerd worden). De brandhoutloten zullen aangewezen worden op zaterdag 28 november: • Afspraak om 9.00u aan de kerk van Bel voor de loten in Geel, Mol, Balen, Meerhout en Laakdal • Afspraak om 9.00u in Kamp C voor de loten in Herentals, Olen, Westerlo en Herselt • Afspraak om 13.00u aan de kerk van Westmeerbeek voor de loten van Westmeerbeek, Booischot, Heist-op-den-Berg en Herenthout Een houtcatalogus met de beschrijving en de ligging van de loten en de verkoopsvoorwaarden kan u vanaf maandag 16 november gratis afhalen op het gemeentehuis van de verschillende gemeenten of aan de balie in Kamp C, Britselaan 20, 2260 Westerlo (Oosterwijk). Bosgroepnieuws
13
Bosgroep zuiderkempen vzw Verslag Algemene Vergadering Bosgroep Zuiderkempen vzw – 16 juni 2009 Aanwezige effectieve leden: 38 • Sympathiserende leden en genodigden: 20 • Totaal aanwezigen: 58 1. Verwelkoming Jan Milis verwelkomt de aanwezigen op de statutaire algemene vergadering. 2. Goedkeuring verslag algemene vergadering 2008 De algemene vergadering heeft geen opmerkingen bij het verslag van de algemene vergadering van 2008. 3. Voosstelling activiteitenverslag 2008 Jan Seynaeve stelt het activiteitenverslag 2008 voor aan de hand van een ppt-voorstelling. Het activiteitenrapport 2008 werd unaniem goedgekeurd. 4. Voorstelling rekeningen, staat van patrimonium en begroting 2009 Paul Hermans, penningmeester van de v.z.w. Bosgroep Zuiderkempen, stelt de rekeningen van 2008 en de begroting 2009 voor. Er waren geen vragen of opmerkingen. 5. Verslag van de commissarissen m.b.t. de controle van de boekhouding van 2008 De commissarissen Jos Rijckmans en Jos Sannen geven het volgende verslag (Westerlo, 16 juni 2009): Commissarissen Jos Rijckmans en Jos Sannen hebben de boekhoudingen voor het jaar 2008 nagekeken en in orde bevonden. De stukken die werden gevraagd, zijn ter beschikking gesteld. De commissarissen verzoeken de algemene vergadering om hierbij kwijting te verlenen. 6. Kwijting en ontlasting aan de Raad van Bestuur De algemene vergadering heeft de kwijting en ontlasting van de raad van bestuur voor het werkjaar 2008 unaniem goedgekeurd. 7. Rondgang vragen Jan Milis nodigt de leden van de algemene vergadering uit op vragen m.b.t. de werking van de bosgroep. Eigenaars merkten op dat er omwille van natuurdoelstellingen soms massaal gekapt wordt zonder dat er hieromtrent een draagvlak bestaat (vb. Averbodebos). Verder verwees men erop dat er ook rekening gehouden dient te worden met de nood om meer bossen aan te planten in Vlaanderen. Draagvlakvorming en betrokkenheid van de omgeving is enorm belangrijk. De bosgroep onderkent het belang van participatief te werken. De bosgroep wil dan ook een voorbeeld zijn van hoe je samen met boseigenaars en de omgeving kunt samenwerken om te komen tot gedragen visies en beheerwerken.
en de provincie Antwerpen werden statutair vastgelegd zodat een stemming hiervoor ook niet nodig was. Bij de openbare boseigenaars namens de gemeenten waren er 5 kandidaten voor 3 mandaten nl.: • • • • •
Gemeente Balen met Zjeen Reynders (schepen van leefmilieu) Stad Geel : nieuwe kandidaat : Lievens Dirk, Gemeente Meerhout vertegenwoordigd door Jan Melis, Gemeente Westerlo vertegenwoordigd door Filip Verezen, Gemeente Hulshout: nieuwe kandidaat : Jos Voet.
Een stemming was aldus noodzakelijk. Vooreerst hebben de aanwezige kandidaten voor de gemeentebesturen zich kort voorgesteld. Hierbij heeft Dirk Lievens zijn kandidatuur teruggetrokken met als reden dat er reeds voldoende goede kandidaten waren. De resultaten van de anonieme stemming waren: Zjeen Reynders (35 stemmen: verkozen), Jan Melis (36 stemmen: verkozen), Filip Verrezen (32 stemmen: verkozen), Jos Voet (3 stemmen). De volgende bestuurders werden aldus verkozen: • Privé- bosbeheerders: Jan Milis (> 5ha), Phillips Allan (> 5ha), Hermans Jos (< 5ha), Hermans Paul (< 5ha), Otten Leo (< 5ha), Thijs Frans (< 5ha). • Openbare bosbeheerders: Vlaamse Gewest (Werner Ceulemans), Provincie Antwerpen (Jef Mertens), Gemeente Balen (Zjeen Reynders), Gemeente Meerhout (Jan Melis), Gemeente Westerlo (Filip Verrezen) 10. Verdeling van de functies binnen de raad van bestuur De nieuwe raad van bestuur heeft de functies als volgt verdeeld: Voorzitter: Jan Millis, Ondervoorzitter: Jos Hermans, Secretaris: Filip Verezen, Penningmeester: Paul Hermans 11. Voorstelling rond bosmieren van Reginald Verhofstede Reginald Verhofstede deed een boeiend verhaal over het belang van de bosmieren voor de bosbeheerder. 12. Dankbetuigingen en receptie De vrijwilligers Dorothy Senepart en Reginald Verhofstede werden voor hun waardevolle werk en inzet geprezen en ontvingen namens de bosgroep een dankgeschenkje. Tijdens de receptie vonden de boseigenaars en liefhebbers elkaar. Bij een glaasje abdijbier en trappist (geschonken dankzij de gemeente Balen) werd er hartig nagepraat en uitgewisseld over de Kempense bossen.
8. Aanstelling van de commissarissen voor de controle van de boekhouding van 2008 Dezelfde commissarissen werden aangesteld om de boekhouding van 2009 te controleren. 9. Verkiezing nieuwe leden Raad van Bestuur: Gezien er voor de privé-bosbeheerders evenveel kandidaten waren als mandaten, werden deze unaniem verkozen (met handgeklap) zonder dat er hiervoor is gestemd geweest. Het Vlaamse Gewest
14
Sfeerbeeld van de Algemene Vergadering.
Bosgroepnieuws
Bosgroep noorderkempen vzw
Verslag Algemene Vergadering op 27 juni 2009 Op zaterdag 27 juni 2009 vond de jaarlijkse Algemene Vergadering van de bosgroep plaats in Burcht Hertog Jan te Oud-Turnhout. Vóór het formele gedeelte van de vergadering had Jo Van Miert, voorzitter van de bosgroep, een wandeling uitgestippeld van een tweetal uur door het ‘Boscomplex De Laks’.
Om 18u startte dan de formele vergadering met als belangrijkste punten: • Het voorstellen van het activiteitenverslag van de Bosgroep Noorderkempen vzw voor 2008 en de planning van activiteiten voor 2009. • Het goedkeuren van de jaarrekening 2008 en de begroting 2009 • Kwijting en ontlasting aan de Raad van Bestuur • Verkiezing van een nieuwe bestuurder De Algemene Vergadering keurde zowel het activiteitenverslag als de balans en de begroting goed, én de Raad van Bestuur werd van zijn taken van 2008 ontlast. Zoals reeds vermeld in één van de vorige Bosgazetten vertrok een bestuurder voor onbepaalde duur naar het buitenland. Zijn plaats kwam daarom vrij en de bosgroep zocht een vervanger. Gust De Bont, privé-eigenaar van 5 ha in Ravels, werd met een overduidelijke meerderheid van stemmen verkozen tot nieuwe bestuurder:
Proficiat en welkom Gust!
Start Algemene Vergadering 2009.
Dit boscomplex bestaat hoofdzakelijk uit privé-bossen die intensief beheerd worden. Het bosgebied telt 150-tal privéboseigenaars. Op enkele percelen zagen we nog de sporen van sterke windval van een paar jaar geleden. De impact op het bos is nog altijd zichtbaar: door de lichtinval hebben vele jonge bomen en struiken zich kunnen ontwikkelen. Helaas is ook de Amerikaanse vogelkers één van de soorten die in deze situatie een explosieve groei kennen. Deze wordt door de eigenaars zelf bestreden. Het is een zeer interessant gebied waarin de meeste boseigenaars actief aan bosbeheer doen. Aangezien deze bossen in principe niet toegankelijk zijn voor het publiek, was het des te meer interessant om hier eens een kijkje te mogen nemen.
De vergadering werd beëindigd met het nieuws van Kaat haar vertrek bij de bosgroep. De Raad van Bestuur had voor een zeer toepasselijk afscheidsgeschenk gezorgd: een prachtige Bonsai! De vergadering werd beëindigd met een welgekomen drankje en lekkere broodjes!
Napraten tijdens de receptie.
Vertrek van de wandeling aan het kanaal.
Bosgroepnieuws
15
Bosgroep noorderkempen vzw
Belangrijk! Tot dat er een nieuwe coördinator zal starten in de Bosgroep Noorderkempen vzw zullen de lopende zaken worden opgevolgd door Elly Maes (014/85.90.19) en Chris Meeuws (0478/45.51.38). Elly is bereikbaar tijdens de kantooruren voor alle administratieve dossiers, facturen, overeenkomsten, kapmachtigingen… Indien u een terreinbezoek wenst of afspraken wil maken over beheerwerken in uw bos kan u best contact opnemen met Chris Meeuws. Ben je eigenaar van een bos in de buurt van Ravels en heb je vragen over bosbeheer, je kan vanaf nu ook terecht bij Gust De Bont, onze nieuwe bestuurder (014/65.92.62). Hij kan je alvast tips geven en informatie bezorgen.
Tip van een boseigenaar! Hebt u al eens een heel nieuw bos willen planten? Of een paar extra bomen en struiken willen toevoegen aan uw bos? Werden die dan ook even later afgevreten of kapot geschuurd door de reeën? Vindt u dat ook zo frustrerend en zonde? Voor alle boseigenaars die dit probleem herkennen: ziehier een handige tip van een boseigenaar uit Merksplas! ‘Bevestig een aluminiumblaadje aan een koordje. Het beste materiaal vind je in de stevige verpakking van bijvoorbeeld kattenvoeder of ander dierenvoeder. Deze zakken bestaan uit
16
een binnenkant van aluminium en een buitenkant van stevig plastiek. Hang het aluminium vervolgens aan de stam van de jonge boom. Hang dit niet te laag, maar ongeveer ter hoogte waar een ree zijn gewei komt schuren. Het knisperend geluid schrikt het beest af en je boompje wordt niet beschadigd! Heeft iemand nog een handige tip of een leuk idee voor de andere boseigenaars? Laat het ons weten: noorderkempen@bosgroep.be of 014/85.90.19!
Foto links: Aluminiumfolie om reeën af te schrikken. Foto rechts: ‘Veiliggestelde’ bosrand!
Bosgroepnieuws
Bosgroep antwerpen noord vzw
Heeft KaBraS een nieuw Bosbeheerplan? De voorbije maanden stelde het studiebureau Arcadis, in samenwerking met de Vereniging voor Bos in Vlaanderen en met tal van lokale partners, een uitgebreid bosbeheerplan op voor de openbare bossen en een aantal belangrijke privébossen op het grondgebied van de gemeenten Kapellen, Brasschaat en Schoten. Bij dit proces werden maar liefst 14 afzonderlijke bosgebieden onder de loupe genomen, waaronder het Mastenbos, het Paepenbos, de Uitlegger, de Inslag, het Peerdsbos, de bossen van het OCMW van Antwerpen, die van de gemeente Brasschaat en een aantal grote privébosdomeinen. Het beheerplan gaat uit van een gedetailleerde inventaris van het bestaande bos en het omringende landschap, die de bestaande waarden en potenties in kaart brengt, maar ook oog heeft voor knelpunten. Op basis van deze inventaris werden vervolgens doelstellingen voor het beheer uitgewerkt. De doelstellingen worden vervolgens vertaald naar concrete maatregelen, gespreid over de komende twintig jaar. Een belangrijk aandachtspunt van dit beheerplan was de optimalisering van de ecologische functie. Er wordt de komende jaren dan ook werk gemaakt van gevarieerde bosranden en van het ecologisch beheer van permanenten en tijdelijke open plekken. Een bijkomende doelstelling is dat het aandeel dood hout en oude bomen verhoogt, zodat bepaalde organismen die het vandaag vaak moeilijk hebben, makkelijker een leefplek vinden. Ook worden inheemse boomsoorten bevoordeeld ten nadele van eerder invasieve exoten die hier voorkomen. Tenslotte werd ook bijzonder veel aandacht besteed aan de manier waarop ecologische verbindingen tussen de verschillende bos- en natuurgebieden kunnen worden gerealiseerd. Het recreatieve gebruik is een ander belangrijk onderdeel van dit plan. In deze sterk verstedelijkte regio vormen deze gevarieerde boslandschappen immers een bijzonder aantrekkelijke plek om te onthaasten. Het komt er dus op aan de grote recreatieve potenties en de hiermee gepaard gaande recreatieve druk in goede banen te leiden. Zo vormt de bekende Antitankgracht een belangrijke schakel in deze structuur, maar ook andere, soms minder opvallende elementen, zoals oude duinen, mooie dreven, of kastelen en bunkerlinies dragen sterk bij tot de belevingswaarde van het gebied. De recreatieve infrastructuur binnen het gebied spitst zich toe op zachte recreatie, met name wandelaars en fietsers. Het recreatieve aanbod en inrichting wordt uiteraard ook afgestemd op de ecologische, landschappelijke, cultuurhistorische en economische structuren. De recreatieve inrichting beantwoordt aan de basisprincipes van zonering, kwaliteitsvolle inrichting van toegangspoorten, afnemende geleiding, en de ontwikkeling van recreatieve netwerken. Met zonering bedoelen we dat bosfuncties in zekere mate ruimtelijk gescheiden worden: op die manier kunnen bv. ecologisch waardevolle zones maximaal gevrijwaard blijven. Dit betekent niet dat we onszelf verliezen in betutteling en verbodsborden, integendeel: door de slimme inrichting van het recreatieve aanbod kan je dit net
vermijden. Een op de doelgroep afgestemde, degelijke inrichting van de toegangspoorten is hierbij van groot belang. Het betreft hier vlot toegankelijke plaatsen waar de bezoeker het gebied kan betreden, en waar er informatie over het gebied (toegankelijkheid, activiteiten, historiek, enz…) te vinden is. De inrichting van de poort zorgt voor het aantrekken van een bepaald publiek en voor een gerichte geleiding van de recreatie. Bij een aantal van deze poorten wordt ook aandacht besteed aan de toegankelijkheid voor mensen met een beperkte mobiliteit. Verder in het gebied geldt het principe van afnemende geleiding: waar het voorzieningenniveau aan de poorten en in de prioritaire recreatieve zones uitgebreid is, nemen deze voorzieningen (zit- en picknickbanken, padenverhardingen, enz…) af naarmate men deze zones verlaat. Zo kan er – zonder betutteling – richting aan de recreatie gegeven worden. De verschillende vormen van recreatie worden bovendien geregeld via recreatieve netwerken: hierdoor worden verschillende recreatietypes waar mogelijk en nodig van elkaar gescheiden (bv. mountainbikers en ruiters), en kan de recreant naar behoefte zijn eigen route samenstellen. Naast het permanente netwerk laat dit de beheerder ook toe in te spelen op occasionele activiteiten (mennertochten, moutainbiketoertochten, enz...), die bij machtiging kunnen plaatsvinden. De speelzones in het gebied zijn geïnventariseerd en worden d.m.v. dit beheerplan verder op optimale wijze beheerd. Uiteraard komt ook de economische functie aan bod: duurzaam, lokaal geproduceerd hout is en blijft immers een waardevolle en zeer milieuvriendelijke grondstof. De uitdaging bestaat erin om een maximale, kwaliteitsvolle houtproductie te verzoenen met de landschappelijke, ecologische en recreatieve waarden in het gebied. Om dit te realiseren, worden de zgn. Criteria Duurzaam Bosbeheer en de Beheervisie voor openbare bossen toegepast. We trachten deze principes toe te passen op een doordachte manier zodat aan de vereisten wordt voldaan op projectniveau, maar dat per bosdomein meer kan ingespeeld worden op de lokale situatie. Gebruik van standplaatsgeschikte bostypes, een beheer met aangepaste bedrijfstijden, en omvorming van bestaande, maar soms minder wenselijke bostypes, zijn de speerpunten van deze beheerdoelstelling. Op zondag 18 oktober, om 9.30u, wordt over dit nieuwe beheerplan een infowandeling gehouden. Hierover vindt u meer informatie verder in dit tijdschrift. Het ontwerp van dit uitgebreide bosbeheerplan is bovendien van 1 oktober tot 1 november 2009 ter consultatie beschikbaar ten kantore van de bosgroep, op het gemeentebestuur van Brasschaat, en op bij het Agentschap voor Natuur en Bos in Antwerpen. Ook via de website www.bosbeheerplankabras.be is het ontwerp bosbeheerplan consulteerbaar.
Bosgroepnieuws
17
Bosgroep antwerpen noord vzw
Unieke actie rond bosranden U bent ook gewonnen voor de voordelen van een gevarieerde bosrand in uw eigen bos? In de vorige editie gingen we dieper in op de mogelijkheden van een bosrand. U weet wel, die geleidelijke overgang tussen uw bosperceel en een naburige akker, wei of weg, die door zijn soortenrijkdom en dynamiek een enorme ecologische meerwaarde betekent. We zetten u toen op weg om dergelijke bosranden in te plannen. In deze editie van de Bosgazet gaan we nog een stap vooruit. We bieden u gevarieerde BOSRANDPAKKETTEN aan voor elke bodem wat wils. Bij het aanplanten van dergelijke bosrand is de keuze van uw plantsoen van groot belang. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ook het thema “Zaad met pit” (“Week van het Bos 2009”), stilstaat bij de keuze van het zaad. Waarom willen we kiezen voor Autochtone Bomen en Struiken? Het pad van een klein zaadje tot een oude boom is een hindernissenparcours, dat ook sterk bepaald wordt door zijn innerlijke, genetische kenmerken. De herkomst van het zaad speelt hier een grote rol. Het verschil tussen bomen waarvan de voorouders al eeuwen of zelfs millennia in onze regio voorkwamen en bomen waarvan voorouders uit een andere regio afkomstig zijn, zit in de genen, de overerfbare kenmerken. Van de bomen die zich na de laatste ijstijd in onze regio hebben gevestigd,
1 Arme zure bodems: 10x sporkehout, 10x lijsterbes, 10x
hulst, 10x hazelaar, 5x haagbeuk en 5x tamme kastanje. Totaal pakket: 26,70 € Na bosgroepkorting: 10,68 €
2 Meer vruchtbare bosgronden naast akkers of weilanden:
10x éénstijlige meidoorn, 10x Europese vogelkers, 10x sleedoorn, 10x hazelaar en 10x linde. Totaal pakket: 20,00 € Na bosgroepkorting: 8,00 €
hebben alleen die exemplaren overleefd die zich het best aan onze bodem en ons klimaat konden aanpassen. Die succesvolle overlevers en hun nakomelingen noemen we autochtone bomen en struiken. Een eenvoudig voorbeeld: een zomereik die afkomstig is uit OostEuropa, is niet autochtoon in Vlaanderen, hoewel de soort zomereik hier wel inheems is. Het aantal groeiplaatsen van autochtone bomen en struiken is de jongste decennia echter sterk achteruit gegaan. Nog maar vijf procent van de bomen in onze bossen is autochtoon. Daar willen we als bosgroep ons steentje bijdragen. In het aangeboden plantsoen kiezen we voor beschikbaar autochtoon materiaal. Zo zorg je er als boseigenaar voor dat het autochtoon karakter van onze bossen verhoogt. Genoeg redenen dus om aan de slag te gaan. Voorwaarden: 1 Ben je lid-bosbeheerder bij de Bosgroep Antwerpen Noord? Maak dan een keuze uit de verschillende bosrandpakketten. 2 Aanplant voor eigen gebruik. 3 Aanplant in bos, geen tuinomgeving.
3 Vochtigere bosgrond: 20x els, 10x wilg, 10x ratelpopulier,
5x haagbeuk, 5x es. Totaal pakket: 19,75 €
Na bosgroepkorting: 8,00 €
4 Wildbeschutting: 5x gaspeldoorn, 5x mispel, 10x wilde
peer, 10x wilde appel, 10x Eurpese vogelkers en 5x brem. Totaal pakket: 33,85 € Na bosgroepkorting: 13,54 €
Prijzen: exclusief 6 % BTW, factuur wordt door boomkwekerij rechtstreeks naar eigenaar verstuurd na levering. Levering van plantsoen: • voor aanplant in november 2009 afhaling op zaterdag 21 november 2009 van 9u tot 12u in Pulhof te Wijnegem, gratis. • voor aanplant in maart 2010 afhaling op zaterdag 13 maart 2010 van 9u tot 12u in Pulhof te Wijnegem, gratis. • individuele levering door boomkwekerij vanaf 25 €. Na de bestelling gebeurt een voorlopige toewijzing van het aantal bosrandpakketten per individuele eigenaar. De boseigenaar wordt daarna op de hoogte gebracht van de mogelijke aantallen. Elk bosrandpakket bevat plantsoen voor een bosrand van 50 meter, aangeplant in 2 rijen (2*2m = aanbevolen afstand); steeds aanplanting in groepjes van zelfde soort, geen individuele menging. Bosrandpakketten bevatten steeds een combinatie van zowel hakhoutsoorten, bessendragende soorten en wintergroene soorten. Bij levering wordt een brochure met heel wat achtergrondinformatie voorzien.
BESTELBON BOSRANDPAKKET Naam:........................................................................................................................... GSM / Tel.:........................................................................ Pakket: 1: .................................... 2: .................................... 3: .................................... 4: .................................... (Boven: Omcirkel het gewenste pakket+ aantal invullen; Onder: kruis aan wat voor u past!)
® Aflevering november 2009 ® Aflevering maart 2010 ® Individuele aflevering Hebt u interesse om uw plantsoen te beschermen tegen groot en klein wild? Mogelijkheid tot aankoop van wildbescherming: De meest gevoelige soorten voor wild zijn tamme kastanje, linde, es en brem.
® Bioafbreekbare individuele netten (prijs 0,30€/stuk)
® Volledige afrastering (prijs 15 €/m)
Besteedt u de aanplant liever uit?
® Bij de boomkwekerij: een richtprijs van ongeveer 1€/stuk vanaf 400m (excl. BTW) Gelieve deze strook per post op te sturen naar de Bosgroep Antwerpen Noord vzw, ‘s Gravenwezelsteenweg 59-61 te 2110 Wijnegem of per fax naar 03/355.09.45.
Handtekening ............................................................................................
18
Bosgroepnieuws
Bosgroep antwerpen zuid vzw
Nieuw besluit toegankelijkheid toegepast. Toegankelijkheidsregeling In de Bosgazet editie 10, kon u uitgebreid lezen wat het nieuwe besluit toegankelijkheid betekent voor u als boseigenaar of beheerder. Op papier is het nieuwe besluit al een feit. De realisatie ervan in het bos, is andere koek. Momenteel ondersteunt onze bosgroep een aantal bosbeheerders bij de opmaak van een toegankelijkheidsregeling volgens dat nieuwe besluit. Een toegankelijkheidsregeling omschrijft waar, wanneer, welke vorm van toegang en recreatie kan in een bosgebied. Wanneer het gaat om openbare bossen wordt de toegankelijkheidsregeling vaak publiek bekend gemaakt op infoborden aan de toegang tot het bos. Voor een privaat bos kan het een eenvoudig document zijn dat een onderdeel vormt van een groter beheerplan. Voor het Zevenbergenbos in Ranst en het Domein Mariënborgh in Edegem trachten we samen met de beheerders een toegankelijkheidsregeling op te stellen. Het is een zoeken naar een duurzaam evenwicht tussen de wensen van de beheerders én de gebruikers. Het project rond Mariënborgh zit daarbij nog in de verkenningsfase. De voorstellen rond het Zevenbergenbos daarentegen hebben concreet vorm gekregen en worden dit najaar in een infomoment aan het publiek voorgesteld. Een aankondiging van het infomoment alsook algemene info over het project vindt u op onze website www.bosgroepantwerpenzuid.be.tt.
Organiseren van toegankelijkheid in het bos: hindernissenparcours of kinderspel?
Donderdag 29 oktober: Alle boswegen leiden naar Boom(e) Toegankelijkheid van bossen, het is een gevoelig en complex onderwerp voor vele van onze leden. Een reden te meer om het er eens uitgebreid over te hebben, zo vonden wij. Volgens het nieuwe besluit toegankelijkheid is elke bosweg die niet “ontoegankelijk gesteld” wordt, toegankelijk voor voetgangers. Ook in privaat bos! Maar wat is dat; ontoegankelijk stellen? En wat is wél toegankelijk stellen voor andere gebruikers zoals fietsers, ruiters, honden, spel…als je daar als beheerder voor kiest? Hoe doe je dat goed én wie betaalt dat allemaal?! Op deze en vele andere vragen trachten we een antwoord te bieden op de informatiedag voor zowel openbare als private boseigenaars. Het dagdeel (tussen 9 en 16.00 u) richt zich voornamelijk op onze leden-openbare besturen (gemeente, OCMW, kerkfabriek, …). ’s Avonds (tussen 19.00 en 22.00 u) richten we ons specifiek op de gevolgen van het nieuwe besluit voor private boseigenaars. We belichten telkens “Wat er moet?” én “Wat er kan?”. En uiteraard is er ruimte voor discussie en uw vragen. “Alle boswegen leiden naar Boom(e)” zal plaatsvinden op donderdag 29 oktober in het provinciaal domein De Schorre in Boom(e), natuurlijk! Meer info over programma en inschrijving op pagina 21 bij de kalender.
Brandhoutverkoop winter 2009-2010 Het wordt stilaan een traditie; de jaarlijkse brandhoutverkoop! Na twee succesvolle edities zal onze bosgroep, begin december, weer een aantal brandhoutloten te koop aanbieden. Het grootste deel van het brandhout zal aangeboden worden als brandhout op stam – staand hout dat de koper zelf dient te vellen en af te voeren. Daarnaast zal er ook beperkt liggen hout aangeboden worden. Voor meer informatie omtrent het brandhout verwijzen we u graag naar de uitgebreide pagina op onze website www.bosgroepantwerpenzuid.be.tt , klik door naar ‘Brandhout’. Wenst u hout te kopen en bent u nog niet als brandhoutgeïnteresseerde geregistreerd? Meldt dat dan via het daarvoor voorziene brandhoutkopersformulier dat u kan downloaden op onze website of kan aanvragen op ons secretariaat. Al de geïnteresseerde brandhoutkopers krijgen van ons bericht zodra de brandhoutcataloog beschikbaar is. We trachten tegen eind november deze cataloog via onze website online te plaatsen. De verkoop zelf heeft plaats op 10 en 11 december 2009. Op zaterdag 12 december wordt er speciaal voor onze brandhoutkopers een informatiedag georganiseerd in het Pulhof in Wijnegem. Tussen 8.30 u en 15.30 u krijgt u een massa tips om zelf brandhout kappen veiliger, efficiënter én leuker te maken. Geloof ons, ook als u al jarenlang brandhout velt, zal u ontdekken dat het beter en aangenamer kan! Kost: 10 € voor leden, 20 € voor niet-leden. Wacht niet want het aantal inschrijvingen is beperkt. TIMBER!!! Bosgroepnieuws
19
Bosgroep antwerpen zuid vzw
Wat is dit?
In Bornem ontdekte we langs een bosrand dit oranje “windmolentje”. We vroegen ons meteen af “Wat is dit?” Raadt u even mee:
a het gaat hier om een insectenval - de roteerval - geplaatst door
het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen. De gele plaatjes (de molenwieken) bevatten naast een kleefstof, sexferomonen die motten aantrekken. Door de wind worden de geuren van het feromoon verspreid. Motten op zoek naar een partner worden door het feromoon aangetrokken en blijven plakken op de draaiende plaatjes. Dit onderzoek is er op gericht om uit zoeken hoe snel “gevaarlijke” exoten, zoals mineermotten, zich ten gevolge van de opwarming van de aarde verspreiden.
b het gaat hier om een reewildspiegel – de reflectormolen -
geplaatst door de lokale WBE. De gele plaatjes zijn reflectoren die in het duister het licht van naderende voertuigen reflecteren in de richting van de wegberm. Wild dat in de buurt is, wordt daardoor afgeschrikt of gestopt. Een manier dus om aanrijdingen met (ree)wild te voorkomen.
c Het gaat hier om
een roterende stofvanger – de stofattractor - geplaatst door Ankomina (Antwerpse Koepel voor natuur en milieuonderzoek) die deze windmolentjes in bermen plaatst om kleine stofpartikels uit uitlaatgassen op te vangen. Dit onderzoek wil de toenemende milieubelasting door (vracht)wagens met fijn stof in onze provincie gedetailleerd in kaart brengen.
Wat is dit? Zie onderaan het antwoord.
Tellen tot 1 miljoen: Bosgroep Antwerpen Zuid vzw, VBV en VDAB tellen mee! Op 8 november zal een jong bos worden aangeplant in Zandhoven. Deze aanplanting kadert in The Billion Tree Campaign van de Verenigde Naties. Bedoeling is om wereldwijd 7 miljard bomen aan te planten. In Vlaanderen heeft VBV (Vereniging voor Bos in Vlaanderen) zich geëngageerd om 1 miljoen extra bomen aan te planten. De VBV heeft daarvoor een aantal bedrijven en gemeentebesturen warm kunnen maken om geld en tijd vrij te maken voor de aanplant van jonge bossen. Via de bosgroepen is de VBV op zoek gegaan naar geschikte gronden en bereidwillige eigenaars (zie Bosgazet editie 9). Onze bosgroep heeft in het ledenbestand zo iemand gevonden. Een boseigenaar uit Zandhoven heeft aangeboden om een stuk weiland van 0.75 ha om te vormen tot een nieuw bos. Onze bosgroep steunt de eigenaar bij het nodige papierwerk, een bebossingplan, de aankoop van het plantsoen en het plantklaar maken van het perceel. Het bedrijf - VDAB - zorgt voor enthousiaste werknemers om het bos aan te planten en financiële steun voor de aanplanting. De VBV zorgt voor de algemene omkadering, de ingrediënten voor een feestelijke aanplanting en weeral enkele duizenden boompjes-punten die
optellen richting 1 miljoen. Over een win-win-win gesproken. Met zoveel positieve inzet moeten deze bomen wel uitgroeien tot een prachtig nieuw bos! U bent uiteraard welkom tijdens de feestelijke aanplanting in Zandhoven op 8 november tussen 10.00 en 14.00 u. Meer info over de campagne: www.1miljoenbomen.be en vanessa.debruyne@vbv.be. Meer info over de aanplanting op 8/11 via Bosgroep Antwerpen Zuid vzw en www.bosgroepantwerpenzuid.be.tt.
Antwoord: Het juiste antwoord is B – de reewildspiegel. Ze werden geplaatst in Bornem door de WBE d’Oude Schelde en dienen inderdaad om het toenemend aantal aanrijdingen met reewild te beperken. De eerste resultaten zijn bevredigend, in de afgelopen maanden vond, in tegenstelling met het afgelopen jaar, geen enkele aanrijding met reeën op de weg plaats. Meer informatie via Davy Van De Vyver davy.vandevyver@telenet.be.
20
Kalender
Cursussen antwerpse bosgroepen Cursussen met deze stip ervoor zijn volzet Wat: Kettingzaag module 1 Wanneer: Za 17 en 24 oktober ‘09 Waar: Pulhof, Wijnegem Code: AZKM1 Uur: 8.30-15.30u Omschrijving: Dag 1: Theorie over de werking, het gebruik en de veiligheid van de kettingzaag. Theorie en praktijk over het dagelijks onderhoud en scherpen van de ketting. Dag 2: Eenvoudige zaagoefeningen op horizontale en verticale stamstukken. Geen vellingen! Prijs leden: 30 € Prijs niet-leden: 60 € Wat: Kettingzaag module 2 Wanneer: Ma 12 en di 13 oktober ‘09 Waar: Prinsenpark, Retie Code: KHKM2 Uur: 8.30-15.30u Wanneer: Za 17 en 24 oktober ‘09 Waar: Kamp C, Britselaan 20, Westerlo Code: ZKKM2 Uur: 9-16u Wanneer: Za 14 en 21 november ‘09 Waar: Prinsenpark, Retie Code: NKKM2 Uur: 8.30-15.30u Omschrijving: Dag 1: Theorie over het vellen van bomen. Demo-velling door instructeur. Veloefeningen door de cursisten. Dag 2: Veloefeningen door de cursisten. Gebruik van hulpmiddelen bij het vellen. Prijs leden: 30 € Prijs niet-leden: 60 € Wat: Kettingzaag module 3 Wanneer: Za 21 en 28 november ‘09 Waar: Kamp C, Britselaan 20, Westerlo Code: ZKKM3 Wanneer: Za 12 en 19 december ‘09 Waar: Prinsenpark, Retie Code: KHKM3 Wanneer: Di 1 en wo 2 december ‘09 Waar: Prinsenpark, Retie Code: NKKM3 Omschrijving: Dag 1: Theorie over de inpact van het werken bij hout onder spanning. Hoe verwerkt Zaagoefeningen aan de spanningsbank. Dag 2: Oefeningen bij bomen die onder spanning staan. Prijs leden: 30 € Prijs niet-leden: 60 €
Uur: 9-16u Uur: 8.30-15.30u Uur: 8.30-15.30u men deze stammen.
Wat: Houten constructies Wanneer: Za 14 en 21 november ‘09 Waar: Vrieselhof, Ranst Code: ANHC Uur: 8.30-15.30u Omschrijving: Dag 1: Theorie over verschillende houtsoorten en hun duurzaamheid. Oefeningen: het verzagen van stamstukken tot planken. Dag 2: Maken van verbindingen en werkstukken (bank, tafel, ...) Prijs leden: 30 € Prijs niet-leden: 60 € Wat: Brandhoutinitiatie Wanneer: Za 12 december ‘09 Waar: Pulhof Wijnegem Code: AZBI Uur: 8.30-15.30u Omschrijving: Zelf brandhout kappen lijkt op het eerste zicht niet moeilijk, maar enkele weetjes maken dit veiliger, efficiënter en leuker. Blokken of meterhout maken, klieven met de hand of met een machine, handgereedschap voor manipuleren en uitdragen, tips voor drogen van hout. Deze cursus is géén kettingzaagcursus, maar geeft een massa praktische tips rond brandhout oogsten. Prijs leden: 10 € Prijs niet-leden: 20 €
INSCHRIJVING CURSUSSEN Terug te sturen naar Bosgroep Zuiderkempen vzw, Britselaan 20, 2260 Westerlo of deze gegevens doorsturen naar: rebecca.himschoot@admin.provant.be
Naam:. ........................................................................................................................................................................................................... Tel. Nr.:............................................................................................................................. Adres: ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Lid
van
bosgroep:
®
KH
®
ZK
®
NK
®
AN
®
AZ
Cursuscode(s):.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... U bent zeker van uw inschrijving na overschrijving van het cursusgeld op rekeningnummer 778-5912507-24 van de Bosgroep Zuiderkempen vzw met vermelding van initialen van uw bosgroep (zoals hierboven), uw naam en de cursuscode. Na inschrijving krijgt u de laatste gegevens toegestuurd. Alle prijzen zijn BTW inclusief. Bevestig tijdig je deelname, aantal plaatsen is beperkt. NU inschrijven is de boodschap. Meer info over deze en andere cursussen, zie www.inverde.be
Kalender
21
wandelingen en excursies Zondag 11 tot en met 18 oktober 2009: De Week van het Bos – Thema: Zaad met Pit.
11-18 oktober 2009 Volledig programma: www.weekvanhetbos.be. Op pagina 5 kan u een artikel over “Week van het Bos 2009” terugvinden.
Zondag 11 oktober 2009: Gezinshappening in de Notelaer (Hingene), Wilgenstreken, een verhaal van verleden en toekomst. Op 11 oktober leer je de wilg in al zijn aspecten kennen in en om het paviljoen ‘De Notelaer’. Een locatie langs de Schelde die net als de wilg vervlochten is met deze rivier en zowel een rijk verleden als een mooie toekomst in zich draagt! Organisatie en partners: Regionaal Landschap Schelde-Durme, Agentschap voor Natuur en Bos, Vereniging voor Bos in Vlaanderen, gemeente Bornem, De Notelaer vzw, Natuurpunt Klein-Brabant, JNM, Velt Klein-Brabant, Toerisme Klein-Brabant Scheldeland, Streekmuseum De Zilverreiger, Vereniging voor Heemkunde Klein-Brabant, Schelde Informatiecentrum, Genzeloze Schelde, Bosgroep Antwerpen Zuid vzw. Afspraakplaats: van 14 - 17 u aan De Notelaer, Notelaerdreef 2, 2880 Bornem (Hingene). • Info en programma: Catherine Tydgat, catherine@rlsd.be, 052/33.89.12 • Bereikbaarheid: best bereikbaar te voet of met de fiets, openbaar vervoer aan het NMBS-station van Bornem, bushalte ‘Kerk’ van Hingene lijn 52A, parking voor wagens te Hingene op 1,5 km wandelafstand van de Notelaer, enkel gereserveerde parking voor andersvaliden aan de Notelaer. Wegbeschrijving zie www.notelaer.be.
Zondag 11 oktober 2009: Proef het Malse bos ” Wolfschot” - In kader van “De Week Van Het Bos” Heb je trek in een cocktail van Natuur-Cultuur- en wat “Culinaire”-bosinspiratie én wil je dat graag combineren met een boswandeling? Dan zal deze activiteit je zeker interesseren! De wandeling start aan de prachtig gerestaureerde monumentale boswachterwoning te Oostmalle, die speciaal voor deze gelegenheid wordt opengesteld. Doorheen het domeinbos is een route uitgestippeld met verschillende ‘posten’. Tussen de verschillende stopplaatsen wordt er informatie gegeven over hoe domeinbossen worden beheerd en wat belangrijk is voor het bos. Aan de verschillende stops proef je van een hapje of een drankje boordevol ingrediënten uit het bos en de natuur. Kortom, een heerlijke en leerrijke herfstwandeling om van te smullen! Duur: vrij vertrek tussen 13.30u en 15.30u, uitgestippelde wandeling van ongeveer 2 uur • Adres: Boswachterwoning, Lierselei 84, Oostmalle Organisatie: Natuurgidsen Natuurpunt Voorkempen i.s.m. ANB en Erfgoed en Visie • Info: Wim Vochten (bosnatuurgids 03/312.14.25), Werner Van Hove (Boswachter 0479/67.94.77), Frank Reusens (coördinator Educatie Natuurpunt VK 03/384.01.83) • Inschrijven: tot 27 september 2009 (minimum 20 - maximum 60 deelnemers) • Kostprijs: 5 €/p.p. op rekeningnummer 068-2299025-55 (Natuurpunt Voorkempen) met vermelding “bosinspiratie”.
Zondag 11 oktober: Gezinshappening in de gewestkwekerij van Brasschaat: van zaad tot boom. Na eerdere wandelingen in de Inslag en het Mastenbos, geven we u deze keer graag meer uitleg in het Park van Brasschaat en het Peerdsbos, over welke richting het beheer zal uitgaan in de komende 20 jaar, en hoe zich dat concreet zal vertalen op vlak van natuur, voor de bosbezoeker en voor het landschap. We nemen er graag, samen met u, de tijd voor. En dit alles natuurlijk in een gezond decor: het bos! Adres: Gewestkwekerij, Ploegsebaan 250, Brasschaat • Organsisatie: Agentschap voor Natuur en Bos & Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw (VBV) ism gemeente Brasschaat met verschillende partners oa Bosgroep Antwerpen Noord vzw.
Zondag 18 oktober 2009: Infowandeling uitgebreid bosbeheerplan Brasschaat-Kapellen-Schoten. Na eerdere wandelingen in de Inslag en het Mastenbos, geven we u deze keer graag meer uitleg in het Park van Brasschaat en het Peerdsbos, over welke richting het beheer zal uitgaan in de komende 20 jaar, en hoe zich dat concreet zal vertalen op vlak van natuur, voor de bosbezoeker en voor het landschap. We nemen er graag, samen met u, de tijd voor. En dit alles natuurlijk in een gezond decor: het bos! Gids: Pieter Roovers, ANB, bosgroep • Organsisatie: Bosgroep Antwerpen Noord vzw Afspraakplaats: om 9.30u aan de parking van het zwembad van Brasschaat (Elshoutbaan 17, Brasschaat).
22
Kalender
wandelingen en excursies Zondag 25 oktober 2009: wandeling: De Hoge Mouw anders bekeken. We schotelen jullie een gevarieerde wandeling voor: bos, open plekken in bos en een stukje van het gehucht Goor. Voor de meesten zullen er zeker plekjes bij zijn waar je nog nooit bent geweest. Naast het bosbouwkundig en de natuurwaarden zullen we ook aandacht schenken aan het historische. Stef zal ook diverse beheerwerken, uitgevoerd door de Provincie Antwerpen, toelichten en kaderen. Gids: Stef Vanlommel (coördinator bosgroep) Organisatie: Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw in samenwerking KWB Lichtaart Afspraak: van 14u tot 16u – samenkomst aan taverne Koningsbos, Goor 23 – 2460-Kasterlee
Zondag 25 oktober 2009: Dag van de Halse bossen Naar aanleiding van de Dag van de trage weg stelt Zoersel de nieuwe toegankelijkheidsregeling voor van de Halse bossen. Deze regeling weert gemotoriseerd verkeer uit het bos. Daar wordt de natuur beter van en de wandelaar en fietsers kan genieten van rustige en veilige boswegen. Op 25 oktober kan je vanaf 13.30 u de natuur in de Halse bossen ontdekken tijdens een wandeling, fietstocht of met de huifkar. Kinderen kunnen zich uitleven in het speelbos. Alle activiteiten starten aan het dorpsplein in Halle. Voor meer info: Mail naar cultuur@zoersel.be of bel naar 03 / 298.07.13 Dienst vrije tijd, gemeente Zoersel.
Donderdag 29 oktober 2009: Uw bos (on)toegankelijk?! Wat is, wat moet en wat kàn? Sinds enkele maanden is het nieuwe besluit ‘Toegankelijkheid in bossen en natuurreservaten’ van kracht. De basis van het besluit is de principiële toegankelijkheid oftewel dat elke bosweg toegankelijk is tenzij het anders aangeduid wordt. Dit heeft gevolgen voor alle boseigenaars, zowel voor de openbare als private eigenaars. Omdat we al onze leden de kans willen bieden om zich te informeren omtrent de gevolgen voor hun bos, richt de Bosgroep Antwerpen Zuid vzw deze infodag en infoavond in.
Opleiding - dag Thema: Toegankelijkheid en inrichting van openbare (speel)bossen Doelgroep: Vertegenwoordigers openbare boseigenaars/beheerders (max. 25). • Kostprijs: 25 € (inclusief lunch) Programma: 9-12 u: 12-13 u: 13-16 u:
Info – avond
* Toegankelijkheid – Wetgeving en bebording. * Wat bij…? Frequente en minder frequente vragen. * Bosinrichting: tips & tricks (afsluiten wegen, knuppelpaden, speelzones, speeltuigen). * Het statuut van boswegen en toegankelijkheid. * lunch (broodjesmaaltijd, koffie en thee). * Inspiratie! Een aantal boeiende voorbeelden aangaande toegankelijke bossen en speelbossen. * Workshop: Uw bos toegankelijk.
Thema: Toepassing van het besluit toegankelijkheid • Doelgroep: Private boseigenaars. • Kostprijs: Gratis. Programma: 19.30 – 22.00 u:
* Toegankelijkheid: rechten en plichten als boseigenaar. * Toegankelijkheidsregeling. * Verzekering. * Discussie en vragen.
Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid vzw ism Inverde, ANB en VBV. Afspraak: Donderdag 29 oktober 2009 • Adres: Provinciaal Recreatiedomein De Schorre, Boom, Conferentiegebouw De Pitte. Inschrijving: Verplicht, via website www.bosgroepantwerpenzuid.be.tt , via mail: antwerpenzuid@bosgroep.be of 03/355.09.40
Vrijdag 20 november 2009: Brandhoutverkoop Bosgroep AN vzw in Vordenstein, Schoten. Ook dit jaar is er terug brandhout beschikbaar via de bosgroep. Samen met ANB worden op vrijdag 20 november 2009 verschillende brandhoutloten op stam te koop aangeboden. Hebt u zich als brandhoutkoper al bij de bosgroep aangemeld, dan blijft u op de hoogte via mail. Wenst u hout te kopen en bent u nog niet als brandhoutgeïnteresseerde geregistreerd? Meld u dan via het daarvoor voorziene brandhoutkopersformulier dat u kan downloaden op onze website of kan aanvragen op ons secretariaat. Voor meer informatie verwijzen we u graag door naar de website www.bosgroepantwerpennoord.be.tt waar ook vanaf midden oktober de brandhoutcataloog verschijnt. Op zaterdag 14 en 21 november 2009 kan u ook meer te weten komen over het zelf maken van houten constructies. Tijdens de cursus komen andere toepassingen dan enkel brandhout aan bod. Interesse, schrijf je snel in! (zie cursusoverzicht). Kalender
23
Bosgroep Antwerpen Noord vzw
Bosgroep Antwerpen Zuid vzw
’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem Tel.: 03/355.09.40 Fax.: 03/355.09.45 E-mail: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt • 0475/75.77.98 Medewerkster: Britt Van Cotthem
’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem Tel.: 03/355.09.40 Fax.: 03/355.09.45 E-mail: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Luc Laeremans • 0476/76.18.25 Medewerkster: Britt Van Cotthem
Bosgroep Noorderkempen vzw
Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw
Hoge Mouw Lichtaartsebaan 73 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.19 Fax.: 014/85.90.21 E-mail: noorderkempen@bosgroep.be Coördinator : Kaat Bogaerts • 0474/74.17.31 Medewerkster : Elly Maes
Hoge Mouw Lichtaartsebaan 73 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.17 Fax.: 014/85.90.21 E-mail: kempenseheuvelrug@bosgroep.be Coördinator: Stef Vanlommel • 0479/20.93.11 Adj.-coördinator: Els Oostvogels • 0478/26.73.37 Medewerkster: Annick Vangenechten Elly Maes
Bosgroep Zuiderkempen vzw
Medewerker terreinwerkzaamheden
Kamp C Britselaan 20, 2260 Westerlo Tel.: 014/27.96.57 Fax.: 014/27.96.69 Coördinator: Jan Seynaeve • 0474/99.99.35 jan.seynaeve@groenkempen.provant.be Adj.-coördin.: Pieter-Jan Swinnen • 0478/78.20.22 pieterjan.swinnen@groenkempen. provant.be Medewerkster: Rebecca Himschoot
Chris Meeuws
0478/45.51.38 chris.meeuws@groenkempen.provant.be
V.U.: Laeremans Luc, ’s Gravenwezelsteenweg 59-61, 2110 Wijnegem • Tel.: 03/355.09.40 • Fax.: 03/355.09.45