BOSGAZET 037
INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT
Aanplant Kloempenbos
|
N°37 |
JANUARI - FEBRUARI - MAART 2016
PB- PP B- 10770 BELGIE(N) - BELGIQUE
VOORWOORD
Beste boseigenaar en bosliefhebber, De winter is de periode bij uitstek om de handen uit de mouwen te steken in het bos. De plantschoppen en de kettingzagen zijn nu volop in de weer om onze geplande verplegingswerken uit te voeren. Dankzij jullie inzet worden onze bossen mooier, natuurlijker en gevarieerder! Deze inzet wordt jaarlijks op ‘de dag van de boseigenaar’ in de verf gezet. In 2015 ging dit door in de dennenbossen in Malle. Hopelijk kan deze actie elk jaar groeien. De maatschappelijke rol van de boseigenaar is immers enorm. In deze bosgazet vinden jullie informatie over de houtmarkt. Ondanks het beperkte bosareaal, heeft Vlaanderen een grote houtnijverheid. Slechts 3 à 8 % van het hout dat we verwerken, komt van eigen bodem. De rest wordt geïmporteerd. In deze context is het des te belangrijker om te onderzoeken op welke wijze we deze milieuvriendelijke en CO2-neutrale grondstof mee kunnen nemen in onze beheerdoelstellingen. Aangezien het bos bij uitstek multifunctioneel is, is dit veelal geen probleem. Dat bosranden een belangrijk instrument zijn in de ontwikkeling van weerbare bossen is intussen bekend. Via dit nummer willen we onze leden de kans geven om aan voordelige prijzen plantsoen aan te kopen. Op deze wijze willen we de aanleg van bosranden stimuleren. Gezien een bosbeheerder lang vooruit moet kijken, wordt hij in zijn toekomstbeeld ontegensprekelijk geconfronteerd met de klimaatopwarming. Nieuwe plagen, langere droogteperiodes, zwaardere stormen,... zullen onze bossen in de toekomst trotseren. De klimaatproblematiek confronteert ons met het feit dat alles op deze aardbol zo sterk met elkaar verbonden is. Eén van de grote uitdagingen is het tegengaan van ontbossing en het aanplanten van nieuwe bossen overal ter wereld. De bosgroepen willen hier ook hun verantwoordelijkheid nemen, zowel in Vlaanderen als erbuiten. Daarom bieden we jullie samen met BOS+ en de provincie de mogelijkheid om een bebossingproject in Ecuador te ondersteunen. Tenslotte rest ons de vraag wat de toekomst van de Vlaamse bosgroepen zal zijn. In deze onzekere tijd van besparingen en hervormingen is dit onduidelijk. Eén ding is zeker, we laten ons niet de motivatie wegnemen om jullie met respect en overgave zo goed mogelijk te helpen met het duurzaam beheer van de bossen. We wensen jullie nog een veilige en deugddoende winter toe met veel liefde voor het bos.
Jan Milis, Voorzitter Bosgroep Zuiderkempen 2 | VOORWOORD | Woord vooraf
In dit nummer: pg. 3 pg. 4 pg. 7 pg. 8 pg. 10 pg. 20 pg. 21 pag 22
Bosherstel in Paltas De economie achter jouw bos Dennenboom Dag van de boseigenaar BosgroepNieuws: nieuws per Bosgroep Zoekertjes Activiteiten en wandelingen Bosrandenactie 2016
Digitale Bosgazet! De Bosgazet is vanaf nu ook digitaal verkrijgbaar. Wilt u deze vanaf de volgende editie enkel via e-mail ontvangen, geef dan een seintje via antwerpennoord@bosgroep.be Op deze manier kunnen we heel wat papier besparen!
Waarom samenwerken met de Bosgroepen? In Vlaanderen is 70% van het bosareaal in privé-eigendom, maar de meeste eigendommen zijn kleiner dan 1 ha. Door deze enorme versnippering van kleine ‘minibosjes’ is het voor de boseigenaar financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege blijft. Wanneer verschillende boseigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de boseigenaars op al te veel kosten te jagen. Om deze samenwerking te stimuleren en te coördineren zijn de Bosgroepen vzw door de Vlaamse overheid in leven geroepen. In een Bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!
Wat kan de Bosgroep voor u doen? De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. U kan ons contacteren voor: • gratis en onafhankelijk advies • informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden • organisatie van wandelingen, cursussen en excursies; • hulp bij het aanduiden van dunningen; • hulp bij de bestrijding van Amerikaanse vogelkers en andere exoten; • hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en het opstellen van beheerplannen; • coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor meerdere boseigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden.
BOSHERSTEL IN PALTAS
Leve het bos! Dankzij de steun van de provincie Antwerpen en ook uw steun herstellen jongeren in Ecuador waardevol bos.
BOS+ volhardt in de bosheid: al meer dan 40 jaar voeren we een verbeten strijd voor meer en beter bos, nationaal en internationaal. BOS+ is een nauw samenwerkingsverband tussen 2 vzw's die respectievelijk in Vlaanderen (vzw BOS+ Vlaanderen) en in de tropen (vzw BOS+ tropen) ijveren voor bos.
: Steun dit project door een gift op rekeningnummer -Bos voor BE57-733-0191871-35 met vermelding Bosgroepen â‚Ź 40. Ecuador. Alle giften zijn fiscaal aftrekbaar vanaf
Bosinfo | BOSHERSTEL IN PALTAS | 3
DE ECONOMIE ACHTER JOUW BOS
De economie achter jouw De Vlaamse bosgroepen helpen hun leden bij de verkoop van bomen uit hun bos. Op die manier brengen zij jaarlijks, naast een aanzienlijk volume brandhout, ook gemiddeld 80.000 m³ industriehout op de markt. Dit komt overeen met 10 vrachtwagens boomstammen per dag! Om te weten te komen wat er met al dat hout gebeurt, trokken we met onze vragen naar de twee federaties die de Belgische bedrijven verenigen die rondhout of stammen verwerken. We werden ontvangen door Filip De Jaeger en Ingrid Hontis van Fedustria en door Hugues Frère en Veerle Ramael van de Nationale Federatie van de Zagerijen (NFZ).
Bosgroep: ‘In een bosarme regio zoals Vlaanderen is de houtproductie lager dan in andere Europese regio’s. Betekent dit dat de houtverwerkende industrie hier ook weinig betekenisvol is?’ Fedustria: ‘Neen, dat niet. De Belgische textiel-, hout- en meubelindustrie was vorig jaar goed voor een omzet van 10,7 miljard euro, waarvan bijna de helft gerealiseerd werd in de hout- en meubelindustrie. De meubelindustrie en de bedrijven die houten constructie-elementen maken of andere (half ) afgewerkte producten uit hout (bijvoorbeeld gelamelleerde spanten, ramen en deuren, houtskeletbouw,…), verwerken meestal gezaagd hout en kopen zelf doorgaans geen stammen aan. Binnen onze Federatie hebben we echter ook de productgroepen ‘Houten plaatma-
teriaal’ en ‘Houten verpakkingen’ die wel veel rondhout verwerken, dus ook stammen afkomstig uit onze Vlaamse bossen. De bedrijven uit beide productgroepen waren in 2014 goed voor 3766 jobs en realiseerden samen een omzet van bijna 1,7 miljard euro. Dat is 1/3 van de totale Belgische hout- en meubelsector.
MDF-productie ten slotte, bevindt zich in Vielsalm en bevoorraadt zich zowel met rondhout (vooral naaldhout) als met houtchips. Nog een weetje: in Vlaanderen bevindt zich één van de grootste bedrijven van de Benelux die houten fruitkistjes maakt van populier; jaarlijks goed voor ruim 20 miljoen stuks!’
Bosgroep: ‘Welke boomsoorten verwerken deze bedrijven dan?’
Bosgroep: ‘Worden de dikkere stammen dan niet verwerkt voor andere toepassingen?’
Fedustria: ‘Wat betreft de houten plaatmaterialen, moeten we een onderscheid maken tussen spaanplaten, MDF-platen en OSB-platen. Deze laatste worden gemaakt van naaldhoutstammen die worden geschilferd en vervolgens verlijmd tot houten constructieplaten. Een belangrijke productie-unit hiervan staat in Genk en verwerkt heel wat stammen afkomstig uit Vlaamse dennenbossen. De producenten van spaanplaten vinden we vooral terug in de regio Kortrijk. In spaanplaten worden diverse soorten rondhout en houtchips verwerkt en de laatste jaren ook een steeds groeiend aandeel recuperatiehout (zoals afbraakhout verzameld via recyclageparken). Deze spaanplaten worden vaak bekleed met een fineer- of laminaatlaag en zo omgevormd tot een hoogwaardig eindproduct, dat dan verder kan verwerkt worden tot meubels of keukenkasten. De
NFZ: ‘Ja, zeker. Deze worden vaak verzaagd tot constructie- of verpakkingshout. Wist je trouwens dat ¾ van het totale volume loofhout dat in België wordt verwerkt, verzaagd wordt in Vlaamse zagerijen? Wallonië telt ongeveer evenveel loofhoutzagerijen als Vlaanderen, maar daar worden vooral grote hoeveelheden populierenstammen verwerkt tot verpakkingshout voor palletten en kisten.’ NFZ: ‘De loofhoutzagerijen in Wallonië hebben gemiddeld een kleinere productiecapaciteit en verwerken hoofdzakelijk eiken- en beukenstammen, voor hoogwaardige toepassingen zoals meubels, trappen of parket. Ruim de helft van hun producten verkopen ze aan lokale schrijnwerkers, timmerlui en parketleggers, maar ook rechtstreeks aan particulieren. Op
Fedustria ontstond 7 jaar geleden uit de fusie van de textielfederatie Febeltex en de federatie van de hout- en meubelindustrie Febelhout. Fedustria vertegenwoordigt nu dus de ondernemingen uit de Belgische textiel-, hout- en meubelindustrie. In 2014 samen goed voor een omzet van 10,7 miljard euro en 39.218 jobs in 1.965 Belgische bedrijven. Ruim 90% van deze ondernemingen zijn KMO’s en gemiddeld exporteren zij 70% van de geproduceerde goederen naar het buitenland. Zij vormen dan ook een enorm belangrijke sector in het Belgische industrielandschap.
4 | DE ECONOMIE ACHTER JOUW BOS | Bosinfo
DE ECONOMIE ACHTER JOUW BOS
bos
Van Kempische naaldboom tot internationaal gebruikte bouwplaat
die manier zien we daar een korte keten van boomstam tot eindproduct. In Wallonië zijn de naaldhoutzagerijen uiteraard veel belangrijker: zij verwerken jaarlijks 10 keer meer rondhout dan de Vlaamse loofhoutzagerijen. Bijna 80% van het naaldhout dat zij verwerken is afkomstig uit Belgische bossen.’ Bosgroep: ‘De houtmarkt is een mondiale markt en stammen worden de wereld rond verscheept, maar blijkbaar is het voor bedrijven toch belangrijk dat ze zich lokaal kunnen blijven bevoorraden?’ NFZ: ‘Waalse zagerijen maken zich op dat vlak zorgen door de recente beslissingen inzake bosbeheer, waarbij het de bedoeling is om de oppervlakte aan sparren in openbare bossen op middellange termijn te laten afnemen. Daardoor zal de lokale beschikbaarheid van naaldhout afnemen en het voortbestaan van de zagerijen onder druk komen te staan. Hetzelfde fenomeen zie je in Vlaanderen, waar de overheid een ontradingsbeleid voert ten opzichte van populier. Er is geen ondersteuning meer voor het (her)aanplanten van populier en in sommige gevallen wordt dit verboden via de kapvergunning. Ook het veredelingsonderzoek naar populier dreigt volledig te worden stopgezet, waardoor op middellange termijn de duurzame, lokale populierenproductie teloor zal gaan. Je mag niet vergeten dat de Vlaamse bedrijven jaarlijks zo’n 150.000 m³ populier verwerken. En dat betekent dat er voor
Behoeften van de loofhoutzagerijen in Vlaanderen (300.000 m³ rondhout/jaar) en in Wallonië (100.000 m³ rondhout/jaar) (2010) (© De houtzagerijsector in België)
een duurzame bevoorrading minstens 15.000 hectare aan populierbomen nodig is.’ Fedustria: ‘Beleidsmakers mogen dus niet uit het oog verliezen dat de mogelijkheid tot lokale bevoorrading, een belangrijk criterium is bij bedrijven. Die bekijken voortdurend of nieuwe investeringen in een plaatselijke productie-eenheid al dan
niet kunnen gebeuren. Die lokale bevoorrading weegt minstens even zwaar door als de loon- en energiekosten. Zo zou er in het nieuwe natuur- en bosbeleid, dat momenteel wordt ontwikkeld, toch ook voldoende aandacht moeten zijn voor de mogelijkheden van duurzame houtproductie in Vlaanderen. Het voorbeeld van populier werd al aangehaald, maar ook de toekomst van duurzaam dennenhout in onze Kempische bossen is op dit moment heel onduidelijk. Er moet dringend werk gemaakt worden van een langetermijnvisie inzake duurzame houtproductie in Vlaanderen.’ Bosgroep: ‘De lokale bevoorrading dreigt dus op termijn moeilijker te worden. Maar nu vangen we toch ook al signalen op van bedrijven die problemen hebben om voldoende rondhout aan te kopen?’ Fedustria: ‘Een aantal mechanismen zorgt er inderdaad voor dat het lokaal geproduceerde hout moeilijk beschikbaar is voor onze eigen bedrijven. Eén daarvan is het gesubsidieerd verbranden van hout
Belgische en buitenlandse kopers van het gezaagd loofhout, geproduceerd in Vlaanderen en in Wallonië (2010) (© De houtzagerijsector in België)
De Nationale Federatie van de Zagerijen (NFZ) De Nationale Federatie van de Zagerijen werd opgericht in 1948 en vertegenwoordigt naast de loof- en naaldhoutzagerijen, ook de fineerbedrijven en de bedrijven die hout drogen, stomen en drenken (= verduurzamingprocedé). De Federatie vertegenwoordigt een 150-tal bedrijven in België, waarvan ongeveer de helft in Vlaanderen ligt. Van de aangesloten bedrijven, zijn 60% kleine KMO’s met 1 tot 5 werknemers. Het totale volume gezaagd hout in België is de voorbije 15 jaar toegenomen tot 2,5 à 3 miljoen m³ hout/jaar. Door schaalvergroting neemt het aantal zagerijen wel verder af, waarbij voornamelijk de kleinere gemengde loof- en naaldhoutzagerijen hun activiteiten stop zetten.
als grondstof voor de productie van hernieuwbare energie. Hoewel het Vlaamse Energiebeleid voorziet dat er geen subsidies – in de vorm van ‘groenestroomcertificaten’ – toegekend worden bij het verbranden van houtgrondstof, stellen we vast dat er hier toch nog een aantal achterpoortjes zijn. Het Energiebesluit geeft wel een opsomming van een aantal houtstromen die niet of moeilijk inzetbaar zijn
Bosinfo | DE ECONOMIE ACHTER JOUW BOS | 5
DE ECONOMIE ACHTER JOUW BOS
Van Vlaamse populier tot logistiek onmisbaar EURO-pallet
in industriële toepassingen (bijvoorbeeld schors, stof, houtstronken, twijgen en fijn snoeihout) en waarvan de verbranding dus wel in aanmerking komt voor subsi-
Bestemmingen van het verkochte gezaagd loofhout (geg. 2010) (© De houtzagerijsector in België)
dies. NFZ: ‘Een ander fenomeen van de jongste jaren, dat ervoor zorgt dat de beschikbaarheid van hout voor onze bedrijven afneemt, is de groeiende export van rondhout. Steeds meer stammen worden, zonder enige vorm van verwerking, in containers gestopt en verscheept naar voornamelijk Aziatische landen. Hierdoor wordt er geen meerwaarde gecreëerd in eigen land. Bovendien zorgt dit voor een grote ecologische voetafdruk, aangezien de afgewerkte producten vaak terug moeten getransporteerd worden naar de Europese markt. Door de handelsakkoorden met Aziatische landen kan Europa deze export van rondhout voorlopig niet aan banden leggen. In tegenstelling tot Nederland en Frankrijk, die via bepaalde systemen de grondstofbevoorrading van hun houtverwerkende industrie trachten te ondersteunen, beweegt op dit vlak in Vlaanderen bitter weinig. In de omliggende regio’s wordt bijvoorbeeld de bevoorradingszekerheid inzake rondhout voor bedrijven gedeeltelijk verzekerd door raamcontracten, met de hulp van de bosadministraties. Verschillende initiatieven zorgen daar ook voor ondersteuning van de lokale verwerking van hout uit de
6 | DE ECONOMIE ACHTER JOUW BOS | Bosinfo
regio, waardoor de plaatselijke bedrijven makkelijker rondhout kunnen aankopen, ondanks de hogere exportprijzen.’
leggen mensen moeilijker het verband tussen duurzame houtoogst en hun dagelijks hout- en papierverbruik.’
Bosgroep: ‘Tenslotte nog een vraagje over de bosgroepen zelf. Hoe kijkt de houtverwerkende sector terug op 20 jaar bosgroepenwerking en welke uitdagingen zien jullie voor ons?’
NFZ: ‘Voor de bosgroepen zal het ook een uitdaging zijn om de laagdrempelige dienstverlening die ze nu aanbieden, ook in de toekomst te kunnen blijven garanderen. De drastische besparingen waarmee sommige bosgroepen geconfronteerd worden, staan haaks op de investeringen die andere Europese regio’s (bijvoorbeeld Lorraine en Wallonië) op dit moment doen voor gelijkaardige projecten.’
Fedustria: ‘Een direct effect van de werking van de bosgroepen is dat er in de Vlaamse bossen meer hout wordt geoogst. Dat is positief voor de bevoorrading van de houtverwerkende industrie en dus ook voor de lokale tewerkstelling. Het is wel niet zo dat er nu roofbouw gebeurt in onze bossen. Want de bosgroepen zorgen voor een duurzaam beheer en de totale houtvoorraad in de Vlaamse bossen neemt nog steeds toe, ondanks het verhoogd oogstvolume. Door de ondersteuning van de bosgroepen wordt het nu, voor de vele duizenden boseigenaars met een beperkte bosoppervlakte, haalbaar en betaalbaar om hun bos goed te beheren. Het hout dat hierbij ter beschikking komt, kunnen ze verkopen aan lokale bedrijven. Hier zie ik trouwens nog een uitdaging voor de bosgroepen om, samen met heel de sector, te blijven communiceren dat duurzame houtoogst hand in hand gaat met goed bosbeheer. Steeds vaker associëren mensen het kappen van bomen met bosvernieling, ook al gebeurt dit in het kader van duurzaam bosbeheer. In onze sterk verstedelijkte maatschappij
‘Groene stroom’ uit houtchips heeft grote impact op houtmarkt
Fedustria: ‘Wij hebben dan ook geen ogenblik getwijfeld om de brief die eind vorig jaar werd gestuurd naar de ministers Schauvliege, Homans en Bourgeois, mee te ondertekenen. Via dit schrijven werd gevraagd een structurele oplossing te zoeken voor een duurzame financiering van de bosgroepen en de huidige onderlinge verschillen tussen provincies voor de ondersteuning van de bosgroepen weg te werken. Een vraag die trouwens gesteund werd door vele actoren uit de bos- en houtsector.’ Bosgroep: ‘Namens de bosgroepen wens ik jullie alvast hartelijk te bedanken voor dit gesprek en voor de steun van onze werking.’ Artikel afkomstig uit: De Bosbode nr.3, jaargang 11
Inlandse beuken voor de Aziatische markt
DENNENBOOM
Dennenboom
De beste wensen voor 2016 van het “Actiecomité Ter Bescherming van de dennenboom”! Het hele jaar sta ik heerlijk in het bos, niet in een standaard, maar gewoon lekker los. De hele familie gezellig om me heen, Maar dan komt december, fijn voor de mensen; wij bomen kunnen wel iets anders wensen. Mannen met bijlen nemen ons te pakken, staan doodleuk je hele familie om te hakken. Daarna liggen we op een hoop in de wagen; ik lig bovenop, dus mag ik niet klagen. Bij de handelaar liggen we op de grond, een nare ervaring als je eerst rechtstond. Dan het gezeur van klanten over ons figuur: we zijn te vol, te kaal of te duur. Er gebeurt heel wat voordat men besluit; ze pakken je bij je nek en schudden je uit. Je verlangt naar de plek vanwaar ze je haalden; per klant verlies je tientallen naalden. Maar het ergste komt als je bent verkocht: wat men dan uithaalt is zeer ver gezocht. Je wordt in de hoek van de kamer geplant, met een piek op je kop en een bal in je hand. Pas tegen de avond is men met je klaar;
je zit onder de kaarsjes en het engelenhaar. Ik denk: dat is dat en terwijl ik geeuw, komt ma met de spuitbus vol onechte sneeuw. Ze had zitten piekeren onder het eten wat ze toch aan mij had vergeten. Zo sta ik een aantal dagen voor gek en dan halen ze mij opnieuw van mijn plek. Alles gaat eraf, want ik word afgetuigd. Ik voel me vrij en mijn hartje juicht. Dan pakken ze me beet, ik ben wat verwonderd; ik word zonder meer het raam uit gedonderd! Enkele mannen komen op mij af, slepen mij mee in een snelle draf. Eindelijk zijn we er, na een half uurtje, en dan gooien ze mij ineens in een schuurtje. Daar ben ik niet de enige boom; ik ben bij familie en denk dat ik droom. Op een avond gaan we weer op een hoop, samen met de buur waar ik tegen aankroop. Dat is het laatste wat ik weet… daarna werd het verschrikkelijk heet!
Belgisch onderzoek naar biodiversiteit toont nood aan soortenvariatie in bossen De nood aan soortenvariatie in bosecosystemen is al een tijd binnengesijpeld in het beleid van de Bosgroepen. Nu heeft recent wetenschappelijk onderzoek van de Gentse universiteit aangetoond dat het beter is om meerdere soorten bij elkaar te planten om onder meer aantasting door insectenplagen en schimmelziekten te verminderen. Onderzoekers van de universiteiten van Gent, Leuven, Luik en Louvain-La-Neuve hebben vijf jaar geleden 90.000 bomen van tien verschillende boomsoorten geplant. Het FORBIO-onderzoek maakt deel uit van TreeDivNet, een globaal netwerk van soortgelijke experimenten dat het grootste biodiversiteitsexperiment ter wereld vormt. De bomen werden geplant in Zedelgem, Hechtel-Eksel en Gedinne
(in de provincie Namen), samen goed voor 27 hectare. Na vijf jaar onderzoek kunnen de eerste conclusies getrokken worden, zegt de UGent in een persbericht. "Het risico dat veel bomen sterven is groter in monoculturen. Het is dus beter om meerdere soorten bij elkaar te planten. Een hogere boomsoortendiversiteit kan de aantasting door insectenplagen en schimmelziekten verminderen. In een gemengd bos is een boom van een bepaalde boomsoort minder zichtbaar en minder aantrekkelijk voor zijn belagers. Wanneer bepaalde boomsoorten samen voorkomen, verloopt de afbraak van hun bladstrooisel sneller. Dat is goed voor de bodemvruchtbaarheid."
INTERESSE?! Wil jij als boseigenaar je bos weerbaarder maken tegen ziektes, plagen,…? Wil je meer soorten in je bos?
Contacteer de Bosgroep voor ondersteuning en hulp!
Bosinfo | DENNENBOOM | 7
DE DAG VAN DE BOSEIGENAAR
De Dag van de Boseigenaar Woensdag 14 oktober organiseerden de Antwerpse Bosgroepen de ‘Dag van de Boseigenaar’. Op dit evenement konden boseigenaars en andere geïnteresseerden kennis maken met de Bosgroepen en andere organisaties uit het buitengebied. Voor jong en oud was er ook leuke animatie voorzien. Het hoogtepunt van de dag was de prijsuitreiking van de ‘Mooiste Boom van Vlaanderen’. Dit alles vond plaats op het prachtige domein Heihuyzen te Oostmalle, aanpalend aan ‘Het vliegveld’.
Vlaanderen, epen, Landelijk ro sg Bo de n va en Provincie tentjes p Voorkempen arktje stonden ha m sc fo nd in La ge l lli aa ze on Op het ge , Bos+, Regi ging Vlaanderen Hubertus Vereni Antwerpen.
Op het Oostmalse zand werd er duchtig gekeuveld.
8 | DE DAG VAN DE BOSEIGENAAR | Bosinfo
De winnaar van de verkiezing van de mooiste boom van Vlaanderen is deze 800 jaar oude tamme kastanje uit de Limburgse gemeente Overpelt. "Vanwege zijn ouderdom, verscholen schoonheid tussen de andere bomen en de historiek verdient deze boom de titel van mooiste boom van Vlaanderen", laat de organisatie van de verkiezing weten. De boom is een levend geschiedenisboek waarbij de knokige vorm laat zien dat er de afgelopen honderden jaren heel wat gevechten met de natuur en zijn bewoners uitgevochten werden!
DE DAG VAN DE BOSEIGENAAR
De weergoden waren ons niet gunstig gezind, de hele namiddag bleef het regenen. Gelukkig weten we bij de Bosgroep hoe we vuur moeten maken, zo kon iedereen zich toch verwarmen!
De eigenaar van de mo oiste boom van Vlaan deren, de gemeente Overpelt, krijgt een bo om ter waarde van 1.5 00 euro die gratis ge wordt door de organis plaatst atie!
Christophe Lenaerts, de eigenaar van het domein Heihuyzen, gidst een rondleiding doorheen heide en bossen. De aanwezigen kregen toelichting bij het gevoerde bosbeheer en konden heide- en venherstel bewonderen. Deze landschapswerken werden in 2012 zelfs bekroond met de Zweedse ‘Anders Wall’ prijs, het domein Heihuyzen haalde het van 300 andere Europese inzendingen! Bosinfo | DE DAG VAN DE BOSEIGENAAR | 9
BOSGROEP KEMPENSE HEUVELRUG
Schapenbegrazing op de Kempense Heuvelrug Afgelopen herfst liet de Bosgroep Kempense Heuvelrug een dertigtal heideschapen los in het pas opengekapte bos van de familie Mas. We werkten hierbij samen met schaapsherder Benny De Busser om de natuurwaarde van het bosperceel te Lichtaart een oppepper te geven. Tijdens het terreinbezoek met de boseigenaar in 2013 sprongen de heiderelicten meteen in het oog. In overleg werd gekozen om in het dichte dennenbos een kleine kaalkap te doen. De eerste stap om de heide terug kansen te bieden. Eveneens werden de aanwezig exoten preventief weggehaald, omdat deze ook in een later stadium de heide nog zouden kunnen overgroeien. Na de succesvolle dennenkap in de winter van 2014, ging de Bosgroep op zoek naar een herder om in de volgende fase, d.m.v. begrazing, nieuwe opslag van bomen te verhinderden, vergrassing in toom te houden en meer structuur in de vegetatie aan te brengen. De schapen bleken zeer flexibel en schakelden zonder problemen over van gras naar houtige gewassen. De opslag van jonge bomen (hier vooral den, berk en Amerikaanse vogelkers) werd vrijwel volledig afgevreten. Maar ook de struikheide zelf werd goed begraasd. Zo zorgen we ervoor dat de heideplanten zich verjongen en in daarmee tact blijven. Het resultaat: de struikheide is weer goed zichtbaar. Helaas zullen we pas vanaf de zomer kunnen genieten van de groen-paarse struiken met hopelijk boomleeuwerik, loopspinnen, loopkevers en vlindersoorten zoals het heideblauwtje, die prima gedijen in zo’n gevarieerd bos- en natuurlandschap. De schapen begrazen de heide goed!
Resultaten houtverkoop Op de houtverkoop voor industriële exploitanten bood Bosgroep Kempense Heuvelrug dit jaar 10 loten naaldhout en 4 loten Populier aan. De opbrengsten lagen heel wat lager dan de voorbije jaren, maar toch zijn de prijzen nog verdienstelijk. Wat betreft brandhout liggen de prijzen ook opmerkelijk lager in de regio, de oorzaak hiervan ligt wellicht aan enkele boterzachte winters en een sterke daling van de stookolieprijzen. Hieronder vindt u een overzicht van de prijzen van industriële loten. Locatie Gemeente Aantal bomen Volume (m³) Hoogste bod Prijs/m³ Boomsoorten Middeldonk Bouwel 1.219 784,78 € 28.999,00 € 36,95 grove den Eisterlee Grobbendonk 516 273,03 € 7.100,00 € 26,00 Coricaanse den Molenheide Vorselaar + Grobbendonk 1.091 524,58 € 13.500,00 € 25,73 grove den, Corsicaanse den, fijnspar Binnenbos Vorselaar 444 286,52 € 7.200,00 € 25,13 lork, fijnspar, Amerikaanse eik Berkelheide Vorselaar 677 395,82 € 9.000,00 € 22,74 fijnspar, Corsicaanse den, weymouthden Kempense Heuvelrug Lichtaart - Herentals 818 403,63 € 13.500,00 € 33,45 Corsicaanse den, grove den Kasterlee Kasterlee 1.036 510,45 € 16.200,00 € 31,74 grove den Breeven Geel 1.089 751,75 € 24.999,00 € 33,25 grove den, Corsicaanse den, zeeden De Hoeven Retie + Kasterlee 1.997 599,29 € 20.999,00 € 35,04 grove den, fijnspar, Corsicaanse den, Amerikaanse eik Gemeentestraat Retie 536 166,37 € 5.100,00 € 30,65 grove den Vaartkom Grobbendonk 72 102,76 € 3378,00 € 32,87 populier Zeven Zalighedenpad Lille 26 58,13 € 1220,0 € 20,99 populier Heibloemstraat Olen 83 90,51 € 2613,00 € 28,87 populier Beverdonk Retie 18 34,91 Geen bod - populier
10 | BOSGROEP KEMPENSE HEUVELRUG | Bosgroepnieuws
BOSGROEP KEMPENSE HEUVELRUG
Boscomplexen op de plank voor komend jaar! De Bosgroep staat niet stil. De vroege winter is hét moment voor aanplantingen. Verder zullen onze medewerkers in 2016 weer eigenaars contacteren voor advies en beheerwerken binnen boscomplexen. Gedurende de wintermaanden zal er flink aangeplant worden op verschillende bospercelen. De eigenaars waarmee voorbije jaren een overeenkomst voor aanplanting werd afgesloten en waar het terrein plantklaar ligt, komen allemaal aan de beurt. In totaal gaat het deze winter over 5.000 stuks, veelal in kloempen of bosranden. Daarnaast zullen we de komende maanden zoveel mogelijk boseigenaars verder helpen bij het beheren van hun bossen. In onderstaande gebieden zullen boseigenaars actief worden gecontacteerd door het Bosgroeppersoneel. Bij sommigen zal dit tijdens het ten perse gaan van de Bosgazet al zijn gebeurd. • De Cluys in Kasterlee (Dennis) • Poeyelheide in Lille (Dennis) • Stenehei in Dessel (Noor) • Hoge Berg in Lichtaart (Noor)
• Abdijbossen Postel en omgeving (Joost) • Omgeving Hazepad in Herentals en Spoorwegstraat in Grobbendonk (Joost) • Retiebaan in Geel (Joost) • De Lindekens in Grobbendonk (Joost)
Uiteraard kunt u ten allen tijde de Bosgroep zelf contacteren in verband met het beheer van hun bos! Zie voor telefoonnummers de achterzijde van deze Bosgazet. • Kappen voor bosverjonging. We streven naar diverse, structuurrijke bossen. Door gerichte dunningen stimuleren we de natuurlijke verjonging van loofboomsoorten als berk, eik en beuk. Daarnaast mikken we ook op natuurlijke verjonging van dennenbossen. Hiervoor is er dus veel licht nodig en moeten we grotere groepenkappen maken.
Waarom worden de dennen gekapt? Dit is de meest gestelde vraag over het Kempense bosbeheer. Daarom organiseerden we op 11 oktober samen met gemeente Kasterlee een wandel- en fietstocht op de Hoge Mouw. De opkomst was laag, daarom zetten we de belangrijkste zaken rond dit thema even op een rijtje. • Wegwerken van de beheerachterstand. Tijdens de eerste helft van vorige eeuw werd onze regio massaal bebost om stuthout voor de mijnbouw te produceren. Na de mijnsluiting viel het beheer weg in deze bossen. Vijfentwintig jaar later groeien er lange, dunne, scheve dennen met een kleine en vaak misvormde kroon. Den is een boomsoort die veel licht nodig heeft om te groeien. Door een percentage van de bomen te kappen, creëren we licht voor de resterende bomen en stimuleren we de diktegroei.
• Kappen voor open natuurtypes. Door de bebossing van onze regio en het wegvallen van traditioneel beheer, verdween de uitgestrekte Kempische heide met stuifdennen en vennen. De achteruitgang van dit kenmerkend landschap bedreigt heel wat planten –en diersoorten. Daarom herstelt men plaatselijk dit waardevol biotoop. In het verleden groeiden hier diverse, soortenrijke bossen met berk, eik, den en beuk. Maar onder invloed van economische impulsen veranderde het landschap. De uitgestrekte dennenbossen en de purperen heide symboliseren nu de Kempen maar dat was dus ooit anders. Door gerichte ingrepen herstellen we het typisch Kempense landschap waar al deze biotopen een plaats hebben.
De fietstocht voerde o.a. langs een open plek in een dennenbestand op de Hoge Mouw in Kasterlee Bosgroepnieuws | BOSGROEP KEMPENSE HEUVELRUG | 11
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
Boom zoekt bos De bosgroep, het cultureel centrum Zwaneberg en de gemeente Heist-op-den-Berg nodigen alle inwoners uit om te zoeken naar perceeltjes grond waarop bebost kan worden. De gemeente telt amper 7 % bos. Dit is beduidend minder dan het Vlaamse gemiddelde (12 %). Bossen en bomen worden steeds meer door wetenschappers geprezen voor hun bijdrage aan ons leefmilieu en gezondheid. Bovendien kan je als bebosser er nog een centje aan verdienen. Via de huidige compensatieregeling wordt er immers doorgaans 1,5 € /m² gegeven aan al diegenen die een bosje planten. De bosgroep staat klaar om je met raad en daad te ondersteunen. Een inspirerend voorbeeld is het bosje dat Frans Piessens uit Hofstade in Heist-op-den-Berg heeft geplant in 2002. We roepen hem uit als bosheld van Heist! De bosgroep bracht hem een bezoek.
Bosgroep: Hoe vind je het resultaat ? Frans: Ik sta versteld na 13 jaar hoe snel mijn bos geëvolueerd is. Ik ben enorm tevreden. Ik raad iedereen aan om met zijn spaarcenten dat ook te doen. Bosgroep: Hoe ben je in contact gekomen met de bosgroep ? Frans: Ik heb van vrienden gehoord over de werking van de bosgroep. Ik heb toen met Jan Seynaeve contact opgenomen. De bosgroep heeft me toen goed geholpen met een arbeidersploeg. De jonge boompjes werden vrijgesteld en deskundig bijgesnoeid. Bosgroep: Frans, een dikke proficiat met het resultaat. Je bent voor ons een bosheld, een inspirerend voorbeeld voor iedereen!
Bosgroep: Frans, hoe kom je erbij om een stukje weiland te gaan bebossen ? Frans: De motivatie is om Vlaanderen op een bescheiden manier wat meer bos te geven. Er is te weinig bos. Vooral in deze streek zijn er vrijwel geen bossen. Ik heb helemaal geen commercieel doel voor ogen. Voor mij mag het gerust een natuurreservaat worden. Bosgroep: Hoe ben je tot dat idee gekomen ? Frans: In mijn jeugd was ik lid van de Wielewaal en was sterk geïnteresseerd in de natuur. Ik herinner me dat ik les gaf aan de scouts over inheemse bomen. Vanuit mijn beroep als dokter besef ik des te meer het belang van bossen. Niets gaat boven de natuur! Op een zekere dag had mijn bediende opgemerkt dat er 1 ha verlaten landbouwgrond te koop was. Ik heb deze onmiddellijk gekocht en de aanpalende eigenaars gecontacteerd. Een viertal eigenaars waren bereid om hun perceel te verkopen. Op deze wijze heb ik 2,12 ha weiland kunnen bebossen. Bosgroep: Hoe heb je de bebossing aangepakt ? Frans: Vooreerst heb ik mijn plannen duidelijk gemaakt aan ANB. Zij hebben me goed geholpen. Ik kreeg een lijst van soorten bomen die ik kon planten. Ook hebben ze me geholpen met de subsidieaanvraag. Een hele karwei was het plantklaar maken van het terrein. Dit was nooit gelukt zonder het enorme werk van mijn neef Guido Smets. Daarna hebben we contact opgenomen met boomkweker Op de Beeck. Hij heeft alles met de machine geplant, zo’n 2000 zomereiken, 800 essen, 500 elzen en verschillende soorten struiken. Door de hete zomer van 2002 waren echter veel bomen kapot gegaan. Hij heeft dan gratis de kapotte boompjes vervangen. Frans Piessens met Guido Smets
12 | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | Bosgroepnieuws
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
Geslaagde houtverkopen in 2015 De houtverkopen van onze Bosgroep liggen weer achter de rug. Dankzij beheerwerken bij onze leden verkochten we in totaal 14.438 m³. Het naaldhout en de populier werd verkocht aan professionele bosexploitanten. De boseigenaars kregen hiervoor mooie prijzen. Op de brandhoutverkopen stellen we wel voor het tweede jaar op rij vast dat de interesse daalt. In de periode 2010-2013 lagen de gemiddelde prijzen immers nog rond de 20 €/m³. Toch zijn er nog steeds voldoende kappers bereid de bossen in te trekken zodat nodige beheerwerken uitgevoerd kunnen worden.
Type verkoop
volume (m³)
Gemidd. prijs (€/m³)
Industrie naaldhout Industrie Populier Brandhoutverkoop Meerhout Brandhoutverkoop Olen
10.239 2.085 1.166 948
33,1 32,4 12,9 10,7
Plantactie Kloempenbos Eind november vonden de langverwachte plantdagen plaats van het allereerste Vlaamse Kloempenbos. 8 kleuter- en lagere schoolklassen én 35 verenigingen uit Laakdal plantten tal van kloempen. Elke vereniging kreeg op voorhand een herkenningspaal mee om te versieren en ze hebben zich duidelijk uitgeleefd, want zaterdag passeerden de meest bijzondere creaties de revue. De jury had het dan ook niet
makkelijk bij de keuze van “Mooiste Kloempenpaal”. Het kloempenbos zal uiteindelijk ruim 90 kloempen tellen en gevarieerde bosranden. Dit alles zou niet mogelijk geweest zijn zonder de steun van scholen, verenigingen, de familie Verlinden (eigenaar van de bossen), gemeente Laakdal, VLM en Toro!
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | 13
BOSGROEP NOORDERKEMPEN
Opstart natuurbeheerplan Hoge Heide - Brecht-Rijkevorsel Het openkappen van de oevers is een eerste stap bij het herstel van dit ven.
Sinds kort zijn we officieel van start gegaan met de opstelling van ons allereerste natuurbeheerplan. Het beheerplan zal opgesteld worden in samenwerking met de Bosgroep Antwerpen Noord, Regionaal Landschap De Voorkempen en de Thomas More hogeschool. Deze laatste kwam als meest geschikte partner naar voren in een aanbestedingsprocedure en zij zal het beheerplan opstellen. De opstartvergadering werd gehouden op 27 oktober in het Vrieselhof bij onze collega’s van Bosgroep Antwerpen Noord. Hierbij werden de deelnemers aan elkaar voorgesteld en werden de doelstellingen op tafel gelegd. Er werd afgesloten met het vastleggen van de eerste terreinafspraken. De dag nadien volgde al de afspraak in Rijkevorsel. Sofie en Michaël van Thomas More in Geel bekeken, samen met adjunct-coördinator Kevin, de deelnemende percelen. Het was al snel duidelijk dat de percelen een groot potentieel te bieden hebben. In vorige edities van de bosgazet hadden we het nog over het natuurbeheerplan Kempense Kleiputten. Die naam is nu, in overleg met alle
deelnemers, gewijzigd naar natuurbeheerplan Hoge Heide.
Jacht en natuur hand in hand
Zowel jacht als natuur worden in de betreffende percelen in Rijkevorsel hoog in het vaandel gedragen. Zo zullen er dit plantseizoen bijvoorbeeld meer dan 4000 struiken geplant worden onder drie kilometer aan dreven. Door deze struikengordel verhoogt de verbondenheid van de verschillende bospercelen. Door te kiezen voor meer dan tien verschillende struiksoorten zal de biodiversiteit in het gebied verder worden verhoogd. Door de verschillende bloeistadia zullen vlinders, bijen en andere insecten erg blij zijn met deze ingreep.
14 | BOSGROEP NOORDERKEMPEN | Bosgroepnieuws
De vogels zullen hierdoor op hun beurt ook positief reageren. Verder zijn er nog een heel aantal bosranden voorzien zoals reeds meegedeeld in de edities 34 en 35 van de Bosgazet. Deze bosranden en aanplantingen zorgen voor dekking voor het wild en zijn dus ook goed voor de jacht. Er kwam veel Amerikaanse vogelkers voor in het bos. Deze werd ondertussen in een deel van de percelen bestreden en het is de bedoeling dat er inheemse struiksoorten in de plaats komen. Ook hierdoor zal de biodiversiteit opnieuw toenemen. Door de werken gefaseerd uit te voeren, willen we de verstoring voor de aanwezige fauna beperken.
BOSGROEP NOORDERKEMPEN
Houtliefhebbers opnieuw op post Afgelopen najaar organiseerde de Bosgroep Noorderkempen (mee) een viertal houtverkopen. De tendens was daarbij duidelijk dat de houtprijzen aan het zakken zijn. De industriehoutverkoop vond opnieuw plaats in Ravels, samen met de twee andere Kempense bosgroepen. Qua prijzen was het uiteraard moeilijk om het topjaar 2014 te evenaren, toen de prijzen boven de 40 euro/m³ piekten. Met een gemiddelde prijs van 32 euro/m³ waren de prijzen toch nog altijd meer dan correct en vergelijkbaar met voorgaande jaren. Een kleiner lot werd ingehouden, maar is ondertussen alsnog verkocht. Tijdens de populierenverkoop Westerlo, georganiseerd door
Bosgroep Zuiderkempen, bood onze bosgroep zes loten te koop aan. Op een ervan kregen we geen bieding, op drie andere kregen we een gezamenlijke bieding. Deze was echter onder onze minimumprijs. De resterende twee loten werden voor gemiddeld 35 euro/m³ verkocht De tendens van het brandhout die zich vorig jaar inzette, zette zich dit jaar helaas verder. Dat merkten we vooral op de brandhoutverkoop in Merksplas, begin november. De prijzen van de loten waren over het algemeen aan de lage kant en acht loten
werd ingehouden. Tijdens de brandhoutverkoop in Ravels waren de prijzen dan weer hoger dan een jaar eerder op dezelfde plaats. Toch raakten ook hier een vijftal loten niet verkocht. De voorbije zachte winters en de lage mazoutprijs zijn mogelijke verklaringen voor de terugvallende brandhoutprijzen. Onderstaand vindt u een tabel met de gemiddelde prijzen en hoeveelheden hout die verkocht werden.
in de
Plantseizoen opnieuw aangebroken Ook deze winter zal de Bosgroep Noorderkempen extra inspanningen leveren om heel wat bomen en struiken met hun voeten in de grond zetten. De voorbije jaren is dit aspect van het bosbeheer meer en meer in onze werking verweven geraakt. Zo maakte de Bosgroep een bestek op voor de aanplant van meer dan 14.000 stuks plantsoen. Zo gaan we o.a. 3 hectare herbebossen in Malle in samenwerking met BOS+ en planten we meer dan 4.000 struiken onder enkele dreven in Rijkevorsel. Tot slot gaan we in Merksplas 52 kloempen aanleggen. Dat zijn kleine verjongingsgroepen van zo’n 40 bomen rond een herkenningspaal. Voor al deze aanplantingen doen we beroep op een externe firma. Verder zullen we als bosgroep, samen met onze vrijwilligers, nog eens 44 kloempen aanplanten in Rijkevorsel en Oud-Turnhout. Tot slot planten we ook nog 2 kleinere bosranden in Oud-Turnhout. Bij onze aanplantingen kiezen we meestal voor inheemse en indien mogelijk ook voor autochtoon plantsoen. Dat laatste is afkomstig van zaadbomen waarvan het genetisch materiaal uit onze eigen streek afkomstig is en bijvoorbeeld niet uit OostEuropa. Het plantsoen zou daardoor beter aangepast moeten zijn aan onze lokale groeiomstandigheden. Met deze aanplantingen wil de Bosgroep ervoor zorgen dat we ook nog in de toekomst kwalitatieve bossen hebben in onze streek.
Ook interesse om bomen te planten? Vraag raad bij uw bosgroep! Bosgroepnieuws Bosgroepnieuws | |BOSGROEP BOSGROEPNOORDERKEMPEN NOORDERKEMPEN | 15
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD
Vind ook dit jaar de weg naar onze Algemene Vergadering! Naar jaarlijkse gewoonte zijn jullie op donderdag 14 april 2016 van harte welkom op de Algemene Vergadering. We heten jullie welkom aan Perron Noord in Brasschaat waarna we de kans benutten om de schitterende natuur in het Klein Schietveld te bewonderen samen met de lokale boswachter. Het Klein Schietveld heeft naast zijn rijke militaire geschiedenis
ook een uiterst waardevol natuurkarakter. Een niet te missen natuurgebied voor wie houdt van variatie en rust. Een kennismaking ook voor privé-boseigenaars met beheer van een andere schaal, doelgroep en grootste ecologische verwachtingen. Nadien wordt de Algemene Vergadering gestart op de locatie van Perron Noord, waarbij een toelichting van de realisaties
van 2015 en de planning van 2016 op het programma staan. Jullie inbreng wordt nadien ook expliciet gevraagd tijdens het verhaal van onze aanpak rond exotenbeheer 2.0. We ronden af met een gezellige receptie onder boseigenaars. We zien jullie graag komen!
Programma
16.30u 19.00u 20.45u
gegidste wandeling doorheen Klein Schietveld in Brasschaat Algemene Vergadering • Verwelkoming en goedkeuring verslag AV 2015 • Realisaties 2015 en Vooruitblik 2016 • Voorstelling en goedkeuring jaarrekening 2015, aangevuld met toelichting van de kastoezichter • Voorstelling en goedkeuring begroting 2016 • Kwijting aan de bestuurders voor het gevoerde bestuur • Rondvraag • Toelichting exotenbeheer 2.0 Receptie met mogelijkheid tot kennismaking met collega-boseigenaars
Afspraakplaats: Samenkomst op donderdag 14 april om 16.30u aan de ingang bij de parking van Perron Noord Adres: Licht Vliegwezenlaan 11, 2930 Brasschaat ( in oude GPS systemen: Bondgenotenlaan ) Inschrijving: Zowel voor de wandeling als de vergadering is vooraf inschrijven noodzakelijk vóór 12 april Dit kan u doen door: • te mailen naar antwerpennoord@bosgroep.be of • te bellen naar 03/355.09.40 of • te faxen naar 03/355.09.45
Bodem en bosbeheer: lessen uit het lindewoud? Op 21 oktober namen 23 geïnteresseerden deel aan de cursus ‘bodem en bosbeheer’.
soorten op de strooisellaag, de bodem en het bodemleven was heel frappant!
In de voormiddag kregen zij een behoorlijke brok theorie over bodemverzuring en bodemverdichting te verwerken. Termen zoals mor-, moder- en mullhumustypes passeerden de revue. Ook de verschillende natuurlijke buffermechanismen van de bosbodem tegen verzuring werd uit de doeken gedaan.
Op de oorzaken van bodemverzuring (uitstoot vanuit landbouw, industrie, verkeer) heeft een individuele boseigenaar jammer genoeg weinig tot geen vat. Wel kan hij/zij door slim bosbeheer de bodem in goede conditie houden of zelfs verbeteren, daar waar de bodem nog niet te sterk gedegradeerd is. Succesvolle beheermaatregelen tegen bodemverzuring zijn: het omvormen van naaldbossen naar gemengde of loofbossen, het aanplanten van een onderetage, of de aanleg van bosranden. Boom- en struiksoorten met goed verterend bladstrooisel (bv. linde, haagbeuk, esdoorn, es, iep, els, wilg, populier) zijn daarbij onmisbare bondgenoten!
Na de broodjeslunch trokken de cursisten naar het bos in Zandhoven om de nieuwe kennis te testen in de praktijk. Met behulp van een spade, een grondboor en enkele wortelkluiten van omgewaaide bomen konden de deelnemers de verschillende humus – en bodemtypes leren zien, voelen en ruiken. Het effect van boom-
16 | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | Bosgroepnieuws
Met een eenvoudige grondboor en 5 minuutjes tijd krijg je veel inzicht in de opbouw van de bosbodem
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD EN ZUID
Benieuwd naar de houtverkopen van 2015? Het najaar, traditiegetrouw een periode goed gevuld met allerhande houtverkopen. Ook dit najaar was het weer van dat bij de Bosgroep Antwerpen Noord en Bosgroep Antwerpen Zuid vzw. Donderdag 8 oktober verkocht Bosgroep Antwerpen Zuid zijn brandhout in de prachtig gerenoveerde Kasteelruïne van het domein Roosendael, te Sint-KatelijneWaver. Voor de 423m³ brandhout (verdeeld in 37 loten) werd een gemiddelde prijs van 14€/m³ bekomen. Op 29 oktober was dan het brandhout
Hieronder vindt u het resultaat!
van Bosgroep Antwerpen Noord aan de beurt in het café Perron Noord, een gezellige locatie in de schaduw van de vluchtcontroletoren aan het vliegveld van Brasschaat. Voor de 24 loten, goed voor 543m³, werd een gemiddelde verkoopsprijs van 15€/m³ gehaald. De prijs was gemiddeld terug iets lager dan het jaar ervoor. Zo ging dit jaar de Amerikaanse eik terug erg stevig, maar lieten de prijzen voor het andere loofhout wat te wensen over. Een dalende trend waar een stevige winter misschien halt kan toe roepen? Op woensdag 18/11/2015 stond de industriehoutverkoop ingepland. In de catalogus werden 10 populierenloten, goed voor 2.935m³, en 5 loten ander loofhout (1.717m³) en 10 loten naaldhout (1.644m³) aangeboden: goed voor een totaal van 6.295m³ hout in 25 loten. Het resultaat van de verkoop: prijzen variërend tussen 3 €/m³ en 32 €/m³ voor de populieren (gemiddeld 21 €/m³), voor het loofhout tussen 20 €/m³ en 45€/m³ (gemiddeld 30 €/m³) en voor het naaldhout tussen 5
€/m³ en 39 €/m³ (gemiddeld 26 €/m³). Ook hier een gevoelige daling tegenover de (uitzonderlijk) hoge prijzen van vorig jaar. Dit jaar werden (in tegenstelling tot vorig jaar) enkele moeilijke loten aangeboden, die de soms erg lage prijs volledig verantwoordt. Al bij al terug een relatief goed jaar voor de Antwerpse bossen, de boseigenaren, de houtkopers en de bosgroep! Indien u interesse heeft in brandhout en u in de toekomst de catalogus wenst te ontvangen, kan u zich steeds als brandhoutkoper aanmelden op onze website (www.bosgroepen.be) of neemt u contact op met uw Bosgroep!
Lees eens een boom: visuele boomveiligheidscontrole Op zaterdag 24 oktober 2015 waren 15 consulenten en medewerkers van Bosgroep Antwerpen Noord en Antwerpen Zuid van de partij voor de opleiding ‘visuele boomveiligheidscontrole’, ook gekend als “visual tree assessment” of VTA. Al snel werd duidelijk dat bomen fascinerende wezens zijn, met diverse overlevingsstrategieën, en dat het een kunst is om de lichaamstaal van een boom goed te “lezen”. De cursisten leerden dat je eerst en vooral de conditie van een boom goed moet proberen in te schatten: is de boom vitaal genoeg om bij eventuele problemen de nodige herstelmechanismen (bv. afgrendeling, wondovergroei, aanmaak reactiehout,…) in gang te zetten? Vervolgens speur je naar uitwendige structurele problemen maar evenzeer ook naar symptomen van inwendige gebreken. Handige hulpmiddelen daarbij zijn een goed paar ogen (of een verrekijker), een rubberen hamer en een metalen prikstok. Leuk weetje is dat gezonde bomen een ondergronds leger van voornamelijk
goedaardige schimmels te eten geven in ruil voor bescherming tegen indringers. Verslechtert de conditie van de boom, dan is deze verdedigingslinie een van de eersten die sneuvelt, waarna organismen met minder goede bedoelingen de boom kunnen binnendringen… Na het uitgebreide en interactieve theoretische gedeelte zetten de deelnemers hun eerste schuchtere pasjes bij het beoordelen van enkele parkbomen in provinciaal groendomein Vrieselhof. Leerzaam, maar niet zo eenvoudig bleek. Algemeen aanvoelen was dan ook dat onderbouwde veiligheidsbeoordelingen beter aan
specialisten wordt overgelaten. Conclusie: een uitermate boeiende cursus die wegens de uitgebreidheid van het onderwerp onmogelijk op een dag kon behandeld worden. Dat smaakt dus naar meer…. Ondanks een behoorlijke holte in de stam is het risico op stambreuk bij deze beuk minimaal. © Maarten Pijnenburg
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD EN ZUID | 17
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
Inspiratie van beneden de taalgrens De Antwerpse Bosgroepen blikken tevreden terug op een geslaagde uitstap naar de streek rond Namen op 26 september. Met 70 bosgezinde mannen en vrouwen trokken we naar het kasteeldomein in Franc-Waret en de bossen van Marche-les-Dames. Dankzij de familie Moretus kregen de Bosgroepen uitzonderlijk toegang en rondleiding in het unieke kasteeldomein in Franc-Waret, een private eigendom van de Franse adellijke familie d’Andigné. Beheerder Jacky Jacquemart en goede vriend Henri Moretus loodsten ons doorheen het domein met zijn rijke loofbossen en prachtige veteraanbomen. De meeste bestanden zijn de afgelopen eeuw aangeplant. Daarbij is ook succesvol geëxperimenteerd met menging van loof- en naaldhout waaronder Douglasspar, es, boskers, fijnspar, lork en esdoorn. De essenziekte grijpt driest om zich heen in deze streek en (jonge) bestanden worden gekapt als het hout van enige kwaliteit is.
Veteraanboom tamme kastanje te Franc-Waret
Dan op naar de bossen van Marche-lesDames, gelegen bovenop de machtige kliffen langs de oever van de Maas. Na lange tijd in eigendom van de Arenberg familie – getuige een aanplant van Oostenrijkse den – kwam het bos na WO II in bezit van de Belgische overheid. Op deze kalkhoudende bodem hebben zich
boomsoorten, ook van de zomereik. In de jonge bestanden wordt manueel gewerkt voor zuivering, dunning en verwijderen van opslag van bramen. Op de terugweg richting Antwerpen zijn we nog gestopt bij de dikste boom van België. Met zijn omtrek van ca. 10m is de zomereik uit Liernu zonder meer een impressionante verschijning. Gezien de holle stam is de leeftijd moeilijk te achterhalen maar bronnen spreken van 600 tot tot mogelijk 1000 jaar of ouder. Met een hapje en een drankje, onder een stralende zon, sloten we onder deze majestueuze boom een geslaagde excursie af!
Uitleg rond natuurlijke verjonging in Marche-les-Dames
De Amerikaanse eik wordt dan weer aanzien als een waardevolle soort voor de toekomst: er is vraag naar het hout, de boom groeit relatief snel en verjongt goed. Een visie die toch sterk afwijkt van het gangbare in Vlaanderen, daar was de beheerder zich ook van bewust.
rijke en biodiverse loofbossen ontwikkeld met soorten zoals es, eik, beuk, linde en sporadisch ook boskers. Beheerder Fabrice Raskin toonde zijn ‘experimentele boomkwekerij’, met zaden geoogst uit het bos. Daarnaast kan hij rekenen op heel wat natuurlijke verjonging van diverse loofDe zomereik van Liernu, een monument!
18 | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | Bosgroepnieuws
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
De tweede mooiste boom van Vlaanderen staat in De Bosgroep diende samen met de boseigenaar een oude es in als kandidaat voor de wedstrijd voor de mooiste boom van Vlaanderen. Op de Dag van de Boseigenaar op 14 oktober in Malle vond de uitreiking van de mooiste boom plaats. De knotes in Bonheiden werd geselecteerd als tweede mooiste boom van Vlaanderen !
Bonheiden
De boom is zeer bijzonder. Het is een knotes die ouder is dan 250 jaar. Dit weten we zeker omdat hij al ingetekend was op de Ferrariskaart, die dateert van rond 1770. De knotes maakte ten tijde van Ferraris deel uit van een oude bomenrij rond een weiland. Vroeger werden ze aangeplant voor de productie van bezemstelen. Ondertussen zijn de weilanden bebost geweest en staan ze nu ingesloten in het bos. De geselecteerde knotes is de boom die in de beste staat is van de resterende elf knotessen. De knotessenrij is een belangrijk historisch relict in de regio. Daarnaast vormen ze erg interessante biotopen voor insecten, schimmels en zelfs uilen. De Bosgroep Antwerpen Zuid zet zich dan ook in om deze pareltjes stuk voor stuk te behouden en te beheren. De winnende knotes is een machtige boom met een enorme knot waaruit grote, dikke scheuten naar de hemel oprijzen. Naast deze boom voel je je weer een klein pietluttig wezen. Het is een waardige boom die een volwaardige vernoeming verdient met deze ereprijs.
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | 19
ZOEKERTJES EN ADVERTENTIES
ZOEKERTJES Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze
rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties). Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie: • Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/naald/populier), telefoon en/of e-mailadres • Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres • Tweedehands machines/hulpmiddelen/veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!
TE KOOP Omheind gemengd bos 0,4605 ha Goed bereikbaar bos te Kasterlee Prijs overeen te komen Ben van Helvert: 0031/135.34.22.99 of rvanhelvert@ziggo.nl
Dennenbos met tennisveld 0,4873 ha Omgeving Hazepad, Herentals (2D 104) Prijs overeen te komen Jos Van Herck: 014/51.53.31
Bos te Mol en Balen Mol 3E 767: 0,2900 ha Balen 1A 1461C: 0,4900 ha Balen 1A 1497B: 0,3900 ha Notaris Van Roosbroeck: 014/34.74.30 of kantoor@vanroosbroeckmol.be
Gemengd bos te koop 1,5875 ha Schilde reen te komen ove js Pri Etienne: 0486/98.35.29 of etienne.nb@gmail.com
Gemengd bos te koop 0,3310 ha Essen, Poederlee Prijs overeen te komen 0475/44.21.40
Bos te koop 0,2500 ha Walravensbaan, Gierle Vraagprijs: 2.500 euro Hilde Roothooft: 03/449.02.47 of hide.roothooft@hotmail.be
Bos met stacaravan (op te knappen) in weekendzone 0,2007 ha Hermelijnpad 30/32 te Herentals Prijs overeen te komen Meersman: 09/360.32.30
ADVERTENTIES Bedrijven die een advertentie willen plaatsen in de Bosgazet, kunnen het reglement en de prijzen opvragen op
antwerpennoord@bosgroep.be. De advertenties moeten een meerwaarde zijn voor de boseigenaars in kader van bosbeheer of bosarbeid. Ze worden daarom gescreend of ze al dan niet bosgerelateerd zijn.
20 | ZOEKERTJES EN ADVERTENTIES | Bosinfo
ACTIVITEITEN / EXCURSIES
zondag 6 maart 2016: Langs kastelen en veteraanbomen … Het bijna 20ha grote kasteeldomein Zellaer ontstond wellicht in de 13e eeuw als een feodaal waterslot, vandaag fungeert het als bezinningscentrum. Ruim een kilometer aan oude dreven, een grachtenstructuur met spiegelvijvers en tientallen veteraanbomen brengen ons terug in de geschiedenis. Aan de overkant van de gewestweg ligt het Diedonken bos met “de tweede mooiste boom van Vlaanderen”: een knotes van minimaal 250 jaar oud. Deze boom krijgt een aangepast veteraanbomenbeheer. Op het domein zijn nog diverse relicten die een beeld geven van de historische ontwikkeling vanaf de tijd van Ferraris (1775). Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Afspraak: Afspraak op 6 maart om 11u op de parking van het kasteeldomein Zellaer (Zellaerdreef 1, Bonheiden). Rij de dreef in vanaf de Putsesteenweg. De poort van het domein zal geopend zijn en we hebben de toestemming om met de wagen binnen te rijden tot op de parking. Duur wandeling: 1,5u tot 2u (4km) Gids: Bert Van Gils, adjunct-coördinator Bosgroep Antwerpen Zuid Inschrijven: Meer informatie en inschrijving via Bosgroep Antwerpen Zuid, tel. 03/355.09.40, email: antwerpenzuid@bosgroep.be
vrijdag 19 februari 2016: Reflectorentocht Beverdonkse heide: Op vrijdagavond 19 februari zet Bosgroep Kempense Heuvelrug graag het nieuwe jaar in met zijn leden. Na het vallen van de duisternis trekken we door de bossen van de Beverdonkse heide in Retie. Gewapend met een zaklamp speuren we de paden af, op zoek naar reflectoren die ons de weg wijzen door het donkere bos. Wie geluk heeft ziet misschien wel een bosuil… We werken met gespreide vertrektijden zodat elk groepje kan genieten van de duisternis. De dapperen belonen we met een bescheiden hapje en drankje. Leden van Bosgroep Kempense Heuvelrug die graag deelnemen kunnen zich telefonisch (014/85 90 17) of via mail (annick.vangenechten@provincieantwerpen.be ) inschrijven tot en met 9 februari 2016 Nadat we alle inschrijvingen binnen hebben zullen we aan iedereen persoonlijk zijn start-uur meedelen.
donderdag 14 april 2016: Genieten van een ongerept stukje topnatuur in het Klein Schietveld! Voorafgaand aan onze Algemene Vergadering willen we u deze unieke kans bieden om kennis te maken met dit gebied van topnatuur (in Europese termen Natura 2000 gebied). Het Klein Schietveld maakt deel uit van het Kamp van Brasschaat, een militaire basis die sedert begin 19e eeuw te Brasschaat door de Nederlanders gesticht werd. Met het vliegveld bij telt dit gebied ruim 840 ha. Het bestaat uit een grote, aaneengesloten oppervlakte droge en vochtige heide, vennen, schraal grasland en hooilanden omringd door een gordel van bossen. Een weelde van natuurlijke soortenrijkdom van heideplanten, uitzonderlijke dagvlinders, een uitgebreide adderpopulatie en als vogelrichtlijngebied ook bekend om zijn talrijke broedvogels. Kortom, meer dan de moeite waard om mee te wandelen. Gids: Dirk Leyssens, Boswachter ANB Organisatie: Bosgroep Antwerpen Noord vzw Afspraak Samenkomst op donderdag 14 april om 16.30u aan de ingang bij de parking van Perron Noord Adres: Licht Vliegwezenlaan 11, 2930 Brasschaat (in oude GPS systemen: Bondgenotenlaan) Duur wandeling: van 16.30u tot 18.30u Inschrijven Meer informatie en inschrijving via Bosgroep Antwerpen Noord, tel. 03/355.09.40, email: antwerpennoord@bosgroep.be
Waar? infobord Beverdonkse heide aan de Pontfortsedijk, 2470 Retie Wanneer? vrijdag 19 februari 2016 vanaf 19 uur Wie? leden van Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw Meebrengen? zaklamp
zaterdag 13 februari 2016: 19de editie ANKONA-ontmoetingsdag De jaarlijkse ANKONA-ontmoetingsdag is het uitgelezen moment om collega-natuurliefhebbers te ontmoeten en nieuwtjes uit te wisselen. De ANtwerpse KOepel voor NAtuurstudie ( www.provincieantwerpen.be, zoeken op ‘ANKONA’) organiseert ieder jaar deze studiedag én trefdag i.s.m. de Universiteit Antwerpen (UA). Het volledig programma kan je (vanaf december) raadplegen op de ANKONA-website: www.ankona.be; rubriek ‘ontmoetingsdagen’. Deelname is gratis, maar vooraf inschrijven is verplicht en kan t.e.m. 5 februari 2016. Inschrijven doe je bij voorkeur digitaal via de ANKONA-website. Uur: 9.30 u Plaats: UA-Campus Groenenborger, Groenenborgerlaan 171, 2020 Antwerpen
ADCOM- CST, Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen
Bosinfo | ACTIVITEITEN | 21
BOSRANDENACTIE
Geen bos zonder bosrand: stel zelf je bosrandpakket samen! Waarom een bosrand? Een bosrand biedt: • Een natuurlijk ogende overgang tussen het bos en het omliggende landschap • Een schitterend bosbeeld met bloeiende en vruchtdragende planten • Voedsel en beschutting voor tal van dieren (vleermuizen, vlinders, vogels,…) • Brandhout (als je geschikte hakhoutsoorten aanplant) Een bosrand voorkomt: • Overhangende takken langs wegen, paden, andere eigendommen en nutsleidingen • Loslopende honden of sluikstorten • Inkijk van nieuwsgierige passanten (goed alternatief voor rhododendron en laurierkers) • Kolonisatie door ruigtekruiden of exoten
Onze bosrandenactie Uit de lijst van bomen en struiken op de pagina hiernaast stel je zelf een gevarieerd bosrandpakket samen om in het voorjaar van 2016 aan te planten. We bieden verschillende soorten aan, die al naargelang je bosbodem geschikt zijn voor je bosrand. Sommige soorten zijn extra interessant voor vlinders, bijen, vogels, de bodem of brandhout: deze informatie vind je ook in de tabel. Laat je bij twijfel of vragen zeker assisteren door een bosgroepmedewerker: hij/zij kan je advies op maat van je bosperceel geven. Als lid krijg je 60% korting op het plantsoen. Er is bewust gekozen om zoveel als mogelijk met plantsoen van hier te werken (voorzien van het label “Plant van Hier”) om de natuur nog een handje te helpen. Neem zeker een kijkje op www.plantvanhier.be om meer te weten te komen over de verschillende boom- en struiksoorten!
Waar en hoe leg je een bosrand aan? De zonnige zuidkant van je bos is de ideale plek om een geslaagde bosrand aan te leggen. De breedte ligt bij voorkeur tussen 5 en 15 m. Plant de struiken en bomen in minstens 2 geschrankte rijen aan. Respecteer een plantafstand van 2 tot 2,5 m in de rij en tussen de rijen. Bij voorkeur plant je aan in groepjes van 5-10 stuks van dezelfde soort. Grotere (boom)soorten plant je dichter tegen het bos, lagere (struik)soorten komen meer naar de buitenzijde.
Nog enkele praktische planttips Dek tijdens het transport de wortels van de planten goed af (bv. met een deken, plastic zakken of zeil) zodat ze niet uitdrogen. Als je niet onmiddellijk aanplant, kuil je plantgoed dan zorgvuldig in op een windluwe en schaduwrijke plaats. Dit kan door een ruime geul te graven, en de wortels van de planten met een flinke laag aarde te bedekken en voldoende aan te drukken. De ideale plantperiode is november tot maart, maar hoe vroeger hoe beter. 22 | BOSRANDENACTIE | Bosinfo
BOSRANDENACTIE
Voorwaarden bosrandactie! • • • • • *
Boseigenaar-lid zijn van Bosgroep Antwerpen Noord, Antwerpen Zuid, Noorderkempen of Kempense Heuvelrug* Per pakket minimum 100 plantjes (in totaal) Per pakket minimum 4 verschillende soorten Per soort afname per 10 stuks Haagbeuk, veldesdoorn of liguster mogen maximaal 20% van de bestelling uitmaken Leden-boseigenaars van Bosgroep Zuiderkempen kunnen voor streekeigen plantsoen contact opnemen met de Bosgroep Zuiderkempen voor hun bosrandproject.
Uw bosrand bestellen:
Graag ontvangen we je bestelling uiterlijk op woensdag 17 februari 2016. In het overzicht hieronder vind je de juiste contactgegevens om je bestelling door te geven: Lid bij Bosgroep Antwerpen Noord of Antwerpen Zuid Bosgroep Noorderkempen of Kempense Heuvelrug
per mail antwerpennoord@bosgroep.be noorderkempen@bosgroep.be
per telefoon 03/355 09 40 014/85 90 19
per post Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee
Na bestelling gebeurt een voorlopige toewijzing van de bestelde bosrandpakketten, onder voorwaarde van beschikbaarheid en goedkeuring van de Raden van Bestuur. Prijzen zijn excl. 6 % BTW. Na afhaling bezorgt de boomkweker je een factuur met jouw deel van de kosten (40 %). Prijzen kunnen nog licht wijzigen.
Bestelformulier bosrandenactie NAAM: .......................................................................................................................................................................................... ADRES: .......................................................................................................................................................................................... MAIL:............................................................................................................................................................................................. GSM/TEL:....................................................................................................................................................................................... BOSGROEP:
� Antwerpen Noord
� Antwerpen Zuid
� Noorderkempen
� Kempense Heuvelrug
Bos gelegen te:.............................................................................................................................................................................. Nederlandse naam Latijnse naam Voorkeur groeiplaats* Positief voor: Vlinders Bijen Vogels Brandhout Bodem Bodem: arm en zuur* Brem Cytisus scoparius niet nat +++ +++ Hulst Ilex aquifolium niet nat ++ +++ ++ Sporkehout Rhamnus frangula ook nat +++ +++ +++ + Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia niet nat ++ + +++ ++ Bodem: arm tot rijker* Boswilg Salix caprea bodemvaag +++ +++ + Eenstijlige meidoorn Crataegus monogyna bodemvaag ++ + ++ + Europese vogelkers Prunus padus bodemvaag ++ ++ ++ +++ Grauwe els Alnus incana ook droog + + Haagbeuk Carpinus betulus niet nat + +++ +++ Hazelaar Corylus avellana bodemvaag + ++ ++ Hondsroos Rosa canina bodemvaag + +++ ++ Ratelpopulier Populus tremula bodemvaag +++ + Tamme kastanje Castanea sativa niet nat +++ +++ Winterlinde Tilia cordata bodemvaag + +++ +++ Zwarte els Alnus glutinosa ook nat + ++ +++ ++ Bodem: rijker* Gelderse roos Viburnum opulus niet droog + + Gewone liguster Ligustrum vulgare bodemvaag, kalk + ++ Gewone vlier Sambucus nigra bodemvaag + +++ ++ Gladde iep Ulmus minor niet zuur ++ ++ Kardinaalsmuts Euonymus europaeus kalk + ++ ++ Rode kornoelje Cornus sanguinea niet zuur ++ + Sleedoorn Prunus spinosa niet zuur +++ ++ +++ Veldesdoorn Acer campestre niet droog, kalk +++ ++ +++ *Aarzel niet om uw bosgroep te contacteren voor meer info over de groeiplaatsvereisten voor de boom- en struiksoorten!
Voor korting Na 60% korting Aantal (1=10 ex)
Prijs = per 10 stuks) € 11,00 € 13,00 € 7,00 € 5,60
€ 4,40 € 5,20 € 2,80 € 2,24
.......................... .......................... .......................... ..........................
€ 6,20 € 6,50 € 7,50 € 5,00 € 11,50 € 9,00 € 7,00 € 9,00 € 10,50 € 5,50 € 7,00
€ 2,48 € 2,60 € 3,00 € 2,00 € 4,60 € 3,60 € 2,80 € 3,60 € 4,20 € 2,20 € 2,80
.......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... ..........................
€ 9,00 € 7,80 € 7,00 € 6,20 € 7,50 € 8,00 € 7,00 € 6,00
€ 3,60 € 3,12 € 2,80 € 2,48 € 3,00 € 3,20 € 2,80 € 2,40
.......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... .......................... ..........................
Ik plant zelf aan en haal mijn plantsoen af: � bij boomkweker Armand Op de Beeck (Lierbaan 108, 2580 Putte) op zaterdag 27 februari 2016, tussen 8 en 12u � op provinciaal groendomein Vrieselhof (Schildesteenweg 99, 2520 Ranst) op donderdag 25 februari 2016, tussen 8 en 12u � op provinciaal groendomein Hoge Mouw (Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee) op donderdag 25 februari 2016, tussen 10 en 14u � Aanplant door boomkweker: richtprijs 1,85 €/plant vanaf 500 plantjes (excl. 21 % BTW) (na terreinbezoek) � Aanplant door bosgroep: contacteer hiervoor je bosgroep (contactgegevens op de achterflap van deze Bosgazet)
Vergeet zeker de afhaaldatum niet te noteren in je agenda. Bosinfo | BOSRANDENACTIE | 23
Bosgroep Antwerpen Noord vzw
Bosgroep Noorderkempen vzw
Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Fax.: 03/355.09.45 Mail: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt • 0475/75.77.98 Adj.-coördin.: Jan Valckx • 0472/45.19.70 Adviseur: Gijs Bracke • 0470/21.38.94 Medewerkster: Britt Van Cotthem
Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.19 Fax.: 014/85.90.21 Mail: noorderkempen@bosgroep.be Coördinator : Wim Boonen • 0474/74.17.31 Adj.-coördin.: Greeven Kevin • 0477/63.12.47 Medewerkster : Elly Maes
Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.17 Fax.: 014/85.90.21 Mail: kempenseheuvelrug@bosgroep.be Coördinator : Wim Boonen Adj.-coördin.: Dennis Berckmans • 0472/50.05.11 Noor de Laat • 014/85.90.17 Joost Malliet • 0477/93.25.51 Medewerkster: Annick Vangenechten en Elly Maes
Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Fax.: 03/355.09.45 Mail: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Kathleen Vanderheyden • 0476/76.18.25 Adj.-coördin.: Bert Van Gils • 0476/86.80.01 Adviseur: Gijs Bracke • 0470/21.38.94 Medewerkster: Marleen Brosens
Bosgroep Zuiderkempen vzw Kamp C, Britselaan 20, 2260 Westerlo Tel.: 014/27.96.57 Fax.: 014/27.96.69 Mail: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve • 0474/99.99.35 Adj.-coördin.: Pieter-Jan Swinnen • 0478/78.20.22 Jeroen Truyen • 0475/80.73.36 Hans Van Lommel • 0474/85.91.11 Medewerkster: Rebecca Himschoot
Medewerker terreinwerkzaamheden Chris Meeuws : 0478/45.51.38 Mail: chris.meeuws@provincieantwerpen.be
In samenwerking met:
De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar onze leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Pieter-Jan Swinnen, Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Bosgazet: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst , tel: 03/355.09.40, fax: 03/355.09.45, e-mail: antwerpennoord@bosgroep.be
website: www.bosgroepen.be