Bosgazet 38

BOSGAZET 038

INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT

Sleedoorn in bloei (Foto - Wim Boonen)

|

N °38 |

A P R I L - M E I - J U N I 2016

PB- PP B- 10770 BELGIE(N) - BELGIQUE

VOORWOORD

In dit nummer: Na een drukke winterperiode biedt de lente zich opnieuw aan. Nu de meeste mensen hun brandhout voor de komende winters hebben gezaagd, en de aanplantingen achter de rug zijn, is het tijd voor een iets rustigere periode. De schoontijd is dan ook een ideale tijd om de plannen te smeden voor de werkzaamheden van volgende winter. Ook bij de Antwerpse Bosgroepen is dit een moment waarbij de voorgaande afspraken afgerond kunnen worden. Nieuwe loten worden gemaakt voor de brandhoutverkopen van het einde van het jaar en overeenkomsten voor aanplantingen worden gebundeld om zo betere prijzen te verkrijgen. Uiteraard worden boseigenaars steeds bijgestaan met advies over hun bos.

Geniet van het stralende zonnetje, het frisgroene bos en deze periode van rust om op ontdekking te gaan.

pg. 3 pg. 5 pg. 6 pg. 8 pg. 10 pg. 20 pag 22 pag 23

Wat moet ik met mijn boom?

Bomen en struiken herkennen in de winter Nieuwe subsidieregeling Wist je dat …

BosgroepNieuws: nieuws per Bosgroep Activiteiten Cursussen Zoekertjes en fotowedstrijd

Digitale Bosgazet!

De Bosgazet is vanaf nu ook digitaal verkrijgbaar. Wilt u deze vanaf de volgende editie enkel via e-mail ontvangen, geef dan een seintje via antwerpennoord@bosgroep.be Op deze manier kunnen we heel wat papier besparen!

Waarom samenwerken met de Bosgroepen?

In Vlaanderen is 70% van het bosareaal in privé-eigendom, maar de meeste eigendommen zijn kleiner dan 1 ha. Door deze enorme versnippering van kleine ‘minibosjes’ is het voor de boseigenaar financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege blijft. Wanneer verschillende boseigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de boseigenaars op al te veel kosten te jagen. Om deze samenwerking te stimuleren en te coördineren zijn de Bosgroepen vzw door de Vlaamse overheid in leven geroepen. In een Bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

Wat kan de Bosgroep voor u doen?

De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren.

U kan ons contacteren voor: • gratis en onafhankelijk advies • informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden • organisatie van wandelingen, cursussen en excursies; • hulp bij het aanduiden van dunningen; • hulp bij de bestrijding van Amerikaanse vogelkers en andere exoten; • hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en het opstellen van beheerplannen; • coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor

meerdere boseigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden.

Stan Verscheuren, Voorzitter 2 | VOORWOORD | Woord vooraf

WAT MOET IK MET MIJN BOOM?

Wat moet ik met mijn boom?

Iedereen kent de Grove den en de Zomereik, maar waar komen deze namen nu vandaan en wat kan je nu met deze bomen allemaal doen. Ook wij vroegen het ons af en gingen op onderzoek.

Grove den – Pinus sylvestris Naamgeving: Waar de naam exact vandaan komt is niet zeker. Mogelijk komt Pinus van het Griekse pinos (wilde den) of van het Keltische pin of pen (berg of rots), omdat deze bomen vaak op rotsachtige plaatsen groeien.

Een andere mogelijkheid is dat Pinus afgeleid is van het Griekse phoinos (rood of bruinrood), vanwege de kleur van de schors. Sylvestris betekent “in het bos groeiend”.

Toepassingen: Van de stammen werden vroeger scheepsmasten gemaakt.

Vandaar waarschijnlijk ook de volksnaam “mast”. De boom levert terpentijn, hars en teer. Het hout noemt men grenen, het is sterk, zacht en gemakkelijk te bewerken. In tegenstelling tot de Corsicaanse den hebben zij de eigenschap dat ze eerst kraken voor ze effectief breken. Grove dennen werden daarom vorige eeuw veel aangeplant als constructiehout voor de mijnen. Nu worden vele Grove dennen nog gebruikt om OSB-platen van te maken. Met de denappels maakte men vaak het vuur aan.

Scheepsmast van Grove den

Gewone esdoorn – Acer pseudoplatanuswil anus Naamgeving: Acer betekent scherp en Pseudoplat lijkt. an plata een op dan weer zeggen dat de boom

Grove den verchipt tot OSB-plaat

er vooral Toepassingen: Het hout van de esdoorn werd vroeg afgetapt vaak werd gebruikt om speren van te maken. Het sap om er ahornsiroop van te maken.

Wilde lijsterbes – Sorbus aucuparia

Naamgeving: Sorbus komt van sobere (opslurpen).

Aucuparia is afgeleid van het Latijnse woord aucupium (vogelvangst).

Toepassingen: De bessen van de boom trekken vogels aan. Vroeger gebruikten vogelvangers deze bessen als lokaas om lijsterachtigen te vangen. Men plantte de boom vroeger vaak bij het huis of de kerk om heksen op een afstand te houden en om dezelfde reden omringde men bronnen met wilde lijsterbes. In steden plant men wilde lijsterbes vooral vanwege zijn smalle vorm. Hierdoor heeft hij weinig ruimte nodig. Soms bereidt men uit de bessen een confituur die goed bij wild smaakt en veel vitamine C bevat. Om scheurbuik te voorkomen werd er vroeger van de bessen ook een siroop gemaakt. Van het buigzame, geelgrijze hout maakte men handgrepen voor gereedschap of er werden beeldjes uit gemaakt.

Bosinfo | WAT MOET IK MET MIJN BOOM? | 3

WAT MOET IK MET MIJN BOOM?

Zomereik – Quercus robur

de naam juist komt. Quercus komt Naamgeving: Ook bij de zomereik is het moelijk om te achterhalen van waar het Griekse karkos of kartos (kracht) mogelijk van het keltische quer (fraai) en cuex (boom) maar het kan ook van afkomstig zijn. Robur betekent "kracht" een prima constructiemateriaal. Zowel Toepassingen: Het hout is zeer duurzaam, ook onder water, vrij hard en De takken worden ook gebruikt als voor buiten in de scheepsbouw, als binnen voor meubels, is het hout erg geliefd. t om bakkersovens warm te stoken. geriefhout voor palen en omheiningen. Vroeger werden takkenbossen gebruik bomen werd vroeger vermalen tot De gladde schors van jonge bomen bevat veel looistof. De schors van de jonge varkensvoer. Zomereiken werden vaak eek of run, dat in de leerlooierij gebruikt werd. De eikels werden gebruikt als als bliksemafleiders geplant rond boerderijen op arme zandgronden.

Winterlinde – Tilia cordata

Naamgeving: Tilia is mogelijk afgeleid van het Griekse tilon of ptilon wat “vleugel” betekent. Cordata staat dan weer voor "hartv ormig" , zoals de kenmerkende vorm van het blad.

Toepassingen: Volgens het volksgeloof was de linde een heilige boom, die de boeren tegen het kwaad beschermde. Al sinds de middeleeuwen gebruikt men linde als schaduwboom. Het zachte hout, met zijn gelijkmatige structuur, is ideaal voor snij- en draaiw erk.

In veel kerken uit de 17e en 18e eeuw zijn hiervan voorbeelden te zien. Omdat het hout niet krom trekt, wordt het nog steeds gebru ikt voor tekenborden, klankborden en toetsen van piano's en orgels.

In Rusland, vlecht men er nog steeds Moscovische matten van. De gedroogde lindebloesem is een bekend huismiddeltje tegen verkou dheid en heeft een zweet bevorderende werking. Iedereen kent waarschijnlijk ook wel lindenthee.

Hulst – Ilex aquifolium Naamgeving: Ilex was oorspronkelijk de naam voor een soort eik (Quercus llex). Toen deze in het geslacht Quercus was overgebracht, werd de naam op hulst overgebracht, waarvan de bladen even stevig waren als die van Quercus llex. Aquifolium betekent naaldblad.

Toepassingen: Hulst werd en wordt nog steeds veel in tuinen en op begraafplaatsen Kopje lindethee aangeplant. Men dacht vroeger dat het omhakken van hulst ongeluk bracht. Mogelijk is dit bijgeloof ontstaan door zijn groenblijvende bladeren en lang aan de boom zittende bessen.

De boom stond bekend omdat hij het kwaad en de ondergang zou kunnen weren. Bovendien was de hulst het symbool van Kerstmis.

De steenvruchten zijn bij de meeste vogels niet erg in trek. Appelvinken eten ze wel. Lijsters eten ze pas aan het eind van de winter als ander fruit schaars is. Vogels gebruiken hulst wel graag als broedplaats omdat deze veel dekking geeft. Hij vormt een prima heg en kan goed tegen snoeien. Het hout van de hulst is wit, hard en zwaar. Zowel vroeger als nu is het geliefd bij houtdraaiers.

De afzetmarkt voor andere toepassingen dan brandhout en industrie is heel klein. Als u één van deze of andere bomen op een andere manier gebruikt zijn wij zeer geïnteresseerd in uw verh aal.

Misschien kunnen we elkaar wel helpen.

4 | WAT MOET IK MET MIJN BOOM? | Bosinfo

BOMEN EN STRUIKEN HERKENNEN IN DE WINTER

Paardenkastanje

De cursisten worden het bos in gestuurd met als opdracht het markeren van boomsoorten met bijhorende uitleg van de kenmerken.

Bomen en struiken herkennen in de winter In januari zochten de vrijwilligers en medewerkers van de Bosgroepen de frisse winterlucht op om hun kennis en vaardigheden aan te scherpen bij het herkennen van bomen en struiken in winterkleed. Want ja, zelfs voor hen is dat niet altijd zo eenvoudig. En dat geldt zeker voor soorten waar we tot nu minder, maar in de toekomst meer mee te maken zullen krijgen. Een Grove den onderscheiden van een Corsicaanse den is gesneden koek, maar dat is heel wat anders dan een Winterlinde onderscheiden van een Zomerlinde, als het immers zo kenmerkende blad ontbreekt!

In de ochtend kwamen we er al snel achter dat zelfs als herkennen vlot verloopt, het niet altijd eenvoudig is om dit op een begrijpelijke manier uit te leggen aan leergierige boseigenaars. In de namiddag werden we dan ook het bos in gestuurd met als opdracht het markeren van boomsoorten met bijhorende uitleg van de kenmerken. Het bleek zeer waardevol om van elkaar te horen waar op gelet wordt. Enkele tips en uitkomsten van deze interactieve dag: De vlier (Sambucus nigra) is een zeer waardevolle en smakelijke struiksoort die veel voorkomt in de ondergroei van onze bossen. Je herkent hem in de winter aan

de tegenoverstaande twijgen, rommelige knoppen en het witte zachte merg in de takken. Kinderen maakten vroeger fluitjes van een vliertak door deze af te zagen, van zijn witte zachte merg te ontdoen, de tak te drogen en te vijlen. De volgende keer als je het woord flierefluiter hoort, weet je waar het vandaan komt!

De es komt helaas steeds minder voor in onze bossen vanwege de essenziekte. Zie je een tak met grote stevige zwarte knoppen lijkend op een ‘bokkenpoot’, dan weet je dat er nog één in je bos staat.

De Gewone esdoorn, Noorse esdoorn en Spaanse aak, allen lid van de esdoornfamilie, hebben kruislings tegenoverstaande takken. Je kan ze in de winter onderscheiden door de kleur van de knoppen.

Deze zijn resp. groen, rood en grijsbruin.

Spaanse aak bezit bovendien een zeer kurkachtige bast.

Dan een veelvoorkomende vraag van eigenaars: hoe onderscheid ik in de struiklaag van mijn bos; Amerikaanse vogelkers, Spork en Lijsterbes? De eerste heeft een donkerdere stam met witte dwarse streepjes (lenticellen), dunne gladde twijgen en eivormige bruine glimmende knoppen. Breek eens een levend takje af en je vergeet de intense amandelgeur van de Amerikaanse vogelkers nooit meer! Spork heeft daarentegen bruinige viltige knoppen en vaak een wratachtige structuur op de stam. Lijsterbes heeft een grijze gladde stam en zachte lichtgekleurde ‘pluche’ knoppen.

Zoete kers of Boskers kan je dan weer heel goed herkennen aan de ringen van lenticellen op de bast, in combinatie met opeengestapelde korte loten (‘kortloten’) en vele knoppen dicht bij elkaar.

Es

De paardenkastanje dankt zijn naam aan een zeer kenmerkend hoefijzervormpje die zich bevindt onder de knop van de (zeer robuuste) paardenkastanje-tak.

Tamme kastanje heeft een verticaal gegroefde bast, stevige geribbelde twijgen en grote toegespitste knoppen. Het hoefijzerpatroon ontbreekt!

Zoete kers

Wil je meer weten over de soorten in je bos, of hoe je ze kan herkennen in winterkleed, contacteer dan de Bosgroep!

Bosinfo | BOMEN EN STRUIKEN HERKENNEN IN DE WINTER | 5

NIEUWE SUBSIDIEREGELING

Nieuwe subsidies voor bebossing en herbebossing

Op 2 oktober keurde de Vlaamse regering een nieuw subsidiebesluit voor bebossing en herbebossing goed.

Dit nieuwe besluit vervangt de voorgaande subsidieregeling. Deze nieuwe regeling is nog niet volledig operationeel maar de basisprincipes van het nieuwe systeem zijn al wel gekend.

Waarvoor krijgt u subsidie?

Als u een bebossing (nieuw bos) of herbebossing uitvoert, heeft u recht op een eenmalige subsidie als u voldoet aan een van volgende voorwaarden: • De bebossing of herbebossing is minstens 5.000m² (0,5ha) groot.

• De bebossing of herbebossing sluit aan bij een bestaand bos, is minstens 2.500m² (0,25ha) groot en doet dienst als een bosrand.

De subsidie is een tegemoetkoming voor onder meer de plantkosten en de kosten voor wildbescherming. Indien u plantgoed van aanbevolen herkomst gebruikt is er een extraatje mogelijk.

Voor landbouwers is er, net zoals vroeger, ook nog een onderhoudssubsidie en een inkomenscompensatie voorzien.

Komt u in aanmerking?

Iedereen heeft recht op deze subsidie uitgezonderd het Vlaams gewest en de Federale staat.

U moet echter wel de eigenaar, de pachter of houder van het zakelijk recht zijn van de betreffende grond. Als u een grond pacht moet ook de eigenaar een schriftelijke toelating geven om op de grond te kunnen (her-)bebossen.

Welke bomen mag u planten?

Bij een herbebossing mogen enkel inheemse boomsoorten geplant worden die standplaats geschikt zijn en die vermeld worden in het bijhorende uitvoeringsbesluit. Ook voor een bebossing is dit het geval. Populier in combinatie met inheemse soorten kan bij bebossing nog rekenen op een subsidie.

6 | NIEUWE SUBSIDIEREGELING | Bosinfo

Hoeveel moet u planten?

Er zijn geen vaste aantallen of geen plantverband vastgelegd. Een (her-)bebossing moet wel als inheems bos behouden worden.

Het bos moet bestaan uit minstens twee inheemse boom- en struiksoorten die elk minstens 10% van het stamtal innemen.

Indien de bebossing of herbebossing groter is dan 1 hectare moet u minstens 3 boom- of struiksoorten aanplanten.

Wat met uitheemse soorten?

Een aanplant van uitheemse soorten is niet toegestaan met uitzondering van bebossing met populier die gecombineerd is met inheemse soorten. De natuurlijke verjonging van uitheemse soorten mag niet groter zijn dan 10% van de kroonbedekking.

Het plantgoed moet bosplantsoen van erkende herkomst zijn.

Plantgoed van andere herkomst kan ook als het Agentschap voor Natuur en Bos die vooraf goedkeurt en het plantsoen van goede kwaliteit is. Er is geen subsidie voor plantsoen van eigen kweek.

Subsidie voor wildbescherming Een nieuwigheid binnen dit subsidiesysteem is een extra tegemoetkoming voor het gebruik van wildbescherming. Er zijn zowel subsidies voorzien voor individuele als voor collectieve wildbescherming. Hierbij is het belangrijk dat u vooraf duidelijk beschrijft wat de werkwijze en de gebruikte materialen zijn. Bij de keuze voor collectieve wildbescherming moet de afrastering minstens 7 jaar na de uitbetalingsaanvraag van de eerste subsidieschijf behouden blijven.

Wat zijn de algemene voorwaarden?

• Ten eerste moet er binnen de vier jaar na het aanvragen van de eerste subsidieschijf een goedgekeurd beheerplan zijn voor het betreffende perceel.

• De (her-) bebossing moet voldoen aan de afgeleverde vergunning, het beheerplan en eventueel andere wetgeving ter zake.

• De aanplant moet uitgevoerd worden zoals aangevraagd en moet zo ook in stand gehouden worden.

• Er mag geen veroordeling of bestuurlijke boete rusten op de grond

NIEUWE SUBSIDIEREGELING

Extra voorwaarden bij bebossing?

Er zijn een aantal extra voorwaarden opgelegd voor het uitvoeren van bebossingen: • De aanvrager moet in het bezit zijn van de wettelijk vereiste vergunningen en adviezen voor bebossing.

• De bebossing moet, na de indiening van de betalingsaanvraag, minimum 25 jaar behouden blijven.

• Bij verkoop van een beboste grond moet de koper, via een clausule in de notariële akte, op de hoogte gebracht worden van bovenstaande voorwaarden.

• De bijdrage tot het beperken van de gevolgen van de IHD’s voor een normale landbouwuitbating.

• Bij een herbebossing zal er ook rekening gehouden worden met de ecologische verbetering.

Precieze criteria hiervoor moeten door ANB nog verder uitgewerkt worden. Alle aanvragen zullen gesorteerd worden via een puntensysteem. Als er weinig middelen zijn zullen enkel de dossiers met hoogste scores in aanmerking komen voor subsidies-

Aanvraagprocedure?

Op de website van het ANB is een formulier beschikbaar om de aanvraag voor bebossing of herbebossing in te dienen. Dit formulier moet binnen zijn voor 1 mei of 1 september van elk kalenderjaar. Het formulier is vergelijkbaar met het voorgaande. Het bevat naast een administratief deel ook en een inhoudelijk deel met kaartmateriaal. Na ontvangst van het dossier zal het ANB binnen 30 dagen een ontvangstbevestiging sturen naar de indiener. Als het dossier niet volledig is of niet voldoet aan de voorwaarden zal u 30 dagen tijd hebben om dit aan te passen. De ontvangstmelding is ook de ontvankelijkheidsverklaring als het dossier volledig is. Binnen de 90 dagen na de uiterste indieningsdata (1 mei of 1 september) neemt het ANB een beslissing over het dossier.

Bebossing in Arendonk kreeg heel wat beziens.

Uitbetaling en controle?

Beoordeling door ANB? Er is bij deze nieuwe subsidieregeling nog een groot verschil met de oude. Het is namelijk zo dat niet alle dossiers die ontvankelijk verklaard zijn ook automatisch in aanmerking komen voor een subsidie, in tegenstelling tot het vroegere systeem! Alle dossiers moeten een minimumscore behalen. Deze zal bepaald worden door 2 zaken: • De bijdrage aan de realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen

De subsidie zal in twee schijven uitbetaald worden. De eerste schijf van 75% kan aangevraagd worden na de aanplant en maximaal 3 jaar na de goedkeuring. Hiervoor moet het modelformulier ingediend worden dat beschikbaar is op de website van het ANB. Ook voor de tweede schijf van 25% moet zo’n formulier ingediend worden. Dit kan ten vroegste 3 jaar na de aanvraag tot uitbetaling van de eerste schijf.

Onderstaande tabel geeft nog de subsidiebedragen weer die u mogelijk kan bekomen.

ONDERDEEL SUBSIDIE

BEBOSSING

HERBOSSING

Kosten voor beplanting

e 3.500 / ha

e 3.000 / ha

Aanbevolen herkomst Collectief Wildbescherming

Individueel

Onderhoudskosten* Inkomstencompensatie *

(e 250 / ha) x (percentage plantgoed van plantgoed van aanbevolen herkomst)

( e 250 / ha) x (percentage plantgoed van aanbevolen herkomst)

e 350 / 100m raster

E 235 / 100m raster

e 0,65 / beschermstuk

E 0,45 beschermstuk

e 75 / ha de daaropvolgende 7 jaar

Geen

e 800 / ha per jaar gedurende 12 jaar, (wordt verminderd met andere inkomencompensatie voor hetzelfde perceel)

Geen

Voor meer informatie kan u terecht op www.natuurenbos.be of bij uw Bosgroep.

Zoek uw boom via http://bomenwijzer.be/zoeken Bosinfo | NIEUWE SUBSIDIEREGELING | 7

WIST JE DAT …

Wist je dat… utvoorraad in De gemiddelde ho in het begin de Vlaamse bossen middeld 215m³ van deze eeuw ge gt. Dit is meer per hectare bedraa waar dit 198m³ dan in Nederland, geschat dat er per hectare is. Er is houtvoorraad in Vlaanderen een n kuub. De is van 31,58 miljoe n zijn grove te belangrijkste soor anse den (12%), den (27%), Corsica landse eik (11%) populier (16%), in men zoals zwarte en andere loofbo (14%). 8% van els, berk, esdoorn t uit beuk en 5% onze bossen bestaa k. uit Amerikaanse ei

Men in Vlaanderen naar schatting 300.000m³ hout per jaar kapt. De volume-aanwas in Vlaanderen ligt ongeveer op 7,8m³ per hectare per jaar. Hieruit blijkt dus dat er slechts 26% van de jaarlijkse houtaangroei gekapt wordt. De houtvoorraad in de Vlaamse bossen is al hoog en verhoogt dus nog steeds. Ook in Nederland is dit het geval. Hier kapt men ongeveer 60% van de jaarlijkse aangroei.

8 | WIST JE DAT … | Bosinfo

Het draagvlak voor bos groeit bij bevolking, bedr ijfsleven, grote middenveldorganisaties, wetenschappelijke inste llingen maar dat het absoluut niet goed gaat met het bosareaal in Vlaanderen.

In een Europa waar de bosoppervlakte de laatste decennia fel is toegenomen (+2,5%), vaart Vlaanderen tegen die stroom in en wordt onze schaarse bosoppervlakte de jongste jaren nog verder teruggedrongen.

WIST JE DAT …

De meeste van onze bossen ongemengd zijn. Dit wil zeggen dat er minder dan twee verschillende boomsoorten voorkomen en waarvan de meest voorkomende soort niet meer dan 80% van het grondvlak inneemt. In Vlaanderen is er ongeveer 50% ongemengd loofbos, 36% ongemengd naaldbos en 11% gemengd bos.

80.000 hectare van het bos in Vlaanderen is aangeduid als ‘Europe es Habitat- of Vogelrichtlijngebied’. Dit komt overeen met 55% van het tota le bosareaal.

Ongeveer 70% van de Vlaamse bossen in handen is van privéeigenaars en de gemiddelde oppervlakte per eigenaar kleiner is als 1 hectare. Naar schatting zijn er 100.000 privéboseigenaars in Vlaanderen. Niet enkel door de ligging maar ook door deze eigendomsverdeling is het bosareaal dus erg versnipperd.

Ze pikken elk jaar Spechten enkel in levende bomen nesten maken. terug en doen ze een tiental bomen aan. Het jaar nadien komen ze aan het verzwakken en bom e welk net hetzelfde. Zo worden ze gewaar e nest maken. nieuw hun of stervend zijn. In deze bomen gaan ze dan In levende . blijft ur Dit doen ze zodat hun nest beter op temperatu werkt. Bij rend isole bomen is er immers nog een sapstroom die dan de blijft weer warm weer zorgt dit dus voor afkoeling en bij koud warmte beter behouden.

Bosinfo | WIST JE DAT … | 9

BOSGROEP KEMPENSE HEUVELRUG

Vrijwilliger in de kijker! Afscheid van Leo Leysen Een aantal jaren terug werd in de Bosgazet een oproep geplaatst voor kandidaat vrijwilligers bij de bosgroep.

Eén van de geïnteresseerden was Leo Leysen.

“Einde 2009 ging ik met pensioen en kreeg ik plots een zee van tijd. Tenminste dat dacht ik toen toch nog (lacht). Ik had al lange tijd interesse voor de natuur en de werken die ik in de bossen zag gebeuren.

Omdat ik daar toen nog maar weinig over wist, wilde ik graag vrijwilliger worden.

Na een gesprek met de toenmalige verantwoordelijke was ik overtuigd dat dit wel in mijn kraam zou passen. Wat me zeker aansprak was de mogelijkheid om opleidingen te volgen en het contact met de vrijwilligers van andere bosgroepen.

Door ervaringen uit te wisselen kun je immers veel leren.”

van Kasterlee. “Wat ik vooral graag deed, was het ‘waarom’ van kappingen aan andere mensen uitleggen. Maar soms is dat ook minder aangenaam. Als bosconsulent wordt je vaak aangesproken, door wandelaars of andere natuurliefhebbers, die het toch maar niks vinden. Als je dan het doel van de werken kunt verduidelijken en hen kunt overtuigen van het nut daarvan, dan geeft dat wel een goed gevoel. Ik vond het minder leuk om geconfronteerd te worden met uitgevoerde werken waarbij bomen ten onrechte werden geveld. Dat kan je niet zomaar herstellen. Dan moet je samen met het personeel van de bosgroep naar goede oplossingen zoeken. Soms krijg je ook te maken met het ongeduld van natuurgenieters. Na één jaar zien ze nog geen resultaat, maar bos- en natuurbeheer is natuurlijk een zaak van langere termijn."

Al snel kreeg Leo de vraag of hij zich in wilde zetten als bosconsulent in de regio

Na de komende exploitaties zal Leo zijn schup afkuisen. “Ik word steeds vaker

Leo (uiterst rechts) geniet van een welverdiende lunch samen met zijn collega’s, tijdens schalmwerkzaamheden in Kasterlee.

10 | BOSGROEP KEMPENSE HEUVELRUG | Bosgroepnieuws

geconfronteerd met mijn eigen fysieke beperkingen waardoor ik minder vrij in de bossen kan bewegen. Ik moet dus een hobby opgeven waar ik heel mijn hart in kon leggen. Ik heb heel goede herinneringen aan de gezellige bijeenkomsten, barbecues, een tweedaagse bij de paters in Postel, met andere vrijwilligers van de Bosgroep... Wat ik nooit zal vergeten is de avondactiviteit in het gebied van de Hoge Mouw, met vuurkorven en een gezellige drankgelegenheid. ’s Anderdaags moest ik wel vroeg opstaan om de brouwer te helpen (lacht). Als ik nu door de bossen loop, kijk ik steeds naar de kruinen en denk dan: ‘hier is toch goed gedund’.

Dan besef je dat je een klein beetje hebt bijgedragen aan de ecologische verbetering van onze bossen.”

Bedankt Leo, voor je inzet bij de bosgroep!

BOSGROEP KEMPENSE HEUVELRUG

Boseigenaar Willy Goovaerts: Een hart van hout Boseigenaar en houtsnijwerker Willy Goovaerts gaf zijn bos recent een echte make-over. De sparren, ooit nog eigenhandig uit de Ardennen meegebracht, maakten ruimte voor groepjes van boskers, wintereik en winterlinde. Een bewuste keuze? We zochten Willy thuis op: “werken met hout geeft me veel voldoening” Hoe is uw passie voor houtsnijwerken ontstaan?

"Tijdens mijn studie bouwkunde had ik al veel interesse in verschillende technieken voor houtbewerking.

Daarna ging ik in de leer bij mijn schoonvader als schrijnwerker. Soms nam hij me mee naar tentoonstellingen van houtsnijwerk. Ik vond dat altijd heel interessant. Toen ik met pensioen ging ben ik me pas echt gaan verdiepen in de kunst van houtsnijwerkerij. Ik las veel vakliteratuur en boeken. Zo begon ik verschillende technieken uit te proberen."

Boseigenaar en houtsnijwerker Willy Goovaerts

de hoogte groeien en niet in de breedte.

Kies voor zacht hout zoals Linde, dat zich goed laat bewerken. Als je het leuk vindt om inspiratie te halen uit het hout zelf, dan maakt het bosbeheer eigenlijk niet zo veel uit, dan kun je altijd wel een apart stuk hout tegenkomen, waar je iets moois mee kunt maken."

Heeft deze hobby iets veranderd in de manier waarop u naar uw eigen bos kijkt?

"Jazeker! Ik zie veel liever loofbomen en wil ze her en der de ruimte geven om bijzondere vormen aan te nemen. Hout is een goede grondstof, niet alleen voor bouw of kachel, maar ook voor hobby’s dus."

Hoe gaat u precies te werk?

"Ofwel heb ik een idee in mijn hoofd van wat ik wil maken.

Bijvoorbeeld een buste. Ik maak eerst schetsen op papier, zoals voor-, zij- en achterkant. Dan zoek ik een geschikt houtblok waar ik de schetsen op kan projecteren. Vervolgens haal ik met grove zagen de belangrijkste stukken eraf. Ik eindig met heel kleine fijne veilen en gutsen.

Een andere keer zie ik een mooi stuk hout in het bos dat me inspiratie geeft. Dan zie ik dat er leven in zit, dat het een verhaal wil vertellen. Ik maak hier abstracte figuren en standbeelden van, maar blijf steeds uitgaan van de vorm van het hout. Dat is een heel andere manier van werken."

Welke houtsoorten zijn geschikt voor houtsnijwerk? En haalt u deze uit uw eigen bos?

"Ik gebruik allerlei soorten; van hulst tot olm en berk, ja zelfs tropisch hardhout. Bij Amerikaanse vogelkers moeten de stammen wel al serieus dik zijn, want het ‘spek‘ (spinthout; red.) moet er eerst nog af. Sommige houtsoorten lenen zich ervoor om het direct na de velling (‘nat’) te bewerken. Kastanje is hier een goed voorbeeld van. Maar het meeste hout laat ik langzaam drogen in de zon met een doek erover. Zo barst het hout zeker niet. Vroeger kon ik resten hout krijgen die over waren van de schrijnwerkerij. Nu koop ik het bij een houthandel of ik haal het uit het bos."

Hoe onderhoud je bomen om er later een goed stuk voor houtsnijwerk uit te halen?

"Als je uit wilt gaan van je eigen idee, dan stuur je het beste aan op zuiver hout zonder noesten. Dat lukt door de bomen in een vroeg stadium dicht bij elkaar te zetten, waardoor ze vooral in

Abstract of realistisch? Willy draait zijn hand er niet voor om.

Bosgroepnieuws | BOSGROEP KEMPENSE HEUVELRUG | 11

BOSGROEP ZUIDERKEMPEN

Laakdalse bengels ravotten in nieuwe speelbossen

Speelbos Wijngaardbos

Vanaf dit jaar kunnen de bengels van Laakdal ravotten in één van de 3 nieuwe speelbossen van Laakdal. In Vorst, Veerle en Veerle-heide heeft Bosgroep Zuiderkempen vzw samen met de private boseigenaars enkele bossen opengesteld voor de spelende kinderen.

In Veerle kunnen de kinderen en jeugdbewegingen zich uitleven in het speelbos van Wijngaardbos.

Dit bos van een dikke 2 ha groot heeft al-

les om een waar speelparadijs te zijn: putten en heuvels, dode stammen om kampen mee te bouwen, bramen om de vlag in te verstoppen en paadjes om de tikker te ontglippen! Zij die dit speelbos willen bewonderen zijn welkom op de officiële opening van het speelbos Wijngaardbos op zondag 20 maart 2016, afspraak om 14.30u in het Wijngaardbos in Laakdal.

Voor de kinderen gaat de jeugdraad en Chiro Veerle een heus bosspel organiseren om het speelbos in te wijden.

Ook in Herselt heeft een enthousi-

aste boseigenaar zijn bos, de beroemde “Klokkenkuil”, opengesteld als speelbos.

Wil jij als eigenaar je bos ook openstellen voor spelende kinderen, contacteer dan gerust uw bosgroep.

Het openstellen als speelbossen past in het toekomstbeeld van Bosgroep Zuiderkempen vzw. In 2020 willen we voor alle dorpen een speelbos op wandelafstand. Momenteel heeft 64% van de dorpen in de Zuiderkempen (34 dorpen) een speelbos en in 2016 zullen we nog 2 dorpen aan de lijst kunnen toevoegen!

Aankondiging Algemene vergadering Alle effectieve en sympathiserende leden zijn van harte welkom op de jaarlijkse algemene vergadering van de Bosgroep Zuiderkempen vzw op woensdag 20 april 2016 om 19.00u in het Parochiecentrum Noorderwijk (Adres: Ring 27, 2200 Herentals) Zoals elk jaar geven we een overzicht van de activiteiten en de financiën van de Bosgroep. Dit jaar ontvangen we een interessante gastspreker uit Nederland die ons de laatste ontwikkelingen in het bosbeleid in Nederland toelicht. Gezien één van onze bestuurders zijn plaats ter beschikking stelt, zal een vervanger worden verkozen. Als u zich kandidaat wil stellen voor de Raad van Bestuur, gelieve vóór 10 april 2016 je naam, adres en telefoon via mail (zuiderkempen@bosgroep.be) naar ons door te sturen. Voor meer info kan je steeds bij ons terecht!

De Algemene Ledenvergadering is een ideale gelegenheid om, vergezeld van drank en hapjes, met andere boseigenaars en bosliefhebbers na te kaarten. Hopelijk tot dan!

12 | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | Bosgroepnieuws

BOSGROEP ZUIDERKEMPEN

Pas geboren en al bomen planten!

Ja, ze kunnen eigenlijk nog niet stappen maar ze planten wel al hun eerste boom. De Bosgroep, de milieuraad en het gemeentebestuur van Balen organiseerden voor de pasgeborenen van 2014 en 2015 en hun ouders een boomplantactie.

Drie geboortekloempen werden met veel geestdrift en enthousiasme aangeplant.

Bosgroep en BOS+ steken samen de handen uit te mouwen!

Zowel vrijwilligers van de bosgroep als van BOS+ hebben op zondag 21 februari de handen uit de mouwen gestoken voor nieuw bos in de Zuiderkempen. BOS+ pleit al jaren voor meer en beter bos in Vlaanderen. Meer informatie over BOS+ vind je op www.bosplus.be.

Bosgroepnieuws | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | 13

BOSGROEP NOORDERKEMPEN

Voeten in nieuwe bodem Zoals jullie weten is de Bosgroep niet enkel bezig met het wegwerken van achterstallig beheer maar zetten we ook in op verjonging van het bos en op biodiversiteit. Met onze aanplantingen van vorig plantseizoen kunnen we heel wat van deze dingen realiseren.

Begin 2015 werd er op grondgebied Malle, achter het ziekenhuis, drie hectare fijnspar gekapt.

Deze winter werd de heraanplant van het bos aangevat. In samenwerking met BOS+ en Curieus vzw werden op 13 januari de eerste 1500 bomen en struiken geplant. In de voormiddag staken er een 60-tal kinderen uit het eerste leerjaar de handen uit de mouwen. In de namiddag was er dan een open plantactie waaraan iedereen kon deelnemen. Heel wat mensen trotseerden het slechte weer om ons te helpen met de aanplant. Er werd gekozen voor 6 hoofdboomsoorten, verdeeld in grote blokken van 200 tot 350 stuks. Daartussen werden, verspreid, vier verschillende struiksoorten gezet om het bos te voorzien van een struiklaag. De firma Landbeheer plantte de overige stuks en controleerde ook de plantactie In totaal werden er 5400 bomen en 600 struiken geplant.

In de zomer van 2015 werd er bij St Amadeus in de buurt van de Liereman in Oud-Turnhout geëxploiteerd. Hierbij werden naast standaard dunningen ook

diverse groepen-, zoom-, en eindkappen uitgevoerd. Om in combinatie met de aanwezige natuurlijke verjonging meer variatie in soorten, leeftijd en structuur te bekomen hebben we er tijdens de voorbije winter met onze vrijwilligers 40 kloempen aangeplant. Naast de topper Winterlinde werden oa soorten als wintereik, beuk, boskers, esdoorn en haagbeuk geplant.

Tijdens de aanplantingswerken was een enthousiaste buurtbewoner meteen bereid om 'peter' te worden van een aantal kloempen en deze tijdens de komende jaren mee op te volgen. Naast de 40 kloempen werden er langs de drukke Stwg op Mol en de Staatsbaan in diverse bospercelen samen 400 m gemengde bosrand geplant ter vervanging van stroken gevaarlijk overhangende dennen.

Na de kaalkap van Fijnspar bij psychiatrisch centrum St Amadeus aan de Liereman werden hier 15 kloempen verspreid aangeplant. Graag hadden we de werken samen met enkele bereidwillige patiënten uitgevoerd, wat uiteindelijk niet gelukt is.

Gelukkig heeft Jan de 'boswachter' van het centrum dit goedgemaakt door ons de ganse tijd gezelschap te houden. Mogelijk is het peterschap ook hier al verzekerd…

In Hoogstraten moest deze winter heel wat Amerikaanse eik plaats maken bij drie groepenkappen die we uitvoerden langs de John-Lijsenstraat. In de plaats van deze Amerikaanse eiken plantten

14 | BOSGROEP NOORDERKEMPEN | Bosgroepnieuws

we 16 kloempen met Beuk, Zomereik, Wintereik, Winterlinde en Lork. Ook werden nog een aantal vruchtdragende bomen zoals Tamme kastanje, boskers en verschillende struiksoorten aangeplant.

Variatie verzekerd binnen deze groepen na aanplant van wel 19 verschillende boomen struiksoorten.

Ook in Rijkevorsel werden nog 5 kloempen aangeplant na een individuele eindkap van Fijnspar die aangetast werd door Letterzetter.

BOSGROEP KH, NK, ANTWERPEN NOORD EN ZUID

Vosselaar wordt beter bediend In de gemeente Vosselaar ligt een van de oudste boscomplexen van de Bosgroep Noorderkempen. In 2004 werd het boscomplex Dekkersven opgestart.

Door de jaren heen sloten binnen dit gebied almaar meer eigenaars aan, waardoor het momenteel een van de meest succesvolle boscomplexen is. Toch bleef al die tijd een groot deel van Vosselaar onontgonnen gebied binnen de regulieren werking van de bosgroep.

Toch was er hier ook vraag naar onze dienstverlening.

Zo werden er de voorbije tien jaar diverse individuele beheerplannen opgesteld.

Daar is nu verandering in gekomen met de oprichting van het boscomplex Vosselaar Oost. Dit boscomplex dekt alle bossen af binnen de gemeente, die niet tot Dekkersven behoren. Op zaterdag 12 december 2015 vond de infovergadering plaats. Een tiental aanwezigen Tijdens de laatste exploitatie in Vosselaar organiseerde de bosgroep een woonden een presentatie van coördinator Wim Boonen infowandeling. bij. Hoewel de opkomst niet zo heel hoog was, ging het om een zeer geïnteresseerd publiek. Er kwamen immers heel wat vragen.

De komende maanden zal de coördinator met deze en andere geïnteresseerde boseigenaars een terreinbezoek uitvoeren.

Bosrandenactie februari 2016

De bosrandenactie van afgelopen februari mag weer een succes genoemd worden. 20 boseigenaars bestelden maar liefst 4.070 stuks plantgoed. Dankzij het enthousiasme van onze leden zijn onze bossen weer meer dan 5 km bosrand rijker! (uitgaande van een dubbele rij en een plantafstand van 2,5 m op 2,5 m).

Voor het eerst konden ook boseigenaars-leden van Bosgroep Noorderkempen en Kempense Heuvelrug deelnemen aan de actie. Zij waren meteen goed voor 50 % van het aantal bestelde planten.

Zwarte els stak qua populariteit nog net de loef af van ‘golden oldie’ hazelaar tijdens deze campagne. Ook winterlinde is aan een flinke opmars bezig.

Voor nieuwkomers in het aanbod zoals grauwe els en gladde iep bleek er nog wat drempelvrees te zijn. Veldesdoorn zette zich als nieuweling daarentegen meteen overtuigend op de kaart.

Boseigenaars die deze actie gemist hebben, kunnen in het najaar 2016 opnieuw van dit aanbod genieten. Meer daarover in een latere Bosgazet.

Bosgroepnieuws Bosgroepnieuws | BOSGROEP KH,|NK, BOSGROEP ANTWERPEN NOORDERKEMPEN NOORD EN ZUID | 15

BOSGROEP ANTWERPEN NOORD EN ZUID

45 kilometer bosrand dankzij 6 jaar bosrandenacties In den beginne…

De eerste bosrandenactie dateert al van 2009 en was een initiatief van Bosgroep Antwerpen Noord. Een jaar later sprong ook Bosgroep Antwerpen Zuid op de kar.

Sindsdien werden jaarlijks 2 acties georganiseerd: een in het najaar (november) en een in voorjaar (februarimaart). Sinds de laatste editie van februari 2016 kunnen ook boseigenaars-leden van Bosgroep Noorderkempen en Bosgroep Kempense Heuvelrug van het aanbod genieten.

Resultaten van 6 jaar bosrandenactie De voorbije 6 jaar werden maar liefst 36 000 bomen en struiken geplant in bosranden. 184 leden bestelden reeds plantsoen. Gemiddeld bestelde elke eigenaar een 200-tal plantjes, goed voor ongeveer 240 m bosrand (Fig 1).

Evolutie aantal bestellingen door leden ( 2009-2016 )

In totaal staat de teller nu op bijna 45 km bosrand!(Fig 2) Al bij al indrukwekkende cijfers waar we fier mogen op zijn en waar we jullie graag voor willen bedanken.

Globaal gezien werden hazelaar, Europese vogelkers, haagbeuk, zwarte els en hulst het meeste aangeplant (Fig 3). Deze top 5 geeft mogelijk wel een vertekend beeld van de populariteit van de individuele soorten.

Van 2009 tot februari 2014 werden namelijk enkel vaste pakketten aangeboden.

Vanaf november 2014 konden eigenaars zelf hun pakket samenstellen. Vanaf dan stegen voornamelijk haagbeuk, éénstijlige meidoorn, gelderse roos, boswilg en tamme kastanje in de ranking. Hazelaar blijft een van de favoriete soorten.

Cumulatief aantal kilometer aangeplante bosrand ( 2009-2016 )

Evaluatie aangeplante bosranden Om onze toekomstige bosrandenacties te verbeteren, horen we graag jouw ervaringen over het aanplanten van een bosrand.

Is de aanplant goed gelukt? Waarom wel, waarom niet?

Deden alle soorten het goed in jouw bostype en op jouw bosbodem? Werden sommige aangevreten of geveegd door bv. reeën? Werden sommige overgroeid of kwijnden ze weg door een gebrek aan licht?

Wij horen graag jouw feedback! Onze bosconsulenten zullen binnenkort sowieso aanplanters contacteren met de vraag om hun bevindingen met ons te delen.

Overzicht geplante soorten ( 2009-2016 ) 16 | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD EN ZUID | Bosgroepnieuws

Ben je trots op je aangelegde bosrand? Stuur ons dan zeker een mooie foto door! Wie weet pronkt dan wel jouw bosrand naast de oproep van de volgende bosrandenactie!

BOSGROEP ANTWERPEN NOORD

Meer dan zomaar een bos in Essen.

Een enthousiaste boseigenaar aan het woord!

In 1989 hebben we op goed geluk deze plek gevonden, en was het jarenlang mijn thuis.

Uit de geschiedenis..In 1900 bouwde men hier een professionele steenbakkersoven, waarbij de leemputten als één grote poel werden ontgonnen. Het was de plaats waar iedereen uit de buurt leerde zwemmen en schaatsen. Nadien startte PIDPA met het oppompen van water, met een veel droger landschap tot gevolg.

Kleinere poelen, afgeboord met dijken en ieder perceeltje een andere eigenaar, was het resultaat. Toen ik het kocht in 1989 was elke poel hier kurkdroog, waardoor ook veel huizen in de voormalige poelen

stonden. Begin jaren 90, toen PIDPA het oppompen van water verminderde, steeg het waterpeil, tot groot probleem van talrijke buren, die ook hun woning onder water zagen komen.

Het leek ook niet meer te ontkennen: te weinig licht voor de poel, te veel bomen aan de rand, exoten die sterk uitbreiden,..Contact met de bosgroep kwam onrechtstreeks via mijn ouders hun deelname aan de boscomplexwerking in Herenthout. Zo kwam de Bosgroep hier ter plaatse. Karolien luisterde naar mijn verhaal, gaf advies en maakte een oplijsting van de mogelijkheden. Van praktische aanpak zoals rodobestrijding, een brandhoutverkoop op stam, deelname aan de bosrandenactie, de opties voor de poel,.. tot administratieve noodzakelijkheden zoals vergunningen, bij elke stap werd ik bijgestaan door de Bosgroep, en voor de poel ook de inzet van het Regionaal Landschap. Waar mogelijk, schakelde ik

mijn familie mee in zodat het stukje natuur terug kon heropleven. Ik leerde zelf veel bij tijdens de wandelingen en excursies van de bosgroep.

Nieuwe beheermogelijkheden en hakhoutbeheer, maakten duidelijk dat een onderhoudsvriendelijker beheer met meer ecologische meerwaarde kan.

De voorbije maanden werden de meest ingrijpende werken uitgevoerd.

De oever werd vrijgesteld na aanduiding van een dunning, waarna het herstel van de poel kon starten. Er werd in twee dagen leeggepompt, de wortels werden er met kraan uitgehaald, en nadien een onmiddellijke start van het baggeren en afvoeren van het slib. Alles verliep vlot en met veel vakmanschap, met dank hiervoor!

Intussen ben ik enorm fier op het resultaat waarbij de poel en het bos opnieuw in evenwicht zijn en waar we opnieuw wat leven zien verschijnen in de poel en het bos! Ik kijk uit naar de toekomst en het wisselen van de seizoenen zonder dat ik me zorgen hoef maken in een onrealistisch onderhoud. Alles is hier lowbudget opgeknapt door te zoeken naar winwin situaties en hulp van mijn omgeving.

Nu kan ik goed verder en kan ik volop genieten van mijn bos!

Wat vind ik als eigenaar sterke punten van samenwerking met de Bosgroep?  Promoten van ecologie en objectief advies zonder een repressieve aanpak, wel gebaseerd op vrijwilligheid; voor mij zorgen deze vzw’s zelfs voor imagoverbetering van groen in het landschap  Regelen van de administratie. Ik krijg al stress van het te hard snoeien in den tuin.  Het idee van groeperen van kleine boseigenaars is super. Kleine eigenaars weten er vaak geen blijf mee, tot ze bij de bosgroep komen.  Beschermen van de eigenheid van de eigenaar. Schept veel vertrouwen om met bosgroep te werken. Vb. ze komen hier niet op terrein zonder verwittigen. Niet dat ze niet mogen, maar het idee is super

Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | 17

BOSGROEP ANTWERPEN ZUID

Welkom op de Algemene Vergadering van Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Naar jaarlijkse gewoonte nodigen we u graag uit voor onze Algemene Vergadering. We heten jullie welkom op zondag 24 april 2016 aan domein Roosendael in Sint-Katelijne-Waver waar we de kans benutten om de schitterende natuur en erfgoed te bewonderen (zie kalender voor meer informatie).

Nadien start de Algemene Vergadering in het Dorpshuis van Walem, waarbij een toelichting van de realisaties en jaarrekening van werkjaar 2015 en de planning en begroting van 2016 op de agenda staan.

We ronden af met een gezellige receptie onder boseigenaars.

Programma rt van domein Roosendael 10.30 u Samenkomst aan toegangspoo (Rozendaal 5, Sint-Katelijne-Waver) 10.45 u Gegidste wandeling doorheen

domein Roosendael

dorpshuis van Walem 12.30 u Algemene Vergadering in het (Koning Albertstraat 54, 2800 Walem) *Verwelkoming door voorzitster

2015 *Voorstelling realisaties en jaarrekening

6 *Voorstelling planning en begroting 201

erde bestuur gevo het r voo ers uurd *Kwijting aan de best

13.00 u Receptie met hapje en drankje n

u te mogen ontmoete Namens de Raad van bestuur hopen we op onze Algemene Vergadering, Martine Van Goethem, voorzitster

John Maes, ondervoorzitter

Gelieve uw aan- of afwezigheid te melden vóór 14 april 2016 via onderstaande invulstrook of via e-mail naar antwerpenzuid@bosgroep.be (vermelding van naam + aantal personen voor wandeling en/of Algemene Vergadering).

Indien u als werkend lid door omstandigheden niet aanwezig kan zijn, gelieve steeds uw stem door te geven via een volmacht aan een ander werkend lid.

Ik ................................................................................................................................................................................... � kom met ............ extra personen voor de wandeling in Domein Roosendael. � kom met ............ extra personen naar de Algemene Vergadering in het dorpshuis van Walem. � kan niet komen naar de Algemene Vergadering en geef hierbij volmacht aan ....................................................................................................................................................................................... (ook een werkend lid, zoals bvb. voorzitster/ondervoorzitter/penningmeester/…)

18 | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | Bosgroepnieuws

BOSGROEP ANTWERPEN ZUID

Project ‘Interfluvium van de Netes’ Het ruime gebied rond Kessel, tussen de Kleine en de Grote Nete, bevat veel bossen, landbouw- en natuurpracht. Stukken daarvan behoren tot een deelgebied Europese natuur waarvoor instandhoudingsdoelstellingen zijn opgemaakt. De komende jaren wordt er gestreefd naar het behalen van diverse natuurdoelen.

Bosgroep Antwerpen Zuid is van oordeel dat ook de private boseigenaren een waardevolle bijdrage kunnen doen aan deze natuurdoelstellingen. Bovendien zijn bepaalde delen van dit gebied aangeduid als beschermd landschap.

Uiteraard hebben de boseigenaren zelf ook bepaalde wensen en doelen voor ogen met hun boseigendommen. Hoe gaan we al die doelstellingen met elkaar verenigen?

Bosgroep Antwerpen Zuid start daartoe een projectwerking op in dit gebied en zal de komende maanden intensief contact zoeken met boseigenaren in Kessel en omgeving. Het project gebeurt in samenwerking met Regionaal Landschap Rivierenland vzw. Zij staan in voor contacten met andere landeigenaren van groene ruimte. De ultieme doelstelling van het project is om tegen het einde van 2016 een aantal landeigenaren te verenigen voor de opmaak van een gezamenlijk Natuurbeheerplan Boseigenaren met eigendommen in de regio die benieuwd zijn naar dit project kunnen alvast contact opnemen met Bert Van Gils, de adjunctcoördinator van Bosgroep Antwerpen Zuid vzw: bert.vangils@provincieantwerpen.be of Tel. 03/355.09.48.

In productie: het Reeënpad in Weert

Op de domeinen van Kindervreugd vzw in Weert (Bornem) werken we aan een educatief pad. Het REEENPAD wordt gerealiseerd door Natuurwerk vzw in opdracht van de Bosgroep. Het pad leidt jong en oud door een broekbos in ontwikkeling.

Het verhoogde vlonderpad voorkomt dat de bezoekers natte voeten krijgen. Toch kunnen we niet garanderen dat in natte periodes niet alles onder water komt te staan.

Rik de ree is de gids langs het pad. Hij vertelt over zijn familie, buren, woonplaats, voeding en beheer van het bos. Daarnaast zijn er enkele leuke obstakels voor de kinderen.

Voor de zomer hopen we dat het pad helemaal klaar is voor bezoekers. Houd dus zeker de Bosgazet en de nieuwsbrieven in de gaten voor de officiële opening.

Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | 19

ACTIVITEITEN 2016

Donderdag 14 april 2016: Genieten van een ongerept stukje topnatuur in het Klein Schietveld!

Voorafgaand aan onze Algemene Vergadering willen we u deze unieke kans bieden om kennis te maken met dit gebied van topnatuur (in Europese termen Natura 2000 gebied).

Het Klein Schietveld maakt deel uit van het Kamp van Brasschaat, een militaire basis die sedert begin 19e eeuw te Brasschaat door de Nederlanders gesticht werd. Met het vliegveld bij telt dit gebied ruim 840 ha. Het bestaat uit een grote, aaneengesloten oppervlakte droge en vochtige heide, vennen, schraal grasland en hooilanden omringd door een gordel van bossen.

Een weelde van natuurlijke soortenrijkdom van heideplanten, uitzonderlijke dagvlinders, een uitgebreide adderpopulatie en als vogelrichtlijngebied ook bekend om zijn talrijke broedvogels.

Kortom, meer dan de moeite waard om mee te wandelen.

Gids: Dirk Leyssens, Boswachter ANB Organisatie: Bosgroep Antwerpen Noord vzw Afspraak Samenkomst op donderdag, 14 april om 16.30u aan de ingang bij de parking van Perron Noord Adres: Licht Vliegwezenlaan 11, 2930 Brasschaat (in oude GPS systemen: Bondgenotenlaan) Duur wandeling: van 16.30u tot 18.30u Inschrijven Meer informatie en inschrijving via Bosgroep Antwerpen Noord, tel. 03/355.09.40, email: antwerpennoord@bosgroep.be

Zondag 24 april 2016 Domein Roosendael verkennen Het domein Roosendael in Sint-Katelijne-Waver is bijna 800 jaar oud. Het dankt zijn naam aan de Cisterciënzerinnenabdij die hier, aan de Nete, omstreeks 1221 werd opgericht. Sinds 2004 is het domein eigendom van de vzw Kempens Landschap, die samen met de vzw Roosendael de historische en natuurwaarden als één samenhangend geheel, duurzaam en op maatschappelijk geëngageerde wijze beheert.

Dat betekent onder meer: een zinvol gebruik van het natuurlijk en cultureel erfgoed mogelijk maken, het natuurreservaat onderhouden, sociale werkgelegenheid creëren en... garant staan voor een warme gastvrijheid.

Gids: Joris De Wit Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Afspraak: 10u30, Roozendael 5, 2860 Sint-Katelijne-Waver GPS: Lange Zandstraat 133, 2860 Sint-Katelijne-Waver Inschrijven: is gratis op antwerpenzuid@bosgroep.be

Zondag 24 april 2016 Lentewandeling Rhoode-Overheide, Oud-Turnhout Gelukkig valt er naast de topnatuur van de Liereman in Oud-Turnhout meer moois te ontdekken. Zo ligt er een aardig bosgebiedje rondom het oude boerengehucht Rhoode ('Rooi'), waar verloren tussen de voorbijrazende autostrade en de Staatsbaan, de tijd lijkt stilgestaan.

Onder de verzekerde lentezon van 24 april gaan we de ontluikende natuur in dit bosgebied ontdekken. We wandelen er door privé- en gemeentebossen waarin de Bosgroep Noorderkempen de laatste jaren aardig wat bosbeheerwerken heeft gerealiseerd. Door herhaalde dunningen worden klassieke dennenbossen geleidelijk omgevormd. In groepen- en eindkappen zorgen groepsgewijze aanplantingen van kloempen samen met aanwezige verjonging voor variatie in soorten, leeftijd en structuur. Stroken met overhangende bomen werden de voorbije winter vervangen door gemengde inheemse bosranden. Mooie spontane natuurontwikkeling ontdekken we in een bos dat in de tachtiger jaren geteisterd werd door bosbrand.

Met de Mariamaand in aantocht voorzien we bij het Roois Kapelleke een welverdiende afsluiter.

Gids: Chris Meeuws Organisatie: Bosgroep Noorderkempen Afspraak: zondag 24 april om 10u op de parking van FC Zwaneven te Rhoode; einde rond 12u30 Laarzen niet nodig, aangelijnde honden welkom Inschrijven: Is gratis en kan via noorderkempen@bosgroep.be

20 | ACTIVITEITEN 2016 | Bosinfo

NATUURFEEST

Zondag 8 mei 2016 Cultuurhistorische wandeling ‘s Herenbos te Oostmalle.

Eeuwenlang was ’s Herenbos het decor voor de jachtpartijen van de adellijke bewoners van het kasteel van Oostmalle. Vanaf 1835 start men met de aanleg van dreven en een bosbeheer met het oog op houtwinning. Rond de Tweede Wereldoorlog geeft eigenaar graaf Thierry de Renesse het uitgestrekte domein een romantisch en adellijk uitzicht naar het voorbeeld van Versailles en creëert er zijn eigen speelhof met vijvers, een bos vol wild, eeuwenoude bomen, een bostheater, een taxusdoolhof, verliefden paviljoentjes en andere geheimzinnigheden.

In 1997 koopt de Vlaamse overheid het domein aan en al snel blijkt dat de natuurrijkdom in ‘s Herenbos zeer hoog is en het domein krijgt een bestemming als bosreservaat. Trek je wandelschoenen aan en kom de geheimen van dit oude bosgebied mee ontdekken.

Gids: Wim Vochten Organisatie: Bosgroepen Antwerpen Zuid, Antwerpen Noord en Noorderkempen Afspraak: Zondag 8 mei op het einde van de Spuydreef, rechts op de zandweg (Salphensebaan) aan de ijzeren toegangspoort.Vertrek: 10u zorg voor aangepaste kledij en stevige stapschoenen Inschrijven: is gratis en kan op antwerpenzuid@bosgroep.be

Zaterdag 2 juli 2016: Natuurlandschap in verandering – De Epelaar Wat ongetwijfeld opvalt in dit natuurgebied is dat er landschappelijk heel wat veranderingen zijn. Ook in de toekomst staan er nog heel wat dingen te gebeuren. Een tweetal jaar geleden maakte ongeveer 11 hectare dennenbos plaats voor heide. Ook in de nabije toekomst zullen er nog werken plaatsvinden in de gemeentebossen en bossen van een aantal private eigenaars.

Deze grootschalige kappingen worden uiteraard niet zonder reden uitgevoerd. Ze kaderen namelijk in het Natura 2000 verhaal waarbij bepaalde habitats en diersoorten hersteld en beschermd worden. In Beerse gaat het dan hoofdzakelijk om Adder, Levendbarende hagedis, Nachtzwaluw enz. Deze soorten leven vooral in open habitats zoals heide. Daarom zien we in deze omgeving ook veel bos verdwijnen. Graag nemen we jullie mee op ontdekking door een gebied in verandering.

Gids: Daniel Josten en Kevin Greeven Organisatie: Bosgroep Noorderkempen Afspraak: Zaterdag 2 juli om 9.30u aan de parking op het einde van de Beemdenstraat.

Inschrijven: Is gratis en kan via noorderkempen@bosgroep.be

Natuurfeest provincie Antwerpen tijdens de ‘Dag van het Park’ (Vrieselhof, Ranst - Oelegem ) zaterdagavond 28 mei (vanaf 18u30) en zondag 29 mei (vanaf 7u00) BIODIVERSITEIT… gelukkig dichtbij!

Wil je de flora en fauna in ons provinciaal groendomein Vrieselhof (Ranst, Oelegem) ‘actief ’ beleven? Hou dan alvast zaterdagavond 28 mei en zondag 29 mei vrij in je agenda. Zondag is het niet alleen de traditionele ‘Dag van het Park’ (en startdag van de ‘Week van de Bij’) maar tevens een leuk natuurfeest, voor jong en oud.

Er is een veelvoud aan (gratis) excursies/ workshops/lezingen/demo’s… en we dompelen je onder in de soortenrijkdom van dit uniek gebied dat aan het Fort van Oelegem grenst (vleermuizen, muizen, vogels, amfibieën, weekdieren, planten en hooilanden, bomen, insecten (nachtvlinders, bijen, ….). Voor sommige van deze excursies schrijf je best op voorhand in via de website. Er is ook een bezoekersmarkt met infostands en er wordt (kinder-)animatie voorzien.

In de 2de handsboekenmarkt ‘Natuur/ Landschap/Bos/(ecologische)Tuin’ vind je allicht je gading.

Een natuurfoto-tentoonstelling in het kasteel met als thema ‘Biodiversiteit … van dichtbij’ confronteert je met pracht van flora en fauna uit de regio.

Vanaf begin april staat het volledig programma op de provinciale website (www.provincieantwerpen.be > zoekterm ‘Natuurfeest’) Meer info: Provincie Antwerpen: tel. 03 240 59 88 (ANKONA); e-mail: ankona@ provincieantwerpen.be of educatie. antwerpen@provincieantwerpen.be terecht voor allerhande info aangaande uw bos of Bosgroep!

Bosinfo | NATUURFEEST | 21

CURSUSSEN 2016

Cursus Natuurbeheer in de praktijk In en aan de rand van bossen komen vaak waardevolle biotopen zoals heide, ruigte en grasland voor.

Indien je de natuurwaarde van deze biotopen wil behouden of verhogen is specifiek beheer nodig.

Maaien, begrazen, kappen, plaggen het zijn allemaal technieken die je kan toepassen.

Wanneer, hoe vaak en welke beheertechniek je inzet, is belangrijk om je doel te bereiken.

Zo zal je een grasland dat gedomineerd wordt door grassen vroeger maaien dan een grasland dat al kruidenrijker is. Ook het beheer van een heide die gedomineerd wordt door Pijpenstrootje is anders dan het beheer van een heide waar nog veel struikhei aanwezig is. Tijdens deze dag ga je vooral op het terrein bekijken hoe je natuurbeheertechnieken in de praktijk toepast.

Datum: Vrijdag 17 juni 2016, van 9.30 u – 16.30 u Locatie: Werkingsgebied Antwerpen Noord Prijs: Leden-boseigenaars: 10 euro

Leden-niet-boseigenaars: 15 euro

Vrijwilligers/bosconsulenten: gratis Verplicht inschrijven via antwerpenzuid@bosgroep.be Cursuscode: NATUURBEHEER

Cursus Beheer van veteraanbomen zowel solitair als in dreven De meeste mensen zijn best wel vertrouwd met volwassen, monumentale bomen. Maar van zodra zo’n boom zijn laatste levensfase ingaat, wordt doorgaans de kettingzaag bovengehaald, vaak onder het mom van veiligheid. Toch zijn net die laatste levensfases van bomen ecologisch uitermate belangrijk: ze zijn onmisbaar voor onder meer een scala aan vleermuizen, kevers en schimmels. De processen die dergelijke bomen doormaken zijn in veel gevallen ook perfect veilig te beheren, zelfs in dreven en in een verstedelijkte omgeving.

Tijdens deze cursus krijgt u aan de hand van praktijkvoorbeelden inzicht in de levensprocessen van bomen in hun laatste levensfases en in de mogelijkheden om ze te beheren. Daarbij schenken we speciale aandacht aan de specifieke problemen van het beheer van oude bomen in dreven en lanen.

Datum: Zaterdag 3 september 2016, van 9.30 u – 16.30 u Locatie: Werkingsgebied Antwerpen Noord Prijs: Leden-boseigenaars: 10 euro

Leden-niet-boseigenaars: 15 euro

Vrijwilligers/bosconsulenten: gratis Verplicht inschrijven via antwerpenzuid@bosgroep.be Cursuscode: VETERAAN

Werken met de kettingzaag De Bosgroep organiseert in samenwerking met Inverde elk jaar opleidingen om veiliger te werken met de kettingzaag.

Inverde volgt de Europese Kettingzaagnormen (European Chainsaw Standards of ECS’s). Er zijn verschillende modules.

De inhoud van elke module kan je vinden op de website van Inverde: www.inverde.be ECS 1

ECS 2

ECS 3

-op 1 en 8 oktober 2016 in het Prinsenpark te Retie, van 09u tot 16u. NOG 3 PLAATSSEN (= ECS1 A) -op 15 en 22 oktober 2016 in de regio Antwerpen, van 09u tot 16u. NOG 4 PLAATSEN (= ECS1 B) -op 5 en 12 november 2016 in het Prinsenpark te Retie, van 09u tot 16u. NOG 6 PLAATSEN (= ECS2 A) -op 17 en 18 november 2016 in Kamp C te Westerlo, van 08.30u tot 15.30u. NOG 3 PLAATSEN (= ECS2 B) -op 19 en 26 november 2016 in de regio Antwerpen, van 09u tot 16u. NOG 5 PLAATSEN (= ECS2 C) -op 1 en 2 december 2016 in Kamp C te Westerlo, van 08.30u tot 15.30u NOG 1 PLAATS (=ECS3 B)

DE PRIJZEN VAN DE CURSUSSEN ZIJN ALS VOLGT :

LEDEN-BOSEIGENAARS : 40,00 euro LEDEN-NIETBOSEIGENAARS : 120,00 euro

Inschrijvingsstrook

Voor info neem contact op met antwerpenzuid@bosgroep.be of 03/355.09.40 Terug te sturen naar antwerpenzuid@bosgroep.be of via fax 03/355.09.45 of per post naar Bosgroep Antwerpen Zuid vzw, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Naam :..............................................................................................................................................................................................................................................

Adres :..............................................................................................................................................................................................................................................

Telefoon : ........................................................................................................................................................................................................................................

E-mailadres :...................................................................................................................................................................................................................................

CURSUSCODE(S) :  ECS1 A IK BEN …  Boseigenaar

 ECS1 B



 Niet-Boseigenaar LID VAN BOSGROEP:  BGKH  BGNK 22 | CURSUSSEN 2016 | Bosinfo

ECS2 A

 ECS2 B

 ECS3 B

 Natuurbeheer

 Vrijwilliger van de Antwerpse Bosgroepen  BGZK  BGAZ  BGAN

 Veteraan

ZOEKERTJES / FOTOWEDSTRIJD

ZOEKERTJES Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze

rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties). Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie: • Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/naald/populier), telefoon en/of e-mailadres • Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres • Tweedehands machines/hulpmiddelen/veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!

TE KOOP

Te Koop: Bungalow in naaldbos 0,6725 ha Ginderbuiten te Mol, “Kalmincksche Hoeve”, langsheen Zuiderring via Lentestraat Stijn: 03/667.77.66 of Gert: 0479/27.90.53 of info@verhuurbeheer.be

Te koop: bosgrond 0,6349 ha Strateneinde, 2290 Vorselaar 15.000 euro Van Tendeloo Alfons: 0498/23.15.87

Te koop: Bosgrond 0,0519ha l Goed bereikbaar bos in Vorse (Kasterlee) Prijs overeen te komen Hilde Ogiers: 03/201.57.48 of hilde.ogiers@gmail.com

ADVERTENTIES

Bedrijven die een advertentie willen plaatsen in de Bosgazet, kunnen het reglement en de prijzen opvragen op antwerpennoord@bosgroep.be. De advertenties moeten een meerwaarde zijn voor de boseigenaars in kader van bosbeheer of bosarbeid. Ze worden daarom gescreend of ze al dan niet bosgerelateerd zijn.

provincie Antwerpen de en nn bi ’s to fo ur tu na ie oo m Wij zijn op zoek naar r uit te breiden, zijn wij op zoek naa Om onze databank van foto’s wat en om provincie Antwerpen zijn gen mooie natuurfoto’s die binnen de van alle seizoenen. Deze mogen zowel van de fauna als de flora en den zijn. We zouden deze foto’s uiteraard al van enkele jaren gele licaties (Bosgazet, nieuwsbrieven, dan graag gebruiken in onze pub ok ’s met de meeste likes op Facebo Facebook en website). Uit de foto voor den epen een foto gekozen wor zal dan door de Antwerpse Bosgro e edities. op de cover van één van de volgend de en? U kan uw foto’s uploaden op U hebt interesse om deel te nem Facebookpagina epAntwerpenNoordvzw) of (https://www.facebook.com/Bosgro e versturen en dan plaatsen wij via antwerpennoord@bosgroep.b a. Op 15 mei zal er dan een keuze deze voor u op de Facebookpagin ’s. gemaakt worden tussen al de foto ’s blijven doorsturen per mail of U kan nadien zeker nog steeds foto Facebook!

Bosinfo | ZOEKERTJES / FOTOWEDSTRIJD | 23

Bosgroep Antwerpen Noord vzw

Bosgroep Noorderkempen vzw

Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Fax.: 03/355.09.45 Mail: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt • 0475/75.77.98 Adj.-coördin.: Jan Valckx • 0472/45.19.70 Adviseur: Gijs Bracke • 0470/21.38.94 Medewerkster: Britt Van Cotthem

Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.19 Fax.: 014/85.90.21 Mail: noorderkempen@bosgroep.be Coördinator : Wim Boonen • 0474/74.17.31 Adj.-coördin.: Greeven Kevin • 0477/63.12.47

Chris Meeuws • 0478/45.51.38 Medewerkster : Elly Maes

Bosgroep Kempense Heuvelrug vzw Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.17 Fax.: 014/85.90.21 Mail: kempenseheuvelrug@bosgroep.be Coördinator : Wim Boonen Adj.-coördin.: Dennis Berckmans • 0472/50.05.11

Noor de Laat • 014/85.90.17

Joost Malliet • 0477/93.25.51 Medewerkster: Annick Vangenechten en Elly Maes

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Fax.: 03/355.09.45 Mail: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Kathleen Vanderheyden • 0476/76.18.25 Adj.-coördin.: Bert Van Gils • 0476/86.80.01 Adviseur: Gijs Bracke • 0470/21.38.94 Medewerkster: Marleen Brosens

Bosgroep Zuiderkempen vzw Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo Tel.: 014/27.96.57 Fax.: 014/27.96.69 Mail: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve • 0474/99.99.35 Adj.-coördin.: Pieter-Jan Swinnen • 0478/78.20.22

Jeroen Truyen • 0475/80.73.36

Hans Van Lommel • 0474/85.91.11 Medewerkster: Rebecca Himschoot

Medewerker terreinwerkzaamheden Chris Meeuws : 0478/45.51.38 Mail: chris.meeuws@provincieantwerpen.be

In samenwerking met:

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar onze leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Greeven Kevin, Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Bosgazet: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst , tel: 03/355.09.40, fax: 03/355.09.45, e-mail: antwerpennoord@bosgroep.be

website: www.bosgroepen.be