3 minute read
Eco2eco
from Bosgazet 43
QD, meer dan een fase!
Sinds juni 2016 zijn de Antwerpse Bosgroepen partner in het Europees project eco2eco. In dit project werken Vlaamse en Nederlandse bosbeheerder samen aan een hogere economische en ecologische waarde voor onze bossen. We willen nagaan hoe duurzaam bosbeheer mogelijk is waarin we natuurdoelen realiseren en tegelijkertijd economisch interessant kwaliteitshout kunnen oogsten.
Advertisement
Eén van de manieren om dit te bekomen is het toepassen van innovatieve beheermethoden, zoals het in Duitsland ontwikkelde ‘kwalificeren en dimensioneren’ (QD-methode). Deze bosbeheermethode streeft resoluut naar het produceren van dik kwaliteitshout op een zo kostenefficiënt mogelijke manier. En dit alles binnen het kader van natuurgericht bosbeheer. Zo willen we topkwaliteit bomen bekomen met een grote kruin en daarnaast gevarieerd, structuurrijk bos.
4 fasen in QD
QD-methode kent vier grote bosontwikkelingsfasen. Het begint met het kiemen van nieuwe boompjes (vestigingsfase), het ontwikkelen van de jonge boompjes tot goede bomen (kwalificering), het vrijstellen en op record tempo bijgroeien van kwaliteitshout (dimensionering) om uiteindelijke te stranden bij een volwassen boom met zeer goede houtkwaliteit (rijpingsfase). Kwalificeringsfase in verjonging onder scherm van grove den. De aanwezige zomereiken en berken hebben opvallend goede kwaliteit. Bij een doorgang zijn opties aangeduid (blauwe linten).
Een kloemp van beuk aangeplant onder scherm van grove den na een omvormingskapping.
Vestigingsfase
Deze fase omvat de eerste levensjaren van een boom. Dit loopt van de zaadval tot op het moment dat de jonge boompjes de concurrentie met andere vegetatie voorbij zijn. De vestigingsfase is de start van het hele QD-proces. Een goed begin is het halve werk, ook bij QD-beheer. Een kwaliteitsvolle verjonging is uiterst belangrijk om kwaliteitshout te verkrijgen.
Indien het bos zelf voldoende kwaliteitsvolle verjonging aanlevert is het uiteraard nuttig om deze verjonging te gebruiken. Indien deze natuurlijke verjonging onvoldoende is kunnen de boompjes aangeplant worden. Om de aanplanting zo kostenefficiënt mogelijk te doen planten we aan in kloempen, kleine groepjes bomen.
Dimensionering (D-fase)
De tijd is rijp om van al die potentiële kwaliteitsbomen er één te kiezen, onze ‘QD-boom’. De onderstam zonder levende takken is gelijk aan 25% van de verwachte eindhoogte van de boom. Bij sommige boomsoorten met slechte takafstoting (douglas, boskers,…) is opsnoeien van de stam noodzakelijk. De kroon wordt vanaf dit moment consequent 360° vrijgesteld. Zo kan de kruin zich optimaal ontwikkelen, zal de groei zeer sterk toenemen en zal de stam op een recordtempo waardevol hout vormen.
De start van de dimensioneringsfase, het omslagpunt genoemd is dus het moment waarop de stam takvrij is voor 25% van de toekomstige hoogte. Afhankelijk van de boomsoort kan hier een richtleeftijd op geplakt worden (bv. berk 12-15 jaar, esdoorn 18-22 jaar, en eik 25-30 jaar).
Rijpingsfase (R-fase)
Vanaf een bepaalde leeftijd gaat de lengtegroei van de takken van onze QD-boom afnemen, de kroon zal dan nog maar beperkt uitbreiden. Dit is als de boom zo’n 75-80% van de verwachte eindhoogte bereikt heeft. In deze fase moet u als beheerder voorkomen dat uw kwaliteitsstam beschadigd geraakt, aantasting krijgt,… waardoor de waarde vermindert. Aan het einde van de rijpingsfase kan het kwaliteitshout dan geoogst worden en kan er dan weer gestart worden met de nieuwe aanwezige verjonging.
Ga terug naar start!
Kwalificering (Q-fase)
Nu onze bomen de concurrentie met andere vegetatie ontgroeid zijn kunnen ze met elkaar gaan wedijveren. De vitaalste bomen zullen verder de hoogte in gestuwd worden en vanaf kroonsluiting treedt er natuurlijke stamreiniging op (zijtakjes sterven af door lichtgebrek). Het resultaat is een voldoende aantal goed gevormde en tegelijk supervitale bomen die kunnen doorgroeien tot kwaliteitshout. In deze fase is weinig ingrijpen van de beheerder nodig. Enkele opties (mogelijke toekomstige kwaliteitsbomen) aanduiden, zwaar takkige voorlopers terugdringen door knikken en een enkele vormsnoei kan uitgevoerd worden. QD-boom van tamme kastanje in bos van Kempens Landschap aan Den Eik in Laakdal.
