BOSGAZET 045
INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT
|
Een nieuw jaar in het bos (foto:Wilfried Boden)
N°45 |
JANUARI - FEBRUARI - MAART 2018
PB- PP B- 10770 BELGIE(N) - BELGIQUE
P608022
VOORWOORD
Beste vrienden van het bos en lezers van de bosgazet. 2017 zit er al op. Wat is het weer snel gegaan. We sloten vorig jaar af met een trieste noot. We moesten afscheid nemen van René, medewerker van het eerste uur van onze Serviceploeg. Op 20 oktober is hij na een lang aanslepende ziekte overleden. We zullen René blijven herinneren als een fijne collega die graag grapjes uithaalde, een bescheiden en gedreven werker met groene vingers en een groot hart voor de natuur. Onze steun en medeleven gaan uit naar zijn familie. Er is echter ook nieuw leven bij de Bosgroepen: Op 12 december beviel Britt Van Cotthem (administratief medewerker bij Bosgroep Antwerpen Noord) van Eliz. Proficiat met je prachtige dochter Britt! 2018 belooft een interessant jaar te worden voor de Vlaamse bossen. De nieuwe natuurwetgeving, met bijhorende subsiedieregeling is goedgekeurd. Vanaf dit jaar zullen we u dus helpen bij de opmaak van een Natuurbeheerplan in plaats van het vroegere bosbeheerplan. Ook bij de Antwerpse bosgroepen leggen we nieuwe accenten in het beheer, zo gaan we van start met een project waarin we de zorgsector en scholen uit hun comfort zone halen en in het bos willen brengen. Door zinvolle dagbesteding aan te bieden aan kwetsbare groepen en door klassen te betrekken bij het bosbeheer, creëren we meerwaarde voor zowel de maatschappij als de natuur. De winter is ook een tijd om terug te blikken op het vorbije jaar, een jaar waarin we interessante nieuwe inzichten kregen door te gaan kijken hoe in het Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide een andere, Europese visie op natuurbeheer kan resulteren in zowel rendabel bosbeheer als het behoud van unieke landduinen. Als afsluiter van 2017 mogen we wel beschouwen dat de Bosgroepen zich als vertegenwoordiger van de particuliere boseigenaar ook op beleidsniveau laten gelden. We leveren allemaal samen belangrijk werk, zo werd benadrukt op de dag van de Vlaamse Bosinventarisatie en op de slotconferentie van het Bosforum. Ons succes hebben we grotendeels te danken aan al onze vrijwilligers, die zich telkens opnieuw met hart en ziel inzetten. Dat we zo mogen verder gaan in 2018! De beste wensen en veel leesplezier. Frédéric van Haaren, Voorzitter Bosgroep Antwerpen Noord vzw
Waarom
In dit nummer: pg. 3 De nieuwe natuursubsidies pg. 6 Op bezoek in het Grenspark pg. 8 Opvallende resultaten uit de Vlaamse bosinventaris pg. 10 BosgroepNieuws: nieuws per Bosgroep pg. 18 Platteland plus project: Zorgbossen pg. 19 Kalender en Zoekertjes
Digitale Bosgazet!
De Bosgazet is vanaf nu ook digitaal verkrijgbaar. Wilt u deze vanaf de volgende editie enkel via e-mail ontvangen, geef dan een seintje via antwerpennoord@bosgroep.be Op deze manier kunnen we heel wat papier besparen!
2 | VOORWOORD | Woord vooraf
samenwerken met de Bosgroepen ?
In Vlaanderen is 60% van het bosareaal in privé-eigendom, maar de meeste eigendommen zijn kleiner dan 1 ha. Door deze enorme versnippering van kleine ‘minibosjes’ is het voor de boseigenaar financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege blijft. Wanneer verschillende boseigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de boseigenaars op al te veel kosten te jagen. Om deze samenwerking te stimuleren en te coördineren zijn de Bosgroepen vzw door de Vlaamse overheid in leven geroepen. In een Bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!
Wat kan de Bosgroep voor u doen?
De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. U kan ons contacteren voor: • gratis en onafhankelijk advies • informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden • organisatie van wandelingen, cursussen en excursies; • hulp bij het aanduiden van dunningen; • hulp bij de bestrijding van Amerikaanse vogelkers en andere exoten; • hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en het opstellen van beheerplannen; • coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor meerdere boseigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden.
DE NIEUWE NATUURSUBSIDIES
De nieuwe natuursubsidies Ecologische ambitie wordt beloond In de vorige editie van de bosgazet werd de nieuwe regelgeving rond natuurbeheerplannen uit de doeken gedaan. Nu gaan we hier dieper op in en bekijken we wat er veranderd is op vlak van subsidiëring. De nieuwe natuursubsidies zijn enkel te verkrijgen voor een natuurbeheerplan van type 2, 3 of 4. Wanneer je een natuurbeheerplan van type 1 hebt of laat opmaken, kan je geen aanspraak maken op subsidies. De informatie in dit artikel is dus enkel van toepassing voor natuurbeheerplannen vanaf type 2. Opmaak natuurbeheerplan Zowel particulieren als besturen kunnen een subsidie verkrijgen voor de opmaak van, of wijziging naar een natuurbeheerplan type 2, 3 of 4. Het natuurbeheerplan moet een oppervlakte van minimaal. 5 ha bestrijken om de subsidie te ontvangen. De subsidie wordt als volgt bepaald: - 100 €/ha voor de oppervlakte binnen het natuur beheerplan; - aanvullend 100 €/ha natuurstreefbeeld; - aanvullend 25 €/ha als 3 tot 5 eigenaars betrokken zijn, 50 €/ha als 6 tot 10 eigenaars betrokken zijn of 75 €/ha als meer dan 10 eigenaars betrokken zijn.
Foto: Bart Moons
Uitvoering investering of inrichtingswerken De beheerder die zich engageert om binnen de 3 jaar na toekenning van deze subsidie een natuurbeheerplan type 2, 3 of 4 in te dienen en reeds over een verkenningsnota beschikt, kan een projectsubsidie natuur aanvragen. De totale kosten moeten minstens € 3.000 bedragen en maximaal. 10% (tot maximum. van € 5.000) kan worden ingezet voor voorbereiding en begeleiding van de werken. Beheerders die instappen in een Europees LIFEprogramma kunnen, in het geval dit project Natura 2000-doelen realiseert, een restfinancieringssubsidie tot 100% van de kostprijs krijgen. Eveneens verbindt de beheerder zich ertoe voor het project ten einde loopt, een natuurbeheerplan op te stellen van minstens type 2. Uitvoering beheerwerken De beheerder krijgt een beheersubsidie per hectare natuurstreefbeeld per jaar. Dit bedrag ligt hoger in geval het gebied PAS-relevant is. Of een gebied PAS-relevant is, wordt op dit moment nog uitgewerkt door het INBO, die een analyse maakt van de SBZ-gebieden die onderhevig zijn aan stikstofdepositie en waar herstelbeheer een belangrijke rol kan spelen. Op onze website kan je de tabel vinden met de beheersubsidies per natuurstreefbeeld. Voor natuurstreefbeelden in bossen is hieronder een overzicht gegeven.
Bosinfo | DE NIEUWE NATUURSUBSIDIES | 3
DE NIEUWE NATUURSUBSIDIES
Bosomvorming Eigenaars die een homogeen bosbestand met maximum. 20% inheems loofhout omzetten naar een bosnatuurstreefbeeld in een natuurbeheerplan, kunnen daarvoor een subsidie krijgen van 1400 €/ha/jaar gedurende maximaal. 12 jaar. De omvorming moet gestart worden binnen de 2 jaar na de beslissing over de subsidieaanvraag. Onbeheerde climaxvegetatie
Voor het bereiken en nastreven van onbeheerde climaxvegetatie (in finale fase = nulbeheer) kan een beheerder een subsidie van 175 €/ha/jaar krijgen, als hij beschikt over een natuurbeheerplan dat voldoet aan de voorwaarden van een type 4. (bv.Bijvoorbeeld: bij een type 3-plan, het engagement nemen om dit ook na afloop van het beheerplan verder te zetten). De subsidie wordt verhoogd tot 325 €/ha/jaar: - In het geval van een bosbestand dat minstens 100 jaar oud is - In het geval van een ander streefbeeld dat zich bevindt op een voedselrijke bodem met een potentieel hoge opstandwaarde Beheer leefgebieden van soorten Aanvullend op de beheersubsidie kan men binnen een natuurbeheerplan een subsidie verkrijgen voor het beheer van leefgebieden van soorten, weliswaar, voor zover deze maatregelen niet dezelfde zijn als het reguliere be-
4 | DE NIEUWE NATUURSUBSIDIES | Bosinfo
heer, en ze relevant en nodig zijn voor het herstel van de soort en/of de verbetering van de kwaliteit van het leefgebied. De maatregelen en bijhorende subsidiebedragen vindt u terug op onze website. Aankoop Voor natuurbeheerplannen type 4 (natuurreservaat) kan de beheerder aankoopsubsidies verkrijgen. De aankoopsubsidie kan niet verkregen worden voor gronden van overheden of gronden die reeds een goedgekeurd beheerplan hebben van minstens type 2. Voor meer informatie over deze aankoopsubsidie, kan u bij de Bosgroep terecht. Specifiek voor de aankoop van gronden (min. 0,5ha) zonder natuurwaarde om te bebossen kan een projectaankoopsubsidie van 60% van de totale kost bekomen worden. Op voorwaarde dat de gronden vallen binnen de ruimtelijke bestemming op het plan van aanleg ‘bos’, ‘overig groen’ of ‘reservaat en natuur’ of als ze gelegen zijn in SBZ waar de aanleg van bos een instandhoudingsdoelstelling realiseert. Deze subsidie is cumuleerbaar met andere subsidies, maar niet bruikbaar op gronden die ingezet worden voor een compensatie van ontbossing. De aankoop van de grond dient afgerond te zijn uiterlijk 3 jaar na toekenning van de subsidie. De bebossing moet uitgevoerd zijn binnen de 5 jaar en in stand gehouden worden gedurende tenminste 25 jaar. Openstelling terrein Voor wie binnen een natuurbeheerplan een terrein toegankelijk maakt en houdt, is er ook een subsidie. De voorwaarden zijn: - een toegankelijkheidsregeling opmaken voor een oppervlakte van minstens 5 ha; - alle bestaande of toekomstige wegen uit de toeganke-
DE NIEUWE NATUURSUBSIDIES
lijkheidsregeling zijn het hele jaar gratis toegankelijk voor het publiek (er bestaan uitzonderingen zoals brandgevaar, beheerwerken, jacht of bescherming van fauna en flora). De subsidie voor het deel van het terrein met een toegankelijkheidsregeling bedraagt 70 €/ha/jaar voor het eerste jaar en nadien 40 €/ha/jaar gedurende in totaal maximum 6 jaar. Na evaluatie kan men weer subsidie verkrijgen. In het geval (een deel van) het terrein een speelzone, bivakzone, hondenzone of vrij toegankelijke zone is, wordt de subsidie opgetrokken tot 120 €/ha/jaar, voor die zone. Voor eenmalige inrichtingswerken die de sociale functie bevorderen in het kader van een toegankelijkheidsregeling kan de beheerder een projectsubsidie openstelling bekomen. Tot slot kan men onder de sociale pijler ook een subsidie krijgen voor de werking van onthaalpoorten. Als u interesse hebt in de projectsubsidie openstelling of de werking van onthaalpoorten, kan u zich wenden tot de Bosgroep voor meer informatie of ondersteuning. Monitoring resultaatsindicatoren In het natuurbeheerplan worden momenten (normaliter om de 6 jaar) voorzien voor de evaluatie, waarbij moet worden bepaald of de voorziene maatregelen volstaan om de doelen te realiseren. Voor bosstreefbeelden zal het registreren van uitvoering van werken waarschijnlijk volstaan. Voor niet-bosstreefbeelden moet de beheerder indicatorlijsten afchecken
(vergoeding van 20€/ha/jaar). In het geval er soorten uit een soortenbeschermingsprogramma tot doel worden gesteld, zal ook een specifieke tel- of meetmonitoring voorzien kunnen worden (vergoeding van 50€/ha/jaar). Fiscale stimuli De fiscale stimuli bij het natuurbeheerplan worden geregeld in een ander decreet en zijn nog niet definitief goedgekeurd. Hieronder geven we de cijfers uit de ontwerptekst mee. Ondersteuning van het APB. Het Aanspreekpunt Privaat Beheer volgde de opmaak van deze besluiten van nabij op en heeft de belangen van de private eigenaar zo veel als mogelijk behartigd en verdedigd. Er zijn nog steeds kritische punten die verbeterd kunnen worden in de nieuwe wetteksten. In het Minaadvies vroegen alle partijen unaniem voor een evaluatie van de nieuwe instrumenten (na een werkingsjaar) om te zien of de subsidies toereikend zijn. Auteur: Valérie Vandenabeele, Aanspreekpunt Privaat Beheer–Natuur en Bos en Hubertus Vereniging Vlaanderen
Foto: Bart Moons
Bosinfo | DE NIEUWE NATUURSUBSIDIES | 5
VERSLAG EXCURSIE
Op bezoek in het Grenspark
De onverwachte vondst van een gladde slang (foto: Martine Van Goethem) We blikken even terug naar 23 september, toen we op een zonovergoten zaterdag op excursie gingen naar Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide. Aan natuureducatief centrum De Vroente werden we onthaald met koffie en gebak. Ter inleiding gaf Ignace Ledegen van het Grenspark ons een verhelderende presentatie van de achtergrond, de beheervisie en de werkzaamheden in het gebied . Deze natuurparel van 6000 ha is één van de grootste natuurgebieden in de provincie Antwerpen. Het is uniek door zijn ligging in 2 landen, in 4 Vlaamse gemeenten en in 1 gemeente aan Nederlandse kant. Het beheer ligt in hoofdzaak bij overheden, maar
6 | VERSLAG EXCURSIE | Bosinfo
ook bij natuurverenigingen en tal van grote en kleinere grondeigenaren. Er loopt in het gebied een Europees subsidieproject, genaamd LIFE HELVEX. Dat laatste is de samentrekking van : herstel HEide, Landduinen, Vennen en aanpak EXoten. Om de door Europa opgelegde instand-
houdingsdoelstellingen te bereiken is een omvorming van bos naar heide en stuifzand nodig. Daarvoor moeten dus een hoop bomen gekapt worden. Het bos bevond zich op voormalige duinen. Die zullen, nu ze weer blootgelegd zijn, terug onder inwerking van de wind een dynamisch landschap creëren dat enkel in de Kempen en Nederland voorkomt. Binnen het Life-project wordt ook werk gemaakt van zachte recreatie en natuureducatie, waarbij men gebruik maakt van een terugverdien-methode. Zo is er bijvoorbeeld het gastheerschap: Handelaren rond het Grenspark, die profijt halen bij de bezoekers van de heide, laten per aankoop een euro terugvloeien in de grensparkkas. Na de boeiende uiteenzetting was het tijd om het terrein te verkennen. Eerst staken we de grens over naar de Staartse duinen in Huijbergen. Daar werd door Ignace en Fred Severin van Natuurmonumenten kort de geschiedenis van de Brabantse Wal geschetst. In het verre verleden liepen de rivieren dieper in de Nederlandse delta, met de vorming van een stijlrand tot gevolg en waarbij verder landinwaarts zandduinen gevormd werden door de westenwinden die de streek in de laatste ijstijd vorm gaven. Het gehele grenspark is dus in oorsprong een duingebied met vennen op plaatsen waar de wind de onderliggende kleilaag weer blootlegde en regenwater zich verzamelde. Na de laatste ijstijd werden deze duinen overgroeid door dichte eiken-berkenbossen. Deze maakten op hun beurt weer plaats voor heide toen men de bossen rooide en er vee op begon te houden. In het Grenspark wordt nu geprobeerd een evenwicht te vinden tussen deze drie biotopen. We maakten in de Staartse Duinen kennis met economisch rendabel bosbeheer van zeeden en grove den, naast omvorming naar heide en met natuurlijke herbebossing door grove den. Het heideherstel wordt niet overal volgehouden, soms is de druk van het oprukkende bos te groot om het heidebeheer betaal-
VERSLAG EXCURSIE
baar te houden. Dus laat men daar terug spontane verbossing toe, wat extra variatie brengt in de vorm van dichte berkenbestanden. Door deze variatie aan boomsoorten komen lokaal microklimaatjes voor. In één van die zonnige plekjes zag Ignace een gladde slang liggen, wat enkele mooie foto’s opleverde. In de Staartse duinen wordt dus de combinatie gemaakt van rendabel bosbeheer en heideherstel, in plaats van te kiezen voor één van beide. Na de broodjeslunch was het tijd om de Vlaamse kant van het Grenspark te verkennen. We bezochten een deel van de Nolse duinen, waar over 20 ha dennen waren gerooid.te verkennen. In twee groepen leerden we van Ignace en André D’Hoine (natuurgids en bosconsulent bij Antwerpen Noord) over de ontstaansgeschiedenis van de stuifduinen. De eigendomssituatie van de duinen begon bij de Abdij van Tongerlo. Door de tussenkomst van Napoleon werden alle kerkelijke goederen geconfisqueerd en overgemaakt aan de lokale overheden. Daarna werden grote
stukken gekocht door de nieuwe rijken van de industriële vooruitgang. Zo verging het ook de Nolse Duinen. Deze nieuwe eigenaren lieten hun grond vaak terug bebossen met naaldhout voor de mijnbouw. Het huidige beheer is gericht op het herstel van de stuifduinen, er werd namelijk aangetoond met hulp van een Nederlandse specialist inzake duinvorming, dat op deze locatie nog actieve cellen stuifzand aanwezig zijn. Er is echter wel kostelijk beheer nodig opdat de wind haar werk zou kunnen doen. Na het kappen van het naaldbos, moest er nog overgegaan worden tot de verwijdering van de boomstobbes en het plaggen van de bodem. Het zal nog enkele jaren intensief werk vragen voor het beoogde resultaat bekomen wordt. Momenteel schiet er over de hele kapvlakte massaal Amerikaanse vogelkers op, die manueel verwijderd zal worden. Op de hoogste duin genoten we van het uitzicht op het Stappersven, de Nol, en het deel van de Kalmthoutse heide dat beheerd wordt door ANB, waar recent ook een bosje gerooid
werd om de zuidwesten wind vrij spel te geven in de duinen. Dit is een voorbeeld van beheer dat door de verschillende eigenaars op elkaar afgestemd wordt. Het resultaat werd ook al duidelijk omdat reeds op de korte periode sinds het plaggen, heel wat stuifzand tegen een andere duin aangevlogen is. Boven op de duin, werd de bodembegroeiing intact gelaten, zodat de bestaande duinen behouden blijven en niet volledig verstuiven. Eén van beide groepen had nog het geluk te zien hoe een havik een stadsduif ving, om die in een boom op te peuzelen. Ondertussen was het alweer tijd om de bus op te stappen voor het afsluitend moment in de Vroente. Daar werden de kelen gespoeld met een kloempenbiertje, terwijl we napraatten over de geslaagde dag. We bedanken graag Ignace Ledegen, André D'hoine en Fred Severin voor de interessante rondleiding en kijken alvast uit naar de excursie van volgend jaar.
Boseigenaars uit de hele Provincie Antwerpen samen op excursie (foto: Martine Van Goethem)
Bosinfo | VERSLAG EXCURSIE | 7
RESULTATEN BOSINVENTARIS
Enkele opvallende resultaten uit de Vlaamse bosinventaris Eind vorige eeuw begon het Agentschap voor Natuur en Bos met het meten van de toestand van de bossen in Vlaanderen. Over een periode van twintig jaar tijd zijn er intussen duidelijke evoluties merkbaar. Heel kort samengevat zijn de bossen gevarieerder geworden en tellen ze steeds meer inheemse soorten. Dat is goed nieuws voor de biodiversiteit en de weerbaarheid van de bossen. Een andere belangrijke vaststelling is dat de natuurwaarde van de private bossen gelijke tred blijft houden met deze van de openbare bossen.
Wat is de Vlaamse bosinventaris? aris Het opmaken van de bosinvent n tere ons bem het r doo t gebeur ge rmi elvo van ruim 3.000 cirk statistisch die proefvlakken in en ligg eid spr ver correct en akk efvl pro e dez In n. ere Vlaand en worden alle bomen, struiken Ook rd. see tari kruiden geïnven nd het aanwezige liggend en staa De . ten eme opg dt wor t hou dood bosinventaris Vlaamse eerste 7-1999. Deze 199 (VBI) dateert van in één keer de eur geb inventarisatie In 2009 lag. bes in jaar drie en nam Bij begon een tweede meetcyclus. d wer atie aris ent de tweede bosinv Elk en. met te tinu con beslist om n jaar wordt 10% van de meetpunte bezocht.
Private bossen versus openbare eigenaars van Volgens de nieuwe bosinventaris telt Vlaanderen 59% bossen dat nt beteke Dit ars. eigena re private eigenaars en 41% van openba omen. toegen is 10% met jaar 20 e voorbij de het aandeel openbaar bos rijkere Er werd onderzocht in hoeverre de openbare bossen een belang . bossen private de rol hebben voor de ecologische bosfunctie dan der waaron en genom uwing Een tiental aspecten werden in bescho en structuurvariatie, zware en oude bomen, dood hout, exoten aspect enkel geen voor er dat was sie conclu De den. gemengde bestan stelde een significant verschil in absolute waarde noch in de vastge re openba de en bossen private evolutie over 20 jaar was tussen de bossen. Welke bomen vind je in het bos? Op basis van het houtvolume is Grove den nog steeds de meest voorkomende boomsoort, niettegenstaande het aandeel de afgelopen 20 jaar is gezakt van 27% naar 23%. Wat loofbomen betreft heeft inlandse eik - van 11% naar 14%- de populier van de troon gestoten. Populier is namelijk fors gezakt van 17% naar 11%. Het aandeel Corsicaanse den is licht gedaald van 13% naar 11%. Beuk blijft vrij constant op 8% en berk stijgt van 4% naar 6%. Amerikaanse eik is verder nog de enige soort met een aandeel van meer dan 5%. Naaldbomen als geheel zijn gezakt van 46% naar 40%. Het aandeel aan inheemse boomsoorten is gestegen van 61% naar 68%. Opvallend is dat in West-Vlaanderen het aandeel inheemse soorten zelfs steeg van 56% naar 68%. Ondanks jarenlange intensieve bestrijdingsacties is het aandeel van Amerikaanse vogelkers echter toegenomen. Niet overal is Grove den de meest voorkomende boomsoort. In OostVlaanderen is dat populier, in West-Vlaanderen inlandse eik en in VlaamsBrabant beuk. Grove den staat zelfs niet in de top 4 bij deze laatste 2 provincies.
8 | RESULTATEN BOSINVENTARIS | Bosgroepnieuws
RESULTATEN BOSINVENTARIS
Gevarieerde bossen is gedaald van 41% naar 25%. Dit ten Het aandeel aan homogene dennen- en populierenbestanden se bosoppervlakte innemen, tegenover voordele van de gemengde bestanden, die nu 54% van de Vlaam duidelijk gestegen: van 13% naar 21%. 39% 20 jaar geleden. Ook de inheemse, gemengde bestanden zijn Moet er nog hout zijn? nd cijfer is dat het aanwezige volume Bomen zijn in het algemeen ouder en dikker geworden. Een opvalle naar 274 m³/ha. Blijkbaar groeien onze hout per hectare (de staande voorraad) gestegen is van 216 m³/ha elde vastgestelde jaarlijkse aanwas uit bomen veel sneller dan algemeen wordt aangenomen. De gemidd t van 5m³ per ha per jaar. Uit de uitgaa uur de bosinventaris is 12,5m³ per ha per jaar terwijl de literat teel twee tot drie keer sneller momen eren Vlaand in bosinventaris blijkt dat de inlandse eiken en beuken ha /jaar. groeien dan werd aangenomen, namelijk 9-10m³/ha/jaar i.p.v. 3-5m³/ eld 19.4 m³/ha of ca 7 % van het gemidd tot beld verdub bijna is ) liggend + d (staan Het aandeel dood hout rsiteit. houtig volume. Veel dood hout is een pluspunt voor de biodive
Nawoord sche bosfunctie: meer inheemse soorten, Het Vlaams beleid was de voorbije jaren erg gericht op de ecologi omen bij alle types bosbeheerders en meer structuur, meer dood hout etc. Deze boodschap blijkt aangek genomen dat veranderingen in uwing bescho de resultaten zijn wat dit betreft vrij spectaculair, zeker in ing voor de toekomst zal uitdag Een rijpen. plaatsg mogen een bossysteem slechts langzaam kunnen en doelstellingen en doelstellingen m.b.t. zijn om een evenwicht te vinden tussen deze ecologische beleids houtsector vooral gespecialiseerd is andere bosfuncties. Denk bv. aan houtproductie waarvoor de lokale blijkbaar snel aan het verdwijnen die orten in het verwerken van naaldhout en populier, twee houtso tie en klimaatverandering. Een recrea , fopslag koolsto bv. zijn. Andere potentiële aandachtspunten zijn Er is in 20 jaar aan een snel tempo bos ander evenwicht is de verhouding privaat en openbaar bos. de openbare eigenaar de natuurwaarde er opgekocht geweest. Onder meer vanuit de veronderstelling dat cijfers. kan verbeteren. Dit bewijst zich tot op heden nog niet in de
Bosgroepnieuws | RESULTATEN BOSINVENTARIS | 9
BOSGROEP KEMPEN NOORD
Vennen en heidewandeling Rijkevorsel Op vrijdag 10 september organiseerde de bosgroep een wandeling doorheen deels ontoegankelijk gebied op de grens van Beerse en Rijkevorsel. De weerman voorspelde wat nattigheid, echter de weergoden bleken goed gezind want een stralende zon was van de partij! De interesse voor deze wandeling was groot gezien de eenmalige openstelling van deze natuurparel: ruim dertig kijklustigen kwamen opdagen! Op een private boseigendom in Rijkevorsel werden inrichtingswerken uitgevoerd aan een ven. De Bosgroep Kempen Noord vzw kon deze werken organiseren met behulp van Vlaamse inrichtingssubsidies natuur. Met deze werken willen de initiatiefnemers bijkomend leefgebied creëren voor de zeldzame poelkikker. Het ven is gelegen vlakbij het natuurgebied “het Blak” in Beerse en behoort tot de vroegere eigendom van de Boerenbond. In 2013 kwamen de bossen en dreven in handen van een nieuwe eigenaar en sindsdien heeft het gebied een metamorfose ondergaan. Tot voor twee jaar was van het ven niet veel meer te zien. Waar de plas 100 jaar geleden in een heideterrein lag, werd het nu aan het oog onttrokken door een dicht bos van Corsicaanse den. De bomen werden tot op de oever geplant waardoor er nauwelijks licht op het ven viel. Bovendien maakten vallende bladeren en naalden het water troebel. Als eerste herstellingsmaatregel liet Bosgroep Kempen Noord in 2014 een strook van 20m bomen rondom het ven weggekappen. Tegelijk werd ook de rest van het omliggende bos uitgedund. In oktober 2016 startte een volgende fase van de beheerwerken. Het ven werd uitgebaggerd en ontdaan van alle oude plantenresten met een rupskraan. De voedselarme situatie, die eigen is aan een ven, werd zo hersteld. Tot slot zijn de oevers aangeschuind en is het omliggende terrein geplagd.
Bij het plaggen schraapt een kraan al het plantaardig materiaal weg van de bodem. Hierdoor krijgen bepaalde specifieke planten zoals heide weer kans om te kiemen. Intussen zijn er alweer veel kleine heideplantjes aanwezig.
dit geval een geschikt leef- en voortplantingsgebied te creëren voor de poelkikker. Dit amfibie is een Europees beschermde soort die extra bescherming krijgt binnen deVlaamse instandhoudingsdoelstellingen. Daarom kon de bosgroep Kempen
Rudi Wouters, beheerder van het gebied, is tevreden met de werken. “Het donkere, dichte bos heeft plaats gemaakt voor een mooi open ven. Dit project bewijst dat ook private eigenaars een steentje kunnen bijdragen aan de Vlaamse natuurbescherming.”
Noord vzw dan ook rekenen op Vlaamse en Europese financiële ondersteuning, o.a. van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. Ook andere soorten zoals salamanders en libellen zullen weldra kunnen profiteren van deze herinrichting. Tijdens onze trip kregen we van de beheerder nog een lunch aangeboden in de jachthut. Een gebaar dat door iedereen wel gesmaakt werd!
De bosgroep voert elk jaar een aantal van deze beheerwerken uit op kleine schaal. Door deze werken hopen bosgroep en beheerder in
10 | BOSGROEP KEMPEN NOORD | Bosgroepnieuws
BOSGROEP KEMPEN NOORD
Bosgroep verwelkomt nieuwe coördinator! Dag bosliefhebber, Als kersverse coördinator van de bosgroep Kempen Noord hoop ik jullie snel beter te leren kennen. Na 16 jaar vormgeven aan landschapsbeleid bij de Provincie Antwerpen, ben ik blij om dichter bij de praktijk te staan. Wat me zo aantrekt in de bosgroep, zit in het woord zelf: beheer van de bossen met al zijn functies en de keuzes die je daarin kan maken, waar je als team aan werkt met de privé eigenaars. Andere overheden kijken over de schouder mee. Zo ontstaat er een waaier van mogelijkheden om het bos in de Kempen vorm te geven, mét blik op de toekomst en op de streek, als een blik op de bomen en over de kruinen heen. Deze uitdaging neem ik graag aan, samen met jullie. Tot binnenkort, Marieke
Marieke Verreet, coördinator bosgroep Kempen Noord, vervangt Wim Boonen
Resultaten houtverkopen Naar jaarlijkse traditie vonden in het najaar de houtverkopen plaats. Enerzijds is er de brandhoutverkoop die in 2017 in Tielen doorging. Op deze verkoop worden kleinere volumes en afmetingen hout op stam verkocht aan lokale liefhebbers met een houtkachel. Anderzijds zijn er de industriële houtverkopen waarbij grote partijen hout aan professionele exploitanten wordt aangeboden. Hier zit nog een opdeling in (voorlopig) hoofdzakelijk naaldhout en populier. Bij het ter perse gaan van deze Bosgazet moest de populierenverkoop nog plaatsvinden. De resultaten van de brandhoutverkoop zijn doorgaans erg wispelturig en onvoorspelbaar. Bepaald door afmetingen, volume en toegankelijkheid van bepaalde loten. Blijkelijk speelt ook de regio een belangrijke rol
want in de westelijke helft van het werkingsgebied gingen alle loten vlot van de hand (gemiddeld 20-30€/m³) In de oostelijke helft geraakte nauwelijks een lot verkocht. In het bereiken van potentiële geïnteresseerden blijkt dus nog heel wat progressie mogelijk! Daarnaast blijkt de interesse voor brandhout in het algemeen te dalen. Aannemelijke oorzaken kunnen zijn: een verouderend publiek, lage stookolieprijzen en zachtere winters. Daarnaast werden houtkachels in de media het voorbije jaar, zonder enige nuancering, in een slecht daglicht gesteld in verband met de hoge concentraties fijn stof. De behaalde prijzen op de industrieverkoop zitten op hetzelfde mooie niveau als de voorbije jaren (zie tabel). Ze zitten op een erg constant niveau van 33-34€/m³. Eigenaars wiens bos gedund moet worden moeten dus zeker niet twijfelen als het over opbrengst gaat!
Bosgroepnieuws | BOSGROEP KEMPEN NOORD | 11
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
Buurtbos Noorderwijk krijgt vorm In de bosgazet editie 43 verscheen reeds een artikel over het buurtbos in Noorderwijk Herentals waarbij de buurtbewoners tijdens een infovergadering in mei voorstellen deden voor het ontwerp. Sindsdien hebben de stad Herentals, Agentschap Natuur en Bos en Bosgroep Zuiderkempen vzw niet stil gezeten en hebben ze de voorstellen van de omwonenden omgezet in een concreet ontwerp. Het buurtbos in Noorderwijk zal verdeeld worden in twee zones: het buurtbos en het buurtgroen. Het buurtbos zal bestaan uit een gemengd bos met soorten als zomereik, haagbeuk, boskers, winterlinde en ruwe iep. Daaromheen zal ook een bosrand aangelegd worden van tien à vijftien meter diep met sporkehout, hazelaar, gewone vlier en éénstijlige meidoorn. In het bos zal er een kronkelend padje komen waar voetgangers kunnen Ontwerp buurtbos Noorderwijk genieten van een rustige boswandeling. Het buurtgroen zal een vrije toegankelijke zone worden met een speel- en zitzone zodat kinderen kunnen spelen in een groene omgeving of waar je tot rust kan komen op een zitbank. Daarnaast zullen er onder de bomen kleinfruit en fruitbomen aangeplant worden, de buurtbewoners zullen hier in de toekomst lekker fruit kunnen plukken. Er zullen ook enkele zones open blijven met gras. Kortom zal het een groene omgeving worden waar de buurtbewoners kunnen ontspannen en genieten van het bos.
“Limbergse” schoolkinderen planten kloempen Tegen de Limberg in Herselt heeft Bosgroep Zuiderkempen samen met 160 kinderen kloempen aangeplant. De enthousiaste jongelingen van 6 tot 12 jaar waren talrijk aanwezig met caoutchouc laarzen en enkele spades. Samen met de vrijwilligers zijn 14 kloempen aangeplant om zo de bossen soortenrijker te maken. Met soorten als wintereik en beuk zullen deze bossen evolueren naar pareltjes van eiken-beukenbossen.
12 | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | Bosgroepnieuws
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
Resultaten houtverkoop 2017 Geschalmde populieren
Ook dit jaar werd er wederom een heleboel hout verkocht in de Zuiderkempen. Zo werden er op de brandhoutverkoop kleinere volumes van verschillende boomsoorten aangeboden aan brandhoutliefhebbers en werd er daarnaast zoals altijd naaldhout en populier aangeboden aan de industrie. Niet alleen de brandhoutliefhebbers en de industrie hebben baat bij deze verkopen, maar zeker ook de boseigenaars die op deze manier hun bossen vitaler en weerbaarder maken voor de toekomst. De resultaten van de industrieverkopen in de Zuiderkempen blijven op een constant niveau over de jaren heen. Zo blijft de verkoop van populieren het goed doen. Dit jaar werd een gemiddelde prijs behaald van 31-32 €/m³ wat verdergaat in de lijn van de vorige jaren. Voor de brandhoutverkoop van 2017 werd er deze keer gekozen om de loten in de Zuiderkempen allemaal tezamen aan te bieden in Olen. Ten opzichte van de resultaten van de vorige jaren mogen we zeker van een succes spreken! Dit jaar werden de brandhoutloten verkocht aan een gemiddelde prijs van 20 €/m³ terwijl dit in 2016 slechts 12 €/m³ bedroeg. Opvallend hierbij zijn de grote verschillen tussen naald- en loofhout, waarbij brandhoutloten met Amerikaanse eik gemakkelijk verkocht werden voor meer dan 30 €/m³ en er voor loten bestaande uit fijnspar amper 5 €/m³ werd betaald. Ook de loten met liggend hout in Meerhout verkochten bijzon-
der goed. Brandhoutliefhebbers die minder tijd hebben of niet over het juiste materiaal beschikken om bomen te kappen, konden hiervan profiteren om toch hout aan te kopen voor hun kachel. Verder hebben het kleinere aanbod en de goede toegankelijkheid van de loten die dit jaar werden aangeboden waarschijnlijk een positieve rol gespeeld in het behalen van deze mooie resultaten. Brandhoutliefhebbers in de Zuiderkempen en omstreken die nog op zoek zijn naar geschikt brandhout, kunnen vanaf nu ook terecht op brandhoutweb.be. Een aantal loten die tijdens de brandhoutverkoop geannuleerd waren of niet verkocht werden staan hier reeds op. Voor meer informatie hieromtrent kan u ons steeds contacteren.
Industriële kapping in Herselt
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | 13
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD
Even stilstaan bij 2017 ........ Even terugkijken naar wat we in 2017 allemaal realiseerden en volop uitkijkend naar nieuwe mogelijkheden in 2018. Dit alles laten we voorafgaan door een boeiende boswandeling in goed gezelschap, en we kennen het recept voor een geslaagde Algemene Vergadering. We verwachten jullie dan ook op donderdag 15 maart 2018 in het kasteel Vrieselhof. Van harte welkom! Afspraakplaats: Samenkomst op donderdag 15 maart om 16.30u aan Kasteel Vrieselhof Adres: Kasteel Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Oelegem, Ranst Inschrijving: Zowel voor de wandeling als de vergadering is vooraf inschrijven noodzakelijk vóór vrijdag 9 maart 2018; Kandidaturen voor de RvB indienen voor 1 maart 2018. • per mail naar antwerpennoord@bosgroep.be of • per telefoon naar 03/355.09.40 Wens je graag meer informatie over het engagement als bestuurder, aarzel dan niet om ons aan te spreken.
Vrijwilligers planten mee in weer en wind ‘s Winters heerst de stilte in het bos, tot de vrijwilligers van de Bosgroep nieuw leven in de zaak brengen! Op 24 en 27 november trokken ze hun botinnen en regenjas aan om de arbeidersploeg van de bosgroepen te helpen bij het planten van zo’n 880 bomen.
nieuwelingen en voor de lunch zaten er al acht kloempen in de grond! Daarna gingen we verder in het gebied Torfheide in Schilde. Het weer liet het afweten, wij niet! Elke kloemp (een groep van 40 boompjes met dezelfde leeftijd die in dicht verband worden geplant) wordt gemarkeerd met een paal ter herkenning. Later zullen de locaties van deze palen met gps in een database bijgehouden worden, zodat ook over tientallen jaren opvolging per kloemp mogelijk is. Want daar gaat het natuurlijk ook om. Door kloempen te planten, verzekeren we de toekomst van onze bossen in de vorm van hoogwaardig kwaliteitshout dat door
De plantgaten, klaar voor de start
Ondanks het natte weer stonden ze met veel enthousiasme klaar om 22 kloempen aan te leggen op drie verschillende locaties. Er werd begonnen in Wuustwezel, waar in het domein Franciscanessen recent een dunning werd uitgevoerd. Vooral Amerikaanse eiken en gevaarlijk hellende bomen gingen tegen de vlakte met het zicht op de veiligheid van de recreant en ten goede van de biodiversiteit. Nu kunnen de bezoekers genieten van acht verjongingsgroepen met eik, boskers, linde en beuk die leeftijdsvariatie brengen in dit oudere bos. De meer ervaren consulenten deelden hun kennis met de 14 | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | Bosgroepnieuws
de komende generaties gewaardeerd zal worden om zowel ecologische als economische kwaliteiten. Met dank aan de inzet van de arbeidersploeg en onze vrijwillige bosconsulenten!
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD
en vol frisse plannen voor 2018! Programma 16.30u gegidste wandeling doorheen domein Vrieselhof tot aan het Fort van Oelegem, Ranst 19.00u Algemene Vergadering • Verwelkoming en goedkeuring verslag AV 2017 • Realisaties 2017 en Vooruitblik 2018 • Voorstelling en goedkeuring jaarrekening 2017, aangevuld met toelichting van de kastoezichter • Voorstelling en goedkeuring begroting 2018 • Kwijting aan de bestuurders voor het gevoerde bestuur • Verkiezing nieuwe Raad van Bestuur 20.45u Receptie met mogelijkheid tot kennismaking met collega-boseigenaars
Brandhoutverkoop: de resultaten Elk jaar houden we een brandhoutverkoop in ons werkingsgebied. Hierbij worden kleine partijen hout verkocht aan particulieren. Dit vormt een belangrijk deel van onze werking, want vaak zijn de houtvolumes van noodzakelijke dunningen te klein om grote spelers in de bossector aan te trekken. Dit jaar werd beslist om een andere aanpak uit te testen en geen verkoop op locatie, maar wel digitaal te houden.
Amerikaanse eik, de favoriete brandhoutboom
Het meest opvallende resultaat is wel dat er bij brandhoutliefhebbers nog steeds een grote voorkeur voor Amerikaanse eik blijft bestaan. Enkel op de loten met deze boomsoort werd geboden. De prijzen vielen hierdoor ook hoog uit: gemiddeld 24€/m³. De andere boomsoorten konden echter minder bekoren, hoewel ze ook optimaal geschikt zijn voor het brandhoutcircuit: voor deze loten zijn we dus nog op zoek naar mogelijke kopers. Mogelijks zijn een aantal van de brandhoutkopers in ons werkingsgebied verzadigd en hebben ze nog een grote voorraad na de zachte winters van het voorbije jaren. Mogelijks zit de mediadrukte rond de fijnstofuitstoot door houtverbranding er voor iets tussen. Indien u geïnteresseerd bent in brandhout op stam, kan u ons steeds contacteren op 03 355 09 40.
Jaarlijkse Bosrandactie Op 16 november werd er weer veel bosrandplantgoed verkocht aan de Antwerpse boseigenaars. Voor de drie deelnemende bosgroepen samen, was dit goed voor 5930 plantjes, bij 26 eigenaars. In het woonbos in Essen werd een aparte bosrandactie gehouden, daar gingen bij 40 deelnemers nog eens 3890 plantjes in de grond Bosranden kunnen een enorme boost betekenen voor de biodiversiteit van een bos. Waar de kern van een volwassen bos vaak gedomineerd wordt door enkele boomsoorten, zorgt de overvloed aan licht aan de bosrand voor groeimogelijkheden voor tal van struiken en bomen die vaak belangrijke ecologische functies verrichten. Een goed voorbeeld vormen de twee populairste soorten van deze bosrandactie: De hazelaar en de éénstijlige meidoorn. Het ecologische nut van de hazelaar ligt voor de hand, de jaarlijkse overvloed aan noten die een volwassen struik produceert, helpt menig eekhoorn de winter door, daarnaast heeft hij een goed verterend blad, dat de bosbodem verrijkt. Meidoorn is dan weer een geliefde nestboom voor kleine zangvogels die zich tussen de scherpe twijgen veilig voelen voor roofvogels. De bloemen van de meidoorn trekken ook insecten aan en zijn bessen zijn een bron van voedsel voor tal van dieren. Een natuurlijke bosrand oogt ook veel mooier dan een bruuske overgang van bos naar straat of weiland. Daarnaast zijn er geschikte brandhoutbomen bij en soorten als hulst, sleedoorn, hondsroos of meidoorn voorkomen ongewenste bezoekers in het bos. Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | 15
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
Feest op Weyneshof! Het Weyneshof is een voormalig kasteeldomein dat al 80 jaar dienst doet voor speelpleinwerking tijdens de schoolvakanties. In 2015 en 2016 stelde Bosgroep Antwerpen Zuid in samenwerking met de beheerders een bosbeheerplan op voor het ruim 6ha grote domein. Spel en avontuur in Weyneshof
Een honderdtal mensen - omwonenden, vrijwilligers en Bosgroepleden vierden samen het 80 jarige bestaan.
Op vraag van Michael Vloeberghs (beheerraad Weyneshof) mocht de Bosgroep het bosbeheerplan komen toelichten met een infowandeling,
wat we uiteraard met veel plezier hebben gedaan. In de periode 2014 - 2017 zijn er twee kappingen gebeurd van voornamelijk Amerikaanse eik langs de grenzen van het domein met openbare wegen. Deze bomen maakten plaats voor een aanplant met inheemse bosrand soorten. Verder is het toegankelijkheidsreglement een belangrijk onderdeel van het bosbeheerplan. Het domein wordt afgesloten tijdens de speelpleinwerking maar daarbuiten mogen buurtbewoners en recreanten er wel komen genieten van het bos. De openstelling geeft Weyneshof ook toegang tot een subsidie. Het is uiteraard niet zo evident om speelpleinwerking, in combinatie met ruim een dozijn constructies van Stichting Vlaamse Schoolsport hoog in de bomen, te verzoenen met de ecologische functie van het bos. Toch is het Weyneshof erg waardevol voor de natuur in de ogen van de Bosgroep. Verscheidene generaties kinderen zijn daar al spelend in het bos opgegroeid. Zonder twijfel kijken zij later, als volwassenen, met heel andere ogen naar bos en natuur. De bosgroepmedewerkers mochten het al ondervinden toen ze afgelopen zomer terreinwerken kwamen voorbereiden. Enkele kinderen kwamen naar ons toe en de eerste vraag was “Je gaat toch geen bomen kappen?” Spelen in de natuur geeft hen een hart voor natuur en dat kunnen we alleen maar toejuichen!
Resultaat houtverkopen 2017 Op woensdag 21 juni gingen de enveloppen open van de gezamenlijke industriehoutverkoop van Bosgroep Antwerpen Zuid en Noord, onder het toeziend oog van enkele van de erkende houtexploitanten. Zij konden zo “live” het resultaat van hun biedingen aanschouwen en wisten meteen welke loten ze hadden binnengehaald. Voor Bosgroep Antwerpen Zuid ging het om 2233m3 verdeeld over 8 loten. Hiervan was ca. 580m3 populier en het overige bijna allemaal naaldhout van grove den, Corsicaanse den en fijnspar. De gemiddelde verkoopprijs bedroeg €29,49 per kuub, welke wat omhoog getrokken werd door de populier die gemiddeld €40 per kuub opbracht door een groot lot van zeer goede kwaliteit. Op vrijdag de 13e oktober verzamelden brandhoutliefhebbers zich in café ’t Lammeke in Koningshooikt (Lier) voor de jaarlijkse brandhoutverkoop van Bosgroep Antwerpen Zuid. Dit jaar stond er een kleiner aantal loten in het uitstalraam maar dat maakte de interesse niet minder groot. Traditiegetrouw deden vooral de loten met Amerikaanse eik het erg goed. In totaal werd er voor ca. 200 kubieke meter brandhout verkocht aan een zeer mooie gemiddelde prijs van €21,7 per kuub. Die ligt een pak hoger dan andere jaren, waarschijnlijk omdat er toevallig weinig Amerikaanse vogelkers in het aanbod zat en relatief veel Amerikaanse eik.
16 | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | Bosgroepnieuws
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
Minister Schauvliege gaf de Bosgroepen en de Regionale Landschappen de opdracht om extra bos bij te creëren. De eigenaars die willen bebossen kunnen genieten van een uitgebreide ondersteuning door de Bosgroep.
Samen voor MEER bos We helpen hen om alle vergunningen in orde te brengen. De soortenkeuzes en beplantingsplannen worden samen met de eigenaar opgemaakt. Vervolgens worden offertes opgevraagd voor plantsoen (en wildbescherming) en wordt bekeken wie de boompjes plant en hoe ze de grond in gaan. Er is een uitgebreid aanbod aan financiering van een nieuw bos. Zo kan je subsidie krijgen van ANB. Je kan ook werken via boscompensatie waarbij je een contract afsluit met een ontbosser. Via deze weg betaalt de ontbosser jouw bebossing. Maar ook externe verenigingen als Bos+ kunnen jouw bebossing sponsoren.
Als je graag bebost, neem dan snel contact op met de Bosgroep voor vrijblijvend en gratis advies! Bosgroep Antwerpen Zuid heeft voor dit plantseizoen (winter 2017-2018) al enkele bebossingen gepland. In Duffel vond op 26 november de tweede fase van de bebossing plaats voor een nieuw speelbos. Twee eigenaars in Hove plantten in november een bos aan nabij het Uilenbos. In Lier zal een bebossing plaatsvinden nabij het Zevenbergenbos. Langs de vallei van de Holbeek in Putte is een bebossing gepland. Nabij het hof van Coolhem in Puurs zal ook extra bos bijkomen. We mogen trots zijn op deze mooie realisaties in onze regio!
Bos en fort voor Vleermuizen Achter de bebouwing nabij het centrum van Bornem liggen de Mieghembeemden aan het fort van Bornem. Deze bossen en het fort van Bornem zijn Europese beschermde natuur voor de vleermuizen (IHD-gebied). De naam ‘beemd’ vertelt ons dat hier vroeger natte graslanden lagen. Vandaag zijn de Mieghembeemden natte bossen. De populier is hier alom vertegenwoordigd, maar verschillende eigenaars hebben er voor gekozen om de populierenbossen om te vormen naar inheemse loofbossen. Er zijn tal van aanplantingen gebeurd, maar ook via natuurlijke verjonging
Watervleermuis in het Fort van Bornem (foto: Paul van Sanden, via waarnemingen.be)
met els en wilg ontwikkelen er zich natuurlijke elzenbroekbossen. De heraanplant met populier blijft er nog steeds mogelijk. Op deze manier kan elke eigenaar zijn eigen accent leggen in het beheer van zijn of haar bos. In het fort van Bornem ‘wonen’ tal van vleermuizensoorten. De bedoeling is om de omstandigheden voor
vleermuizen te optimaliseren, zodat de huidige populaties in stand kunnen gehouden worden en nieuwe exemplaren en soorten aangetrokken kunnen worden. Al dit moet kunnen gebeuren zonder verlies van de erfgoedkundige waarde van het fortgebouw en zonder dat het gebruik van het fort in gedrang komt.
Populierenbos met weelderige onderetage van hakhout zwarte els, hazelaar en wilg
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | 17
Project Zorgbossen De heilzame effecten van een groene omgeving op de gezondheid zijn bekend en zelfs wetenschappelijk bewezen. Toch komen grote groepen mensen weinig in contact met bos of natuur. Dat geldt eens te meer voor de jongeren en de kwetsbare personen in onze maatschappij. Tijd om daar iets aan te doen! In april 2017 dienden de vier Antwerpse Bosgroepen een projectvoorstel in bij Platteland Plus, in samenwerking met partners zoals Steunpunt Groene Zorg, Kempens Landschap, PTS Boom en de drie netwerken voor geestelijke gezondheidszorg in de provincie. Afgelopen zomer bleek ons project één van de uitverkorenen voor subsidie en het ging van start op 1 oktober 2017. Het project kent twee grote onderdelen waarin het zich focust zich op twee doelgroepen. Een eerste doelgroep zijn ‘kwetsbare personen’. Daaronder kunnen we verstaan: mensen met een beperking, mensen in armoede of met een geestelijke kwetsbaarheid zoals burn-out of depressie, verslaving, psychoses, … Zij krijgen activiteiten aangeboden onder de vorm van kleinschalige bosbeheerwerken, in vaktermen heet zoiets een ‘zinvolle dagbesteding’. Zowel de uitvoering van het werk zelf als het sociaal contact daarbij kan bijdragen aan hun herstel of een opstap betekenen naar re-integratie in de maatschappij of zelfs naar een betaalde job. De dagbesteding gebeurt onder begeleiding van het personeel, serviceploeg en/of de vrijwilligers van de Bosgroepen, eventueel de boseigenaar of beheerder zelf. Als dagbesteding denken we bijvoorbeeld aan een kleinschalige aanplant, onderhoud van een wandelpad, verwijderen van exoten, het maken van een takkenwal, enz.
18 | PROJECT ZORGBOSSEN | Bosgroepnieuws
In eerste instantie bekijken we een samenwerking met diverse lokale organisaties rond geestelijke gezondheidszorg, denk aan een initiatief van beschut wonen of een psychiatrisch centrum. Deze initiatieven zijn goed georganiseerd (met begeleiding) en naar verwachting is deze doelgroep ook het meest gebaat bij een zinvolle dagbesteding in het bos. Het project dient om een aantal concepten voor zinvolle dagbesteding uit te proberen en wat goed loopt wordt voortgezet na afloop in 2020. Een andere bevolkingsgroep die we helaas steeds minder in het bos aantreffen zijn kinderen. Waar de voorbije generaties buiten groot werden, zijn de jongeren van vandaag steeds meer aan allerhande schermen gekluisterd. Om scholen
te stimuleren om de klas af en toe te ruilen voor het bos, helpen we hen hun domein in eigen beheer te nemen. Leerlingen die zelf in hun schoolbos hebben gewerkt, zullen er ongetwijfeld meer interesse en respect voor krijgen. Zeker als er met behulp van de studenten houttechniek van het PTS Boom ook nog zitbanken of speeltuigen worden gebouwd. De Bosgroepen wensen ook u als boseigenaar of beheerder warm te maken voor dit project! Wil je graag meer weten of heb je zin om zelf een steentje bij te dragen? Neem contact op met Bert Van Gils van Bosgroep Antwerpen Zuid (zinvolle dagbesteding) of Simon De Smedt van Bosgroep Antwerpen Noord (scholen en jongeren). Contactgegevens staan op de achterflap van de Bosgazet.
Dit project werd mede mogelijk gemaakt door cofinanciering uit Platteland Plus, bestaande uit middelen van Vlaanderen en provincie Antwerpen.
ZOEKERTJES EN KALENDER
Zaterdag 17 maart 2018 Algemene vergadering vzw. Bosgroep Kempen Noord Bosgroep Kempen Noord nodigt haar leden uit op de Algemene vergadering op 17 maart met op het programma een terugblik op 2017, een vooruitblik op 2018 en een wandeling in en rond 't Zwart Goor en uiteraard een afsluitend hapje en drankje. Organisatie: Bosgroep Kempen Noord vzw Afspraak: Zaterdag 17 maart 2018 om 13:00 't Zwart Goor, Merksplas Inschrijven: Tot 11 maart 2018 via kempennoord@bosgroep.be of via het telefoonnummer 014/85 90 19.
Zaterdag 24 maart 2018 Wandeling: de nieuwe bossen in Turnhout In het najaar van 2017 voerde Bosgroep Kempen Noord beheerwerken uit in de private bossen aan de Langvenstraat in Turnhout. Met deze ingrepen proberen we samen met de eigenaars de kwaliteit van deze Europees waardevolle bossen te verhogen. Wil je hier graag iets meer over weten? Trek dan stevige wandelschoenen aan en wandel dan met ons mee! Organisatie: Vzw. Bosgroep Kempen Noord Afspraak: zaterdag 24 maart om 10u Het is een wandeling van 5 km, er wordt afgesproken aan de Klein Engelandhoeve. Klein Engeland 29, 2300 Turnhout Inschrijven: De wandeling is gratis maar inschrijven is verplicht. Inschrijven kan tot woensdag 21 maart via het emailadres kempennoord@bosgroep.be of via het telefoonnummer 014/85 90 19.
Dinsdag 28 maart 2018 Algemene vergadering vzw. Bosgroep Zuiderkempen Alle leden van de vzw. Bosgroep Zuiderkempen zijn van harte uitgenodigd op de jaarlijkse algemene vergadering die zal doorgaan op dinsdag 28 maart om 19u00 in het Cultureel Centrum Zwaneberg van Heist-op-den-berg, Cultuurplein 1, 2220 Heist-op-den-Berg . Gelieve de datum vrij te houden in de agenda. Een persoonlijke uitnodiging volgt nog. Organisatie: Vzw. Bosgroep Zuiderkempen Afspraak: Dinsdag 28 maart 2018 om 19:00
Inschrijven: Tegen 20 maart 2017
TE KOOP Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De Bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties). Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie: • Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/naald/populier), telefoon en/of e-mailadres • Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres • Tweedehands machines/hulpmiddelen/veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!
deels weide,deels gemengd bos te koop 0,3200 ha Gelegen te Grote heide, Lichtaart Prijs overeen te komen 015/51 35 25 Yvonne.van.de.pol@hotmail.com
Beukenbos te koop in Oostmalle 0,7400 ha Ter hoogte van Fazantenlaan 18.500 euro 0472/63 95 75 of maria.andre@telenet.be Wie de bomen kapt mag het hout gratis meenemen 0,6000 ha Gelegen Mol Ginderbuiten Koen: 0496/50 15 02 Berghmanskris@hotmail.com
Te koop bos 2,5025 ha nksche Ginderbuiten te Mol “Kalmi Hoeve”, testraat Langsheen Zuiderring via Len 70.000 euro 0495/23 49 94 of andre.vleugels1@telenet.be naaldbos te koop 0,4240 ha Eindhout-Laakdal 0476/29 36 00 karel.vercammen@skynet.be
Bungalow in naaldbos 0,6725 ha Ginderbuiten te Mol “Kalminksche Hoeve” Prijs overeen te komen Stijn: 03/667.77.66 Gert: 0479/27.90.53 info@verhuurbeheer.be Bos in Brusselse rand te koop 3,6910 ha Gelegen te Sint-Genetius-Rode, Priorijlaan Prijs overeen te komen 0499/593329 jurgen.tack@landelijkvlaanderen.be naaldbos te koop 1.1920 ha Balen, Hulsen Prijs overeen te komen 0499/23 83 53 keiheuvel2@hotmail.com
Bosgroepnieuws | ZOEKERTJES EN KALENDER | 19
Bosgroep Antwerpen Noord vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt • 0475/75.77.98 Adj.-coördin.: Simon De Smedt • 0472/45.19.70 Adviseur: Gijs Bracke • Tijdelijk afwezig Medewerkster: Britt Van Cotthem • Tijdelijk afwezig
Bosgroep Kempen Noord vzw Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.19 Mail: kempennoord@bosgroep.be Coördinator : Marieke Verreet 014/859018 en 0474/741731 Adj.-coördin.: Greeven Kevin • 0477/63.12.47 Chris Meeuws • 0478/45.51.38 Dennis Berckmans • 0472/50.05.11 Joost Malliet • 0477/93.25.51 Medewerkster : Annick Vangenechten Elly Maes
Bosgroep Zuiderkempen vzw
Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Kathleen Vanderheyden • 0476/76.18.25 Adj.-coördin.: Bert Van Gils • 0476/86.80.01 Adviseur: Gijs Bracke • Tijdelijk afwezig Medewerkster: Marleen Brosens
Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo Tel.: 014/27.96.57 Mail: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve • 0474/99.99.35 Adj.-coördin.: Joran Mertens – 0475/80.73.36 Sarah Mommers – 0478/78.20.22 Hans Van Lommel • 0474/85.91.11 Medewerkster: Rebecca Himschoot
Medewerker terreinwerkzaamheden Chris Meeuws : 0478/45.51.38 Mail: chris.meeuws@provincieantwerpen.be
In samenwerking met:
De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar onze leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Simon De Smedt, Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Bosgazet: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst , tel: 03/355.09.40, fax: 03/355.09.45, e-mail: antwerpennoord@bosgroep.be
website: www.bosgroepen.be