BOSGAZET 047
INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT
Foto: Martine Van Goethem
|
N°47 |
JULI - AUGUSTUS - SEPTEMBER 2018
PB- PP B- 10770 BELGIE(N) - BELGIQUE
P608022
VOORWOORD
Beste bosliefhebber, De zomer is een periode waarin we ons voorbereiden op de winter. Elke Bosgroep werkt naar de vele brandhoutverkopen toe met schalmwerken en de opmaak van een cataloog. Brandhoutkopers, hou dus zeker je mailbox in de gaten! Ook worden aanplantingen uitgedacht en plantsoenbestellingen worden gedaan. U bent hartelijk welkom op de verschillende plantacties, om mee het bos van de toekomst te planten. De uitbetaling van alle Vlaamse subsidies i.k.v. bos en natuur heeft een hele vertraging opgelopen. De Koepel van Vlaamse Bosgroepen en het Aanspreekpunt Privaat Beheer hebben druk kunnen zetten bij het Agentschap voor Natuur en Bos, waardoor momenteel een inhaalmanoeuvre wordt gemaakt om achterstallige dossiers in orde te brengen. Neem deze editie van de Bosgazet mee op vakantie en lees hem op uw gemak op het strand, in de bergen of gewoon lekker thuis in uw tuin of bos. U kan onder andere een artikel lezen over de bever, een opkomend zoogdier in onze bossen. U kan ook lezen hoe je zelf pellets kan maken en wat teken-encefalitis is. Geniet van de zomerperiode! Martine Van Goethem, Voorzitster Bosgroep Antwerpen Zuid vzw
In dit nummer: pg. 3............ Praktijkboek Bosbeheer pg. 4-5........ Pellets pg. 6-7........ De bever pg. 8............ Privacy wetgeving pg. 9............ Teken-encephalitis pg. 10-17 BosgroepNieuws: nieuws per Bosgroep pg. 18.......... Activiteiten pg. 19.......... Zoekertjes
Digitale Bosgazet!
De Bosgazet is vanaf nu ook digitaal verkrijgbaar. Wilt u deze vanaf de volgende editie enkel via e-mail ontvangen, geef dan een seintje via antwerpennoord@bosgroep.be Op deze manier kunnen we heel wat papier besparen!
2 | VOORWOORD | Woord vooraf
Waarom
samenwerken met de Bosgroepen ?
In Vlaanderen is 60% van het bosareaal in privé-eigendom, maar de meeste eigendommen zijn kleiner dan 1 ha. Door deze enorme versnippering van kleine ‘minibosjes’ is het voor de boseigenaar financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege blijft. Wanneer verschillende boseigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de boseigenaars op al te veel kosten te jagen. Om deze samenwerking te stimuleren en te coördineren zijn de Bosgroepen vzw door de Vlaamse overheid in leven geroepen. In een Bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!
Wat kan de Bosgroep voor u doen?
De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. U kan ons contacteren voor: • gratis en onafhankelijk advies • informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden • organisatie van wandelingen, cursussen en excursies; • hulp bij het aanduiden van dunningen; • hulp bij de bestrijding van Amerikaanse vogelkers en andere exoten; • hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en het opstellen van beheerplannen; • coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor meerdere boseigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden.
PRAKTIJKBOEK BOSBEHEER
Nieuw: praktijkboek bosbeheer Op vrijdag 23 maart vond de voorstelling plaats van het ‘Praktijkboek Bosbeheer’ in de abdij van Postel (Mol). Onder grote interesse van bijna 150 experts uit Vlaanderen en Nederland werd toegelicht hoe en waarom het boek tot stand kwam. Aansluitend volgde een aantal demonstraties van nieuwe en bekende technieken uit de bosbouw. Bij duurzaam bosbeheer is vakkennis noodzakelijk. Want ingrepen van een bosbeheerder werken decennia lang door in het bos. En daarom is er nu het Praktijkboek Bosbeheer. Dit boek is geschreven voor iedereen die meer wil leren over het beheer van bossen. Het praktijkboek werd samengesteld door bijna 80 deskundigen uit Nederland en Vlaanderen, ook de Bosgroepen hebben hun steentje bijgedragen. In 17 hoofdstukken komen alle aspecten van praktisch bosbeheer aan bod waaronder verjongen, blessen, bosexploitatie, opsnoeien, meten en inventariseren, houtverkoop, maatregelen voor natuurwaarden en communicatie. Interessante lectuur voor de gepassioneerde bosbeheerder!
rijgbaar via Het boek is verk Inverde. van de webwinkel
Bosinfo | PRAKTIJKBOEK BOSBEHEER | 3
PELLETS
Hout verwerken tot pellets Meer en meer komt brandhout ter discussie te staan, als het over luchtvervuiling gaat. Onterecht, brandhout is een schone bron van energie, als de verbranding optimaal gebeurt! Daarnaast is hout een lokaal geproduceerde, hernieuwbare bron van biomassa. Om een goede verbranding te krijgen is het nodig om je hout goed te drogen, de juiste soorten te gebruiken en een propere kachel te gebruiken met hoog rendement. Voor meer informatie, kan je het artikel in onze vorige Bosgazet 46 lezen. Een andere manier om het rendement van de houtverbranding te
verhogen en de uitstoot te verlagen, is de verwerking van brandhout tot pellets. Jij, als boseigenaar, stelt natuurlijk de vraag: “Wat moet ik nu met mijn bos en mijn brandhout? Ik kan geen pellets maken.�. Het is wel mogelijk om zelf pellets te maken, mits de aanschaffing van de nodige installaties. Graag leggen we het aan je uit.
Wat zijn pellets? Pellets zijn geperste blokjes van hout of een andere biomassa die voor verschillende doeleinden kunnen gebruikt worden (verbranding, maar ook bijvoorbeeld veevoeders of meststof). Het materiaal om pellets te persen moet voldoen aan twee belangrijke voorwaarden: - De biomassa moet fijn vermalen zijn tot 5 mm maximum - Het vochtgehalte moet beneden 13% zijn Bijna alle soorten hout zijn geschikt om pellets van te maken. De hoeveelheid lignine in het hout bepaalt of de pellets gemakkelijk kunnen geperst worden. Zo zijn naaldsoorten zeer geschikt. Hardere soorten zijn moeilijker te persen, door wrijving en weinig lignine. Het is niet noodzakelijk,
Houtpellets 4 | PELLETS | Bosinfo
PELLETS
Als u interesse hebt in de aankoop van machines om pellets te maken kan u in België terecht bij www.zelfpelletsmaken.be. Kijk zeker ook eens bij bedrijven buiten België. Voor informatie over de green deal over huishoudelijke houtverwarming, surf naar www.lne.be/green-deal-huishoudelijkehoutverwarming . De Koepel van Vlaamse Bosgroepen vertegenwoordigt hier de standpunten van de particuliere boseigenaars, alias de lokale producenten van brandhout. Matrijs
maar door toevoeging van een bindmiddel zijn de pellets sterker, langer houdbaar en geven ze een hoger rendement. Productieproces Je laat het hout na de exploitatie drogen. Vers gekapt hout bevat zo'n 50% vocht. Om hout te laten drogen tot 15% duurt de droogtijd, afhankelijk van de houtsoort, ongeveer één tot twee jaar. Als het hout niet gekloofd is, zal dat proces bijna 2 keer zo
Hamermolen
lang duren. Zorg dat er voldoende lucht aan het hout kan, zodat de verdamping vlot kan gebeuren. Je kan eenvoudig bepalen hoeveel percent vocht er uit het hout is verdampt, door de verhouding van het gewicht van een blok hout voor drogen en na drogen te berekenen. Een vochtmeter is natuurlijk accurater in de bepaling van het vochtgehalte.
Het is een kwestie van budget om de aanvoer en de doseringen te automatiseren en het vermogen te verhogen. Er bestaan installaties vanaf 2.000 euro tot 150.000 euro.
Als het hout het gewenste vochtgehalte heeft bereikt, kan het versnipperd worden. Mogelijks is een extra droging in een oven nodig. Met een hamermolen kan je hakselhout verkleinen tot een grootte van maximum 5mm. Het fijne en droge materiaal gaat door de pelletpers. Door middel van een draaiende matrijs wordt de biomassa onder hoge druk door gaatjes geduwd en bij elkaar gedrukt. De druk genereert warmte waardoor de lignine in het hout zacht wordt en de pellet tot een harde korrel maakt. Pelletpers
Bosinfo | PELLETS | 5
DE BEVER
Bevers Een aantal van de grote(re) zoogdieren die al decennia of zelfs eeuwen geleden verdwenen uit onze streken zijn sinds de jaren 2000 teruggekeerd. Dat is goed nieuws voor onze natuur, al vergt het van de mens soms een aanpassing. Enkele voorbeelden zijn de wolf, het everzwijn en de bever. Die laatste is teruggekeerd, deels op eigen kracht vanuit Wallonië en deels via uitzetting ongeveer 15 jaar geleden in de Dijlevallei nabij Leuven.
Sindsdien heeft de bever zich over grote delen van Vlaanderen verspreid en tellen we vandaag al ongeveer 140 beverfamilies. De soort neemt nog jaarlijks in aantal toe met 10 tot 15%. Er zijn 160 geschikte territoria geïdentificeerd in Vlaanderen, die zijn dus binnen de kortste keren volzet. Wat het beleid gaat zijn wanneer de territoria volzet zijn en bevers overlast veroorzaken, is voorlopig nog koffiedik kijken. Het zou kunnen dat de overheid dan meer regulatie van de populatie toelaat. Bevers zijn beschermde dieren maar uitzonderlijk is er al toelating gegeven om in te grijpen aan beverdammen of zijn bevers afgevangen en elders vrijgelaten.
6 | DE BEVER | Bosinfo
Leven als … een bever De bever kan solitair leven maar vaker in een familieverband dat bestaat uit een ouderkoppel en hun jongen van nul tot twee jaar oud. Gemiddeld genomen krijgen ze jaarlijks twee jongen, waarvan er eentje het eerste jaar overleeft. Doodsoorzaak nummer één is wellicht … vechtpartijen met andere bevers, want het zijn erg territoriale dieren! Ook het verkeer eist zijn tol. Bevers graven holen langs de waterkant, vaak onder bomen omdat de wortels versteviging bieden, met de ingang onder het waterniveau. Dammen worden enkel gemaakt op stromend water en dienen voor uitbreiding van het leefgebied door de stijging van het waterniveau. Bevers verplaatsen zich namelijk liefst al zwemmend en zoeken hun kostje bijeen tot op 20 meter
van een waterloop. Ze leven van waterplanten maar ook van oevervegetatie, jonge twijgen en schors van bomen. Vooral in de winter worden er bomen neergelegd omdat andere vegetatie dan schaarser is. Het zijn harde werkers, een boom van 20 tot 30cm diameter kan soms op één nacht geveld worden! Samenleven met de bever Het is dus niet ondenkbeeldig dat een ijverige beverfamilie voor schade kan zorgen aan jonge aanplantingen en bomen langs de oevers van een waterpartij. De foto’s van knaagschade bij dit artikel zijn genomen in het voorjaar van 2017 in Bornem. De overheid heeft daarom een administratieve procedure om schade door de bever te laten melden en vergoeden. Enkele belangrijke voorwaarden zijn dat het schade aan een bos met economische doeleinden betreft – bv. een productiebos van populier – en dat deze binnen de 5 dagen na vaststelling gemeld wordt aan het Agentschap voor Natuur en Bos. De schade wordt pas uitbetaald als deze (op jaarbasis) €300 of meer
DE BEVER
De bever zoekt zijn kostje vooral bijeen langs de waterkant
Tot slot: laat ons niet vergeten dat de terugkeer van de bever vooral een positief signaal is dat onze waterlopen en natuur zich herstellen. Het mag natuurlijk niet de spuigaten uitlopen maar de gemiddelde boseigenaar heeft daar wellicht wel enkele bomen voor over?
Ook grotere bomen zijn niet veilig!
bedraagt en er geldt een eigen risico van 5% met een minimum van â‚Ź250. Een laatste belangrijke voorwaarde is dat de eigenaar zelf een minimum aan preventieve maatregelen heeft genomen om schade te beperken of voorkomen, behalve in geval van waterschade. Om vraatschade te voorkomen kan boombescherming helpen, individueel in de vorm van een (metaal)gaas of collectief met een afrastering. Voor de praktische uitwerking daarvan en een overzicht van diverse maatregelen verwijzen we naar www.natuuralsgoedebuur.be.
De bever ondersteunt het hakhoutbeheer op deze locatie ‌
Bosinfo | DE BEVER | 7
GDPR
Nieuwe collega bij het APB-NB Het Aanspreekpunt Privaat Beheer – Natuur en Bos (APB-NB) is in 2014 opgericht door de koepel der Vlaamse Bosgroepen en Landelijk Vlaanderen. Sinds mei 2018 kreeg het APB-NB versterking van een nieuwe adviseur bosbeleid: Ute De Meyer. Als adviseur bosbeleid zal zij voor het Aanspreekpunt Privaat Beheer – Natuur en Bos (APB-NB) het private beheer ondersteunen met adviesverlening en beleidsopvolging op het vlak van bosbouw. Zij is voor het APB-NB het aanspreekpunt voor de Koepel van Vlaamse bosgroepen, de individuele bosgroepen, het Bosforum, Landelijk Vlaanderen en private eigenaars ten persoonlijke titel. Ze werkt daartoe samen met verschillende agentschappen van de Vlaamse overheid en met de relevante organisaties binnen het maatschappelijk middenveld. Hiervoor heeft Ute aan de KU Leuven een diploma Politieke Wetenschappen en een master Overheidsmanagement- en beleid behaald. Daarnaast heeft ze in het kader van haar Franstalige masteropleiding Europese Studies, een thesis geschreven over het klimaatbeleid, alsook een stage bij de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België gevolgd. Wil je een keer kennismaken? Neem dan contact met haar op: ute.de.meyer@privaatbeheer.be
De nieuwe privacy wetgeving U heeft er waarschijnlijk al wel van gehoord: de privacywetgeving is aangepast met ingang op 25 mei 2018. Ook voor de Bosgroepen heeft dit bepaalde gevolgen, al werd er in het verleden uiteraard ook zorgvuldig omgesprongen met persoonlijke gegevens. Iedereen die de nieuwsbrieven van zijn of haar Bosgroep wenst te blijven ontvangen, moet daartoe expliciet toestemming geven. De Bosgroepen ondernemen het nodige om hun leden te verwittigen. Wie zich nu afvraagt wanneer de laatste nieuwsbrief nog is gearriveerd, kijkt dit best eens na. Meer info rond het privacybeleid van de Bosgroepen kan je terugvinden op onze website: www.bosgroepen.be. Blijven er toch nog vragen over hoe de Bosgroepen omgaan met uw persoonsgegevens, kan u altijd contact met ons opnemen. Contactgegevens van de Bosgroepen staan op de achterflap van iedere bosgazet.
Rechtzetting
Een oplettende lezer meldde de redactie een fout in de vorige editie (april - juni 2018) van de Bosgazet. Bij het artikel ‘Dossier populier’ op pagina 8 en 9 werden plantmaten voor populierenpoten vermeld als “een diameter van 8-10 of 10-12cm op 1 meter”. Dit betreft geen diameter maar wel omtrekmaten. Dank voor het melden!
8 | GDPR | Bosgroepnieuws
TEKEN-ENCEFALITIS
Teken-encefalitis. Wat is dat? Wie in het groen werkt, krijgt al jarenlang voorlichting over tekenbeten en de ziekte van Lyme. Ondanks het feit dat iedereen zich inmiddels bewust is van de risico’s, komt de ziekte nog steeds voor. Ondertussen zijn er meer teken en bovendien blijkt dat ze, naast Lyme, ook andere ziektes zoals teken-encefalitis kunnen overdragen. Hoe zit dat?
Verspreiding We weten dat het teken-encefalitisvirus ondertussen voorkomt in het oosten van Europa en zelfs mensen in Nederland zijn geïnfecteerd. Het virus is in België gevonden tijdens onderzoek van het bloed van reeën, everzwijnen, honden, ... Maar in België zijn er nog geen infecties op mensen vastgesteld. Alhoewel mensen die net terugkomen van vakantie, mogelijk wel geïnfecteerd kunnen zijn. Kans op infectie en ziekteverschijnselen De kans om besmet te raken is heel erg klein. Op locaties waar het virus in teken voorkomt, wordt verwacht dat slechts een zeer klein aantal teken (naar schatting 0,1 procent van de teken) het virus bij zich dragen. En als je besmet raakt, is de kans dat je er ziek van wordt ook weer erg gering: de meeste mensen worden niet ziek, sommigen krijgen een mild griepje en in zeldzame gevallen veroorzaakt het hersenvliesontsteking. Vaccinatie Er bestaat een prima vaccin tegen teken-encefalitis. Momenteel wordt het nog niet aangeraden om je te laten vaccineren in België. Wie de natuur in gaat, neemt best preventieve maatregelen en controleert na afloop systematisch op teken. Dit zijn dezelfde maatregelen als tegen de ziekte van Lyme. Als je naar Oost-Europa (Oostenrijk, Duitsland, Slovenië,…) reist is het wel aangeraden om je te laten inenten. Doe je graag mee aan onderzoek naar de verspreiding van teken? Meld je aan via https://tekennet.wiv-isp.be Tekst: Kathleen Vanderheyden (input van tekennet en Agnetha Hofmans, RIVM)
Hoe kan ik tekenbeten vermijden? Surf naar www.tekenbeten.be Bosgroepnieuws | TEKEN-ENCEFALITIS | 9
BOSGROEP KEMPEN NOORD
De punten werden toegelicht met foto’s, voorbeelden en cijfers. Dennis Berckmans lichtte het project Eco2Eco toe en Kurt Winkelmans, onze vaste boekhouder, de rekeningen. De Algemene Vergadering keurde zowel het activiteitenverslag, de jaarrekening en balans 2017, als de begroting 2018 goed. Nadien gaf de vergadering volledige kwijting en ontlasting aan de bestuurders van hun taken van 2017.
Geslaagde Algemene Vergadering 17 maart '18 Op een besneeuwde zaterdag in maart konden we een 100-tal mensen verwelkomen voor onze Algemene Vergadering 2018 die plaatsvond in Zorgcentrum 't Zwart Goor in Merksplas. Deze gezellige locatie werd gekozen omdat de Bosgroep reeds enkele jaren het bosbeheer verzorgt in dit prachtige domein met een rijke geschiedenis. Rond 1860 beboste de industrieel Splingard het vroegere heidegebied en legde een park met dreven aan rond zijn landhuis. Later moderniseerde Martin Verbeeck de boerderij en het domein. Hij liet de mooie betonnen parkornamenten bouwen zoals de inkompoort en het boothuis. In de jaren ‘50 werd de villa een klooster en kwamen op het domein schoolvoorzieningen welke later omgevormd werden tot opvangcentrum voor mensen met een beperking. De bewoners worden nauw betrokken bij het beheer van de boerderij en hun domein. Zo plantte de Bosgroep er in maart nog samen met de bewoners 10 kloempen aan in kader van het project Zorgbossen. Om 13u15 opende voorzitter Stan Verschueren de vergadering. Nadat hij de aanwezige leden had verwelkomd, gaf hij het woord aan de kersverse coördinator Marieke Verreet. Zij vervangt Wim Boonen en stelde zich voor aan de vergadering met een gedichtje.
De leden kregen de vraag om een formulier in te vullen met een vraag over de Bosgazet en wat ze er graag in zouden zien verschijnen. De ideeën die we hieruit haalden zal je zien verschijnen in de Bosgazet. Na de vergadering werden 2 wandelingen georganiseerd. Een wandeling op het domein van ’t Zwart Goor met gids Frans Verhoeven (vroegere directeur van ‘t Zwart Goor) en Kevin Greeven. Tijdens de andere wandeling met Chris Meeuws ontdekten we de ruimere omgeving. We zagen aangeplante kloempen, gedund bos, heideontwikkeling, unieke parkbomen, sierbeton uit midden vorige eeuw, … Bosbeheer, geschiedenis, parkfunctie en zorgfunctie gaan hier hand in hand. De namiddag werd afgesloten met een receptie met lekkere lokale hapjes en drankjes. De maandag nadien ging het werk al verder: de bosgroep, de serviceploeg, vrijwilligers en bewoners van ’t Zwart Goor plantten bos aan op hun terrein …
KIJK OMHOOG! Kijk omhoog, naar alle bomen! Heus, je weet niet wat je ziet. In je allermooiste dromen vind je zoveel schoonheid niet. Boven bloesems, blad en twijgen spant de blauwe hemelboog. En kwetterende vogels stijgen in een grote zwerm omhoog. En misschien – ja, heel misschien – Zul je ook een elfje zien!
Volgende agendapunten worden behandeld: •Goedkeuring van het verslag van de Algemene Vergadering 2017 •Voorstelling activiteitenverslag 2017 en werkplan 2018 •Voorstelling en goedkeuring rekeningen 2017 en begroting 2018 •Kwijting en ontlasting aan de Raad van Bestuur •Ideeënbus 10 | BOSGROEP KEMPEN NOORD | Bosgroepnieuws
BOSGROEP KEMPEN NOORD
Versterking gearriveerd! We verwelkomen Thomas in ons team. Bosgroep Kempen Noord is weer voltallig! In de toekomst zal ik ondersteuning geven aan het bosbeheer in de gemeenten Hoogstraten, Merksplas en Ravels. Maar er is meer. Met Natura 2000 in een stroomversnelling, en met de opstart van de geïntegreerde natuurwetgeving, zullen de ecologische bosfuncties steeds belangrijker worden. Ook de bosgroep erkent deze natuurgerichte ontwikkelingen. Naast mijn taken als adjunct-coördinator zal ik daarom ook invulling geven aan een nieuwe functie ‘bosecoloog’. In ons werkingsgebied liggen verschillende terreinen met heel wat potentieel voor de ontwikkeling van kwaliteitsvolle natuur. Waar de eigenaars dit wensen, willen we hier een gepast natuurgericht beheer uitwerken. Misschien nog kort iets vertellen over mezelf. Ik ben Thomas, bioingenieur van opleiding en liefhebber van bossen, natuur, tuinieren, wandelen en fietsen. In de afgelopen jaren werkte ik aan een doctoraatsonderzoek rond bosbeheer en bosecologie. Hierin werd aangetoond dat gemengde bossen beter groeien dan monoculturen. Dit komt bijvoorbeeld omdat bomen van verschillende soorten elkaar minder beconcurreren voor water en nutriënten. Een extra reden dus om verder te streven naar een hoger aandeel soortenrijke bossen in de Kempen. Tot snel! Thomas
Een nieuw huis voor de bosgroep Kempen Noord Huidig kantoor op de Hoge Mouw in Kasterlee en toekomstige werkplek, Pastorie in Oud-Turnhout
Sinds 2006 waren de voormalige bosgroepen Kempense Heuvelrug en Noorderkempen gevestigd in de Hoge Mouw. Later vergezelde het regionaal landschap Kleine en Grote Nete hen op de eerste verdieping van het gebouw. De provincie Antwerpen besliste niet meer te investeren in het gebouw. De organisaties moesten op zoek naar een andere locatie. In 2017 vonden ze deze in de oude pastorie van Oosthoven, een onderbenut gebouw in Oud-Turnhout met grote tuin. Samen met de gemeente spraken het regionaal landschap en de bosgroep Kempen Noord af om het gebouw in erfpacht te nemen en te renoveren. Om deze operatie financieel haalbaar te maken, zal de provincie de helft van de kosten voor de verbouwing op zich nemen. Begin 2018 nam het architectenbureau Burobill de uitdaging aan om van het mooie gebouw met erfgoedwaarde een nieuw kantoor te maken. De twee organisaties zien de verhuis naar de pastorie als een kans om een eigen fijne werkplek te creëren. De teams werken daarom actief mee aan de plannen van de renovatie. De pastorie wordt niet enkel een nieuw kantoor. Bosgroep en regionaal landschap willen er een open landschapshuis ontwikkelen dat mensen en organisaties verbindt rond de thema’s bos, landschap, natuur, stilte, erfgoed, toerisme, recreatie, streekprodukten,… Dit jaar wordt de tijd genomen om de plannen te maken, vergunningen aan te vragen, aannemers te zoeken. Vanaf 2019 verwachten we met de werken te beginnen. Wordt zeker vervolgd…
Bosgroepnieuws | BOSGROEP KEMPEN NOORD | 11
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
De bosgroep viert haar 15 jarig bestaan op de algemene vergadering Op dinsdag 17 april is onze 15de algemene vergadering doorgegaan in de Zoerla in Westerlo. Het was een feesteditie, gezien de bosgroep 15 kaarsjes kon uitblazen. Onze gastheer Filip Verezen verwelkomde de 189 aanwezigen. Jan Seynaeve, Sarah Mommers, Joran Mertens en Hans Van Lommel leidden de vergadering in met een voorstelling van de basiswerking en de projecten van het afgelopen jaar. Aandachtig volgde het publiek de uiteenzettingen van voorzitter, penningmeester en de commissarissen. Met handengeklap werden de voorgestelde resultaten van de vzw en de ontlasting en kwijting van de raad van bestuur voor het werkjaar 2017 goedgekeurd. Vervolgens werd een nieuwe raad van bestuur verkozen. Rik Röttger, Filip Verezen, Jos Tordoor, Jan Milis, Zjeen Reynders, Alan Phillips en Paul Hermans stelden zich opnieuw kandidaat. Vier nieuwe kandidaten stelden zich voor: nl. Benny Eyckmans, Frouke Vermeulen, Alfons Wijnants en Wim Verbruggen. Allen werden goedgekeurd door de algemene vergadering. De aanwezigen bedankten de uittredende bestuurders David Geerts, Veerle Foulon, Roel Aerts en wijlen Jan Van Cauter voor hun inzet. Na de verkiezingen gaf Beatrijs Van der Aa van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) een voordracht over de effecten van klimaatopwarming op het bos. Ze toonde aan dat vele boseigenaars wel op de hoogte zijn van de klimaatveranderingen maar niet weten hoe ze hiermee dienen om te gaan. De te verwachten effecten zijn langere droogteperiodes in de zomer, nattere winters, zwaardere en meer frequente stormen, verandering in
fenologie en meer plagen. Gezien bossen een zeer lange bedrijfstijd hebben, is het van cruciaal belang dat de bosbeheerder nu al zijn bossen weerbaar maakt. De toekomstvisie van de bosgroep en het voorgestelde beheer zijn hierbij een zeer goede inspiratiebron voor de eigenaar. Na de interessante uiteenzetting werd de halterprijs 2017 voor ‘de ontwikkeling van sterke bossen’ uitgereikt. Deze prijs heeft als doel de boseigenaars te sensibiliseren rond het belang van weerbare bossen. Hierbij is het belangrijk om aandacht te besteden aan een goede bosbodem, veel variatie in het bos, een goede biodiversiteit en houtkwaliteit. Tijdens de receptie werd er nog heel wat nagepraat. De infostanden van de bosgroep, de imkers en de houten muziekinstrumenten werden gesmaakt, evenals de lekkere hapjes gemaakt door lokale ondernemers. De ‘Drie Emmekes’
De Drie Emmekes
12 | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | Bosgroepnieuws
adering
Sfeerbeeld tijdens de algemene verg
zorgden voor de muzikale omlijsting en vervulden de zaal met mooie folkmuziek.
De Bosgroepstand
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
Oesterzwammen voor rendabel bosbeheer In bosgazet 46 van maart 2018 kon u lezen hoe Bosgroep Zuiderkempen in het kader van het PDPO project rond alternatieve producten uit het bos een experiment had om een eerste dunning in een loofbestand te financieren via oesterzwammen.
Oesterzwammen op stam
Deze stamstukken liggen nu al een tijd lang te rusten zodat het mycelium de hele stammen kan infecteren. Eind augustus gaan we de stamstukken rechtop zetten. Vanaf dat de nachten kouder worden zullen de eerste paddenstoelknopjes verschijnen. Nu bieden we deze stamstukken te koop aan voor €20 per stuk (€15 voor de dunnere exemplaren). Indien je de stamstukken goed in de grond plaats op een schaduwrijke plaats kan je jaarlijks 4 à 5 “vluchten” plukken, gedurende 2 jaar. Indien je interesse hebt kan je al één of meerdere stammen bestellen via hans.vanlommel@provincieantwerpen.be. Voor afhaling zal u gecontacteerd worden als de eerste paddenstoelknopjes verschijnen. Je kan natuurlijk ook altijd de stamstukken in augustus afhalen en zelf rechtop in de grond zetten in je tuin of bos!
Vlaanderen is open ruimte
Dit project werd mede mogelijk gemaakt door cofinanciering uit Platteland Plus, bestaande uit middelen van Vlaanderen en provincie Antwerpen.
BlogVlaanderen Bosgroepen: verhalen laten enthousiasme groeien voor rendabel, weerbaar bos is open ruimte
Een blog over de Bosgroepen vanuit het oogpunt van een vrijwilliger. Daar kan je sinds een tijdje even hard van genieten als van een stevige boswandeling. Neem zeker een kijkje op www.bestsitestory.be/ bosgroepen/. Een blog die met de ogen en de pen van een vrijwilliger beschrijft wat Bosgroep Zuiderkempen zoal doet. Daarmee willen we de bekendheid van de bosgroepen vergroten. We beschrijven in de verhalen hoe de Bosgroepen hun toekomstvisie daadwerkelijk realiseren. Johan Van Rooy, professioneel storyteller en vrijwilliger bij Bosgroep Zuiderkempen, zal de pen vasthouden. “Het is vooral de bedoeling om fijne verhalen te schrijven die hopelijk gretig gelezen worden. Hoe meer lezers je bovendien genereert, hoe interessanter je wordt voor adverteerders/sponsors die steeds op zoek zijn naar hun eigen doelgroepen.” En die fijne verhalen komen recht uit het geurige bos. Johan Van Rooy zal 2 keer per maand deelnemen aan een activiteit als vrijwilliger. Zijn relaas lees je op de site www.bestsitestory.be/bosgroepen/.
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | 13
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD
Onze jaarlijkse vergadering bracht de boseigenaars tesamen! Regenbuien stonden de weetjes over het domein niet in de weg.
Boseigenaar zijn betekent voor mij: • genieten en ontspannen
• verantwoordelijkheid nemen voor de toekomst
• bijdrage leveren naar een coherent beheer van de bossen met aandacht voor behoud en verbetering van de kwaliteit ervan
Binnen de bosgroep wil ik me inzetten op: • mensen ook de mogelijkheid geven te onthaasten en te recreëren in onze prachtige bossen
Onze raad van bestuur begint met veel zin de nieuwe termijn!
• de omgeving er attent op maken van wat een bos betekent in onze samenleving • grote betrokkenheid van de private boseigenaars bij hun beheer • dat de bosgroep de gids kan blijven doorheen de steeds complexere regelgeving en praktijk
Voor deze Algemene vergadering werden we doorheen het domein Vrieselhof geloodst om de geplande natuurinrichtingsmaatregelen te horen. Daarnaast kregen we ook een schitterende uiteenzetting over hoe het verleden zijn sporen heeft achtergelaten in dit domein: van een bunker tot stukjes loopgraven, onze eigenaars maakten echt kennis met de erfgoedwaarde van dit domein. Tijdens de vergadering gaven Frederic, Thomas en Karolien toelichting over inhoud en cijfers van 2017 en wat er in 2018 staat ingepland. Interesse in volledig verslag, vraag gerust bij de bosgroep. Op het programma stond ook de verkiezing van een nieuwe raad van bestuur. Iedere kandidaat gaf mondeling zijn drijfveren als boseigenaar en de meerwaarde binnen de bosgroepwerking mee. En dat gaf een mooi gevarieerd palet aan motivaties, een greep uit deze voorstellingen:
• groter draagvlak voor de centrale rol van de Bosgroepen in het bosbeleid in Vlaanderen ten voordele van alle boseigenaars, groot en klein zowel privaat als openbaar.
• oog hebben voor nood aan recreatie, rust, gezonde lucht en klimaatweerbare natuur
• goede wisselwerking en samenwerking tussen de publieke en private bosbeheerders
We zijn met een enthousiaste en geëngageerde bestuurdersploeg terug vertrokken! WIST JE DAT? We geven je graag de antwoorden mee van onze bosgroepenquiz tijdens de Algemene Vergadering.
Bewonderen van de creaties van Omer Hannes tijdens de receptie!
14 | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | Bosgroepnieuws
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD
Na de theorie, nu ook de praktijk: eerste goedkeuring van een natuurbeheerplan type 2 in Antwerpen Noord
In de vorige edities van onze Bosgazet werd de nieuwe aanpak van beheerplannen in Vlaanderen toegelicht. Nu kan Bosgroep Antwepen Noord met enige fierheid al meedelen dat er in haar regio het eerste natuurbeheerplan type II voor Vlaanderen werd goedgekeurd. De nieuwe stijl werd voor alle betrokkenen een zoektocht in functie van het boslandschap en de eigenaars. Wij spraken met Sofie Verreydt en Michaël Cassaert van de Onderzoeksgroep Natuur, Bos en Landschap van de Thomas More-hogeschool en met Tim Audenaert, adviesverlener natuurbeheerplannen van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) Hoe kijk je naar de nieuwe aanpak van beheerplannen? Tim van ANB: Het lijkt me zonder meer positief om naar één soort beheerplan te gaan in plaats van de opdeling tussen natuur- en bosbeheerplannen. Ik heb de indruk dat privé-eigenaars nu meer geneigd zijn in te stappen in het natuurbeheer-verhaal om samen het Vlaams natuurbeleid mee uit te voeren. Anderzijds moet iedereen beseffen dat het realiseren van natuurstreefbeelden niet vrijblijvend is. De ingezette gemeenschapsmiddelen moeten correct aangewend worden en de doelstellingen moeten uitgevoerd en opgevolgd worden.
Waarin zitten voor jullie de grootste verschillen? Sofie en Michaël van Thomas More: Starten met een verkenningsnota maakt voor iedereen duidelijk waar de hoofdaccenten liggen. Veel gerichter inzetten op invetarisaties, heeft als gevolg dat er meer ruimte en aandacht is voor invulling van de doelen en concrete beheermaatregelen.
Wat is jullie ervaring met de opmaak van de nieuwe beheerplannen? Tim van ANB: Het is nog erg vroeg om hierop al te antwoorden. We zijn de voorbije maanden hoofdzakelijk druk bezig geweest om alles zo goed mogelijk te implementeren, en dus nog volop in de ‘pionierfase’.Het is telkens, dossier voor dossier, belangrijk om de krijtlijnen van de nieuwe regelgeving zo goed mogelijk te interpreteren en toe te passen. Als dossierbehandelaar treden we momenteel uit onze comfortzone, maar dat maakt het natuurlijk des te interessanter.
Sofie en Michaël van Thomas More: We fungeerden een beetje als proefkonijn, met zowel het ANB als de Bosgroep Antwerpen Noord die de moed hadden om te pionieren. De opmaak was een zoektocht waarbij we gelukkig een korte lijn hadden met ANB. Procedures, sjablonen, oppervlakte-criteria voor natuurdoelen, subsidie-calculator... kwamen in dit overleg, ook op terrein meermaals aan bod. Door de theorie in de praktijk te brengen, werden een aantal knelpunten blootgelegd, die ook binnen ANB moesten uitgeklaard worden.
Welke positieve veranderingen zie je in de nieuwe aanpak voor eigenaar, overheid en de natuur (bos) zelf? Tim van ANB: Zeker het eenheidsstatuut en de daaraan gekoppelde mogelijkheden van financiering. Hopelijk volgt ook snel de regelgeving omtrent de toegankelijkheid van terreinen beheerd in functie van natuurbehoud. Wie hard werkt, krijgt daar heel wat voor in de plaats. De reguliere beheersubsidies, de projectmatige investeringssubsidies, de openstellingssubsidies, zelfs de aankoopsubsidies; ze zijn voortaan toegankelijk voor elke natuurbeheerder. Op het terrein zijn tal van private eigenaars in de weer om leefgebieden van de roerdomp en andere soorten te herstellen of te creëren, historische vennen terug te laten floreren en ga zo maar door. Mooi verhaal voor nu en de toekomst. Sofie en Michaël van Thomas More: De mogelijkheid voor private eigenaars om natuurdoelen te realiseren. Er is hiervoor een duidelijk en wetenschappelijk gestaafd kader ontwikkeld, met de daaraan verbonden financiering en monitoring.
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | 15
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
10 jaar Bosgroep
Antwerpen Zuid vzw
Op zondag 29 april 2018 verzamelden zo’n 90 boseigenaars en sympathisanten voor de tiende verjaardag van Bosgroep Antwerpen Zuid vzw in het Vrieselhof te Oelegem, de thuisbasis van de Bosgroep. Voorzitster Martine Van Goethem verwelkomde de aanwezigen van de Bosgroep en liet het woord aan het team voor het verdere verloop van de Algemene vergadering. De inhoudelijke en projectmatige resultaten van 2017 en de lopende projecten werden toegelicht. Er werd teruggeblikt naar de Bosgroep doorheen de tien jaar dat ze bestaat en de uitdagingen voor de toekomst werden aangehaald. De financiële cijfers werden uit de doeken gedaan door de coördinator. De Algemene Vergadering keurde de jaarrekening 2017 en de begroting 2018 goed en gaf kwijting aan de Raad van Bestuur voor het geleverde werk. Na het serieuze gedeelte was het tijd voor het echte feest. Tijdens een uitgebreide broodjeslunch konden aanwezigen genieten van enkele infostands en vond er een demonstratie plaats van een paard dat stammen sleept door het bos. Na de lunch werden de genodigden in drie groepen gedeeld voor de verschillende
16 | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | Bosgroepnieuws
themawandelingen. De gidsen brachten elk hun eigen verhaal, zoals de erfgoedrelicten uit de eerste wereldoorlog of het nieuwe natuurbeheerplan van het Vrieselhof. Om 15u werd de verjaardagstaart aangesneden en klonken we op de toekomst van de Bosgroep, onder muzikale begeleiding van Johan De Lombaert op de piano.
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
Imker in hart en nieren Maarten Pluym is imker in Zoersel. Hij is gepassioneerd door de honingbij en kwam een deel van zijn kolonie tonen. Niets is zo lekker als honing van de imker. Als de imker zijn bijen goed verzorgt, zorgen de bijen voor een flinke voorraad honing. Zo kan Maarten elk jaar meer dan honderd potten te koop aanbieden.
Kwaliteitshout uit topnatuur In het project eco2eco werken Vlaamse en Nederlandse partners aan een hogere economische en ecologische waarde van de bossen in de grensregio Vlaanderen-Nederland. Dat betekent duurzaam bosbeheer waarbij de productie van kwaliteitshout en het realiseren van natuurdoelen samengaan. www.eco2eco.info
Paarden aan het werk in het bos Paard&Paard kwam een demons tratie geven met een trekpaard in het bos. Ze slep en stammen uit het bos, zonder al te veel bodems chade. Daarnaast kunnen ze gemakkelijk ingeze t worden voor het uittrekken van exoten zoals Rod odendron. www.facebook.com/werkendepaa rden
Vogelopvangcentrum Brasschaat-Kapellen Het Vlaams opvangcentrum voor vogels en wilde dieren werd opgericht voor opvang van dieren in nood. Jaarlijks worden er meer dan 4.700 vogels en wilde dieren van over gans de provincie Antwerpen ter verzorging binnengebracht, en dit aantal neemt elk jaar toe. Bij het VOC krijgen ze allemaal een nieuwe kans op een goed en gezond leven in de vrije natuur. www.vocbrasschaatkapellen.be
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | 17
ACTIVITEITEN/CURSUSSEN
Land van Spelt en Honing Met het evenement ‘Land van Spelt en Honing’ zetten de gemeente Schelle, Regionaal Landschap Rivierenland, VELT, Natuurpunt Rupelstreek en Bosgroep Antwerpen Zuid het natuurgebied ‘Kelderijlei’ op 2 september feestelijk in de kijker. Het belooft een origineel landschapsfestival te worden op een uitzonderlijke locatie met leuke activiteiten voor jong en oud. Zo kan je er wandelen, genieten van outdoor theater of je eigen fruit laten persen. Iedereen komt aan zijn trekken op de belevenissenmarkt. Echte fijnproevers kunnen genieten van allerlei hapjes en drankjes. Verder zorgen enkele akoestische muziekoptredens voor extra ambiance. Afspraak: Zondag 2 september 2018, 11u – 17u Locatie: Kelderijlei in Schelle Alle activiteiten zijn gratis
Excursie Antwerpse Bosgroepen: Merodebossen en abdij van Tongerlo
Cursus bosconsulent voor nieuwe vrijwilligers
We verkennen het historisch landschap van de Merode, de parel van de Kempen. We doorkruisen het drogere bosgebied van de Beeltjes naar het natter gebied van de Kwarekken. Het is een heel afwisselend bosgebied vol verrassingen: een prachtige cocktail van natuur, bos en erfgoed. In de namiddag genieten we van één van de mooiste abdijen van Vlaanderen en de oudste dreef van Europa. Tot slot krijgen we de unieke kans om het normaal gezien ontoegankelijke park van de Norbertijnenbroeders te mogen bewonderen.
Vertoef jij graag in het bos? Wil je wat bijleren rond bosbeheer? Heb je af en toe een paar dagen vrij door de week?
Gids: Paul Hermans (de Merode), Pol Gijsels (de abdij), … Organisatie: 4 Antwerpse Bosgroepen Afspraak: Zaterdag 29 september 2018 om 9u30. Start excursie aan het boswachtershuis in Westerlo, Papedreef 1 in Westerlo. Inschrijven http://bosgroepen.be/event/excursie-de-merodebossen-en-de-abdijvan-tongerlo of via Bosgroep Zuiderkempen tel. 014 27.96.55 – e-mail: zuiderkempen@bosgroep.be . Deelnameprijs 10 euro (inclusief middagmaal)
18 | ACTIVITEITEN/CURSUSSEN | Bosgroepnieuws
Bosgroep Zuiderkempen organiseert een cursus bosconsulent voor nieuwe vrijwilligers uit de Zuiderkempen. Ben jij de geknipte bosconsulent en wil je eens komen kennismaken en wat bijleren rond bosbeheer, dan ben je welkom op onze cursus. Organisatie Bosgroep Zuiderkempen vzw Afspraak Wanneer: dinsdag 16 en donderdag 18 oktober 2018 (9u00 – 16u00) Waar: Parochiehuis, Eindhoutdorp 18 Laakdal Inschrijven Info of inschrijven via mail naar hans.vanlommel@provincieantwerpen.be met als onderwerp “Opleiding bosconsulent”.
ZOEKERTJES
ECS cursussen 2018 De Bosgroep organiseert in samenwerking met Inverde elk jaar opleidingen om veiliger te werken met de kettingzaag. Inverde volgt de Europese Kettingzaagnormen (European Chainsaw Standards of ECS’s). Er zijn verschillende modules. De inhoud van elke module kan je vinden op de website van Inverde: www.inverde.be Dit jaar zijn de data als volgt : • ECS 1 op 29 september en 6 oktober 2018 in het Prinsenpark te Retie, van 09u tot 16u. (cursuscode=ECS 1A) • ECS 1 op 6 en 13 oktober 2018 in de regio Antwerpen, van 09u tot 16u. (cursuscode=ECS 1B) • ECS 2 op 25 en 26 oktober 2018 in Kamp C te Westerlo, van 09u tot 16u. (cursuscode=ECS 2) • ECS 3 op 10 en 17 november 2018 in het Prinsenpark te Retie, van 09u tot 16u. (cursuscode=ECS 3) DE PRIJZEN VAN DE CURSUSSEN ZIJN ALS VOLGT LEDEN-BOSEIGENAARS : 40,00 euro LEDEN-NIETBOSEIGENAARS : 120,00 euro Inschrijven: via mail : antwerpenzuid@bosgroep.be of telefonisch via 03/355.09.40. U vermeldt dan de cursuscode, uw naam, van welke bosgroep u lid bent en uw contactgegevens.
TE KOOP Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De Bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties). Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@ bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie: • Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/naald/populier), telefoon en/of e-mailadres • Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres • Tweedehands machines/hulpmiddelen/vweiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!
Bos te koop , 0,11 ha, te Lichtaart (Het Zwarte Water), Prijs overeen te komen Bulckens Maria, jozef.bulckens@telenet.be Bos te koop, 0,67 ha, type naaldhout, Halle-Zoersel Prijs overeen te komen walther.van.daele@telenet.be, tel. 03 383 53 55 Bos te koop, 6.150 m², naaldbos, Lille 25.000€ Gerda Van de Ven, Zilvervosdreef 44 te Schoten, tel. 03 658 18 06, gerdvandeven@telenet.be Naaldbos te koop, 0,67 ha, Lille, in de streek “Visbeek dries”, Prijs overeen te komen Walther.van.daele@telenet.be 03 383 53 55 Naaldbos te koop, 0,27 ha, Vorselaar, uitzonderlijke ligging, 8.100,00 € roger.de.sobrie@telenet.be tel. 014 51 38 10 of 0497 67 06 32 Bos te koop, 0,72 ha, Kasterlee, Boekweitbaan Prijs overeen te komen tel. 014 85 32 79 Perceel bosgrond, 78,70 ares Een perceel bos te Kruiskouter, oppervlakte Vlierzele (Wetteren), Klein Zottegem, 4 € /m² Van Langendonck Didier, tel. 0477 59 15 74 Perceel bosgrond, 10.90 ares Een perceel bouwland te Kruiskouter Vlierzele (Wetteren), Klein Zottegem, 4 € /m² Van Langendonck Didier, tel. 0477 59 15 74
Bosgroepnieuws | ZOEKERTJES | 19
Bosgroep Antwerpen Noord vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt • 0475/75.77.98 Adj.-coördin.: Simon De Smedt • 0472/45.19.70 Adviseur: Gijs Bracke • 0470 21 38 94 Medewerkster: Marleen Brosens
Bosgroep Kempen Noord vzw Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.19 Mail: kempennoord@bosgroep.be Coördinator : Marieke Verreet 014/859018 en 0474/741731 Adj.-coördin.: Greeven Kevin • 0477/63.12.47 Chris Meeuws • 0478/45.51.38 Dennis Berckmans • 0472/50.05.11 Joost Malliet • 0477/93.25.51 Thomas Van de Peer • 0476/96.57.92 Medewerkster : Annick Vangenechten Elly Maes
Bosgroep Zuiderkempen vzw
Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Kathleen Vanderheyden • 0476/76.18.25 Adj.-coördin.: Bert Van Gils • 0476/86.80.01 Adviseur: Gijs Bracke • 0470 21 38 94 Medewerkster: Marleen Brosens
Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo Tel.: 014/27.96.57 Mail: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve • 0474/99.99.35 Adj.-coördin.: Joran Mertens • 0475/80.73.36 Sarah Mommers • 0478/78.20.22 Hans Van Lommel • 0474/85.91.11 Medewerkster: Rebecca Himschoot
Medewerker terreinwerkzaamheden Chris Meeuws : 0478/45.51.38 Mail: chris.meeuws@provincieantwerpen.be
In samenwerking met:
De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar onze leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Kathleen Vanderheyden , Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Bosgazet: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst , tel: 03/355.09.40, fax: 03/355.09.45, e-mail: antwerpennoord@bosgroep.be
website: www.bosgroepen.be