Bosgazet 48

BOSGAZET 048

INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT | N°48 | OKTOBER - NOVEMBER - DECEMBER 2018

Oude beuk in Belse bossen - Foto: Joran Mertens

PB- PP B- 10770 BELGIE(N) - BELGIQUE

P608022

VOORWOORD

Beste bosliefhebbers, De zomer van 2018 is op zijn einde aan het lopen en de kleurrijke herfst staat weer voor de deur. Al lijkt het wel alsof de herfst het land dit jaar wat eerder heeft bereikt, zoals u kan lezen in het artikel ‘Droog, droger, droogst’. De zomer van 2018 is er eentje om later in de geschiedenisboeken terug te vinden. De uitzonderlijke droogte en hoge temperaturen hebben immers een grote impact op onze bossen en hiervan zal het bos geleidelijk aan moeten herstellen.

Natuurlijk staan de Bosgroepen altijd paraat om de bossen een handje te helpen en ze een duw in de goede richting te geven. Zo zijn er deze zomer verschillende jonge bossen verpleegd en staan er deze winter weer een heleboel bosbeheerwerken gepland. Niet alleen organiseert elke

Bosgroep een brandhoutverkoop in zijn streek (al dan niet via Brandhoutweb), ook zullen er verschillende aanplantingen gebeuren gaande van herbebossingen tot bebossingen.

Naast de algemene functies van het bos zoals houtproductie, biodiversiteit en recreatie proberen we bij de Bosgroepen ook andere aspecten van het bos in de kijker te zetten. Zo ook via het project Zorgbossen en het project rond alternatieve inkomsten uit het bos. Een groot deel van deze laatste worden verkregen uit voedselbossen. Maar wat zijn deze voedselbossen nu juist? Wel dat kan u te weten komen in het artikel erover in deze Bosgazet. Moest u na het lezen geprikkeld zijn en nog meer te weten willen komen over voedselbossen, dan kan u terecht bij de cursus van Bosgroep Zuiderkempen die dit najaar georganiseerd wordt.

Waarom

In dit nummer: pg. 3-4

Droogte

pg. 5-8

Voedselbossen

pg. 9-15 BosgroepNieuws: nieuws per Bosgroep pg. 16-17 Bosrandenactie pg. 18

Zorgbossen

pg. 19

Kalender en Zoekertjes

Digitale Bosgazet!

De Bosgazet is vanaf nu ook digitaal verkrijgbaar. Wilt u deze vanaf de volgende editie enkel via e-mail ontvangen, geef dan een seintje via antwerpennoord@bosgroep.be Op deze manier kunnen we heel wat papier besparen!

2 | VOORWOORD | Woord vooraf

Veel plezier met het lezen van deze Bosgazet en hopelijk zien we jullie binnenkort allemaal op een van onze vele activiteiten in het bos.

Jan Milis­

samenwerken met de Bosgroepen ?

In Vlaanderen is 60% van het bosareaal in privé-eigendom, maar de meeste eigendommen zijn kleiner dan 1 ha. Door deze enorme versnippering van kleine ‘minibosjes’ is het voor de boseigenaar financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege blijft. Wanneer verschillende boseigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de boseigenaars op al te veel kosten te jagen. Om deze samenwerking te stimuleren en te coördineren zijn de Bosgroepen vzw door de Vlaamse overheid in leven geroepen. In een Bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!

Wat kan de Bosgroep voor u doen?

De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. U kan ons contacteren voor: • gratis en onafhankelijk advies • informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden • organisatie van wandelingen, cursussen en excursies; • hulp bij het aanduiden van dunningen; • hulp bij de bestrijding van Amerikaanse vogelkers en andere exoten; • hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en het opstellen van beheerplannen; • coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor meerdere boseigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden.

DROOGTE

Droog, droger, droogst Het bos tijdens de zomer van 2018 Vergeet 2003, het nieuwe beeld van een droge en hete zomer is 2018. Na een zonnige lente beleefden we de op-een-na warmste juli sinds het begin van de metingen. Een dorre vegetatie en code rood voor extreem brandgevaar waren onvermijdelijk. Maar wat betekent de droogte nog meer voor het bos?

We zochten het voor u uit.

Bossen kappen tegen droogte?

“Kempense naaldbossen zijn vergelijkbaar met een geasfalteerde parking omdat regenwater moeilijk tot in de bodem geraakt. We onderzoeken daarom of ze beter omgezet kunnen worden naar heide.” Deze opmerkelijke uitspraak van UA onderzoeker Jan Staes haalde in juli het nieuws. De omvorming van bos naar heide is in sommige gevallen zeker te verantwoorden, zo reageerde BOS+ onmiddellijk.

Maar Vlaanderen is nu al één van de bosarmste streken van heel Europa.

Bossen hebben ook veel meer unieke functies dan enkel waterberging.

Een omvorming naar heide kan dus best gebeuren volgens een doordachte visie die met al deze functies rekening houdt.

Vlaanderen is een waterschaarse regio In Vlaanderen is er slechts 1500 m³ water per inwoner beschikbaar. Dat klinkt wel veel, maar het is de derde laagste waarde in heel Europa, zo stelt Patrick Willems, professor waterbouwkunde aan KU Leuven.

De hoge urbanisatiegraad van 19 % is een belangrijke oorzaak. Zonder betonstop komt daar elke dag nog eens 6 ha bij. Regenwater verdwijnt snel naar de rioleringen in plaats van naar de bodem. Het is logisch dat de onderzoekers van UA zoeken naar manieren om droogteperiodes in Vlaanderen te beperken. Echter, het tegengaan van betonnering, het vergroenen van steden en het voorzien van waterbekkens zijn wellicht veel effectiever dan het kappen van naaldbos.

Verschillende boomsoorten en bessenstruiken gaan in juli al in herfstmodus. Ze stoten bladeren en vruchten af om te overleven

Waarom hebben bomen last van droogte?

Om water vanuit de wortelzone naar de bladeren te transporteren hebben bomen een lange waterkolom langsheen stam, takken en twijgen.

Tijdens een droogteperiode moeten de bomen hard trekken om het water omhoog te krijgen. Dan kan die waterkolom wel eens breken. Er ontstaan luchtbelletjes die het vlotte watertransport verhinderen. De

boom merkt gevaar voor uitdroging en reageert door het afstoten van bladeren. Zo verdampt hij immers minder water!

Niet alle boomsoorten zijn hiervoor even gevoelig. Fijnspar, een soort uit vochtige berggebieden, is maar weinig opgewassen tegen droogte.

Ook berk en lijsterbes stonden er deze zomer uitgedroogd bij. En grove den? Die groeide rustig verder. Grove den heeft een krachtige penwortel waarmee hij opzoek gaat naar dieper grondwater. Samen met andere fysiologische aanpassingen is de soort geschikt om te groeien op arme en droge zandgronden. Afstappen van de inheemse dennen in de Kempen?

Zeker niet!

3 jaren minder groeikracht Het moment van droogte is belangrijk voor de impact op bomen.

Onderzoekers van UGent stelden vast dat eiken vooral gevoelig zijn voor droogte in de lente, terwijl beuken vooral gevoelig zijn voor zomerdroogte. Wist u trouwens dat het gemiddeld 3 jaren duurt voordat bomen volledig hersteld zijn na een extreme droogte? De effecten verschillen van soort tot soort, maar gemiddeld is de groei in het jaar nadien nog 10 % lager dan normaal. Droogte hoort nu eenmaal bij de natuur. Maar als het door klimaatverandering vaker voorkomt, dan hebben bomen te weinig tijd om zich te herstellen. Zo worden ze bijvoorbeeld gevoeliger voor aantastingen van ziekten en plagen.

Bosinfo | DROOGTE | 3

DROOGTE

Kwetsbare bomen Jonge bomen en struiken zijn het meest droogtegevoelig. Hun wortels zitten vaak minder dan een meter diep. Dieper grondwater maakt hen in de zomer dus afhankelijk van rechtstreekse neerslag. En die neerslag bleef deze zomer dus uit. De impact van droogte is gemiddeld ook sterker aan de randen van het bos.

Binnenin blijft het vochtige en koele bos-microklimaat beter behouden.

Een versnipperd bosareaal betekent meer bosrand en dus bossen die kwetsbaarder worden voor droogte.

Het bos zal verzwakt de winter ingaan. Bomen en vaste bosplanten gaan er niet direct van dood, maar ze zijn wel gevoeliger voor ziektes

Droogte weegt minder zwaar op gemengde bossen Onderzoeker Rita Silva van KU Leuven kwam recentelijk tot deze opvallende conclusie. Al 25 jaar wordt de gezondheid van bossen in Vlaanderen opgevolgd door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). De onderzoekers analyseerden deze gegevens en stelden vast dat monoculturen in de jaren ‘90 en ‘00 gezonder waren dan gemengde bossen. Sindsdien is er een trendbreuk waarbij monoculturen meer bladverlies vertonen! Die verschuiving kan volgens de onderzoekers wel eens te maken hebben met het toenemend aantal droogteperiodes. Door verschillen in wortelstructuur zoeken boomsoorten naar water in verschillende bodemlagen.

In gemengde bossen zorgt dit waar4 | DROOGTE | Bosinfo

schijnlijk voor minder concurrentie, en dus voor minder droogtestress.

Minder teken en muggen De impact van de droogte laat zich voelen doorheen het hele ecologische netwerk in het bos. En dat heeft soms ook voordelen voor de bosbezoeker.

Teken worden actiever bij warmer weer. Maar omdat ook de luchtvochtigheid erg laag was, verstopten de beestjes zich in de bodem om uitdroging te voorkomen. Ook muggen waren minder talrijk. Zij leggen hun eitjes in plassen en vennen, maar vele daarvan droogden deels uit.

Voor vlinders was het een wisselvallig jaar. Het zonnige en warme voorjaarsweer zorgde voor veel activiteit. Sommige voorjaarsvlinders haalden de hoogste aantallen in 10 jaar tijd. Nadien werd het zo droog dat vlinders maar moeilijk nectarplanten konden vinden.

Voor de trekvogels ziet het er minder goed uit. Door de aanhoudende droogte waren bessen van de sporkehout en lijsterbes veel vroeger rijp.

Trekvogels hebben daardoor minder eten kort voor ze aan hun reis naar het zuiden beginnen. Ook eiken, beuken en kastanjebomen lieten hun onvolgroeide zaden vervroegd vallen.

Dat doen ze om energie te sparen die ze zelf meer dan nodig hebben. Voor de bosverjonging is dat natuurlijk nadelig.

Hoe moet het nu verder?

We zullen moeten rekening houden met toenemende periodes van extreme hitte en droogte. Sommige bomen die nu kiemen zullen ook groeien in het gewijzigde klimaat over pakweg 100 jaar. Kant en klare oplossingen zijn er niet. Daarvoor is het klimaat en het bosecosysteem te complex. Maar biodiversiteit lijkt alvast een sleutelwoord. In een gemengd bos zullen alle boomsoorten anders reageren op (droogte) stress. Hier zijn de beste kansen dat het bos blijft functioneren en snel zal herstellen. Ook een grote genetisch diversiteit is van belang, want een genetisch diverser bos heeft een groter aanpassingsvermogen.

Hetzelfde geldt voor een bos met een gevarieerde leeftijdsstructuur en met regelmatige verjongingsplekken.

Tot slot In een onderzoek van KU Leuven en UGent bleek dat de helft van de Vlaamse bosbeheerders gelooft in het effect van klimaatsverandering op het bos. Echter, slechts 30 % van de beheerders werkte al richting een weerbaar en veerkrachtig bos.

De grootste reden om het niet te doen bleek het gebrek aan kennis en kunde. Is dat bij u ook het geval?

Vergeet dan niet dat de bosgroepen klaar staan om u hierbij te helpen!

Thomas Van de Peer

VOEDSELBOSSEN

Afbeelding gemaakt door Freek Freriks als duiding van de samenwerking tussen restaurant De Nieuwe Winkel (Nijmegen) en Voedselbos Ketelbroek

Voedselbossen

door Jan Seynaeve

Alternatieve opbrengsten uit het bos

In het kader van een Platteland Plus project is Bosgroep Zuiderkempen op zoek gegaan naar alternatieve producten uit het bos.

Op dit moment kennen we ‘hout’ als de meest bekende opbrengst uit het bos voor de boseigenaar. We weten dat het bos daarnaast nog heel wat andere ecosysteemdiensten zoals biodiversiteit, bestuiving, CO²-opslag, … voor de maatschappij leveren. De zoektocht in het project was echter vooral gericht naar mogelijke alternatieve opbrengsten voor ‘de boseigenaar’. Al snel kwamen we bij voedsel terecht.

Denk maar aan de truffels in Frankrijk, de pijnboompitten in Spanje, het berkensap in Finland en de productie van esdoornsiroop in Canada. Ik herinner me tevens een trotse bosbouwer die we ontmoetten op een inleefreis van de bosgroepen in Ecuador.

Hij combineerde

voedselproductie en houtproductie in zijn bos, verkocht zijn vruchten op de lokale markt en kon zijn gezin hiermee een inkomen geven.

In het huidige Vlaamse bosbeheer beperkt het voedsel zich veelal tot faunabeheer (jacht) en het plukken van paddenstoelen. Dit laatste gebeurt bovendien dan nog het meest door Oost-Europeanen. We hebben echter heel wat inheemse soorten die als voedselbron iets te bieden hebben. De meest bekende zijn de bramen, aalbessen, zwarte bessen, blauwe bosbessen, vlier, beukennootjes en hazelnoten. Jonge linde- en berkenblaadjes kunnen in de salade, beuk is ideaal om oesterzwammen te telen, hazelnoten bevatten heel wat eiwitten, van

sleedoornbessen maak je lekkere jenever, berkensap werkt zuiverend, … Het gebruik ervan zijn we in de moderne samenleving voor een groot deel verleerd.

Onze Vlaamse bossen zijn sterk multifunctioneel met veel aandacht voor biodiversiteit, houtproductie en recreatie. Belangrijk is om een mooi evenwicht te vinden tussen de verschillende functies. We vroegen ons af of in het kader van dit project voedselproductie hier ook een plaats kan hebben. De laatste jaren merken we in Nederland en Vlaanderen een nieuwe term opduiken nl. ‘voedselbossen’. Ik was dan ook nieuwsgierig geworden en schreef me in voor een cursus.

Bosinfo | VOEDSELBOSSEN | 5

VOEDSELBOSSEN

De 7 lagen van een voedselbos

De volgende 7 lagen worden voorzien in een voedselbos.

1. Grote bomen (+ 8m) vb. walnoot, linde, kers, tamme kastanje 2. Lage bomen (3 tot 8m) vb. mispel, appel, pruim 3. Struiklaag (1 tot 3m) vb. gojibes, jostabes, honingbes, aalbes, appelbes 4. Kruidlaag (0,20 – 1m) vb. smeerwortel, brandnetel, varens 5. Wortels en knollen vb. aardpeer 6. Bodembedekkers (0 tot 0,20m) vb. aardbei, postelein, bosbes 7. Klimplanten vb. kiwibes, druiven, hop, chocoladerank

Hieronder vind je een beschrijving hoe voedselbossen in Nederland en Engeland geïnterpreteerd worden.

Wat is een voedselbos?

Een voedselbos is een door de mens ontworpen systeem, gericht op duurzame voedselproductie.

Hierbij combineert het de ecologische principes van een natuurlijk bos met voedselproductie.

Het bestaat voornamelijk uit meerjarige, houtige planten.

Kenmerkend is de grote verschei-

6 | VOEDSELBOSSEN | Bosinfo

denheid aan soorten die via een slim ontwerp door elkaar worden geplant: niet enkel soorten in functie van voedselproductie, maar ook in functie van plaagbestrijding, bestuiving, houtproductie, esthetische of recreatieve doelen, … Niet alleen inheemse soorten worden ingebracht maar ook uitheemse.

Inheemse soorten zijn immers te beperkt voor grote en veelzijdige voedselopbrengsten. Het is indrukwekkend hoeveel meer eetbare planten er zijn waarmee je iets lekkers kunt bereiden.

Het ontwerp van een voedselbos is geïnspireerd op de gelaagde opbouw zoals men in een aantal natuurlijke bossen in Europa en een aantal tropisch regenwouden kan aantreffen.

De aanwezigheid van deze verschillende lagen zijn belangrijk voor een systeem dat zichzelf in stand houdt.

Een voedselbos hoeft niet groot te zijn. Het kan variëren van een achtertuin tot een geheel van verschillende hectaren groot. Na enkele jaren kan

men al beginnen oogsten. De oogst is niet enkel voor de mens. Het is de bedoeling dat de natuur mee-eet.

Volgens het Agentschap van Natuur en Bos (ANB) kunnen voedselbossen zoals hier beschreven als bos beschouwd worden. De bosdecreetspelregels zijn dan ook van toepassing. Zo is het niet toegelaten om inheemse soorten te vervangen door exoten. Je stelt best een beheerplan op want dan ben je vrijgesteld van machtigingen die je nodig hebt om voedsel te oogsten (enkel voor openbare bossen) en planten weg te nemen. Zorg er ook voor dat je in regel bent met de toegankelijkheidsregeling om eventuele bezoekers toe te laten vrij te plukken.

Rijke bodem - hoge productie weinig werk In een voedselbos maken we de bodem rijker. Dit doen we niet door mest toe te voegen want dan daalt de samenwerking tussen wortels en schimmels (mycorrhyza).

Belangrijk is dat het strooisel nooit verwijderd wordt. Het zorgt voor een rijk bodemleven (evenwicht tussen bacteriën, schimmels en insecten) en houdt goed water vast. We mikken op natuurlijke evenwichten. Het gebruik van pesticiden is dan ook uit den boze.

Een natuurlijk bossysteem, zoals dit van een voedselbos, herbergt een grote biodiversiteit en productiviteit. Dat komt door de verschillende lagen die op elkaar afgestemd zijn.

Soorten die bijvoorbeeld veel stikstof nodig hebben om vrucht te dragen

Micorrhyza zijn enorm belangrijk voor de voeding van de plant

VOEDSELBOSSEN

krijgen bijvoorbeeld als buur een stikstofbindende plant, die met zijn afstervende blad en wortels voedsel vrijmaakt dat weer in de kringloop terecht komt. Dat resulteert in een rijke oogst.

Het is de bedoeling dat de arbeid in een voedselbos steeds minder wordt. Een goed ontworpen voedselbos houdt op lange termijn zichzelf in stand. Hier en daar zal er wat gekapt dienen te worden om licht en ruimte te geven. Een teveel van een bepaalde soort wordt gemaaid en als mulch weer in het systeem gebracht.

Opruimen doet de natuur zelf. Er wordt in het voedselbos geen blad weggehaald: hiermee zou de kringloop verstoord worden. De basis is dat je met de natuur samenwerkt!

de buurt, …? Vervolgens start je met de hoge bomen te schetsen op je plan. Deze dienen goed op afstand te worden ingetekend zodat er voldoende licht binnenvalt voor de lagere bomen en struiken. De grote bomen zijn enorm belangrijk voor een succesvol voedselbos. Ze zorgen niet alleen voor beschutting maar ook voor de productie van een grote hoeveelheid organisch materiaal. De verschillende lagen worden zodanig gerangschikt dat voor alle soorten samen een geschikt klimaat ontstaat om in te groeien en vrucht te dragen.

Wind kan bijvoorbeeld getemperd worden door aanplant van grotere bomen op de heersende windrichting.

Deze bomen geven tegelijkertijd beschutting aan de andere lagen.

Een mirabelle in de halfschaduw van een eik

Hoe begin je aan een ontwerp?

Een goed ontwerp start met grondig studiewerk. Eerst en vooral bestudeer je de geschiedenis, de ruimtelijke bestemming en de huidige situatie van je perceel. Je overloopt de oriëntatie, de wind, de bodem, het voorkomen van gronden oppervlaktewater, de nabijheid van eventuele natuurgebieden of wooncentra. Verder bepaal je goed je doelstellingen. Wil je een plukbos, een bosrand met voedsel in, je oogst verkopen of delen met

In een natuurlijk bos gebeurt dit geleidelijk via successie. Eerst komen de pioniersoorten zoals populier, wilg, berk en els. Het zaad wordt via de wind verspreid. Vervolgens komen via de vogels halfschaduwsoorten zoals lijsterbes, meidoorn, Gelderse roos en vlier. Deze soorten hebben dankzij de pioniersoorten al een betere bodem, hebben beschutting tegen de wind en staan in de halfschaduw. Vervolgens verspreiden grotere vogels, eksters, zoogdieren, muizen, … de zaden van meer

Ontwerp voedselbos in Balen met een tekening van de kronen van de bomen

schaduwverdragende climaxsoorten (tamme kastanje, eik, beuk, …). Laat je bij je ontwerp inspireren door deze natuurlijke successie.

Welke soorten planten en waar?

De soortenkeuze en de locatie ervan is de laatste stap van je ontwerp.

Hierbij houd je rekening met de architectuur van de planten, de periode van bestuiving, de bodem, de diepte van het grondwater en de oriëntatie in functie van de zon.

Noten hebben bijvoorbeeld een diepe grondwatertafel nodig (minstens 80 cm in de winter). Bessenstruiken plant je best niet in de zon want ze zijn echte bosplanten en hebben wat beschutting nodig Het is onmogelijk om in het kader van dit artikel een overzicht te geven van de honderden voedselsoorten die in Vlaanderen kunnen groeien. Er zijn verschillende gespecialiseerde boomkwekers die dit plantgoed aanbieden.

Conclusies Het project dien je te zien als een experiment. Veel ervaring is er nog niet. De meeste initiatieven zijn zeer jong (jonger dan 10 jaar) en echte volwassen voedselbossen zijn nog niet te bespeuren. Wat charmeert, is dat voedselbossen sterk rekening houden met natuurlijke processen en ecosystemen om een gezond evenwicht te zoeken.

Bosinfo | VOEDSELBOSSEN | 7

VOEDSELBOSSEN

Voedselbossen zullen alvast de intensieve landbouw van de lage landen niet onmiddellijk vervangen.

Gezien de oogst van een wild voedselbos zeer arbeidsintensief is, zal het moeilijk zijn om ze rendabel te maken.

Voedselbossen zijn aantrekkelijk, al is het alleen maar om een rijk assortiment aan gewassen en vruchten te hebben die de agrarische sector niet produceert. Er is zoveel dat je kunt eten en dat we niet kennen. Veelal is er echter wel een reden waarom een bepaald voedselgewas tot heden niet in de winkelrekken ligt. Enige voorzichtigheid is dan ook aangewezen.

Voedselbossen zijn interessant voor particulier gebruik of in openbare ruimtes of speelzones. Door de sterke verwevenheid tussen bos en stedelijk milieu zijn er hiervoor wel wat kansen in Vlaanderen. Het onderhoud is beperkt en aldus kostenbesparend en de meeste mensen vinden het fijn om eetbare soorten te leren kennen.

Wel dienen we goed na te gaan wat wel en niet kan, conform het bosdecreet. Best start je met onze eigen inheemse soorten die interessant zijn als voedselbron voor mens en dier zoals linde, beuk, bramen, aalbessen, …. Invasieve soorten zijn uit den boze en stand-still dient gerespecteerd te worden. De toekomst zal uitwijzen of hier aangepaste wetgeving dient voor opgesteld te worden.

Vele voedselsoorten hebben voor goede vruchtzetting licht nodig zodat je een open bosstructuur dient uit te bouwen. Je kan het voedselgedeelte ook in de bosrand concentreren.

Hoe meer je je verdiept in het concept ‘voedselbossen’, hoe meer je geconfronteerd wordt met de hoeveelheid kennis die er nodig is om deze op de juiste wijze in te richten. De aankoop van vele voedselsoorten is duur. Fouten worden best zoveel mogelijk vermeden. De mate waarmee je je bos wil ‘vereetbariseren’ bepaal je echter zelf. Velen zullen misschien al tevreden zijn met een aantal voedselsoorten aan de bosrand.

8 | VOEDSELBOSSEN | Bosgroepnieuws

Bessen kan je best in de halfschaduw planten

Meer info?

Bosgroep Zuiderkempen organiseert een workshop rond voedselbossen op zaterdag 17 november (zie activiteiten/cursussen achteraan deze Bosgazet). Je kan ook heel wat informatie vinden op internet of vrijblijvend met je Bosgroep contact opnemen voor vragen.

Vlaanderen is open ruimte

Dit project werd mede mogelijk gemaakt door cofinanciering uit Platteland Plus, bestaande uit middelen van Vlaanderen en provincie Antwerpen.

BOSGROEP KEMPEN NOORD

Brandhoutweb Er is dit jaar geen traditionele houtverkoop bij Bosgroep Kempen Noord. De interesse voor brandhout daalde de jaren fors en daarom mikken we op vernieuwing: de digitale houtverkoop!

Er zijn komende winter heel wat brandhoutloten in de aanbieding. Deze zullen in de loop van oktober publiek gemaakt worden op www.brandhoutweb.be/. Om details van de loten te kunnen zien, dien je je eerst te registreren en aan te loggen. De beschrijving van de loten is gedetailleerd met een inschatting van de bereikbaarheid en moeilijkheidsgraad. We raden aan om de loten waarvoor interesse eerst te gaan bekijken. De kans op incidenten is dan kleiner. Je kan niet meer opbieden: er is nu een vaste vraagprijs per lot waarvoor je kan inschrijven. Je kan kiezen voor digitale betaling of een factuur. De mensen die zich nog onwennig voelen bij het nieuwe systeem kunnen voor hulp steeds terecht op het kantoor van de bosgroep.

Indien u zelf of mensen in uw omgeving interesse hebben, neem dus zeker een kijkje op het brandhoutweb!

Werkplanning boscomplexen en adviesronde boseigenaars 2019 Om het gevoerde beheer in onze boscomplexen op te volgen, contacteren we de boseigenaars om de 6 jaar.

Samen met de adjunct-coรถrdinator bekijk je de evolutie in je perceel bos. Hebben beheeringrepen effect gehad?

Moet er bijgestuurd worden? Zijn er in de afgelopen jaren problemen opgedoken? Laat ik beheerwerken uitvoeren of doe ik dit zelf? Het is erg nuttig om deze reflectie even te maken. Bosbeheer is een kwestie van lange termijn en je bos(beheer) uit het oog verliezen is dus snel gebeurd. Toch kunnen ogenschijnlijk kleine ingrepen een groot verschil maken voor de kwaliteit van uw bos. Op de kaart staan de gebieden waar we komende maanden actief eigenaars gaan adviseren.

De eigenaars in deze gebieden kunnen rekenen op advies op maat van hun bos. Het eerste contact kan gebeuren via een oproepingsbrief van de gemeente, een infowandeling of een infomoment. Reageren is dus de boodschap!

Wandeling door Beverdonkse Heide in Retie

Overzicht van de boscomplexen waarin gewerkt wordt in 2019.

10 juni beloofde een prachtige dag te worden. Met wel 45 wandelaars trokken Marieke en Chris door deze oostelijke uitloper van de Kempense Heuvelrug.

Na 20 jaar beheer konden we er mooie voorbeelden tonen van bossen volop in omvorming. De komende jaren gaan we aan de slag met natuurlijke verjonging en het wegwerken van achterstallige dunningen.

We wandelden langs mooie heiderelicten, oude zandduinen en verboste vennetjes en monumentale grove dennen. Verkoeling vonden we op het terras aan de Watermolen.

Bosgroepnieuws | BOSGROEP KEMPEN NOORD | 9

BOSGROEP ZUIDERKEMPEN

Grote brandhoutverkoop 2018 Naar gewoonte organiseert Bosgroep Zuiderkempen in het najaar zijn jaarlijkse brandhoutverkoop.

Brandhoutkopers kunnen op die manier genieten van te werken in het bos en tegelijkertijd hun steentje bijdragen voor een mooier en beter bos.

Bosgroep Zuiderkempen houdt dit jaar zijn brandhoutverkoop op zaterdag 27 oktober 2018. De start is voorzien om 9.30 uur.

Dit jaar zal de jaarlijkse verkoop opnieuw doorgaan in Zaal ’t Vierde Oor op domein Teunenberg (Boerenkrijglaan 51c Olen).

Er zullen loten verkocht worden die verspreid gelegen zijn over ons gehele werkingsgebied.

Wil u graag onze brandhoutcataloog ontvangen en op de hoogte blijven van het aanbod en de verkoop?

Contacteer ons op 014/27.96.55 of zuiderkempen@bosgroep.be.

Een houtcataloog met alle info kan je downloaden via www.bosgroepen.be vanaf eind september. Indien je een papieren versie van onze cataloog wenst, kan je die dan ook afhalen op het kantoor van de Bosgroep (Britselaan 20c Westerlo, het eerste gebouw bij het inrijden van Kamp C).

an 51c Olen Waar? Zaal ’t Vierde Oor, Boerenkrijgla 9u30 , Wanneer? Zaterdag 27 oktober 2018 tkopers Wie? Alle geïnteresseerden en brandhou

Brandhoutkoper aan het werk

Onder scherm planten Het tijdperk van de grote kapvlaktes ligt al een tijd achter ons. De nieuwe generatie bosbouwers probeert het bosklimaat te behouden om zo nieuwe bomen in het bos te laten groeien. Nu zie ik menig persoon de wenkbrauwen al fronsen met een gedachteballon boven het hoofd “Waarom veranderen wat al jaren goed werkt?”.

In De Bergen in Herenthout loopt een groot Amerikaanse vogelkers experiment. Eén onderdeel hiervan is de vergelijking maken tussen enerzijds het planten van kloempen onder een scherm van grove den en Amerikaanse vogelkers (dus na een dunning van het bos) en anderzijds het aanplanten van dezelfde boomsoorten na een kaalkap. Na 4 jaar kunnen we al enkele verschillen zien in het experiment.

In beide percelen zijn kloempen winterlinde aangeplant. Er is een zeer groot verschil in groei op te merken.

De winterlindes opgegroeid onder scherm van grove den en Amerikaanse vogelkers zijn opvallend groter en sterker. De winterlinde in de kapvlakte heeft toch wat geleden onder droogtestress. Daarnaast is er een enorm verschil in opvolgingskosten! De kloemp op de kapvlakte moest de eerste 3 jaar zeer intensief

Winterlinde onder scherm

10 | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | Bosgroepnieuws

vrijgesteld worden van Amerikaanse vogelkers en bramen. De kloemp winterlinde onder scherm heeft geen jaarlijkse vrijstelling nodig gehad en heeft reeds een mooie stamvorm.

Deze eerste vaststellingen pleiten voor het aanplanten van winterlinde onder scherm zodat de boom in een koel bosklimaat kan opgroeien.

Winterlinde kapvlakte

BOSGROEP ZUIDERKEMPEN

Opvolgingsdag vrijwilligers

De vrijwiliggers van Bosgroep Zuiderkempen

Na alweer een zeer bedrijvige winter werden de vrijwilligers van Bosgroep Zuiderkempen in juni uitgenodigd op de opvolgingsdag van de vrijwilligers aan de Lissenvijver in Geel. Door weer en wind werd er ook dit jaar opnieuw met veel passie gewerkt in het bos. Zo zijn er maar liefst 134 mandagen gepresteerd in de winter, 234 kloempen aangeplant, 400 m bosrand aangelegd en zijn we met z’n allen samengekomen tijdens een heleboel leuke en leerrijke activiteiten.

Aangezien een heleboel vrijwilligers met de fiets tot de Lissenvijver waren gekomen (voor een heuse fietstocht in de namiddag), smaakten de koffie en koffiekoeken extra goed. Na het overzicht van de gepresteerde werken van de afgelopen winter, werd er gebrainstormd over de vrijwilligerswerking en werd er wat uitleg gegeven bij de vernieuwde technologie voor het schalmen. Door de vaak jarenlange ervaring van onze vrijwilligers werden er eveneens zeer interessante opmerkingen gegeven over de aanplanting van bepaalde soorten kloempen en de verschillende types wildbescherming en hun gebruik ervan. Natuurlijk kon ook dit jaar de fameuze ‘Vrijwilligers-van-de-Zuiderkempen-Bosquiz’ niet ontbreken.

Met een volle buik en gepijnigde hersencellen sprongen we nadien op de fiets om de verschillende verwezenlijkingen in de boscomplexen ‘Scherpenbergen de Hutten’ en de ‘Engstraat’ samen te bekijken. Al vanaf het begin is Bosgroep Zuiderkempen zeer actief in dit gebied. De vrijwilligers konden dan ook duidelijk het effect van hun aanplantingen en schalmwerk zien in de evolutie van het bosgebied. Ook zagen we dat de vrijwilligers de toegankelijkheid van de bosgebieden en de kloempen uitstekend opvolgen, zodat we in ons werkingsgebied kunnen genieten van prachtige wandelingen door het bos. Uiteraard werden er naar goede gewoonte nog wat kloempenbiertjes gedronken om de dag af te sluiten.

Een versnapering in het bos

Wil jij ook vrijwilliger worden bij Bosgroep Zuiderkempen? Neem dan contact op met Bosgroep Zuiderkempen en ga mee genieten in het bos!

Opvolging van kloempen door vrijwilligers

Bosgroepnieuws | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | 11

BOSGROEP ANTWERPEN NOORD

Een toekomst voor een jong bos: Bostracking – onze eerste ervaringen Afgelopen zomer trokken we met onze bosconsulenten, gewapend met snoeischaar, zaag en machete, een jong bos in voor een eerste praktijkervaring met bostracking.

Kort samengevat zou je bostracking kunnen omschrijven als het zoeken van jonge bomen met veel potentieel om in de toekomst een mooie kwaliteitsboom te worden. Deze jonge bomen, die over het algemeen nog in de kwalificeringsfase zitten, worden indien nodig ook vrijgesteld en gesnoeid. Nu meer en meer bossen in ons werkingsgebied omgevormd worden en dus meer jonge bossen zich hebben kunnen vestigen en ontwikkelen, wordt het ook tijd om dit in onze dienstverlening op te nemen. Deze activiteit bestond erin om na alle theorie, onze kennis in de praktijk om te zetten.

Toen de eigenaar van het bosperceel ons in 2011 contacteerde, bestond het bos uit een opgeschoten kerstbomenaanplant. Het erg dichte fijnsparrenbestand was in slechte staat, er ging regelmatig een boom om en vormde op die manier een gevaar voor het aangrenzende pad en park. In 2013 werd het volledige

perceel gekapt en omgevormd naar een gemengd loofhoutbos. Naast een bosrand met verschillende struiksoorten werden de natte stukken beplant met hoofdzakelijk zwarte els en de drogere stukken met zomereik, aangevuld met struiksoorten en een gemengde nevenetage. De aanplant kreeg het hard te verduren door heel wat uitval en ook vandalisme, waarbij zonder reden plantsoen werd uitgetrokken.

Verder werd ook opgemerkt dat de natuurlijke verjonging van berk al heel snel het terrein ‘inpalmde’. Nu, een paar jaar later bestaat het bos hoofdzakelijk uit jonge berk, met op de nattere plaatsen zwarte els.

Eerder dan investeren in een nieuwe aanplant, werd logischerwijze besloten verder te gaan met het jonge bos dat er nu staat.

Tijdens het ‘bostracken’ zijn we op zoek gegaan naar de mooie berken, en deze indien nodig een beetje vrij te stellen en/of op te snoeien.

Bijkomend zochten we ook naar de originele aanplant, waarvan we de mooie exemplaren vrijstelden met de bedoeling om wat soortenmenging in het bestand te houden. Voorafgaand werd elke 10 meter een manpad in het bos gemaakt.

12 | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | Bosgroepnieuws

Bij het zoeken worden de opties (mooie vitale bomen) geselecteerd, en de mogelijke acties bepaald, afgewogen en uitgevoerd. Hierbij wordt niet getracht zoveel mogelijk boompjes te redden, maar te focussen om er de beste kwaliteit uit te selecteren en daar een minimum (maar de nodige) energie in te steken. Ze moeten ook ver genoeg uiteen liggen, het heeft geen zin 2 bomen te selecteren die elkaar een paar jaar later zullen beconcurreren.

Uit de verschillende opties groeien dan later enkele kwaliteitsbomen.

Het resultaat nu, is een jong bos, waarbij verschillende berken en enkele eiken, kersen, lindes, elzen en esdoorns een blauwe markering en de noodzakelijke zorgen kregen om te kunnen uitgroeien tot prachtige toekomstbomen. De berk zal dienen als vooropbrengst na een 50-60-tal jaar en als begeleiding voor het diverse inheemse bos dat zich ertussen verder ontwikkelt.

Heb je zelf een jong bos waar de bomen elkaar net beginnen beconcurreren? Of een doorgedund naaldbos, waar nu heel wat jonge loofbomen onder groeien?

Of ontbreken de gewenste soorten bij de opschietende zaailingen? Contacteer ons voor meer info omtrent dit onderwerp!

BOSGROEP ANTWERPEN NOORD

Op uitstap bij je buurboseigenaar!

Waarom het ver gaan zoeken als je bij je buurboseigenaar heel wat kan leren? Vertrekkende van dat idee nodigde de bosgroep de eigenaars van een net goedgekeurd natuurbeheerplan uit bij hun buurboseigenaar, waar we intussen al heel wat jaren actief zijn in kader van een goedgekeurd bosbeheerplan.

Heel concreet was er deze zomer een manuele exploitatie aan de gang in dit mooie parkbos. Na een korte inleiding nam de eigenaar de

verschillende geïnteresseerden mee naar de talrijke realisaties. Ingrijpen in je bos op de juiste momenten, met aangepast materieel, en hier specifiek ook extra veel aandacht voor het visuele aspect van vistas en dreven. Daarnaast lichtte de exploitant de aanpak en de noodzaak van de exploitatie toe, net als ook de bestemming van het hout uit Vlaanderen en zijn diverse toepassingen. Op de wandeling werd mooi geïllustreerd dat het maken

NIEUW: online brandhout kopen en verkopen via www.brandhoutweb.be De Bosgroep Antwerpen Noord gaat helemaal digitaal met de brandhoutverkoop! Vanaf nu kan je het hele jaar door brandhout kopen dankzij de nieuwe website www. brandhoutweb.be.

Via dit Vlaamse initiatief, dat ontstond binnen het Europees project eco2eco, krijg je een overzicht van verschillende loten verspreid over de Vlaamse bosgroepen.

Het online verkoopplatform is niet alleen bijzonder handig en snel, maar er is ook een voortdurende vernieuwing van het aanbod. Gedaan dus met zoekertjes uit te pluizen op zoek naar brandhout op stam of liggend aan een bosweg, we bundelen alle aanbiedingen op een overzichtelijke website.

van ingrijpende beheerkeuzes ook echt kan leiden tot schitterende realisaties. Bovendien kwamen deze voort uit een constructieve samenwerking tussen eigenaar en de Bosgroep.

Een boeiende wandeling, met dank aan de eigenaar voor zijn gedrevenheid!

Op www.brandhoutweb.be kan je zoeken op locatie, type lot (liggend of op stam), houtsoort en nog veel meer. Daarnaast krijg je heel wat informatie over het lot in kwestie. Ben je geïnteresseerd? Dan kan je zelfs meteen het lot kopen en veilig online betalen via Bancontact of overschrijving. Nog niet helemaal overtuigd? Ga dan zeker het lot even ter plaatse bekijken of stel een vraag aan de verkoper via het online formulier.

Voor de rest blijft alles hetzelfde: net zoals altijd kan je rekenen op een vlotte opvolging via de bosgroepen en op een goede prijs-kwaliteitverhouding van lokaal en duurzaam brandhout.

Nieuwsgierig? Bekijk de loten op www.brandhoutweb.be of surf naar www.brandhoutweb.be/uitleg-module voor informatie over de werking van de website.

Voor alle vragen kan je bovendien terecht bij de bosgroepen: aarzel niet om contact op te nemen met Simon De Smedt via simon.desmedt@provincieantwerpen.be voor Bosgroep Antwerpen Noord.

We hopen je snel te zien op www.brandhoutweb.be!

Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | 13

BOSGROEP ANTWERPEN ZUID

Land van Spelt en Honing Terugblikken op een leuke en interessante dag in Schelle, georganiseerd door Regionaal Landschap Rivierenland, Velt en de gemeente Schelle.

De Bosgroep informeert

Even ontspannen…

Wat zit er in de doos?

Mmm, appelsap !

Joepie, puzzelen!

Brandhoutverkoop 2018 Bosgroep Antwerpen Zuid houdt zijn jaarlijkse brandhoutverkoop op vrijdag 26 oktober 2018 in café ’t Lammeke in Koningshooikt (Liersebaan 156; 2500 Lier). We starten om 19.30u met de verkoop per opbod. Iedereen welkom!

Het betreft houtverkoop van bomen op stam van voornamelijk loofboomsoorten. De brandhoutcatalogus vindt u op de Bosgroepenwebsite en ligt beschikbaar op ons kantoor vanaf 1 oktober. Personen die zich aanmelden als brandhoutkoper krijgen de catalogus ook persoonlijk toegestuurd via email. Meld je hiervoor aan per telefoon (033 55 09 40) of email (antwerpenzuid@bosgroep.be). Je kan je via deze weg ook informeren naar onze verkoopsvoorwaarden en meer.

Tot ziens in oktober!

14 | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | Bosgroepnieuws

BOSGROEP ANTWERPEN ZUID

Ze kaderen in een groter verhaal, waarbij de gemeente door groot stuk natuur te ontwikkelen wilt werken aan zijn CO2-neutraliteit. Het ene bos wordt een speelbos voor de lokale jeugdbeweging, en het andere een bos doorweven met paden, van waarop je het bos en de omliggende natuur al wandelend zal kunnen verkennen.

Help mee aan nieuwe bossen in ons werkingsgebied!

Met de start van de herfst, komt natuurlijk ook het nieuwe plantseizoen weer met rasse schreden dichterbij. De subsidies aangevraagd, het plantsoen besteld en de wildbescherming erbij geleverd: wij zijn er klaar voor! De afgelopen jaren hebben wij al heel wat bossen en bosranden mogen (her)aanplanten bij verschillende eigenaars, maar ook dit jaar staat heel wat op de planning in onze Bosgroep: op het ogenblik van schrijven van dit artikel ongeveer een 35ha bij meer dan 25 verschillende eigenaars.

Het gaat over zowel herbebossing, compenserende bebossing als bosuitbreiding. Verder toch ook even meegeven dat sommige dossiers nog onder voorbehoud van goedkeuring van subsidies, vergunningen of andere factoren staan.

Help je graag een handje mee: hou dan zeker onze nieuwsbrief in de gaten!

staat reeds ingepland op vrijdag 30 november (lees hier meer over in deze Bosgazet)!

Blink uw spade alvast op!

Komend plantseizoen staan alweer heel wat nieuwe bossen op de planning. Verschillende gemeentes organiseren een plantactie ter uitbreiding van het bosareaal of ter compensatie van andere bossen.

Zo organiseert de Gemeente Zandhoven een aanplantactie met verenigingen en omwonenden om een stukje bos te compenseren.

De stad Mortsel zal met een

onze BELANGRIJK: Om ontvangen n jve bli te nieuwsbrief Deed je moet je dit bevestigen! verder ze dit nog niet en wil je tact con el sn ontvangen? Neem p! roe sg op met de Bo

Ook jullie kunnen jullie bijdrage leveren: de jaarlijkse bosrandactie gezamenlijke plantactie een weide met populieren omvormen tot een heus inheems loofbos. De populieren werden eerder dit jaar geĂŤxploiteerd en deze winter zal het perceel bebost met verschillende inheemse loofboomsoorten zoals zomereik, boskers, zwarte els en tal van andere struiksoorten. Doorheen het bos wordt een pad voorzien om later ten volle van het bos te kunnen genieten.

Deze plantactie staat ingepland op 16 en 17 november.

Ook in de gemeente Schelle worden twee nieuwe bossen aangelegd.

Heb je zelf plannen of speel je met het idee om bos aan te planten? Aarzel niet en maak met ons een afspraak om jouw toekomstige bosaanplant te bespreken! Wij helpen je graag verder met de effectieve uitvoering van de werken, maar ook met de administratie of voor technisch advies kan je bij ons terecht.

Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | 15

BOSRANDENACTIE

Geen bos zonder bosrand: stel zelf je bosrandpakket samen!

Waarom een bosrand?

Een bosrand biedt: • Een natuurlijk ogende overgang tussen het bos en het omliggende landschap • Een schitterend bosbeeld met bloeiende en vruchtdragende planten • Voedsel en beschutting voor tal van dieren (vleermuizen, vlinders, vogels,…)

• Brandhout (als je geschikte hakhoutsoorten aanplant) Een bosrand voorkomt: • Overhangende takken langs wegen, paden, andere eigendommen en nutsleidingen • Loslopende honden of sluikstorten • Inkijk van nieuwsgierige passanten (goed alternatief voor rododendron en laurierkers) • Kolonisatie door ruigtekruiden of exoten

Onze bosrandenactie

Uit de tabel van bomen en struiken op de pagina hiernaast stel je zelf een gevarieerd bosrandpakket samen.

We bieden verschillende soorten aan, die al naargelang je bosbodem geschikt zijn voor je bosrand. Sommige soorten zijn extra interessant voor vlinders, bijen, vogels, de bodem of brandhout: deze informatie vind je ook in de tabel. Laat je bij twijfel of vragen zeker assisteren door een bosgroepmedewerker: hij/zij kan je advies op maat van je bosperceel geven.

Als lid krijg je 60% korting op het plantsoen. Er is bewust gekozen om zoveel mogelijk autochtoon plantsoen aan te bieden (voorzien van het label “Plant van Hier” in de tabel www.plantvanhier.be )

Waar en hoe leg je een bosrand aan?

De zonnige zuidkant van je bos is de ideale plek om een geslaagde bosrand aan te leggen. De breedte ligt bij voorkeur tussen 5 en 15 m. Plant de struiken en bomen in minstens 2 geschrankte rijen aan. Respecteer een plantafstand van 2 tot 2,5 m in de rij en tussen de rijen. Bij voorkeur plant je aan in groepjes van 5-10 stuks van dezelfde soort. Hoogstambomen plant je minstens 2 m van de perceelgrens, in agrarisch gebied is dat 6m. Struiken moet je op minstens 0,5 m van de perceelgrens planten.

Nog enkele praktische planttips

Dek tijdens het transport de wortels van de planten goed af (bv. met een deken, plastic zakken of zeil) zodat ze niet uitdrogen. Als je niet onmiddellijk aanplant, kuil je plantgoed dan zorgvuldig in op een windluwe en schaduwrijke plaats. Dit kan door een ruime geul te graven, en de wortels van de planten met een flinke laag aarde te bedekken en voldoende aan te drukken. De ideale plantperiode is november tot maart, maar hoe vroeger hoe beter.

16 | BOSRANDENACTIE | Bosgroepnieuws

BOSRANDENACTIE

Voorwaarden bosrandenactie •

• • • •

Je bent lid met je bos bij Bosgroep Antwerpen Noord, Bosgroep Antwerpen Zuid of Bosgroep Kempen Noord.

Per pakket minimum 100 plantjes (in totaal) Per pakket minimum 4 verschillende soorten Per soort afname per 25 stuks (uitgezonderd Brem en Hulst: per stuk) Haagbeuk, veldesdoorn of liguster mogen maximaal 20% van de bestelling uitmaken

Uw bosrand bestellen:

Graag ontvangen we je bestelling uiterlijk op maandag 19 november 2018. In het overzicht hieronder vind je de juiste contactgegevens om je bestelling door te geven: Lid bij per mail Bosgroep Antwerpen Noord of Zuid antwerpennoord@bosgroep.be Bosgroep Kempen Noord kempennoord@bosgroep.be

per telefoon 03/355 09 40 014/85 90 19

per post Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee

Na bestelling gebeurt een voorlopige toewijzing van de bestelde bosrandpakketten, onder voorwaarde van goedkeuring van de Raden van Bestuur. Prijzen zijn excl. 6 % BTW. Na afhaling bezorgt de boomkweker je een factuur met jouw deel van de kosten (40 %). Prijzen en beschikbare plantenmaten kunnen nog licht wijzigen afhankelijk van beschikbaarheid. Aanbod geldig zolang de voorraad strekt.

Bestelformulier bosrandenactie NAAM: .....................................................................................................................................................................................................................................................

ADRES: .....................................................................................................................................................................................................................................................

MAIL:.........................................................................................................................................................................................................................................................

GSM/TEL:.................................................................................................................................................................................................................................................

BOSGROEP:

❏ Antwerpen Noord

❏ Antwerpen Zuid

❏ Kempen Noord

Bos gelegen te:......................................................................................................................................................................................................................................

Nederlandse naam Latijnse naam Voorkeur groeiplaats* goed voor:

Vlinders Bijen Vogels Brandhout Bodem Bodem: arm en zuur* brem Cytisus scoparius niet nat +++ +++ hulst Ilex aquifolium niet nat ++ +++ ++ Sporkehout Rhamnus frangula ook nat +++ +++ +++ + Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia niet nat ++ + +++ ++ Bodem: arm tot rijker* Boswilg Salix caprea bodemvaag +++ +++ + Eenstijlige meidoorn Crataegus monogyna bodemvaag ++ + ++ + Europese vogelkers Prunus padus bodemvaag ++ ++ ++ +++ Grauwe els Alnus incana ook droog + + Haagbeuk Carpinus betulus niet nat + +++ +++ Hazelaar Corylus avellana bodemvaag + ++ ++ Hondsroos Rosa canina bodemvaag + +++ ++ Ratelpopulier Populus tremula bodemvaag +++ + Tamme kastanje Castanea sativa niet nat +++ +++ Winterlinde Tilia cordata bodemvaag + +++ +++ Zwarte els Alnus glutinosa ook nat + ++ +++ ++ Bodem: rijker* Gelderse roos Viburnum opulus niet droog + + Gewone liguster Ligustrum vulgare bodemvaag, kalk + ++ Gewone vlier Sambucus nigra bodemvaag + +++ ++ Gladde iep Ulmus minor niet zuur ++ ++ Kardinaalsmuts Euonymus europaeus kalk + ++ ++ Rode kornoelje Cornus sanguinea niet zuur ++ + Sleedoorn Prunus spinosa niet zuur +++ ++ +++ Veldesdoorn Acer campestre niet droog, kalk +++ ++ +++

prijs

60% korting

Aantal

€ 1,30 € 1,35 € 16,25 € 16,25

€ 0,52 € 0,54 € 6,50 € 6,50

................x 1 ex. ................x 1 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex.

€ 15,00 € 15,50 € 16,25 € 12,50 € 15,50 € 16,25 € 15,50 € 23,75 € 19,50 € 20,00 € 13,00

€ 6,00 € 6,20 € 6,50 € 5,00 € 6,20 € 6,50 € 6,20 € 9,50 € 7,80 € 8,00 € 5,20

................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex.

€ 16,25 € 12,50 € 15,50 € 18,75 € 15,50 € 13,75 € 14,50 € 15,50

€ 6,50 € 5,00 € 6,20 € 7,50 € 6,20 € 5,50 € 5,80 € 6,20

................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex.. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex. ................x 25 ex.

*Aarzel niet om uw bosgroep te contacteren voor meer info over de groeiplaatsvereisten voor de boom- en struiksoorten!

❏ Ik plant zelf aan en haal mijn plantsoen af: ❏ in provinciaal groendomein Vrieselhof (Schildesteenweg 99, 2520 Ranst) op vrijdag 30 november tussen 8 – 10.30u ❏ in provinciaal groendomein Hoge Mouw (Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee) op vrijdag 30 november tussen 10 – 14u ❏ bij boomkweker Op de Beeck (Lierbaan 108, 2580 Putte) op zaterdag 1 december tussen 8 - 11.30u ❏ Ik wens te laten aanplanten: jouw Bosgroep neemt contact met je op Bosgroepnieuws | BOSRANDENACTIE | 17

BOSGROEP KEMPEN NOORD

Zorgbossen: vlotte samenwerking met Route 11!

In juni kon Bosgroep Kempen Noord rekenen op de hulp van Route 11 bij het uitvoeren van een aantal onrendabele bos- en natuurbeheerwerken. Route 11 is een psychosociaal revalidatiecentrum waar deelnemers vaardigheden leren om de draad weer op te pikken na een psychiatrisch behandeltraject. De samenwerking kadert in het zorgbossenproject van de Antwerpse bosgroepen.

In de Balderij in Kasterlee werd 2000 m² grasland gemaaid. Als eerste activiteit hielp Route 11 op 5 en 12 juni, samen met personeel en vrijwilligers, bij het verzamelen en afvoeren van maaisel. Deze beheerwerken gebeuren in het kader van de Natura2000 doelstellingen.

Door het maaien en afvoeren zal het grasland langzaam verschralen waardoor de soortendiversiteit toeneemt. Het doel is een combinatie van een heischraal grasland en dotterbloemgrasland, naargelang de gradiënt in het perceel. Een tweede maaibeurt volgt in september.

Op 19 juni werd boscomplex Berkenbossen in Mol opgeruimd, samen met Route11, vrijwilligers en personeel. In dit boscomplex nemen bijna alle boseigenaars deel aan het beheerplan via de bosgroep. Dit vergemakkelijkt het organiseren van bosbeheerwerken waardoor deze bossen de laatste jaren ecologisch al een grote sprong voorwaarts gemaakt hebben. Een groot probleem is echter sluikstort en zwerfvuil. Door de nabijheid van grote wegen zoals Zuiderring en Kiezelweg en de eerder verlaten ligging van de Haagdoornstraat is sluikstort er de voorbije jaren een traditie geworden.

Met circa 25 opruimers werd zwerfvuil, nieuwe en oude sluikstorten zo goed als mogelijk uit het bos verwijderd en gesorteerd. Aan de ingangen van de wandel- en fietswegen werden paaltjes geplaatst om auto’s met minder goede bedoelingen uit de bospercelen te weren. In totaal werden zo’n 9 kleine kuipcontainers allerlei fracties en 1 grote container tuinafval opgehaald.

Half augustus bleek dat er opnieuw gestort was, gelukkig kon door noest vrijwilligerswerk dit ook alweer opgeruimd worden. De politie en gemeente Mol werden ingelicht om de komende maanden hier regelmatig te controleren.

Vlaanderen is open ruimte De Bosgroep hoopt in de toekomst nog nauw samen te werken met Route 11! Dit project werd mede mogelijk gemaakt door cofinanciering uit Platteland Plus, bestaande uit middelen van Vlaanderen en provincie Antwerpen.

De opruimers in de Berkebossen te Mol. (Foto Vanderveken - HLN)

Vlaanderen is open ruimte

18 | BOSGROEP KEMPEN NOORD | Bosgroepnieuws

De Vlaamse Bosgroepen planten aan en wij doen mee!

De Dag van de Boseigenaar staat dit jaar in het teken van bos aanplanten.

In alle Vlaamse provincies zullen op 9 december bossen aangeplant worden door de Bosgroepen. Daarom nodigen wij jullie van harte uit om een nieuw bos aan te planten op een voormalige weide in de bosrijke omgeving van Heidehuizen. Op die manier dragen we nog eens extra ons steentje bij om onze regio wat bosrijker te maken.

Om 9u30 verzamelen we aan de Tennisclub van Mol, waarna we samen het bos in trekken. Na een korte uitleg steken we gezamenlijk onze handen uit de mouwen en planten we verschillende boomsoorten aan zoals winterlinde, beuk, grove den, ... Als je thuis dus een schop hebt liggen, neem ze dan maar zeker mee! Na al het harde werk wordt er nog een hapje en een drankje voorzien en kan er gezellig nagekeuveld worden in het bos.

Tot dan!

Organisatie: Antwerpse Bosgroepen Waar: Tennis Club Mol: Belsebaan 26/1, 2400 Mol Wanneer: Zondag 9 december van 9u30 tot 14u00 Inschrijven Inschrijven kan via mail naar zuiderkempen@bosgroep.be met als onderwerp ‘Dag van de Boseigenaar’ of telefonisch via 014 27 96 55 Deelname is gratis

ZOEKERTJES

Workshop voedselbossen Is je interesse gewekt tijdens het lezen van het artikel over voedselbossen en ben je benieuwd naar meer? Heb je zin om er zelf mee aan de slag te gaan, maar weet je nog niet hoe? Dan is deze workshop een ideale kennismaking met de basisprincipes van voedselbossen.

Tijdens deze workshop zullen in de voormiddag de basisprincipes van een voedselbos toegelicht worden en in de namiddag gaan we op terrein om de theorie aan de praktijk te toetsen.

Lesgever: Frank Petit-Jean (VELT vzw) Organisatie: Bosgroep Zuiderkempen vzw Wanneer: zaterdag 17 november 2018 van 9u00 tot 16u30 Waar: Parochiezaal van Rosselaar, Roggestraat 12 in Balen Inschrijven: Info of inschrijven via mail naar zuiderkempen@bosgroep.be met als onderwerp ‘Workshop voedselbossen’ of telefonisch via 014 27 96 55

Paddenstoelenwandeling Een gids van de Antwerpse Mycologische Kring leidt ons in, in de wereld van paddenstoelen. De focus gaat naar de zwammen in bos en op hout. We gaan wandelen in het Hof van Coolhem en zullen allerlei gangbare en minder-gangbare paddenstoelen tegenkomen. Hoe kan je paddenstoelen van elkaar onderscheiden? Wat kan je eten en waar zet je beter je tanden niet in? Kortom, je krijgt een interactieve inleiding in de paddenstoelenwereld!

Gids: Judith De Keyser, KVMV Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Waar: Hof van Coolhem, Coolhemstraat 64, Puurs Wanneer: 28 oktober 2018, van 10u tot 12u Inschrijven: Inschrijvenis verplicht: antwerpenzuid@bosgroep.be maximum 15 personen Geen honden toegelaten omdat we toegang krijgen tot het reservaat

TE KOOP Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De Bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties).

Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie: • Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/naald/populier), telefoon en/of e-mailadres • Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres • Tweedehands machines/hulpmiddelen/veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!

Perceel bosgrond en woonparkgebied 1,2082 ha Tussen de Moerstraat en de Sintjobsteenweg in s’Gravenwezel Prijs overeen te komen Verhoosel 0486/98.35.29 of etienne.nb@gmail.com

Bos te koop 1,0364 ha Dindongen (perceel D626a), 2275 Gierle 4€/m² 0478/55.62.49 of dre.vanbouwel@gmail.com

Naaldbos te koop 0,5120 ha 2290 Vorselaar Prijs overeen te komen 0492/62.44.80 of michel.verhaert@telenet.be

Naaldbos te koop Oppervlakte 0,3950 ha 2460 Lichtaart-Hoge Rielen Prijs overeen te komen 0475/33.45.87 of sonja.vancamp@telenet.be

Bosgroepnieuws | ZOEKERTJES | 19

Bosgroep Antwerpen Noord vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt • 0475/75.77.98 Adj.-coördin.: Simon De Smedt • 0472/45.19.70 Adviseur: Gijs Bracke • 0470 21 38 94 Medewerkster: Marleen Brosens

Bosgroep Kempen Noord vzw Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.19 Mail: kempennoord@bosgroep.be Coördinator : Marieke Verreet

014/859018 en 0474/741731 Adj.-coördin.: Kevin Greeven • 0477/63.12.47

Chris Meeuws • 0478/45.51.38

Dennis Berckmans • 0472/50.05.11

Joost Malliet • 0477/93.25.51

Thomas Van de Peer • 0476/96.57.92 Medewerkster : Annick Vangenechten

Elly Maes

Bosgroep Zuiderkempen vzw

Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Kathleen Vanderheyden • 0476/76.18.25 Adj.-coördin.: Bert Van Gils • 0476/86.80.01 Adviseur: Gijs Bracke • 0470 21 38 94 Medewerkster: Marleen Brosens

Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo Tel.: 014/27.96.57 Mail: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve • 0474/99.99.35 Adj.-coördin.: Joran Mertens • 0475/80.73.36

Sarah Mommers • 0478/78.20.22

Hans Van Lommel • 0474/85.91.11 Medewerkster: Rebecca Himschoot

Medewerker terreinwerkzaamheden Chris Meeuws : 0478/45.51.38 Mail: chris.meeuws@provincieantwerpen.be

In samenwerking met:

De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar onze leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Sarah Mommers, Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Bosgazet: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst , tel: 03/355.09.40, fax: 03/355.09.45, e-mail: antwerpennoord@bosgroep.be

website: www.bosgroepen.be