BOSGAZET 050
INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT
Foto: Van Goethem Martine
|
N °50 |
A P R I L - M E I - J U N I 2019
PB- PP B- 10770 BELGIE(N) - BELGIQUE
P608022
VOORWOORD
In de lente herleeft het bos en dat mag je deels letterlijk nemen! Egels en eekhoorns komen weer tevoorschijn, vogels bouwen hun nesten en ik hoop ook dit jaar weer reekalfjes te mogen spotten. Het is niet voor niets dat nu de schoontijd start – een vakterm die buiten onze bossector trouwens weinig gekend is – al is het voor de exploitanten niet altijd eenvoudig om het nodige werk afgerond te krijgen voor 1 april. Ook voor de bomen zelf is dit een belangrijke periode, met het uitlopen van de knoppen. Met de ernstige droogte van vorige zomer is het zaak om binnenkort de overleving van uw jonge aanplantingen te gaan evalueren. Veel boseigenaren vrezen het ergste maar u zal (hopelijk!) aangenaam verrast worden door de veerkracht en overlevingsdrang van de boompjes. Zeker als ze onder scherm staan van volwassen bomen die het bosklimaat enigszins konden handhaven tijdens de droogte. Over jonge aanplantingen gesproken, in deze editie leest u onder meer hoe de plantactie in Balen van de Antwerpse Bosgroepen verlopen is. Ik mocht al verklappen dat alle 3.750 boompjes effectief de grond in zijn gegaan. Het is ook het moment om eens stil te staan bij het hout dat afgelopen winter geoogst kon worden uit onze bossen, wat daar zoal bij komt kijken en welke toepassingen het hout kent. Veel leesplezier met deze 50e editie van de Bosgazet! Martine Van Goethem Voorzitster Bosgroep Antwerpen Zuid vzw
Waarom
In dit nummer: pg. 3
Bosforum valt in de prijzen
pg. 4-7
Een blik op de houtmarkt
pg. 8-9
Dag van de boseigenaar
pg. 10-17 BosgroepNieuws: nieuws per Bosgroep pg. 18
Zoekertjes
pg. 19
Kalender
Digitale Bosgazet!
De Bosgazet is vanaf nu ook digitaal verkrijgbaar. Wilt u deze vanaf de volgende editie enkel via e-mail ontvangen, geef dan een seintje via antwerpennoord@bosgroep.be Op deze manier kunnen we heel wat papier besparen!
2 | VOORWOORD | Woord vooraf
samenwerken met de Bosgroepen ?
In Vlaanderen is 60% van het bosareaal in privé-eigendom, maar de meeste eigendommen zijn kleiner dan 1 ha. Door deze enorme versnippering van kleine ‘minibosjes’ is het voor de boseigenaar financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege blijft. Wanneer verschillende boseigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de boseigenaars op al te veel kosten te jagen. Om deze samenwerking te stimuleren en te coördineren zijn de Bosgroepen vzw door de Vlaamse overheid in leven geroepen. In een Bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!
Wat kan de Bosgroep voor u doen?
De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. U kan ons contacteren voor: • gratis en onafhankelijk advies • informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden • organisatie van wandelingen, cursussen en excursies; • hulp bij het aanduiden van dunningen; • hulp bij de bestrijding van Amerikaanse vogelkers en andere exoten; • hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en het opstellen van beheerplannen; • coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor meerdere boseigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden.
BOSFORUM VALT IN DE PRIJZEN
Bosforum valt in de prijzen Het Vlaams Parlement reikt de gouden erepenning uit aan mensen of organisaties die zich langdurig en aanwijsbaar verdienstelijk hebben gemaakt voor Vlaanderen. Met als thema ‘natuur en milieu’ vielen op 30 januari 2019 in totaal 4 organisaties in de prijzen, waaronder het Bosforum. Jan Seynaeve mocht namens het Bosforum het ereteken in ontvangst nemen uit handen van Jan Peumans, voorzitter van het Vlaams Parlement. Het Bosforum kwam eerder al aan bod in de Bosgazet (editie 39, zomer 2016). Voor wie dit gemist zou hebben, een korte voorstelling via citaat van Jan Seynaeve bij zijn toespraak in het Vlaams Parlement: “Het is een spontaan initiatief van mensen binnen de bos- en houtsector die elkaar gevonden hebben in de ambitie om een toekomstvisie omtrent bos in Vlaanderen op te stellen en te helpen realiseren. Er zitten mensen van de houtsector, universiteiten, natuurverenigingen, belangenverenigingen, boomkwekers, bosgroepen en private eigenaars in.” … “Onze drijfveer is de liefde voor het bos en een sterk besef
hoe belangrijk bos is voor de maatschappij.” Het Bosforum onderstreept het belang van gezonde bossen voor onze samenleving, wil bos en bosbeheer meer onder de aandacht brengen van de politiek en streeft naar een ambitieus bosbeleid voor Vlaanderen. Daartoe is in eerste instantie een Bosactieplan opgesteld, gevolgd door een Boscharter dat intussen al door 75 partijen is ondertekend. De meest recente realisatie is de toekomstvisie ‘Bos en Samenleving’, opgesteld onder begeleiding van extern specialist Jan Turf. Daarin worden elf bosbeleidswerven beschreven
waar de komende jaren aan wordt gewerkt. Dit jaar wordt bijvoorbeeld de werf ‘Bos en gezondheid’ opgestart. Deze mooie erkenning is niet enkel een pluim op de hoed van het Bosforum maar draagt in één klap ook bij aan haar doelstelling om bos als thema op de politieke agenda te zetten. Proficiat! Het Bosactieplan, de toekomstvisie ‘Bos en Samenleving’ en meer info kan u vinden op de website van het Bosforum: http://www.bosforum.be
Bosinfo | BOSFORUM VALT IN DE PRIJZEN | 3
EEN BLIK OP DE HOUTMARKT
Een blik op de houtmarkt Door: Simon Brandt, Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord
Zaaghout dat ligt te wachten op transport.
“De economische functie van het bos bestaat in de voortbrenging van hout en van bosproducten andere dan hout, waarvan de winning het voortbestaan van het bos niet bedreigt.� Deze omschrijving kunnen we terugvinden in het bosdecreet. Dat een bos hout oplevert, is voor de meeste mensen meer dan logisch. Maar wat gebeurt er precies na de houtverkoop? Hieronder schetsen we kort hoe bomen uit het bos verwerkt worden tot alledaagse producten.
Quote: De houtmarkt is voor de verkoper altijd een beetje geheimzinnig. Door
de trendgevoeligheid, de export naar het buitenland en het gebruik van grote leveringscontracten is het meestal niet echt duidelijk wat er nu precies gebeurt met de verkochte stammen.
Quote: Ervaring leert ons wel dat te
hoge houtprijzen in veel gevallen te mooi zijn om waar te zijn. Vaak resulteert dit in een slordige bosexploitatie.
4 | EEN BLIK OP DE HOUTMARKT | Bosinfo
Quote: De klassieke houtindeling
wordt steeds meer door elkaar gegooid. Tegenwoordig is het vooral de prijs die hout oplevert die het eindproduct bepaalt.
EEN BLIK OP DE HOUTMARKT
De klassieke indeling: zaaghout, vezelhout en brandhout Om verspilling tegen te gaan, wordt eerst en vooral zoveel mogelijk biomassa van de boom gebruikt. Tenzij er om ecologische redenen een groot deel van het hout in het bos dient achter te blijven. De klassieke indeling gebeurt op vlak van de toepassing en maakt een onderscheid tussen zaaghout, vezelhout en brandhout. Stammen met een omtrek van meer dan 70 cm worden meestal verwerkt tot zaaghout. Binnen deze ruime categorie zijn er nog grote verschillen qua toepassingen op basis van kwaliteit en houtsoort. De
beste stukken en zeldzame soorten worden tegen hoge prijzen verkocht om verwerkt te worden als fineerhout. Hierbij wordt het hout in zeer dunne velletjes gesneden die vervolgens gekleefd worden op bijvoorbeeld spaan- of multiplexplaten. Op die manier kan er maximaal gebruik gemaakt worden van de uitzonderlijke kwaliteit van het stuk fineerhout. Zaaghout van gemiddelde kwaliteit wordt verwerkt tot allerhande planken en balken die in veel gevallen dan verder verwerkt worden tot constructiehout. Dunnere stammen of stammen met veel levende takken of andere ernstige gebreken worden dan weer vaak in bulk verzaagd tot verpakkingshout zoals paletten of houten kratten.
De term vezelhout wordt gebruikt voor het minder kwaliteitsvolle dunnere hout. Het bestaat uit de kleinere houtsortimenten (soms zelfs tot 10 cm diameter) die vaak afkomstig zijn van vroege dunningen of kroonhout. De twee voornaamste toepassingen voor dergelijk vezelhout zijn pulphout voor de papierindustrie en houtspanen of –vezels voor de OSBof spaanplatenindustrie. Onder brandhout verstaan we zowel de klassieke houtblokken als de houtsnippers voor biomassacentrales en de pelletbranche. Sinds de opkomst van andere verwarmingssystemen en pelletverbranding zien we een achteruitgang in de klassieke brandhoutverwerking. Daarnaast worden tegenwoordig ook de betere
Afrolindustrie: De beste stukken en zeldzame houtsoorten worden tegen de hoogste prijzen verkocht als fineerhout.
Bosinfo | EEN BLIK OP DE HOUTMARKT | 5
EEN BLIK OP DE HOUTMARKT
Samenstelling van de gemiddelde Vlaamse oogst van industrieel rondhout naar boomsoortgroep. Bron: Oldenburger et al. (2017)
stammen tot brandhout verwerkt aangezien die industrieel gemakkelijker te verwerken zijn en kopers graag identieke houtblokken hebben die mooi en goed te stapelen zijn. De pelletbranche daarentegen is sterk aan het groeien. Het is een proper en gemakkelijk te verhandelen product dat geproduceerd kan worden uit alle houtsoorten en –vormen. Heel wat oude steenkoolcentrales zijn in overgang naar de verbranding van biomassa of pellets, wat de afzetmarkt sterk vergroot. Maar ook het particuliere pelletgebruik gaat nog steeds in stijgende lijn. Tenslotte is er ook een beperkte branche voor dunne rechte stammetjes die als paalhout kunnen dienen.
Op naar een nieuwe indeling? De klassieke opdeling wordt steeds meer door elkaar gegooid. Tegenwoordig is het vooral de prijs die hout kan opleveren die bepaalt welk product er met het hout vervaardigd wordt. De grote vraag van biomassacentrales kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat ook dikkere bomen integraal verchipt worden om als brandstof te dienen. Ook de hoge prijs van kwalitatieve houtkrullen voor de paardenbranche kan
6 | EEN BLIK OP DE HOUTMARKT | Bosinfo
aanleiding geven tot het verwerken van zaaghout tot ordinaire houtkrullen. Zo zie je maar dat we de strikte opdeling zelden nog kunnen volgen. Het eco2eco project waaraan de Oost-Vlaamse bosgroepen deelnemen probeert hout toch de hoogwaardigste toepassing te geven door via het cascaderingsprincipe te werken. Door elk stuk naar zijn waarde te gebruiken kunnen bossen duurzamer hout leveren. De houtmarkt is voor de verkoper altijd een beetje geheimzinnig. Door de trendgevoeligheid, de grote export naar het buitenland en het gebruik van grote leveringscontracten die sommige exploitanten lopende hebben, is het meestal niet echt duidelijk wat er nu precies gebeurt met de verkochte stammen. Eigenlijk kunnen we stellen dat er drie grote stromingen zijn op basis van de houtsoort: het naaldhout, het loofhout en de populierenbranche met elk hun gespecialiseerde kopers. Uiteraard gaan niet alle houtkopers zich specialiseren en zijn er daarnaast ook nog gemengde loten. Naaldhout wordt in de meeste gevallen machinaal geoogst met een harvester. Tenzij de harvesterpiloot specifiek de opdracht kreeg één
sortiment te zagen, maakt hij reeds de indeling tussen zaaghout en vezelhout. Concreet wordt de boom onderaan vastgenomen om vervolgens in enkele ogenblikken op basis van diameter, rechtheid en kwaliteit te beslissen op welke lengte de machine zaagt. De stamdelen worden tijdens dit proces al grotendeels volgens sortiment gelegd. Het zijn de chauffeurs van de uitrijwagens die later gesorteerd gaan ophalen en stapelen. Zo kun je langs een bosweg vaak twee stapels hout zien liggen. Eén stapel met dunne en/of kromme stukken hout die tot vezels voor de plaatindustrie verwerkt worden en een stapel met kwalitatief hout die naar de zagerij gaat. Tegenwoordig wordt in bosrijke gebieden ook het kroonhout van naaldbomen steeds vaker verzameld en versnipperd om te dienen als biomassa. Iets wat in Oost-Vlaanderen minder voorkomt. Loofhout wordt meestal met een motorzaag geveld, ondersteund door bosbouwkranen en bosbouwtractoren. De uitzonderlijke goede stammen worden soms apart gelegd om als enkele stukken aan de weg of op een gespecialiseerde veiling verkocht te worden. De prijs kan hier in sommige gevallen oplopen tot € 400 - € 1500 per stam! De meeste stammen worden als zaaghout verkocht. Het kroonhout wordt vaak versnipperd voor biomassa of wordt onderhands verkocht als brandhout dat nog ter plaatse gezaagd moet worden. Binnen de populierenbranche is de manier van oogsten gelijkaardig aan die van het loofhout maar met het grote verschil dat er altijd met het kaalkapprincipe wordt gewerkt. Sorteren gebeurt ook hier op basis van kwaliteit. Uitzonderlijk goede stammen van opgesnoeide populieren op de beste standplaatsen dienen voor de fineerindustrie. Hoe langer hoe meer wordt dit kwaliteitshout verscheept naar Azië om daar verwerkt te worden en later terug te komen als volwaardige producten. De toepassingen van populierenhout
EEN BLIK OP DE HOUTMARKT
Uitrijwagens kunnen het hout gesorteerd ophalen.
zijn enorm uiteenlopend. Het kan gebruikt worden voor daktimmerwerk, lichte en industriële spanten, meubelen (skelet, bedbakken, legplanken), lichte verpakkingen (kaasdoosjes, kratten,…), zwaardere verpakkingen (kisten, pallets), divers plaatmateriaal, multiplex, papier, speelgoed, huishoudartikelen en nog zoveel meer! Houtprijzen schommelen sterk doordat we in Vlaanderen meestal hout op stam verkopen. Dit wil zeggen dat de boom verkocht wordt wanneer die nog in het bos staat. Dit maakt het inzicht in de prijs moeilijker. Wel ligt het risico op deze manier bij de koper, wat een groot voordeel is voor de verkoper. De inkoper moet zelf de werken uitvoeren en op zoek gaan naar de beste afzet voor het hout. Hoe beter de kennis van de houtindustrie en hoe efficiënter er gewerkt wordt, hoe beter de prijs. Ervaring
leert ons wel dat te hoge prijzen in veel gevallen te mooi zijn om waar te zijn. Vaak resulteert dit in een slordige bosexploitatie. Een goed opvolging van de werken in het bos is dus altijd noodzakelijk.
Bronvermelding Oldenburger, J., Van der Heyden, D., Voncken, F. & De Somviele Bert (2017). Eco2eco werkpakket 3 – Vraag en aanbod op de houtmarkt in Nederland en Vlaanderen.
Gebruik van Vlaams industrieel rondhout naar type verwerking binnen Vlaanderen (totaalvolume: 526.000 m3) Bron: Oldenburger et al. (2017)
Bosinfo | EEN BLIK OP DE HOUTMARKT | 7
DAG VAN DE BOSEIGENAAR IN TEKEN VAN NIEUW BOS
Dag van de Boseigenaar in teken van nieuw bos.
Echte bosliefhebbers trotseren
weer e
Balen wordt 1,9ha bos rijker
Vrijwilligers, personeel en leden van de Antwerpse Bosgroepen hielden een memorabele bosplantactie op zondag 9 december 2018. Bijna 2ha nieuw bos zag het levenslicht, aansluitend op boscomplex Heidehuizen in Balen.
Verwelkoming, bos planten kan toch niet op een lege maag?!
Gedeputeerde Jan De Haes stak handen uit de mouwen. ve lichten de aanplant toe.
Sarah Mommers en Jan Seynae
in Die dag gingen 3750 (!) boompjes de grond goed voor 1,9ha nieuw bos. Ook de jeugd was van de partij: 8 | DAG VAN DE BOSEIGENAAR IN TEKEN VAN NIEUW BOS | Bosinfo
jong geleer
DAG VAN DE BOSEIGENAAR IN TEKEN VAN NIEUW BOS
Tegen de middag was het planten klaar, tijd voor ontsp
anning
en wind.
Nagenieten met een verdiende kom soep
mee de
er gezegd: plantmarathon? Een geslaagde plantactie, of bet entje kwam bijdragen! Bedankt aan iedereen die zijn ste
Foto's: © Britt Guns
rd is oud gedaan! Bosinfo | DAG VAN DE BOSEIGENAAR IN TEKEN VAN NIEUW BOS | 9
BOSGROEP KEMPEN ZUIDERKEMPEN NOORD
Bosgroep Kempen Noord VZW plant een compensatiebos Sinds februari groeit er een nieuw bos in Turnhout. Via de boscompensatieregeling vonden we financiering voor de bebossing van een weiland van 1 hectare groot. We planten het nieuwe bos in twee fases aan. De eerste halve hectare kan ondertussen beginnen groeien! In principe is ontbossing in Vlaanderen verboden.Toch zijn er enkele uitzonderingen die ontbossingen in het kader van het algemeen belang toelaten. De Vlaamse overheid ontwikkelde hiervoor een boscompensatieregeling om het verlies aan bosoppervlakte te compenseren. Het verlies aan bos kan gecompenseerd worden door een bosbehoudsbijdrage te storten aan het boscompensatiefonds. Deze bijdrage bedraagt 3,56 euro/m² voor uitheemse bossen en naaldbossen en kan oplopen tot 10,68€/m² voor Europees te beschermen boshabitats. Daarnaast is het is ook mogelijk om in natura te compenseren door dezelfde oppervlakte bos op een andere plaats aan te planten. De bosgroepen prefereren de laatste optie. Wij kiezen voor onmiddellijk resultaat op terrein. Omwille van de administratieve rompslomp kiezen ontbossers toch vaak voor de eerste optie. Daarom engageren de Vlaamse bosgroepen zich om ontbossers en bebossers samen te brengen en de boscompensatie in natura te stimuleren. We geven inhoudelijke en administratieve ondersteuning en zoeken percelen die grenzen aan bestaande bossen. Zo zorgt de boscompensatie voor een grotere meerwaarde aangezien we bestaande bossen uitbreiden. In Turnhout werken we samen met de private eigenaar van een weiland omsloten door Europees beschermde
eiken-berkenbossen. Voor de aanplanting konden we rekenen op de gemotiveerde leerlingen van de tuinbouwafdeling van VIBO BuSO uit Turnhout. Zij plantten meer dan 1.000 nieuwe bomen en struiken. Nu kan er een gemengd eikenbos met zomereik en wintereik ontwikkelen en een bosrand van brem, hazelaar, spork, lijsterbes en meidoorn. Heeft u vragen of zou u zelf graag een bos aanplanten op uw perceel? Contacteer dan uw lokale bosgroep. Zij helpen u graag verder!
Bos en Boer, een goede buur! In 2016 startte de bosgroep samen met het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete met een PDPO project. PDPO staat voor ProgrammaDocument voor PlattelandsOntwikkeling. Doel van het project was om de overgang tussen weiland of akker en bos geleidelijker te maken. Het heeft een aantal praktische voordelen zoals minder beschaduwing van de akker. Maar ook de ecologische winst in dit soort bosranden is groot! Verschillende boseigenaars en landbouwers werden gecontacteerd over het project en zijn voordelen.
Boseigenaren die een bosrand (laten) kappen, een strook van 6-12m hoogstammige bomen, zijn er best vaak gezien het praktische, financiële en ecologische voordeel. Moeilijker was om landbouwers te vinden die bereid zijn om een zelfde strook onbewerkt te laten, in te zaaien met geschikte bloemenmengsels en op juiste tijdstippen te maaien. Hiervoor bestaan nochtans reeds subsidies, verkrijgbaar via de beheerovereenkomsten van de Vlaamse Landmaatschappij. In Retie zullen mede door het project 2 perceelsranden ingericht worden en dat over een totale lengte van 831 meter. De breedte van de bosrand
10 | BOSGROEP KEMPEN NOORD | Bosgroepnieuws
zal in totaal 24m bedragen. Op deze manier zullen zowel bosperceel als akker minder invloed van elkaar ondervinden: geen insijpeling van mest of bestrijdingsmiddelen in het bos, grote landbouwmachines brengen geen schade meer toe aan wortels van grote bomen, geen overhangende takken of op de akker vallende bomen,… Ecologisch gezien bieden de bosranden een waaier aan voordelen. Het is een voedselbron, groene verbinding, schuil- en broedplaats voor verschillende dieren. Met de geschikte struiksoorten vormt het op termijn ook landschappelijk een parel!
BOSGROEP KEMPEN NOORD
Exploitatie Molenheide in Wechelderzande Eerder dit jaar werd er in de omgeving van de Corsicabaan in Lille een ingrijpende kapping uitgevoerd door de bosgroep. Een aantal privé-eigenaars werkt er samen aan de habitatuitbreiding van adder. De adders hebben één van hun kerngebieden vlakbij deze privépercelen. Het is een
beschermde diersoort en veel natuurbeheerwerken gebeuren in functie hiervan. Als bosgroep trachten we via deze weg bij te dragen om adders wat meer kansen te geven. Uiteraard blijft de eerste doelstelling het beheren van de privébossen. Waar kan, worden opportuniteiten benut.
Aangezien een adder veel zon nodig heeft, werden er heel wat bosranden gekapt die kunnen fungeren als migratiezone. Het is noodzakelijk dat deze bosranden relatief (10-15m) breed zijn. Er is langs de 2 zijden van de Corsicabaan bosrand gekapt waardoor het lijkt of er een grote open ruimte is ontstaan. In de gekapte stroken kunnen nu nieuwe bomen en struiken groeien die we na een aantal jaar opnieuw kunnen afzetten. Dit zal periodiek en gefaseerd gebeuren. Het doel van deze bosranden is te fungeren als verbinding met een open plek te bereiken die momenteel al geschikt is voor de adder. In deze open plek staat wat opslag van sporkehout die verwijderd moet worden zodat de open ruimte niet verbost. In het dennenbos rondom de open plek werd gedund zodat onder andere eik en berk kan kiemen. In juni zal al het kroonhout dat er nog ligt langs bosranden en de open plek op hopen of rillen gelegd worden. De dikste stukken hout worden onderaan gelegd, de dunnere takken bovenaan. Deze takkenhopen kunnen later fungeren als broedhopen voor de adder. Op deze hopen kunnen ze zich in de zon leggen om op te warmen.
Vrijwilligersevent
Addersafari
Op 7 juni organiseert Bosgroep Kempen Noord , samen met de bosgroep Antwerpen Noord, een groepsactiviteit voor al haar vrijwilligers en geïnteresseerden uit de omgeving. Op deze dag gaan we kleinschalige beheerwerken uitvoeren. Onder het motto ‘veel handen maken licht werk’ belooft het een leuke en sfeervolle dag te worden. We zullen o.a. de broedhopen aanleggen uit de takken van de bovenvermelde exploitatie. Daarnaast zal wat afval uit het bos gehaald worden, moet er opslag verwijderd worden, een zeer kleine oppervlakte handmatig plaggen, Amerikaanse vogelkers uittrekken… We kunnen jullie hulp bij deze werkjes zeker gebruiken! Ben jij nieuwsgierig, heb je interesse om in onze bossen te werken en ben je benieuwd naar onze enthousiaste groep vrijwilligers? Dan nodigen wij u graag uit om ons mee te helpen!
Indien u meer informatie wenst over de kapping en over de aanwezigheid van de adders, nodigen wij u graag uit op onze wandeling. Op zaterdag 27 april gaan we samen op pad met Werner Der Kinderen om alles ter plaatse te bekijken. Hij is de lokale boswachter en heeft ons ook geadviseerd over ons project. Samenkomst is om 9u15 aan de visbeekbrug op de Visbeekbaan. Inschrijven is verplicht via 014/85.90.19 of kempennoord@bosgroep.be
Afspraak: 7 juni om 13u00 op de parking aan de Corsicabaan. Inschrijven verplicht via 014/85.90.19 of kempennoord@bosgroep.be
Bosgroepnieuws | BOSGROEP KEMPEN NOORD | 11
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
Boscompensatie in natura in de lift Nu de klimaatstrijd volop aan de gang is, groeit het bewustzijn bij de mensen dat bossen een enorme bijdrage kunnen leveren aan het behalen van de klimaatdoelstellingen. Belangrijk hierbij is uiteraard dat het areaal bos niet afneemt. In Vlaanderen geldt er dan ook, op enkele uitzonderingen na, een algemeen ontbossingsverbod. Indien er toch een perceel wordt ontbost, verplicht de Vlaamse overheid dat er op een andere plaats nieuw bos moet bijkomen, ook wel boscompensatie genoemd. Het Agentschap voor Natuur en Bos heeft hierbij aan de ontbossers drie keuzemogelijkheden gelaten om hun bossen te compenseren. Een eerste mogelijkheid is een bijdrage van € 3,56/m² te betalen aan het boscompensatiefonds van de Vlaamse overheid. Dit fonds wordt aangewend om bebossingsprojecten van particulieren, privaatrechtelijke rechtspersonen of besturen te subsidiëren. Deze bedragen € 0,35/ m² voor beplantingssubsidies en €3,50/m² voor aankoopsubsidies voor te bebossen gronden. Een tweede mogelijkheid is om het bos in natura te compenseren op gronden van de ontbosser zelf. Aangezien de meeste mensen echter niet meteen grond op overschot hebben is er ook een derde mogelijkheid om je bos te compenseren, namelijk compensatie in natura door derden. Dit wil zeggen dat er gecompenseerd
Bebossingsplan Heidehuizen
kan worden op percelen van andere eigenaars. Het online platform www.boscompenseren.be is een plaats waar ‘ontbossers’ en ‘bebossers’ met elkaar in contact kunnen komen voor boscompensatie. Sinds 2017 kan u bij de vzw Bosgroep Zuiderkempen terecht voor bijstand bij ‘boscompensatie door derden’. De bosgroep gaat voor u op zoek naar eigenaars die wensen te compenseren in natura, stelt de nodige overeenkomsten op tussen ontbosser en bebosser, vraagt indien nodig de nodige vergunningen aan om te mogen bebossen, vult het boscompensatievoorstel in en stelt samen met de bebosser een beplantingsplan op. Eigenaars die wensen te bebossen kunnen op deze manier tot € 3/m² verdienen. De
resultaten zijn veelbelovend! Sinds 2017 heeft Bosgroep Zuiderkempen maar liefst 5,5 ha bos gecompenseerd. Een mooi voorbeeld van onze compensatiedossiers werd verwezenlijkt op 9 december tijdens de ‘Dag van de boseigenaar’ in Balen. Tijdens deze koude en natte winterdag werden maar liefst 3.750 boompjes in de grond gestoken om een nieuw bos aan te planten met een oppervlakte van ongeveer 1,9 ha. Door deze boscompensatie is het boscomplex Heidehuizen weer wat groter geworden en kunnen wandelaars binnenkort genieten van een extra stukje prachtige natuur. Indien u ook interesse hebt om uw perceel in de Zuiderkempen te bebossen, dan kan u steeds bij ons terecht!
Hans verlaat Bosgroep Zuiderkempen Na een dikke 5 mooie jaren bij Bosgroep Zuiderkempen is het tijd om een nieuwe stap in mijn carrière te zetten. Vanaf maart zullen mijn collega’s de boseigenaars van Herselt (Jan Seynaeve), Hulshout (Joran Mertens) en Laakdal (Sarah Mommers) verder helpen. Ik wil graag alle collega’s en boseigenaars bedanken voor de mooie en interessante tijd! Zelf zal ik vanaf maart het kloempenwoord verspreiden bij onze noorderburen, Bosgroep ZuidNederland. Een hele uitdaging waar ik alle opgedane kennis en ervaring van Bosgroep Zuiderkempen zal kunnen gebruiken.
12 | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | Bosgroepnieuws
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
Buurtbos Oevelse dreef in volle ontwikkeling In het najaar van 2018 kwamen de abdij van Tongerlo, de gemeente Westerlo, de VLM, ANB en de bosgroep samen met een 70–tal
buurtbewoners van de Oevelse dreef om het beheer en de openstelling van het buurtbos te bespreken. Het was een geanimeerde vergadering waarbij
een evenwicht werd gezocht tussen de noden van de buurtbewoners, het draagvlak van het bosgebied en de visie van de boseigenaars. Intussen werd een verslag verzonden naar alle deelnemers en worden alle opmerkingen en vragen verwerkt. Op 26 maart 2019 neemt een tweede werkvergadering plaats om tot beslissingen te komen. Het is belangrijk dat er een goede betrokkenheid is van de buurtbewoners. Op deze wijze wordt het beheer en de openstelling van het buurtbos het beste begrepen, gedragen en gerespecteerd. Het project kadert in het plattelandsplusproject ‘Buurtbos’.
Abdij en gemeente verbinden bos met elkaar voor betere openstelling
Uitnodiging Algemene Vergadering
de jaarlijkse Alle leden van Bosgroep Zuiderkempen worden van harte uitgenodigd op De Zoerla, Algemene Vergadering. Deze gaat door op dinsdag 23 april om 19u00 in Gevaertlaan 1, 2260 Westerlo. Het volgende staat op de agenda: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Lezing en goedkeuring verslag vorige Algemene Vergadering Lezing en goedkeuring activiteitenverslag 2018, toekomstvisie, rekeningen werkjaar 2018 en begroting 2019. Rondvraag Kwijting en ontlasting aan de Raad van Bestuur Muys Voordracht uitdagingen van het Vlaamse bosbeheer door professor Bart (Katholieke Universiteit Leuven) Uitreiking Halterprijs 2019 ‘rendabel weerbaar bos’ Receptie
sgroep.be) of Gelieve u in te schrijven vóór 15 april 2019 via mail (zuiderkempen@bo en u aanwezig zal telefonisch (014/27.96.57). Best ook even vermelden met hoeveel person zijn. Hopelijk tot dan!
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | 13
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD
Leve de vrijwilligers!
Een korte samenvatting van de Winterwandeling editie 2019
Zoals elk jaar worden de vrijwilligers –bestuurders en bosconsulentenvan Bosgroepen Antwerpen Noord en Zuid in de bloemetjes gezet voor hun grote inzet het jaar rond! Dit jaar vond de bedanking plaats op het domein Klaverblad, een privaat kasteeldomein van de familie Moretus. De heer Geoffroy Moretus gidste ons doorheen het prachtige bos rond het kasteel, waar hij als behartiger en bezieler al jaren het beheer nauwgezet uitstippelt en eigenhandig uitvoert. Na de prachtige wandeling doorheen oude beuken, jonge eiken, gedunde dennen, opgesleunde populieren en heel wat historische weetjes over het kasteel en de familie, werd de dag afgesloten met heerlijke broodjes en lekkere, zelfgemaakte (en goed gesmaakte) soep!
(foto’s Martine Van Goethem en Karolien Devriendt)
Scouts Wijnegem planten zelf hun Parsifalbos aan! Op een koude januari ochtend waren de jins van scouts de 99ste Parsifal uit Wijnegem volop in de weer met de heraanplant van een bos langs het Groot Schijn. Om veiligheidsredenen werd in 2017 overgegaan tot het vellen van het aftakelende populierenbos, dat nu vervangen werd door 725 jonge boompjes ter aanvulling van de talrijk aanwezige natuurlijke verjonging. Een mooi begin van een gevarieerd bos en een boost voor de biodiversiteit! Eigenaar Johan Desmet was blij met het hele traject en schakelde voor de aanplant zelf de lokale scoutsgroep in. Voor hen was dit een unieke kans om aan de toekomst van hun speelbos te werken en waarom dan ook het bos niet dopen als het Parsifalbos? In de volgende editie van de Bosgazet kijken we als Bosgroep benieuwd uit naar de evolutie van deze en andere recente aanplantingen van het voorbije seizoen.
14 | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | Bosgroepnieuws
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD
Gezocht: Bosconsulenten! Ben jij een bosliefhebber in hart en nieren? Verlaat je graag het gebaande pad en steek je graag de handen uit de mouwen? Wil je meewerken aan het promoten van een bosrijkere toekomst? Heb je interesse in bosbeheer en leer je graag al doende bij? Kan je je regelmatig in de week vrijmaken om ons op het terrein bij te staan? Dan ben jij onze gedroomde BOSCONSULENT!
Schalmen: aanduiden van toekomstbomen en dunningen
Op cursus met de consulenten: We testen de nieuwste inzichten in bosbeheer uit in depraktijk en leren zo wat in ons werkingsgebied de bosbouwmethodes van de toekomst worden.
Peter- of meterschap van een nieuwe aanplant: je gaat jaarlijks kijken hoe de kloempen in je streek erbij staan: Opsno vrijstellen en inboeten met je medevrijwilligers zijn eien, deel van het peterschap!
Bosgroep Antwerpen Noord is op zoek naar nieuw bloed om ons team van gepassioneerde vrijwilligers te versterken. Als consulent ben je een vitale schakel in de werking van de Bosgroep. Je brengt de visie van de boseigenaar, die uitgewerkt wordt door de coรถrdinatoren, in de praktijk. Bij elk aspect van bosbeheer heeft de consulent een belangrijke rol:
Wandelingen gidsen en bezoekers informeren op evenementen. Aanplanten van kloempen en zelfs hele nieuwe bossen, vaak in samenwerking met lokale scholen en verenigingen.
rswerk bij Als je ons consulententeam en het vrijwillige in een voor dan f jezel stel en, de Bosgroep wilt leren kenn n.be erpe antw incie prov DT@ mail naar Simon.DESME en stek wen mou de uit en hand en kom op 7 juni mee de d. Noor pen Kem roep Bosg bij op de kennismakingsdag an. icaba Cors de aan ing park Afspraak om 13u op de Meer info lees je op pagina 11.
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | 15
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
Van harte welkom op de Algemene Vergadering van Bosgroep Antwerpen Zuid! We starten met een wandeling doorheen vochtige populieren- en elzenbossen, leren meer over SIGMA, omvorming van populier, over hakhout en aanplantingen. Daarna, op de Algemene vergadering, een terugblik op het afgelopen jaar en de vooruitzichten voor dit nieuwe jaar, waarna we samen nog even nababbelen met een glaasje en een lichte broodjesmaaltijd.
Waar en wanneer ? Zondag 28 april 2019 10u00: Start wandeling (voorzie passende kledij!): stipt aan cafĂŠ Groenendijk, Nattenhaasdonk 20, Bornem 12u00: Algemene vergadering en receptie: Gemeenschapshuis Wintam, Jozef Spiessensstraat 4, Bornem
Inschrijven ?
Via e-mail naar antwerpenzuid@bosgroep.be of telefonisch op 03/355 09 40 tot ten laatste 11 april 2019. Vermeld zeker uw naam + aantal personen voor wandeling en/of Algemene Vergadering. Indien u als werkend lid door omstandigheden niet aanwezig kan zijn, gelieve steeds uw stem door te geven via een volmacht aan een ander werkend lid.
Kathleen opnieuw trotse mama! Kathleen, sinds begin dit jaar op zwangerschapsverlof, is bevallen van een knappe zoon! De trotse ouders en broertje Flor mochten Miel verwelkomen op 22 januari. Het gezinnetje stelt het helemaal goed!
16 | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | Bosgroepnieuws
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
Klimaatbos Willebroek Reeds voor de massale opkomst bij de klimaatmars van 2 december 2018 had BOS+ beloofd het aantal deelnemers om te zetten in een evenredig aantal vierkante meters bos, in Vlaanderen en in de tropen. Een belofte die op 20 januari 2019 werd omgezet in daden met de aanleg van alvast twee nieuwe stukken bos in Kortrijk (0,6ha) en Willebroek (1,6ha).
Bosgroep Antwerpen Zuid was natuurlijk opgetogen met dit engagement en al helemaal toen bleek dat een deel van het nieuwe bos in ons werkingsgebied komt te liggen, in de gemeente Willebroek. We hebben dan ook niet geaarzeld om de nodige ondersteuning te gaan bieden met personeel en vrijwilligers, om de plantactie in goede banen te leiden. Het had enigszins gevroren de nachten voordien. Gelukkig vond de plantactie pas in de namiddag plaats en deed een stralende winterzon de bodem net op tijd ontdooien. Met enkele honderden heel enthousiaste – maar soms een beetje onervaren – planters werd diezelfde dag bijna het hele bos van 1,6ha aangelegd. Ook voor ons was het geen alledaags gebeuren want bij momenten mochten we onze talenkennis bovenhalen om de uitleg rond het planten eens in het Engels te geven. Alleszins een zeer mooi initiatief van BOS+ en voor herhaling vatbaar!
Jonge bossen met een grote toekomst Op zondag 24 februari trok Bosgroep Antwerpen Zuid op verkenning door de bossen van Roger Gielis in Berlaar en Putte. te voeren. Met de boomkwekerij is er nog steeds een goed contact en worden percelen verhuurd voor de opkweek van bosplantsoen en kerstbomen (Nordmann spar). Als afsluiter bezochten we een perceel waarop een oude
Onder begeleiding van een stralende zon zagen we met eigen ogen hoe Roger het landschap in de wijde omgeving van zijn woning de afgelopen 20 jaar sterk vergroend heeft met de aanleg van diverse houtkanten en jonge bossen. Zijn voorliefde voor de zomereik werd al snel duidelijk, al ontbreekt het in de jonge bossen niet aan de nodige soortmenging en biodiverse bosranden. Roger voert al het nodige dunning- en snoeiwerk persoonlijk uit in zijn bossen. Gezien hij met pensioen is, als voormalig werknemer bij boomkwekerij Op de Beeck, heeft hij de nodige kennis en tijd om deze grote taak naar behoren uit
hofgracht terug uitgediept was en voorzien van mooie knotbomen. Samenwerking met een imker resulteerde in de plaatsing van een tiental bijenkasten. De deelnemers hebben nog uitgebreid nagekaart met een hapje en een drankje, bedankt Roger voor uw gastvrijheid!
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | 17
ZOEKERTJES
Zaterdag 27 april Addersafari in Wechelderzande
Zaterdag 8 juni Workshop voedselbossen – editie 2
Adders, waar leven ze, waar zijn ze te vinden en waarmee kan ik ze helpen? Op al deze vragen krijgt u een antwoord op zaterdag 27 april. Ik het kader van een grootschalige kapping voor habitatuitbreiding van deze bedreigde soort organiseert bosgroep Kempen Noord een wandeling onder leiding van Werner Der Kinderen. Werner voert, als boswachter in Lille, al jaren beheerwerken uit in functie van de adder. Hij weet dus als geen ander welke maatregelen de adder nodig heeft en heeft de bosgroep advies gegeven bij een recente kapping in de buurt. We zullen een bezoek brengen aan de kern van het addergebied alsook aan de pas uitgevoerde kapping rond de Corsicabaan. Mogelijk zien we de adder vanop de eerste rij.
Aangezien de vorige editie een enorm succes was, wordt er dit voorjaar wederom een workshop over voedselbossen georganiseerd. Heb je dus zin om met voedselbossen aan de slag te gaan, maar weet je nog niet hoe of wens je wat meer informatie? Dan is deze workshop een ideale kennismaking met de basisprincipes van voedselbossen. Tijdens deze workshop zullen in de voormiddag de basisprincipes van een voedselbos toegelicht worden en in de namiddag gaan we op terrein om de theorie aan de praktijk te toetsen.
Datum: Zaterdag 27 april 2019 – 9u15 Plaats van Afspraak: Visbeekbrug op de Visbeekbaan Inschrijving: verplicht voor 24 april, deelname is gratis 014/85.90.19 of kempennoord@bosgroep.be
18 | ZOEKERTJES | Bosgroepnieuws
Organisatie: Bosgroep Zuiderkempen vzw Wanneer: zaterdag 8 juni van 9u00 tot 16u30 Waar: Parochiezaal van Rosselaar, Roggestraat 12 in Balen Inschrijven: Info of inschrijven via mail naar zuiderkempen@bosgroep.be met als onderwerp ‘Workshop voedselbossen’ of telefonisch via 014 27 96 55
KALENDER
TE KOOP
Bungalow TE KOOP
Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De Bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties). Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie: • Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/naald/populier), telefoon en/of e-mailadres • Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres • Tweedehands machines/hulpmiddelen/veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!
Gemend Bos te koop
Bos te koop
Oppervlakte: 1,1 ha, Aan; Rhoode Te Oud Turnhout € 3,75/m2. Tel. 0031 162 682 874 info@sterkensbv.nl
2323, Wortel Oppervlakte : 2 ha Type bos: gemengd Tel. 0472 24 67 77 sven_grieten@hotmail.com
Bungalow op 6725m² naaldbos Ginderbuiten te Mol “Kalminksche Hoeve” Langsheen Zuiderring via Lentestraat Stijn Tel. 03/667 77 66 of Gert Tel. 0479/27 90 53 of info@verhuurbeheer.be
Gemengd bos te koop Tussen Steenweg van Kasterlee naar Turnhout Hazenberg in Kasterlee oppervlakte 15 are prijs 2500 euro. Tel. 0497 53 77 10 Tel. 0497 99 91 63
Bos te koop Prijs: vaste prijs Bedrag: € 2.5/m² 2970, Schilde Rinkvenseheide Sectie A nr 93/H Oppervlakte: 0.9786 ha Type bos: loof Tel: 0498 58 10 25 annlambre@gmail.com
Bos te koop 2490, Balen Oppervlakte (ha): 37a 65ca Type bos: gemengd prijs overeen te komen Tel. 0477/861443 guyboeckx@skynet.be
Bos te koop Prijs: vaste prijs Bedrag: € 3per m² 2491, Balen Olmen Oppervlakte: 0,3930 ha Type bos: loof Tel. 014410661 loudams@telenet.be
Naaldbos met weekendverblijf Corsicabaan Wechelderzande 0,20 ha Prijs o.t.k. Tel. 0478 73 73 13
Bosgroepnieuws | KALENDER | 19
Bosgroep Antwerpen Noord vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt • 0475/75.77.98 Adj.-coördin.: Simon De Smedt • 0472/45.19.70 Adviseur: Gijs Bracke • 0470 21 38 94 Medewerkster: Britt Van Cotthem
Bosgroep Kempen Noord vzw Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.19 Mail: kempennoord@bosgroep.be Coördinator : Marieke Verreet 014/859018 en 0474/741731 Adj.-coördin.: Kevin Greeven • 0477/63.12.47 Chris Meeuws • 0478/45.51.38 Dennis Berckmans • 0472/50.05.11 Joost Malliet • 0477/93.25.51 Thomas Van de Peer • 0476/96.57.92 Medewerkster : Annick Vangenechten Elly Maes
Bosgroep Zuiderkempen vzw
Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Kathleen Vanderheyden • 0476/76.18.25 Adj.-coördin.: Bert Van Gils • 0476/86.80.01 Adviseur: Gijs Bracke • 0470 21 38 94 Medewerkster: Marleen Brosens
Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo Tel.: 014/27.96.57 Mail: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve • 0474/99.99.35 Adj.-coördin.: Joran Mertens • 0475/80.73.36 Sarah Mommers • 0478/78.20.22 Medewerkster: Rebecca Himschoot
Medewerker terreinwerkzaamheden Chris Meeuws : 0478/45.51.38 Mail: chris.meeuws@provincieantwerpen.be
In samenwerking met:
De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar onze leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Bert Van Gils, Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Bosgazet: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst , tel: 03/355.09.40, e-mail: antwerpennoord@bosgroep.be
website: www.bosgroepen.be