BOSGAZET 051
INFORMATIEBLAD ANTWERPSE BOSGROEPEN
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT
Toekomstboom © Jan Seynaeve
|
N°51 |
JULI - AUGUSTUS - SEPTEMBER 2019
PB- PP B- 10770 BELGIE(N) - BELGIQUE
P608022
VOORWOORD
Beste bosliefhebber, Dat bossen een heilzaam effect hebben op onze gezondheid weten wij als bosliefhebbers natuurlijk maar al te goed. In het artikel over Bos en Gezondheid lees je nog eens uitgebreid alles over de gezondheidsvoordelen van de natuur, alsook wat informatie over de zorg- en snoezelbossen. In de zomerperiode worden alle beheerwerken voor de winter voorbereid. De laatste bossen worden geschalmd, het plantsoen voor de aanplantingen wordt besteld en de voorbereidingen voor de houtverkopen worden getroffen. Door het eco2eco-project hebben we de afgelopen jaren geëxperimenteerd met nieuwe aanplantingsvormen, exploitaties, … Het belang van een goede bosbodem werd hierbij meermaals aangehaald. Een belangrijke reden van bodemdegradatie is de bodemcompactatie door zware machines tijdens de verschillende exploitaties. Verderop in deze bosgazet kan je daarom een artikel vinden over het noodzakelijk kwaad van dunningspaden en de bevindingen van de stagiair bij Bosgroep Zuiderkempen over de gevolgen van deze schade. Hopelijk mogen we jullie allen verwelkomen op de verschillende activiteiten die de Antwerpse Bosgroepen deze zomer en dit najaar organiseren. Misschien treffen we elkaar wel op de populierenexcursie naar de industriële site van Sappi in Lanaken of op de Dag van de Boseigenaar in het najaar? Tot binnenkort in het bos! Zonnige bosgroeten, Jan Milis Voorzitter Bosgroep Zuiderkempen vzw
Waarom
In dit nummer: pg. 3-5
Bos en gezondheid
pg. 6
Populierenexcursie
pg. 7-9
Dunningspaden
pg. 10-17 BosgroepNieuws: nieuws per Bosgroep pg. 18
Kalender
pg. 19
Zoekertjes
Digitale Bosgazet!
De Bosgazet is vanaf nu ook digitaal verkrijgbaar. Wilt u deze vanaf de volgende editie enkel via e-mail ontvangen, geef dan een seintje via antwerpennoord@bosgroep.be Op deze manier kunnen we heel wat papier besparen!
2 | VOORWOORD | Woord vooraf
samenwerken met de Bosgroepen ?
In Vlaanderen is 60% van het bosareaal in privé-eigendom, maar de meeste eigendommen zijn kleiner dan 1 ha. Door deze enorme versnippering van kleine ‘minibosjes’ is het voor de boseigenaar financieel onrendabel met als gevolg dat het beheer van deze sterk versnipperde bospercelen meestal achterwege blijft. Wanneer verschillende boseigenaars samen voor het bosbeheer zorgen, kan dit zonder de boseigenaars op al te veel kosten te jagen. Om deze samenwerking te stimuleren en te coördineren zijn de Bosgroepen vzw door de Vlaamse overheid in leven geroepen. In een Bosgroep komen boseigenaars vrijwillig samen om het beheer van hun bossen te verbeteren. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gebruik te maken van onze diensten. Iedere eigenaar behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!
Wat kan de Bosgroep voor u doen?
De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. U kan ons contacteren voor: • gratis en onafhankelijk advies • informatie over hoe uw bos duurzaam kan beheerd worden • organisatie van wandelingen, cursussen en excursies; • hulp bij het aanduiden van dunningen; • hulp bij de bestrijding van Amerikaanse vogelkers en andere exoten; • hulp bij het invullen van kapaanvragen, subsidiedossiers en het opstellen van beheerplannen; • coördinatie van gezamenlijke boswerkzaamheden en houtverkopen voor meerdere boseigenaars zodat goedkoper en efficiënter werk geleverd kan worden.
BOS EN GEZONDHEID
Bos en gezondheid 80% van de Vlamingen voelt zich fitter, positiever en gezonder na een boswandeling © Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete
Boswandeling op doktersvoorschrift Loopt u even naar de medicijnenkast en neem er een willekeurig geneesmiddel uit. Eén kans op twee dat hier essentiële plantaardige stoffen inzitten. De farmaceutische sector gebruikt naar schatting 50.000 plantensoorten, waaronder ook vele soorten uit het bos. Een bekend voorbeeld is salicylzuur, het medicinale bestanddeel van aspirine, dat werd ontdekt in wilgenbast. Ook taxus is zo’n boomsoort met genezende eigenschappen. Het produceert baccatine, de stof die nodig is voor het belangrijkste geneesmiddel tegen kanker. Iedereen is het erover eens: bossen zijn essentieel voor onze gezondheidszorg. Het besef groeit dat bossen echter veel meer zijn dan enkel medicijnenleveranciers. Wetenschappelijk onderzoek bewijst dat het regelmatig vertoeven in de natuur op zichzelf al vele gezondheidsvoordelen oplevert. Het vermindert bijvoorbeeld de kans op diabetes, depressies, burn-out en hartfalen. In een enquête bij 13.000 Vlamingen verklaarde 80% (!) van de deelnemers zich fitter, positiever of gelukkiger te voelen na een boswandeling. Ook dat is gezondheid.
Een boswandeling op doktersvoorschrift is dan niet eens zo gek bedacht. In het VK schrijft al 21 % van de dokters “beweging” voor als therapie. Een duidelijke trend, want tien jaar eerder was dit slechts 5 %. De Vlaming kan zo’n boswandeling op voorschrift best gebruiken. Want ja, we hebben het allemaal druk, druk, druk. Maar liefst 30 % van de werknemers wordt met stress geconfronteerd en één op zeven krijgt ooit te maken met een zware depressie. Zwaarlijvigheid komt voor bij gemiddeld 48 % van de volwassenen en 13 % van de jongeren. Hebben we een chronisch tekort aan het preventieve én helende medicijn van een tussendoortje in het groen? De cijfers doen alvast vermoeden van wel. We spenderen 95 % van de tijd binnenkamers, waarvan gemiddeld zo’n 6 uren per dag voor het scherm. Uit een enquête van Natuurpunt blijkt dat de helft van de bevolking slechts maandelijks eens in de natuur komt… Het geheim van Dokter Bos Toch wel bijzonder, die gezondheidsvoordelen door simpelweg in de natuur te vertoeven. Bestaat er dan zoiets als een nieuwe vitamine G(roen)? Wetenschappers ontdekten alvast
dat de schoonheidsbeleving tijdens een boswandeling zorgt voor lager stressniveau. Wanneer we een omgeving mooi vinden, dan houdt het onze aandacht vast zonder het totaal in beslag te nemen. Hierdoor verminderen negatieve gedachten en komen we tot rust. Wetenschappers konden dit ook rechtstreeks meten met het stresshormoon cortisol. Ten opzichte van een controle groep was de aanmaak van cortisol lager bij studenten die tussendoor gingen ontspannen in een groene omgeving. Ook natuurgeluiden kunnen heilzaam zijn. Ze activeren namelijk het parasympathisch deel van ons zenuwstelsel, waardoor bloeddruk daalt en ons lichaam tot rust komt. Opvallend, het louter zien van groen kan al een gezondheidseffect opwekken. Wanneer men van binnenkamers zicht heeft op een bos, park of groendak, dan blijken patiënten sneller te herstellen en zijn werknemers productiever met minder ziekteverzuim. Ook dit werd veelvuldig onderzocht en ondertussen wetenschappelijk bewezen. Een tweede werkwijze van dokter bos is dat een groene omgeving simpelweg aanzet om meer te bewegen. Het is immers veel aangenamer om te joggen in een groen Bosinfo | BOS EN GEZONDHEID | 3
BOS EN GEZONDHEID
bos dan in een grijze stad. Die extra regelmatige lichaamsbeweging vermindert de kans op hart- en vaatziekten, heeft positieve effecten op conditie en weerstand, bevordert de slaap en is uiteraard de beste preventie tegen overgewicht. En dit alles krijg je aan de democratische prijs van een degelijk paar wandelof loopschoenen. Niet slecht, toch? Een derde werkwijze van dokter
is het inrichten van gezondheidsgroen een logische volgende stap. Zorginstellingen richten al lang speciale kamers in waarin patiënten zich even kunnen terugtrekken, weg van alle drukte. Maar eigenlijk zijn plekjes in de natuur, dicht bij de zorginstelling, hiervoor uitermate geschikt. Natuur en Bos werkt bijvoorbeeld aan de inrichting van zo’n snoezelbos in Hasselt. In deze
In het bos leren kinderen al spelenderwijs risico’s inschatten. Het verscherpt hun coördinatie, behendigheid, creativiteit en zelfstandigheid. © Toerisme Provincie Antwerpen, De Backer Mie
bos kan wat tegenstrijdig klinken. Steeds meer Vlamingen hebben last van allergie en astma omdat onze maatschappij het contact met de natuur lijkt te verliezen. Maar zijn het nu niet die vervelende pollen van bomen en grassen die net verschillende allergische reacties uitlokken? Jazeker, maar ons afweersysteem kan pas correct geregeld worden wanneer we ons regelmatig blootgestellen aan lichte infecties uit de natuur. Gebeurt dit onvoldoende, dan kan het immuunsysteem reageren op onschuldige dingen zoals allergenen in de lucht. Snoezelbossen Nu er wetenschappelijke duidelijkheid bestaat over het medicinale effect van een groene leefomgeving,
4 | BOS EN GEZONDHEID | Bosinfo
Zorgbossen Niet iedere zorginstelling beschikt over voldoende natuur in de onmiddellijke omgeving. Voor patiënten die bovendien graag zelf de handen uit de mouwen steken, riepen de Antwerpse Bosgroepen het Platteland Plus project ‘Zorgbossen’ in het leven. Dit project biedt, via de zorginstelling, een zinvolle dagbesteding in de vorm van kleinschalige bosbeheerwerken aan. Dit kan de aanplant van een stukje bosrand zijn, het ruimen van takken na een kleinschalige exploitatie, het onderhouden van een wandelpad, … De werkjes worden steevast uitgevoerd onder begeleiding van Bosgroep personeel en vrijwilligers. In 2018 zijn er zo 177 mensdagen aan zinvolle dagbesteding gerealiseerd. Het project loopt nog tot maart 2020 en het is de bedoeling dat de ontwikkelde samenwerkingsverbanden tussen Bosgroepen en zorginstellingen ook nadien blijven bestaan. Jong geleerd, oud gedaan Ook voor onze jongste knapen heeft de natuur veel te bieden. Een vroege en regelmatige blootstelling aan de natuur verscherpt hun coördinatie, behendigheid, creativiteit en zelfstandigheid. Het leert hen al spelenderwijs risico’s inschatten. Dat zijn essentiële vaardigheden die ze
natuurlijke oase van rust kunnen patiënten genieten, genezen, herbronnen of energie tanken. De chemopatiënten van Ter Gooi (NL) kunnen hun behandeling voortaan krijgen in een chemotuin. Hier werd een houten structuur met glazen dak geïnstalleerd , volledig ingebed in de natuurlijke tuin die het ziekenhuis omringt. De eerste resultaten tonen aan dat patiënten hun behandeling aangenamer ervaren en dat de behandeling zelfs effectiever lijkt. In het AZ Sint Lucas, tenslotte, kunnen patiënten voortaan hun beurt afwachten in wachtkamers in het bos. Korte en lange wandellussen met tijdsindicatie zorgen ervoor dat patiënten en personeel tijdig terug op afspraak zijn. Niets zo leuk als ravotten in het bos!
© Toerisme Provincie Antwerpen, De Backer Mie
BOS EN GEZONDHEID
Zorgbossen bieden een zinvolle dagbesteding, begeleid door de zorginstelling en de Antwerpse Bosgroepen, voor patiënten die graag zelf de handen uit de mouwen steken.
hun hele leven nodig zullen hebben. Helaas zijn spelende kinderen in het bos bijna een zeldzaam fenomeen geworden. Zonder het te beseffen ruilen ze hun recht op vuile kleren in voor televisie, gsm en computer. Maar ook ouders blijken meer beschermend dan vroeger. In 1970 hadden kinderen nog een actieradius van 9 kilometer om onbegeleid te spelen. Nu is dat nog zo’n 100 meter. De kans dat er in deze zone toegankelijke natuur of bos te vinden is, is hier in Vlaanderen bijzonder klein. Bos op wandelafstand VITO berekende dat 3 miljoen Vlamingen op wandelafstand van hun woning geen natuur kunnen vinden die voldoet aan de groennormen. Andere onderzoeken tonen net aan dat mensen, jong en oud, meer gaan bewegen als die groene plekken dichtbij huis er wel zijn. Dat is dan een duidelijk signaal naar het beleid: investeer in bos, natuur en groen dicht bij de mensen. Zorg daarbij voor een optimale toegankelijkheid met wandelpaden, rolstoelpaden, fietsroutes, speelzones, hondenzones enzovoort. Zo zal de bevolking geen moeite hebben om zich elke dag een half uurtje in het groen te vermaken, en op die manier te werken aan hun
eigen fysieke en mentale gezondheid. De gezondheidswinsten voor de maatschappij zijn de overheidsinvestering meer dan waard. VITO berekende namelijk dat 10% meer lokale natuur zal leiden tot een besparing van 214 Euro/inwoner/jaar in zorgkosten, vooral dankzij verminderde ziekteverzuim. En dan gaat het nog niet over alle andere (ecosysteem) voordelen die zo gecreëerd worden.
“méér mensen naar de natuur, méér natuur naar de mensen” De lokale natuur zorgt voor een betere luchtkwaliteit, minder fijnstof, minder lawaaihinder en een aangenaam gevoelsklimaat. Dat is investeren in mens, natuur én leefmilieu! Stadsbossen, buurtbossen, speelbossen, loopbossen of tiny forests, overal valt er wel een groen gezondheidsbeleid op maat van de buurt uit te werken. Baden in het bos Afsluiten doen we met een opkomende hype uit Japan. Daar zien ze “Shinrin-Yoku”, oftewel bosbaden, als een onmisbaar onderdeel van het leven om als persoon gezond
te blijven. De overheid organiseert al sinds de jaren 80 programma’s rond bosbaden om mensen te helpen zich preventief te wapenen tegen de dagelijkse (werk)drukte. Met een bosbad laat je je helemaal onderdompelen in het bos en neem je de sfeer ervan op met al je zintuigen. Bomen knuffelen hoeft niet persé, maar het kan zeker! Ook volgende tips zetten je alvast goed op weg: Ten eerste, laat je telefoon en camera thuis; die heb je al zeker niet nodig. Ten tweede, zoek een plek in het bos waar het aangenaam vertoeven is. Neem je tijd en hou het ook rustig. Bosbaden is vooral een mentale sport. Bij een gewone boswandeling ga je meestal vrij snel en let je niet echt op je omgeving. Dat is bij bosbaden net omgekeerd. Kijk, luister, snuif (enkel lucht!) en geniet. Hoor de vogelgeluiden, voel de boomschors, ruik de bladeren en waarom ook niet, pak eens een handje bosgrond vast! Doe gerust even je schoenen uit, dan voel je het strooisel en misschien ook een kriebelend miertje op je been. In het begin kan het onnatuurlijk aanvoelen om je dagdagelijks tempo plots zo te vertragen. Maar probeer het eens uit, wie weet is het echt iets voor jou. Thomas Van de Peer
Bosinfo | BOS EN GEZONDHEID | 5
LEDENEXCURSIE 2019
Vrijdag 4 oktober 2019
Populierenexcursie:
van planten tot verwerking Ledenexcursie Antwerpse bosgroepen naar Zuid-Limburg De ledenexcursie voor de Antwerpse bosgroepen is dit jaar iets bijzonders. We hebben de mogelijkheid om de industriële site van Sappi in Lanaken te bezoeken. Sappi is een groot internationaal bedrijf met vestigingen over de hele wereld. Ze maken verschillende producten van houtvezels. Eén van de bronnen voor hun producten zijn populieren. De collega’s van Bosgroep Limburg zullen ons aansluitend rondleiden in de wereld van de populier.
Programma 8.15u 9.30u 13.00u 13.30-14.30u 14.45-16.45u 17u 17.45u
vertrek bus aan Park and Ride Geel West start bezoek industriële site van Sappi in Lanaken: ontvangst met presentatie over Sappi en aansluitend een rondleiding. vertrek in Lanaken lunch Frederik Bollen (Bosgroep Limburg) toont ons in Alt-Hoeselt tal van populierenklonen en hun toepassing vertrek met de bus aankomst bus Park and Ride Geel West
OPGELET:
het bezoek aan Sappi is een bezoek aan een zwaar industriële site, waar bijzondere veiligheidsprocedures gelden. Het is belangrijk dat alle deelnemers heel goed ter been zijn en ook de hitte en geluid bij de papiermachines kunnen verdragen. De namen van deelnemers moeten we 6 weken voordien doorgeven. Inschrijven kan daarom tot en met 21 augustus 2019. Wees er snel bij, de plaatsen zijn beperkt (45 personen). Schrijf je in met een mailtje naar kempennoord@bosgroep.be Kostprijs is 25 EUR p.p.
6 | LEDENEXCURSIE 2019 | Bosinfo
DUNNINGSPADEN
Oogstpaden op ruimingspistes zijn een noodzakelijk kwaad dat best veel ruimte inneemt.© Robbie Goris
Dunningspaden, een noodzakelijk kwaad Geen enkele bosbouwer vindt het leuk om lange rijen bomen af te zagen, enkel om een exploitatiemachine door te laten. Maar ook in een eco2eco-opstand is er geen alternatief, want vrij machineverkeer geeft altijd een grotere oppervlakte verdichte bodem dan wanneer er oogstpaden aangeduid zijn. Om nog maar te zwijgen van de ellende voor de blesser om een ‘organisch’ padensysteem in een bos met dichte ondergroei opnieuw aan te duiden voor een volgende dunning. Een 40 meter oogstpadenstelsel lost al wel de nodige problemen op. Robbie Goris (Inverde) Het is verleidelijk om bij een dunning voor kwaliteitshout zorgeloos uit te gaan van een harvester die werkt op 20 meter oogstpaden. Maar is dat wel zo zorgeloos? Bij de eerste ingreep geef je bijvoorbeeld al dertig procent van de bomen op omdat ze op of vlak naast de ruimingspiste staan. In de 12 à 13 meter brede stroken die overblijven, moet je dus de QD bomen aanwijzen. Die moeten vrij ver uit elkaar staan om later een brede kruin te ontwikkelen, dus in de praktijk kan je ze in een lichte zigzag lijn tussen de oogstpaden aanwijzen.
Hopelijk staan ze daar dan ook… Bij de uitvoering moet je hopen op een machine met een smalle processorkop en een voorzichtige machinist. Want anders zou zomaar meer dan tien procent van de QD bomen schorsschade kunnen oplopen. Soms zagen machinisten extra bomen af om de gemerkte dunningsbomen te kunnen bereiken. Dit soort gemechaniseerde dunning loopt niet noodzakelijk slecht af, maar in de praktijk leidt zo’n werkwijze toch vaak tot teleurstellende resultaten. Dus als we kwaliteitshout serieus
willen nemen, moeten we dus op zoek naar andere manieren van bosexploitatie. Maar verwacht daarvoor geen mirakeloplossing, want de exploitatie staat niet los van een algemene wetmatigheid in de techniek: goed, snel, goedkoop – kies er twee, want alle drie kan niet.
Op naar 40 meter oogstpaden Een oplossing voor de risico’s van 20 meter paden, zou het aanleggen van 40 meter oogstpaden kunnen zijn. Het vergroten van de tussen-
Bosinfo | DUNNINGSPADEN | 7
DUNNINGSPADEN
afstand brengt de bosbouwer terug naar ver vervlogen tijden, waar je met de bomen bezig was in plaats van met rijdunningen voor 30 ton staal. Dat verleden merk je vooral op het moment van het aanwijzen van QD-bomen: je hebt bij 40 meter oogstpaden een veel grotere keuzevrijheid in QD-bomen én je hebt meer garanties dat er geen zware machine over de wortelruimte van de QD-boom gaat rijden. In de praktijk hebben we dan voortaan te maken met dunningsbomen waar je met de harvesterkraan bij kan (in de kraanzone), en bomen die te ver van het machinepad vandaan staan (in de tussenzone). Hoe kleiner het gemiddelde boomvolume, hoe zinvoller vellen en laten liggen is in de tussenzone. Ringen is geen optie, want dat is bij veel soorten te traag werkzaam (bv den en eik) en het schept een veiligheidsrisico bij de volgende dunning die er binnen 3 à 5 jaar al aankomt. Voor loofhout is de eenvoudigste oplossing om de bomen van de tussenzone te vellen in de richting van het oogstpad (‘toevellen’). De zager moet dan wel de speelruimte krijgen om enkele bomen extra te mogen vellen. Anders bestaat het risico dat bomen in de kruinen van blijvende bomen blijven vasthangen. Een goede zager moet onder het gemiddelde
Met een lier kun je hout bijtrekken zonder bodemverdichting. © Robbie Goris
van 1 extra boom per vrijgestelde QD boom kunnen blijven. Voor jong naaldhout in gesloten stand is het toevellen vrijwel onmogelijk, gewoon omdat naaldbomen lichter zijn en niet willen doorvallen.
Voorconcentreren Bij gebrek aan realistisch inzetbare bosbouwkranen die verder dan tien meter reiken, is een trekpaard of een lier nodig om het hout van de
Kwaliteitsvol bos vraagt om vakmensen! © Martin Winnock
8 | DUNNINGSPADEN | Bosinfo
‘tussenzone’ tot aan het oogstpad te brengen. Uit oogpunt van kosten is het handig om dit voorconcentreren te combineren met de motormanuele velling. Daarbij houdt de zager de voorziene velrichting strak aan om het slepen te vereenvoudigen, en zorgt de sleper ervoor dat eventuele hangers snel onschadelijk gemaakt worden. Sterker nog, met bomen tot ongeveer 0,5 m³/stuk kan het blijven hangen slim geïntegreerd worden in de werkwijze. Zien is begrijpen! In dun hout (< 0,3 m³/boom) met onttakte stammen is een paard altijd sneller klaar met voorconcentreren dan een lier. Dat komt omdat een paard meer flexibiliteit voor de velrichting toelaat en omdat de actie ‘lier verplaatsen en kabellijn bepalen’ wegvalt. Voor het bijtrekken van hele bomen en in zwaarder hout is een lier dan weer beter, want sterker. In de meeste gevallen zijn lokaal geen paardenslepers (meer) beschikbaar, dus dan blijft een lier de enige optie om hout voor te concentreren. Het vlot bedienen van een lier is een vaardigheid die wat oefening vraagt. Lieren bestaan er met uiteenlopende trekkrachten, bedieningen en dragervoertuigen, maar dat is een verhaal op zichzelf.
DUNNINGSPADEN
Terreinexperimenten met de lier hebben aanzienlijke vertraging opgelopen. Dat komt omdat we aan het begin van het eco2eco-project zo goed als geen aannemers vonden die nog regelmatig met een lier werkten. Recent hebben verschillende exploitanten weer een lier in gebruik genomen, om middelzwaar hout van op 40 meter oogstpaden te kunnen bijtrekken.
Precisie vellingen in het bos van morgen Tot nu toe ging dit verhaal over bosexploitatie van vooral gelijkjarige, gelijkvormige opstanden. Maar we gaan met een eco2eco-benadering naar een nieuw soort bos. Beeld u nu even het bos in waar we naar streven. Als we daarin goed op dreef zijn met QD, onderplanten en uitkapbos, gaat het belang van een goed georganiseerde exploitatie nog toenemen. Om het extreem te stellen kan de velling van één dikke boom met stamkwaliteit C/D 15 jaar voorbereidingswerk in één klap wegvagen, bijvoorbeeld als de kruin verkeerdelijk neerkomt in een verjongingsplek. Zonder vakmensen aan de motorzaag gaan veel opties en jonge QD-bomen het bos van morgen nooit zien.
Technologie In verschillende bossen gebeurden
Het wendbare trekpaard in combinatie met machines op 40 meter bij de eerste dunning in loofhout. © Robbie Goris
al veelbelovende experimenten met een richtlaser die gekoppeld is aan een nauwkeurig digitaal kompas, om kaarsrechte en perfect evenwijdige dunningspaden uit te zetten. Hiervoor wordt een ontvanger op de harvester gemonteerd, waarmee de machinist met een extra apparaat in de cabine kan navigeren. Voordelen zijn er vooral in percelen waar het uitzetten van de paden om één of andere reden moeilijk is. Het valt zeker te overwegen om deze technologie in te zetten in een jongere fase
in combinatie met een bosfrees. Alle GPS, GNSS, Glonass en Galileo systemen ten spijt, is de heilige graal van het digitaal documenteren van dunningspaden nog niet gevonden. De sub-meter nauwkeurigheid die veel technologie belooft in open veld, blijkt toch ongunstiger uit te vallen onder enigszins gesloten bos. Extra technologie moet uitgetest worden, ook systemen die fabrikanten van harvesters en forwarders op de machines kunnen monteren. Tot dan is de goede oude boskaart, een scherp potlood (op papier of in GIS) en goed zichtbare randmarkeringen de best beschikbare technologie om oogstpaden in de toekomst trefzeker terug te vinden. Twee sets dunningspaden in een wafelpatroon liggen dichter op de loer dan we soms denken! Dit artikel werd overgenomen uit de special eco2eco van het Vakblad Natuur Bos Landschap (nummer 153, maart 2019). Je kan het volledige artikel nalezen op https:// vakbladnbl.nl/wp-content/uploads/ VNBL_mrt2019-2.pdf. Voor meer informatie kan je terecht bij Robbie Goris (robbie.goris@vlaanderen.be)
De samenwerking tussen veller en sleper zorgt voor een vlotte houtoogst met weinig schade. © Filip De Bleeckere Bosinfo | DUNNINGSPADEN | 9
BOSGROEP KEMPEN ZUIDERKEMPEN NOORD
Nog nooit zoveel volk op de Algemene Vergadering van Bosgroep Kempen Noord! 30 maart 2019 was een zonnige lentedag. 140 mensen zakten af naar de abdij van Postel.
De zaal was afgeladen vol en de interesse in de werking van de bosgroep groot.
De voorzitter Stan Verschueren leidde de vergadering in. Daarna volgde Marieke Verreet met een quote om toe te lichten dat de sterkte van de bosgroep net zit in het samen komen van alle kleine eigenaars. De resultaten van 2018 en planning van 2019 werden gepresenteerd. Volgende onderwerpen kwamen aan bod: veranderingen in het bestuur, de renovatie van de pastorie, resultaten op terrein, de boscomplexwerking met voorbeeld van Mol-Postel door Joost Malliet, de goede houtverkoop, natuurprojecten en andere projecten, vrijwilligers en medewerkers. Voor 2019 verwachten we even goede resultaten. De Algemene Vergadering keurde de resultaten goed, alsook de jaarrekening van 2018 en de begroting van 2019.
Verschillende excursies werden georganiseerd: in en rond de abdij van Postel, in de abdijbossen, met huifkar of te voet.
Bert Desomviele kwam naar Mol en vertelde ons waarom bos zo belangrijk is voor onze gezondheid. Zeer interessante lezing die nog lang blijft hangen.
De leden konden zien wat het effect is op de abdijbossen na jaren lang beheer door de bosgroep.
10 | BOSGROEP KEMPEN NOORD | Bosgroepnieuws
Met een goed abdijbier, abdijkaas en een streepje muziek sloten we de dag mooi af.
Wie graag verslag of meer informatie van de Algemene Vergadering 2019 wil, mag ons contacteren op kempennoord@bosgroep.be.
BOSGROEP KEMPEN NOORD
Dennis verlaat Bosgroep Kempen Noord Beste boseigenaars, Ik heb besloten om een nieuwe weg in te slaan en de bosgroep te verlaten. Vanaf midden juli kunnen boseigenaars terecht bij mijn collegaâ&#x20AC;&#x2122;s Joost (Herentals), Marieke (Kasterlee) en Chris (Turnhout) met al hun bosvragen. Mijn loopbaan bij de bosgroep telde 8 mooie jaren waarin ik enorm veel bijleerde en waarin ik me met veel goesting heb ingezet voor de Kempense bossen en haar boseigenaars. Ik denk met plezier terug aan de mooie plekjes die jullie mij lieten zien. Toch kriebelde het de laatste tijd om de natuur nog dichter bij de mensen te brengen. Samen met een jeugdvriend bouw ik de komende jaren een eigen zaak uit. BIOTOOP wordt een praktisch studiebureau dat zich toelegt op de ecologische inrichting van de groene ruimte. We zullen de biodiversiteit een boost geven in particuliere tuinen, op bedrijventerreinen en in openbare ruimtes. Een nieuwe uitdaging waar ik me volledig in wil smijten! Langs de ze weg wil ik graag mijn collegaâ&#x20AC;&#x2122;s, onze vrijwilligers en de bestuurders bedanken voor deze mooie periode en voor de kansen die ik heb gekregen. Het gaat jullie goed en tot in het bos! Dennis
Adders, zien we ze of zien we ze niet? De verwachtingen waren hoog gespannen voor onze addersafari. De weerman voorspelde niet veel goeds en in de ochtend waren er al een paar felle buien. Van bij de samenkomst was het duidelijk dat niet alle ingeschrevenen zich gingen melden door de slechte weersvoorspelling. Uiteindelijk waren er toch 25 aanwezigen op onze infowandeling. En na een dikke vijf minuten later stopte het met miezeren en kregen de afwezigen ongelijk. de ganse voormiddag droog maar helaas was het weer toch een beetje spelbreker. Voor het spotten van de bruine eikenpage, adder, hazelworm of levendbarende hagedis was het toch iets te koud, winderig of nat. Na het bezoek aan de openbare bossen kwamen we aan het project van de bosgroep. Hier werden recent brede stroken gekapt voor de
ontwikkeling van bosranden. Deze zonnige randen zijn geschikt habitat voor tal van insecten waaronder de bruine eikenpage. Bosranden vormen hierdoor ook geschikte locaties voor bijvoorbeeld adder en levendbarende hagedis om zich te verplaatsen. Om voldoende licht te krijgen werd er gekozen om op bepaalde plaatsen langs 2 kanten van de weg bosranden te kappen. Het resultaat is momenteel nog niet mooi om zien maar de openbare percelen vormen een goed beeld van hoe deze zone zich de komende jaren kan ontwikkelen. Tijd nu voor herstel!
Werner der Kinderen gidste ons langs doorheen het openbare bos langs een aantal beheerwerken die de laatste jaren werden uitgevoerd in functie van adder, bruine eikenpage en tal van andere soorten. We zagen dat de uitgevoerde beheerwerken effectief waren: onder andere kruipbrem en stekelbrem beginnen zich te ontwikkelen op de lichtrijke plekken. Soorten die jaren niet meer gezien waren, hebben hier terug een plaats. We hielden het
Bosgroepnieuws | BOSGROEP KEMPEN NOORD | 11
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
Verslag Algemene Vergadering Bosgroep Zuiderkempen
Sfeerbeeld tijdens de Algemene Vergadering
Op dinsdag 23 april is onze 16de Algemene Vergadering doorgegaan in de Zoerla in Westerlo.. Onze gastheer Filip Verezen verwelkomde de 131 aanwezigen. Jan Seynaeve, Sarah Mommers, Joran Mertens leidden de vergadering in met een voorstelling van de basiswerking en de projecten van het afgelopen jaar. Aandachtig volgde het publiek de uiteenzettingen van de penningmeester en de commissarissen. Met handengeklap werden de voorgestelde resultaten van de vzw en de ontlasting en kwijting van de raad van bestuur voor het werkjaar 2018 goedgekeurd. Er werden een aantal bekommernissen geuit aangaande het probleem van het zwerfvuil in de bossen en de grote recreatiedruk in sommige bossen waarbij ruiters, MTB en soms quads en motocrossers de afspraken omtrent toegankelijkheid niet respecteren. Iemand vroeg zich af of er geen nood is aan een kuisploeg om de bossen vrij te maken van zwerfvuil. Verder werd geuit dat er meer handhaving nodig is in de bossen. Tenslotte beklemtoonde een andere boseigenaar het belang om aandacht te besteden aan brandpreventie en de opmaak van een rampenplan bij het ontstaan van bosbranden. Een persoon uit Geel lichtte verder toe dat er heel wat inspanningen gebeuren om kinderen te sensibiliseren aangaande zwerfvuil en het belang van bossen. Hij deelde zijn hoop dat dit in de toekomst een
positieve impact zal hebben op onze bossen. Vervolgens gaf professor Bart Muys van de Katholieke Universiteit van Leuven een voordracht over de uitdagingen van bosbeheer in Vlaanderen. Hij toonde aan dat vele boseigenaars wel op de hoogte zijn van de klimaatveranderingen maar niet weten hoe ze hiermee dienen om te gaan. Gezien bossen een zeer lange bedrijfstijd hebben, is het van
Bosgroepstand
12 | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | Bosgroepnieuws
cruciaal belang dat de bosbeheerder nu al zijn bossen weerbaar maakt. De toekomstvisie van de Bosgroep en het voorgestelde beheer zijn hierbij een zeer goede inspiratiebron voor de eigenaar. Na de voordracht werd er tijd vrij gemaakt voor een aantal vragen. Twee grote bekommernissen werden geuit namelijk de zware ontbossingen in de Kempen ten voordele van open natuur en de onvoldoende sensibilisering van het belang van hout als klimaatvriendelijke grondstof. Bart Muys stelde dat zowel bos als open natuur belangrijk zijn voor de biodiversiteit maar dat er naar evenwichten gezocht dient te worden. Misschien kan compensatieplicht bij ontbossing voor open natuur hierbij helpen. Na de interessante uiteenzetting werd de halterprijs 2018 voor â&#x20AC;&#x2DC;de ontwikkeling van sterke bossenâ&#x20AC;&#x2122; uitgereikt aan Karel Michiels. Zijn inspanningen voor meer bos en om meer variatie, biodiversiteit, houtkwaliteit en een goede bodemkwaliteit in zijn bos te realiseren, en zijn inzet voor voedselbossen zijn inspirerend voor de andere boseigenaars. Tijdens de receptie werd er nog heel wat nagepraat. De infostand van de Bosgroep werd gesmaakt, evenals de lekkere hapjes gemaakt door lokale ondernemers.
BOSGROEP ZUIDERKEMPEN
Invloed bodemverdichting op bosecosysteem Om een gevarieerd en weerbaar bos te creëren, zijn dunningen dikwijls noodzakelijk. Veelal worden hiervoor zware machines gebruikt zoals harvesters en forwarders met een massa tot wel 25 ton. Deze machines brengen naast zichtbare ook onzichtbare schade met zich mee aan de bodem. Als student milieuzorg aan de Thomas More, heb ik stage gelopen bij Bosgroep Zuiderkempen vzw en mijn eindwerk gaat over de bodemschade door bosexploitaties en maatregelen om deze zoveel mogelijk te beperken. -Nikolaas Van CampDe bodemschade door exploitatiemachines concentreert zich voornamelijk in de bovenste laag van de bodem (eerste 30 cm). Het probleem hierbij is dat deze eerste 30 cm van cruciaal belang zijn voor de verjonging, vestiging en groei van bomen. Wortels zijn namelijk afhankelijk van gangen en macroporiën die zich in deze bovenste biologische horizont bevinden en zijn bijgevolg niet in staat om te boren in een sterk verdichte bodem. Om de verdichting van de bodem na exploitatie te meten heb ik gebruik gemaakt van een penetrologger, een veldwerkinstrument voor het meten van de indringingsweerstand van de bodem.
Maatregelen Er zijn verschillende maatregelen die kunnen worden getroffen om bodemschade en bodemverdichting te vermijden bij exploitatie. Allereerst zou men steeds gebruik moeten maken van vaste ruimingspistes of oogstpaden. Hierdoor wordt het oppervlak en de bodemschade beperkt tot deze paden, waardoor de rest van het bos zich verder kan ontplooien zonder problemen. Zoals werd aangehaald in het artikel over dunningspaden op pagina 7, zouden bosexploitanten ook kunnen werken met ruimingspistes om de 40 meter in plaats van om de gebruikelijke 20 meter. Ook kan men het gewicht van de machines beter verdelen over een groter contactoppervlakte tussen machine en bodem. Hiervoor zijn een aantal maatregelen te nemen. Gebruik op de machines brede banden, liefst lagedrukbanden met een weinig agressief profiel (beperkte kammen). Door de spanning zo laag mogelijk te zetten, is een vervorming van de banden eenvoudig te realiseren en zal het contactoppervlak nog eens extra worden vergroot. Een laatste maatregel is om rechtstreeks contact te beperken door gebruik te maken van takkenmatten op de paden.
Verschillende schadevormen Schade aan de bodem kan voorkomen in 3 vormen: bodemverwonding, -verdichting en -instulping. Vaak treden deze drie vormen gelijktijdig op daar zij sterk worden bepaald door dezelfde soort krachten. Ik denk dan aan het slippen van wielen en verticale krachten die worden gegenereerd door de massa van de machines. Bodemverdichting is vaak onzichtbaar maar heeft de grootste invloed op het ecosysteem. Deze bodemdegradatie zorgt ervoor dat de bodemstructuur verloren gaat en dat de bodem wordt samengedrukt. Op deze manier verdwijnen macroporiën, dewelke van cruciaal belang zijn voor bijvoorbeeld waterinfiltratie en gasuitwisseling. Verdichting zorgt er bijgevolg voor dat de bodemweerstand verhoogt, waardoor wortels niet meer in staat zijn om verder te groeien. Bodeminstulping is daarentegen duidelijk zichtbaar en staat ook wel bekend als spoorvorming. Deze spoorvorming zal ontstaan op het moment dat de draagkracht van de bodem overschreden wordt en er een vervorming zal plaatsvinden. Bij deze vorm van bodemdegradatie heb je ook steeds te maken met bodemverdichting. Nikolaas aan het werk met de penetrologger
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ZUIDERKEMPEN | 13
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD
Zonovergoten Koperen jubileum Groepsfoto in de tuin van het Reigersbos
We vierden ons 12,5 jarig bestaan als Bosgroep op de algeme vergadering op 7 april.
Karolien geeft toelichting bij de cijfers van 2018
De vergadering zelf ging door in het voormalige gemeentehuis van Berendrecht. Frederic, Karolien en Thomas blikten terug op de realisaties van het voorbije jaar en stelden de plannen voor 2019 voor. Belangrijk daarbij is dat de functie van adjunct-coördinator tijdelijk niet meer ingevuld zal
worden, maar dat een mandaat werd gegeven aan het bestuur om deze situatie te herbekijken als er nieuwe financiering gevonden wordt. Wie graag het volledige verslag inkijkt, mag hiervoor zeker contact opnemen. Na de vergadering stond de lunch klaar in de tuin van het Reigersbos, Gelukkig werd de regenachtige traditie van de voorbije jaren gebroken: Het was namelijk stralend weer. En daar hebben we met volle teugen van kunnen genieten in het prachtige Reigersbos van de familie Le Grelle. Roland Le Grelle gaf een woordje uitleg over de familiegeschiedenis en de historiek van het domein, waarna bosconsulent André D’Hoine, Ines van Regionaal Landschap De Voorkempen en Karolien ons mee namen om de landschappelijke waarden van deze
Op wandeling door de polderbossen
14 | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | Bosgroepnieuws
natuurparel van dichterbij te leren kennen. Het schrille contrast met de haven aan de overkant van het Havendok, zet de natuurwaarde van het domein extra in de verf. Het parkbos, dat dient als broedgebied
Het Bosgroepteam snijdt de taart aan
voor de reigers, was op zijn paasbest uitgedost met boshyacinthen, speenkruid en bosanemonen. Na de wandeling werd geklonken op de Bosgroep en konden de aanwezigen nog genieten van een stukje taart.
Als dank aan Roland Le Grelle en ter nagedachtenis van zijn vader werd een reiger uitgezaagd door Danny Wittockx.
BOSGROEP ANTWERPEN NOORD
Bilan van drie jaar kloempen planten Sinds het Europees eco2eco-project in 2017 van start ging, hebben we in ons werkingsgebied 260 kloempen geplant bij 17 verschillende eigenaars. Het planten van kloempen past in het toekomstbeeld dat we als Bosgroep voor ogen hebben om de Antwerpse bossen weerbaar, structuurrijk en biodivers te maken. Het inbrengen van een beperkte hoeveelheid boompjes van verschillende soorten in dicht verband, heeft een aantal sterke troeven: Het is een betaalbare manier om ontbrekende gewenste soorten in een bos te introduceren. Het kan zowel onder scherm als op een kapvlakte worden toegepast en mits een goede opvolging zet het ook de productie van kwaliteitsbomen in gang die later via QD-beheer fantastisch waardevol hout kunnen opleveren. Om die goede start te bekomen, garanderen we de eigenaars van de kloempen een opvolging gedurende drie jaar . Onze consulenten gaan minstens jaarlijks
langs de kloempen om te tellen of er sterfte is, eventuele woekerende bramen of vogelkers terug te dringen en waar nodig de planten bij te snoeien zodat ze een ideale groeivorm ontwikkelen. Voorbije winter werden in de kloempen waar meer dan tien bomen afgestorven was, ook nieuwe bomen bijgeplant. Dit is belangrijk omdat de bomen elkaar beschaduwen en zo zorgen voor een snelle lengtegroei. De grootste oorzaak van afsterven is duidelijk de droogte van 2018 geweest. Vooral winterlinde heeft daaronder geleden. In volle zon drogen de bladeren van deze schaduwboom te snel uit. Dit najaar gaan we uiteraard verder met nieuwe aanplantingen van kloempen en het vervangen van afgestorven bomen. Vanaf 2021 zullen we ook de wildbescherming van de eerste kloempen beginnen wegnemen, omdat de bomen dan groot genoeg zijn om de reeĂŤn te weerstaan.
Na drie jaar zien we al grote verschillen in de groeisnelheid tussen de kloempen in volle zon en in de schaduw. De esdoorn die volop licht krijgt is gemiddeld een meter hoger dan de kloemp in de schaduw van de overstaanders.
Eiken kan je al in het voorjaar snoeien om de beste scheut te houden als groeitop.
Ook binnen een kloemp wordt duidelijk welke bomen het meest kans maken om uit te groeien tot toekomstboom: Deze vitale zomereik torent nu al boven zijn buren uit.
Soms is het zoeken naar de kloemp tussen de opschietende varens.
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN NOORD | 15
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
De Algemene Vergadering 2019 Een kleine terugblik… Zondag 28 april zou een druilerige dag worden volgens de weersvoorspellingen, maar dat baatte zo’n 52 bosgroepleden niet om te verzamelen voor een wandeling doorheen de populierenbossen aan de Oudbroekpolderdijk te Bornem. De weergoden waren ons uiteindelijk gunstig gezind, want op een paar spatjes na
op het einde, bleef het droog gedurende de bijzonder interessante wandeling! Gidsen Kathleen en Lorre namen ons mee langsheen oude en jonge bossen, al dan niet omgevormd naar inheems loofhout. De verschillende thema’s boeiden de wandelaars, afgaande op het aantal leuke discussies op de verschillende stops,
Foto’s door Peter Geuens (bestuurder BGAZ)
16 | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | Bosgroepnieuws
ongetwijfeld erg veel. Daarna volgde de Algemene Vergadering in het gemeenschapshuis van Wintam. Na de hartelijke verwelkoming door ondervoorzitter John Maes, werden de verwezenlijkingen en financiële resultaten uit de doeken gedaan door Bert en Gijs. Na de terugblik doorheen het afgelopen jaar werden ook de uitdagingen voor 2019 even aangehaald. Naar goede traditie volgde een receptie met een hapje en een drankje, gevolgd door een lekkere broodjeslunch, waar de leden, bestuurders, vrijwilligers en personeel nog even gezellig konden bijbabbelen over het afgelopen jaar en mogelijke toekomstige plannen bespreken. Geniet gerust nog even met ons mee via onderstaande foto’s! Allen enorm bedankt en tot volgend jaar!
BOSGROEP ANTWERPEN ZUID
Wij zijn goed bezig! Bosgroep Antwerpen Zuid is koploper in het planten van bomen. Er werd deze winter enorm veel aangeplant. Graag stellen we dan ook enkele mooie cijfers aan jullie voor. Tijdens de winter van 2018 op 2019 gingen er 17.930 inheemse boompjes de grond in. Hiervan zijn er meer dan 4000 stuks in een bosrand aangeplant, al dan niet via de bosrandactie van de Bosgroep.
• 17.930 boompjes aangeplant• In ons werkingsgebied is er door de Bosgroep 7 hectare nieuw bos aangelegd op 7 verschillende locaties. Als bosgroep hechten we enorm veel belang aan bebossen, zeker in een bosarme regio rond Antwerpen. Daarnaast is er op drie locaties ook herbebost, goed voor 0,93 ha.
(her)bebossing: De Bosgroep helpt u graag verder bij elke vorm van aanplant of verjonging. Neem zeker contact op met de Bosgroep als u wil aanplanten. We zoeken samen naar een oplossing op maat voor plantplan, financiering en uitvoering en kunnen de aanplant begeleiden van A tot Z. U mag ook dit najaar een oproep voor de aankoop van bosrandplantsoen via de bosrandactie verwachten. De Bosgroep betaalt 60% van de plantsoenkost. Tekst: Kathleen Vanderheyden
• 7 ha nieuw bos • • 0.93 ha bos heraangeplant • Het is enorm belangrijk om de jeugd te betrekken bij de bebossingen. Zij zijn onze toekomst. Er vonden deze winter 5 plantacties plaats op 7 dagen. Deze werden allemaal door onze Bosgroep gecoördineerd.
• 5 plantacties op 7 dagen • Plant van hier
Als Bosgroep blijven we ‘Plant van hier’ promoten. Het is een label voor autochtone bomen. De boompjes worden opgekweekt uit zaad dat geoogst is van bomen of struiken die zich na de laatste ijstijd spontaan in onze gebieden hebben gevestigd.
Aanplanten in al zijn facetten
Vlaksgewijs of groepsgewijs, in kloempen of bosrand, productiebos of inheems bos, inboeten of natuurlijke
De chiro van Schelle plantte hun speelbos aan
Ook in Mortsel is er plaats voor nieuw bos. De generatieboom werd aangeplant voor alle kindjes die in 2018 zijn geboren
Op een nieuw aangelegde heuvel in Schelle, werd door schoolkinderen een nieuw bos geplant
Bosgroepnieuws | BOSGROEP ANTWERPEN ZUID | 17
KALENDER
Dinsdag 22 oktober 2019 Brandhoutverkoop Bosgroep Zuiderkempen Bosgroep Zuiderkempen organiseert in 2019 zijn jaarlijkse brandhoutverkoop op dinsdag 22 oktober in Kamp C. De start is voorzien om 19u00. Er zullen loten verkocht worden die verspreid gelegen zijn over ons gehele werkingsgebied. Wil u graag onze brandhoutcataloog ontvangen en op de hoogte blijven van het aanbod en de verkoop? Contacteer ons op 014/27.96.55 of zuiderkempen@ bosgroep.be. Een houtcataloog met alle info kan je downloaden via www.bosgroepen.be vanaf eind september. Indien je een papieren versie van onze cataloog wenst, kan je die dan ook afhalen op het kantoor van de Bosgroep (Britselaan 20c Westerlo). Wanneer? Dinsdag 22 oktober 2019, 19u00 Waar: Kamp C, Britselaan 20, 2260 Westerlo Wie? Alle geïnteresseerden en brandhoutkopers
ECS cursussen De Bosgroep organiseert in samenwerking met Inverde elk jaar opleidingen om veiliger te werken met de kettingzaag. Inverde volgt de Europese Kettingzaagnormen (European Chainsaw Standards of ECS’s). Er zijn verschillende modules. De inhoud van elke module kan je vinden op de website van Inverde: www. inverde.be Dit jaar zijn er nog enkel vrije plaatsen voor ECS 3 (enkel voor diegenen die in het verleden de modules ECS 1 én ECS 2 al volgden) ECS 3 op 9 en 16 november 2019 in het Prinsenpark te Retie, van 09u tot 16u. (cursuscode=ECS 3) DE PRIJZEN VAN DE CURSUSSEN ZIJN ALS VOLGT : LEDEN-BOSEIGENAARS : 40,00 euro LEDEN-NIETBOSEIGENAARS : 120,00 euro Inschrijven: via mail : antwerpenzuid@bosgroep.be of telefonisch via 03/355.09.40. U vermeldt dan de cursuscode, uw naam, van welke bosgroep u lid bent en uw contactgegevens.
Ravot je mee tijdens de leukste week van het jaar?
Indien u interesse hebt in één van de modules in de toekomst, bezorg ons dan zeker uw mailadres en telefoonnummer via antwerpenzuid@bosgroep.be
Van 13 tot en met 20 oktober staat de Week van het Bos opnieuw in het teken van ravotten. Zoals elk jaar komen er speelse educatieve pakketten voor de lagere school, helemaal kanten-klaar. Maar er is meer: dit jaar slaan we onze vleugels uit richting kleuterschool. Meneer de Uil en de Fabeltjeskrant nemen de allerkleinsten mee naar het grote dierenbos voor een fabeltastische Week van het Bos.
8 december 2019 Dag van de boseigenaar
Veel natuur- en spelplezier tijdens de Week van het Bos 2019!
Hou deze dag alvast vrij !
13-20 oktober 2019 Week van het bos
18 | KALENDER | Bosgroepnieuws
ZOEKERTJES
TE KOOP Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De Bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties). Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie: • Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/naald/populier), telefoon en/of e-mailadres • Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/ of e-mailadres • Tweedehands machines/hulpmiddelen/veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres
Naaldbos te koop 0,30 ha De Bergen, Herenthout Prijs overeen te komen Contact: De Schutter-Wouters 0497/12.64.20
Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!
0,3783 ha Holle weg, Kasterlee Prijs overeen te komen
Gemengd bos met chalet te koop 0,144 ha Bremakker, 2460 Kasterlee (Lichtaart) Prijs overeen te komen
Contact: Van den Schriek 02/759.74.28
Contact: Viviane Heselmans 03/230.55.84 // 0496/87.78.77 of vivrog@skynet.be
Gemengd bos te koop Naaldbos te koop 0,64 ha 2440 Geel € 14 000 Contact: Claes 014/31.06.60 jecclaes@scarlet.be
Bos te koop
2 percelen bos te koop
Gemend Bos te koop
0,4066 ha 2290 Vorselaar 4,5 €/m²
0,2357 ha De Most, Balen Balen 2 B 1341a2, 1341b2
0,1315 ha Ravels, Wijk D nr. 640-641a deel Groenen Dael veld Prijs overeen te komen
Contact: 0479/29.45.19 lilianeliekens@hotmail.be
Prijs overeen te komen Contact: Danckers-Raus 0474/70.64.42
Contact: 014/65.94.51 joseput@gmail.com
Bosgroepnieuws | ZOEKERTJES | 19
Bosgroep Antwerpen Noord vzw
Bosgroep Kempen Noord vzw
Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt • 0475/75.77.98 Adj.-coördin.: Simon De Smedt • 0472/45.19.70 Adviseur: Gijs Bracke • 0470 21 38 94 Medewerkster: Britt Van Cotthem
Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee Tel.: 014/85.90.19 Mail: kempennoord@bosgroep.be Coördinator : Marieke Verreet 014/859018 en 0474/741731 Adj.-coördin.: Kevin Greeven • 0477/63.12.47 Chris Meeuws • 0478/45.51.38 Joost Malliet • 0477/93.25.51 Thomas Van de Peer • 0476/96.57.92 Medewerkster : Annick Vangenechten Elly Maes
Bosgroep Zuiderkempen vzw
Bosgroep Antwerpen Zuid vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst Tel.: 03/355.09.40 Mail: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Kathleen Vanderheyden • 0476/76.18.25 Adj.-coördin.: Bert Van Gils • 0476/86.80.01 Adviseur: Gijs Bracke • 0470 21 38 94 Medewerkster: Marleen Brosens
Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo Tel.: 014/27.96.57 Mail: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve • 0474/99.99.35 Adj.-coördin.: Joran Mertens • 0475/80.73.36 Sarah Mommers • 0478/78.20.22 Medewerkster: Rebecca Himschoot
Medewerker terreinwerkzaamheden Chris Meeuws : 0478/45.51.38 Mail: chris.meeuws@provincieantwerpen.be
In samenwerking met:
De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar onze leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Sarah Mommers, Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Bosgazet: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst , tel: 03/355.09.40, e-mail: antwerpennoord@bosgroep.be
website: www.bosgroepen.be