)رومان( ەئنۋەر ھاجى مۇھهممهد 1 تــاھىر قــارى تــالىپلىق قهدىمىنــى بــۇ شــهھهردە باشــالپ قﯧلىــشنى ھهرگىــز وئيلىمىغانىدى ،ۇئ تولۇق وئتتۇرىنى پۈتتۈرۈپال ائتىـسىغا يادەملىـشىپ دﯦھقـانچىلىق قىلدى .دﯦھقانلچىلىق ېئغىر ىئش ىئـدى ،تـاھىر قـارى ېئتىزغـا پىـشىپ كﯧتهلمىـدى، كهتمهن چﯧپىپ ھﯧرىپ قالغاندا ياپيﯧشىل كهڭ دالىغا قاراپ بىر ھازا خىيال سـۈرۈپ تۇرۇپ كﯧتهتتى ،ېئتىزدىن كﯧلىپ تامىقىنى يهپال بىر بۇلۇڭغا كىرىپ كىتاب كۆرەتتى. ۆئزىنىڭ بﯧغىدىكى قﯧرى ۆئرۈكتهك مهزمۇت ائتـا دﯦھقـانچىلىقنى ەئمـدى ۆئزى بىـلهن تهڭ ائخىرلىشىپ قالىدىغاندەك ھﯧس قىلـدى ،وئغلىنـى قاسـساپلىققا بهردى ،تـاھىر قارى قاسساپنىڭ قوي ۆئلتۈرگىنىگه قاراپ ،قانـدىن قورقـۇپ يـۈردى ،كﯧـيىن يـۈرىكى ائز-توال قاتتى ،قوينى تۇنجى قﯧتىم بوزۇغلىغاندا كۆزىنى يۇمۇپ تىترەپ تۇرۇپ پىچاق ســۈردى ،كﯧــيىن كــۆزى مىــت قىلمايــدىغان بولــدى .مهلــۇم ۋاقىتــتىن كﯧــيىن ۇئ بــۇ
1
ىئـشتىنمۇ زﯦرىكىــپ قالــدى ،ۆئمـۈر بــويى قــان پــۇراپ ،گـۆش بىــلهن پوخلــۇق قﯧــرىن ائرىــسىدا ۆئتۈۋﯦرىــشنى خالىمىــدى ،ائتىــسىغا مهيلــى دىــن يــاكى پهنــدە بولــسۇن، داۋاملىق وئقۇش ائرزۇسىنى ېئيتتى .ائتـا بوپتـۇ ،وئقـۇغىن دﯦـدى .دىنـدا وئقـۇش تهس ىئدى ،شۇڭا تولۇق وئتتۇرا مهكتهپكه قايتا كىرىپ ائلىي مهكتهپكه تهييارلىق قىلـدى، ۆئتهلمىدى .ۇئ چىرايلىق قىز ساۋاقداشلىرىنى ائلىي مهكـتهپكه ۇئزىتىـپ قويـۇپ يهنه ۆئيىگه يﯧنىپ كهلدى .سومكىسىدا دوستلىرىدىن ائرىيهت ېئلىپ تۇرغـان بىـر نهچـچه رومان بار ىئدى ،بىر-ىئككى كۈن ىئشقىمۇ قوپماي كىتـاب وئقـۇدى ،خاتىرىـسىگه بىـر نﯧمىلهرنى يازدى .چىڭىى چۈش ۋاقتى ىئدى .ېئتىزدىن كهلگهن ائتا وئغلىنىڭ ۇئخـالپ قالغىنىنى كۆردى .ائتىسى بﯧشىدا تۇراتتى .كهچلىك كۇرستا ساۋادىنى چىقىرىۋالغـان، وئغلىنىــڭ بىلىــم جهھهته ۆئزىــدىن ېئــشىپ كﯧتىــشىنى تىلهيــدىغان ائتــا ۇئنىــڭ خاتىرىسىگه كۆز يۈگۈرتتى: ”ەئمدى نﯧمه قىلىش كﯧـرەك” دەپ يازغانىـدى ۇئخالۋاتقـان وئغلـى “ىئـستىقبالىم قانداق بوالر؟ ھارۋىنىمۇ وئڭالپ تـۈزۈك ھهيـدىيهلمهيمهن ،ىئـشهكنى زىقـالپ كـۆتىنى قانىتىۋﯦتىمهن .ىئشهكقۇ ھارۋا سۆرەيدۇ ،مهنمـۇ بىـر نهرسـىنى سـۆرەيمهن ،بـۇ نهرسـه كــۆزۈمگه كۆرۈنمهيــدۇ ،لــﯧكىن ھــﯧس قىلىــمهن .مهن تــۈزۈك ياشىــسام بــوالتتى .مهن تۇغۇلغان ائىئله مۇشۇ ،ەئمما پۇشـايمان قىلمـايمهن ،خۇدانىـڭ پـۈتكهن تهقـدىرى بـۇ، پهندە وئقيالمىسام دىنـدا وئقۇسـاممۇ بـوالتتى ،وئقـۇيمهنال دﯦـسهم خـۇدايىم نﯧـسىپ قىلىدۇ ،ائتاممۇ قوشۇلىدۇ .دﯦھقان بولغاندىن مولالم بولغـان ياخـشى ،ھـﯧچ بولمىـسا مهھهللىىــدىكلهر ائلدىــدا يــۈزۈم بولىــدۇ ،بهزىــلهر مــولال بولىــدىغان زامــان كهتتــى، سىڭگهن نﯧنىڭنى يهپ مۇشۇنداق ياشا دەيدۇ ،ياشىماق ەئجهپ تهسكهن خۇدا“... ائتا وئغلىنى ەئمدى چۈشىنىۋاتقاندەك ۇئزاق قـاراپ كهتتـى ،بالىـسىنىڭ سـاغۇچ چــاچلىرى خــۇددى ۇئنىــڭ كاللىــسىدىكى پىكىــرلهردەكال چىگىشىلىــشىپ كهتــكهن، كۆزىنى چىڭ يۇمـۇپ ،ېئغىزىنـى يﯧـرىم وئچـۇق قويـۇپ ۇئخالۋاتـاتتى .بوپتـۇ ،مـولالم بولسۇن ،ىئناۋەتلىك ياشىسۇن ،خوتۇن ائلغانـدا بولـسىمۇ ىئنـاۋەت ەئسـقاتىدۇ ...ائتـا خاتىرىنى پهم بىلهن جايىغا قويۇپ قويۇپ ،پۇتىنىڭ ۇئچىدا دەسسهپ ۆئيدىن چىقىپ كهتتى. تــاھىر قـارى چــۈش كــۆردى ،چۈشــىدە قىــش پهســلى ،مهھهلــله مهزىنىنىــڭ ۆئيــدە ھهپتىيهك يادالۋاتـاتتى ،بـۇ ۇئنىـڭ باشـالنغۇچ مهكتهپتىكـى وئمـاق چـاغلىرى ىئـدى، ۆئزىنىڭ شۇ ۋاقىتتىكى چىرايىنى ،قىلىقلىرىنى ،قوشنا مهھهللىدىن كﯧلىدىغان بىـر قىزنى شۇنداق ېئنىق كۆردى .ۇئ قىزنىڭ ەئسته تۇتۇش قابىلىيىتى شـۇنداق كۈچلـۈك ىئدى ،ھهپتىيهكتىكى سۈرىلهرنى ەئڭ باشتا يـادالپ مهزىـنگه وئقـۇپ بﯧرەتتـى ۋە ھهر قﯧتىمدا بىر ياڭاق مۇكاپـات ائالتتـى .قىزنىـڭ قـارا كـۆزلىرى يۇلتـۇزدەك چاقنـايتتى، وئيمــاق ېئغىزلىرىــدىن ســۈرىلهر تۆكــۈلهتتى ،ياڭــانى ىئــشىككه قىــسىپ چاقــاتتى،
2
مﯧغىزىنـــى تـــاھىرغىمۇ بﯧرەتتـــى .ســـاۋاقتىن بىكـــار بولغانـــدا مهزىننىـــڭ قـــوي- ۆئچكىلىرىگه سامان ساالتتى. تاھىر قارى خاتىرىسىگه مولالم بـولىمهن دەپ يﯧزىۋاتقانـدا ۆئزىنىـڭ ھهقىـقهتهن شۇنداق ىئرادىگه كﯧلىـپ قالغـانلىقىنى ھـﯧس قىلغـان ھهمـدە نهچـچه يىلـالر ائۋۋال ۆئلۈپ كهتكهن شۇ مهزىننى ،ۇئنىڭ پاكىز چىرايىنى ،مۇڭلۇق ائۋازىنى ،قهددىنـى تىـك تۇتۇپ خۇشخۇي يۈرۈيدىغان ساالپىتىنى ،جامـاەئت ائرىـسىدىكى ھـۆرمىتىنى ېئـسىگه ائلغانىدى. خۇدا شۇنداق نﯧسىپ قىلغان بىر پۇرسهتته )ۇئ ھازىرمۇ شۇنداق وئياليدۇ( ،ۇئ بىر ژۇرنالدىن مهركهزدىكى ىئسالم ىئنستىتۇتىغا وئقۇغۇچى قوبـۇل قىلىـش ۇئقتۇرۇشـىنى كــۆرۈپ وئلتۇرالمــاي قالــدى ،بــۇ ۇئقتــۇرۇش ۇئنىڭغــا ىئــستىقبال يــولىنى كۆرســىتىپ بﯧرىۋاتاتتى ،يهنه كﯧلىپ ۇئ ھهممه شهرتلهرگه چۈشـهتتى .ەئمـدى ۇئ ماڭغـان-تۇرغـان يﯧرىــدە شــۇ ىئــشنىڭ كويىغــا كىــردى ،ۇئقتۇرۇشــنىڭ تهلىپــى بــويىچه ىئــش كــۆردى، ماڭىدىغان يولنىڭ ھهممىسىنى ماڭدى ،قـاتالممۇ قـاتالم رەسـمىيهت ۆئتكهللىرىـدىن ۆئتتى ،ىئمتىھانغا قاتنىشىش ساالھىيىتىگه ېئرىشكهن ھامان پۇختا تهييارلىق قىلدى ۋە ىئمتىھاندىن ۆئتۈپ چاقىرىقنى تاپشۇرۇۋالدى .مانا بۇ چاقىرىق خۇدانىڭ چاقىرىقى، كۈتكهن تهقدىرنىڭ ،نۇرلۇق كهلگۈسىنىڭ چاقىرىقى ىئـدى ،تـاھىر قـارى ھاياجانـدىن يىغلىــدى ،ائتىــسى يــاش تــۆكتى ،ائنىــسى ۇئالرغــا ەئگىــشىپ كــۆز يﯧــشى قىلــدى. مهھهللىدىكىلهر ،تـاھىر قارىنىـڭ شـهھهردىكى كـادىر تۇغقـانلىرى بۇنىڭغـا ھهيـران قﯧلىشتى ،سامان تﯧگىدە ۆئمىلهپ يـۈرگهن بىـر چـۈجه تۇيۇقـسىز الچىنغـا ائيلىنىـپ كهتكهندەك ەئجهبلىنىپ ،بۇ باال ۇئ يهردە وئقۇياالرمۇ؟ دﯦيىشتى. 2 مهكتهپكه كهلگهندىن كﯧـيىن تـاھىر قـارى ھهقىـقهتهن ۆئزى ېئتىقـاد قىلىۋاتقـان دىنغا خۇي-پهيلىدىن تارتىپ ىئنتايىن ماس كﯧلىدىغان مۆمىن بىر بهندىگه ائيالندى، ساۋاقداشـــلىرى بىـــلهن ىئنـــاق ۆئتهتتـــى ،ھﯧچكىمـــدىن بىـــر نـــﯧمه تاالشـــمايتتى، ھﯧچكىمنىــڭ كــۆڭلىگه ائزار بهرمهيتتــى ،دەرىــسكه بــۇرۇن چىقىــپ ،نامازغــا ۋاقتىــدا تۇرۇپ ،چىشىنى ىئككى ۋاق چوتكىالپ ،ۋاقتىدا ۇئخالپ تهرتىپلىـك ياشـايتتى .جـۈمه كۈنى مۇنچىغا چۈشۈپ ،بۇرۇت-ساقىلىنى پـاكىز قىرىـپ ،كـۆپىنچه تـالىپالر ائالھىـدە ۋاقىتالردا كىيىدىغان تۆمۈررەڭ پهلتوسىنى كىيىـپ ،سـهپنىڭ ەئڭ ائلدىـدا وئلتـۇرۇپ ۋەز تىڭشايتتى ،نامازنىمۇ قۇدرىتىنىڭ يﯧتىشىچه دىققىتىنى چاچماي وئقۇيتتى .ۇئ بـۇ مۇھىتقا ھهممىدىن بۇرۇن ۋە ھهممىدىن تﯧز كۆنـۈپ كهتتـى ،كـۆپ ۆئتمهيـال ۇئنىڭغـا بۆلهكچه پاكىزلىق ،ساالپهت قوندى .ەئتىگىنـى ۇئ قـاراڭغۇدا قوپـۇپ تاھـارەت ېئلىـپ
3
قۇرائن وئقۇيتتى ،سـۈرە يـاداليتتى .باشـقا بـالىالر شـهنبه ،يهكـشهنبىدە بﯧيجىڭـدىكى باشقا ائلىـي مهكتهپلىـرىگه بﯧرىـپ يۇرتلـۇقلىرىنى ىئزدىـسه ،تـاھىر قـارى ھﯧچـنهگه چىقماي دەرس تهكراراليتتى .ياتاققا ائز كىرەتتى ،ائز ۇئخاليتتى .ۇئ دىنىـي دەرسـلهرگه ائمــراق ھهم سهۋىيىـسى باشــقىالردىن ۈئســتۈنراق بولــسىمۇ خهنزۇچىغــا خــام ىئــدى، دەرسنى تهسته ائڭالپ چۈشىنهتتى ،تاپشۇرۇقنى زورىغـا ىئـشلهيتتى .تاھـارەت ائلمـاي دەرس ۆئتىــدىغان مــۇەئللىم ۇئنىڭغــا پهقهت ىئلىــم يۇقتۇرالمايۋاتــاتتى .بىرىنچــى مهۋسۈملۈك ىئمتىھاندا ۇئ وئقۇتقۇچىنىڭ 2نومـۇر قوشـۇپ قويۇشـى بىـلهن 61نومـۇر ېئلىپ ائران ۆئتتى .شۇنداقتىمۇ بۇ وئقۇتقۇچى ۇئنىڭ قهلبىنى ېئرىتهلمىدى ،خهنزۇچه سهۋىيىسىنى ۆئسـتۈرەلمىدى .باشـقا بـالىالر كﯧلىـپال خهنـزۇچه ۆئگىنىـشكه شـۇنداق كىرىشىپ كهتتىكى ،خهنزۇچه ۆئگهنمىسهك كوچىغىمـۇ چىقالمـايمىز دەپ وئياليتتـى، خۇيزۇ تالىپالر بىلهن تىل ۆئگىـنىش ۈئچـۈنال دوستلىـشاتتى ،تاالغـا چىقىـپ نهرسـه- كﯧرەك سﯧتىۋالغاچ خهنزۇالر بىلهن بىر-ىئككى ېئغىز بولسىمۇ سۆزلىشهتتى ،سىنىپتا تﯧلىــۋىزور كــۆرەتتى ،تاپــشۇرۇقنى ائكتىــپ ىئــشلهيتتى ،وئقۇتقــۇچى گهپ قىلدۇرســا يامىــداپ بولــسىمۇ ىئككــى ېئغىــز گهپ قىالتتــى .تــاھىر قــارى ھهر قــانچه قىلىپمــۇ ېئغىزىنى خهنزۇچىغا كهلتۈرەلمىدى ،خهتلهرگه قارىسا كۆزى تولىشاتتى ،بىـرەر ېئغىـز گهپنــى قىــالي دﯦــسىال ېئغىــزى توختــاپ قــاالتتى .بىــر قﯧــتىم مــۇەئللىم ېئغىــز تىلــى دەرىسىدە ۇئنى وئرنىدىن يهنه تۇرغۇزۇپ گهپ سورىدى: ــ سهن خهنزۇچهڭنى نﯧمىشقا ياخشىلىيالمايسهن؟ ــ سهن كهلگۈسىدە نﯧمه ىئش قىلماقچى؟ ــ زو...يىگى ...مولال بالىالر پاراققىدە كۈلۈشتى. ــ ۋەتهنپهرۋەر مولال بولۇش ۈئچۈن قانداق قىلىش كﯧرەك؟ ــ ۋو ...بۇ..جىداۋ ــ خهنزۇچه ۆئگىنىشىڭ كﯧرەكمۇ ەئمهسمۇ؟ ــ ياۋ ...شۆشى ساۋاقداشلىرى ھۇزۇرلىنىپ كۈلۈشتى ،بىرسى قوپۇپ: ــ سۆزلىيهلمىسهڭ ۇئيغۇرچه سۆزله-،دﯦدى. ــ بولمىسا قىراەئت قىلىپ بهر-...دﯦدى يهنه بىرى. تاھىر قارى خﯧلىال ىئزا تارتتى ،دەسلهپته ۇئنىڭدەك بالىالردىن بىر نهچچىسى بار ىئدى ،چانمـايتتى ،ەئمـدى ۇئ بالىالرنىـڭ خهنزۇچىـسىمۇ ياخـشىلىنىپ ،تـاھىر قـارى سهپتىن چۈشۈپ قالدى .ۇئ بۇنى ھﯧس قىلىـپ بـولغىچه بىـر مهۋسـۈم ۆئتـۈپ كهتتـى، قىشلىق تهتىلدە ۇئ دىققهت مهركىزىنى ،ىئـش-مهيلىنـى خهنزۇچىغـا قـاراتتى ،ىئچـى
4
پۇشقاندا ائنچه-مۇنچه تﯧلىۋىزور كۆردى .مهكتهپ قورۇسىدىن چىقـسىال قىمىرلىـشىپ يۈرگهنلهر ۇئنىڭغا ائستىرىتتىن ھهيدەكچى بوالتتى. مهكتهپ ۇئدۇلىدا بىـر سـهھىيه مهكتىپـى بولـۇپ ،تولۇقـسىزنى پۈتتـۈرگهن قىـز- وئغۇلالر وئقۇيتتى ،وئغۇلالرغا باققاندا سىستﯧرالىقتا وئقۇيـدىغان قىـزالر كـۆپ ىئـدى. تاھىر قارى كوچىغا كهمدىن كهم چىقاتتى ،لﯧكىن وئقۇتۇش بىناسىدا تۇرۇپ سـىرىتقا قارىسا ۇئ مهكتهپكه كىرىپ-چىقىپ يۈرگهن قىزالرنى ،چﯧچىنى كۆزىگه چۈشـۈرۈۋﯦلىپ قىزالر ائلدىدا نايناقالپ يۈرگهن وئغۇلالرنى كـۆرەتتى .بـۇ بالىالرنىـڭ كىيىملىـرى بىـر خىل بولۇپ ،قايسىسىنىڭ قىز-وئغۇللىقىنى بهزىـدە پهرق ەئتكىلـى بولمـاي قـاالتتى، مۇھهببهتلىشىپ قالغانالر گاھىدا كۈپكۈندۈزدە يول بويىـدىال قۇچاقلىـشىپ تـۇراتتى، ھهتتا سۆيۈشۈپ ۇئ ياق-بۇ ياققا قـاراپ قويۇشـاتتى .تـاھىر قـارى بىـر نهچـچه قﯧـتىم مۇشۇنداق مهنزىرىنى كۆرۈپ قﯧلىـپ ەئرۋاھـى ۇئچتـى ،دەرسـلىك كىتـابىنى بىنـادىن تاشلىۋەتكۈسى كهلدى. تاھىر قارى باشقا بالىالردەك نهمۇ نهگه بﯧرىـپ كوچـا چـۆگىلهپ كﯧلهلمىـسىمۇ، ۆئپچۆرىــسىدىكى كــوچىالرنى ائيلىنىــپ قويــاتتى ،ېئــسىل ،پــارقىراق پىكــاپالر ،كــۆز چاقنىتىــدىغان دۇكــانالر ،رەڭگــارەڭ چىــراغالر ،ھهممىــال يهردە مهۋجــۇت شــاۋقۇن سۈرەنلىك مهىئـشهت ۋە ەئيـش-ىئـشرەتلهر ،قولىـدىن تاماكـا چۈشـمهيدىغان ،ھـاراق پــۇراق تۇرغــان ســﯧمىز ەئرلهر ،بهدىنىنىــڭ بىــر يهرلىرىنــى وئچــۇق قويــۇپ يــۈرگهن خوتۇنالر ،ساتراچخانىنىڭ ىئشىكى تۈۋىدە يوتىسىنى ېئچىپ قويۇپ وئلتۇرغان سـﯧرىق چاچ جىنالر ...ىئشقىلىپ ھهممىال نﯧمه غهلىته كۆرۈنهتتى ،شهيتىنى غالىپ كهلسه بىر يهرلهردە قهدىمى توختاپ قالىدىغاندەك ەئنسىرەپ ،ىئتتىك مﯧڭىپ ۆئتـۈپ كﯧتهتتـى، ىئككــى يﯧنىغــا قارىمــاي مﯧڭىــپ ،مهكــتهپ دەرۋازىــسى ائلــدىغا كهلگهنــدە ۇئھ دەپ دﯦمىنى ېئلىۋاالتتى .ناماز ۋاقتى بولۇپ قالغان بولسا كىرىپ تاھارەت ېئلىپ مهكـتهپ خانىقاسىغا كىرىپ ناماز وئقۇيتتى ،شۇغىنىـسى نامـاز وئقـۇپ بولـۇپال كاللىـسى يهنه كوچىغا كﯧتىپ قاالتتى ،ۆئزىگه ھاي بﯧرەتتى ،خىيالىنى يىغىـپ دەرسـخانىغا كىرىـپ كىتابقــا قــارايتتى ،كاللىــسىغا بىــر نــﯧمه چۈشمىــسه خاتىرىــسىگه بىــر نﯧمىلهرنــى جىجىاليتتـــى ،تولـــۇق وئتتۇرىـــدا ۆئگهنـــگهن ائرۇز ۋەزىننىـــڭ بهھرىلىـــرى بـــويىچه قامالشمىسىمۇ بىر-ىئككى مىسرا شﯧىئر يﯧزىپ قوياتتى. شهھهردە ھۇۋاليدۇ جىن-شهيتانالر ،نه قىالي ،نه چارە باردۇر ماڭا، ەئي تاھىر ۆئزەڭنى چىڭ تۇت ،نهپسىڭنى يهڭ ،بهختمۇ باردۇر ساڭا... دﯦگهنــدەك شــﯧىئرالرنى يﯧزىــپ ،ۆئزىــچه يــايراپ ،ناخــشىمۇ ەئمهس ،قىراەئتمــۇ ەئمهس بىرائھاڭغا غىڭشىپ قوياتتى.
5
3 ۋاقىتنىڭ بهرىكىتى يوق ،ھهممه ىئش ائلدىراشلىق بىلهن ۆئتۈپ كﯧتىـدىغان بـۇ شــهھهردە زۆھــرەال ائلــدىرىماي ياشــايتتى ،ۋاقىــت ۆئتكــۈزەلمهي ىئچــى پۇشــاتتى .ۇئ مهركهزدىكــى بىــر رەھبهرنىــڭ تۇغقىنىنىــڭ تــۇغقىنى ،ەئيتــاۋۇر تونۇشــىنىڭ تونۇشــى چىقىــپ ،بىــر مۇســۇلمان قىزنــى ائىئــله خىــزمهتچىلىكىگه ائلمــاقچى بولغــان ەئرەب ەئلچىنىڭ ۆئيىگه كﯧلىپ ىئشلىگهندىن بۇيان بۇ مۇھىتقىمۇ كۆنۈپ قالـدى ،ۇئنىڭغـا قىلىدىغان جىق ىئش يوق ىئدى ،تاماقنى بﯧنگاللىق ائشپهز ەئر ېئتهتتى ،كىر-قـاتنى فىلىپپىنلىق بىر ائيال يۇياتتى ،ۇئ پهقهت بىكـار ۋاقتىـدا ائنـچه-مـۇنچه ۆئي تـازىالپ قويۇپ ،باشقا ۋاقىتتا نامىزىنى وئقۇپ ،چۈشته ۇئخالپ ،گاھىدا مۇنچىغا چۈشۈپ چـاچ تـــاراپ ،كـــۆز بويـــاپ وئلتـــۇراتتى .ۇئ جاپـــا-مۇشـــهققهت ،توپـــا-تهرەتـــكه تولغـــان مهھهللىسىدىن قۇتۇلۇپ بۇ يهردە راھهتكه چىقىـپ قالغىنىغـا خۇشـال ىئـدى ،ھـورۇن مۇشــۈكتهك ســوزايلىنىپ ،ۇئخــالپ قوپقانــدا ائپتــاپ نــۇرلىرى چۈشــۈپ تۇرغــان كهڭ دﯦرىزىدىن سىرتالرغا قـاراپ ەئسـنهپ كﯧرىلىـپ ،بـۇ كـۈنلهر ۇئزاق داۋامالشـسا-ھه... دەپ وئياليتتى. ۈئچ ائيدا بىر قﯧتىم ەئلچىنىڭ ېئسىلزادە خانىمى دۆلىتىدىن كﯧلىپ بىرەر ھهپته تۇرۇپ قالغاندا زۆھرەنىڭ بﯧشىدا وئچاق قاينايتتى ،ەئلچىنىڭ خوتۇنى مىجهزى چۇس، ىئتتىك سۆزلهيدىغان ائيال ىئدى ،زۆھرە ۇئنىـڭ گﯧپىنـى ۇئقالمـاي ھاڭۋﯦقىـپ قالـسا تﯧخىمۇ چﯧچىلىپ سۆزلهپ كﯧتهتتى .بولمىسا زۆھرەنىڭ قـۇرائن سـاۋادى ۇئ ائيالـدىن كهم ەئمهس ىئــدى ،ىئلگىــرى ائزراق ەئرەبچىمــۇ ۆئگهنگهنىــدى ،بــۇ يهرگه كهلگهنــدىن كﯧــيىن كونــا بىلىمىــگه ،تىــل ســهزگۈرلۈكىگه تايىنىــپ ائدەتتىكــى گهپلهرنــى خﯧلــى چۈشىنهلهيدىغان ۋە قىالاليدىغان بولغانىدى .ۇئ ائيال زۆھرەگه كۈنلهمچىدەك قـاراپ، بىر نهرسىلهرنى دەپ ىئشقا بۇيرۇپ تهمتىرىتىپ ،ھارغۇزۇۋﯦتهتتى. ېئسىلزادە خانىم ھهر كۈنى ائلىي سودا سارايلىرىغا بﯧرىپ قىممهت باھالىق بىـر نهرسىلهرنى ائالتتى ،زىبۇ-زىننهتلىرى ،گىـرىم بويـۇملىرى ېئـشىپ-تﯧـشىپ تۇرسـىمۇ يهنه تويمايتتى .زۆھرە كارىۋاتتا يﯧتىپ ېئغىناپ ،تورۇسقا قاراپ ،ۆئزىنى شۇ ائيالنىڭ وئرنىدا تهسهۋۋۇر قىلىپ باقاتتى. نامــازدا ۇئنىــڭ دىققىتــى داىئــم چﯧچىلىــپ كﯧتهتتــى ،رەكهتــتىن ېئزىــپ توختــاپ قاالتتى ،ساالم بﯧرىپ نامازدىن چىقىپ قايتا باشاليتتى ،ائران تهسته وئقـۇپ تۈگىتىـپ جاينامازغا بﯧشىنى قويۇپ يهنه خىيالغا چـۆكهتتى :نﯧمىـدﯦگهن بهختلىـك خوتـۇن ۇئ! يىغىپ كهلسه نهچچه مىليونغا يارايدىغان زىبۇ زىننهتلىرى ،ائدەتتىكى ائيالالر ۆئمـۈر بـــويى ائرزۇلىـــسىمۇ ۇئچىـــسىغا ائرتالمايـــدىغان قىمـــمهت باھـــالىق كىيىملىـــرى، كىيهلمهيــدىغان ائيــاغلىرى ،قﯧرىغانــدىمۇ يــۈزىنى ياشــارتىپ تۇرىــدىغان گىــرىم
6
بۇيــۇملىرى ،كۆكۈشــكه مايىــل ســۈرمىلىرى ،بىــر نهرســه يهپ-ىئچــسىمۇ چىقىــپ كهتمهيدىغان پارقىراق لهۋ سۇرۇخلىرى ...ھهر قانـداق ائيالنىـڭ ىئچىنـى قىززىتىـدۇ، كۆكسى-قارنى كهڭ ائيالمۇ چىدىماس بولۇپ كﯧتىدۇ! ەئرەب ەئلچى ۋە ۇئنىڭ مﯧھمانلىرى زۆھرەگه گويا ىئككىنچى قهۋەتتىن بىرىنچى قهۋەتتىكــى ائدەمــگه نهزەر ســالغاندەك قــارايتتى ،ۋاقىــت ۇئزارغــانچه زۆھــرە بــۇ ائدەملهرنىــڭ كاللىــسىدىكى دەرىــجه ،تهبىــقه ېئڭىنىــڭ ېئغىرلىقىنــى ھــﯧس قىلىــپ ناھايىتى ۈئمىدسىزلهندى .ۇئ ىئلگىرى يۇرتىدىكى بهزى ياش تۇل ائيالالرنىڭ ھهجگه بﯧرىپال بىر ەئرەبنىڭ پﯧشىنى تۇتـۇپ ،ھهرەملىـك خﯧـنىم بولـۇپ شـۇ يهردە ماكـانالپ قالغانلىقىنى ائڭلىغانىدى .شۇ جۇۋانالر نهچچىنچى خوتۇندۇ؟ دەرىجىسى قانداقتۇ؟ ۇئ يهردە نﯧمه كۈنلهرنى كۆرىدىغاندۇ؟... يهنه تــۇرۇپ مۇنــداق وئياليتتــى :ەئر دﯦــگهن بــاي بولــسا ،خوتــۇنلىرىنى تهڭ رازى قىاللىسا ،ھاجىتىدىن چىقىپ ،كىيـدىغىنىنى ،تاقايـدىغىنىنى كهم قىلمىـسا مهيلـى ەئمهسمۇ؟ دىنىمىزمۇ كۆپ خوتۇنلۇقنى چهكلىمهيـدىغۇ؟ بۇنىـڭ ياخـشى تهرەپلىرىمـۇ بار ،مهسىلهن ،بىر خوتۇنى ھهيز كۆرۈپ قالغاندا ياكى تۇغۇتلۇق بولۇپ قالغاندا ېئرى ۇئنى بىلله بولۇشقا قىستىمايدۇ ،بۆلهك خوتۇنى بىلهن بىلله بولىدۇ ،شۇنىڭ بىـلهن، ۆئزۈرلۈك خوتۇنمۇ ېئرىنىڭ بۇزۇلۇپ كﯧتىشىدىن غهم قىلمايدۇ ....ەئممـا ەئرلهرنىـڭ خوتۇنغا كۆزى تويۇپمۇ ۆئتهرمۇ؟ ھهممه خوتۇنىغا تهڭ مۇائمىله قىالالرمۇ؟ زۆھرە مهھهللىسىدىكى يىگىتلهرنـى ېئـسىگه ېئلىـپ خۇرسـىىنىپ قويـاتتى ،بـۇ خۇرســـىنىش كـــۆپ ھـــالالردا ېئچىـــنىش ،كهمـــسىتىش بىـــلهن تولغـــان بـــوالتتى ،ۇئ مهھهللىسىدىكى توي-تۆكۈن ،تويدىن كﯧيىنكى كۆڭۈلـسىزلىك ۋە جاپـا-مۇشـهققهتنى وئيلىسا ،ېئرىدىن تاياق يهپ ۆئيىگه يﯧنىپ كﯧلىپ ائتا-ائنىسىنىڭ ائلدىدىمۇ سـهت كۆرۈنۈپ مااليدەك ىئشلهۋاتقان چوكانالرنى ېئسىگه ائلسا ھهرگىزمـۇ يۇرتىغـا قايتىـپ توي قىلىشنى خالىمايتتى .بۇ ۇئنىڭ مۇشۇ يهرنـى تﯧخىمـۇ بهك قهدىرلىـشىگه تـۈرتكه بوالتتى. ەئلچى ھهر كـۈنى كهچـته ەئلچىخانىـدىكى يـاردەمچىلىرى بىـلهن بىلـله تامـاق يهيتتى ،پاراڭنى جىق قىالتتـى ،تامـاق يهپ بولـۇپ مﯧـۋە تهملىـك چىلىـم چﯧكهتتـى، قارامتۇل چىرايىدا بايلىق بىلهن شهرەپ تهڭال جىلىۋىلىنىپ تۇرىـدىغان ەئرەبلهرنىـڭ ھهممىــسى دﯦگــۈدەكال ســاقاللىق ،كﯧلىــشكهن ەئرلهر ىئــدى ،خىــزمهتچىلهر تامــاق جوزىــسىنىڭ يﯧنىــدا ۆئرە تــۇرۇپ ۇئالرغــا خىــزمهت قىالتتــى .زۆھــرە ۇئالرنىــڭ يﯧنىــدا چىلىم يهڭگۈشـلىگهندە ،چـاي قۇيغانـدا شـهھۋەت ۇئچقـۇنى چاقنـاپ تۇرغـان كـۆزلهر ائرىسىدا گاھىدا ۆئزىنى تاپالماي قاالتتى ،خۇددى چىلىم چهككهن بهڭگىدەك لهيـلهپ يــۈرەتتى ،پۇتلىــشىپ يىقىلىــپ چۈشــكىلى تــاس قــاالتتى .زۆھرەنىــڭ ياغلىقىغــا، ۇئچىسىدىكى يﯧڭى ۇئزۇن كىيىملهرگه مهنسىتمهسلىك بىـلهن قارايـدىغانلىرىمۇ بـار
7
ىئدى .بۇالرنىڭ ھهممىسى دﯦگۈدەك بۇ چوڭ شهھهرنىڭ سهتهڭلىرىگه ۆئگىنىپ قالغان بولۇپ ،ەئرەب ائياللىرىنى ەئسلىتىدىغان مۆمىن ائيالالرنى كۆرسه ىئچى سىقىالتتى. زۆھرە شۇ تهرىقىدە بۇ يهردە ىئككى يىل پاكىز ياشىدى ،ەئمما ىئمانى بۇرۇنقىدىن سۇسلىــشىپ كهتتــى ،نامــازنى تاشلىۋﯦتىــشكه تــاس قالــدى .چۈشــىدە بهزىــدە ۆئلــۈم، قاباھهتلىك ىئشالرنى كۆرۈپ قالسا تهقۋالىقى يادىغا يﯧتهتتى ،بويىغـا يﯧتىـپ تﯧنىـدە روشـــهن ۆئزگىرىـــشلهر ،كاللىـــسىدا خىيـــالالر ائۋۇپ كهتكهچـــكه بـــۇ تهقـــۋالىقى چوڭقۇرلىشالماي ەئكسىچه قىرغاققا ۇئرۇلۇپ ائرقىغـا يانغـان دﯦڭىـز دولقۇنلىرىـدەك كهينىگه يﯧنىپ كﯧتهتتى. ەئلچىنىــڭ جۇڭگــودا تۇرىــدىغان ۋاقتــى توشــۇپ باشــقا دۆلهتــكه ائلمىــشىدىغان بولــدى ،داچىــسىنى قايتۇرۇۋﯦتىــشكه تــوغرا كهلــدى ،ۆئي جاھــازىلىرىنى قالىــدىغان ەئرەبلهر بۆلۈشىۋالدى .زۆھرەمۇ ائلىدىغان ىئش ھهققىنى ېئلىپ يۇرتىغا كهتتى. ىئززەت-ائبروي ،بايلىق ۋە راھهتنىڭ تهمىنى ھهقىقىي ھﯧس قىلمىغـان بولـسىمۇ ۇئنى ەئلچىنىڭ ھۇزۇرىدا كۆرۈپ كاللىسىغا سىڭدۈرۈۋالغان زۆھرە ائتا-ائنىسىغا بىر يولىال 15مىـڭ يـۈەن ەئكىلىـپ بﯧرىـپ ،ۆئينىـڭ ەئتىۋارلىـق قىزىغـا ائيلىنىـپ بىـر مهزگىل خۇشال ،ائزادە يۈردى ،ائتا-ائنىسى بۇ پۇلغا تويـۇڭنى قىلىـپ قـويىلى دﯦـسه، مهن توي قىلغىلى پۇل يىغمىغان دەپ ۇئنىمىدى ،ائتا-ائنىسىمۇ پۇل ەئكىلىپ بهرگهن قىزىنىـــــڭ رايىغـــــا بـــــاقتى .پۇلنىـــــڭ ائدەمنـــــى ۋە مـــــۇائمىلىنى ەئپچىـــــل ۆئزگهرتهلهيــدىغانلىقىغا ھهۋەســلىنىپ كهتــكهن زۆھــرە ۆئي ۋە ېئتىزنىــڭ ىئــشلىرىغا ۆئزىنــى ۇئرمــاي ،ۇئيقۇســىنى كهم قىلمــاي ،يهنه بﯧيجىڭغــا قايتىــشنىڭ خىيــال- تهسهۋۋۇرلىرىغا چۆكۈپ ،وئي-پىالنلىرىنى نهچچه تـۈزۈپ ،نهچـچه ۆئزگهرتىـپ ،ېئنىـق بىر قارارغىمۇ ائساسهن كﯧلىپ بولدى .ائتا-ائنىسىغا ھازىرقى جهمىئيهتته پۇل تﯧپىپ ياخشى ياشاپ ،راھهت كۆرۈشنىڭ مۇھىم بولۇپ قالغانلىقىنى ،بۇنىڭ ۈئچۈن قورساقتا ۇئماش بولمىسا ،پۇل تاپااليدىغان ەئقىل بولمىسا بولمايـدىغانلىقىنى ،ۆئزىنىـڭ قىـز بــاال بولــسىمۇ چــوڭ شــهھهردە ،كاتتــا ائدەمنىــڭ ۆئيىــدە ياشــاپ نهزەر داىئرىــسىنىڭ ېئچىلىپ كهتكهنلىكىنى ،جانغا ەئسقاتىدىغان بىلىم ۋە قابىلىيهتكه خﯧلى ېئرىشىپ قالغــانلىقىنى ،ياخــشى پۇرســهتلهر چىققىلــى قوپقانــدا بــۇ ياققــا يﯧنىــپ كﯧلىــپ قالغانلىقىنى ،ىئشنىڭ چاال قالغانلىقىنى ،ھﯧلىھهم بولسىمۇ بﯧيجىڭغـا يهنه بﯧرىـپ تىل ۆئگىنىپ ،بىرەر يهردە راۋرۇس ىئشلىيهلهيدىغان بولۇش خىيالغـا كهلگهنلىكىنـى ېئيتتــى .ائنىنىــڭ يــۈرىكى ائغــدى ،ائتىنىــڭ قوشۇمىــسى تۈرۈلــدى ،ېئغىــر تىنــدى، يانچۇقىدىن موخۇركىسىنى سىالشتۇردى .زۆھرە بىرىنچى قﯧتىم ۆئيـدىن چىققانـدىمۇ بۇ ىئككهيلهن خﯧلىال ەئنـسىرىگهن ،ەئممـا زۆھرەنىـڭ يامـانالغلىق ائچىـسى“ :بوپتـۇ بارســۇن ،شــهھهر كــۆرۈپ كــﯧلهر .كــۆرمىگهننى كــۆرگىلى قــويىلى .ەئرگه بﯧرىلــى دەپ
8
ائلدىرىمايلى ،ەئر دﯦگهنمۇ تايىنلىق ”...دەپ سۆزلهپ يـۈرۈپ ،ائتـا-ائنىـسىنى مـاقۇل كهلتۈرگهنىدى .ەئمما بۇ قﯧتىم زۆھرە تۇرىدىغان يﯧرىنىڭ تايىنى يوقال ماڭاتتى. زۆھرە داىئم مهن مۇشۇ ياشقىچه ەئمدى ائتا-ائنامنىڭ قوينىـدىن چىقالمـاي ،تـوي قىلسام ېئرىمنىڭ بۇيرۇقىدىن چىقالماي ۆئتۈۋﯦرىمهنمۇ؟ ۆئزىنـى چۈشـهپ تىرىكتـاپ بولۇش دﯦگهن مۇشۇ ەئمهسمۇ؟ بۇنىڭ ۆئزى بهختسىزلىك ەئمهسمۇ؟ ...دەپ وئياليتتـى. بۇ وئي-خىيـاللىرىمۇ داۋالغـۇش ىئچىـدە داۋاملىـشاتتى ،ائرىـدا دىنىـي ەئقىـدە ېئڭـى ائپتــاپ چىققانــدەك ۇئشــتۇمتۇت پايــدا بولــۇپ كۈچىيىــپ كهتــسه ائتــا-ائنىــسىنى قاقــشىتىپ ،يىغلىتىــپ قويۇشــتىن ،ســهپهردە يــالغۇز مﯧڭىــشتىن ەئنــسىرەپ ،ۇئ خىيالىدىن يﯧنىپ ،مۇشۇ ۆئيدە تىنچ ياشاپ ،بىر يهردىن ەئلچى كهلسه تالالپ بﯧقىـپ ماقۇل دەپ ،بولغۇسـى يىگىـت بىـلهن بىـر ياسـتۇققا بـاش قويـۇپ ،تـوي كﯧچىـسىنى قورقۇنچ ائرىالش شـادلىق ىئچىـدە ۆئتكـۈزۈپ ،ەئتىـسىدىن باشـالپ ەئرنىـڭ ەئلپـازى، ەئرنىڭ قولى ،ەئرنىڭ قوينىـدا ھهممىنـى ۇئنتـۇپ ،شـۇ ەئرگىـال باغلىنىـپ ياشاشـنى وئيالپ قاالتتى .ەئمما بۇ خىيالى ۇئزۇن داۋامالشمايتتى ،ائللىقانداق ېئھتىماللىقلىرى، شىرىن تهسهۋۋۇرلىرى ائپتاپنى بۇلـۇت توسـۇۋالغاندەك خىرەلىـشىپ كﯧتهتتـى-دە ،بـۇ يــۇرت ،بــۇ مهھهلــله ،يىگىتلهرمــۇ خۇنۇكلىــشىپ ،يــات ،كۆڭۈلــسىز ،ۈئمىــد يــوق نهرســىلهرگه ائيلىنــاتتى .ائدەم شــاالڭ ،ەئرلهر گــالۋاڭ كۆرۈنىــدىغان بــۇ يﯧــزا ،بــۇ مهھهللىــدە ۆئزىنىــڭ گۈلــدەك جىــسمىنىڭ خــازان بولــۇپ كﯧتىــشىگه چىــدىمايتتى، كىچىكىدىمۇ ۇئ كاال باققاندا كاال ېئرىق بويىدىكى ەئمدى ېئچىلىۋاتقان ياۋا گـۈللهرنى يهپ ائرقىــدىن پــوقالپ قويــسا ىئچــى ائچچىــق بولــۇپ كــالىنى شــىۋىق بىــلهن ۇئرۇپ كﯧتهتتى .دﯦمهك ،ۇئنىڭ ۋۇجۇدى بۇ تـوپىالڭ يهردە خـازان بولماسـلىقى ،پـاكىز ،ائۋات بىر يهردە ۆئزىنىڭ تﯧگىشلىك قىممىتىنى تﯧپىشى كﯧرەك ىئدى. — تويۇڭنى قىلىۋەتسهك بوالتتى -...دﯦدى ائنا يهنه تهكىتلهپ. — مهن بهرىبىر كﯧلىمهنغۇ.. — ەئنسىرەپ قالىدىكهنمىز قىزىم -،دﯦدى ائتا موخۇركىسىنى قاتتىق شوراپ. — ەئنسىرىگۈدەك ھﯧچ ىئـش يـوق ،يهنه دﯦـسهم يهنه شـۇ ،مﯧنىـڭ قانـداقلىقىمنى خــۇدايىم بىلىــدۇ ،قانــداق بولۇشــۇمنىمۇ خــۇدايىم بهلگىلهيــدۇ ...ســىلهر بىكــاردىنال ەئنسىرەپ يۈرمهڭال ،ىئمانىڭال بولسا مﯧنى خۇداغا تاپشۇرۇڭالر... گهپ تۈگىدى ،ىئمانلىق ائتا-ائنىغا ەئمدى بۇنىڭدىنمۇ ۆئته گهپ بولماس ،ېئغىـر تىنىقالردىن كﯧيىن نهپهس يهڭگىللهشتى ،كهلگۈسىدىكى ناېئنىق ىئشالردا ىئزتىراپقا چۆككهندە ائلالغا تايىنىش ەئڭ ياخشى تالالش .ائتا-ائنىـسى شـۇنداق قىلـدى ،بوپتـۇ باالم ،سﯧنى خۇدايىمغـا تاپـشۇردۇق دﯦيىـشتى ،زۆھـرەگه ۆئزىنىـڭ پـۇلىنى يانـدۇرۇپ بهردى ،بىــر نهچــچه ائي بــۇرۇن زۆھــرە چــوڭ بىــر ىئــش قىلىۋەتكهنــدەك كاتتــا غــۇرۇر، ېئھتىرام بىلهن ائتا-ائنىـسىنىڭ ائلـدىغا قويغـان پـۇلنى شـۇ چاغـدا تولىمـۇ خۇشـال
9
بولۇپ كهتكهن ائتا-ائنا ەئمدىلىكته پۇلغا ەئمهس ،قىزىنىڭ كۆزىگه قاراپ تۇرۇپ ،بـۇ پۇل ائز بولۇپ قالدىمۇ يا دﯦگهندەك دﯦلىغۇللۇق ،خىجىللىق بىلهن قىزىنىـڭ قولىغـا تۇتقــۇزدى .زۆھــرە بــۇ پۇلغــا ەئمــدى ۆئزىنىــڭ وئقۇيــدىغانلىقىنى ،خــۇدايىم بۇيرۇســا بۇنىڭــدىنمۇ جىــق پــۇل تاپااليــدىغانلىقىنى يهنه بىــر ھــازا چۈشــهندۈرۈپ ،ســهپهر تهييارلىقىنى باشلىدى. زۆھرەنىڭ ائچىسى سىڭلىسىنىڭ ائلدىدا ۆئزىنى بۇ ۆئيـدە خارلىققـا قالغانـدەك ھﯧس قىلدى ،زۆھرەنىڭ ھهممه پۇلنى يهنه ياندۇرۇۋالغانلىقىدىن نارازى بولدى ،ائتـا- ائنىــسىنىڭ كۆڭلىــدىكى ەئندىــشىلىرىنىڭ ەئمــدى ۆئزىــدە پهيــدا بولۇۋاتقــانلىقىنى سهزدى .ۆئزىنى قوپاللىق بىـلهن قاناەئتلهنـدۈرگهن ،قوپـاللىق بىـلهن ۇئرغـان ېئرىنـى وئيالپ ،كﯧيىكى كۈنلهردە سىڭلىسىغا ۇئچـراپ قﯧلىـشى مـۇمكىن بولغـان ەئرلهرنـى ېئــرىگه وئخــشاش تهســهۋۋۇر قىلىــپ قــورقتى .ائتــا-ائنىــسىدىن خــالىي قالغــان يهردە زۆھرەنى تارتىپ سورىدى: — سهن ۇئ يهرگه بﯧرىپ شهھهرلىكتىن ەئر تاپماقچىمۇ؟ زۆھرە چۆچۈپ كهتتى ،ۇئنىڭ چۆچىگىنىگه قاراپ ائچىـسى سىڭلىـسىنىڭ راسـت شۇنداق نىيىتى بارلىقىنى سﯧزىپ ،سهپرايى ۆئرلىدى: — مﯧنىڭچه سهن شۇنداق قىلماقچى ،يا بۇرۇن تﯧپىپ قويدۇڭ .بولمىـسا ۆئيـگه كﯧلىپ ۇئنچه ھورۇنلىشىپ كهتمهيتتىڭ ،بﯧشىڭغا بىـر ىئـش كهلگهنلىكىنـى ۇئقـۇپ بولــدۇم .ىئــشتان بﯧغىڭغــا قۇلپــا ســﯧلىپ يــۈر ،ەئر كىــشى دﯦــگهن ھــايۋان ،ىئــشهك. ۇئقتۇڭمۇ ،مانا مهن ائچاڭ بۇنى بىلىپ بولغان .گﯧپىمنـى ائڭـال ،ۆئيـگه سـاق يﯧنىـپ كهل .ساق كهلمهيدىغان بولساڭ مهڭگۈ يﯧنىپ كهلمه! بايىقى گهپتىن تﯧخى ېئسىگه كﯧلىـپ بواللمىغـان زۆھـرە بـۇ گهپلهردىـن تﯧخىمـۇ تىترەپ كهتتى ،شهھال كۆزلىرىنى چهكچهيتىپ ائچىسىغا كوچىـدىكى سـاراڭ خوتۇنغـا قارىغاندەك قارىدى. 4 تاھىر قارى ىئماندىن بىخهۋەر ياشايدىغان بىغهم ىئنسانالرنىڭ روھىـي ھـالىتىنى دۇنياغا باغالپال چۈشىنهتتى .دۇنيا گويا ۇئالرنىـڭ تارتىـشىدىغان بىردىنبىـر جهننىتـى ىئدى .دﯦمىسىمۇ ،بۇ دۇنيا كىشىنى قايمۇقتۇرىدىغان مهنزىرە ،ىئش-ھهرىكهت ،ھـۇزۇر ۋە شهھۋەتكه لىـق تولغانىـدى .جاننىـڭ تهقهززاسـى شـۇ جـان ىئگىـسىنى راھهتـكه— شــىرىن ۇئيقۇغــا ،مﯧزىلىــك تاائمغــا ،يــات جىــنس ۋى ـسالىغا ،شــادلىققا ،ائبرويغــا... تىنماي ۈئندەيتتى .سىيت قارى ۇئيقۇنى كهم ۇئخلىغان بىلهن قورساققا ائمراق ىئـدى، وئغۇلالرال وئقۇيـدىغان بـۇ مهكتهپـتىن گاھىـدا زﯦرىكهتتـى ،باشـقا ساۋاقداشـلىرىدەك
10
مهركىزىي مىللهتلهر ۇئنىۋﯦرسىتﯧتىغا بﯧرىپ ،يۇرتلۇقلىرىنى ىئـزدەپ ،شـۇ باھانىـدە ۇئيغۇر قىزالرنىمۇ كۆرىۋﯦلىپ كﯧلىشنى وئيالپ قاالتتى ،لﯧكىن ساۋاقداشـلىرى بىـلهن بارغۇســى كهلمهيتتــى ،يــالغۇز بﯧرىــشنى ەئســلى خالىمــايتتى ،يۇرتلــۇق قىزالرنــى تونۇمايتتى ،ىئزدەپ سوراپ يۈرۈشكه تﯧخى جۈرەئت قىاللمايتتى .بىر قﯧتىم نورۇزلـۇق پاائلىيهتته ۇئ تالىپ ساۋاقداشلىرى بىلهن بىلله شـۇ مهكتهپتىكـى قىـز-وئغۇلالرنىـڭ نــورۇز بايرىمىغــا ائتــاپ تهييارلىغــان ســاما ،كوللىكتﯧــپ مهيــدان ۇئســۇلى ۋە زال ىئچىــدىكى نومــۇرلىرىنى كــۆرگىلى بــاردى ،زوخ-شــوخ ۇئســسۇل وئيناۋاتقــان قىزالرنــى كۆرۈپ ھاياجانلىنىپ وئرنىـدىن پـات-پـات قىمىـرالپ قويـدى ،پﯧـشىن ۋاقتـى ۆئتـۈپ كهتسىمۇ تۇيمىدى .زال ىئچىدىكى نومـۇرالرنى قانمـاي كـۆردى .مۇشـۇ ۇئنىۋﯦرسـىتﯧتقا بىلىم ائشۇرغىلى كهلگهن بىر ياش ناخشىچى »سهن باھارنى سﯧغىنمىدىڭمۇ« دﯦـگهن ناخشىنى وئقۇغاندا تهسىرلىنىپ كـۆزلىرىگه يـاش كهلـدى .بـۇ ناخـشا گويـا ۇئنىڭغـا »سهن قىزالرنى سﯧغىنمىدىڭمۇ« دﯦگهنـدەك تۇيۇلـۇپ كهتتـى .سـهھنىدە گويـا باھـار گۈلشهنىدە توپ-توپ ۇئچۇشـۇۋاتقان كﯧپىـنهكلهردەك لهرزان ،چىرايلىـق ۇئچۇۋاتقـان، لهپىلدەۋاتقان قىزالرنى »كۆز زىناسى« قىلىپ قانغۇدەك كۆردى ،نهچچىسىگه يۇشۇرۇن كۆيۈپمۇ ۈئلگۈردى .وئيۇن تۈگىگهندە ېئغىر قهدەم بىلهن زالدىن چىقىـپ كﯧتىۋاتقـاچ، سهھنىنىڭ ائرقا تهرىپىدىن ائللىقاچـان كىيىملىرىنـى ائلماشـتۇرۇپ سـىرتقا چىقىـپ كﯧتىۋاتقان ،سهنەئتخۇمار وئقۇغۇچى قىزالرغا يوشۇرۇن كۆز سـالدى ،قىـزالردىن بىرسـى ۇئنىڭغا مۇنداقال بىر نهزەر تاشالپ قويىۋىدى ،يۈرىكى چوغالندى ،يۈزى سـهل قىـزاردى. وئمــاق قىزالرنىــڭ ائلمىــدەك كۆكــسى ،نــازۇك بــوينى ،چىــمهن دوپپىلىــرى ،ەئتــلهس كۆينهكلىرى ۇئنىڭدىن يىراقالشتى .نورۇز بهزمىـسى ائشـۇ گـۈل قىزالرنىـڭ جىلۋىـسى بىلهن رەڭلهندى ،تاھىرنىڭ يۈرىكى ەئيلهندى... شۇ كۈنى كهچته مهكتهپكه قايتىپ كهلگهن تاھىر تولىمۇ روھسىز ىئدى ،مهكـتهپ تۇنجى قﯧتىم ۇئنىڭغا زﯦرىكىـشلىك كۆرۈنـدى ،شـۇ وئمـاق قىزالرنـى خىيـال قىلغـاچ تاھارەت ېئلىپ قازا نامازلىرىنى وئقۇدى ،خىيالى نهچچه چﯧچىلىپ نهچـچه يىغىلـدى، ھهتتا سهجدە قىلىۋاتقاندا ۆئزىگه بىر نهزەر تاشالپ قويۇپ ۆئتۈپ كهتكهن قىز يادىغـا كﯧلىۋﯦلىــپ ،بــۇ بولمىــدى ،نامــازنى قايتــا وئقــۇي دەپ وئيلىــدى ،كــۆڭلى ىئزتىراپقــا چۆكۈپ“ :يـا رەبـبىم ،جىمـى ىئنـساننى ،جۈملىـدىن شـۇ گـۈزەل قىزالرنـى يـاراتقۇچى پهرۋەردىگارىمسهن ،بهندەڭنى كهچۈر ،شهيتانلىرىمنى يﯧڭىشكه مهدەت بهرگهيسهن”... دەپ بﯧلىنــى چىڭىتىــپ ،قۇرائنــدىكى“:قىزىققــۇچىالر جهنــنهتكه قىزىقــسۇن” دﯦــگهن مهزمۇندىكى ائيهتنى يادىغا كهلتۈرۈپ ،جهننهتتىكى ھۆر قىزالرنـى تهسـهۋۋۇر قىلىـپ، يهنه نامازغا تۇردى .شام ،خۇپتهن نامازلىرىدا جاماەئتكه قﯧتىلىپ وئقۇغاچقا ائزمىدى، خىيالىنى خﯧلى جهم قىلدى؛ جامـاەئت بولـۇپ وئقۇغـان نامازنىـڭ سـۈپهت ،پهزىـلهت جهھهتــته يــالغۇز وئقۇغــان نامــازدىن ھهقىــقهتهن ائرتــۇق بولىــدىغانلىقىغا تﯧخىمــۇ
11
ىئشهندى ،نهپسى شهيتاننىڭ يالغۇز ىئنساننى وئرىۋالىـدىغانلىقىغا ،ھۇجـۇم قىلىـپ ائسان بويسۇندۇرۇۋالىدىغانلىقىغا ،شۇڭا يالغۇز ىئنساننىڭ ۆئز ېئتىقادىنى ناھـايىتى تهسته تۇتۇپ تۇرىدىغانلىقىغا ،بۇنىڭ ۈئچۈن جاماەئت روھىنىڭ بىـر-بىـرىگه تهسـىر كۆرســىتىپ تۇرۇشــىنىڭ مۇھىملىقىغــا ۆئز ەئمهلىيىتــى ائرقىلىــق قانــاەئت ھاســىل قىلدى. ەئمما تاھىر قارى تهتىلدە قايتقانلىرىدا مهھهللىسىدىكى جاماەئت نﯧمىـشقىدۇر ۇئنى ائرىغا ائنچه ېئلىپ كهتمىدى .ھﯧچكىممۇ ۇئنى چـوڭ يهردە وئقـۇپ كهلـدى ،ۆئزى كىچىك بولـسىمۇ بىلىمـى چـوڭ دەپ ھـۆرمهتلهپ كهتمىـدى ،مهھهلـله مهسـچىتىنىڭ قﯧرى ىئمامى ناماز ۋاقىتىدىن سـهل كﯧچىكىـپ قالـسا ،چـاال موللىـدىن بىـرى قوپـۇپ ىئمام بولـسا بولـدىكى ،بىرەرسـىمۇ سـىيت قـارىنى ىئمـام بولـۇپ بﯧرىـشكه تهكلىـپ قىلمىدى .بىر قﯧتىم ىئمام بامدات نامىزىغا يهنه ۋاق قالدى ،باشـقا ۋاقىتتـا ائلـدى- كهينى وئقۇپ قالسىمۇ ،بامدات نامىزىـدا تـاڭ سـۈزۈلگهن ھامـان ،دەل ۋاقتىـدا نامـاز وئقۇشــقا ائدەتلهنــگهن تــاھىر قــارى تاڭنىــڭ خــﯧلىال ائقىرىــپ ،وئپۇقنىــڭ قىزىرىــپ قالغىنىنى كۆرۈپ تاقهت قىاللماي ۆئزى بىر بۇلۇڭدا وئقۇۋەردى .قﯧرى ىئمامنى كۈتۈپ مۈكچىيىپ ،مۈگدەپ وئلتۇرغاندىن باشقىالرنىڭ ھهممىسى ۇئنىڭغا ائلىيىـپ قويـدى. ائڭغىچه ىئماممۇ پهيدا بولدى .بۇ چاغـدا تـاھىر قـارى بارمـاقلىرىنى سـاناپ تهسـبىھ وئقۇۋاتاتى .ىئمامنىڭ ۇئنىڭغا گهپ قىلىپ قويغۇسى كهلدى: — بۇ باال بىزنى ياراتماي ائيرىم وئقۇپتۇ-دە! ماڭا قارىسىال قـارىم ،سـىلى پهرزنـى قايتــا-قايت ـا 27قﯧــتىم وئقۇســىلىمۇ بىــز وئقۇغــان جامــاەئت نامىزىنىــڭ ســاۋابىنى ائاللمايال. جاماەئتمۇ ائران تۇرغاندەك غودۇڭشىدى: — بﯧيجىڭ ۋاقتى بويىچه وئقۇغان چاغۋا... — جاماەئتنىڭ ساۋابىنى ۇئقمايدۇ -دە بۇ باال.. — ائيرىمىچىلىق قىلمىسا بوالتتى... — ھۆكۈمهت وئقۇتسا مۇشۇنداق بوالمدىكىنا؟! — كۇلىدىن مولال چىقامدۇ... تاھىر قارى گهپ قىلماي چىقىپ كهتتى .شـۇنىڭدىن كﯧـيىن ۇئ مهسـچىتكه كـۆپ چىقمىدى ،ېئڭىدا جاماەئت ۇئقۇمى سۇسلىـشىپ قالـدى .نامازنىـڭ ۋاقتـى كهلگهنـدە ۆئيىدىكىلهر بىلهن بىلله وئقۇدى .ۇئزاق ۆئتمهي تهتىلمۇ توشتى ،ماڭىدىغانغا ىئككى كۈن قالغاندا قوشنا مهھهللىدىن بىر ائيال ۇئالرنىڭ ۆئيىگه پهيـدا بولـۇپ قالـدى .ۇئ ائيال بﯧيجىڭدىكى قىزىغـا بىـر خالتـا تهييـارالپ كهلگهنىـدى ،يهنه تـاھىر قـارىغىمۇ ائزراق يوللۇق تۇتتى.
12
تــاھىر قــارى كۆڭلىــدە خــوش بولــدى ،ائنىــسىنىڭ ىئســسىق چىرايىغــا قــاراپ، قىزىنىـــڭ سىماســـىنى تهســـهۋۋۇر قىلـــدى ،خـــالتىنى چوقـــۇم ۇئنىـــڭ ۆئز قولىغـــا تاپشۇرۇدىغانلىقىنى ېئيتتى .ناھايىتى تهبىىئي تۈسـته ۇئ ائيالـدىن قىزىنـى سوراشـقا باشلىدى. — قىزلىرى نهدە وئقۇيدۇ؟ — چهتـــەئل تىللىـــرى داشۆســـى دەمـــدۇ ،ىئـــشقىلىپ تىـــل ۆئگىنىـــدىغان بىـــر مهكتهپمىش. — تﯧلﯧفون نومۇرى نهچچه ،يﯧزىۋاالي. ائنا ناتۇر دەپتىرىگه يﯧزىۋالغان بىر ياتاق نومۇرىنى دەپ بهردى .تاھىر قارى ۇئنـى ائدەتته شﯧىئر يﯧزىـپ قويىـدىغان قـارا خاتىرىـسىگه كۆڭـۈل قويـۇپ يﯧزىۋالـدى .شـۇ سانالر قﯧتىدىن قىزنى ىئزدەۋاتقاندەك ھهم ائختـۇرۇپ تﯧپىۋالىدىغانـدەك سـىنچىالپ قاراپ كهتتى. تاھىر قارى مهكتىپىگه بﯧرىپال قىزغـا تﯧلﯧفـون قىلـدى ،ىئككـى كۈنـدىن كﯧـيىن ۇئنىڭ مهكتىپىگه بـاردى .قىزنىـڭ خﯧلـى چىرايلىـق ىئكهنلىكىنـى كـۆرۈپ ،ماڭغـان قهدەملىرىگه رازى بولغاندەك ،بىـر دەمـدە ھـاردۇقى چىقىـپ قالغانـدەك بولـدى .يهنه كﯧلىپ قىزنىڭ كۆكسى لهززەت بىلهن لىق تولۇپ تۇرغاندەك جهزبىلىك ىئـدى .ۇئ ۆئز يۇرتىدىن مۇشۇنداق سـاغالم ،چىرايلىـق قىزنىـڭ چىققىنىـدىن سـۆيۈندى ،كـۆڭلىگه ائپتاپ چىقتى. ىئككى مهكتهپنىڭ ائرىلىقى يىراق ىئدى ،تاھىر قارى يولدا توال توسۇلۇپ ،ېئزىـپ قﯧلىشتىن ەئنـسىرەپ ،نامـاز ۋاقتىنىڭمـۇ ۆئتـۈپ كﯧتىۋاتقانلىقىـدىن جىـله بولـۇپ، وئلتۇرىدىغان بىر وئرۇنمۇ تاپالمـاي ،قىـستىلىپ تۇرۇشـقان كىـشىلهرنىڭ تهر ،ەئتىـر پۇراقلىرىـــدىن سهســـكىنىپ بﯧـــشى ائيلىنىـــپ ،چۈشـــىدىغان بﯧكهتـــتىن بـــۇرۇن چۈشىۋﯦلىپ ،يولدا قىزغا تﯧلﯧفون قىلىپ ،بۇ مهكتهپنى تهسته تﯧپىـپ كهلـدى .ۇئ بـۇ كﯧلهڭسىز شـهھهردە يـول جاپاسـىنى تـۇنجى رەت كـۆردى ،يـول-يـولالردا چۈمۈلىـدەك كﯧتىۋاتقان ماشىنا ،ائدەملهرنىڭ قىـستاڭچىلىقىدىن ىئچـى سـىقىلدى ،ائپتوبۇسـالردا ساغرىسىنى سۇۋاپ ،قىسىتلىپ تۇرۇشقان كاۋبوي شىملىق قىزالردىن يىراق قاچقانچه بﯧكهت-بﯧكهتـته بىـر-بىرىنـى تۈرتـۈپ چىقىـشىۋاتقان قىـزالر يهنه قىـستاپ كﯧلىـپ ۇئنىڭغا ائرام بهرمىدى .بۇنداق غـول يـولالردا ،ائۋات كـوچىالردا ىئـشتىن چۈشـكهندە ھهمــمه ائدەم ائپتوبۇســتا بىــر قهپهس جهڭ قىلىــشاتتى ،پــۇت دەســسهيدىغان بىــر كىشىلىك يهر تالىشاتتى .تـاھىر قـارى قىـستاڭ ائپتوبۇسـتىن چۈشـمهي بىـر سـاەئت مﯧڭىــپ بــولغىچه بــۇ شــهھهرنىڭ ائساســلىق ەئپتــى-بهشرىــسىنى ائساس ـهن كــۆرۈپ بولغاندەك تۇيغۇغا كهلدى ،پىيادە ماڭغاندىنمۇ بهك ھﯧرىپ ھالىدىن كهتتـى .زۆھـرە بىــلهن كۆرۈشــكهندىن كﯧيىــنال ائنــدىن روھالنــدى ،يۇرتــداش قىزنىــڭ كۆزلىرىــدىن
13
يۇرتىنىڭ گۈزەللىكىنى ىئزدىدى ،ائياللىق مﯧھرىگه باي كۆكـسىدىن ائنـا ماكانىنىـڭ ىئللىق باغرىنى كۆرگهندەك بولدى ،چىمهنلىرىدە ېئغىنـاپ كۈلـدى ،قىزىـل گۈلـدەك لهۋلىــرىگه خىيــالهن ســۆيدى .ائيــالپ-ائيــالپ ۇئيغــۇر قىزىنىــڭ دىــدارىنى كــۆرمهي وئقۇۋاتقان بۇ تالىپنىڭ قهلبـى ھهقىـقهتهن قـاغجىراپ كهتـكهن ېئتىزلىققـا وئخـشاپ قالغانىدى .قولىدىكى خالتىدا قىزنىڭ ائنىسى ەئۋەتكهن يهل-يىمىش ەئمهس ،بهلكى ۇئنىڭ ائزغىنه ۈئمىدى ،تهشنالىقى قـاچىالقلىق ىئـدى .ۇئ خـالتىنى قىزغـا ۇئزاتقانـدا قىزنىڭ كۆزى ائۋۋال خالتىغا ،ائندىن ۇئنىڭغا تىكىلدى. — رەھمهت ،ائۋارە بوپسىز —،دﯦدى قىز كۈلۈمسىرەپ. — ياقهي ،بۇ قانچىلىك ىئشتى... — يولدا جاپا تارتقانسىز. — ائنچه ەئمهس ،ېئغىرىنى ماشىنا كۆتۈرىدۇ-دە... قىــز ۇئنــى كهچلىــك تاماققــا تهكلىــپ قىلــدى .مهكــتهپ ىئچىــدە بىــر ۇئيغــۇر ائشخانىسى بار ىئدى ،ىئككىـسى لهغـمهن يـﯧگهچ پاراڭالشـتى ،بىـر-بىرىنـى تﯧخىمـۇ بىلىشتى ،قىز ھهر قﯧـتىم بﯧـشىنى كۆتـۈرۈپ بىـر قارىغىنىـدا ،ھهر بىـر ېئغىـز گهپ قىلغىنىدا بۇ قىزنىڭ ائلدىدا قانداق ھالهتته تۇرسا ياخشى بولىدىغانلىقىنى وئيالپ، ىئمكانىيىتىنىڭ بﯧرىچه ەئڭ ياخشى ھالىتىنى ساقالپ وئلتۇردى .ۇئ بـۇ قىزنىـڭ بهش ۋاق نامــاز وئقۇيــدىغانلىقىنى ،ەئممــا بــۇ مهكتهپــته وئقۇغانــدىن بﯧــرى ۋاقىتنىــڭ ائلدىراشلىقىدا نامازنىمۇ ۇئنتۇپ قﯧلىۋاتقانلىقىنى )بـۇنى خىجىـل بولـۇپراق دﯦـدى( بىلىپ ،ۇئنىڭ نﯧمىال دﯦگهن بىلهن دىندا ائساسـى بارلىقىـدىن ،ەئرەبچىنـى ائز-تـوال بىلىدىغانلىقىدىن مهمنۇن بولدى ،ېئتىقادى سۇسلىشىپ كهتسه ۇئنى كۈچهيتىـشنىڭ ائمالىنى قىلغىلى بـوالتتى ،ىئـسالم ىئنـستىتۇتىدەك ائشـۇنداق ىئـسالمىي مۇھىتتـا، نامازغــا چىقمىــسا يوقلىمــا قىلىنىــدىغان تۇرۇقلــۇق تــاەئت-ىئبــادەتكه ھورۇنلــۇق قىلىدىغان بهزى تالىپالرغا باققاندا ،چهت ەئللىكلهرمۇ وئقۇيدىغان بۇنـداق زامـانىۋى مهكتهپته بۇ قىزنىڭ دىنىي ەئمهلگه سۇسلۇق قىلىشىنى توغرا چۈشىنىـشكه بـوالتتى. ەئمما چۈشىنىشكه بولىدۇ دەپال مهسۇئلىيهتتىن قۇتۇلغىلى بولمايدۇ-دە ،پهرز دﯦـگهن پهرز ،ھهقىقىي ېئتىقاد نۇقتىسىدىن ائلغاندا ،نامازنى تاشالشقا ھﯧچقانـداق باھـانه بولماسلىقى ،ھهر كىم تاقىتىنىڭ يﯧتىشىچه ۇئنى ۆئز ەئركانى بىلهن ۋاقتىـدا ،تولـۇق ائدا قىلىــشى كﯧــرەك ىئــدى .تــاھىر قــارى بــۇالرنى وئيــالپ ،زۆھرەنىــڭ تهقۋالىــق دەرىجىسىنىڭ تۆۋەن ىئكهنلىكىنى ھﯧس قىلدى. — نامــازنى تاشلىۋەتمــسىڭىز بــوالتتى ،ائدەم كﯧــسهل ۋاقتىــدىمۇ وئلتــۇرۇپ يــاكى يﯧتىپ ناماز وئقۇشى كﯧرەك .ھهتتا ەئڭ ائخىرىدا ۆئلىدىغان چاغدىمۇ قىبلىگه قاراپ ىئبادەت قىلىشى كﯧرەك -...دﯦدى تاھىر قارى بىسمىلال دەپال ىئماندىن گهپ باشالپ. — شۇ ،ۆئزەممۇ بىلىمهن ،لﯧكىن شۇ دەرسنىڭ ائلدىراشـلىقىدىن پهقهت يﯧتىـشىپ
14
بواللمايدىكهنمهن-...دﯦدى زۆھرە تۆۋەنچىلىك بىـلهن .ۇئنىـڭ بـۇ خىجىلچـان ھـالىتى ۇئزاققــا بارمايدىغانــدەك قىالتتــى ،تــاھىر قــارى بولــسا بــۇ ھالهتنىــڭ ۇئزاقــراق داۋاملىشىشىنى تىلهيتتى .چۈنكى خىجىللىق ھايا ،ۋىجداننىڭ ائالمىتى ،ھايا بولـسا ىئماننىڭ بىر شﯧخى ىئدى. — نامــاز ائدەمنــى ياشــارتىدۇ ،يــاغلىق چىگىــپ يۈرىدىكهنــسىز ،خــۇدايىم كــۆز تهگىمىگهي ،ەئمدى شۇ ياغلىقنىـڭ ھـۆرمىتىگه يارىـشا نامـازنى تاشـلىماي وئقـۇڭ... ياغلىقنىڭ ھۆرمىتىگه دەپ قالدىم ،مهقـسهت بـۇ يهردە ەئمهس ،ائلالھنىـڭ رازىلىقـى ھهممىدىن مۇھىم .ياغلىق ائرتىشمۇ ائلالھنىڭ رىزاسىغا ېئرىشىش ۈئچۈن ...بولۇپمۇ قىـــزالر ،شـــهھهردىكى قىـــزالر ۆئزىنىـــڭ ىئمـــانىنى پاختىنىـــڭ ىئچىـــدىكى چـــوغنى ســاقلىغاندەك تهســته ســاقالمدىكىن دەيــمهن ،ەئممــا بۇنىــڭ ەئجــرى-ســاۋابى كاتتــا بولىدۇ...ائلالھ تاائال ھهر قانداق بهندىسىنىڭ ەئمهلىنى ھهرگىـز زايه قىلىۋەتمهيـدۇ، مۇكاپاتىنى چوقۇم بﯧرىدۇ - ...تاھىر قارى سۆزلىگهنچه ھاياجانلىنىپ ،قورسـىقىدىن بارلىق دىنىي بىلىمىنى چىقىرىۋاتاتتى. — ماڭا بىر قۇرائن الزىمتى-دﯦـدى خىيالغـا چۆكـۈپ وئلتـۇرۇپ كهتـكهن زۆھـرە ،ۇئ ائخىرەتنى وئيالۋاتامدۇ يـاكى بـۇ دۇنيـالىق ىئـشالرنى خىيـال قىلىۋاتامـدۇ ،ۇئققىلـى بولمايتتى. — مهندە بىرسى بار ،سىزگه بىر كۈنى ەئكىلىپ بﯧرەي. — رەھمهت ،يهنه ائۋارە قىلىدىغان بولدۇم. — ياقهي ،بۇ قانچىلىك ىئشالرتى... — مهھهللىمىــز يــﯧقىن تــۇرۇپ كۆرۈشــمهي ەئمــدى بــۇ يهردە كۆرۈشــكىنىمىز قىززىق! — شۇنى دەڭا ،يولدا كۆرسهكمۇ تونۇماي ۆئتۈپ كﯧتهتتۇققۇ دەيمهن... سۆزلىگهنچه تاھىر قارى ېئچىلىپ ،كىچىك تىللىـرى چىقىـپ ،كهيپـى جانلىنىـپ كهتتى. 5 خﯧبﯧيلىــق ىئــشلهمچى بىــر خهنــزۇ تاكــسى شــوپۇرىنى ۆئلتــۈرۈپ بۇلىۋالغــان ماشــىنىنى بﯧيجىڭنىــڭ ائۋات يﯧــرى بولغــان ۋاڭفۇجىنــدىكى پىيــادىلهر كوچىــسىغا ھهيدەپ ،بىخارامـان كﯧتىۋاتقـان ائدەملهردىـن ائلتىنـى ۆئلتـۈرۈپ ،پاتپـاراقچىلىقتىن پايــدىلىنىپ ماشــىنىدىن چۈشــۈپ ،قولىــدىكى بولقــا بىــلهن بىــر ســودا ســارىيىىنىڭ ەئينىكىنــى چﯧقىــپ ،ۇئچرىغــانال ائدەمنــى قورقۇتــۇپ يۈرگهنــدە ســاقچىالر جىــددىي
15
ھهرىكهتلىنىپ ۇئنى تۇتقان ،سوتلىغان ۋە ائخىرى ىئككى قﯧتىملىق ۆئلۈم جازاسـىغا ھۆكۈم قىلغانىدى. بهيدۇ شىركىتى بىناسىنىڭ بىر قوغداش خادىمى كﯧچىـدە سـﯧرىق دەي كـۆرۈپ، ۆئزىنى تۇتالماي نىيىتىنى بۇزۇپ ،شۇ شىركهتته كهچتىمۇ قايتماي ىئشلهپ ىئشخانىدا تۈنهپ قالغان بىر قﯧرى قىزنىڭ نومۇسىغا تهگمهكچـى بوپتـۇ ،ۇئ قىـز تۇيـۇپ قﯧلىـپ قارشىلىق كۆرسىتىپتۇ ،ۇئ گۇي قىزنىڭ قولىغا پىچاق تىقىپ :جىم يات دەپتۇ ،قىـز: قولۇمنى يۇيۇۋاالي ،ائندىن نﯧمه قىلساڭ قىل دﯦگهندە ۇئ گۇي ماقۇل دەپ تۇرسا قىـز ىئشىكتىن چىقىپال “ ائدەم بارمۇ ،قۇتۇلدۇرۇۋﯦلىڭالر!« دەپ ۋاقىراپتۇ ،ۇئ گۇي قورقۇپ كﯧتىپ قىزنىڭ ائرقىسىدىن پىچاق ساپتۇ ،قىز كهينىگه ۆئرۈلۈپ تىللىـسا ائلدىـدىن پىچاق تىقىپتۇ ،قىز شۇ يهردىال يىقىلىپ قانسىراپ ۆئلۈپتۇ 18 .ياشقىمۇ توشمىغان ۇئ گۇي بۇ قىلمىشلىرىغا قاتتىق پۇشايمان قىلىپ ھهم قورقۇپ ،شـۇ كـۈنى ەئتىگهنـدىال ۆئزىنى ساقچىغا مهلۇم قىلىپتۇ ،ائخىرى كهڭچىللىك بىلهن 15يىللىق كﯧسىلىپتۇ... تــاھىر قارىنىــڭ ساۋاقداشــلىرى ھهر كــۈنى گﯧــزىتتىن مۇشــۇنداق جىنــايهت، سۈيقهست خهۋەرلىرىنى تﯧپىپ وئقۇيتتى ۋە بىر-بىـرىگه سۆزلىـشىپ ھىكـايه قىلىـپ يــۈرەتتى .مﯧتــرودا ۆئزىنــى يهر ائســتى پويىزنىــڭ تــﯧگىگه ېئتىــپ ۆئلۈۋالغــان ەئرلهر، قورســىقىنى باقالمــاي يــاكى ۆئي ىئجارىــسى تــۆلىيهلمهي ،بﯧــسىمدىن ســاراڭ بولــۇپ كهتكهن بىرسىنىڭ باسقۇنچىلىقىغا ياكى قهستلىشىگه ۇئچـراپ پىچـاق يهپ ۆئلـگهن قىزالر ھهققىدە وئخشىمىغان شهكىلدە تهكرارلىنىدىغان خهۋەرلهرنـى ۆئزائرا مـۇالھىزە قىلىشاتتى: — سىرتتىن كهلـگهن ائققۇنالرنىـڭ كۆپىنچىـسى دﯦھقـان ،ىئـشلهپ ىئـش ھهققىنـى ائاللمىغان گهپ ،جهمىئيهتتىن ۆئچىنى ائلغان گهپ... — ۇئنىڭ جﯧنى بىر تۇرسا ىئككى قﯧتىم ائتسىمۇ بىكار-دە! — دىيهنشىدىمۇ سوتلىغاننى بهردىغۇ ،مۇخبىر :نﯧمىشقا ۋاڭ فۇجىننى تاللىدىڭ؟ دﯦسه» ،ۋاڭ فۇجىن بايالر وئينايدىغان يهر ،مهن بايالرغا ۆئچ« دەپ جاۋاب بهردى. — ائ گۇينى دﯦمهمسىلهر ،سﯧرىق دەي كۆرۈپال ھاڭگا ىئشهككه ائيلىنىپتۇ. — 33ياشقا كىرگهن قﯧرى قىزمۇ جىم يﯧتىپ بهرگهن بولسا ۆئلمهسكهن... — ىئپپهت-نومۇسىنى قوغدىغان گهپ ،غۇرۇرلۇق قىزكهن. — ۇئنىڭ ىئپپهت-نومۇسى بارلىقىنى كىم بىلىدۇ؟ — ىئپپهت-نومۇس دﯦگهن ىئمان بىلهن مۇناسىۋەتلىك... — ىئمــان بولمىغــان بىــلهن غــۇرۇرى بــاركهن ،بىزنىــڭ ىئمــانلىق قىزلىرىمىزچــۇ؟! بهزىسى ۇئنچىلىكمۇ قىاللمايدۇ ،ائچ دﯦسه كۆزىنى مۆلدۈرلىتىپ يﯧتىپ بﯧرىدۇ... — ھاي ،ھاي ،بالىالر ،تالىپالردەك گهپ قىلىڭالر ،ھهر كىم ۆئز بﯧـشىغا كهلگهنـدە بىلىــدۇ .مۇبــادا بىزنــى بىرســى تۇتىۋﯦلىــپ بوينىمىزغــا پىچــاق تهڭــلهپ :ىئمانغــا
16
تۇرامسهن ،جانغىمۇ دﯦسه ،نﯧمه دەيمىز؟ شۇڭا بىر كىمگه ائلدىراپ ۇئنداق-مۇنـداق دﯦمهيلى ،ائلالدىن ھهر كىمگه ائمانلىق ،ىئنساپ تىلهيلى. — بۇ گهپمۇ بولدى ،ىئمان دﯦگهن ائشۇنداق ۋاقىتتا سىنىلىدۇ .شۇڭا ،ائلدىراپ پـو ائتمىساق بولىدۇ. — پو ائتمىدۇققۇ ،گﯧزىتتىكى ىئشالرنى دﯦيىشىۋاتىمىز. — بىز بۇالرنى دەپ تۈگىتهلمهيمىز ،بىز يا ساقچى ەئمهس ،يا مهركهزدىكـى رەھـبهر ەئمهس .شۇڭا ھۆكۈمهت بهرگهن ناننى يهپ وئقۇشىمىزنى وئقۇيلى... تاشتهك قاتتىق شهھهرنىڭ باغرىغا سـىڭىپ كهتـكهن رەھىمـسىزلىك ،رىقـابهت ۋە بۇلــۇڭ-پۇشــقاقالردىكى دەھــشهتلهر قارىماققــا تىىــنچ كــۆرۈنگهن شــهھهرنىڭ ائرقــا سهھنىسىدە نىقاپلىق ائلۋاسـتىالر تهرىپىـدىن تىراگﯧـدىيه قىلىـپ وئينىلىـۋﯦرەتتى. تـــاھىر قـــارى ساۋاقداشـــلىرىدەك گﯧزىـــت كـــۆرمهيتتى ،جىنـــايهت خهۋەرلىـــرىگه قىزىقمــايتتى ،يهڭگىــل ،ائرامــبهخش نهرســىلهرنى وئياليتتــى ،ھهر كــۈنى كهچــته خۇپتهنــدىن يﯧنىــپ ،يــالغۇزلۇقتىن قهلــبىگه پاتمىغــان ھىــسلىرىنى خاتىرىــسىگه تىركهپ قوياتتى: ××× رامىــزان كىــرىش ائلدىــدا تۇرىــدۇ ،ھــاۋا ســوۋۇپ كهتتــى ،بــۇ يهرنىــڭ توختىم ـاي چىقىــدىغان ســوغۇق شــامىلىغىمۇ كۆنــۈپ كهتتــۇق .يــۈزۈم قۇرغاقلىىــشىپ ،كــۆزۈم ياشاڭغۇرايدىغان بولۇپ قالدى .وئڭشىلىپ كﯧـتهرمهن .يالغۇزلۇققـا كۆنـۈپ قالـدىم، بىر كىم بىلهن يﯧقىن ائرىلىـشىپ كﯧتىـشنىمۇ بىلمهيـمهن .نامـازنى بىلـله وئقۇغـان بىلهن قهلبىمىز ائنچه يﯧقىن ەئمهس. ××× زۆھــرەگه تﯧلﯧفــون قىلــدىم ،خﯧلــى قىــزغىن تۇرىــدۇ ،ائپىرىــپ بهرگهن قــۇرائننى وئقۇغان بولسا كﯧرەك .بـۇ قىزنـى شـۇ كۆرگهنـدىن باشـالپ ۇئنتۇيالمايـدىغان بولـۇپ قالدىم» ،مـولالم كۈلمهيـدۇ ،كۈلـسه تﯧلﯧقىـپ قالىـدۇ« دﯦگهنـدەك ،نهچـچه يىلـدىن مۇھهببهت دﯦگهن نهرسىدىن بىخهۋەر يۈرۈپ ،ەئمدى ۆئزەمنـى تۇتالمـاي قﯧلىـۋاتىمهن. سۈرە يادالش سۈرىئتىم ائستىالپ كﯧتىۋاتىدۇ .دەرسته بوشاپ قالدىم .نامـازدا بـۇرۇنقى تهقۋالىق ،چىڭلىق يوق .كالالم بۆلۈنۈپ كﯧتىپ بارىدۇ. قﯧنى ۇئ قهلبىمدىكى جانان بىلهن تويالشقىنىم. شهيتان بىلهن دوست بولغىنىم ەئقىل بىلهن خوشالشقىنىم، ىئچهي-ىئچمهي دەپ شاراپنى ىئنتىلىپ ،ىئككىلىنىپ، يۈرىمهن لهيلهپ بۇ يهردە ،قﯧنى ۇئ وئڭشالغىنىم! ×××
17
مۇبارەك شهھرى رامىزان كىرىپ كهلدى .مۇشهققهتلىك ،ەئمما خۇشۇ-ھوزۇر بىلهن داۋاملىشىدىغان كۈنلهر باشالندى .تهراۋىھ نامىزىنى غهيرەت قىلىپ وئقـۇش كﯧـرەك. قورساق ائچقاندا ائچ-يﯧتىملهرنى وئيالپ سهۋر قىلىشىم كﯧـرەك .ائلـالھ بىـزگه ەئڭ ياخــشى ھــامىي ،ســهۋر-تــاقهتتىن باشــقا بىزنىــڭ چىقىــش يــولىمىز يــوق .ســهۋر مىجهزىمىزنى تهڭشهيدىغان ەئڭ ياخشى دورا. ××× بۈگۈن بىزنى بىر ۇئيغۇر ائشـپهز ىئپتارلىققـا چـاقىردى .ۆئز تامـاقلىرىمىز بهكمـۇ تﯧتىــپ كهتتـى .بىزنىــڭ تاماقلىرىمىزغــا يﯧتىــدىغان ھﯧچقانــداق تامــاق يــوقمىكىن دەيــمهن .ھهر كــۈنى چۈشــتىن بــۇرۇن ائلــدىراش دەرس وئقــۇيمىز .چۈشــكىچه قورســاق ېئچىــپ كﯧتىــدۇ .چىــدايمىز ،چۈشــتىن كﯧــيىن ۇئخاليمىــز .ەئســىرنى قىينىلىپــراق وئقۇيمىز ،شامنى چىداپ وئقۇيمىز-دە ،تهسبىھ وئقۇپ بـولغىچه كهشـىمىزنى كىيىـپ ائشخانىغا يۈگرەيمىز .ائھ تاماق ،سۇ! ھهدىـسته ېئيتىلىـشىچه ،روزىـدارنىڭ ىئككـى خۇشاللىقى بـار ىئـكهن :بىـرى ،ىئپتـار قىلغانـدىكى خۇشـاللىق ،يهنه بىـرى ائلالھقـا مۇالقات بولغاندىكى خۇشاللىق .ائلالھ تـاائال ائرمانلىرىمىزغـا يهتكـۈزگهي! خـۇپتهن، تهراۋىــھ نامــازلىرىنى تامــاق ســىڭدۈرگهچ ،راھهت بىــلهن ،ھهيــۋەت بىــلهن ۈئنلــۈك قهسىدە توۋالپ وئقۇيمىز .مۇبارەك بۇ ائيمۇ بهك تﯧز ۆئتمهكته... 6 ىئسالم دىنىغا ىئشهنمهيدىغان ،ەئرەبلهرگه تۈپتىن وئخشىمايدىغان ،كوچىلىرىدا كۆزەينهكلىك ائدەمـلهر ،قـارا ەئينهكلىـك پىكـاپالر ھارمـاي قاتنايـدىغان ،كهچلىـك مــــۇالزىمهت كۇلــــۇبلىرى ،قاۋاقخــــانىلىرى ،دﯦــــسكوخانىلىرى ىئــــشرەت بىــــلهن قاينايدىغان ،ھهممه چىراغلىرى گويا سانسىز پاھىـشىلهردەك كـۆز قىـسىدىغان بـۇ شهھهرنى خالىد جهننهتكه تهڭلهشتۈرەلمىسىمۇ ،لﯧكىن پانىي دۇنيانىڭ ائرامگاھى، نهپسى يايرايدىغان ەئيش-ىئشرەت ماكانى دەپ بىلىپ ،بۇ شهھهردىن ائيرىاللماسـال بولــۇپ قالــدى .دۆلىــتىگه قايتــسا بۇنــداق ەئركىــن ،راھهت ياشــىيالمايتتى؛ غهرب ەئللىرىدىكى ەئلچىخانىالرغا يۆتكىلىپ ىئشلهشنىمۇ ائنچه خالىمـايتتى ،چـۈنكى ۇئ يهرلهرگىمۇ ۇئ نهچچه قﯧتىم بارغان ،كۆڭۈلدىكىدەك وئينىيالمىغانىدى .پهرەڭـلهردە وئيــۇن-تاماشــىنىڭ ،ســهتهڭلهرنىڭ نهرقــى قىمــمهت ،يهنه كﯧلىــپ ۇئالر ەئرەبلهرنــى ائنچه كۆزىگه ىئلىپ كهتمهيتتى-11 ،سىنتهبىر ۋەقهسىدىن كﯧيىن ەئرەبلهر ۇئ يهردە تﯧخىمــۇ قارشــى ېئلىنمايــدىغان بولــدى .يــاپونىيه ،كــورىيه ،ســىنگاپورنىمۇ ەئيــش- ىئــــشرەتكه ائنــــچه قواليلىــــق يهر ەئمهس دەپ وئياليتتــــى ،چــــۈنكى ۇئالرنىــــڭ سهتهڭلىرىنىڭ غـۇرۇرى تولىمـۇ كۈچلـۈك ،ەئرلىـرى زوراۋانـراق كﯧلهتتـى .جۇڭگـو ،
18
تايالند ۋە باشقا بهزى نامرات ،ائدىمى كـۆپ دۆلهتـلهردە ھهمـمه نـﯧمه ەئرزانچىلىـق، سهتهڭلىرى تالال بازىرىدىكى قوچاقالردەك تولىمـۇ ەئزان ،وئيناشـقا قواليلىـق ىئـدى. خالىــد بــۇ شــهھهردە تهرتىــپ چىــڭ ،ەئيــش-ىئــشرەت ســورۇنلىرى قــانۇن بــويىچه باشــقۇرۇلۇۋاتقان بولــسىمۇ ،ھهر بىــر مــۇالزىمهت وئرنىــدا ســهتهڭلهر جىلۋىــسى بـــارلىقىنى وئبـــدان بىلهتتـــى .نﯧفىـــت بايلىقىـــدىن كﯧلىۋاتقـــان ماائشـــلىرىنىڭ يۇقىرىلىقى ۇئنىڭ نهپسىنى ۇئلغايتىـپ تـۇراتتى ،سـاقچى ائلـدىراپ توسـمايدىغان جﯧپ ماشىنىسىنى ھهيدەپ وئيۇن ەئڭ قىززىيدىغان يهرنى پۇراپ تاپاتتى ،ىئچهتتى، چﯧكهتتى ،نهپسى ائلدىراتقان كۈنى ھهر قاچان بىر سهتهڭنى باشالپ ۆئيىگه ېئلىپ كﯧتهتتــى .ۋاقتىنــى ۇئزۇن ســوزىدىغان دورىالرنــى ۆئيىــگه قــۇتىالپ ېئلىــپ قويــۇپ، ۆئزىنــى ھايۋانغــا ائيالنــدۇرۇپ ،ســهتهڭلهرنىڭ چىــراي ائالمهتلىــرى ۋە ائۋازلىرىنــى تاماشا قىالتتى ،ۆئزىنى بهزىدە گويا سـﯧرىق فىلىمـدە بىۋاسـىته رول ېئلىۋاتقانـدەك ھﯧس قىالتتى .زىنا ۋە زۇلۇم ۇئنىڭ نهپسانىيهت ائچچىقىدىن پارتىالپ چىقاتتى. خالىــد خىــزمهتته ائكتىــپ ىئــدى ،بــاش ەئلچىنىــڭ كۈنــدىلىك خىــزمىتىگه چاپارمهنلىك قىالتتى ،ەئلچى ناماز وئقۇسـا نامـاز وئقـۇيتتى ،جـۈمهگه بارسـا بىلـله باراتتى ،ۆئيىگه تاماققا چاقىرسا خۇشـاللىق بىـلهن بﯧرىـپ ھهمـسۆھبهت بـوالتتى، چىلىـــم چﯧكىـــشىپ بﯧرەتتـــى ،گهپـــكه يامـــان بولغاچقـــا بﯧيجىڭـــدا كـــۆرگهن- بىلگهنلىرىنى ھهزىلگه قﯧتىپ سۆزلهپ باشلىقىنىڭ كۆڭلىنى خۇش قىالتتـى .بـاش ەئلچىنىڭ ۋاقتى توشۇپ كﯧتىدىغان چاغدا خالىدنى بىلله ېئلىپ كهتكۈسى كهلدى، ەئمما خالىد ۇئنىمىدى .ۇئنىڭ يهنه بىر يىل ۋاقتـى بـار ىئـدى ،بـۇ ۋاقتىمـۇ توشـۇپ دۆلىتى ۇئنـى باشـقا دۆلهتتىكـى ەئلچىخانىغـا ەئۋەتىـشكه ،ىئككىنچـى دەرىجىلىـك كاتىــپ قىلىــپ ۆئستۈرۈشــكه ائز قالغانــدا ۇئ جۇڭگــودا يهنه بىــر قــارار ىئــشلهش ائرزۇسىنىڭ بارلىقىنى بىلدۈرۈپ ،قايتا-قايتـا ىئلتىمـاس يﯧزىـپ ،ائخىـرى يهنه بـۇ شــهھهردە ىئــشلهش ،وئينــاش پۇرســىتىنى ۇئزارتتــى 20 .نهچــچه ياشــنىڭ قارىــسىنى ائلغان ،ەئمما قارىماققا خﯧلى چوڭ كۆرۈنىدىغان بۇ ەئرەب تﯧخى توي قىلمىغانىدى. ۆئيىدىكىلىرىنىڭ قىستىشى بىلهن بىر رامىزان ېئيىدا دۆلىتىگه قايتىپ بىر ائينى ىئبادەت ،رەسىمىيهت بىلهن تولىمۇ تهسلىكته توشقۇزۇپ 16 ،ياشلىق خوتۇنىنى 10 كۈن خوتۇن قىلىپ 15 ،كۈن بﯧيجىڭـدا تۇرغـۇزۇپ ،ائرقىـدىن يهنه دۆلىـتىگه يولغـا سالدى .ۇئ ۈئچ ائيدا بىر دۆلىتىگه قايتاتتى ،ىئككى ھهپته تۇرۇپال يﯧنىپ كﯧلهتتـى، گاھىدا خوتۇنى ۆئزىنىڭ بىرەر تۇغقىنىنى ېئلىپ بﯧيجىڭغا كﯧلىپ كۆپ بولسا بىـر ائي بولمىسا 10 ،نهچچه كۈن تۇرۇپ كﯧتهتتى. بىر يىل ىئنگىلىزچه وئقۇپ 15مىڭ يۈەن پۇلىنى قۇرۇتۇپ بولغان زۆھرە يﯧتىپ يﯧسه تاغمۇ توشىمايدىغانلىقىنى ھﯧس قىلىپ ىئش ىئزدەشـكه باشـلىدى .ۇئنىڭغـا وئخشاش پۇل تـۆلهپ وئقۇۋاتقـان قىزالرنىـڭ ائتـا-ائنىـسى بـۇ ائرزۇلـۇق قىزلىرىنـى
19
چهتــكه چىقىرىــشقا كۈچهۋاتقــان بــاي خهقــلهر بولغاچقــا قىزلىرىغــا ھهر ائيــدا 500 يۈەندىن 1000يۈەنگىچه پۇل ەئۋەتىپ تۇراتتى .پۇلى ۆئكسۈپ قالغان زۆھرەگه ائتا- ائنىسى ۇئنچىلىك پۇل ەئۋەتهلمهيتتى ،ائز بولسىمۇ داۋاملىق پۇل ەئۋەتىشكه قـۇربى يهتمهيتتــى .پــۇل تۈگىــدى دﯦــسه ،ەئمىــسه يﯧنىــپ كﯧلىــپ ەئرگه تﯧگىــڭ دەيتتــى. ھﯧلىمۇ بىر يىلدىن بﯧرى ۇئالرنىڭ غهم-ەئندىشىسى تۈگىمىدى ،زۆھرە ھهپتىدە بىر تﯧلﯧفون ۇئرۇن تۇرسـىمۇ ۇئالر يهنىـال خـاتىرجهم بواللمىـدى .تـاھىر قـارى وئتتۇرىـدا پهيدا بولغاندىن كﯧيىن ەئھۋال ۆئزگهردى ،زۆھرەمۇ ۆئيىدىكىلهرگه تـاھىر قارىنىـڭ ۆئزىنى پات-پات يوقالپ تۇرۇۋاتقانلىقىنى ېئيتىپ ،ۇئالرنى خاتىرجهم قىلدى .دىنىدا وئقۇۋاتقــان بىــر يۇرتلــۇق قــارىم بالىنىــڭ خــۇدايىم بهرگهنــدەكال قىزىغــا ۇئچــراپ قالغانلىقى ۇئالرنى ائللىقانـداق بىـر ەئندىـشىدىن خـاالس قىلغانىـدى .زۆھـرە بىـر قﯧتىم ۆئيىگه ھهتتا تاھىر قارى بىلهن بىلله تﯧلﯧفون قىلدى .شۇندىن كﯧيىن زۆھرە بىرەر ائيغىچه تﯧلﯧفون قىلمىسىمۇ ائتا-ائنىـسى ەئنـسىرىمهيدىغان بولـدى .تـاھىر قــارى ھهر قﯧــتىم كهلگىنىــدە زۆھــرە قــۇرائننى تاشــالپ قويــۇپ وئقۇمىغــانلىقىنى، رامىــزان روزىــسى تۇتمىغــانلىقىنى ،نامــازنى خالىــسا وئقــۇپ خوشياقمىــسا تاشــالپ قويغــانلىقىنى وئيــالپ كۆڭلىــدە خىجىــل بــوالتتى ،ەئممــا دەرھــال غــۇرۇرى ۈئســتۈن كﯧلهتتى :بۇ باال مﯧنىڭ نﯧمهم ىئدى؟ ۇئنىڭ ائلدىدا نﯧمه ىئش قىلىپـتىمهن؟ باشـقا قىزالرغا باققاندا ۆئزەمنى چىڭ تۇتۇپ ياشاۋاتىمهنغۇ؟ قىزالر مهنچىلىك ياشىيالىسا چــوڭ گهپ ...دەپ وئيــالپ ۆئزىنــى مۇەئييهنلهشــتۈرەتتى .ۆئزىنــى ھهر داىئــم باشــقا قىزالرغا سﯧلىشتۇرۇپ ،بۇ شهھهردە ياخـشى ياشـاش ،ۇئزاقـراق ياشـاش ىئـستىكىدە پۇچۇلىناتتى ،وئياليدىغان ىئشلىرى توال ىئدى. ۇئ بىر چاغدا باش ەئلچىنىڭ ۆئيىـدىن ېئلىۋالغـان نـام-ەئمهل كارتۇچكىـسىنىڭ ەئمدى ىئشقا يارايدىغانلىقىنى ،شۇ يهردىكـى تونـۇش ەئرەبلهرنىـڭ سايىـسىدە بىـر كىشلىك خىزمهتكه ېئرىشىپ قﯧلىشى مۇمكىنلىكىنى وئيالپ ەئلچىخانىغـا بـاردى. ەئلچىنىڭ ۆئيىدە كۆرۈشكهن ەئرەبلهرنىڭ ھهممىسى ۇئنى تونىدى ،شۇالر ائرىسىدىن خالىد ھهممىدىن قىزغىن چىقىپ كهتتـى ،زۆھرەنـى ائيـرىم بىـر ۆئيىـگه چاقىرىـپ پاراڭالشــتى .ىئنگىلىزچىنــى بــۇزۇپ ســۆزلهيدىغان خالىــد زۆھرەنىــڭ ىئنگىلىــزچه گهپلىرىنىڭ تاۋۇشلىرىغا دىققهت قىلدى ،مهقسىتىنى تـارتىنىپراق ېئيتىۋاتقـان بـۇ مۇسۇلمان قىزغا كۈلۈمسىرەپ ،گهپ تۈگىگهندە مهغرۇر كۈلۈپ قويدى. — ەئلچىخانىغا ائدەم ائلمايمىز ،تهرجىمـان تولـۇق —،دﯦـدى ۇئ تاماكـا كـۈلىنى قﯧقىپ. — ۋاقىتلىق بولسىمۇىئشلهپ تۇرسام بوالمدۇ؟ — بىزدە ۋاقىتلىق ىئشلهيدىغان ىئش يوق ،كهچۈرىسىز. — پهقهت بولماسمۇ ،باش ەئلچى ۇئنىماسمۇ؟
20
— بۇرۇنقى ەئلچـى يـوق ،يﯧڭـى كهلـگهن ەئلچىنىـڭ جۇڭگولـۇقتىن ائدەم ېئلىـش پىالنى يوق. — ۆئزەم كىرىپ سۆزلىشىپ ىئمتىھان بﯧرىپ باقسام بوالمدۇ؟ — سهىئد ەئپهندى دۆلىتىمىزگه بىر ائيلىق دەم ېئلىشقا كهتكهن. — بوپتۇ ەئمىسه ،مهن قايتاي .باشقا يهردىن ىئش ىئزدەپ باقارمهن. — يــا بولمىــسا مﯧنىــڭ ۆئيۈمــدە ىئــشلهڭ .ائيلىقىڭىزغــا 1000يــۈەن بﯧــرىمهن. بۇرۇنقى ەئلچىمۇ شۇنچىلىك بﯧرەتتىغۇ دەيمهن. زۆھرە وئقۇمىغان ،ھﯧچنىمه بىلمهيدىغان چاغدىمۇ شۇ يهردە تۈزۈك ىئش قىلمـاي 1000يــۈەن ائالتتــى .بىــر يىــل جاپــا چﯧكىــپ وئقۇپمــۇ يهنه ۆئي خىزمهتچىلىكىــدىن قۇتۇاللمىغىنىغا ىئچى پۇشتى ،بۇ تهكلىپكه رايى تارتمىدى. — رەھمهت ،مهن باشقا يهردىن ىئش ىئزدەپ باقاي. — باشقىچه وئيالپ قالماڭ ،ۆئيۈمدە ھﯧلىقى فىلىپپىنلىق ائيال ىئشلهۋاتىدۇ .سىز پهقهت ائيالىمغا ھهمراھ بولۇپ بازارغا چىقىـشىپ بﯧرىـسىز ،ۆئيـگه نهرسـه-كﯧـرەك سﯧتىۋالىـــسىز .ۆئيۈمـــدە ائزراق تـــۇرۇپ بهرســـىڭىز ،ائنـــدىن مهن باشـــقا ەئرەب ەئلچىخانىلىرى بىلهن ۇئقۇشۇپ سىزگه ىئش تﯧپىپ بﯧرەي. — رەھمهت-دﯦدى زۆھرە -،ۇئنداقتا مهن باشتا ۆئيىڭىزنى كۆرۈپ باقسام دەيمهن. — قاچان كۆرىمهن دﯦسىڭىز بولىۋﯦرىدۇ،ـ دﯦدى خالىد -،ەئمىـسه ھـازىرال بﯧرىـپ كۆرسىتىپ قوياي ،ەئتىدىن باشالپ ىئشلهپ كﯧتىڭ. خالىــد زۆھرەنــى جﯧــپ ماشىنىــسىغا ســﯧلىپ ۆئيىــگه ائپــاردى ،ۇئنىــڭ ۆئيــى شهھهرنىڭ وئينايدىغان يﯧرىگه يﯧقىن بىر بىنادىن ىئجارىگه ېئلىنغان 150كۇۋادرات مﯧتىرلىق ۆئي ىئدى ،بۇ يهردە ائساسهن دﯦگۈدەك چهت ەئللىكلهر ۋە جۇڭگولۇق بايالر تــۇراتتى .خالىــدنىڭ خوتــۇنى چىرايلىــق بىــر ەئرەب قىــزى بولــۇپ ،كونــا ەئلچىنىــڭ خوتۇنىغا باققاندا مۇاليىم ،كىچىك پﯧىئل ،تهقـۋا ،كهمـتهر كـۆرۈنهتتى ،فىلىپپىنلىـق ائيالمۇ زۆھرەگه قاراپ كۈلۈمسىرەپ ۇئنى خاتىرجهم قىلدى. 7 ىئــسالم ىئنــستىتۇتىغا بىرســىنى ىئــزدەپ بىرەرقىــز كﯧلىــپ قالــسا تــالىپالر زىمىستاندا گۈل كۆرگهندەك زوقلىنىـپ ،ىئنتىلىـپ قـاراپ قـاالتتى ،شـۇ كـۈنى ھـﯧچ بولمىــسا ەئيــنهككه قــاراپ باقــاتتى ،ۆئســۈپ قالغــان ســاقال-بــۇرۇتلىرىنى ائالتتــى، يىغىلىپ قالغان كىرلىرىنى يۇياتتى ،ۆئيلىـرىگه تﯧلﯧفـون قىالتتـى .كوچىغـا چىقىـپ ائيلىنىپ ،نامىزىغا ۈئلگـۈرۈپ يهنه مهكـتهپكه يﯧنىـپ كﯧلهتتـى .بهش ۋاق نامازنىـڭ ۋاقتى ۇئالرنى جىددىي ھهم تهرتىپلىك بىر ۋاقىتنىڭ قوينىغا ائلغان بولۇپ ،سىرتالرغا
21
چىققاندا بۇ ۋاقىتالرغا ائساسهن رىائيه قىالتتى ،ۋاقتى ۆئتۈپ كهتسىال جىددىيلىـشىپ قاالتتى .ۆئزلىرىنى ھهر قانچه خاتىرجهم تۇتسىمۇ ىئماننىڭ تهقهززاسى ۋە مهكتهپتىكى يوقلىمىنىڭ بﯧسىمى ۇئالرنى شۇنداق تۇيغۇغا كۆندۈرۈۋەتكهنىـدى .ۇئالرنىـڭ قهدىمـى يهتكهن مهكتهپلهردە يۇرتداشلىرى ۇئالرنى كۆرسـىال ىئمـان-ىئـسالمنى يادىغـا ائالتتـى. ۇئالر مۇڭدىشاتتى ،ىئككى خىل مۇھىتتىكى ەئھۋال ۇئالرنىـڭ پاراڭلىرىغـا تـۈگىمهس تﯧما بوالتتى .كىچىكىدىن ائنچه دىنىي تهربىيه كۆرمىگهن بالىالر تـالىپالردىن »ھـاراق نﯧمىشقا ھارام؟«» ،قىزالر بىـلهن مۇھهببهتلهشـسه ھـاراممۇ؟«» ،ۇئمـۇ ھـارام ،بۇمـۇ ھارام دەيدىكهن ،ھارام دﯦگىنىڭالر زادى نﯧمه؟ « » ،بىز ۆئلگهندىن كﯧـيىن راسـتىنال تىرىلهمدۇق؟ خۇدا بىزنى سوراق قىالمدۇ؟« دﯦگهندەك سوائلالرنى سورايتتى ،تـالىپالر كۈچىنىڭ يﯧتىشىچه جاۋاب بﯧرەتتى ،مۇشۇ جهريانـدا سهۋىيىـسىنى سـىناپ كـۆرەتتى. دىننى ائنچه-مۇنچه چۈشىنىدىغان بالىالر »خۇدا بىزنى يارىتىـپ ھهمـمه ىئـشىمىزنى، جۈملىــدىن گۇنــاھىمىزنى پى ـشانىمىزگه پۈتــۈۋەتكهن تۇرســا ،بىزنــى ائخىــرەتته يهنه جازالىسا بۇ قانداق ائدىللىق بولىدۇ؟ ائلالھ ھهق ،ائدىل ەئمهسـمىدى؟« دﯦگهنـدەك ۆئتكۈر سـوائلالرنى سـوراپ ،تـالىپالرنى تهمتىرىتىـپ قويـاتتى .تهۋھىـد ىئلمىغـا تـازا چوڭقۇرلىشالمىغان بۇ بالىالر ۆئزىنىڭ چۈشهنگىنىچه بـۇ سـوائلالرغا جـاۋاب بﯧرەتتـى، ەئممــا ۇئالرنــى تــازا قايىــل قىاللمــايتتى .مۇشــۇنداق قىــيىن چاغــدا تــالىپالر دىنىــي دەرسلهرنىڭ مۇھىملىقىنى ھﯧس قىالتتـى ،بىـز تﯧخـى تـازا مـولال بولمىـدۇق ،كىتـاب كــۆرۈپ ائنــدىن جــاۋاب بﯧرەيلــى ...دەيتتــى ،شــۇنىڭ بىــلهن كــۆڭلى يﯧــرىم ھالــدا مهكتىپىگه يﯧنىپ كﯧلىپ كىتاب ۋاراقاليتتى ،ىئلىمدا تﯧخى خاملىقىغا ىئچى پۇشۇپ، تﯧخىمۇ كۆپرەك بىر نهرسه ۆئگىنىشكه ىئنتىلهتتى .تاھىر قارى بۇالرنىڭ ائرىسىدا يوق ىئدى ،ۇئ سۈرە بىلهن ھهدىس يادالشنى بىرىنچـى وئرۇنغـا قويـاتتى ،مهسـچىتته ىئمـام بولۇپ قالسا ەئڭ ەئسقاتىدىغىنى مۇشۇ ىئدى .ۇئنىڭ كاللىـسىدىكى ىئمـان گۇمـان ۋە شهك-شۈبھىگه قىلـچه وئرۇن يـوق كهسـكىن ۇئقـۇم بولـۇپ ،غهيـرى نهرسـىلهرنى تـوال وئيــالپ كاللىــسىنى قاپــاق قىلىــدىغانالرنى كۆرســه ،پهلــسهپه ،تهرىــقهت ،مهزھهپ، سوپىزىم ...دﯦگهندەك ائللىقانداق گهپلهرنى ائڭلىسا ىئچى سـىقىالتتى .تﯧلىـۋىزور ۋە گﯧزىتلهردە توختىمـاي خهۋەر قىلىنىـدىغان تﯧررورلـۇق ھۇجـۇملىرى ،ەئلقاىئـدە ،بىـن الدىـن ،زاكــاۋى...الرنــى ،ائفغانىــستاندىكى تالىبـانالرنى ،جهڭــگه ،مۇســىبهتكه پاتقــان ىئراقتا ىئككى مهزھهپتىكى مۇسۇلمانالرنىڭ بىر-بىرىنىڭ مهسـچىتلىرىنى پارتىلىـپ ائدەملىرىنى ۆئلتۈرۈۋاتقانلىقىنى ائڭلىسا ،قىيامهتنىـڭ ائالمهتلىـرى كۆرۈنۈۋاتامـدۇ- نﯧمه دەپ وئيالپ قاالتتى ،مهيلى نﯧمه بولۇشىدىن قهتىئينهزەر بۇالرنىڭ ھهممىسىنىڭ ائلالھنىڭ تهقدىر قىلغان ىئشلىرى ىئكهنلىكىدىن ھهرگىز گۇمانالنمايتتى .قۇرائن ۋە ھهدىسته ھهممه نهرسه شۇنداق ېئنىق نۇرسا ،نهپسى خاھىشىغا ەئگىشىپ ،ائيهت ۋە ھهدىسكه خاتا مهنه بﯧرىپ ،ۆئزائرا ىئختىالپ تۇغدۇرۇپ ،قااليمىقان مهزھهپ ،بىـدەئت
22
شــهكىللهندۈرۈپ ،خاتــا ىئــش-ھهرىــكهت ،ۆئچمهنلىــك ،قىرغىنچىلىــق كهلتــۈرۈپ چىقارغان ىئنسانالرنىڭ ائقىۋەتته جازاغا مهھكۇم بولىدىغانلىقىغا ،ائلـالھ تاائالنىـڭ ھهممىگه ائدىل ھۆكۈم قىلىدىغانلىقىغا شهكسىز ىئشىنهتتى. شۇ قﯧتىملىـق ۇئچرىشىـشتا تـاھىر قـارى زۆھـرە بىـلهن كۆڭۈللـۈك پاراڭالشـتى، يﯧگهن تاماقلىرىمۇ وئبدان تﯧتىدى .زۆھرەنىڭ تهكلىپى بىـلهن ىئككىـسى زۆھرەنىـڭ ۆئيىگه تﯧلﯧفـون قىلـدى .تـاھىر قـارى »زۆھـرەدىن ەئنسىرىمىـسىله« دﯦـگهن گهپنـى ىئككى قﯧتىم دەۋەتتى .مهكـتهپ ائلدىـدىكى كوچـا چىراغلىرىنىـڭ يورۇقىـدا تﯧخىمـۇ گۈزەللىــشىپ كهتــكهن زۆھــرە تــاھىر قارىنىــڭ كــۆز نۇرىــدىن ائيرىلمىــدى ،زۆھــرە بﯧكهتكىچه ۇئزىتىپ كهلدى ،تاھىر قارىغا كۈلۈمسىرەپ باقتى» ،كﯧلىپ تۇرۇڭ«دﯦدى، تاھىر قارىمۇ »ائلـدىراش بولمىـسامال كﯧلىـپ تـۇرىمهن ،سـىزمۇ بﯧرىـڭ« دﯦـدى .قىـز ماقۇللۇق بىلدۈردى .شۇ ائخشىمى تاھىر قارى مهكتىپىگه قايتقىچه زۆھرەنـى وئيـالپ كهلدى ،كﯧلىپ قازا نامازلىرىنى وئقـۇدى ،خىيـال بىـلهن بولـۇپ ،نامـازدا وئقۇۋاتقـان سۈرىنىڭ مهنه-مهزمۇنلىرىغا دىققهت قىلمىدى ،پهقهت نامازدىن ېئزىپ كهتمهسـلىك ۈئچــۈنال رەكهت ســانىنى ېئــسىدە چىــڭ ســاقالپ وئقــۇدى .ائنــدىن ســىنىپقا كىرىــپ كىتابلىرىنى ۋاراقالپ باقتى ،كاللىـسىغا ھﯧچنـﯧمه چۈشـمىدى ،ەئتىنىـڭ يهكـشهنبه، دەرس يــوق ىئكهنلىكىنــى وئيــالپ يﯧنىــك تىنــدى .ائلدىــدىكى دوســكىدا يﯧڭىــدىن ىئنگىلىـزچه ۆئگىنىۋاتقـان ساۋاقدىـشىدىن بىرسـى قىززىقچىلىـق قىلىـپ » “I love ” “oh, my baby” youدﯦـگهن خهتنـى قىڭغىـر-قىيـسىق يﯧزىـپ قويغانىـدى ،تـاھىر قــارىمۇ ېئقىمغــا ەئگىــشىپ ،ائزراق ىئنگىلىــزچه ۆئگىنىــپ باققانىــدى ،دوســكىدىكى خهتــلهر ۇئنىڭغــا تونــۇش ىئــدى ،ۇئ خهتــكه بىــر دەم قــاراپ وئلتــۇردى ،ائنــدىن ۇئنــى كۆڭلىدە نهچچه قﯧـتىم ۆئز تىلىغـا ۆئرۈپ-چۆرىـدى » :ائھ ۇئمىقىـم ،ائھ گـۈزىلىم، ائھ تاتلىقىم ،ائھ چىرايلىقىم ،ائھ سۆيگۈنۈم» ،«...سﯧنى ياخشى كـۆرىمهن ،سـﯧنى سۆيىمهن ،ساڭا ائشىقمهن.«... ۇئ شۇ وئلتۇرۇشىدا »يار«غا ائتاپ بىر قهسىدە توقـۇدى ،ەئممـا بۇنىڭغـا قانـاەئت ھاسىل قىلمىدى ،كۆڭلىدە دەيـدىغانلىرى يهنىـال تۈگىمىـدى ،ەئمهلىيهتـته شـۇ تاپتـا ۇئنىڭ قهلبىدە مۇھهببهتنى ىئزھار قىلىش ،ھﯧسسىياتنى نهق ىئپـادىلهش تهقهززاسـى جۇش ۇئراتتى .ائرقا رەتته وئلتۇرغان بىر ساۋاقدىشى ۆئيىگه خهت يﯧزىۋاتـاتتى .تـاھىر قارى ۇئنىڭدىن ۈئچ ۋاراق سوراپ ائلـدى ،قهلهمنـى چىـڭ سـىقىمداپ ،يۈرەكلىرىنىـڭ سوقۇشىنى تىڭـشاپ بىـر دەم وئلتـۇردى ،بـۇ خهتنـى قانـداق يﯧـزىش كﯧـرەك؟ قىزنـى قانداق تهسىرلهندۈرۈش كﯧـرەك؟ قـارىملىق سـۈپىتىنى قانـداق سـاقالش كﯧـرەك؟ بـۇ راستىنال تۇنجى سۆيگۈ مهكتۇبىمۇ؟ تاھىر قارى بىردىنال ناھايىتى چوڭ بىـر بﯧـسىمغا دۇچ كهلگهنلىكىنى ھﯧس قىلدى .بۇنداق وئلتۇرسـا بىـر نـﯧمه يازالمـايتتى ،قهغهزنـى جىجىالپ بويـۇۋﯦتهتتى .شـۇنداقتىمۇ ۇئنىـڭ قهلبىـدىكى ھىـسلىرى قاينـاپ تـۇراتتى،
23
ىئچىدىكى وئتنى پهسهيتىش ۈئچۈن بولسىمۇ بـۇ خهتنـى مهشـىق ھﯧـسابىدا يﯧزىـپ ، ائرقىدىن يهنه بىر قﯧتىم تۈزىتىپ تـوغرىالپ ،ائققـا كۆچـۈرۈپ ،مۇۋاپىـق بىـر پهيتنـى تﯧپىـپ ائنـدىن قىزغـا بهرسـه بـوالتتى .شـۇ نىـيهتكه كهلـگهن ھامـان ۇئنىـڭ قهلىمــى بهيگىگه قويۇۋﯦتىلگهن ائتتهك چﯧپىشقا باشلىدى. 8 خالىدنىڭ خوتۇنى كهتكهندىن كﯧيىن زۆھرەنىڭ كۈندە بازار ائيلىنىـپ ،باغچىغـا بارىــدىغان ىئــشلىرى تــۈگهپ ،ۆئيــدە ۆئز ىئــشىنى قىلىــشقا باشــلىدى .ەئرەب جــۇۋان ىئلگىـرى بـاش ەئلچىنىـڭ خوتۇنىـدەك دەھـشهت پـۇل خهجلىمىـسىمۇ ،يهنىـال خﯧلــى خهجلهپ قوياتتى ،چوڭ سودا سارايلىرىدىكى گىرىم-پهرداز ،زىبۇ زىننهت بويـۇملىرى، ســومكا ،ائياغالرغــا زوق-شــوخ بىــلهن ســىنچىالپ قــارايتتى ،ۇئشــشاق دۇكــانالردىكى جۇڭگوچه قول ھۈنهرۋەن بويۇملىرىنى قولىغا ېئلىـپ ەئجهبلىنىـپ كۈلـۈپ قويـاتتى، يىپهك كۆينهك ۋە شارپىالرنى تۇتۇپ سىالپ كﯧتهتتى» ،جهمىل« دەپ ماختـاپ قويـۇپ ائنــدىن ۇئنــى بوينىغــا ائرتىــپ ەئيــنهككه قــارايتتى .ســﯧتىقچىالر چهت ەئللىكــلهرگه ىئنگىلىزچىنى يامداپ سۆزلهپ بىر يـاقتىن قىـزغىن مـۇائمىله قىلـسا ،بىـر يـاقتىن باھانى نهچچه ھهسسه يۇقىرى قويۇپ تۇرۇۋاالتتى ،چهت ەئللىكلهر ،بولۇپمـۇ ەئرەبـلهر ۇئالرنىــڭ دﯦــگهن باھاســىدىن تــۆۋەن ســورايتتى .زۆھــرە ھهر كــۈنى دﯦگــۈدەك ەئرەب جۇۋانغا بولۇشۇپ باھا تالىشىپ يۈرۈپ سودىلىشىشقا ۇئستا بولۇپ كهتتى ،مالالرنىڭ ەئســلى باھاســىنى ،ســاتىدىغان يﯧرىنــى وئبــدانال بىلىــپ قالــدى .ەئرەب جــۇۋان ۆئز دۆلىتىدە خوتۇنالرنىڭ كۆزىـدىن وئت چىقىرىۋﯦتهلهيـدىغان ،سـوۋغاتلىققا يارايـدىغان ماللىرىنى ۈئچ چامدانغا قاچىالپ ېئلىـپ كهتتـى ،مـﯧڭىش ائلدىـدا زۆھـرەگه »تاپـان ھهققى«ھﯧـسابىدا يـۈز يـۈەن پـۇل ،بىـر سـومكا بهردى .ەئلچىخانىنىـڭ ماشىنىـسىدا وئلتۇرۇپ ،ھهيۋەت سودا سارايلىرىنى ائيلىنىپ ،ائدەتته تۇتـۇپ بﯧقىـشقىمۇ جـۈرەئت قىاللمايدىغان مالالرنى ۆئرۈپ-چۆرۈپ ،ەئڭ ېئسىللىرىنى خىلالشـقا پىـشىپ قالغـان زۆھرە بۇ شهھهردە پۇلال بولسا شاھانه ياشىغىلى ،راھهتته ۆئتكىلى بولىـدىغانلىقىنى ھهر قانــداق ۋاقىتتىكىــدىنمۇ بهك چوڭقــۇر چۈشــهندى .ائيالالرنىــڭ ەئبهدى قانمــاس كىيىم ،گىرىم ،زىنـنهت ھهۋىـسىنى قوزغىتىـپ ھاياجانالنـدۇرۇپ تۇرىـدىغان ،قـۇربى يهتمهيدىغانالرنى ھهر ۋاقىت ائرماندا قويىدىغان ،مهىئشهتنىڭ ھهممىسىنى دﯦگۈدەك لىققىدە تولدۇرۇپ تۇرغان سودا سارايلىرى ،مهخسۇس مال سﯧتىش دۇكانلىرى...ھهتتـا شــۇنىڭ ىئچىــدىكى چىرايلىــق ،ېئــسىل مــالالر ،ۇئالرنىــڭ رەڭگــى ،شــهكلى ،پــۇرىقى، دۇكانــدىكى باھاســى ،چۈشــۈرۈپ ائالاليــدىغان باھاســى ...زۆھرەنىــڭ ېئــسىدە چىــڭ ساقلىنىپ قالدى .ەئرەب جۇۋان كهتكهندىن كﯧـيىن پۇرسـهت بولـسىال شـۇ دۇكانالرغـا
24
بﯧرىپ ،ائاللمىسىمۇ قاراپ بﯧقىپ كﯧلىدىغان بولدى .لﯧكىن ھهر قﯧـتىم بارسـا ىئچـى ائرماندا ياناتتى ،كۆزى كهينىدە قاالتتى. خالىد خوتۇنى كهتكهندىن كﯧيىن كهيىپ-ساپانى يهنه باشلىۋالدى .ۆئز دۆلىتىـدە ىئسسىق دەستىدىن كۈندۈزى ۇئخالپ كﯧچىسى ھهرىكهتلىنىدىغان ەئرەبلهر پهرەڭـلهر ۋە بﯧيجىڭلىـــق بـــايالر بىـــلهن بىـــر قاتـــاردا بﯧيجىڭنىـــڭ كهچلىـــك سودىـــسىنى، ىئشرەتخانىلىرىنى قىززىتىپ تۇراتتى .ەئلچىخانا نومۇرى ېئـسىلغان ېئـسىل پىكـاپالر وئينايــدىغان ،قاينايــدىغان يهرلهرنىــڭ ائلدىــدا تىزىلىــپ تــۇرۇپ كﯧتهتتــى .ائدەتــته خىــزمهت ۋاقتىــدا بىــر-بىــرى بىــلهن كۆرۈشــهلمهي ۆئتىــدىغانالر شــۇنداق يهرلهردە دوقۇرۇشۇپ قـاالتتى ،ھىجىيىـشىپ ۆئتـۈپ كﯧتهتتـى .كونـا خۇمارىـدىن كـﯧچهلمىگهن خالىد ھهپته ائرىلىقلىرىدا سىرتتا كۆڭۈل ېئچىپ ،ھهپته ائخىرى يﯧرىم كﯧچىـدە بىـر سهتهڭنى باشالپ كﯧلهتتى. زۆھرە كۈندۈزى تﯧلىۋىزور كۆرۈپ ،ائنچه-مۇنچه سﯧرىق كۆرۈنۈشلىرى چىقىدىغان كىنو كۆرۈپ ،ۇئنىڭ تىلىنى تولـۇق چۈشـىنىپ بواللمـاي ىئچـى پۇشـۇپ ،ىئنگىلىـزچه كىتــاب كــۆرۈپ ،ائرقىــدىن ەئســنهپ ۇئخــالپ قــاالتتى ،كۈنــدۈزى ۇئخلىۋالغاچقــا كﯧچىلىرى ۇئيقۇسـى كهلـمهي ۇئيـاق بۇياققـا ېئغىنـاپ خىيـال سـۈرۈپ ياتـاتتى ،بىـر چــاغالردا ۇئخــالپ قااليمىقــان چــۈش كــۆرەتتى ،چۈشــلىرى پــارچه-پــارچه ەئيــنهككه وئخشايتتى ،ۇئنىڭدا ائجايىپ-غارايىپ ،ۋەھشى كۆرۈنۈشـلهر ۋىـل-ۋىـل چاقنـايتتى، ائرىالپ-ائرىالپ سﯧرىق كىنونىڭ كۆرۈنۈشلىرىگه وئخشاپ كﯧتىدىغان بىـر نهرسـىلهر چىقاتتى .ائجايىپكى ،وئيغانغاندا دەل مۇشۇ نهرسىلهر ۇئنىڭ ېئسىدە قاالتتى .ۇئنىـڭ ەئنسىز خىيـاللىرى گاھىـدا چۈشـىدە رىائللىققـا ائيلىنىـپ ،بهدىنـى ېئغىـر تاشـتهك مىدىرلىيالماي ھﯧرىپ ھالىدىن كﯧتهتتى ،چىلىق-چىلىـق تهرگه چۆمـۈپ وئيغىنىـپ كﯧتهتتى... زۆھرە بۇ ۆئيدە ەئنسىز كﯧچىلهرنى ۆئتكۈزۈشكه باشلىدى .بىر شهنبه كﯧچىسى ۇئ نﯧرىقى ھۇجرىدىن چىقىۋاتقان ەئسهبىي ائۋازالردىن سهگهكلىـشىپ ،نﯧرۋىـسى ۆئرلهپ تاڭ ائتقىچه ۇئخلىماي چىقتى. ەئتىسى كۈن خﯧلى ۋاق بولغاندا چۇۋۇق چاچلىرى يۈزىنى يﯧپىۋالغان بىر سـهتهڭ تازىلىق ۆئيىگه كىرىپ خﯧلى ۇئزۇندا چىقتى ،ىئسكهتىنى وئڭشاپ ،كىيىمىنى تۈزەپ كىيىــپ ،سومكىــسىنى ېئــسىپ چىقىــپ كهتتــى .زۆھــرە تــازىلىق ۆئيىــگه كىرىــپ سهسكىنىپ كهتتـى ،ۇئ رەسـۋا ماتۇڭغـا سـۇ ماڭغۇزۇۋﯦتىـشنى ۇئنتـۇپ قالغـان يـاكى قهستهن شۇنداق قىلغانىدى .زۆھرە ماتۇڭدىكى يوپۇقنى سۆكۈپ تاشلىۋەتتى ،نهچـچه رەسۋانىڭ ساغرىسىنىڭ ىئزى قالغان ،بهلكىم سۈيدۈكى چاچراپ كهتكهن بـۇ يوپـۇقنى فىلىپپىنلىق ائيال يۇياتتى ،بۇ ائيالنىڭ ەئتكهن تامىقىنى خالىـد يهيتتـى ،زۆھرەمـۇ يهيتتى .زۆھرە ۆئزىنىڭ ائللىقانداق بىر بـۇلغىنىش ىئچىـدە ياشـاۋاتقانلىقىنى ھـﯧس
25
قىلىپ كۆڭلى ېئلىشىپ ،تﯧنى تىكهنلىشىپ كهتتى .ەئمما بـۇ ۆئينىـڭ باشـقا يﯧـرى راھهت ىئــدى ،كــۈن چۈشــۈپ تــۇراتتى ،ائيــرىم ھۇجرىــدا زۆھــرە خالىغــان ىئــشىنى قىالاليتتى ،تورغا كىرىپ تونۇشلىرى بىلهن پاراڭلىشاتتى ،تﯧلﯧۋىزور DVD ،كـۆرەتتى، ۆئيــگه نهرســه-كﯧــرەك ســﯧتىۋﯦلىش ۈئچــۈن پهســكه چۈشــسىال ائۋات كوچــا ،قاينــاق بازارنىڭ نهق ۆئزىگه بارااليتتى. خالىــد كۈنــدە دﯦگــۈدەك چۈشــكىچه ۇئخاليتتــى ،ائنــدىن يۇيۇنــۇپ ،ســاقال- بۇرۇتلىرىنى غىردىۋﯦتىپ ،چاچلىرىنى مايالپ پارقىرىتىـپ ،ائلماشـتۇرغان كىـيىمىگه كۈچلــۈك ەئتىــر چﯧچىــپ ،فىلىپپىنلىــق ائيــال چۈشــكه ۈئلگۈرتــۈپ تهييارلىغــان تامىقىنى يهپ ،زۆھرەگه بىر ىئشالرنى تاپىالپ ،ائندىن پهسكه چۈشـۈپ ماشىنىـسىنى ھهيدەپ نهگىدۇر كﯧتهتتى .زۆھرە فىلىپپىنلىق ائيال ەئتكهن ائشـنى يـﯧمهي ،پهسـكه چۈشۈپ ۇئيغۇر ائشخانىلىرىغا كىرەتتى ياكى ماكىدونالد ،كﯧنتاكىنىڭ توخۇ گۆشى ۋە بولكىلىرىنى يهيتتى. زۆھرە بىر قﯧتىم كوچىدىن كﯧلىۋﯦتىپ يولدا ۆئزىنى جىڭـالپ كـۆردى 10 ،كىلـو سهمرىپ كهتكهنلىكىنى كۆرۈپ چۆچۈپ كهتتى .ۆئيگه كﯧلىـپ ،ھۇجرىـسىغا كىرىـپ، كىيىمىنى سـﯧلىپ تاشـالپ تىكلهنـمه ەئيـنهككه قارىـدى ،قورسـىقى بىـر ائز چىقىـپ قالغانىــدى ،ۇئ قورســىقىنى مۇجــۇپ ،بىــر قهۋەت بــۇ نىجىــس ماينىــڭ قانــداقالرچه قوشۇلۇپ قالغانلىقىنى ھﯧچ بىلهلمهي ىئچـى پۇشـۇپ وئلتـۇرۇپ كهتتـى .وئلتۇرغانـدا يهنه قارىدى ،قورسىقى سهل قاتلىشىپ قالغانىدى ،ۇئ بۇ قورسـاق ۆئزىنىـڭ قورسـىقى ەئمهستهك يﯧنىش-يﯧنىشالپ قارىدى ،ھهر بىر قارىغاندا ۆئز گۆشـىنى ۆئزى يﯧگـۈدەك جىله بولدى .بىـر ائي بـوال-بولمـايال ۆئزىنىـڭ بۇنچىلىـك سـهمرىپ كهتكىـنىگه ھـﯧچ ەئقلى يهتمهيتتى ،بۇ ائرتۇق ماي بهدەنگه ەئمدى يـۈك بولـدى ،بـۇ تهن ەئمـدى جانغـا يۈك بولدى ،ھهتتا بۇ جانمۇ بىر يۈك بولدى ،ۇئنى باقمـاق نﯧمـانچه تهس-ھه! زۆھـرە ۆئزىنى كارىۋاتقا تاشالپ ،بۇ كۈنلهرنىڭ ۆئزىگه ھورۇنلۇق ،سﯧمىزلىكتىن باشـقا زادى نـــﯧمه بهخـــش ېئتىـــدىغانلىقىنى ھـــﯧچ بىلهلـــمهي ،خالىـــد باشـــالپ كﯧلىۋاتقـــان سهتهڭلهرنىڭ ائيىغىنىڭ قاچان ۈئزۈلىدىغانلىقىنى ،ۆئزىنىڭ بۇ ۆئيدە ،بـۇ ھۇجرىـدا قانچىلىـــك تۇرىـــدىغانلىقىنى ،بـــۇ ۆئيـــدىن چىقىـــپ كهتـــسه نهگه بﯧرىـــپ نهدە توختايــدىغانلىقىنى وئيــالپ يﯧــتهلمهي ،غهم-ەئندىــشه تاشــلىرى ىئچىــدە قــۇرتتهك تۈگۈلــۈپ يــاتتى ،خﯧلــى ۇئزاق يــاتتى ،ېئزىلىــپ يــاتتى ،بهدىنــى شــۇ پﯧتــى يالىڭــاچ، چــاچلىرى ھﯧلىقــى ســهتهڭنىڭ چاچلىرىــدەك چــۇۋۇق ىئــدى .مۇشــۇنداق ھــالهتته يﯧتىــشتىن زۆھــرە ۆئزىنىــڭ نومــۇس قىلمىغىنىغــا ،قوپــۇپ كىيىمىنــى كىيگۈدەكمــۇ مــادارى قالمىغىنىغــا ھهيــران قالــدى .ەئممــا ھهيــران قﯧلىــپ قانــداق قىالتتــى، ھهيــرانلىقتىن ،دﯦلىغۇللــۇقتىن ،پۇشــايماندىن نــﯧمه پــۈتهتتى ،نامــازمۇ تاشــلىنىپ كهتتى ،ھازىر ۇئنى قايتا باشالپ وئقۇش زۆھرەگه كۆتۈرۈپ قوپقۇسىز ېئغىـر بىـر يـۈك
26
بولــۇپ تۇيۇلىــدۇ .ۇئنىــڭ كــۆڭلى خــاتىرجهم بولمىــسا نامــاز قانــداق خوشــياقىدۇ، نامازنىڭ كۆڭۈلنى خاتىرجهم قىلىـدىغانلىقىنى ۇئ بـۇرۇن بىلهتتـى ،ھـازىر ائساسـهن ىئشهنمهسال بولدى ياكى ىئشهنسىمۇ بىپهرۋا قارايدىغان بولدى. فىلىپپىنلىق ائيالنىڭ قورسىقىدا قالغانلىقى مهلۇم بولدى ،زۆھرە دوختۇرخانىغا بىلله بﯧرىشىپ بهردى ،جﯧنى چىڭ بۇ ائيال ائنـچه چىرايلىـق بولمىـسىمۇ ەئرلهرنىـڭ نهپسىنى قاندۇرغۇچىلىك ەئپتى بار ىئدى ،بۇنىڭغـا ۆئزىمـۇ رازىـدەك كـۆرۈنهتتى ھهم شۇنداق ياشايتتى .زۆھرە خالىدنىڭ ائشخانىدا يـاكى ۆئينىـڭ ىئچىـدىال بـۇ ائيالنىـڭ ساغرىسىنى سىالپ ياكى چىمداپ قويىـدىغانلىقىنى نهچـچه قﯧىـتىم كۆرگهنىـدى .بـۇ ائيالمۇ ھﯧچنﯧمه بولمىغاندەك كۈلۈپ قويۇپ ىئشىنى قىلىۋﯦرەتتى. 9 تاھىر قارى زۆھرەنىڭ ياتىقىغا تﯧلﯧفون قىلىپ ۇئنىـڭ كۆچـۈپ كهتكهنلىىكىنـى ۇئقتى ،زۆھرەنىڭ دەپمـۇ قويمـاي ىئـز-دﯦرەكـسىز يوقـاپ كﯧتىـشى ،نهگه بﯧرىـپ نهدە تۇرۇشى تاھىر قارىغا قاراڭغۇ ىئدى ،بىر يهرگه مۇقىملىنىپ قالغان كۆڭۈلنى ائستىن- ۈئستۈن قىلىدىغان بۇ ۆئزگىـرىش ۇئنـى تهمتىرىتىـپ قويـدى .ۇئ ھﯧلىقـى ائخـشىمى يازغان خﯧتىنى نهچچه قﯧتىم ۆئزگهرتىپ ،پىششىقالپ ىئشلهپ ،ائققا كۆچۈرۈپ تهييار قىلىــپ قويغانىــدى ،بــۇ خهتنــى وئقۇســا زۆھرەنىــڭ چوقــۇم تهســىرلىنىدىغانلىقىغا ىئشىنهتتى .چۈنكى ۇئ ۆئزىنىڭ ەئركهكلىـك كـۈچىگه بهك ىئـشهنچ قىاللمىـسىمۇ بىـر نهرســه يازااليــدىغان قــابىلىيىتىگه ،ۆئزىــگه ائالھىــدە تۇيۇلىــدىغان قهلهم قــۇۋۋىتىگه خﯧلى ىئشىنهتتى .ۇئ ۆئزىنىـڭ قهلـبىگه بارغـانچه پاتمـاي قﯧلىۋاتقـان ھﯧسـسىياتىنى ياشلىقنىڭ ھاسىالتى دەپـال ەئمهس ،كـۆپىنچه شـاىئرلىق مىجهزىنىـڭ مهھـسۇلى دەپ چۈشىنهتتى .ۇئ نهچچه قﯧتىم زۆھرەنىڭ مهكتىپىگه خهتنى كۆتۈرۈپ بﯧرىپ بﯧقىـشنى وئيالپ يهنه يالتايدى ،ېئنىق بىر نىـشان يوقالغانىـدى ،بارسـىمۇ ېئزىـپ ،تهمتىـرەپ، سوغۇققا توڭۇپ يﯧنىـپ كﯧلهتتـى ،نـامىزىنى قـازا قىالتتـى ،ائپتوبۇسـتا تـار شـىملىق قىـزالر ساغرىــسىنى سـۇۋاپ زىــددىيهتلىك بىائراملىقنـى پهيــدا قىالتتـى .ىئــشقىلىپ، مهكتهپ قورۇسىدىن چىقسىال شهھۋەت توزۇندىلىرىنى توشۇپ يۈرگهن شهھهر ھاۋاسـى ۇئنىڭ نهپسىنى بۇغۇپ قوياتتى؛ ھهر بىر قﯧتىم سىرتقا چىقىپ كهلسه كـۆڭلى يامـان بىر ۋەسۋەسىگه گىرىپتار بولۇپ ،تهقۋالىقى بوشاپ قاالتتى .سىرتتا يامـان ھهۋەسـنىڭ قىيناشــلىرىدىن كﯧــسهلجان بولــۇپ ســۆرىلىپ يــۈرگهن روھــسىز ۋۇجــۇدى مهكــتهپكه كىرگهنــدە ســاقىيىپ قالغانــدەك بوالتتىيــۇ ،كﯧــسهلنىڭ ائســارىتى يهنه ســاقلىنىپ قاالتتى ،تاالغا چىققاندا قايتا قوزغىلىش خهۋپىدە تۇراتتى.
27
ۇئنىڭ ۈئمىدى زۆھرەنىڭ تﯧلﯧفونىدىال قالدى ،ياتاقداشـلىرىدىن ائرىـالپ »ماڭـا بىرسىدىن تﯧلﯧفون كهلدىمۇ؟« دەپ سورايتتى ،بىرسـى »يـاق« دەيتتـى ،بىرسـى» ھه راست ،بىر قىزدىن تﯧلﯧفـون كهلـگهن ،ىئـسمىنى دﯦگىلـى ۇئنىمىـدى ،كىـم ۇئ؟« دەپ گهپكه ساالتتى .تاھىر قارى باشقىالرنىڭ دۇنياسىغا كىرىپ قﯧلىشقا ،باشـقىالر قـاراپ تۇرغان سهھنىدە پهيدا بولۇشقا ەئزەلدىن قىزىقمايتتى. زۆھرەدىن تﯧلﯧفون كهلمىگهنـچه ۇئ بىـر ىئـشالردىن ائسـان تﯧرىكىـدىغان بولـۇپ قالدى ،گاھىدا ۇئ ۆئزىنىڭ مىجهزىگه ،نهپـسى خاھىـشىغا بويـسۇنۇپ كﯧتىۋاتقـان بـۇ دىننى بىكارغا ۆئگىنىۋاتقاندەك ،نهچچه شهھهرنى ائتالپ بۇ يهرگه كﯧلىپ شـهيتاننىڭ دﯦپىغا ۇئسسۇل وئيناۋاتقاندەك ،مهكتهپنىڭ مومىىسىنى يهپ ،دىندىن يىراقلىـشىپ، ەئڭ ياخشى ۋاقىتنـى ىئـسراپ قىلىۋاتقانـدەك وئسـال تۇيغۇغـا كﯧلهتتـى ،گاراڭلىقتـا ۋاقىت ۆئتكۈزەتتى ،غۇرۇر بىـلهن قوغـدىلىپ تۇرغـان تهنھـا قهلبىنىـڭ دﯦرىزىـسىدىن زۆھرەگه قارايتتى ،بۇ دﯦرىزە خىرەلىشىپ كهتكهن بولسىمۇ بىرەر يﯧڭىلىق ،تۇيۇقسىز بىر شادلىق ىئزدەپ تويماي قارايتتى. بىر كۈنى چۈشته ۇئ سۇخانىدا كىر يۇيۇۋاتاتتى ،ياتاقدىـشىدىن بىرسـى ناھـايىتى جىددىي چاقىردى: —تاھىر ،تﯧلﯧفون! ۇئ مازغاپ يۇقى قولىنى سۈرته-سۈرتمهيال ياتىقىغا يۈگۈردى ،ىئشىك ائلدىغا كﯧلىپ ۆئزىنى بﯧسىۋالدى ،ياتاقداشلىرى ۇئنىڭغا قاراپ تـۇراتتى ،ۇئ ائلـدىرىماي بﯧرىــپ تﯧلفــوننى قولىغــا ائلــدى ،گۈپۈلــدەپ ســوقۇۋاتقان يــۈرىكى بــوم ائۋازىنــى تىترىتىپ تۇراتتى: —ۋەي كىمۇ؟ تونۇش ،زىل بىر ائۋاز تﯧلﯧفون سـىمى بىـلهن تهڭـال يـۈرەكنى جىغىلـدىتىپ يﯧتىپ كهلدى: —مهن ،زۆھرە ،قانداق ەئھۋالىڭىز؟ زۆھــرە ۇئنىــڭ قۇلىقىغــا يــﯧقىن كﯧلىــپ گهپ قىلىۋاتــاتتى ،ھهتتــا ۇئنىــڭ تىنىقلىرىمۇ ېئنىق ائڭلىنىۋاتاتتى ،تاھىر قارى ۆئزىنى تهبىىئـي تۇتۇشـقا تىرىـشىتى، ەئمما ائۋازى يهنىال بىلىنهر-بىلىنمهس تىترەپ تۇراتتى: — خۇداغا شۈكرى ،ۆئزىڭىزچۇ؟ — مهنمۇ ياخشى تۇرۇۋاتىمهن ،ۆئگىنىشلىرىڭىز ائلدىراشمۇ؟ — ائنچه ەئمهس ،سىزگه تﯧلﯧفون قىلىپ ائاللمىدىم... — ھه شۇ ،بىر يهردىن ىئش تاپقانىدىم ،سىزگه دەپ قوياي دەپ... — تﯧلﯧفون نومۇرىڭىزنى دەپ بﯧرەمسىز؟ — ھازىرچه مۇقىم تﯧلﯧفون يوق .ىئش بولسا مهن سىزگه تﯧلﯧفون قىالي.
28
— ھه مهيلى... — ەئمىسه خوش ،كﯧيىن كۆرۈشهيلى. — ھه ماقۇل ،خوش ،ائلالھقا ائمانهت. ۇئ “ائلالھقا ائمانهت”دەپ بولغىچه زۆھرە تﯧلﯧفوننى قويۇۋەتتى. مهيلى نﯧمىال بولسۇن زۆھرەنىڭ تﯧلﯧفون قىلىشى ۋە ىئش بولـسا ۆئزەم تﯧلﯧفـون قىلىمهن دﯦيىشى سىيىت قارىنى خـﯧلىال خـوش قىلـدى .ياتاقداشـلىرىنىڭ بهزىلىـرى قۇلىقىغـــا تىڭـــشىغۇچ تىقىۋﯦلىـــپ قىـــراەئت تىڭشىـــسا ،بهزىلىـــرى ائبـــدۇلالنىڭ، تاشمۇھهممهتنىڭ ناخشىلىرىنى ائڭاليتتى .بىـر بۇلـۇڭ ،تـۆت كۇلۇڭـدىكى بـۇ وئپـچه ھايات ىئچى پۇشۇش ،بىر-بىرىنى كۆزىتىش ،بىر-بىرىدىن ىئلھام ېئلىش ،بىر-بىرىگه ھهيدەكچى بولۇش ،ۇئنىڭ-بۇنىڭغا باھا بﯧرىش ،يﯧڭىلىق بولسا بىر-بىـرىگه مهلـۇم قىلىش ،ائرىالپ-ائرىالپ چاقچاقلىشىش ...ىئلكىدە داۋاملىشاتتى. —كىم قىز ۇئ؟ -دﯦدى قۇلىقىدىكى تىڭشىغۇچنى ائللىبۇرۇن ېئلىۋەتكهن بىرى. —بىر يۇرتلۇق قىز. ســىيىت قارىنىــڭ كهيپــى ياخــشى ۋاقتىــدىن پايــدىلىنىپ ھهممىــسى دﯦگــۈدەك بﯧشىنى كۆتۈردى: —نﯧمه ىئش قىلىدۇ؟ —وئقۇيتتى ،ھازىر ىئشلهۋﯦتىپتۇ. —نهدە ىئشلهيدۇ؟ —ۇئقمايمهن. وئپچه پاراڭ باشلىنىپ كهتتى: —سهن ۇئنىڭ بىلهن قانداق تونۇشۇپ قالغان؟ —جىم يۈرگهن بىلهن ىئچىدە جىق گهپ بار بۇنىڭ... —شۇڭا توختىماي شﯧىئر يﯧزىپ يۈرۈيدىكهنسهن-دە... —تهلهپ خﯧتى يازدىڭمۇ؟ —يازدىغۇ دەيمهن ،قارىسام بىر خهتلهرنى يﯧزىپال يۈرەتتى. —خﯧتىڭنى بىزگه كۆرسهتمهمسهن؟ —ھهي ،ۇئنى دەيمىز ،بۇنى دەيمىز ،بىزنىڭ بالال بوش ەئمهس جۇمۇ! —ۇئنــداق ىئــش يــوق -،دﯦــدى تــاھىر قــارى قايــسى بىــرىگه جــاۋاب بﯧرىــشنى بىلهلمهي وئڭايسىزلىنىپ -،ۆئيىدىن خالتا ەئۋەتكهن ،شۇنى ائپىرىپ بهرگىلى بﯧرىپ تونۇشۇپ قالغان .باشقا ىئش يوق. —بىر كۆرۈپ ائشىق بولۇپ قالغانسهن ھهقىچان؟ —قىز باال دﯦگهن رەسمى شهيتان-دە! —ائلدىراپ شهيتان دﯦمهيلى ،قانداقراق قىز ۇئ؟
29
—بهش ۋاق وئقۇمدۇ؟ —وئقۇيدۇ -،دﯦدى سىيىت قارى كهيپىنى بۇزماي ىئتتىك جاۋاب بﯧرىپ -،ۇئ قىـز مهندىن قۇرائن سورىغانىدى ،ائپىرىپ بهرگىلى بارغان. —ائنداق بولسا بولىدىكهن .مۇشۇنداق قىزنى تالالش كﯧرەك ،مۇشـۇنداق قىزنـى خوتۇنلۇققا ائلسا بولىدۇ. —مۇشۇنداق قىزنى ائلماي ەئمىسه سﯧرىق چاچنى ائالمتىڭ؟ —سﯧرىق چاچ بولسىمۇ ىئمانى بولسا مهيلى... —ياغلىق چىگىمىسىمۇ مهيلىمۇ؟ —مهيلى ،ۆئزىمىز چىگدۈرۈۋالىمىز. —پو ائتما ،بۇرۇندىن چهگمىسه بىكار... —كﯧيىن چىگكهنلهرمۇ بارغۇ ،تاھىر ،ۇئ قىز ياغلىق چىگهمدۇ؟ —چىگىدۇ-،دﯦدى تاھىر قارى ،ەئمما كۆڭلى نﯧمىگىدۇر يﯧرىم ىئدى. —مايلى قاچان بولسۇن چىگىپتۇ ،شۇ قىزنى چىڭ تۇت.. —مۇشۇنداق قىز بىلهن مۇھهببهتلهشسه گۇناھ بولمايدىغۇ دەيمهن. — مۇھهببهتلهشتۇق دەپ ناشايان ىئشالرنى قىلمـايلى ،نىكـاھ وئقـۇپ بـولغىچه قولنىــڭ ۇئچىنــى تۇتمــايلى .كۆرۈشــۈپ ،پاراڭلىــشىپ ،پۈتۈشــۈپ قويــساق بولىــدۇ. ۇئنىڭدىن ېئشىپ كهتسه ھارام! —ھهي ائز گهپ قىلىڭال روزىھاجى ،پهتىۋا بهرگىلى يامان ۇئستىكهنسىله... —مهن ىئچىمدىن چىقىرىۋالمىدىم ،فىقھى كىتابلىرىنى كۆرۈڭال ،چىقىدۇ. —فىقھى ەئھكاملىرىنى ھهممىدىن وئبدان بىلىسىله ،بىلىپ تـۇرۇپ مهكتهپمـۇ مهكتهپ يۇرتلۇق ىئزدەپ قىزالرنى كهلتۈرۈپ يۈرۈيسىله... —ائدەمــگه تــۆھمهت قىلمــاڭال جۇمــۇ ،گۇنــاھ بولىــدۇ ،يۇرتلــۇقنى ىئــزدﯦگهن گۇناھمۇ؟ —مانا ماۋۇ تـاھىر قـارىمۇ يۇرتلـۇقىنى ىئـزدەپ مـۇھهببهت تﯧپىۋاپتىغـۇ؟ سـىله ۇئنىڭدىنمۇ ېئشىپ چۈشسىله. —ائداش توال يوق گهپنى قىلماڭال ،ھاالل-ھارامنى ائيرىپ ياشايدىغان ائدەم بىز، بولمىسا بۇ يهردە وئقۇپ نﯧمه قىلىمىز؟ —چاقچاق ،ھهي ،ھهممىـسى چاقچـاق ،تﯧـرىكمهڭال .تـازنى تـاز دﯦـسه ائچچىقـى كﯧلىدۇ ،دەپ.. —مۇشۇمۇ چاقچاق بولدىما؟! دىنغا چاقچاق قىلمايلى ائغىنىلهر... روزىھــاجى تﯧرىكىــپ قالــدى ،قالغــانالر بۇنىــڭ ھهممىــسى چاقچــاق ،بىــزدىن ھﯧچكىم مۇھهببهتلهشمىدى دەپ يهڭگىل پاراڭالرنى قىلىشىپ ،ۇئنى-بـۇنى دەپ
30
ائخىــر جىــم بولــدى .ۇئالر پــاراڭ بىــلهن بولــۇپ كﯧتىــپ ســىيىت قارىنىــڭ »كىــر يۇيۇۋاتاتتىم« دەپ چىقىپ كهتكىنىنىمۇ تۇيماي قﯧلىشقانىدى. سىيىت قارى كىرلىرىنى يۇيغاچ بايا بولغان گهپلهرنى بىر قـۇر ەئسـلهپ چىقتـى، زۆھرە سـىيىت قـارىنى ياخـشى كـۆرگهن ،ۇئنـى كهلگۈسـىدىكى ېئـرىم دەپ تهسـهۋۋۇر قىلغان بولسا ،بۇ مهكتهپكه ىئـزدەپ كهلـگهن بولـسا-ھه ،ساۋاقداشـلىرى ۇئنىڭـدىن كــۆزىنى ۈئزەلــمهي قالـسا ،زۆھــرە ۇئالرنىــڭ كــۆز نۇرىــدىن ھالقىــپ ۆئتــۈپ ســىيىت قارىنىڭ يﯧنىغا كﯧلىپ »ەئكىلىڭ ،مهن يۇياي« دەپ مۇشۇ كىرلىرىنى يۇيۇپ بهرگهن بولــسا ...ســىيىت قارىنىــڭ قــولى توختــاپ قالــدى ،بىــر دەمــدىن كﯧــيىن ېئــسىگه كﯧلىپ ،مازغاپقا چىالنغان كۇسىرىنى چىڭ مۇجۇپ ،پومالپ سىقىشقا باشلىدى. 10 خالىد بۇ شهھهردىكى قﯧرىالرنىڭ كۈن-كـۈنلهپ سﯧـسىق كـۆل بويىـدا وئلتـۇرۇپ بﯧلىق تۇتىدىغانلىقىنى كۆرگهنىدى ،بۇ سهۋرچان قﯧرىالر بىر كۈنى بىرەر تال بﯧلىقمۇ تۇتالمايتتى ،ەئمما شۇ وئلتۇرغىنىغا رازى ىئدى ،قارمىقىنى ۇئزۇن تاشالپ ،چىـداملىق بىلهن بﯧلىق كۈتۈپ وئلتۇراتتى .خالىد كـۈتتى ،ناھـايىتى چىـداملىق بىـلهن كـۈتتى، ىئلگىــرى ھهر قﯧــتىم ۇئ زۆھــرەگه سهپــسالغىنىدا جۇڭگولۇققــا وئخــشىمايدىغان، ىئرانلىققا وئخشاپ قالىدىغان )ۇئ كۆڭلىدە ۇئنـى ەئرەب ائياللىرىغـا وئخشىتىـشىنى خالىمايتتى( بۇ مۇسۇلمان قىزنى چﯧكىپ باقمـايال ھهرىـكهت قوللىنىـشنىڭ قانـداق ائقىۋەت بﯧرىدىغانلىقىنى وئيالپ يﯧتهلمهي دﯦلىغـۇل بـوالتتى .بـۇ ائخـشىمى قهتىئـي قارارغا كهلدى ،شۇ تاپتا ۇئ ۆئزىگه ىئشىنىشنىڭ ەئڭ يۇقىرى پهللىـسىدە تىكلىنىـپ تۇراتتى. زۆھرە ھۇجرا ىئشىكىنى ېئچىپ قورقۇنچلۇق بىر چۈشتىن وئيغانغاندەك چۆچۈپ كهتتى ،ۇئيقۇسى ىئتتىك ېئچىلىپ ،كۆزلىرى ەئنـسىز پاقىرىـدى .ۇئ ۇئخـالش كىيىمـى بىلهن ياتقان بولسىمۇ ،ۈئسـتىگه يهنه كىـيىم كىيىۋالغانىـدى .خالىـد كىـرىپال ۇئنـى پوكانغا بﯧسىپ كارىۋاتقا يـاتقۇزدى .زۆھرەنىـڭ يـۈرىكى ائغزىغـا كهپلىـشىپ قالـدى، ۋاقىراشــقىمۇ ماجــالى يهتــمهي جﯧنىنىــڭ بــارىچه تىركهشــتى .ۋاقىرىغــان بىــلهن فىلىپپىنلىــق ائيــال بهرىبىــر يــاردەمگه كهلمهيتتــى ،بهلكــى زۆھرەنىــڭ ىئپــپهت- نومۇسىدىن ائيرىلىپ ،پﯧتىدىن چۈشۈپ يۇۋاشالپ قﯧلىـشىنى تىلهيتتـى ،ھۇجرىنىـڭ ســىرتىدا زەھهرخهنــدىلهرچه كۈلۈمــسىرەپ قــاراپ تــۇراتتى ،بــۇ كۈلۈمــسىرەش زۆھــرە دەســلهپته بــۇ ۆئيــگه كهلگهنــدىكى كۈلۈمسىرىــشىگه وئخــشاپ كﯧتهتتــى .ۇئ ائيــال خالىــدنىڭ ۆئيىــدە تهلهپ قىلىــپ ائچتۇرۇۋالغــان تﯧلىــۋىزىيه قانىلىــدا پــات-پــات ۆئزلىرىنىڭ ھهم چهتنىڭ سﯧرىق كىنـولىرىنى كـۆرەتتى ،شـۇ كىنـوالردا كۆرۈنىـدىغان
31
فىلىپپىن نامراتالر چۈمۈلىدەك دەسـسلىپ ياشـايدىغان ،قـارا گـۇرۇھ ،لۈكچهكلىـك، قــاتىللىق بۇزۇقچىلىــق ەئۋج ائلغــان بىــر دۆلهت ىئــدى ،بــۇ ائيــالمۇ نه ېئرىنىــڭ نه بالىسىنىڭ تايىنى يوق ،پهقهت تىرىكچىلىك ۈئچۈنال بۇ يهردە مـاالي بولـۇپ ،تﯧنىنـى، كۈچىنى سﯧتىپ ياشايتتى .زۆھرەدەك بىر مۇسۇلمان قىزنىڭ قىلغان ىئشىنىڭ تايىنى يوق ،بىكار يﯧتىـپ مۈشـۈكتهك ۇئخـالپ ،ۆئزىـدىن جىـق ىئـش ھهققـى ائلىـدىغىنىغا قورســىقى كــۆپهتتى .زۆھــرە فىلىپپىننىــڭ ســﯧرىق قانىلىــدا چىقىــدىغان قــارامتۇل، كۆرۈمسىز ائدەملهرنى ،يﯧقىمسىز مهنزىرىلىرىنى ،پ تاۋۇشى كـۆپ تهكرارلىنىـدىغان، سهڭ ائڭلىنىدىغان تىلىنى ياقتۇرمايتتى .فىلىپپىندىكى دﯦڭىز بويى خـۇددى ىئككـى جىــنىس بىرلىــشىدىغان كۆڭۈللــۈك يهر ىئــدى ،كىنــودا داىئــم مۇشــۇنداق مهنزىــرە چىقاتتى .دﯦڭىزنى كۆرگهندە ۇئ خوتۇن ھاياجانلىنىپ بواللمـاي قـاالتتى .زۆھـرە بـۇنى كۆرۈپ جىـله بولـۇپ ھۇجرىـسىغا كىرىـپ كﯧتهتتـى .تﯧلىـۋىزور تالىـشىپ بهزىـدە ۇئ خوتۇن بىـلهن سۈركىلىـشىپمۇ قـاالتتى .پهقهت چهتنىـڭ كىنوسـى بﯧرىلگهنـدە بىلـله كـــۆرەتتى ،ائنـــچه-مـــۇنچه پاراڭلىـــشىپمۇ قويـــاتتى ...ىئـــش قىلغانـــدا بـــۇتتهك ھﯧسسىياتسىز ،كىنو كۆرگهنـدە ېئغىنـى تۇتـۇپ ھﯧسـسىياتلىنىپ وئلتۇرىـدىغان بـۇ خوتــۇن زۆھــرەگه ھهر ۋاقىــت يــات ،چۈشىنىكــسىز ،قىززىــق تۇيــۇالتتى ،چۈشــهنگىنى پهقهت ۇئنىــڭ ۆئز خوجايىنىغــا بولغــان ىئتــاەئتمهنلىكى ،ۆئي ىئــشىنى شهرتــسىز وئرۇندايــدىغانلىقى ،الزىــم دﯦــسه ائر-نومۇســىنىمۇ قايرىــپ يﯧتىــپ بﯧرىــدىغانلىقى، پۈتــۈن دەسمىيــسىنى چىقىرىــپ جﯧنىنــى جــان ېئتىــدىغانلىقى ىئــدى .بــۇ خوتــۇننى ياردەمگه چاقىرسا كﯧلىپ زۆھرەنىڭ پۇتىنى تۇتـۇپ بهرسـه بﯧرەتتىكـى ،خوجـايىنىنى ھهرگىــز ائجراتمــايتتى .زۆھــرە ۋاقىرىيالمــدى ،ۇئنىــڭ ۈئســتىدىكى كىــيىم ســﯧلىپ تاشــالندى ،ۇئخــالش كىيىمىمــۇ ســالدۇرۇلدى ،خالىــدتىن نهپهســنى غىدىقاليــدىغان كۈچلۈك ەئتىر ۋە ھاراق پۇرىقى كﯧلهتتى .زۆھرەنىـڭ پهقهت كۇسـىرىال قالغـان بىـلهن خالىد تﯧخى ۆئزىنىڭ كىيىمىنى تولـۇق سـﯧلىپ بواللمىغانىـدى .زۆھـرە بوغـۇزلىنىش ائلدىدىكى قويدەك تىپىرالپ ،كۆزلىرى ھالسىز پاقىراپ قالـدى .تهلـۋە كـۈچى قىنىغـا پاتمايــدىغان ،ھهر بىــر ناشــايان ىئــشتىن يﯧڭىلىــق ىئزدەيــدىغان خالىــد شــۇ تاپتــا جاھانــدا ۆئزىنــى ەئڭ غالىــپ ەئر ھﯧــسابلىدى ،مــامۇق كارىۋاتتــا شــاپتۇل چﯧچىكــى رەڭلىك كۇسىرىنى قامالالپ تىترەپ تۈگىلىـپ وئلتۇرغـان ،مۇسـۇلمان دﯦـگهن بىـلهن ناماز وئقۇغىنىنى كۆرگىلى بولمايدىغان ،نـامىنى ائڭـالپ باقمىغـان بىـر مىللهتنىـڭ پۈتۈن ائالھىدىلىكىنى ،جهزبىسىنى ،پـۇرىقىنى ،تهمىنـى ،لهززىتىنـى مۇجهسـسهملهپ تۇرغــان بــۇ نــازىنىىن قىزنىــڭ ۋۇجۇدىغ ـا ىئــگه بولــۇش ىئــستىكى ۇئنىــڭ يــۈرىكىنى ھاياجاندىن ائغرىتىپ تـۇراتتى .ەئڭ باشـتا خالىـدنى كۆرگهنـدە ۇئ قىزنىـڭ كـۆزلىرى مۇشۇ پهيتنىڭ ھامان بىر كۈنى كﯧلىدىغانلىقىنى بىلىدىغاندەك ەئندىككهنىدى ،مانا
32
مۇشۇ ەئندىكىشتىن ەئكـس ەئتـكهن پـاكلىق ،گۈزەللىـك خالىـدنىڭ بـۇ قىزغـا ىئـگه بولۇش ىئستىكىنى تﯧخىمۇكۈچهيتكهنىدى. خالىــد زۆھرەنىــڭ قــولىنى قايرىــپ كۇســىرىغا ېئــسىلدى ،زۆھرەنىــڭ خىيالىــدا ائچىسى پهيدا بولدى: —قىزلىقىڭغا قۇلپا سال دﯦمىگهنمىدىم ساڭا! ىئشتان بﯧقىڭ نﯧمانچه بوش! —ەئرگه تﯧگىپ بولدۇڭمۇ قىزىم ەئمدى -،دﯦدى ائنىسى يۇم-يۇم يىغالپ. ائتىــسى ھهســرەتلىك كۈلــۈپ قويــۇپ ،يانچۇقىــدىن موخۇركــا ېئلىــپ ائچچىــق شورىدى. —زىنـــا دﯦـــگهن ەئڭ چـــوڭ ھـــارام ،دوزاختـــا كۆيىـــسىز ،قـــﯧلىن تﯧرىڭىـــز ائلماشتۇرۇلىدۇ ،يهنه كۆيىسىز ،تﯧرىڭىز يهنه ائلماشتۇرۇلىدۇ ،يهنه كۆيىسىز -...دﯦدى سىيىت قارى. زۆھرە ائۋازىنى قويۇپ بﯧرىپ يىغالشقا باشلىدى ،جان جهھلى بىـلهن تىركىـشىپ خالىدقا بوي بهرمىدى .شۇ ەئسـنادا ياسـتۇق ائسـتىغا تىقىـپ قويغـان قـۇرائن قولىغـا چىقىپ قالدى ،نهچچه كﯧچه ۇئ چۆچۈپ وئيغىنىپ كهتكهندىن كﯧيىن ،قارا باسمىسۇن دەپ قۇرائننى بﯧشىغا قويۇۋالغانىدى .ۇئ بىر قولىدا كۇسىرىنى چىڭ سـىقىمداپ ،بىـر قولىغا قۇرائننى ېئلىپ ۋاقىرىدى: — ھهي ،قارا ما قۇرائنغا ....بۇ ىئشىڭ ھارام! ھارام! ھارام! ۇئ »ھارام«دﯦگهن گهپنى نهچـچه قﯧـتىم دەۋەتكهنلىكىنـى ۇئقالمىـدى ،ۋاقىـراپ ائۋازى بوغۇلۇپ كهتتى ،قـۇرائننى شـىلتىغاندا ۇئنىـڭ قـاتتىق مۇقاۋىـسى خالىـدنىڭ بﯧشىغا تﯧگىپ كهتتى .شـهھۋەتتىن كاللىـسى قﯧيىـپ ،كـۆزىگه ھﯧچنـﯧمه كـۆرۈنمهي قالغــان خالىــد ۇئيغــۇرچه قۇرائنغــا چهكچىيىــپ قــاراپ قالــدى .زۆھرەنىــڭ چىرايــى تاتىرىــپ ،تﯧگىــپ كهتــسىال پارتاليــدىغان بومبىغــا وئخــشاپ قالغانىــدى .خالىــد بــۇ ھالدىكى قىزنى زورالپ نﯧمه لهززەتكه ېئرىشىدىغانلىقىنى ۇئقالمـاي قالـدى ،قىزنىـڭ كۆزلىرىدىن ائققان يـاش قۇرائنغـا تـارامالپ چۈشـۈۋاتاتتى .خالىـد مۇشـۇ چاغـدىال بـۇ مۇســۇلمان قىزنىــڭ ەئرەبــلهر ائدەتــته قــاتتىق تهلهپ قىلىــدىغان ،ەئركهك چىــۋىن قونمىغان ىئپپهت-ھايالىق قىز ىئكهنلىكىگه ىئشهندى .شـهھۋەت قاينىغـان ۋۇجـۇدى تۇيۇقــسىز سهگهكلىــشىپ كهتــكهن كاللىــسىدا پايــدا بولغــان قهبــرە ۋە قىيــامهت قورقۇنچىدىن بىر لهھزە تىترىدى ،كاالمۇلالنى قالقان قىلىپ ۆئزىنـى قوغـداپ تۇرغـان قىز گويا پهرىشتىدەك كۆرۈندى ،بۇ بهلكىـم كهيىپلىكتىنـدۇ ،كهيىپلىكـته ائدەمنىـڭ كۆزىگه قىزىل چاپان كىيۋالغان مومايمۇ قىز كۆرۈنىدۇ. —قۇرائننى قوي-،دﯦدى خالىد پهسكويغا چۈشۈپ .بۇ گهپ زۆھرەگه »تاپانچـاڭنى تاشــال« دﯦگهنــدەك بىلىنىــپ كهتتــى ،قــۇرائننى قويــۇپ قويماقتــا يــوق ،بهلكــى ۇئنــى كۆكرىكىگه چىڭ باستى.
33
—قۇرائننى قويۇپ ،يﯧقىن كﯧلىپ مﯧنى بىر سۆيۈپ قوي... زۆھرە چۆچۈپ كهتتى ،خالىدنىڭ كۆزى ،تىنىقلىرى جايىغا چۈشكهنىدى. — چاققان بول ،ھﯧلى بىكار يىرتىۋﯦتىمهن! زۆھرە تىترەپ تۇرۇپ ائستا كﯧلىـپ ،خالىـدنىڭ سـاقال سـوپۇنى پـۇراپ تۇرغـان يۈزىگه سۆيۈپ قويدى. —يهنه ســۆي ،مﯧنــى تهبــرىكله ،چــۈنكى مهن بۈگــۈن شــهھۋىتىمنى كهســتىم... ېئــسىڭدىمۇ ،بــاش ەئلچىنىــڭ ھوزۇرىــدا ماڭــا تهلمــۈرۈپ قارىغانىــدىڭ...بهلكىــم باشقىالرغىمۇ شۇنداق قارىغانسهن...سﯧنىڭ مۇشۇ كـۆزۈڭ ،نهق شـهيتان ...شـهيتان-.. خالىد بىر دەم ەئرەبچه ،بىر دەم ىئنگىلىزچه ېئزىلهڭگۈلۈك بىلهن ائلىجوقى سۆزلهپ، ائندىن زۆھرەنىڭ يۈزىگه بىر شاپىالق سﯧلىپ :گﯧپىم تۈگىدى ...ەئمـدى ۇئخـال دەپ، ھۇجرىدىن چىقىپ كهتتى. زۆھرەنىــڭ تىترىــشى خــﯧلىغىچه بﯧــسىقمىدى ،لهنىتــى ىئــشىكنى ېئتىــپ، يوتقانغــا پۈركىنىــپ ۈئنــسىز يــاش تــۆكتى ،قىزلىقىــدىن ائيرىلغــان بولــسا بهلكىــم ائغرىقلىرىنى ۇئنتۇپ قانغا قـاراپ تـاڭ ائتقىـچه يىغـالپ چىققـان بـوالتتى .ھـﯧلىھهم بولــسا بــۇ ەئرەب نهپــسىنى يﯧڭهلىــدى ،شــۇنچه ســهتهڭنى وئينــاپ پىــشىپ كهتــكهن، ھهۋەســلىرىنى تامــاق يﯧگهننىــڭ وئرنىــدا قانــدۇرۇپ يۈرۈيــدىغان بــۇ ھــايۋان بۈگــۈن تۇيۇقسىز ائدەمگه ائيلىنىپ ،ائلهمچه مهرتلىك قىلدى ،بۇنىڭـدىن زۆھـرە ۆئزىـگه بـۇ كﯧچه بىر ائمهت قۇشى كهلگهندەك ھﯧس قىلدى ،خـۇدادىن قورقـۇپ بولـسىمۇ ۆئزىنـى ھهر ھالدا تىزگىنلىيهلهيدىغان بۇ پاھىشۋازنىڭ نهپرەتكه ەئمهس ،بهلكـى ھـۆرمهتكه اليىق تۇيۇلۇپ كهتكىنىگه ەئجهبلهندى .ۇئ قـۇرائننى قايتـا قولىغـا ېئلىـپ يﯧـنىش- يﯧنىشالپ قاراپ كهتتى ،خۇدانى ۇئنتۇپ ،نامازنى تاشالپ قويغىنىغا پۇشايمان قىلدى، ەئتىدىن باشالپ سهھهر تۇرۇپ يۇيۇنۇپ ،نامازنى باشالشنى وئيلىدى )لﯧكىن بۇ ۇئنىڭ بىــر دەملىــك خىيــالى بولــۇپ قالــدى( .ۇئ كــﯧچىچه ياتالمىــدى ،كــۆزىنى يۇمــسىال خالىدنىڭ شهھۋەتتىن يانغان ۆئتكۈر كۆزى ،تۈكلۈك مهيدىسى ،ەئڭ ائخىرىدا ۆئزىنـى ائالق-جاالق قىلىۋەتكهن قورقۇنچلۇق يﯧرى خىيالىغا كىرىۋاالتتى. ەئتىسى ۋاق وئيغانغاندا زۆھرە پاك بهدىنىنى بىر قﯧتىم سـىالپ چىقتـى ،يﯧنىـك نهپهس ائلدى ،بۇ يﯧنىك نهپهسنىڭ ،خۇشاللىقنىڭ نهقهدەر قىممهتلىـك ىئكهنلىكىنـى چۈشهندى .قىز دﯦگهن قىزلىقى بىلهن قىز بولۇشـقا اليىـق ،بىكـاردىن بىكـار بۇزۇلـۇپ كهتسه ۇئنداق قىزلىقنىڭ ەئتىۋارى بولمايـدۇ ،ھـارام نهپـسىنى قانـدۇرۇۋالغان ەئرلهر ۇئنىڭغا قاراپ ھارام توخۇنىڭ قﯧنىنى كۆرگهنـدەكال بولىـدۇ ،قىزلىقىـدىن ائيرىلغـان قىزمۇ بوغۇزالپ تاشالنغان ھارام مالدەك قانسىراپ ياتىدۇ ،بىر ۆئمۈر خارلىنىـدۇ ،بـۇ بىر ۆئمۈر خاپىلىق ،بىر ۆئمۈرلۈك ائزاب ەئمهسمۇ؟...
34
زۆھرە ۋاقتىنچه جىـم تۇرغـان كارىۋاتتـا يﯧتىـپ تىنمـاي خىيـال سـۈرەتتى :ەئگهر ۇئنىڭ خوتۇنى بولۇپ قالغان بولـسىدىم ،بـۇ باشـقا گهپ ىئـدى ،ۇئ چاغـدا بـۇ مـامۇق كارىۋاتقىال ەئمهس ،پۈتۈن ۆئيگه ،ماشىنىغا ،خهجلىسه تۈگىمهيدىغان پۇلغـا ،ېئـسىل كيىىمگه ،قىسقىسى ھهمـمه نـﯧمىگه ېئـرەتتىم ...لـﯧكىن بـۇ ەئرەبـلهردە ۋاپـا يـوق، خوتۇننى ۆئيگه سوالپ قويۇپ نهپسىنى قاندۇرۇشنىال بىلىدۇ .مهن راستىنال بۇ يهردىـن ەئر تاپامدىمهن؟ ائتا-ائنام ،ائچام نـﯧمه دەيـدۇ ،مهھهلـله كـوي نـﯧمه دەيـدۇ ،بـۇالرنى وئيلىسامال ۇئششاق گهپ بﯧشىمنى قوچۇيدۇ .قايتىپ بارسام شۇ دﯦھقاندىن بىرسىگه تﯧگىمهن ،ېئتىزغا چىقىڭ دەيدۇ ،ىئشتىن ھﯧرىپ كهلسه تاماق ېئتىڭ دەيدۇ ...تامـاق ەئتمىسهم قورسىقى ېئچىپ مﯧنى ۇئرىـدۇ ...ھـازىر كـادىر بـالىالر تويلـۇقى قىمـمهت بولسىمۇ كادىر قىزنى ائلىدىغان بولۇپ كهتتى .كـادىرغىغۇ تﯧگىـپ قـاالرمهن ،لـﯧكىن ۇئنىڭ ماائشى نﯧمىگه يﯧتىدۇ؟ ماڭا ائشامدۇ؟ شۇ ھالىغا تﯧخى چوڭچىلىـق قىلىـدۇ، ۇئرۇشۇپ قالىمىز ،تاياق يهيمهن ...سودىگهرگه تهگسهم ،پۇل تاپقاندىال ائشنا تۇتـۇپ، مهنــدىن تانىــدۇ .بىــر نــﯧمه دﯦــسه كۈنلىــدىڭ دەپ ۇئرۇپ يــۈزۈمنى كۆكهرتىــدۇ... ھۈنهرۋەنگه تهگسه ،ھازىر ھهممه نﯧمه زاۋۇتلىشىپ كهتكهندە ھۈنهرۋەنگه ىئش يـوق، قولى قىسقا ،بىر نهرسه ېئلىپ بﯧرىڭ دﯦسه مادارى يهتمهيدۇ ،بهلكى پـۇل تاپالمىغـان دەردىنـــى خوتۇنىـــدىن ائلىـــدۇ ...ۇئرىـــدۇ ،دەســـسهيدۇ ...ۋاي ..بـــۇ ەئر دﯦگهنگىمـــۇ تﯧگهمدىغان؟ ەئرگه تهگمهي ۆئيدە وئلتۇرسا تﯧخى ،سولىشىپ قالغان ائلمىدەك چهتته قﯧلىۋاتقان ...يۇرتتىن ،شۇالردىن ائيرىلىپ چىقىـشىمدىكى مهقـسهت نـﯧمه ،ياخـشى ياشاش ،پاكىز تۇرمۇش كهچۈرۈش .ۇئالرنىڭ ۇئششاق گﯧپىدىن قورقۇپال ۆئزەم خالىغان تۇرمۇشتىن ۋاز كهچكۈم يوق ،دﯦمهك ،يۇرتقا قايتىپ توي قىلىشقا قهتىئي رايىم يـوق. بۇ شهھهردە مهن ياشاش دﯦگهننىڭ قانداق بولىدىغانلىقىنى كۆردۈم ،يﯧڭى ھاياتنىـڭ پهيزىنى ھﯧس قىلدىم... ەئممــا زۆھــرە بــۇ ۆئينىــڭ ەئمــدى پهيــزى قالمىغــانلىقىنى ،ھهممىــدىن مــۇھىم نهرسىنىڭ خاتىرجهملىك ىئكهنلىكىنى چۈشهندى. 11 »پاك مۇسۇلمانالر ائشخانىـسى« نـى ائچقـان بىـر يىگىـت جاينامـازدا وئلتـۇرۇپ، ائلالھتىن ھهر كۈنى بهرىكهت تىلهيتتى .چۈنكى بۇ ائشخانىدا ھاراق سـﯧتىلمىغاچقا، سودىسى تازا ائقمايۋاتاتتى .خهنزۇالر تاماق يﯧگهندە ھـاراق ىئچىـدىغان بولغاچقـا بـۇ ائشخانىغا ائنچه كهلمهيتتى .ەئرەبلهرگه يهنىال ۆئزىنىڭ تـامىقى ەئرزىيتتـى ،قىمـمهت بولسىمۇ ،ەئرەبچه تاائمالرنى چىقىرىـدىغان »مىـڭ بىـر كـﯧچه«رﯦـستۇرانىغا بـاراتتى. باشقا مۇسۇلمانالر بۇ ائشخانىنى بىلىـپ كهتمهيتتـى ،يهنه كﯧلىـپ وئرنـى ائۋات يهردە
35
ەئمهس ىئدى .يىگىت مۇڭلىنىپ گىتار چاالتتى ،مۇسۇلمان بولغان مـانجۇ مـۇھهببىتى ائشخانىغا پات-پات كﯧلىپ ،ائدەم كۈتۈپ مۇڭلىنىپ كهتكهن پاكىز جوزىالرغا قـاراپ خۇرسىنىپ قويـاتتى .ىئـشتىن بىكـار بولـۇپ قالغـان زۆھـرە بـۇ يهردە ىئـڭهك يـۆلهپ وئلتۇراتتى .يهر ائستى ياتـاقالردا بىلـله يﯧتىـپ وئقۇغـان ،تﯧخـى چهت ەئلـگه چىقىـپ بواللمىغان بىر-ىئككى دوستىغا پات-پات »ىئچىم پۇشـۇپ كهتتـى ،بـۇ يهرگه كﯧلىـپ تاماق يهپ كﯧتىڭالر« دەپ تﯧلﯧفون قىالتتى ،بىر چاغدا ائدىله دﯦگهن دوستى كهلـدى، زۆھرە كۆڭۈللۈك كـۈنلىرىنى ەئسـلىتىپ ،كۈلۈمـسىرەپ يﯧتىـپ كهلـگهن دوسـتىنىڭ مهڭزىگه يۈزىنى يﯧقىپ تىنچلىق-ائمانلىق سورىدى .ىئككىـسى خﯧرىـدار كهلمىـگهن ائشخانىدا ائزادە وئلتۇرۇپ ،تاماق چىققىچه مۇڭدىشىپ كهتتى: — يوقاپال كهتتىڭ ائداش ،نهلهردە يۈردۈڭ؟ — سهنمۇ شۇغۇ ،ەئرەبنىڭ ۆئيىگه بﯧرىۋﯦلىپ بىزنى ۇئنتۇپ قالدىڭ. — ھهي ،شۇ ۋاقىتالردا ەئجهپ كۆرۈشمهپتۇق. — ىئزدىمىسهڭ سهن... — ھﯧلىمۇ ىئزدەپ تﯧلﯧفون قىلغاندىمهن ،بولمىسا سﯧنىڭمۇ كارىڭ يوق ىئدى مهن بىلهن... — بولدى ائداش ،تاپا قىلىشمايلى .ھه ،قانداقراق تۇرۇۋاتىسهن؟ — كۆرۈۋاتىسهنغۇ ،مهشهدە ىئشلهۋاتىمهن. — ائدەم كهلمهيدىغان ائشخانىغا كىرىۋﯦلىپ بىكار قاپسهن دﯦگىنا؟! — قانداق قىلىمهن ،ىئش تاپالمىسام... — ۇئ ەئرەبنىڭ ۆئيىدە نﯧمىشقا تۇرالمىدىڭ؟ — ھهي ائداش ،سۆزلىسهم گهپ توال ،ەئرەب دﯦگهننىڭ قانداقلىقىنى بىلمهيسهن... — سﯧنى بىر نﯧمه قىلمىغاندۇ؟ — توۋا دﯦگىن -دﯦدى زۆھرە ىئككى يﯧنىغا قاراپ -،بۇنداق گهپنى قىلىشمايلى... — ائداش ،گهپنى وئچۇق قىلىپ ياشايلى ،بۇ شهھهر ساختىلىقنى كۆتۈرمهيدۇ. — ھهر قانچه بولسىمۇ بۇنداق گهپنى دﯦيىشسهك قانداق بولىدۇ؟ — ھﯧچنﯧمه بولمايـدۇ ،كـالالڭ سـﯧنىڭ شـۇ پﯧتـى تۇرۇپتـۇ ،بـۇ يهر سـﯧنىڭ يﯧـزاڭ ەئمهس ،قورقۇپ ياشىساڭ ياشىيالمايسهن ،يۈزۈڭنى قﯧلىن قىلىشىڭ كﯧرەك. — ۇئنى دﯦمىسىمۇ مهن بۇ شهھهرگه قﯧلىنلىق قىلىپ چىققان... — شۇ ەئمهسمۇ ،ۆئيدىن ائتلىدىڭ دﯦـگهن گهپ ،جـاننى ېئلىـپ قويـۇپ تهۋەككـۇل قىلــدىڭ دﯦــگهن گهپ .بىــز مۇشــۇ ەئركىــن دۇنيــانى دەپ ۆئيــدىن ائيرىلىــپ جاپــا چﯧكىۋاتىمىز. — بهزىدە مۇشۇمۇ كۈنمۇ ،بۇنـداق ياشـىغاندىن كهتـسهك بولمامـدۇ دەپ قـالىمهن، لﯧكىن يهنه بۇ شهھهردىن كﯧچهلمهيمهن ...كالالم ساراڭ مﯧنىڭ...
36
— ياق ،سهن تﯧخى بۇ شهھهردە قانداق ياشاشنى بىلمهي يۈرۈپـسهن .جاپـانى ۆئزەڭ پۇلغا سﯧتىۋاپسهن. — قانداق قىالي ،يۈگۈرۈپ بارغانغا بىر يهردىن ائسان ىئش تاپقىلى بولمايدىكهن. — بۇ نﯧمه ۈئچۈن ،بىلهمسهن؟ ھازىر جىمى ھوقۇق ،پۇل ەئرلهرنىڭ قولىدا ،ائيالالر بۇ دۇنيادا ياشـايمهن دەيـدىكهن ،ۇئنـى قانـداق قىلىـپ قولغـا كىرگۈزۈشـنى بىلىـشى كﯧرەك. — مهسىلهن ،قانداق قىلىش كﯧرەك؟ — ەئقىللىق ،نازاكهتلىك بولۇشۇڭ كﯧرەك .ۋاقتى كهلگهندە بهزى نهرسهڭنى قۇربان قىلىپ بهختكه ېئرىشىشىڭ كﯧرەك... — مهن ..چۈشهنمىدىم... — ائستا-ائستا چۈشىنىپ قالىسهن ،ھه قﯧنى دﯦگىنه ،ۇئ ەئرەب قانداق قىلدى؟ — نﯧمىنى قانداق قىلدى دەيسهن؟ — ھهي ،سهن گهپنى ەئپقاچما ،ۇئ ەئرەب ساڭا چﯧقىلدىمۇ دەۋاتىمهن؟ — چﯧقىلماقچى بولغان ...لﯧكىن مهقسىتىگه يﯧتهلمىدى. — قانداق قىلىپ؟ سهن پىچاق تهڭلهپ قارشىلىق كۆرسهتتىڭما؟ — ياق ،قۇرائننى كۆتۈرۈپ... — پاھ ،بۇ چارىمۇ بولىدىكهن-ھه ،كﯧيىن قانداق بولدى؟ — ىئشلىمهي يﯧنىپ چىقتىم شۇ... — ىئشلهۋەرسهڭ بولمامتى؟! ۇئنداق قىلىۋەرمهستى... — ۇئنداق دﯦگىنىڭ بىلهن ،كﯧچىسى ۇئخلىيالمايـدىغان بولـۇپ قالـدىم ،ائدەمـگه خاتىرجهملىك بهك مۇھىمكهن... — قىززىقكهنسهن ،خاتىرجهم ياشايمهن دﯦگهن ائدەم ۆئيۈڭگىال كهتسهڭ بولمامدۇ، كﯧتىپ ەئرگه تهگسهڭ خاتىرجهم بوالتتىڭغۇ؟! بىـز بـۇ يهرگه پهقهت خـاتىرجهملىكنى دەپ كهلدۇقما؟ — ۇئنــداق دﯦگىنىــڭ بىــلهن ،ســهن مهنــدەك ۇئنــداق قورقــۇپ ،ەئنــسىز ياشــاپ باقمىدىڭ.. — مهن ۇئنداق ياشاشتىن بىزار ،قورقۇپمۇ ىئشمۇ؟ قورقـۇش بىـلهن ىئـش پۈتهمـدۇ؟ قورقۇنچاق ائدەم ھﯧچنﯧمىگه تهۋەككۇل قىاللمايـدۇ ،بىـر جايىـدا تۈگۈلـۈپ ياشـايدۇ، بۇنداق ائدەمنىڭ قۇرتتىن نﯧمه پهرقى؟! بۇ گﯧپىم سـاڭا تﯧگىـپ كهتمىـسۇن ،لـﯧكىن ســهن قورقۇنچــانلىقىڭنى تاشــال ،تهۋەككــۇل قىلىــپ چىققــان ىئكهنــسهن ائخىــرىغىچه تهۋەككۇل قىل ،يﯧزىلىقنىـڭ كاللىـسى بـويىچه ىئـش قىلىـۋەرمه ،بولمىـسا مهشـهدە ھاڭۋﯦقىپ ،ېئڭهك يۆلهپ وئلتۇرىۋﯦرىسهن ...سهندە چىراي دﯦسه بار ،بىلىم دﯦسه بـار، ىئنگىلىزچه ۆئگهندىڭ ،ائشـخانا دﯦگهنـدە كۆرۈمـسىز ،ساۋاتـسىز قىـزالر ىئـشلهيدۇ،
37
سهن بۇ يهرگه ھهقىقهتهن زايه كﯧتىپسهن... زۆھــرە بــۇ گهپلهرنــى ىئچــى ېئچىــشىپ تــۇرۇپ ائڭلىــدى ،ائدىلهنىــڭ چىرايىغــا، كىيىملىرىگه سهپسالدى .ائدىلهنىڭ چىرايىدىكى ،ۇئچىسىدىكى نهرسىلهرنى يىغىـپ يۆگهپ ساتسىا 10مىڭ يۈەندىن كهم چىقمايتتى .زۆھرە ۇئنىـڭ ائلدىـدا ائقـسۆڭهك خﯧنىم ائلدىدا چﯧنىپ وئلتۇرغان دﯦدەك قىزغىال وئخـشايتتى ،بـۇ ھـال ۇئنـى بىـائرام قىلدى ،ائدىلهنىڭ نﯧمىسىگه تايىنىپ بـۇنچه ېئسىللىـشىپ كهتكهنلىكىنـى بىلىـپ باققۇسى كهلدى: — سهن ائمﯧرىكىغا چىقىمهن دەۋاتاتتىڭغۇ ،قانداق بولدى؟ — ۋىزا ائلماق بهك تهسكهن ،ىئككى قﯧتىم قايتۇرۇۋەتتى. — نﯧمىشقا؟ — ائمﯧرىكىدا وئلتۇراقلىـشىپ قـﯧلىش خاھىـشىم بـارمىش .ۇئ يهردە ېئـرىم يـاكى ائشنام بولسا ،ھﯧچ بولمىسا بىرەر تۇغقىنىم بولسا بوالرمىش... — دﯦمىسىمۇ سﯧنىڭ شۇ يهردە تۇرۇپ قﯧلىش نىيىتىڭ بارغۇ دەيمهن. — ەئلــۋەتته ،ائدەم يۇقىرىغــا يامىشىــشى كﯧــرەك .شــىنجاڭدىن كــۇلى ياخــشى، كۇلىدىن چهتەئل ياخشى ...ۇئنى دەيسهن ،بۇنى دەيسهن ،ھهممىـدىن يهنىـال ائمﯧرىكـا ياخشى. — مهنغۇ ۇئنداق خىيالمۇ قىاللمايمهن.. — خىيال قىلغان بىلهنال ىئش پۈتهمدۇ ،ھهرىكهت قىلىش كﯧرەك. — ەئمدى نﯧمه ىئش قىالي دەيسهن؟ — ۇئقمايمهن ،ياشاپ باققاچ پىالن تۈزىدىغان گهپ. — مهن نﯧمه ىئش قىلسام بوالر؟ بىر يهردىن خىزمهت تاپسام بوالتتى. — خىزمهتنىڭ گﯧپىنى قويـۇپ ،ەئمهلىـي نهپ تﯧگىـدىغان بىـرەر ىئـشنىڭ كويىغـا كىر .سهن بىلهن بىزگه بۇ يهردە ھﯧچنهدە مـۇقىم خىـزمهت يـوق .سـهن شـۇ ەئرەبنىـڭ پﯧشىنى چىڭ تۇتماپسهن ،مهن بولىدىغان بولسام ،ۆئيىدىن چىقمـاي ،ۇئنىـڭ پـۇلىنى تازا خهجلهيتتىم ...ۇئنىڭدىن كﯧيىن ۇئ سﯧنى ىئزدىمدىمۇ؟ — ىئزدىمىدى ،مﯧنىڭ قول تﯧلﯧفونۇممۇ يوق. — ۋاي تــﯧخىچه مۇشــۇنداق يۈرەمــسهن ،شــۇڭا ىئــش تاپالمــاي يۈرۈپتىكهنــسهن-دە! ۇئنداق قىلماي ەئرزان بولسىمۇ بىر قول تﯧلﯧفونى ائل ،بولمىـسا ھهمـمه ائدەم سـﯧنى ۇئنتۇپ قﯧلىپ تاشلىۋﯦتىدۇ .ائندىن بۇ ائشخانىدىن چىقىپ كهت ،مهكتهپتىمۇ ياتماي مهن بىلهن تۇرغىن .مهن قاۋاقخانا كوچىـسىغا يـﯧقىن يهردىـن كىچىكـرەك بىـر ۆئينـى ىئجارىگه ائلدىم ،قاچان سهن ىئش تﯧپىپ بولغىچه شۇ ۆئيدە ياتىۋەرگىن ،پۇل تاپقاندا تهڭ تۆلهرمىز ...قانداق؟ — ماڭا ىئش تﯧپىشىپ بﯧرەلهرسهنمۇ؟
38
— ىئزدىسهك چىقىدۇ ،خاتىرجهم بول. ائدىــله ائلــدىغا كهلــگهن لهغمهننــى نــازاكهت بىــلهن ائلــدىرىماي ييﯧيىــشكه باشلىدى ،بىر ياقتىن زۆھرەگه گهپ قىالتتـى ،بىـر يـاقتىن ائرىـالپ-ائرىـالپ سـايراپ تۇرىدىغان تﯧلﯧفونىنى ېئلىپ بهزىدە جايىدىال پاراڭلىشاتتى ،بهزىدە نومۇرىغـا قـاراپ تاالغا چىقىپ كﯧتهتتى. ائشــۇ كــۈنى ائدىــله زۆھــرەگه يــﯧقىن ەئتراپتىكــى بىــر دۇكانــدىن قــول تﯧلﯧفــونى ېئلىــشىپ بهردى ،يﯧــرىم پــۇلىنى ۆئزى چىقىرىــپ دوســتلۇقىنى يهتكــۈزدى .زۆھــرە تﯧلﯧفونىنى سىناپ بﯧقىش ۈئچۈن سـىيىت قارىنىـڭ ياتىقىغـا تﯧلﯧفـون قىلىـپ ۇئنـى تۇيۇقسىز خۇشال قىلىۋەتتى ،بىرىنچى بولۇپ ۇئنىڭغا نومۇرىنى دەپ بهردى. زۆھرە ىئش ھهققىنى يﯧرىم ېئلىپ» ،پـاك مۇسـۇلمانالر ائشخانىـسى«نـى تاشـالپ كهتتى .بۇ ائشـخانا يﯧڭىـدىن ېئچىلغانـدا سـىيىت قـارى ساۋاقداشـلىرى بىـلهن بىـر قﯧتىم كهلگهن ،چاچلىرىنى ۇئزۇن قويۇۋالغان بۇ تهقۋا يىگىتكه تولىمۇ قايىل بولغان، ائشخانىسىغا بهرىكهت تىلىگهنىـدى .گىتـارچى يىگىـت بـارا-بـارا زىيـان تارتىۋاتقـان ائشخانىـــسىنى ائخىـــر باشـــقىالرغا ۆئتكـــۈزۈۋەتتى .ۇئ گىتـــارنى ياخـــشى چـــاالتتى، »يــارىگۇلال«» ،ۋاپــادارىم« دﯦــگهن ناخــشىالرنى ۋايىغــا يهتكــۈزۈپ ېئيتــاتتى .بــۇ ائالھىدىلىكى بىلهن ۇئ بىر مۇزىكا ەئترىتىگه قﯧتىلىپ رﯦستۇرانالردا وئيـۇن قويۇشـقا قاتناشتى ،قىزغىن ائلقىشقا ېئرىشتى .ۇئ كهيىـپ-سـاپاغا قﯧتىلمـايتتى ،ۇئسـسۇلچى قىزالرغــا چاچرىمــايتتى ،نامــازنى تاشــلىماي وئقــۇيتتى ،بــۇ ىئــشى باشــقا مۇزىكانــت بالىالردىن ائالھىدە پهرقلىنىپ تۇراتتى. 12 ائدىــله يﯧڭىلىققــا ،يﯧڭىلىنىــشقا ھهر داىئــم ىئنتىلىــپ تــۇراتتى ،يﯧڭــى ەئرلهر، يﯧڭــى كىــيىملهر ،يﯧڭــى رﯦــستۇران ۋە مهيخــانىالر ،يﯧڭــى دﯦــسكوخانىالر ۇئنىــڭ بــۇ شهھهردىكى ھهر كۈنلۈك قىزىقىش ،تهجرىبىدىن ۆئتكۈزۈش نىشانى ىئدى .ۇئ ياتىقىغا كىرىــپ جىمجىتلىققــا چىــدىماي پىالســتىنكا قويــدى ،ۇئنىــڭ ەئســهبىي بىــر ناخــشا ائڭلىغۇسى كﯧلىپ قالغانىدى ،دەسلهپته مهيكﯧل جﯧكسوننىڭ ناخشىـسىنى قويـدى، بۇ ناخـشىالرنى ائڭلىـسا ائدەمنىـڭ ىئـچ-ىئچىـدىن بىـر خىـل قىقـاس-چۇقـان پهيـدا بوالتتى ،نهپهسلهر رﯦتىم بىلهن بىلله راھهتلىك ىئتتىكلهيتتى ،تهندە بىر سىلكىنىش پهيدا بوالتتى ،ەئممـا ائدىـله جﯧكـسوننىڭ دەۋرى ۆئتتـى ،ۇئ بهچچىـۋاز بىـر نﯧمىنىـڭ ناخشىسىنى كهچكىچه ائڭالۋﯦرىمهنمۇ دەپ ۇئ پىالستىنكىنى ېئلىۋﯦتىپ ،شـاكىرانىڭ پىالستىنكىسىنى قويدى ،ۇئ ائيالمۇ ەئسهبىي توۋالپ قوياتتى ،ناخشىسىنىڭ ائخىرىنى غهيرى ائھاڭ ۋە ائۋازالر بىلهن ائياغالشتۇراتتى .بۇمۇ ائدىلهگه خوشياقمىدى ،ۇئ يهنىـال
39
»كۇچانىڭ سوپۇنى ياخشى« دەپ وئيالپ ەئركىننىڭ »شهھهر كﯧچىسى«دﯦگهن دﯦيىنى قويدى ،ۇئ ۋاقىت تاپسىال ەئركىن وئيۇن قويىدىغان كهچلىك كۇلۇبالرغا بﯧرىپ ناخـشا ائڭالپ ،ۇئنىڭ گىتار چﯧلىپ ىئسپانچا رﯦتىمغـا توۋاليـدىغان ناخشىـسىنى يـاقتۇرۇپ ائڭاليدىغان بﯧيجىڭلىقالر ۋە چهت ەئللىكلهر بىلهن تهڭ شادلىنىپ ،شـۇ يهردە بىـرەر چهت ەئللىــك بىــلهن تونۇشــۇپ ،تﯧلﯧفــونلىرىنى يﯧزىــشىۋﯦلىپ يﯧنىــپ كﯧلهتتــى .ۇئ ەئركىننىــڭ ناخشىــسىنى پهقهت نهق مهيدانــدىال ائڭلىــسا بولىــدىكهن دەپ وئيــالپ قالــدى ،ۇئنىــڭ “بــاالڭزا ،كﯧلىــڭ ھهي قىزچــاقQQ ،نومــۇرىڭىزنى قالــدۇرۇڭ ،مهن پهرھات بوالي” دﯦگهندەك گهپلىرى چىقىدىغان ناخشىلىرى ائدىلهگه بهكمـۇ يهڭگىـل، كىچىك بالىالر ائڭلىسا بولىدىغان ناخشىالردەك تۇيۇالتتى ،ۇئنىڭغا باققانـدا ەئسـقهر خۇيالڭ)كۆك بۆرە( نىڭ ۆئزگىچه ناخشىلىرى ۇئنىڭغا بهكرەك تﯧتىيتتـى ،ەئسـقهرنىڭ قامىتى ،تهمكىن قىياپىتى ،بوغۇق ائۋازىنى ياقتۇراتتى ،ۇئ بۇرۇن كىنوالردىمۇ چىققـان بولغاچقــا ،ائدىلهنىــڭ خاتىرىــسىدىن زادىــال ۆئچمىگهنىــدى ،كۆڭلىــدە ۇئنــى ېئغىــر- بﯧــسىق ،ەئممــا ەئركهكلىكــى بــار ،گىتــارچى ىئــشچى »ياســىن« دەپ بىلهتتــى .ۇئ قانداقتۇر بىر سﯧغىنىش بىلهن ەئسقهرنىڭ »وئيناش«دﯦگهن پىالستىنكىسىنى قويدى. گىتارنىڭ ،جاز دۇمباقلىرىنىڭ ەئسـهبىي رﯦتىملىـرى ۇئنىـڭ نﯧرۋىـسىنى غىدىقالشـقا باشلىدى ،ەئسقهر گـاھى سـهھنىدە ،گـاھى كهڭ دالىـدا ېئزىتقـۇدەك پهيـداق بولـۇپ، بوينىغا ېئسىۋالغان گىتىرىنى جان ساقالشنىڭ قورالىدەك تۇتىۋﯦلىپ ،ىئچ-ىئچىـدىن ســـىقىلىپ ،ائخىـــر ېئتىلىـــپ چىقىۋاتقانـــدەك بىلىنىـــدىغان بوغـــۇقراق ائۋازىنـــى قويۇۋﯦتىپ ،ۇئزۇن چـاچلىرىنى سـىلكىپ قويـۇپ ،بىـر دەم ائسـمانغا ،بىـر دەم يهرگه قاراپ ناخشا ېئيتاتتى: ھهي قىزچاقالر ...ھهي قىزچاقالر.. ماۋزﯦدۇڭنى ۇئنتۇپ قالماڭالر. ائدىله ھهر قﯧتىم مۇشۇ تﯧكىست بار يهرگه كهلگهندە كۈلۈپ ساالتتى ،ەئسقهرنىڭ ناخشا تﯧكىستلىرى چۈشىنىدىغانالر ۈئچۈنال يﯧزىلغاندەك سهل غهيرى ،ەئمما چوڭقۇر تۇيۇالتتى .ائدىله شۇ تهرزدە ناخـشا-مـۇزىكىالردىن بىـر دەم ھوزۇرالنـدى ،ائنـدىن بىـر وئلتۇرۇشىدا چهت ەئلنىڭ -3دەرىجىلىـك سـﯧرىق كىنوسـىدىن بىرنـى كـۆرۈۋەتتى ،ۇئ بۇنىڭــدىن ېئــشىپ كهتــكهن ســﯧرىق فىلىملهرنــى ائنــدا-ســاندا كــۆرۈپ قويــاتتى، كۆرگهندىمۇ ۆئزىنىڭ بۇالرغا باققاندا تۈزۈك ياشاۋاتقان قىـز ىئكهنلىكىـگه تهسـهللىي تﯧــپىش ۈئچــۈن كــۆرەتتى ،كــۆرۈپ بولــۇپ »ھــايۋانالر ،ائدىمىــي ھــايۋانالر ،تــۈزۈكرەك ىئشلىسچۇ ،ەئڭ گۈزەل نهرسىنىمۇ سهتلهشتۈرۈپ ائدەمنى سهسـكىندۈرۈۋﯦتىدۇ« دەپ غودۇراپ قوياتتى .ۇئ ىئنگىلىزچهمنى پىششىقالش ۈئچۈن كۆرىمهن دەپ چهت ەئلنىڭ ىئنگىلىزچه كىنولىرىنى كۆرەتتى ،ىئنگلىزچهمنى بهكرەك مهشـىق قىلىـۋالىمهن دەپ چهت ەئللىكـــلهر بىـــلهن ائرىلىـــشاتتى .ۇئ چهت ەئل تىللىـــرى ۇئنىۋﯦرســـىتﯧتىدا
40
وئقۇۋاتقانـــدا تومـــاس دەيـــدىغان بىـــر نﯧگىـــر بـــاال ۇئنـــى قوغلىـــشىپ يـــۈرۈپ كهلتۈرۈۋالغانىدى ،ائدىله دەسلهپته ۇئنى ائفرىقىلىق دەپ ياراتمىـدى ،كﯧـيىن ۇئنىـڭ ائمﯧرىكا پۇقراسى ىئكهنلىكىنى ائڭالپ ،تىـل ۆئگىـنىش ۈئچـۈن بولسىمۇائرىلىـشىپ باقتى ،بىلله تاماق يهپ پاراڭلىشىپ ىئنگىلىزچىسىنى وئبدانال مهشـىق قىلىۋالـدى. توماس ۇئستىخانلىق ،چهبدەس بىر يىگىت ىئدى ،ائپائق ىئـشلىرىنى چىقىرىـپ ،بـوم ائۋازىدا ۈئنلۈك ،ائلدىرىماي گهپ قىالتتى .ائندىن ۇئالر دﯦسكوخانىالرغا بىلله بـاردى، ۇئ دﯦسكوغا ائالمهت ۇئسـتا ىئـدى ،داىئـم شـوخلۇق چىقىراتتـى ،ېئچىلىـپال يـۈرەتتى، ائدىلهنىڭ ۇئ يهر-بۇيﯧرىنى تۇتۇپ ،بهزىدە لىككىـدە كۆتۈرۈۋﯦلىـپ ۇئنىڭـدا چۆچـۈش ھهم ائللىقانداق بىر غىدىق پهيدا قىالتتى .ائدىله ۇئ نﯧگىرغا بارا-بارا كۆنۈپ قالدى، ۇئنىڭ ىئرقى ،رەڭگىمۇ بارا-بارا بىلىنمهيدىغان بولدى ،شۇنداقتىمۇ كۈنـدۈزى ۇئنىـڭ بىلهن ائنچه ۇئچراشـمايتتى ،ائخـشىمى بىلـله بولـسا ائزادىلىكـكه چىقىـپ قـاالتتى، قــاراڭغۇلۇق ۇئالرنــى ۆئز ىئختىيــارىچه قوينىغــا ائالتتــى .كﯧــيىن تومــاس وئقۇشــىنى تۈگىتىپ دۆلىتىگه قايتىش ائلدىدا ائدىلهگه ۆئزىنىڭ ائمﯧرىكىلىـق ەئمهس ،جهنـۇبى ائفرىقىلىق ىئكهنلىكىنى ېئيتتى ،ائدىـله ۇئنـى ائلـدامچى دەپ تىلـالپ ،مهيدىـسىگه مۇشتالپ ،بىر ھازا يىغلىدى .توماس »مهن سﯧنىڭ مۇھهببىتىڭگه ېئرىشىش ۈئچـۈنال شــۇنداق قىلــدىم ،ھهمــمه ائدەم نﯧمىــشقا ائمﯧرىكىلىــق زومىگهرلهرنــى ياخــشى كۆرىدىغاندۇ؟ مهن ساڭا راستىمنى دﯦسهم نﯧمىشقا يىغاليسهن ،خالىساڭ مهن بىـلهن كهتكىــن ،بىــز بىلــله ياشــايلى« دەپ ســهمىمىيلىكىنى بىلــدۈردى ،ۆئز دۆلىتىنىــڭ ائمﯧرىكىدىنمۇ چىرايلىـق ،بـاي ىئكهنلىكىنـى تهسـۋىرلهپ بهردى .ھهتتـا موزاينىـڭ كۆزىدەك قارا كۆزىگه ياش ائلدى .بۇمۇ ائدىلهنى تهسىرلهندۈرەلمىدى .جهنۇبىي ائفرىقا دﯦگهنمۇ بهرىبىر ائفرىقـا-دە ،ائفرىقـا دﯦـسىال كىـشىنىڭ خىيالىغـا سـهھرايى كهبىـر چــۆلى ،قــاتتىق ىئســسىق ،قۇرغــاقچىلىق ،ائچــارچىلىق ،ۇئرۇش ،ەئيــدىز كﯧــسىلى... تىزىلىــپ كﯧلىــدۇ .خهنزۇچىنىمــۇ تﯧخــى تــۈزۈك ۆئگىنىــپ بواللمىغــان بــۇ نﯧگىرنىــڭ جۇڭگودا وئقۇپ ېئرىشكىنى چىرايلىق بىر ۇئيغۇر قىزىنىڭ تﯧنى بولدى .ۇئ ائدىلهنـى ھهقىقهتهن چىن دىلىدىن ياخشى كۆرۈپ قالغانىدى ،ەئممـا ياخـشى كۆرۈشـمۇ ۇئنىـڭ ۈئچۈن بۇ ھاياتلىقتىكى وئيۇن-تاماشىنىڭ بىر تۈرى ىئدى ،پهقهت وئخـشىمايدىغىنى، بــۇ وئيــۇن جىنــسىي قــۇۋۋەت ،كۈچلــۈك قىــزىقىش ،ۇئزاق ۋاقىــت ،ەئســتايىدىللىق، ىئنچكىلىك ،چىن ماھارەت تهلهپ قىالتتـى .ائدىـله ۇئنىڭـدىن تامـامهن ۋاز كهچتـى، ۇئنى كۆڭۈل ھويلىسىدىن بىر قارا خالتىنى سۈپۈرۈۋەتكهندەك سۈپۈرۈپ تاشلىدى ،بـۇ خالتا مهيـنهت نهرسـىلهر بىـلهن لىـق توشـۇپ كهتكهنىـدى .ۇئ قارىۋاينىـڭ قالـدۇرۇپ كهتكىنى ھىسسىياتتىكى جاراھهت بولۇپال قالماي ،بهلكى جانغا تاقىشىدىغان ەئيدىز ۋەھىمىسى ىئدى .ائدىله پۇشايمان ۋە ۋەھىمىـدىن بىـر نهچـچه ائي سـىقىلىپ يـۈردى، تهكــشۈرتۈپ بارســا قﯧنىنىــڭ راســتىنال بــۇزۇق چىقىــپ ،بــۇ ائقىۋەتنىــڭ ۆئزىنــى
41
تۈگهشتۈرۈۋﯦتىدىغانلىقىنى وئيالپ دوختۇرخانىغىمۇ بارمىدى .ۇئ بىر مهزگىل ۆئزىنـى تاشلىۋﯦتىپ ائخىرى يهنه قهدرىنى تﯧپىۋالـدى ،ەئممـا بـۇ بۇرۇنقىغـا وئخـشىمايدىغان ائدىله ىئدى ،ائدىله ۆئزىنى ىئلگىرىكىدىن تامـامهن وئخـشىمايدىغان قىلىـپ ياسـاپ چىقتى .ائشۇ نﯧگىردەك شهھۋەتخور ەئرلهر ،بۇ شهھهردىكى پۇلدار نوچىالر ائدىلهنىـڭ غهم-قايغۇ ،دەرت-ەئلهم ،ۋەھىمىلىرىنـى ۇئنتۇلـدۇرۇپ ۇئنـى لهگلهكـتهك ۇئچۇرتـۇپ راھهتلهندۈرۈشــكه باشــلىدى .كﯧــيىن ائدىــله بىــر ائخــشىمى قهھۋەخانىــدا جــامﯧس دەيدىغان بىر ائمﯧرىكىلىق بىـلهن تونۇشـۇپ قالـدى ،ۇئ 40نهچـچه ياشـالرغا كىرىـپ قالغان بولسىمۇ ناھايىتى تﯧتىك ،ياش ،ساغالم كۆرۈنهتتى ،ائدىلگه تهشهببۇسكارلىق بىــلهن تونۇشــلۇق بﯧرىــپ ،كــۆپ گهپلهرنــى دەپ بهرگهن ھهم ۆئزىمــۇ ائدىلهدىــن گهپ كوچىالپ خﯧلى ىئشالرنى بىلىۋالغانىدى؛ ائدىلهنى بىر نهچچه قﯧتىم تاماققا تهكلىپ، ۇئنــى-بــۇنى ســوۋغا قىلىــپ ،ىئچكىــرىلهپ مۇناســىۋەت باغلىۋالغانىــدى .رﯦژدوســتۇۋا بــايرىمى ھارپىــسىدا ىئككهيــلهن جامﯧــسنىڭ مهخــسۇس چهت ەئللىــك دىپلومــاتالر تۇرىدىغان وئلتۇراق رايونىدىكى ۆئيىدە بىر كﯧچىنى ۆئتكۈزدى ،ائدىـله ائمﯧرىكىنىـڭ كىنولىرىــدا تــوال چىقىــدىغان بىــر ىئــشنى ەئمهلىيهتــته كــۆردى :جــامﯧس ۆئيىنىــڭ ىئــشىكىنى ېئچىــپ ائدىلهنــى ىئچىــگه تهكلىــپ قىلــدى ،ائنــدىن ۇئنىــڭ پهلتوســىنى سالدۇرۇپ ائسقۇغا ائستى ،ۇئنى كهڭ ،چىرايلىق سافاغا وئلتۇرۇشقا تهكلىـپ قىلـدى. جامﯧس ائشخانا ۆئيىگه كىرىپ بىر دەمدە بىر تهخسه توخۇ گۆشى ،بىر تهخـسه سـاالتا )خام سهي( تهييـارالپ چىقتـى ،سـاقالپ قويغـان ۈئزۈم ھارىقىنىـڭ ېئغىزىنـى ېئچىـپ ىئككى قهدەھكه قۇيدى .ىئككهيلهن شـىرەدە قارىـشىپ وئلتـۇرۇپ ياخـشى تىلهكـلهر بىلهن سوقاشتۇرۇپ ىئچىشتى .جامﯧس مۇزارتنىڭ سىمفونىيىسىنى پهس ائۋازدا قويۇپ قويدى ،ۆئينىڭ ھاۋاسى بىر دەمدە رومانتىـك تـۈس ائلـدى .جـامﯧس تولىمـۇ خۇشـخۇي ىئــدى ،كــۆپ گهپ قىالتتــى ،ائدىــله پۈتــۈن دىققىتىنــى يىغىــپ ۇئنىــڭ ېئغىزىــدىن چىقىۋاتقان “دۇنيا تىلى” نـى تولـۇق چۈشىنىـشكه تىرىـشاتتى .ۇئنىـڭ تهلهپپۇزىـدىن قارىغاندا بىر يهرلىرى ائدىلهگه دەرس بهرگهن ەئنگىلىيىلىـك مـۇەئللىمگه وئخـشاپ كﯧتهتتى .ائدىله ۇئنىـڭ ائمﯧرىكىلىـق ىئكهنلىكىـگه باشـتىن -ائخىـر گۇمـان بىـلهن قاراپ كهلدى ،ەئنگىلىيىلىك بولسا قىزىققۇچىلىكى يوق ،ەئنگىلىيه كونا جاھانگىر دۆلهت ،بــاي بولغــان بىــلهن ياشــىماق تهس ،ھــاۋا كﯧلىمــاتى ناچــار دەپ وئياليتتــى. ىئككهيــلهن بىــر بوتۇلكــا تــۈگىگىچه ىئچىــپ پاراڭالشــتى ،ەئمهلىيهتــته پاراڭنىــڭ ھهممىسىنى دﯦگۈدەك جامﯧس قىلدى ،ۇئ بىر دەم سۆزلىمىـسه تهپهككۇرىـدىن ېئزىـپ كﯧتىدىغاندەك ،بىر نهرسـىنى ۇئنتـۇپ قالىدىغانـدەك ،ائخىـرى بﯧرىـپ گاچىلىـشىپ قالىدىغاندەك توختىماي گهپ قىالتتى ،ائدىله ۇئنىڭ گهپلىرىنى ەئسنىمهي ،ۇئخلىماي وئلتۇرۇپ ائڭالشقا مهجبۇر ىئدى .ھاراق يﯧرىم بولغاندا جامﯧس ۇئنىڭ يﯧنىغا كﯧلىپ وئلتۇرۇپ پهيزى قىلدى ،ائدىله ۇئنىـڭ ېئغىزىنىـڭ بىـردەم بولـسىمۇ بﯧـسىققىنىدىن
42
خوش بولۇپ قورۇنغـان ھالـدا ۇئنىـڭ ىئختىيارىغـا بويـسۇندى .ۇئنىـڭ بﯧـشى قﯧيىـپ ۇئيقۇسى كﯧلىپ قالغانىدى .جامﯧس ۇئنى كۆتـۈرۈپ كارىۋىتىغـا ەئكىلىـپ يـاتقۇزدى، ائندىن ۇئنى يﯧشىندۈردى ،ائرقىـدىن ۆئزى كىيىملىرىنـى سـالدى .ائدىـله كهيىپـتىن، ھارغىنلىقتىن ،ۇئيقۇدىن ېئغىرلىشىپ كهتكهنىدى ،كاللىسىدا كهڭ كـارىۋات ،پۈتـۈن بىنــا ،پۈتــۈن شــهھهر توختىمــاي چــۆگىلهيتتى .بىــر جاھــانگىر ۇئنىڭغــا جاھــاننى چۆگىلىتىۋاتاتتى .ەئنگىلىيىلىـك بولـسا نـﯧمه بوپتـۇ ،يﯧڭـى جاھانگىرنىـڭ ائتىـسى قﯧرى جاھانگىرغۇ ،بۇنىڭغىمۇ كﯧسهل يۇقارمۇ ،قاپچۇق ىئشلهتكهندەك قىلدى ،نـﯧمه قىلــسا قىلــدى ،ائزدى ،كﯧــسهل بولــدى ،ۆئلــدى ،ائمﯧرىكىلىقمــۇ ،ەئنگىلىيىلىكمــۇ ۆئلىـــدىغۇ ..ائدىـــله ائمﯧرىكىنىـــڭ كىنوســـىدا ەئر-ائيالنىـــڭ ھهر قاچـــان تهڭ ەئسهبىيىلىشىپ كﯧتىدىغىنىنى ،بىر-بىرىگه تولىمۇ ماسلىشىدىغىنىنى كۆرگهنىدى، جــامﯧس بىــلهن كارىۋاتقــا چىققانــدا ۇئ كىنــو ۆئزگىرىــپ كهتتــى ،جــامﯧس كىنــودىكى ەئرتىسالرغا ائز-تـوال وئخشىـسىمۇ ،ائدىـله ۇئ “سـﯧرىق سـهتهڭلهر” نـى دورىيالمىـدى. ۇئالرنىڭ كاللىسى ائللىبۇرۇن ېئچىلىپ كهتكهن ،بۇ ىئشتىن تاماقتىن ھۇزۇرالنغاندەك ھۇزۇرلىنىدۇ–دە ،ۇئالرنىڭ ھهممه نﯧمىسى تهل ،شۇڭا بۇ ىئشتىن شـادلىق ىئزدەيـدۇ. ۇئالرغا باققاندا ائدىله نامرات ،ائۋۋال قورساقنىڭ غﯧمىنـى قىلىـپ ائنـدىن ۇئ ىئـشنى وئيلىشىدىغان گهپ .قورساقنىڭ غﯧمى ائدىلهنى ھهر قانچه قىلساقمۇ ېئچىاللماس ،بۇ ىئشتىن ھهقىقىـي ھوزۇرلىنالمـاس قىلىـۋەتكهن ...يهنه كﯧلىـپ ۇئنىڭغـا كﯧـسهللىك ۋەھىمىسى رودۇپايدەك چاپلىشىۋالغان .ائدىله ۆئزىنىڭ سـاق ىئكهنلىكىنـى ،ۆئزىنـى ۆئزى ائلداپ مۇشۇ كۈنگه ەئكىلىپ ،ائخىرى ۇئنىڭدىن چىقالماس بولۇپ قالغـانلىقىنى ھــــﯧس قىالتتىيــــۇ ،ۇئ كﯧــــسهللىكنىڭ ۇئزاق ۋاقىــــت ائلۋاســــتىدەك يوشــــۇرۇنۇپ يۈرۈيـــدىغانلىقىنى ،كۈتۈلمىگهنـــدە بىـــر كـــۈنى ۆئزىنىـــڭ ەئجهللىـــك وئقىنـــى ائتىدىغانلىقىنى وئيـالپ شـۈركىنىپ كﯧتهتتـى ،ۋەھىمىـسى يهنه سـايىدەك ەئگىـشىپ باراتتى .يۈزىگه ائزراق قىزىل بىر نـﯧمىلهر چىقىـپ قالـسا ەئيـنهككه قـاراپ تاتىرىـپ، يــۈرەكلىرى ســﯧلىپ كﯧتهتتــى ،پهرداز قىلغانــدىن باشــقا ۋاقىتتــا ەئيــنهككه ائساســهن قارىمايتتى. جامﯧس بىلهن بىلله بولغـان كﯧچىـسى ائدىـله يﯧـرىم كﯧچىـدە تهرىتـى قىـستاپ وئيغىنىــپ ،تــازىلىق ۆئيىنــى تهســته تﯧپىــپ كىــردى ،ەئنه شــۇ يهردە ۇئ تۇيۇقــسىزال ۆئزىنــى ھاجهتخانىغــا وئخــشىتىپ ائچچىــق كۈلــدى ،نــاتونۇش ەئرلهر ۇئنىــڭ ىئچىــگه كىرىپ قىستاپ كهتكهن ېئھتىياجىنى قانـدۇراتتى .ۇئ خىيالىـدا ۆئزى بىـلهن بىـر دەم قﯧرىشتى ،بىر دەم ەئركىن پاراڭالشتى ،ائخىر ھهر ۋاقىتتىكىدەك ۆئزىنى ۆئزى ائقالپ، قــولىنى يۇيــۇپ ،تــازىلىق ۆئيىــدىن چىقتــى .تــۇرۇپال ۇئنىــڭ جامﯧــسنىڭ ھهقىقىــي ســاالھىيىتىنى ،دۆلهت تهۋەلىكىنــى بىلىــپ باققۇســى كهلــدى ،چــاپىنىنى ائختۇرســىال ۇئنىڭ پاسپورتى ياكى باشقا بىـر نﯧمىـسى چىقـاتتى .ائدىـله بىـر دەم ىئككىلىنىـپ،
43
جامﯧــسنىڭ قــاتتىق ۇئيقۇغــا كهتكهنلىكىنــى پهمــلهپ ،ۇئنىــڭ چــاپىنىنى ائختــۇردى، دﯦگهنـــدەك قولىغـــا بىـــر كﯧنىـــشكا چىقتـــى ،بـــۇ پاســـپورت ەئمهس ،خىـــزمهت كﯧنىشكىــسىدەك قىالتتــى ،كﯧنىــشكىدا جامﯧــسنىڭ نهچــچه يىلــالر ائۋۋال چۈشــكهن رەسىمى ،قىسقىچه ەئھۋالى يﯧزىقلىق ىئدى .ائدىله ۇئخالۋاتقان جامﯧسقا ىئتتىك بىر قاراپ قويۇپ كﯧنىشكىنى جايىغا سﯧلىپ قويـدى ،جـامﯧس ھهقىـقهتهن ائمﯧرىكىلىـق ىئـــدى ،ېئھتىمـــال ائتـــا-ائنىـــسى ەئنگىلىيىلىـــك بولـــسا ،قىـــسمهن تهلهپپـــۇزىنى ۆئزگهرتهلمىــگهن بولۇشــى مــۇمكىن .بۇنىــڭ كــارايىتى چــاغلىق ،دﯦــمهك ۇئ جىنــسىي مۇناسىۋەتنى چوڭ بىلمهيدىغان بىر ائمﯧرىكىلىق ىئدى. ائدىــله ســﯧرىق فىلىمنــى كــۆرۈپ بولــۇپ ،ۆئزىــگه تهســهللىي بﯧرىــپ ،ۆئيىنــى رەتلهشكه باشلىدى ،بىر ېئغىزلىق ،بىـر سـالونلۇق بـۇ ۆئي كىچىـك بولـسىمۇ ائدىـله بىلهن زۆھرەنى بۇ شهھهرگه سىغدۇرۇپ ،تۇرمۇشـىنى مۇقىمالشـتۇرۇپ تـۇراتتى .قـوش كىشلىك كارىۋاتتـا ائدىـله ،سـالوندىكى كـارىۋاتلىق سـافادا زۆھـرە يﯧتىـپ قوپـاتتى. ائدىلهنىــڭ ھۇجرىــسىدىكى كىــيىم ىئــشكاپى ،پهرداز ۈئســتىلىدىن ىئككهيــلهن تهڭ پايدىلىناتتى .زۆھرە ھهر كۈنى بىر چـوڭ رﯦـستۇرانغا ىئـشلىگىلى كﯧتهتتـى ،بهزىـدە ىئشىك تۈۋىدە چىمهن دوپپا ۋە زەر نهقىشلىك ۇئزۇن كـۆينهك كىيىـپ تـۇرۇپ بهرسـه، بهزىدە مﯧھمانالرغا تاماق توشۇپ پۇت-قولىغا تهگمهي ىئشلهيتتى .كهچـته سـاەئت 12 بوالي دﯦگهندە ھﯧرىـپ چارچـاپ ائران كﯧلهتتـى-دە ،يـۈز-كـۆزىنى سـوپۇنداپ يۇيـۇپ، چىشىنى چوتكىالپ بولۇپال قهدىرلىك سافاسـىغا بىـر چىقىـپ ۇئخلىغىـنىچه ەئتىـسى چۈشكىچه قوپماي ياتاتتى .ائادىله ۇئنىڭ سافاسىغا بىر قاراپ قويـۇپ ،جﯧنىغـا ىئچـى ائغرىمايدىغان بۇ بىچارە مۇشۇنداقال ياشاپ قﯧرىپ كﯧتهرمۇ دەپ خۇرسـىنىپ قويـدى، ەئمما ۇئنىڭ ساغالملىقىغا ھهۋەسلهنمهي تۇرالمـايتتى .ۇئ سـافاغا كﯧلىـپ وئلتـۇرۇپ بىر دەم تﯧلﯧۋىزور كۆردى ،بىر دەم يۆلىنىـپ وئلتۇرغۇسـى كﯧلىـپ ،زۆھرەنىـڭ كـۈدە- كۆرپىــسى ائرىــسىدىن ياســتۇقىنى ېئلىــشىغا بىــر كونــۋﯦرت كــۆزىگه چﯧلىقتــى، كونۋﯦرتنىڭ ائغزى وئچۇقتهك قىالتتى ،ائدىله بۇنىـڭ ىئچىـدىكى نهرسـىگه قىزىقىـپ قــاراپ بــاقتى ،پ ـۇل ەئمهس ،قــاتالغلىق ســاالم خهتــتهك قىالتتــى .ســاالم خهت بولــسا كونۋﯦرت ۈئستىدە ائدرﯦس يﯧزىقلىق بـوالتتى ،بـۇ ۇئنـداق خهت ەئمهس ىئـدى .ائدىـله تﯧخىمۇ قىزىقىپ خهتنى ېئچىپ ائلدىراپ وئقۇشقا باشلىدى: ناھايىتى شهپقهتلىك ۋە مﯧھرىبان ائلالھنىڭ ىئسمى بىلهن باشاليمهن. ائۋۋال بىزنى يوقتىن بـار قىلغـان ۇئلـۇغ ائلـالھ تاائالغـا ھهمدۇسـانا ېئيـتىمهن، ائندىن پهيغهمبىرىمىزگه ۋە ۇئنىڭ ائىئله -ەئسھابىلىرىغا دۇائيى ساالم يولاليمهن. قهدىرلىــك زۆھــرە ،بــۇ خهتنــى كــۆرۈپ بهلكىــم ھهيــران قﯧلىۋاتقانــسىز .بــۇ بــاال ۆئزىنىڭ تالىپلىق سۈپىتىنى ساقلىماي نﯧمىشقا بۇنداق خهتنى يﯧزىپ يۈرۈيدىغانـدۇ
44
دەپ وئيالۋاتقانسىز .شۇنداقتىمۇ بۇ خهتنى ائخىرىغىچه وئقۇپ چىقىـشىڭىزنى ۈئمىـد قىلىمهن. مهن سىزنى بۇرۇندىن تونۇيمهن ،كىچىكىمدە سىزنى كۆرگهن .ېئـسىڭىزدە بولـسا، بىز تۇنىياز مهزىننىڭ ھويلىسىدا بىلله ساۋاق ائلغان ،ۇئ چاغدا بـالىالر جىـق ىئـدى، لــﯧكىن شــۇ جىــق بــالىالر ىئچىــدە ســىز ماڭــا ائالھىــدە كــۆرۈنهتتىڭىز .ســىز قوشــنا مهھهللىدىن كﯧلهتتىڭىز .شۇ چاغدا تولىمۇ وئماق ،زﯦھنىڭىز ۆئتكـۈر قىـز ىئـدىڭىز. مهزىننىڭ ساۋاقلىرىنى ھهممىدىن بۇرۇن يادالپ بولۇپ ياڭاق مۇكاپات ائالتتىڭىز ،شۇ ۋاقىتتا مهن سىزگه زوقلىنىپ ھهم تهلمۈرۈپ قاراپ قاالتتىم .شۇ ۋاقىتتا سـىزمۇ ماڭـا قارىغان ۋە مﯧغىز بهرگهن ىئـدىڭىز .مهن ەئسـلىدە مﯧغىـز بﯧرەمـدىكىن دەپ ەئمهس، بهلكى سىزگىال تهلمۈرۈپ قارىغان .سىز مﯧنى ياڭاق بﯧرەمدىكىن دەپ قاراۋاتىدۇ دەپ وئيلىغان بولۇشىڭىز مۇمكىن .شۇ ۋاقىتتىال مهن سىزگه ائمراق بولۇپ قالغان ىئـدىم. كﯧيىن بىز كۆرۈشـهلمىدۇق .تۇنىيـاز مهزىنمـۇ بـالال وئقۇتالمايـدىغان بولـدى ،كﯧـيىن ۆئلۈپ كهتتى .ائرىدىن شۇنچه يىلالر ۆئتۈپ تهقدىر-قىسمهت بىزنى بۇ شهھهردە قايتـا ۇئچراشتۇردى .شۇ ۋاقىتتا سىز ماڭا ناھايىتى ىئسـسىق ،تونـۇش چىـراي كۆرۈنـدىڭىز. كﯧيىن ۇئزاق وئيالپ ەئسـلهپ بـاقتىم .ىئـسمىڭىز ،مهھهللىڭىزنـى توغرىالشـتۇردۇم، كىچىــك ۋاقتىڭىزدىكــى چىرايىڭىــز ھــازىر كــۆپ ۆئزگىرىــپ كهتــكهن بولــسىمۇ، كۆزىڭىزدىكى نۇر ،پـاكلىق ،گۈزەللىـك يهنىـال شـۇ ۋاقتىڭىزنـى ەئسـلىتىپ تۇرۇپتـۇ. ائلالھ سىزنى ۆئمۈر بـويى ائشـۇنداق ىئمـانلىق ،ەئقىللىـق ،پـاك ،سـاغالم ياشاشـقا نﯧسىپ قىلغاي. ائلالھنىــڭ ىئنــايىتى بىــلهن بىــز قايتــا كۆرۈشــتۇق ،مهن شــۇنداق وئياليــمهن .بــۇ تهقــدىر ،بــۇ مــاس كﯧلىــپ قــﯧلىش ائدەمنىــڭ ۆئمرىــدە كهم ۇئچرايــدۇ .بهنــدە بــۇنى قهدىرلىشى كﯧرەك .گهرچه مهندە بۇرۇن ۇئنداق ھﯧسسىياتالر قىلچه شـهكىللهنمىگهن بولسىمۇ ،بۇ شهھهردە قايتا ۇئچراشقاندا بۇرۇنقى كـۈنلهرنى دەرھـال ەئسـلىيهلمىگهن بولـساممۇ ،شـۇ كـۈنلهرنى ەئسـلىتهلهيدىغان گــۈزەل ىئـشالر ماڭـا نﯧـسىپ بولمىغــان بولــسىمۇ ،لــﯧكىن خۇدايىتاائالنىــڭ وئرۇنالشتۇرۇشــى بىــلهن بىــز بــۇ جاھاننىــڭ بىــر چﯧتىدە ساق-ساالمهت كۆرۈشۈپ ،تونۇشۇپ ،وئبدان ەئسرا بولدۇق .ۆئيىڭىزگه بىلـله تﯧلﯧفون قىلىپ قايتىـپ كهلگىـچه سـىزنى وئيلىـدىم ،وئيلىغـانچه بـۇ كۆڭلـۈم ھـﯧچ ىئختىيارىغا بويسۇنمىدى .باشقا ھﯧچنﯧمىنى وئيلىمىدىم ،ھهتتا نامـازنىمۇ ناھـايىتى تهســته وئقــۇدۇم ،خىيالىمــدا ســۈرەتتهك جامــالىڭىز پهيــدا بولۇۋﯦلىــپ ،ســهجدىنىمۇ جايىدا قىاللمىدىم .ائلالھ تـاائال كۆڭلـۈمگه شـۇنداق بىـر ىئـشىقنى سـالغان بولـسا، بۇنىڭغا مهندە چارە يوق دەپ وئيلىدىم .سىز بىزنىڭ مهكتهپكه بﯧرىـپ باقمىـدىڭىز، بــۇ يهردە ۆئز قهۋمىمىــزگه مهنــسۇپ بىــرەر قىــز بالىنىــڭ دىــدارىنى ائســانلىقچه كۆرەلمهيمىز ،ساۋاقداشلىرىم ائتايىتهن باشقا مهكتهپلهرگه بﯧرىپ يۇرتلـۇق قىزالرنـى
45
ىئزدەپ ،كۆرۈشۈپ ،بىلله تاماق يهپ پاراڭلىشىپ يﯧنىپ كﯧلىدۇ ،وئتتۇرىـدا بهلكىـم مۇھهببهت يـوق ،ەئممـا پهقهت كۆرۈشۈۋالـسىال بولىـدۇ .بىزنىـڭ بالىالرنىـڭ ىئمـانى، كۆڭلى شۇنچىلىك سـاغالمكى ،ۇئالرغـا پهقهت شـۇ قىزالرنىـڭ دىـدارىنى كۆرۈۋﯦلىـشال يﯧتىپ ائشىدۇ .مهنمۇ شۇنىڭغا وئخشاش ،مهنمـۇ پهقهت سـىزنىال ىئـزدەپ بـارااليمهن. سىزنى كۆرسهم يۇرتقا بىر بﯧرىپ ،باغ-ۋارانلىرىـدىكى گـۈللهردىن زوقلىنىـپ قايتـپ كهلگهنــدەك ھﯧســسىياتقا چــۆمىمهن .ســىزنىڭ كىچىــك ۋاقتىڭىزنــى شــۇ وئمــاق قىيــاپىتىڭىزنى ۇئنتۇيالمىغــان بولــسام ،ھــازىرقى گ ـۈزەل ھــالىتىڭىز مﯧنــى تﯧخمــۇ مهپتۇن قىلىدۇ. قهلبىڭىزدە ىئمان نۇرىنىـڭ ائسـان ۆئچـۈپ قالمايـدىغانلىقىغا ىئـشىنىمهن ھهم ۇئلۇغ ائلالھتىن شـۇنى تىلهيـمهن .بويىغـا يهتـكهن قىـزالر ەئگهر ىئمانىـدىن ائجـراپ كهتــسه ۇئنىڭغــا ھهمــراھ بولىــدىغىنى پهقهت شــهيتاندۇر .بولۇپمــۇ بۇنــداق چــوڭ شهھهردە شهيتاننىڭ ۋەسۋەسىلىرى تﯧخىمۇ يامان ،تﯧخىمۇ كۈچلـۈك بولىـدۇ .مهن ھهر قﯧتىم كوچىغا چىقسامال نهپسىمنىڭ بۇ دۇنيادىكى چىرايلىق ،لهززەتلىك نهرسىلهرگه تويماي كﯧتىپ بارغانلىقىنى سﯧزىپ تۇرىمهن .ائدەمنىڭ نهپسى ھهقىقهتهن دۇنيادىكى نۇرغـــۇن نهرســـىلهرنى چىرايلىـــق كۆرســـىتىدىكهن ،كىـــشىنى شـــۇ ياققـــا وئتـــتهك ىئنتىلدۈرىدىكهن .مۇشۇ پهيتته مهن بـۇ دۇنيانىـڭ ھهقىـقهتهن كىـشىنى سـىنايدىغان غــايهت چــوڭ ىئمتىھــان مهيــدانى ىئكهنلىكىنــى ،يــاراتقۇچى پهرۋەردىگارىمنىــڭ بــۇنى مۇشــۇنداق ھــﯧكمهت بىــلهن وئرۇنالشــتۇرغانلىقىنى تﯧخىمــۇ چوڭقــۇر چۈشىنىــشكه باشاليمهن .نۇرغۇن ائدەملهر بۇ ىئمتىھان دۇنياسىدىن وئڭۇشلۇق ۆئتهلمهيدۇ ،خۇدايىم بىزنى بۇنداق بهندىلهردىن بولۇپ قﯧلىشتىن ساقلىغاي! قهدىرلىــك زۆھــرە ،مهن ىئــشق-مۇھهببهتنىــڭ دەرۋازىــسىدىن قانــداق كىرىــشنى بىلمهيۋاتقان ،سهمىمىي ھﯧسـسىياتىنى قانـداق ىئپادىلهشـنىمۇ تـازا ۇئقالمايۋاتقـان، ەئنەئنىۋى ېئتىقاد بىـلهن زامـانىۋىلىقنى قانـداق بىرلهشتۈرۈشـنىڭ يـولىنى تاپالمـاي يۈرۈۋاتقان ،ەئمما ىئزدىنىشنى قولدىن بهرمهيدىغان ،ھهقلىـق ىئـشالر ۈئچـۈن ۆئزىنـى چۈشهپ قويمايدىغان ،ېئتىقادتا وئتتۇرا يول تۇتۇشـنى ،مـۇھهببهتته نورمـال بولۇشـنى نىشان قىلغان بىر تالىپ ،سىز ماڭا قانداق قارايسىز ،بۇنى بىلمهيمهن ،ەئمما سىزدە ھهر ھالدا ياخشى تهسىرات قالدۇرغىنىمىغا ىئشىنىمهن .بـۇ شـهھهر ۋە سـىز وئقۇغـان زامانىۋى مهكتهپنىـڭ سـىزنى قانـداق ۆئزگهرتىـشكه باشـلىغانلىقىدىن قهتىئيـنهزەر، ســىزنىڭ ۆئز ەئســلىڭىزنى ۇئنتۇمــاي ،ىئمــانىڭىزدىن تهۋرەنــمهي ،ەئخالقىڭىــزدىن چهتنىمهي ياشـاۋاتقىنىڭىزغا ھهم بۇنىڭـدىن كﯧيىنمـۇ شـۇنداق قىالاليـدىغىنىڭىزغا ىئشىنىمهن .ەئممـا قىـز بـاال نـﯧمىال دﯦـگهن بىـلهن ھﯧسـسىياتتا ائجىـز ،كهيپىياتتـا تۇراقسىز كﯧلىدۇ ،نۇرغۇن ىئشالرغا ائمالسىز قالىدۇ ،تهڭتۇشلىرىنىڭ ،دوسـتلىرىنىڭ تهســىرىگه ائســان ۇئچرايــدۇ .شــۇڭا ســىزدىن گاھىــدا ەئنــسىرەپ قــالىمهن ،بــۇ
46
ەئنسىرەشلىرىمنى يۇشۇرۇپ يۈرۈشـنى خالىمـايمهن .چـۈنكى يـالغۇز ائيالغـا شـهيتان داىئم ھهمراھ بولىـدۇ .يـالغۇز ائيـالغىال ەئمهس ،يـالغۇز ەئرگىمـۇ شـۇنداق ،بولۇپمـۇ مۇشــۇنداق قاينــاق شــهھهردە تﯧخىمــۇ شــۇنداق .شــۇڭا ىئــسالمدا ىئــسالم مــۇھىتى ۋە ىئسالمىي قﯧرىنداشـلىقنىڭ بولۇشـى تولىمـۇ مـۇھىم .سـىزگه ھـازىرچه مهن تهربىـيه بهرگــۈدەك ،قانــات ائســىتمغا ائلغــۇدەك ســاالھىيهتكه ىئــگه ەئمهس ،ەئممــا شــۇنداق بولۇشنى چىن دىلىمدىن ائرزۇ قىلىمهن .ىئشقىڭىزنى ائلالھ دىلىمغا سالغان ىئكهن، ســـىزگه مهســـۇئل بولـــۇش تهقهززاســـىدىن قۇتواللمـــايمهن ،شـــۇنداقال بـــۇنى ھهر ىئككىمىزنىڭ بهختى ۈئچۈن مۇھىم دەپ بىلىمهن. مهن يهنه يﯧرىم يىلدىن كﯧـيىن وئقـۇش پۈتتـۈرىمهن ،كۆڭلۈمـدىكىنى ھـازىردىن باشالپ ىئپادىلىگهچ تۇرمىسام ،كﯧيىن سىزگه قويمـاقچى بولغـان تهلهپلىـرىم ېئغىـر كﯧلىــشى مــۇمكىن ،ۆئزەممــۇ جۈرەئتــسىزلىك قىلغانلىقىمنىــڭ پۇشــايمىنىنى يهپ قــالىمهن .بۇالرنىــڭ ھهممىــسى نهچــچه ۋاقىتــتىن ســىزگه دﯦمهكچــى بولغــانلىرىم، كۆڭلۈمنىڭ ەئينهن ىئپادىلىنىشى .بۇ كۆڭلـۈمنى رەت قىلىـش-قىلماسـلىق ەئلـۋەتته ىئختىيارىڭىزدىكى ىئش .مهيلى قانداق بولۇشىدىن قهتىئيـنهزەر ،سـىزنىڭ بهختلىـك بولۇشىڭىزنى ۇئلۇغ ائلالھتىن تىلهيمهن ،سىزنىڭ بهختلىك بولۇشىڭىز ۈئچۈن ۆئمۈر بويى تىرىشىش ،شۇ يوسۇندا ۆئز بهختىمنىمۇ قولغا كهلتۈرۈش مﯧنىڭ غايهم .ائلـالھ ۆئز بهندىلىرىگه نﯧمهتلىرىنى تونۇتۇپ تۇرىدۇ ،بىز ۇئنى ھهر داىئم ھﯧس قىلىشىمىز، پهيتنى چىڭ تۇتۇپ ،ۆئز بهختىمىـز ،نﯧمهتلىرىمىـزگه ېئرىـشىش ۈئچـۈن ائلـالھ ائتـا قىلغان جاننى ائيىماي سهرپ قىلىشىمىز كﯧرەك. جاۋابىڭىزنى كۈتۈپ :تاھىر قارى خهتنىڭ بىر يﯧرىمۇ چاپاق ەئمهس ،پاكىز يﯧزىلغانىدى .ائدىله بۇ بالىنىڭ سـاددا چىرايىنى تهسهۋۋۇر قىلدى ،ۇئنتۇلـۇپ خﯧلـى بىـر يهردە قالغـان پـاكلىق ،گۈزەللىـك، چىنلىقنىڭ نﯧمه ىئكهنلىكىنى غۇۋا ېئسىگه ائلدى ،ھـﯧچكىم ائدىـلهگه بۇنـداق خهت يﯧزىپ باقمىغانىدى ،ھازىر قىز-وئغۇلالرغا قۇچاق ائچىدىغان خىلۋەت جايالر ،خـالىي ســورۇنالر ،توخــۇ يۈرەكلهرنىمــۇ يايرىتىــپ گهپ قىلدۇرىــدىغان ھــاراقالر ،قىزالرنىــڭ كــۆڭلىنى ائلىــدىغان خىلمۇخىــل نهرســىلهر تۇرغــان يهردە ،قــول تﯧلﯧفونمــۇ ائشــۇ زۆھرەگىچىلىــك وئمۇملىــشىپ كهتــكهن يهردە بــۇ بالىنىــڭ خهت ائرقىلىــق كــۆڭلىنى ىئزھار قىلىشى ائدىلهگه قىززىق تۇيۇلدى ،ھهسـرەت ھهم مهسـخىرە ائرىـالش كۈلـدى، خهتنــى ۆئز پﯧتــى جايىغــا قويــۇپ قويــدى .تﯧلىــۋىزورنى ۆئچــۈرۈپ ياتىقىغــا كىرىــپ ائبدۇلالنىڭ ناخشىلىرىنى قويدى ،ائدەتـته ائنـچه ائڭـالپ كهتمهيـدىغان بـۇ ناخـشىالر ۇئنىڭ ھازىرقى كهيپىياتىغا ماس كﯧلهتتى .ائبـدۇلالنىڭ ائتـا-ائنـا ،ائنـا يـۇرت ،پـاك مۇھهببهت ،تۇنجى مۇھهببهت ،تهنھا سۆيگۈ ،ەئخالق ،سـاداقهت ،ەئرلىـك ،مهرتلىـك... لهرگه بﯧغىشالنغان ساغالم ،لهرزان ،مۇڭلۇق ناخشىلىرى ائدىلهنى بىـر دەم ەئزدى ،بـۇ
47
ناخشىالر ۋەزنى ېئغىر گهپلهر بىلهن لىق توشۇپ كهتكهندى .ائدىله ائخىر چىدىيالماي VCDنى ېئتىۋەتتى ،ائبدۇلالنىڭ قامىتى ،ائۋازى الپپىدە ۆئچتى. 13 زۆھرە كۈنـدە پـاالقالپ ،ھﯧرىـپ-چارچـاپ ،ائدىلهنىـڭ ۆئيىـگه كﯧلىـپ ۇئخـالپ، ەئتىسى يهنه رﯦستۇرانغا ائلدىراپ ماڭاتتى .ياشىماق تهس بۇ شـهھهرنىڭ رەھىمـسىز قامچىــسى ۇئنــى ائلــدىغا ســﯧلىپ ھهيــدەپ مﯧڭىۋاتــاتتى؛ تــاھىر قــارى ۋە ۇئنىــڭ خﯧتىدىكى گهپلىرى ائلدىراش ياشاۋاتقان زۆھـرەگه يهنه بىـر بﯧـسىم ېئلىـپ كهلـدى. تالىپ بالىغا ەئمـدى بـۇ نـﯧمه سـهۋدا ،مﯧنـى بـۇ شـهھهردە ياشـىغىلى قويمايـدىغان سهۋەبلهر نﯧمىدﯦگهن نۇرغۇن! ...دەپ وئياليتتى .ۇئ بىـر كـۈنى يهنىـال ۋاقـچه ۇئخـالپ، ۇئيقۇدىن كـۆرە قاباھهتلىـك چـۈش ،ېئغىـر خىيالـدىن بﯧـشىنى كۆتـۈرەلمهي ياتقانـدا ائدىله ۇئنىڭ يﯧنىغا كﯧلىپ وئلتۇردى ،ىئككىـسى ائخـشىمى كۆرۈشـهلمهي ،ائساسـهن ەئتىسى چۈشتىن بۇرۇن كۆرۈشۈپ ەئھۋاللىشىپ قوياتتى. — قوپسىال خان ،كۈن چۈش بولدى-،دﯦدى ائدىله ۇئنىڭغا باشقىچه نهزەر تاشالپ. — ساەئت قانچه بولدى-،دﯦـدى زۆھـرە كـۆزىنى ېئچىـپ ،ۇئنىـڭ چىرايىـدىن يهنىـال ھارغىنلىق ،ۇئيقىسىغا قانمىغانلىق چىقىپ تۇراتتى ،قاپاقلىرى ىئششىپ ،كۆزلىرىدە بۇرۇنقىدەك نۇر قالمىغانىدى -،توال چۈش كـۆرۈپ ھﯧرىـپ كﯧتىپـتىمهن ،ۇئخلىـساممۇ ائرامچىلىق يوق ماڭا... — ۇئيقۇ كۆپ بولسا چۈشمۇ كـۆپ بولىـدۇ ،ۇئيقـۇ دﯦگهنـگه 5-4سـاەئت ۇئخلىـسا قانىدۇ ،ائزراق ۇئخلىساڭ بولىدۇ.. — ەئگهر سهن مهندەك ىئشلىگهن بولساڭ ،بىر كۈن قوپماي ياتاتتىڭ. — شۇڭا مهن سهندەك ىئشلىمهيمهن ،مۇشۇ چىرايىڭغا قاچا يۇيـۇپ ،يۇنـدا تۆكـۈپ يۈرۈشىڭ پهقهت كالالمدىن ۆئتمهيدۇ. — قانداق قىلىمهن ەئمىسه ،ىئشلىمىسهم بولمىسا... — مۇشــۇنداق ىئــشلهپال يۈرىۋﯦرەمــسهن؟! چىرايىڭنــى نــﯧمىگه بهرگهن خــۇدايىم؟! بۇنداق ياشىغاندىن تايىنلىق يۇرتۇڭغا كﯧتىپ ،ياخـشى يىگىتنىـڭ پىـشىنى تۇتـۇپ، ۆئيــدە خــاتىرجهم وئلتــۇرۇپ ،بــاال تۇغــۇپ ،بــاالڭنى بﯧقىــپ ياشــا؛ بولمىــسا بۇنــداق جﯧنىڭنى قىينىما... — ىئككىمىزنىڭ تۇتقـان يـولى وئخـشىمايدۇ-،دﯦـدى زۆھـرە كۆڭلىـدىكىنى ائخىـر ائشــكارىالپ -،مﯧنــى بۇنــداق ىئــشلهپ كﯧتىۋﯦرىــدۇ دەپ وئيــالپ قالمــا ،كــونىالر ائت تــاپقىچه ىئــشهك مىــن دەپــتىكهن ،باشــقا يهردىــن ىئــش تــاپقىچه قــارا ىئــش بولــسىمۇ قىلىــۋاتىمهن .رﯦــستۇران دﯦگهنــگه ائدەمــلهر كﯧلىــپ تۇرىــدۇ ،چهتــەئللىكلهر بىــلهن
48
تونۇشۇش پۇرسىتى بولىدۇ... — تونۇشۇپ قانـداق قىلمـاقچى ،مهسـىلهن دەپ بـاقه ،ۇئنىڭغـا تﯧگهمـسهن؟ ۇئالر سﯧنى ائالمدۇ؟ — مﯧنىـڭ مهقــسىتىم ەئرگه تــﯧگىش ەئمهس! -دﯦــدى زۆھــرە ســهل خاپــا بولــۇپ-، خىزمهت تﯧپىش .ۇئالر يا ەئلچىخانىنىڭ يـا بىـرەر شـىركهتنىڭ ائدەملىـرى .تونۇشـۇپ قويسام ،كﯧيىن خىزمهت تﯧپىشىمغا ياردەم قىلىدۇ. — ۇئخالپ چۈشۈڭ ،مهن سـاڭا دﯦـگهن ،ۇئالر سـﯧنىڭ قـابىلىيىتىڭگه قىزىقمايـدۇ، دىپلوم دﯦگهندەك قالپاققا ەئمهس ،كۆكسۈڭنىڭ يوغانلىقىغا بهكرەك قارايدۇ ،تﯧخىچه ۇئقماي يۈرەمسهن؟ — ۇئنداقمۇ دەپ كهتمه ،تﯧنىمگه تايىنىپ خىزمهت تاپقان بولسام بۇ چاغقا تﯧپىپ بوالتتىم. — نﯧمىشقا تاپمايسهن؟ نﯧمىنى ائيايسهن؟ نﯧمهڭگه ساقاليسهن؟ زۆھرە ائدىلهگه چهكچىيىپ قاراپ قالدى ،ۋۇجۇدى تىترەپ كهتتى: — مهن ائر-نومۇسۇمنى سﯧتىپ راھهت كۆرۈشنى خالىمايمهن... — سﯧنىڭچه مهن ائر-نومۇسنى قايرىپ قويۇپ راھهتته ياشاۋﯦتىپتىمهن-دە! — مهن ۇئنداق دﯦمىدىم ،ھهر كىمنىڭ تۇتقان يولى ،وئيلىغانلىرى وئخشىمايدۇ. — مهن ســﯧنى مهنــدەك بولــسۇن دﯦمىــدىم ،لــﯧكىن ســهن خــام خىيــالنى جىــق قىلىدىكهنــسهن ،ســاڭا دەپ قويــاي جﯧــنىم دوســتۇم ،ســهن ائت تﯧپىــپ بــولغىچه بــۇ شــهھهردىكى نهپــسى يامــانالر ســﯧنى ىئــشهك قىلىــپ مىنىۋﯦرىــدۇ؛ بــۇ شــهھهرگه ماسلىــشالىغانالر ياشــىيااليدۇ ،ماسلىــشالمىغانالر تۈگىــشىدۇ .شــۇڭا بــۇ شــهھهردىن ۋاقتىدا كﯧتىۋال ،يا بولمىسا باشقا يولنى تالال. — مهن سﯧنىڭ كۆزۈڭگه سىغمىغان بولسام ۆئيۈڭدىن كۆچـۈپ كهتـسهممۇ مهيلـى، ماڭا ۇئنداق گهپ قىلما -،دﯦدى زۆھرە يوتقىنىنى يىغىشتۇرۇپ -،مﯧنىڭمۇ ۆئزەمنىـڭ وئيلىغانلىرىم بار. — وئيلىغانلىرىڭ بهك ائددىي ،بهك ساددا! -دﯦدى ائدىله ائچچىـق كۈلـۈپ -،مۇشـۇ ەئپتىڭــدە ســهن وئتتــۇرا مهكتهپنىــڭ قىزلىــرىغىال وئخشايــسهن ،يــاق ،ۇئالرنىــڭ كاللىسىمۇ ھازىر جىق ېئچىلىپ كهتتى ...ېئچىلمىغان پهقهت سهنال قالدىڭ... — ېئچىلمىغــان بولــسام مۇشــۇ پﯧتــى قــاالي ،مﯧنــى زورلىمــا ...مهن بــۇ يهردىــن مۇقىمراق ،پـاكىزراق خىـزمهت تﯧپىۋالـسامال ۆئيۈڭـدىن كۆچـۈپ كﯧـتىمهن ،ائڭغىـچه چىداپ تۇر... — ســﯧنى كۆچــۈپ كهت دﯦمىــدىم ،خاتــا چۈشــهنمه ،ســﯧنى چﯧكىــپ بﯧقىــۋاتىمهن. مهسىلهن ،خىزمهت تاپتىڭمۇ دەيلى ،تاپقاندىكىن نﯧمه ىئش قىلماقچى ،مۇھهببىتىـڭ بارمۇ؟ ۆئمۈرلۈك ىئشىڭنى قانداق بىر تهرەپ قىلماقچى؟
49
— ۋاقتى كهلگهندە بىر گهپ بولىدۇ ،ھازىر ۇئنى وئيلىغۇدەك ھالىم يوق. — ھﯧلىقى بالىغا نﯧمهدەپ جاۋاب بهردىڭ؟ — قايسى بالىغا؟ -زۆھرە چۆچۈپ بﯧشىنى كۆتۈردى. — تاھىر قارى دﯦگهن بالىغىچۇ؟ — سهن ۇئنى نﯧمه بىلىسهن؟ خﯧتىنى وئقۇپسهن-دە! — ۇئنداق قااليمىقان تاشالپ قويساڭ وئقۇمـاي قاالمـدىم ،خهتـكه ۇئسـتا بـالىكهن، مﯧنىمۇ خﯧلى تهسىرلهندۈرۈپ بىر يهرگه ائپىرىپ قويدى. — ۇئ باال ىئسالم ىئنستىتۇتىدا وئقۇيدۇ ،بىز بىر يۇرتلۇق... — ىئش كۆرمىگهن ساددا بالىدەك قىلىدۇ. — ساددىلىقى ساددا ،كۆڭلىدە كىشىگه يامانلىقى يوق. — مۇشۇنداق بالىنى مۇھهببهت تۇتۇپ ياشىساڭ بولمامدۇ؟ بهختلىك بوالتتىڭ. — لﯧكىن مهن پهقهت وئيالپ باقماپتىكهنمهن. — مــاقۇل دەپ جــاۋاب بهرگهنــسهن ھهقىچــان ،ۆئزەڭمــۇ پــاك ،ۋىجــدانلىق قىــز بولغاندىكىن... — لﯧكىن مهندە ۇئ بالىغا مۇھهببهت دەيدىغان ھﯧسسيات يوق. — نﯧمىشقا؟ نﯧمىسى نﯧمهڭگه يهتمهيدۇ ەئمدى؟! — ۇئقمايمهن ،مهندە ۇئ بالىغا ۇئنداق ھﯧسسىيات يوق. — سﯧنى راستىنال چۈشهنگىلى بولمايدىكهن ،ۇئنداق ياشا دﯦسه تﯧخى ۇئنىمىساڭ، بۇنداق ياشا دﯦسه تﯧخى ۇئنى ياراتمىساڭ ،سهن زادى قانداق ياشىماقچى؟ — ۆئزەمنىڭ وئيلغىنىنى بويىچه ياشايمهن. — سهن راستىنال ھﯧچنﯧمىنى ۇئقماي ياشايدىكهنسهن .ۇئ بالىنىـڭ نهرى بولمايـدۇ؟ شۇنچىلىك خهتنى يازالىغان باال نﯧمىـشقا سـاڭا يارىمايـدۇ؟ ۇئمـۇ يﯧزىـدىن چىققـان، ىئــش كــۆرمىگهن پــاكىز بــالىكهن ،ســهنمۇ شــۇ يــۇرتتىن كهلــگهن پــاك ،گــۈزەل قىــز. ىئككىڭــالر شــۇنداق مــاس كﯧلىدىكهنــسىلهرغۇ؟ قانــداق بولمايــدۇ زادى ،ســﯧنىڭ مۇھهببهت قارىشىڭ قانداق؟ كالالڭدا مۇھهببهت دەيدىغان نهرسه بـارمۇ-يـوق ،سـهن راستىنال ھﯧچنﯧمىنى ىبلمهمسهن ياكى خۇپسهن گاس بولۇۋالدىڭمۇ؟ — مﯧنىڭ مۇھهببهت دﯦگهنلهرنـى وئيالشـقا چـوالم يـوق ،ۇئ بـاال وئقـۇش پۈتتـۈرۈپ كﯧتىدۇ ،مﯧنىڭ كهتكۈم يوق. — مانا ەئمهسمۇ ،راستىنال مهتو ىئكهنـسهن ،ۇئ بالىغـا كۆڭلـۈڭ بـارمۇ-يوقمـۇ دەپ سوراشتىن ائۋۋال سهندە كۆڭۈل دﯦگهن نهرسه بارمۇ-يوقمۇ دەپ سوراش كﯧرەككهن... — دﯦمىسهڭمۇ مهن مهتو ،مۇھهببهت دﯦگهن نﯧمىنى چۈشهنمهيمهن ،چۈشىنىـشنىمۇ خالىمايمهن. — شۇنداق قىلىپ ۇئ بالىنىڭ تهلىپىنى رەت قىلدىڭما؟
50
— ائلداپ نﯧمه قىلىمهن ،ھهممىمىز ۆئز يولىمىزغا ماڭغىنىمىز ياخشى. — ۇئ بالىغا ائزراق بولسىمۇ ۈئمىد قالدۇرمىدىڭما؟ — ھهي،نﯧمىــسىنى دەي ،مﯧنىڭمۇكۆڭلــۈم يﯧــرىم ،بىــر چاغــدا ۇئ بــاال ۆئزىنىــڭ مىسىرغا چىقىپ وئقۇش ائرزۇسىنىڭ بارلىقىنى ېئيتقانىدى ،مهكتىپـى ۇئالردىـن ۈئچ- تــۆتىنى تــالالپ ھهر يىلــى ەئزھهر داشۆســىگه وئقۇشــقا ەئۋەتىــدىكهن .مهنمــۇ بولــسا شۇنداق قىلىڭ دﯦگهنىدىم .بۇ قﯧتىم خﯧتىنى كۆرگهنـدىن كﯧـيىن ۇئنىڭغـا تﯧلﯧفـون قىلىــپ ائرزۇيــۇمنى ېئيتــتىم ،وئقۇشــىڭىزنى پۈتتــۈرۈپ چهت ەئلــگه چىقىــپ وئقــۇڭ. مﯧنىمــۇ بىلــله ېئلىــپ چىقىــپ كﯧتىــڭ .يۇرتقــا كهتــسىڭىز مهن ســىز بىــلهن بىلــله كﯧتهلمهيمهن ،دﯦدىم .دﯦـسهم ،يﯧـشىم چـوڭ كﯧلىـپ قالـدى ،ىئمتىھـان بﯧرەلمىـدىم. قارىغاندا وئقۇش پۈتتۈرۈپ يۇرتقا كﯧتىپ ىئمام بولىدىغان وئخشايمهن دەيدۇ .شـۇنىڭ بىلهن ،ەئمىسه ،بىزنىڭ ىئشىمىز ەئمهلگه ائشمىغۇدەك دﯦدىم .باشقا نﯧمه دەيمهن! — ھهي ،بىچارە باال ،يﯧشى شۇنچه چوڭمىدۇ ۇئ بالىنىڭ؟ — كىم بىلىدۇ ،يا يولىنى ماڭالمىغانـدۇ ،ساۋاقداشـلىرىدىن تـۆتى ىئمتىھانـدىن ۆئتۈپتىمىش... — بهك يۇۋاش بالىمۇ نﯧمه ۇئ ،لﯧكىن سـاڭا راسـت گﯧپىنـى دەپتـۇ .مۇشـۇنداق بـاال ســﯧنى ۆئمــۈر بــويى ســادىقلىق بىــلهن باقــاتتى ،لــﯧكىن ســهن ۇئقماپــسهن ەئمهســمۇ، وئقــۇرۇڭ بهك ىئگىــزكهن .ۆئزەڭ تــۈزۈك مهكتهپــته وئقۇمــاي تــۇرۇپ تﯧخــى داشۆســىڭ بــالىنى ياراتمــاي ،چهت ەئلــدە وئقۇســىڭىز تــﯧگىمهن دﯦگىنىــڭ قىززىــق! شــۇنىڭدىن قارىغاندا سهن يهنىال چىرايىڭغا تهمهننا قويىدىغان وئخشايسهن ،مهنمۇ سـﯧنى مۇشـۇ چىرايىڭدىن پايدىلىنىپ ،راھهت كۆرىدىغان ىئشنى قىل دەپ نهسىھهت قىلىۋاتىمهن، لﯧكىن سهن بۇنى باشـقىچه چۈشـىنىپ قالـدىڭ .ەئته-ۆئگـۈن ىئـسكهتىڭدىن كﯧتىـپ قالساڭ قانداقمۇ قىالرسهن... — مهن ســهندەك چىرايلىــق ەئمهس ،ســهندەك ياســىنىپ يــۈرەلمهيمهن .لــﯧكىن، راستىمنى دﯦـسهم ،مﯧنىڭمـۇ شـۇنداق ياسـىنىپ يۈرگـۈم بـار .ۆئزەمنـى بـۇ شـهھهردە بارغانچه چﯧنىپ قالغاندەك ھﯧس قىلىۋاتىمهن. — ھﯧلىمۇ ھﯧس قىلمايدىكهنسهن .مۇشـۇنداق يۈرۈۋەرسـهڭ تاشـلىنىپ قالىـسهن. بىلىم ،قـابىلىيهت دﯦگهنلىرىڭنـى خهقـقه ھهر داىئـم كۆرسـىتىپ يۈرەلمهيـسهن ،يهنه كﯧلىپ ،جىڭ گهپنى قىلغانـدا ،سـهندە ۇئنچىلىـك بىلىـم ،قـابىلىيهتمۇ يـوق .راسـت دﯦگىنه قﯧنى ،سهندىن نهچچه ھهسـسه بىلىملىـك ائدەمـلهر بـۇ شـهھهردە پۇتلىـشىپ يۈرۈيدۇ .شۇالرمۇ پۇرسهت ىئزدەپ تىپىراليدۇ ،خهنـزۇچه دﯦـسهڭ ۆئزىنىـڭ ائنـا تىلـى، ىئنگىلىــزچه دﯦــسهڭ ،ىئنگىلىــزچه بىلىــدىغانالر ســاماندەك ،ەئڭ ېئــسىل ىئــشالر ۇئالردىن ائشمايدۇ ،ۇئيغـۇرچهڭنى ھـﯧچكىم كﯧـرەك قىلمايـدۇ .بـۇ دﯦـگهن ىئـستﯧمال دەۋرى ،پۇرســهت ىئــزدەپ جــان بــﯧقىش ،ياخــشى ياشــاش دەۋرى .بىزنىــڭ باشــقىالرغا
51
كۆرسىتهلهيدىغان قىممهتلىك نهرسىمىز نﯧمه؟ قىزلىق نازاكهت ،يهنى سـهزگۈر كـالال، گۈزەل قىياپهت ،خۇش تهبهسـسۇم ،ىئللىـق مـۇائمىله .قانـداق وئيلىـساڭ وئيـال ،مهن كوچىغا چىقىپ خﯧرىدار كۈتىدىغان قىزالردىن ەئمهس ،مﯧنىڭ تۇتقـان يولـۇم ائيـرىم. ائرىلىــشىدىغان ائدەملىــرىم مــۇقىم ،تﯧگــى پهس چۈپرەنــدىلهرنى ۆئزەمــگه يﯧقىنمــۇ يوالتمــايمهن .پۇرســىتى كﯧلىــپ قالــسا ،چهت ەئللىــك مﯧھمانالرغــا ،ســاياھهتچىلهرگه تهرجىمــانلىق قىلىــمهن ،خوتۇنلىرىغــا ھهمــراھ بولــۇپ بازارغــا چىقــشىپ بﯧــرىمهن، باغچىالرغــا بىلــله بــارىمهن .مــۇقىم تۇرىــدىغان دىپلوماتالرنىــڭ ۆئيىنــى بىــرەر كــۈن رەتــلهپ ،تــازىالپ بﯧــرىمهن ،بالىلىرىغــا قــاراپ بﯧــرىمهن ،ۇئالرنىــڭ جىــددىي ىئــشى چىقىپ ،بالىلىرىنى يهسلىدىن ەئكىلهلمهي قالغانـدا ماڭـا تﯧلﯧفـون قىلىـدۇ ،بﯧرىـپ ەئكىلىپ بﯧرىمهن .شۇالرنىڭ ھهممىسىگه ھهق ائلىمهن .چهت ەئللىكلهر ەئمگهكنىڭ قهدرىنــى ،كىــشىنىڭ ۋاقتىنــى بهك چــوڭ بىلىــدۇ ،ســاىئتىگه قــاراپ ھهق بﯧرىــدۇ. مــۇالزىمهت دﯦــگهن ھﯧلىقانــداق پهس قىــزالردەك ىئــشتاننى ېئچىــپ يﯧتىــپ بﯧرىــشال بولمايدۇ ،كىـشىنىڭ كۈنـدىلىك ېئھتىياجىغـا بﯧقىـپ ھهر خىـل ،ھهر يـاڭزا بولىـدۇ. ىئزدىسهك ىئش دﯦگهن چىقىدۇ .بۇنـداق دﯦـسهم ،ۆئزىنـى ائقـالپ كهتتـى دەپ وئيـالپ قالما ،مهن سهندەك پـاك ەئمهس ،داغـدا قالغـانلىقىم ۈئچـۈن مۇشـۇنداق ياشـايمهن، لﯧكىن پۇل ۈئچۈن قىلمـايمهن ،كۆڭـۈلنى بىرىنچـى وئرۇنغـا قـويىمهن .ۇئالر كـۆڭلىنى ىئپادىلىــسه رەت قىلمــايمهن .مۇالزىمهتنىــڭ ھهمــمه تۈرلىرىــدە تولــۇق يﯧتىــشكهن قىزمهن ،لﯧكىن ھهممه ىئشنى سـۈپهت-سـاپا بىـلهن وئرۇنالشـقا تىرىـشىمهن .ەئممـا دەردىمنى ۆئزەم بىلىمهن ،ماڭىمۇ شۇنداق بىـر بـاال خهت يﯧزىـپ سـهمىمىي كـۆڭلىنى ىئپادىلىگهن بولسا دەپ كﯧتىمهن ،مﯧنى باققۇدەك ،مۇشۇ ھـالهتتىن يۇلـۇپ ائلغـۇدەك بىــر يىگىــت چىققــان بولــسا ،ھهرگىــز بۇنــداق ياشــىمايتتىم ،ھهر قــانچه ياشىــساقمۇ بۇنداق ۆئتۈۋﯦرىـشكه بولمايـدۇ ،ائيـال كىـشى دﯦگهنـگه يهنىـال ۆئي ياخـشى .مهن بـۇ ۆئمرۈمدە ھهقىقىي مۇھهببهتكه ېئرىشهلمهيال ۆئلۈپ كﯧتىدىغان وئخـشايمهن .لـﯧكىن مهن ،سهبىي قىـزالردەك ،مـۇھهببهتنى دەپـال ياشـىمايمهن .جاھانـدا بۇنىڭـدىن باشـقا نۇرغۇن-نۇرغۇن ىئشالر بار ،جهمىئيهت مۇرەككهپ ،شـۇڭا بىـر قﯧلىـپقىال كىرىۋالـساق بولمايدۇ ،كاللىمىز وئچۇق ،ھﯧسسىياتىمىز مول بولۇشى كﯧرەك ،ائرزۇيىمىز ھهر خىل بولــسا بىرســىگه يﯧتهلمىگهنــدە ائھ ۇئرۇپ كهتــمهي ،يهنه بىرســىگه ۈئمىــد بــاغالپ ياشايمىز... زۆھرە ائدىلهنىڭ گهپلىرىنى ائڭالپ ،ۇئنىڭغـا يﯧڭىۋاشـتىن نهزەر سـالدى .شـۇنداق قىلىپ ،ىئككهيلهن بۈگۈن بىر-بىرىنى قايتا تونۇغاندەك بولۇشتى .گهپلهر بىر-بىرىگه ۆئتۈشۈپ ،ىئدىيه ،ھﯧسسىيات ۆئزائرا تهسىر قىلىشقا باشلىدى. — سهن تﯧخى ھﯧچ ىئـشنى كـۆرۈپ باقمىغـان سـهبىي قىـزغىال وئخشايـسهن-،دﯦـدى ائدىله زۆھرەنىڭ قهلبىگه تۇيدۇرماي كىرىۋالغانـدىن كﯧـيىن تﯧخىمـۇ ېئچىلىـپ -،بـۇ
52
ھالىتىڭ بۇنداق چوڭ شهھهرگه پهقهت ماس كهلمهيدۇ .رﯦستۇراندا تاپىنىڭ تﯧشىلىپ كهتكىچه ىئشلىسهڭمۇ ،خوجايىنىڭنىڭ ەئڭ ائخىرىدا سـهندىن كۈتىـدىغىنى سـﯧنىڭ تاتلىق بىر كۈلۈپ قويۇشۇڭ يـاكى ىئچىنـى كۆيدۈرگىـدەك بىـر ەئركىـلهپ قويۇشـۇڭ. بۇنىڭ بىلهنـال خوجـايىن سـﯧنى بىـر ىئـش قىلىـپ كهتمهيـدۇ ،ھهمـمه ەئرلهر ھـايۋان ەئمهس ،لــﯧكىن ھهمــمه ەئرنىــڭ ائيــالالردىن كۈتىــدىغىنى نــازاكهت ،جانغــا ائرام بﯧغىشاليدىغان شىرىن خۇلۇق .شۇنىڭ بىلهن خوجايىنىڭ بهلكىـم ىئـش ھهققىڭنـى ائرتۇقراق بﯧرىۋﯦتىشى مۇمكىن .بۇنىڭ ۈئچۈن ائالھىدە جاپـا چﯧكىـشنىڭمۇ ھـاجىتى يوق .ائدەتلىنىپ كهتسهڭ ،ھﯧچ ىئـش تهس بىلىنمهيـدۇ ...ەئگهر چىرايىـڭ موزايـدەك ىئپادىسىز ،ھهرىكىتىڭ كاالڭپاي بولسا خوجايىنىڭدىن تارتىپ جىمى خﯧرىـدار سـﯧنى كۆزىگه ىئلىپ قويمايدۇ ،گۈزەل چىرايىڭنى ۆئزەڭ اليدەك قاتۇرۇپ سهتلهشـتۈرۈۋالغان بولىسهن .چىرايلىق چىرايلىق ەئمهس ،كۆيدۈرگهن چىرايلىق ،سۆيدۈرگهن چىرايلىـق دﯦگهن گهپ بىكار ېئيتىلغان ەئمهس .ۆئزەڭنى ۆئزەڭ ۆئزگهرتمىسهڭ ،مىـڭ پاالقـشىپ جاپا چهككىنىڭ بىكار. — شۇنداق قىلسام بولغىدەك-،دﯦدى زۆھرە -،زامان سـاڭا باقمـسىا ،سـهن زامانغـا باق دﯦگهننىغۇ بىلهتتىم ،ەئمما كۆنگهن خۇينى تاشلىماق تهسكهن... — ۇئنــى خــۇي-مىجهزىــم دەپ بهك چوڭقــۇر وئيلىۋالمــا ،ۇئ دﯦــگهن ائدەتلىــنىش مهسىلىسى .بىر-ىئككى قﯧتىم سىناپ باقساڭ ،ائندىن داۋاملىق قىلىۋەرسهڭ كۆنۈپ قالىسهن ،ۆئزەڭگىمۇ قىلىۋاتقان ىئشىڭ تهبىىئي تۇيۇلىدۇ ،ھۆسنۈڭگه تﯧخىمۇ ھۆسن قوشۇلىدۇ ،ھامان ۈئنۈمىنى كۆرىسهن. — مهن رﯦستۇراندا ىئشلهۋەرمهي ،سهندەك ائشۇنداق ىئشالرنى قىلـساممۇ بـوالتتى، سهن يﯧتىشىپ بواللمىغاندا مﯧنى يﯧنىڭغا چاقىرىۋالساڭ ،ىئككىمىز تهڭ قىلساق... — بولىدۇ ،چاتاق يوق ،ۇئنداق ىئش دﯦگهننى كىمال قىلسا بولىۋﯦرىـدۇ .لـﯧكىن ۇئ ىئــشالرنى بىــر ائز ۆئگهنمهيمــۇ بولمايــدۇ ،ائالقىــگه مــاھىر بولۇشــۇڭ كﯧــرەك ،ىئــشتا ســۆرەلمىلىك قىلــساڭ ،ۋاقىتقــا رىــائيه قىلمىــساڭ بولمايــدۇ .بهزى چاغــدا يــۈزۈڭنى قﯧلىنراق قىلىشقا ،سهۋرچانراق بولۇشقا توغرا كﯧلىدۇ .مﯧنىڭ كهينىمـدىن يۈرسـهڭ، پىشىپ قالىسهن. ىئككىسى كۆڭۈللۈك پاراڭلىشىپ ،بۇ شهھهردە ياشاشنىڭ ۇئلۇغۋار پىالنلىرىنـى تۈزۈشۈپ ،كهلگۈسىنىڭ خهرىتىسىنىمۇ سىزىشىپ بولدى .ائدىله ۆئز قهلبىنى زۆھرەگه كهڭ ېئچىۋﯦتىپ ۇئنىڭغا يﯧقىنالپ كهلدى .زۆھرە ۇئنىڭ ائغزىدىن باشقا بىـر تۈرلـۈك ياشاش شهكلىنى ،ەئڭ مۇھىمى ،بۇ شهھهردە قانداق ياشاش كﯧرەكلىكىنـى ،ھـازىرقى ھــالىتىنى ۆئزگهرتىــش ،ىئدىيىــدە داۋاملىــق ېئچلىــش ،ېئچىلىــش ،يهنه ېئچىلىــش كﯧرەكلىكىنى ۇئقۇۋالدى .شۇنىڭ بىلهن زۆھرەنىڭ يﯧڭىچه ياشاش ىئستىكى بـۆلهكچه كۈچىيىپ ،بۇ شهھهر ۇئنىڭغا قايتا قۇچاق ائچقاندەك بولدى .نىشانى تﯧخىمۇ ېئسىل،
53
تﯧخىمۇ پايـدىلىق ىئـشالرغا يۆتكهلـدى ،بـۇ شـهھهردە ياشـىغاندىكىن تـۈزۈك ياشـاش كﯧرەك ،بولمىسا يۇرتنى تاشالپ چىققاننىڭ نﯧمه پايدىسى؟ دﯦمسىمۇ شۇ ەئمهسمۇ؟... دەپ وئيــالپ ،تهۋەككۇلچىلىــك ،ەئركىــنلىككه تولغــان رەڭگــارەڭ ،جهلىپكــار بىــر ھاياتىنى تهسهۋۋۇر قىلدى. 14 وئقۇش پۈتتۈرۈش ائلدىدا تۇرغان تـاھىر قارىنىـڭ تهرتىـپ ،تهقۋالىـق ،پـاكىزلىق ىئچىــدە ۆئتــكهن بهش يىلــى ۆئزىنــى ھهر ھالــدا خۇرســهن قىالتتــى :دەرســلهرنىڭ ھهممىسىدىن ۆئتۈپ كهلدى ،نامازغا تولۇق چىقتى .قۇرائننىڭ ۈئچتىن بىر قىسمىنى يادالپ بولـدى ،ەئرەبچىـدە دىنىـي كىتـابالردىن پايـدىلىنالىغۇدەك سـهۋىيىگه يهتتـى، خهنزۇچىنــى ائڭــالپ چۈشــىنهلىگۈدەك ،مهقــسىتىنى يامــان ەئمهس ۇئقتۇرالىغــۇدەك بولدى ،ىئنگىلىزچىنى ائزراق ۆئگىنىۋالـدى .قىراەئتنـى يامـان ەئمهس قىلىـدۇ .ەئزان توۋالش ،خۇتبه وئقۇشـنىڭ ھاجىتىـدىن چىقااليـدۇ .ىئماملىقتـا ائنـچه تهمتىرىمهيـدۇ. سىياســهت ،خهلقــائرا ۋەزىيهتــتىن قهدىرەئھــۋال خهۋەر تــاپتى .ەئڭ ائخىرىــدا وئقــۇش پۈتتۈرۈش ماقالىسىنىمۇ خﯧلى وئبدان يﯧزىپ تاپشۇرۇپ بهردى. ەئمما كۆڭلىدە بىر ەئپسۇس ،نادامهت قالدى .ساۋاقداشـلىرىدىن بىـر نهچچىـسى ەئڭ ائخىرىـــدا كۆڭۈللىرىـــدىكىنى ائشـــكارىلىدى ،گهپلىرىـــدىن قارىغانـــدا ۇئالر مۇھهببهتته نهتىجىگه ېئرىشكهنىدى .مهكتهپ بۇالرنى ھهرگىز ھﯧسابلىمايتتى ،ەئمما بــۇ نهتىــجه ۇئالرنىــڭ بهش يىللىــق ھاياتىنىــڭ ائيرىلمــاس بىــر قىــسمى ىئــدى. ساۋاقداشـــلىرى خۇشـــال ىئـــدى ،جهمىئـــيهت ۇئالرنـــى تهقهززا قىالتتـــى ،مهكتهپـــته مۇھهببهتلهشمىگهن بىر نهچچىسى پراكتىكا ۋاقتىدا يۇرتتىن تويلىشىدىغان قىزالرنى بﯧكىتىپ قويۇپ كﯧلىشكهنىدى .تاھىر قـارى بىـر چهتـته غهمكىـن خىيـال سـۈرەتتى، كهلگۈسىدىكى خىزمهت تهقسىماتى نهدىن نهگىچه بولىدۇ ،قانـداقراق قىزنـى خوتـۇن قىلىدۇ ،قايسى مهسچىتكه ،قانـداقراق جامـاەئتكه ىئمـام بولىـدۇ ،ھۆكـۈمهت بىـلهن دىنىي خىزمهتنى قانداق ماسالشتۇرۇپ كﯧتهلهيدۇ ،تۇرمۇشىنى قانداق قامدايدۇ ،بهش يىل وئقۇتقان ائتا-ائنىسىنىڭ ائشۇ جاپالىرىغا قانداق جاۋاب قايتۇرىدۇ ...بـۇ ىئـشالر تاھىر قارىغىال ەئمهس ،ھهممهيلهنـگه وئرتـاق غهم ىئـدى ،لـﯧكىن ھهر يۇرتنىـڭ ،ھهر ائىئلىنىڭ ەئھۋالى وئخشىمايتتى ،شۇنىڭغا بﯧقىپ غهممۇ چـوڭراق يـاكى كىچىكـراق بوالتتى. مﯧڭىشقا ائز قالغـان كـۈنلهردىن بىـر كـۈنى كهچـته زۆھـرە تـاھىر قـارىنى ياتـاق ۆئيىـــگه تاماققـــا چـــاقىردى .زۆھـــرە ەئســـلىدە تﯧلﯧفونـــدىال خـــوش دەپ قويۇشـــنى وئيلىغانىدى ،ەئمما ائدىـله ۇئنـى چوقـۇم مۇشـۇ ۆئيـگه چـاقىرىش تهكلىپىنـى بهردى. تاھىر قـارى كاسـتۇم-بۇرۇلكىـسىنى قـاتۇرۇپ كىيىـپ ،نـاۋات پۈركـۈپ قـاتۇرۇۋەتكهن
54
دوپپىــسىنى بﯧــشىغا ەئپچىــل قونــدۇرۇپ ،ائيــرىلىش ائلدىــدا تۇرغــان بــۇ شــهھهرنىڭ مهىئـشهت قاينــاپ تۇرغــان كوچىلىرىغــا ،خوتــۇن-قىزلىرىغــا تهپــسىلىي قارىغــاچ ،بــۇ شــهھهرنىڭ ۆئزىــگه نــﯧمه بهخــش ەئتكهنلىكىنــى وئيلىغــاچ ،زۆھرەنــى بىــر باشــتىن كۆڭۈلسىز ەئسلىگهچ ماڭدى .زۆھرە ائدىله بىلهن بىلـله تۇرۇشـقا باشـلىغاندا تـاھىر قارى خﯧتىنى قوينىغا سﯧلىپ ،مﯧۋە-چﯧۋە ېئلىـپ ۇئنـى يـوقالپ بارغانىـدى ،قهتىئـي نىيهتكه كﯧلىپ خهتنى ۇئنىڭغا چىقىرىپ بهرگىنىدە ھهر قانچه ۆئزىنى بﯧسىۋالـسىمۇ تىترەپ» :بىر نهرسه يازغانىدىم ،كـۆرۈپ باقـسىڭىز ،مهن كﯧتىـپ بولغانـدا كـۆرۈڭ« دەپ قىزىرىپ كهتكهنىدى ۋە بۇ ھالدىن ېئسهنكىرەپ تۇرۇپ قالغـان قىزنىـڭ قولىغـا خهتنى تۇتقۇزۇپ قويغانىدى .تاھىر قـارى ائشـۇ جىـددىي پهيتنـى باشـتىن كهچـۈرگهن ۆئيــدە زۆھــرە بىــلهن ەئمــدى ســوغۇق كۆرۈشــىدۇ ،تــامىقىنى يهپ بولــۇپ كۆڭۈلــسىز خوشلىشىدۇ .ۇئ يهرگه ەئسلىدە ىئككىنچى بارمايدىغان ىئش ىئدى ،ەئمما زۆھرەنى بۇ شهھهردە ائخىرقى قﯧتىم كۆرۈۋالغۇسى كهلـدى ،بـۇ كۆرۈشۈشـنىڭ نﯧمىـشقا ائخىرقـى قﯧتىم كۆرۈشۈش بولۇپ تۇيۇلىدىغانلىقى ۆئزىگىمۇ قاراڭغۇ ىئدى. زۆھــرە بىــلهن ائدىــله ۇئنــى ىئــشىك تۈۋىــدە قارشــى ائلــدى .ائدىــله ۇئنىڭغــا قىزىقسىنىپ قـاراپ كهتتـى ،بۇنىڭـدىن تـاھىر قارىنىـڭ خىيـالى بىـردىنال ائسـتىن- ۈئستۈن بولۇپ كهتتى .ۆئينىڭ ىئچـى كۈچلـۈك ەئتىـر پـۇرايتتى ،بـۇ پـۇراق بـۇ ۆئيـگه كىرگهنال ەئرنىڭ ھهۋىسىنى قوزغىغىدەك دەرىجىدە قويـۇق ،ۆئتكـۈر ىئـدى .تامـدىكى يﯧرىم يالىڭاچ رەسىملهر ،تﯧلﯧۋىزور يﯧنىغا تىزىپ قويۇلغـان دەسـته-دەسـته دەيـلهر، ياغلىقىنى پۈتۈنلهي ېئلىپ تاشالپ ،چﯧچىنى قويۇۋەتكهن زۆھرە ۋە سﯧرىق چاچلىرىنى بۈدرە قىلىۋالغان ائدىله ...بىر-بىرىگه ائجايىپ ماسلىشىپ كهتكهنىدى. — قورۇنماي وئلتۇرۇڭ-،دﯦدى ائدىله تاھىر قارىنىڭ كۆزىنىڭ ىئچىگه قاراپ كۈلۈپ. تاھىر قارى ىئككى يانغا قىمىرالپ قويدى. — چاي ىئچىڭ -،دﯦدى زۆھرە چاي قويۇۋﯦتىپ ،تاھىر قارى ۇئنىـڭ كۆكـسىگه قـاراپ سﯧلىپ يۈرىكى جىغىلداپ كهتتى .قﯧنىق گىرىم قىلىۋالغان زۆھـرە بۇرۇنقىـدىن بهك سهتلىشىپ كهتكهندەك كۆرۈندى. — تونۇشــتۇرۇپ قويــاي ،بــۇ يــاق دوسـتۇم ائدىــله بولىــدۇ-،دﯦــدى زۆھــرە ائدىلهنــى كۆرسىتىپ. — بۇ بالىنى ماڭا تونۇشتۇرمىدىڭغۇ؟-دﯦدى ائدىـله تـاھىر قارىغـا يهنه سـىنچىالپ قاراپ.. — ائدەمنى كولدۇرالتمىغىنه ،بىلىسهنغۇ ،مهن گﯧپىنى قىلىپ بهردىمغۇ؟ — سهن بۇ بالىنىڭ گﯧپىنى قىلىپ بولغىچه مهن ۇئنىڭ گﯧپىنى ائڭالپ بولغان.. — خﯧتىڭىزنى كۆرۈۋاپتىكهن بۇ– ...دەپ كۈلۈپ قويدى زۆھرە. تاھىر قارىغا بۇ كۈلكه تولىمۇ مهنىسىز ،تولىمۇ بىچارە تۇيۇلۇپ كهتتى.
55
— خهت يﯧزىشقا يامان ۇئستا بالىكهنسىز ،وئقۇپ تهسىرلىنىپ كهتتىم .قارىم بالال گهپ قىلىشقا شۇنداق ۇئستا بوالمدۇ يا؟! — ياقهي ،مۇنداقال يﯧزىپ قويغان... — ۇئنداق دﯦمهڭ ،زۆھرەنىڭ كـۆڭلىگه كﯧلىـدۇ .مـۇھهببىتىمنى رەت قىلـدى دەپ ۆئزىڭىزنىڭ چىن كۆڭلىڭىزنى بۇنداق ىئنكار قىلماڭ.. — ياق ،مهنمۇ راست گهپ قىلىۋاتىمهن ،ۇئ خهتنى ائلدىراپال يﯧزىپ قويغان... — ياق ،سىز ۇئنداق بالىدەك قىلمايسىز ،سىزدەك بالىدىن يالغان گهپ چىقمايدۇ. — قانداق چۈشهنسهڭالر مهيلى ،ۇئ دﯦگهن شۇ ۋاقىتتىكى ھﯧسسىيات... زۆھرە ىئپادىـسىز ھالـدا قـاراپ تـۇراتتى ،ائدىـله توختىمـاي شـۇ خهتـنىڭال گﯧپىنـى قىالتتى: — سىز ۇئ خهتته يـالغۇز ائيالالرغـا شـهيتان ھهمـراھ بولىـدۇ دەپتىكهنـسىز ،بـۇنى قانداق چۈشهندۈرىسىز؟ — يالغۇز ائيالالرغىال ەئمهس ،يالغۇز ەئرلهرگىمۇ شهيتان ھهمراھ — نﯧمىشقا شۇنداق دەيسىز؟ — چۈنكى يالغۇز ائدەم داىئم خىيالىغا كهلگهن ىئشنى قىلىپ باقىـدۇ ،ىئـشلىرىغا داىئم ۋەسۋەسه ائرىلىشىۋالىدۇ .شۇڭا بويتاق ۆئتكهندىن توي قىلىپ ياشىغان ياخشى. يالغۇز يۈرگهندىن مۇھهببهتلىشىپ ۆئتـكهن ياخـشى .ائدەم جامـاەئت ىئچىـدە ۆئزىنـى تۈزەيدۇ ،جاماەئت پىكرىدىن قورقىدۇ .نامازنىمۇ جامـاەئت بىـلهن وئقۇسـا ياخـشىراق وئقۇغىلى بولىدۇ... — مۇھهببهتلىــــشىپ ۆئتــــكهن ياخــــشى دﯦــــدىڭىز ،قــــارىم بــــالىالر قــــاتتىق مۇھهببهتلىشدىكهن-دە! — قارىم بالىالرمۇ ياش يىگىتلهر ،ۇئالرنى ۇئنداق ھﯧسسىياتتتىن توسۇپ قـالغىلى بوالمدۇ ،يارىتىلىش قانۇنىيىتى شۇنداق ،ەئممـا ۇئنـى تـوغرا ىئزغـا سـﯧلىش كﯧـرەك. مۇھهببهتلهشتۇق دەپ ناشايان ىئش قىلىـشقا بولمايـدۇ ،نهپـسىمىزنى چهكلىمىـسهك بولمايدۇ. — ناشايان ىئش دﯦگىنىڭىز قانداق مهسىلهن؟! -ائدىله تهپتارتماي پـۇتىنى كﯧرىـپ وئلتۇرۇپ تاھىر قارىغا كىرىشىپلىۋالغانىدى .زۆھرە بىر يـاقتىن بـۇ گهپنىـڭ ائخىـرى نهدىــن چىقــاركىن دەپ قــاراپ وئلتــۇراتتى ،گاھىــدا تــاھىر قارىغــا ۇئنــى باشــقىدىن چۈشىنىۋاتقاندەك ەئلپازدا ھاڭۋﯦقىپ قارايتتى. — ناشايان ىئش دﯦگهننى بىلمهمسىز؟ — بىلمهيمهن. تاھىر قارى گهرچه ۇئالرنىڭ جﯧنىغا تهگسىمۇ مهسخىرىلىك كۈلۈپ قويدى ،بۇ يهرگه مﯧھمــان بــولغىلى ەئمهس ،ســوراققا تــارتىلغىلى كهلگهنــدەك ھــﯧس قىلىــپ ىئچــى
56
سىقىلىپ كهتتى .ەئمما قوپۇپال چىقىپ كﯧتهلمىدى ،مۇشۇ پۇرسـهتته بـۇ ىئككىـسىگه ائزراق ســاۋاق بﯧرىــپ قويــۇش خىيالىغــا كهلــدى .ائدىلهنىــڭ گهپ كوچىلىغىنىغــا قارىغاندا ۇئنىڭدا ىئدىيه توقۇنۇشى خﯧلىال ېئغىر ىئدى .زۆھرە ۇئنىڭ ائلدىدا تﯧخىمۇ نــادان كــۆرۈنهتتى .تــاھىر قــارى ەئمــدى بــۇ قىــزدا ھﯧچقانــداق التــاپهت ،گۈزەللىــك قالمىغانلىقىنى ھﯧس قىلىپ ىئچى ېئچىشتى. — ناشايان ىئش دﯦگهن -...دەپ بىر دەم تۇرۇۋالدى تاھىر قارى ،ائندىن كهسكىنلىك بىلهن سۆزلهپ چۈشتى -،وئبـدان ائڭلىـۋﯦلىڭال ،سـهت گهپ قىلىـش ،يـات جىنىـسالر ياكى وئخشاش جىنسالر ۆئائرا قۇچاقلىشىش ،سۆيۈشۈش ،زىنـا قىلىـش ،ەئۋرىتىنىـڭ- ائلدى كهينىگه جىما قىلىش ..جىنسىي ھهۋىسىنى خىلمۇ خىل غهيرى ۇئسۇلالر بىلهن قاندۇرۇش ...مۇشۇنىڭ ھهممىسى ناشايان ىئشقا كىرىدۇ. — سىلهر مۇھهببهتلهشساڭالر ناشايان ىئش قىلمامسىلهر؟ — قىلمـــايمىز ،پهقهت نورمـــال پاراڭلىـــشىمىز ،غهيـــرى نىيهتـــته بولماســـلىققا تىرىشىمىز .قولىنىڭ ۇئچىنىمۇ تۇتمايمىز. — قولىنىڭ ۇئچىنىمۇ تۇتمايسىلهر؟ بۇ قانداق مۇھهببهت بولىدۇ؟ — بولىــدۇ ،مــۇھهببهت دﯦــگهن ائۋۋال قهلبــته بولىــدۇ .قالغــان ىئــشنى نىكــاھ وئقۇغاندىن كﯧـيىن قىلـسىمۇ كﯧچىكمهيـدۇ .شـۇ ۋاقىتتـا قانـداق قىلـسا يارىـشىدۇ. لﯧكىن ھهددىدىن ائشماسـلىق كﯧـرەك ،ائيالىنىـڭ كهينىـدىن جىمـا قىلىـشقا ،ھهيـز ۋاقتىدا زورالپ جىما قىلىـشقا بولمايـدۇ .تويـدىن كﯧـيىن ەئر-ائيـال سـاغالم ،پـاكىز ياشىشى كﯧرەك ،سىرتتىن ائشـنا تۇتۇشـقا ،ھـارام يـول بىـلهن نهپـسىنى قاندۇرۇشـقا بولمايدۇ. — سىلهرنىڭ مـۇھهببىتىڭالر بهك غـايىۋى بولـۇپ كهتتىمـۇ قانـداق؟ نهدە ۇئنـداق ىئش بار ىئكهن؟ سىلهر ھهۋىسى يوق ائدەممۇ؟ پهرىـشتىمۇ؟ سـىلهر ھهرگىـز پهرىـشته ەئمهس ،بهلكــــى بىنورمــــال بــــالىالر -...ائدىــــله چﯧچلىــــپ ســــۆزلهپ زۆھرەنــــى ەئنسىرىتىۋەتتى .ائدىله قورسـىقىدىكى گهپنـى چىقىرىـۋﯦلىش ۈئچـۈن تـاھىر قـارىنى چاقىرتىپ كهلگهندەك قىالتتى. — سىزنىڭ نهزىرىڭىزدە بىـز ەئلـۋەتته بىنورمـال بـالىالر ،بىـز مۇھهببهتلىشىـشنى ۇئقمايمىز ،شۇڭا رەت قىلىندۇق .لﯧكىن ياراتقۇچى ىئگهمدىن سهۋر-تاقهت تىلهيمىز، خۇدايىم كۆڭۈللهرگه ىئنساپ بهرسۇن... — ۆئزىڭىزنى ۇئنچىلىـك پـاك چـاغالپ كهتـمهڭ ،بىزنىـڭ ائلـدىمىزدا ياسـىمىلىق قىلماڭ .بايا زۆھرە چاي قۇيغاندا سىزگه دىققهت قىلدىم ،زۆھرەنىڭ كۆكسىگه قاراپ بۇغدىيهكلىرىڭىز غىلدىرالپ قالدى .ۆئزىڭىزنى چۈشـهپ قويمـاي ەئركىـن وئلتـۇرۇڭ. ھهۋىــــسىڭىزنى بوغــــۇپ ۆئلتــــۈرۈپ قويغــــان بالىكهنــــسىز ،شــــۇڭا ىئتتىــــك ھاياجانلىندىكهنسىز .بايىقى گﯧپىم ېئغىر كهتكهن بولسا كهچۈرۈڭ ،بۇ يهرگه سىزنى
57
خۇشــال وئلتــۇرۇپ بهرســۇن ،وئخــشىتىپ ەئتــكهن تــامىقىمىزنى يهپ بهرســۇن دەپ چــاقىرتتۇق ،شــۇڭا چىرايلىــق وئلتــۇرۇپ بﯧرىــڭ .ەئگهر باشــقا ىئــشتىھايىڭىز بولــسا ۇئنىمۇ دەڭ ،بىز سىزنى تۈزۈك قاندۇرۇپ ،ۇئنتۇلغۇسىز ەئسـلىمه قالـدۇرۇپ ۇئزىتىـپ قويىمىز... زۆھرە تاتىرىپ كهتتى ،ائدىلهگه ائاليدى ،ائدىله چاندۇرماي گﯧپىنى چۈشۈردى: — قاراڭ ،قـاراڭ ،وئلتۇرالمـاي قـالغىنىڭىزنى ،ھهۋەس مﯧڭىۋاتامـدۇ ،مانـا يىگىـت دﯦــگهن ،مانــا ەئركهك دﯦــگهن ...جاھانــدا بهز يﯧمهيــدىغان مۈشــۈك يــوق .بــايىقى گهپلىرىمنى سـىزنى سـىناش ۈئچـۈنال دەپ قويـدۇم ،خﯧتىڭىـزدە دەپتىكهنـسىزغۇ ،بـۇ دۇنيا چوڭ بىر ىئمتىھان مهيدانى دەپ ،قارىغاندا سىزمۇ چوڭ گهپ قىلغان بىلهن بـۇ ىئمتىھانــدىن تهســته ۆئتكۈدەكــسىز .يهنه تﯧخــى خﯧتىڭىــزدە ،نۇرغــۇن كىــشىلهر بــۇ ىئمتىھاندىن ۆئتهلمهيدۇ ...دەپ يﯧزىپسىز ،نﯧمىگه ائساسـهن شـۇنداق دەيـسىز؟ سـىز قهغهز تهكشۈرگۈچىمۇ؟ قانداق ساالھىيهتته بۇ گهپنى دەيسىز؟ ەئركهك دﯦگهن لهۋزىدە تۇرۇشى ،قىلغان گﯧپىگه ىئگه بولۇشـى كﯧـرەك .گهپنـى چـاغالپ قىلىـڭ ،مهدرىـستىن چىقماي ،جاھان دﯦگهن مۇشۇ دەپ يۈرۈۋەرسىڭىز بۇ جاھانغا ماسلىشالمايال تۈگىشىپ كﯧتىسىز .سىز زۆھرەنىڭ مۇھهببىتىگه نﯧمىشقا ېئرىشهلمىدىڭىز ،بىلهمسىز؟ زۆھرە بىر وئغۇلغا ھاجىتى چۈشكهندە سىز نهدىتىڭىز؟ ائشخانىدا تاماق يﯧگهنال ھﯧـسابمۇ، باغچىغا نﯧمىشقا ائپارمايسىز؟ زۆھرە ىئش تاپالماي پاالقالپ يۈرگهندە سىز نﯧمه ىئش قىلىــپ يــۈرگهنتىڭىز؟ زۆھــرە غهمــدىن قۇتۇاللمــاي يىغــالپ تۈگىــشهي دﯦگهنــدە نهگه يوقالغانتىڭىز؟ زۆھرەگه مﯧـۋە-چﯧۋىـدىن باشـقا نـﯧمه ېئلىـپ بﯧرىـپ بـاقتىڭىز؟ بـۇ قىزنىڭ كۆڭلىنى قانـداق ائاللىـدىڭىز؟ بىـر تـاالي ائقمـاس پهلـسهپه ،قـۇرۇق گهپـلهر بىلهن بۇ قىزنىـڭ مـۇھهببىتىگه ېئرىـشىمهن دەپ وئيلىغانمىـدىڭىز؟ قـۇرۇق گهپـكه ھازىر نﯧمه كﯧلىدۇ؟ قۇرۇق گهپكه قورسـاق تويامـدۇ؟ خهت يﯧـزىش قايـسى زاماننىـڭ ىئــشى؟ يىگىــت بولغانــدىكىن نهق مهيــدانغا چاقىرىــپ ىئككــى ېئغىــز تــۈزۈك گهپ قىلىپ ،يالغاندىن جىـم تۇرۇۋالـسا قـۇالقتىن تۇتـۇپ سـۆيۈپ ىئنـدەككه كهلتۈرۈشـنى ۇئقمامسىز؟ زۆھرەدە كۆڭۈل يوق دەپ وئيالپتىكهنمهن ،بۇ قىـز ەئمهلىيهتـته ائجايىـپ ھﯧسسىياتچان ىئكهن ،قهدىرلىگهننى بىلىدىكهن .جاھانـدا ۆئزىنىـڭ قهدرىنـى تونـۇپ ياشاشــتىن ېئــسىل ىئــش بــارمۇ؟ ســىزدەك بالىغــا مــاقۇل دﯦــگهن بولــسا ۆئيىــدىن چىقالمايدىغان بىر خوتۇن بولۇپ ،سىىقىلىپ تۈگىشىپ كﯧتهتتىكهن... — گﯧپىڭىز تۈگىدىمۇ؟!-دﯦدى تاھىر قارى وئرنىدىن قوپۇپ -،مﯧنى بۇ يهرگه مۇشـۇ گهپلهرنــى دەۋﯦلىــش ۈئچــۈن چاقىرتقانمىــدىڭالر؟ مﯧھمانغــا مۇشــۇنداق مــۇائمىله قىالمسىلهر؟ ائناڭالردىن قالغان ۆئرپ-ائدەتنى ۇئنتۇپ كهتكهن تۇرۇقلۇق ،تﯧخى ماڭـا تهربىــيه قىلمــاقچىمۇ؟ .تهربىيىنــى ۆئزەڭالرغــا قىلىــۋﯦلىڭالر ،مهن پهقهت خــۇدادىن
58
كۆڭلۈڭالرغــا ىئنــساپ تىلهيــمهن – ...تــاھىر قــارى ىئــشىك تــۈۋىگه بﯧرىــشىغا زۆھــرە ىئڭرىغاندەك بوش توۋلىدى: — تاماق پىشىپ قالغان ،يهپ ماڭسىڭىز بولمامدۇ... — بولدى رەھمهت ،ىئزاغا لىق تويدۇم... تاھىر قارى تاالغا چىقىپ يهڭگىل نهپهس ائلـدى ،شـهھهر ائسـمىنىدا يۇلتـۇزالر كـۆز قىسمايتتى .تۇنىياز مهزىننىڭ ۆئيىدە چاقنىغان يۇلتۇز كۆكتىال لهيلهپ قالغانىدى. تــاھىر قــارى ســىنىپىدىكىلهرنى ۇئزىــتىش وئلتۇرۇشــىدا مــۇھهببىتى يــاكى نىــشانى بارالرغا سهپسﯧلىپ وئلتۇردى ،ۇئالر تولىمۇ خۇشال كـۆرۈنهتتى ،جهمىئـيهتكه چىقـساق ەئركىــن بــولىمىز دەپ خۇشــال بولــۇپ كﯧتىۋاتامــدۇ ،بىلگىلــى بولمــايتتى .ســورۇندا مهكتهپ رەھبهرلىـرى قىـسقىچه ائيـرىلىش سـۆزى قىلـدى .سـىرتتىن تهكلىـپ بىـلهن قاتناشقان سازەندە ،ناخشىچىالر تالىپالرنى مۇڭغا كهلتـۈرۈۋەتتى .نوتۇققـا مـاھىر بىـر زىيالىي كىشى وئتتۇرىغا چۈشـۈپ ،پاسـاھهتلىك ىئبـارىلىرى بىـلهن تـالىپالردىن ھـال سورىدى ،ۇئالرنىڭ كهلگۈسى رولىغا يۇقىرى باھا بﯧرىپ ،يۈكسهك تهلهپ-ۈئمىدلىرىنى وئتتۇرىغا قويدى .سۆزلهۋﯦتىپ ،كۈنـدە خهۋەر ائڭاليـدىغان قـۇالق موللىـسى بـالىالرمۇ ائڭالپ باقمىغان بىر مهخپىيهتلىكنى دەپ بهردى :ائمﯧرىكـا-ىئـراق ۇئرۇشـىدا ىئـراق نﯧمىشقا مهغلۇپ بولىدۇ؟ چۈنكى ائمﯧرىكا يۇقىرى تﯧخنىكىدىن پايـدىلىنىپ ،ىئـراق ەئسكهلىرى تۇرغان يهرنىڭ ھاۋا بوشلۇقىغا شهكىللىك تۇمان پهيدا قىلىپ ،ائسـماندا » ىئ ەئرەبــلهر ،ســىلهر گۇناھقــا چۆكــۈپ كهتـتىڭالر ،تــۆۋە قىلىڭــالر!« دﯦــگهن يوغــان ەئرەبچه ھهرپنى ېئنىق ھاسـىل قىلغـان .بـۇنى روشـهن كـۆرگهن ەئرەبـلهر شـۇ ھامـان قــوراللىرىنى تاشــالپ ،يهرگه يۈكۈنــۈپ ســهجدە قىلغــان ،ائلالھقــا تــۆۋە قىلغــان .بــۇ پۇرسهتتىن پايدىالنغان ائمﯧرىكىلىق ەئسكهرلهر بىرال ھۇجۇم قىلىپ ۇئالرغا يهڭـگهن، باغداتنى ىئشغال قىلغان ...نـاتىق زىيـالىي گﯧپىنىـڭ ائخىرىنـى شـۇنداق تـۈگهتتى: دىنــدا راســت-يالغــان ىئــشنى پهرقلهنــدۈرۈڭالر ،جاھاننىــڭ ىئــشلىرىدىن ەئتراپلىــق خهۋەردار بولۇڭالر ،ەئمما بۇنىڭلىـق بىـلهن ىئـش پۈتمهيـدۇ ،ۆئزىمىزنـى تونۇمىـساق، ھﯧچنﯧمىنى تونىمايمىز .قايتىپ بارغانـدىن كﯧـيىن جهمىئـيهتكه كهڭ ائرىلىـشىڭالر، ۋەتهننىڭ ىئسالھات چاقىرىقىغا ائۋاز قوشۇپ ،ۋەتهننى ،دىننى سۆيۈپ ياراملىق دىنىي خادىمالردىن بولۇڭالر... تاھىر قارى دىپلومىنى ېئلىپ يۇرتىغا ،مهھهللىسىگه قايتپ كهلـدى .بهش يىلـدا ۇئ ائقىرىــــپ ،پــــاكىز بولــــۇپ ،چىرايىــــدىن ىئلىــــم نــــۇرى تۆكۈلــــۈپ تۇرىــــدىغان، مهھهللىــسىدىكى قىزالرنىــڭ ىئچىنــى كۆيدۈرگىــدەك يىگىــت بولــۇپ قالغانىــدى. زۆھرەنىڭ ائتا-ائنىسى ۇئنى كهپتۇ دەپ يوقالپ كهلدى ،قىزىنىڭ ەئھۋالىنى سورىدى. — ياخشى تۇرۇۋاتىدۇ-،دﯦدى تاھىر قارى -،بىر يهردە ىئشلهۋاتقاندەك قىلىدۇ. — نهدە ىئشلهيدىكهن ،قانچه پۇل ماائش ائلىدىكهن ؟
59
— ۇئنى ۇئقمىدىم... — يﯧنىپ كﯧلىدىغاننىڭ گﯧپىنى قىالمدۇ؟ — ۇئنىمۇ بىلمىدىم... — ھهي بۇ بالىنى ،ۆئيگه ائيالپ تﯧلﯧفون قىلماس بولۇپ كهتتى. — ەئنسىرىمهڭال ،ھهممىنى ائلالھقا تاپشۇرۇڭالر.. — ۆئزىمـــۇ مـــﯧڭىش ائلدىـــدا شـــۇنداق دﯦگهنىـــدى ...لـــﯧكىن ائدەم ەئنـــسىرەپ قالىدىكهن ...خۇدايىم ۆئزى ساقال... قىزىــدىن ىئــشهنچلىك خهۋەر ائاللمىغــان ائتــا-ائنــا مــۈكچهيگهن قهددىنــى ســۆرەپ خوشلىشىپ كﯧتىپ قالدى. بىر ائيدىن كﯧـيىن ناھىيىلىـك مىلـلهت-دىـن ىئـشلىرى ىئدارىـسىدىن بىـر كـادىر چىقىپ تاھىر قارىغا خهۋەر يهتكۈزدى: — ەئتىدىن باشالپ بىر ھهپتىلىك كۇرسقا قاتنىشىسىز. — نﯧمه كۇرسكهن ۇئ؟ مهن يا دىنىي زات بولمىسام. — دىندا وئقۇغانالرنىڭ ھهممىسى دىنىي زات ،چوقۇم قاتنىشىشىڭىز كﯧرەك. — خىزمهتتىن خهۋەر يوق ،كۇرس باشلىنىپ كهتتىمۇ ەئمدى... — يۇقىرىدىن ۇئقتۇرۇش چۈشكهن ھامان سىزنى ىئماملىققا تهيىنلهيمىز. تاھىر قارى ەئبجهق موتۇنى گۈكىرىتىپ يىراقالپ كﯧتىۋاتقان كادىرغا قاراپ قالدى. 17 كۈنلهر ۆئتۈپ ،سىيىت قارىغا بىر كىىچك مهسچىتنىڭ مۇائۋىن ىئماملىقى تهگـدى. جۈمه نامىزىغا ىئمام ۋە خاتىـپ بولـۇش تﯧخـى يىراقتىكـى ىئـش ىئـدى .مهسـچىتنىڭ مۈلكىنى يهنىال قﯧرى ىئمام باشقۇراتتى .ھۆكۈمهت بﯧكىتىپ قويغان بۇ يـاش ىئمـامنى جاماەئت ائخىر ېئتىراپ قىلدى ،ېئتىراپ قىلمايمۇ ائمالى يوق ىئدى .يـاش ىئمامنىـڭ ائرتۇق گﯧپى يوق ،يۈرۈش-تۇرۇشلىرى مۇاليىم ،قىراەئتلىرى جايىدا ىئـدى .ائدەتتىكـى ناماز ۋاقىتلىرىدا قﯧـرىالر ،وئتتـۇرا ياشـلىقالر مهسـچىتكه كـۆپرەك يىغىالتتـى ،جـۈمه كۈنلىرىدىال ياشالر ائۋۇپ قاالتتى ،بﯧشىغا چوقۇم بىر نﯧمه كىيىپ كﯧلهتتى ،دوپپىسى بولمىــسا شهپكىــسىنى تهتــۈر كىيىــپ بولــسىمۇ وئلتۇرۇشــى كﯧــرەك ىئــدى .جامــاەئت ائرىـــسىدا ىئلگىرىكىـــدەك ىئخـــتىالپ ،زىـــددىيهتلهر بﯧـــسىقىىپ قالغـــان ،ســـۈرە »فــاتىھه«دىــن كﯧــيىن »ائمىــن«نــى ۈئنلــۈك دﯦــيىش-دﯦمهســلىك ،جــۈمهدىن كﯧــيىن پﯧشىىننى وئقۇش-وئقۇماسلىق ھهر كىمنىڭ ىئختىيارىغا قالغان ىئدى .جاماەئت يـاش ىئمامنىڭ قانداق قىلىـدىغانلىقىغا دىقـقهت قىلـدى ،سـىيىت قـارى ىئمـام بولغاچقـا »ائمىــن«نــى ىئچىــدىال دەپ تــۈگهتتى ،جــۈمهدىن كﯧــيىن پﯧــشىننى وئقــۇۋەردى،
60
پﯧشقهدەملهر بۇنىڭدىن خۇرسهن بولـدى ،ۇئنـى بىـدەئت دﯦگـۈچىلهر »نامـازنى كـۆپ وئقۇش بهرىبىر گۇناھ ەئمهس ،بىھۇدە ىئش قىلغان بولسا ەئمهلى بىكار كﯧتىـدۇ ،ھهر كىم قىلسا ۆئزىگه «...دەپ قاراپ ،ائرتۇق پىتنه-پاسات تﯧرىمىدى. سىيىت قارى بارا-بارا قﯧرى ىئمامنىڭ ۋە كونا جاماەئتنىڭ مايىللىقىنى تـارتتى، ياشالر ۇئنى ياش تۇرۇپال قﯧرىـپ كهتـكهن مويـسىىپىت ىئمامـدەك كـۆرۈپ »كىـشمىش قارىم« دەپمۇ قويۇشاتتى .سـىيىت قـارى ھهمـمه ائدەمـگه ياخـشى كۆرۈنـۈپ بـولغىلى بولمايــدىغانلىقىنى بىلهتتــى ،شــۇڭا ەئتراپىــدىكىلهر بىــلهن وئخــشاش قاراشــالردا بىــرلىككه كﯧلىــپ ،ىئختىالپلىــق مهســىلىللهردە ۆئزائرا ھۆرمهتلىــشىپ ۆئتــۈۋەردى. بۇنداق رايىشلىق ۋە تهمكىنلىك ھۆكۈمهتنىمۇ ،ائممىنىمۇ رازى قىلدى ،بهلكى ھهممه تهرەپنىڭ ىئشهنچىسىگه ېئرىـشتى .بـاش ىئمـام ۇئنىڭغـا بهزى جـۈمه كـۈنلىرى جـۈمه وئقۇتۇشقا رۇخسهت بهردى . شۇنداق بىر كۈنلهر كﯧلىپ ،قﯧرى ىئمام ائغرىپ قﯧلىپ ،ىئمامهتچىلىك ۇئنىڭغا قالدى .ۇئ ھهر ۋاقىت نامـازدا مهسـچىتكه بـۇرۇن ھـازىر بولـۇپ ،يهڭگىـل قهدەملىـرى بىــلهن خانىقاغــا كىرىــپ ،پــاكىز قــوللىرى بىــلهن ىئــشىكنى ېئچىــپ ،ۋەزمىــن وئلتۇرۇشلىرىدا سۈكۈتكه چۆمۈپ ،ساەئت توشقاندا قانچه جاماەئت يىغىلـسا شـۇالرغا ىئمــام بولــۇپ ،نامــازدىن پــارىغ بولغانــدا قــوللىرىنى دۇائغــا كۆتــۈرۈپ ،ىئــسالم ۋە مۇســۇلمان جاماىئتىنىــڭ ەئزىــز بولۇشــىغا ،ەئل-جاماەئتنىــڭ دىنــدار ،ىئنــساپلىق بولۇشىغا ،ائتا-ائنىسىنىڭ ۆئمرىنىڭ ۇئزۇن بولۇشـىغا ،ۆئز ىئـشلىرىنىڭ وئڭۇشـلۇق بولۇشــىغا دۇائ قىالتتــى؛ بهزىــدە يىراقتــا قالغــان زۆھرەنــى يادىغــا ېئلىــپ ،ۇئنىــڭ ىئپالسلىق ۋە نومۇسسىزلىقتىن يىراق بولۇشىنى تىلهيتتى... ھهر قانداق جايدا بىر ىئمام كۆپ ھـالالردا شـۇ يهرلىـك بايالرنىـڭ يﯧقىنـى بولـۇپ قــاالتتى ،بۇنىــڭ بىــلهن ىئمــاممۇ ۆئز نۆۋىتىــدە يــۈز-ائبرۇيىنــى تىكلهيتتــى .ســىيىت قارىممۇ ائز-تـوال پـۇل تاپقـان مهھهللىـۋى بايالرنىـڭ ،يـۇرت چوڭلىرىنىـڭ چايلىرىغـا داخىل بولۇپ ،جاماەئت سۆھبهتلىرىگه قﯧتىلىـشقا باشـلىدى .يـۇرت دﯦگهنـدە تـوي- تۆكۈن ،ۆئلۈم يﯧتىم ىئشلىرى بولۇپ تۇراتتى ،نىكاھ وئقۇش ،خهتمه قىراەئت قىلىش، بالىغا ىئسىم قويـۇش ...ىئـشلىرى ائيلىنىـپ كﯧلىـپ يهنه سـﯧيىت قارىنىـڭ بﯧـشىغا چۈشـتى .سـىيىت قـارى ھﯧچكىمنىـڭ كـۆڭلىنى قايتۇرمايـدىغان ،بهرسـه ائلىـدىغان، بهرمىسه خاپا بولمايدىغان ىئمام ىئدى ،بۇ تهرىپىمۇ ەئلگه ياقتى .ەئسـلىدە ۇئ ىئـشالر خالىس قىلىنىشى كﯧرەك ىئدى ،سىيىت قارىمۇ بۇنى بىلهتتى ،ائلالھنىڭ ائيهتلىرىنى ەئرزان باھاغا ساتسا بولمـايتتى؛ لـﯧكىن جهمىئـيهت پۇلغـا تـۇرۇپ كهتكهنىـدى ،يهنه كﯧلىـپ ،ھهمـمه نﯧمىنىـڭ باھاسـى ۆئسـۈپ كهتكهنىـدى ،ھۆكـۈمهت بهرگهن ائزغىـنه تۇرمۇش پۇلى ھﯧچنﯧمىگه يهتمهيتتى ،نامراتلىق ،مۇھتاجلىق ۇئنىڭ ائتا-ائنىسىنىڭ بﯧشىدىن كهتمهيتتـى .ۇئمـۇ تـوي قىلىـشقا پـۇل يىغمىـسا بولمـايتتى ،ھـﯧچكىم دۇائ
61
وئقۇپ قويغانغا قىزىنـى بهرمهيتتـى .ائلتۇنـدەك پـارقىراق نهپـسانىيهت ،ائلماسـتهك قاتتىق يوقسۇللۇق سىيىت قـارىنى ىئماملىقنىـڭ قوشـۇمچه كىرىملىـرىگه ۆئگهتتـى، ھهتتا بهرمىگهنلهرگه نارازى بولىدىغان ھالغىمۇ كهلدى .ھۆكـۈمهت يﯧتهرلىـك مـاائش بهرمىسه ،جاماەئتنىڭ يـاردىمى ائرقىلىـق بهش يىللىـق جاپـالىق وئقۇشـنىڭ بهدىلـى تۆلىنىــشى كﯧــرەكتهك تۇيۇلــدى .بــازار ىئگىلىكــى دەۋرىــدە دىنىــي ىئــشالرنىڭمۇ مۇالزىمهتكه ائيلىنىپ كﯧتىـشى توسـۇۋالغىلى بولمايـدىغان بىـر ېئقىمغـا ائيلىنىـپ كهتكهنىدى ،بۇ ھال سىيىت قارىمنىڭ ىئمان-ۋىجدانىغا تهسهللىي بهخش ەئتتى . سىيىت قارى بايالرنىـڭ ،مۆتىۋەرلهرنىـڭ ماشـىنىلىرىغا وئلتۇرۇشـقا مـۇۋەپپهق بولدى ،ەئل-جاماەئتنىڭ دىنىي ىئشلىرىغا ائىئت مۇالزىمهت ۈئچۈن يانفوندىن بىرنـى سهپلىدى .مهرىكه-مۇراسـىمالرغا ۈئلگـۈرۈش ۈئچـۈن ماشـىنا بولمىغانـدا ،ۋەلىـسپىت مىنىپ جاپا تارتىپ قالماي دەپ موتوسكىلىتتىن بىرنى ائلـدى .كىـشىلهرگه تهنـتهك، پىشمىغان مولال سىياقىدا كۆرۈنمهسلىك ۈئچۈن ياش تۇرۇپال ساقال قويـدى ،ھهر خىـل سورۇنالرغا مـاس كﯧلىـدىغان دوپپـا-تۇمـاق ،يارىـشىملىق پهلتـوالرنى چامادانلىرىغـا يىغدى» .ەئلگه كىرسهڭ ېئلىڭچه ،سـۇغا كىرسـهڭ بـﯧلىڭچه« دﯦـگهن ھـﯧكمهت ھهر كۈنلۈك ھهرىكهت مىزانىغا ائيالندى .ۆئزلۈكىـدىن ۆئزگىرىۋالمىغىنىغـا ،جاماەئتنىـڭ تهلىپى بويىچه ىئش قىلىۋاتقىنىغا ۆئزىنى ىئشهندۈردى . ىئمــاملىق بىــلهن بﯧيىــپ كهتكىلــى بولمىــسىمۇ ،ەئممــا ياخــشى تۇرمــۇش كهچــۈرگىلى بــوالتتى ،مهرىــكه-مۇراســىمالرغا بارســا تامــاق تهييــار ىئــدى ،كۈنــدە بولمىــسىمۇ ،ھهپتىــدە ىئككــى-ۈئچ قﯧــتىم قاىئدىــسىنى قىلغــان ىئــشلىرى ۈئچــۈن چۆنتهككه پۇل كىرىـپ تـۇراتتى .جامـاەئت سـورۇنلىرىدا تۆرنىـڭ بﯧـشىدا وئلتـۇرۇپ، زىكرى-سۆھبهتلهردە بولسا مۆتىدىل پىكىرلهرنى قىلىپ ،بﯧيجىڭدا بهش يىل وئقـۇپ ېئرىشكهن ىئلمىنى نامـايهن قىالتتـى .دﯦھقـانالر ېئتىـزدا قـانچه تهر تۆكـۈپ ىئشلىـسه مهھسۇالتى ائشىدۇ ،شۇنىڭدەك ،ىئلىمدارالرمۇ ۆئزىنىڭ زﯦھنىنـى ھـۆرمهت قازىنىـشقا سهرپ قىلسا ەئلۋەتته كۈتكىنىگه ېئرىشهلهيدۇ .سـىيىت قـارى ھهر قانـداق سـورۇندا باشقىالرغا ياققىدەك يۇمشاق گهپلهرنى قىالتتى ،بﯧيجىڭنىڭ پاراڭلىرىنى چىقىراتتى، ۆئزىدىن سورالغان مهسىلىلهرگه كاۋاپمۇ كۆيمهيدىغان ،زىخمۇ كۆيمهيدىغان ۇئسـلۇبتا جاۋاب بﯧرەتتى ،ۆئزى بىلهن گهپ تاالشقانالرنىڭ گﯧپىنى بۆلمهي ،مهنتىقىلىـق پىكىـر يۈرگۈزۈپ ،ائخىر چىرايلىق رەددىيه بﯧرەتتى ،شۇ ائرقىلىق يهنه باشقىالردىن ۈئسـتۈن دىنىي بىلىمىنى نامايىش قىالتتـى .ۇئ جامـاەئت ائرىـسىدا ،سـورۇنالردا يـۈرۈپ نۇتـۇق قابىلىيىتىنى يﯧتىلدۈردى ،كىملهرگه قانداق مۇائمىله قىلىشنى ۆئگهنـدى ،باشـلىققا رايىــش ،كادىرغــا مهســلهكداش ،دىنــدارغا دىلــكهش ،بايغــا مۇڭــداش ،كهمــبهغهلگه دەرتداش ،ائجىزغـا يولهكـداش ،ھهتتـا بويتاققـا قولـداش ...بولـدى .ائيـالالرنى ائنـچه
62
ېئتىۋارغــا ېئلىــپ كهتمىــسىمۇ ،لــﯧكىن قىزالرنــى كۆرگهنــدە ىئمــاملىقى ېئــسىدىن كۆتۈرۈلۈپ كﯧتىدىغان ،ياشلىق ھﯧسلىرى كۈۋەجهيدىغان بولۇپ قالدى... بىر ىئمام ۈئچۈن ھۆكۈمهتكىمۇ ائممىغىمۇ ياخشى بولمـاق وئڭـاي ىئـش ەئمهس ىئدى ،سىيىت قارىم ائساسىي قاتالمدىن كﯧلىـپ چىققـان ۋە مهركهزدە تهلىـم ائلغـان دىنىي خـادىم بولـۇش سـۈپىتى بىـلهن ھهر خىـل قىـيىن مهسـىلىلهرنى ،دۇچ كهلـگهن زىــددىيهتلهرنى مۇۋاپىــق ۇئســۇل بىــلهن ھهل قىلىــپ كهلــدى ،ائساســىي قاتالمنىــڭ وئمـۇمىي سهۋىيىـسى تـۆۋەن ىئـدى ،ېئتىقـادكى ھهمـمه ىئـشالر نورمـال كﯧتىۋاتـاتتى، باشـقىچه ىئدىيىـسى بـارالر ،يهنـى ىئخـتىالپچىالر بىـر مهزگىللىـك شـامالدىن كﯧـيىن پهســـكويغا چۈشـــۈپ قالغانـــدەك قىالتتـــى؛ ۇئالر ائلـــالھ بىـــلهن ھۆكـــۈمهتكه تهڭ بويسۇنمىسا بولمايتتى ،چوڭ ۋەزىيهتكه ،جاماەئتنىڭ وئمۇمىي ېئقىمىغا ەئگهشمىسه يﯧتىم قاالتتى ،يﯧڭىلىققا مايىل ياشالر جاماىئتى سـىيىت قارىمـدىن نﯧمىنىـدۇر تهمه قىالتتــى ،ســىيىت قــارىم بــۇنى كۆڭلىنىــڭ چوڭقــۇر يﯧرىــدە ھــﯧس قىالتتــى ،ەئممــا ھۆكــۈمهت ىئــشهنگهن بىــر ىئمــام بولــۇش ســۈپىتى بىــلهن ۇئ ەئنەئنىنــى قوغــداپ، پﯧشقهدەملهرنى ياقالپ ،مۇقىملىق ۋە ياخشى ۋەزىيهتنى قوغداپ ماڭمىسا بولمـايتتى. ۇئ جاماەئتنىڭ ەئھۋالىنى ائساسهن بىلهتتـى ،نامازغـا چىـڭ تۇرىـدىغانالرنى ياخـشى تونۇيتتى .جـۈمه كۈنلىرىـدىال مهسـچىتكه نـاتونۇش ائدەمـلهر ،بىـر ھهپـته ىئچىـپ- چﯧكىپ وئيناپ توساتتىن جۈمه نامىزى ېئسىگه كﯧلىپ مهسچىتكه كىرىـپ قالغـانالر كﯧلىپ قاالتتى .ەئمما سىرتتىن كهلگهنلهر ،ۋە يهرلىك پارتىيه-ھۆكۈمهت وئرۇنلىرى، ماائرىپ وئرۇنلىرى ،وئقۇغۇچىالرنىڭ مهسچىتكه كىرىشى نازارەت قىلىنـاتتى .سـىيىت قارىنىڭ جۈمه وئقۇتۇشى بارغانچه ائسان بولۇپ كهتتى ،جۈمه تهبلىغلىرىنى بﯧكىتىپ بهرگهن قﯧلىپ بـويىچه قىالتتـى ،ۋاقتـى 10مىنـۇتتىن ائشـمايتتى .جـۈمهدىن يانغـان جامــاەئت مهســچىت ائلدىــدىكى يــﯧمهك-ىئچــمهك بازىرىغــا بىــر كىرىــپ كهتــسه ،بــۇ دۇنيالىق مهىئـشهتلىرىگه بـاغرى قانمـايال كـۈنلىرىنى كهچ قىالتتـى .سـىيىت قـارىنى بىرلىــرى ۆئيىــگه چاقىرىــپ مﯧھمــان قىالتتــى ،دۇائ قىلــدۇراتتى ،گهپ ائڭاليتتــى .بــۇ ىئمامنىڭ قهدىمـى يهتـكهن ۆئينىـڭ ھاۋاسـى تازىلىنىـپ ،بهرىكهتـلهر ياغىدىغانـدەك تۇيۇالتتى. بىـر يىلـدىن كﯧـيىن سـىيىت قـارى بـاش ىئمـام بولـۇپ ،مهسـچىتنىڭ ھهمـمه ىئشلىرىنى رەسمى قولىغا ائلدى ،ىئشلىرى تﯧخىمۇ ائلدىراش بولۇپ كهتتـى ،يﯧزىـدىن چاقىرتىدىغان 15كۈنلۈك يىغىنغا بﯧرىپ ،سىياسهتكه ائىئت كونـا-يﯧڭـى گهپلهرنـى ائڭالپ كﯧلهتتـى .تهشـكىل ۇئنىڭغـا بهك كۆڭـۈل بۆلـدىمۇ ەئيتـاۋۇر ۈئرۈمچىـگه بىـر ائيلىق ىئمامالر كۇرسىغا ۇئقۇشقا ەئۋەتتى .وئقۇش داۋامىـدا سـىيىت قـارى جـايالردىن كهلگهن ىئمامالر بىلهن تونۇشتى ،پىكىر ائلماشتۇردى؛ مۇدەررىسلهرنىڭ دەرسلىرىنى، رەھبهرلهر ۋە دىن تهتقىقاتچىلىرىنىڭ لﯧكسىيىلىرىنى ائڭلىدى ،دىن بىلهن زامـانىۋى
63
تهرەققىياتنىـــڭ مۇناســـىۋىتىنى قانـــداق بىـــر تهرەپ قىلىـــش ھهققىـــدە مـــۇھىم چۈشهنچىلهرگه ىئگه بولدى ،بىكـار ۋاقىتلىرىـدا ۈئرۈمچىنـى ائيلىنىـپ ،مهىئـشهت ۋە وئيــۇن قاينىمىغــا چۆكــۈپ كهتــكهن مۇســۇلمانالرنىڭ دەۋر بىــلهن تهڭ ىئلگىــرىلهپ كﯧتىۋاتقـانلىقىنى ،مهسـچىتلهرنىڭ يهنىـال ائۋات ىئكهنلىكىنى،زامـانىۋى قىزالرنىـڭ رەڭگــارەڭ قىيــاپهتلىرىنى كــۆردى ،ىئمــاملىق بىــلهن قــاالقلىق نﯧمىــشقا مهنىــداش بىلىنىدۇ ،ھازىرقى زامان ىئماملىرى قانـداق ياشىـشى ،دەۋرگه قانـداق ماسلىشىـشى كﯧرەك؟ ...دﯦگهنلهرنى وئيلىدى .بﯧيجىڭدىكى دىنىي وئقۇش بهخـش ەئتـكهن ىئلمىـي تهربىيه ،يىراقنى كۆرەرلىـك ،تهمكىنلىـك ۋە غـۇرۇرنى ۆئمـۈرۋايهت قهدىـرلهپ ،باشـقا قاراقورساق ىئمامالردىن پهرقلىق ھالدا ياشاشنىڭ مۇھىملىقىنى ھﯧس قىلدى. ۇئ يﯧنىپ كهلگهندە باشقىچه روھقا ىئـگه زامـانىۋى ىئمـام سـۈپىتىدە نامـايهن بولدى ،ھۆكۈمهت تﯧخىمۇ ىئشهندى ،جاماەئت خۇرسهن بولدى .ۇئ مهسچىت ۋە جاماەئت سورۇنلىرىدا مۇسۇلمانالرنىڭ چوقۇم بﯧيىشى ،دەۋرگه ماسلىشىپ تهرەققىي قىلىـشى، ىئلغارلىقنى قهدىرلىـشى كﯧرەكلىكـى ھهققىـدە توختىمـاي ۋەز سـۆزلهيدىغان بولـدى. ائلالھ بىـزگه ەئقىـل ،ھـﯧكمهت بهرگهنىـكهن ،ۇئنـى نﯧمىـشقا جـارى قىلـدۇرمايمىز، نﯧمىــشقا زامــانىۋى تهرەققىياتقــا تهتبقىقلىمــايمىز؟ كىــم بىــزگه مۇســۇلمانالرنى كهمــبهغهل ،قــاالق بولــۇڭ دەپتــۇ؟ نﯧمىــشقا تىرىــشمايمىز؟ ...دەيتتــى ،ىئمانــدىن چهتــنىمىگهن ائساســتا ىئــدىيهنى ىئــسالھ قىلىــپ ،مهســىلىلهرگه ىئلمىــي قــاراپ، مۇسۇلمان ەئمهسلهر بىلهن ىئناق ۆئتۈپ ،بىرلىكته ھاللىق جهمىئيهت بهرپـا قىلىـش ھهققىدە تهشۋىق-تهرغىبات ېئلىپ باراتتى؛ ۈئرۈمچىدە كۆرگهنلىرى بىلهن بﯧيجىڭدا كــۆرگهنلىرىنى گــۈزەل تىلــالر بىــلهن تهســۋىرىلهپ ،دەۋر تهرەققىياتىنىــڭ گــۈزەل ىئستىقبالىنى چۈشهندۈرەتتى ،ائلالھنىڭ زﯦمىندىكى خهلىپىسى بولغان ىئنسانالرنىڭ گۈللىنىــپ نهگه بارغــانلىقىنى ،مۇســۇلمانالرنىڭ ائرقىــدا قالغــانلىقىنى ،بۇنــداق بولماسلىقى كﯧرەكلىكىنى ،ۇئ دۇنيانى وئيـالش بىـلهن بىـرگه بـۇ دۇنيـالىق ۈئچۈنمـۇ تىرىشىپ ىئشلهپ ،بـايلىق ۋە تهرەققىياتقـا ېئرىـشىپ ،ائنـدىن مۇھتاجالرغـا خهيـر- ساخاۋەت قىلىپ كۆپلهپ ساۋاب ېئلىشنىڭ زۆرۈر ۋە تهخىرسىزلىكىنى بايان قىالتتـى. باي بولغاندىال سهدىقه قىالاليسىز ،باي بولغاندىال ھهجگه بارااليسىز ،بـاي بولغانـدىال گﯧپىڭىز پۈتۈن بولىدۇ ،ىئشىڭىز ائقىدۇ ،زامان سىزگه باقىدۇ ...دەيتتى .ۇئنىـڭ بـاي بولــۇش ،زامانغــا ماسلىــشىش ھهققىــدىكى چــاقىرىقلىرى جامــاەئتكه ھۆكۈمهتنىــڭ سىياسىي تهشۋىقاتلىرىدىنمۇ بهكرەك تهسـىر قىالتتـى .شـۇنداق قىلىـپ ،بـۇ كهنتـته بانكىدىن قهرز ېئلىپ قوشۇمچه ىئگىلىك ۋە سودا بىلهن شۇغۇللىنىدىغانالر ،پارنىك يﯧپىپ سهي تﯧرىيدىغانالر ،بورداقچىلىـق بىـلهن قاسـساپلىقنى بىرلهشـتۈرۈپ وئقهت قىلىــدىغانالر ،ھــﯧچ ىئــش قىاللمىــسىمۇ غــايبتىن غهزىــنه تىــلهپ تــاش كوالشــقا ائتلىنىدىغانالر كۆپىيىشكه باشلىدى ...خهق بﯧيىسا ىئمامنىڭ ائبرۇيى ،كىرىملىرىمۇ
64
ەئلــۋەتته كــۆپىيهتتى .پــۇل تاپقــانالر پــۇل خهجلهشــته بهسلىــشهتتى ،داغۋازلىــق قىلىـشاتتى .سـىيىت قـارى تـوي-تۆكـۈن ،نهزىـر-چىـراغالردا ائرتـۇق ھهشـهمهتچىلىك قىلماسلىق ،بىـدەئت ىئـشالرنى پهيـدا قىلماسـلىق ھهققىـدە ۋەز-نهسـىھهت قىلغـان بولــسىمۇ ۈئنــۈمى بولمىــدى ،خهقــلهر قىلىــدىغىنىنى قىلىــۋەردى ،دﯦــمهك ،ســىيىت قارىنىڭ بۇ گهپلىرى بﯧيىش ،تهرەققىي قىلىش ھهققىدىكى چاقىرىقلىرىدەك كۈچلۈك تهسىر پهيدا قىاللمىدى» ،يﯧگهن ېئغىـز ۇئيۇلىـدۇ« دﯦگهنـدەك ىئـش بولـدى ،سـىيىت قارى بۇنىڭغا ائمال قىاللمىـدى .بىرسـى قوپـۇپ» :ھـازىر دﯦـگهن كوپراتـسىيه زامـانى ەئمهس ،ياخــشى ،ېئــسىل ياشــايدىغان دەۋر .پــۇل تاپقانــدا خهجلىگــۈمىز كﯧلىــدۇ، خهقنىــڭ ائلدىــدا چﯧنىــپ قﯧلىــشنى خالىمــايمىز ،بۇنــداق رىقــابهت زامانىــدا بهسلهشمهيدىغان كىـم بـار؟ بۇمـۇ دەۋر تهرەققىياتىنىـڭ مهھـسۇلى ،بىزمـۇ ېئقىمغـا، دەۋرگه ەئگىشىپ ماڭدۇق «...دﯦسه ،نﯧمه دﯦگىلى بوالتتى؟ ســىيىت قــارى ۆئزىــگه قىياســهن ،مــال-دۇنيانىــڭ ائدەمنــى ۆئزگهرتىــشكه قــادىر ىئكهنلىكىنى ھـﯧس قىلـدى .ائلـالھ قۇرائنـدا ىئنـسانالرنىڭ مـال-دۇنياغـا ائجايىـپ ھﯧرىسمهنلىكىنى ېئيتقانىدى ،پهيغهمبهر ەئلهيھىسـساالممۇ بـۇ دۇنيانىـڭ شـىرىن ۋە گــۈزەللىكىنى ېئيتقانىــدى .دﯦــمهك ،دۇنياغــا ھﯧرىــسمهنلىك ىئنــساننىڭ تهبىىئتــى، لﯧكىن بۇ دۇنيا چوڭ سىناق مهيـدانى ىئـدى .سـىيىت قـارىم بـۇنى ياخـشى بىلهتتـى، زۆھــرەگه يازغــان خﯧتىــدىمۇ بــۇ ســىناق مهيدانىــدىن ۆئتۈشــنىڭ مۇشــهققهتلىك بولىدىغانلىقىنى ،پهقهت ىئمانىدا مۇستهھكهم تۇرااليدىغان بهندىنىڭالر بۇ سىناقتىن وئڭۇشلۇق ۆئتهلهيدىغانلىقىنى ېئيتقانىدى؛ ائدىله بىلهن زۆھرەنىڭ ياتىقىدا بولغان ىئش ھازىر سىيىت قارىغا باشقىچه تۇيۇلىدۇ ،ھازىرقى ۋاقىت بولغان بولـسا بهلكىـم ۇئ ىئككــى قىزنــى ۇئنچىلىــك ەئيــبلهپ كهتمىــگهن بــوالر ىئــدى ،چــۈنكى ۇئ ھــازىر مۇھتاجلىقنىڭ نﯧمه ىئكهنلىكىنى ،پۇلنىڭ قانداق سـﯧھرى كـۈچى بـارلىقىنى ھـﯧس قىلدى ،لﯧكىن ۇئالرنىـڭ پـۇلنى دەپ ىئپـپهت-نومۇسـىنى قايرىـپ قويغـانلىقىنى ھهر قـانچه قىلـسىمۇ كهچـۈرەلمهيتتى .ائدىلهمـۇ ،زۆھرەمـۇ يۇرتىغـا قايتىـپ بىـر ەئرنىـڭ پﯧشىنى تۇتـۇپ وئلتۇرغـان بولـسا ،ۇئ يهردە خارلىنىـپ يـۈرمهيتتى .سـىيىت قارىنىـڭ نهزەرىـدە ۇئالر ۆئزىـگه زۇلـۇم سـالغۇچى ،ۆئزى خـاالپ خـارالنغۇچى ،يهنـى خـارلىنىش ساراڭلىرى ىئدى ،خارالنغىنىنى بىلمهيتتى ،بهلكى ەئركىن ياشـاۋاتىمىز ،بىـر ەئرنىـڭ قولىــدا خارالنمــاي ۆئتــۈۋاتىمىز ...دەپ وئياليتتــى .ائلالھــتىن ھىــدايهت كهلمىــسه، شهيتانغا ەئگهشكهنچه ەئگىشىپ ،قىنىغا پاتماي قالغان بۇنداق قىزالرنى كىـم تـوغرا يولغا قايتۇرااليدۇ؟ ائپهت ۋە ائزاب ...پاكلىقىنى يوقاتقىنى يوقىتىپ بولدى ،سـىيىت قارى ۈئچۈن بهرىبىر ەئھمىيىتى يوق ...شـۇڭا وئيلىمـايتتى؛ لـﯧكىن زۆھرەنىـڭ ائتـا- ائنىــسىنى كۆرگهنــدە زۆھرەنىــڭ خالتىــسىنى ،ۇئنــى مهكتىپىــدە تــۇنجى كــۆرگهن ۋاقىتلىرىنى ،كوچا چىرىغىنىڭ يورۇقىدا جىلۋىلىنىـپ تۇرغـان شـۇ گـۈزەل چىـراي ۋە
65
بهدەننــى ەئســلهيتتى .ەئمــدى ۇئ قايــسى بهدبهشــىرە مهخلۇقنىــڭ ىئــشتىھاسىغا توغرىلىنىپ ياتىدىغانـدۇ؟ ...سـىيىت قـارى بـۇنى وئيلىـسىال يـۈرىكىگه بىـر ائغرىـق كىرىپ چىقاتتى ،ەئمما بىـر ائمـال قىلىـپ بۇنىڭـدىن قۇتـۇالتتى؛ بولغۇلـۇق بولـدى، ھاڭــدىن ســهكرەيمهن دﯦــگهن دۆت قــوينى تهييارلىقــسىز تۇرغــان پــادىچى قانــداق توســۇۋاالاليتتى؟! ائدىــله بىــر ســاراڭ ســهركه ،زۆھرەمــۇ ۇئنىڭغــا ەئگهشــكهن دۆت پاقالن...خوتۇن خهق بىر-بىرىگه شۇنچىلىك دوست ۋە شۇنچىلىك دۈشمهن ىئكهنكـى، بىــــرال ۋاقىتتــــا دوســــتلۇق ھهم دۈشــــمهنلىك قىلىــــشااليدۇ ،تهڭ يىغــــالپ تهڭ كۈلۈشهلهيدۇ ...ساراڭ ،ھهممىسى ساراڭ .سـىيىت قارىنىـڭ ائيـال كىـشىگه بولغـان ېئتىبارســىزلىقى ۋە پهس كۆرۈشــلىرى ەئمهلىيهتــته ائدىــله بىــلهن زۆھــرەگه بولغــان ائچچىقىنىڭ مهھسۇلى ىئدى ،بۇ ائچچىق ۋە پهس كۆرۈش ۆئز نۆۋىتىدە ۇئنـى زۆھـرەگه بولغان ھﯧسسىياتىنىڭ نادامهتلىرىـدىن قۇتۇلـدۇرۇپ ،ۋاقىتلىـق بولـسىمۇ راھهتـكه ېئرىشتۈرەتتى... 18 سـىيىت قـارى بولغۇسـى خوتـۇنىنى ۋە تـوي كﯧچىـسىنى تهسـهۋۋۇر قىلغانـدا ھهمىشه زۆھرە ۋە زۆھرەگه وئخشايدىغان قىزالرنىڭ سىماسى كاللىسىغا كﯧلىۋاالتتى، بۇرۇندىنال قهلبىگه ۆئرنهك سۈپىتىدە مۇقىملىشىپ قالغـان بـۇ وئبـرازدىن ھهر قـانچه قىلسىمۇ قۇتۇاللماي يۈرەتتى .يولدا ماڭسا ياكى بىرەر ۆئيگه كىرسه ۇئچراتقان رەسىدە قىزالرنىـــڭ رۇخـــسارىدىن زۆھـــرەگه يﯧقىنلىـــشىدىغان ائالمهتلهرنـــى ىئزدەيتتـــى، تاپالمــايتتى .نهچچىــسى اليىــق تونۇشــتۇرۇپ بولــدى ،كــۆرۈپ ياقتۇرالمىــدى؛ تــوي چىقىملىرى چوڭ مهسىله ەئمهس ،خوتۇننىڭ چىرايلىق بولۇشى ،ېئـرىگه ائش بولۇشـى مۇھىم ىئدى .ىئستﯧمال دەۋرىدە چوقۇم ەئرگه ۋە ۆئيگه يارىشىدىغان خوتـۇن ېئلىـش، ائلغاندىمۇ تالالپ ېئلىش الزىم ىئدى .سىيىت قارىنىڭ تالالش ىئمكانىيىتى ۇئنچىلىك كۆپ ەئمهس ىئدى ،لﯧكىن يوقمۇ ەئمهس ىئدى .ىئمكانىيهت تاپقانـدا كـۆرۈپ باھـاالپ قوياتتى ،ياقمىسا چىرايلىـق ۆئزۈر ېئيتـاتتى ،كـۆزى چۈشـكهنلىرى بولـسا ائبرۇيلـۇق ائىئلىنىڭ قىزى ياكى ۈئرۈمچىدە وئقـۇپ كهلـگهن چىرايلىـق قىـزالر بـوالتتى .بۇنـداق قىــزالر ەئلــۋەتته كونىلىقنىــڭ ســىمۋولى بولغــان ىئمامغــا قىزىقمــايتتى ،بﯧيجىڭــدا وئقۇغــان دﯦــسىمۇ ائقمــايتتى ،چــۈنكى ھهممىــسى ۆئتــكهن تــارىخ ىئــدى ،قىــزالر كهلگۈسىنى بهكـرەك وئياليتتـى .سـىيىت قـارى ھۆسـن جامالغـا ،زۆھرەسـىمان قىـزالر خىيالىغا جاھىلالرچه يﯧپىشىۋﯦلىپ ،ائىئله-نهسهپ ،دىيانهت ،پاكلىق مهسىلىلىرىنى دﯦگهنــدەك وئيلىــشىپ كﯧتهلمىــدى؛ خوتــۇن تــالالش ىئــشلىرى كهيــنىگه ســۈرۈلۈپ كﯧتىۋەردى ،ائتا-ائنىسى بﯧشىنى ائغرىتىۋەردى ،ۇئنىڭ ۈئستىگه ۇئنىـڭ سىڭلىـسىمۇ بويىغـــا يﯧتىـــپ قالغانىـــدى .شـــۇ كۈنلهرنىـــڭ بىرىـــدە مهســـچىتنىڭ داىئملىـــق
66
جامهەئتلىرىدىن بىرى بولغان غۇالم قـارى ۇئنىڭغـا كهسـكىنلىك ،وئچـۇق-يورۇقلـۇق بىلهن سىڭلىسىنى تونۇشتۇردى. __ياخشى كىشىلهر ياخشى ىئـشتا بىـر-بىـرىگه ھهمكارلىشىـشى كﯧـرەك -،دﯦـدى غــۇالم قــارى -،ۆئزلىــرى جاماەئتنىــڭ بﯧــشى ،ســىلىنىڭ ىئــشلىرىغا كۆيۈنمىــسهك بولمايدۇ .يهنه كﯧلىـپ بۇنـداق بويتـاق ۆئتىۋﯦرىـشمۇ شـهرىىئتىمىزدە دۇرۇس ەئمهس، بــۇنى ۆئزلىــرى بىلىــال ..شــۇڭا يــۈزۈمنى قــﯧلىن قىلىــپ مۇشــۇ گهپنــى دەۋاتىــمهن، وئيلىشىپ كۆرسىله... سىيىت قارى غۇالم قارىنىـڭ سىڭلىـسىنى كـۆرۈپ باقمىغانىـدى ،شـۇنچه قىزالرنـى، شۇنچه اليىقالرنى كۆردى ،لﯧكىن ھهر بىر ۆئيدىكى رەسىدە قىزالرنى كـۆرۈپ ۈئلگـۈرۈپ بوالالمتى؟ قىزالر ائىئلىلهردە تهشتهكتىكى گۈلدەك يوشۇرۇن جۇاللىنىپ تۇراتتى ،تاالغا چىقاندىمۇ كىمنىڭ كىملىكىنى ۇئقۇپ بولغىلى بولمايتتى ،مهۋھۇم گۈزەللىك بهكمـۇ جهزىبىلىك ىئـدى ،تـوي تهخىرسـىز ،شـىرىن ھهم وئيلىمغـان ىئـشالرنىڭ باشـلىنىش نۇقتىسى ىئدى .سىيىت قارى توال تالالپ ،توال وئيالپ ھﯧرىپ قالغانىدى ،ەئمما ۇئنىـڭ اليىق تاللىشى پادىشاھ ياكى شاھزادىنىڭ اليىق تاللىـشىغا ھهرگىـز وئخـشىمايتتى، بهلكى چهكلىك داىئرىدىكى چهكلىك قىـزالرنىال تاللىيـااليتتى ،كـۆرگهنلىرى ۆئزىنىـڭ تهلىۋىگه يهتمهيتتى ،تهلىۋىگه يهتكهنلىرى ۇئنـى ياراتمـايتتى .بـۇ جاھـان مۇشـۇنداق ۈئســتۈنلۈك ،ەئزىزلىــك تالىــشىدىغان ،ېئگىــز-پهســلىك پهرقــى جىمــى ىئــشالرغا پۇتلىكاشاڭ بولىدىغان جاھان ىئدى ،نهسهپ ،بايلىق ،يۈز-ائبرۇي ،كهسـىپ ،چىـراي- قامهت ...ۋاھاكازاالرنىڭ ھهممىسى ۋاقتى كهلگهندە چوڭ توسالغۇ بوالتتى . _ماڭـا كۆڭـۈل بـۆلگهنلىكلىرىگه رەھـمهت ،ۆئزلىـرىگه ائلـالھ رەھـمهت قىلغـاي، بۇنداق كۆڭۈللىرى بولـسا مهن ەئلـۋەتته وئيلىـشىمهن- ...دﯦـدى سـىيىت قـارى خـۇش پﯧىئللىق بىلهن . _ائنداق بولسا بىزنىڭ ۆئيگه بىر پهتىلهپ... — بولىدۇ ،چوڭالر ۆئيدە باردۇ؟ — بار ،ھهممىسى بار. سىيىت قارى غۇالم قارىنىـڭ ۆئيىـگه بـاردى ،چـوڭالر بىـلهن كۆرۈشـتى ،ۇئالر خـۇددى بولغۇسى كۈيوئغلىنى كۈتۈۋالغاندەك ىئززەت-ىئكرام بىلهن ۇئنى تۆرگه باشلىدى . _قىزىم ،گۇلنىسا ،مﯧھمانغا چاي ەئكىرىڭ!-دﯦدى ائنىسى. ۆئيگه قارىماققا زۆھرەگه وئخشاپ كﯧتىدىغان ،بۇغداي ۆئڭ ،زىلۋا بىـر قىـز كىرىـپ كهلدى .سىيىت قارى ۇئنىڭغا سىنچىالپ قارىدى ،قىزمۇ ۇئنىڭغـا بﯧـشىنى كۆتـۈرۈپ مۇنداقال بىر قاراپ قويۇپ چىقىپ كهتتى ،بىر بولسا سىيىت قارىنى ائنچه ياراتمىدى، بىر بولسا چوڭالرنىڭ مهسلىھهتىدىن خهۋىرى يوقال كىردى ...ەئمما سىيىت قـارى بىـر قاراشتىال خۇرسهن بولدى ،كۆزىنى ۇئنىڭدىن ۈئزەلمىدى ،ھازىرغىچه ۇئچراتقان قىزالر
67
ىئچىدە زۆھرەگه ەئڭ يﯧقىنلىشىدىغان قىـزكهن ،بولىـدىكهن دەپ وئيلىـدى .قىـز شـۇ كىرگهنچه ىئككىنچى كىرمىـدى .سـىيىت قارىنىـڭ ۇئنـى يهنه بىـر كۆرگۈسـى كهلـدى، ۇئزاپ چىقىۋاتقانــدا يهنه بىــر قارىــدى ،قىــز بىــلهن كــۆزلىرى ۇئچراشــتى ،قىزنىــڭ خۇمارلىق بىر جۇپ كۆزى بار ىئـدى ،بىـر قاراشـتا مـۇاليىم يـاكى مهغرۇرلـۇقىنى پهرق ەئتكىلى بولمايتتى .لﯧكىن قىـز بـاال ھهر قـانچه مهغـرۇر بولـسىمۇ ەئرگه تهگكهنـدىن كﯧيىن يۇمشايتتى .غۇالم قارىنىڭ دﯦيىشىچه ،سىڭلىـسى ۈئرۈمچىـدە وئقۇغـان بىـلهن باشقا قىزالرغا قهتىئي وئخشىمايتتى ،ھهر قانداق ۋاقىتتا چىـڭ تۇتـۇپ باشـقۇرۇالتتى، يﯧقىندا ۆئزى ۇئنىڭغا ناماز وئقۇشنى ۆئگىتىۋاتاتتى ،ەئگهر سىيىت قارىنىڭ ەئمـرىگه ۆئتــسه قــارىم ۇئنــى ۆئزى بىــر قوللــۇق تهربىيىلىۋالــسا تامــامهن بــوالتتى .قىزنىــڭ چۈشىنىــشى ياخــشى ىئــدى ،ىئــسالم دﯦــسه بﯧــشى ائغرىيــدىغان تهكهببــۇر قىزالرغــا وئخشىمايتتى .چوڭالرمۇ مۇشۇنى نهزەردە تۇتۇپ ،سىيىت قارىنى مۇناسىپ كۆرۈشـكهن ۋە قىزىنى ۇئنىڭ دىيانهتلىك قىلىشىدىن ۈئمىد كۈتۈشكهنىدى . _ھىدايهت ائلالھتىن كﯧلىدۇ _،دﯦدى سىيىت قارى _،ەئگهر دىلى ىئمان-ىئـسالمغا مايىل بولسا كۈتكىنىمىزدەك بولىدۇ ،بولمىسا ائمال يوق. _سىڭلىمنىڭ كاللىسى وئچۇق ،ۇئنداق جاھىل ەئمهس-،دﯦدى غۇالم قارى. _شۇنداقتهك قىلىدۇ ،قالغىنىنى ائلالھ ىئگهم ۆئزى ائسان قىالر. سىيىت قارى ۆئيىگه قايتىپ كۆپ وئيالندى ،تاھـارەت ېئلىۋﯦتىـپ وئيالنـدى ،نامـاز وئقۇۋﯦتىپمۇ وئيالندى ،نهچچه قﯧتىم ېئزىپ سهھۋەنلىك سهجدىسى قىلدى .جاماەئتكه ىئمام بولغاندا چوقۇم دىققىتىنى يىغىپ وئقۇشى كﯧرەك ىئدى ،ەئمما ۇئنـداق بولمـاي قالدى؛ غۇالم قارىال بۇنىڭ سهۋەبىنى بىلهتتى ،سىيىت قارىـدىن جـاۋاب كـۈتهتتى .ۈئچ كۈندىن كﯧيىن سىيىت قارى ماقۇللۇق جـاۋابىنى بهردى ،نـﯧمىال بولـسۇن ،پهرزنـى ائدا قىلماي بولمايتتى 30 ،غا يﯧقىنالپ قالغاندا تۇرمۇش لهززىتىنـى تﯧتىمـاي بولمـايتتى، ائتا-ائنا ،ەئل-جاماەئتنى رازى قىلماي بولمايتتى ،شۇنداقال ىئماملىققا اليىق نورمال تۇرمــۇش كهچۈرەلهيــدىغانلىقىنى جاكارلىمــاي بولمــايتتى .قىــز تهرەپ ائكتىپــراق بولغاچقا تويلۇقمۇ ۇئنـچه ېئغىـر چۈشـمىدى ،نﯧـرى-بﯧـرى بولـۇپ 10مىـڭ يۈەنـدىن ائرتۇقراق مهھرى ۋە باشقا چىقىم بىلهن قىزنى كۆچۈرۈپ كهلدى .قىز كۆچۈرۈۋاتقانـدا ۇئ قىــز شــۇنچىلىك قــاتتىق يىغــالپ كهتتىكــى ،بارســا كهلــمهس ائزاب يولىغــا كﯧتىۋاتقاندەك ناله-زار قىلدى ،غـۇالم قـارى ۋە ائتـا-ائنىـسىمۇ سـهل خىجىـل بولـۇپ قالدى .سىيىت قارىنىڭ كهيپى ۇئچتى ،ائزغۇنلۇق مهنزىلىدە قالغان زۆھـرە وئينـاپ- كۈلۈپ يۈرسۇنۇ ،پاك يىگىتكه ،ائبرۇيلۇق ىئمامغا تﯧگىشكه نﯧسىپ بولغان ھهمـدە ھاالل ،بهختلىك تۇرمۇش مهنزىلىگه كﯧتىۋاتقان بۇ قىز نﯧمىشقا ۆئلگۈدەك يىغاليدۇ؟! خوتــۇن خهق زادى ســاراڭ ،يىغاليــدىغان يهردە كۈلىــدۇ ،كۈلىــدىغان يهردە يىغاليــدۇ؛ نۇرغـــۇن ياخـــشىلىقالرنى قىلىـــپ ،كـــۆڭلىگه كىچىككىـــنه ائزار بﯧرىـــپ قويـــسا
68
ياخشىلىقنىڭ ھهممىسىنى ۇئنتۇيدۇ .چىن قهلبىدىن ياخشى كۆرگهن ەئرنىڭ قهلبىگه قارىماي ،ياغلىما گﯧپىنى بهك تىڭشايدۇ .يىراقتىكـى ىئـشالنى وئيلىمـاي ،بۇرنىنىـڭ ۇئچىدىكى ىئشالرغا ،ساختىلىقالرغا مهپتۇن بولىدۇ ،كۆڭلىنى ائاللمىغان ائق كۆڭۈل يىگىتلهرنـــى يارىماســـقا چىقىرىـــدۇ .ەئينـــى ۋاقىتتـــا زۆھـــرە ۇئنىڭغـــا شـــۇنداق قىلمىغانمىدى ،سىيىت قارىنىڭ چىن كۆڭلىنى بىلهتتى ،ەئمما ۇئنى ىئپـادىلىيهلمهي قالغىنى ۈئچۈنال ۇئنى يوققا چىقىرىۋەتتى .مۇشۇ قىزنىڭ وئرنىدا زۆھرە بولغان بولـسا قانــداق قىــالر ىئــدى ،تهســهۋۋۇر قىلمــاق تهس ،گويــا مــۇمكىن ەئمهســتهك ىئــشالرنى شۇنىڭغا يﯧقىنالشتۇرۇپ بولسىمۇ ەئمهلگه ائشۇرغىلى بولىدىكهن ،مانـا زۆھرەسـىمان بىر قىز ۇئنىڭ ھۇجرىسىغا ،ۇئنىڭ قوينىغا كﯧتىۋاتىدۇ .بۇ قىزنى شۇ بىر كۆرگهنـدىن باشالپ كۆرۈپ باقمىـدى ،پاراڭالشـمىدى ،چۈشـهنمهيال تـوي قىلـدى .بۇنىڭمـۇ يـامىنى يوقكهن ،ناخشا-ۇئسسۇل ۋە ھاراق-شاراپسىز ۆئتكۈزۈلگهن توي تاماشاسىغا قىزنىـڭ يوشــۇرۇن ســﯧھرى كــۈچى ســىرلىق ۋە جهزىبىلىــك تــۈس بهخــش ەئتتــى ،ەئممــا قىــز بۇنىڭدىن ائنچه رازى ەئمهستهك ،باشـتىن ائخىـر قـايغۇلۇق كـۆزلىرىنى بىـر نۇقتىغـا تىكىپ وئلتۇردى ،قولداشلىرىغا ،دوستلىرىغا تۈزۈك گهپ قىلمىدى ،قارىماققـا بهكمـۇ بىچارە ،ائكىسىمۇ ،ائتا-ائنىـسىمۇ بىچـارە كـۆرۈنهتتى!!! ھهي ،قىـز بـاال ...قىـز چـوڭ قىلماق ،ەئرگه بهرمهك شـۇنچىلىك مۈشـكۈل ىئـش ىئـدى .قىزالرنىـڭ بهختـى تويـدىن باشـلىناتتى ،قىزالرنىـڭ بهختـى تـوي بىـلهن ائخىرلىـشاتتى .قىـز-وئغـۇل ،ەئر-ائيـال مۇناســىۋىتى گويــا ھهقىقىــي رىــشته بىــلهن باغالنمــايتتى ،بهلكــى مهجبــۇرىيهت ائرغامچىـــسى ائرقىلىـــق چۈشـــهپ قويـــۇالتتى .قىـــز بـــوينى بـــاغالقلىق قويـــدەك «قاســساپ«نىــڭ ۆئيىــگه ھهيــدەپ مﯧڭىالتتــى ،قىــز يىغاليتتــى ،تىرەجهيتتــى ...بــۇ يىغــالش ،تىرەجهشــلىرىدە ائللىقانــداق ائزاب تهشۋىــشى ،جــاراھهت ائغرىقــى تهڭ ...مۇھهببهت باشقا ،توي باشقا ىئش ىئدى ،مۇھهببهت غايىۋى بولـسا، كۈچىيهتتى توي ناھـايىتى رﯦـائل ،رەھىمـسىز بـوالتتى ،بـۇ رەھىمـسىزلىكنى مـۇھهببهتكه بـاغرى قانماي تۇرۇپ ەئرگه تهگكهن قىزالرنىڭ كـۆز ياشـلىرىدىن كـۆرۈۋالغىلى بـوالتتى .قىـز يىغــالپ ېئقىــپ كهتتــى ،ســىيىت قــارى بىــر دەمــدىال كهيپىيــاتىنى وئڭــشاپ ،زۆھــرە سهۋداسىدا مۇھهببهتكه يﯧقىن شـىرىن تۇرمۇشـنى خىيـال قىلـدى ،كﯧچىـدە چىراغنـى ۆئچۈرۈۋەتكهندە گۇلنىسانى زۆھرە دەپ وئيالۋەرسه بوالتتى .ائيال زاتىنىـڭ ھهممىـسى وئخشاش ىئدى ،كۆپ خوتۇنلۇقالر ۋە كۆپ خوتۇن يهڭگۈشلىگهنلهر پهقهت ائال-يﯧشىل تۇخــۇمالرنى يهيتتـــى ،لــﯧكىن ھهممىـــسى وئخـــشاشال تۇخــۇم ىئـــدى .شـــۇنداقتىمۇ ەئرلهريهنىال خوتۇنالرغا تويمايدۇ ،خۇددى ائيالالر مۇھهببهتكه تويمىغاندەك ...سىيىت قـــارى بـــاي ھاجىمالرنىـــڭ ىئككـــى-ۈئچ خوتـــۇنى بـــارلىقىنى ائڭلىغانـــدىمۇ ائنـــچه ھهۋەسلىنىپ كهتمهيتتى ،ۇئنىڭـچه بولغانـدا ۆئزى ياخـشى كۆرىـدىغان بىـرال خوتـۇنى بولــسا كۇپــايه ىئــدى ،بىــر خوتۇننىڭمــۇ بــاش ائغرىقــى يهتكىــچه تۇرغــان يهردە كــۆپ
69
خوتۇنلۇق بولسا ېئلىشىپ قالمامدۇ؟ ...دەپ وئياليتتى .بىر خوتۇن ائلغانـدىن كﯧـيىن ىئــشالر كۆپىيىــدۇ ،قــۇدا-باجــا ،كــﯧلىن قﯧينانــا مۇناســىۋەتلىرى مۇرەككهپلىشىــشكه باشاليدۇ .خوتۇن ائلمىسا تﯧخى باش ائغرىقى ،ائلسا تﯧخـى بـاش ائغرىقـى ...ھﯧلىـتىن كﯧلىنچهك ناله-پهرياد قىلىپ قۇالقنى ائغرىتقىلى تۇردى ،بهلكىم ۆئمرىدە بۇنچىلىـك قاتتىق يىغالپ باقمىغان بولغىيدى .توي-دﯦگهن شـاد-خوراملىـق ىئچىـدە ۆئتمهمـدۇ؟ بۇنچىلىــك ېئــسىل يىگىــتكه تﯧگىۋالغــان قىــز ېئچىلىــپ كۈلمهمــدۇ؟ يىغلىــسىمۇ شهكىلگه يىغالپ قويۇپ ،ماشىنا ماڭغانـدىن كﯧـيىن يﯧـشىنى سـۈرتۈپ قولداشـلىرى بىلهن بﯧقىندىشىپ ،پىچىرلىشىپ كۈلۈمسىرەپ ماڭمامـدۇ؟ ەئممـا سـىيىت قارىنىـڭ ىئچىدە باشقا بىـر خىيـال ،غهلىـته بىـر خۇرسـهنلىك پهيـدا بولۇشـقا باشـلىدى :قىـز ەئسلىدە بۇنداق توي قىلىشىنى وئيلىمىغانىدى ،ۆئزىنـى ۈئرۈمچىـدە وئقـۇپ كهلـگهن بىلىملىــــك ،چىرايلىــــق قىــــز ھﯧــــسابالپ ســــىيىت قــــارىنى ياراتمىغانىــــدى؛ ۆئيىدىكىلىرىنىڭ قاتتىق بﯧسىمى ائستىدا ائندىن تويغا قوشۇلۇپ ،يىغـا-زارە بىـلهن بۇ ماشىنىغا چىققانىدى .دﯦـمهك ،بـۇ قىزنـى بـاش ەئگـدۈرگهن نهرسـه يهنىـال سـىيىت قارىنىڭ جاماەئت ائرىسىدىكى ائبرۇيى ،بﯧيجىڭدا وئقـۇپ كهلگهنلىكـى ،پـاكىزلىقى، ېئسىل مىجهزلىكى ،قورساقتىكى ىئلىمى...ىئدى .قىز قانچه قـاتتىق يىغلىـسا ۇئنىـڭ ېئـــسىللىكى ،قىممىتـــى گويـــا شـــۇنچه نامـــايهن بـــوالتتى ،ۇئنـــى ېئلىـــشقا شـــهرتى توشـــمايدىغان ســـىيىت قـــارى ۇئنـــى زورلـــۇق كـــۈچ بىـــلهن بويـــسۇندۇرۇپ ېئلىـــپ كﯧتىۋاتقاندەك بوالتتى ،ھۇزۇرلىناتتى ،قىزنىڭ نالىسى خۇددى نهغمىدەك ائڭلىنـاتتى. قىز ەئسلىدە مۇشۇنداق تۇيغۇ پهيدا قىلىـش ۈئچـۈن يىغلىغـانمىكىن؟! شـۇنىڭدەك، بارلىق تويى بولغان قىزالر »ەئرزان كﯧتىپ قالمايلى ،قهدرىمىىزنى كۆرسـىتهيلى ،خهق ائران تــۇرۇپتىكهن دﯦمىــسىۇن ،يىغاليلــى ،يالغانــدىن بولــسىمۇ يىغاليلــى ،قــانچه يىغلىــساق شــۇنچه گــۈزەل كــۆرۈنىمىز ،دﯦمىــسىمۇ گــۈزەللىكتىن خوشلىــشىۋاتىمىز، مــــۇھهببهتتىن ائيرىلىــــۋاتىمىز ،بهختــــسىزلىككه ،قﯧرىلىققــــا ،قهبرىــــستانلىققا كﯧتىۋاتىمىز «...دەپ يىغالمدىكىن؟ قىز يىغالپ-يىغالپ توختىدى ،بولغۇلۇق بولـدى ،ائله شـهرىڭنى ،نـﯧمه قىلـساڭ قىل دەپ التا قورچـاقتهك وئلتـۇردى .چـۈمپهردە ىئچىـدىكى قىزنـى سـىيىت قـارى يهنه خىيالىـــدىكى زۆھـــرەگه وئخـــشاتتى .زۆھـــرە ەئرگه تهگـــمهي تـــۇرۇپال قىزلىقىـــدىن خوشالشــقانمىدۇ؟ نومۇســىدىن ائيرىلغانــدا بۈگــۈن تــويى بولغــان قىــزدەك بوغۇلــۇپ- بوغۇلـــۇپ يىغلىغانمىـــدۇ؟ چـــاچلىرىنى يۇلـــۇپ ،چىرايلىـــق يـــۈزىنى تىـــرمىالپ قاناتقانمىدۇ؟ ەئسلىدە پاكلىق جهزبىـسىنى سـاقالپ كهلـگهن ،ەئمـدى بولـسا سـاختا نىقــاپتهك كــۆرۈنگهن لىپتىكــى ۋە ىئــچ كىيىملىرىنــى ۆئچمهنلىــك بىــلهن يىرتىــپ تاشـــلىغانمىدۇ؟ ەئيـــنهككه ســـاراڭدەك تىكىلىـــپ ،كوچىغـــا يالىڭـــاچ يۈگـــۈرۈپ چىققانمىدۇ؟ ...سىيىت قارى بۇ تهسهۋۋۇرىدىن چۆچـۈپ كهتتـى ،بولغۇسـى خوتۇنىغـا
70
قاراپ كۆڭلىگه تهسهللىي ىئزدىدى .چۈمپهردە ىئپپهت ،ھايانىڭ سىمۋولى ىئدى ،ائتا- بوۋىالر ەئلمىساقتىن بﯧرى ىئپپهت-نومۇسنى ىئسسىق جاندەك قهدىرلهپ ،ائر-نومۇس تۇيغۇســى بىــلهن ياشــاپ كهلگهنىــدى؛ بۈگۈنكىــدەك ھاياســىزلىقالر ەئدەپ كهتــكهن دەۋردىمۇ ھهممه ائدەم پاسـىقلىققا چۆكـۈپ كهتمىـدى ،چـۈنكى ىئمـان ،ەئخـالق نـۇرى يوقالمىدى .يﯧزا بازىرىدا پهيدا بولغـان ساتراشـخانىالردىكى مهيـنهتلهرگه بـۇلغىنىش ۈئچۈن كﯧتىۋاتقان »ېئشهكلهر«نى ھﯧسابقا ائلمىغاندا ،كۆپىنچه كىشىلهر ۆئزلىرىنـى ېئغىلدىكى ېئشهك بىلهن سﯧلىشتۇرۇپ ،ەئقىـل بىـلهن ىئـش قىلىۋاتىـدۇ» ،بىزنىـڭ ېئشهكتىن پهرقلىنىدىغان يﯧرىمىز پهقهت ەئقىل ۋە ىئمـان« دەپ ياشـاۋاتىدۇ ،سـهۋر- تاقهت بىلهن ياشاۋاتىدۇ .ەئگهر تهشكىل سىيىت قارىغا ەئركىن ۋەز-تهبلىـغ سـۆزلهش ىئمكانىيىتى بهرگهن بولسا جهمىئيهتته پهيدا بولۇۋاتقان ،باكتىرىيىدەك كۆپىيىۋاتقـان ناچــار ىئلــلهت ۋە بــۇزۇقچىلىقالرنى ســۆككهن ،دىنىــي كىتــابالردىن دەلىــل كهلتــۈرۈپ جاماەئتنى قـاتتىق ائگاھالنـدۇرغان بـوالتتى ...يهنىـال زۆھرەنىـڭ دەردى ،بىـر قىزنىـڭ دەردى مىڭ دەرد پهيدا قىلىشقا قادىر ىئدى. ســىيىت قــارىنى ەئمهلىيهتــته رەســمىي ائزاباليــدىغان ،ائزابلىغانــدىمۇ ۇئزاققــا سوزۇلىدىغان پۇشايمان ۋە غهزەپ-نهپرەت بىلهن ائزاباليدىغان ىئش توي كﯧچىسى يـۈز بهردى ،ســىيىت قارىنىــڭ يــۈرىكى قارتتىــدە قىلىــپ قالــدى ،يوشــۇرۇن گۇمــانى تــاڭ ائتقانداراستقا ائيالنـدى ،قىـز ىئـسمى جىـسمىغا اليىـق قىـز ەئمهس ىئـدى؛ تويـدىكى قاتتىق يىغالشلىرى ەئمهلىيهتته ائللىبۇرۇن ائيرىلغان قىزلىقىغـا ېئچىنىـپ ھهم بـۇ قاباھهتلىك كﯧچىدىن قورقۇپ يىغلىغان يىغىلىرى ىئكهن ،نالهزارى بولـسا ىئلگىـرى قىلغــان نــادانلىقى ۋە ائللىقانــداق كﯧلىــشمهسلىكلىرىنىڭ ائرقىــسىدىن قىلغــان پۇشايمان ،ناله-پهريادىنىڭ داۋامى ىئكهن ...سىيىت قـارى مۇشـۇ ۋاققىـچه يىگىتلىـك پاكلىقىنى ساقالپ كﯧلىۋاتقان ناھايىتى ائز سـاندىكى ەئرلهرنىـڭ بىـرى ىئـدى ،گهرچه قارىم بولـسىمۇ ،جىنـسىيهت ھهققىـدىكى سـاۋادى ھﯧچكىمـدىن كهم ەئمهس ،بهلكـى ائرتـــۇقراق ىئـــدى .بـــۇزۇق ەئرلهر پـــاك خوتـــۇنالرنى ائلـــسا بهكمـــۇ نورمـــال ىئـــش ھﯧسابلىنىدىغان بۇ جهمىئيهتته ،سىيىت قارىنىڭ بﯧشىغا كهلگهن بـۇ ىئـش ائجايىـپ تهتۈر ،ائجايىـپ مهسـخىرىلىك ۋە ائزابلىـق ىئـدى ...ىئنـسان ۆئمرىـدە بىـر-ىئككـى قﯧــتىم نﯧــسىپ بولىــدىغان بۇنــداق شــىرىن كﯧچىــدىكى گــۈزەل بىرلىشىــشنىڭ ھاياجانلىق ەئسلىمىسىنى قارىغـا بويـاپ يـوق قىلىۋﯦتىـدىغان بۇنـداق قاباھهتلىـك كهچمىــش ھهر ىئككــى تهرەپ ۈئچــۈن كۆتــۈرۈپ قوپقۇســىز دەرد-ەئلهم ،ســاقايماس جاراھهت پهيدا قىالتتى. ەئتىسىدىن باشالپ سىيىت قارى وئڭ-سولىنى بىلمهيدىغان ،قويغان-تـۇتقىنىنى ۇئقمايدىغان بولۇپ قالـدى» .رەبـبىم ،نـﯧمه گۇنـاھ قىلغانـدىمهن! «...دەيتتـى ،تـۆۋە قىالتتى ،مهسچىتكه تهسته چىقاتتى ،نامازنى چىداپ وئقـۇيتتى ،دىلـى ېئـزىلگهچ دۇائ
71
قىالتتى ،قارا وئتتهك تۇتاشقان ائچچىق ەئلهمـدىن بوغۇلـۇپ تىنالمـاي قـاالتتى ،ىئـچ- ىئچىدىن يهنه تۆۋە قىالتتـى ،سـهۋر قىالتتـى ،ەئممـا بـۇ سـهۋر-تاقهتنىـڭ قاچـانغىچه سوزۇلىدىغانلىقىنى بىلمهيتتى. توي ەئتىسى يهڭگىلهر يۈزىنى تۆۋەن قىلىپ گهپ-سۆزسـىز تىكىـۋەتتى .قىزلىـق كۇرسىدىن شهرمهندىلهرچه قوغالنغان قىز تاشلىۋﯦتىلگهن بىر تال گۇلدەك سولىشىپ، بىر بۇلۇڭغا تىقىلىپ وئلتۇردى ،پاكلىقنى دەۋا قىلىپ كﯧلىۋاتقـان روھـى گويـا ناپـاك تﯧنىـــدىن قاچقانىـــدى ،قـــولى ىئـــشقا بارمـــايتتى ،ھهم ھﯧچكىممـــۇ ۇئنـــى ىئـــشقا بۇيرۇمـــايتتى .ۇئ ســـۈپۈرگىنى قولىغـــا ائلـــسا ھـــويال تﯧخىمـــۇ مهيـــنهت بولـــۇپ كﯧتىدىغانــدەك ،ۇئ قاچــا يۇيــسا ۇئ قاچىــدىن بهرىــكهت قاچىدىغانــدەك تۇيــۇالتتى. كﯧلىن بىلهن قﯧيناپا يۈزتۇرانه پاراڭالشماي تۇرۇپال مهڭگۈلۈك دۈشمهنگه ائيالندى .قىز ۈئچ كــۈن ائشــۇنداق ۆئزىنــى تاشــلىۋەتتى،بىر قارىــسا قانــداقتۇر بىــر ىئــشنى چــاال قىلغاندەك ،ۆئزىنى ەئيبلىۋاتقاندەك كۆرۈنهتتى؛ لﯧكىن ېئلىشىپ قالغانـدەك ەئمهس ىئدى ،ەئكسىچه ،خاتىرجهملىك بىلهن بىر نۇقتىغا تىكىلىـپ ،ائدەتتىكىـدەك وئيغـا چۆمۈپ وئلتۇراتتى :بهلكىم جهمىئيهت كۆرگهن ،ىئش كـۆرگهن ،ھهمـمه ىئـشنى تـوغرا چۈشىنىدىغان كهڭ قورساق ەئرگه تهگمىگهنلىكىگه پۇشايمان قىلىۋاتقانـدۇ ،بهلكىـم باشقا بهزى قىزالردەك يالغاندىن قىزلىق پهردىسى سالدۇرۇپ يـاكى قـولىنى چىـشلهپ قانىتىــپ كــۆز بويــامچىلىق قىلمىغــان دۆتلــۈكىگه ىئچــى پۇشــۇۋاتقاندۇ؛ بهلكىــم قىلـــدۇرغان وئپىراتسىيىـــسى وئڭۇشـــلۇق بولمـــاي قـــويمىچى دوختـــۇرنى تىلـــالپ وئلتۇرغاندۇ؛ بهلكىم ائلدامچى مۇھهببىتىنى سـﯧغىنىش ىئلكىـدە ەئسـلهپ » ،قـارا، جﯧــنىم ...مهن ســهن ۈئچــۈن ھهر قانــداق مۈشــكۈالت ۋە خورلۇقالرغــا چىــداۋاتىمهن، كۆڭلـــۈمنى قاچـــانمۇ چۈشىنهرســـهن «..دەۋاتقانـــدۇ ...بهلكىـــم ســـىيىت قارىغـــا نهپرەتلىنىپ » بﯧيجىڭدا وئقۇغـان بـۇ قـارىممۇ قىلىـدىغان بـۇزۇقچىلىقالرنى قىلىـپ تﯧخــى مﯧنــى ەئيبلهۋاتىــدۇ ...بﯧيجىڭــدا وئقــۇپ تــۇرۇپ جاھاننىــڭ كهينىــدە قالغــان بۇنداق قاالق مولالمنىڭ قولىغا چۈشكىچه بىـرەر لۈكچهكنىـڭ قولىغـا چۈشـسهمچۇ... «دەپ وئيالۋاتقاندۇ ،بهلكىم سىيىت قارى بىلهن تازا دﯦيىـشىپ ،ائجرىشىـشقا تهييـار ىئكهنلىكىنـــى پىالنالۋاتقانـــدۇ ...بهلكىـــم ائتـــا-ائنىـــسى ۋە ائكىـــسىدىن قـــاتتىق ائغرىنىۋاتقاندۇ ،ۇئالردىن تىـل-ائھـانهت ائڭلىـسا ۆئزىنىڭمـۇ دەيـدىغان گهپلىرىنـى ىئچىدە تهكرارالۋاتقاندۇ... مهيل ـى قانــداقال بولــسۇن ،قىــز ۈئرۈمچىــدە ەئركىــن مۇھىتنىــڭ تهمىنــى تﯧتىغــان، بۇرۇقتۇرمىلىققا كۆنهلمهيدىغان قىز ىئدى .سىيىت قـارى ۆئز گۆشـىنى ۆئزى يﯧگـۈدەك بولۇپ ،نﯧمه قىالرىنى بىلهلمهي تۇرغاندا قىز ۆئزى ېئغىز ائچتى. سىيىت قارى ەئجهبلهندى ،ھهر قـانچه بولـسىمۇ بـۇ گهپ بۇنچىلىـك تﯧـز وئتتۇرىغـا چىقار دەپ وئيلىمىغانىدى .بۇنداق خوتۇننى ەئسلىدە ۆئزى تـۇنجى كـۈنىال ۈئچ تـاالق
72
قىلىپ قويۇۋەتسه بوالتتى ،نﯧمىگه تارتىشىپ تـۇرۇپ قالـدىكىنه؟! تۇيۇقـسىز دەرت- ەئلهمـــدىن كـــاللىمۇ ىئـــشلىمهي قالغـــان گهپ ،ەئركهكلىـــك جهســـۇرلۇق تـــۈگهپ، مهزلۇمالرچه مهھكۇملۇق ھۆكۈم سۈرگهن گهپ .ەئمدى بۇ گهپنى 10مىڭ يـۈەنگه بىـر كﯧچىلىك خوتۇن بولغان خﯧنىم ۆئزى وئتتۇرىغا چىقاردى .سىيىت قارى نـﯧمه دەيتتـى؟ ەئمــدى ۈئچ تــاالق قىلمىــسا ەئركهكلىكــى نهدە قــاالتتى؟ كهتــكهن چىقىمغــا قــارنى ېئچىشىۋاتامدۇ؟ زۆھرە تهسهۋۋۇرىغا ائجرىيالماس دەرىجىدە باغلىنىپ كهتكهنلىكىنى قايتا ھﯧس قىلىۋاتامدۇ؟! قۇرۇپ كهتسۇن ۇئنداق قارغىشتهگكۈر خىيال... _ بــۇ گهپنــى مهنمــۇ دەي دەپ تــۇراتتىم-...دﯦــدى ۇئ ســهل دۇدۇقــالپ ،لــﯧكىن بــۇ ھالىتىگه ۆئزىنىڭمۇ غهزىۋى كهلدى. _ مﯧنىڭ ەئسلى اليىقىم بار ىئدى ،ۆئيدىكىلهر زورالپ... _ ۇئقتۇم ،نﯧمىشقا شۇنىڭغا خوتۇن بولمىدىڭىز؟ _ ىئشىمىز ەئمهلگه ائشمىدى... _تويدىن بۇرۇن يۈرسهڭالرمۇ ۆئزەڭالرنى تۇتۇۋالـساڭالر بولمـامتى؟ -...سـىيىت قـارى كۆنۈپ قالغان ىئماملىق تهرزىدە گهپ قىلىۋاتاتتى. _ نﯧمه چاتىقىڭىز؟!-دﯦدى قىز تۇيۇقسىز قورقۇنچلۇق ائلىيىپ. سىيىت قارى گۈلنىڭ ائرقىسىدىن يىالن چىققاندەك چۆچـۈپ كهتتـى ،مانـا قىـز بـاال دﯦگهن ...مانا خوتۇن كىشى دﯦگهن ...مانا زۆھرە دﯦـگهن ...سـىيىت قارىنىـڭ يـۈرىكى يهنه بىر قﯧتىم قارتتىدە قىلدى ،نﯧمه دﯦيىشىنى بىلهلمهي داڭقﯧتىپ قالدى. _ ۆئزىڭىزنى ىئمام دەپ ۇئنچىلىك پاك ،ېئسىل چـاغالپ كهتـمهڭ ،سـىزدەك سـاختا ائلىيجاناپالرنى توال كۆرگهن بىز ۈئرۈمچىدە ...نﯧمه گهپ قىلمىسا... بۇ قىزنىڭ نهرى ىئسالم تهربىيىسى ائلغان قىزغـا وئخـشايدۇ؟! سـىيىت قـارى غـۇالم قارىنىـــڭ يالغانچىلىقىغـــا قـــاتتىق ائچچىقـــى كهلـــدى .نامازغـــا چىـــڭ تۇرىـــدىغان مۇسۇلمانالردىمۇ ىئشهنچ قالمىسا ،بۇ دۇنيا نﯧمه بولۇپ كهتتى-ھه! _ نهرىڭىز بىر بﯧيجىڭدا وئقۇيدىغان بالىغا وئخشايدۇ سىزنىڭ ...چـوڭ شـهھهردە وئقۇغان باال دﯦگهن ىئلمىي بولمامدۇ؟ قارىغاندا دىننى بهك وئقۇپ كﯧتىـپ ،زامانـدىن كﯧــيىن قاپــسىز» .جىنــسىيهت ۋە ســاالمهتلىك« دﯦگهنــدەك كىتــابالرنى ۋاراقالپمــۇ باقمىغاندىكىن ،بىز توغرۇلۇق نﯧمىنى بىلهتتىڭىز؟ قىزلىق پهردە دﯦـگهن ىئنتـايىن نﯧپىز نهرسه ،كىچىكىمىزدە ائتالڭگۇچ وئيناپمۇ ،ېئرىقتىن ائتالپمۇ يىرتىلىپ كﯧتىدۇ، ۋەلىــسپىتنى جىــق مىنــسىمۇ يىرتىلىــدۇ .ۇئ چاغــدا قىزلىــق پهردە دﯦگهننــى نــﯧمه بىلىمىز ،كﯧيىن ۇئقتۇق .ەئرلهر ۈئچۈن بۇ جاندەك ەئتىۋار بىر نهرسه ىئكهن ،بۇنىڭغـا كۈلۈشــنى يــا يىغالشــنى بىلمىــدۇق...ۈئرۈمچىــدە قىــزالر وئينىــسا بىــز وئينىمىــدۇق، وئينــايلى دﯦــسهك وئينــاۋﯦرىتتۇق ،ەئر خهق دﯦگهننــى ىئتــتهك يۈگۈرتهتتــۇق .ۇئنــداق قىلمىدۇق ،مۇھهببهت تاپتۇق ،مۇھهببىتىمىزگه بارلىقىمىزنى بﯧغىشلىدۇق ،شـۇنىڭ
73
بىلهن توي قىلىپ بهختلىك بولىمىز دەپ وئيلىدۇق .لﯧكىن ،كىم بىلسۇن ،ۇئ مـازمۇ ائخىــر ســىزدەك مۇتەئســسىپ چىقتــى...بﯧرىــپ باشــلىقنىڭ قىزىنــى ائلــدى ...مهن مۇشــۇنداق وئلتــۇرۇپ قالغــان قىــز ،ەئســلىدە بــۇ چىــرايىم بىــلهن ســىزدەك موللىغــا تهگمهيتتىم ،ۆئيدىكىلهر قويمىدى ،بﯧيجىڭدا وئقۇغان ..ائنداق ياخشى ،مانداق بهلهن دەپ ھــالىمنى قويمىــدى .مهنمــۇ وئيالپــتىمهن ،بﯧيجىڭــدا وئقۇغانــدىكىن ۇئنچىلىــك ەئمهســتۇ دەپ ...خهنزۇالرمــۇ ېئغىــر ائلمايــدىكهنغۇ؟! لــﯧكىن ســىزگه بﯧيجىڭنىــڭ ھﯧچنﯧمىــسى يۇقمــاپتۇ .كۆڭلــۈم تۇيــۇپتىكهن ،ســىزنى تــۇنجى كۆرگهنــدە يﯧزىــدىن چىققانــدەكال كــۆرۈنگهنتىڭىز ...كــۆرۈپال رايىــم يانغــان ،لــﯧكىن ۆئيــدىكىلهر زورالپ تۇرۇۋالدى...ائمالسىز قالدىم .نى نى بۇزۇقالرمـۇ كـۆز بويـاپال ەئرگه تﯧگىۋاتىـدۇ ،مهن ۇئنداق بـۇزۇق بولمىغانـدىكىن مهيلـى دﯦـدىم .تهگـسهم تﯧگىـپ باقـاي ،ىئلگىـرى مۇھهببىتىمگه سادىق بـوپتىمهن ،ەئمـدى مۇشـۇ ەئرگه سـادىق بـوالي دەپ وئيلىـدىم، مهن ســاختىلىقنى كۆتۈرمهيــدىغان قىــز ،بولــسا بولــدى دەيــمهن ،بولمىــسا ۆئزەمنــى زورلىمايمهن ...مﯧنىڭ غۇرۇرۇم ائشۇ بىر نهچچه تـامچه قانغـا تهڭ بولـسا ،بولـدى مهن بۇنداق سىقىلىپ ياشىغاندىن ،خﯧتىمنىال ېئلىپ ۆئيدە وئلتۇرىمهن.. قىز ائغزى-ائغزىغا تهگمهي بىر مۇنچه سۆزلهپ كﯧتىۋىدى ،سـىيىت قـارى تﯧخىمـۇ ھهيران قﯧلىپ قﯧتىپ قالدى. _ كاللىڭىز بهك ائستا ىئشلهمدۇ نﯧمه ،نﯧمانداق چهكچىيىـپ تۇرىـسىز ،چاققـان بىــر نهرســه دەڭ ،مﯧنــى خوتــۇن قىلىــشقا ىئــشهنچىڭىز بولمىــسا قويۇۋﯦتىــڭ! مهن گۇناھسىز ،مهن پهقهت مۇھهببىتىمگه سادىق بولدۇم ،باشـقا يامـان ىئـش قىلمىـدىم. لﯧكىن ساپال ائلدامچى ،ساختىپهزلهرنىڭ زامانىـدا تۇغۇلـۇپ قـاپتىكهنمهن ،شـۇنىڭغا ېئچىنىمهن ...شۇ ماز گۇيمۇ ائلدامچى ،ۆئيدىكىلهرمۇ ائلدامچى ،سىزمۇ ۆئتۈپ كهتكهن ســاختا ...ســىزمۇ ۆئزىڭىزنــى پــاك دﯦيهلهمــسىز؟ ەئرلهرنىــڭ قىزلىــق پهردىــسى يــوق، بهلگىسى يوق ،شۇڭا نوچىلىق قىالمسىز؟ ەئرلهر قىلسا بولىدىكهن ،ائيـالالر قىلىـسا بولمامدىكهن؟ مﯧنى توال ساز قىلىمهن دﯦمهڭ ،گهپ قىلماي سـاراڭ قىلىـمهن دﯦـمهڭ، مهن بۇ يهردە بۇنداق دوزاخ ائزابـى تـارتقىچه ۆئيـگه كﯧـتىمهن ،ۆئيـدىمۇ تۇرالمىـسام ۈئرۈمچىــگه كﯧــتىمهن .جاھاننىــڭ قــوينى كهڭــرى ،ســىقىلىپ ،تۈگۈلــۈپ ياشــىغاندىن ەئركىن وئيناپ-كۈلۈپ ياشىغان ياخشى!... سىيىت قارى ائخىر مىڭ تهسلىكته ېئسىگه كهلدى ،ەئمـدى باشـقا گهپنىـڭ وئرنـى قالمىغانىدى ،بۇ قىزنىڭ سىيىت قارىنىڭ خىيالىدىن توقۇلغان »زۆھرە«لىك نىقابى يىرتىلدى ،قىززىق يﯧرى ،ىئچىدىن چىققىنىمۇ بﯧيجىڭدىكى زۆھـرەدىن پهرقـسىز بىـر قىز ىئدى ،وئخشىمايدىغىنى بۇ قىز بهكرەك قﯧلىن ،ائغزى ىئتتىك ىئدى. سىيىت قارى خوتۇن قىلغۇدەك ەئپتى قالمىغان »زۇۋانداز خوتۇنى«غا غهزەپ بىلهن شۇنداق دﯦدى:
74
_ بولدى ،بولدى ،گﯧپىڭىزنى توختىتىڭ ،بۈگۈندىن باشالپ ۈئچ تاالق! _ ۈئچ تاالق دﯦگهن نﯧمه ۇئ؟ خﯧتىمنى بﯧرىڭ! _ شۇ ھﯧساب ،كﯧنىشكا دﯦگهن ېئقى قهغهز قارىسى سىياھ! _ بۈگۈنال سوتقا بارامدۇق؟ _ بارىمىز ،ۆئيىڭىزگىمۇ بارىمىز ،ھﯧساب-كىتابنى وئبدان قىلىشىمىز. ۇئالر جىق جاڭجالالشمايال ائجراشتى ،ائلتۇن جابدۇقنىڭ يﯧرىمىنى سۇاليمان قـارى قايتۇرۇۋالــدى ،ۈئچــتىن ىئككــى قىــسىم تويلــۇق يهنىــال قىــز تهرەپــكه قالــدى .ەئممــا قىزنىــڭ ۆئيىــدىكىلهر قــاتتىق خىجــالهتته قالــدى ،غــۇالم قــارى سىڭلىــسىنى ۇئرۇپ كهتتى ،ەئمما سىيىت قارىنىڭ كۆڭلىدىكى داغنى يوقىتالمىدى. 19 ســىيىت قــارى بــۇ مهھهللىنىــڭ جامــاەئتلىرىنى ياخــشى چۈشــىنىمهن دەپ وئيــالپ خاتاالشقانلىقىنى چوڭقۇر ھﯧس قىلدى ،جاماەئتنىڭ يﯧرىمىنى دﯦگۈدەك قىـز-ائيـالالر جامهسى تهشكىل قىالتتى ،بۇالر مهسچىتكه چىقمىغان بىلهن ،سىرتتا داىئم يۈرمىگهن بىلهن تاالدىكى ەئرلىرىنىڭ ھهرىكىتىنى باشقۇرۇپ تۇراتتى. بۇ ھال ەئرلهرنى چۈشـهنمهكنىڭمۇ تهسـلىكىنى پهيـدا قىالتتـى .ھهر بىـر ائىئلىـدە داىئم قاتتىق-يۇمـشاق ۋاسـىتىلهر بىـلهن مهھـكهم تۇرىـدىغان بىـر ائيـال خوجـايىن بوالتتى ،ەئسـلىدە مـۇمكىن بولـسا ،بۇنـداق ائيـالالرنى مهسـچىتكه يىغىـپ ەئرلهرنـى ھۆرمهتلهش ،ائياللىق ەئخالقنى كـۈچهيتىش ،پهرزەنـت تهربىيىـسىنى ياخـشى ېئلىـپ بﯧــرىش ھهققىــدە ۋەز سۆزلىــسه وئبــدان بــوالتتى .ەئممــا بــۇ پهقهت ســىيىت قارىنىــڭ غايىــسى ىئــدى ،ائيــالالر ھهمىــشه تهربىيىــدىن مهھــرۇم ىئــدى ،ەئرلىــرى ۇئالرنــى تهربىيىلهشكه قادىرەئمهس ىئدى.خوتۇنلىرىمىزنى تهربىيىلهيمىز دﯦگهنلهر ائچچىقىغا پايلىماي ەئدەپـلهپ قويـۇپ ،خوتـۇنلىرىنى ۆئزلىـرىگه تﯧخىمـۇ ۆئچ قىلىـۋىتهتتى .بـۇ ائچچىقنى ىئچىدە ساقالپ يۈرگهن خوتـۇنلىرى داۋىخورلـۇقىنى ىئـشقا سـﯧلىپ ۇئالرنـى بىلىندۈرمهي ائزاباليتتى ،داىئم سـىرتنىڭ ىئـشلىرى بىـلهن ائلـدىراش يـۈرگهن ەئرلهر خوتۇنلىرى بىلهن بۇ جهھهتته كۈچ ېئلىـشىپ بواللمـايتتى ،قﯧيداشـتا خوتۇنلىرىـدىن ېئــشىپ چۈشــهلمهيتتى ،چىــدىماي تهســلىم بــوالتتى ،شــۇنىڭ بىــلهن بۇرۇنقىــدىنمۇ يۇۋاشالپ قاالتتى ،نﯧمىـشقا شـۇنداق بولـۇپ كهتكىنىنـى ۆئزلىرىمـۇ تۇيمـاي قـاالتتى. ســىيىت قــارى خوتۇنالرنىــڭ يامانلىقىغــا قىياســهن ەئرلهرنــى سﯧلىــشتۇرۇپ شــۇنداق يهكۈنگه كهلگهنىدى :جاماەئتته پهيدىن پهي ائشـۇنداق يۇۋاشـالپ كهتـكهن ەئرلهر زور سالماقنى ىئگىلهيتتى؛ ۆئيىـدە خوتـۇنى تهييارلىغـان يۇمـشاق ائش-نـاننى يهيتتـى، يــۇۋاش-يۇمــشاق گهپ قىالتتــى ،ســىلىق ماڭــاتتى ،نامــازنى ىئلمــان وئقــۇيتتى ،بــۇ
75
دۇنيــالىققىمۇ ،ۇئ دۇنيــالىققىمۇ تهڭ كۆڭــۈل بۆلگهنــدەك قىلغــان بىــلهن ،ھﯧچقايــسى ەئمهلىگه جان دىلىدىن بﯧرىلمهيتتى .مهسچىتلهرنى ،يولالرنى ،ۆئيلهرنـى ىئلمـانلىق، يۇۋاش-يۇمشاقلىق قاپالپ كهتكهنىدى .پهقهت بازار كۈنلىرىال بىر خىل قىزغىنلىقنـى كۆرگىلى بـوالتتى .ەئمهلىيهتـته بـۇ دۇنياغـا زىيـادە بﯧـرىلىش ۋەجىـدىن ىئـدى؛ بـۇنى كوچىغا تهڭ چىققان ەئر-ائيالالر بىرلىكته روياپقا چىقىراتتى. ســىيىت قــارى ھهمــمه ەئرلهردە كۆرۈلۈۋاتقــان مهزلــۇم مىجهزلىكنىــڭ ۆئزىــدىمۇ مهۋجۇتلۇقىنى ېئنىق بىلدى؛ بىر كﯧچىلىك خوتۇنىنى ەئتىسى ۈئچ تاالق دﯦـيهلمىگهن كۈندىن باشالپ ،كاللىسىدا ەئركهكلىك ۇئقۇمى چاقمـاقتهك چاقنىـدى ،بـۇ ىئماننىـڭ تهقهززاسى ىئدى ،ىئماملىقنىڭمۇ تهقهززاسى ىئدى ،ەئڭ مۇھىمى قىرانىغـا يﯧتىۋاتقـان يىگىتلىكىنىڭ تهقهززاسـى ىئـدى .ائيـالالر دۇنياسـى ۇئنىڭغـا سـىرلىق ،قورقۇنچلـۇق بىلىندى ،قىزالرنىڭ ھهممىـسى پاسـىقلىققا چۆكـۈپ كهتكهنـدەك ،دۇنيـادا سـاق قىـز قالمىغاندەك تۇيۇلدى .مهسچىتلهردە ھۆكۈمهت بﯧكىتىـپ بهرگهن تهبلىغنـى سـۆزلهپ بولۇپ ائزراق ۋاقىت ېئشىنالىسا جهمىئيهتته بولۇۋاتقان ناچار ىئشالرنى تىلغا ېئلىپ، جاماەئتكه ،بولۇپمۇ ياشالرغا ائز-توال ائگاھالندۇرۇش بﯧرىدىغان بولدى .بۇنداق ائرتۇق سۆزلىنىپ كهتكهن تهبلىغنىڭ سىياسهتكه تاقىشىدىغان ھﯧچقانداق يﯧرى يوق ىئدى، شۇڭا ائرتۇق گهپمۇ بولمىدى .بىر قﯧتىم تهشكىل ۇئنى ەئيـدىز كﯧـسىلىنىڭ ائلـدىنى ېئلىش توغرىسىدا ۋەز-تهبلىغ سۆزلهشكه بﯧكىتىپ قويدى ،ەئيدىز كﯧسىلى ائساسـهن جىنسىي مۇناسىۋەت ائرقىلىق يۇقىدىغان كﯧسهل بولغاچقا ،بۇزۇقچىلىـق بىـلهن زىـچ مۇناسىۋىتى بار ىئدى .سىيىت قـارى تولـۇپ تاشـقان ھﯧسـسىيات ،كۈچلـۈك دەلىلـلهر بىلهن زىنانىڭ چوڭ گۇناھ ىئكهنلىكىنى ۋە ھهر ىئككى دۇنيادىكى يامان ائقىـۋىتىنى سۆزلىدى؛ ائندىن »زىناغا يﯧقىنالشماڭالر« دﯦگهن ائيهتنـى چۈشـهندۈردى :ائلالھنىـڭ »زىنا قىلماڭالر« دﯦمهي بهلكى »زىناغا يﯧقىنالشماڭالر« دﯦيىشىدە بىر ھـﯧكمهت بـار. چۈنكى ىئنسان ائجىز مهخلۇق بولسىمۇ شـهھۋەت نهپـسى كۈچلـۈك بولغاچقـا ،ەئگهر زىناغا سهۋەب بولىدىغان ىئشالرنى قىلسا نهپسى ەئقلىگه ائسانال يهم بولۇپ كﯧتىدۇ- دە ،ۇئ ىئنسان ۆئز ىئختىيارىنى شهيتانغا تاپشۇرىدۇ .شۇنىڭ بىلهن زىنـا بىـر دەمـدىال ەئمهلــگه ائشــىدۇ .جاھانــدا بولۇۋاتقــان ناشــايان ىئــشالرنىڭ ھهممىــسى پهيــدىن پهي تهرەققىياتنىڭ مهھسۇلى .ائرقىدىن سىيىت قارى ەئيدىز دﯦگهن بۇ ەئجهللىك ۋابانىڭ ھازىرقى ىئنسانالرنىڭ جىنسىي بۇزۇقچىلىقى تۈپهيلىدىن پهيدا بولغانلىقىنى ،بۇنىڭ ائلالھنىڭ بىر جازاسى ىئكهنلىكىنى ېئيتتى .قۇرائندا بايان قىلىنغان لۇت قهۋمىنىـڭ جىنسىي بۇزۇقچىلىقتا چﯧكىگه يهتكهنلىكى تۈپهيلىدىن ھاالك قىلىنغانلىقىنى قهيت قىلدى .ائندىن گهپ ھازىرقى ھالهتكه يۆتكهلگهندە ،سىيىت قـارى ۆئزىنىـڭ كۈچلـۈك ېئچىـــنىش ۋە قـــايغۇلىرىنى ىئپـــادىلهپ بىـــر مـــۇنچه قاينىـــدى ،يـــول بويىـــدىكى ساتراشخانىالر ،خۇپىيانه رەسۋالىقالر ،ائر-نومۇسنى قايرىـپ قويغـان ەئرلهر ،ىئپـپهت-
76
نومۇسىنى دوغا تىككهن قىزالر ۋە پاھىشهلهرنىڭ ۋابـا يۇقتۇرۇشـقا سـهۋەبچى ائپهتـلهر ىئكهنلىكىنى تهكىتلىدى» .بۇزۇقچىلىـق بـۇزۇقچىلىقنى پهيـدا قىلىـدۇ ،بۇزۇقچىلىـق خــۇددى ۋابــادەك يۇقۇملــۇق .ىئمــانىمىز بولــسا زىنــايى ھارامــدىن يىــراق تــۇرايلى، ىئمــانىمىز بولــسا بــالىلىرىمىزنى زىنــايى ھارامــدىن ســاقاليلى ،ىئمــانىمىز بولــسا ساتراشخانىغا كىرمهيلى ،ىئمانىمىز بولسا نهپسىمىزنى يىغىـۋااليلى ،ھـاجى تۇرۇپمـۇ پاھىشخانىدا ۆئلگهن ائدەملهردەك ائقىۋەتكه قالمايلى ،ائلالھ بىزنى بۇزۇقچىلىقتىن، ەئيدىزدىن ساقلىسۇن...ائمىن« دەپ دۇائغا قول كۆتۈردى. جامــاەئت وئبــدانال تهســىرلهندى ،چــۈنكى ســىيىت قــارى بــۇ تهبلىغنــى مىــسلى كــۆرۈلمىگهن نــاتىقلىق ۋە كۈچلــۈك ھﯧســسىيات بىــلهن قىلــدى .قۇرائنــدىن ائلغــان دەلىللىـــرى ۋە چۈشهندۈرۈشـــلىرى جايىـــدا بولـــدى ،ائگاھالندۇرۇشـــلىرى جىـــددىي، تهخىرسىز تۈس ائلـدى .مهسـچىتته نـازارەتچىلىكته وئلتۇرغـان كـادىر بـۇ تهبلىغنىـڭ ياخــشى بولغــانلىقىنى تهشــكىلگه يهتكــۈزدى ،شــۇنىڭ بىــلهن ســىيىت قــارى باشــقا مهسچىتلهرگه ،ھهتتا ناھىيىلهرگه بﯧرىپ ەئيدىزگه قارشـى تـۇرۇش ھهققىـدە سـهييارە تهبلىغ سـۆزلهپ ،جامـاەئتنى ياخـشى تهربىـيىگه ىئـگه قىلـدى ،شـۇنداقال ائبرۇيىنـى ۆئستۈردى. ەئممــا ائبــرۇي باشــقا ،بهخــت باشــقا مهســىله ىئــدى ،يــۈز-ائبرۇينىڭمــۇ ۋاقىتلىــق، ىئشهنچسىز نهرسه ىئكهنلىكى كﯧيىن ىئـسپاتالندى .شـۇ بهختـسىز كﯧچىـدىن كﯧـيىن سىيىت قارى ۆئزىنى قانىتى سۇنغان قۇشتهك ھﯧس قىلدى؛ بهختكه قانچه تهلپۈنسه ۇئ بهخــت ۆئزىنــى ېئلىــپ قﯧچىۋاتــاتتى ،ەئمهلىيهتــته بــۇ دۇنيــادا بهختلىــك بولۇشــنىڭ بىردىنبىر ائمالى بۇ دۇنيـادا ھهقىقىـي بهختنىـڭ مهۋجـۇت ەئمهسـلىكىگه ىئـشىنىش ىئدى ،ەئمما سىيىت قارى ھازىرچه بهختكه ىئشهنمهي ،ۇئنىڭغا باغالنماي تۇرالمايتتى، بــۇ دۇنياغــا تــۆرەلگهنىكهن ،بــۇ دۇنيانىــڭ نﯧمهتلىرىــدىن ىئمكــانقهدەر بهھــرىمهن بولۇشــنىڭ زۆرۈرلىكىنــى ھهر ۋاقىــت ېئــسىدىن چىقارمــايتتى ،پاســسىپ شــۈكۈر- قاناەئتچانلىقنى ياقتۇرمايتتى ،بۇ خىل ياشاش تهرزى »بۇ دۇنيـا كاپىرنىـڭ ،ۇئ دۇنيـا مۇسۇلماننىڭ ،شۇڭا سهۋر قىالي« دەيدىغان بهزى مولالمالرغا وئخشىمايتتى .ياشلىقى، كۈچ-قۇۋۋىتى ۇئنىڭغا دۇنيانىڭ گۈزەللىكىنى دىۋەيلهپ ،ياشىمامسهن ،رىزىق تﯧپىـپ ھۇزۇرالنمامـــسهن؟ دەيتتـــى .قانـــدا ېئقىـــپ يـــۈرگهن شـــهيتانالر جهمىئيهتتىكـــى بۇزۇقچىلىقالرنىـڭ وئمـۇمىي ېئقىمىغـا باشـچىلىق قىلىۋاتقـان بـۇ زامانـدا پـاكلىقنى قوغداپ تهقۋا ياشاش ھهقىقهتهن مۈشكۈل ىئـش ىئـدى .جامـاەئتكه ەئيـدىزگه قارشـى تۇرۇش ،زىنادىن يىراق تۇرۇش ،بولۇپمـۇ ياشـالرغا ىئمـان ،ەئخـالق تهربىيىـسى ېئلىـپ بﯧرىش ھهققىدە شۇنچه كۈچلۈك تهبلىغلهرنى قىلدى ،بۇ تهبلىغلهر ەئسلىدىنال دىلـى يۇمشاق ،ىئمانى بار ،خۇدادىن قورقىدىغانالرغا تهسـىر قىلغـان بىـلهن ،دىلـى قﯧتىـپ كهتــكهن ،مۇنــاپىق مىــجهز ،تهكهببــۇر ،جاھىــل كىــشىلهرگه ،وئيناشــتىن مﯧھرىنــى
77
ۈئزەلمىگهن ياشالرغا تهسىر قىلمىدى .شۇنچىلىك تهشۋىق-تهرغىباتالرغا قارىمـاي ،بـۇ يﯧزىدىمۇ ەئيدىز كﯧسىهللىرى پهيـدا بولـدى ،كۆپىنچىـسى ياشـالر ،وئتتـۇرا ياشـلىقالر ىئدى .جهمىئيهتنىـڭ بـۇزۇق ھاۋاسـىدا داشـقال بولـۇپ كهتـكهن ياشـالرغا نىـسبهتهن ياشلىق كۈچ-قۇۋۋەتنى چىقىرىدىغان ،قـانغۇدەك وئينايـدىغان دەۋر ىئـدى ،ۇئالرنىـڭ ىئچــى قــۇرۇق ىئــدى،ۇئنى شــهھۋەت ائرقىلىــق تولدۇرۇشــنى ىئــستهيتتى؛ زﯦرىكىــپ ۆئلگــۈدەك بــوالتتى ،ىئچــى پۇشــۇقىدىن قۇتۇلــۇش ۈئچــۈن غىــدىقلىغۇچ نهرســىلهرنى ىئزدەپ تاپاتتى؛ بﯧسىم ۋە تهشنالىقتا جﯧنى قىينىالتتـى ،ۇئنىـڭ دورىـسىنى ھـاراق- شــاراپتىن ائالتتــى .بۇنــداق كﯧــسهللهرنى ىئمــان ،ەئخــالق ائرقىلىــق ســاقايتىش زەھهرلىنىپ ۆئلهي دﯦـگهن ائدەمنـى بالىنىـستا قۇتقۇزۇشـتىنمۇ تهس ىئـدى .شـۇنداق ىئـــدى ،جهمىئيهتتىكـــى بـــۇزۇقچىلىقالرنى قـــانۇن ۋاسىتىـــسى بىـــلهن مهجبـــۇرىي وئڭــشىمىغىچه ،بىــر-ىئككــى ىئمامنىــڭ تهبلىغــى ائرقىلىــق وئڭــشاپ بــولغىلى بولمايتتى .لﯧكىن ،ۋەز-تهبلىغدىن ۋاز كﯧچىشكه بولمايتتى ،ەئمما سىيىت قارى تـوال ســۆزلهپ ھــاردى ،تهبلىغلىــرى مۇشــۇ مهســچىتتىال قالىدىغانــدەك ،ۇئنــى ھــﯧچكىم تۇرمۇشىغا تهتبىقلىمايدىغاندەك ۋە باشقىالرغا يهتكۈزمهيدىغاندەك قىالتتى .بۇنداق ېئتىبارسىزلىق ۇئنى ۈئمىدسىزلهندۈردى .يهنه كﯧلىپ جامـاەئت قىـشتا ائۋۇپ قالـسا، يازدا ائزالپ كﯧتهتتى ،بىر-ىئككى قﯧرىدىن باشـقا مۇسـۇلمان ۆئيـى يـﯧقىن تۇرسـىمۇ بهش ۋاقىت ناماز ۈئچۈن مهسچىتكه كهلمهيتتى ،ەئگهر شۇ بىر-ىئككى قﯧـرى چـۈرىلهر ائغرىپ تارتىپ قالسا ،مهسچىت قوپقۇرۇق قاالتتى ،ۇئ ۆئزىگه ۆئزى ىئمام بولۇپ نامـاز وئقــۇيتتى .بــۇ ھــال ۇئنــى جامــاەئتتىن بهزدۈردى ،جامــاەئت ۇئنــى ھۆرمهتلىگهنــدەك قىلغــان بىــلهن گهپلىرىنــى ېئتىۋارغــا ائلمــايتتى ،مهســچىتتىن چىقىــپال ۇئنتــۇپ كﯧتهتتى ».بىزنىڭ جاماەئتنىڭ ھالى شـۇ_ ...دەپ وئياليتتـى ۇئ ،-شـۇنداق بولۇشـىغا قارىمــاي ۆئزلىرىنــى تهقــۋا ھﯧــساباليدۇ .قارىغانــدا مۇشــۇنچىلىك جاماىئتىمىزنىــڭ بولغانلىقىـدىن پهخىرلهنـسهك بولغـۇدەك ،دۇنيـا ۋەسۋەسـىلىرى قـاپالپ كهتـكهن بـۇ زاماندا مهسچىتنىڭ نهدىلىكىنى بىلىشمۇ تهقۋالىق ھﯧسابلىنىدىغان بولـۇپ كهتتـى. دىننىڭ ىئشلىرىغا ەئستايىدىل قارىمايدىغان ،وئتتهك قىززىـپ پـوقتهك سـوۋۇيدىغان بۇ جاماەئتتىن يهنه قانداق ىئزچىللىق ،قانداق ۇئلۇغۋارلىقنى كۈتكىلى بولسۇن؟ سىيىت قارىنىڭ جاماەئتتىن ائغرىنىشلىرىنىڭمۇ ائساسى بار ىئـدى .ۇئنىـڭ بىـر خوتۇن ېئلىپ ۈئچ كۈندىال تاالق قىلىـۋەتكهنلىكى جامـاەئت ائرىـسىدا غولغـۇال پهيـدا قىلدى ،ھهر خىل گهپلهر بولدى ،نهتىجه ېئتىبارى بىلهن ،سىيىت قارى پىتنه-پاسـات، غهيۋەتكه توغرىلىنىپ قالدى .اليىقنى وئبدان تاللىيالماي ،بهختىنـى تاپالمـاي قالغـان بۇ قارىمنىڭ بهرىكهتلىك ،ائمهتلىك قارىم ىئكهنلىكىگه شهك چۈشـتى ،ۇئنـى ۆئيىـگه چاقىرىــدىغانالر ،نىكــاھ وئقۇتىــدىغانالر ،دۇائ قىلدۇرىــدىغانالر ،بالىــسىغا ىئــسىم
78
قويدۇرىدىغانالر ائزالپ كهتتى .ۇئنىڭ نﯧسىۋىسىنى قهيهردىدۇر وئقۇپ كهلگهن ،ەئممـا ھۆكۈمهتنىڭ ىئشهنچىسىگه ېئرىشكهن يهنه بىر ساقاللىق قارىم تارتىپ كهتتى ... سىيىت قارى باشقا مهسچىتلهردە ەئيدىزنى توسۇش ھهققىدە ۋەز سۆزلهپ ائبرۇيىنى ۆئستۈرۈۋاتقاندا ۆئز مهھهللىسىدىكى ائبرۇيـى ەئكـسىچه تۆۋەنلهشـكه باشـلىغانىدى. خوتۇنلىرىغا تهسلىم بولغان ەئرلهردىن تهشكىل تاپقـان مهھهللهكويلىرىنىـڭ خوتـۇن خهقتهك ۇئششاق گهپ قىلىشى ۇئنىڭغا بىر بااليى ائپهت بولغانىدى؛ بۇزۇق خوتـۇننى قويۇۋەتكهن ەئركهكلىكى ھۆرمهتكه سازاۋەر بولماقتـا يـوق ،ەئكـسىچه توقۇنـاق باالغـا قالغانلىقى ەئجهبلىنهرلىك ىئش ىئـدى .شـۇڭا بـۇ جامـاەئت ۇئنىڭغـا چۈشىنىكـسىز، غهيرى مۇددىائلىق نادانالر ،غاپىلالر توپى بولۇپ كۆرۈنمهكته ىئدى .بـۇ بىـزارلىقتىن ۇئ قۇتۇاللمىدى ،ىئماملىقىنى بۇرۇنقىدەك كۆيۈنۈپ قىلمايدىغان بولـدى ،قىراەئتلىرىـدە مۇڭ ،تهبلىغلىرىدە كۈچ قالمىدى .جامـاەئتمۇ ۇئنىـڭ ىئمامهتچىلىكىنىـڭ بۇرۇنقىغـا يهتمهيۋاتقــانلىقىنى بايقــاپ ،خىلمــۇ خىــل ســۆز-چــۆچهك قىلىــشىدىغان بولــدى. كىشىلهرنىڭ غهيۋەت كﯧسىلىگه ۆئچ بولۇپ كهتكهن سـىىيىت قـارى بىـر جـۈمه كـۈنى غهيۋەت-شىكايهتنىڭمۇ چوڭ گۇناھ ىئكهنلىكى ،بىر كىمنىڭ غهيۋىتىنى قىلـسا شـۇ كىشىنىڭ جهسىتىنى يﯧگهندەك بولىدىغانلىقى ھهققىدە تهبلىغ قىلدى ،بىـر قىـسىم جاماەئت ۇئنىڭ چىرايىدىكى خاپىلىقنىال كۆرۈپ ،گﯧپىنى ائنـچه تىڭـشاپ كهتمىـدى، ھهتتـا ۇئنىڭغـا گۇمـان بىـلهن قارىـدى.نهتىجىـدە ،بـۇ ۋەز-تهبلىغلهرمـۇ وئخـشاشال ۈئنــۈمىنى يوقــاتتى ،كىــشىلهر مهســچىتتىن چىقىــپال ۆئزىنىــڭ بىلگىنىنــى ،كــۆڭلى خالىغىنىنى قىلىۋەردى ،غهيۋەتنىـڭ تاتلىقلىقىـدا ھهممىنـى ۇئنتـۇپ ،كـۆڭلى خـوش قىلىــپ يــۈرۈۋەردى .ۇئالرنىــڭ مهســچىتكه بﯧرىــشتىكى ائساســلىق مهقــسىتى نامــاز وئقۇۋﯦلىش بولۇپ ،ۋەز-تهبلىغ دﯦگهننى مۇنداقال ائڭالپ قويسا بوالتتى ،چـۈنكى ۋەز- تهبلىغ دﯦگهنمۇ ائتام زامانىـدىن قالغـان شـۇنداق بىـر قاىئـدە ىئـدى .قاىئـدە دﯦـگهن شـــهكلهن وئرۇنلىنىـــدىغان ،قىلىـــپ تۈگهتـــسىال بولىـــدىغان ىئـــش ىئـــدى . سىيىت قارىنىڭ جاماەئتتىن ائيرىلىپ قﯧلىۋاتقانلىقى تهشكىلگىمۇ مهلـۇم بولـدى، بىر كىمـلهر بﯧرىـپ ھـال ېئيتتىمـۇ يـاكى بىـرەر كـادىر سـىرتتىن كۆزىتىـپ شـۇنداق چۈشهنچىگه كهلـدىمۇ ەئيتـاۋۇر ،تهشـكىل ۇئنـى چاقىرىـپ نـﯧمه ىئـش بولغـانلىقىنى سۈرۈشتۈردى .سىيىت قارى وئڭۇشسىز بىر نىكاھ سهۋەبى بىلهن جاماەئتنىـڭ پىتـنه- پاســاتلىرىغا قالغــانلىقىنى ،بۇنىڭغــا ائساســهن ۇئالرنىــڭ ائياللىرىنىــڭ ســهۋەبچى ىئكهنلىكىنى ،شۇڭا ائيالالر جاماىئتىگىمۇ سهل قاراشقا بولمايدىغانلىقىنى ،ەئسلىدە ۇئالرنى مهسچىتكه يىغىپ تهربىيىلهشنىڭ ناھايىتى زۆرۈرلىكىنى ېئيتتى ،ائيـالالرنى ىئسالھ قىلىشنىڭ تهخىرسـىزلىكىنى ،بـۇنى ھـازىرقى دەۋردىكـى ىئـسالھات بىـلهن بىرلهشتۈرۈشنىڭ مۇھىملىقىنى وئتتۇرىغا قويدى .كادىرالر كۈلۈپ كهتتى ،سىياسهتته ائيالالرنىڭ مهسچىتكه يىغىلىشى ھهققىدە يوليورۇق يوق ىئـدى .خىزمهتچـى ائيـالالر
79
ىئــدارە مهجلىــسخانىلىرىغا يىغىلــسا بــوالتتى ،ۇئالر رەھبهرلىــرىگه بويــسۇنۇشى، فــاڭجﯧن-سىياســهت ،قاىئــدە-نىزامالرنــى ۇئالردىــن ۆئگىنىــشى الزىــم ىئــدى؛ ۆئي ائياللىرى بولسا ۆئيىدە ېئرىنىڭ گﯧپىنى ائڭلىشى كﯧرەك ىئـدى .بۇنـداق ۋەزىيهتـته ائيالالرنىڭ باشباشـتاقلىقىدىن ەئنـسىرەشنىڭ ھـاجىتى يـوق ىئـدى ،ۇئالر پهقهت ۆئز ۆئيلىرىدە خان ائيىمـدەك وئلتـۇرۇپ ،باشـقا ىئـشقا ائرىالشـماي بـالىلىرىنى بﯧقىـپ، ېئرىنى كۈتۈپال وئلتۇرسا ىئناق جهمىئيهت بهرپا قىلغىلى بوالتتى. سـىيىت قـارى جاماەئتنىـڭ ساپاسـىنىڭ بهكمـۇ تـۆۋەنلىكىنى ېئيتتـى ،لـﯧكىن ىئلگىــرى نﯧمىـشقا ۇئالر بىــلهن ىئنــاق ۆئتكهنلىكىنىــڭ ســهۋەبىنى چۈشــهندۈرەلمهي قالدى .قىلغان گهپلىرىنىڭ ھهممىسى چهك باسـمىدى .مهسـۇئل كـادىر ۇئنىڭغـا بىـر مۇنچه تهربىيه قىلىپ ائندىن يولغا سﯧلىپ قويدى .سىيىت قارىنىڭ كۆڭلى ىئنتـايىن غهش ىئدى ،كﯧتىۋﯦتىپ كوچىدىكى ھهممه ائدەمنى غاپىللىق ،نادانلىقتا ەئيبلهيتتـى، ائيالچه موتو ياكى ۋەلىسپىت مىنىپ كﯧتىۋاتقان ،بﯧشىنى ائتنىڭ كاللىـسىدەك سـهت قىلىۋالغان ياالڭباش قىز-چوكانالرنى كۆرگهنـدە نهپرەتلىنهتتـى .ساتراشـخانا ائلدىـدا يــوتىلىرىنى ېئچىــپ وئلتۇرغــانالرنى كۆرگهنــدە بولــسا وئغىــسى تﯧخىمــۇ قاينــايتتى. ائزغۇنلۇققا ەئڭ يﯧقىن ،شـهيتانغا ەئڭ سـىرداش ،قورقۇنچلـۇق ،سـىرلىق بولغـان بـۇ مهخلۇقالر ەئمهلىيهتته ھهرگىز ائجىز ەئمهس ىئـدى ،بهلكـى كـۈچ-قـۇدرەتته ھـازىرقى بوشاڭ ەئرلهرنى بﯧسپ چۈشهتتى .بۇ خـۇددى شـۇنىڭ مىـسالىغا وئخـشايتتى :ھهمـمه يهردە_ كــوچىالردا ،ۆئيــلهردە ،ىئــشخانىالردا گويــا سانــسىز يۇمــشاق قــۇرتالر قــاتتىق ياغــاچنى غاجــايتتى ۋە ائســتا-ائســتا تﯧــشىپ كىرەتتــى .بــۇ ياغاچالرنىــڭ ىئچىــدىن پورلىشىپ كﯧتىشى قۇرتالرغا ائسانلىق تۇغدۇراتتى... سـىيىت قارىنىـڭ كۆڭلىـدە لهنهتتهگكـۈر تـوي كﯧچىـسىنىڭ جـاراھهتلىرى تﯧخـى ساقايمىغانىدى ،كﯧچىسى ياتسا گۇلنىسا بىلهن زۆھرەنى ائلماشتۇرۇپ خىيال قىلىپ بىائرام بوالتتى ،چۈشىدە بهزىدە گۇلنىسا بىلهن ەئر-خوتۇنچىلىق قىلىپ چۈشـهيتتى، تاڭ ائتقاندا توۋا دەپ غۇسلى -تاھارەت ېئلىپ مهسچىتكهچىقاتتى ،بهزىـدە چۈشـىدە گۇلنىسا ۇئنىڭ ۈئستىگه ائلۋاسـتىدەك چىقىۋﯦلىـپ قاقـاخالپ كـۈلهتتى ،يـا بولمىـسا كارىۋاتتىكى قىپقىزىل قاننىـڭ وئتتۇرىـسىدا وئلتۇرۇۋﯦلىـپ ۇئنىڭغـا مهسـخىرىلىك قارايتتى ...ۇئ چۆچۈپ وئيغىنىپ ،بىر ھازاغىچه ېئسىگه كـﯧلهلمهي قـاالتتى .بامـدات نامىزىدىن ىئلگىرى ىئككى رەكەئت ناماز وئقۇپ سول تهرىپىگه تۈكـۈرۈپ قويـاتتى .ۇئ ھهر قﯧتىم گۇلنىسانىڭ گهپلىرىنى وئيلىسا ،بىر ساراڭغا يولۇققـانلىقىنى وئياليتتـى، بهزىدە يالغۇز قالغاندا خىيالىـدا ۇئ جىنـدەك پهيـدا بولـۇپ ،ۋاقىـراپ يىغـالپ يـاكى ائغزى بﯧسىقماي ۋاتىلداپ كﯧتىدىغاندەك تۇيۇالتتى ...ىئنسان نىمىدﯦگهن غاپىل-ھه، غاپىللىق ھهر قاچان يۈز بﯧرىدۇ ،توي ىئشىدا داىئم ەئڭ چوڭ غاپىللىق ،خاتالىق يـۈز بﯧرىدۇ ...
80
كﯧيىنكى كۈنلهردە ۇئ گۇلنىسانىڭ ۈئرۈمچىگه كهتكهنلىكىنى ۇئقتى. ســىيىت قارىنىــڭ جامــاەئت بىــلهن بولغــان مۇناســىۋىتى پــات ەئســلىگه كهلمهيدىغاندەك قىالتتى ،جاماەئت رەھىمـسىز ىئـدى ،كـۆزىگه سـىغمىغان ىئمـامنى ھهرگىز كۆزىگه ىئلمايتتى ،ھهتتا تهشكىلگه چﯧقىپ ۇئنى كۆزدىن يىراق قىلىشتىنمۇ يانمـــايتتى .جاماەئتنىـــڭ كوللىكتىـــپ ېئڭـــى ،نادانلىققـــا بىـــردەك ەئگىـــشىش خۇسۇسۇسىيهتلىرى ،شۇنچه كۆپ ائدەمنىڭ باغرىنىڭ ىئچى تار بىر ائدەمنىڭ باغرىغا وئخــشاپ قﯧلىــشى ســىيت قارىنىــڭ ىئــستىقبالى ۈئچــۈن تولىمــۇ پايدىــسىز ىئــدى. چۆنتهككه كىرىـدىغان پـۇل ائزالپ كهتكىلـى نهۋاخ ،ۇئنـى بﯧـشىغا ېئلىـپ كۆتـۈرگهن جاماەئت ۋاقتى كهلگهندە ۇئنى چۆرىۋﯦتىشكىمۇ قادىر ىئدى .سىيىت قارىنىڭ ماائشـى ۆئسـمىدى ،تىرىكچىلىكـى تهسلهشـتى ،ىئمـاملىق ەئسـلىدە شـهرەپلىك ىئـش ىئـدى، لﯧكىن بۇ شهرەپ ەئمدى ۆئز جـايىنى تاپالمىـدى؛ ىئمـاملىق ەئسـلىدە نـازۇك ،قىـيىن ىئش ىئدى ،لﯧكىن سىيىت قـارى بۇنىـڭ ھۆددىـسىدىن چىقالمىـدى ،باشـتا ۇئنىڭغـا كۆڭــۈل بــۆلگهن بىــلهن ائخىرىــدا ســهل قارىــدى .ىئمــاملىق ەئســلىدە يــۈز-ائبــرۇي، ىئمكانىيهت ۋەسىلىسى ىئـدى ،ەئممـا ھهممىـسى شـۇ بىـر تـوي بىـلهن ائخىرالشـتى؛ ىئماملىقى ۋايىغا يﯧتىپ ،ھـۆرمىتى چـﯧكىگه يﯧتىـپ ائنـدىن ائرقىغـا يانـدىمۇ يـاكى ىئشلىرى ۋايىغا يهتمهي تۇرۇپال كۇرستىن چۈشـتىمۇ ،بـۇنى ۇئ ۆئزىمـۇ ائڭقىرالمىـدى، بهلكىم شۇ نهس باسقۇر تـوي بولمىغـان بولـسا بهخـت-خۇشـاللىقى ۈئزۈلـۈپ قالمـاس ىئدى ،بهلكىم ...زۆھرەگه وئخشىمىسىمۇ باشقا پـاك ،مهسـۈمه بىـر قىزنـى نىكاھىغـا ائالر ىئدى ،بهلكىم ..ەئمما رىائللىقتا بهلكىـم ...مهۋجـۇت ەئمهس ،نهق يـۈز بهرگهن ىئشالرالر مهۋجۇت ىئدى. بىر مهزگىلدىن كﯧيىن تهشكىل ۇئنىڭغا ياردەمچى ىئمامدىن بىرنى تهيىنلهپ بهردى .يالغۇز ىئماملىقنىڭ ھۆددىسىدىن ائران چىقىپ كﯧلىۋاتقان سىيىت قارىغـا بـۇ ىئش وئبدانال خوش ياقتى ،ماائشـىنى بۇرۇنقىـدەك ائلىـۋﯦرەتتى ،ۆئزى ياقتۇرمايـدىغان جاماەئتتىن چهتتىرەك تۇراتتى .بهلكىم بۇ ياردەمچى ىئمام ۇئنىڭ بىلهن سﯧلىـشتۇرما ھاسىل قىلىپ ،جاماەئت پىكرىنى ۆئزگهرتهتتـى ،قانـداق ۆئزگىرىـشى سـىيىت قـارى ۈئچــۈن ائنــچه مــۇھىم ەئمهس ىئــدى .نــﯧمىال بولــسۇن ،ۇئ يهڭگىلــلهپ قالــدى ،بــوش ۋاقىتلىرىدا بﯧيجىڭدىكى ۋاقتىـدا وئقۇيـدىغان كىتـابلىرىنى ،يازغـان خـاتىرىلىرىنى ۋاراقاليتتى ،زۆھرەنىڭ بۇلغانماس ۋاقتىدىكى گۈزەل چاغلىرىنى ەئسلىگهچ ،ۇئنىڭغـا بﯧغىشالنغان خاتىرىلىرىنى وئقۇيتتى ... تۇرمــۇش ســىيىت قــارىنى قىــستىغىنى قىــستىغان ىئــدى ،نــام-ائبــرۇي ،بــايلىقنى وئيالشماي ،ھۆكۈمهت بهرگهن ماائشقا شۈكرى قىلىپ ۆئتسىمۇ ۆئتهتتى ،ەئممـا ائبـرۇي قازىنىپ ھۆرمهتلىنىپ ،پـۇل تﯧپىـپ خهجـلهپ ۆئگىنىـپ قالغـان ائدەم ۆئتمۈشـىدىن ائسان كﯧچهلمهيتتى .مۇائۋىن ىئمامنىڭ ىئلىمى ،قىراىئتى ،جاماەئتكه بهرگهن تهسىرى
81
سىيىت قارىمنىڭكىدىن ېئـشىپ كهتتـى ،جامـاەئت يهنىـال يﯧڭىلىققـا ائمـراق ىئـدى، بۇنــداق جامــاەئتنى نــادان ،قــاالق دﯦگىلــى بــوالمتى؟ ســىيىت قــارى دۇنيالىققــا بهك بﯧرىلىـپ كهتكهنلىكىنـى ،ۆئزىنىـڭ خۇسۇسـىي خاھىـشىغا بهك ەئگىـشىپ كﯧتىـپ، جاماەئت ۈئچۈن خالىس ەئمهل قىاللمىغانلىقىنى چىـن كۆڭلىـدىن ېئتىـراپ قىالتتـى، نىكاھتا وئڭۇشسىزلىققا ۇئچرىشى ۋە ھازىرقى ھالهتكه چۈشۈپ قﯧلىشىنى ائلالھنىڭ جازاسى ۋە سىىنىقى دەپمۇ وئياليتتى ،لﯧكىن بۇنداق ۋىجدانهن وئيلىنىش قانداق تﯧـز پهيــدا بولغــان بولــسا شــۇنداق تﯧــز يوقــايتتى ،كۆنــۈپ قالغــان ىئدىيىــسى دەرھــال ۆئزگهرمهيتتى ۋە بۇنىڭىدىن كﯧيىنكى ىئش-ھهرىكىـتىگه يﯧتهكچىلىـك قىاللمـايتتى. ەئگهر ىئنسان ۆئزىنىڭ ىئزگۈ نىيهتلىرىگه داىئم ەئگىشىدىغان بولسا بىر ۆئمۈر تهقۋا، ەئۋلىياالرچه ھايات كهچۈرەلىگهن بوالتتى» .لﯧكىن شهيتان قويمايدۇ_ ،دەپ وئياليتتـى ۇئ _ شهيتان داىئم دۈشمهنلىك قىلىدۇ ،خىيالىمىزغا ائرىلىشىۋالىدۇ ،ۋەسۋەسه پهيـدا قىلىدۇ ،قهدەملىرىمىزنى تﯧيىلدۇرىدۇ .داغدا قالىمىز ،ھهسرەت-نادامهت چﯧكىمىـز، پۇشايمان قىلىمىز .بىـر ۆئمـۈر پۇشـايماندا ۆئتىمىـز ،بۇمـۇ قىـسمهت دەپ ۆئزىمىـزگه تهسهللىي بﯧرىمىز ،لﯧكىن ھاياتتا ەئقىل بىلهن ىئش قىلغىلى ،ېئزىپ كهتسهك تـۆۋە قىلغىلى ،پۇشـايماننى تـۆۋەن چهكـكه چۈشـۈرگىلى بولىـدۇ ،بۇنىڭغـا پۇرسـهت بـار، لــﯧكىن ھهر ائدەمــدە يﯧتهرلىــك ھۇشــيارلىق يــوق .ســهگهك ىئنــسانالر ناھــايىتى ائز، غاپىلالر كۆپ"... سىيىت قارى جۈمه كۈنلىرىدىن باشقا ۋاقىتتـا مهسـچىتكه ائنـچه چىقمـاي ،تـاال- تۈزگىمــۇ قاترىمــاي ۆئيىــدە كىتــاب وئقــۇپ ،نامــاز ۆئتهپ وئلتــۇردى ،ەئمگهكنىــڭ ائلــدىراش ۋاقىتلىرىــدا ېئتىزنىــڭ ۋە ۆئينىــڭ ىئــشلىرىغا ائنــچه-مــۇنچه قارىــشىپ قوياتتى .بىچارە ائتا-ائنىسى تىنماي ىئشلهيتتى ،سىڭلىسى تىنمـاي تامـاق ېئتهتتـى، قاچا يۇياتتى .بۇ ۆئي كﯧلىننىڭ راھىتىنى پهقهت كـۆرۈپ باقمىـدى .سـىيىت قارىنىـڭ ھــازىرقى ھــالىتى تولــۇق وئتتــۇرىنى پۈتتــۈرگهن ۋاقىتلىرىغــا وئخــشاپ قالــدى، ىئماملىقتىن گويا تالىپلىق ھاياتىغا قايتىـپ كهلـدى .سـهھهرلىرى نامـازدىن يﯧنىـپ قــۇرائن وئقــۇپ كــۆڭلىگه تهســهللىي ىئزدەيتتــى ،چۈشــكىچه باشــقا كىتــابالرنى ۋە گﯧزىتلهرنى ۋاراقاليتتى ،چۈشتىن كﯧيىن باغقـا چىقىـپ ائيلىنىـپ كىرەتتـى ،پﯧتىـپ كﯧتىۋاتقــان قۇياشــقا قــاراپ ۆئمرىنىــڭ تﯧــز ۆئتــۈپ كﯧتىۋاتقــانلىقىنى وئياليتتــى، مىسىرغا وئقۇشقا كهتكهن ،ماائشى ياخـشى ىئـدارىلهردە ىئـشلهۋاتقان ،پـاك قىزالرنـى خوتۇن قىلىپ بالىلىق بولغان ساۋاقداشلىرىنى ھهۋەس ىئلكىـدە يادىغـا ېئلىـپ ،ۆئز قىسمهتلىرىگه ېئچىناتتى ،ەئمما يهنىال ائلـالھ تـاائالدىن سـهۋر-تـاقهت تىلهيتتـى .ۇئ ۋىــاليهت مهركىزىــدىكى ساۋاقدىــشى تــاھىر قــارى بىــلهن پــات-پــات تﯧلﯧفونلىــشىپ قوياتتى ،تاھىر قـارى بىـلهن ۆئتكهنكـى ىئمـامالر كۇرسـىدا بىلـله وئقـۇش جهريانىـدا تﯧخىمۇ سىرداش دوستالردىن بولۇپ كهتكهنىدى ،تاھىر قارى ۇئنـى بىـر نهچـچه قﯧـتىم
82
ۆئيىگه تهكلىپ قىلغان بولسىمۇ ،سىيىت قارى بﯧرىپ بواللمىغانىدى ،ەئمدى كهڭتاشا ۋاقتى تۇرغاندا بﯧرىپ مۇڭدىشىپ كﯧلىشنى ،دەردىنى تۆكىۋﯦلىشنى كۆڭلىگه پۈكتى . ســىيىت قارىنىــڭ مهھهللىــسى نــاھىيه بازىرىغــا يــﯧقىن بولغــاچقىمىكىن، كىشىلهرنىڭ شهھهرگه ىئنتىلىش ،شهھهرلىكلهرنى دوراش خاھىشى ىئنتايىن كۈچلۈك ىئدى ،بولۇپمۇ ياشالر شهھهر ياشلىرىدىن پهرقسىز بولۇپ كهتكهنىدى ،موتوسكىلىتنى گۈكۈرتىپ مىنىشىپ ،قىزالرنـى كهيـنىگه قونـدۇرۇپ ،رﯦـستۇرانمۇ رﯦـستۇران ،دىبـامۇ دىبا ،ۋاڭبـامۇ ۋاڭبـا چاپـاتتى .ېئتىـزدا قـارا تهرگه چۆمۈلـۈپ ىئـشلهپ ۆئيـگه يﯧنىـپ كهلگهن دﯦھقان يىگىتلهرمۇ كهچ بولسىال ىئچى پۇشۇپ ۋەلىسپىتلىق بولسىمۇ نـاھىيه بازىرىغــا كىرىــپ ىئچىــپ-چﯧكىــپ ،بۇلغىنىــپ چىقــاتتى .ەئيــدىزگه قارشــى تــۇرۇش تهشـۋىقاتى -12ائينىـڭ 1-كۈنىـدىن كﯧـيىن ائزراق داۋاملىـشىپ توختـاپ قالغاچقـا، ياشالر يهنه بىخۇتلىشىپ قالغانىدى ،پاك تۇپراقتـا ېئغىنـاپ چـوڭ بولغـان يىگىـتلهر نـامراتلىقتىن ۆئيلىـنهلمهي ،بازارغاالرغـا بۇقىـدەك ۈئسـۈپ كىرىـپ ،ائزغىـنه پۇلىغـا ىئنسان لهززىتى سۈرۈپ ،ائخىر ۆئزلىرىمۇ ائڭالپ باقمىغان ۋابانى يۇقتۇرۇپ ،بۆرىنىـڭ ائلدىغا كهلگهن موزايدەك قاراپ تۇرۇشاتتى .ۇئالرغـا ۋەز-تهبلىـغ سـۆزلهپ تۇرىـدىغان سىيىت قارىم بۇالدىن بىخهۋەر كىتاب وئقـۇپ ،شـﯧىئر يﯧزىـپ يـۈرەتتى ،ىئـشچانلىقى تۇتۇپ كهتسه ۆئيدىكى كاال-قويلىرىىغا ھهلهپ بﯧرەتتى ،ېئشهككه سامان ساالتتى. .بـۇ مهھهلـله قارىماققـا تولىمـۇ تىـنچ ،ائزادە كـۆرۈنگهن بىـلهن ،ۆئي-ۆئيـلهردە ۇئششاق ماجرا ،باال-چاقىالرنىڭ غهلـۋە-غـوۋغىلىرى ،ائجايىـپ-غارايىـپ يـﯧڭىلىقالر، رەســۋالىقالر ،كوچــا پــاراڭلىرى ۈئزۈلمهيتتــى ،ەئپقــاچتى خهۋەرلهر قــۇالقتىن قۇالققــا شامالدەك تﯧز يﯧتىپ تـۇراتتى .تاالغـا چىقمىغاچقـا سـىيىت قارىنىـڭ قـۇالقلىرى بىـر مهزگىــل ائرام تﯧپىــپ قالــدى ،لــﯧكىن كىــشىلهر ۇئنــى ھهرگىــز ۇئنتــۇپ قالمــايتتى، ۇئنىڭدىنمۇ بىر يﯧڭىلىق كۈتهتتى ،ەئگهر ۇئ قايتا توي قىلسا ياكى بىـر ياققـا كهتـسه بۇ شـۇ ھامـان مهھهللىنىـڭ يﯧڭـى خهۋىـرىگه ائيلىنـاتتى .ھهمـمه ائدەم گويـا بىـر- بىرىنىڭ تاماشىبىنى ىئدى ،يهنه كﯧلىپ جاماەئتنىـڭ دىقـقهت مهركىـزىگه ائيلىنىـپ بولغان سۇاليمان قارىدەك ائدەملهر داۋاملىق كۆزىتىلىپ تۇراتتى. سىيىت قارى بىر مۇددەت كهم دىدار بولـۇپ كﯧتىۋىـدى ،مهھهللهكـويالر يهنه ھهر قىسما گهپلهرنى تﯧپىشقا باشلىدى ،سۇاليمان قارى ىئستىقامهت ،دەرۋىـشلىك يولىغـا قهدەم قويۇپتىمىش ،ۆئيىدىن چىقماي كىتاب وئقۇپ مۈكچىيىپ وئلتۇرۇپ بىر نهرسـه يازىمىش ،روزى سايىتتهك شاىئر بولماقچىمىش ،ىئماملىقنى تاشالپ بهرمهكچىمىش ... دﯦگهنــدەك پــاراڭالر چىقتــى .ســىيىت قــارى جــۈمه كــۈنى مــۇنبهرگه چىقــسا جامــاەئت ۇئنىڭغا قىزىقىش ىئلكىدە نهزەر تاشاليتتى ،بىر قارسا ۇئنىڭ بۇرۇنقى ھۆرمىتى بـارا- بارا ەئسـلىگه كﯧلىۋاتقانـدەكمۇ قىالتتـى ،لـﯧكىن ۇئنىـڭ ۈئچـۈن ھـازىر جاماەئتنىـڭ قانــداق قارىــشى مــۇھىم مهســىله ەئمهس ىئــدى ،تاپىــدىغان ھۆرمهتنىمــۇ تــاپتى،
83
كۇرســىدىنمۇ چۈشــتى ،لــﯧكىن يهنه مۇشــۇ خــۇتبه مۇنبىرىــدە ھاســىنى چىــڭ تۇتــۇپ مۇســتهھكهم تــۇردى ،تهقــۋادارلىقى ،ياخــشى ەئمهلــى ائرقىلىــق ائلالھنىــڭ ياخــشى كۆرۈشىگه ېئرىشىشتىن ائرتۇق شاراپهت بارمۇ بۇ جاھاندا! جاماەئت دﯦگهن ائشۇنداق تايىنسىز ،مهۋقهسىز بىر توپ ،بىر سـهركه نهگه باشلىـسا ەئگىـشىپ كﯧتىۋﯦرىـدىغان قوي پادىسى .ۇئالر يهنه سىيىت قارىغا بولغان ھۆرمىتىنى ەئسلىگه كهلتۈرەمـدۇ يـاكى بۇرۇنقى جاھىلىلىقىدا چىـڭ تۇرامـدۇ ،بهرىبىـر ...سـىيىت قـارى ەئمـدى تهمكىنلىـك بىلهن بۇ جاماەئتكه يۈزلىنىدۇ 100 ،ائدەم قاراپ تۇرسىمۇ ۇئنىڭغا خۇددى بىرال ائدەم قاراپ تۇرغاندەك بىلىنىدۇ ...كىشىلهر كۆڭلى ائشۇنداق نازۇك ،ھهممىسى داۋالغـۇش ىئچىدە ۋەز تىڭشايدۇ ... سىيىت قارى نﯧمىال دﯦگهن بىلهن بﯧيجىڭـدا وئقۇغـان ،نهزەر داىئرىـسى ېئچىلغـان، مهركهزدە ،تيهنەئنمﯧنــدە ،مــاۋ جۇشــىنىڭ ســۈرىتى ائلدىــدا نهچــچه قﯧــتىم رەســىمگه چۈشۈپ ،يۇرتىغـا يىـراقتىن غـايىۋانه نهزەر تاشـالپ ،كـۆڭلىگه ۇئلۇغـۋار ۈئمىـدلهرنى پۈككهن تالىپ بولغاچقا ھهر قانداق ەئھۋالدا ۆئزىنى كـونترول قىاللىـدى؛ خوتۇنـدىن چاتاق چىقىپ دەرد-ەئلهمـگه مـۇپتىال بولغانـدىمۇ ،جاماەئتنىـڭ نهزىرىـدىن چۈشـۈپ چۆنتىكى بوش قالغاندىمۇ كهلگۈسىگه ھامان ۈئمىـدۋارلىق بىـلهن قارىـدى ،خهقنىـڭ غهيــۋەت شــامىلىغا كهتمىــدى ،ۆئزىنــى تاشــلىۋەتمىدى ،مانــا بۇنىــڭ ھهممىــسى وئقۇغاننىڭ ،شهھهر كۆرگهننىڭ ،كالال ېئچىلغاننىـڭ ،يـۈرەك توختىغاننىـڭ پايدىـسى ىئدى .روھىي دۇنياسـى قورۇقـدىلىپ قالغانـدا قـۇرائن وئقـۇيتتى ،بـۇ دۇنيانىـڭ ائرقـا كۆرۈنۈشــىگه كۆڭــۈل بــۆلهتتى ،ائلالھنــى زىكــرى قىلىــپ دىلىنــى ائرام تــاپتۇراتتى، مهكتهپته وئقۇغان كىتابلىرىنى ،كىتاب ۈئسـتىگه يﯧزىـپ قويغـان خهتلىرىنـى ،ىئچـى پۇشقاندا يﯧزىپ قويغان خـاتىرىلىرىنى وئقـۇيتتى .نـاھىيىگه كىرگهنـدە كىتابخانىغـا كىرىــپ ۆئزىــگه يارىغــان بىــرەر كىتــابنى ســﯧتىۋﯦلىپ وئقــۇيتتى .مهنىــۋى دۇنياســى ائۋاتلىشىپ تۇرغاچقا يالغۇز قالغاندىمۇ زﯦرىكمهيتتى؛ پىكىر يۈرگۈزۈشـتىن ،گـۈزەل خىيال سۈرۈشتىن ،شﯧىئر يﯧزىشتىن ھۇزۇرلىناتتى .ھاياتىنى ىئلىم تهھسىل قىلىشقا ۋە ىئلىم ۆئگىتىشكه سهرپ قىلغان ۇئلىماالردەك بولۇشنى ائرزۇاليتتـى؛ شـﯧىئر يازسـا ھﯧچ بولمىسا ۆئزىنى مهنىۋى كامالهتته خﯧلـى يﯧتىـشىپ قالغـان ەئلالمىـدەك ھـﯧس قىالتتى؛ كىتاب ،رىساله پۈتۈپ ،شﯧىئر يﯧزىپ ەئۋالدالرغا قىممهتلىك مهنىۋى بـايلىق قالدۇرۇپ كهتكهن ائلىم ،ەئدىبلهرنـى غـايىۋانه ھـۆرمهتلهيتتى ،كىتابخانىـدىن بىـرەر ەئسىرىنى ۇئچرىتىپ قالسا ائلتۇن تﯧپىۋالغاندەك خۇشال بولۇپ كﯧتهتتى . بىـر مهزگىللىـك»ىئـستىقامهت« ھايـاتى ۇئنىڭغـا قايتـا وئيلىـنىش ،روھىنـى بﯧيىتىش پۇرسىتى بهخش ەئتتى .مهسچىت ۋە جاماەئت نﯧرىدا قالدى .ەئمما ۇئ جـۈمه كۈنى مهسچىتته ىئمام بولسا چىرايىدىن بﯧيجىڭدا وئقۇپ يﯧڭىدىن قايتىپ كهلـگهن چاغلىرىدىكىــدەك ىئلىــم نــۇرى بــالقىيتتى ،قىياپهتلىرىــدىن ،ســۆزلىرىدىن ىئزگــۈ
84
ائالمهت ،ساالپهت نامايهن بـوالتتى .بـۇنى سـىيىت قـارى ھـﯧس قىاللمـايتتى ،جامـاەئت بايقـايتتى ،جامـاەئت باھـااليتتى .ۇئ تهبلىغنـى بهلگىلهنـگهن تﯧمـا بـويىچه قىـسقىال قىلـسىمۇ ،مهزمـۇنىنى ائز-تـوال بﯧيىتـاتتى ،جهمىئيهتـتىن مىـسال ائالتتـى ،جامـاەئت وئيالپ باقمىغان گهپلهرنى دەيتتى ،شۇ ائرقىلىق ۋەزنىڭ تهربيىۋى كۈچىنى ائشۇراتتى. مــۇنبهردە خــۇتبه وئقۇســا ىئلگىرىــدىن ۋەزمىــن ،جــاراڭلىق وئقــۇيتتى ،گاھىــدا تهرجىمىسىنى قوشۇپ قوياتتى .بـۇ جهھهتـته مـۇائۋىن ىئمـام ۇئنىڭغـا يﯧتهلمهيتتـى، چۈنكى ۇئنىڭ سهۋىيىسى بىر ىئزدىال توختاپ قالغانىدى؛ جاماەئت ەئمدى ۇئنىڭدىنمۇ زﯦرىكىپ قالغاندەك قىالتتى . شــۇنداقتىمۇ ،ســىيىت قارىنىــڭ تۇرمۇشــى غورىگــۇل ۆئتــۈۋەردى ،ائتــا-ائنىــسى ۇئششاق-چۈششهك كﯧسهل بىلهن ائغرىغىلى تۇردى .ەئگهر بىراقال چوڭ كﯧسهل بولسا ۆئلــۈمنى كۈتــۈپ وئلتۇرۇشــتىن باشــقا چــارە يــوق ىئــدى .سىڭلىــسى تــوي قىلــسىمۇ ھﯧچقانــداق چىقىمــسىزال ەئرگه بهرگىلــى بولمــايتتى ،چــوڭ ۆئينىــڭ تــۇزىنى يهپ كﯧلىۋاتقان ،ۆئينىڭ چوڭى بولۇپ قالغـان سـىيىت قـارى بـۇ مهسـۇئلىيهتنى ۈئسـتىگه ائلمىسا بولمايتتى .تاپقىنىنى كالىدەك كۆشهپ ،غهم يهپ ياتىۋەرگهن بىلهن ھهرىكهت بولمىسا مۇھتاجلىقتا ،خارلىقتا قاالتتى .تويدىن ىئلگىرى بۇ ائىئـله خـﯧلىال پـاراۋان ىئدى ،ەئمدى ۇئ ياخشى كۈنلهر ائياغلىشىپ قالغانىـدى .سـىيىت قـارى دﯦھقـان دﯦـسه دﯦھقـــان ەئمهس ،كـــادىر دﯦـــسه كـــادىر ەئمهس ،وئتتۇرىـــدا قالغـــان تـــاىئپه ىئـــدى؛ ســودىگهرچىلىك ،ھۈنهرۋەنلىــك قىلىــشقا قىزىقمــايتتى ،جاپــاكهش دادىــسى ۇئنــى مۇشــهققهتكه چىــداملىق ،جىــسمانىي ىئــشقا يــاراملىق ائدەم قىلىــشقا كۆڭــۈل بۆلمىگهنىدى ،مانا ەئمدى قﯧرىغانـدا ۆئزى جاپـا تارتىـپ قالـدى .وئغلىنـى وئقۇتـۇپ ماائشلىق كادىر قىلغىنى مۇشۇمۇ؟ ۇئنىـڭ راھىتىنـى كـۆرگىنى مۇشـۇمۇ؟ سـىيىت قارى دادىسىغا قاراپ غهمگه چۆكتى ،ائنىـسىغا قـاراپ بـاغرى ېئزىلـدى ،سىڭلىـسىغا قاراپ ىئچى سـﯧرىلدى .ائلالھقـا ىئبـادەت قىلىـشتىن قالـسا ائتـا-ائنىغـا ياخـشىلىق قىلىش قۇرائندا كۆپ تهكىتلىنىدىغان پهرز ەئمهل ىئدى ،بـۇنى شهرتـسىز وئرۇنلىمـاي بولمايتتى .سىڭلىسىنى دوست-دۈشـمهننىڭ ائلدىـدا يهرگه قاراتمـاي ،اليىقىـدا ەئرگه بﯧرىش كﯧرەك ىئدى ،بۇ ھازىر ائتا-ائنىسىنىڭمۇ ،ۆئزىنىڭمۇ غﯧمى بولۇپ قالغانىدى. سىيىت قارى ەئمدى ۆئيـدە بۇرۇنقىـدەك خـاتىرجهم ىئـستىقامهت قىاللمايـدىغان بولــۇپ قالــدى ،تىرىكچىلىكنىــڭ يــوللىرى ۈئســتىدە وئيلىنــاتتى .مىــڭ وئيالنــسىمۇ سودىگهرچىلىكتىن باشقا تىرىكچىلىك يولىنى كۆز ائلدىغا كهلتـۈرەلمهيتتى؛ لـﯧكىن سودىگهرچىلىكنى ھهمـمه ائدەم قىاللمـايتتى ،زىيـان تارتـسا تﯧخىمـۇ قىـيىن كـۈنگه قاالتتى؛ شۇنداقتىمۇ ۇئ ائلالھقا تهۋەككۇل قىلىپ رىزىق تﯧپىشنى نىيهت قىالتتىيـۇ، ائللىقانداق غهم-ەئندىشىدىن قۇتۇاللماي توال ىئككىلىنهتتى ...
85
شۇنداق كۈنلهرنىڭ بىرىدە تاھىر قارى ۇئنىڭغا تﯧلﯧفون قىلىپ يﯧنىغا بىر كﯧلىپ كﯧتىشنى ،مهسلىھهتلىشىدىغان ىئش بارلىقىنى ېئيتتى .بۇ تهكلىـپ ۇئنىڭغـا بهكمـۇ خوشياقتى ،ەئتىسىال ۋىاليهت مهركىزىگه ماڭـدى .تـاھىر قـارى ۇئنـى بﯧكهتـته كۈتـۈپ تۇرغانىدى ،ىئككىسى قىزغىن كۆرۈشۈپ ،ھال-ەئھـۋاللىرىنى بايـان ەئيلىـدى .تـاھىر قارى ۇئنى ۆئيىگه باشالپ لهغمهن بىلهن مﯧھمان قىلدى .ىئككهيلهن خۇپتهن نامىزىنى وئقۇپ بولۇپ كﯧچه خﯧلى بىـر ۋاققىـچه مۇڭداشـتى .سـىيىت قـارى ۆئزىنىـڭ تارتقـان كۈلپهتلىرىنى ،ھازىرقى غۇربهتچىلىك ھالىنى سۆزلهپ بهردى _خوتۇن دﯦگهننـى قـاراپ ائلمامـدۇ دەيـمهن ،چىرايىغـا ىئـشىنىپ كﯧتىپـسهن-دە، بۇرۇنمۇ سهل خىيالپهرەس ىئـدىڭ _ دﯦـدى تـاھىر قـارى ېئغىـر ۇئھ تارتىـپ _،بوپتـۇ تاالق قىلىۋﯦتىپ قۇتۇلۇپسهن ،بىز بۇ ىئشتا پرىنسىپتا چىڭ تۇرمىساق بولمايدۇ .قىز چىقمىغان قىزنىڭ ھهر قانداق باھانىلىرى ائقمايدۇ. _ ھازىرقى بالىالرغۇ »ېئشهك ائلساڭ مىنىپ ائل« دەپ سـىناپ بﯧقىـپ ائلىـدىغان بولۇپ كﯧتىپتۇ ،لﯧكىن بىز ۇئنداق قىاللمايمىز-دە ! _ ھهسرەتلىنىپ كهتتىڭما؟ شۇنداق قىلساڭ بـوالمتى ەئمىـسه؟ ۇئنـداق قىلـساق زىنا بولىدۇ قارىم ،زىنا !ەئگهر مهھكىـمه شـهرىئ ھـازىر بولىـدىغان بولـسا 100دەررە ۇئرۇلىدىغان چوڭ گۇناھ بولىدۇ بۇ! تﯧخى بۇ توي قىلمىغانالرغا بﯧرىلىدىغان يﯧنىك جــازا ،ەئگهر تــوي قىلغــانالر زىنــا قىلــسا ،تــۆت كىــشى بۇنىڭغــا گۇۋاھلىــق بهرســه، زىناخورالر تاش بوران قىلىپ ۆئلتۈرۈلىدۇ ەئمهسمۇ! لﯧكىن ،مۇسۇلمانلىرىمىز مۇنداق بىر جازانىڭ بارلىقىنى ۇئنتۇپ كهتتى ،بۇ جـازا ھـازىرقى كىـشىلهرنىڭ تهسـهۋۋۇرىغا سىغمايدۇ ،شۇڭا ھازىر ھهممه يهرنـى بۇزۇقچىلىـق قـاپالپ كهتتـى ،ەئيـدىز كﯧـسىلى ماراپ تۇرىدۇ ،يهجۈجى-مهجۈجىلهر ەئتىـال چىقىـپ كﯧلهمـدىكىن دەيـمهن ،بـۇ ۋاباغـا قارشى تۇرۇش ھهققىدە سىلهرمۇ سۆزلىگهنـسىلهر ھهقىچـان ،ۈئنـۈمى بولـدىمۇ؟ ھهي تاڭ جۇمۇ ،ەئيدىز كﯧسىلى يهنىال چىقىۋاتىدۇ... _ بىزنىــڭ يهردىمــۇ وئخــشاش .ســۆزلىدۇق ،يهنه ســۆزلهۋاتىمىز .ائڭاليــدىغانالر ائڭاليدىكهن ،وئينايدىغانالر يهنه وئيناۋﯦرىدىكهن... _شۇڭا مﯧنىڭمۇ چاتىقىم يوق ،مهسچىتنى مـۇائۋىن ىئمامغـا تاشـالپ بهردىـم15 ، كۈنلۈك يىغىنىغا قاتنىشىپ قويىمهن ،ۇئخالپ ،ەئسنهپ يﯧنىپ چىقىمهن . تاھىر قارى ىئماملىقىنى يـاردەمچى ىئمامغـا بﯧرىـپ ،تـاش سودىـسىغا كىرىـشىپ كهتكهنىدى ۋە بۇنىڭ ېئپى-جﯧپىنى خﯧلىال بىلىپ قالغانىدى. _ ھۆكۈمهتنىــڭ بهرگىــنىگه قــاراپ تۇرســاق ائچ قالىــدىكهنمىز ،ائنــچه-مــۇنچه مىــدىرالپ تــۇردۇق -...دﯦــدى تــاھىر قــارى مهمنــۇنىيهت بىــلهن ،قارىغانــدا تــاش سودىسىدىن ائنچه-مۇنچه پايدا تاپقاندەك قىالتتى. _ دەريادىن تاش تاپقان وئخشىمامسهن؟!
86
_يــاقهي ،بىــز تــاش كــولىغىلى چىقمــايمىز ،ەئللىنىــڭ قولىــدىكى تاشــنى ېئلىــپ باشقىــسىغا ســاتىمىز ،وئتتۇرىــدىن پايــدا قالىــدۇ ،بهزىــدە ھﯧچنــﯧمه يــوق .لــﯧكىن يﯧقىندىن بﯧرى تاش سودىسى قىززىپ كهتتى ...مهنـدىن ائلغىنـى يهنه باشـقا بىـرىگه ســاتىدۇ ،پايــدا-زىيىنــى ۆئزىــگه .ائنــدىن ۇئنــى يهنه بىــرى ســﯧتىۋﯦلىپ ىئچكىــرىگه ائپىرىدۇ ،خﯧرىدار ىئزدەيدۇ ،خﯧرىدار تﯧپىپ ساتالىسا ەئڭ چوڭ پايدىنى شۇ ائلىـدۇ. خهنزۇالردا باي جىق ،شۇالر سﯧتىۋالىدۇ ،شۇنىڭغىچه بـۇ تـاش دﯦـگهن قولـدىن قولغـا مﯧڭىپ تۇرىدۇ ... _ مۇنداق دە ،بىزنىڭ مهھهللىدىمۇ تاش كولىغىلى كهتكهنـلهر بـار ىئـدى ،لـﯧكىن تاش تﯧپىپ بهك بﯧيىپ كهتكىنىنى ائڭلىمىدۇق... _تاشــنى ەئڭ دەســلهپته تاپقــانالر پايــدىنى ەئڭ ائز تاپىــدۇ ،جىــق تاپى ـدىغانالر وئتتۇرىدا ۋاسىتىچىلىق قىلىدىغانالر... _بۇرۇن ائنچه ائڭلىمايتتۇق بۇنداق گهپلهرنى ،قاشتﯧشى دﯦسه ائدەتتىكى تاشـتىن ياخشىراق تاش دەپال بىلهتتۇق... ــ ۇئنى بىر دﯦمه ،ھازىرمۇ شۇنداق قارايمىز .لﯧكىن خهنزۇالر ۇئنداق قارىمايدىكهن، ۇئالر بۇ تاشقا چوقۇنىدىكهن ،بۇ تاشتا پاك ،سۈزۈك روھ بار دەپ ىئـشىنىدىكهن ،بـۇت ياسايدىكهن ،يا بولمىسا بىلهيزۈك ،چىنه-قاچا ...دﯦگهندەك نهرسىلهرنى ياسايدىكهن. ــ لﯧكىن ائداش ،ۇئنىڭدىن بۇت ياسىسا بىزگه گۇناھ كهلمهمدۇ؟ ــ ۇئنى بىز تاش دەپ ساتىمىز-دە ،ۇئنىڭـدىن بـۇت ياسـامدۇ ،بىلهيـزۈك ياسـامدۇ، نﯧمه ياسىسا ۆئزلىرىنىڭ ىئشى ...شۇڭا گۇناھ كهلمهيدۇ. ــ بۇ گﯧپىڭمۇ راست ،بىزنىڭ قولىمىزدىكى تـاش ائلـالھ ياراتقـان تهبىىئـي نهرسـه، ائلقىنىمىزدىكى ائمهت -دە! ــ ائمهت دﯦسهڭمۇ بولىدۇ ،ائپهت دﯦسهڭمۇ بولىدۇ ،تاش توغرىـسىدىكى ىئـشالرنى ائڭاليدىغان بولساڭ ەئقلىڭ ھهيران قالىدۇ .تاش تﯧپىپ ياكى تـاش سودىـسى قىلىـپ بىر كﯧچىدىال نهچچه يۈز مىڭ يۈەن ،ھهتتا نهچچه مىليون تاپقانالر بار .پۇل تاپقانلىرى ەئڭ ائۋۋال خوتــۇن ائلماشــتۇرىدۇ ،يــا بولمىــسا قوشــالپ خوتــۇن ائلىــدۇ؛ ائنــدىن بهسلىشىپ قىممهت ماشىنا ائلىـدۇ ،ۈئرۈمچىـدىن ۆئي ائلىـدۇ ،بىـرەر قىزنـى ائشـىنا تۇتۇپ شۇ ۆئيدە وئلتۇرغۇزۇپ قويىدۇ ... ــ ائلالھ بهرگهن بايلىقنى مۇشۇنداق بۇزۇپ-چاچىدىكهن-دە؟ ! ــــ ۇئنــداق قىلمايــدىغانلىرىمۇ بــار ،كهمــبهغهللهرگه ســهدىقه قىلىۋاتقــان بــاي ھاجىملىرىمىزمۇ بار ،لﯧكىن بـۇالر بهك ائز سـاندا.كۆپىنچىـسى يامـان يولـدا كﯧتىـپ بارىــدۇ .تاشــنى دەپ ۋەيــران بولغــان ،جﯧنىــدىن ائيرىلغــانالرمۇ ائز ەئمهس .بــۇنى وئيلىساڭ ،تـاش دﯦـگهن بىـر سـهۋدايى ائپهت ،ەئيـدىزدەك بىـر ۋابـا دﯦگـۈڭ كﯧلىـدۇ. ۆئتكهندە مهسچىتكه بىرەيلهن كهپتۇ ،نامازدىن كﯧيىن تۇتۇۋالدى ،نﯧمه ىئـش دﯦـسهم،
87
»ىئمام ائخۇنۇم ،ۆئزلىرىگه بىر ۆئتۈنۈشـۈم بـار ،مۇشـۇ يـۇرتتىن تـاش چىقماسـلىقنى تىلهپ خۇدايىمغا بىر دۇائ قىلىپ قويغان بولسىال« دەيدۇ ،نﯧمىشقا دەپ سورىسام ،ۇئ كىشى دەردىنى تۆكتى :ەئسلىدە بـۇ كىـشىنىڭ چىرايلىـق ىئككـى قىـزى ،قامالشـقان، ەئخالقلىـق كۈيوئغـۇللىرى ،وئمـاق نهۋرىلىـرى بـار ىئكهنـدۇق .كۈيوئغۇللىرىغـا تـاش سهۋداســى چاپلىــشىپ ،پــۇل تاپقانــدا خوتــۇنلىرىنى قويۇۋﯦتىپتــۇ .شــۇنىڭ بىــلهن ۇئ كىشىنىڭ ىئككى قىزى بالىلىرىنى ېئلىپ دادىسىنىڭ ۆئيىگه يﯧنىـپ كهپتـۇ .ۆئيىنـى تﯧخىمــۇ نــامراتلىق ،پاراكهنــدىلىك بﯧــسىپتۇ .ھــازىر تــاش تﯧپىــپ بﯧيىغانالرنىــڭ ائىئلىسى ائساسهن بۇزۇلۇۋاتىدۇ . — ىئمانىنىڭ تايىنى يـوق ،ائڭ سهۋىيىـسى يـوق ائدەمـلهرگه بـايلىق ۇئچرىـشىپ قالسا شهيتانغا ەئگىشىپ كﯧتىدۇ دﯦگىنه ــ تـوغرا دەيـسهن ،بىـر كﯧچىـدىال مىليـونﯧر بولـۇپ كهتـكهن ائدەمـلهر ەئسـلىدىنال ساپاسىز بولغاچقا ىئشتىنىغا پاتماي قالدى ،ىئلگىرى بىر تىيىننى تىترەپ خهجلىگهن بولسا ەئمدى تازا بولۇشىغا خهجلهيدىغان بولدى ،راھهت-پاراغهت ،ەئيش-ىئـشرەتكه ۆئزىنى ائتتى... ــ ائلالھ بۇنىڭ ھﯧسابىنى ھامان ائلىدۇ. ــ ۇئنى دﯦسهڭ ،بهزىلىرى مۇشۇ دۇنيادىال جازاسىنى تارتىۋاتىدۇ . ــ سهنغۇ بۇ سودىنى قىلىۋاتىسهن ،قانداقراق ،بوالمدىكهن؟ ــ ىئشقىلىپ يامان ەئمهس ،بىر نهچچىسىگه شﯧرىك بولدۇم .يﯧقىندا شﯧرىكلهرنىڭ بىر مۇنچه تاشلىرى يىغىلىپ قالدى ،خهنزۇچه بىلگهنـدىكىن ىئچكىـرىگىال ائپىرىـپ كهلسهڭ ،پايدىسىنى تهڭ بۆلۈشسهك دەۋاتىدۇ ،دىنـدا وئقۇغانـدىكىن بىـزگه بهكـرەك ىئشىنىدىكهن دﯦگىنه ،ماقۇل دﯦدىم .يالغۇز بـارغىچه سـﯧنىمۇ بىلـله ېئلىـۋااليمىكىن دەپ وئيلىدىم ،شۇڭا ساڭا تﯧلﯧفـون قىلـدىم .دىنىـي ىئـشالر ىئدارىـسىدىن رۇخـسهت ائلساڭ ،بىلـله بﯧرىـپ كهلـسهك ،شـۇ باھانىـدە بﯧيجىڭنىمـۇ كـۆرۈپ مهكتىپىمىزنـى يوقالپ كهلسهك دەيمهن... ــ بۇ بهك وئبدان ىئشكهن ،لﯧكىن يانچۇقنىڭ تازا تايىنى يوق تۇرىدۇ... ــ ىئمام بولغاندىكىن مانداق سهدىقه -پىتىـر دﯦگهنلهرنـى يىغىمىـدۇقمۇ؟!-دﯦـدى تاھىر قارى كۈلۈپ- ،ەئنسىرىمه ،چىقىملىرىـڭ مهنـدىن ،تاشـنى ياخـشى ساتالىـساق سﯧنىڭمۇ تﯧگىشلىك نﯧسىۋەڭ بولىدۇ . ــ ۇئنداق بولسا باراي!_ دﯦدى سىيىت قارى خۇشال بولۇپ. ىئككهيلهن سهپهرنىڭ پىالنلىرى ۈئستىدە بىر دەم پاراڭ سوقۇشۇپ ائنـدىن ۇئخـالپ قﯧلىشتى
88
20 سىيىت قارىنى شۇ ائخشىمى كۆڭۈلسىز ۇئزىتىپ قويغاندىن كﯧيىن زۆھرە ناھـايىتى پهرىـشان بولـدى .ەئتـكهن تـامىقىنى يﯧگۈسـى كهلمىـدى .ائدىـله ەئسـكىچه پۇخـادىن چىققاندەك بولۇپ ،مۇھهببهت ،جىنسىيهت ،سۈيقهست ،ىئنتىقام مهزمۇنى چىقىدىغان بىر فىلىمنى كۆرۈپ وئلتۇردى ،زۆھرەگه ۇئ فىلمنى كۆرۈشمۇ خوشياقمىدى ،بىـر جـۇپ تهلــۋە ائشــىق سۆيۈشــكهن ،كارىۋاتقــا چىققــان كۆرۈنۈشــنى كــۆرۈپ ىئچــى ســىقىلدى، ائشخانىغا قاچا يۇغىلى ماڭـدى .سـىيىت قـارى يـﯧمىگهن تامـاق ېئـشىپ قالغانىـدى، زۆھرەنىــڭ تامــاقنى وئخــشىتىمهن دەپ قىلىــپ كهتكهنلىــرى بىكارغــا كهتكهنىــدى. ېئشىپ قالغىنى تاماقال ،ەئمهس بهلكـى زۆھرەنىـڭ ىئچـى پۇشـۇغى ،ائدىـلهگه بولغـان ائچچىقى ،ھﯧچ ىئشنىڭ تايىنى يوقلۇقى ،تۈگىمهس ۋاقىت ىئسراپچىلىقى ،ھامـان بىـر ەئرگه ىئختىيارىنى تاپشۇرۇش قىسمىتى ،يﯧقىـنالپ كﯧلىۋاتقـان ائزابلىـق تـالالش ،يـا بۇلغىنىش يا ۋىجدان راھىتى بىلهن ياشاش ...ىئدى .قاچا يۇيۇۋاتقان مۇشـۇ چىرايلىـق قوللىرى بىر كۈنى قﯧرىپ قورايدەك بولىدۇ ،يۈزىگه قـورۇق چۈشـىدۇ .گـۈزەل چىرايغـا ەئســلىدە گــۈزەل ھايــات نﯧــسىپ بولــسا بــوالتتى ،ەئممــا گــۈزەللهر كــۆپ ھــالالردا بهختــسىزلىككه دۇچ ـار بولىــدۇ يــاكى ۇئالر ۆئزلىــرى تهلهپنــى يــۇقىرى قويۇۋﯦلىــپ، بهختنىڭ ىئچىدە تۇرۇپ بهختنى ھـﯧس قىاللمايـدۇ ۋە ۆئزىنـى يهنىـال بهختـسىز ھـﯧس قىلىدۇ .زۆھرە ەئگهر بۇ دۇنيالىقىنى دﯦسه چىرايى ،بهدىنىنىڭ قىممىتىنى يـارىتىش، نهپسىگه بﯧرىلىش كﯧرەكلىكىنى ،ۇئ دۇنيـالىقنى دﯦـسه روھىنـى ،ىئمـانىنى سـاقالپ ياشاش كﯧرەكلىكىنى ھﯧس قىالتتى .ەئمما ياشلىقى ،گۈزەللىكى ،ىئـززەتكه ،بهخـتكه بولغان تهشنالىقى رىائللىققا باغلىنىپ كهتكهچكه ،بۇ دۇنيالىق ائرزۇسى داىئم غالىپ كﯧلهتتى .بۇ دۇنيانىڭ خامىنىدا زۆھرەنىڭ نهپسى گويا كالىغا ائيلىنىپ مۇھتـاجلىق تﯧشىنى سۆرەيتتى ،بـۇ تـاش رﯦائللىقـتىن چهتـنىگهن ھهر قانـداق خىيـالنى يهنچىـپ تاشاليتتى .ەئمما زۆھرە پايمال قىلىنغان ائشۇ خىيالىغا ،ېئتىقادىغا ،ۋىجدانىغا ىئـچ ائغرىتىپ «،ماڭىمۇ نـﯧمه ائمـال «...دەپ وئياليتتـى .لـﯧكىن نهپـسىگه بهك بﯧرىلىـپ ۆئزىنى يوقاتقان ۇئسسۇلچى قىزالرنى ،زەھهر چهككـۈچى پاھىـشه قىزالرنـى ،بايالرنىـڭ ائشنىـسىغا ائيالنغـان تهكهببـۇر قىزالرنـى ،مـاھىيهتته جىنـسىي قۇللۇققـا چۈشـكهن، پىستىدەك ەئرمهككه ائيالنغان وئيۇنچى قىزالرنى وئيلىـسا ېئتىقـاد ،ەئخـالق ،شـهرمى ھايانىڭ مۇھىملىقىنى ،ەئخالقنىڭ قهدىـر-قىممىتىنىـڭ ۈئسـتۈنلۈكىنى ،پاكلىقنىـڭ گـۈزەللىكىنى ،ۋىجـداننىڭ راھىتىنـى ھـﯧس قىالاليتتـى ،سﯧلىـشتۇرۇپ بىلهلهيتتـى. ەئمما بۇ غايه ىئدى ،غايه! ائدىلهمۇ داىئم شۇنداق دەيتتى ،ەئمهلىيهتـته ائدىلهمـۇ بىـر پاھىــشه ،ۆئزىنــى ھهر قــانچه ائقلىــسىمۇ ائقــالپ بواللمايــدىغان بــۇزۇق قىــز .ۇئنىــڭ مــۇالزىمهت ،ھﯧســسىياتنى ســاتماي ەئقىــل بىــلهن ھــۇزۇرلىنىش دەۋالغانلىرىنىــڭ
89
ھهممىــسى ۆئزىــگه بﯧــرىلگهن تهســهللىي .ۇئ بىلىــم سهۋىيىــسىنى ائشۇرۇشــنى وئيالشمايدۇ ،چۈنكى ۇئ خىـزمهت تﯧـپىش جهريانىـدا بىلىمىنىـڭ چوڭلۇقىـدىن كـۆرە كۆكـــسىنىڭ چوڭلۇقىنىـــڭ بهكـــرەك مـــۇھىم ىئكهنلىكىنـــى ،چىـــراي ۋە بهدەن گۈزەللىكىنىڭ ىئشقا بهكرەك يارايدىغانلىقىنى ،تهڭـدىن تـوال ەئرلهرنىـڭ شـۇنىڭغا بهكـرەك قارايـدىغانلىقىنى چۈشـىنىپ يهتـكهن ،ائيالالرنىـڭ بهرىبىـر ەئرلهر ۈئچـۈن ىئـــشلهپ ،ەئرلهر ائلدىـــدا ناينـــاقالپال ۆئتىـــدىغانلىقىنى ،مۇالزىمهتنىـــڭ ەئســـلى مهنىسىنىڭ شۇ ىئكهنلىكىنى ،بىر-بىرىنىڭ ېئھتىياجىنى قاندۇرۇشـنىڭ ۆئزگهرمهس ھهقىقهتلىكىنى ىئدىيىسىدىن ۆئتكۈزۈپ بولغانىدى .زۆھرە تﯧخى بۇ ىئدىيىنى قوبـۇل قىلىپ بواللمىغاچقا ائدىله ۇئنىڭغا گهپ ائڭلىتىپ بواللماي ،ىئش ۆئگىتىپ بواللمـاي ائۋارە ىئدى . لﯧكىن زۆھرەنىڭ ۆئزگهرمهي تـۇرۇپ بﯧرىـشىمۇ ائدىـله ۈئچـۈن پايـدىلىق ىئـدى؛ زۆھرە تاماق ېئتهتتى ،قاچا يۇياتتى ،ۆئي تازىاليتتى ،ھهتتا ائدىلهرنىڭ كىر-قاتلىرىنى يۇيــۇپ بﯧرەتتــى .ىئلگىــرى قااليمىقــان تۇرىــدىغان ۆئي زۆھــرە كهلگهنــدىن كﯧــيىن رەتلىنىپ ،چىرايلىـق ،پـاكىز بولـۇپ قالـدى .ەئممـا زۆھرەنىـڭ يﯧڭـى تـوي قىلغـان قىزدەك ىئشچانلىقى ،ەئنەئنىۋى تۇرمۇش ائدەتلىـرى ائدىلهنىـڭ كـۆزىگه سـىغمايتتى، ھهسرىتى ىئچىگه پاتمايتتى ،بهزىدە زۆھرەنىڭ كىچىك قىزالردەك وئماق قىلىقلىرىنى كۆرسه ىئچىنى مۈشۈك تاتىلىغاندەك بىائرام بوالتتى .ۇئنىڭچه بولغاندا زۆھرە بۇنداق تۇرىۋەرمهســلىكى ،چــوڭ بولۇشــى ،ىئــش كۆرۈشــى ،ۆئزگىرىــشى ،ۆئزىــدەك »پىــشىپ يﯧتىلگهن« بولۇشى كﯧرەك ىئدى . زۆھــرە چﯧچىنــى قويــۇۋەتتى ،بــۇ ۆئزىنــى ەئركىــن قويۇۋﯦتىــشنىڭ مۇقهددىمىــسى بولۇپ قالدى .بۇ كۇپايه قىلمايتتى ،ائدىـله ۇئنىـڭ ىئدىيىـسىنى ۆئزگهرتىـشنى ائۋۋال ســـودا ســـارايلىرىدىن ،قاۋاقخانـــا ،دﯦـــسكوخانىالردىن ،ائمﯧرىكىنىـــڭ ۋەھـــشى فىلىملىرىدىن ،ۈئچىنچى دەرىجىلىـك سـﯧرىق كىنـوالردىن باشـلىدى .زۆھـرە غـايهت جهزبىلىك سارايالردا ائلتۇن بويۇمالرغا ،ائلماس كۆزلۈك ۈئزۈكلهرگه قارايتتى ،داڭلىق ماركىالرنى تۇتـۇپ باقـاتتى؛ دﯦـسكوخانىالرغا كىرسـه بهدەنلىرىنـى تولغـاپ باققۇسـى كﯧلهتتـى ،ائدىـله قولىـدىن تارتىـپ وئتتۇرىغـا چۈشـكهندە بولـسا خىجىـل بولـۇپراق وئينــايتتى ،ەئممــا قــاراڭغۇلۇقتىكى ەئســهبىي رﯦــتىم ، ،ۋال-ۋۇل چىــراغالر ۇئنىڭغــا ەئركىنلىـــك ،خۇشـــاللىق بﯧغىـــشاليتتى .شـــۇنىڭ بىـــلهن ۇئ بىردەمـــدىال ۆئزىـــگه وئخـشىمايدىغان شـوخ قىزغـا ائيلىنـاتتى .ائمﯧرىكىنىـڭ ائشـىق ،جىنـايهت ،غهيرىـي مۇناسىۋەت فىلىملىرى ۇئنى باشـقا بىـر دۇنيانىـڭ غىـدىقلىرىغا غهرق قىلىـۋﯦتهتتى، كــۆرۈپ بولــۇپ ېئغىــر ۇئھ تارتىــپ قويــاتتى ،زىــددىيهتلىك خىيالالرغــا چــۆكهتتى، كﯧچىلىرى تىترەپ ياتاتتى .سىيىت قارى تاماققا كهلگهندە كـۆرگهن زۆھـرە ائشـۇنداق ۆئزگىرىشلهرنى باشتىن كهچۈرۈپ بولغان زۆھرە ىئدى ،زۆھرەمۇ سىيىت قارىغا قاراپ،
90
ۆئزىنىڭ خـﯧلىال ۆئزگىرىـپ كهتكهنلىكىنـى بىلـدى ،بهش يىلـدا ۆئزگهرمهي تۇرغـان سىيىت قارى ۇئنىڭغا ېئتىقاد ،ەئخالقنىڭ ۆئزىدەكال كۆرۈنۈپ كهتتى ،خىجىل بولـدى، ەئمما سىيىت قارىمۇ ھﯧسسىياتچان بـاال ىئـدى ،ەئگهر ائدىـله سـىيىت قارىغـا »ەئگهر باشقا ىئشتىھايىڭىز بولـسىمۇ دەڭ ،نهپـسىڭىزنى وئبـدان قانـدۇرۇپ ائنـدىن سـىزنى يولغا سﯧلىپ قويىمىز« دﯦگهن چاغدا ،مۇشۇ گهپنى زۆھرە مۇشۇ ۆئيدە يـالغۇز دﯦـگهن بولسا سىيىت قارىنىڭ قانداق بولۇپ كﯧتىدىغانلىقىغا بىر نهرسه دﯦگىلى بولمايتتى، زۆھرە تۇرماق ائدىلهمۇ ۇئنىڭغا يـالغۇز ھالـدا مۇشـۇ گهپنـى قىلىـپ سـىيىت قارىغـا شوخلۇق بىلهن ېئسىلىپ ناز قىلسا سىيىت قارىنىڭ ھاياجاندىن خـۇدىنى يوقىتىـپ، شهھۋەتكه تهسلىم بولۇشى قاش بىلهن كىرپىكنىـڭ ائرىـسىدىكى ىئـش ىئـدى .شـۇڭا، ھﯧچ ىئنسان ۆئزىنـى پهرىـشتىدەك پاكلىققـا چىقىرالمـايتتى ،نهپـسانىيهت بـۆرىلىرى ەئرلهر جاڭگىلىدا بهكرەك ھۇۋاليتتى. ائدىله سىيىت قارىغا كىرىشىۋﯦلىپ ،ۇئنىڭغا بىر مۇنچه گهپلهرنـى قىلىۋاتقانـدا زۆھرە ۆئزىنىڭ ائدىله بىلهن وئخـشاش مهيدانـدا ىئكهنلىكىنـى ،سـىيىت قارىغـا زادى مۇشۇنداق دﯦمهيمۇ بولمايدىغانلىقىنى ھﯧس قىلغان ،سىيىت قارىنىڭ بۇ گهپلهردىـن تﯧرىكمهي زۆھرەگه بولغان ھهقىقىـي ھﯧسـسىياتىنى ائدىلهنىـڭ ائلدىـدا ىئپـادىلهپ، ۇئنىڭغا ىئككـى ېئغىـز گهپ قىلىـپ ،زۆھرەنـى تاالغـا ېئلىـپ چىقىـپ ،خوشلىـشىش ائلدىــدا ۇئنــى سۆيهلمىــسىمۇ ،ھــﯧچ بولمىــسا بىــر قۇچــاقالپ قويۇشــىنى تهســهۋۋۇر قىلغانىدى .سىيت قارى ساقال-بۇرۇتلىرىنى ياسىتىپ چىرايلىق بولـۇپ كهلگهنىـدى، ۆئزىمۇ پاكىز بـاال ىئـدى ،بهلكىـم ۇئنىڭـدىن بـۇرۇن ھﯧچقانـداق قىـز بـالىنى سـۆيۈپ باقمىغانىدى ،ىئشقىلىپ ،بىر سۆيۈشكه ەئرزىيدىغان باال ىئدى ،خوشلىشىش ائلدىدا تﯧخىمۇ يﯧقىملىق ،قهدىر-قىممهتلىك بولۇپ كهتكهنىدى .ەئمما سىيىت قارى زۆھرەگه ياخشى كـۆزدە باقمىـدى ،بهلكىـم زۆھرەنىـڭ ھـازىرقى ھـالىتى كـۆڭلىگه ياقمىـدى، باشـتىن ائخىـر ىئچىـگه تىنىـپ وئلتـۇردى ،ۇئنىـڭ ۈئسـتىگه ائدىـله گهپـكه سـﯧلىپ چىشىغا تهگدى ،ىئـش بۇزۇلـدى ،سـىيىت قـارى قىزىرىـپ بوغۇلـۇپ كهتتـى ،ائشـنىمۇ يﯧمهي تاالغا ۆئزىنى ائتتى ... زۆھرە قاچـا يۇيغـاچ ائدىلهنىـڭ قـاتتىق گهپلىرىنـى وئياليتتـى ،سـىيىت قارىنىـڭ كۆڭلىدە ەئمدى مۇھهببهت دﯦگهن نهرسـىنىڭ قالمىغـانلىقىنى پهملهيتتـى .ېئـشىپ قالغـان تامـاق ،ھهر ىئككـى تهرەپـكه يـۈكلهنگهن ىئـزا-ائھـانهت ،كۆڭۈلـدە قالغـان جاراھهت ...ھهممىسى تۈگهيدۇ ،ائشنى يﯧمىسه تۆكۈۋەتـسه بولىـدۇ ،ىئـزا-ائھـانهتنى وئيلىمىـسىال بولىـدۇ ،جـاراھهتنى بىـر دەمـدە سـاقايتقىلى بولىـدۇ ...لـﯧكىن ،ىئـش ۇئنداق ائسان ەئمهس .قاراپ تۇرۇپ كۆڭلى يۇمشاق بىر تالىـپ بالىنىـڭ كـۆڭلى ائزار يﯧدى ،بۇ شهھهردىن كۆڭلى يﯧرىم كﯧتىدىغان بولـدى ،ائدىلهنـى بۇزۇققـا ،زۆھرەنىمـۇ
91
ەئگهشكۈچى بۇزۇققـا چىقىرىـپ بولـدى ...ائدىـله ياخـشى قىلمىـدى ،ەئممـا سـىيىت قارىمۇ خوتۇن كىشىدەك قﯧيداپ ،ۇئنداق ائلدىراپ كﯧتىپ قالمىسا بوالتتى... ــ ەئجهپ ۇئزۇن يۇيۇپ كهتتىڭ ،بۇياققا چىقه ،كىنونىڭ قىززىق يﯧرىگه كهلـدى!-... دﯦدى ائدىله گازىر چﯧقىپ وئلتۇرۇپ. ــ مانا ھازىر... ــ ېئشىپ قالغان تاماقنى تۆكۈۋەت ،شۇنىڭ بىلهن ۇئ بالىنىمۇ ۇئنتۇپ كهت! ــ تۆكۈۋﯦتىمهن ،لﯧكىن سهن ياخشى قىلمىدىڭ... ــ نﯧمىنى ياخشى قىلمىدۇق؟ گهپ دﯦگهن يۈزدە ياخشى ،يۈزى قﯧلىن نﯧپىز بالىكهن ۇئ ،شۇنچىلىك گهپنى كۆتۈرەلمىسه نهرى وئغۇل باال ۇئنىڭ؟! _لﯧكىن ۇئ مﯧھمان-دە! مﯧھماننى چاقىرىپ كﯧلىپ ۇئنى ەئدەپلهيدىغان ىئـش نهدە بار؟ يهنه كﯧلىپ بىز دﯦگهن قىز باال... _قىز بـاال بولـساق نـﯧمه بوپتـۇ ،دەيـدىغاننى دﯦـيىش كﯧـرەك .چىدىمىـسا ۇئزۇنغـا چىقسۇن. _ساڭا مهن دﯦگهن ،ۇئ باال بىلهن ىئككىمىزنىڭ ىئشى بهرىبىر ەئمهلگه ائشمايدىغان ىئش ،كۆڭلىگه ائزار بﯧرىشنىڭ ھﯧچقانداق ھاجىتى يـوق ىئـدى ،چىرايلىـق ۇئزىتىـپ قويساق بوالتتى... _ۆئزى چىدىماي كهتتى ،يىگىتتهك وئلتۇرۇپ مهن بىلهن زاكۇنلىشىپ مﯧنـى قايىـل قىاللىسا بـوالتتى ،ېئـشىپ كهتـكهن يﯧـرى بولـسا يـۈزۈمگه بىـرەر شـاپىالق سااللىـسا بوالتتى ،ۇئنداق قىاللمىدى ،مهن ۇئنىڭدىن شۇنى كۈتهتتىم... زۆھرە ھهيران قالـدى ،قـاچىنى يۇيـۇپ بولـۇپ ائدىلهنىـڭ يﯧنىغـا كﯧلىـپ ۇئنىڭغـا ەئجهبلىنىپ قارىدى ،ائدىله كىنودىن ائمﯧرىكىنىڭ قارام ،لۈكچهك ەئرلىرىنـى كـۆرۈپ وئلتۇراتتى. ــ شۇنداقتىمۇ چىرايلىـق گهپ قىلغـان بولـساڭ ،چىرايلىـق وئلتۇرغـان بولـساق بوالتتى... ــ كۆڭلۈڭ يﯧرىم بولۇپ قاپتۇ-دە! مﯧـنىڭچه ۇئ بـاال ۇئنىڭغـا ەئرزىمهيـدۇ .مهن تـازا تهگكىدەك گهپ قىلدىم ،وئبـدان گهپ قىلـدىم .ەئگهر بىلـسهڭ ،مﯧنىـڭ گهپلىـرىم ۇئنىڭغا پايدىلىق . ــ مهن بۇنداق بوالر دەپ پهقهت وئيلىماپتىكهنمهن... ــ ائشۇنداق وئيالپ باقمىغان ىئشالرنى قىلىش كﯧرەك .قارا ماۋۇ ائمﯧرىكىلىقالرغـا، ائدەم وئيالپ باقمايدىغان ىئشالرنى كىنـو قىلىـپ ىئـشلهيدۇ ،شـۇڭا ۇئنىـڭ قىززىقـى بولىدۇ .تۇرمۇش دﯦگهنمۇ شۇ ،بىر خىل ۆئتۈۋەرسهڭ زﯦرىكىسهن ،ۇئنـى-بـۇنى قىلىـپ بـﯧقىش ،قىلمىغـاننى سـىناپ بـﯧقىش كﯧـرەك .مهن ۇئ بـالىنى كـۆرۈپ باقـاي دﯦـدىم، كۆرگهنـدە گهپ قىلغـۇم كهلـدى ،قارىـسام كاللىـسى بهك قاتمـالكهن ،ېئچىـپ قويـاي
92
دﯦدىم .بىر خىلال ياشـاپ كۆنـۈپ قالغـان بىچـارە بـاال گهپلىرىمـدىن چۆچـۈپ كهتتـى. جاھانــدا مۇنــداقمۇ قىــزالر بــاركهن دەپ وئيلىــدى .وئيلىــسۇن ،كۆرســۇن ،كاللىــسى سىلكىنسۇن .بولمىسا بىر ۆئمۈر شۇنداق ۆئتىدۇ .سـهن شـۇنداق المـزەلله بـاال بىـلهن بىر ۆئمۈر ۆئتهلهمسهن؟ يـاق ،مهن بولـسام بىـر كۈنمـۇ پايلىمـايمهن .شـۇڭا ۇئنىڭغـا ېئچىنىــپ كهتــمه ،ېئچىلىــپ وئلتــۇر ،بۇنچىلىــك ىئــشالردىن خاپــا بولــۇپ تۈگىــشىپ كهتسهڭ ،ەئته-ۆئگـۈن نـى ىئـشالر ائلـدىڭغا كهلگهنـدە ۆئلـۈپ بهرگىدەكـسهن .مـاۋۇ شهھهرنى خﯧلى كۆردۈڭ ،ائدەملهر رەزىل ،ۇئنـداق بىچـارىلىكنى كۆتۈرمهيـدۇ .شـۇڭا جﯧنىڭنى قىينىماي ەئركىنرەك ياشىشىڭ كﯧرەك .پهقهت چىـدىماي قالغـان بولـساڭ، ۇئ بالىنىــڭ كهينىــدىن قــوغالپ يﯧتىــشىپ ،ۇئنىــڭ بىــلهن بىلــله يۇرتۇڭغــا كﯧىتــپ تويۇڭنى قىل .شۇ چاغدا مۇرادىڭغا يﯧتىسهن ،كۆڭلۈڭ ائرام تاپىدۇ... _چىدىماي قﯧلىۋاتقىنىم يـوق ،لـﯧكىن قىلغىنىمىـز تـوغرا بولمىـدى دەپ كۆڭلـۈم يﯧرىم شۇ... _ھهي ،سﯧنىڭ شۇ باغرى يۇمشاقلىقىڭغا كۈلگۈم كﯧلىدۇ ،وئيلىما ۇئنداق ائجىـز بــالىنى ،ەئر كىــشىنىڭ بهلگىــسى دﯦــگهن كــۈچ-قــۇۋۋەت ،ائجىزالرغــا ھﯧــسداشلىق قىلماســلىق كﯧــرەك ،ۇئالرغــا بىــز ھﯧــسداشلىق قىلىــپ كهتــسهك ،بىــزگه كىــم ھﯧسداشلىق قىلىدۇ؟! بىز ائجىز ەئمهسمۇ ،بىـز بىـر كۈچلـۈك ەئرنىـڭ ھﯧمايىـسىگه مۇھتاج ەئمهسمۇ؟ ۇئ باال بۇنى ھهرگىـز ۇئقمايـدۇ ،ەئكـسىچه ۆئزىنـى پـاك ھﯧـسابالپ بىــزدىن ۆئزىنــى ۈئســتۈن چاغاليــدۇ . .كۆرمىــدىڭمۇ ،ۇئنى ـڭ ســاڭا قانــداق قــاراپ كهتكىنىنــى ...ۇئ بــاال ىئككىلىمىزنــى بۇزۇققــا چىقىرىــپ بولــدى ،شــۇنىڭغا قــاراپ ائچچىقىم كهلدى .سهن تﯧخى غﯧمىڭدە يوق وئلتۇرىسهن...بىزگه شۇنداق غهيرى كۆزدە قاراۋاتسا گهپ قىلمىساق بوالمتى؟ ــ بىز شۇنداق تۇرغاندىكىن ،شـۇنداق چۈشهنـسىمۇ چۈشـهنگهندۇ-...دﯦـدى زۆھـرە مهيۈسلىنىپ. ــ بىز نﯧمه بوپتۇق ،كۆزىگه سـىغمىغان بولـسا ىئـشىنى قىلـسۇن .ۇئنىـڭ قانـداق قارىشى سـهن ۈئچـۈن شـۇنچه مۇھىممـا؟ ياخـشى كـۆرمىگهن ائدىمىـڭ سـﯧنى ياخـشى كۆرمهيدىغان بولۇپ قالسا ېئغىر بىر يۈكتىن قۇتۇلىسهن ەئمهسمۇ؟ قىز بـاال دﯦگهنغـۇ شــۇ ،بىرســىنىڭ ياخــشى كۆرۈشــىگه ېئرىشىــشنى تامــا قىلىــپال ۆئتىــدۇ .لــﯧكىن ەئسقاتمىغان مۇھهببهتنىڭ نﯧمه پايدىسى؟ ائدىلهنىڭ مهيدانى يهنىال ۈئسـتۈنلۈكنى ىئگىلىـدى؛ ۇئ ۆئزى تـوغرا دەپ قارىغـان بىر ىئشنى ائدەتتىمۇ چوڭقۇر وئياليدىغاندەك ،نهق ،ېئنىـق ،زەردىلىـك گهپ قىالتتـى. زۆھرە ىئككىلىنهتتـى ،قىينىالتتـى ،تىترەيتتـى ،ەئممـا ائچچىقـى كهلـسه ۆئزىنىڭمـۇ نﯧمىلهرنى قىلىۋﯦتىدىغانلىقىنى بىلمهيتتى .لﯧكىن مۇشۇ ۆئيدە ،ائدىلهنىـڭ قﯧـشىدا تۇرۇشنى خالىغانىكهن ،ۇئنىڭ گﯧـپىگه ھـۆرمهت قىلىـپ ،رايىـشلىق بىـلهن ۆئتۈشـى
93
كﯧرەك ىئدى .زۆھرە بهزىدە ۆئزىنى ائدىلهنىـڭ مالىيىغـا ائيلىنىـپ قالغانـدەك ھـﯧس قىالتتى ،لﯧكىن ائدىله بىر نﯧمىلهرنـى قىلىـپ زۆھرەنىـڭ كـۆڭلىنى ۇئتـۇپ ،ىئـشىغا سﯧلىپ يۈرىۋﯦرەتتى .ۆئينىڭ ىئجـارە ھهققىنىـڭ كـۆپ قىـسمىنى ائدىـله تـۆلىگهچكه زۆھرەمۇ ائرتۇق گهپ قىاللمايتتى . ائدىــله بﯧيجىڭنىــڭ ائۋات كوچىــسىغا جايالشــقان ،چهت ەئللىكــلهر كــۆپ بارىدىغان بىر كهچلىك كۇلۇبتـا چهت ەئللىكـلهرگه تهرجىمـانلىق قىلىـدىغان ىئـش تاپتى؛ كۈندۈزى ۆئيدە بىكار وئلتۇرۇپ كىنو كۆرسه كهچته يﯧقىن كۇلۇبقا بﯧرىـپ ھـور مۇنچىــسىغا چۈشــىدىغان ،بهدەن ۇئۋىلىتىــدىغان چهت ەئللىكــلهرگه ىئنگىلىــزچه تهرجىمانلىق قىالتتى .چهت ەئللىكلهرنىڭ تولىـسى ىئنگىلىـزچه بىلهتتـى ،ەئرەبـلهر بىلهن ھىندىستانلىقالر ىئنگىلىزچىنى بۇزۇپ سۆزلىگهچكه ائدىله دەسلهپته ۇئقالماي كﯧيىن پىشىپ كهتتى .ۇئ جۇڭگولۇق قىزالرنىڭ بﯧلىقتهك كۆزىگه ۋە بهدىـنىگه خۇمـار چهت ەئللىك بايالرنىڭ ھـۇزۇر-ھـاالۋەتكه پۈتـۈن ۋۇجـۇدى بىـلهن بﯧرىلىـدىغانلىقىنى كۆردى .ۇئالر بۇ يهرگه ائساسهن كۆڭۈل خوشلۇقىنى ،شـهھۋەت نهپـسىنى بﯧـسىقتۇرۇش ۈئچــۈن كهلگهچــكه جىــق پــاراڭ قىلمــايتتى ،گهپ قىلىــشمۇ خوشــياقمايتتى ،شــۇڭا تهرجىمانلىققىمۇ جىق كۈچ كهتمهيتتى .ائدىله بـۇرۇن كـۆنگهن خۇسۇسـىيىتى بـويىچه كۆڭلىگه ياققان ،مهرت ،ىئلمىي كۆرۈنىدىغان چهت ەئللىكلهرنىـڭ چهكـتىن ائشـقان تهلىـۋىنى رەت قىلمـايتتى .ۇئ نﯧگىـر مـۇھهببىتى بىـلهن بىلـله بولغانـدىن كﯧـيىن قۇتۇاللمىغان ەئيدىز ۋەھىمىسىنى ھهر قﯧتىملىق مۇناسىۋەتته بىلله ېئلىپ يـۈرەتتى، بــۇ ۋەھىــمه ۇئنــى جىنــسىي مۇناســىۋەتنى چــوڭ بىلمهيــدىغان ،بهلكــى بۇنىڭــدىن پايــدىلىنىپ راھهتــكه ېئرىشىــشنى وئياليــدىغان قىلىۋەتكهنىــدى .ۇئ بــايالر ۈئچــۈن مـۇالزىمهت قىلىـش جهريانىـدا جاھاننىـڭ ھهمـمه يﯧرىـدىن كهلـگهن سـاياھهتچىلهر، ســودىگهرلهر ،خهلقــائرا شــىركهت خــادىملىرى ،ھهتتــا بــاي وئقۇغۇچىالرنىمــۇ كــۆردى، بهزىلىــرى بىــلهن ائالقه باغلىۋالــدى ،ھهممىــسى ۋاقىتلىــق پايــدا-مهنــپهەئت ،بىــر- بىرىنىڭ ېئھتىياجىنى قاندۇرۇشـال ىئـدى .بۇنـداق مۇناسـىۋەتته ائشـىق-بىقـارارلىق، ھهقىقىـي ھﯧسـسىياتتا بىرلىـشىش ،شـىرىن-سـۇخهن پاراڭلىـشىش ،رومـانتىكىلىق كهيپىيات ،خوشالشقاندا بىر-بىرىدىن قىيالماسلىق كهمـدىن كهم ۇئچرايتتـى ،پهقهت شـــهھۋەت تهلهپلىـــرى ۋە ھـــايۋانلىق تهبىـــەئتال بـــار ىئـــدى .ائدىـــله گهرچه ۆئزى سهســكىنمهيدىغان ەئرلهرنــى تاللىــسىمۇ ،ۇئنــداق ائدەم داىئــم ۇئچرىمــايتتى يــاكى شۇنداقتهك كۆرۈنگهن ەئرلهر ەئمهلىيهتـته ەئڭ يىرگىنىـشلىك مهخلۇققـا ائيلىنـاتتى، بهزىلىرىنىڭ تۇتقاقلىق كﯧسىلى بار ىئدى ،ائدىلهنى جىـسمانهن خورلىغانـدەك بهزەپ قىلىقالرنى قىالتتى .بهزى بايالر شۇنچىلىك تويماس ىئـدىكى ،بىـر جﯧنىغـا ىئككىنـى ھهمراھ قىلىۋاالتتى ،بۇنداق چاغدا ائدىـله تﯧخىمـۇ ائزابلىنىـپ ،قهدىرسـىزلىكىدىن ائھ ۇئراتتــى ...ائدىــله ھهممىــگه چىدىــدى ،چىــدىغانغا چىقارغــان جاھــان بــۇ دەپ
94
وئيلىـدى .ماڭغانـدىكىن ائخىـرىغىچه مﯧڭىـپ مهلـۇم چهكـكه يهتكهنـدە توختـايمهن دەيتتى ،لﯧكىن شۇ چهككه قاچان يﯧتىپ بارىدىغانلىقىنى ۇئقمايتتى . ۇئ كۈندۈزى ۆئيدە بىكار بولسىال ائمﯧرىكىنىڭ ،ياۋروپانىڭ ەئڭ يﯧڭى چىققـان فىلىملىرىنــى ســﯧتىۋﯦلىپ كــۆرەتتى ،ســﯧرىق دەيلهرنىمــۇ ائرىــالپ كــۆرۈپ قويــاتتى، مۇشۇنداق كىنـوالرنى كـۆرۈۋﯦرىش ائرقىلىـق بـۇ ىئـشالرنى ېئڭىـدا تهبىىئـي ىئـشالرغا ائيالنــدۇرماقچى بــوالتتى .مهن بۇلغانــدىم ،مهن ەئيــدىز ،مهن ۆئزگهردىــم ،كــالالمنى، بهدىنىمنى ،ىئشقىلىپ ھهمـمه يﯧرىمنـى دەسـمىي قىلىـپ جـاننى گۈلـدەك بﯧقىـشىم الزىــم ،ەئمــدى ماڭـا باشــقا يولنىــڭ الزىمــى يــوق ،بولۇشــۇم شــۇ ..دەپــال وئياليتتــى، بۇلغانماسـتىن بـۇرۇنقى گـۈزەل ،پـاك چـاغلىرىنى خاتىرىـسىدىن تامـامهن ۆئچـۈرۈپ، ەئخالق ،ۋىجدان دﯦگهن نهرسـىلهرنى ۇئنتـۇپ ،كـۆڭلى نـﯧمىگه تارتـسا شـۇنىڭدىن راھهتلىنىــــشنى ،شــــهيتانغا كۈلۈمــــسىرەپ بﯧقىــــشنى ۋە ۇئنىــــڭ كۈلكىــــسىگه وئرتاقلىشىشنىڭ ۋاز كﯧچىلمهس شـادلىقىنى ھـﯧس قىالتتـى .ۇئ مهكتهپـته وئقۇغانـدا بىلله ياتقـان خهنـزۇ قىزالرنىـڭ »ھـازىر ەئخـالق قالمىـدى ،ۋىجـدان قالـدى ،لـﯧكىن ۋىجدان دﯦـگهن نهرسـىنى يﯧگىلـى بوالتتىمـۇ؟ ...جانغـا ەئسـقاتمايدىغان ھهر قانـداق نهرسىنى_مـۇھهببهتنى ،پـۇلى يـوق ەئرنـى كاللىـدىن چىقىرىـۋﯦتىش كﯧـرەك« دﯦـگهن گﯧپىنى توغرا تﯧپىپ ،ۆئزىنىڭمـۇ ياشـاش پهلسهپىـسى قىلىۋالغانىـدى .ائۋۋال جـاننى بﯧقىش ،ائندىن كۆڭۈلنى خوش قىلىش ،ائندىن بـۇ كۆڭـۈلنى داۋاملىـق خـوش قىلىـپ تۇرىدىغان ىئمكانىيهتكه ىئگه بولۇش ،ۆئلگىـچه مۇشـۇنداق ياشـاش ۇئنىـڭ پىالنىغـا، ھهرىكهت نىشانغا ائيالندى... ھايات رەڭگارەڭ ىئدى ،رىائللىقنىڭ بىمهنه چاقچاقلىرى ائلدىـدا كىنـو سـاختىلىق بىلهن توشۇپ كهتكهن يالغان ۋەقهلىكلهر دۆۋىسى ،ائرتىسالرنىڭ پۇل ۈئچۈن وئينىغان وئيۇنلىرى ىئدى .ەئمما ائدىله كـۆرەتتى ،بﯧرىلىـپ كـۆرەتتى ،ۆئزىنـى شـۇنىڭ ىئچىـدە قويۇپ تـۇرۇپ كـۆرەتتى .كهچـته كۇلۇبتـا كىنودىنمـۇ مـۇرەككهپ ،ائجايىـپ ىئـشالرنى كۆرەتتى .كىملىرى پاھىـشهنىڭ ۈئسـتىدە ۆئلـۈپ قـاالتتى ،بىچـارىلهر يانچۇقىـدىكى دورىنــى سىالشــتۇرۇپ تﯧپىــپ بــولغىچه چىــشى ۆئمۈچــۈككه يهم بولغــان ەئركهك ۆئمۈچــۈكتهك ھــاالك بــوالتتى .كىملىــرى پىخــسىقلىق قىلىــپ پۇلــدىن باشــقىنى تونۇمايـدىغان سـهتهڭلهر ۋە الۋبهنـلهر بىـلهن سوقۇشـاتتى ،كىملىرىنىـڭ تۇتقـاقلىق كﯧــسىلى تۇتــۇپ ،ائدەمــسىمان ھايۋانغــا ائيلىنــاتتى ،كىملىــرى ھــور مۇنچىــسىنىڭ ائزابىغا چىدىماي ھوشىدىن كهتكىلى تاس قاالتتى .ھور مۇنچىـسىغا بىلـله چۈشـكهن ەئركهكلهردىـــن بهزىلىـــرى بهچچىـــۋاز چىقىـــپ قـــاالتتى-دە ،نورمـــال ەئرلهرنـــى قورقىتىۋﯦتهتتى .چهت ەئللىكلهرنىڭ قانۇن ېئڭى كۈچلـۈك بولـسا كﯧـرەك ،بىـر ىئـش بولسىال خهلقائرا قانۇننىڭ گﯧپىنى قىلىپ الۋبهنلهرنى قورقىتاتتى ،ائدىله بىـر چهتـته قانۇنغا ائىئت تﯧرمىنالرنى دۇدۇقالپ وئلتۇرۇ پ تهرجىمه قىالتتى .چهت ەئللىكلهرنىـڭ
95
پۇلى جىق بولغان بىلهن ىئشىمۇ توال خهق ىئدى ،جۇڭگولۇقالرنى ائنچه كۆزىگه ىئلىـپ كهتمهيتتـى ،الۋبهنـلهر پۇلغـا تـۇرۇپ كهتكهچـكه يهنىـال ۇئالرغـا تۆۋەنچىلىـك بىـلهن مۇالزىمهت قىالتتى .بىـرەر كۆڭۈلـسىز ىئـش چىقمىـسىكهن دەپ ەئنـسىرەپ تـۇراتتى، دﯦمهك ،چهت ەئللىكلهرنىڭ يانچۇقىدىن پۇل ۈئندۈرۈشمۇ ۇئنچه ائسان ەئمهس ىئـدى. ائدىــله پــۇل ۈئچــۈن غــۇرۇرىنى قايرىــپ قويغــان قىزالرنــى ،نــى نــى ەئرلهرنــى ،ھهتتــا الۋبهنلهرنـى كـۆردى ،بـۇالر ناھـايىتى تهبىىئـي ياشـايتتى ،دﯦـمهك ،ائدىلهمـۇ شـۇنداق تهبىىئي ياشىشى كﯧرەك ىئدى .ەئركىن ياشـاش ەئمهلىيهتـته تهبىىئـي ياشاشـنىڭ نهق ۆئزى ىئدى ،ائدىـله »تهبىىئـي ياشـاۋاتىمهن« دﯦـيىش ائرقىلىـق ۆئزىـگه تﯧخىمـۇ زور تهسهللىي ،ائزادىلىك ،خۇشاللىق بﯧرەلهيتتى .دەرۋەقه ،ۇئ شۇنداق قىلدى. بىر كۈنى وئيلىمىغـان بىـر ىئـش يـۈز بهردى.ىئجـارە ۆئينىـڭ ھاجهتخانىـسىنىڭ ماتۇڭى توسۇلۇپ قالدى .ەئۋرەزلىرىنى چۈشۈرىۋﯦتهلمىگهن ائدىله قاتتىق جىله بولۇپ، زۆھرەگه تﯧلﯧفون قىلدى ،زۆھرە ەئتىگهندە ېئھتىياتسىزلىقتىن ماتۇڭغا قﯧلىن قهغهز چۈشۈپ كهتكهنلىكىنى ېئيتتى .ھهيز كۆرگهندە ىئشلىتىدىغان ،سۇدا ېئرىمهيدىغان ۇئ قهغهز ەئۋرەز يولىنى توسۇپ قويغانىدى .ائدىله زۆھرەنى ەئيـبلهپ بولغانـدىن كﯧـيىن بىــر تايــاقنى تﯧپىــپ تىقىــپ بــاقتى ،ســۇنى چۈشــۈرەلمىدى .ائخىــر بولمــاي ۆئينىــڭ ىئگىــــسىگه تﯧلﯧفــــون قىلــــدى ،ۆئي ىئگىــــسى ۇئنىڭغــــا دەرھــــال رﯦمــــونچى ەئۋەتىــدىغانلىقىنى ېئيتتــى .بىــر ســاەئتتىن كﯧــيىن مۈرىــسىگه قاســماق ســومكا ېئسىۋالغان ،قاپىقى يامان بىر رﯦمونتچى ۆئيگه كىرىـپ مـاتوڭنى تهكـشۈردى ۋە ۇئنـى ائجرىتىپ ېئلىپ تۆشۈككه بىر نهرسىلهرنى تىقىپ يۈرۈپ ۇئ قهغهزنى تهسته ائلدى» . قﯧنى كﯧلىپ سىناپ باق« دەپ ائدىلهگه قارىدى .ائدىله ېئڭىـشىپ سـۇنى بﯧسىـشىغا ۇئنىــڭ كهينىــدە تۇرغــان رﯦمــونتچى ائدىلهنىــڭ تــار يوپكىــسىدىن كۆرۈنــۈپ قالغــان ساغرىسىنى كۆرۈپ بىـردىنال نىيىتىنـى بـۇزدى ،تـازىلىق ۆئيىنىـڭ ىئـشىكىنى تاقـاپ ۇئنىڭغا ېئسىلدى .ائدىله قاتتىق چۆچۈپ ھوشىنى يوقاتتى ،بﯧشىغا قاتتىق بىر نـﯧمه تهگــــدى ،ھوشــــىنى يىغقانــــدا ۇئ ائللىقاچــــان دەپــــسهندە قىلىنىــــپ خاالغــــا تاشلىۋﯦتىلگهنىدى » .ائدەم دﯦگهن مۇشـۇنداق رەزىـل ،ھﯧلىمـۇ ۆئلتۈرۈۋەتمهپتـۇ!«... دەپ وئيالپ ۆئزىـگه تهسـهللىي بهردى ،ۇئ ۆئزىـگه تهسـهللىي بﯧرىـشكه شـۇنچه ۇئسـتا بولۇپ كهتكهنىدى .بﯧرىپ ۆئينى ،سومكىسىنى ائختـۇردى ،بانكـا كـارتى ،تﯧلﯧفـون.، دﯦگهنلهر جايىدا ىئدى ،كۆڭلى ائرامىغا چۈشتى ،ھهتتا خۇشال بولدى. ەئمما بىر دەمدىن كﯧيىن بۇ ىئشقا زەردىسى قاينىـدى ،زۆھرەنـى ىئچىـدە مىڭنـى تىللىدى ،ۆئزىنى يۆلهنچۈكسىز ،باشپاناھسىز ھﯧس قىلدى .ساقچىغا تﯧلﯧفون قىـالي دﯦـــسه ۇئ رﯦمـــونتچىنى تهســـۋىرلهپ بﯧرەلمهيتتـــى ،ۇئ چىرايـــى تۇتـــۇق ەئرۋاھقىـــال وئخــشايدىغان بىــر مهخلــۇق ىئــدى .ســاقچى كهلــسه يهنه ۇئنــى-بــۇنى ســوراپ، شىنجاڭلىقكهنسهن ،نﯧمه ىئش قىلىسهن ،ۋاقىتلىق تۇرۇش كﯧنىـشكاڭ بـارمۇ؟...دەپ
96
بىر مۇنچه ائۋارە قىالتتى .ائدىله بۇنى بىر كﯧلىشمهسلىك دەپال وئيالپ ۆئتكـۈزۈۋﯦتىش قارارىغا كهلدى .ەئمما بۇ ىئشنىڭ قورقۇنچى كۆڭلىگه ۆئچـمهس بىـر سـايه تاشـلىدى، قورقمــاي دﯦــسىمۇ قــورقتى ،خاالغــا ھهر بىــر كىرگهنــدە كهينىــدە بىــر كــۆز بــاردەك چۆچــۈيتتى .ائقىــۋەتته ۇئ بــۇ ۆئيــدىن ،بــۇ شــهھهردىن قورقۇشــقا باشــلىدى ،تولىمــۇ ېئھتىياتچان بولۇپ كهتتى . پاھىشهلهرنىڭ بهدىنى گويا ھاجهتخانىغا وئخشايتتى ،قاچانال بولمىسۇن بىرسـىنىڭ تهقهززالىقىنى قاندۇراتتى .ائدىله تۇنجى قﯧتىم بۇ يولغا ماڭغاندا ائزابلىنىـپ ،خـاالدا وئلتــۇرۇپ خىيالغــا چــۆككهن چﯧغىــدا پاھىــشه بىــلهن ھهق ېئلىنىــدىغان خاالنىــڭ وئرتــاقلىقىنى ھــﯧس قىلغانىــدى؛ وئخــشىمايدىغان يﯧــرى ،خاالغــا ېئلىنىــدىغان ھهق ەئرزان ،پاھىــشهگه تۆلىنىــدىغان ھهق قىمــمهت ىئــدى؛ لــﯧكىن ائدەملىــك قهدىــر قىممهتنىڭ قوي تﯧرىسىدەك سﯧتىلىشى ،ائياللىق ىئپپهت-نومۇسنىڭ چهيلىنىـشىنى نهزەردە تۇتقانــدا پاھىــشهنىڭ باھاســى ھاجهتخانىــدىن نهچــچه ھهســسه ەئرزان ،خــار، قهدىرســىز ىئــدى .ائدىلهنىــڭ ىئلگىرىكــى خىيالىــدىكى بــۇ قهبىــھ وئخــشىتىش ۋە سﯧلىــشتۇرۇش يهنه غىــل-پــال پهيــدا بولــدى ،خاالغــا كىرســىال سهســكىنهتتى ،خىيــال سۈرۈپ وئلتۇرۇپ تىترەپ كﯧتهتتى ،نىجاسـهتنىڭ ۈئسـتىدە وئلتۇرغانـدەك قورۇنـاتتى، بىائرام بوالتتى» ،ەئر خهق دﯦگهن ھايۋان...ىئپالس«دەپ پىچىراليتتى .قهدىر-قىمـمهت ھهققىــدە ھﯧچنــﯧمه وئيلىمــايتتى ،ەئممــا وئيلىمــايمۇ قۇتۇاللمــايتتى ،ۇئ بىلهتتىكــى، شــاپاقتىن ەئرزان بۇزۇقالرمــۇ ۆئزىنــى تاشــلىۋەتمهيتتى» ،ســۇ پهســكه ائقىــدۇ ،ائدەم ىئگىزگه ماڭىدۇ« دەپ ۆئز قوڭىنى ۆئزى يۆلهپ ،نومۇسىنى سﯧتىپ بولـسىمۇ قهدىـر- قىممهتكه ،راھهتكه ېئرىشهتتى ،قهدىر-قىممهتنى پۇل ،جـان بـﯧقىش دەپ چۈشـىنىپ، شۇ يولدا ھهممه نﯧمىسىنى دوغا تىكهتتـى .بـۇ دﯦـگهن ھـايۋانالرچه تۇرمـۇش دﯦـسىمۇ ائڭلىمايتتى ،ائدەم دﯦگهن شـۇ ھايۋانـدىن ەئقىللىقـرەك ھـايۋانغۇ ...دەپ ۆئزلىرىنـى بهزلهيتتى ...بىر ىئش قـاتتىق تهسـىر قىلىـپ ۈئمىدسـىزلهنگهندە ،ماڭىـدىغان يـول پهقهت قالمىغانــدا ،ھــاراق ىئچىــپ ىئــشتان-كــۆينهكنى ســﯧلىپ تاشــلىۋەتكهندە، ائدەملىــك ۋىجــدانغا چىــداپ بواللمــاي ھايۋانلىــشىپ كهتكهنــدە ،ۆئزىنــى بولۇشــىغا ساراڭدەك قويۇۋەتكهندە ،مۇشۇنداق بولۇش ۈئچۈن ۆئزىگه روھىي مهدەت ،تايـانچ كـۈچ ىئزدىگهنـــدە بـــۇزۇقالر ۆئزىنـــى بىچـــارىلهرچه بهزلهيتتـــى؛ بۇنـــداق چۈشـــكۈنلۈك ەئمهلىيهتته روھىـي جهھهتتـتىن ۆئلگهنلىكنىـڭ باشلىنىـشى ،ائدەملىكـكه ماڭمـاي، ەئكــسىچه مــايمۇن ،چوشــقا ائرىــسىغا قــايتىش ىئــدى ...ائدىــله ۆئزىنــى قــانچه قﯧــتىم بهزلهپ بولغـــانلىقىنى بىلمهيتتـــى ،شـــۇنداق قىلمىـــسا ياشـــىيالمايتتى؛ ۆئزىنـــى كهمسىتىدىغان وئي-خىيالدىن ۋابادىن قاچقاندەك قاچاتتى ،ەئخالق دﯦـگهن نهرسـىگه چىش-تىرنىغىغىچه ۆئچ ىئدى ،چﯧكهتتى ،ىئچهتتـى ،وئينـايتتى؛ پـاكلىق ،گۈزەللىـك، شــهرمى-ھايــا دﯦگهنلهرنــى تاماكــا ىئــسىدەك پــۈۋلهيتتى ،مهســخىرىلىك كــۈلهتتى،
97
ەئيــنهككه قارىــسا ھهرگىــز كــۆز نۇرىغــا ،تﯧــپىچهكلهپ قويىــدىغان نــازۇك قهلــبىگه قارىمــايتتى ،پهقهت يــۈز تﯧرىــسىگه ،يــۈز مﯧيىغــا ،كىرپىــك الكىغــا ،لهۋســۇرۇخلىرىغا قارايتتى ،قاندەك لهۋلىرىنى ھىمىرىـپ چىـشلهپ قويـاتتى .بهزىـدە ۆئزىنـى ائمﯧرىكـا كىنولىرىدا چىقىدىغان قان ىئچهر ائلۋاستىغا وئخشىتىپ» ،مهن خۇمـسى ەئرلهرنىـڭ، التا ەئرلهرنىڭ ،بۇزۇقالرنى دەپ پۇل تاپىدىغان ەئرلهرنىڭ ،ۆئيىدىن وئغرىدەك قﯧچىپ چىققان شـهرمهندە ەئرلهرنىـڭ قﯧنىنـى شـورايدىغان ائلۋاسـتى «...دەپ وئياليتتـى؛ ۇئ ۆئزىنى ھايۋانغا وئخشىتىپ كهمسىتكهندىن كۆرە ،ھﯧچ بولمىـسا كىنـودا چىقىـدىغان »جىن-ائلۋاستى«غا وئخشاتسا كۆڭلى سهل ائرام تاپاتتى .ۇئ ۆئزىنى بىر دەم ھـايۋان، بىر دەم ائلۋاستى دەپ وئيلىۋالىدىغانلىقىغا قاراپ ،ائدەملىكتىن راسـتىنال يىـراقالپ كﯧتىپــتىمهن ،بۇزۇقالرنىــڭ ھهممىــسى مهنــدەك پاراكهنــدە ياشــامدىغاندۇ؟ ۇئنــداق ەئمهس ،ۋىجدانى بـار بـۇزۇقالرال ائزابلىنااليـدۇ ،ۋىجـدانى يـوق رەسـۋاالر غﯧمىـدە يـوق ياشاۋﯦرىدۇ ...ۋىجدانىم تﯧخى ۆئلمىدى ،شـۇڭا ائزابىـم ېئغىـر ،دەردىـم تۈگىمهيـدۇ.. دەپ وئياليتتــى. .بۇمــۇ ۇئنىــڭ ۈئچــۈن بىــر تهســهللىي ىئــدى؛ ۆئز قهدىــر-قىممىتــى ھهققىدىكى ھهسرەتلىك خىياللىرى ائللىبۇرۇن تۈگهپ قالغاندەك ىئدى. ائشۇ ھايۋان ۇئنىڭ پهخىرلىنىپ يۈرگهن ،ائۋايالپ كهلـگهن بهدىنىنـى بىـر دەمـدىال ەئۋرەزگه مىلىۋەتكهنــدىن كﯧــيىن ۇئ ۆئزىنــى ھهرگىــز ائلۋاســتى دەپ وئيلىمايــدىغان بولدى؛ مۇنچىدا كۆپ يۇيۇندى ،ھهر بىر يۇيۇنسا خۇددى روھىنىمۇ پاكلىيااليدىغاندەك قﯧتىقىنىپ يۇيۇناتتى ،ەئمما روھىدىكى بىر ائلۋاسـتى ۇئنىڭغـا داىئـم مهسـخىرىلىك تىكىلىپ تۇراتتى ،ۇئ جىـله بـوالتتى» ،شـهيتان دﯦـگهن شـۇ ،مهن ەئگهشمىـسهممۇ ۇئ مﯧنى ەئگهشتۈرىدۇ ...ۇئ بىر ەئركهك جىن« دەپ وئياليتتـى .شـهيتان ،ەئركهك شـهيتان چۈشهنچىسى ۇئنىڭغا ھهممىدىن چوڭ تهسهللىي ،ىئشلىرىنىڭ ىئلھامچىـسى ،بهلكـى كۈچلۈك ياردەمچىسى ىئدى. ائشـــۇ بهدبهخ ۇئنـــى ھايۋانـــدەك دەپـــسهندە قىلىـــپ ،ائيـــاللىق ائجىزلىقنـــى ھاجهتخانىغا_ كۆز ائلدىغا كۇساردەك يﯧيىـپ قويـدى؛ ائيـال خهق شـۇنچىلىك ىئـدى، ائياللىق گۈزەللىك نﯧمىشقا بىر دەمدىال ائپهتكه ائيلىنىپ كهتتى؟ ھهتتا تـاس قالـدى ۇئنىڭ بﯧشىغا چىققىلى! دﯦمهك ،سهتهڭلىكمۇ قوش بىـسلىق پىچاققـا وئخـشايدىغان بىر نهرسه ىئدى .ۇئ ۆئزىنى سهتهڭ ،تهنناز ،جهلپكار كۆرسهتكهن ،ەئمما شۇ ھايۋاننىڭ قولى تهگكهن ،بهدىنى بىـلهن تهڭ بۇلغانغـان كىيىمىنـى ەئخـلهت چىلىكىـگه پـۇرالپ ېئتىۋەتكهندىن باشالپ ،ۇئنداق رەڭلىك كىـيىم ائلمىـدى .ھايۋانالرنىـڭ شالىـسىنى ېئقىتىدىغان بهدىنى ائمهتنى ھهم ائپهتنى تهڭ چىلـالپ كﯧلهلهيتتـى ،بـۇ قىـسمهتتىن ەئمـــدى قۇتۇاللمايدىغانـــدەك قىالتتـــى .بىـــر ەئرنىـــڭ پﯧـــشىگه ېئـــسىلغان بولـــسا سهتهڭلىكىدىن كﯧلىدىغان ائمهت داۋاملىق ۋە بهرىكهتلىـك بولغـانمۇ بـوالتتى ،ېئـرى شهھۋانىي زورلۇق قىلغان بولسا ەئركهكلىك دەپ چۈشىنىپ خۇشاللىق بىـلهن قوبـۇل
98
قىالتتــى ،ېئرىــدىن تايــاق يﯧــسه گهرچه ۇئنىڭغــا نهپرەتلهنــسىمۇ ،ۇئنىــڭ قۇچىقىغــا چۈشكهندە يهنه ېئرىپ بوشىشىپ كهتكهن بوالتتى... پاھىـــشهلهرنىڭ بهدىنـــى گويـــا ھاجهتخانىغـــا وئخـــشايتتى ،قاچـــانال بولمىـــسۇن بىرســىنىڭ تهقهززالىقىنــى قانــدۇراتتى .ائدىــله تــۇنجى قﯧــتىم بــۇ يولغــا ماڭغانــدا ائزابلىنىــپ ،خــاالدا وئلتــۇرۇپ خىيالغــا چــۆككهن چﯧغىــدا پاھىــشه بىــلهن ھهق ېئلىنىدىغان خاالنىڭ وئرتاقلىقىنى ھﯧس قىلغانىدى؛ وئخـشىمايدىغان يﯧـرى ،خاالغـا ېئلىنىــدىغان ھهق ەئرزان ،پاھىــشهگه تۆلىنىــدىغان ھهق قىمــمهت ىئــدى؛ لــﯧكىن ائدەملىــك قهدىــر قىممهتنىــڭ قــوي تﯧرىــسىدەك سﯧتىلىــشى ،ائيــاللىق ىئپــپهت- نومۇسنىڭ چهيلىنىشىنى نهزەردە تۇتقاندا پاھىشهنىڭ باھاسى ھاجهتخانىدىن نهچـچه ھهسسه ەئرزان ،خار ،قهدىرسىز ىئدى .ائدىلهنىڭ ىئلگىرىكى خىيالىدىكى بـۇ قهبىـھ وئخـــشىتىش ۋە سﯧلىـــشتۇرۇش يهنه غىـــل-پـــال پهيـــدا بولـــدى ،خاالغـــا كىرســـىال سهســكىنهتتى ،خىيــال ســۈرۈپ وئلتــۇرۇپ تىتــرەپ كﯧتهتتــى ،نىجاســهتنىڭ ۈئس ـتىدە وئلتۇرغاندەك قورۇنـاتتى ،بىـائرام بـوالتتى» ،ەئر خهق دﯦـگهن ھـايۋان...ىئـپالس«دەپ پىچىراليتتــى .قهدىــر-قىمــمهت ھهققىــدە ھﯧچنــﯧمه وئيلىمــايتتى ،ەئممــا وئيلىمــايمۇ قۇتۇاللمايتتى ،ۇئ بىلهتتىكى ،شـاپاقتىن ەئرزان بۇزۇقالرمـۇ ۆئزىنـى تاشـلىۋەتمهيتتى، »سۇ پهسكه ائقىدۇ ،ائدەم ىئگىزگه ماڭىدۇ« دەپ ۆئز قوڭىنى ۆئزى يۆلهپ ،نومۇسىنى سﯧتىپ بولسىمۇ قهدىر-قىممهتكه ،راھهتكه ېئرىشهتتى ،قهدىر-قىممهتنـى پـۇل ،جـان بــﯧقىش دەپ چۈشــىنىپ ،شــۇ يولــدا ھهمــمه نﯧمىــسىنى دوغــا تىكهتتــى .بــۇ دﯦــگهن ھايۋانالرچه تۇرمۇش دﯦسىمۇ ائڭلىمايتتى ،ائدەم دﯦگهن شـۇ ھايۋانـدىن ەئقىللىقـرەك ھــايۋانغۇ ...دەپ ۆئزلىرىنــى بهزلهيتتــى ...بــارلىق بــۇزۇقالر بىــر ىئــش قــاتتىق تهســىر قىلىــپ ۈئمىدســىزلهنگهندە ،ماڭىــدىغان يــول پهقهت قالمىغانــدا ،ھــاراق ىئچىــپ ىئــشتان-كــۆينهكنى ســﯧلىپ تاشــلىۋەتكهندە ،ائدەملىــك ۋىجــدانغا چىــداپ بواللمــاي ھايۋانلىــشىپ كهتكهنــدە ،ۆئزىنــى بولۇشــىغا ســاراڭدەك قويۇۋەتكهنــدە ،مۇشــۇنداق بولۇش ۈئچۈن ۆئزىگه روھىي مهدەت ،تايـانچ كـۈچ ىئزدىگهنـدە ۆئزىنـى بىچـارىلهرچه بهزلهيتتــى؛ بۇنــداق چۈشــكۈنلۈك ەئمهلىيهتــته روھىــي جهھهتتــتىن ۆئلگهنلىكنىــڭ باشلىنىشى ،ائدەملىككه ماڭماي ،ەئكسىچه مايمۇن ،چوشقا ائرىسىغا قايتىش ىئدى... ائدىــله ۆئزىنــى قــانچه قﯧــتىم بهزلهپ بولغــانلىقىنى بىلمهيتتــى ،شــۇنداق قىلمىــسا ياشىيالمايتتى؛ ۆئزىنى كهمسىتىدىغان وئي-خىيالدىن ۋابـادىن قاچقانـدەك قاچـاتتى، ەئخــالق دﯦــگهن نهرســىگه چىــش-تىــرنىغىغىچه ۆئچ ىئــدى ،چﯧكهتتــى ،ىئچهتتــى، وئينايتتى؛ پاكلىق ،گۈزەللىك ،شهرمى-ھايا دﯦگهنلهرنى تاماكا ىئـسىدەك پـۈۋلهيتتى، مهسخىرىلىك كۈلهتتى ،ەئينهككه قارىسا ھهرگىز كۆز نۇرىغا ،تﯧپىچهكلهپ قويىدىغان نــازۇك قهلــبىگه قارىمــايتتى ،پهقهت يــۈز تﯧرىــسىگه ،يــۈز مﯧيىغــا ،كىرپىــك الكىغــا، لهۋسۇرۇخلىرىغا قارايتتى ،قانـدەك لهۋلىرىنـى ھىمىرىـپ چىـشلهپ قويـاتتى .بهزىـدە
99
ۆئزىنى ائمﯧرىكـا كىنولىرىـدا چىقىـدىغان قـان ىئـچهر ائلۋاسـتىغا وئخـشىتىپ» ،مهن خۇمــسى ەئرلهرنىــڭ ،التــا ەئرلهرنىــڭ ،بــۇزۇقالرنى دەپ پــۇل تاپىــدىغان ەئرلهرنىــڭ، ۆئيىــدىن وئغرىــدەك قﯧچىــپ چىققــان شــهرمهندە ەئرلهرنىــڭ قﯧنىنــى شــورايدىغان ائلۋاستى «...دەپ وئياليتتى؛ ۇئ ۆئزىنى ھايۋانغـا وئخـشىتىپ كهمـسىتكهندىن كـۆرە، ھﯧچ بولمىسا كىنودا چىقىدىغان »جىن-ائلۋاسـتى«غـا وئخشاتـسا كـۆڭلى سـهل ائرام تاپاتتى .ۇئ ۆئزىنـى بىـر دەم ھـايۋان ،بىـر دەم ائلۋاسـتى دەپ وئيلىۋالىـدىغانلىقىغا قاراپ ،ائدەملىكتىن راستىنال يىراقالپ كﯧتىپتىمهن ،بۇزۇقالرنىڭ ھهممىسى مهنـدەك پاراكهنــدە ياشــامدىغاندۇ؟ ۇئنــداق ەئمهس ،ۋىجــدانى بــار بــۇزۇقالرال ائزابلىنااليــدۇ، ۋىجدانى يوق رەسۋاالر غﯧمىدە يوق ياشـاۋﯦرىدۇ ...ۋىجـدانىم تﯧخـى ۆئلمىـدى ،شـۇڭا ائزابىم ېئغىر ،دەردىم تۈگىمهيدۇ ..دەپ وئياليتتى. .بۇمۇ ۇئنىڭ ۈئچۈن بىر تهسهللىي ىئدى؛ ۆئز قهدىر-قىممىتى ھهققىدىكى ھهسـرەتلىك خىيـاللىرى ائللىبـۇرۇن تـۈگهپ قالغاندەك ىئدى. ائشۇ ھايۋان ۇئنىڭ پهخىرلىنىپ يۈرگهن ،ائۋايـالپ كهلـگهن بهدىنىنـى بىـر دەمـدىال ەئۋرەزگه مىلىۋەتكهنــدىن كﯧــيىن ۇئ ۆئزىنــى ھهرگىــز ائلۋاســتى دەپ وئيلىمايــدىغان بولدى؛ مۇنچىدا كۆپ يۇيۇندى ،ھهر بىر يۇيۇنسا خۇددى روھىنىمۇ پاكلىيااليدىغاندەك قﯧتىقىنىپ يۇيۇناتتى ،ەئمما روھىدىكى بىر ائلۋاسـتى ۇئنىڭغـا داىئـم مهسـخىرىلىك تىكىلىپ تۇراتتى ،ۇئ جىـله بـوالتتى» ،شـهيتان دﯦـگهن شـۇ ،مهن ەئگهشمىـسهممۇ ۇئ مﯧنى ەئگهشتۈرىدۇ ...ۇئ بىر ەئركهك جىن« دەپ وئياليتتـى .شـهيتان ،ەئركهك شـهيتان چۈشهنچىسى ۇئنىڭغا ھهممىدىن چوڭ تهسهللىي ،ىئشلىرىنىڭ ىئلھامچىـسى ،بهلكـى كۈچلۈك ياردەمچىسى ىئدى. ائشـــۇ بهدبهخ ۇئنـــى ھايۋانـــدەك دەپـــسهندە قىلىـــپ ،ائيـــاللىق ائجىزلىقنـــى ھاجهتخانىغا_ كۆز ائلدىغا كۇساردەك يﯧيىـپ قويـدى؛ ائيـال خهق شـۇنچىلىك ىئـدى، ائياللىق گۈزەللىك نﯧمىشقا بىر دەمدىال ائپهتكه ائيلىنىپ كهتتى؟ ھهتتا تـاس قالـدى ۇئنىڭ بﯧشىغا چىققىلى! دﯦمهك ،سهتهڭلىكمۇ قوش بىـسلىق پىچاققـا وئخـشايدىغان بىر نهرسه ىئدى .ۇئ ۆئزىنى سهتهڭ ،تهنناز ،جهلپكار كۆرسهتكهن ،ەئمما شۇ ھايۋاننىڭ قولى تهگكهن ،بهدىنى بىـلهن تهڭ بۇلغانغـان كىيىمىنـى ەئخـلهت چىلىكىـگه پـۇرالپ ېئتىۋەتكهندىن باشالپ ،ۇئنداق رەڭلىك كىـيىم ائلمىـدى .ھايۋانالرنىـڭ شالىـسىنى ېئقىتىدىغان بهدىنى ائمهتنى ھهم ائپهتنى تهڭ چىلـالپ كﯧلهلهيتتـى ،بـۇ قىـسمهتتىن ەئمـــدى قۇتۇاللمايدىغانـــدەك قىالتتـــى .بىـــر ەئرنىـــڭ پﯧـــشىگه ېئـــسىلغان بولـــسا سهتهڭلىكىدىن كﯧلىدىغان ائمهت داۋاملىق ۋە بهرىكهتلىـك بولغـانمۇ بـوالتتى ،ېئـرى شهھۋانىي زورلۇق قىلغان بولسا ەئركهكلىك دەپ چۈشىنىپ خۇشاللىق بىـلهن قوبـۇل قىالتتــى ،ېئرىــدىن تايــاق يﯧــسه گهرچه ۇئنىڭغــا نهپرەتلهنــسىمۇ ،ۇئنىــڭ قۇچىقىغــا چۈشكهندە يهنه ېئرىپ بوشىشىپ كهتكهن بوالتتى...
100
ۇئ كهلگۈســى ھهققىــدە شــىرىن خىيــال سۈرۈشــنى گۆدەكلىــك دەپ مهســخىرە قىالتتــى ،يﯧــتهلمىگهن ائرزۇلىــرى ۈئچــۈن ائزابلىنــاتتى؛ ائتــا-ائنىــسىنى وئيالشــتىن قاچاتتى ،بـالىلىق بولۇشـنى ھـازىرچه تهسـهۋۋۇرىغا سـىغدۇرالمايتتى؛ پـاكلىق يـوق، ناپاكلىق كﯧسهلدەك چاپالشتى؛ ېئرى يوق ،لﯧكىن ھهر ياقتا نهكهس ەئرلهر بار؛ دوستى يوق ،دۈشمهنلىرى بار )دوستلىرىنىڭ ھهممىـسى مهنپهەئتـپهرەس ،سـاختىپهز ،شـۇڭا ۇئالرمۇ دۈشمهن(؛ بـۇ شـهھهردە ۆئزىـدىن باشـقا ھهمـمه ائدەم دۈشـمهندەك مىـدىرالپ يۈرۈشــىدۇ .دۇنيــانى شــىرىن چــۈش دەپ وئيلىۋالغــان ،چۈشــلىرى ،غــايه-ائرزۇلىــرى بهربــات بولغانــدا بــۇ رەھىمــسىز رىائللىقنــى قوبــۇل قىاللمىغــان چولپــانالر ۆئزىنــى ۆئلتۈرۈۋااللىغــان بىــلهن ،ائدىــلهدە ۇئنــداق جــۈرەئت يــوق .ۇئنىــڭ ىئچــى ھهر قــانچه كۈچلۈك بولغان بىلهن ۆئزىنى ۋەيران قىلىـشقا كـۈچى يهتمهيتتـى .خارالنغـان يهردىـن بهلكىم بهخت گۈللىرى ېئچىلىپ قﯧلىشىمۇ مـۇمكىن ىئـدى .ەئممـا ائدىـله كـۆڭلىنى ھهر قــانچه ائۋۇندۇرســىمۇ ىئــچ-ىئچىــدىن شــادلىنالمايتتى ،ۋارقىــراپ يىغلىغۇســى كﯧلهتتى. ھهممه ىئش ۆئتۈپ كهتتى ،لﯧكىن قورقۇنچ ،غهزەپ-نهپرەت يوقالمىدى .ائدىـله زۆھــرەگه ھهر قــانچه غهزەبلهنــسىمۇ ،دەردىنــى ىئچىــگه يــۇتتى .زۆھــرە ائدىلهنىــڭ دەپسهندە قىلىنىشىدىنال ەئمهس ،ائدەتتىكى جىق ىئشىدىن بىـخهۋەر ىئـدى ،كﯧچىـدە كﯧلهتتى ،ۇئخاليتتى ،ەئتىسى ۋاقـچه وئرنىـدىن قوپـۇپ ،كـۆزىنى ېئچىپمـۇ خـﯧلىغىچه خىيال سۈرۈپ ياتاتتى؛ وئرنىدىن قوپۇپ بىرەر قۇر پهرداز قىلىپال رﯦستۇرانغا چاپاتتى. كهچته كهلگهندە ائدىله يوق بوالتتى ،ائدىله كهلگهندە بولسا ۇئ اليدەك قﯧتىپ ۇئخالپ كهتكهن بوالتتى. زۆھرە رﯦستۇراندا جىق جاپا تارتتى ،ھارغىنلىق يهتتـى؛ خوجـايىن ۇئنـى ماشىنا ائدەمدەك ۇئ ياق-بۇياققا ماڭدۇرۇپ باشقۇرۇپ تۇراتتى .خوجايىننىـڭ خوتـۇنى بىر مهزگىل يۇرتقا كهتكهنـدە زۆھـرە خوجايىننىـڭ كـۆڭلىنى رەت قىلمىغـان بولـسا بهلكىــم بۇنچىلىــك جاپــاغىمۇ قالمــاس ىئــدى .خوجــايىن ۇئنىڭغــا ســوغۇق مــۇائمىله قىلغــان بىــلهن ۇئنــى قولــدىن چىقىرىــپ قويۇشــنىمۇ خالىمــايتتى ،چــۈنكى ۇئنــداق وئقۇغــان ،ھۆســن-خۇلقلــۇق قىزنىــڭ رﯦــستۇراندا تــۇرۇپ بﯧرىــشى ســودىنىڭ ياخــشى بولۇشىغا پايدىلىق ىئدى؛ بۇنداق قىز خﯧرىدارالرنىڭ كۆڭلىگه ،ىئشتىھاسىغا تولىمـۇ مۇۋاپىق كﯧلهتتى. زۆھرە ائدىلهنىڭ گﯧـپىگه كىرىـپ ،رﯦـستۇراندىن چىقىـپ كﯧتىـشنىمۇ وئيلىـدى، شىركهت ۋە شهھۋانىي مۇالزىمهت قىلمايدىغان وئرۇنالرىنى ۇئقۇشتى ،ەئمما بﯧيجىڭدا نوپۇسى يوق ،تىل سهۋىيىسى تۆۋەن ،كهسپىي قـابىلىيىتى يـوق دﯦيهرلىـك بولغاچقـا نهچچه يهردىن رەت قىلىندى ،ھهتتا كهمسىتىلدى ،دﯦرىكتور ىئشخانىسىدا وئلتۇرغـان ەئرلهرنىڭ ھهممىسى دﯦگۈدەك ھاكاۋۇر ىئدى ،زۆھرەگه بۆرىدەك قـارايتتى؛ دىپلومىـڭ
101
بولمىــسا كىيىمىڭنــى يهش دەيدىغانــدەكال قىالتتــى .قارىماققــا كهمــتهر ،ائلىيجانــاپ كۆرۈنىــدىغان چهت ەئللىكــلهر كهســىپچانلىققا ،ســاپاغا بهك ەئھمىــيهت بﯧرەتتــى، ۆئزىنىڭ ائرتۇقچىلىقىنى ىئنگىلىز تىلىدا راۋان دﯦيهلمهي قالسىال »كهچۈرۈڭ ،سىزگه ائمهت تىلهيــمهن« دەپ گهپنــى تــۈگىتهتتى؛ وئيــۇنچى كۆرۈنىــدىغان يــاش پهرەڭلهرمــۇ خىزمهت بىلهن كۆڭـۈل ېئچىـشقا ائيـرىم مـۇائمىله قىالتتـى .زۆھرەنىـڭ زور جـۈرەئت بىلهن يۈزىنى قـﯧلىن قىلىـپ ىئـش ىئزدەشـلىرى كۆڭۈلـسىزلىك بىـلهن ائياغالشـتى، شــۇنىڭ بىــلهن ۇئ ىئشهنچىــسىنى يوقــاتتى ،يهنه وئقــۇي دﯦــسه پــۇل يــوق ،ائدىــلهدەك بۇزۇلۇپال كهتكهن بولسا پـۇل دﯦـگهن كﯧلىـۋﯦرەتتى ،بـۇزۇلىمهن دەپ نىيهتنـى بۇزسـىال بۇزۇالتتى ،بۇ خۇددى تۇنجى قﯧتىم تاماكا چهككهندەك ،ھاراق ىئچكهندەك وئڭايال ىئش ىئدى؛ ۇئنىڭغا تۇيۇقسىز بىر ساراڭلىق ۋە ۆئزىنى قويۇۋﯦتىشال كۇپايه ىئدى؛ بۇزۇلـسا بۇرۇنال بۇزۇلۇپ ،داپشاقالرچه ياشاۋەرگهن بوالتتى .ەئمما ۇئ ىئپپىتىنى قوغداش ۈئچـۈن تــۆلهپ كﯧلىۋاتقــان بهدەللىرىنىــڭ بىــر دەمــدىال كۆپــۈككه ائيلىنىــشىنى خالىمىــدى؛ ەئمهلىيهتته بۇزۇلمايمۇ ياشىغىلى بوالتتى ،ائدىلهدەك ېئـسىل كىيىنىـپ ،قﯧلىنلىـق، رەسۋالىقنىڭ ھۇزۇرىنى سـۈرۈپ ياشىمىـسىمۇ ،ۆئزىنـى ائسـراپ ،قىزلىـق نومۇسـىنى قوغداپ ،ائتا-ائنىسىنىڭ ۈئمىـدىنى ائقالپ،ائنىـسى بهرگهن ائق سـۈتىنىڭ ھهققىنـى ائدا قىلىــپ ،بىــر تۇغقــان قﯧرىنداشــلىرىنىڭ ىئــززەت-ھــۆرمىتىنى ســاقالپ كــۆڭلى ائزادىلىك بىلهن ياشىـسا بولىـۋﯦرەتتى .زۆھـرە ائدىلهنىـڭ شـۇنداق ياشـاپ تۇرۇپمـۇ بﯧيىــپ تىقىلىــپ كهتمىگهنلىكىنــى ،تاپقــان پۇلىنىــڭ ۆئزىنــى ياســاش ۋە كىــيىم- كﯧچهكتىن ائشـمىغانلىقىنى ،چهت ەئلـگه چىقىـپ وئقـۇش ۈئچـۈن پـۇل يىغىـۋاتىمهن دﯦگهن گهپلىرىنىڭ پهقهت ۆئزىنى ائلداش ىئكهنلىكىنى بىلهتتى. ائدىـــله زۆھـــرەگه خﯧلـــى جىـــق ىئـــشالرنى ۆئگهتـــكهن بولـــسىمۇ ،شـــۇ ىئـــشنى ۆئگىتهلمىدى؛ زۆھرەنى ۇئنىڭغا ائشكارە زورالۋﯦرىش نومۇسسىزلىق ىئدى ،ائدىـله ھهر ھالدا بۇنى بىلهتتى ،ەئمما كۆڭلى قويمايتتى ،پـاكلىق بىـلهن ناپاكلىقنىـڭ جىـدىلى ىئچىنــى ســىقاتتى .وئخــشاش ۆئيــدە تــۇرۇپ وئخــشىمىغان تهرزدە ياشــاش ۇئنىڭغــا قهتىئـــيال ياقمـــايتتى .ەئگهر ىئككهيـــلهن وئخـــشاش بىـــر يولغـــا كىـــرگهن بولـــسا ھازىرقىدىنمۇ كۆڭۈللۈك ،باياشات تۇرمۇش كهچۈرەلهيدىغانلىقىغا ىئشىنهتتى .زۆھـرە بۇ ۆئيدە مااليدەك ىئشلهپ تۇرمىغان بولسا ائدىله بهلكىم ۇئنـى ائللىقاچـان كوچىغـا چىقىرىۋەتكهنمۇ بوالتتى .زۆھرە نﯧمىال دﯦـگهن بىـلهن ياخـشى ھهمـراھ ىئـدى .ەئممـا ۇئنىــڭ ســهدەپ ىئچىــدىكى قۇلۇلىــدەك بىخارامــان ياشاشــلىرى ،گــۆدەك قىــزالردەك ۇئششاق پاراڭالرنى قىلىشى ،كهيپىياتى ياخشى چاغدا غىڭشىپ ناخشا ېئيتىـشلىرى، جاپادىن مۈكچىيىپ كهتسىمۇ روھلۇق تۇرۇشلىرى كۆزىگه يهنىال سـىغمايتتى ،تـۇرۇپال ائزابلىنىپ كﯧتهتتى ،ائدەت كـۆرگهن چاغلىرىـدا سـهپرايى تۇتـسا ۇئنىڭغـا ۋاقىراپمـۇ ساالتتى.
102
نىجاســـهتكه بۇلغانغانـــدىن كﯧـــيىن ائدىـــله زۆھـــرەگه نهشـــتىرىنى داىئـــم سانچىۋالسىمۇ زۆھرە پىسهنت قىلمـاي يۈرىـۋەردى ،ائدىـله ۇئنىـڭ پهرۋاسـىز بولـۇپ قالغىنىغا ەئجهبلهنـدى .خـاالدا يـۈز بهرگهن باسـقۇنچىلىق مﯧنىـڭ بﯧـشىمغا كهلـمهي ۇئنىڭ بﯧشىغا كهلگهن بولسىچۇ؟! ماڭا ېئسىلىپ يىغالپ ېئقىپ كهتكهن بولسا ىئچ- ىئچىمىگه پاتمىغان خۇشـاللىقىم بىـلهن ۇئنىڭغـا تهسـهللىي بهرگهن بـوالتتىم ...دەپ وئيلىدى .نهچچه قﯧتىم شۇ ىئشنى ائشكارىالپ ،ۇئنى ائلدىـدا توختىتىـپ تـازا تىلـالپ دەردىنى ېئلىۋالغۇسى كهلـدى ،ەئممـا يـۈزىنى چۈشۈرۈشـنى خالىمىـدى ،ھاياتىـدا دۇچ كهلگهن بۇنداق ېئغىـر نومـۇس-ھاقـارەتنى ماتۇڭـدىكى ەئۋرەزنـى چۈشـۈرۈۋەتكهندەك چۈشۈرىۋﯦتىشى ،كۆڭلىدىكى مهينهت داغلىرىنـى يۇيۇۋﯦتىـشى كﯧـرەك ىئـدى .لـﯧكىن ۇئنىڭ زۆھرەگه بولغان يۇشۇرۇن ۆئچمهنلىكى قاپقارا داغ بولۇپ ساقلىنىپ قالدى. زۆھـــرە ىئـــشلهۋاتقان رﯦـــستۇران ەئلچىخانـــا رايونىغـــا يـــﯧقىن بولغاچقـــا چهت ەئللىكلهرمۇ كﯧلىپ تۇراتتى ،بولۇپمۇ مۇسـۇلمان دۆلهتلهردىـن كﯧلىـدىغانالر كـۆپرەك ىئدى .بهزى چهت ەئللىكلهر داىئم كﯧلهتتى؛ رﯦستۇران كۈندە ائۋات ،كۈتكۈچى قىـزالر ھهر كۈنى ھارغىن ،مﯧھمانالرغا بىچارىلهرچه قىزغىن ىئدى .زۆھرەنىڭ باشقا قىزالرغا باققاندا ساپاسىنىڭ يۇقىرىلىقىنى ،ۆئزىنى تۇتقۇزمىغان بىلهن بۆلهك ىئشالرغا چىـۋەر ىئكهنلىكىنـــى كـــۆرگهن خوجـــايىن ۇئنـــى يـــاردەمچى جىڭلـــى قىلىۋالـــدى .زۆھـــرە خوجايىننىڭ بۇ كۆڭلىنى رەت قىلمىدى ،بۇنى بىر يهمچۈك ،قىلتاق دەپمۇ وئيلىمىدى، ائيلىق ھهققىنىڭ ۆئسكىنىگه خوش بولدى ،ائز-توال ۆئگهنگهن خهنزۇچه ۋە ىئنگلىزچه بىلىملىرىنى ىئشلىتىۋاتقىنىغا رازى بولدى .ۇئنىڭ مهقسىتىمۇ قارا ىئشتىن قۇتۇلۇپ، كالال يۈگۈرتىدىغان پاكىز ىئشالرنى قىلىش ىئدى. بىر كۈنى ۇئ رﯦستۇران خوجايىنىنىڭ خوتۇنىنىڭ تۇغۇلغان كۈنىنى تهبرىكلهشـكه قاتنىــشىپ ،ھﯧرىــپ-چارچـاپ كهچ كهلــدى .ائدىــله كۇلۇبقــا كهتكهنىــدى .ۇئ ســافاغا ۆئزىنى تاشلىدى ،بۇرۇنقىدەك راھهتلىنهلمىدى ،تۇرۇپال كاللىـسىغا بىـر وئي كﯧلىـپ، ائدىلهنىڭ كارىۋىتىغا چىقىپ يﯧتـپ بـاقتى .ائنـدىن وئرنىـدىن تـۇرۇپ كىيىملىرىنـى سﯧلىۋﯦتىپ ،تىكلىمه ەئينهك ائلدىدا ىئـچ كىيىملىـرى بىـلهن تـۇرۇپ بـاقتى .زۆھـرە مۇشۇ گۈزەللىكىنى ائشخانىدا زايه قىلىۋﯦتىپ باراتتى ،جاننى قهدىـر ەئھـۋال بﯧقىـپ كﯧتىۋاتىــــدۇيۇ ،ەئســــلىدە وئيلىغانلىرىغــــا ،تهســــهۋۋۇرىدىكى گــــۈزەل ھاياتقــــا يﯧتهلمهيۋاتىدۇ .ۇئ بۇنداق ياشاۋەرسه بولمايتتى ،بويىغا يهتكهن بىر قىز ېئرىشىـشكه تﯧگىــشلىك بهختــتىن بهھــرىمهن بولــسا بــوالتتى؛ ائدەمــلهر قــۇرتتهك مىغىلدىــشىپ يۈرۈيــدىغان بــۇ شــهھهردە ،قورســاق باالســى كىــشىلهر كىرىــپ-چىقىــپ تۇرىــدىغان رﯦستۇراندا مۇھهببهت ،رومانتىكىلىق دﯦگهن نهرسىلهر تﯧپىلمايتتى ،ۇئ نهرسىلهرنىڭ ىئسمى پهقهت رﯦستۇراندا قويۇلىدىغان ناخـشىالردىال چىقـاتتى .كىـشىلهرنىڭ پۈتـۈن يۈرۈش-تۇرۇشىغا قارىغانـدا ،مۇھهببهتنىـڭ وئرنىنـى جىنـسىيهت ،رومانتىكىلىقنىـڭ
103
وئرنىنى ەئمهلىيهت ،بهختلىك نىكاھنىڭ وئرنىنى شـهھۋەت ،نهپـسانىيهت ،خىيـانهت ائلغانــدەك قىالتتــى .بــۇالرنى وئيلىــسا زۆھــرە تولىمــۇ ۈئمىدســىزلىنهتتى ،ائدىلهنىــڭ تۇتقان يولىنى ،ائچچىق-سهپرالىرىنى تـوغرا چۈشـهنگهندەك بـوالتتى؛ ۆئز پـاكلىقىنى ساقالشنىڭ ھهقىقهتهن ەئرزىيدىغان ياكى ەئرزىمهيدىغانلىقى ھهققىـدە زىـددىيهتلىك خىيالالرنى قىالتتى .سىيىت قارىنى غىل-پال وئيالپ قاالتتى ،ۇئنىڭغا تهگـكهن بولـسا بۇ چاغقا بىرەر بالىسى بولـۇپ ،ھويلىـسىدا بالىـسىنى ېئمىتىـپ وئلتۇرغـان بـوالتتى، لــﯧكىن بــۇ تهســهۋۋۇرمۇ ۇئنــچه شــىرىن ەئمهس ىئــدى ،ۇئنــداق ياشاشــقا چىــداپ بواللمايدىغانلىقىنى بىلهتتى ،شۇڭا بۇ يولنى تاللىۋالغانلىقىنى توغرا تاپاتتى؛ ەئممـا بۇنـــــداق ياشاشـــــنى تـــــوغرا تاپقـــــان بىـــــلهن ۆئزى وئيلىغانـــــدەك ھايـــــات كهچۈرەلمهيۋاتقانلىقىنى وئيلىسا جىله بوالتتى ،ائرزۇسىغا ائلدىرايتتى ،ەئممـا بهخـت قﯧچىپ تۇتۇق بهرمهيتتى. سىيىت قارىنىڭ خىيـالى زۆھـرەگه كۆڭۈلـسىزلىكتىن باشـقا ھﯧچنـﯧمه ېئلىـپ كﯧلهلمهيتتى .ۇئ كهتكهن بىلهن ۇئنىڭ گۇمانى زۆھرە بىلهن بىلله قالـدى .ۇئ يۇرتقـا بارغاندىن كﯧيىن ائچچىقىغا چىدىماي گهپ قىلىپ سالـسا ،زۆھرەنىـڭ نـامى چىقىـپ قالىدۇ .تﯧلﯧفون قىلسىال ائنىـسى توختىمـاي يﯧنىـپ كهل دەۋاتىـدۇ ،بارسـا چوقـۇم گهپ بــار ،خهقنىــڭ ۆئســهك گهپلىــرى يامــان ،ەئر ائلمايــدىغان قىــز بولــۇپ وئلتــۇرۇپ قﯧلىشىمۇ مـۇمكىن؛ زۆھرەنىـڭ بۇنـداق تـۆھمهتكه قﯧلىـشىغا شـۇ قـارى سـهۋەبچى بولغاچقا ،زۆھرە ۇئنى ەئيبلهيدۇ ،ۇئنى ەئزەلدىن ياخشى كۆرۈپ باقمىغىنىغا خۇرسهن بولىدۇ ،ۇئ قارىمنى ەئسلىگۈدەك ،سﯧغىنغۇدەك ھـﯧچ ىئـشنىڭ يوقلۇقىـدىن ھهرگىـز ەئپسۇسالنمايدۇ .ۇئ قارىمنىڭ خﯧتىنى يىرتىۋەتكىلى نهۋاخ ،ۇئنىڭ مۇھهببىتى ۆئزىگه مهنــسۇپ .ۇئ ەئمهلىيهتــته ۆئزىــنىال ياخــشى كۆرىــدۇ ،زۆھرەنــى ياخــشى كۆرۈشــتىكى مهقسىتىمۇ ۆئزىنى بهختلىـك قىلىـش ،قوپـالراق ېئيتقانـدا ۆئز نهپـسىنى قانـدۇرۇش، نانغا ھهسهل يالىتىپ ۆئزى يﯧيىش. زۆھـــرە ھامـــان بىـــر ەئرنىـــڭ قىـــسمىقىغا چۈشـــۈش تهقدىرىـــدىن قﯧچىـــپ قۇتۇاللمايدىغانلىقىنى ،بۇ شهھهردە ياشايمهنال دەيدىكهن شۇ قىـسمهتنى ەئنـسىرەش ىئچىــدە كۈتۈۋالىــدىغانلىقىنى بىلهتتــى ،ەئگهر كۆڭلىدىكىــدەك ىئــش يــۈز بﯧرىــپ، ائرزۇيىغا يﯧتهلهيدىغانال بولسا بهخت دﯦـگهن شـۇ نهرسـىگه تهسـلىم بولىـدىغانلىقى، ىئپپهت-نومۇسىنى قۇربان قىلىـدىغانلىقى ،ۇئنىـڭ زادى قانـداق ىئـش ىئكهنلىكىنـى بىلىپ ،ىئـش كـۆرگهن قىـزالردەك مهغـرۇر ياشـايدىغانلىقى مـۇقهررەر ىئـدى؛ شـۇنداق بولغاندا ،ساددىلىق ،گۆدەكلىك ،تهلمۈرۈش ،قﯧچىش ،يهنه تهلمـۈرۈش ،ىئككىلىـنىش، قىزىقىش ،بىتاقهت بولۇش ،ىئزتىراپ چـﯧكىش ،وئيلىنىـپ-وئيلىنىـپ سـاراڭ بولـۇش دەۋرىــــدىن خوشلىــــشىپ ،پىــــشىپ يﯧــــتىلگهن ،ۆئزىنــــى توختاتقــــان ،ائرتــــۇق ھاياجانالنمايدىغان چوكانقىز دەۋرىگه قهدەم قوياتتى .بـۇ پهقهت ۋاقىـت مهسىلىـسى
104
ىئــدى .ھــازىرقى زۆھــرە گويــا ۆئزى ۈئچــۈن ھهممىــدىن مــۇھىم ،ھهممىــدىن ائمــراق قــورچىقىنى قۇچــاقالپ وئلتۇرغــان كىچىــك قىزغــا وئخــشايتتى ،ۇئنــى ھــﯧچكىمگه بهرمهيتتــى ،لــﯧكىن قهيهردىنــدۇر بىــر يامــان وئغــرى چىقىــپ ،ۇئ قورچــاقنى ائلــداپ ېئلىۋﯦلىشىىمۇ مۇمكىن ىئدى .بۇ قورچاق شـۇ وئغرىالرنىـڭ جﯧنىنـى سـﯧلىپ بﯧرىـپ بولسىمۇ ېئرىشىشنى وئياليدىغان نهرسىسى ،بهلكىم بىباھا وئيۇنچۇقى ىئدى. ۇئ غهمگه چۆككهن ،ۈئمىدۋارلىق بىلهن ۈئمىدسىزلىك ائرىسىدا لهيـلهپ قالغـان چاغلىرىدا »وئتنىڭ تﯧشىدا كۆيگهنـدىن ىئچىـدە كۆيـسهم بولماسـمۇ؟!« دەپ وئيـالپ قاالتتى .پاكلىقىنى قاچانغىچه ساقالپ قاالاليدىغانلىقىنى بىلمهيتتـى ،بـۇ پاكلىقنىـڭ راستىنال ۇئنى ۆئزى كۈتكهندەك بهخت-سـاائدەتكه ېئرىشتۈرەلىـشىدىن گۇمـانلىنىپمۇ قــاالتتى .ۇئ پــاكلىقنى وئيلىــسا ســىيىت قــارىنىمۇ قوشــۇپ وئيــالپ ىئچــى پۇشــاتتى، ەئمهلىيهتــته بــۇ دۇنيــادا ھــﯧچكىم ۆئزىنــى پــاك دﯦيهلمهيــدۇ ،پاكلىقنىــڭ ھهممىــسى بىردەملىك دەپ وئياليتتى .سىيىت قارى ۆئزىنى پاك دﯦگۈدەك ،زۆھرەنى ەئيبلىگـۈدەك قانچىلىك ائدەم ىئدى؟! ۇئ سىيىت قارىغا بولغان نارازىلىقىدىنمۇ ەئيتاۋۇر قـۇرائننى بىر ياققا تىقىپ قويدى ،ناماز دﯦگهننى ۇئنتۇپال كهتتى؛ ياشاش تهس ،كۆڭـۈل ائرامىـدا ەئمهس ،بهختىمنى تاپقاندا وئقۇي دەپ وئياليتتى. گاھىدا كﯧچىدە يامان چۈش كۆرۈپ وئيغىنىپ خۇدانى ياد ېئتىپ تۆۋە قىلغانلىرىدا ســهھهردە قوپــۇپ بىــر ۋاق بولــسىمۇ نامــاز وئقــۇي دەيتتــى ،تــاڭ ائتقانــدا قوپقۇســى كهلمهيتتى ،ائدىلهدىنمۇ ۇئزاق ۇئخاليتتى. ىئككىــسى بهسلىــشىپ ۇئخاليتتــى ،ەئركىنلىكــتىن ھﯧرىــپ كهتكهنــدەك يــاكى ەئركىنلىك ىئزدەش ۈئچۈن دەم ېئلىۋاتقاندەك ،ەئركىنلىك ۈئچۈن كۈچ توپالۋاتقانـدەك ۇئخلىشاتتى .خىيال ،شىرىن چۈش ،جىنسىي ائڭ ،ائڭسىزلىق قﯧتىغـا شـۇڭغۇيتتى؛ شهھهرنىڭ شاۋقۇنلىرى ھاياتلىققـا چىلـالپ تۇرسـىمۇ ،شـىرىن ۇئيقۇنىـڭ شـهھۋانىي ائرامبهخشلىرىدىن ېئزىلىپ ياتاتتى... ائدىله بـۇرۇن قـوپتى ،لهنهتتهگكـۈر خاالنىـڭ ىئـشىكىنى ېئچىۋﯦتىـپ ،ۆئلـۈكتهك ياتقان زۆھرەگه ائلىيىپ قويدى .زۆھرە شۇ ياتقانچه ۆئلۈپ كهتـسه ەئرلهرنىـڭ قانـداق مهخلۇق ىئكهنلكىنى ،جىنسىيهتنىڭ قانداق سﯧھرى كـۈچى بـارلىقىنى ،بۇزۇلۇشـنىڭ قانــداق ىئــش ىئكهنلىكىنــى بىلمهيــال ۆئلــۈپ كﯧتهتتــى ،تــوي قىلمــاي تــۇرۇپ ۆئلــۈپ كهتكهن مهسۈم قىزالرغا پهقهت ائدىلهدەك پىشىپ قـاق بولـۇپ كهتـكهن ،شـهھۋەتتىن ېئــسىل تاائمــدەك ھۇزۇرلىنىــدىغان قــاقۋاش ســهتهڭلهرال ېئچىنــاتتى .پــاكلىق دﯦــگهن ائچكۆز ەئرلهر پهيدا قىلغـان بﯧـسىم _...دەپ وئياليتتـى ائدىـله ،-پـاكلىق دﯦگهننـى تىتىۋەتتۇق ،ەئركىنلىكىمىزنى بوغىدىغان ھهممه نهرسـىنى پاچـاقالپ تاشـلىۋەتتۇق. مۇســتهقىل ياشــايمىز دەپ غﯧرىــپ بولــدۇق ،دەپــسهندە قىلىنــدۇق ،ەئممــا بۇنىــڭ ھهممىسى ەئركىنلىككه تۆلهنگهن بهدەل.
105
ۇئ خاالدا وئلتـۇرۇپ ،ەئركىـن ياشاشـنىڭ بولمايـدىغان تهرەپلىرىنىمـۇ وئيلىـدى، ائيال كىشىگه بىرەر ھـامىي بولمىـسا ۆئزىنـى قوغـدىيالمايتتى ،ھﯧلىقىـدەك نىيىتـى بۇزۇق ھايۋانغا ۇئچراپ قالسا ھﯧچنﯧمه قىاللمـايتتى ،ۆئلـۈم تهھـدىتىگه دۇچ كهلـسه غىڭ قىلمـاي يﯧتىـپ بﯧرەتتـى .جﯧنىنـى ائيـاپ كهلـگهن ،نومۇسـىنى قايرىـپ قويـۇپ ماددىي ائرزۇلىرىنى قاندۇرۇپ كهلگهنلهردە غهزەپ ۋە غۇرۇر يوق ىئدى ،خهۋپ-خهتهرگه ۇئچرىسا قورقۇپ ھالى قالمايتتى ،ھﯧچقانداق قارشـىلىق قىلمـايال تهسـلىم بـوالتتى. چۈنكى ھايات شىرىن ىئدى ،جاننىڭ راھىتـى بىـر خۇمـار ىئـدى .ائدىـله ۆئزىنىـڭ شـۇ كۈندىكى دۆتلۈكىگه ھهيران ،قاراپ تۇرۇپ بۆرىنى قوتانغا باشالپ كىرگهنىـدى .ەئگهر ۇئ بهدبهخ ىئشىكتىن كىرىپال تهھدىت سالغان بولسا وئخشاش ائقىۋەت يۈز بﯧرەتتـى، بﯧشىغا دەھشهتلىك بىر نهرسه بازغاندەك تﯧگهتتى ،ھهتتا »بازغان« چۈشمهي تـۇرۇپ ھوشىدىن كﯧتهتتى... ائدىله خاالغا ھهر قىﯧتىم كىرگىنىدە باال-قازانىڭ ،پاالكهتنىڭ ائدەمگه ناھـايىتى يــﯧقىن ىئكهنلىكىنــى ،بــۇ ھايــاتقىمۇ ىئــشىنىپ بــولغىلى بولمايــدىغانلىقىنى ھــﯧس قىالتتــى؛ ۋەھىمىلىــك خىيــالالرنى ســۈرەتتى» .يىالنــدىن قورققــان ائرغامچىــدىنمۇ قورقۇپتۇ« دﯦگهندەك ،شۇ ىئشتىن كﯧيىن ۇئ ھهر قانداق ناتونۇش ەئرنى ،ېئالنچىالرنى، تـــازىلىقچىالرنى ،ىئـــشىك ائلـــدىغىچه مـــۇالزىمهت قىلىـــدىغانالرنى ۆئيـــگه قهتىئـــي كىرگۈزمىدى .ائخشىمى كوچىدا يالغۇز ماڭغاندا قورقاتتى ،تاكـسىچىالرغىمۇ گاھىـدا ائنـچه ىئـشىنىپ كهتمهيتتــى .لـۈكچهكلهر بىــر ياققـا تارتىــپ ائپىرىـپ باســقۇنچىلىق قىلــسا كــارايىتى چــاغلىق ،لــﯧكىن پــۇلنى ېئلىۋالمىــسا ،قىينــاپ ۆئلتۈرۈۋەتمىــسىال بوالتتى ...دەپ وئياليتتى ،بۇنداق ۋەھىمه ائسان يوقىمايتتى .بۇ ھالدا ۇئ بۇرۇنقىدەك خــاتىرجهم وئينــاپ-كۈلهلىــسۇنمۇ؟! ىئلگىــرى ۇئ ائيالالرنىــڭ مۇســتهقىللىقى ۋە ەئركىنلىكىنى قوغداش تهرەپدارى ىئدى ،ۆئز ەئمهلىيىتى ائرقىلىق ۇئنى جاكـاراليتتى، ەئمدىلىكته يۈرىكىنىڭ تىترەپ ،چىرايىنىڭ تاتىرىپ كهتكهنلكىنى كۆردى... ۇئ خــاالدىن ناھــايىتى روھــسىز چىقىــپ ھۇجرىــسىغا كىرىــپ ،كﯧچىــدىن جىــن چاپلىشىپ قالغان ساراڭ خوتۇندەك بىر نۇقتىغا چهكچىيىپ قاراپ وئلتۇردى ،ۆئزىنـى چۈجىدەك باسماقدىغان شهھۋەتپهرەس ەئرلهرنى بىر-بىـرلهپ خىيالىـدىن ۆئتكـۈزدى، بهزىلىــرى لــۈكچهككه ،ائدىمىــي ھايۋانغــا ائيلىنىــپ ۇئنــى ۆئلتۈرىۋﯦتىدىغانــدەك قىينايتتى ،بهزىلىرى مايمۇندەك قىلىقالرنى قىلىپ ۇئنى ەئخمهق قىالتتـى ،بهزىلىـرى كالىدەك پۇشۇلداپ ۇئنىڭ ۋۇجـۇدىنى پﯧتىقـدايتتى .ۇئالرنىـڭ بىرەرسـىنىڭمۇ ەئيـدىز كﯧــسىلىنى يۇقتۇرۇۋالغــانلىقى ائدىــلهگه مهلــۇم بولمىــدى .بهزىلىــرى بىــلهن نهچــچه ائيالردىن كﯧيىن ۇئچراشـتى ،ھـﯧچ ىئـش يـوق ،ھـايۋانلىق داۋاملىـشىۋەردى .ائدىـله نهچــچه ۋاقىتــتىن بﯧــرى ۆئزىنــى ەئيــدىز دەپ ائلــداپ كهلگهنلىكىنــى ،ۆئزىنــى كهمسىتىپ بۇزۇلغانچه بۇزۇلۇپ كﯧتىۋەرگهنلىكىنى ،راستىنى ېئيتقانـدا ،ۆئزىـگه بىـر
106
باھانه تﯧپىپ قانغۇدەك بۇزۇلغانلىقىنى وئيالپ يهتتى .ۇئنىڭ ۆئزىنىڭ يوشۇرۇن ېئڭى ۋە نهپسانىيىتى قۇتراتقۇلۇق قىلغان ،ۇئزاققا سوزۇلغان ۋە بارغانچه كﯧڭىيىپ كهتكهن شۇ بۇزۇقچىلىق ھهرىكىتى مهغلۇبىيهت ىئچىدە غهلىبه قىلىپ ،خـارابلىق ىئچىـدىن يول تﯧپىـپ بۈگـۈنگىچه داۋاملىـشىپ كهلـدى؛ ۇئنىـڭ مايقۇرتقـا وئخـشاش دەسـسهپ مىجىلغان بهدىنى بىر دەمدىن كﯧيىن تىرىلىپ قوپاتتى ،تىرىكچىلىك ۋە بهخت ۈئچۈن جان-جهھلى بىلهن تىركىشىپ ماڭاتتى... ائدىــله ەئيــدىز كﯧــسىلى بولمىغــان بىــلهن باشــقا مهينهتچىلىــك ۋە ۇئشــشاق- چۈششهك كﯧسهلدىن خالىي بواللمىدى ،توي قىلماي تـۇرۇپال ائيـالالر كﯧـسىلى بولـۇپ، خﯧلى جىق پۇلى دوختۇرخانىغا ،ۆئزىنى ائسراشقا كهتتى؛ بهزىدە چىقىمى كىرىمىـدىن ېئــشىپ كهتتــى» .بــۇزۇقال ائســان قﯧرىــپ كﯧتىــدۇ« دﯦگىنــى راســتمىكىن ،تﯧرىلىــرى يىرىكلىــشىپ ،كۆزىنىــڭ ەئتراپىغــا قــورۇق چۈشۈشــكه ،كــۆز جىيهكلىــرى ۋە كۆكــسى خالتىلىشىــشقا باشــلىدى .ەئيــنهككه قارىــسىمۇ ،زۆھــرەگه قارىــسىمۇ ىئچــى ائچچىــق بوالتتى ،دەرد-ەئلىمى ىئچىگه پاتمـايتتى .چـۈنكى گۈزەللىـك ائيالالرنىـڭ جﯧنـى ،بـۇ مهيلى ەئرلهر يـاكى ائيـالالر ۈئچـۈن بولمىـسۇن ،ۆئزگهرمهس ھهقىـقهت ىئـدى .يﯧـشى چوڭايغانچه پﯧتىدىن چۈشكهن قﯧرى قىزالرنىڭ ،توي قىلىپمـۇ بهختىنـى تاپالمـاي 30 ياشتىن ھهسرەت بىلهن ھالقىغان چوكانالرنىڭ قىزلىق دەۋر ۋە گۈزەللىككه قىيالماي چهككهن ائھۇ نادامهتلىرى ېئچىنىشلىق ىئدى؛ گۈزەللىكىدىن ۋاقىتـسىز ائيرىلغـان، گۈزەللىكىنىــڭ بهختىنــى تاپالمىغــان ائيالالرنىــڭ يﯧــشى چوڭايغــانچه تﯧــرىككهك، ھازازۇل ،ۆئكتهم ،گۇمانخور ،ھهسهتخور بولۇپ كﯧتىشىمۇ ەئنه شۇ گۈزەللىك غايىـسى، گۈزەللىك ھهسرىتى بىلهن مۇناسىۋەتلىك ىئدى .بﯧشهملهرنىڭ دەرد-ەئلىمى ىئچىـگه سىغمىغاندا بۇ ھاياتتىن ،كهلمىگهن تهلهيدىن قاقشايتتى. ائدىــله ھۇجرىــسىدىن چىقىــپ زۆھرەنىــڭ يﯧنىغــا كﯧلىــپ ۇئنىــڭ چىرايىغــا ۆئچمهنلىك بىـلهن قارىـدى .بـۇ چىـراي شـۇنچه تهبىىئـي ،سـاغالم ىئـدى ،ھهر قانـداق ەئركهكنــى جهلــپ قىالاليتتــى .شــۇ تاپتــا ائدىــله ەئر كىــشى بولغــان بولــسا زۆھــرەگه باســقۇنچىلىق قىلىــپ ،تۇغۇلغىنىغــا تويغــۇزۇۋەتكهن بــوالتتى .ۇئ ەئر كىــشى بولغــان بولسا چوقۇم پاھىشۋاز لۈكچك بولۇشى كﯧرەكمىدى؟ ۇئنداقتا شۇنداق ەئرلهرنى تـوغرا چۈشهنــسه بوالرمىــدى؟! شــۇنداق پاھىــشۋازالر بولمىــسا ائدىــله ياشىيالماســمىدى؟... ائدىله بﯧشىنى تۇتۇپ وئلتۇرۇپ قالدى ،تﯧلﯧۋىزورنى ائچتى ،ائۋازىنى يـۇقىرى قىلـدى. زۆھرە بىائراملىقتا وئيغاندى .وئرنىدىن ېئرىنچهكلىك بىلهن قوپۇپ خاالغا ماڭدى. _ ائران تۇرۇپتىكهنسهنمۇ دەيمهن... زۆھرەنىڭ ىئچى سىقىلىپ تۇرسىمۇ گهپ قىلماي ماڭدى. _ سۇنى چۈشۈرىۋﯦتىشنى ۇئنتۇپ قالما ،قهغىزىڭنى چىلهككه تاشال!
107
_ يهنه شۇ قهغهزنىڭ گﯧپىما؟ ەئتىگهندە نﯧمه بولدى ساڭا؟-دﯦدى مهڭـدەپ قالغـان زۆھرە. _ ھﯧچنﯧمه... _ كﯧچىدىن چۈشۈڭ بۇزۇلۇپ قاپتۇ-دە. _ شۇنداق ،مۇشۇ كۈنلهردە توال يامان چۈش كۆرۈپ كﯧتىپ بارىمهن. زۆھرە خاالغا كىرىپ چىقىپ ،قولىنى يۇيۇپ ناشتىلىق تهييارلىدى. _ناشتىلىقنى كۈندە چۈشته يهۋاتىمىز ،مۇشۇمۇ تۇرمۇشمۇ؟!-دﯦدى ائدىـله ائنىـسىغا قﯧيداۋاتقان بالىدەك. _ قانداق قىلىسهن ،كۈندە كهچ كﯧلىۋاتساق. _ مۇشــۇنداق كﯧتىۋﯦرىــدىغان گهپمــا ،مهن بىــزار بولــدۇم بۇنــداق ياشاشــتىن70 ... ياشلىق قﯧرى چهت ەئللىككه تهگسهممۇ مهيلىدى ،يوقالسام بوالتتى بۇ يهردىن! _ چهت ەئلگه چىقىش شۇنچه تهسما؟ _ سهن ۇئ ىئشنى شۇنچه وئڭاي چاغالمسهن؟ _ مهن قىزىقمايمهن. _ سهن نﯧمىگه قىزىقىسهن؟! كالالڭدا نﯧمه بار سﯧنىڭ ،ھهمـمه نـﯧمىگه ھاڭۋﯦقىـپ وئلتۇرىسهن ،قهغهزنى سۈيدۈكىڭگه تاشاليسهن... _ چاي ىئچىپ وئلتۇرۇپمۇ مۇشۇنداق گهپنى قىالمسهن؟ قهغهزنىڭ جىنى چاپلىشىپ قالمىغانــدۇ ســاڭا؟! نﯧمانــداق تۈگىمهيــدىغان گهپ بــۇ؟! -دﯦــدى زۆھــرە ائچچىقــتىن قىزىرىپ. _ مۇشــۇ كىچىككىــنه ىئــشىڭدىن ســﯧنىڭ ھاڭۋاقتىلىقىــڭ ،دۆتلۈكىــڭ چىقىــپ تۇرىدۇ.. _ سهن بهك ەئقىللىق ،مﯧنى توال ۇئنداق ھاقارەتلىمه! _ مۇشۇنداق دﯦمىسه ائدەم بولمايسهن ،تىرىشمايسهن... _ ائدەم بولمــاي نــﯧمه بــوپتىمهن ،تىرىــشماي نــﯧمه ىئــش قىلىپــتىمهن؟ ســهندەك ياشىسام بوالمتى؟ _ مهندەك ياشىمىساڭمۇ باشقىچه يول ىئزدەپ باقساڭ بوالتتى. _ يول ىئزدەپ ھﯧرىپ قالدىم ،يهنىال شۇ قورساق تويىدىغان رﯦستۇران ياخشىكهن. _ داتاڭ جىڭلى قىلىپ قويسا كﯧرىلىپ كهتتىڭمـا؟ ىئككـى-ۈئچ يـۈز كـوي ائرتـۇق بهرگهنگه نﯧمه بوپتۇ ،مۇشـۇ ياشـلىقىڭ ،مۇشـۇ چىرايىـڭ بىـلهن مۇشـۇنداق تۇرمـۇش كهچۈرمهكچىما؟ تﯧخىچه بىر كارىۋىتىڭ يوق ،يا يوتقىنىڭنىڭ تايىنى يـوق .كىيىمىـڭ ائندىن ناچار 100 ،كويلۇقتىن ائرتۇق ائياغ كىيهلمهيسهن .مهنـدەك ياشـا دﯦمهيـمهن، قانداق ياشىساڭ ۆئزەڭنىڭ ىئشى ،لﯧكىن ائدەمنىڭ كۆزىگه سىغقۇدەك ياشا! _ كۆزۈڭگه سىغماي قالغان بولسام كهتسهمال بولىدىغۇ؟!
108
_ كهتسهڭ كوچىغا چىقىپ كﯧتهرسهنمىكىن؟ _ سهن شۇنى تىلهپ تۇرىسهنغۇ... _ ۋاييهي ،ماڭا بهرىبىر ،مهن سﯧنىڭ ائناڭمىدىم ،نﯧمه قىلساڭ قىلمامسهن؟ _ شۇ ،سهن مﯧنىڭ ائنام بولمىغاندىكىن كارىڭ بولمىسۇن. _ تىلىڭ خﯧلى ۇئزىراپ قاپتۇغۇ سﯧنىڭ؟! داتاڭ جىڭلى بولغاننىـڭ پايدىـسى-دە بۇ! _ ۇئنىڭدىن بۇرۇنمۇ ۆئزىمىزگه چۇشلۇق ائدەم ىئدۇق ،ماالي دەپ قالغانمۇ مﯧنى؟ _ ۆئزەڭنــى نــﯧمه چــاغالپ قالغانتىــڭ؟ ۆئزەڭنــى مــاالي دەپ وئيلىــساڭ ائشــۇنداق مااليدەك ياشايسهن. _ سهن قانچىلىك ياشاپ كهتتىڭ؟ ۆئزەڭدىن پهخىرلىنىدىكهنسهن-دە! _ ىئشقىلىپ سهندىن ياخشى ياشاۋاتىمىز ،ۆئزىمىزنـى چۈشـهپ بوغـۇپ قويمىـدۇق. يالغاندىن پاك بولۇۋﯦلىپ ۆئزىمىزنى ائلداپ يۈرمىدۇق ،تهبىىئي ياشاۋاتىمىز. _ ھه ،بهك تهبىىئي ياشاپ كهتتىڭ ،ۆئزەڭنى ماختىما ائدىله ،ۇئ ماختىنىدىغان ىئش ەئمهس. _ بوپتــۇ ،مهن ماختانمــاي ،ســهنچۇ ،ســهن ۆئزەڭنىــڭ نﯧمىــسىدىن ماختىنىــسهن؟ پاكلىقىڭدىنما؟ سﯧنىڭ پاك ياكى پاك ەئمهسلىكىڭنى كىم بىلىـدۇ؟ ھﯧلىقـى قـارىم بىلهمدۇ يا!؟ بوپتۇ ،سﯧنى بۇلغانمىغان قىز دەپ تۇرايلى ،ۇئنداق بولسا نﯧمه بوپتـۇ؟ نﯧمىگه يارايدۇ؟! چهت ەئللىككه تهگسهڭ سﯧنى كﯧسىلى باركهن ،نورمـال ەئمهسـكهن دەپ چوقۇم ائلمايـدۇ .مهن قىـز دەپ بىـر خهنزۇنىـڭ ائلـدىغا بارسـاڭ ائدەتتىكىـدىن كـــۆپرەك ھهق ائلىـــسهن ،تﯧخـــى ىئشهنـــسه دﯦگىـــنه ،ىئشهنمىـــسه قىزلىـــق پهردە سالدۇرغاننىڭ پۇلىنىال تۇتقۇزۇپ قويىدۇ .ھازىر ھهمـمه نـﯧمه ساختىلىـشىپ كهتتـى، قىزلىــق ،پــاكلىق دﯦگهنــگه ھــﯧچكىم ىئــشهنمهيدۇ .يﯧزىغــا بﯧرىــپ ەئرگه تهگــسهڭ بولىدۇ ،لﯧكىن ۇئنداقمۇ قىاللمايۋاتساڭ ،بۇنداق ياشا دﯦسه ۇئنىڭغا ۇئنىمايۋاتـساڭ، سﯧنى ساراڭ دﯦمهي كىمنى دەيمىز؟! زۆھرە غهزەپتىن تىترەپ كهتتى ،كﯧچىـدىن بىـر ىئـت قـوغالپ چىـشلىۋالغاندەك قىلغان ،ەئسلىدە ائدىله ىئكهن .زۆھرە ائدىلهدە يۈز دﯦـگهن نهرسـه يـوقتهك تىكىلىـپ قارىدى ،ۇئنىڭدا راستىنال يۈز يوقتهك ھﯧچنﯧمىنى كۆرەلمىدى. _ ســـهن ســـاراڭ بوپـــسهن -،دﯦـــدى زۆھـــرە ۇئنىڭغـــا نهشـــتهردەك تىكىلىـــپ- چىدىماسلىق قىلىۋاتىسهن ،بۇنداق زەھىرىڭنى سانچىغىچه »ۆئيـدىن چىقىـپ كهت« دﯦسهڭال بولمىدىمۇ؟! _ نﯧمهڭگه چىدىماي قاپتىمهن ،دۆتلۈكىڭگه ھﯧلىمۇ چىداپ كﯧلىۋاتىمهن. _ كىمنىڭ دۆتلۈكىنى كﯧيىن كۆرىمىز.
109
_ يا گهپ چۈشهنمهيسهن ،ىئككى گهپنىڭ بىرى بولسا بـۇ يهردىـن كهتكـۈزۈۋﯦتهلمهي قالدىڭ دەيسهن ،كهتكۈڭ بولسا كﯧتىۋەر ،ۆئزى كهلگهن يارەي ،ۆئزى كهتكهن يارەي... _ نهچــچه ۋاقىتــتىن بوپتــۇ دەپ چىــداپ كهلــدىم ،ۆئزەڭنــى بىلمىــدىڭ .ســﯧنىڭ ىئزايىڭنى ىئشتقىلى ،مااليلىقىڭنى قىلغىلى كهلدىممۇ بۇ يهرگه؟! _ كونا ھﯧـسابنى قىـالي دەۋاتامـسهن؟ ەئڭ ياخشىـسى بـۇنى دﯦيىـشمهيلى ،قانـداق كهلگهن بولساڭ شۇنداق كﯧتىۋال. _ بۇ يهردىن كهتسه ياشىيالمايدۇ دەمسهن؟ ساڭا ھهرگىز ېئسىلىۋالمايمهن. _ مۇشۇ يهردىن كهتسهڭال ياخشى ياشىيااليسهن ،مهنمۇ شۇ... _ ۆئيۈڭنى مهينهتچىلىك بﯧسىپ كهتسه چاقىرارسهن. _ ماتۇڭغا قهغهز چۈشۈپ كهتمىسىال قالغىنى مهيلى! _ۆئلگىچه شۇنى ۇئنتۇيالمايدىغان بولدۇڭ. _ سهن ھاڭۋاقتى ،بۇنى مهڭگۈ بىلمهيسهن! شۇنداق قىلىپ ائدىله قىنىغا سىغماس تهبىىئتىنى تولـۇق ائشـكارىالپ،ىئچىدىكى زەرداپنى سىقىپ چىقاردى» ،كۆزىگه چىققان سۆگهل«نى كۆزدىن يوقـاتتى .زۆھـرە شـۇ ائچچىقىدا نهرسه-كﯧرەكلىرىنى يىغىشتۇرۇپ ،ەئرزان كىيىملىرىنى چامادانغا پـۇرالپ تىقىپ ،توال يﯧتىپ ماكچىيىپ كهتكهن قهدىناس ساپاغا بىر قـاراپ قويـۇپ ،ائدىـلهگه خوش دﯦيىشكىمۇ رايى بارماي ۆئيدىن چىقىپ كهتتى .يولدا كﯧتىۋﯦتىپ ،بىلىپ تۇرۇپ بىر بۇزۇققا ساددىلىق بىلهن بويسۇنۇپ كهتكهنلىرىگه ،ۇئ قاسماق ۆئينى ۆئز ۆئيىدەك بىلىپ جان كۆيدۈرۈپ كهتكهنلىرىگه ېئچىندى ،ائدىلهنىڭ »دۆت ،ساددا« دﯦگهنلىرى قۇلىقىغا كىرىۋﯦلىپ ائرام بهرمىدى. 21 زۆھــرە كهتكهنــدىن كﯧــيىن ائدىــله كىنــو كــۆرۈپ وئلتۇرغــان بولــسىمۇ كاللىــسىغا ھﯧچنﯧمه چۈشمىدى .قىزالر وئتتۇرىسىدا ھهقىقىي دوستلۇق بولمىغـان يهردە ،ىئككـى يولدا كﯧتىۋاتقان قىزالر وئتتۇرىسىدا دوستلۇق ،سـاداقهت بولمـايتتى .پـاكلىق بىـلهن ناپاكلىق بىر ۆئيـدە پﯧتىـشالمايتتى .بىـر-بىـرىگه دەخلـى قىلماسـلىق پرىنـسىپىمۇ ۋاقتـى كهلگهنــدە ائقمــايتتى .نهچــچه ائي بىلـله تــۇرۇش جهريانىــدا ائدىــله زۆھــرەدىن پاكلىق بىلهن ۋىجداننى ،زۆھرە ائدىلهدىن رەسۋالىق بىلهن چۈشكۈنلۈكنى ۆئگهنـگهن بولــسا بهلكىــم سوقۇشــماي بىلــله ۆئتۈۋەرگهنمــۇ بــوالتتى .ەئممــا ھهر ىئككىــسى شهخسىيىتىنىڭ كۈچلۈكلىكىدىن پارتىالپ ،مۇستهقىللىق يولىغا ماڭدى. ائدىــله يــالغۇز وئلتۇرىۋﯦرىــپ زﯦرىكتــى ،غﯧرىبلىــق باســتى ،ەئممــا ۇئ ىئزچىــل غﯧرىــب ىئــدى ،ۇئ يــالغۇز قالغانــدا ،دەپــسهندە قىلىنغانــدا زۆھــرە نهدە ىئــدى؟! ھهر قانداق ىئشقا ۇئ يالغۇز ،مۇستهقىل يۈزلىنىـپ كهلـدى ،يـالغۇز ىئـشقا بـاردى ،يـالغۇز
110
مۇالزىمهت قىلدى ،ھۇجرىسىدا يالغۇز ۇئخلىدى ،تهييار چۆپنى يالغۇز يﯧـدى ،كىنـونى يالغۇز كۆردى ،جىمى مهىئشهت ،جىمـى مۇشـهققهت ،جىمـى ھـۇزۇر-ھـاالۋەت ۇئنىڭغـا يــالغۇز مۇجهســسهملهندى .ۇئ ۆئزىنىــڭ يــالغۇز دۇنياســىدا ەئركىنلىــك ناخشىــسىنى توۋالپ ھﯧرىپمۇ قالمىدى .وئيۇنچى ەئرلهرنى پۈتـۈنلهي ھايۋانغـا چىقىرىـپ ،ۆئزىنىـڭ كهلگۈســى ھهققىــدە ىئــشهنچلىك پىالنالرنــى ســوقالمىدى .ائمﯧرىكــا كىنولىرىــدىكى بويتاق ،ەئركىن قىزالرنىڭ بهزەپ تۇرمۇشـى ۇئنىڭغـا ىئزچىـل ۈئلـگه ھهم تهسـهللىي بولۇپ كهلدى. شۇ كـۈنى چۈشـتىن كﯧـيىن ۇئ يالغۇزلۇقنىـڭ دەردىـگه چىـدىماي ائزراق ىئچتـى، تاماكىــسىنى ۇئالپ چهكتــى .كهيپىيــاتى ناھــايىتى وئســال ھالــدا كۇلۇبقــا ماڭــدى. مــۇالزىمهت ناھــايىتى ائلــدىراش ىئــدى ،بىــر دەمــدىن كﯧــيىن كىيىملىرىنــى ســﯧلىپ تاشــاليدىغان ســاالپهتلىك ەئرلهر كــۆزلىرىنى پارقىرىتىــپ كىرىــپ كﯧلىــشهتتى-دە، نهپسىگه ائلدىراپ مﯧڭىشاتتى .سﯧسىق تهر بىلهن ەئتىر ھىدى ائرىلىـشىپ كهتـكهن بۇزۇق ھاۋا شهھۋەت پـۇرىقىنى توشـۇپ يـۈرەتتى ،ائدىلهنىـڭ دﯦمـى سـىقىلىپ بﯧـشى ائزراق قايدى ،ائرامخانىدە بىر دەم بىكار وئلتۇردى ،قهدىرسىزلىك تۇيغۇسىدا بىائرام بولدى ،تﯧلﯧفون نومۇرىنى بهرگهن بىرەرسىمۇ تﯧلﯧفون قىلمىـدى .چهت ەئللىكـلهر بـۇ يهرنى تاشالپ ،يﯧڭىسىغا كۆچـۈپ كهتكهنـدەك قىالتتـى .شـۇ چاغـدا ائيـال خوجـايىن كﯧلىپ ۇئنى چاقىردى: _ بىرسى چاتـاق سـاپتۇ ،چهت ەئللىكتهكمـۇ قىلىـدۇ ،شـىنجاڭلىقتهكمۇ قىلىـدۇ، سهن بﯧرىپ قاراپ كهلگىن! ائدىله خوجايىن دەپ بهرگهن نومۇر بويىچه بىر ائيرىمخانىغا كىردى .بىر قاراشـتىال ۇئيغۇرلۇقى چىقىپ تۇرىدىغان بۇرۇتلۇق ،سﯧمىز ،ياغلىشاڭغۇ بىرسى تاماكا چﯧكىـپ وئلتۇراتتى ،يﯧنىدىكى قىرقىما چاچ قىز ائدىلهنى كۆرۈپال ائلدىغا كهلدى: _ بىر نﯧمه دەپ ائچچىقاليدۇ ،گﯧپىنى ۇئقالمىدىم.. بۇرۇتلۇق ائدەم ائدىلهنى كۆرۈپال ائغزىغا ائپارغان تاماكىسىنى پهسكه چۈشۈردى: _ سىز ۇئيغۇرما؟ _ ھه ،مهن ۇئيغۇر. _ سىزمۇ مۇشۇنداق يهردە مۇالزىمهت قىلىمهن-دەڭ! _ ھه نﯧمه بوپتۇ ،مهن بۇ يهردە تهرجىمان... _ تهرجىمــان دەڭ -،بۇرۇتلــۇق تاماكىــسىنى پــۈۋلهپ مﯧيىقىــدا كۈلــدى -،ەئجهپ چىرايلىق ائڭلىنىدىكهن! _ مهن بـــۇ يهردە چهت ەئللىكـــلهرگه تهرجىمـــانلىق قىلىـــمهن ،باشـــقا ىئـــشنىمۇ قىلىمهن ،ھه نﯧمه بوپتۇ؟! _ ما گﯧپىڭىز جايىدا ،ائدەم مۇشۇنداق وئچۇق بولۇشى كﯧرەك.
111
_ سىزدەك نوچى ەئر نﯧسىپ بولمىغاچقا مۇشۇ كۈنگه قالدۇق. _ چىقىپمۇ قاالر ،چىقمىسىمۇ ھﯧچنﯧمه بولمايدۇ ،وئبدان تۇرۇۋﯦتىپسىز مانا. _ نﯧمه ىئش بولدى؟ بۇ قىزدىن نﯧمىگه خاپا بولدىڭىز؟ _ دۈمبهمنــى تۇتــۇپ قويمــاي دەســسهپ يۈرىــدۇ ،مهن بۇنــداق مهينهتنىــڭ تــاپىنى ائستىدا چهيلىنىدىغان اليمىدىم؟ شۇڭا سىلكىپ ۋاقىرىدىم. _ خاپا بولماڭ ،بهكرەك تۇتۇپ دەسسهپ قوياي دﯦگهندۇ. _ بۇنى چىقىرىۋﯦتىپ ۆئزىڭىزال كهلمهمسىز؟!-دﯦدى بۇرۇتلۇق ھىجىيىپ. _ مهن بۇنداق مۇالزىمهتنى قىلمايمهن ،بۇ دﯦگهن قاىئدە. _ ناز قىلماڭ ،باياتىن ۆئزىڭىز دﯦدىڭىزغۇ؟ ائدىله بۇ بۇرۇتلۇقنىڭ خۇشـخۇيلىقىغا ،وئچۇقلۇقىغـا مهسـتلىكى كهلـدى ،كـۆزىنى خۇمارالشتۇرۇپ كۈلدى: _ مهن قاىئــدە تۈزۈۋالغــان :بىــرى ،ۇئيغــۇرالر بىــلهن قىلماســلىق؛ ىئككىنچىــسى، خهنزۇالر بىلهن قىلماسلىق؛ ۈئچىنچىسى :نﯧگىرالر بىـلهن قىلماسـلىق .تۆتىنچىـسى، لــۈكچهكلهر بىــلهن قىلماســلىق؛ بهشىنچىــسى ،مهيلــى قايــسى مىللهتــتىن بولــسۇن قﯧرىالر بىلهن قىلماسلىق. _ ۋۇي مــا قىزنىــڭ يامــانلىقىنى ،قالغــانلىرىغۇ بوپتــۇ ،ۆئز ائدەملىرىڭىــز بىــلهن قىلىشنى نﯧمىشقا خالىمايسىز؟! _ مهن ۆئز مىللىتىمنى بهكمۇ ھۆرمهتلهيمهن ،ھﯧچكىمنى بۇلغاشنى خالىمايمهن. _ پاھ ،ائالمهت مىللهتچى ىئكهنسىز .لـﯧكىن بـۇ قاىئـدىڭىزنى بۈگـۈن بۇزىۋﯦتىـڭ، بوالمدۇ؟ _ ياق ،بۇزمايمهن ،بۇ مﯧنىڭ پرىنسىپىم. _ سىزنى ياخشى كۆرۈپ قالدىم ،سىزنى چوقۇم رازى قىلىمهن. ائدىله كۈلۈپ كهتتى ،بۇرۇتلۇقنىڭ كۆزلىرى ھاياجاندىن پارقىراپ كهتكهنىدى. _ ەئمىسه ما قىزنىڭ ھهققىنى بﯧرىۋﯦتىڭ. بۇرۇتلۇق ۇئ قىزغا دەرھال پۇلىنى ساناپ بﯧرىپ ىئشىكتىن چىقىرىۋەتتى. _ بىز قاملىشىپ قالىدىغاندەك تۇرىمىز... _ ېئسىلماي تۇرۇڭ ،مهن ەئسلى بـۇ يهردە قىلىـشنى خالىمـايتتىم ،چـۈنكى پۇلنىـڭ تهڭدىن تولىسىنى الۋبهن ېئلىۋالىدۇ. _ پۇلدىن غهم قىلماڭ ،كهم يﯧرىنى تولۇقاليمىز. _ سىز نﯧمه ىئش قىلىسىز؟ _ تاشچىلىق قىلىمىز. _ تاشچىالر بهك بﯧيىپ كهتتى دەيدىغۇ؟ _ بﯧيىغانالر بﯧيىدى ،بﯧيىيالمىغانالر قۇم ساناپ يۈرىدۇ.
112
ائدىلهنىــڭ ۇئنىــڭ بىــلهن پاراڭالشقۇســى كهلــدى ،ەئممــا بۇرۇتلۇققــا ھــازىر گهپ خوشياقمايتتى ،ائدىلهمۇ ائلدىرايتتى. _ چاققانراق بوالرسىز-،دﯦدى ائدىله كۆزىنى يۇمۇپ. بۇرۇتلۇق ىئشنى تۈگهتكهنـدىن كﯧـيىن ائدىلهنىـڭ وئيلىغىنىـدىنمۇ ائرتـۇق پـۇل بهردى ،ائندىن ىئسىم كارتوچكىسىنى تۇتقۇزۇپ: _ ياخــــشى تونۇشــــۇپ قالــــدۇق ،ىئزدىــــشىپ تــــۇرايلى ،كﯧلىــــڭ دﯦگهنــــدە كﯧلهلهيدىغانسىز؟-دﯦدى. _ قاراپ باقارمىز-،دﯦدى ائدىله ۋە تﯧلﯧفون نومۇرىنى يﯧزىپ بهردى. شۇنىڭ بىلهن ائدىلهنىڭ سومكىسىدا نىغـمهت دەيـدىغان بىردىنبىـر ۇئيغۇرنىـڭ ىئـــسىم كارتوچكىـــسى پهيـــدا بولـــدى .چهت ەئللىـــك ېئـــسىلزادىلهرنىڭ ىئـــسىم كارتوچكىــسىال كىرەلهيــدىغان بــۇ ســومكىغا بىــر ۇئيغۇرنىــڭ كىرەلىــشى شــۇنى بىلدۈرەتتىكى ،بۇ شهھهردىكى پۇلدارالر سﯧپىغا تاشـچى ۇئيغـۇرالر قﯧتىاللىغانىـدى، وئينايــدىغان يهرلهرنــى ىئــزدەپ تاپالىغانىــدى .ەئســهبىيلهرنىڭ مهســتانىلىقىدەك، مهستلهرنىڭ ساراڭلىقىدەك ۆئتۈۋاتقـان بـۇ ھاياتىـدا بىـر ۇئيغۇرنىـڭ پهيـدا بولۇشـى ۇئنىــڭ خىيــالىنى ائســتىن-ۈئســتۈن قىلىــپ ،تۇرمــۇش ھهققىــدە باشــقىچه وئيالرنــى شــهكىللهندۈردى .مهيلــى قانــداقال وئيلىــسۇن ،نىغــمهت تاشــچى ۇئنــى ائلمــايتتى، نهپسىنى قاندۇرۇش ائلدىدا كۆيدۈم ،پىشتىم دﯦگهن بىلهن ،ىئش تۈگىگهندىن كﯧـيىن يﯧلــى چىققــان تــوپتهك سولۇشــۇپ تــۇراتتى .جىنــسىيهتنىڭ كــۈچى پهقهت ۋاقىتلىــق ىئــشقى-مــۇھهببهتنىال چىلــالپ كﯧلهلهيتتــى» .ھــازىرقى خــورازالر مﯧكيــاننى بىــر دەم قــوغالپ بﯧقىــپال ھﯧرىــپ قالىــدۇ ،ەئرلهردە جهســۇرلۇق ،مهســۇئلىيهت دﯦــگهن نهرســه قالمىدى -...دەپ وئياليتتى ائدىله -،ەئگهر نىغـمهت تاشـچى ۇئنـى خوتۇنلۇققـا ائلـسا ھهر كۈنى نهچچه ۋاق ھهقسىز ھۇزۇرلىناتتى .لﯧكىن يامان يﯧرى ،بۇزۇق ەئرلهر نهچـچه ەئرنىڭ ائستىدا ياتقان بۇزۇق خوتۇنالرنى ھهرگىز ياخشى كۆرمهيدۇ ،ۆئزلىرى بۇزۇلـسا بولىــدۇ ،خوتــۇنالر بۇزۇلـــسا بولمايــدۇ! نـــاكهس ەئرلهر مۇشــۇنداق ائدالهتـــسىزلىك قىلىشدۇ .ەئرلهر ائچكۆز ،بولۇپمۇ نىغمهت تاشچىدەك پۇل تﯧپىپ ىئشتىنىغا پاتماي قالغان ەئرلهر بىر خوتۇنغا ھهرگىز تويمايدۇ ،بىر نهچچه كۈندىال ائدىلهدىن زﯦرىكىـپ يﯧڭى ائشنا ،يﯧڭى سهتهڭ ىئزدەيدۇ... ائدىلهنىــڭ خىيــالى يهنه ۈئمىدســىزلىك بىــلهن ائياغالشــتى .ۇئنىڭغــا ۈئمىــد بﯧرەلهيدىغان ەئرلهر بۇ دۇنيادا تﯧپىلمايدىغاندەك قىالتتى. ائدىـلهگه بهزىــدە كـۈن-كــۈنلهپ ھـﯧچ ىئــش بولمـايتتى ،بهزىــدەكهينى-كهينىــدىن وئيلىمىغان ىئشالر يۈز بﯧرەتتى .نىغمهت تاشچى بىـلهن تونۇشـقان كۈنىنىـڭ ەئتىـسى ائدىــلهگه سومكىــسىدىكى ىئــسىم كارتوچكىلىرىــدا نــامى بــار بىــر چهت ەئللىكــتىن تﯧلﯧفــون كهلــدى ،ائۋىــستىرالىيىلىك بــۇ وئتتــۇرا ياشــلىق ائدەم ۇئنــى رازى قىلغــان،
113
ائدىــله ۇئچراتقــان ەئڭ ياخــشى چهت ەئللىــك ىئــدى .ۇئ ائدىلهنــى ۆئيىــگه چاقىرىــپ، چوقۇم كﯧلىشى كﯧرەكلىكىنى ېئيتتى .ائدىله خوجايىندىن بىر ائخـشاملىق رۇخـسهت ســوراپ ۇئ يهرگه بــاردى .ۇئ ائدەم ائدىلهنــى قىــزغىن كۈتۈۋالــدى ۋە ۆئزى بىــلهن تهڭ دﯦمهتلىك بىر دوستىغا تونۇشـتۇردى .ائنـدىن ۇئ دوسـتىنى دادىـسى ائۋسـترالىيىلىك، ائنىــسى كورىيهلىــك دەپ ائالھىــدە تونۇشــتۇردى ،ائدىــله ۇئنىــڭ بىــلهن بىــر دەمــدىال تونۇشۇپ كهتتى ،ۆئزىنى مهن شىنجاڭلىق ،لﯧكىن روسىيهدىن كهلگهن كۆچمهنلهرنىڭ ەئۋالدى دەپ تونۇشتۇردى .ۇئ چﯧچىنى سﯧرىققا بويۇۋالغان ،يـۈزى سـوزۇنچاق ،وئرا كـۆز قىــز بولغاچقــا بۇنــداق دﯦــسه ھهر كىــم ىئــشىنهتتى ،ھــﯧچكىم ۇئنــى كهمسىتىــشكه پﯧتىنالمايتتى» .ائدىال« دﯦگهن ىئسمىمۇ »ناتاشا ،ائننا« دﯦگهن ىئـسىمالرغا وئخـشاپ كﯧتهتتى. ۇئالر ۈئچهيـــلهن تامـــاق يهپ وئلتـــۇرۇپ توســـاتتىن دىنىـــي ېئتىقـــاد ھهققىـــدە پاراڭلىـــشىپ كهتتـــى .ائدىـــله گهپ قىلمـــاي تامـــاق يهپ وئلتـــۇراتتى .ىئككهيـــلهن خىرىستىائن بولۇشنىڭ پهزىلىتى ،نىجـاتلىق يـولى ھهققىـدە خﯧلـى ۇئزۇن مۇھـاكىمه قىلىشقاندىن كﯧيىن ،كورىيىلىك كۆچمهن ائدىلهدىن سورىدى: _ سىز ىئسالم دىنىغا ېئتىقاد قىالمسىز؟ _ ھهەئ ،مهن مۇسۇلمان. _ لــﯧكىن مۇســۇلمان ائيــالالر يــاغلىق ائرتىــپ يۈرۈيــدىغۇ؟ ســىز ىئــسالم دىنىنىــڭ قايسى مهزھىپىدىن؟ _ مهن ۇئقمايدىكهنمهن. _ ۆئزىڭىزنى روسىيىلىك كۆچمهنلهرنىڭ ەئۋالدى دەيسىز ،ائتا-ائنىڭىز خىرىستىائن دىنىنى چۈشهنمىگهنمىدى؟ ائدىله بۇ گهپتىن ۆئزىنى چﯧنىپ قالىدىغاندەك ھﯧس قىلىپ دەرھال: _ ائتا-ائنام ماڭا ۆئگهتمهپتىكهن-،دﯦدى. _خىرىــسىتىائن دىنىنــى ،ىئنــسانالرغا نىجــادلىق بهرگــۈچى ىئــسا ەئلهيھىســساالمنى چۈشىنىشنى خاالمسىز؟ ائدىله گاڭگىراپ قالـدى ،ۇئ دىـن ھهققىـدە ھﯧچنـﯧمه بىلمهيتتـى ،ېئتىقـاد دﯦـگهن نهرسىلهر توغرۇلۇق ائنـچه وئيلىنىـپ باقمىغانىـدى .چـۈنكى بـۇ دۇنيانىـڭ غﯧمىـدىن قۇتۇاللمــاي تۇرغانــدا ۇئ دۇنيانىــڭ غﯧمىنــى قىلىــدىغان ۋە شــۇ دۇنيانىــڭ گﯧپىنــى قىلىــدىغان دىننىــڭ پــارىڭىنى ائڭــالش پهقهت خوشــياقمايتتى .مۇســۇلمان بولۇشــنى ياغلىق ائرتىپ ۆئيدە وئلتۇرۇش دەپال چۈشىنىپ كهلگهن ائدىله كـۆز ائلدىـدىكى نهق، شىرىن نهرسىلهردىن باشقا ھهممه نهرسىگه گۇمـان بىـلهن قـارايتتى ،دىننىـڭ گﯧپـى چىقــسا ســىيىت قارىمــدەك بىچــارىلهر يادىغــا كﯧلىــپ ،بۇنــداق پاســسىپ ياشاشــنى خالىمايمهن ،ياشلىقىمدا ياشىۋاالي ،قﯧرىغاندا بىر گهپ بوالر دەپ وئياليتتى.
114
_ مهن نــﯧمه دﯦيىــشىمنى بىلهلمهيــۋاتىمهن-،دﯦــدى ائدىــله بــۇ يهرگه كهلگىــنىگه پۇشايمان قىلىپ. _ ائدەمدە بىر ېئتىقاد بولۇشى كﯧرەك ،ائزغۇنلـۇقتىن قۇتۇلۇشـى كﯧـرەك؛ ائڭلىـسام سىز تﯧڭىرقاپ يۈرگهن قىز ىئكهنسىز ،ياشاش ۈئچۈن ېئغىر بهدەللهرنى تۆلهۋﯦتىپسىز. پــۇل دﯦــسىڭىز بىزمــۇ بﯧرەلهيمىــز ،خىرىــستىائنلىق ھهقىــقهت ۈئچــۈن ىئــشلهشنى خالىسىڭىز جىنسىي قۇللۇقتىن قۇتۇلۇپ ،گۇناھلىرىڭىزدىن پاك بولىسىز... ىئنگىلىــز تىلىــدا ائلــدىرىماي ،وئچــۇق ســۆزلهيدىغان بــۇ كورىيىلىــك كــۆچمهن ائدىلهنىڭ بﯧشىنى ائغرىتقىلى تـۇردى ،ۇئ ۆئمرىـدە يولۇقمىغـان بـۇ ىئـشنىڭ تﯧـزرەك ائياغلىشىشنى كۈتۈپ چىداپ وئلتۇردى ،ۆئزىنى روسىيىلىك كۆچمهننىڭ ەئۋالدى دەپ قويغىنىغا ىئچى پۇشتى. _ خىرىــسىتىائن دىنىنــى قوبــۇل قىلــسىڭىز بــۇ دىننىــڭ نهقهدەر ۇئلۇغلــۇقىنى چۈشىنىـــسىز .ەئگهر چۈشىنىـــشنى خالىمىـــسىڭىز ســـىزنى زورلىمـــايمىز ،ەئممـــا چۈشىنىشىڭىزنى ۈئمىد قىلىمىز .چۈنكى بۇ نىجادلىق يولى .بۇنىڭدىن باشـقا يـولنى ىئزدەپ ائۋارە بولـۇش سـىزنى ائزغۇنلۇققـا ائپىرىـدۇ .بىـز سـىزگه يـاردەم قـولىمىزنى سۇنۇشنى خااليمىز. _ مهن تﯧخى وئيالپ باقمىدىم ،شۇڭا سىلهرگه نﯧمه دﯦيىشىمنىمۇ بىلمهيمهن... _ خـــۇدا بىـــزگه ەئقىلنـــى بهرگهن ،شـــۇڭا ائدەم وئيلىنىـــشى كﯧـــرەك .بۇنـــداق ياشاۋﯦرىشكه بولمايدۇ .سىزنى توغرا چۈشىنىمىز ،سـىز شـۇنچه پـۇل تﯧپىپمـۇ روھىـي جهھهتتن قاناەئت ھاسىل قىاللمايسىز ،شۇنداقمۇ؟ _ ھهەئ ،داىئم ائزابلىنىمهن-،دﯦدى ائدىله. _ سىزدىكى شۇ ائزابنىڭ مهنبهسى نهدە ،بىلهمسىز؟ _ وئيالپ باقماپتىمهن. _ ائدەم بىــر ۆئمــۈر ائزابالنغۇچىــدۇر ،چــۈنكى ائدەم ەئســلىدىنال گۇناھكــار .بــۇ گۇناھتىن قۇتۇلۇشنىڭ يولى ،نىجادلىققا ېئرىشىشنىڭ يولى خىرىستىائن دىنـى .سـىز بۇ دىننى بىر چۈشىنىپ باققان بولـسىڭىز ۆئزىڭىزنـى ۆئزگهرتهلهيتتىڭىـز ،قهلبىڭىـز ائرام تاپقان بوالتتى. ائدىله نﯧمه دﯦيىـشىنى بىلهلـمهي ىئككىلىنىـپ تـۇرۇپ قالـدى .ائدىـلهگه ياخـشى كــۆرۈنگهن ائۋىــستىرالىيىلىك مۇاليىملىــق ۋە ھاياجــان بىــلهن ۇئ گهپــكه قوشــۇمچه قىلدى: _ خىرىــستىائن دىنــى ســىزنى ياخــشىلىققا باشــاليدۇ .مــاددىي قۇللــۇق ،جىنــسىي قۇللۇق كىشهنلىرىدىن ائزاد بولىسىز .مهن سىزگه ىئشىنىمهن. ۇئ ىئككهيــلهن ائدىــلهگه خىرىــستىائن بولۇشــنىڭ ۇئ دۇنيــالىق پايدىــسىنى دەپ بولغانــدىن كﯧــيىن ،بــۇ دۇنيــالىق نهق پايدىــسىنى ،خىرىــستائن بولــسا نهچــچه پــۇل،
115
باشــقىالرنى بــۇ دىنغــا كىرگۈزەلىــسه قــانچه پــۇل ائلىــدىغانلىقىنى ېئنىــق بﯧكىتتــى. بﯧرىلىدىغان پۇل ائز ەئمهس ىئدى ،ائدىله بۇ ىئـشتىنمۇ وئبـدانال مهنـپهەئت ائلغىلـى بولىدىغانلىقىنى وئيالپ قىزىقىپ قالدى .لﯧكىن »دىن تارقىتىش« دﯦگهننى وئيلىسا، جاھانــدا بۇنىڭــدىنمۇ تهس ىئــش يــوق دەپ قــارايتتى .نــﯧمىال بولمىــسۇن ،بــۇ يهردىــن تﯧزرەك كﯧتىپ ،ھۇجرىسىغا كىرىپ ،ھﯧچنﯧمىنى وئيلىماي قﯧنىـپ بىـر ۇئخلىۋالـسا، ەئتىسى تاڭ ائتقاندا كاللىسدا ھﯧچنﯧمه قالمىسا ،ھاياتىدىكى ەئڭ چوڭ راھىتى شـۇ ىئدى. ائدىله ۇئالردىن »وئيلىنىـپ باقـاي« دەپ تهسـته قۇتۇلـدى ،ائزراق ھهقمـۇ ائلـدى، كۆڭۈلــسىز قايتىــپ كهلــدى ،ھﯧچنﯧمىنــى وئيلىمىــدى .قايتىــپ كﯧلىــپ تﯧلﯧــۋىزورنى ائچتى ،پۈتۈن دۇنيا مۇشۇ رەڭلىك ېئكراندا ىئدى .كۆرۈنۈشـلهرگه ەئگىـشىپ كـاللىنى چىرمىۋالغان كونا خىيالالر بىر-بىـرلهپ يوقـايتتى يـاكى ۆئزگىرەتتـى .ۆئيـدىكى غـۇۋا چىراغ يورۇقى ،كـونىراپ كهتـكهن قاسـماق تـام ائدىلهنىـڭ كهيپىياتىغـا مـاس ھالـدا ناھايىتى خۇنۇك ،پهرىشان كۆرۈنهتتى .تﯧلﯧۋىزوردا كۆرگىدەك نهرسىنىڭ تـايىنى يـوق ىئـــدى ،خهۋەر ،ېئـــالن ،تهنتهربىـــيه مۇســـابىقىلىرى ،كىنـــو-تىيـــاتىرالر ،ســـهنەئت نومۇرلىرىنىــڭ ھهممىــسىدە ېئــسىلزادىلهر كۈلــۈپ-ھىجىيىــپ چىقــاتتى ،تامــامهن دﯦگـــۈدەك ېئـــسل ياشـــايدىغانالرنىڭ تۇرمۇشـــى كـــۆرۈرمهنلهرگه ۈئلـــگه ســـۈپىتىدە كۆرســىىتىلهتتى ،كىــشىلهر زﯦرىكــسىمۇ شــۇنى كــۆرەتتى ،قانــال يۆتكهشــتىن باشــقا ەئركىنلىك يوق ىئدى .ائدىله ائز سانلىق ېئسىلزادىلهرنىڭ غهلۋە-غهليانلىرى قـاپالپ كهتــكهن ســاختا كۆرۈنۈشــلهرگه ۆئچ بولغاچقــا ســىرتتىن كىنــو دەيلىــرى ســﯧتىۋﯦلىپ كــۆرەتتى ،بۈگــۈن نﯧمىــشقىدۇر تﯧلﯧــۋىزورنى ېئچىــپ ۇئزاق قــاراپ وئلتــۇردى ،ېئالنغــا چىقىــدىغان ســهتهڭلهرگه ھهۋەســتىن ۆئته ھهســهد بىــلهن قارىــدى ،يﯧرىمالشــقان كىنـــوالرنى بىـــر دەم كـــۆرۈپ ياراتمـــاي قانـــال يۆتكىـــدى ،ھهممىـــسى بىمهنىلىـــك، ياسالمىلىق بىـلهن تولغـان پروگـراممىالر ىئـدى ،بىـر قانالـدىال ھايۋانـاتالر دۇنياسـى كۆرســـىتىلىۋاتاتتى :قـــارا يىـــالن بىـــلهن ائق يىـــالن شـــىددەتلىك سوقۇشـــۇۋاتاتتى، چۈشهندۈرگۈچى بىر نﯧمىلهرنى دەپ كاپشىيتتى .بىر چاغدا باشقا بىر چار يىالن پهيدا بولۇپ ۆئزىدەك يوغان بىر يىالننى يالماپ يۇتۇشقا باشلىدى .چـار يىالننىـڭ كۆزىـدىن سۈرلۈك نۇر چاقنايتتى. سىيىت قارىنىڭ پهيدا بولۇشى بىلهن تهڭ ائدىلهنىڭ كاللىسىدا سىيىت قارىمغا مۇناســىۋەتلىك بــارلىق ەئســلىمىلهر ،دىــن ،تهقۋالىــق ،ەئخــالق ،ياشــلىق ،ھهۋەس... خىياللىرى ەئگىشىپ كهلدى .ۇئ سـىيىت قارىغـا دەشـنام بهرگهن كـۈنى سـىيىت قـارى چــاي قۇيۇۋاتقــان زۆھــرەگه تهلمــۈرۈپ قارىغــان ،ھﯧســسىياتلىنىپ تۇرســىمۇ ۆئزىنــى بﯧسىۋﯦلىپ وئلتۇرغانىدى .ۇئ سىيىت قارىنىڭ ھـازىر تـوي قىلغـان-قىلمىغـانلىقىنى بىلمهيتتى ،لﯧكىن بۇ قارىم بۇرۇنقىدىن جىـق ىئـش كۆرگهنـدەك قىالتتـى ،كۆزلىرىمـۇ
116
ائنچه-مۇنچه وئيناپ تۇراتتى .قارىغاندا تاپاۋىتى ياخـشى بولـسا كﯧـرەك ،يـا بولمىـسا توي قىلىپ خوتۇن خهقنىڭ تهمىنى تﯧتىپ باققان بولسا بولسا ائيال كىشى سﯧغىنىپ قالغاندۇ ،بۇنداق ياش بالىالر قۇتراپ تۇرىدۇ ،ىئچى وئت بولـۇپ يانىـدۇ ،سـهتهڭلهرگه قارىماي دەيدۇ قارايدۇ ،بىـر كـۆزى پهرۋاسـىز تۇرغـان بىـلهن يهنه بىـر كـۆزى شـهھۋەت تۆشۈكىدىن مارايدۇ... بــايىقى پــاراڭالر ۇئنىــڭ قــۇالق تۈۋىــدە جــاراڭاليتتى ،قارىمالرنىــڭ قويۇۋالغــان ساقاللىرى ،پاكىز ،تهقۋا قىياپهتلىرى كۆز ائلدىدىن كهتمهيتتى ،ەئمما بۇ قىياپهتنىـڭ ىئچىدىكى ماھىيهت زادى نﯧمه؟ راستىنى دﯦگهندە ،سىيىت قارىنىـڭ ىئمانىنىـڭ زادى قانچىلىــك ىئكهنلىكــى ،ۇئ ېئتقــاد قىلىۋاتقــان دىننىــڭ زادى قانچىلىــك ۇئلۇغلــۇقى ائدىــلهگه نــامهلۇم ىئــدى .شــۇنداق بولغــانچه ،ائدىــله ۇئنــى بىلىــشكه قىزىقىــپ قﯧلىۋاتــاتتى .بــۇ قــارىمالر بىــلهن كۆرۈشــۈش ائدىــلهدە تهبىىئــيال دىــنالر ھهققىــدە سﯧلىــشتۇرما تهپهككــۇر وئيغىتــاتتى ،ائدىــله دەســلهپته ۆئزىنــى كهمــسىتتى ،لــﯧكىن دەرھالال »بۇ مﯧنىـڭ كونـا ېئتىقـاد تهسـىرىدىن قۇتۇاللمىغـانلىقىم ،كونـا چاپاننىـڭ مﯧھرىدىن كهچمهك ائسان ەئمهس ،لـﯧكىن چوقـۇم ۋاز كﯧچىـشىم كﯧـرەك ،بـۇ مﯧنىـڭ تاللىشىم« دەپ وئيالپ ،خىرىستىائنلىق تهرەپكه ۆئتتى ،قهلبى قايتا ائرام تاپقاندەك بولۇپ» ،روھىم مﯧنى مۇشۇ ياققا تارتىۋاتىـدۇ ،دﯦـمهك مهن بىـر خاسـىيهتلىك دىنغـا كىــردىم« دەپ ۆئزىــدىن مهســتخۇش بولــدى؛ خىرىــستىائن دىنــى ۈئچــۈن ســاۋابلىق ىئشالرنى داۋاملىق قىلىش ىئرادىسىنى چىڭتتى. بىر ھهپتىدىن كﯧيىن ۇئ سىيىت قارىمنى »زۆھـرە بىـلهن سـىزنى كۆرۈشـتۈرۈپ قوياي« دەپ ۆئيىگه يالغۇز چاقىرتتى .سىيىت قـارى كاسـتۇم-بۇرۇلكىـسىنى قـاتۇرۇپ كىيىپ ،ەئتىرلىرىنى چﯧچىپ ،داۋالغۇپ تۇرغان كهيپىيات ۋە يوقالماس ھاياجانلىرىنى ېئلىپ ۇئنىڭ ۆئيىگه كهلدى. _ زۆھرە يوققۇ؟-دﯦدى سـىيىت قـارى زۆھـرە تـوال يﯧتىـپ ماكچـايتىۋەتكهن سـاپاغا وئلتۇرۇپ. _ سهل تۇرۇپ كﯧلىدۇ ،يولدا ماشىنا توسۇلۇپ قاپتۇ ،چاي ىئچكهچ تۇرۇڭ. سىيىت قارى بىر يىل ائۋۋال كهلـگهن بـۇ كونـا ۆئيـگه سهپـسﯧلىپ قارىـدى ،ھهمـمه نهرسه شـۇ پﯧتـى ،ەئممـا ۆئي ىئچـى رەتـسىز ھهم بىـر ائز مهينهتلىـشىپ قالغانـدەك قىالتتى .سىيىت قـارى تﯧلۋىزورنىـڭ يﯧنىـدىكى كونـا ىئـشكاپنىڭ ۈئسـتىدە ژۇرنـالالر ائرىسىدا قىستىلىپ تۇرغان قۇرائننى كۆرۈپ كۆڭلى بهك يﯧرىم بولدى. _ ائدىله كﯧتىپ بۇ ۆئي مۇشۇنداق قااليمىقان تۇرۇپ قالدى ،ەئيبكه بۇيرۇمايسىز. _ زۆھرە نﯧمىشقا كﯧتىپ قالدى؟ _ ھهي ،دﯦسهم گهپ جىق ،ۆئزىنىڭ كهتكىسى كﯧلىپ قاپتىكهن. _ ۇئرۇشۇپ قالمىغانسىلهر؟
117
_ ھهي ياقهي ،ۇئرۇشۇپ نهگه باراتتۇق ،قىز باال چـوڭ بولغانـدا ىئـشى جىـق بولىـدۇ دەڭا ،ائيرىم ياشىغۇسى كﯧلىپ قالغاندۇ. _ بىــر يىلــدىن بۇيــان بىــرەر قﯧــتىم بولــسىمۇ ۆئيىــگه قايتمىــدى ،ۆئيىــدىكىلىرى ەئنسىرەپال وئلتۇرىدۇ -،دﯦدى ائدىل قارىم چايدىن وئتالپ. _ شهھهرگه كۆنۈپ قالغان ائدەم يﯧزىدا بىر كۈن تۇرۇشقىمۇ چىدىمايدۇ دەڭا! _ لﯧكىن مهن تا ھازىرغىچه ھهيران ،شهھهرنىڭ تارتىشقۇدەك زادى نهرى بار؟ زۆھـرە نﯧمىشقا بۇ شهھهردىن كﯧچهلمهيدۇ؟ _ شهھهردە جىق نهرسىلهر بار ،قىالي دﯦسه ىئش بار ،تاپاي دﯦـسه پـۇل بـار ،پۇرسـهت بــار ،راھهت بــار ،ائدەم وئيــالپ باقمىغــان رەڭگــا-رەڭ نهرســىلهر پهيــدا بــوپ تۇرىــدۇ، بولۇپمۇ قىزالر مۇشۇنداق رەڭگارەڭ دۇنياغا ائمراق .ۇئنى ھﯧچكىم توسۇپ قااللمايدۇ. _ ۇئنى دﯦسىغۇ راست ،شهھهردە ھهممه نﯧمه تﯧپىلىدۇ. _ مانــا ســىلهرمۇ شــهھهر ســﯧغىنىپ كهپــسىلهرغۇ؟ پۇلنىــڭ ھهممىــسى شــهھهردە، وئينايــدىغان ائدەمنىــڭ ھهممىــسى شــهھهردە ،قىزالرنىــڭ ەئڭ چىرايلىقــى شــهھهردە، زۆھرەمۇ ەئنه شۇالرنىڭ بىرسى. سىيىت قارىنىڭ يۈرىكى ەئلهملىك سوقۇپ كهتتى ۋە بىردىنال جىمىپ قالدى. _ مهن سىزدىن شۇنى سوراپ باقاي دﯦگهن ،لﯧكىن بۇنى زۆھرەگه دەپ يۈرمهڭ. _ سوراۋﯦرىڭ ،مهنمۇ سىزگه دەپ بﯧرىمهن .بىز وئچۇق-يورۇق پاراڭالشساق بولىـدۇ، بۇرۇنمۇ شۇنداق بىر پاراڭالشقانتۇققۇ دەيمهن ،ېئسىڭىزدىمۇ؟ _ ېئسىمدە بولماي ،غىزا يﯧمهي ىئزا يﯧگهن كۈنۈم ۇئ... _ بهك قاتتىق گهپ قىلىۋﯦتىپتىكهنمهن ،لﯧكىن بهزى گهپلىرىمنى سىزگه پايدىلىق دەپ وئيالپ دﯦگهنىدىم. _ وئبدان پايدىسى تهگدى ،كالالم خﯧلى ېئچىلدى. _ ھه دەڭه ،مهندىن نﯧمىنى سورايسىز ،نﯧمه تهلىۋىڭىز بار؟ _ مهن ھازىرغىچه شـۇ گۇمانـدىن قۇتۇاللمىـدىم ،بۈگـۈن سـىزگه دەۋاتىـمهن .زۆھـرە راست شۇنداق يامان يولغا كىرىپ كهتتىما؟ _ بۇنداق نازۇك مهسىلىنى مهندىن سورىماڭ ،باشقا گﯧپىڭىز بولسا دەڭ. _ لﯧكىن مهن مۇشۇ ىئشنى بىر ۇئقۇپ باقسام بوالتتى. _ نﯧمىنى ۇئقۇپ باقىسىز؟ ۇئقۇپ قانداق قىلماقچىدىڭىز؟ ۇئنى ائالمتىڭىز؟ _ دﯦگۈڭىز كهلمىسه بوپتۇ ،ۇئقـسام-ۇئقمىـسام بهرىبىـر ،ھهر كىـم قىلـسا ۆئزىـگه قىلىدۇ... _ زۆھرەنــى ھــازىرمۇ ياخــشى كۆرىدىكهنــسىز-دە! ۇئنــداق ائدەم بــۇرۇنال ىئنــدەككه كهلتۈرۈپ خوتۇن قىلسىڭىز بولماسمىدى؟ _ ۇئ چاغدا كىچىك ىئدۇق ،ىئش ۇئقمايتتۇق.
118
_كﯧينىكى پۇشايمان ۆئزىڭىـزگه دۈشـمهن ،پـاك چﯧغىـدا تۇتالمىغانـدىكىن ەئمـدى كهينىدىن مىڭ يىغلىسىڭىز بىكار! _ دﯦمهك ،زۆھرە بۇزۇلۇپ كﯧتىپتۇ-دە! _ قانداق وئيلىسىڭىز شۇنداق وئيالڭ ،گۇمانىڭىز ىئمانىڭىزنى قاچۇرىۋەرسۇن... _ خوتۇن كىشى دﯦگهننىڭ زادى ەئقلى يوق! -دەۋەتتى سـىيىت قـارى ائچچىقىـدا_ ، قهدىرلىگهننى بىلمهيدۇ! _ مهنمــۇ خوتــۇن كىــشى ،كىمــگه دەۋاتىــسىز بــۇ گهپنــى!؟ خوتــۇن كىــشى دﯦــگهن قهدىرلىگهننى بىلىدۇ ،سىز ۇئنى قانچىلىك قهدىـرلهپ كهتتىڭىـز؟ سـىز ۆئزىڭىزنـى نوچى مۇسۇلمان دەيسىز ،مﯧھىر-شهپقهت دﯦگهننى بىلهمسىز؟_ دﯦدى ائدىـله ۇئنىـڭ يﯧنىغا كﯧلىپ ،سىيىت قارى ۆئزىنى بىـر يىلنىـڭ ائلـدىغا قايتىـپ بارغانـدەك ھـﯧس قىلدى. _ زۆھرەنى چىڭ تۇتالمىغىنىم راسـت ،لـﯧكىن ۇئمـۇ ھهق-نـاھهقنى پهرق ېئتىـشى كﯧرەك ىئدى. _ قىــز بــاال دﯦــگهن ائجىــز ،ســىز ۇئنىڭغــا مﯧىھرىبــانلىق قىلغــان بولــسىڭىز كهينىڭىزدىن ماڭاتتى .بىز مۇسۇلمانالردا زادى مﯧھىر-شهپقهت دﯦگهن نهرسه يوق. _ كىم يوق دەيدۇ؟ مۇسۇلمانالر بىر-بىرى بىلهن قﯧرىنداش ،مهيلى ەئر يـاكى ائيـال بولسۇن وئخشاش. _ لﯧكىن ھازىرقى ەئمهلىيهتكه قاراپ بﯧقىڭ ،بۇنىڭ ھهممىسى قۇرۇق گهپ! _ ەئلۋەتته ھازىر بۇنىڭغا ەئمهل قىاللمايۋاتقـانالر جىـق ،لـﯧكىن بۇنىڭلىـق بىـلهن دىنىمىزنىـــڭ ھـــۆكمىنى خاتـــا دﯦـــسهك بولمايـــدۇ .چاتـــاق دىنـــدا ەئمهس ،بهلكـــى ۆئزىمىزدە... _ بولدى ،دىن ھهققىدە پاراڭالشمايلى ،ىئشقىلىپ ،مهن جىق ىئشالرغا گۇمان بىلهن قارايمهن ،خۇددى سىز زۆھرەگه گۇمان بىلهن قارىغاندەك... _ گۇمــان دﯦــگهن ھهمــمه ائدەمــدە بولىــدىغان نهرســه ،لــﯧكىن بهزى گۇمــان بهك خهتهرلىك .شهيتان سىزنى گۇمان بىلهن ۋەسۋەسىگه سﯧلىپال تۇرىدۇ. _ ســىزنىچۇ؟ ســىز پهرىــشتىما؟ شــهيتاننى تىلــالۋەرمهي ۇئنىمــۇ تــوغرا چۈشــىنىپ قويۇڭ! _ شهيتان بىزگه دۈشـمهن ،باشـقا يهنه نﯧمىنـى چۈشـىنىمىز؟ مهن ەئسـلى بـۇ يهرگه سىزگه ۋەز سۆزلىگىلى كهلمىگهن ،لﯧكىن ىئمام بولۇپ سۆزلهپ كۆنۈپ قاپتۇق... _ شۇنى دەيمهن ،بولدى ،باشقا گهپنى قىلىشايلى ،ھه راست ،توي قىلدىڭىزمۇ؟ _ توي قىلغان ،ۈئچ كۈندىن كﯧيىن تاالق قىلدىم. _ تاالق دﯦگىنىڭىز خوتۇننى ۆئيدىن تىلالپ قوغلىۋﯦتىشما؟
119
_ تىلــالش كهتمهيــدۇ » ،تــاالق ،ۈئچ تــاالق!« دەيمىــز ،خوتــۇن ۆئزىنىــڭ كهشــىنى ائنىسىنىڭ ۆئيىگه توغرىاليدۇ. _ بۇمۇ بىر قامالشمىغان قاىئدىكهن ،خوتـۇن خهقنـى ىئـت قوغلىغانـدەك كهت دەپـال ھهيدىۋەتــسه بوالمــدىكهن؟ ۇئنــداقتا ھﯧلىقــى » مۇســۇلمان دﯦــگهن بىــر-بىــرىگه قﯧرىنداش« دﯦگهن گﯧپىڭىز نهدە قالدى؟ _ بۇ ىئككىسى وئخشىمايدىغان مهسىله ،بۇنى سىزگه ائيرىم چۈشهندۈرسهم بولىدۇ. _ بولــدىال ،يهنه دىننىــڭ گﯧــپىگه چۈشــۈپ كﯧتىــدىكهنمىز .قىسقىــسى ،ســىلهر ائيــالالرنى پهس كۆرىدىكهنــسىلهر ،قىزالرنــى چۈشــهپ قويىدىكهنــسىلهر ،ســىلهردە مۇھهببهت ،مﯧھىر-شهپقهت دﯦگهن نهرسه يوقكهن. _ ســىز باشــقىچىال گهپ قىلىۋاتىــسىزغۇ؟ ســىز ۆئزىڭىزنىــڭ دىنىنــى قانچىلىــك چۈشىنىسىز؟ _ ۋاي بولــدىال ،يهنه دﯦــسهك ،شــۇ دىننىــڭ گﯧپــى .مهن ۆئزىمىزنىــڭ دىنىنــى ائنــچه چۈشىنىپ كهتمهيمهن ،بۇنى ېئتىـراپ قىلىـمهن ،لـﯧكىن باشـقا ائدەملهرگىمـۇ قـاراپ باقتىم ،بىزدىن ياخشى ياشايدىكهن ،بىر-بىرىگه مﯧھىـر-مـۇھهببهت يهتكۈزىـدىكهن. ائدەم دﯦـــگهن مۇشـــۇنىڭدىن تهســـىرلهنمهمدۇ دەيـــمهن .مهســـىلهن ،ســـىز زۆھـــرەگه بــارلىقىڭىزنى بﯧغىــشلىغان بولــسىڭىز ،شــۇ چاغــدا ائلــدىراپ كﯧتىــپ قالمىغــان بولسىڭىز ،ۇئ ائللىبۇرۇن سىزنىڭ بوالتتى ،مۇھهببهتنىـڭ مﯧغىزىنـى تهڭ بۆلۈشـۈپ يــﯧگهن بــوالتتىڭالر .ســىز دىننــى شــۇنچه وئقــۇپ تــۇرۇپ ،مۇســۇلمانالر بىــر-بىــرىگه قﯧرىنداش دەپ تـۇرۇپ ،بىچـارە قىـز بىـلهن كـارىڭىز بولمـاي كهتـسىىڭىز ،ۇئ ائخىـر قانداق بولماقچىدى؟! سىيىت قارى گهپ تﯧپىپ بﯧرەلمهي قالدى ،زۆھرەنى كىرىـپ قـاالرمۇ دەپ پـات- پات ىئشىككه قارايتتى ،ائدىلهگه جـاۋاب بهرگىـدەك ،ھهتتـا ۇئنىـڭ بىـلهن داۋاملىـق پاراڭالشقۇدەك ھالىمۇ قالمايۋاتاتتى .ۇئنىڭ ۈئستىگه ائدىله سىيىت قارىنىڭ ۇئدۇلىدا وئلتۇرۇۋالغان بولـۇپ ،تـار ،قىـسقا يوپكـسىدىن ائپـائق يوتىـسى كۆرۈنـۈپال تـۇراتتى. سىيىت قارى ۇئ يهرگه قارىماي دﯦسىمۇ كۆزى بﯧرىپ قاالتتى ،كاللىسى كﯧتىپ قاالتتى، گهپلىرىنى تاپالمايتتى ،ىئـچ-ىئچىـدىن بىـر ۆئلگـۈر ھهۋەس جـۇش ۇئرۇپ قاينـايتتى. ائدىله سىيىت قارىنىڭ كونـا ،يوقالمـاس ھاياجانلىرىنىـڭ ۇئرغۇۋاتقـانلىقىنى ېئنىـق سهزدى ،كۆزلهر تىلسىز سۆزلهيتتى ،يوشۇرۇن ىئستهك شهھۋەتنىال كۆزلهيتتى. _ زۆھرە نﯧمانداق كﯧلىپ بواللمايدىغانـدۇ _،دﯦـدى سـىيىت قـارى پهقهت چـايغىال قاراپ. _ زۆھرەنى بهك سـﯧغىنىپ كهتـكهن وئخشىمامـسىز؟ زۆھـرەدە بـار نهرسـه مهنـدىمۇ بار-،دﯦدى ائدىله ۋە تﯧزلىك بىلهن سىيىت قارىنىڭ يﯧنىغا كﯧلىپ ۇئنىڭغا ېئسىلدى.
120
ســىيىت قــارى چۆچــۈپ كهتتــى ،ائدەم يوشــۇرۇن ېئڭىــدا نــﯧمىگه ەئڭ ىئنتىلــسه شۇنىڭدىن ەئڭ قورقسا كﯧرەك ،خـام خىيـال شـۇ پﯧتـى قالـسۇن دﯦگىلـى بولمـايتتى، لــﯧكىن رىائللىقمــۇ خىيالدىكىــدەك ۇئنــچه گــۈزەل ەئمهس ىئــدى .بولۇۋاتقــان ىئــش، ۆئزگىرىۋاتقان كهيپىيات شۇنچىلىك تﯧـز ىئـدىكى ،سـىيىت قـارى بىـر دەقىـقه ھـوش- كاللىسىنى يىغالماي قالدى ،ېئسىگه كهلگهندە بولسا ائدىله ۇئنىـڭ ىئـشتان بﯧغىغـا ېئسىلىۋاتاتتى. _ نﯧمه ىئش قىلىۋاتىسىز؟... _ سىزنىڭ خىيالىڭىزدىكى ىئشنى قىلىۋاتىمهن ،قانداق ،خوش بولمامسىز؟! _ مهقسىتىڭىز ەئسلى مۇشۇ ىئكهندە!... _ قانــداق بولمامــدىكهن ،تاشــچىالرنىڭ ھهممىــسى وئينايــدىكهنغۇ؟ ســىزمۇ پــۇل تاپقانــدىكىن وئينىغانــسىز؟ ائڭلىــسام ،تاشــچىالر يابــاۋلۇدىكى رۇس جاالپلىرىنىــڭ باھاسىنى ۆئستۈرۈۋﯦتىپتۇغۇ؟ _ لﯧكىن بىز ۇئنداق زىنا ىئش قىلمايمىز. _ بهز يﯧمهيدىغان مۈشۈك يوق ،توال خوتۇن كىشىدەك ناز قىلماڭ ،وئغـۇل بالىـدەك راۋرۇس تۇرىڭه مانداق! _ مﯧنى زورلىماڭ ،زۆھرەنى دﯦمىسهم بۇ يهرگه كهلمهيتتىم. _ كهلگهندىكىن پۇشايمان قىلماڭ ،سىزگه مهن بۇرۇنال دﯦگهن ،سىزگه ۇئنتۇلغۇسىز تهسىرات قالـدۇرۇپ ائنـدىن ىئـشىكتىن چىقىرىمىـز .ەئته-ۆئگـۈن زۆھرەگىمـۇ ېئغىـز تﯧگىشىڭىز مۇمكىن... سىيىت قـارى ۆئزىنـى سـهلله قويۇۋەتـسه بوشىـشپ ،زىنـايى ھارامنىـڭ پاتقىقىغـا تﯧيىالتتى ،بۇنى ۆئزى ېئنىق بىلهتتى ،ائدىله خۇددى قۇتراپ كهتـكهن چىـشى شـىردەك ۇئنى قامالالپ ،تارتقۇشالپ ھاڭنىڭ گىـرۋىگىگه ائپىرىـپ قويغانىـدى ،سـىيىت قـارى بىچــارىلهرچه وئيلىنــاتتى ،ۆئزىــدىن كهســكىن بىــر جــۈرەئت ىئزدەيتتــى .بــۇ جــۈرەئت ىئككىگه ائيرىلىپ كهتتى :يـا قهتىئـي رەت قىلىـش يـاكى قهتىئـي زىنـا قىلىـش .شـۇ پهيتته سىيىت قارىنىـڭ كـۆزى يهنه ھﯧلىقـى توپـا بﯧـسىپ تۇرغـان قۇرائنغـا چۈشـۈپ قالدى .بۇنى زۆھرەگه ۆئز قولى بىلهن تهقدىم قىلغانىدى .زۆھرە ۇئنى سىيىت قارىنىڭ مۇھهببىتىنى خارلىغاندەك خارالپ تاشالپ قويغانىدى .زۆھرەنى خىيال قىلىش بىـلهن تهڭ سىيىت قارىنىڭ كاللىسى يهنه بۆلۈنۈپ كهتتى ،ىئختىيارىغا بويسۇنماي قـۇتراپ، ەئۋجىــگه چىققــان ھﯧســسىياتى توســاتتىن پهســلهپ قالــدى ،ياخــشى بولــدى ،زىناغــا كﯧرەكلىك ھارام كۈچ-قۇۋۋەت يوقىلىشقا يۈزلهندى .بۇ ھالـدا تـاش بورانغـا مهھكـۇم چوڭ گۇناھنى ۆئتكۈزۈشتىن ساقلىنىپ قالغاندىن سـىرت ،ائدىلهنىـڭ ائلدىـدا تهنه- مهسخىرىگه قالمايتتى ،ەئركهكلىكـى كهمـسىتىلمهيتتى؛ كهمسىتىلـسه نـﯧمه بوپتـۇ؟
121
بۇنداق كهمسىتىلىشكه ۇئچراش گۇناھنى ۆئتكـۈزۈپ قويـۇپ ۇئزاققىـچه ائزابلىنىـپ، تۆۋە-ىئستىغپار ېئيتىشتىن ياخشىراق ىئدى. _ قولىڭىزنى تارتىڭ ،سىز راستىنال جاالپمۇ نﯧمه؟ ائدىله تۇرۇپال قالدى ،سىيىت قارى ىئتتىك وئرنىدىن تۇرۇپ كهمىرىنى ەئتتى. _ ھه مهن جاالپ ،سىز قانـداق مـاز قـارىم؟! كﯧـسىلىڭىز بـار وئخـشىمامدۇ؟ شـۇڭا خوتۇنىڭىز يﯧنىڭىزدا ۈئچ كۈنمۇ تۇرماپتىكهن-دە! _ ھهەئ ،مهن ائشۇنداق مـاز ،بـۇ يهردە بىكـاردىن سهتلىـشىپ قالمـايلى ،مﯧھمـاننى چىرايلىق ۇئزىتىپ قويۇڭ... _ كﯧتىۋﯦرىڭ ،ىئشىك وئچۇق. سىيىت قارى ىئشىك تۈۋىگه بﯧرىپ بولۇپ ،كهينىگه يﯧنىپ قۇرائننى ېئلىۋالدى: _ ما كىتاب توپا بﯧسىپ خارلىنىپ قاپتۇ ،مهن ەئكىتهي! _ قويۇڭ ،زۆھرەنىـڭ كىتـابى ،قـارىم دﯦـگهن ھهمـمه جـاينى تىمىـسقىالپال يۈرەمـدۇ نﯧمه؟ _ بۇنى زۆھرەگه مهن بهرگهن ،ەئمدى الزىمى يوق وئخشايدۇ. _ ەئكهتسىڭىز ەئكىتىڭه ،ۇئنداق كىتابنىڭ كﯧرىكى يوق. _ شۇڭا تۇرغان ھالىڭىز مۇشۇ ،خۇدا كۆڭلىڭىزگه ىئنساپ بهرسۇن. _ ۋاي قوۋۇرغام ،ائۋۋال ۆئزىڭىزنى وئڭشاپ كﯧلىڭه بىـر ،سـىزدەك قـاالق ،يارىمـاس قارىمالرنىڭ دەستىدىن مۇشۇ كۈنگه قالغان بىز! بىز توغرا يول تﯧپىشمىز كﯧرەك. _ شۇڭا خۇدايىم كۆڭلىڭىزگه ىئنساپ بهرسۇن دەۋاتىمهنغۇ! _ خۇدايىم مﯧنىڭ كۆڭلۈمگه ىئنساپ بهردى ،توغرا يولنى دىلىمغا سالدى .سـىزدەك قاالق مولالمالر بۇنى مهڭگۈ چۈشهنمهيدۇ. _ بوپتۇ ،سىزال چۈشىنىپ ۆئتۈپ كﯧتىڭ ،مهن كهتتىم ،خوش. _ يول بولسۇن يارىماس قارىم ،بۇ ھـالىڭىزدا زۆھرەگىمـۇ يارىمىغۇدەكـسىز .بوپتـۇ، مۇھهببهت ەئمهسمۇ ،پولو ېئتىپ ۇئزىتىپ قويار... ائدىله بىر مۇنچه سﯧسىق گهپ قىلىپ ،غۇدۇرالپ قالدى. سىيىت قارى قۇرائننى قولتۇقالپ ،خۇداغا ھهمدۇ ساناالر ېئيتىپ ،يهڭگىل قهدەمـلهر بىلهن خﯧلى ۇئزاق پىيادە ماڭدى .شـۇ تاپتـا يﯧنىـدا زۆھـرە بولغـان بولـسا ،قـۇرائننى كۆزىگه كۆرسىتىپ ،قاتتىق-قاتتىق گهپلهرنى قىلىپ بىر مـۇنچه دﯦيىـشكهن بـوالتتى. لﯧكىن ،ائدىله بۇنچىلىك ۆئزگىرىپ كهتكهن يهردە ،زۆھرە نﯧمه بولۇپ كهتتى ،ۇئققىلى بولمايتتى .زۆھرەنىڭ دىدارى بۈگۈنمۇ كۆرۈنمىدى ،ەئمما سىيىت قارىنىڭ خىيالىدا ۇئ ھامان بۇرۇنقى ھالىتىدە پهيدا بولۇپ تۇراتتى.
122
22 زۆھـــرە ائدىلهدىـــن ائيرىلغانـــدىن كﯧـــيىن رﯦـــستۇرانغا كهلـــدى ۋە رﯦـــستۇران خوجايىنىغـــا دەپ يـــۈرۈپ رﯦـــستۇراندا ىئـــشلهيدىغان قىزالرنىـــڭ ياتىقىـــدىن پاناھالنغۇدەك جاي تاپتى .ۇئ ائتاققا ياردەمچى جىڭلى بولغان بىلهن ائلىدىغان پۇلى بىــر ائيلىــق ۆئي ىئجارىــسىنى تۆلهشــكه يهتمهيتتــى .ۇئ ىئزچىــل ھالــدا ائرتــۇق پــۇل خهجلهشكه چىدىمايال كهلدى ،قولىغا پۇل كىرگهندە ائنچه-مۇنچه بىر نهرسـه ائالتتـى، ەئممــا ەئرزان مــالالرنى قوغلىــشاتتى ،چىــڭ تــۇرۇپ باھــا تالىــشاتتى .ائدىــله ۇئنــى پىخسىق ،ھهممه نﯧمىگه چىڭ ،كاللىسى ىئـشلىمهيدۇ دەپ مـازاق قىلىـپ كهلـسىمۇ پهرۋا قىلمىدى ،گهپـكه پهقهت چىدىمىغانـدا پـۇل خهجلهپمـۇ بـاقتى ،ەئممـا تـاپقىنى تــايىنلىق بولغاچقــا خهجــلهپ بولــۇپ قورســىقى ائغرىــدى .يــۇقىرى ماائشــلىق ىئــش تاپالمىغاچقـــا بـــۇ قىممهتچىلىـــك شـــهھهردە ائدەتتىكـــى ىئـــشچىنىڭ تۇرمـــۇش سهۋىيىسىدىن ھالقىيالمىدى .ائدىله ۆئزىـگه مهرت بولغـان بىـلهن زۆھـرەگه ۇئنـداق كهڭ قوللۇق قىلمىدى ،بهلكى زۆھرەنىڭ ىئچىنى قىززىتىپ ،پۇلغا قىزىقتـۇرۇپ ،شـۇ ائرقىلىق ۇئنى تامامهن ېئچىۋﯦتىلگهن »دۇكان«غا ائيالندۇرۇشنى وئيلىدى ،وئخـشاش نىيهتتىكى چۆپقهتلىكنىڭ شىرىن خىيالىنى سۈردى .شۇ مهقسهتنى دەپ زۆھرەگه پـۇل خهجلهپ باقتى ،ھايا پهردىسىنى خﯧلىال ائچتى ،ەئمما ھهر قانچه قىلـسىمۇ ائخىرقـى چهككه يﯧتهلمىدى ،تۈپ مهقسىتىنى ىئشقا ائشۇرالمىدى.يهنه كﯧلىپ ،ۇئنىڭ مۇتلهق ەئركىــنلىككه كۈچهشــلىرى زۆھرەنىــڭ گۇمــانىنى ،نــارازىلىقىنى قوزغــاپ قويــدى، زۆھرەمۇ ۇئنداق كالىـدەك نهگه باشلىـسا كﯧتىۋﯦرىـدىغان قىـز ەئمهس ىئـدى ،ائدىـله ۇئنــى »دۆت ،دەلــته« دﯦــگهن بىــلهن ،بىــر يهرلىرىــدىن زۆھرەنىــڭ ۇئ جهھهتتىكــى مۇستهقىللىقىنى ،قىزلىققا چىڭ ېئـسىلىۋالىدىغان جـاھىللىقىنى ېئتىـراپ قىالتتـى، پهقهت شــۇ چىــدىمايتتى ،زۆھرەنىــڭ ۆئزى بىــلهن وئخــشاش يولــدا ماڭمىغــانلىقىنى ۆئزىــگه كﯧلىۋاتقــان ھاقــارەتتهك ھــﯧس قىالتتــى ،لــﯧكىن بۇنىڭمــۇ بىــر يولــسىزلىق ىئكهنلىكىنى ،ھهر كىمنىـڭ ەئركىنلىكـى ۆئزىـدە بولىـدىغانلىقىنى وئيـالپ توختـاپ قاالتتى .ۇئ پهيت كۈتتى ،ائي-ائيالپ كۈتتى ،زۆھرە يهنه شـۇ »پىخـسىق«لىقىـدا چىـڭ تۇرىۋەردى ،ائنىسىدىن قالغان پاكلىققا خىيـانهت قىلمىـدى؛ قىزلىـق سـهبىيلىكىنى، مهسۇملۇقىنى بالىلىق چﯧغىدا وئينىغان ائمراق قورچىقىنى ائسـرىغاندەك ائسـرىدى؛ چﯧچىنى قويۇۋﯦتىپ ،يـۈزىگه مـاي سـۈرۈپ ،لهۋلىرىنـى قىزارتىـپ يۈرسـىمۇ چىرايىـدا پاكلىق كۈلكىلىرى ۆئچمىدى ،ەئيـنهككه قـاراپ تهبهسـسۇم قىلىـپ ۆئزىـگه ىئـشهنچ تىكلىــدى .ائدىــله ائخىرقــى ھﯧــسابتا ۇئنــى زورالۋﯦرىــشنىڭ ەئكــسىچه ۈئنــۈم بﯧرىدىغانلىقىنى وئيالپ ،ۇئنىڭغا پۇل خهجلهشنى ،ۇئنى وئينىتىـشنى ،بىلـله بـازار چۆرگىلهشــنى ،پايپــاق ،لىپتىــك دﯦگهنــدەك نهرســىلهرنى ېئلىــپ بﯧرىــشنى ،ياخــشى
123
كىيىملىرىنــى بﯧرىــشنى ،يﯧرىملىــشىپ قالغــان قىمــمهت باھــالىق پهرداز بۇيــۇم ۋە ەئتىرلىرىنــى ســوۋغا قىلىۋﯦتىــشنى توختــاتتى ،ىئقتىــسادىي جهھهتــتىن »ىئمبــارگۇ« يۈرگۈزۈپ ۇئنى خﯧلىال يﯧتىم قويدى؛ زۆھرە تﯧجهپ يىغقـان پـۇللىرىنى ۆئيىـگه پـات- پــات ەئۋەتىــپ تــۇراتتى ،شــۇنداق قىلمىــسا كــۆڭلى ۇئنىمــايتتى ،ەئۋەتىــپ بولــۇپ راھهتلىنىپ قاالتتى .ائدىله بۇنى بىلهتتى ،بۇنىڭغىمۇ چىدىمايتتى» ،تهييارغا ھهييار بولىدىغان خﯧنىم ،ۆئيگه بىر نﯧمه ائلمايسهن ،سﯧنى مهن بﯧقىۋاتىمهن ،ھهممىگه مهن پۇل خهجلهۋاتىمهن ،ۆئزەڭنى باقالماي تـۇرۇپ ائپـاڭنى باقامتىـڭ ،جﯧنىڭنـى بۇنـداق قىيــنىغىچه بﯧرىــپ ائپاڭنىــڭ پــۇتىنى تۇتــۇپ قويــساڭال بولمامــدۇ ،ەئرگه تﯧگىــپ ېئرىڭنىــڭ پــۇلىنى خهجلىــسهڭ بولمامــدۇ « ...دەپ سﯧــسىق گهپ قىلىــپ ،ســﯧرىق ھهرىدەك چﯧقىۋاالتتى؛ زۆھرە بۇنىڭغىمۇ پىسهنت قىلمايتتى . زۆھرە ائدىلهدىن ائيرىلىپ ،ائشكارا ياكى يوشۇرۇن ھهسـهتتىن ،ۆئچمهنلىكـتىن، سﯧسىق تىل-ائھانهتتىن ،مااليلىقتىن قۇتۇلۇپ خﯧلىال يهڭگىللهپ قالدى ،ياتاقتىكى كىچىك قىزالر بىلهن ائچا-سىڭىلدەك چىقىشىپ قالدى .بىر نهچچه ھهپتىدىن كﯧيىن ۇئ ائپىسى بىلهن تﯧلﯧفوندا كۆرۈشۈپ يﯧقىنقى ھالىدىن خهۋەر بهردى ،خـۇدانى تىلغـا ېئلىــپ ،ۆئز ھــالىنى چۈشــهندۈرۈپ ائپىــسىنى خــاتىرجهم قىلــدى؛ ەئممــا ائچىــسى تﯧلﯧفـوننى ېئلىـپ بۇرۇنقىـدەكال قوپـال گهپـلهر بىـلهن زۆھرەنـى ەئيـبلهپ كهتتـى» ، قاچانغىچه كهلمهيسهن ،يۈزىمىزنى تۆكهي دەمسهن ،بىزگه پۇلـۇڭ كﯧـرەك ەئمهس ،يـۈز كﯧرەك ،يۈز! «...دەپ توۋلىـدى؛ زۆھـرە ۇئنىڭغىمـۇ بىـر ھـازا گهپ قىلـدى ،تومتـۇۋاق ائچىسى ەئڭ ائخىرىدا « ىئـشقىلىپ ،سـاق يﯧنىـپ كهل ،سـاق يﯧنىـپ كهلمهيـدىغان بولساڭ كهلمهيال قوي ،ائقىۋەتنىڭ قانداقلىقىنى ۆئزەڭ بىلىسهن! «...دەپ تﯧلﯧفـوننى قويۇۋەتتى .ائچىسىنىڭ زەردىلىك گهپلىرى زۆھرەنىڭ ھهسـرەت-پىغـانىنى ۆئرلهتتـى، ەئممــا ۇئنىڭــدىنمۇ ائغرىنىــشقا بولمــايتتى ،ەئردىــن تهلىيــى كهلمىــگهن ائچىــسى ائشۇنداق تﯧرىككهك ،نﯧرۋىسى ائجىز بولۇپ كهتكهنىدى .شـۇڭا زۆھـرە ۇئ يـۇرتتىكى ەئرلهرنىڭ ھهممىسىنى ناچار ھﯧساباليتتى ،ۇئ يهردە تـوي قىلىـپ بهختلىـك تۇرمـۇش ۆئتكۈزەلىشىگه ىئـشهنمهيتتى .ەئممـا نهدىـن تـوي قىلىـشى كﯧـرەك؟ شـهھهردىن ەئر تاپاالمدۇ؟ بﯧيجىڭدەك چوڭ شـهھهردىن ۇئنىڭغـا اليىقىـدا ەئر چىقامـدۇ؟ ائدەمـلهردە پهرق چوڭ ،ېئگىـز-پهسـلىك ،ەئزىـز-خـارلىق دوقـاللىرى قهدەمـدە بىـر پۇتلىـشىپ تۇرىدۇ ،بۇ شهھهردە خىزمهت قىلىـدىغانالر زۆھـرەدەك يﯧزىـدىن چىققـان ىئـشلهمچى قىزنى ائلمايدۇ ،وئقهتچىلهرنىڭ ھهممىـسى پىـشىپ قـاق بولـۇپ كهتكهنـلهر ،خوتـۇن دﯦگهننى وئيناپال ائلىدۇ .وئغرى-يانچۇقچىالرغا ەئسلى تهگكىلـى بولمايـدۇ؛ شـاراىئتى ياخشى بولغـان بىـلهن يﯧـشى چـوڭراق ائدەممـۇ بولمايـدۇ ،ىئقتىـسادىي جهھهتـتىن مۇستهقىللىقى يوق ،ىئش-وئقىتى يوق كىچىك بالىمۇ بولمايـدۇ؛ باشـقىالرنى تـالالش بىلهن بىر ۋاقىتتا ۆئز ھالىنى چاغلىمايمۇ بولمايدۇ .قىزالر ۈئچۈن بۇمۇ تهس ىئـش...
124
زۆھرە وئيلىمايمهن دﯦـسىمۇ وئيلىنىـشقا مهجبـۇر ىئـدى ،بويىغـا يهتكهنـدىن باشـالپ وئيالپ كﯧلىۋاتاتتى ،كهلگۈسىدە ۆئز مهنسۇپ بولىدىغان ەئرنى خىلمۇ خىل تهسـهۋۋۇر قىالتتى ،ەئمما تۇتامىغا چىققۇدەك بىر وئبراز يوق ىئدى .قاچانكى ،سىيىت قارى پهيدا بولغاندىن كﯧيىن زۆھرە گهرچه كۆڭلۈمدىكىدەك بالىغا ۇئچرىدىم دﯦيهلمىسىمۇ ،بىر ائز چۈشىنىشكهندىن كﯧيىن ۇئ قارىم كۆزىگه ىئسسىق كۆرۈنـدى ،مـۇھهببهت دﯦـگهن نهرســىنىڭ دەســلهپكى ائالمىتىنــى ،تــۇنجى ىئزناســىنى شــۇ قارىمنىــڭ خىجالهتلىــك چىرايىدىن كۆردى ،تۇنجى مۇھهببهت سالىمىنى ۇئنىڭ قولىدىن تاپشۇرۇپ ائلدى ،ۇئ قارىمنىڭ خهتلىرىنى يىرتىۋەتكهن بىـلهن ۇئنىـڭ بـۇالق سـۈيىدەك سـۈزۈك ،وئخچـۇپ تۇرغان ھﯧسسىياتىنى ۇئنتۇپ قالمىـدى ،بهزى جـۈملىلىرى ھـازىرمۇ يادىـدا .دﯦـمهك، خىيالىدا ەئڭ چوڭقۇر ساقلىنىپ قالغىنى يهنىال سىيىت قـارىم بولـدى .سـىيىت قـارى كهتكهندىن كﯧيىن زۆھرە خﯧلىغىچه كۆڭلى يﯧـرىم يـۈردى ،چـۈنكى ىئلگىـرى ۇئ بـاال بىلهن پات-پات كۆرۈشـۈپ تۇرالمىـسىمۇ ،ۇئنـى بـار دەپ كـۆڭلى پۈتـۈن تـۇراتتى ،بـۇ شهھهرمۇ ۇئنچه غﯧرىبانه بىلىنمهيتتى .ۇئ كهتكهندىن كﯧـيىن زۆھرەنىـڭ كۆڭلىنىـڭ قانچىلىك بوش قالغىنىنى بىر ۆئزى بىلىدۇ .بار چاغدا قهدرى بىلىنمىگهن ائدەمنىـڭ كهتكهندىن كﯧيىن قهدرى ۆئتۈلـدى .زۆھـرە ۇئنـى سـﯧغىنىپ يـاش تـۆكمىگهن بىـلهن، بىلــله ۆئتكــۈزگهن ۋاقىتلىرىنــى ەئســلهپ» ،ھﯧلىمــۇ مۇشــۇنچىلىك ەئســلىمىلىرىم بوپتىكهن « دەپ ۇئھ تارتتى ،ۆئز ۋاقتىدا ائنچه بىلىنمىگهن ىئشالرنىڭ گۈزەللىكىنى كﯧيىن ھﯧس قىلدى؛ سىيىت قارىنىڭ شۇنچه يولنى بﯧـسىپ يـوقالپ كﯧلىـشلىرىنى، ۆئزى ائشـــىق بولغـــان قىزغـــا مهھلىيـــالىق ،ەئيمىـــنىش ،ھاياجـــان بىـــلهن كـــۆز سﯧلىـــشلىرىنى ،خهتنـــى بهرگهن ۋاقىتتىكـــى ســـۆيۈملۈك خىجـــالهت ،وئمـــاق تهمتىرەشلىرىنى ...قايتا ەئسلهپ ،بـۇ گۈزەللىكلهرنىـڭ ھهر قانـداق رومانتىكىـدىن قﯧلىشمايدىغانلىقىنى ،قهدىرلهشكه تﯧگىشلىك ھﯧسسىيات ىئكهنلىكىنى بىلدى . ەئمما زۆھرە دۇچ كﯧلىۋاتقان رىائللىق رومانتىكىنى چهكلهپال تۇراتتى ،باغرى تـاش شــهھهرنىڭ بﯧــسىمى ۇئنىــڭ خىيالىــدا بولــسىمۇ رومانتىــك ياشــىغۇدەك ھــالىنى قويمايتتى .مۇشۇنداق ىئشلهپال ۆئتۈپ كﯧتهرمهنمۇ؟ نﯧمىگه بۇنچه جاپـا چـﯧكىمهن؟ دەپ وئياليتتـــى ،لـــﯧكىن بـــۇ تاللىـــشىغا پۇشـــايمان قىلىـــپ ،ائزابىنـــى تﯧخىمـــۇ ېئغىرلىتىشنى خالىمايتتى؛ كۆڭۈللۈك خىيالالر ائرقىلىق بﯧسىمنى يهڭگىللىتىشكه تىرىــشاتتى؛ ياخــشى يىگىــت ،كۆڭۈللــۈك تۇرمۇشــقا پــاتراق ېئرىشــسىال بۇنــداق ياشاشتىن شۇ ھامان ۋاز كﯧچىشكه رازى ىئدى .ەئمما ،ياخشى يىگىت ،ېئسىل تۇرمۇش ائسماندىن چۈشهرمىدى؟! بۇ شهھهردە شۇنداق ىئمكـانىيهت ھازىرمىـدى؟! ھهممىـسى خىيــال! بىــر يىلــدىن بۇيــان ۇئنىــڭ تارتمىغــان جاپــالىرى قالمىــدى ،ائدىلهنىــڭ بﯧــسىملىرىغا ائران-ائران چىدىــدى؛ ھــاالل ياشــىغىنىغا يارىــشا نهتىــجه چىقمىــدى، كۈتكىنىگه ېئرىشهلمىدى .پۇل تاپاي دﯦـسه ائدىـلهدەك بۇزۇلـسا بولىـدىكهن ،لـﯧكىن
125
ائدىلهمــۇ شــۇنچه يىرگىنىــشلىك ىئــشالرنى قىلىــپ ھهۋەســلهنگۈدەك تۇرمۇشــقا ېئرىـشهلمىدى ،تـاپقىنىنى بـۇزۇپ چـاچتى ،مهيـنهت ،رەتـسىز ھۇجرىـسىغا بىـر دۆۋە قىمــمهت باھــالىق كىــيىم-كــﯧچهك ،پهرداز بويــۇملىرى يىغىــپ تاشــالپ قويــدى .يهنه كﯧلىــپ ،ائدىــله ۆئزىنــى ھهرگىــز بهختلىــك ھــﯧس قىلمايــدۇ ،ائرمــانلىرى تــوال، يﯧـتهلمىگهنچه چﯧچىلىـدۇ ،ىئچىـپ-چﯧكىـپ مهسـت بولىـدۇ ،ۆئزىنـى تاشـلىۋﯦتىدۇ، بۇزۇلغانچه دەردى ساقايغاندەك بولىدۇ ،ەئمهلىيهتته ۆئزىنى ائلدايدۇ. زۆھـــرە بۇنـــداق ياشاۋەرمهســـلىكى كﯧـــرەك ىئـــدى ،بۇنـــداق كﯧتىۋەرســـه ۆئيىدىكىلىرىنى يۈرەك كﯧسىلى قىلىپ قوياتتى؛ لﯧكىن توي ىئشىنى وئيلىسا ۇئنىڭ بﯧشى ائغرىيتتى ،ەئرگه تهگمهي ياشـىغىلى بولغـان بولـسا قانـداق ياخـشى بـوالتتى- ھه !...ائشخانىدا تاماق يﯧگىلى كهلگهن ۇئيغـۇرالر تولىمـۇ ھـالى چـوڭ كـۆرۈنهتتى، زۆھرەگه باشقىچه كۆزدە قارايتتى .بىر قارىسا بهزىلىرى بهكـال ىئلمىـي ،بهزىلىـرى بهك قــارا قورســاق .قــارا قورســاق كــۆرۈنگهنلىرى زۆھــرەگه كــۆز تاشــالپ قويــاتتى ،ەئممــا بۇنــداقالرغا زۆھــرە قىزىقمــايتتى .ۇئ يــاش وئغــۇلالر ،كﯧلىــشكهن يىگىتلهرنىــڭ رﯦستۇرانغا كۆپرەك كﯧلىپ تاماق يﯧيىـشىنى ،ۆئزىـگه بىـر نهزەر ائغدۇرۇشـىنى ،ۆئزى ۈئچۈن بىر تالالش ىئمكانىيىتى بهخش ېئتىـشىنى خـااليتتى .لـﯧكىن ۇئنـداق ىئنـسان كۆرۈنمىدى ،كۆپىنچىسى وئتتۇرا ياش ائدەمـلهر ىئـدى ،يـاش بـالىالرمۇ كهيـپ چىـراي، سولغۇن ،بىپهرۋا ،خۇنۇك ،بىر يﯧرىـدە چـاتىقى بـار ،ىئشهنچـسىز كـۆرۈنهتتى؛ زۆھـرە داىئم ۈئمىدسىزلىنهتتى ،خارلىق تۇيغۇسىغا بىـر چۆكـۈپ لهيـلهپ چىقـاتتى .شـۇنچه ائدەملهرنى كۆردى ،كۆزىگه سىغمىدى ،بهلكىم ھهممىسىنىڭ وئبرازىنى سـىيىت قـارى توسۇۋالدى ،سـىيىت قارىنىـڭ وئبـرازى شـۇنچه پارالقمىـدى؟ يـاكى زۆھرەنىـڭ تهلىـۋى شۇنچه ۈئستۈنمىدى؟ بارلىق چىرايلىـق قىزالرغـا وئخـشاش زۆھرەمـۇ كﯧلهچهكتىكـى بهختىنـى بـاش ائغرىقى ،ائمالسىزلىق ۋە زارىقىش ىئلكىدە كۈتمهكته ىئدى. ۆئتمۈشته ىئلىغا پالىنىپ ،زۇلۇم دەستىدىن ەئركىنلىك ىئزدەپ قاچقـان نۇزۇگـۇم بهختكه ېئرىـشهلمهي » نـازۇك كـۆزى ياشـالندى ،ېئلىـپ قاچـار ەئر بـارمۇ؟« دەپ ائھ ۇئرغان بولسا ،بۇ زاماندا بۇ شهھهرگه ۆئزى خاالپ كهلگهن ،مۇساپىرلىقتا غﯧرىبسىنىپ يۈرۈۋاتقان زۆھرە » تهلمۈرىدۇ كۆزلىرىم ،كۆڭلۈمدىكى ەئر بارمۇ؟« دەپ ۈئنسىز نىـدا قىالتتــى ،ىئچــى پۇشــاتتى ،ياشــلىقىم ،گــۈزەللىكىم ،پــاكلىقىم نﯧمىــشقا مۇرادىغــا يﯧتهلمهيـــدۇ؟ ...دەپ ىئزتىـــراپ چﯧكهتتـــى ،ھهر كـــۈنى كـــﯧچه خىيـــال بۆشـــۈكىدە ەئللهيلىنهتتى ،بهخت ائرزۇسى بىلهن بهختسىزلىك تهشۋىـشى ائرىـسىدا قىينىالتتـى، خىيــاللىرى چۈشــلىرىگه ۇئلىنىــپ كﯧتهتتــى؛ خۇشــاللىققا ،ائزادىلىكــكه ،راھهتــكه تىنىمسىز ،تاقهتسىز ىئنتىلىدىغان ۋۇجۇدى گاھىدا لهرزان ،گاھىدا قوپال تهۋرىنهتتى. چۈشلىرىدە بهزىدە سـىيىت قـارىمنى كـۆرۈپ قـاالتتى ،چىرايىـدىن پـاكىزلىق يﯧغىـپ
126
تۇرىدىغان بۇ قارىم زۆھرەنىڭ چۈشىدە زۆھرەنىڭ ائرزۇسـى بـويىچه جهسـۇر ،تهمكىـن قىياپهتته نامايهن بوالتتى ،بىر قﯧتىم تﯧخى »غﯧرىپ-سهنهم«كىنوسىدىكى غﯧـرىبتهك ائلىي قىياپهتته زۆھرەنىڭ ائلدىغا كﯧلىپ گۇل تۇتتى ،زۆھرە كىنو كۆرۈۋاتقاندەك بىـر تۇيغــۇدا ۇئنىڭغــا ھاڭۋﯦقىــپ تۇرغانــدا ســىيىت قــارى ۇئنــى قۇچاقلىۋالــدى .زۆھــرە مۇرادىغا ەئمدى يهتكهندەك گـۈزەل تۇيغۇغـا چۆمـدى ،سـىيىت قـارى ەئمـدى سـۆيىدۇ، ەئمدى قانداق تۇيغۇدا بوالرمهن دەپ وئيلىـدى ،ەئممـا سـىيىت قـارى ۇئنـى قۇچـاقالپ تىتــرەپال تــۇراتتى ،بــۇ ھــالهت خﯧلــى ۇئزاق داۋامالشــتى .زۆھــرە بىــائرام بولــۇپ ،ۆئزى بوينىنى سوزۇپ سـىيىت قارىنىـڭ مهڭـزىگه سـۆيدى ،قﯧلىنلىـق بولـسا بولـسۇن دەپ وئيلىدى .يﯧقىندا كۆرگهن يهنه بىر چۈشىدە ،سىيىت قارى تﯧخى وئقـۇش پۈتتۈرمهپتـۇ، وئقۇۋﯦتىپتــۇ دەپ وئياليمىــش ،ســىيىت قــارى رﯦــستۇرانغا تامــاق يﯧگىلــى كﯧلىپتــۇ، زۆھرەگه تهلمۈرۈپ قاراپتۇ ،زۆھرە قولىدىكى ىئشنى تاشالپ ۇئنىڭ ائلدىغا كﯧلىپ بىر جوزىغا باشالپتۇ» ،نﯧمه تاماق يهيسىز؟ « دەپ سوراپتۇ .سىيىت قارى ائشۇ سـۆيۈملۈك خىجىللىقــى ىئلكىــدە كۈلــۈپ تــۇرۇپ »:مهن ھــاراق ســاتىدىغان ائشــخانىدا تامــاق يﯧمهيتـــتىم ،ســـىزنى دەپ كهلـــدىم ،ماڭـــا ۆئز قـــولىڭىز بىـــلهن چۆچـــۈرە ېئتىـــپ بﯧرەلهمــسىز؟« دﯦگــۈدەك .زۆھــرە ەئجهبلىنىــپ »:مﯧنىــڭ بــۇ يهردە ۆئيــۈم ،قــازان- قومۇچۇم بولمىسا «...دﯦگـۈدەك .سـىيىت قـارى سـهل-پهل بىچارىلىـك بىـلهن كۈلـۈپ قويۇپ گهپ قىلمىغۇدەك. ىئنساننىڭ يﯧرىم ۆئمرى دﯦگۈدەك كﯧچىنىڭ قوينىدا ۇئيقۇلۇقتا ۆئتىـدۇ ،چۈشـمۇ ھاياتنىــڭ ائيرىلمــاس بىــر قىــسمى ،چۈشــمۇ بىــر تۇرمــۇش ،چۈشــمۇ بىــر كهچمىــش؛ قاباھهتلىك چۈشـلهر كۆڭۈلـسىز رىائللىقنىـڭ مۇبالىغىـسى بولـسا ،شـىرىن چۈشـلهر خۇشال پهيتلهرنىڭ داۋامى ياكى يۈكسهك پهللىسى .ائدەتتىكى چۈشلهر بولـسا شـۇنچه غــۇۋا ،شــۇنچه پــارچه-پــۇرات بولۇشــىغا قارىمــاي ،رﯦائللىقنىــڭ يهنه بىــر يــۈزى ،يهنــى ھالقىما رىائللىـق ،شـﯧىئرىي رىائللىـق ،فانتازىيىلىـك رىائللىـق ،غهلىـته رىائللىـق، ىئلھامبهخش رىائللىق ياكى ائرامبهخش رىائللىق ...زۆھرە چۈشىدىال ۆئزىنى ھهقىقىي ياشايدىغاندەك ھﯧس قىالتتـى ،ۆئزىنىـڭ خـام خىيـالىنى ەئمهلـگه ائشـۇرغان شـىرىن چۈشلهرنى سهھهردە وئرنىدىن قوپماي تۇرۇپ قايتا ەئسلهپ چىقاتتى ،كۆشـهپ يﯧتىـپ كﯧتهتتــى .ائدەتتىكــى چۈشــلهر ۋە ائدەتتىكــى رىائللىــق ۇئنىــڭ ېئــسىدە تۇرمــايتتى، قهدىرســىز ۋاقىــتالر تولىمــۇ كــۆپ ىئــدى ،ۆئمــۈر ائساســهن شــۇنداق ۆئتهتتــى .زۆھــرە كۈنــدۈزدىكى پــارچه-پــۇرات ىئــشالردىن شــۇنچىلىك ھﯧرىــپ كﯧتهتتىكــى ،بىــر دەم جىمجىت وئلتۇرۇپ خىيال سۈرۈشكىمۇ ۋاقتى چىقمـايتتى .كﯧچىـدە يوتقانغـا كىـرگهن ھامــان ھهقىقىــي ھايــاتى باشــلىناتتى ،خىيــاللىرى ۈئزۈلمهيتتــى ،ھهســرىتى ىئچىــگه پاتمايتتى ،كۆكسى دولقۇناليتتى ،روھىي دۇنياسىنىڭ بىپايـان بوشـلۇقىدا ۇئچـاتتى ، خىيال دﯦڭىزىنىڭ ۆئركهشلىرىگه ۆئزىنى ائتاتتى ياكى ۇئنىـڭ شـاۋقۇنلۇق سـاھىلىدا
127
سۇ كﯧچىپ وئينايتتى .جىنسىيهتنى ائدىله ۇئنىڭغا تولىمۇ سهت كۆرسـىتىۋەتكهچكه، ۆئزىگه تهۋە ھﯧسسىياتنى ائسان تاپالمايدىغاندەك ،لﯧكىن پۇرسـهت تاپقانـدا ۆئزىنـى تۇتالماي قالىدىغاندەك ھﯧس قىالتتى. دۇنيــادا وئت كــۆيهتتى ،ەئر-ائيالالرنىــڭ پوســتىنى سويۇۋەتــسه ىئچىــدىن وئت كۆرۈنهتتى .دوزاختىن قورقمايدىغان ائدىله قورقۇنچاق زۆھرەنى قوغلىۋەتتى .ھالبۇكى، زۆھرە مۇزلىماقتا ىئـدى .ۇئنـى ىئسـسىتقۇدەك ەئر زادى نهدە؟! زۆھـرە يوتقـاننى چىـڭ قۇچاقالپ ۈئنسىز يـاش تـۆكهتتى ،وئڭـدا ياتـسا ائرمانغـا مهڭگـۈ يﯧتهلمهيدىغانـدەك غهلىته تۇيغۇدا بوالتتى ،يانچه ياتسا غﯧرىبلىـق باسـاتتى ،بـوش قالغـان قۇچاقلىرىـدا قاغجىراپ كهتكهن بىر مۇھهببهت ناله قىالتتى. زۆھرە ىئلگىرى راھهت دەپ وئياليدىغان كﯧچىمـۇ يﯧقىنـدىن بﯧـرى ائرامـبهخش تۇيۇلمايــدىغان بولــۇپ قالــدى ،ىئزتىــراپ ،تهشــنالىق كۈچىيىــپ كهتتــى؛ كۈنــدۈزى ائلدىراش ىئـش قوينىغـا ۆئزىنـى ائتـسا كاللىـسى نورمـال ىئـشلهپ ،يـۈرىكى جايىـدا ســوقاتتى .ەئممــا كــﯧچه ائرام ائلغانــدا ۆئزى ھهققىــدىكى تــۈگىمهس وئيلىنىــشلىرى باشلىناتتى ،ۇئيقۇسى قاچاتتى؛ ۋاز كﯧچىلمهس پىالنلىـرى ،بﯧـزەڭ خـام خىيـاللىرى وئلىــــشىپ كﯧلهتتــــى ،ەئته-ۆئگۈنلــــۈك بهختىنىــــڭ غﯧمــــى نﯧــــرى كهتمهيتتــــى، ۆئزگهرمهيۋاتقان تهقدىرىدىن ىئچى سىقىالتتى. بىر كۈنى چۈشته خالىد رﯦستۇراندا توساتتىن پهيـدا بولـۇپ قالـدى ،ۇئ يهنه بىـر تهڭ دﯦمهتلىــك ەئرەب بىــلهن بىلــله كهلگهنىــدى؛ ىئككــى ەئرەبنىــڭ وئت چاقنــاپ تۇرىدىغان كۆزلىرى زۆھرەگه تهڭال تىكىلدى .زۆھرە مۇشـۇنداق كـۆزلهرگه ىئنـتىلگهن بىــلهن بۇنــداق ائدەملهرنىــڭ ۆئزىــگه ىئنتىلمهيتتــى .مىلــلهت پهرقــى ،يــاش پهرقــى، ساالھىيهت پهرقىدىن باشقا يهنه بىر تاالي پهرقلهر وئتتۇرىنى بۆلـۈپ تـۇراتتى .زۆھـرە خالىــدنى كــۆرۈپ ائشــۇ ۇئنتۇلمــاس قاباھهتلىــك كﯧچىنــى يادىغــا ائلــدى ،تﯧگىــدىن داۋالغۇپ تۇرىدىغان كۆل سۈيىدەك جىمجىت روھىي دۇنياسى چالغىنىـپ كهتتـى؛ شـۇ كﯧچىدە قۇرائننى كۆرۈپ پهيلىدىن يﯧنىپ ،ھايۋاندىن ائدەمگه ائيالنغان خالىد ھـازىر يهنه ھايۋانلىقىنى داۋامالشتۇرۇۋاتامدۇ ياكى ائدەملىك يولىغا قـايتتىمۇ ،زۆھـرە بـۇنى بىلمهيتتــى .ۇئ بىــر يىلــدا خــﯧلىال قﯧرىغانــدەك كــۆرۈنهتتى ،ەئممــا كــۆزى ۆئلگىــچه قﯧرىمايدىغاندەك وئيناپ تۇراتتى .ۇئ كﯧلىپال زۆھرەدىن ەئھۋال سورىدى ،يهنه بىرسى بىر چهتته زۆھرەگه قاراپ كهتتى .خالىد ۇئنى »دوسـتۇم ھۈسـهين« دەپ تونۇشـتۇردى، ائيــرىم ۆئيــدە غىزالىنىــدىغانلىقىنى ېئيتتــى .چۈشــته ائيرىمخــانىالر كهچقۇرۇنــدەك جىــددىي بولمــايتتى .زۆھــرە ۇئالرنــى ەئڭ چىرايلىــق بﯧــزەلگهن بىــر ائيرىمخانىغــا باشلىدى .ۇئالر ائيرىمخانىغا كىرگهندىن كﯧيىن چاپانلىرىنى سﯧلىپ ،ائزادە وئلتۇرۇپ زۆھــرەگه قــانغۇدەك تىكىلــدى؛ ېئغىــر تامــاقالردىن بۇيرۇتــۇپ ،زۆھرەنــى بىــر دەم توختىتىــپ پــاراڭ ســالدى .ھۈســهيىن خالىــدتهك ىئتتىــك گهپ قىلمــايتتى ،كــۆزى
128
ياشالردەك وئيناپ تۇرغان بىلهن مىجهزى شۇ يﯧشىغا خاس تهمكىن كـۆرۈنهتتى .خالىـد ۇئنــى تهپــسىلىي تونۇشــتۇرۇۋاتقاندا ۇئ ىئــسىم كارتوچكىــسىنى زۆھــرەگه ۇئزاتتــى ۋە زۆھــرەگه ۇئنتۇلغۇســىز بىــر چىــراي ىئپادىــسىنى ســۇندى .زۆھــرە ۇئنىــڭ بهھــرەيىن ەئلچىخانىسىدا ىئككىنچى دەرىجىلىك كاتىپ ىئكهنلىكىنـى ۇئقتـى .ۇئالر ۆئز تىلىـدا زۆھرە چۈشـهنمهيدىغان گهپلهرنـى قىلىـشقا باشـلىغاندىن كﯧـيىن زۆھـرە ۇئ يهردىـن چىقىپ كهتتى .ەئمما ۇئالر زۆھرەنى پات-پات چاقىرتىپ ،ۇئنى-بۇنى بۇيرۇتۇپ تۇردى. زۆھرە بۇ يهردە چهت ەئللىك مﯧھمانالرغىمۇ مهسۇئل بولغاچقـا ىئككهيلهنـگه قىـزغىن مۇالزىمهت قىلدى .ماڭىدىغان چاغدا ھۈسهيىن زۆھرەگه 100كـوي تۇتقـۇزۇپ قويـدى، مۇالزىمهتچىلهرگه ائيرىم ھهق بﯧرىش گهرچه چهت ەئللىكلهرنىڭ قاىئدىسى بولسىمۇ، بۇ يهردە ۇئنداق ىئش يوق ىئدى؛ ائدەم كۆپ ،ىئشلهمچى كۆپ ،مۇالزىمهتچىنىـڭ قهدرى يوق بۇنداق دۆلهتته چهت ەئللىكلهر ائيـرىم ھهق دﯦگهننـى ۇئنتـۇپال كﯧتىـشكهنىدى. ھۈسهيىن بۇنى ەئمهلىيهتته ۆئزىنىڭ كۆڭلى ۈئچۈن بهرگهنىدى ،زۆھرە ۇئنىماي باققـان بولسىمۇ ائخىر قوبۇل قىلدى .خالىـد بولـسا زۆھـرەگه بﯧرىـدىغىنىنى بـۇرۇنال بﯧرىـپ بولغانـــدەك ،زۆھرەنىـــڭ ىئپـــپهت-نومۇســـىغا تهگمىگهنلىكىنـــى ۇئنىڭغـــا بهرگهن تهڭداشسىز بايلىقى دەپ ھﯧساباليدىغاندەك مهغرۇر تۇراتتى. بىر كۈنى خالىد ماشىنىسىنى ھهيـدەپ رﯦـستۇرانغا ۆئزى يـالغۇز كهچـته كهلـدى. تامىقىنى يهپ بولغانـدىن كﯧـيىن زۆھرەنـى چاقىرىـپ بىـر يهرگه ائپىرىـپ وئينىتىـپ كﯧلىشكه تهكلىپ قىلدى .زۆھرە چىرايلىق رەت قىلدى .يهنه بىر ھهپتىدىن كﯧيىن ۇئ چۈشته كﯧلىپ زۆھرەگه ائيالىنىڭ ۆئز دۆلىتىدىن تۈنۈگـۈن كهلگهنلىكىنـى ،زۆھـرەگه سوۋغاتلىق نهرسىلهر ائلغاچ كهلگهنلىكىنى ،ۆئيىـگه بىـر بﯧرىـپ كﯧتىـشنى ېئيتتـى. زۆھرە سىرتتا كۆرۈشۈشنى ېئيتىپ تۇرۇۋالدى .خالىد گهپ-سۆز قىلماي تـامىقىنى يهپ كﯧتىپ قالدى ،ىئككىنچى كهلمىدى. ەئممــا ھۈســهيىن پــات-پــات يــالغۇز كﯧلىــپ تامــاق يهپ كﯧتهتتــى ،زۆھــرە بىــلهن ەئرەبچه ائھاڭغا خاس ىئنگىلىز تىلىدا ائلدىرىماي سۆزلهپ پاراڭلىشاتتى .زۆھرە 40 ياشــالرغا بﯧرىــپ قالغــان بولــسىمۇ 50 ،ياشــلىق ائدەمــدەك چــوڭ كۆرۈنىــدىغان بــۇ ەئرەبنىــڭ تهمكىنلىكىنــى ،مــۇاليىملىقىنى ياقتۇرســىمۇ ،شــوخلۇقى كهتمهيــدىغان كۆزلىرىــدىن يهنىــال ەئنــسىرەيتتى .بــۇ كۆزلهرنىــڭ بىــر يﯧــرى خالىــدنىڭ كــۆزلىرىگه وئخشايتتى ،خالىدتىن قاتتىق قورقۇپ كهتكهن زۆھرە بۇنداق كۆزلهرنىڭ سـﯧھرىگىمۇ ائسان ائلدانمايتتى .زۆھـرە ۇئنىـڭ كۆزىـدىن باشـقا تهرەپلىرىـدىن بىـزار بولغـۇدەك ائالمهتلهرنى كۆرمىدى ،ۇئنى ائدەتتىكىدەك دوسـتانه ائالقه قىلىـشقا بولىـدىغان ائدەم دەپ بىلدى .ەئمما ھۈسهيىن زۆھـرەگه بـۆلهكچى قىـزغىن ىئـدى ،ھهر قﯧـتىم كهلـسه زۆھرەگه پۇل تۇتقۇزۇپ قوياتتى؛ بهزى كۈنى چۈشتىن كﯧيىن تﯧلﯧفـون قىلىـپ ،بىكـار وئلتـــۇرۇپ قالغـــان زۆھرەنـــى يﯧقىـــپ ەئتراپتىكـــى ســـودا ســـارايلىرىغا ەئكىرىـــپ،
129
ۇئنىمىغىنىغا قويماي قىممهت باھالىق كىيىملهرنى ېئلىپ بﯧرەتتى .بىر قﯧتىم تﯧخى ۇئنىڭغــا شﯧۋىتــسارىيىنىڭ داڭلىــق ســاىئتىدىن بىرنــى ېئلىــپ بهردى .زۆھــرە بــۇ نهرســىلهرنىڭ ۆئزىــگه تهۋە بولغىنىغــا خۇشــال ىئــدى ،ۆئزى ائرزۇ قىلغــان بهخــتكه ېئرىـــشىۋاتقاندەكمۇ قىالتتـــى؛ ەئممـــا بۇنىڭمـــۇ ھامـــان بىـــر كـــۈنى ھﯧـــسابىنى بﯧرىدىغانلىقىنى وئيلىسا بىائرام بوالتتى؛ جاھاندا ھﯧچ يهردە بىكـارلىق تامـاق يـوق ىئدى؛ ھۈسهيىن گهرچه ۇئ ىئشالرنى ائكىسى سىڭلىـسىغا كۆيۈنگهنـدەكال قىلـسىمۇ، چىرايىــدا غهيرىــي نىــيهت ،جىنــسىي تهمهگهرلىــك ىئپــادىلىرى كۆرۈنمىــسىمۇ ،زۆھــرە يهنىــال ەئنــسىرەيتتى؛ چــۈنكى ەئينــى چاغــدا خالىــدمۇ ۇئنىڭغــا دەســلهپته ياخــشى مــۇائمىله قىلىــپ ،كﯧــيىن ەئپتــى-بهشرىــسىنى ائشــكارىلىغانىدى .ھۈســهيىننىڭ خــاراكتﯧرى گهرچه خالىــدقا ائنــچه وئخشىمىــسىمۇ ،زۆھــرە ۇئالرنىــڭ مــاھىيىتىنى وئخشاش دەپ بىلهتتى. ھۈسهيىن بىر ائي يوقاپ كﯧتىپ ،بىر كۈنى چۈشته رﯦـستۇرانغا كهلـدى ۋە تامـاق يهپ وئلتۇرۇپ زۆھرەگه ەئلچىخانىدا خىزمهتچى بولـۇپ ىئـشلهش تهكلىپىنـى قويـدى. زۆھرەنىـــڭ كـــۆز ائلـــدى يـــورۇپ كهتتـــى ،ھۈســـهيىن بـــۇ گهپلهرنـــى ســـالماقلىق، ەئستايىدىللىق بىلهن دەۋاتاتتى .ھۈسهيىن ېئيتقان 400دولالر ىئش ھهققى زۆھرەنىڭ بۇ يهردىكى ۈئچ ائيلىق ىئش ھهققىگه توغرا كﯧلهتتى. _ ۇئ يهرگه بارسام نﯧمه ىئـش قىلىـمهن؟_ دﯦـدى زۆھـرە ىئـشلىيهلمهي قﯧلىـشىدىن ەئنسىرىگهندەك. _ باشــقا ىئــش يــوق ،كۈنــدە بىــر ۋاق ىئــشخانا تــازىالپ قويىــسىز ،چــاي ەئكىرىــپ بﯧرىسىز .مﯧھمان كهلـسه بىـزگه مهلـۇم قىلىـسىز ،رۇخـسىتىمىزنى ېئلىـپ ائنـدىن ىئشخانىمىزغا باشالپ كىرىسىز ...مۇشۇ يهردە قانداق قىـزغىن ىئـشلىگهن بولـسىڭىز ۇئ يهردىمۇ شۇنداق ىئشلىسڭىز بولىدۇ. _ بۇ ىئشالرنى ەئلۋەتته قىالاليمهن. _ راستىنى ېئيتقاندا ،سىز بۇ ىئشالرغا زايه كﯧتىپ قالىسىز .شۇنداقتىمۇ ىئـشلهپ تۇرسىڭىز كﯧيىنچه دەرىجىڭىزنى ۆئستۈرىمىز ،ماائشىڭىزمۇ ۆئسىدۇ. _ بولىدۇ ،مهن ىئشلهي. _ بىر ھهپتىدىن كﯧيىن ىئشقا چۈشسىڭىز بولىدۇ ،سىزنى ەئلچىخانىدا ساقاليمهن. بىر ھهپـتىگىچه زۆھـرە رﯦـستۇران خوجـايىنى بىـلهن بولغـان ھﯧـساب-كىتـابىنى ۈئزدى ،ياتىقىــدىكى ســىڭىلچاقلىرى بىــلهن خوشالشــتى .ەئلچىخانــا رايونىغــا يــﯧقىن ەئرزان باھالىق ىئجارە ۆئيلهرنى ىئزدەپ ،يﯧرىم يهر ائسـتى ۆئيـدىن بىرنـى تـاپتى .بـۇ ۆئي يﯧزىالردىكـــى چـــوڭ گهمىگىـــال وئخـــشايتتى ،دﯦرىزىـــسىدىن يولـــدا ماڭغـــان ائدەملهرنىڭ پـۇتىنى كـۆرگىلى ،ائيـاغ تىۋىـشلىرىنى ائڭلىغىلـى بـوالتتى .زۆھـرە بـۇ ۆئيگه كىرىپ ،بﯧشىغا خۇددى بىـر كىمـلهر دەسـسهپ مﯧڭىۋاتقانـدەك ھـﯧس قىلىـپ
130
ىئچـــى پۇشـــتى ،ەئممـــا تـــۇنجى قﯧـــتىم بـــۇ شـــهھهردە قورقمـــاي ۆئي كىـــراالپ وئلتۇرالىغانلىقىــدىن ،ۆئزىنىــڭ بىــر كىــشىلىك ەئركىــن دۇنياســى بولغانلىقىــدىن خۇرسهن بولدى. ائدەملهر قـۇرتتهك مىغىلـداپ تۇرغـان بـۇ شـهھهردە بـاش سـىغقۇدەك بىـر جاينىـڭ تﯧپىلىشى ،جاننىڭ ائرامبهخش ىئمكانالرغـا ېئرىشىـشى ائسـان ەئمهس ىئـدى .زۆھـرە شۇنچه تار ۆئينىمۇ كهڭ ھﯧس قىلـدى ،شـاۋقۇن-سـۈرەنگه قارىمـاي دﯦرىزىنـى ېئچىـپ ھاۋا ائلماشتۇردى ،كونا ۆئي جابدۇقلىرىغا ھهۋەس بىلهن قاراپ چىقتـى .ۆئي ىئگىـسى موماي ۇئنىڭغا كارىۋات ياپقۇچ ۋە يوتقان كىرلىكلىرىنى ائلماشـتۇرۇپ بﯧـرەي دﯦـگهن بولسىمۇ ۇئنىماي ،بىر كۈنى مهخسۇس بازار چۆگىلهپ ھهممىنـى ۆئزى ائلـدى؛ ۆئينـى بىر باشتىن رەتـلهپ تۈزەشـتۈردى ،تـام ۋە تورۇسـتىن باشـقا ھهمـمه يهرنـى سـۈپۈرۈپ تازىلىدى ،كارىۋات بﯧشىغا گۈل قويدى؛ بىر نهچچه كۈن كۆڭۈل قويۇپ ىئـشلهپ ،ائدەم وئلتۇرمىغىلى خﯧلى بولغان مهينهت ۆئينى ۆئزىگه اليىق چىرايلىق ۆئي قىلدى .كهچته كونا سافادا وئلتۇرۇپ ،سۈرىتى ائنچه ياخـشى چىقمايـدىغان كونـا تﯧلﯧۋىزورغـا قـاراپ گــازىر چــاقتى ،خىيــال ســۈردى ،خىيالنىــڭ بﯧــسىمىدىن دﯦمىنــى ائاللمــاي قالغانــدا كارىۋاتقــا ۆئزىنــى تاشــالپ ،ۆئزى باشــالپ ۆئزى ائياغالشــتۇرىدىغان ،ۆئزى توقــۇپ ۆئزى چۇۋۇيــدىغان ھهر خىــل پىالنلىرىنــى ،ىئــستهك-ائرزۇلىرىنــى وئتتۇرىغــا تــۆكتى ،بىــر باشتىن تىزدى ،ۈئمىدسىزلىنىپ ۇئنى قااليمىقان قىلۋەتتى ،يﯧڭىۋاشتىن يهنه تىـزدى. بۇمـــۇ بىـــر وئيـــۇن ىئـــدى .ائدەم ۆئز ھاياتىنىـــڭ قۇرغۇچىـــسىمۇ يـــاكى پاســـسىپ ىئجراچىسىمۇ؟ ھه دﯦسه تهقـدىرىمنى ۆئزەم ۆئزگهرتىـمهن دەيـدىغانالرنىڭ ېئتىقـادى ســۇس بوالمدىغانــدۇ؟! زۆھــرە نامــازنى نﯧمىــشقا تاشــلىۋەتكهنلىكىنى چۈشــهندى .ۇئ تىــرىكچىلىككه ،ەئركىــن ياشاشــقا مهھكــۇم ىئــدى؛ بــۇ ھالــدا نامــاز ائۋارىچىلىــق بىلىندى؛ ۇئنىڭچه بولغاندا ،ناماز خاتىرجهم ،ائلدىرىماس ائدەملهرنىڭ ىئـشى ىئـدى؛ دﯦھقــانالر ،خىزمىتــى يــوق خوتــۇنالر ،قــارىم بولىــدىغان تــالىپالر ەئنه شــۇ تاىئپىغــا كىرەتتى؛ ۇئ دۇنيا ۋە ناماز يﯧزىدىال قالغان ،شهھهردە بولسا بۇ دۇنيا ۋە وئيـۇن-كـۈلكه بار ىئدى؛ بۇ دۇنيانىڭ بارچه مهىئـشهتلىرى توپالنغـان شـهھهردە ۇئ دۇنيـانى وئيالشـقا نهدە ىئمكان؟! شۇنداقتىمۇ زۆھرە گهمىدەك بىر ۆئيگه كۆچكهندىن بﯧرى ۆئزىنى گۆرگه يﯧقىن ھـﯧس قىلىـدىغان بولـۇپ قالـدى ،بـۇ تهبىىئـي ھالـدا ۇئ دۇنيـالىق خىيـالنىمۇ باشــالپ كﯧلهتتــى .ۆئيــدىكى كونــا تﯧلىــۋىزور ،كونــا ەئشــياالر ،يولــدىكى »ھايــات« ائدەملهرنىڭ ھهرىكهتلىنىۋاتقان پۇتلىرى ،سـىگنال چالىـدىغان ماشـىنىالرمۇ بهزىـدە، بولۇپمۇ ەئل ائيىغى بﯧسىققان كﯧچىدە قاراڭغۇ دۇنياغا ائىئت ۋەھىمىلىك خىيـالالرنى توسۇۋﯦلىشقا قادىر ەئمهس ىئدى؛ ۇئ شۇنداق قورقۇنچلـۇق تۇيغـۇالردىن قۇتۇاللمىغـان ائخــشىمى تﯧلىــۋىزورنى ۆئچــۈرمهي ۇئخــالپ قــاالتتى؛ تﯧلﯧــۋىزوردا زامــانىۋى ھايــات قاينــايتتى ،ائدەمــلهر ســۆزلهپ ھارمــايتتى .ەئممــا كــۆزى يۇمــۇق زۆھــرە بــۇ ھايــاتتىن
131
تامــامهن ائيرىلىــپ ،ۇئ دۇنياغــا كۆچــۈپ كهتكهنــدەك جىمجىــت ياتــاتتى .ھهقىــقهت تﯧلﯧۋىزوردا ەئمهس ،زۆھرەنىڭ خىيالىدا ىئدى .زۆھرە خۇدانى يـاد ېئتىـپ خـاتىرجهم بولۇشــنىڭ مــۇھىملىقىنى ،ۇئ دۇنياغــا يۈزلىنىــشنىڭ ۋاز كــﯧچىلمهس بىــر ىئــش ىئكهنلىكىنى وئيالپ يهتتـى ،مۇشـۇ ۆئيـدە تۇيۇقـسىز ائغرىـپ ۆئلـۈپ قالـسام خهنـزۇ مومــاي ۆئلۈكــۈمگه قــاراپ قويــارمۇ يــاكى تاالغــا ەئچىقىــپ تاشــلىۋﯦتهرمۇ؟ جاھانــدا مــۇمكىن بولمايــدىغان ىئــش بــارمۇ؟ نــى قىــزالر تــوي قىلمــايال ۆئلــۈپ كﯧتىــدىغۇ؟ دﯦگهنلهرنىمۇ وئيلىـدى .يالغۇزلۇقتـا ۆئلـۈمنى وئيلىمايـدىغان ىئـش بوالمـدۇ؟ ھهتتـا ائدىلهمۇ وئيلشى مۇمكىن .ۇئ بىر چاغدا زۆھرەگه »:مهن بىر ەئرنىڭ ائسـتىدا يﯧتىـپ ۆئلگهندىن ،ۈئستىدە يﯧتىپ ۆئلسهم دەيمهن «...دەپ ەئسهبىيلهرچه قاقاخالپ كۈلـۈپ كهتكهنىدى؛ ائدىله بۇ چاغدا بىر يهردىن ىئچىۋﯦلىپ كهلگهنىدى .ساق چﯧغىدا بولسا: » مهن ۆئزەم ياخشى كۆرگهن بىر يىگىتنىڭ قۇچىدا ۆئلۈپ كﯧتىـشنى ائرزۇ قىلىـمهن« دەيتتى. ۇئ ائدىلهنىــڭ قﯧــشىدا تۇرغــان مهزگىلــدە ەئركىــن-ائزادە نهپهســلىنهلمهيتتى، ىئچى سىقىلىپ تۇراتتى ،ۆئزىنىڭ ائيرىم بىر دۇنياسى بولۇشـنى ائرزۇ قىالتتـى؛ ەئممـا ائيــرىم دۇنياغــا چىقىــپ يهنىــال كــۆڭلى ېئچىاللمىــدى .شــۇنداقتىمۇ ۇئ ائدىــله يﯧنىــدا تۇرغانــدا بىلىــنمىگهن ،ســهل قارىغــان ،وئيــالپ يﯧــتهلمىگهن ىئــشالرنى وئيالشــقا، ۆئتمۈشىنى يهكۈنلهپ ،كهلگۈسىگه ۆئزىنىڭ نهزىرى بىلهن قـاراپ بﯧقىـشقا مـۇۋەپپهق بولدى .يالغۇز قالغان زۆھرە بـۇرۇنقى ېئتىقـادىنى يـاد ەئتتـى ،ەئممـا كۆنـۈپ قالغـان ائدىتىنى تۈزەتمىكى تهس ىئدى .سهھهردە بىر ۋاق ناماز وئقۇي دەيتتـى ،قوپالمـايتتى. ەئگهر كﯧچىسى قاباھهتلىك چۈش كـۆرۈپ قورقـۇپ كهتـسه ،تهقـۋالىقى يادىغـا يهتـسه خۇدانى ياد ېئتىپ ائرىالپ-ائرىالپ بامداتنى وئقۇپ قوياتتى. زۆھرە كﯧچىسى »ەئرۋاھ«تهك تۈنهپ ،كۈندۈزى ىئشقا خۇشال ماڭاتتى .ەئلچىخانا رايونىدىكى پاكىز يولالرغا ،قويۇق دەرەخلهرگه ،سﯧرىق چاچلىق ،كۆك كۆزلـۈك وئمـاق بــالىلىرىنى يﯧتىلىۋالغــان ،ائمﯧرىكىنىــڭ كىنولىرىــدا تــوال چىقىــپ تونــۇش بولــۇپ كهتكهن ،ۆئز دۆلىتىدىن كﯧلىپ بۇ شهھهردە باشقىچه رومانتىك ھايات كهچۈرۈۋاتقـان چهت ەئللىكــلهرگه زوقلىنىــپ قــارايتتى .زۆھــرەگه قىزىقىــپ قارايــدىغانالرمۇ كۈنــدە ۇئچرايتتــى .زۆھــرە ۆئزىنىــڭ چىرايىغــا بهكمــۇ ىئــشىنىپ كهتمهيتتــى ،بــۇ ىئــشهنچنى ائساسهن ەئرلهرنىڭ كۆزلىرىدىن تاپـاتتى ،لـﯧكىن ەئرلهرنىـڭ تولىـسى شـهھۋەتپهرەس بولغاچقا ،بـۇ كۆزلهرمـۇ ىئـشهنچلىك ەئمهس ىئـدى .زۆھـرەگه بىردىنبىـر ىئـشهنچلىك نهزەر سالغان ائدەم سىيىت قارى. زۆھــرە »گــۆردىن قاچقــان ەئرۋاھ«تهك يــولالردا كﯧزەتتــى ،ىئــشخانىغا بــاراتتى، ھۈسهيىن ۋە باشقا ەئرەبلهر بىلهن كۆرۈشۈپ بولـۇپ ،ىئـشىنى قىالتتـى .ەئمهلىيهتـته، ھۈسهيىن دﯦگهندەك ،قىلغۇدەك جىق ىئش يوق ىئـدى ،چـاي توشـۇيدىغان ،ىئـشخانا
132
تازىاليدىغان ىئشالرنى ەئلچىخانا بـۇرۇنال ياللىۋالغـان خهنـزۇ قىـزالر قىالتتـى .زۆھـرە ەئلچىخانــا بىناســىنىڭ بىرىنچــى قهۋىتــدىكى ســالوندا تﯧلىــۋىزور كــۆرۈپ ،گﯧزىــت ۋاراقالپ ،قهھۋە ىئچىپ وئلتـۇراتتى .ھۈسـهيىن پـات-پـات چاقىرىـپ ،چـاي ەئكىرىـپ، قهھۋە دەملهشكه بۇيرۇغاندىن باشقا ،ھﯧچكىممۇ ۇئنى ىئشقا بۇيرۇمـايتتى .ھۈسـهيىن خۇشــپۇراق چىلىــم چﯧكهتتــى ،چىلىــم قــاپىقى تۇشــتىن تولىمــۇ نهپىــس ،چىرايلىــق ىئــشلهنگهنىدى .زۆھــرە ۇئنىڭغــا كﯧرەكلىــك نهرســىلهرنى تهييارالشــنى ۆئگهنــدى. ھۈسهيىن بۇ چىلىمنىڭ ەئپيۇن دﯦگهندەك زەھهرلىك چﯧكىملىك ەئمهسـلىكىنى ،ھهر خىـــل مﯧـــۋە ،گـــۈل-گىياھالرنىـــڭ خۇشـــپۇرىقىنى ىئچىـــگه تارتىـــپ ھـــۇزۇرلىنىش ىئكهنلىكىنى ېئيتتى ،بۇنى بهلكىم زۆھرەنىڭ كۆڭلى جايىغا چۈشۈرۈش ۈئچۈن دﯦدى. ھۈسهيىن زۆھرەنى داۋاملىق تاماققا تهكلىـپ قىالتتـى ،بـازارالرنى ائيالنـدۇراتتى، بىرەر كىيىم ياكى زىبـۇ زىنـنهتكه زۆھرەنىـڭ كـۆزى چۈشـكهنلىكىنى بايقـاپال قالـسا شۇنى ېئلىپ بﯧرىمهن دەپ تـۇرۇۋاالتتى ،زۆھـرە قىمـمهت باھـالىق زىبـۇ زىننهتلهرنـى تاقاشــنى رەت قىلــدى ،چــۈنكى ۇئنــى ېئلىــپال قالــسا ۆئزىنــى ۇئنىــڭ خوتــۇنى بولــۇپ قالىدىغانــدەك ھــﯧس قىالتتــى؛ ەئممــا ھهشــهمهتلىك ســودا ســارايلىرىدىكى كىــيىم، ائياغ ،سـومكا ،ەئتىـر ،پهرداز بويـۇملىرى زۆھرەنىـڭ ىئچىنـى كۆيـدۈرەتتى؛ كـۆركهم، سۈپهتلىك مالالرنىڭ جۇالسىدىن كۆزىنى ۈئزەلـمهي قـاالتتى ۋە ۇئنىڭغـا ىئـگه بولـۇش تهقهززاسىدا ھۈسهيىنگه قانداقالرچه »مهيلـى« دەۋەتكىنىنـى تۇيمـاي قـاالتتى .سـودا سارىيىدىن چىققاندا سومكىالر قولىغا پاتماي قاالتتى ،تـوپ سـﯧتىش بازىرىـدىن مـال ېئلىپ دۆڭكۆۋرۈكته پۇل قىلىدىغان ائيالالردەك چىـدامچانلىق ۋە خۇشـاللىق بىـلهن سومكىسىنى قوش قولالپ كۆتۈرەپ ماڭاتتى ،ائندىن ھۈسهيىن ۇئنىڭغا ياردەملىشىپ ماشىنىغا بﯧسىپ بﯧرەتتى .زۆھرە ياتاق ۆئيىگه ائز قالغاندا ماشىنىدىن چۈشۈۋاالتتى. بىر قﯧتىم ھۈسـهيىن ۇئنىـڭ نهدە تۇرۇۋاتقـانلىقىنى سـورىدى ۋە سومكىـسىنى بىلـله كۆتۈرۈشۈپ »گهمه ۆئي«گه كىرىپ ،ھهيران قالدى: _ مهشهدە تۇرۇۋاتامسىز؟ _ ھهەئ ،بۇ ەئتراپتا ۆئي ىئجارىسى بهك قىممهتكهن. _ بۇنداق يهردە ائدەم ەئمهس ،چاشقانالر ياشايدۇ _...دەپ تاشلىدى ھۈسهيىن ۋە بۇ گهپنىڭ زۆھرەگه تﯧگىپ كﯧتىشىدىن ەئنسىرەپ ۇئنىڭغـا ائچچىقلىغانـدەك سـۆزلهپ كهتتى _ ،نﯧمىشقا قىممهت بولسىمۇ بىنانىڭ ۈئستىدىن ۆئي كىـرا قىلمايـسىز؟ پـۇل يﯧتىشمىسه نﯧمىشقا ماڭا دﯦمهيسىز؟ _ پۇلغۇ يوق ەئمهس ،لﯧكىن كىرالىق ۆئيگه جىق پۇل خهجلهشنى خالىمىدىم... _ دﯦمهك ،مۇشۇنداق ياشاشقا رازى بولدىڭىز؟
133
_ مهن ىئلگىرى ائيرىم ۆئي كىـراالپ باقمىغـان ،تهجـرىبهم يـوق؛ ۋاقتىـنچه يﯧتىـپ تۇراي دﯦگهن ،كﯧيىنچه باشـقا يهردىـن ۆئي ىئـزدەپ باقـاتتىم -...دﯦـدى زۆھـرە تـۈزەپ قويغان ،ۆئزى چوڭ بىلىپ كهتكهن بۇ دۇنياسىدىن خىجىل بولۇپ. _ مهن ســـىزنىڭ بۇنـــداق مهيـــنهت ،قـــاراڭغۇ يهردە تۇرىـــدىغانلىقىڭىزنى پهقهت وئيلىماپتىكهنمهن ،ۆئمرۈمدە بۇنداق ناچار ۆئينـى كـۆرمىگهنمهن؛ ەئتىـال بـۇ ۆئيـدىن كۆچۈپ كﯧتىڭ ،مهن سـىزگه ىئـشخانىغا تﯧخىمـۇ يـﯧقىن يهردىـن ياخـشى ۆئي تﯧپىـپ بﯧرەي. _ مﯧنىــڭ ۇئنــداق قىمــمهت ۆئينــى كىرالىغــۇم يــوق-،دﯦــدى زۆھــرە تارتىنىــپ ھهم نﯧمىنىدۇر تاما قىلىپ -،مهن نامرات ائىئلىدە چوڭ بولغان ،ائىئلىمىز نامرات ،ۇئالرغا ىئقتىسادىي جهھهتتىن ياردەم قىلمىسام بولمايدۇ... _ پــۇلنى مهن چىقىــرىمهن ،ســىز شــۇ ۆئيــدە گۈلــدەك ېئچىلىــپ تــۇرۇپ بهرســىڭىزال بولــدى-،دﯦــدى ھۈســهيىن كۈلۈمــسىرەپ -،قــاراڭه چىرايىڭىزغــا ،نﯧمىــشقا كۆكىرىــپ كهتكهندۇ دﯦسهم ەئسلىدە چاشقانالرنىڭ ماكانىدا يﯧتىپ تۈگىشىپ كﯧتىپتىكهنسىز! _ ۋۇي ،بۇنداق قىلـسىڭىز قانـداق بولىـدۇ! -دﯦـدى زۆھـرە خۇشـاللىقىدىن ۆئزىنـى تاپالماي -،ھﯧلىمۇ ماڭا ائجايىپ ياخشىلىقالرنى قىلىۋاتىسىز .بۇنداق قىلىۋەرسىڭىز مهن خىجىل بولىدىكهنمهن. _ ائجىزالرنى يۆلهش كﯧرەك ،شۇنچه پۇلنى نﯧمه قىلىمىز؟ بهزىلهر ۆئزى ۈئچۈنال پـۇل خهجلهپ ھايۋاندەك ياشـايدۇ ،بهزىـلهر باشـقىالرنىڭ ھاجىتىـدىن چىقىـپ ۇئالردىنمـۇ بهكرەك خۇشال بولىدۇ .مهن شۇ تاپتا سىزدىنمۇ بهك خۇشال ،بۇنىڭغا ىئشىنهمسىز؟ _ ىئشىنىمهن ،سىز مهن بۇ ۆئمرۈمدە ۇئچراتقان ەئڭ ېئسىل ائدەم. ھۈسهيىن چىرايىدىكى كۈلكىنى يوقاتماي زۆھرەگه مهنىلىـك قـاراپ قويـدى ،زۆھـرە ۇئنىڭ كۆڭلىدىكىنى چۈشهندى؛ چۈشـهندىيۇ ەئنـسىرەپ ،شـامال سـوققان يـاپراقتهك تىترەپ كهتتى .نىھايهت ،ھۈسهيىن ساالپىتىنى يوقاتمىدى ،ساىئتىگه قـاراپ قويـۇپ » ۋاقىتمۇ بىر يهرگه بﯧرىپ قاپتۇ ،مهن ماڭاي ،ەئته كۆرۈشـهيلى« دەپ كهيـنىگه يانـدى، »گهمه«دە نهپهســلىرى يﯧتىــشمهي قالغانــدەك تاالغــا ائلدىرىــدى؛ زۆھــرە ۇئنىــڭ كهينىدىن ائزادىلىككه چۆمۈپ ۇئزىتىپ چىقتى» ،چاشقان« گويا »مۈشـۈك«نـى يولغـا سالدى .ھۈسهيىن ماشىنىسىغا جايلىشىۋالغاندىن كﯧيىن زۆھرە بىلهن كۈلۈمـسىرەپ خوشالشتى .زۆھرە ۆئزىنىڭ خۇشاللىقى ،ھاياجىنى بىلهن قالدى .بۇ ھاياجان ۋاقىتلىق بولــسىمۇ ،يوقالمــاس ۋە ۋاز كــﯧچىلمهس ىئــدى .ۇئ ەئرەب يﯧــشى چــوڭ بولــسىمۇ سۆيۈملۈك ەئر ىئدى ،زۆھرە مهيلى ەئرەب بولسۇن ،مهيلى ائمﯧرىكىلىق بولسۇن ،ھهر قانداق ەئرنىڭ مهرتلهشكهنچه سۆيۈملۈك ۋە ياش كۆرۈنىدىغانلىقىنى ھﯧس قىلدى. ەئتىسى ھۈسهيىن زۆھرەنى چهت ەئللىك دىپلوماتالر وئلتۇراق رايونىغـا ېئلىـپ كﯧلىپ ،بىنانىڭ ەئڭ ۈئستىدىن ىئككى ھۇجرا ،بىر سـالونلۇق ائزادە ۆئينـى كىـراالپ
134
بهردى .بۇ ۆئي ھﯧلىقى »گهمه« بىلهن ائسمان-زﯦمىن پهرقلىنهتتى؛ ۆئينىڭ بﯧزىلىشى كاتتــا بولــۇپ ،ىئچىــدە ۆئي جاھــازىلىرى ،پهردە-ياســتۇقلىرىدىن تارتىــپ ېئلىكتىــر سايمانلىرى ۋە قازان-قومۇشقىچه ھهممه نهرسه تهل ىئـدى .ھۈسـهيىن بـۇ ۆئيـدە سـهل ىئلگىــرى ەئرەب خىــزمهتچىلهر تۇرغــانلىقىنى ،ائشــخانىنى خــاتىرجهم ىئشلهتــسه بولىدىغانلىقىنى ېئيتتى .زۆھرە كۈن نۇرى تولۇق چۈشىدىغان ھۇجرىالرغا ،بالكونغا ، تازىلىق ۆئيىگه كىرىپ چىقتى ،ھهممه نهرسىگه زوق ،ھهۋەس بىلهن نهزەر سالدى .بـۇ ۆئي ،بۇ گۈزەل دۇنيا ەئمدى ۇئنىڭ بـوالتتى .ۇئ چۈشـهپ كهلـگهن پهيـزى تۇرمـۇش مانـا بۈگۈن مۇشۇ ساەئتتىن باشالپ رىائللىققا ائيلىناتتى .ۇئ كۆز ائلدىدىكى ىئشهنگۈسىز ھالهتنىڭ مهستخۇشلۇقىدا لهيلهپ ،ياتاق ھۇجرىسىغا كىرىپ كارىۋات ياپقۇچلىرىنى سىالپ قويدى ،پهردىلهرنى تۇتۇپ تارتىپ باقتى. زۆھرەنىــڭ »گهمه« ۆئيــگه تــۆككهن تهرى بىكارغــا كهتتــى ،خهنــزۇ مومــاي بىــر ائي توشمىسىمۇ بىـر ائيلىـق ھهقنـى تولـۇق ائلـدى .زۆھـرە شـۇنچه مهرتلىكـلهر ائلدىـدا چۈپهيلىشىشنى خالىماي موماينى رازى قىلىپ ،بىر نهرسىلىرىنى يىغىشتۇرۇپ ،يﯧڭى ۆئيىگه كۆچۈپ كهلدى .بۇ ۆئينى جاپا چﯧكىپ تازىالش كهتمىدى .ۆئينىڭ ھهممه يﯧـرى راھهتبهخش ،ائرامبهخش ىئدى ،ھهممه نهرسه يﯧڭى خوجايىنغا » كهل ،ھۇزۇرالن« دەپ ېئچىلىپ تـۇراتتى .ۇئ قـوش كىـشىلىك كارىۋاتقـا ۆئزىنـى تاشـالپ غـۇلىچىنى كهردى، ھۇزۇرلىنىپ كﯧرىلدى ،ېئغىناپ كۈلدى .ائندىن پهردىلهرنى تولۇق قايرىۋﯦتىپ شهھهر مهنزىرىسىگه كۆز تاشلىدى » ،ەئي ،دوزاخ ماكان ،ەئمدى مﯧنىڭ جهننىتىمگه ائيالن!« دەپ ۋاقىرىغۇسى كهلدى. قۇچـــاق ائچقـــان ائرزۇ ۋە بهخـــت زۆھرەنىـــڭ ۋۇجـــۇدىنى وئرىۋالـــدى ،ائزادە ۆئي ۋە كۆڭۈلدىكىدەك خىزمهت ھهر كۈنى دﯦگۈدەك يﯧڭىلىق ،شادلىق بىلهن تولۇپ تاشـتى. ۇئ بــۇ ىئمكــانىيهتلهرگه شــۇنچه ائســان ېئرىــشكهنلىكىگه ىئــشهنگۈسى كهلمهيتتــى، باشقىالرنىڭ جۇۋىـسىدا تهرلهۋاتقىنىنـى سـﯧزەلمىگۈدەك دەرىجىـدە بهختـتىن مهسـت بولۇپ كهتكهندەك قىالتتى ،بهلكىم بارلىق گۈزەل قىزالرغا وئخـشاش »مۇشـۇ ھۆسـن- التاپىتىم بىلهن بۇنداق بهختكه ېئرىشىشكه ھهقلىقمهن« دەپ وئياليتتى ،ىئلگىرىمـۇ كۆڭلىــدە داىئــم مۇشــۇنداق وئيلىغاچقــا بهختــسىزلىكىدىن ائھ ۇئرۇپ كهلگهنىــدى. ەئرلهر ائيالالرغا بهخت يارىتىشى كﯧرەك ،ھهر بىر ائيال ەئرلهردىـن كﯧلىـدىغان ائمهت ۋە خۇشاللىقنى قورۇنماستىن ،خىجىل بولماستىن ،ىئككىلهنمهستىن قوبـۇل قىلىـشى كﯧرەك .مهيلـى قايـسى مىللهتـتىن بولـسۇن ،ەئر بىـلهن ائيـال زاتـى ائرىـسىدا مۇشـۇ قانۇنىيهت ھۆكۈم سۈرۈشى كﯧرەك .بهلكىم ،ائياللىق تهبىىئتىدىن بولـسا كﯧـرەك ،يـا بهلكىــم ائچكۆزلۈكىــدىن بولــسا كﯧــرەك ،زۆھــرە بــۇ ائمهت ۋە ىئمكــانىيهتنى قوبــۇل قىلدى؛ ھۈسهيىن ۇئنىڭغـا شـۇنچه يـاردەملهرنى قىلغـانىكهن ،قـول بىـلهن تـۇتقىلى، سهزگىلى ،راھهتلهنگىلى بولىدىغان ماددىي بهختنى ائتا قىلغانىكهن زۆھـرە ۇئنىڭغـا
135
نــﯧمه بىــلهن جــاۋاب قايتۇرۇشــى كﯧــرەك؟ بــۇ زۆھــرە ۈئچــۈن قىــيىن ىئــدى ،جاھانــدا ھۈسهيىندەك ھﯧچنﯧمىنى تهمه قىلمايدىغان ېئسىل ەئر بارمۇ؟ ياكى ۇئمۇ كۈنلهرنىـڭ بىرىدە ،بهلكىم ەئته يا ۆئگۈن ،ىئككىنچـى خالىـد بولـۇپ ۇئنىـڭ ىئپـپهت-نومۇسـىغا تهھــدىت ســاالرمۇ؟ ھۈســهيىننىڭ چىرايــى تهمكىــن ،ەئممــا كــۆزلىرى جىــم تۇرمايــدۇ، چىلىم چﯧكىپ تازا كهيىپ بولغاندا زۆھرەگه زوقلىنىپ قارايدۇ .بۇ قـاراش چىرايلىـق بىر گۈلگه قاراشقا وئخشىمايدۇ ،ائدەم گۈلدىن گۈزەللىك ۋە پـۇراقتىن باشـقىنى تهمه قىلمايــدۇ .لــﯧكىن قىــزالر گــۈلگه وئخــشىتىلغان بىــلهن بهرىبىــر جانــسىز نهرســىگه وئخـــشىمايدۇ ،ۇئنىڭـــدىن ەئرلهر مـــۇھهببهت ،جىنـــسىيهت شـــادلىقى ىئـــستهيدۇ؛ جاھاندىكى ەئرلهرنىڭ ائيالالرنى بويسۇندۇرۇش ،ىئگىلىۋﯦلىش ىئستىكىگه گهپ توغرا كهلمهيدۇ .شهھۋەت ەئرلهرنىڭ ھهممىسى دﯦگۈدەك ېئـشهكتهك چاپتۇرىـدۇ .پهرق بـار دﯦيىلسه پهقهت شۇ :بهزى ېئشهكلهر چاپقۇر ،بهزىلىرى قاشاڭ ...ھۈسهيىن قايسىسىغا تهۋە؟ زۆھرە ۇئنى نﯧمىشقا خالىدقا وئخشاش ەئرلهر بىلهن تهڭلهشتۈرۈپ قالدى؟ بۇنى ۋاقىت ىئسپاتاليتتى ،ۋاقىـت دﯦـگهن بـۇ نهرسـه ھهمـمه نهرسـىنى ،ھهتتـا خىيـالنىمۇ چۇۋۇپ تاشالپ يوق قىالتتى. ھۈســهيىننىڭ بهزى كۈنلىرىــدىكى چىرايــى بهزى كــۈنى يــوق ىئــدى .زۆھــرە ۇئنىــڭ چىرايىــدىن كۆڭۈلــسىزلىك بايقــاپ قالــسا شــۇ ھامــان غهش بــوالتتى .ۇئنىــڭ ائيــرىم ۋاقىتلىرىنـــى قانـــداق ۆئتكۈزىـــدىغانلىقىنى ،ائيـــرىم تۇرغانـــدا قانـــداق خىيـــال قىلىدىغانلىقىنى بىلگۈسى كﯧلهتتى؛ ھۈسـهيىننىڭ خوتـۇنى بـارمۇ؟ بالىـسى قـانچه، ۆئزىگه وئخشامدۇ خوتۇنىغىمۇ ،ھﯧچنﯧمىنى بىلمهيتتى .بهزىدە قارىسا ۇئ شـۇنچىلىك غهمكىن ،چىرايى تۇتۇق ىئدىكى ،دەردىنى پهقهت ۆئزىال بىلىدىغاندەك ،ىئچ-ىئچىدىن تۈگىشىپ كﯧتىۋاتقاندەك كۆرۈنهتتى ،تاماكا ياكى چىلىم چﯧكهتتى ،ھهمـمه نهرسـىگه ســوغۇق ،پهرۋاســىز قــارايتتى ،بــۇ ھــالىتىنى زۆھــرەگه ائســانلىقچه كۆرســهتمهيتتى، ۇئنىڭغا » بۇ دۇنيادا پهقهت سىزال مﯧنى خۇشال قىالاليسىز« دﯦگهندەك وئچۇق چىـراي مــۇائمىله قىالتتــى .زۆھــرە مۇشــۇنىڭدىن رازى بولــۇپ ۆئتۈۋەرســه بــوالتتى ،ەئممــا خــاتىرجهم بواللمىــدى ،ۆئزى چــوڭ بىلىــدىغان بــۇ ائدەمنىــڭ تــارىخىنى بىلىــشكه، ھهقىقىي يۈزىنى كۆرۈشكه قىزىقتى ،شۇنداق بولغاندا ۇئنىڭ يوشۇرۇن خۇي-پهيلـى ۋە ائللىقانداق مهقـسىتىنى ېئنىـق بىلهلهيتتـى .شـۇنداق قىلىـپ زۆھـرە ھۈسـهيىنگه كۆڭــۈل بۆلىــدىغان بولــۇپ كهتتــى ،ۇئنــى داىئــم وئياليتتــى؛ چىرايىنــى ،گهپلىرىنــى ەئسلهيتتى؛ ھۈسهيىن ىئشخانىـسىغا چاقىرتمىـسا يـاكى ۇئنـى بىـرەر كـۈن كۆرمىـسه نﯧمىشقىدۇر كۆڭلى يﯧرىم بولۇپ قـاالتتى؛ بـۇ ۇئنـى ياخـشى كـۆرۈپ قالغانلىقىـدىن ەئمهس ،بهلكى خاتىرجهمسىزلىكتىن ىئدى .ىئشتىن قايتىـپ ۆئيىـگه كىرسـه كـۆڭلى ېئچىلىـــپ قـــاالتتىيۇ ،دەســـلهپكى كۈنلهردىكىـــدەك ھاياجانلىنىـــپ كهتمهيتتـــى، سومكىسىنى قويۇپ ،كارىۋاتقان ۆئزىنى تاشـالپ خىيـال سـۈرەتتى؛ ۋاننىـدا ىئسـسىق
136
سۇنى قويۇۋﯦتىپ راھهتلىنىپ وئڭدا ياتقانـدا ھۈسـهيىننى ىئـشىكنى ېئچىـپ كىرىـپ قالىدىغاندەك ھﯧس قىالتتى .مهيلى قانداق چاغـدا بولـسۇن ھۈسـهيىننى ھامـان بىـر كۈنى مۇشـۇ ۆئيـدە كۈتىۋﯦلىـشقا مهجبـۇر ىئكهنلىكىنـى ېئـسىدىن چىقارمـايتتى ،بـۇ خۇددى ەئجهللىك كﯧسهلگه گىرىپتار بولغان بىمارنىڭ كارىۋاتتا ۆئز ۈئلۈمىنى كۈتـۈپ ياتقىنىغا وئخشايتتى. دەرۋەقه ،ھۈسهيىن بىر كۈنى كهچقۇرۇن يوقالپ كهلدى ،زۆھرە وئخشىتىپ ەئتكهن پولونى يﯧدى ،قﯧنىق دەملهنـگهن چـاينى ىئچتـى ،تاماكىـسىنى پۇرقىرىتىـپ چهكـكهچ تﯧلىۋىزورغا قاراپ وئلتۇردى .تﯧلىـۋىزوردا ەئرەب دۆلهتلىرىنىـڭ قانـاللىرى چىقـاتتى، ھۈسهيىن »ەئلجهزىرە« قانىلىنى ېئچىۋىدى ،دۇنيا نﯧفـت بازىرىنىـڭ ەئھـۋالى بىـلهن پهلهستىن -ىئسراىئلىيه توقۇنۇشى ھهققىدە خهۋەر چىقتى .ھۈسهيىن بۇ خهۋەرلهردىـن بىزار بولغاندەك قانـال يۆتكىـدى،ائمﯧرىكىنىڭ سـوقاش فىلىملىـرى ،فرانـسىيىنىڭ كىيىم مودﯦللىرى ،ەئرەب ەئللىرىنىڭ شوخ رﯦتىملىـق ناخـشا-مـۇزىكىلىرى ،تايالنـد بىلهن فىلىپپىننىڭ دﯦڭىز بويىدا سهت بهدەنلىرىنـى كۆرسـىتىدىغان سـهتهڭلىرى، جۇڭگولۇقالرنىڭ دورا ېئالنلىرى ...بىر-بىرلهپ ۆئتتى .ھۈسهيىننىڭ دىققىتى زۆھرەدە، زۆھرەنىڭ دىققىتى ھۈسهيىندە ىئدى .ھۈسهيىن نﯧمىگىدۇر ىئككىلىنىپ وئلتـۇراتتى؛ زۆھـــرە تهشۋىـــشلىك خىيـــالالردىن قۇتۇاللمـــاي ،ھـــوش-كاللىـــسىنى يىغالمـــاي كاالڭپايلىـــشىپ يـــۈرەتتى ،قاچـــا يۇيىۋﯦتىـــپ ېئھتىياتـــسىزلقتىن بىـــر تهخـــسىنى چﯧقىۋەتتى؛ سۇنۇقلىرىنى تﯧرىۋﯦتىپ ،ەئسلىگه كهلتۈرگىلى بولمايـدىغان بـۇ تهخـسه ھهققىدە وئيالندى... ائلىيجانــاپ ھۈســهيىن ائشــۇنداق ائلىيجانــاپلىقىنى ،مهرتلىكىنــى ،ســاالپىتىنى يوقاتماي ،ىئززىتىنى ساقالپ جىممىدە كﯧتىپ قالسا بوالتتى ،زۆھرە شـۇنى تىلهيتتـى. ەئمما ۇئ سافاغا چۆكۈپ ،تﯧلىۋىزورغـا قـاراپ ،توختىمـاي قانـال يـۆتكهپ وئلتـۇراتتى، تﯧلىۋىزورنى راست كۆرۈۋاتقان ياكى ۋاقىت ۆئتكۈزۈۋاتقـانلىقىنى ۇئققىلـى بولمـايتتى. ۇئ قانچه ۇئزۇن وئلتۇرسا زۆھرەنىڭ يۈرىكىنى بﯧسىۋالغان تاش شۇنچه ېئغىرلىشاتتى، زۆھــرە ۇئنــى ىئرغىتىــپ تاشالشــقا ائمالــسىز ىئــدى .ەئينــى چاغــدا خالىــد ۇئنىــڭ ھۇجرىــسىغا تۇيۇقــسىز باســتۇرۇپ كىرگهنــدە زۆھرەنىــڭ يــۈرىكى ائغزىغــا تىقىلىــپ قالغان ،ائرتۇق وئيلىنىش ،جىددىيلىشىشكمۇ پۇرسهت بولمىغانىدى .ھازىر ھۈسهيىن مهقسىتىنى ائشكارىلىماي ۋاقىتنى سوزغانچه زۆھرە توال وئيلىنىپ قىينىلىپ كهتتـى، بۇمۇ باشقىچه بىر ائزاب ىئدى. _ مﯧۋە ساالتى قىلىپ بﯧرەيمۇ؟-دﯦدى ۇئ ېئرىگه گهپ قىلىۋاتقان خوتۇندەك. _ ھه ،ياق ،ائۋارە بولماڭ ،كهچته جىق نهرسه يﯧيهلمهيمهن ،دﯦدى ھۈسهيىن ۇئنىڭغا لهپپىدە قاراپ ،زۆھرە ۇئنىڭ چىرايىغـا تـازا تىكىلىـپ قارىـدى .بـۇ چىـراي قارىماققـا سۇۋاقلىرى تۆكۈلۈپ چۈشۈۋاتقان تامغا وئخشايتتى.
137
_ ەئمىسه چﯧيىڭىزنى يهڭگۈشلهپ قويايمۇ؟ _ بولدى مۇشۇنى ىئچىۋﯦرەي. _ قهھۋە ىئچكۈڭىز بارمۇ يا؟ _ ائخشىمى قهھۋە ىئچمهيمهن ،ۇئيقۇمنى قاچۇرىدۇ. _ ... _ ھﯧرىپ كهتتىڭىز ،بۇ ياققا كﯧلىپ بىر دەم وئلتۇرۇڭ. زۆھرە ۇئنىڭ يﯧنىغا كﯧلىۋﯦتىپ يۈرىكى دۈپۈلدەپ سوقۇپ كهتتى ،ھۈسهيىن بىـلهن ائرىلىق ساقالپ وئلتۇرغان بولسىمۇ ۇئنىڭدىن كﯧلىۋاتقان كۈچلۈك ەئتىرنىڭ ،تاماكـا ۋە چىلىمنىڭ پۇرىقىنى سهزدى .ھۈسهيىن بۈگۈن چىلىمنـى جىـق چﯧكىۋەتتىمـۇ يـاكى تاماقنى يهپ ۇئيقۇسى كهلدىمۇ ەئيتاۋۇر كۆزلىرى يۇمۇلۇپ كهتكهنىدى .زۆھـرە ۇئنىـڭ چىرايىغا قاراشتىن قورقۇپ ،تﯧلىۋىزورغا قاراپ وئلتۇردى ،ۋاقىت شۇنچه ېئغىر ،شۇنچه ائستا ،شۇنچه ەئنسىز ۆئتۈۋاتاتتى .ۋاقىتنىڭ قوينىدىن تۇيۇقـسىز بىـر نهرسـه__ بىـر قول چىقتى .زۆھرە چۆچۈگهن بولسىمۇ جىم تۇردى .ھۈسهيىن سۆزلهۋاتاتتى: _ مﯧنىڭ تاقىتىم تۈگىدى زۆھرە ،مهن ساراڭ بوالي دەپ قالدىم... زۆھرە ۇئنىڭغا ھهيران بولۇپ قارىدى ،ەئمما ھۈسهيىن بۇ ھهيرانلىقنى كۆرمهيتتى. _ سىزنى تۇنجى كۆرگهن كۈنىال مهپتـۇن بولـۇپ قالغـانمهن .لـﯧكىن مﯧنـى ھهرگىـز باشقا ەئرەبلهردەك شهھۋەتپهرەس ،بۇزۇق چاغالپ قالماڭ... زۆھرە چىرايىدىكى ھهيرانلىقىنى يوقاتماي تۇرۇپ ۇئنىـڭ گﯧـپىگه قـۇالق سـالدى، ھۈســهيىن ۆئزىنــى بىــر وئبــدان ائشــكارىالۋاتاتتى ،زۆھرەنىــڭ ۈئمىــد قىلىــدىغىنىمۇ ەئسلىدە مۇشۇ ىئدى. _ ســىزگه قىلغــانلىرىم كۆڭلــۈمنى ھهقىقىــي ىئپــادىلهپ بﯧرەلمهيــدۇ .بۇنچىلىــك ىئشالرغا يۈزۈمنى سـاتىدىغان ائدەم ەئمهسـمهن .سـىز رەت قىلمىـسىڭىزال كۆڭلـۈمنى داۋاملىــق ىئپــادىلهيمهن ،بــۇ مﯧنىــڭ خۇشــاللىقىم .مهن ســىزنى قهدىــرلهيمهن ،مهن بۇزۇقچىلىققا ەئمهس ،مۇھهببهتكه ىئنتىلمهن .بۇ مﯧنىـڭ غـايهم ،مﯧنىـڭ ھﯧچنـﯧمهم كهم ەئمهس ،پهقهت مــۇھهببهتال كهم ..بــۇ مــۇھهببهتكه مهن بۇرۇنــدىنال ىئنتىلهتــتىم، ەئممــا ېئرىــشهلمىدىم .تــوي قىلىــپ بــالىلىق بولــدۇم ،يهنىــال ېئرىــشهلمىدىم ،يــا ۇئنىڭدىن كﯧچهلمىـدىم .ائلىـي نهسـهپ ،بـايلىق ،تۇرمۇشـتىكى راھهت-پاراغهتنىـڭ ھﯧچقايسىــسى مﯧنــى قىزىقتۇرالمايــدۇ ...مۇھهببهتنىــڭ مهۋجۇتلۇقىغــا شــۇنچىلىك ىئــشىنىمهنكى 40 ،يىلــدىن بﯧــرى مۇشــۇ ىئــشهنچكه باغلىنىــپ ياشــاپ كهلــدىم، ۈئمىدىمنى يوقاتمىدىم .،قارىماققـا چـوڭ كۆرۈنـسهممۇ يـۈرىكىم يـاش ،ىئنـساندىكى مــۇھهببهت قﯧرىمايــدۇ .مﯧنــى بىلىــدىغانالر »ســهن فىرانــسىيىدە تۇرغــانمۇ؟« دەپ سورىشىدۇ .دۇنيادا فىرانسىيىلىكلهردىن باشقا ائدەمـلهر رومانتىـك ەئمهسـمىكهن؟! . مهن مۇھهببهت ىئچىدە داىئم ياش تۇرۇشنى ائرزۇ قىلىمهن...
138
_ قانچه بالىڭىز بار؟-دﯦـدى زۆھـرە خـۇددى ھۈسـهيىننىڭ ھهمـمه گﯧپىـدىن پهقهت ۇئنىڭ توي قىلغانلىقىنىال ائڭلىغاندەك. _ ۈئچ باالم بار-،دﯦدى ھۈسـهين كهيپىيـاتىنى بۇزمـاي ،ۇئ ۆئزىنىـڭ زۆھـرەدەك بىـر قىزى بارلىقىنى ېئيتمىدى. _ ائيالىڭىز نﯧمه ىئش قىلىدۇ؟ _ بىكار ،ھهممه ىئشىنى باشقىالر قىلىدۇ. _ نﯧمىشقا بىلله تۇرمايسىلهر؟ بالىڭىزنى كۆرگىڭىز كهلمهمدۇ؟ ھۈســهيىن بۇالرغــا جــاۋاب بهرگۈســى بولمىــسىمۇ ،زۆھرەنــى يﯧنىــدىن قــاچۇرۇپ قويماسلىق ،چۈشىنىشنى ىئلگىـرى سـۈرۈپ ،وئتتۇرىـدا ھهقىقىـي ھﯧسـسىيات پهيـدا قىلىش ۈئچۈن زﯦرىكمهي جاۋاب بهردى: _ ائيالىمنىڭ جهمهتى كاتتـا بولغاچقـا تـوي قىلغانـدىن باشـالپ ائرىمىـزدا ىئگىـز- پهسلىك كۆرۈلدى ،مهن ائرزۇ قىلغـان مـۇھهببهت ۋە رومانتىـك تۇرمـۇش پهقهت ىئـشقا ائشــمىدى ،بــالىلرىمىز تۇغۇلغانــدىن كﯧــيىن مهن ائساســهن بــالىلرىمنى دەپ ياشــاپ كﯧلىۋاتىمهن .ائىئلهم كۆڭۈلسىز بولغاچقا چهت ەئللهردە ۇئزاقـراق تۇرۇشـنى تهلهپ قىلدىم ،ەئڭ ۇئزاق تۇرغىنىم مۇشۇ شهھهر... زۆھرە خﯧلىال يهڭگىللهپ قالـدى ،ەئممـا قـولى يهنىـال ھۈسـهيىننىڭ ائلقىنىـدا ىئدى. _ مهن سىزنى چۈشىنىمهن ،سىزنى بهك ھۆرمهتلهيمهن-،دﯦدى زۆھرە بﯧشىنى تـۆۋەن سﯧلىپ -،لﯧكىن ماڭا بۇنداق تهلهپنى قويمىسىڭىز... _ مﯧنىڭ ۇئ ىئشقا ائلدىراپ كﯧتىۋاتقىنىم يوق-،دﯦدى ھۈسهيىن زۆھرەنىڭ قـولىنى چىڭ تۇتۇپ تۇرۇپ -،لﯧكىن ھاياجىنىمنى باسالمايۋاتىمهن... زۆھــرە شــۇنچه چــوڭ ،ســاالپهتلىك ەئرنىــڭ بىــردىنال ەئســلى ھــالىتىنى ۇئنتــۇپ، باالغهتكه ەئمدى يهتـكهن ھﯧسـسىياتچان يىگىـتلهردەك تىتـرەپ ،مهجنۇنلـۇق بىـلهن تهلمـــۈرۈپ تۇرغـــانلىقىنى كـــۆرۈپ ،ۆئز جهزىبىـــسى ۋە ســـﯧھرىي كۈچىنىـــڭ نهقهدەر زورلۇقىنى ھﯧس قىلدى .ۇئ ۆئز قىممىتى بىلهن خالىدقا تۆلهيدىغان بهدەلنـى چاقمـاق تﯧزلىكىدە ھﯧسابالپ بولدى ،ائندىن خالىدقا جاۋاب قايتۇرۇشنىڭ تهسلىكىنى ،ھازىر دەل مۇشــۇ قىــيىن نۇقتىــدا تۇرۇۋاتقــانلىقىنى ھــﯧس قىلــدى ،ۆئزىنــى تۇتقــۇزۇش- تۇتقۇزماسلىق ائرىسىدا شىددەتلىك ىئدىيىۋى كـۈرەش ېئلىـپ بـاردى .ۇئنىـڭ مـاددىي جهھهتتىكى ائرزۇسى ائساسهن ەئمهلگه ائشتى ،ەئمما روھىي جهھهتـتىن كۈتكىنىچـۇ، مۇھهببهتچــۇ؟ تــوي قىلىــدىغان يىگىتچــۇ؟ زۆھرەنىــڭ كــۈتكىنى ەئجىبــا مۇشــۇ 40 ياشــلىق ھۈســهيىنمىدى؟ زۆھــرە ھۈســهيىنگه تﯧــزلىكته نهزەر تاشــلىدى ،مــۇھهببهت ھهسرىتىدە ياشاپ كهلگهن بۇ ائدەم يﯧشىدىن بۇرۇن قﯧرىـپ كهتكهنـدەك كـۆرۈنهتتى، قارامتۇل يۈزىدىكى داغالرمۇ ۇئنى يﯧقىمسىز كۆرسىتهتتى ،ساقال-بۇرۇتلىرىنى قىرغان
139
يهردىــن ەئتىــال ۇئنــى تﯧخىمــۇ قﯧــرى كۆرســىتىدىغان ائق تــۈكلهر ۆئســۈپ چىقــاتتى، كۆزلىرىنىڭ چۆرىسىگه چۈشكهن قورۇقالر تﯧخىمۇ كۆپىيهتتى ،سﯧمىزلىكىدىنمۇ يـاكى ياشلىقىنىڭ مۇددەتتىن بۇرۇن كﯧتىپ قالغىنىدىنىمۇ ەئيتاۋۇر مهڭز گۆشلىرى بوشاپ ســـاڭگىالپ قالغانىـــدى .زۆھـــرە مۇشـــۇ ائدەمـــگه بـــارلىقىنى بﯧغىـــشالپ نـــﯧمىگه ېئرىــشمهكچى؟ مۇشــۇ ۆئي ۋە خىزمىتىنــى داۋاملىــق ســاقالپ قالمــاقچىمۇ؟ ســاقالپ قااللىــسا نــﯧمه بولمــاقچى؟ بــۇ ىئمكانلىرىغــا ھهۋەســلىنىدىغان بىــرەر يىگىتنــى تاپماقچىمۇ ياكى بۇ بهختتىن ۆئزى يالغۇز بهھرىلهنمهكچىمۇ؟ بهھىرلهنسه قانچىلىـك بهھىرلىنىپ كﯧتهر؟ مۇھهببهتكه ،گۈزەللىككه ،پاكلىققا ائتالغان ۋۇجۇدى ھهقـدادىغا يهتمهي تۇرۇپ ۋەيران بوالرمۇ؟ سۆيۈملۈك بىر يىگىتنى تﯧخى قوينىغا ائلمىغان سۆيگۈ بﯧغى ۋاقىتـسىز خـازان بوالرمـۇ؟ ھهر ۋاقىـت ائسـراپ ،پهرۋىـش قىلىـپ ،زوقلىنىـپ، پهخىرلىنىپ كهلگهن ىئپپهت گۈللىرى بىر دەمدە چهيلىنىپ كﯧتهرمۇ؟ زۆھــرە ۆئزىنىــڭ ھۈســهيىنگه قىلــچه مهيلــى يوقلــۇقىنى ،ھﯧســسىيات دﯦــگهن نهرسىنىڭ ۋۇجۇدىدىن ۇئچۇپ چىقىپ كهتكهنلىكىنى ھـﯧس قىلـدى .ەئگهر ھۈسـهيىن ۇئنــى يامــان يهردىــن قىستىــسا ۇئ ېئرىشىــشنى ىئــستىگهن مۇشــۇ بهدىنىنــى تاشــالپ بﯧرىپ ،نهچچه ۋاقىتـتىن بۇيـان ىئچىنـى مۈشـۈكتهك تـاتىالپ كهلـگهن مىننهتـدارلىق جاۋابىنى تولۇق بﯧرىپ ،بىراقال ائزادىلىكـكه چىقىـشنى وئيلىـدى .بهدىنىنـى تاشـالپ بهرگهن بىلهن روھى وئخشاشال ائزاب چﯧكهتتى ،ەئجىبـا تﯧنـى پـاك روھىغـا خىيـانهت قىلسۇنمۇ؟ قىز باال بولماق نﯧمانچ تهس! ...بولدى ەئمدى بهس! زۆھرەنىــڭ يــۈرەكلىرى ائت چاپقانــدەك دۈپۈلــدەيتتى ،مــۇرەككهپ ھﯧســسىياتلىرى ىئچىــگه پاتمــايتتى ،ائدەتــته ۆئزىنــى كۆرســهتمىگهن ،بىــر ياققــا تاشــلىنىپ قالغــان، ۇئنتۇلۇشقا ائز قالغان مۇھهببهت ،پاك نىكاھ غاليانلىرى دەل مۇشۇ پهيتته زۆھرەنى قىسماققا ېئلىپ قىيناشقا باشلىدى. _ مهن ...مهن ...سىزنى بهك چوڭ بىلىمهن ،سىزنى ھۆرمهيلهيمهن ،لـﯧكىن بۇنـداق بوالر دەپ پهقهت وئيلىماپتىكهنمهن -...دﯦدى ۇئ دۇدۇقالپ. _ قورقماڭ ،نﯧمىدىن قورقىسىز ،مهن يىرتقـۇچ ھـايۋان ەئمهس -...دﯦـدى ھۈسـهيىن ۇئنىڭ قولىغا سۆيۈپ ،ۇئ ھاياجاندىن نﯧمه قىالرىنى بىلمهيتتى -،مهن سىزنى ھهرگىز قىستىمايمهن ،سىزگه زورلۇق قىلسام ۆئزەم چوڭ بىلگهن مـۇھهببهتنى چهيلىـۋەتكهن بولمامدىمهن .ماڭا سىزنىڭ رازىلىقىڭىز كﯧرەك... زۆھرە ۇئنىڭغا رازىلىـق بﯧرىـپ ۇئنىـڭ قۇچىقىغـا چىقـسىال ھهمـمه نﯧمىـسىدىن قــۇرۇق قالىدىغانــدەك ەئنــسىرىدى .ھۈســهيىننىڭ گهپلىــرىگه دﯦگهنــدەك ىئــشىنىپ كهتمىدى ،بىر بۆرە قوتانغا يﯧقىن كﯧلىـپ قوزىچاققـا »ىئـشىكىڭنى ائچ ،مهن سـﯧنى
140
يﯧمهيمهن ،سﯧنى مۇنداقال كۆرۈپ پۇراپ باقسام بولىـدۇ« دﯦـسه ،دۆت قـوزا ىئـشىكنى شۇنداقال ېئچىپ بهرسه بۆرىنىڭ وئلجىسىغا ،لهززەتلىك وئزۇقىغا ائيالنمامدۇ؟ ھۈسهيىن شـۇ تاپتـا ھاياجانـدىن خـۇدىنى يوقىتىـپ بىـر نﯧمىلهرنـى دەيتتـى، بهلكىــم زۆھــرەگه ېئرىــشىش ۈئچــۈن مــۇھهببهتنى قالقــان قىلىۋﯦلىــپ ،ھۇجۇمغــا تهييارلىنىۋاتاتتى ،بهلكىم نهپسىگه تاقىلداپ كهتكهچـكه شـىرىن-شـﯧكهر گهپلهرنـى دەرھال وئيالپ تﯧپىۋاتاتتى. _ ماڭا ۆئز رازىلىقىڭىز كﯧرەك ،مهن سىزنى خالىدتىن ائڭلىغان ،ۇئ ھايۋان سىزگه ەئسكىلىك قىلغانىكهن .ھازىر ۇئنىڭ بىلهن دوستلۇقۇمنى ۈئزدۈم... زۆھرە خالىدتىن نهپرەتلهندى ،غهيۋەتخور ەئرلهر يوق ىئشنى كۆپتۈرۈپ سۆزلهيتتى. _ ماڭا سىزنىڭ قىزلىقىڭىز ،پاكلىقىڭىز ۇئنچه مۇھىم ەئمهس ،ماڭا كﯧرىكى پۈتۈن گۈزەللىكىڭىز ،تىنىقلىرىڭىز ،چاچلىرىڭىز ،لهۋلىرىڭىز... ھۈسهيىن زۆھرەنى سۆيۈشكه ىئنتىلدى ،ەئممـا زۆھـرە ۆئزىنـى قـاچۇرۇپ ۇئنىڭغـا قورقۇمسىراپ تىكىلدى .ھۈسهيىننىڭ ۆئزىنى پاك دەپ وئيلىمايـدىغانلىقىنى بىلىـپ كــۆڭلى يﯧــرىم بولــدى ،ۇئ زۆھرەنىــڭ قىممىتىنــى قهســتهن چۈشــۈرۈش ائرقىلىــق مهقسىتىگه ېئرىشمهكچىمىدۇ ياكى راستىنال ىئپپىتى بۇزۇلغان دەپ قارىۋالغان بولسا ھــﯧچ ەئيمهنمهســتىن ،زۆھرەنــى نــﯧمه قىلــسام بولىۋﯦرىــدىغان قىــزكهن دەپ وئيــالپ ائلدىراپ كهتكهنمىدۇ؟ _ مهن سىزگه زورلۇق قىلىشتىن ھهرگىز ھوزۇرلىنالمايمهن ،ماڭا رازى بولۇڭ... _ مهن ...بۇنىڭغا رازى ەئمهس-،دﯦـدى زۆھـرە كـۆزىگه يـاش ېئلىـپ _ ،مهن بۇنـداق بولۇشىنى پهقهت وئيالپ باقمىغان... ەئمهلىيهتته زۆھرە ھامان مۇشۇنداق بولىدىغانلىقىنى ھهددى-ھﯧسابسىز وئيالپ بولغانىدى. _ مﯧنى ياخشى كۆرمهمسىز ،قﯧرىكهن دەپ ياراتمايۋاتامسىز؟ _ ۇئنداق ەئمهس ...سىزنى ھۆرمهتلهيمهن ،سـىزنى شـۇنچه چـوڭ بىلىـمهن .لـﯧكىن مﯧنىڭ مۇھهببىتىم بار .مهن مۇھهببىتىمگه سادىق بولۇشنى ائرزۇ قىلىمهن. مۇھهببهت! شۇنداق ،مـۇھهببهت! بـۇ باھـانه ھۈسـهيىننىڭ ھايـاجىنىنى ،كـۈچهپ كﯧتىۋاتقان ىئنتىلىشلىرىنى چهكلهپ تۇرااليتتى ،چۈنكى ۇئ ۆئزىمۇ مـۇھهببهتنى چـوڭ بىلىدىغان ىئنسان ىئدى. دەرۋەقه ،ۇئ شۇ ھامان پهسكويغا چۈشتى. _ شـــۇنداقمۇ؟-دﯦـــدى ۇئ -،قـــالتىس ۋاپـــادار قىـــز ىئكهنـــسىز .لـــﯧكىن بۇنىڭغـــا ىئشهنمهيمهن. _ نﯧمىشقا؟-دﯦدى زۆھرە ەئجهبلىنىپ.
141
_ مهن مۇھهببهتنى ياخشى تهتقىق قىلغان .مۇھهببهت ىئلكىدىكى قىزالرنىڭ كۆزى بهخت نۇرىدا چاقناپ تۇرىدۇ .لﯧكىن سىزنىڭ ۇئنداق ەئمهس ،سىزنىڭ بهكمۇ غۇۋا... زۆھــرە بــۇ گهپــتىن مــۇھهببهتكه يالغــانچىلىق قىلغىلــى بولمايــدىغانلىقىنى چۈشهندى. _ لﯧكىن ،ۇئ بۇ يهردە ەئمهس-....دﯦدى زۆھرە دەرھال ېئسىگه كﯧلىپ -،ۇئ بـۇ يهرگه كﯧلهلمهيدۇ ،يا مهن بارالمايمهن .شۇڭا مۇشۇنداق غهمكىن يۈرۈيمهن. _ ۇئنداقمۇ ەئمهستهك كۆرۈنىسىز .سىز زادى مۇھهببهتلىشىپ باققانمۇ؟ زۆھرە بۇنىڭغا كۆڭلىدە ەئلۋەتته »ياق« دەپ جاۋاب بﯧرەتتى ،ەئممـا ھۈسـهيىننىڭ ائلدىدا يوقنى چوقۇم بار قىلىپ كۆرسىتىشكه مهجبۇر بولدى؛ يهنه كﯧلىپ ،مۇھهببهت دﯦگىلــى بولمىــسىمۇ ،شــۇنىڭغا وئخــشاپ كﯧتىــدىغان ھﯧســسىيات دوۋالغۇشــلىرى، ەئســلىگۈدەك گــۈزەل كهچمىــشلىرى بولغانىــدى .ەئجىبــا ســىيىت قــارىم ۋە ۇئنىــڭ تهسىرلىك مۇھهببهت مهكتۇبى ۇئنىڭ مۇھهببهت تارىخى بواللمامدىكهن؟! _ مۇھهببهتلىشىپ باققان... _ ۇئنتۇلغۇسىز شىرىن كهچۈرمىشىلىرىڭىز بولغانمۇ؟ _ بولغان _،دﯦدى زۆھرە تهپتارتماي ۋە شۇنىمۇ قوشـۇپ قويـدى -،بۇنىـڭ ھهممىنـى سىزگه دﯦيىشتىن خىجىل بولىمهن. مــۇھهببهتكه يالغــانچىلىق قىلغىلــى بولمىــسىمۇ ،لــﯧكىن زۆھرەنىــڭ ەئســلى تهبىىئتىــدە مۇھهببهتلىشىــشكه قــادىر بولۇشــتهك ائالھىــدىلىك ھازىرالنغاچقــا ،بــۇ گهپلهرنـى دەۋﯦتىـپ قىلـچه خىجىللىـق ھـﯧس قىلمـدى .ۆئزى تۇيمىغـان ۋە ېئتىــراپ قىلمىغــان بىــلهن ،ســىيىت قــارى ائللىقاچــان ۇئنىــڭ قهلــبىگه كىرىــپ وئرۇنلىــشىپ بولغاندەكمۇ قىالتتى. _ سىزدەك گۈزەل قىزالرنىـڭ مۇھهببهتلىـشىش جهريـانى مـۇرەككهپ ۋە وئڭۇشـسىز بولىدۇ .لﯧكىن سىز ۇئنچه جىق ىئشالرنى باشتىن كهچۈرمىگهندەك قىلىسىز. ھۈسهيىن ەئستايىدىل تۇرۇپ گهپ قىلىۋاتاتتى ،زۆھرە ۇئنىڭ ۋاقتىـنچه بولـسىمۇ جىمىغانلىقىنى تۇيـدى ،مـۇھهببهت ھهققىـدە گهپ چىقىرىـپ تـوغرا قىلغانلىقىـدىن ســۆيۈندى ،مــۇھهببهت ھهققىــدىكى پــاراڭ ھۈســهيىنگه ھهقىــقهتهن دورىــدەك تهســىر قىالتتى .زۆھرە بىلىپ-بىلمهيال ،سۆھبهتته بىراۋنىڭ دىققىتىنى جهلپ قىلىش ۈئچۈن ۇئ ەئڭ كۆڭۈل بۆلىدىغان تﯧمىالردىن سۆز ېئچىـش تاكتىكىـسىنى ىئـشلىتىپ ياخـشى ۈئنۈم قازانغانىدى. _ مﯧنىــڭ مــۇھهببهت كهچۈرمىــشلىرىم بهك ائددىــي -دﯦــدى زۆھــرە ۆئزى ھهققىــدە ھﯧكــايه توقــۇپ-،ۇئ مﯧنــى بهك ياخــشى كــۆرەتتى؛ ۆئزى تهقــۋا ،ېئــسىل بــاال ىئــدى. وئقۇۋاتقــان مهكتىــپىمگه داىئــم ىئــزدەپ كﯧلهتتــى ،كهمــبهغهل بولــسىمۇ مهرت ىئــدى، بىلله تاماق يهيتتۇق ،ىئسالم دىنى ھهققىدە پاراڭلىشاتتۇق ،يۇرتىمىزنىڭ گهپلىرىنى
142
قىلىشاتتۇق؛ ۇئ باال يﯧنىمغا كهلـسه خـۇش بـوالتتىم ،كﯧتىـپ قالـسا كۆڭلـۈم يﯧـرىم بــوالتتى .بىزنىــڭ مۇناســىۋىتىمىز ائشــۇنداق داۋامالشــتى ،مهن ۇئ چاغــدا بۇنىــڭ مۇھهببهت ىئكهنلىكىنى ائنچه بىلىپ كهتمهيتتىم .كﯧـيىن ۇئ بـاال ماڭـا خهت يـازدى، مهن بــۇنى پهقهت وئيــالپ باقمىغاچقــا دەرھــال قوبــۇل قىاللمىــدىم ،يهنه تــۇرۇپ ۇئنــى سىناپ باققۇم كهلدى؛ يالغاندىن رەت قىلدىم ،لﯧكىن ۇئ ىئچى كۈچلۈك باال بولغاچقا بۇنى راست دەپ چۈشىنىپ قالدى ،وئقـۇش پۈتتـۈرۈپال كهتتـى .كۆڭلـۈم شـۇنچه يﯧـرىم بولدى ،ۇئ كهتكهندىن كﯧيىن ۇئنى نهقهدەر ياخشى كۆرىدىغانلىقىمنى چۈشهندىم... _ سىزنىڭچه بۇمۇ شىرىن مۇھهببهتمۇ؟ نﯧمىشقا ۇئنىڭ مۇھهببىتىنى قوبۇل قىلىپ بىلله كهتمىدىڭىز؟ زۆھرە ۆئزىنى چﯧنىپ قالغاندەك ھﯧس قىلدى ،شۇندىمۇ بوي بهرمىدى: _ نامرات ائىئلهم ۈئچۈن ،جاپا چﯧكىـپ پـۇل تﯧـپىش ۈئچـۈن بـۇ شـهھهردە قالـدىم. ەئمما ۇئ باال بۇنى چۈشهنمىدى ،قﯧيداپ كﯧتىپ قالدى .شۇنىڭ بىلهن يۈرەك سۆزۈمنى ۇئنىڭغا دﯦيهلمىدىم .لﯧكىن ۇئنىـڭ بىـلهن بىلـله ۆئتـكهن ۋاقىتالرنـى ۇئنتۇمـايمهن، ۇئنى ھﯧلىمۇ ەئسلهپ سﯧغىنىپ تۇرىمهن. _ بوپتۇ ،بۇنىمۇ بىر مۇھهببهت دەپ تۇرايلى ،لﯧكىن سىز مـۇھهببهتكه بهكمـۇ سـهل قارايدىكهنسىز .ماددىي تۇرمۇشنى مۇھهببهتتىن ۈئستۈن قويىدىكهنسىز... ھۈسهيىن زۆھرەنىڭ ۋىسالىغا يﯧـتهلمىگهنچه ۇئنىـڭ مـۇھهببىتىنى كهمـسىتىپ، ىئشلىرىدىن قۇسۇر ىئزدەپ ،روھىي جهھهتتىن ۇئنى سۇندۇرماقچى بولغانـدەك ېئغىـر گهپلهرنى قىلىۋاتاتتى .بۇ گهپ ھهقىقهتهن زۆھرەنىڭ يﯧغىرىغـا تهگـدى ،ھهتتـا ۇئنـى مۇشۇ بىنادىن يهرگه تاشلىۋەتكهندەك بولدى .بۇ گهپنىڭ زەربىـسىدە زۆھـرە ھوشـىنى ســهل يوقــاتتى ،ھۈســهيىننىڭ ائللقانــداق غهرەزلىرىنىمــۇ ۇئنتــۇپ كهتتــى ،ھۈســهيىن ھهقىقهتهن غهلىته ائدەم ىئدى! _ سىز مﯧنى چۈشهنمهيسىز ،ەئھـۋالىمنى ۇئقمايـسىز -،دﯦـدى زۆھـرە بايـا كۆزىـدە قالغان ياش يۇقىنى سۈرتۈپ _،ائدەمدە نﯧمه ەئڭ كهم بولسا شۇنى ىئزدەيـدىغان گهپ. سىلهرنىڭ دۆلىتىڭالر بـاي ،پۇلـۇڭالر جىـق ،ھهمـمه نهرسـهڭالر تهل ،قولـۇڭالرنى نهگه سونساڭالر شۇ يهرگه يﯧتىدۇ .شۇڭا سىلهرگه كۆڭۈلنىڭ خوشى مۇھىم .لﯧكىن بىزچـۇ؟ نامراتلىقتىن قهددىمىزنى كۆتۈرەلمهي قالغان ائدەملهرمىز ،بىزنىڭ يـۇرتالرنى كـۆرۈپ باقمىدىڭىز ،شۇڭا بىلمهيسىز ،ەئگهر شۇ يهرلهرگه بﯧرىپ كهلسىڭىز ،ائنـدىن مﯧنىـڭ بۇ يهردە نﯧمىـشقا بۇنـداق ياشـايدىغانلىقىمنى چۈشـهنگهن بـوالتتىڭىز .ماڭـا ھـازىر مۇھهببهتتىن بهكرەك پۇل مۇھىم؛ بىزدە مۇھتاجلىق تاشتىن قاتتىق دﯦگهن گهپ بار. ھهر كىمنىــڭ ياشــاش ۇئســۇلى ،تاللىــشى وئخــشىمايدۇ ،مهن مۇشــۇنداق ياشاشــنى تاللىغانىكهنمهن ،پۇشايمان قىلماي ائلدىمغا قاراپ مﯧڭىشىم كﯧرەك .ەئلۋەتته ،سـىز دەۋاتقان مۇھهببهتمۇ مۇھىم ،ۇئنى ۇئنتۇپ قالغىنىم يوق ،ھهر كۈنى ەئمهس ،ھهر ۋاق
143
وئياليــمهن ،لــﯧكىن ائدەمنىــڭ قورســىقى ائچىــدىكهن ،ياخــشى كىــيىم كهيگۈســى كﯧلىــدىكهن .تۇرمــۇش ائدەمنــى قىــستاپ تۇرغانــدا باشــقا نهرســىنى وئيــالپ بــولغىلى بولمايـــدىكهن .تۇرمـــۇش ېئھتىيـــاجىمىزدىن چىقىـــپ خـــاتىرجهم بولغانـــدا ائنـــدىن مۇھهببهت دﯦگهننى وئيلىغىلى بولىدىكهن.... بۇ ۆئي گويا بوراندا قالدى ،زۆھرە ۆئزىنى دالدىغا ائلدى ،تىل-تهپهككۇر چاقمىقى شــىددەتلىك چاقنــاپ ھۈســهيىننىڭ يــۈزىنى يــورۇتتى ،ھﯧســسىيات يــامغۇرلىرى پهرىشانلىق بىلهن تۆكۈلدى... _ مﯧنىــڭ مهقــسىتىمنى خاتــا چۈشــهنمهڭ -،دﯦــدى ھۈســهيىن خاپــا بولغانــدەك ەئلپازدا -،ەئمهلىيهتته مۇھهببهتنىڭ ائياغلىشىشىغا نـامراتلىق ...ۋاھاكـازالر باھـانه بواللمايدۇ .سىزنىڭ مۇھهببىتىڭىز ھهقىقىي مۇھهببهت ەئمهسكهن. _ شۇنداق ،ھهقىقىي مۇھهببهت ەئمهس _...دﯦدى زۆھرە كۆز ياشلىرىنى تۆكۈپ. ھۈسهيىننىڭ ۇئنـى قۇچاقلىـشىغا بىـر باھـانه تﯧپىلـدى ،يﯧقىـنالپ كهلـدى ،ەئممـا زۆھرە ۇئنى يهنىال توسۇپ قويدى: _ ۆئتۈنۈپ قاالي ،ماڭا يﯧقىنالشمىسىڭىز. _ سىزدە ھهقىقىـي مـۇھهببهت ەئمهس ،ۆئزىڭىـزگه خـاس بىـرەر ھﯧسـسىياتمۇ يـوق ىئكهن! -دﯦدى ھۈسهيىن تﯧخىمۇ خاپا بولۇپ -،مﯧنى تﯧخىچه يامان كۆرۈۋاتامسىز؟ _ ۇئنــداق ەئمهس ،كۆڭلــۈم بهك پاراكهنــدە ...ماڭــا ۋاقىــت بﯧرىــڭ ...مهن بۈگــۈن راستىنال ...سىزنى ۈئمىدسىزلهندۈرۈپ قويىدىغان بولدۇم ...رەنجىمهڭ ...لﯧكىن... _ زورلىغــان ىئــش گــۈزەل بولمايــدۇ ،لــﯧكىن ســىزنىڭ مۇشــۇ ھــالىتىڭىزنى كــۆرۈپ خالىدنىڭ زوراۋانلىقىنى ەئسلهپ قالدىم .سىزگه زورلۇق كﯧرەكمىدى؟ زۆھرە بۇ جاھاندا ائلىيجاناپ ەئرلهر قالمىغاندەك شۇنچىلىك ۈئمىدسـىزلهندىكى، »نــﯧمه قىلــساڭ قىــل ،مانــا « دەپ يﯧتىــپ بﯧرىــپ ،بىــراقال ھهمــمه دەردتىــن خــاالس بولۇشنى وئيلىدى .لﯧكىن رەسۋالىق ائزابىدىن ۆئلگىچه قۇتۇاللمايتتى ،بۇنى ۆئزىنىـڭ كىچىكىدىن يﯧتىلدۈرگهن نازۇك خاراكتﯧرى بهلگىلىگهنىدى .شۇ چاغدا خىيالىدا يهنه ھهســرەتلىك ائنىــسى بىــلهن دەردمهن ائچىــسى پهيــدا بولــدى ،تﯧلﯧفونــدا كۆرۈشــمهي يــۈرگهن دادىــسى بولــسا تاماكىــسىنى كــۈچهپ شــوراپ ،ۋەيــران بولغــان ەئركهكلىــك خارابىسىدە يۇمشاق دەسسهپ كﯧتىپ باراتتى... _ ۆئتۈنۈپ قاالي ،بۈگـۈن مﯧنـى زورلىمـاڭ -،دﯦـدى زۆھـرە بىچارىلىـك بىـلهن يـاش تۆكـــۈپ -،مهن ســـىزنى ىئنتـــايىن ھـــۆرمهتلهيمهن ،ســـىز بهك ېئـــسىل ائدەم ،بـــۇ وئبرازىڭىزنىڭ ۋەيران بولۇشىنى خالىمايمهن... _ ماڭا ھۆرمهت كﯧـرەك ەئمهس ،مـۇھهببهت ،خۇشـاللىق كﯧـرەك! -دﯦـدى وئرنىـدىن قوپۇپ كهتكهن ھۈسهيىن ساراڭ بولغاندەك پىقىراپ -،ماڭا رازىلىقىڭىز كﯧرەك...
144
_ مهن بۇ ىئشقا ھازىر رازى ەئمهس -دﯦدى زۆھرە باشقا ياققـا قـاراپ -،بۈگـۈن بهك قىستاپ تۇرۇۋالسىڭىز بولمايدۇ. _ قاچان بولىـدۇ؟ سـىز مﯧنـى مۇشـۇنداق ۈئمىدسـىزلهندۈرۈپ يولغـا سـالماقچىما؟ خالىد ۋەيران قىلىۋەتكهن پاكلىقىڭىزنى قوغدىماقچىما؟ _ خالىد ماڭا چﯧقىاللمىغان. ھۈسهيىن قاقاخالپ كۈلۈپ كهتتى: _ ائشۇ خالىدما؟ كۈنىگه نهچچه سهتهڭنى يولغا سالىدىغان ائشۇ خالىدما؟ _ ىئشهنمىسىڭىز مهيلى... _ مهن بۇنىڭغا ھهرگىز ىئشهنمهيمهن .ىئشهنسهممۇ نﯧمه بولمـاقچى ،مهن دﯦـدىمغۇ، ماڭا كﯧرىكى سىزنىڭ گۈزەل جامالىڭىز ،ىئش كـۆرگهن خـۇلقىڭىز ...ماڭـا ىئـشىنىڭ، مهن سىزنى چوقۇم بهختلىك قىالاليمهن .بۈگۈن سىزنى بىـر چۈشـىنىپ باقـاي دﯦـدىم، ەئسلىدە زورالپ زىنا قىلىشنى مهنمۇ خالىمايمهن؛ ائجىزەلهرنى زورلىماسلىق كﯧرەك، ۇئالرنـى ەئركهكلىــك ،مهرتلىــك بىـلهن قايىــل قىلىــشىمىز كﯧـرەك .مﯧنــى چۈشــىنىپ قالىــسىز ،بۇنىڭغــا يﯧتىــپ ائشــقىچه ۋاقىــت بــار .ســىزنىڭ ماڭــا ھامــان بىــر كــۈنى مۇھهببهتلىك نهزەر بىلهن قارىشىڭىزنى ،ماڭا خۇشاللىق ،رازىمهنلىك بىلهن ھهمراھ بولۇشــىڭىزنى ۈئمىــد قىلىــمهن ،شــۇنىڭغا ىئــشىنىمهن؛ گۇنــاھ قىلمـــاي ائزادە ياشاشنىڭ ۋە ەئركىن مۇھهببهتلىشىشنىڭ ەئڭ ياخشى چارىسى نىكـاھ .بىـز كـۆپ خوتۇنلــۇق تۇرمۇشــنىڭ ھــۇزۇرىنى بىلىمىــز ،بىــر خوتۇنلــۇق تۈزۈمــدىكى ەئرلهرگه باققانــدا زىنــايى ھارامــدىن نﯧــرى تــۇرااليمىز .ســىزنى خوتۇنلۇققــا ائلــسام ،قوبــۇل قىالمسىز؟ ەئگهر بۇنىمۇ قوبۇل قىلمىسىڭىز ،مهن ساراڭ بولۇپ تۈگىـشىپ كﯧـتىمهن. ەئگهر قوبۇل قىلـسىڭىز سـىزنى ۆئزىڭىـز وئيـالپ باقمىغـان بهخـتكه ېئرىـشتۈرىمهن، مۇشۇ شهھهردىن داچا ۆئي دەمسىز ،ماشىنا دەمسىز ،ھهممىنى ېئلىـپ بﯧـرىمهن ،چهت ەئلــلهرگه ېئلىــپ چىقىــمهن .خوتۇنــۇم بــۇنى تــوغرا چۈشــىنىدۇ ،بىزنىــڭ دۆلهتــته بــۇ ناھايىتى نورمال ىئش... زۆھرەنىڭ كاللىسى ېئلىشىپ كهتتـى؛ نـﯧمىال بولـسۇن ،ھۈسـهيىننىڭ پهيلىـدىن يﯧنىــپ نورماللىققــا قايتقىنىغــا ،زىنــادىن يﯧنىــپ نىكاھنىــڭ پــارىڭىنى قىلغىنىغــا خۇشــال بولــدى .نىكــاھ ،تولىمــۇ يﯧقىملىــق ائڭلىنىــدىغان ،ھهمــمه ائدەم قوبــۇل قىالاليدىغان ،زۆھرەمۇ خااليدىغان ىئش ىئـدى .ھۈسـهيىننىڭ ۇئنـى نىكـاھالپ توقـال قىلىــشى ۇئنــى ائشــنا ،پاھىــشه قىلىۋالغىنىــدىن كــۆپ ەئۋزەل ىئــدى .زۆھــرە بــۇنى وئيلىشىپ كۆرسه بوالتتى ،ەئينى چاغدا خالىد ۇئنى قورقىتىۋەتكهن ائخشىمى ۇئ بىـر كﯧچه ۇئخلىماي زىنا بىلهن نىكاھلىق جىنسىي تۇرمۇشنى سﯧلىشتۇرۇپ ،ەئگهر خالىد زىنا قىلماي ۆئزىنى خوتۇن قىلغان بولـسا مهيلـى ىئـدى ...دەپ وئيلىغانىـدى .ەئمـدى شــۇنچه قىزىقتۇرۇشــالر ائلدىــدا ۇئ ھۈســهيىنگه تهســلىم بولۇشــقا باشــلىدى .ەئجىبــا
145
زۆھرەنىڭ ۆئزىنىڭ تالالش ەئركىنلىكـى يوقمىـدى؟ بـۇ دۇنيـادا ۆئزى ياخـشى كـۆرگهن يىگىتىگه تﯧگهلمهيال ۆئتۈپ كﯧتهرمۇ؟ سـۆيگۈ ائرمانىغـا يﯧـتهلمهي ھهسـرەت بىـلهن ۆئلۈپ كﯧتهرمۇ؟ _ تــوي ىئــشى بىــزدە ائســان ىئــش ەئمهس ،ائتــا-ائنامنىــڭ رازىلىقىنــى ېئلىــشىم كﯧــرەك -،دﯦــدى زۆھــرە ھۈســهيىننى ەئجهبلهنــدۈرۈپ -،ماڭــا بىــر ائز ۋاقىــت بﯧرىــڭ، وئيلىنىپ جاۋابىنى بﯧرەي. _ يهنه نــاز قىلىۋاتىــسىز-دە ،بوپتــۇ ،كىچىــك قىــز ەئمهســمۇ ســىز ،رازىلىقىڭىزنــى ساقاليمهن. ھۈسهيىن ھاياتىدىكى ەئڭ چوڭ مهسىلىنى ھهل قىلىۋەتكهنـدەك راھهتلىنىـپ، خۇش كهيىپ ھالدا ۆئيدىن چىقتى .زۆھـرە تهڭقىـسلىق ،تـۈمهك تۈرلـۈك وئي-خىيـال بىلهن ۇئنى ۇئزىتىپ قالدى ،ىئشىكنى يﯧپىپال يۈرىكىنى تۇتۇپ بىر دەم تۇرۇپ قالدى. ۇئنىڭ يۈرىكىنى بﯧسىپ تۇرغان تاش چۈشۈپ كهتكهن بولسىمۇ ،باسقان يهرنى وئيـۇپ تاشلىغانىدى .زۆھرە يهنىال ېئغىر بﯧسىم ائسـتىدا قالغانـدەك ھالـسىزلىنىپ ،ائسـتا مﯧڭىپ ھۇجرىسىغا كىرىپ كارىۋاتقا ۆئزىنى تاشلىدى. 23 زۆھرە بهزىدە ۆئزىنى تولىمۇ جاھىل دەپ وئيالپ قاالتتى .بﯧشىغا قانچه كۆپ ىئش كهلگهنچه ۆئزى رايى بويىچه جاھىللىق بىلهن تاقابىـل تـۇرۇپ ،كۆڭـۈل ائزادىلىكىنـى ســـاقالپ كهلـــدى .ۇئ گهرچه مهھهللىـــسىنى تهرك ەئتـــكهن بولـــسىمۇ ،تهبىەئتنىـــڭ گۈزەللىكى قوينىغـا سـىڭىپ كهتـكهن ۆئتمـۈش ھايـاتىنى ۇئنتـۇپ كﯧتهلمىگهنىـدى، بــالىلىقى شــۇنچه غۇبارســىز ،گــۈزەل ۆئتكهنىــدى ،كىچىكىــدە قــوي باققانــدا ېئتىــز قىرلىرىدا ۈئنۈپ قالغان ياۋا گـۈللهرنى قۇلىقىغـا قىـسىۋاالتتى ،قولىـدىكى چىـۋىقنى ېئرىققا تىقىپ سۇ بويىـدا تۇرۇپمـۇ قـاغجىراپ كهتـكهن گىياھالرغـا سـۇ چاچرىتـاتتى، يــۇۋاش قويلىرىنىــڭ دۆتلىكىــدىن بىــزار بولــسىمۇ ،يهنىــال ائمــراق ىئــدى ،بىرەرســى قۇربانلىق قىلىنىپ كهتسه ياكى بازارغا ائپىرىپ سﯧتىلـسا نهچـچه كـۈنگىچه كـۆڭلى يﯧرىم بـوالتتى .تهسـىرچان قىـز ەئنه شـۇ ۋاقىتالرنىـڭ قوينىـدا گۈزەللىـك قارىـشىنى يﯧتىلدۈرگهنىدى ،ھازىرمۇ ۆئزىنى گويا بالىلىق دەۋرىدە قۇلىقىغا قىسىۋالىدىغان ياۋا گــۈلگه وئخــشىتاتتى .ەئممــا بــالىلىق دەۋرىــدىن خوشلىشىــشى بىلهنــال بــۇرۇنقى گــۈزەللىكى يوقالغــان مهھهللىــسىدە توپىغــا يهم بولۇشــنى خالىمىغــان زۆھرەگــۈل شهھهرنىڭ ىئس-تۈتهك ،چاڭ-توزانلىرىغـا دۇچ كهلـدى .نـوچى يىگىـتلهر چىقىـپ بـۇ گۈلنى ۈئزەلمىدى ،ناتىۋان گۈل ۆئز ىئگىسىنى تاپالمىغانچه ،ناپـاك قـولالر ۇئنـى پـات ائرىدا ۈئزۈپ چهيلهشكه تهييارلىنىۋاتاتتى.
146
زۆھرەنىڭ كۈنلىرى جىددىيلىك ىئچىدە ۆئتۈشكه باشلىدى ،ھۈسهيىنگه خوتـۇن بولۇشنىڭ ياخشى تهرەپلىرىنى كۆپتۈرۈپ وئيالپ باقسىمۇ ،بىر دەمـدىن كﯧـيىن يﯧلـى چىققان شاردەك سولىشىپ قـاالتتى؛ زۆھـرە كـۆڭلىنى توختىتالمىـدى ،ھۈسـهيىن ۋەدە قىلغان كاتتا تۇرمۇش ۇئنىڭ قﯧرىلىقـى ۋە خوتۇنپهرەسـلىك ىئللىتىنـى ،بـۇالر پهيـدا قىلىدىغان غهشلىك ،كۆڭۈلسىزلىكنى يوقىتالمـايتتى .يهنه كﯧلىـپ ،زۆھـرە ۇئنىڭغـا پاك قىزلىقىنـى بهخـشهندە قىالتتـى؛ ھۈسـهيىن ىئـشهنمىگهن ۋە ياراتمىغـان قىزلىـق ىئپپهت ەئنه شۇ يوسۇندا خارلىنىپ ،كىرلىك بىلهن بىلله تاشلىناتتى ...زۆھرە ۆئز جﯧنىــدەك ەئزىــزلهپ كهلــگهن پاكلىقنىــڭ ھــﯧچ قهدىرســىزال يوقىلىــشىنى ھهرگىــز خالىمايتتى ،ەئمما بىمهنه رىائللىق ۇئنى مهسخىرە قىلغاندەك ،ۇئنىڭ ائرزۇسىنى بىر ياققا چۆرىۋﯦتىپ» ،چىدىغانغا چىقارغان تۇرمۇش بۇ« دەپ قىستاپ كﯧلىۋاتاتتى. ىئچى سىقىلىپ يۈرگهن زۆھرەگه ۇئ ېئرىشكهن ىئمكانالرمۇ خۇشاللىق بﯧرەلمىدى. ائدەمنىڭ كۆڭلى ائزادە چاغدا ىئچكهن قايناق سۇ ،يﯧگهن زاغرىالرمۇ شۇنداق تﯧتىيدۇ. زۆھرەگه ۇئنىڭ ەئتراپىدىكى ھهممه نهرسه ھۈسـهيىن بىـلهن بىـر قاتـاردا جىـددىي، رەھىمسىز تىكىلىپ تۇرغاندەك بىلىنهتتـى؛ نهگه بارسـا شـۇ قﯧرىنىـڭ چىرايـى ،نهگه ماڭسا شۇ ەئرەبنىڭ خىيالى ...مۇەئللهقتىكى داچا ،يىراقتىكـى ماشـىنا ،يىراقتىكـى مهھهللىسى ،ائنىسى ،دوستلىرى ...سـىيىت قـارى ...ھهممىـسى يىراقتـا قالغـان .كـۆز ائلدىدا پهقهت تاقهتسىز ھۈسهيىنال بـار ىئـدى؛ شهخـسىيهتچى ھۈسـهيىن بـۇ دۇنيـانى شۇنداق تارالشتۇرۇۋەتتىكى ،شۇنچه كهڭ مۇھىتتا زۆھرە ەئركىن نهپهس ائاللمىدى ۋە شۇنچه كۆپ ائدەملهرنىڭ ائرىسىدا ۆئزىنى غﯧرىپ ،سهرسانه ھﯧس قىلدى. ۇئ ائدىلهنــى ەئســلهپ قالــدى ،ياخــشى-يامــان بولــسىمۇ بىــر يىلــدەك بىلــله ۆئتكهنىدى؛ يالغۇزلۇقتا ىئچى پۇشقان چاغلىرىدا بىر نهچچه قﯧتىم ائدىلهگه تﯧلﯧفـون ۇئرۇپ ەئھۋال سوراي دﯦگهن بولسىمۇ كۆڭلى تارتمىغانىدى .خهنزۇ موماينىـڭ ۆئيىـدە تۇرۇپ ،ۆئلۈمنى وئيالپ بىر ائز تهقۋالىـشىپ قالغـان كۈنلىرىـدە ،ائدىلهنىـڭ قﯧـشىدا ۇئنتۇلــۇپ قالغــان قــۇرائننى ەئكىلىۋﯦلىــشنى نهچــچه قﯧــتىم وئيلىغــان بولــسىمۇ بارالمىغانىدى .ۇئ شۇ قۇرائننى بولسىمۇ ەئكىلىۋﯦلىـشنى وئيـالپ ائدىـلهگه تﯧلﯧفـون قىلدى. _ يوقاپال كهتتىڭ-،دﯦدى ائدىله ۇئيقۇچان ائۋازدا _،كﯧله ،مهن ۆئيدە بار. زۆھرە تالال بازىرىغا كىرىپ ائدىله ائمراق نهرسىلهرنى ېئلىپ ۇئنىڭ ۆئيىگه كىردى. ائدىله ۇئنىڭ ۈئستىۋاشلىرىغا قاراپ قﯧتىپ قالدى: _ ۋاۋ ،قارا سﯧنى ،تونۇيالمايال قالدىمغۇ ،قايسى بايۋەچچىگه يولۇقتۇڭ؟ _ بۇنى ائل ،ۋاقتىدا يوقالپ كﯧلهلمىدىم-،دﯦدى زۆھرە ۇئنىڭغا كۈلۈمسىرەپ قاراپ. _ ۋۇي بۇ ھهممىسى مهن ائمراق داڭلىق شاكىالتالرغۇ ...رەھمهت ساڭا. _ كۆرۈشمىگىلى خﯧلى بوپتۇ ،وئبدان تۇرۇۋاتقانسهن؟
147
_ ەئلۋەتته _،دﯦدى ائدىله شاكىالتتىن بىر ائغزىغا سﯧلىپ ،ائندىن ۇئنـى چاينىغـاچ زۆھــرەگه يهنه بىـــر قﯧـــتىم قـــاراپ چىقتـــى _ ،قارىـــسام ســـهن مهنـــدىنمۇ ياخـــشى تۇرۇۋاتقاندەك قىلىسهن .ھه دﯦگىـنه ،قايـسى بايغـا يولۇقتـۇڭ .ەئرەبـكه يولۇقتۇڭمـۇ ائمﯧرىكىلىققىمۇ؟ رﯦستۇران خوجايىنىغـا تهگـدىڭمۇ ،تاشـچىغىمۇ؟! ائمهت كهلـمهي- كهلمهي تازا كهپتۇ-دە! مهن دﯦمىـدىممۇ ۆئزەڭ ياشـاپ بـاق دەپ ،بـۇ ۆئيـدىن سـﯧنى يولغا سـالمىغان بولـسام ائشـۇنداق ۆئتىۋﯦرەتتىـڭ ،ائدەم دﯦـگهن تهۋەككـۇل قىلىـپ بﯧقىشى كﯧرەك .بولۇپمۇ چىرايلىق قىزالر ...بولمىسا تهقدىرىمىز مهڭگۈ ۆئزگهرمهيدۇ! _ تــوغرا قىلىپتىكهنــسهن _،دﯦــدى زۆھــرە كونــا ســافاغا كﯧلىــپ وئلتــۇرۇپ-،ائدەم مۇستهقىل ياشـاپ باققانـدا جىـق نهرسـىنى ۆئگىنهلهيـدىكهن ،وئيلىمىغـان ىئـشالرغا ۇئچرايدىكهن ،ھهممىگه ۆئزى كالال ىئشلهتمىسه بولمايدىكهن. _ ھازىر نهدە ىئشلهۋاتىسهن؟ نﯧمه ىئش قىلىۋاتىسهن؟ _ بهھرەيىن ەئلچىخانىسىدا ىئشلهۋاتىمهن. _ ۇئ يهرگه كىم ەئكىردى سﯧنى؟ _ ۆئزەم ۇئقۇشــتۇم-،دﯦــدى زۆھــرە ھۈســهيىننىڭ گﯧپىنــى چىقىرىــشنى خالىمــاي- سﯧنىڭ گهپلىرىـڭ بهك تهسـىر قىلىـپ كﯧتىپـتىكهن ،تهقـدىرىمنى ۆئزگهرتىـپ باقـاي دﯦدىم ،جىق يهردىن خىزمهت ۇئقۇشۇپ ،ائخىر شۇ يهردىن تاپتىم. _ مانا ەئمهسمۇ ،مهن ساڭا ھهرگىز زىيانلىق گهپ قىلمايمهن .مهندە بىر كىتاب بار، كۆرۈپ باقامسهن؟ _ نﯧمه كىتاب؟ _ ۆئزەڭنى تﯧخىمۇ ياخشى ۆئزگهرتىشكه ،بهختلىك ياشاشقا پايدىسى بار. _ ياخشى كىتاب بولسا كۆرۈپ باقاي. ائدىله ۇئنىڭغا ىئنگىلىزچه ىئنجىلدىن بىرنى تۇتقۇزۇپ قويدى. _ وئقۇياالمسهن؟ قىيىنالساڭ ۇئيغۇرچىسىمۇ بار. _ ىئنجىلكهنغــۇ بــۇ!-دﯦــدى زۆھــرە كىتــابنى ۆئرۈپ-چــۆرۈپ _،مهن قﯧــشىڭغا بــۇ ىئنجىلنى دەپ كهلمىگهن ،قۇرائننى ەئكهتكىلى كهلگهن. _ قۇرائننى سىيىت قارى ەئكهتكهن. _ نﯧمه ،سـىيىت قـارى بﯧيجىڭغـا كهپتىمـا؟ قاچـان كهپتـۇ؟ نهدە تۇرۇپتـۇ؟_ زۆھـرە ژۇرنـــالالر ائرىـــسىغا قـــاراپ ،قۇرائننىـــڭ يـــوق تۇرغـــانلىقىنى كـــۆردى _ ،راســـت ەئكهتكهنمىدۇ... _ قارا ،جىددىيىلىشىپ كهتكىنىڭنى ،تﯧخى كۆرۈشمهپسىلهر-دە! زۆھرە وئيلىنىپ ،مهڭدەپ تۇرۇپ قالدى. _ بىر نهچـچه كۈننىـڭ ائلدىـدا كۆرۈشـكهن ،ائغىنىـسى بىـلهن قاشتﯧـشى سـاتقىلى كهپتۇ.
148
_ قانچىلىك تۇرىدىكهن؟ كﯧتىپ قالمىغاندۇ-ھه! _ ۋاي تــاڭهي ،ســﯧنىمۇ ســورىدى ،كونــا نومــۇرۇڭنى بىلىــدىكهن .نومــۇر ۆئزگهرتــكهن بولساڭ تاڭ... _ ياق ،مهن نومۇرۇمنى ۆئزگهرتمىگهن. _ ەئمىــسه ،ســﯧنى ىئزدەشــنى خالىمــاپتۇ .بىچارىنىــڭ كــۆڭلىنى جىــق رەنجىتتــۇق ەئمهسمۇ... _ لﯧكىن ،كۆرۈشمهيال كﯧتىپ قالماس دەيمهن... _ ۋاي ،ۇئ قــارىم جىــق ۆئزگىرىــپ كﯧتىپتــۇ .يهنه تﯧخــى خوتــۇن ائلغاننىــڭ گﯧپىنــى قىلىدۇ. _ توي قىلىپتىما؟ _ توي قىلىپ ۈئچ كۈن ۆئي تۇتۇپ قويۇۋﯦتىپتۇ. _ نﯧمىشقا؟ _ تاڭهي ،سـهۋەبىنى دﯦمىـدى .بهلكىـم سـﯧنى بهك ياخـشى كۆرگهنلىكىـدىن بولـسا كﯧرەك .قارىسامال شۇنداقتهك ...ەئر كىشى بىرسىنى بهك ياخشى كۆرۈپ كهتسه باشـقا خوتۇنغا مﯧھرى چۈشمهيدۇ .لﯧكىن ،قارىمالرنىـڭ ىئـشىنى ۇئققىلـى بولمايـدۇ ،سـﯧنى ىئزدﯦمىگىنىگه قارىغاندا كۆرۈشمهيال قوياي دﯦگهن چﯧغىۋا... _ قارىغاندا مﯧنى يهنىال بۇرۇنقىدەك خاتا چۈشىنىدىغان وئخشايدۇ -،دﯦـدى زۆھـرە ېئغىر خىيالغا چۆكۈپ. _ نﯧمىنى خاتا چۈشىنىدۇ؟ بولدى ،وئيالنمايال قوي .مانا گۈلدەك ياشاۋﯦتىپسهن .ۇئ قارىمنىڭمۇ كاللىسى بۇرۇنقىدىن جىـق ېئچىلىـپ كهتكهنـدەك قىلىـدۇ .تاشـچىلىققا كىرىشىپ كﯧتىپتۇ. _ قۇرائننى نﯧمه دەپ ەئكهتتى؟ _ توپــا بﯧــسىپ قــاپتۇ دەپ ەئكهتمهمــدۇ؟! ۇئنــى وئقۇمــاي بــۇ كىتــابنى وئقــۇ ،بۇمــۇ خۇدايىمنىــڭ كىتــابى .وئقۇســاڭ مهنــدەك وئڭــشىلىپ قالىــسهن ،ائزابالنمايــدىغان بولىسهن... ەئمما زۆھرەنىڭ خىيالى باشقا ىئدى ،ائدىلهگه بىر قىسمىال قارايتتى. _ سىيىت قارى يهرگه قانداق كهلدى؟ سىلهر قانداق كۆرۈشتۈڭالر؟ _ ەئجهپ ساقچىدەك سوراپ كهتتىڭ ،مﯧھمانخانىغا بىر تونۇشۇمنى ىئزدەپ بارسـام شۇ يهردە تۇرۇپتىكهن ،كۆرۈشۈپ قالدۇق .تهكهللۇپ يۈزىسىدىن ۆئيلهرگه بﯧرىـڭ دەپ قويدۇم .ۆئزى كهپتۇ ،سـﯧنى دەپ كهلمهمـدۇ؟! سـﯧنىڭ يوقلۇقـۇڭنى كـۆرۈپ قـۇرائننى ېئلىپ كهتتى ،شۇ... زۆھرە خىيالغا چۆكۈپ وئلتۇرۇپ كهتتى. _ مﯧنىڭچه ۇئنىڭ بىلهن كۆرۈشمىگىنىڭ ياخشى .بهرىبىر ىئشىڭالر ائقمايدۇ.
149
_ مهن ۇئنــى دﯦمهيــمهن ،بىــر يۇرتلــۇق بولغانــدىكىن كۆرۈشــۈپ قويــساق بــوالتتى. مﯧڭىپ قالسا ۆئيدىكىلهرگه خالتا سﯧلىپ بﯧرەي دﯦگهن. _ ھﯧلىمۇ سﯧنىڭ دەردىڭدە ساڭا ۆئچ بولۇپ كهتكهن بالىغـا بﯧـسم سـالما ،تاشـنى تۆمۈر ساندۇققا قاچىالپ شهھهرمۇ شهھهر يۈرۈيدىغان بـالىالر سـﯧنىڭ خالتـاڭنى نهدە كۆتۈرۈپ يۈرىيدۇ؟ _ ۇئنىڭ تﯧلﯧفون نومۇرىنى بىلهمسهن؟ _ نﯧمه قىلىمهن ۇئنى سوراپ... _ قايسى مﯧھمانخانىغا چۈشكهنلىكىنى بولسىمۇ دەپ بهرسهڭ. _ فهنجيايۈەنگه بارساڭ ائلدىڭغا جىق تاشچىالر ۇئچرايـدۇ ،بىرسـىدىن سورىـساڭال دەپ بﯧرىدۇ .سﯧنى ىئزدﯦمىگهن ائدەمنى نﯧمه قىلىسهن ىئزدەپ ،ھهر قانچه قىلساڭمۇ ۇئ سﯧنى بۇرۇنقىدەك ياخشى كۆرمهيـدۇ .زۆھرەنـى سـىز ائزدۇردىڭىـز ،سـىز بـۇزدىڭىز دەپ مــاڭىمۇ قــاتتىق گهپ قىلغــان تۇرســا ،ســﯧنى تىــك توختىتىــپ تىلــالپ رەســۋا قىلىۋﯦتهرمىكىن... _ مﯧنى تىلاليدىغانغا ھهققى يوق! مهن ۆئزەم بﯧرىپ پاراڭلىشىمهن. _ ۋاۋ ،نﯧمه بولۇپ كهتتىڭ ھۇي ،پوستهك قارىمنىڭ كۆيۈكى قايتا تۇتۇشۇۋاتامدا؟ _ ىئــشقىلىپ ،ۇئنىــڭ بىــلهن بىــر كۆرۈشــۈپ ھهق-نــاھهقنى ائيــدىڭ قىلمىــسام بولمايدۇ .بولمىسا كۆڭلۈم ائرام تاپمايدۇ. _ ھهممىسى بىكار ،كۆڭلۈڭنى بىكاردىن بىكار زﯦدە قىلىسهن. _ نﯧمه بولسام مهيلى ،كۆڭلۈم ائللىقاچان ېئزىلىپ بىر نﯧمه بولۇپ كهتتى. _ بـــۇ دۇنيانىـــڭ ىئـــشلىرى مۇشـــۇنداق جﯧدەلـــدىن باشـــلىنىپ جﯧـــدەل بىـــلهن ائخىرلىــشىدۇ ،ائدەمــگه خاتىرجهملىــك كﯧــرەك .ســاڭا بــۇ كىتــابنى بىكــار تهۋســىيه قىلمىدىم .بۇ كىتاب سـﯧنى خـاتىرجهم قىلىـپ ،ھهمـمه ائدەمـگه مـۇھهببهت كۆزىـدە قارايدىغان قىلىدۇ ،سىيىت قارى بىلهن كۆرۈشۈپ قالساڭ ەئسـقاتىدۇ _...ائدىـله گهپ قىلغاچ ،كىتـابنى زۆھرەنىـڭ سومكىـسىغا سـﯧلىپ قويـدى؛ خىيـالى سـىيىت قارىـدا قالغان زۆھرە بۇنىڭغا كۆڭۈلشىپ كهتمىدى. _ ۇئ قــارىمنى ىئزدەيــدىغان ىئــشىڭ بولــسا چاققــانراق بوالرســهن _،دﯦــدى ائدىــله كىتابنى سﯧلىپ بولۇپ راھهتلىنىپ _ ،تاشنى سﯧتىپال كﯧتىپ قالمىسۇن يهنه... يۈزىنى تﯧخـى يۇمىغـان ائدىـله كﯧرىلىـپ ەئسنهشـكه باشـلىدى ،زۆھـرە مـاڭغىلى تهمشهلدى. _ چاي ىئچىپ ماڭمامسهن؟ _ چۈش بولغاندا چاي ىئچىپ وئلتۇرامسهن؟ _ ەئمىسه ،مﯧنى مﯧھمان قىالمسهن؟ _ مﯧھمان قىالي ،سﯧنىڭ مهندە جىق ھهققىڭ قالغان ەئمهسمۇ؟
150
ائدىــله قﯧلىنلىــق بىــلهن ھىجىيىــپ قويــدى ،كىيىملىرىنــى كىيىــپ ،پهردازلىرىنــى ىئتتىك قىلىپ تهييار بولدى .ىئككىسى زۆھرە ىئشلىگهن رﯦـستۇرانغا كىرىـپ تامـاق يــﯧگهچ پاراڭالشــتى .ائدىــله ھه دﯦــسىال ىئنجىلنىــڭ گﯧپىنــى قىالتتــى ،بــۇ يۆچــۈن گهپلهردىن پهقهت »مۇھهببهت ،مﯧھىر-شـهپقهت« دﯦـگهن سـۆزال زۆھرەنىـڭ قۇلىقىغـا كىردى. _ ساڭا شۇ سىيىت قارىال بولسا بولىدىكهن-دە ،ائدەم دﯦگهن مۇنداق ۆئزى ھهققىدە چوڭ-چوڭ ىئشالرنى وئيلىمامدۇ؟! _ قايسى ىئشالرنى دەيسهن؟ _ مهسىلهن ،دىن. _ يهنه شۇ ۆئزەڭنىڭ گﯧپىغۇ ،سـهن خىرىـستىائن بولـۇپ كﯧتىپـسهن ،بۇمـۇ سـﯧنىڭ ەئركىنلىكىڭ .لـﯧكىن سـاڭا دەپ قويـاي ،ماڭـا ھهر قـانچه سۆزلىـسهڭمۇ بىكـار ،مهن بهرىبىر مۇسۇلمان. _ سﯧنى كاپىر دﯦمىدىم ،مهن بهرگهن كىتابنى كۆرۈپ باققىن دﯦدىم .ەئلۋەتته قايسى دىنــدا بولۇشــۇڭ ۆئزەڭنىــڭ ىئختىيــارى ،لــﯧكىن ائدەم قايــسى دىننىــڭ ھهقىــقهت ىئكهنلىكىنى بىلىۋﯦلىـشى كﯧـرەك .مهنمـۇ مۇسـۇلمان ىئـدىم ،لـﯧكىن نـﯧمه بولـدۇم مهسىلهن؟! كىـم بىـزگه بـۇ دىننـى چۈشـهندۈردى؟ ھـﯧچكىم چۈشـهندۈرمىدى ،بهلكـى بىزنى چهكلىدى .شۇنىڭ بىلهن بىز ۆئزىمىزنى مۇسۇلمان دﯦگىنىمىز بىلهن بۇ دىندىن بىلىــپ-بىلــمهي چىقىــپ كهتتــۇق؛ ۆئز خاھىــشىمىز بــويىچه ياشــىدۇق .ائخىــر نــﯧمه بولــدى؟ دىنــسىز بولــدۇق .ائزابىمىــز ېئغىرالشــتى .ۆئزىمىزنــى ۆئزىمىــز قۇتقۇزۇشــقا مهجبــۇر بولــدۇق .شــۇنىڭ بىــلهن خىرىــستىائن دىنىغــا قىزىقىــپ قالــدىم ،بــۇ دىننــى چۈشهنگهنچه ۇئنىڭغا مهھـكهم باغالنـدىم .ھـازىر مهن شـۇنچه خۇشـال ياشـايمهنكى، تهرىــپلهپ بﯧــرەلمهيمهن .ســﯧنىمۇ شــۇنداق ياشىــسا دەپ وئياليــمهن .ســهن ۆئزەڭنــى مۇسۇلمان دەپ وئياليسهن ،لﯧكىن دەردىڭ تۈگىمهيدۇ .نامازنى تاشلىۋەتتىڭ ،قۇرائننى بىچارە قارىم ۆئزى كﯧلىپ ەئكهتتى .دﯦمهك ،سﯧنىڭ ھازىر مۇسـۇلمانلىقىڭ قالمىـدى. قاراپ باققىنه ،بىز ھازىر قانداق ناچار ياشاۋاتىمىز ،مۇسۇلمانالر شۇنچىلىك يالغانچى بولــۇپ كهتتىكــى ،ھهممىــسى ۆئز ائلــدىغا مــولالم ،ۆئز ائلــدىغا پهرىــشته .لــﯧكىن، ھهممىــسى گۇناھقــا پﯧتىــپ كهتــكهن ،بــۇ گۇنــاھىنى پاكالشــنى وئيلىمايــدۇ؛ ۆئز-ائرا مﯧھىر-شهپقهت يهتكۈزۈش ۇئياقتا تۇرسۇن ،بىر-بىرىنىـڭ ائرقىـسىدىن غاجايـدۇ ،وئرا كواليـــدۇ ،قويمچىلىـــق قىلىـــدۇ .مهن ۆئزىنـــى مۇســـۇلمان دەيـــدىغان شـــۇنداق ســاختىپهزلهرنى ،ۆئزىنــى ۆئزى ائلدايــدىغان بىچــارىلهرنى تــوال كــۆرۈپ كهتــتىم .مهن بۇنــداق ســاختىلىقتىن بىــزار؛ شــۇڭا خىرىــسىتىائن دىنىنــى تاللىــدىم؛ ۆئزەمــچه مۇشۇنداق پىداكار بولۇپ كهتتىم ،گۇنـاھىمنى يۇيۇشـقا ائتالنـدىم .ۆئزەممـۇ ھهيـران،
151
بۇمۇ مۇشۇ دىننىڭ ۇئلۇغلۇقىدىن بولـسا كﯧـرەك ،بـۇ دىننـى مهنچىلىـك چۈشهنـسهڭ ىئدىڭ ،گﯧپىمنى راستكهن دەيتتىڭ. ائدىــله »كــۆپ ۋەز ســۆزلهپ ائڭلىغــۇچىنى بىــزار قىلماســلىق« ۇئســۇلى بــويىچه گﯧپىنى ىئتتىك ائياغالشتۇردى. _ مىڭ سۆزلىسهڭمۇ شۇ ،مﯧنىڭ خىرىستىائن بولغۇم يوق .مﯧنىڭ كالالمدا ھـازىر وئماش قاينايدۇ-،دﯦدى زۆھرە خىيالچان ھالدا. _ دﯦمىسىمۇ ،سهن كالالڭغا بىر تاالي مهسـىلىلهرنى يىغىۋالـدىڭ .بۇنـداق قىلـساڭ ائزابىڭ يهڭگىللىمهيدۇ. _ سهن شۇنچه بهختلىكمۇ؟_ دﯦدى زۆھرە ائدىلهنىڭ چىرايىغا زەن سﯧلىپ. _ ائجايىــپ بهختلىــك! -دﯦــدى ائدىــله زۆھــرەگه ىئــشهنچلىك نهزەردە تىكىلىــپ- ۆئزەمنــى شــۇنچه يهڭگىــل ســﯧزىمهن .يهكــشهنبه كــۈنى چﯧركاۋغــا بﯧرىــپ ىئالھىــي مۇزىكىالرنى ائڭلىسام ېئرىپ كﯧتىمهن ،پۈتۈن دەردلىرىمنى شۇ يهرگه تاشالپ قويـۇپ يﯧنىپ چىقىمهن .بىر ھهپـتىگىچه شـۇنداق خۇشـال يـۈرۈيمهن .خىرىـستىائن بولـۇش جهريانىـــدا بىـــر كورىيهلىـــك بىـــر كـــۆچمهن بىـــلهن تونۇشـــۇپ قالغانىـــدىم ،ۆئزى ائۋىــسترالىيىدە تۇرىــدىكهن ،بﯧيجىڭــدا ۇئزاقــراق تــۇرۇپ قالىــدىكهن ،ۈئرۈمچىگىمــۇ بﯧرىپتىكهن ،ياخشى تونۇشۇپ ،ائرىلىـشىپ قالـدۇق .يﯧقىنـدا ۇئ ماڭـا تـوي قىلىـش تهكلىپى قويدى؛ ماقۇل دﯦدىم .خۇدايىم بۇيرۇسا ،مﯧنى ائۋسترالىيىگه ېئلىپ چىقىـپ كهتمهكچى ،بىزنىڭ يۈكسهك پىالنلىرىمىز بار. _ بوپتۇغۇ ،بهختىڭ ېئچىلىدىغان بوپتۇ... _ سهنچۇ ،تﯧخى بىرەرسىگه ۇئچرىمىدىڭمۇ؟ زۆھرە ھۈسهيىننى تىلغا ېئلىشنى يهنه خالىمىدى. _ مۇسۇلمان بولغاندىكىن سىيىت قارىمنىڭ پﯧشىغا چىڭ ېئسىلىپ شۇنىڭ بىـلهن كهتسهڭمۇ بولىدۇ بولمىسا... _ مۇســـۇلمان ،مۇســـۇلمان دەپ ەئجهب كهمـــسىتكهندەك گهپ قىلىـــدىغان بولـــۇپ كﯧتىپسهن ،سهن ىئلگىرى مۇسۇلمان ەئمهسمىدىڭ؟ _ ۇئقمايتتىم ،ۆئزەمنى مۇسۇلمان دەپ يـۈرۈپتىكهنمهن .وئيـالپ باقـسام ،ەئسـلىدە دىنسىز ىئكهنمهن .دىن دﯦگهن نهرسىنى وئيالپمۇ باقماپتىكهنمهن .خىرىستىائن دىنىغا كىرىپ ائندىن دىننىڭ نﯧمىلكىنى چۈشهندىم .مۇسۇلمان بولۇشنىڭمۇ قانچىلىك ىئش ىئكهنلىكىنى بىلدىم. _ ماڭا ۆئزەڭنىڭ قارىشىنى تاڭما ،مهن ساڭا وئخشىمايمهن. _ سﯧنى مهجبۇرلىمىـدىمغۇ؟ چۈشـىنىپ بـاققىن دﯦـدىم .سـهنغۇ بـۇ ەئپتىڭـدە بىـر نهرسىنى چۈشىنىشنى خالىمايدىغاندەك قىلىسهن.
152
_ بﯧشىمدا مۇشۇ تاپتا جىـق ىئـش بـار ،كـالالم سـاراڭ بولـۇپ كﯧتىۋاتىـدۇ _،دﯦـدى زۆھرە مهيۈس ھالدا سىرتقا قاراپ. _ كالالڭنىڭ ساقىيىشىنى ۈئمىد قىلىمهن. _ سﯧنىڭچه ،سىيىت قارى بوالمـدۇ؟ -دﯦـدى زۆھـرە تۇيۇقـسىز ائدىـلهگه بۇرۇلـۇپ-، ۇئنىڭغا تهگسهم بهختلىك بوالاليمهنمۇ؟ _ ۆئزەڭ بىل ،قاچانغىچه ساڭا ائپاڭدەك يول كۆرسىتىپ يۈرۈيمهن .كۆڭلۈڭدە بولسا مـــۇھهببىتىڭنى يهتكـــۈز ،تهگكـــۈڭ بولـــسا تهگ ،كﯧـــيىن پۇشـــايمان قىلمـــا .جىـــق ىئككىلهنسهڭ ،زىيان تارتىسهن .سىيىت قارى ھـﯧچ بولمىغانـدا دىنـسىز بـۇزۇقالردىن ياخشى .مهن ۇئنىڭ ساڭا يازغان خﯧتىنى پهقهت ۇئنتۇمايمهن .شۇ چاغدا مهن نﯧمىنـى وئيلىغان ،بىلهمـسهن؟ مـاڭىمۇ بىرسـى شـۇنداق تهسـىرلىك خهتـتىن بىرنـى يازغـان بولسا ۇئنىڭ بىلهن نهچچه ائخشام بىلله يﯧتىشقا رازى ىئدىم ...دەپ وئيلىغانىـدىم. بۇغۇ بىر ەئخمىقانه خىيال ،ەئمما مـۇھهببهتنى قهدىـرلهش كﯧـرەك .پۈتـۈن ىئنـسانالر، بولۇپمۇ ائيالالر شۇنداق قىلىشى كﯧـرەك .پهس ەئرلهر قـۇتراپ يۈرۈۋاتقـان بـۇ زامانـدا مۇھهببهت ۈئچۈن پىداكارلىق قىلىش ھهقىقهتهن ەئرزىيدىغان ىئش. زۆھرە كۆڭلىگه ياققان بىر گهپنى ائڭلىغاندەك ،ىئدىيىسىدىن بىر ىئش ۆئتكهندەك يهڭگىل ۇئھ تارتىپ قويدى. _ سهن توال قايمۇقۇپ يۈرمه _،دﯦدى ائدىله ماڭىدىغان چاغدا _،مهن بهرگهن كىتابنى وئقۇپ باققىن ،قالغان تالالش ۆئزەڭدە .كهلگۈسدىكى تۇرمۇش ىئشىڭغا كهلـسهك ،بـۇ پۈتۈنلهي ۆئزەڭگه باغلىق .كالالڭنى ىئـشلىتىپ مۇشـۇنچىلىك كـۈنگه ېئرىشىپـسهن، ەئمدى يهنه داۋاملىـق تىرىـشىپ ۆئزەڭ كـۈتكهن بهخـتكه ېئرىـشكىن .بۇنىـڭ ۈئچـۈن مۇھهببهتنىڭ كهينىدىن ماڭ .خىرىسىتىائن دىنىنىڭ تهكىتلهيدىغىنىمۇ مۇھهببهت... مۇشۇ مۇھهببهتال ائدەمنـى ياشـارتىدۇ .ۆئزەڭنـى سۆيۈشـتىن ائۋۋال باشـقىالرنى سـۆي، ەئگهر باشقىالرغا مۇھهببهت بﯧرەلمىسهڭ ،ۆئزەڭمـۇ مـۇھهببهتكه ېئرىشهلمهيـسهن ۋە بهختتىن مهڭگۈ قۇرۇق قالىسهن! زۆھــرە ۇئنىــڭ ەئزۋەيلهشــلىرىدىن بىــزار بولــۇپ كهتــكهن بولــسىمۇ ،لــﯧكىن گهپلىرىنــى وئيلىنىــپ قالــدى ،مۇھهببهتنىــڭ مــۇھىملىقىنى تهن ائلــدى .ائدىــله تاكسىدىن بىرنى توسۇپ چىقىۋﯦتىـپ » ەئمىـسه خـوش ،گهپلىرىمنـى ۇئنتـۇپ قالمـا، بهختلىك بول ،يهنه كۆرۈشۈپ تۇرارمىز« دەپ ۇئزاپ كهتتى ،زۆھرە ۆئيىگىـچه مﯧڭىـپ خىيال سۈرۈپ كهلدى. ســىيىت قارىنىــڭ بﯧيجىڭغــا كهلگهنلىكــى زۆھــرەگه وئچــۇق ائســماندا چاقمــاق چاققاندەك تۇيۇلدى ،كاللىسى سىلكىندى ،كۆز ائلدى يورۇپ كهتتى ،خىيالىغا سىيىت قــارى كىرىۋﯦلىــپ ائرام بهرمىــدى .ۇئ قانچىلىــك ۆئزگىرىــپ كهتكهنــدۇ؟ زۆھرەنــى پۈتۈنلهي بۇزۇققا چىقىرىپ ۇئنتۇلۇپ كهتكهنمىدۇ؟ بـۇ ناھهقچىلىققـا زۆھـرە ھهرگىـز
153
چىدىمايــدۇ ،ۇئنىڭــدىن ھﯧــساب ائلىــدۇ ،تــوغرا چۈشىنىــشكه ېئرىــشمىگىچه بولــدى قىلمايــدۇ .بــۇرۇن كىچىكلىــك قىلىــپ ۆئتكــۈزۈۋەتكهن بىــلهن ھــازىر ۇئنىڭغــا ســهل قارىمايدۇ .يولدا كهلگىچه زۆھرە باشقا ھﯧچنﯧمىنى وئيلىماي سىيىت قـارى توغرۇلـۇق جىددىي خىيالالرنى سۈردى ،شۇ تاپتا سىيىت قارى يﯧنىدا بولغان بولسا دەيدىغان بىـر مۇنچه گهپلىرى ،تۆكىدىغان بىر مـۇنچه دەردلىـرى بـار ىئـدى .قىـز بالىنىـڭ ھهقىقىـي دوســتى يــوق ،ائدىــلهگه تﯧخىمــۇ دﯦگىلــى بولمايــدۇ ،بهزى دەردلهرنــى ،ەئڭ چوڭقــۇر دەردلهرنى پهقهت وئغۇل بالىغىال __ ۆئزى ياخشى كۆرىدىغان ،ھﯧچ بولمىغاندا ياخشى چۈشىنىدىغان وئغۇل بالىغىال دﯦگىلى ،ياش تۆكـۈپ يىغلىغىلـى ،ھهتتـا مهيدىـسىگه مۇشتلىغىلى بولىدۇ .زۆھرە ەئزەلدىن بۇنداق ىئشالرنى باشتىن كهچـۈرۈپ باقمىغـان، ەئمما ھازىر شۇنى تهسهۋۋۇر قىلماقتا ،وئيلىغـانچه كـۆڭلى ھهسـرەت ۋە تهقهززالىققـا تولماقتا ىئدى .ەئينى چاغدا نﯧمىشقا سىيىت قارىنى ياراتمىدى؟ نﯧمىـشقا ائدىلهنىـڭ كهينىگه كىرىـپ پاھىـشىدەك ياسـاندى؟ چىرايىغـا شـۇنچه ىئـشىنىپ كهتكهنمىـدى؟ چىرايلىق بولسا نـﯧمه بوپتـۇ ،چىـراي پهقهت شهھۋەتپهرەسـلهرنى چىلالشـتىن بـۆلهك نــﯧمىگه يارىــدى؟ چىــراي مۇھىممــۇ ،پــاكلىقمۇ؟ ەئگهر پــاكلىقى ناپاكالرنىــڭ قولىــدا يوقالسا ،چىرايىدىن مهغرۇرلىنىپ يۈرەلهمدۇ؟ بهلكىم كۆپ قىزالر شۇنداق يۈرەلىـشى مۇمكىن ،ۋىجدانىنى ىئـت يهپ كهتـكهن قىـزالر ەئرمهك ىئتـتهك ەئركىـلهپ بايالرنىـڭ كۆڭۈل خوشلۇقىنى قاندۇرۇپ يۈرىۋﯦرىدۇ ،ەئيـنهككه قـاراپ يهنه تهسـهللىي تاپااليـدۇ، سۈنىئي گۈزەللىكىنى تهسهللىي بىلهن قايتا ۆئزگهرتىپ چىقىـدۇ ،چىرايىنـى دەسـمىي قىلىپ ەئرلهر بىلهن سودا قىلىدۇ... ەئي غهمكىن تالىپ ،ەئي يۇۋاش بهندە ،ەئي زاغرا ناندەك باال ...نهدە سهن؟! زۆھرە ۆئيىگه كۆڭۈلسىز كىردى ،سومكىسىدىن ىئنجىلنى ېئلىپ ۋاراقالپ بىر ياققـا تاشــالپ قويــدى .ائدىــله خرىــستىائنالرچه تــوي قىالتتــى ،پاھىــشهلىكتىن قۇتــۇالتتى، بهلكىم كونا كﯧـسىلى قوزغىلىـپ قالـسا يهنه باشـقا ەئرلهرنـى قىلتاققـا چۈشـۈرەتتى. رەســۋا قىزنىــڭ قانــداقالرچه خىرىــستىائن تهقۋاســى بولــۇپ كهتكهنلىكــى زۆھرەنــى ەئجهبلهندۈردى ،وئيلىغـانچه ھـﯧچ ەئقلـى يهتمىـدى .ۇئنىـڭ مـۇھهببهت ھهققىـدىكى پاراڭلىرى شۇنچه دەبدەبىلىك ،شۇنچه جىـددىي ىئـدى .بىـر پاھىـشهنىڭ ېئغىزىـدىن مۇھهببهتنىڭ مهدھىيىلىنىشى نه قهدەر تهسىرلىك-ھه! مۇھهببهت_ ائدىلهنىڭ دىنى. مـــۇھهببهت_ قىزالرغـــا نهگه بارســـا ەئگىـــشىپ يۈرۈيـــدىغان جىـــن ،مـــۇھهببهت _ جىنسىيهتنىڭ باھانىسى ،مۇھهببهت_ ۇئسسىغان يهرگه بارالمايدىغان شهربهت. مۇھهببهت_ ھۈسهيىننىڭ نهپسىنى بﯧسىقتۇرااليدىغان تىنچالندۇرۇش دورىسى. مۇھهببهت_ سىيىت قارىنىڭ قايتا-قايتا كۆچۈرۈلگهن چىرايلىق خﯧتـى ،قارىمنىـڭ قارىملىق سۈپىتىنى ساقلىماي شىلتىڭ ېئتىشى؛
154
مۇھهببهت _ سىيىت قارىم قالدۇرۇپ كهتكهن جاراھهت ۋە شـۇ قـارىم قايتـا پهيـدا قىلغان ائزاب... زۆھــرە مــۇھهببهت ھهققىــدە ھﯧچقاچــان بۇنــداق كــۆپ وئيلىنىــپ باقمىغانىــدى؛ بهلكىم بۇرۇن مۇھهببهتكه ۇئنچه جىددىي قارىمايتتى ،خوش ياقمايتتى ،ىئنتىلگهنچه ھﯧرىـــپ قـــاالتتى ،قـــانچه ۈئمىـــدلهنگهنچه شـــۇنچه ىئتتىـــك ۈئمىدســـىزلىنهتتى؛ مۇھهببهتنىڭ قىزالر ۈئچۈن جىمى نهرسه ىئكهنلىكىدىن گۇمانلىناتتى ،شۇنىڭ بىـلهن بولدى قىالتتى .چۈنكى ۇئ ھﯧچقانداق قىزنىڭ مۇھهببىتى ۈئچۈن ياش تـۆككهنلىكىنى كۆرۈپ باقمىغانىدى ،كۆرگهن تهقدىردىمۇ بهلكىم كۈلۈپ سـالغان بـوالتتى .ۇئ سـىيىت قارى بىلهن يۇرتداشلىق يۈزىسىدىن دوستانه ائرىلىـشىۋاتىمىز دەپ وئيـالپ يۈرگهنـدە ۇئنىڭـــدىن تۇيۇقـــسىز تارتىنچـــاقلىق بىـــلهن ســـۇنۇلغان مـــۇھهببهت مهكتـــۇپىنى تاپشۇرۇۋﯦلىپ ،قهلبى مهين شامالدا قالغـان كـۆل سـۈيىدەك دولقۇنالنغـان بولـسىمۇ، ىئتــتىكال ەئســلىگه قايتىۋالغــان» ،بهلكىــم مﯧنىڭــدەك چىرايلىــق قىزنىــڭ بۇنــداق خهتلهرنــى تاپشۇرۇۋﯦلىــشى تهبىىئــي ىئــش« دەپ وئيلىغانىــدى؛ ۇئنىڭــچه بولغانــدا بۇنداق خهتلهرگه سهت قىزالرنىڭ قهلبىال دەريادەك ۆئركهشلهيتتى ۋە شۇنداق بالىنىڭ مۇھهببىتىگه ېئرىشكىنىدىن خۇدىنى يوقىتىپ ،بـارلىقىنى بﯧغىـشاليتتى .چىرايلىـق قىزالر ھهر ۋاقىت ۆئز سـۈپىتىنى ،ىئززىتىنـى سـاقالپ يۈرۈشـى ،كۆڭلـدىكى يىگىتنـى تاپقىچه ،بهخت گۈللىرى ېئچىلغىچه سهۋرچانلىق بىلهن كۈتۈشى كﯧرەك ىئدى .زۆھرە كۈتتى ،جىق نهرسـىلهرنى كـۈتتى ،كـۈتكهنلىرى رﯦائللىقـتىن چهتنىيهلمىـدى ،بهلكـى رﯦائللىقنىــڭ ۆئزىمــۇ بهتتهرلىــشىپ كهتتــى .گهرچه ھۈســهيىن ۇئنــى »گهمه«دىــن تارتىۋالغان بولـسىمۇ ،مـاددىي رومـانتىكىلىق ،مـاددىي مـۇھهببهتنى بهخـش ەئتـكهن بولسىمۇ زۆھرە يهنىـال ھهقىقىـي مـۇھهببهت ،ھهقىقىـي بهخـتكه ېئرىـشهلمهيۋاتاتتى. ەئگهر زۆھرە مۇشۇ تۇرمۇشنى ھهقىقىي بهخت ،قﯧـرى ھۈسـهيىننىڭ يـاش كۆڭلىـدىكى تهقهززالىقنــى مــۇھهببهت دەپ وئيلىغــان بولــسا ھهمــمه ىئــش تــۈگهيتتى ،بــۇنچه ھهسرەتلهنمهيتتى ،سىيىت قارىنى قهتىئي وئيلىمايتتى» .جاھاندا مهنـدەك بهختلىـك قىز بارمۇ؟ مۇھهببهت دﯦگهن نﯧمه ۇئ؟ ۇئنىڭغا قورسـاق تويامـدۇ؟ ۇئنـى ۇئچىمىزغـا بىر قۇر كىيىم قىلىپ كىيهلهمدۇق؟ راھهتلىك تۇرمۇش كهچۈرسهم مـۇھهببهت دﯦـگهن شــۇ« دەپ وئيلىغــان بولــسا ،مهســىلىنىڭ ھهممىــسى ھهل بــوالتتى .بىــراق ،زۆھــرە ۆئزىنىــڭ پــاكلىقى ،گــۈزەللىكىنى چــوڭ بىلگهچــكه ،پهقهت مــۇھهببهتال پــاكلىق، گۈزەللىــــك بىــــلهن تهڭــــداش بواللىغاچقــــا ،مــــۇھهببهتتىن ۇئنــــچه ائســــان ۋاز كﯧچهلمهيدىغانلىقىنى ،بهلكى ۇئنىڭغـا ھـازىر ھـاۋادەك ،سـۇدەك ،نانـدەك ،پۇلـدەك مۇھتاج ىئكهنلىكىنى ھﯧس قىلـدى .ەئسـلىدە ۇئ ۆئزىنـى مـۇھهببهت بىـلهن قوغـداپ كﯧلهلىگهنىدى ،ەئمدى بۇنى نابۇت قىلىۋەتسه پـاكلىقى ،گۈزەللىكىمـۇ بىـرال ۋاقىتتـا پايخان بوالتتى.
155
ۆئز ۋاقتىــدا بىلىــنمىگهن مــۇھهببهت ەئمــدى كــۈچىنى كۆرســهتتى .ۆئز ۋاقتىــدا مۇھهببهتنىڭ سىرتىدا قالغان قهلب ەئمدى مۇھهببهتكه شۇنچىلىك تهشـنا بولـدىكى، ەئگهر بۇ ېئھتىياج ەئمدى قانمىسا يۈرەكنىڭ زﯦدە بولغىنى بولغانىدى. ەئجىبــا زۆھــرە ھۈســهيىننىڭ كهمــسىتكىنىدەك ،ھﯧســسىياتىنىڭ تــايىنى يــوق، ىئشىق-مۇھهببهت بىلهن خوشى يوق ،نﯧمىنى غايه قىلىپ ياشايدىغانلىقى ۆئزىگىمـۇ مهلــۇم بولمىغــان ،قورســىقى تويــسا ۇئخاليــدىغان ،ائرتــۇق غهمنــى ۆئزىــگه دۈشــمهن ھﯧساباليدىغان ،مۇھىم ىئشالرغا ائلدىرىمايدىغان قاشاڭ قىزمۇ؟ زۆھــرە ۆئزى ھهققىــدە جىــددىي وئيلىنىــشقا باشــلىدى .ۆئز ۋاقتىــدا ەئرەب بــاش ەئلچىنىــڭ ۆئيىــدە مۈشــۈكتهك ۇئخــالپ كــۈن ۆئتكــۈزگهنلىكلىرىنى ەئســلىدى .ۇئ ىئلگىــرى ش ـۇنچه پــاالقالپ يــۈرگهن بىــلهن مــاھىيهتته كــۈنلىرىنى پاســسىپ ،ناچــار ۆئتكۈزگهنمىدۇ؟ ھهممىنى ۆئز ېئقىشىغا قويـۇپ بﯧرىـپ ،خاتىرجهملىـك قوغلىـشىپ، كۆنـــۈپ قالغىنىغـــا تﯧخىمـــۇ چاپلىـــشىپ ،شـــۇنى بهخـــت ،خۇشـــاللىق ھﯧـــسابالپ كهلگهنمىـــدۇ؟ ەئگهر ھۈســـهيىن يولۇقـــۇپ قالمىغـــان بولـــسا ۇئ رﯦـــستۇراندىكى جاپالىرىدىن قۇتۇلۇپ ،يۇقىرى ماائشلىق خىزمهتكه ېئرىشهلهرمىدى؟ وئپچه ياتـاق ۋە يــالغۇز »گهمه«دىــن قۇتۇلــۇپ ،بــۇ چىرايلىــق ،ائزادە ۆئيــدە وئلتۇراالرمىــدى؟ بــۇ راھهتــلهرگه ۇئ ۆئزى تهۋەككــۇل قىلىــپ ،ۆئز كــۈچىگه تايىنىــپ ېئرىــشكىنى يــوق، تۇيۇقــسىز كهلــگهن بىــر ائمهت .ۇئ بــۇ ائمهتــتىن مهســت بولــدىيۇ ،قﯧنىــپ-قﯧنىــپ كۈلهلمىدى ،يۈرىكى ەئركىن سوقالمىدى. زۆھـــرە تـــا ھـــازىرغىچه جاپـــا-مۇشـــهققهت بىـــلهن راھهتنىـــڭ ھهممىـــسىنى پاسسىپىلىق بىلهن قوبۇل قىلىپ كهلگهنلىكىنى ھﯧس قىلـدى .سـىيىت قـارى تهلهپ قويمىغــان بولــسا مۇھهببهتنىــڭ نﯧمىلىكىنــى ۇئقمــاي ۆئتــۈپ كﯧتهتتــى؛ خالىــد قورقۇتىۋەتمىگهن بولسا ۇئنىڭ ۆئيىدىن چىقىپ كهتمهيتتـى؛ ائدىـله ھهيـدىۋەتمىگهن بولسا ۇئنىڭغا مـاالي بولـۇپ ۆئتـۈۋەرگهن بـوالتتى؛ ھۈسـهيىن پهيـدا بولمىغـان بولـسا رﯦستۇراندا ىئـشلهۋەرگهن بـوالتتى .زۆھـرە بﯧيجىڭغـا ىئككىنچـى قﯧـتىم كﯧلىـشتىن باشقا بىر ىئشقا ېئسىدە قالغۇدەك ،پهخىرلهنگۈدەك تهۋەككـۇل قىلىـپ باققـانلىقىنى ەئسلىيهلمىدى .بهختكه ېئرىشىش ۈئچۈن ائكتىـپ ىئـرادە ،تهۋەككۇلچىلىـك بولمىـسا زادى بولمايتتى؛ بۇ ائالھىدىلكلهر ۇئنىڭـدا شـۇنچىلىك ائز ىئـدىكى ،تـا ھـازىرغىچه ىئككىلىنىــپ ،ســىقىلىپ يــۈرەتتى؛ ەئگهر ۇئ ھۈســهيىنگه توقــال بولــسا مهزلــۇم ۋە مهھكۇم مىجهزلىكىنى ،رايىشلىق ،مۇاليىملىققا ائرىلىشىپ كهتكهن پاسـسىپلىقىنى تولۇق ىئسپاتلىغان بوالتتى. زۆھــرە ائدىلهدىــن ۆئگىنىــشكه تﯧگىــشلىك نهرســىنىڭ ەئســلىدە جــۈرەئت ۋە راستچىللىق ىئكهنلىكىنى ھـﯧس قىلـدى .ھـﯧچ نﯧمىـدىن قورقمايـدىغان بۇزۇقنىـڭ، ساختىلىقنى كۆتۈرمهيدىغان خىرىسىتىائن ...نىڭ مۇستهقىل ياشاشلىرى ،مـۇھهببهت
156
دەپ جار سﯧلىشلىرى ،ۆئز ىئدىيىـسى ۋە وئي-خىيـالىنى ھهرىكهتـكه ائيالندۇرالىـشى زۆھرەنى ۇئيقۇدىن وئيغاتقاندەك بولدى .يهنه كﯧلىـپ ،زۆھرەنىـڭ قـولى پـۇل كـۆرۈپ، تۇرمۇشــى ياخــشىلىنىپ قالغانــدىن بﯧــرى كاللى ـسىدا مۇســتهقىل پىكىــرلهر پهيــدا بولۇشقا باشلىدى؛ وئي-خىيالمۇ پۇلغا بﯧقىپ بوالتتى. زۆھـــرە ھۇجرىـــسىغا بﯧكىنىۋﯦلىـــپ ،ياســـتۇقىنى قۇچـــاقالپ وئلتـــۇرۇپ ،ۇئرۇش ائلدىــدىكى ھهربىــي قومانــداننىڭ ەئســتايىدىللىقىدەك بىــر جىــددىي پوزىتــسىيىدە غهلىــبه ،بهخــت پىالنلىرىنــى قۇرۇشــقا باشــلىدى ،مهغلۇبىيهتنىــڭ خهۋپ-خهتىــرى كۆرۈنسه قۇرغان نهرسىلىرى بۇزۇلۇپ كﯧتهتتى؛ ەئممـا ۇئ ىئچىنـى سـىقماي وئلتـۇرۇپ قايتــا قــۇردى ...تهســهۋۋۇرىنى كهڭ يايــدى .ۆئمۈرلــۈك بهخــت ،خۇشــاللىق بىــلهن مۇناسىۋەتلىك بۇنداق چوڭ ىئشقا چوقـۇم ائكتىـپ پوزىتـسىيه تۇتـۇش كﯧـرەك ىئـدى. ەئگهر »بهرسهڭ يهيمهن ،ۇئرساڭ ۆئلىمهن« دەيدىغان ھالهتته قالىدىغان بولسا ،ىئت، مۈشۈكتهك خارلىنىپ ياشايتتى . قىزالرغــا تــاكى تــوي قىلغىــچه ھاياجانــدىن يــاكى قورقــۇنچتىن تىتــرەپال ياشــاش بهخشهندە بولۇپ كهتكهنمىـدۇ؟ ھهقىقىـي مـۇھىم نهرسـه زادى نـﯧمه؟ ھـﯧچ نهرسـىنى قﯧتىغا ېئلىپ قويمايدىغان ائدىله قانداق بولۇپ باشقا دىنغـا كىرىـپ كهتتـى .زۆھـرە زادى مۇســۇلمانمۇ؟ ائدىــله نﯧمىــشقا ۇئنىڭــدىن گۇمانلىنىــپ ىئمــانىنى مهســخىرە قىلىدۇ؟ مۇسۇلمان قىزالر قانداق ياشىشى كﯧرەك ،زۆھرە راستىنال دىننىـڭ سـىرتىغا چىقىپ كهتكهچكه ۆئزىنى تونۇيالماي ،غايه-مهقـسهتلىرىنىڭ يىـپ ۇئچىنـى تاپالمـاي قﯧلىۋاتامدىغانــدۇ؟ ســىيىت قــارى بىــلهن كۆرۈشــكهندىن كﯧيىــنال مــۇقهررەر ھالــدا مۇســـۇلمانلىق ،تهقۋالىقنىـــڭ گﯧپـــى چىقىـــدۇ .زۆھـــرە ۇئنىڭـــدىن يىراقلىـــشىپ كﯧتىشنىمۇ ،بهك يﯧقىنلىشىپ كﯧتىشنىمۇ خالىمايتتى ،شۇنداق ياشـاپ كﯧلىۋاتـاتتى ۋە بــۇنى بىــر خىــل كۆڭۈللــۈك تــالالش ھﯧــساباليتتى .ھــﯧچ ىئــشقا تهۋەككــۇل قىاللمايـدىغان پاسـسىپ ائدەملهرنىـڭ باھانىـسى تولىمـۇ كـۆپ ىئـدى .زۆھـرە دىـن ھهققىـــدە ھﯧچقاچـــان چوڭقـــۇر وئيـــالپ باقمىغـــان ،نـــامىزىنى ائدەت يوســـۇنىدا داۋامالشتۇرۇپ ائخىر تاشالپ قويغانىدى؛ كﯧيىنكى كۈنلهردە تىرىكچىلىك بﯧسىمى ۋە بهخت ۋەسۋەسىلىرىنىڭ قوينىدىن چىقالماي ،ىئمانىنىـڭ سۇسـلۇقىغىمۇ پهقهت ىئـچ ائغرىتماس بولـۇپ كهتكهنىـدى.بـۇ دۇنيـالىق مهىئـشهتكه بﯧرىلىـپ كهتـكهن ىئنـسان تهبىىئي ھالدا ۇئ دۇنيانى ۇئنتۇيتتى ،بۇ دۇنيانىڭ شىرىنلىكى ،گـۈزەللىكىنى ياخـشى كۆرۈپ كﯧتىپ ،ۇئ دۇنيالىققا ائىئت ىئشالردىن قاچاتتى .شۇڭا ەئينـى چاغـدا زۆھـرە سىيىت قارىنىڭ مۇھهببىتىگه ائنچه قىزىقىپ كهتمىگهن ،ھهتتـا ۇئنىڭغـا ۈئمىدسـىز قارىغانىــدى .بىــر يىــل ۆئتتــى ،ائدىــله بۇزۇقچىلىقتــا ھهددىــدىن ائشــتى ،چىرايــى سهتلهشــتى؛ ھــالبۇكى ،زۆھــرە ائشــۇ ســۇس ىئمانىغــا ،ەئخالقىغــا چىــڭ ېئــسىلىپ، پـاكلىقىنى قوغـداپ كهلـدى؛ زۆھـرە ۆئزىـگه شـۇنداق سـوائل قويـدى :ۆئزەمـگه چىـڭ
157
بولۇشنىڭ سهۋەبى نﯧمه؟ ىئمانمۇ ،ۋىجدانمۇ ،ەئخالقمۇ ،مۇھهببهتمۇ؟ ائتـا -ائنامنىـڭ ىئچ ائغرىقىمۇ؟ ائچامنىـڭ سهپراسـىمۇ؟ ...مهيلـى نـﯧمه بولـسا بولـسۇن ،زۆھـرە ۆئزى ائدەتته چوڭقۇر وئيالپ كﯧتهلمىگهن ،ەئھمىيهت بهرمىگهن ،ھهتتا ىئسمىنىمۇ ۇئنتـۇپ قـــاالي دﯦـــگهن ائشـــۇ بۈيـــۈك ەئقىـــدىلهرنىڭ ۆئز ھاياتىـــدا مـــۇھىم رول وئينـــاپ كهلگهنلىكىنى چۈشهندى . ائۋۋال ۇئنىڭ كاللىسىدا پاكلىققا ،گۈزەللىككه تهڭداش مۇھهببهت ۇئقۇمى پهيدا بولــدى ،كﯧــيىن ائدىلهنىــڭ خىرىــستىائن بولغانــدىكىن كﯧــيىن ســۈپىتىنى ســاقالپ يۈرۈشــكه باشــلىغانلىقىنى ھــﯧس قىلىــپ ەئجهبلىنىــپ ،ۆئزىنىــڭ دىنىــي ېئتىقــادى ھهققىدە ،سىيىت قارى ھهققىدە قايتىدىن وئيلىنىشقا باشلىدى .سىيىت قارىدەك باال بىلهن ياشىسا تهقۋالىققا قايتىشقا توغرا كﯧلهتتى ،ھۈسهيىن بىلهن ياشىسا ەئركىـن- ائزادە ،باياشــات ياشــايتتى؛ بۇمــۇ شــهرت ەئمهس ىئــدى ،ھۈســهيىندەك ەئرەبــكه تهگمىــسىمۇ ،ىئمــانى ســۇس بىــرەر ۇئيغــۇر بايغــا تهگــسىمۇ وئخــشاشال ســىقىلماي، مۇھتاجلىق دەردىنى تارتماي ياشىيااليتتى. زۆھرە ائدىلهنىڭ زوق-شوخ بىلهن ېئيتقان گهپلىرىنـى قايتـا وئيالشـقا باشـلىدى. خىرىسىتىائن بولۇپ كهتكهن ائدىله شـۇنچه بهختلىـك ،كـۆڭلى تـوق ياشىـسۇنۇ ،مهن مۇسۇلمان دەپ يۈرگهن ،شۇنىڭغا اليىـق ھالـدا ىئپـپهت-نومۇسـىنى قوغـداپ كهلـگهن زۆھرە ائزابلىنىپ ،ىئككىلىنىپ يۈرسۇن ...بۇ قانداق ەئقىلگه سىغىدۇ؟! چاتاق زادى نهدە؟ خۇدايىم ائشۇنداق ىئمانى سۇس ،ىئككى تايىن ،قاشاڭ ائدەمنـى تـۈگىمهس ىئـچ پۇشۇغى ،كۆڭۈل يﯧرىملىقى ۋە ائرىسالدىلىق ائزابىغا تاشالپ قويامدىغاندۇ؟ تهقــدىر ىئــشىغا كــۆكرەك كﯧرىــپ چىقالمىغــان ائدەم بىــر بۇلۇڭغــا تىقىلىــپ، كىرپىدەك تۈگۈلۈپ كونا ۆئچهكته ياتىۋﯦرىـدۇ ....كۈنلهرنىـڭ بىرىـدە كـۆزىنى ېئچىـپ قارىسا ائللىقاچان قﯧرىـپ كهتـكهن ،ائرمـانلىرى شـۇ پﯧتـى تۇرغـان ...شـۇنىڭ بىـلهن »ۋاقىت نﯧمانچه تﯧز ۆئتكهن-ھه!« دەپ ھهسـرەت چﯧكىـدۇ .بىـر خىلـال ۆئتـۈۋەرگهن، ھــﯧچ بىــر ۇئرۇنــۇش ۋە يﯧڭىلىــق بولمىغــان ھايــات ائشــۇنداق تﯧــز ۆئتىــدۇ ،ھهتتــا ەئسلىگۈدەك ھﯧچنﯧمه قالمايدۇ. زۆھرە شىددەتلىك بىـر ۆئزگىرىـشكه ،كهسـكىن بىـر قارارغـا شـۇنچىلىك زارىقىـپ كهتتىكى ،خىيال سـۈرىۋﯦتىپ كارىۋاتتـا نهچـچه دومىلىـدى ،ېئـڭهك يـۆلهپ سـاەئت- ســاەئتلهپ وئلتــۇردى؛ بﯧــشى چىڭقىلىــپ كهتكهنــدە ۇئيقــۇنى ســﯧغىندى؛ يوتقــاننى بﯧشىغا پۈركهپ ،ھﯧچنﯧمىنى وئيلىماي ياتتى .كۆزى ەئمدى ۇئيقىغا ىئلىناي دﯦگهنـدە يانفونى سايراپ كهتتـى ،ۇئنـى قولىغـا ېئلىـشمۇ خـوش ياقمىـدى ،ەئممـا كـۆڭلى بىـر نﯧمىنـى تۇيغانـدەك بولـۇپ توسـاتتىن جىددىيلىـشىپ كهتتـى ۋە تﯧلﯧفـون نومۇرىغـا قارىدى ،نـاتونۇش بىـر نومـۇر ىئـدى ،زۆھـرە بۇنىـڭ سـىيىت قـارى بولـۇپ قﯧلىـشىنى شۇنچىلىك ۈئمىد قىلدىكى ،كاللىسى شۇنىڭدىال توختاپ قالدى .دەرۋەقه ،شۇ تونـۇش
158
ائۋاز ھاياجان بىلهن ،مـۇھهببهت بىـلهن ،يﯧڭـى بىـر باشـلىنىش يـاكى ائخىرلىـشىش بىلهن يﯧتىپ كهلدى: _ ەئسساالمۇ ەئلهيكۇم! _ۋەەئلهيكـۇم ەئسـساالم _...زۆھرەنىـڭ ائۋازى تىتـرەپ كهتتـى ،كۆكـسىنى تۇتـۇپ قالدى. _قانداق ەئھۋالىڭىز؟ مهن سىيىت قارى... _ائۋازىڭىزدىن بىلدىم. _ھهر نﯧمه بولسا ۇئنتۇپ قالماپسىز... زۆھرە نۇرغۇن نهرسىلهرنى وئيلىدى ،ەئمما وئيلىغانلىرىنىڭ ھهممىسى قااليمىقـان ىئــدى ،جىددىيىلىــشىپ تــۇراتتى ،ىئچىــدىكى گهپنىــڭ جىقلىقىــدىن قايــسى گهپنــى دﯦيىشنى بىلهلمىدى . _بﯧيجىڭغا كهلـگهن ،يﯧقىنـدا مﯧڭىـپ قالىدىغانـدەك قىلىمىـز .شـۇڭا تﯧلﯧفونـدا بولسىمۇ كۆرۈشۈپ قوياي دەپ ... _كهلگىنىڭىزنى ائدىلهدىن ائڭلىغان ،ائشۇنداق كۆرۈشمهيال كﯧتهمـسىز؟ _ دﯦـدى زۆھرە كارىۋىتىغا راۋرۇس يۆلىنىپ. _كۆرۈشسهك كۆرۈشهيلى. _ نهدە كۆرۈشىمىز؟ _ سىز دﯦسىڭىز ،مهن شۇ يهرگه باراي . زۆھرە ۆئزى ىئشلىگهن رﯦستۇراننىڭ وئرنىنى ېئيتىپ بهردى ،ۋاقتىنى كﯧلىشتى . زۆھرە بىـر دەمـدىال پهيـدەك يهڭگىلـلهپ ،قۇشـتهك ۇئچـۇپ ،ۇئ ۆئيـدىن بـۇ ۆئيـگه كىرىـپ كىـيىم يهڭگۈشـلىدى ،ەئيـنهككه قارىـدى؛ تهبىىئـي ،سـۇس گىـرىم قىلـدى؛ دﯦيىــشكهن ۋاقىتــتىن بــۇرۇن رﯦــستۇرانغا بــاردى؛ يــان تهرەپــتىن بىــر وئرۇن تﯧپىــپ ەئينهكتىن سىرتقا قاراپ وئلتۇردى ،دﯦيىشكه ۋاقىتقا ۈئلگۈرۈپ سىيىت قارىم كهلدى، زۆھرەنىڭ ۆئزىگه قاراپال تۇرغانلىقىنى ،رﯦستۇران ىئچىدە تـۇرۇپ كۆزىتىۋاتقـانلىقىنى سﯧزەلمىدى .بىر يىلدا جاماەئت ائرىسىدا جاماەئتنىڭ كۆزى بولۇپ ياشـاپ كهلـگهن، خﯧلى ىئشالرنى باشتىن كهچۈرگهن بۇ قارىمغا خﯧلىال ساالپهت قونغان بولۇپ ،قامىتى تىك تۇراتتى ،قهدەم ېئلىشلىرى شۇنچه چهبدەس ،مهردانه ىئدى ...چىرايىدا زىيـادە ھاياجان ،ائلدىراڭغۇلۇق كۆرۈنمهيتتى ،كۆزلىرى ھهممه نهرسىگه تهكشى قـارايتتى... زۆھرەنىڭ يۈرىكىنىڭ بىر پارچىسى ېئرىپ كهتتى. سىيىت قارى زۆھرەنى كۆرۈپ تهمكىن ،خۇش پﯧىئل ھالدا ،بهلكىم ھـﯧچ قانـداق ھاياجانلىنىشنى باشتىن كهچۈرمهيال ۇئنىڭ ائلدىغا كهلدى: _ساقلىتىپ قويۇپتىمهن-دە! قﯧنى وئلتۇرۇڭ... _ياقهي ،مهنمۇ تﯧخى ھازىر كهلگهن...
159
زۆھـرە ۆئزى ھهقىقىـي ياخـشى كۆرىـدىغان بىـر يىگىتنىـڭ ائلدىـدا تۇرغانـدەك تارتىنىپ كهتتى ،لﯧكىن بۇنداق تۇرسا سىيىت قارىنىڭ ائلدىدا تىـل تۇتـۇقى بـاردەك كۆرۈنـۈپ قﯧلىـشتىن ەئنـسىرەپ ،ۆئزىنـى دەرھـال وئڭـشىۋالدى ،شـۇنداقتىمۇ يـۈرەك سوقۇشىنى باسالمىدى .بهلكىـم مـۇھهببهت دﯦـگهن نهرسـه كـۈچىنى كۆرسـىتىۋاتاتتى. مــۇھهببهت ۇئرۇقنىــڭ كــۈچىگه وئخــشايدىغان نهرســه بولــسا كﯧــرەك ،بىــر بۇلۇڭغــا تاشلىنىپ قالسىمۇ ھامان بىر كۈنى بىخ سۈرۈپ كۆكلهپ چىقاتتى .زۆھرە بۇنى كۆز ائلدىدا كۆرۈۋاتاتتى ،چۈنكى ۇئ بۇ رﯦستۇراندا ىئشلىگهن مهزگىلىدە مۇشۇنداق بىـر يىگىت بىلهن ۇئچرىـشىش ،دەرقهمـدە بولـۇش خۇشـاللىقىنى تهسـهۋۋۇر قىلغانىـدى... مۇھهببهت بىلهن تهسهۋۋۇر نهقهدەر گۈزەل بىرلىشىدۇ-ھه! _قانداقراق تۇرۇۋاتىسىز؟ -دﯦدى سىيىت قارى زۆھرەگه ائدەتتىكىچه قاراپ. _ ياخشى_،دﯦدى زۆھرە سىيىت قارىنىڭ ائلدىكى پىيالىنى ېئلىپ چاي قۇيۇۋﯦتىپ، _ ۆئزىڭىزمۇ وئبدان تۇرۇۋاتقانسىز. _قهدىر ەئھۋال ... _ بىزنىڭ ۆئيدىكىلهر بىلهن كۆرۈشهلىدىڭىزمۇ؟ _ بىر نهچچه قﯧتىم كۆرۈشكهن ،ماڭىدىغاندا كۆرۈشهلمهي قالدىم. _ۆئيدىكىلهرگه باشقىچه گهپ قىلىپ يۈرمىگهن بولغىيـدىڭىز-ھه؟-دﯦـدى زۆھـرە مۇاليىملىق بىلهن. گهپلهر شۇنداق سىلىق باشالندى ،ائندىن سۆھبهتنىڭ خام پىيازدەك قىرتاق پوستى بىر-بىرلهپ سويۇلۇشقا باشلىدى . _ نﯧمه دەپ دەيمهن ... _ ۆئيدىكىلهر مهندىن توال گۇمانلىنىپ ،ەئنسىرەپال يۈرىيدۇ ،شۇڭا دەيمهن. _ ۇئنىڭغـــا مهن ســـهۋەبچى ەئمهس _،دﯦـــدى ســـىيىت قـــارى قـــاتتىق بىـــر گهپ قىلىۋﯦتىشتىن ۆئزىنى ائران تۇتـۇپ تۇرغانـدەك ېئغىرلىـق بىـلهن -،ۇئالرنىمـۇ تـوغرا چۈشىنىڭ. _شۇ كهتكهنچه ماڭا بىرەر قﯧتىم بولسىمۇ تﯧلﯧفون ۇئرۇپ قويمىدىڭىز... _ راستىمنى دﯦسهم ،ائرتۇق دەردنى يۈكلىۋالماي دﯦدىم. _كۆڭلىڭىز مهندىن شۇنچه رەنجىگهنمىدى؟ _ رەنجىسهكمۇ قانداق قىالتتۇق... _ائدىله ىئشنى بۇزغانىـدى ،سـىز كهتكهنـدىن ائدىـله بىـلهن قىزىرىـشىپ قالـدىم. لــﯧكىن بــۇنى ھــازىر دﯦگهننىڭمــۇ پايدىــسى يــوق .ســىزمۇ چاپــاننى ائلــدىراپ تهتــۈر كهيدىڭىز. _ۇئنداق بولۇشىنى كىم وئيلىغان دەيسىز؟ سىزنى ۇئنچىلىك ۆئزگىرىپ كﯧتهر دەپ پهقهت وئيلىمىغانىدىم.
160
_دﯦمهك ،سىز شۇ ۋاقىتتىال مﯧنى خاتا چۈشهنگهن... _بهلكىم شۇنداقتۇ ،سىلهرنىڭ ىئشىڭالرنى ۇئقۇپ بولغىلى بولمىغاندىكىن... _ۇئقمىغاندىكىن ۇئنداق قااليمىقان گۇمان قىلسىڭىز بولمايتتى. _گۇمان دﯦگهنمۇ بىكاردىن تۇغۇلمايدۇ-دە ... شۇ تاپتا سىيىت قارىنىڭ چىراي ىئپادىـسىگه ،گهپ-سـۆزىگه بـۆلهكچه سـهزگۈر بولۇپ كهتكهن زۆھرە ۇئنىڭ بۇ ھالىتىدىن كۆڭلى يﯧـرىم بولـدى .ىئلگىـرى زۆھـرەگه تهلپۈنۈپ تۇرىـدىغان سـىيىت قـارى ھـازىر بىـپهرۋا ،سـوغۇق يىگىـتكه ائيالنغانىـدى. سىيىت قارى ۇئنىڭغا ۇئۋال قىلماسلىقى كﯧرەك .ھهق-ناھهق ائيدىڭ بولۇشى كﯧرەك، ائندىن بـۇ ۇئچرىشىـشنىڭ ەئھمىيىتـى بولىـدۇ ،ائنـدىن كۆڭـۈل ائزادىلىكـى بىـلهن پاراڭالشقىلى بولىدۇ ،ائندىن سىردىشىپ مۇڭداشـقىلى بولىـدۇ ،ائنـدىن كۆڭـۈل نهگه باشلىسا شۇ ياققا ماڭغىلى بولىدۇ... _گۇمان ىئماننى قاچۇرىدۇ دﯦگهننى بىلمهمـسىز؟ -دﯦـدى زۆھـرە نهچـچه ۋاقىتـتىن ىئچىگه پاتمىغان گهپلىرىنى باشالپ. _ گۇمانىم تﯧخى ىئمانىمنى قاچۇرغىدەك بولمىدى. _ شۇنداق ،سىز بهك ىئمانلىق ،سىز بهك تهقۋا ..بىز ىئمانسىز ،بىز رەسۋا... _ۇئنداق دەپ كهتمهڭ ،سىزنى ۇئنداق دﯦگىنىم يوققۇ؟! _لﯧكىن شۇنداق وئيلىدىڭىز ەئمهسمۇ؟! _ وئيالش بىلهن قاراش وئخشىمايدۇ... _ ەئمىــسه قارىــشىڭىزنى ۆئزگهرتىــڭ .مﯧنـى خﯧلــى چۈشــىنىدۇ دەيتــتىم ســىزنى، لﯧكىن مﯧنى ائدىـله بىـلهن بىـر قاتارغـا چىقىرىـۋەتكىنىڭىزگه قـاراپ ،مﯧنـى پهقهت چۈشهنمهيدىغانلىقىڭىزنى بىلدىم. _ىئككىڭـالر وئخشىمايـسىلهر ،لـﯧكىن مهقـسىتىڭالر بىـر-دە! ھهر ىئككىڭـالر بـۇ شهھهردە خالىغانچه ياشايمىز دەپ قالدىڭالر... _خالىغانچه ياشاش دﯦگهن كوچىغا چىقىش دﯦگهن گهپمىكهن؟ زۆھرەنىڭ چىرايى جىددىي تۈس ائلدى ،كۆزلىرىدىن ەئلهملىك ۇئچقـۇنالر چاقنىـدى. بۇ كۆرۈشۈش ائرقىلىق زۆھرە كونا دەردىنى ېئلىۋالىدىغانـدەك ،سـىيىت قـارى بولـسا دەرد ۈئســتىگه دەرد قوشــۇۋالىدىغاندەك قىالتتــى .ســىيىت قــارى يهنه گهپ قىلــسا زۆھرەنىڭ زىتىغا تﯧگىپ كﯧتىشىدىن ەئنـسىرىدى ،بـۇ كۆرۈشۈشـنىڭ كۆڭۈلـسىزلىك بىلهن ائياغلىشىشىنى خالىماي جىم وئلتۇردى. _مﯧنى پهقهت ىئزدىمهي دﯦگهنمىدىڭىز؟_ دﯦدى زۆھرە بايىقىدەك مۇاليىم ائچچىقى بىلهن _ ،بىر كهتكهنچه مﯧنى شۇنداق ائسان ۇئنتۇپ كهتتىڭىزما؟ سىيىت قارى ەئجهبلهندى ،زۆھرەنىڭ باشقا بىر يۈزى كۆرۈنۈۋاتاتتى ،بهلكىـم ۇئنىـڭ ۆئزگهرگىنى راستتتۇ ...نﯧمىال بولسا بهرىبىر.
161
_يالغان گهپ قىلساق بولمايدۇ _،دﯦدى سىيىت قـارى پﯧتىنـى بۇزمـاي _ ،ەئسـلهپ تۇردۇق ،ىئنساۋىڭىزغا دۇائ قىلىپ تۇردۇق. _رەھــمهت _،دﯦــدى زۆھــرە تهنه قىلغانــدەك _،ھهر قايــسىلىرىنىڭ دۇائلىــرى بهرىكاتىدىن مانا جانان چىنىدەك چﯧقىلماي ساق تۇرۇپتىمىز. سىيىت قارى زۆھرەنىڭ چاقناپ كهتكهن كۆزلىرىدىن ەئندىكتى: _شۇنداقمۇ؟ _شۇنداق. _ۇئنداق بولسا خۇداغا شۈكۈر! _ خۇداغا مىڭ قﯧـتىمالپ شـۈكۈر قىلىمهنكـى ،خـۇدايىم مﯧنـى ېئزىـپ كﯧتىـشتىن ساقلىدى _،دﯦدى زۆھرە جىـددىي تهلهپپـۇزدا _ ەئممـا سـىز مۇشـۇ ۋاققىـچه مهنـدىن گۇمانلىنىپ كهلدىڭىز... سىيىت قارى زۆھرەنىڭ مىقتهك قادالغان شهھال كۆزلىرىدىن تىتـرەپ كهتتـى ،نـﯧمه دﯦيىشىنى بىلهلمىدى ،زۆھرە ۇئنىڭ ھﯧچنﯧمه دﯦيهلمهيـدىغانلىقىنى بىلىدىغانـدەك، سۆزىنى داۋامالشتۇردى: _سىز شۇ بىر يامانالپ كهتكهنچه كهتتىڭىـز ،مﯧنىـڭ چۈشهندۈرۈشـۈمگه پۇرسـهت بهرمىــدىڭىز .ســىز ھﯧچنﯧمىنــى بىلمهيــال ماڭــا ۇئنــداق قــارا ســۇۋىماڭ .ۇئ چاغــدا ائدىلهنىڭ كهينىگه كىرىپ قىياپىتىمنى ۆئزگهرتىپ باققانىدىم ،كـۆزىڭىزگه سـىغماي قالغىنىم راست ،لﯧكىن ۇئ مﯧنىڭ ائدىلهدەك بۇزۇلۇپ كهتكىنىمنى چۈشهندۈرمهيتتى. وئيۇن-تاماشـىالرغا بارمىـدىم ەئمهس ،بـاردىم ،لـﯧكىن سـىز وئيلىغانـدەك ىئـشالرنى ھهرگىز قىلمىدىم .ۆئزىڭىز ،وئيالپ بﯧقىڭ ،ىئككى قىزنىڭ ياسىنىشىغا قـاراپال ھهر ىئككىسىنى بۇزۇققا چىقىرىۋەتسه قانداق بولىـدۇ؟ قىيـاپىتى وئخـشىغان قىزالرنىـڭ ھهممىـسى وئخـشاش بولىۋﯦرەمـدۇ؟ ۇئالر پهقهت ياسىنىـشنىال بىلىـدىغان ،كاللىـسى يوق ،يۈرىكى يوق نﯧمىلهرمۇ؟ مهن ائدىلهگه ھهرگىز وئخشىمايتتىم ،بۇنى بىلىشىڭىز كﯧرەك ىئدى .ائخىرى شۇنى چۈشـهندىمكى ،سـىز ماڭـا چۈشـهنمهيال ائشـىق بوپـسىز، خﯧتىڭىزنى ماڭا ەئمهس ،خىيالىڭىزدىكى پهرىشتىگه يﯧزىپسىز .بىـر يىلـدىن بۇيـان بۇ ىئش ىئدىيهمدىن ۆئتمىدى ،ناھهق ەئيبلهنگهن جىنايهتچىدەك سىقىلىپ ياشىدىم؛ ائدىلهگه ماالي بولۇپ ىئشلىـسهم ىئـشلىدىمكى ،ۇئنىـڭ كهينىـدىن مﯧڭىـپ كوچىغـا چىقمىدىم ،نى جاپالىق كۈنلهرنى باشـتىن كهچـۈردۈم .وئيـالپ بﯧقىـڭ ،بىـر قىـز بـاال ۈئچۈن مۇشۇنداق ياشاش ائسانمۇ؟! ەئگهر مهن بـۇزۇلىمهن دﯦـسهم بىـر دەملىـك ىئـش ىئــدى ،ائدىــلهدەك بولــساممۇ بولىــۋﯦرەتتىم ،لــﯧكىن مهن ســىزنى ەئمهس ،ائپــامنى، ۆئيـــدىكىلهرنى وئيلىـــدىم .ماڭـــا مهيلـــى ىئـــشىنىڭ ،مهيلـــى ىئـــشهنمهڭ ،مهن ۆئيـــدىكىلهرگه يـــۈز كﯧلهلمهيـــدىغان ىئـــش قىلمىـــدىم؛ ھهم بۇنىڭـــدىن كﯧيىنمـــۇ قىلمايمهن.. .
162
سىيت قارى زۆھرەنىڭ گهپلىرىگه دەرگۇماندا بولسىمۇ ،كۆڭلىدە شۇنداق بولۇشىنى ائلالھــتىن تىلىگهچــكه ،ائخىــر ىئــشهندى؛ مۇھهببهتلىــك قهلبــى ەئزىــم دەريــادەك شاۋۇقۇنالپ ائقتى ،يوقالماس ۋە بۇزۇلماس بىر ۋەدە ەئمهلگه ائشقاندەك ھاياجانالندى. _كۆڭلۈمدە گۇمان قالغىنى راسـت _،دﯦـدى سـىيىت قـارى بىـردىنال ھاياجانلىنىـپ كﯧتىـشنى ائجىزلىــق كــۆرۈپ ۆئزىنـى تۇتىۋﯦلىــپ _،رەبــبىم ائلالھــتىن كــۆڭلىڭىزگه ىئمان-ىئنساپ تىلهپ تۇرغىنىممۇ راست .ائلالھ سىزنى شۇ بۇزۇقچىلىقالردىن ساقالپ كهلگهن بولسا ،بۇنىڭغا مهنمۇ ائلهمچه خوش! ەئگهر سـىز ائلالھنىـڭ ائلدىـدا يالغـان گهپ قىلسىڭىز قىيامهتته ۆئزىڭىز جاۋاب بﯧرىـسىز .ەئگهر سـىز ھهقىـقهتهن ئپـپهت- نومۇسلۇق ،پاك ائيال بولسىڭىز ،بىز سىزگه تۆھمهت قىلساق ،بۇنىڭ جازاسىنى بىـز تــارتىمىز .ائلالھقــا مهدھىــيىلهر بولــسۇنكى ،ائلــالھ بىــر بهنــدىنى يامــانلىقتىن ساقالشنى ىئرادە قىلغان بولسا بۇ ىئرادىگه ھﯧچكىم قارشى چىقالمايدۇ... زۆھــرە ائجايىــپ يهڭگىلــلهپ قالــدى ،كۆڭــۈل ائســمىنى زۇمــرەتتهك ســۈزۈلدى، ھهقىقهتنىڭ پارالق قۇياشى نۇر چاچتى . _رەھـمهت سـىزگه ،شـۇ تاپتـا قانچىلىـك خـوش بـولغىنىمنى بىلمهيـمهن .نـاھهق مۇائمىلىگه ۇئچرىسا ائدەم چىدىمايدىكهن ،سىزنىڭ كهلگىنڭىزنى ائدىلهدىن ائڭـالپ ۆئزەم ىئـزدەپ بﯧرىـپ تـازا دﯦيىـشهيمىكىن دەپمـۇ وئيلىغانىـدىم؛ ياخـشى ،ۆئزىڭىـز تﯧلﯧفون قىلىپسىز... _مهن بىلهن مۇشۇ ىئش توغرۇلۇق دﯦيىشىۋالمىسڭىز كۆڭلىڭىز ۇئنىمامتى؟ _ۇئنىمايدۇ-دە ،پول يﯧمهي كهتكىنىڭىزنى تﯧخى ۇئنتۇپ قالمىدىم. _ەئمدى بﯧرىپ يﯧسهممۇ بوالر. _مولالم تاماخور دەپ ،راست دەپتىكهن -،دﯦدى زۆھرە كۈلۈپ _،ەئلۋەتته ،بۇ قﯧتىم سىزنى رازى قىلىپ ۇئزاتمىسام بولمايدۇ. _نهدە تۇرۇۋاتىسىز؟ _بارغاندا كۆرۈڭ. _يالغۇز بارامدىمهن؟ _يـالغۇز كﯧلىـڭ .دﯦيىـشىدىغان گﯧپىمىـز تﯧخـى تۈگىمىـدى .ھه راسـت ،قـۇرائننى ۇئنتۇپ قالماي ائلغاچ كﯧلىڭ ... _يهنه توپا بﯧسىپ خارلىنىپ قاالمدىكىن... _ەئمدى خارلىنىپ قالماس ،رامىزان يﯧقىنالپ كﯧلىۋاتىدۇ ،ماڭا قۇرائن الزىم. _بولىدۇ ،قاچان كۆرۈشىمىز؟ _ەئتىال كﯧلىڭ ،ىئشىڭالر ائلدىراش ەئمهستۇ؟ _ائنچه ەئمهس.
163
سىيىت قارى ەئسلىدە زۆھـرە بىـلهن سـوغۇقال كۆرۈشـىمهن ،ېئپـى كهلـسه قـاتتىق دﯦيىشىمهن دەپ وئيالپ كهلگهنىدى ،ەئمهلىيهتـته ەئھـۋال پۈتـۈنلهي باشـقىچه بولـۇپ چىقتى ،تﯧخى قايتا كۆرۈشىدىغان بولدى .ىئلگىرى ۇئالر ھﯧچقاچـان بۇنـداق تهبىىئـي، ېئسىل كهيپىياتتا پاراڭلىشىپ باقمىغانىدى .ۇئالر تامـاق يـﯧگهچ نۇرغـۇن پـاراڭالرنى قىلىــشتى ،بىــر-بىــرىگه ســهمىمىي ،وئچــۇق-يــورۇق بولۇشــتى ،ائرىــالپ-ائرىــالپ قىزىقارلىق ىئشالرنى دﯦيىشىپ كۈلۈشتى . سىيىت قارى مﯧھمانخانىغا خۇشال قايتىپ كهلـدى .زۆھرەنىـڭ چىرايىـدىكى گـۈزەل ائالمهتلهرنى تهكرار-تهكرار ەئسلىدى ،ھهر بىر ەئسلىگىنىدە بىر ھاياجانغـا چۆمـدى، زۆھرەنىــڭ شــۇ چاغــدا يادىــدا قالغــان خۇنــۇك چىرايــى بۈگــۈنكى ۇئچرىشىــشتا ۋە چىرايلىق خوشلىشىشتا قايتا پارلىدى ،بهلكـى تﯧخىمـۇ يـارقىن گـۈزەللىككه تولـدى. سىيىت قارى ياتىقىغا كىرگهندە تاھىر قارى خۇپتهن نامىزىنى وئقـۇپ بولـۇپ ،قولىغـا تىزگىنهكنى ېئلىۋﯦلىپ ،قانال يۆتكهپ وئلتۇراتتى. _ نﯧمىدﯦگهن تايىن يوق نهرسىلهر بۇ... _ بولدى كۆرمىگىنه ،تاالغا چىقىپ ائيلىنىپ كىرەيلى-،دﯦدى سـىيىت قـارى كهيپـى چاغ ھالدا. _ قانداق ،كۆرۈشتۇڭمۇ؟ ەئجهپ ۇئزۇندا كهلدىڭ ،مولالم كۈلمهيدۇ،كۈلسه تﯧلﯧقىپ قالىدۇ دەپ ،ەئمدى شۇ قىزنىڭ كهينىگه كىرىپ كهتمه... _ كۆرۈشتۈم ،ۇئزاق پاراڭالشتۇق؛ خۇداغا شۈكۈر ،زۆھرە ۇئ يولغا كىرىپ كهتمهپتۇ. _ قارا ساددىلىقىڭنى ،قارىغاندا ۇئ قىزنى يهنىال ياخشى كۆرىدىكهنسهن-دە! _ سﯧنىڭچه ۇئ ماڭـا يالغـان ېئيتـارمۇ؟ ەئگهر ھهقىـقهتهن بۇزۇلـۇپ كهتـكهن بولـسا ۆئزىنى ۇئنچىـۋاال چۈشـهندۈرۈپ نـﯧمه قىلـدۇ؟ بۇزۇلـۇپ كهتـكهن قىـزالر ھﯧچكىمىنـى قﯧتىغا ائلمايدۇ ،قارىمالرنى تﯧخىمۇ ۆئچ كۆرىدۇ .زۆھرەنى مهن خﯧلى چۈشـىنىمهن ،ۇئ بۇرۇنمۇ ۇئنداق شوخ ،وئيۇنچى ،ھىيلىگهر قىز ەئمهس ىئدى. _ ۆئزەڭ ياخــشى كۆرگهنــدىكىن شــۇنداق تۇيۇلىــدۇ-دە ،قانــداقلىقىنى خــۇدا ۆئزى بىلىدۇ. _ ەئلۋەتته ،شۇڭا مﯧنىڭمۇ ۇئنىڭدىن گۇمانلىنىشقا ائساسـىم يـوق .پـاك ائيالغـان تۆھمهت قىلىشتىن ياكى كهينىدىن غهيۋەت قىلىشتىن قورقمىساق بولمايدۇ. _ توغرا دەيسهن ،ائلالھ ۇئ قىزنىڭ ىئنساۋىنى بهرگهن بولسا ەئجهب ەئمهس. _ شۇنى دﯦگىنه ،مهنمۇ نهچچه ۋاقىتتىن بﯧرى دەر گۇمانـدا يۈرگهنىـدىم ،كالالمنىـڭ بىر يﯧرىدىن شۇ قىزنىـڭ زىنـا قىلغـان-قىلمىغـانلىقىنى تـوال وئيـالپ سـاراڭ بولـۇپ كهتكهن ۋاقىتلىرىممۇ بولغانىدى... _ ەئمدى قالتىس خۇش بولۇپ كﯧتىپسهن دﯦگىنه ،سﯧنى تهبرىكلهيمهن!
164
_ دﯦمىسهڭمۇ ،بهك خۇشال بولدۇم _،دﯦدى سىيىت قارى چاپىنىنى سﯧلىپ كارىۋاتتا راھهتلىنىپ وئلتۇرۇپ. _ ەئمدى قانداق قىالي دەيسهن؟ _ نﯧمىنى قانداق قىلىمهن؟ _ بۇ جاھاندا سىلى بارمۇ يا قارىم ،ۇئ قىزنى قانداق قىلماقچى دەۋاتىمهن! _ تﯧخى بۇنى وئيلىغۇدەك بولمىدىم. _ يالغان گهپ قىلمايلى ،بىلله ۆئتىدىغاننىڭ ىئشىنىمۇ دﯦيىشىپ بولغاندىمىز؟ _ ھه ياق تﯧخى ،بۇ ۇئنداق ائسان ىئش ەئمهس. _ قىيىن ىئشمۇ ەئمهس قارىم ،ائلالھتىن تىلهيلـى ،ائلـالھ ىئـرادە قىلـسا بولۇپمـۇ قاالر. _ لﯧكىن زۆھرەنىڭ ۇئنداق خىيالى يوقتهك قىلىدۇ. _ سهن نﯧمه بىلىسهن؟ ۇئنداق خىيالى بولمىسا ساڭا ۆئزىنى چۈشـهندۈرۈپ قانـداق قىلىدۇ؟ _ مهنمىغۇ شۇنداقراق وئيلىدىم ،لـﯧكىن ىئلگىـرى مﯧنىـڭ مـۇھهببهت تهلىـۋىمنى رەت قىلغان قىز ماڭا شۇنداق ائسان تﯧگهرمۇ؟ _ سهن نﯧمانداق ۆئزەڭنى تۆۋەن چاغاليسهن؟ سهن دﯦگهن ىئمام ،جاماەئتنىڭ بﯧشى. مۇھهببهت دﯦگىنىڭ قاچانقى گهپ .ۇئ قىز بۇ شهھهردە بىر يىل يۈردى ،نﯧمه ىئشالرنى قىلغانلىقىنى خۇدا ۆئزى بىلىدۇ ،ساڭا ۆئزىنى پاك دﯦسىال پاك بولىدىغان ىئـش يـوق، ەئمهلىيهتته ىئسپاتلىنىشى كﯧرەك ،قانداق دﯦدىم؟! سهن شۇنى تولۇق ىئسپاتلىغاندا ائندىن ۇئ قىزنى جاندىن ەئتىۋار كۆرۈپ قهدىرلهپ سۆيىدىغان بولىسهن. سىيىت قارى بۇ پىكىرنى توغرا تﯧپىپ ،شىرىن خىيال سۈرۈپ تۇرۇپ قالدى ،بهخت قۇشى ەئته-ۆئگۈن بﯧشىغا قونىدىغاندەك ھاياجانالندى .ەئمما بىرىنچـى قﯧـتىم زەربه يﯧگهن ىئش تﯧخى ېئسىدىن چىقمىغاچقا قايتا زەربىگه ۇئچراشتىن ەئنسىرىدى. _ شۇنداق قىلساڭ بولمامدۇ؟-دﯦدى تاھىر قارى ۇئنى ائلدىرىتىپ -،ياخشى ىئـشنى ۋاقتىدا قىلمىساڭ شهيتان ائرىالپ قالىـدۇ! بۇنـداق مىـسىلداپ وئلتۇرسـاڭ ،ۇئ قىـز ەئته-ۆئگۈن مهشهدىكى تاشچىالرنىڭ بىرىگه تﯧگىپ كۆزۈڭدىن وئت چىقىرىۋﯦتىدۇ ،ۇئ چاغدا مىڭ پۇشايمان قىلغىنىڭ بىكار! _ ياخشى ىئشقا ائلدىراش كﯧرەك _،دﯦدى سىيىت قارى راستىنال جىددىيلهشكهندەك وئرنىــدىن تــۇرۇپ ۇئ يــاق-بــۇ ياققــا مﯧڭىــپ_ ،لــﯧكىن تــوي ىئــشى باشــقا ىئــشالرغا وئخشىمايدۇ... _ نﯧمىسى وئخشىمايدۇ ،ۇئنى تهس دەۋالغان ۆئزەڭ .پۇل دﯦسهڭ پۇل بﯧرىـپ تـۇراي، نىكــاھ وئقــۇتىمهن دﯦــسهڭ مانــا مهن يﯧنىڭ ـدا تــۇرۇپتىمهن .ســﯧنىڭ ھــازىر ھهمــمه
165
نهرسهڭ تهل ،پهقهت جۈرەئتال كهم! ۇئنداق قىلمايلى ،قارىم! ائلـالھ تـاائال كۈچلـۈك، زﯦرەك مۇسۇلماننى ياخشى كۆرىدۇ. _ جۈرەئت قىلىشقىمۇ ىئمكان كﯧرەك-،دﯦدى سىيىت قارى غهمكىـن ھالـدا -زۆھـرە بۇنىڭغا نﯧمه دەيدۇ ،بىر نﯧمه دﯦگىلى بولمايـدۇ ،ۇئنىـڭ خىيالىـدىن بىـخهۋەر ھالـدا پىالننى قۇرىۋەرگهن بىلهن ۋاقتى كهلگهندە ائقمايدۇ... _ سهن دﯦيهلمىسهڭ مﯧنى باشالپ بار ،ۆئزەم دەيمهن-،دﯦدى تـاھىر قـارى كهسـكىن، جاراڭلىق ائۋازدا -،نىكاھىڭنى ۆئزەم وئقۇيمهن. _ چاقچاق قىلما _،دﯦدى سىىيىت قارى كۈلۈپ _،دەيـدىغان ىئـش بولـسا ەئته ۆئزەم دەيمهن. _ سﯧنى يهنه چاقىردىما؟ مانا ەئمهسمۇ ،ۇئ قىزنىڭ ساڭا راستىنال تهگكۈسى كهپتۇ. _ بهلكىم ،ۆئيىگه ەئۋەتىدىغان خهت-خالتىلىرى باردۇر...يا باشـقا دەيـدىغان گهپ- سۆزى باردۇر .مهيلى نﯧمىال بولسا ،خام خىيالنى ائزراق قىلغان ياخشى. _ خام خىيالدىن پىالن تۇغۇلىدۇ ،پىالندىن ھهرىـكهت تۇغۇلىـدۇ قـارىم .جهسـۇرراق بواليلى... سىيىت قارى ەئتىنى وئيالپ ،يهنه ائجايىپ خىيالالرغا چۆكۈشكه باشلىدى. سىيىت قارى شۇ كﯧچه ۇئخلىيالمىدى ،زۆھرەمۇ ۇئخلىيالمىدى. ســـىيىت قـــارى كارىۋاتتـــا بىـــر نهرســـىدىن ســـﯧھىرلىنىپ قالغانـــدەك ،خىيـــال مهستخۇشلۇقىدا ،تهقهززالىقتا ،ھاياجاندا ياتتى ،وئڭ يﯧنىنى بﯧسىپ ياتتى ،زۆھرەنـى پۈتۈن دىققىتى بىلهن قايتا ەئسلىدى ،گهپلىرىنى وئيلىدى. زۆھرەنىڭ چاچلىرى ياستۇققا يﯧيىلىپ كهتكهنىدى ،تهسهۋۋۇرىدا گويا سىيىت قارى بىــر يﯧنىــدا ،ھۈســهيىن بىــر يﯧنىــدا ياتقانــدەك جىددىيلىــشىپ ،ۇئ يــاق-بۇياققــا ۆئرۈلهتتــى ،دومىاليتتــى ،ەئركىــنلىككه ،شــادلىققا ،ۇئزاققــا ســوزۇلىدىغان بهخــتكه ىئنتىلهتتى... سىيىت قارى بىر چاغدا يۆلىنىپ وئلتۇردى ،ىئماملىقى ۋە ەئركهكلىكىنى وئيلىـدى؛ ائدەم ۆئز نهپسى ۈئچۈن كۈرەش قىلغاندا باتۇرلىـشىپ كﯧتىـدۇ؛ مـۇھهببهت خهيرلىـك نهپسانىيهت؛ مۇسۇلمانلىق ىئززەت-شهرەپكه ،پاكلىققا ،گۈزەللىككه پايدىلىقال ىئـش بولىــدىكهن يانماســلىق ،چﯧكىنمهســلىك ،قورقماســلىق كﯧــرەك؛ غازاتقــا كىرىــپ كﯧتىۋاتقان جهسۇر مۇسۇلمانالرنىڭ روھىدىن بىر ۈئلۈش ېئلىپ ،مهقـسهت داۋىنىـدىن يامىشىش كﯧرەك... زۆھــرە يﯧتىۋﯦرىــپ ىئچـى ســىقىلىپ بالىكونغــا چىقتــى ،كــﯧچه نهپــسانىيهتلىرىگه چۆكۈپ كهتكهن شهھهرنىڭ چىراغالر بىلهن بﯧزەلگهن قاراڭغۇ يۈزىگه قارىدى ،ھهمـمه ائدەم ســىغىناقلىرىدا ھايــات لهززەتلىرىنــى سۈرۈۋاتــسا ،زۆھــرەال بۇنىڭــدىن چهتــته
166
قﯧلىپ ،تهنھالىق بۇلۇڭىدا غﯧرىبـسىنىپ ،بهخـت ىئزتىراپلىرىـدا تولغانماقتـا ىئـدى. تهنھالىق رومانتىكىلىق ەئمهس ،بهلكى پاجىەئ. سىيىت قارى قىز چىقماي قويـۇۋەتكهن خوتـۇنىنى ەئسـلهپ قالـدى ،ەئسـلىگۈدەك ھﯧچنﯧمه قالمىسىمۇ ،پۈتۈن دىققىتىنى يىغىپ ەئسلىدى .ۇئنـى زۆھـرەگه وئخـشىتىپ خوتۇن قىلغانىدى؛ ھهتتا بىمهنىلىك بولىدىغانلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ ،توي ائخـشىمى قاراڭغۇدا ۇئنى زۆھرە دەپ وئيلىغانىدى ،تىترەپ تۇرۇپ قوينىغـا كىرگهنىـدى .ەئممـا شــهيتاننىڭ كهيــنىگه كىرىــپ كهتــكهن قىــز ۈئچ كۈنــدىن كﯧــيىن يوقالــدى ۋە ۇئ مهھهللىدىنمۇ جىندەكال غايىب بولدى... قوشنا ياتاقتا تاشـچىالر قىـزغىن پاراڭلىـشاتتى ،پـۇل ...مىليـون ..يابـاۋلۇ ...رۇس قىزلىرى... »خـــۇدايىم بىزنـــى كهمـــبهغهل كـــۆرۈپ مۇشـــۇ تاشـــنى بﯧـــرىپتىكهن ...بىزمـــۇ ياشايدىكهنمىز جۇما« دﯦدى بىرسى. بويىغا يهتكهن زۆھرە جىنسىيهتنىڭ قاراڭغۇ وئرمانلىقىدىن چىقالمايال كهلـدى؛ قىزلىــق تهلپۈنــۈش ،ۋىــسال شــادلىقى ،ھاياجانــدىن خــۇدىنى يــوقىتىش تۇيغۇســىنى بــويالپ تهدرىجىــي ۋايىغــا يﯧتىــدىغان ھﯧســسىياتى بﯧــسىلىپ قالغانــدەك قىالتتــى؛ بۇنىڭغا ائدىلهنىـڭ رەسـۋالىقى ،زۆھـرەگه يۈرگـۈزۈپ كهلـگهن بﯧـسىملىرى سـهۋەبچى بولغانىـــدى .زۆھـــرە ەئمـــدى جىنـــسىيهتنى قهبىـــھ ،ســـهت كۆرۈشـــتهك پـــسىخىك توسالغۇلىرىنى يﯧڭىپ ،بۇ ياشتا بهھىرلىنىشكه تﯧگىـشلىك شـادلىقتىن بهھـرىمهن بولۇشــنى وئيلىــدى .ســىيىت قارىنىــڭ ەئركهكلىــك شــىجاىئتىنى ۆئز ۋۇجــۇدى بىــلهن باغالشــتۇرۇپ تهســهۋۋۇر قىلىــپ بــاقتى ،يﯧتىــپ وئيالنــدى ،تــازىلىق ۆئيىــگه كىرىــپ وئيالندى ،خىياللىرىدىن خىجىل بولدى ،ەئمما ھهر قانچه خىجىـل بولـسىمۇ ،ىئنـسان شۇنچىلىك مهخلۇق ىئدى ،باشقا ھـايۋانالردىن پهقهت شـۇ نومـۇس-خىجـالىتى بىـلهن پهرقلىنىــپ تــۇراتتى .زۆھــرە ۇئ ىئــشالرنى ھامــان باشــتىن كهچــۈرەتتى ،ھامــان بىــر ەئرنىڭ ۋۇجۇدىدىن ۆئز ۋۇجۇدىنى بايقايتتى ،نﯧسىۋىـسىنى تاپـاتتى .زۆھـرە كﯧيىنكـى ىئشالر ھهققىدە جىددىي وئيلىنىۋﯦتىپ ،كاللىسىنىڭ جىنسىيهتكه كﯧتىپ قالغىنىنى ھﯧس قىلـدى ،ىئپـپهت-نومـۇس بىـلهن زىـچ باغلىنىـپ كهتـكهن ۇئ ىئـشنى وئيلىمـاي تۇرالمايتتى ،لﯧكىن ھﯧچقاچان بۇنـداق بﯧرىلىـپ ،تهپـسىلىي وئيـالپ كهتمىگهنىـدى، ھﯧچقانــداق بىــر ەئرنــى ســىيىت قارىــدەك يــﯧقىن كــۆرۈپ ،ۆئز ۋۇجۇدىغــا خىيــالهن يﯧقىنالشتۇرالمىغانىدى. ەئتىــسى چۈشــتىن بــۇرۇن ســىيىت قــارى تــاھىر قــارى بىــلهن بىلــله نىغــمهت تاشچىنىڭ نىكاھىنى وئقۇغىلى باردى .مﯧھمانخانىغا يﯧقىن يهردىكـى بىـر تاشـچىنىڭ رﯦــستۇرانىدا وئنــدەك ائدەم نىكــاھ گــۇۋاھچىلىرى بولــۇپ يىغىلغانىــدى ،ائدەمــلهر يىغىلغاندىن كﯧيىن ھهممىسى ائيرىمخانىغـا كىـردى .كاسـتۇم-بـۇرۇلكىنى قـاتۇرۇپ
167
كىيىۋالغان نىغمهت تاشچى تولىمۇ خۇشال كۆرۈنهتتى ،بىر چاغدا ۇئنىڭغا تﯧگىدىغان قىز سﯧمىز ائنىسى بىلهن بىلله يﯧتىپ كهلدى.ۇئ شۇنچىلىك زىلـۋا ،قامالشـقان قىـز ىئدىكى ،نىغمهت تاشچىنىڭ پۇلدارالر ائرىسىدا پهخىرلىنىشىگه تامـامهن ەئرزىيتتـى. تاھىر قارى نىكاھنى وئقۇدى ،قىز يىغلىدى ،ائنىسى خاتىرجهم وئلتۇراتتى. _ نىغمهت تاشچى ،بۇ قىزنى ۆئز رازىلىقىڭىز بىلهن نىكاھىڭىزغا ائلدىڭىزمۇ؟ _ ائلدىم. قىزدىن ۈئچ قﯧتىم »تهگدىڭىزمۇ« دەپ سورالغاندا ،ائنىسىنىڭ زورلىشى ۈئچىنچى قﯧتىم پهس ائۋازدا »تهگدىم« دﯦدى. _ قىزنىڭ مهھرى نهچچىگه تايىن تاپتى؟ _ ىئككى يۈز مىڭغا... قالغانالر بۇ بىر تهبىىئي ىئشتهك پهرۋاسىز وئلتۇراتتى ،سىيىت قارى جىمىپال كهتتى. _ ائڭلىدىڭمۇ؟-دﯦدى تاھىر قارى ياتاققا قايتىپ كىرىۋﯦتىپ _ ،نىغمهت تاشچىنىڭ يۇرتتا خوتۇن-بالىلىرى بار ىئكهن .بۇ قىزنى ىئككىنچى خوتۇنلۇققا ائپتۇ .بۇ قىز بىـر رﯦــستۇراندا ۇئســسۇل وئينايــدىكهن ،ناخــشىچى مۇھهببىتىمــۇ بارمىــشكهن ،ائنىــسى كﯧلىپ ائرىسىنى بۇزۇپ ،ۇئنى مۇشۇ نىغمهت تاشچىغا زورالپ بﯧرىپتۇ. _ تاشقا سﯧتىپتۇ دﯦگىنه ،جاھاندا مۇنداقمۇ ائنا بوالمدۇ؟ ۆئگهي ائنىسى ەئمهستۇ؟ _ ۇئققىلــى بولمايــدۇ ،نــﯧمه قىلــسا ۆئزىــگه ،لــﯧكىن ائنىــسىنىڭ قىلغــانلىرىنىمۇ پۈتۈنلهي خاتا دەپ كهتكىلى بولمايدۇ .بهلكىم شۇ چىرايلىق قىزىنىـڭ بـۇ شـهھهردە يولدىن چىقىپ كﯧتىشىدىن ەئنسىرىگهندۇ ،يـا بولمىـسا قىزىنىـڭ ۇئ داپچـى بىـلهن زىنا قىلىپ سﯧلىشىدىن قورققانـدۇ ،يـا بولمىـسا »قىـزىم ۇئ داپچىغـا تهگـسه جاپـا تارتىپ قالىدۇ« دەپ وئيلىغاندۇ. _ لﯧكىن ،بۇ ائشكارە سودىلىشىش بوپتۇ.. _ ھهر ىئككى تهرەپ رازى بولۇشسا بوالمدىكىن دەيمهن .تاشچى ۈئچۈن ىئككـى يـۈز مىڭ يۈەن دﯦگهن ھﯧچقانچه گهپ ەئمهس .ۇئ قىزنىڭ ائنىسى بهلكىم ھاجهتمهن ائيال. نىغمهت تاش ۇئ ائيالغا سهدىقه قىلغاندەكال پۇلنى بﯧرىدۇ ،ائيالمۇ ۆئز رازىلىقى بىلهن قىزىنى بﯧرىدۇ ...قىزمۇ ۇئسسۇلىنى خاتىرجهم وئيناۋﯦرىدۇ ،زىنا قىلمايدۇ .نىغـمهت تاشچىمۇ سىرتتا بۇزۇقچىلىق قىلىشتىن ۆئزىنى سهل تارتىدۇ... _ ھهي تاڭ جۇمۇ ،نىغمهت تاشچى بۇ قىزنىمۇ بىـر كـۈنلهردە زﯦرىكىـپ تاشـاليدۇ. نىكاھ وئقۇغاندا يىغالپ وئلتۇرغـان قىـز بۇنىڭـدىن كﯧـيىن تﯧخىمـۇ يىغاليـدۇ .بىـز مۇشۇ خوتۇنپهرەسلهرگه نىكاھ وئقۇپ چاتاق ىئش قىلىۋاتىمىز _ ،دﯦدى سىيىت قـارى كارىۋاتقا يانپاشالپ.
168
_ توغرا ىئش قىلىۋاتىمىز-،دﯦدى تاھىر قـارى ىئـشهنچ بىـلهن -،مۇسـۇلمانمهن دەپ ائلدىمىزغا كهلدى ،قاىئدىسىنى قىلىپ قويـدۇق؛ سـﯧنىڭمۇ نىكـاھىڭنى قىلىۋﯦتىـپ كهتسهك بوالتتى. _ مهن نىكاھتىن قورقىدىغان بولۇپ قالدىم. _ ۆئتكهن ىئـشالرنى تـوال وئيلىمـا .ھهمـمه قىـز سـﯧنىڭ ۈئچ كۈنلـۈك خوتۇنىڭـدەك بولىۋەرمهس. _ ۇئقمايمهن ،بىر قﯧـتىم وئڭۇشـسزلىققا ۇئچرىـساڭ ھهمىـشه قورقىـدىغان بولـۇپ قالىدىكهنسهن. _ سﯧنىڭچه ،زۆھرەمۇ ۈئچ كۈنلۈك خوتۇن بوالرمۇ؟ _ بىر نهرسه دﯦگىلـى بولمايـدۇ ،ھـازىر ۇئنىڭغـا قـارا چاپلىمـاي تـۇرايلى ،ائدەم دﯦگهن ھهممىگه گۇمان قىلىپ باقىدىغان مهخلۇق. _ راســت دەيــسهن _ ،دﯦــدى تــاھىر قــارى _،شــۇڭا دەيــمهن ،زۆھرەنــى چىــڭ تــۇت، سىنايدىغان پۇرسهتنى ۆئتكۈزۈۋەتمه... _ سهن مۇشۇنداق دەۋﯦرىـپ ،كﯧچىـدىن ۇئخلىيالمـاي چىقـتىم ...وئيلىمىغـانلىرىم قالمىدى. _ ىئشق-مۇھهببهت وئتى قانچىلىك تۇتاشسا مهيلى-،دﯦدى تـاھىر قـارى _ ،لـﯧكىن توي ىئشى ائدەمنىڭ ھهقىقهتهن بﯧشىنى قاتۇرىدۇ. سىيىت قارى شۇ كۈنى كهچته زۆھرەنىڭ تۇرۇۋاتقان جايىنى تﯧپىـپ كهلـدى؛ ماڭغـان ھهر بىر قهدەملىرى تۆنۈگۈن رﯦستۇرانغا ماڭغان چاغدىكىـدەك خىلمـۇ خىـل ھـﯧس- تۇيغۇالرغا ،ھهۋەس ۋە قىزىقىشقا ،ائجايىپ تهسهۋۋۇرالرغا تولۇپ كهتتى؛ ۇئ يىپيﯧڭـى، ۇئنتۇلغۇســىز بىــر كهچمىــشنى باشــتىن كهچــۈرۈۋاتتى ھهم داۋاملىــق ىئچكىــرىلهپ كﯧتىۋاتــاتتى .ۇئ زۆھــرە تۇرۇۋاتقــان وئلتــۇراق رايوننىــڭ پــاكىزلىقى ،ېئــسىللىكىنى كۆردى ،لﯧفىتتىن چىقىۋﯦتىپ تهۋەككۇلچىلىك ھهققىدە وئيالنـدى ،مـۇھهببهت دﯦـگهن نهرسه كاتتـا ،غـايىۋى كۆرسـىتىۋەتكهن گـۈزەل قىزنىـڭ مهغرۇرلۇقىـدىن ەئنـسىرىدى، يولـدا وئيـالپ كهلگهنلىرىنىـڭ ەئمهلىـي ەئھۋالغـا مـاس كهلـمهي قﯧلىۋاتقـانلىقىنى، بهلكى بۇ قاراشنىڭ بارغانچه كۈچىيىىپ بﯧرىۋاتقانلىقىنى ھـﯧس قىلـدى .زۆھرەنىـڭ ۆئيىىنىڭ ىئشىك قوڭغۇرۇقىنى بﯧسىپ ،گۈزەل قىزنىڭ خۇش تهبهسسۇم بىلهن قارشى ېئلىشىغا ېئرىشىپ ،ۇئ تۇرۇۋاتقـان ياسـىداق ۆئيـگه ەئيمىنىپـرەك كىرىـپ ،يۇمـشاق ســافادا وئلتــۇرۇپ ،ۆئينىــڭ ســهرەمجانلىرىغا قاراۋﯦتىــپ ،خىياللىرىنىــڭ راســتىنال ەئمهلىيهتكه ۇئيغۇن ەئمهسلىكىنى چۈشىنىپ كۆڭلى يﯧرىم بولدى ،ۈئمىدسـىزلهندى. ۇئ زۆھرەنىڭ ەئلچىخانىدا ىئـشلهۋاتقانلىقىنى بىلـگهن بولـسىمۇ ،قانچىلىـك يـۇقىرى مـاائش ېئلىـپ ىئـشلهيدىغانلىقىنى بىلمهيتتـى ھهم زۆھرەنىـڭ بۇنچىلىـك ياخـشى شاراىئتتا ياشـاۋاتقانلىقىنى وئيـالپ باقمىغانىـدى .قىزنىـڭ پۈتـۈن ەئت-ۇئزايىـدىن،
169
ھهرىكهتلىرىــدىن بهختىيــارلىق بىلىنىــپ تــۇراتتى ،چﯧھرىــدە خۇشــاللىق جىلــۋە قىالتتى ...سىيىت قارى »سهۋزىدىن خهۋەر يوق ،گـۈرۈچ دەم يهپتـۇ« دﯦگهنـدەك ىئـش بولغانلىقىنى وئيالپ ،ېئغىر ۇئھ تارتتى .جاماەئت ائرىسىدا شۇنچه يـۈرگهن ،كـۆپنى كۆرگهن ،كۆپچىلىك ائلدىدا تهمتىرىمهي ۋەز سۆزلىگهن سىيىت قارى بىردىنال بۇرۇنقى نازۇك ،گۆدەك ھالىتىگه قايتىپ كهتكهندەك بولدى ،مۇھهببهتنىڭ سﯧھرى كۈچىدىن، خاراكتﯧرنىــڭ جاھىللىقىــدىن ،ائرتــۇق خىيالنىــڭ كاســاپىتىدىن شــۇنداق بولــدى. كۆڭـــۈلنى ىئـــشغال قىلىـــپ تۇرغـــان مـــۇھهببهت ەئمهلىيهتـــته كۈتـــۈلمىگهن كۆڭۈلسىزلىكلهرنى ،غهلله-غهشلهرنى ۆئزىگه ائسانال قوشۇۋاالتتى . زۆھرە سىيىت قـارىنى پولـو ېئتىـپ مﯧھمـان قىلىـمهن دﯦگهنـبىلهن ،ەئمهلىيهتـته وئخشىتىپ لهغمهن ەئتتى ،چۈنكى سىيىت قارى لهغمهنگه ائمراق ىئدى .پولـو تـامىقى زۆھرەگه كۆڭۈلسىز ەئسلىمه قالدۇرغانىدى؛ يهنه كﯧلىپ ،ائلدىنقى قﯧتىم ھۈسهيىننى پول ېئتىپ مﯧھمان قىلغانىدى ،سىيىت قارى ۇئنىڭغا وئخشىشىپ قالسا بولمايتتى . سىيىت قارى زۆھرە ەئتكهن لهغمهننى ائۋايالپ ،ىئشتىھا بىلهن يﯧيىشكه باشـلىدى، مۇھهببهت بىلهن يﯧدى ،ائزاب بىلهن يﯧدى .كۆزلىرىگه ياش كﯧلىدىغانـدەكال قىالتتـى. زۆھرە ۇئنىڭ تاماق يﯧگىنىگه قاراپ شۇنچىلىك سۆيۈندىكى ،خۇددى بىر ۋاپادار ائيـال ۆئز ېئرىنىڭ تاماق يﯧگىنىگه زوقالنغاندەك زوقلىنىـپ قـاراپ كهتتـى ،بهختنىـڭ نهق ۆئزىنى كۆرۈۋاتقاندەك ھاياجانالندى ،شۇنچه مۇشهققهتلهردىن كﯧيىن ھـاردۇقى ەئمـدى چىققاندەك يهڭگىللهپ قالدى ،راھهتلهندى .سىيىت قارى لهغمهندىن ىئككـى تهخـسه يهپ ،ائش سۈيىدىن ىئچىپ ھۇزۇرالندى .قاچان كﯧتىش ھهققىدە وئيالندى. زۆھرە تهخسىلهرنى يىغىشتۇرۇۋﯦتىپ ،مﯧۋە ۋە ىئچىملىك ېئلىپ كهلدى ،شـىرەنى بىر دەمـدىال مـول نـازۇ نـﯧمهتلهر بىـلهن توشـقۇزۇۋەتتى ،قارىغانـدا سـىيىت قارىنىـڭ ىئشتىھاسىنىڭ چوڭلۇقىنى بىلىدىغاندەك قىالتتى . _قﯧنى ۇئشـشاق-چۈشـشهك نهرسـىلهردىن ائلغـاچ_...دﯦـدى زۆھـرە ۇئنىـڭ يﯧنىغـا كﯧلىپ. _بهك كايىپ كﯧتىپسىز... _نﯧمه دﯦگىنىڭىز بۇ ،ائدەمنى خىجىل قىلىپ _،دﯦدى زۆھـرە تـارتىنىپقىنه كۈلـۈپ قويۇپ. _ تۇرمۇشىڭىز ھهقىقهتهن ياخشىكهن. _ ىئشقىلىپ ،بولىدۇ. _مهن سىزنى بۇنداق ېئسىل ياشاۋاتىدۇ دەپ وئيلىماپتىكهنمهن. _ۋاي كۈلدۈرمهڭه ائدەمنى ،بۇ تﯧخى ائدەتتىكى تۇرمۇش. _ بۇنىڭدىن ېئسىل ياشايدىغانالر كۈر مىڭ .
170
_ بىز ۈئچۈن ېئيتقاندا ،بـۇ ېئـسىل تۇرمـۇش _،دﯦـدى سـىيىت قـارى يهنه ۆئينىـڭ ىئچىگه قاراپ -،خۇدايىم بهختىڭىزنى بﯧرىپتۇ... _مازاق قىلىۋاتامسىز؟-دﯦدى زۆھرە ۇئنىڭغا ائلما ائقالۋﯦتىپ. _راست دەۋاتىمهن .خۇدايىم بىز مۇسۇلمانالرنى كهمبهغهل بولۇڭالر ،كهپىدە ياشاڭالر دﯦمىگهندىكىن ،ەئسلى مۇشۇنداق ېئسىل ياشىشىمىز كﯧرەك. _لﯧكىن مﯧنىڭ كۆڭلۈم يﯧرىم ،ۆئزەم تاپتىم ،ۆئزەم يﯧدىم دەپال ۆئتكىلـى بوالمـدۇ دەيسىز .ۆئيدىكى بىچارىلهرنى وئيلىسام تﯧخىمۇ بىائرام بولىمهن . _لﯧكىن ۆئيىڭىزدىكىلهر سىزدىن ەئنسىرەپ وئلتۇرىدۇ. _شۇ ەئمهسمۇ ،قىز باال بولۇپ قاپتىكهنمىز ،كۆڭلۈم پهقهت جايىدا ەئمهس. _يــالغۇز زﯦرىكىدىغانــسىز؟_ دﯦــدى ســىيىت قــارى ،ۇئ ەئمــدى نــﯧمىال بولمىــسۇن زۆھرەنىڭ كۆڭلىدىكىنى بىلىـپ بـﯧقىش نىيىـتىگه كهلگهنىـدى ،باشـقا گهپ قۇالققـا خوش ياقمايتتى . _زﯦرىكىمهن ،زﯦرىكسهممۇ نﯧمه ائمال _...دﯦد ى زۆھرە قولىـدىكى ائلمىغـا قـاراپ، ۇئ بۇ ائلمىنى تﯧخىچه سويۇپ بواللمايۋاتاتتى. _ توي ىئشىنى وئيالشمىدىڭىزمۇ؟ _توي ىئشىنى دەمسىز... زۆھرە گهپ قىلماستىن ائلمىنى سويۇپ بولۇپ سىيىت قارىغا تهڭلىدى: _ھازىرچه تﯧخى وئيلىشىپ بواللمىدىم . سىيىت قارىنىڭ ۈئمىدى تﯧخىمۇ يوقالغاندەك بولدى . _يالغۇزلۇققــا كۆنــۈپ كﯧتىپــسىز-دە _،دﯦــدى ســىيىت قــارى ائلمىنــى ېئلىۋﯦتىــپ، ائندىن پىچاقنى ېئلىپ ىئككىگه بۆلدى، _ يﯧرىمدىن يهيلى. _ائدەم ھهممىگه كۆنىدىكهن ،ماڭا ھازىر يالغۇزلۇق ائنچه بىلىنمهيدۇ... _مۇشۇنداق ياشاۋەرمهكچىمۇ؟ _ھازىرچه ياشاپ تۇراي ،كﯧيىن بىر گهپ بوالر. _لﯧكىن ۆئيىڭىزدىكىلهرنى خاتىرجهم قىلسىڭىز بوالتتى. زۆھرە جىمىپ قالدى ،بۇ ھهقته پهقهت گهپ قىلغۇسى يوقتهك تۇراتتى . _يۇرتالرغا بارمامسىز؟-دﯦدى سىيىت قارى زۆھرەنى تهڭقىسلىقتىن قۇتۇلدۇرماقچى بولغاندەك. _قاراپ باقارمهن-9 ،ائيالردا بﯧرىپ قاالرمهنمىكىن ،بارساممۇ ۇئزاق تۇرالمايمهن . _نﯧمىشقا؟ ۆئز مهھهللىڭىزدە ۇئزاقراق بولسىمۇ تۇرىۋﯦلىشنى وئيلىمامسىز؟ _كۆنهلمهسمهنمىكىن دەيمهن.
171
سىيىت قارى تﯧخىمۇ غهمكىنلىككه پـاتتى .ائرىنـى ھهر ىئككهيلهننىـڭ كـۆڭلىنى غهش قىلىدىغان بىر سۈكۈت باستى. بۇ چىدىغۇسىز جىمجىتلىق سىيىت قارىنى بۇ يهردىن كﯧتىشكه ۈئندەيتتى .سىيىت قارىنىڭ ھالىدىن خهۋىرى يوق زۆھرە باشقا بىر گهپنى تاپتى: _توي قىلپ ۈئچ كۈندىن كﯧيىن خوتـۇنىڭىزنى قويۇۋﯦتىپـسىز ،نﯧمىـشقا شـۇنداق قىلدىڭىز؟ سىيىت قارى جاۋاب بﯧرىشنى ەئپسىز كۆردى. _شۇنداقمۇ تﯧز قويۇۋەتكهن بارمۇ؟ نﯧمه سهۋەبتىن شۇنداق بولدى؟ _بۇنى سورىماڭ-،دﯦدى سىيىت قارى -،خوتۇن خهقنىـڭ ەئيىبىنـى ېئچىـش ياخـشى ىئش ەئمهس . زۆھرە چۈشهندى ،جىلمىيىپ كۈلۈپ قويدى: _ياخشى قىزنى تالالپ ائاللماپسىز-دە... _تاڭهي ،ھازىر ياخشى قىز نهدىكىن... _ۋۇي ،ياخشى قىزالر جىققۇ؟! _ياخشى قىزالر شهھهردە ،ناچار قىزالر سهھرادا يۈرۈيدىغان چﯧغىۋا... _ۇئنىڭدىن كﯧيىن توي قىلىشنى وئيلىشىپ باقمىدىڭىزمۇ؟ _وئيالشمىدىم ،ھﯧچقانداق قىزغا ىئشهنمهيدىغان بولۇپ قالدىم. _ماڭىمۇ ىئشهنمهمسىز؟_دﯦدى زۆھرە كۆزلىرىنى چوڭ ېئچىپ. _ىئشىنىمهن ،لﯧكىن يهنه تازا ىئشىنىپ كﯧتهلمهيمهن _ دﯦدى سيىت قارى گهپنىـڭ چىڭىغا چىققانلىقىنى ،پۇرسهتنىڭ كهلگهنلىكىنى ھـﯧس قىلىـپ -،يـا مهن شـۇنداق گۇمانخورمۇ... _راسـتىنال گۇمـانخور ىئكهنـسىز!-دﯦـدى زۆھـرە -،ھهمـمه قىـزالر ۇئ خوتۇنىڭىزغـا وئخشىمايدۇ . _ۇئ مﯧنىڭ خوتۇنۇم ەئمهس. _توي قىلغاندىكىن بهرىبىر بىرىنچى خوتۇنىڭىز-دە! _مهن ۇئ توينى قىلغانغا ھازىرغىچه پۇشايمان قىلىمهن. ەئمدى پۇشايمان قىلماڭ ._ۇئنداق توينى قىلغاندىن بويتاق ۆئتكهنمۇ ياخشى ىئكهن ،لﯧكىن دىنىمىزدا تـوي قىلىش سۈننهت ،يالغۇز ۆئتۈۋﯦرىش ياخشى ىئش ەئمهس. _بۇ گهپنى يهنه ماڭا دەۋاتىسىز-دە ... _بۇ وئبدان وئيلىنىدىغان مهسىله . _وئيلىمايدۇ دەمسىز ،وئياليمهن ،لﯧكىن كالالمدا ىئش بهك توال. _دىنىمىزنىڭ ھۆكمىگه سهل قارايدىغان بولۇپ كﯧتىپسىز...
172
_مهن توي قىلمايمهن دﯦمىدىم ،لﯧكىن بۇ ىئشقا تهييارلىقىم يوق. _سىزمۇ ائدىلهدەك توي قىلماي ياشاي دەمسىز يا؟ _ائدىله بىلهن مﯧنى بىر قازاندا مىڭ يىل قايناتسىڭىزمۇ قوشـۇلمايمىز .ۇئ ھـازىر تﯧخىمۇ ۆئزگىرىپ خىرىستىائن بولۇپ كهتتى. _شۇنداقمۇ؟-دﯦدى سىيىت قارى ھهيران قﯧلىپ -،قانداق بولـۇپ ۇئ دىنغـا كىرىـپ كهتتى؟ _ۇئقمىدىم-،دﯦـدى زۆھـرە ۋە دەرھـال ائدىلهنىـڭ تـوي قىلىـدىغانلىقىنى ېئـسىگه ائلدى. ســىيىت قــارى بولــسا ائدىــله بىــلهن زىنــا ۆئتكــۈزۈش-ۆئتكۈزمهســلىك ائرىــسىدا قىينىلىپ ،شىددەتلىك ىئدىيىۋى كۈرەشلهرنى باشتىن كهچۈرگهنلىكىنى ەئسـلىدى . شــۇ چاغــدا زۆھــرە ۇئنىــڭ كاللىــسىغا كﯧلىۋﯦلىــپ ،ائدىلهنــى ســهت كۆرســىتىپ، مۇھهببهتنى پاك كۆرسىتىپ ،زىنايى ھارامنى مىڭ تهسته قوغلىغانىدى. _مۇنداق ىئكهندە ،مهن بىلهن كۆرۈشكهندە غهلىتىال كۆرۈنگهنىدى... _ۇئ ھازىر توختىمـاي ىئنجىـل تارقىتىـپ ،خىرىـسىتىائن دىنىنـى تهشـۋىق قىلىـپ يۈرۈيدۇ. _ائجايىپ ىئش-دە! دىنىمىز ۈئچۈن بىزمۇ ۇئنچىلىك خىزمهت قىاللمايۋاتىمىز... _ۇئ ماڭىمۇ ىئنجىلدىن بىرنى بهگهنىدى ،ۋاراقالپ بﯧقىپ تاشالپ قويدۇم. _وئقۇماڭ ،قۇرائن نازىـل بولغانـدىن كﯧـيىن ۇئ كىتـابالر ەئمهلـدىن قالـدۇرۇلغان. لﯧكىن سىز قۇرائننى تاختا بﯧـشىغا ېئلىـپ قويـۇپ ،غﯧمىڭىـزدە يـوق يۈرۈپـسىز .ۇئ كىتـاب شــۇ يهردە توپــا بﯧــسىپ يﯧتىپتــۇ .ۆئي كۆچكهنــدە پايپــاقتىن تارتىــپ ھهمــمه نﯧمىڭىزنى ېئلىپ مﯧڭىپسىز ،ەئڭ قىممهتلىك بولغان شۇ قـۇرائننى تاشـالپ قويـۇپ كﯧتىپسىز ،كﯧيىن ائلغىلىمۇ كهلمهپسىز .مﯧنى ۇئنتۇپ كهتسىڭىزمۇ مهيلى ،قۇرائننى ۇئنتۇپ قالماڭ .مﯧنى تاشلىۋەتسىڭىزمۇ مهيلى ،قۇرائننى تاشلىۋەتمهڭ... _ۇئنداقمۇ دەپ كهتمهڭ ،ۇئ چاغدا ۇئنتۇپ قاپتىكهنمهن ،كﯧـيىن بـاراي دەپ پهقهت ۋاقىت چىقىرالمىدىم... _ســىزنىڭ تــوي قىلىــش-قىلماســلىقىڭىزدىنمۇ بهكــرەك ،قــۇرائننى وئقــۇش- وئقۇماسلىقىڭىز ،ناماز وئقۇش-وئقۇماسلىقىڭىز مۇھىم. ســىيىت قــارى ەئمــدى بىــردىنال ىئماملىققــا ۆئتــۈپ قالــدى؛ زۆھــرەگه بولغــان مۇھهببهتلىك تهلپۈنۈشلىرى ،كﯧچىدىن ۇئخالتمىغان شهھۋەت غهليانلىرى بىر ياقالرغا كهتتى .زۆھرە بولسا تﯧخىمۇ گاڭگىراپ قالدى . ىئش ەئمدى مۇشۇ يهردىن باشالپ بۇزۇلىدىغاندەك قىالتتى . _ياخشى مۇسۇلمان بواللمىغانلىقىم راسـت-،دﯦـدى زۆھـرە ائدىلهنىـڭ خىرىـستائن بولغانــدىن كﯧييىنكــى پىــداكارلىقى ۋە بهختىيــار ھــالىتىنى وئيــالپ -،لــﯧكىن
173
ىئمــانىمىزدىن چهتــنهپ كهتمىــدۇق .خــۇدايىم بۇيرۇســا ،بۇنىڭــدىن كﯧيىنمــۇ ېئزىــپ كهتمهي ياشايمىز . _ مهنمۇ شۇنداق بولۇشىغا تىلهكداشمهن -،دﯦـدى سـىيىت قـارى چىـن كۆڭلىـدىن، ەئمما چىرايى بارغانچه قايغۇلۇق ،غهمكىن تۈس ېئلىۋاتاتتى. زۆھرە ۇئنىڭ بۇ چىرايىنى كۆرۈپ سهل جىددىيىلىشىپ قالدى: _ سىزنى ائتايىتهن چاقىرىپ ،كۆڭلىڭىزنى رەنجىتىپ قويدۇممۇ نﯧمه؟ _نﯧمىگه رەنجىيمهن؟ ھﯧلىمۇ جىق ائۋارە بولدىڭىز. _ قىزىق چاي دەملهپ ەئچىقايمۇ؟ _ بولدى ائۋارە بولماڭ. _ ۇئنــداق قىلمــاڭ ،بۇنــداق كﯧتىــپ قالــسىڭىز بولمايــدۇ .ۆئتكهنــدىمۇ شــۇنداق رەنجىپ كهتتىڭىز .بىلىمهن ،سىز ائسان رەنجىيسىز .مﯧنىـڭ كۆڭلـۈمنى يهنه يﯧـرىم قىالي دەمسىز... _ مهن سىزدىن ھهرگىز رەنجىمهيمهن. _ ۇئنداق بولسا خۇشال وئلتۇرۇڭ ،بىر يﯧرىڭىز ائغرىمدۇ يا؟ سىيىت قارى »يۈرىكىم ائغرىيدۇ« دﯦگهن گهپنىمۇ دﯦيهلمهي ىئككىلىنىپ وئلتۇرۇپ قالدى ،خىيالى جىق ائدەمنىڭ ەئنسىرەشلىرىمۇ كۆپ بوالتتى ،ۆئزىنى بىكاردىن بىكار قىينايتتى. _ چاي دەملهپ ەئچىقاي ،كۆڭۈللۈك وئلتۇرايلى-،دﯦـدى زۆھـرە يهڭگىـل قهدەملىـرى بىلهن ائشخانىغا مﯧڭىپ. سىيىت قارى ېئغىر تىنىپ وئلتۇراتتى ،مۇھهببهت ،زىيـادە ياخـشى كـۆرۈش ۇئنىڭغـا شــۇ تاپتــا توســقۇن بولۇۋاتــاتتى ،زۆھرەنــى غهزەپ ائچچىقــى بىــلهن »رەســۋا« دەپ وئيالۋەرگهن بولـسا ،ۇئنىـڭ يـۈزىگه ىئككـى تهسـتهك سااللمىـسىمۇ ،قـاتتىق گهپـتىن ىئككى ېئغىز دەپ ،ائندىن »مهن سـاڭا يهنىـال چىـدىمايمهن خـان« دەپ ەئسـهبىيلىك بىلهن قۇچاقلىغان بولسا ...بۇمۇ بولىدىغان ىئـش ىئـدى؛ ھـﯧچ بولمىـسا ھازىرقىـدەك بۇرۇقتۇرما بولۇپ ېئسهنكىرەپ وئلتۇرمـايتتى .نﯧمىـشقا ھهقىقىـي مـۇھهببهت ۋىـسال شــادلىقىغا توســقۇن بولىــدۇ؟ غــايىۋى كــۆرۈپ كهتــكهن قىزنــى بــۇنچه چــوڭ بىلىــش، ۇئنىڭغــا قــول سۇنۇشــتىن قورقــۇش بىــر خىــل ىئــشقىي كﯧــسهللىك ەئمهســمۇ؟ ۇئنــى مۇقهددەس بىلىـش ۋە بـۇ مۇقهددەسـلىككه چوقۇنـۇش مـاھىيهتته ىئـشق-مـۇھهببهت خۇراپىيلىقى ەئمهسـمۇ؟! تﯧگىـپ كهتـسىال پـارقىراقلىقىنى يوقىتىـدىغان »گـۆھهر قىز«نىڭ ىئچىـدىكى دەزنـى كىـم كـۆردى؟ ۇئنىـڭ تهشـنالىقى ،دەردى ،ائزابـى ،ائرزۇ- ائرمانلىرىنى كىم بىلىدۇ؟ ! قىز نﯧمىشقا ۇئنى چاقىردى ،ىئشىكنى ائچقاندا نﯧمىشقا ھاياجانالنغاندەك تۇرۇپ قالـدى ۋە بىـردىنال ېئـسىگه كﯧلىـپ ۇئنىڭغـا خـۇش چىـراي
174
ائچتــى؟ چىرايىــدا نﯧمىــشقا قىزغىنلىــق ۆئچمهيــدۇ ،نﯧمىــشقا گۈلــدەك ېئچىلىــپ كۈلۈمسىرەيدۇ؟ سىيىت قارى گهپ قىلىۋاتسا نﯧمىشقا بىر ياقتىن گهپ تىڭشاپ ،بىر ياقتىن ۇئنىـڭ يـۈزىگه تهكـشى قارايـدۇ ھهم قانـداقتۇر يوشـۇرۇن تهشـنالىق بىـلهن تىكىلىــدۇ ،نﯧمىــشقا ۇئنىــڭ ۈئچــۈن پــايپﯧتهك بولــۇپ كﯧتىــدۇ؟ ۇئ ســىيىت قارىنىــڭ كۆڭلىدىكىــدەك گهپ قىلمىغــان چاغــدىمۇ چﯧھرىــدىكى تهبهســسۇمنى يوقاتمىــدى، »ھهرگىز توي قىلمايمهن« دﯦگىنى يوق ،ىئـدىيىۋى تهييـارلىقىم يـوق ،كالالمـدا ىئـش توال ...دەۋاتىـدۇ؛ سـىيىت قارىـدىن بىـر گهپ كۈتۈۋاتىـدۇ ،ۇئنىڭـدىن جـۈرەئت تهلهپ قىلىۋاتىدۇ .قىزالرنىڭ تۇيۇقسىز بىر شادلىققا بولغان تهشنالىقىنى ،چۆچۈش ىئلكىدە خۇشاللىنىشنى ائرزۇ قىلىـدىغانلىقىنى ،ەئنـدىكىش ۋە ھهيرانلىقنىـڭ ۇئنتۇلغۇسـىز ھاياجانلىرىغــا بولغــان ائمراقلىقىنــى ســىيىت قــارى بىلــسه ىئــدى كاشــكى!! خوتــۇن خهقنــى شــهيتانغا يــﯧقىن دەپ قارايــدىغان ســىيىت قــارى ەئلــۋەتته بــۇالرنى بىلــمهي قالمايتتى ،ەئمما دﯦگهندەك ىئشىنىپ كﯧتهلمهيتتى ،چۈنكى ۇئ ىئلگىـرى ھﯧچقانـداق قىزنى )جىق دﯦگۈدەك قىز يوق ،پهقهت زۆھرەنـى( تۇيۇقـسز خـۇش قىلىـپ باقمىغـان، ېئسىدىن چىقمىغۇدەك ەئندىكتۈرۈپ باقمىغانىدى! قانداق قىلسا زۆھرەنـى ،بـۇرۇنقى زۆھرەنى ەئمهس ،ھازىرقى زۆھرەنى تۇيۇقسىز خۇش قىالاليـدۇ؟ ۇئنىـڭ كۆڭلىـدىكىنى تاپااليدۇ ،ائندىن ۇئنىڭ كۆڭلىنى ۇئتااليدۇ؟! تهۋەككۇل قىلىش كﯧرەك ،قـول سـۇنۇش كﯧرەك ،ۇئنىڭدىن كﯧيىنكى ىئشالرنى ھـازىرچه تهسـهۋۋۇر قىلغىلـى بولمايـدۇ .ەئگهر شــۇنداق قىلــسا ،ســىيىت قــارى گۇنــاھ تۇيغۇســىغا چــۆممهي قالمايــدۇ» ،زىناغــا يﯧقىنالشماڭالر!« دﯦگهن ىئالھىي بۇيرۇق »نامهھرەملهرنىڭ قولىنى تۇتماڭالر ،ۇئالرنـى قۇچـــاقالپ ســـۆيمهڭالر ،بولمىـــسا زىناغـــا تهشـــنا نهپـــسىڭالر تهرىپىـــدىن ۋەيـــران بولىـــسىلهر «...دﯦـــگهن گهپ .چـــۈنكى ىئنـــسان ائجىـــز يارىتىلغـــان ،ەئگهر زىناغـــا يﯧقىنلىشىپال قالسا زىنـا ۇئنـى يۇتىۋﯦتىـدۇ؛ زىنـا بهەئينـى قهغهزگه ،ائدەم سـىياھقا وئخشايدۇ؛ سىياھ قهغهزگه تﯧگىپال كهتسه قهغهز ۇئنى سۈمۈرۈۋالىدۇ ...سىيت قارى ىئمــاملىق كاللىــسى بىــلهن وئيالنــدى :تهۋەككــۇل قىلىــش دﯦــگهن زىناغــا تهۋەككــۇل قىلىــشمىدى؟ نىكــاھ ائرقىلىــق ھــاالل يــول بىــلهن شــهھۋەتنى قاندۇرۇشــنىڭ يــولى تۇرۇپتىغۇ؟ زۆھرەگه توي قىلىش تهكلىپى قويۇش كﯧرەك ،قوشۇلسا نىكـاھالپ ېئلىـش كﯧرەك؛ قىز ۇئنىڭ نىكاھىغا ۆئتكهندىن كﯧيىن ھهمـمه ىئـش جايىغـا چۈشـىدۇ ،ەئر- ائيــاللىق مۇناســىۋەت ســاۋابلىق ،خهيرلىــك ىئــشقا ائيلىنىــدۇ ،كۆڭــۈل ائزادىلىكــكه چۆمىدۇ ،نﯧمىال قىلسا يارىشىدۇ ،ائرىدا مﯧھىر-مۇھهببهت كۈچىيىدۇ... زۆھــرە ائشــخانىغا كىرىــپ چىقىــپ بــولغىچه ســىيىت قــارى تهۋەككۇلچىلىــك ھاياجىنىدا تىترىدى ،زۆھرە ۇئنىڭ خىيالىدىن بىخهۋەر ھالدا قىززىق چاينى قۇيغىلى تۇرغاندا قىزنىڭ كۆكسىگه قاراپ سﯧلىپ ،ۋۇجۇدى يهنه بىر قﯧتىم شىرىن قىـسىلدى. چاي ۇئنىڭغا مۇھهببهت بىلهن سـۇنۇلدى ،شـهھال كـۆزلهر مـۇھهببهت بىـلهن ۇئنىڭغـا
175
تىكىلدى .چاي ھازىر قىززىـق ىئـدى ،قارىمنىـڭ يـۈرىكى ۇئنىڭـدىنمۇ قىززىـق ،وئت- ائتهش بولۇپ كهتتى. زۆھــرە ۇئنىــڭ چىرايىــدىكى ۆئزگىرىــشلهرنى ســهزدى ،وئتتۇرىــدا باشــقىچه بىــر كهيپىيات ھۆكۈم سۈرەتتى. _ بهك ائۋارە قىلىۋەتتىم-...دﯦدى سىيىت قارى پىيالىنى سىالپ. _ بۇنداق گهپلهرنى قىلمـاڭ ،ائلغـاچ وئلتـۇرۇڭ ،ائلـدىڭىزدىكى مـاۋۇ ۇئشـشاق- چۈششهك نهرسىلهر مهندەك غﯧرىبسىنىپ قالمىسۇن. سىيىت قارى قـۇرۇق ۈئزۈملهرنـى ېئلىـپ يهپ وئلتـۇرۇپ ،بىـر چـاغالردا »كىـشمىش قــارىم« دەپ نــام ائلغــانلىقىنى كۆڭۈلــسىز ھالــدا وئيلىــدى .قاچــانغىچه مۇشــۇنداق يۇمشاق يهپ ،يۇمشاق دەسسسهپ ،يۇمشاق وئيالپ ،يۇمـشاق گهپ قىلىـپ ،يۇمـشاق ھهرىــكهت قىلىــپ يۈرۈيــدىغانلىقىنى بىلمهيتتــى ،بۇنىڭــدىن ىئچــى شــۇنچىلىك سىقىلدىكى ،كىشمىشنى چايناپ-چايناپ يۇتۇۋەتتى. _گهپ قىلىپ وئلتۇرۇڭه ،نﯧمىنى وئيالۋاتىسىز؟-دﯦدى زۆھرە ۇئنىڭغا قىزىقسىنىپ قاراپ ،ۇئ سـىيىت قارىنىـڭ چىرايىـدىن يﯧڭـى-يﯧڭـى ائالمهتلهرنـى بايقايدىغانـدەك، ۆئزىــگه كﯧرەكلىــك مهنه ۋە خۇشــاللىق ىئزدەيدىغانــدەك ســىنچىالپ قــارايتتى ،بــۇ چىرايدىن ھهرگىز زﯦرىكمهيدىغاندەك قىالتتى. _ بهزى ىئشالرنى وئيالۋاتىمهن-،دﯦدى سىيىت قارى )زۆھرە ۇئنىڭ بۇغـدىيهكلىرىنىڭ لىپىلداپ كهتكهنلىكىنى كۆردى( _،مهن ۈئچۈن بهك مۇھىم ،سىز ۈئچۈنمـۇ مـۇھىم... لـــﯧكىن گهپنـــى نهدىـــن باشالشـــنى بىلهلمهيـــۋاتىمهن .بـــۇرۇنقى ىئـــشالر يادىمغـــا كﯧلىۋاتىدۇ ...سىز مﯧنى رەت قىلغانىدىڭىز. _ ۇئ چاغدا مهن پهقهت وئيالپ باقماپتىكهنمهن... _ پهقهتال وئيلىمىغانما؟ دﯦمهك ،مهن كۆزىڭىزگه شۇنچه سىغمىغۇدەك دەرىجىـدىكى ائدەم ىئكهنمهن-دە... _ ۇئنداقمۇ ەئمهس ،ۇئ چاغدا مۇھهببهت دﯦگهننى چۈشهنمهيتتۇق. _ ھازىرمۇ چۈشهنمهمسىز؟ زۆھرە سىيىت قارىنىڭ بايىقى قايغۇلۇق چىرايىنى كۆردى ،ەئمما ھازىر بۇ چىرايـدا بﯧسىپ بولماس بىر ھاياجان بالقىيتتى. _ ھازىرما؟ ۇئقمايمهن. _ مهن سىزنى ھازىرمۇ ياخشى كۆرىمهن. _ بۇنى بىلىمهن ،سىز مﯧنى چۈشىنىسىز ،ماڭا ىئشىنىسىز. _ لﯧكىن سىز مﯧنى ھازىرمۇ ياراتمايدىغاندەك قىلىسىز. _ ۇئنداق ەئمهسقۇ ،مهن سىزنى ھۆرمهتلهيمهن ،سىزنى چوڭ بىلىمهن... _لﯧكىن ھۆرمهت بىلهن ياخشى كۆرۈش باشقا گهپ.
176
_ راســـتىنى دﯦـــسهم ،ياخـــشى كـــۆرۈش دﯦگهننىـــڭ زادى قانـــداقلىقىنى ۆئزەممـــۇ بىلمهيمهن... _ ياخشى كۆرۈشنىڭ نﯧمىلىكىنى بىلمهيدىغان قىزمۇ بوالمدۇ؟ _ بولىدۇ ،مانا مهن شۇ. _ مهن ىئشهنمهيمهن. _ نﯧمىشقا ىئشهنمهيسىز ،مۇشۇ ۋاققىچه مهن بىرسىنى ياخشى كـۆرۈپ باقمىـدىم، چۈنكى مهن ياخشى كۆرىدىغان بىرسىنى ۇئچرىتىپ باقمىدىم .بـۇ ھهيـران قـالغۇدەك ىئش ەئمهسقۇ؟! _ مۇھهببهتنىڭ نﯧمىلىكىنىمۇ بىلمهيمهن دەڭا؟! _ سىز بىلهمسىز؟ ماڭا دەپ بﯧرىڭه ەئمىسه ،ۆئگىنىۋاالي. سىيىت قارى زۆھرەنىڭ خۇپسهن گاسلىقىدىن ،تايىنى يوق گهپ قىلىۋاتقانلىقىدىن جىله بولدى. _ مۇھهببهتلىشىش گۇناھ ەئمهسما؟-دﯦدى زۆھرە ۇئنى تﯧرىكتۈرۈۋاتقاندەك. _ سىز قانداق مۇھهببهتنى دەيسىز؟ _ قىــز-وئغــۇل سۈركىلىــشىپ يۈرۈيــدىغان ،كىنــوالردا چىقىــدىغان مــۇھهببهتنى دەيمهن... _ ەئلۋەتته گۇناھ -دە! _ شۇ ەئمهسمۇ ،شۇڭا مهن مۇھهببهتلىشىشكه ۆئچ. _ كۆڭۈلــدىكى مــۇھهببهتنى بىــز مــۇھهببهت دەيمىــز -،دﯦــدى ســىيىت قــارى ۋەز سۆزلهۋاتقاندەك. _ كۆڭۈلدىكى مۇھهببهت قانداق بولىدۇ؟ مهن مۇشۇنى تازا بىلهلمهيمهن... »ســىز نﯧمانــداق دۆت« دەۋەتكۈســى كهلــدى ســىيىت قارىنىــڭ ،ەئممــا ۆئزىنــى تۇتۇۋالدى: _ مانــا مﯧنىــڭ ســىزگه بولغــان مــۇھهببىتىم كۆڭۈلــدىكى مــۇھهببهت ،مۇشــۇنىمۇ چۈشهنمهمسىز؟! زۆھــرە كۈلــۈپ قويــدى ،لــﯧكىن بــۇ كۈلكىــسىگه مهســخىرە ەئمهس ،بىچارىلىــك ائرىلىشىپ قالدى ،بۇنى سىيىت قـارىمۇ سـهزدى ،كـۆڭلى يﯧـرىم بولـدى .كۆڭۈلـدىكى مۇھهببهت قاچانقىمۇھهببهت؟چۆچهكلهردىكى مۇھهببهتمۇ؟ سـىيىت قـارى بىلىـدىغان شاھ مهشرەپ يـاكى ناۋايىنىـڭ مۇھهببىتىمـۇ؟ مۇشـۇ ائشـىقپهرەس شـاىئرالر سـىيىت قارىنى غايىۋى يار وئبرازىغا باغالپ ،ائلداپ كهلگهنمىدۇ؟! _ كۆڭۈلدىكى مۇھهببهتنى كۆپىنچه قىزالر خالىمايدۇ -،دﯦدى سىيىت قـارى وئيچـان قىياپهتته -،بهلكىم سىزمۇ شۇنىڭ ىئچىدە... _ مهن ۇئنىڭغا قارشى ەئمهس ،لﯧكىن مهن بهك ەئمهلىيهتچى.
177
_ ەئگهر مهنمۇ سىزدەك ەئمهلىيهتچى بولسامچۇ؟ _ بوالالمسىز؟ _ بوالاليمهن. _ مهسىلهن ،قانداق؟_ دﯦدى زۆھرە كۈلۈمسىرەپ. _ سىز بىلهن توي قىلسام دەيمهن. زۆھرەنىڭ چىرايىدىن كۈلۈمسىرەش يوقاپ ،جىددىيلىك پهيدا بولدى. _ مۇھهببهتلهشمهيال توي قىالي دﯦمهكچىمۇسىز؟ _ مۇھهببهتلىشهي دﯦگهندە رەت قىلدىڭىز ،ەئمدى توي قىاليلى دەۋاتىـمهن .بۇنىمـۇ رەت قىالمسىز؟ _ دﯦدىمغۇ ،مﯧنىڭ ھازىر تويغا تهييارلىقىم يوق. سىيىت قارى شۇائن ۈئمىدسىزلىك ائزابىغا تۇتۇلدى: _ دﯦمهك ،بۇنىڭغىمۇ قوشۇلمايسىز... _ مهن بۇنىڭغا ھازىر بىر نهرسه دﯦيهلمهيمهن. _ بۇ گهپنى ەئمدى دﯦمىسهم بولمىدى ،توي قىلغۇڭىز يوق ائدەم تۈنۈگـۈن نﯧمىـشقا ۆئزىڭىزنى پاك دەپ ماڭا چۈشهندۈرىسىز؟ _ مﯧنى چۈشهنسۇن ،ماڭا ىئشهنسۇن دﯦدىم؛ يۇرتقا بﯧرىپ مﯧنىـڭ ۈئسـتۈمدىن يهنه گهپ قىلىپ يۈرمىسۇن دﯦدىم... _ كىم سىزنىڭ ۈئستىڭىدىن گهپ قىلىپ يۈرۈپتۇ ،خۇدا ائلدىدا تۆھمهت قىلماڭ-، دﯦدى سىيىت قارى خاپا بولۇپ. زۆھرە ەئمهلىيهتته ۆئزىنىڭ گۇمانىغا تايىنىپال شـۇنداق دﯦگهنىـدى .وئيلىمـاي دەپ سالغىنىغا پۇشايمان قىلـدى .سـىىيىت قارىنىـڭ ائچچىقـى بﯧـسىلىدىغاندەك ەئمهس ىئدى: _ مﯧنــى ائشــۇنداق گۇمــانخور ،غهيۋەتخــور كــۆرۈپ قالــدىڭىزما؟ مهن مهســچىتته جامــاەئتكه كۈنــدە »غهيــۋەت قىلمــاڭالر ،خهقنىــڭ ۈئســتىدىن گهپ تاپمــاڭالر« دەپ سۆزلهپ تۇرۇپ ،ۆئزەم شۇنداق ىئشنى قىلسام خهق مﯧنىـڭ گﯧپىمنـى ائڭالمـدۇ؟ مهن ائدەتته خهقلهر بىلهن كۆرۈشكهندە بىر كىمنىڭ ۈئسـتىدىن يامـان گهپ قىلماسـلىققا كۆپ دىققهت قىلىمهن .غهيۋەت قىلىش دﯦگهن شۇ كىشىنىڭ ۆئلـۈكىنى يـﯧگهن بىـلهن باراۋەر! غهيۋەت ،تۆھمهت دﯦگهنلهر زىنادىنمۇ قهبىھ گۇناھ ،شۇ كىـشىنىڭ كهچـۈرۈم قىلىشىغا ېئرىشمىگىچه گهدەنـدىن سـاقىت بولمايـدىغان چـوڭ گۇنـاھ! مهن بىلىـپ تۇرۇپ شۇنداق قىالمدىمهن؟ مهن ۈئچ كۈنلۈك خوتۇنـۇم ھهققىـدىمۇ ھـﯧچكىمگه بىـر نهرسه دەپ باققان ەئمهس ...مﯧنى ۇئنداق قارىلىماڭ. _ خاپا بولماڭ-،دﯦدى زۆھرە _،وئيلىماي دەپ ساپتىمهن.
178
_ كهچ بولۇپ كهتتى ،مهن ماڭاي _،دﯦدى سـىيىت قـارى وئرنىـدىن تـۇرۇپ _،سـىزنى جىق ائۋارە قىلىۋەتتىم. _ مۇشۇنداقال ماڭامسىز؟-دﯦدى زۆھـرە نـﯧمه قىالرىنـى بىلـمهي جىددىيىلىـشىپ_، ۆئتكهنــدىمۇ شــۇنداق ائلــدىراپ كهتتىڭىــز كۆڭلــۈمنى يﯧــرىم قىلىــپ ..كهچــۈرۈم سورىساممۇ بولمىسا ،ەئمىسه قانداق قىالي سىزگه... زۆھرەنىڭ بۇنداق بىسهرەمجان بولـۇپ كهتكىـنىگه ىئچـى ائغرىغـان سـىيىت قـارى وئرنىدا وئلتۇرۇۋﯦلىشنىمۇ وئيلىدى ،ەئمما ىئچ-ىئچىدىن قىـستاپ كهلـگهن جـاھىالنه غۇرۇرى يول قويمىـدى ،چـاپىنىنى كىيىـپ ىئـشىك تهرەپـكه ماڭـدى .شـۇنچه جـۈرەئت قىلىپ وئتتۇرىغا قويغان تـوي تهكلىپىنىـڭ قوبـۇل قىلىـشقا ېئرىـشهلمىگهنلىكىدىن پهيدا بولغان ائزاب ۇئنى بۇ يهردىن رەھىمسىزلىك بىلهن كﯧتىشكه ،بىر دەممۇ ھايـال بولۇپ تۇرۇپ قالماسلىققا ۈئندەيتتى. _ شۇنداق قىلىپ كﯧتىسىز ،بوپتۇ ،كهلگهن قهدىمىڭىزگه رازى بولۇپ قﯧلىڭ-،دﯦدى زۆھرە ۈئمىدسىز بىر ائچچىق بىلهن. _ قايتاي ،كهچ بولۇپ كهتتى .سىزگه رەھمهت. _ قۇرۇقال ماڭدىڭىز.. _ ھهرگىز ۇئنداق دﯦمهك ،تـۇنجى قﯧـتىم ماڭـا ۆئز قـولىڭىز بىـلهن لهغـمهن ېئتىـپ بهردىڭىز. _ ۆئي تامىقى سﯧغىنغاندا كﯧلهرسىز. _ بولىدۇ-،دﯦدى سىيىت قارى بوش گهپ قىلىپ. زۆھرە ىئشىك تۈۋىدە ھالسىز يۆلهنگىنىچه قالدى. سىيىت قـارى تاالغـا چىقىـپ بولـۇپ ،دۇائ قىلمـايال يﯧنىـپ چىققـانلىقىنى ېئـسىگه ائلدى. زۆھرە ىئشىكنى يﯧپىپ قويۇپ ،سىيىت قارى وئلتۇرغان وئرۇندۇققا كۆڭۈلسىز قاراپ قويــدى ،ســىيىت قارىنىــڭ خاپــا چىرايىــدىن باشــقا ھﯧچنــﯧمه كاللىــسغا كهلمهيتتــى. ۆئزىنىڭ وئيلىماي دەپ سالغان گﯧپىدىن پۇشايمان قىالتتىيۇ ،ەئمما سىيىت قارىنىـڭ خوتۇن كىشىدەك قﯧيداپ ،چاپاننى تهتۈر كىيىپ كﯧتىپ قالغىنىغا ائچچىقى كﯧلهتتى. كﯧــيىن وئيــالپ ۇئنىمــۇ چۈشــهندى ،زۆھــرە ۇئنىــڭ تهلىپىنــى ىئككىنچــى قﯧــتىم رەت قىلىپ ،غۇرۇرىغا ائزار بهرگهنىدى ،ەئسلى خـاپىلىق مۇشـۇنىڭدا ىئـدى .زۆھـرە گهرچه سىيىت قارىغا مۇھهببهتلىك ھﯧسسىياتتا ىئنتىلسىمۇ ۇئنىـڭ بىـلهن تـوي قىلىـشنى تﯧخــى ىئدىيىــسىدىن ۆئتكــۈزۈپ بواللمايۋاتــاتتى ،ەئگهر تــوي قىلغــان بولــسا ۆئتــكهن يىلىال ۇئنىڭ بىلهن بىلله يۇرتقـا كﯧتىـپ تـوي قىلغـان بـوالتتى ،ەئگهر ھـازىر ۇئنىـڭ بىلهن توي قىلىپ يۇرتقا كهتسه بىـر يىلـدىن بۇيـان تارتقـان جاپـالىرى ،مىـڭ تهسـته ېئرىــشكهن بــۇ ىئمكــانىيهتلىرى يوققــا چىقــاتتى .بــۇرۇن قىلمىغــان تــوينى ەئمــدى
179
قىالتتىمــۇ؟ نهتىــجه بهرىبىــر وئخــشاش :كهمــبهغهل ىئمامغــا خوتــۇن بولــۇپ ۆئيــدە وئلتۇرۇش ،شهھهرنىڭ گۈزەللىكىدىن ۋە ەئركىنلىكتىن مهھرۇم بولۇش ،توپـا ۇئچـۇپ تۇرغان شـۇ مهھهللىـدە بىـر ۆئمـۈر جاپـا چـﯧكىش ...ائدەم ائلـدىغا قـاراپ مﯧڭىـشى كﯧرەك ،سۇ ىئگىزدىن پهسكه ائقىدۇ ،ائدەم پهستىن ىئگىـزگه قـاراپ ماڭىـدۇ .شـۇنچه جاپاالرنى تارتىپ ەئمدى كۆڭۈلدىكىدەك خىزمهت ۋە راھهتكه ۇئالشـقاندا مـۇھهببهتنى دەپ يﯧزىغا كﯧتهمدۇ؟ نهچچه ۋاقىتتىن بﯧرى نﯧمىگه جاپا چﯧكىپ ،تىپىرالپ كهلدى؟ ۇئنىڭ ھهممىسى بىكار كﯧتهمدۇ؟... زۆھــرە ۆئزىنىــڭ تاللىــشىدا مهھــكهم تــۇرۇش قارارىغــا كهلــدى ،ســىيىت قارىنىــڭ ائلـــدىراڭغۇلۇقىغا ،ائســـان خاپـــا بولـــۇپ كهتكىـــنىگه جىـــله بولغـــانچه »يـــۈرۈش- تۇرۇشلىرىغا ائزراق سـاالپهت قونغـان بىـلهن مىـجهزى قىلـچه ۆئزگهرمهپتـۇ ،ائچچقـى ىئتتىـــك كﯧلىـــدىكهن ،مـــولال دﯦگهننىـــڭ ھهممىـــسى ســـهپرا مىـــجهز ،چﯧچىلغـــاق بوالمدىغاندۇ؟! كهلگۈسىدە ېئرىم بولۇپ قالسىمۇ بۇنداق مىجهزدىكى ائدەم بىلهن بىر ۆئمۈر بىرگه ياشاپ بواللمايدىكهنمهن« دەپ وئيلىدى؛ سىيىت قارىنى خىيالىدا قـانچه ەئيبلىسه ،ۇئنىڭ وئبرازىنى قانچه خۇنۇكلهشتۈرسه كۆڭلى شۇنچه ائرام تاپىدىغاندەك ۇئزاق وئيلىـــدى؛ لـــﯧكىن داۋاملىـــق بىـــائرام بولـــدى ،شـــىرەدىكى نـــازۇنﯧمهتلهرنى يىغىشتۇرغۇسى كهلمهي داستىخاندىن بىرنى يﯧپىپ قويدى؛ قاچا-قۇچىالرنى يۇيۇقسىز تاشــالپ قويــدى ،ىئچــى ســىقىلىپال تــۇراتتى ،بىــرەر ىئــش قىلغۇســى ،مىدىرلىغۇســى كهلمهيتتى؛ تﯧلىۋىزور كۆرۈپ باقتى ،ۇئمۇ خوشياقمىدى؛ ۋاننىغا چۈشۈپ يۇيۇناي دەپ ۇئنىڭـــدىنمۇ ۋاز كهچتـــى .شـــۇنچه راھهت ۆئي ۋە ائرامـــبهخش نهرســـىلهرمۇ ۇئنـــى پهرىشانلىقتىن قۇتۇلدۇرالمىدى .يالغۇزلۇققا شـۇنچىلىك چىدىمىـدىكى ،ھۇجرىـسىغا كىرىــپ كارىۋاتقــا ۆئزىنــى تاشــالپ ياســتۇققا بﯧــشىنى تىقتــى ،كــۆز ياشــلىرىنى توختىتالمىدى. ســىيىت قــارى ەئلهڭ-ســهلهڭ كﯧتىۋﯦتىــپ ،بىنانىــڭ ەئڭ ۈئســتىدىكى چىرىغــى يﯧنىقلىق ۆئيگه قاراپ قويدى ،زۆھرەنىڭ ۆئيىـدىكى رەڭـدار چىـراغ خۇشـال چاقنـاپ تۇراتتى» ،زۆھرە ائزابالنمايدۇ ،ائزابالنماي ياشايدۇ ،ۇئ شـۇنداق ياشاشـنى ائللىبـۇرۇن تــالالپ بولغــان -،دەپ وئياليتتــى ســىىيىت قــارى -،مهن شــۇنى بىلىــپ تــۇرۇپ ۇئنــى تهڭقىـــسلىقتا قويـــدۇم .ۇئنىـــڭ ىئچىـــدىكى بىلىـــپ بولمـــاق تهس .گهپلىرىنىـــڭ ھهممىـــسىگه ىئـــشهنگىلى بولمايـــدۇ .شـــۇنچه ياخـــشى شـــاراىئتقا شـــۇنچه ائســـان ېئرىشكهنمىدۇ؟ بۇنىڭ تﯧگىدە بىر گهپ بار .بﯧيىپ كهتكهن تاشچىالر جىم ياتمايدۇ، بﯧيجىڭدىن ۆئي ېئلىپ ،ائشنىلىرىنى وئلتۇرغۇزۇپ قويغان بايالرنى ائڭالۋاتىمىز .پـۇل تاپقاندىن كﯧيىن ۇئالرنىـڭ ېئـسىگه بىرىنچـى بولـۇپ كﯧلىـدىغان نهرسـه سـهتهڭنىڭ ھۇزۇرى .زۆھرە ھهقىقىي ىئچ سىرىنى ېئيتمىدى ،مهندىن خىجىـل بولـدى ،ەئگهر ماڭـا تهگسه چوقۇم قىز چىقمايدىغانلىقىنى بىلىدۇ ،شۇڭا رەت قىلدى ...نﯧمانچه يالغانچى
180
بولۇپ كهتكهندۇ بۇ زۆھرە ...شهھهر قىزالرنى ۆئزگهرتىۋﯦتىدۇ ،بۇ يهردە مال-دۇنيانىڭ مﯧھرى شۇنچىلىك كۈچلۈك ...پال-پۇل ،ۋال-ۋۇل نهرسـىلهرگه ائمـراق قىـزالر ،ەئقلـى كۆته ائيـالالر شـهھهرنىڭ زىننىتـى ،زۆھرەمـۇ شـۇالرغا قوشـۇلۇپ كهتـكهن تۇرسـا ،مهن ەئخمهق ۇئنى ۆئزىنىڭ دۇنياسىدىن ائيرىـۋﯦتهي دەپ يـۈرۈپتمهن ...نـﯧمه قىالتـتىكىن ۆئزىنى ائقالپ ،ۋىجدانى بولـسا بـۇ تۇرمۇشـتىن ۋاز كهچـسۇن .ىئمـانى بولـسا ىئمامغـا تهگمىسىمۇ ،بىر مۇسۇلمان ەئرگه تﯧگىپ ھـاالل ياشىـسۇن ،بـالىلىق بولـسۇن ،جـاالپ بولمىسۇن... سىيىت قارى ەئشهددىي خىيالالرغا چۆمۈپ ،قارا بۇلۇتتهك قويۇقلىشىپ كهتـكهن ھهســرەتلىرىگه تهســهللىي ىئــزدەش بىــلهن بولــۇپ كهتتــى .زۆھرەنىــڭ گــۈزەللىكىنى وئيلىغــانچه ھهســرىتى شــۇنچه كۈچهيــدى ،ۇئنىڭغــا قىيالمــاي كهتتــى ،گۈزەللىكنىــڭ ۋەيــران قىلىــش كــۈچى نهقهدەر زور ھه! زۆھــرە قايــسى ەئرنىــڭ ىئلكىــگه ۆئتهر ،ۇئنــى كىممۇ سىيىت قارىدەك ياخـشى كـۆرۈپ قهدىـرلهپ كﯧـتهر؟! ەئممـا سـىيىت قارىنىـڭ ىئچىدە باشقا بىـر نىـدا يۈكـسهلدى :سـهن زۆھرەنـى قانچىلىـك قهدىرلىـدىڭ؟ ۇئنىـڭ دەردىگه قانچىلىك دەرمان بواللىدىڭ؟! ائدىله بىر چاغدا سﯧنى ەئيبلىگهندە زۆھرەمـۇ گويا شۇنداق تۇيغۇدا ساڭا تىكىلىپ قارىمىغانمىدى؟ بۇ قﯧتىم يهنه ۇئنـى كۆڭۈلـسىز تاشــالپ قويــۇپ چىقتىــڭ ،كهچــۈرۈم سوراشــلىرىغا پهرۋا قىلمىــدىڭ ،ېئتىــپ بهرگهن لهغمىنىنىڭ يۈزىنى بولسىمۇ قىلمىدىڭ .قهدىرلهش دﯦگهن شۇنداق بوالمدۇ؟ ۇئ زۆھرەنىــڭ مهيدانىــدا تــۇرۇپ يهنه وئيــالپ بــاقتى :يىگىــت دﯦــگهن شــۇنداق ۆئپكىسى يوق بوالمدۇ؟ كۆڭۈلدىكى مۇھهببهت دﯦگهن شۇنداق بوالمـدۇ؟ بىـر قﯧـتىمال دﯦگهنگه قىز باال ۇئنامدۇ؟ ائسانال ىئندەككه كهلسه قىز بالىنىڭ قهدرى بوالمدۇ؟ ۇئ باشــــتىن ائخىــــر تهمكىــــن ،ۋەزمىــــن بواللمىغىنىغــــا ،ۆئتــــكهن يىلقــــى ائلــدىراڭغۇلۇقىنى قايتــا تهكرارلىغىنىغــا ،زۆھــرە شــۇ خاتــا گهپنــى دەپ ســالغاندا ائچچىقلىماي وئلتۇرۇپ چىرايلىق رەددىيه بهرمىگىنىگه ،ەئڭ چاتاق يﯧرى ،بىچارە قىز ەئپۇ سوراپ بواللماي ھودۇقۇپ كهتكهنـدە ائلـدىغا بﯧرىـپ »ھﯧچقىـسى يـوق ،سـىز ۇئ گهپنى قهستهن دﯦمىگهن« دەپ كۆڭلىنى خوش قىلمىغىنىغا ،جايىغـا بﯧرىـپ ەئرلىـك ساالپىتىنى ساقالپ وئلتۇرمىغىنىغا پۇشـايمان قىلـدى .شـۇنداق قىاللىغـان بولـسا ۇئ زۆھرە بىـلهن ھـازىرغىچه بىلـله وئلتۇرالىغـان ،كۆڭۈللـۈك پاراڭلىـشالىغان ،بهلكىـم باشــقا ىئــشالرغىمۇ )شــهيتاننىڭ چىرايلىــق كۆرسىتىــشى بىــلهن( يﯧقىنلىــشالىغان بوالتتى ...سىيىت قارى مۇھهببهتنى كىچىك گۇناھالردىن باشالپ چـوڭ گۇنـاھ بىـلهن ائياغالشــــتۇرىدىغاندەك ھــــﯧس قىلــــدى ،مــــۇھهببهتنى دەپ شــــۇ گۇناھالرغــــا ھهۋەســلىنىۋاتقانلىقىنى ،مــۇھهببهتنى دەپ ھهتتــا شــۇ گۇنــاھنى ائقالۋاتقــانلىقىنى بايقىدى .بۇمۇ بىـر زااللهت ىئـدى ،ىئنـساننىڭ قﯧنىـدا يۈگـۈرۈپ يۈرىيـدىغان شـهيتان ەئســهبىي ،قىــزغىن مــۇھهببهتنى ۇئلــۇغاليتتى ،مــۇھهببهتتىن ســهۋدا پهيــدا قىالتتــى،
181
ھاياجانغا بﯧرىلىدىغانالرنى شـۇ ھاياجانغـا يۈگـۈرتهتتى ،سـﯧھىرلىك تـوزاق قـۇرۇپ تهقۋادارالرنى پۇتاليتتى... » ۇئ مﯧنى رەت قىلـدى ،ەئمـدى بهرىبىـر! « دەپ خۇالسـه چىقـاردى سـىيىت قـارى خىيالىنى يىغىشتۇرۇپ» ،غۇرۇر بىلهن ياشاش كﯧرەك .پاك ،چىرايلىق خوتۇن دﯦگهننى تاپقىلى بولىـدۇ ،مـۇھهببهت دﯦگهننىمـۇ شـۇ خوتۇننىـڭ قوينىـدىن ائلغىلـى بولىـدۇ. كﯧيىن بالىمىز بولىدۇ ،ۇئنىڭغىمۇ مـۇھهببهت كﯧـرەك ،خـۇدا تهقۋادارالرنىـڭ دىلىنـى مۇھهببهتتىن كهم قىلمىغان ،شهھۋانىي مۇھهببهتتىن ۋاز كﯧچهلىگهندە ،ۇئنىڭـدىنمۇ قىممهتلىك ،ساۋابلىق مۇھهببهتكه ېئرىشكىلى ،ھاياتىمىزنى مهنىلىـك ۆئتكـۈزگىلى بولىدۇ«. »لــﯧكىن «...دەپ پىغــان چﯧكهتتــى ســىيىت قــارى » ،لــﯧكىن« دىــن باشــلىناتتى تۈگىمهس ھهسرەت ۋە دەرد-ەئلهملهر ...ائندىن شـۇنچه ۇئزۇن وئي-پىكىـرلهر ائخىـر ائزاب نۇقتىسىغا كﯧلىپ توختاپ قاالتتى. سىيىت قارى ياتىقىغـا تۈنۈگۈنكىنىـڭ دەل ەئكـسىچه سـالپىيىپ كىرىـپ كهلـدى. ۇئنى ساقالپ وئلتۇرغان تاھىر قارى دەرھال گهپ سورىدى: _ قانداق بولدى؟ قاپىقىڭ چۈشۈپال كﯧتىپتىغۇ؟ _ ھهي ،بولدىال ،دﯦگۈدەك گهپ يوق .خۇپتهن وئقۇپ بولدۇڭمۇ؟ _ كهلسهڭ بىلله وئقۇيلى دﯦـگهن .ائۋۋال گﯧـپىمگه جـاۋاب بﯧرىـۋەت ،بولمىـسا ھهر ىئككىمىز نامازنى جايىدا وئقۇيالمايمىز. _ ىئش ائقمىدى ائداش _...دﯦدى سىيىت قارى چاپىنىنى كارىۋاتقا تاشالپ. _ توي قىلىلى دەپ دﯦدىڭمۇ بولمىسا؟ _ دﯦدىم ،لﯧكىن ۆئزىنى قاچۇرۇۋاتىدۇ. _ قىز باال دﯦگهن شۇ ،نﯧزىقايدۇ. _ ۇئنــداق ەئمهس ،مهن بىــلهن تــوي قىلــسا يۇرتقــا كﯧتىــشتىن ،جاپــا تارتىــشتىن قورقىدۇ. _ ەئمىسه ۇئنىڭ بىلهن توي قىاللمىغۇدەكسهن. _ شۇ ەئمهسمۇ ،بىكاردىن كۆڭلۈمنى يﯧرىم قىلىۋالدىم. _ بوپتۇ قارىم ،سهۋرچان بواليلى ،ىئمام دﯦگهنگه يۇرتتا خوتۇن كهم ەئمهس. _ لﯧكىن كىمال بولسا خوتۇن دەپال ائلىۋەرگىلى بولمايدۇ-دە! _ چىقىــپ قالىــدۇ ،يــا بولمىــسا چهت يﯧزىغــا بﯧرىــپ 16ياشــلىق قىــزدىن بىرنــى نىكاھالپ ائالرسهن. _ بۇمۇ بولىدىغان گهپكهن.
182
_ تــوي قىلغانــدىن كﯧــيىن خوتــۇننى مــۇھهببهت قىــل ،زۆھرەخــاننى ۇئنتــۇپ كهت، بولمىسا خىيالىڭ بۇزۇلىدۇ ،چۈشۈڭ بۇزۇلىـدۇ ،ناشـايان ىئـشالرنى كـۆپ وئياليـدىغان بولۇپ قالىسهن. _ راست دەيسهن ،كۆڭلىمىزنى پاك تۇتۇپ يۈرمىسهك ،نهرىمىز تهقۋا ،نهرىمىز ىئمام بىزنىڭ.. ھﯧلىمــۇ بىلىــپ تــۇرۇپ بهزى گۇنــاھالرنى قىلىــۋاتىمهن ،لــﯧكىن چــوڭ گۇنــاھالرنى قىلىشتىن ائلالھ ساقالۋاتىدۇ. _ تــاس قاپــسهن-دە تﯧيىلغىلــى ،قارىغانــدا بــۇ يهردىــن پــاتراق كﯧتىۋالمىــساق بولمىغۇدەك. _ قاچان ماڭىمىز؟ _ ائزراق تاش قالدى ،ھﯧلىقى خهنزۇ پۇلنى تﯧخى ەئكىلىپ بهرمهيۋاتىدۇ .يهنه بىرەر ھهپته تۇرۇپ قالىدىغاندەك قىلىمىز ،بازارنىڭ ەئھۋالى يامان ەئمهس تۇرىدۇ. ىئككهيلهن بىر دەم پاراڭلىشىپ ،ائندىن خۇپتهن وئقۇپ يﯧتىپ قﯧلىـشتى .تـاھىر قارى بىـلهن پاراڭالشـقاندا كـۆڭلى سـهل ېئچىلىـپ قالغـان سـىيىت قـارى ۇئ ۇئخـالپ قالغانــدىن كﯧــيىن يهنه ۆئزىنىــڭ كۆڭۈلــسىز خىياللرىغــا غهرق بولــدى .ھهســرەتلىك كﯧچه ۇئنىڭ بىلهن تهڭ ېئغىر-ېئغىر تىناتتى ،ۋاقىت تولىمـۇ تهسـته ۆئتهتتـى ،تـاھىر قارى خورەك تارتىشنى باشالپ ،ۇئنىڭ بىائراملىقىنى تﯧخىمۇ كۈچهيتىۋەتتى. 24 ھۈســهيىن كهيىپــتىن ســهرخۇش يــۈرەتتى ،خالىــد بىــلهن يهنه بﯧــرىش-كــﯧلىش قىلىۋاتقانــدەك قىالتتــى .ۇئ ىئككىــسى نﯧمىلهرنــى دﯦيىــشتىكىن ،نﯧمىلهرنــى قهســت قىلىــشتىكىن؟ زۆھرەنــى چىرايلىــق قۇشــتهك قهپهزگه ســوالپ قويــۇپ ،تاماشىــسىنى كۆرىمىز دەمدىكىن؟ خالىد ەئلچىخانىغا بىر نهچـچه قﯧـتىم كﯧلىـپ زۆھـرەگه سـاالم بهردى ،ھۈسهيىننىڭ ىئشخانىسىدا ۇئزاق وئلتۇرۇپ پاراڭلىشىپ ائندىن كهتتى .زۆھرە ۇئ ىئككىــسىنىڭ وئتتۇرىــسىدا ۆئزى ھهققىــدە ،بۇزۇقچىلىــق ۋە پــاكلىق ھهققىــدە مۇنداق پاراڭ بولغانلىقىنى بىلمهيتتى. _ يﯧنىڭغىال ەئكىلىۋاپسهن بۇ قىزنى؟ _ ياقتۇرۇپ قالدىم _،دﯦدى ھۈسهيىن كۆزىنى قىسىپ _،مۇشۇنداق قىزالرنى كۆرۈپ تۇرساق كۆڭلىمىز ياشىرىپ قالىدىكهن. _ قانداقراق ،بوالمدىكهن؟ _ نﯧمىسىنى دەيسهن ،خىزمهتتىكى ىئپادىسىمۇ؟
183
_ بــۇ يهردە قانچىلىــك ىئــشى بولمــاقچى؟! _.دﯦــدى خالىــد ھۈســهيىنگه ھهســهت قىلغاندەك تىكىلىپ قاراپ _،ھﯧلىقىدەك پهيزىنى دەيمهن.. _ بۇ مﯧنىڭ شهخسىي ىئشىم ،خۇسۇسىي مهخپىيىتىم. _ ۇئغۇ شۇنداق _،دﯦدى خالىد مهنىسىز ھىجىيىپ _،بىلىپ باققۇم كهلدى. _ شهھۋەتكه تويمايسهن ،سهتهڭلهرنى وئيناپ بولۇپال ۇئنتۇپ كﯧتىسهن ،ەئجهپ بـۇ قىزنى ېئسىڭدىن چىقارمايدىكهنسىنا؟ _ پهيزى بار ىئدى كاساپهتنىڭ! _ مهن قارىسام ۇئنداق ەئمهستهك... خالىد يالغانچىلقى چﯧنىپ قالغاندەك كۆزلىرى چهكچىيىپ كهتتى: _ سهن قانداق قىلدىڭ؟ ۇئ نﯧمه بولدى؟ _ يا خالىد ،يهنه نﯧمىنى سورايسهن؟ كالالڭدا باشقا ىئش يوقمۇ سﯧنىڭ؟ _ سوراپ قويدۇم ،جاھاننىڭ لهززىتى مۇشۇ تۇرسا... _ شهھۋەتكه ۆئزەڭنى بهك ۇئرۇپ كهتمه ،جاھاندا بۇنىڭدىن باشقا گۈزەل ىئشالر بار. ىئنسان لهززىتـى سـۈرىمهن دەپ دورا يهپ ،ھايۋانـدەك قـۇتراپ يۈرمىـسهكمۇ ،ياخـشى وئزۇقلىنىپ ،مۇھهببهت بىلهن شۇ شادلىققا ېئرىشكىلى بولىدۇ... ھۈسهيىن سۆزمهن ەئرەبلهردىن ىئدى ،پاساھهتلىك سۆزلهيتتى. _ بىز تﯧخى ۇئ ھالغا چۈشۈپ قالمىدۇق ھۈسهيىن-،دﯦدى خالىد تﯧرىكىپ -،ىئنسان لهززىتىگه ەئركهكلىك ىئقتىدارال ەئمهس ،روھىي كۈچ كﯧـرەك؛ بىـزدە بـۇ كـۈچ تولـۇپ تاشقان .سهندەك ائدەملهرال مۇھهببهت دەپ ۆئزىنى ائلدايدۇ ،بۇ ياشتا مۇھهببهت دەپ يۈرسهڭ كۈلكىلىك ائڭلىنىدۇ ،پاھىشهلهرگه مۇھهببهت كﯧرەك ەئمهس. _ ىئنسان دﯦگهن كامـالهت ىئگىـسى ،گـۈزەللىككه ىئنتىلگـۈچى_،دﯦـدى ھۈسـهيىن قﯧنىــق دەملهنــگهن چــاينى ىئچىۋﯦتىــپ -،ائدەمنىــڭ ھايۋانــدىن پهرقــى ەئقىلــدە، مۇھهببهتته ،شاد-خۇرام كۈلكىـدە ىئپادىلىنىـدۇ .شـهھۋەت دﯦـگهن ىئـشهكتىمۇ بـار. ائڭلىــسام تــۈركلهر بىزنــى ېئــشهك دەيــدىكهن ،بىــز بــۇ نــاھهق بهدنامــدىن ،قهبىــھ لهقهمـــدىن قـــاتتىق غهزەبلىنىمىـــز ،لـــﯧكىن ۆئزىمىـــز ھهققىـــدە وئيـــالپ بﯧقىـــشقا تىرىشمايمىز ،تارىختىن بۇيان بىز بۇ ائجىزلىقىمىزنى يﯧڭهلمهي كﯧلىـۋاتىمىز .خـۇدا نﯧمىشقا ېئـشهكنى يـاراتتى؟ ىئنـسانالر مىنـسۇن ،پايدىالنـسۇن دەپ يـاراتتى؛ مهنـچه بولسا ،يهنه ىئبرەت ۈئچۈن ياراتتى .يهھۇدىيالر قۇرائندا كىتـاب يۈدۈۋالغـان ېئـشهككه وئخــشىتىلغان ،دوزاختىكىلهرنىــڭ نــاله-پهريــادلىرىمۇ ېئــشهكنىڭ ھاڭراشــلىرىغا وئخــشىتىلغان؛ ېئــشهكنى ھاڭراتقــان نهرســه شــهيتان ،بىزنــى ھاڭراتقــان نهرســىمۇ شهيتان... _ بولدى ،بۇنداق گهپلهرنى قـوي! _ دﯦـدى خالىـد چىرايىنـى پۈرۈشـتۈرۈپ _ ،مﯧنـى ېئشهك دەيدىغانلىقىڭنى بىلىمهن ،سهنمۇ ۇئنىڭدىن كهم ەئمهس .دىـن ھهققىـدە ھهر
184
كىــم گهپ قىالاليــدۇ ،ائخىرىـــدا كﯧلىــپ نــﯧمه قىالاليـــدۇ؟ ســهنمۇ ۆئزەڭنــى پـــاك دﯦيهلمهيسهن ،جاھاندا ھﯧچكىم ۆئزىنى پـاك دﯦيهلمهيـدۇ .ائلـالھ غهفـۇرۇررەھىم ،بـۇ سۈپهتنى ھهممىدىن ياخشى بىلىش كﯧرەك .ېئشهكلهر تـۆۋە قىاللمايـدۇ ،ائدەمـسىمان ېئشهكلهر تۆۋە قىاللمايدۇ ،لﯧكىن ىئنسان تۆۋە-ىئستىغپار ېئيتااليدۇ. _ ائلالھنىڭ ەئپۇ-رەھمىتى ناھايىتى كهڭ ،بۇنىڭدا شهك-شۈبھه يـوق .لـﯧكىن بىـز ائلالھنىڭ باشقا سۈپهتلىرىنى ۇئنتۇپ قﯧلىۋاتىمىز. _ ائلالھنىڭ ەئڭ مۇھىم سۈپىتى رەھىمدىللىك ،ەئگهر بـۇ رەھىمـدىللىك بولمىـسا ھهر قانـــداق ائدەم ھـــاالك بولىـــدۇ .بىزمـــۇ ائلالھنىـــڭ رەھىمـــدىللىكى ائســـتىدا ياشاۋاتىمىز. _ بولمىسا سﯧنىڭ شۇ گۇناھلىرىڭغا يهر سﯧنى يۇتۇپ كﯧتهتتـى -،دﯦـدى ھۈسـهيىن كۈلۈپ. _ سﯧنىچۇ؟ ائلالھ ساڭا يهر يۈزىدە ياشاشقا قانچىلىك مۆھلهت بﯧرەر؟! _ ساڭا باققاندا ۇئزۇنراق تۇرۇپ قاالرمهنمىكىن؟! _ كــۆرەرمىز ،بــۇ دۇنياغــا بهك ىئــشهنچىڭ بــار وئخــشىمامدۇ؟ خــۇددى پاھىــشهگه ىئشهنمىگهندەك ،بۇ باقاسىز دۇنياغىمۇ ىئشهنمه. ھۈسهيىن وئلتۇرغان وئرنىدىن مىدىرالپ ،چايغا قولىنى ۇئزاتقاچ دﯦدى: _ بۇنــداق گهپلهرنــى ســهندەك ائدەمــلهر تاپىــدۇ ،دۇنيــانى پاھىــشهگه وئخــشىتىدۇ، دﯦمهك پاھىشهنىمۇ شىرىن ۋە گـۈزەل دەپ وئياليـدۇ؛ ۇئنـى قـانچه وئينىغـانچه شـۇنچه قانمايدىغانلىقىنى ھﯧس قىلىدۇ .ۆئمرى ائز قالغاندا ائزابلىنىدۇ ،ۈئلۈمـدىن قورقـۇپ يىغاليدۇ. _ ھهمــمه ىئنــسان شــۇنداق!_ دﯦــدى خالىــد ىئــشهنچ بىــلهن _،مهن تهقۋادىنمــۇ، پاسىقتىنمۇ قورقمايمهن ،مهن بىر ىئنسان. _ شۇنداق ،سهن ىئنسان ،سـهن ائجىـز ،سـهن بىچـارە ،سـهن ائلالھنىـڭ رەھمىـتىگه ېئرىشكۈچى. _ توغرا دەيسهن. _ ائلــالھ ســاڭا رەھــمهت قىلىۋاتــسا ،ســهن بــۇ رەھمهتنــى سۇيىئــستﯧمال قىلىــپ گۇناھالرغا چۆكۈپ كهتسهڭ ائقىۋىتىڭ قانداق بوالر؟ _ بۇنىڭدىن غهم قىلمىساڭمۇ بولىدۇ ،ۆئزەڭگه بﯧقىپ گهپ قىل؟! _ مهن دﯦگهن ائلالھنى مۇھهببهت بىلهن زىكىـر قىلىـمهن ،سـاھىبجامال قىزالرنىـڭ چﯧھرىــدىن ائلالھنىــڭ ســهنىئتىنى ىئــزدەيمهن ،مۈشــۈكنىڭ كۆزىــدىن ائلالھنىــڭ مۆجىزاتىنى بايقايمهن .مهن ۆئزەممۇ بىر مـۆجىزە ،لـﯧكىن بـۇنى داىئـم ھـﯧس قىلىـپ تۇرىـــدىغان ەئۋلىيـــالىق مهنـــدە يـــوق .مهن بهكمـــۇ ائددىـــي ىئنـــسان ،مـــۇھهببهتنى ۇئلۇغاليمهن ،تۇرۇپ گۇمانلىنىمهن ،يهنه كﯧچهلمهيمهن .بۇمۇ روھىمدىكى بىـر كﯧـسهل
185
وئخشايدۇ .قهلبىدە مۇھهببهت يوق ائدەملهر ەئجهللىك كﯧسهللىككه گىرىپتا بولغان بىمارالرغا وئخشايدۇ. _ سهنمۇ ېئغىر كﯧسهل _ ،دﯦدى خالىد بوي بهرمهي _ ،سهن مـۇھهببهت ،مـۇھهببهتال دەيسهن ،خوتۇنىڭدىن قاقشايسهن ،ەئمدى بۇ قىزنـى تﯧپىۋاپـسهن ،شـۇنى مـۇھهببهت دەۋاتامسهن؟ _ مۇھهببهت مهۋھۇم نهرسه ەئمهس ،مهن بۇ قىزنىڭ جامالىدىن مـۇھهببهت نـۇرىنى كۆردۈم. _ بۇ يالغان ،سهن ۇئنىڭدىن نهپسىڭنى قاندۇرۇشنىال وئياليسهن. _ لﯧكىن مهن ساڭا وئخشىمايمهن. _ ۆئزەڭنى يهنه پاك دەۋالماقچىمۇ؟ _ مۇھهببهت بىلهن جىنسىيهت وئخشىمايدۇ. _ وئخشاش گهپ يا خالىد ،مۇھهببهت دﯦگىنىڭمۇ شۇ شهھۋەت ،لهززەت دﯦگهن گهپ. _ بۇ سﯧنىڭ قارىشىڭ. _ ەئمىسه تاالشمايلى ،ائشناڭنى مۇھهببىتىم دەپ يۈرىۋەرگىن. _ مهن ۇئنى خوتۇنلۇققا ېئلىشنى وئيالۋاتىمهن. _ ائشۇ ماالي قىزنىما؟ _ كۆڭۈلگه ياقسا چۆرە قىزنىمۇ ېئلىش كﯧرەك. _ سهن راستىنال مهجنۇن بوپسهن ،ەئگهر ۇئنى خوتۇنلۇققـا ائلـساڭ ائرىمىـزدا سـۆز- چۆچهككه قالىسهن. _ سىلهر ناشـايان ىئـش قىلـساڭالر گهپ يـوق ،مهن ھااللـدىن نهپـسىمنى قانـدۇراي دﯦسهم ۈئستۈمدىن گهپ قىالمسىلهر؟ _ توي باشقا ،وئيناش باشقا. _ مانــا بــۇ پاســىقلىق!_ دﯦــدى ھۈســهيىن ائچچىــق كۈلــۈپ _ ،ەئگهر ۇئنــى خوتــۇن قىلمىسام زىنا قىلسام بولىدۇ. _ بۇرۇنمۇ قىلغاندىكىن ەئمدى قىلىۋەرسهڭمۇ ھﯧچنﯧمه بولمايدۇ. _ ۇئ ۋاقىتتا چۈشكۈنلىشىپ كهتكهنىدىم ،ھازىر ۇئ ىئشالردىن سهسكىنىمهن. _ مادارىمىز تۈگىدى دﯦگىنه_،دﯦدى خالىد بﯧزەڭلىك بىـلهن ھىجىيىـپ _،كـۆپىنچه ەئرلهر شهھۋىتى ائجىزالپ كهتكهندە ۆئزىنى تۇتۇۋالىدۇ .ۆئزەڭنـى قىينىمـا ھۈسـهيىن، بۆرىكىڭ ائجىزالپ كهتكهن بولـسا بىـر نهچـچه دورىنـى تهۋسـىيه قىـالي ،بـۇ دۆلهتـته باھنى قۇۋۋەتلهش دورىسى مۇشۇ دۆلهتنىڭ نوپۇسىدەكال كۆپ. ھۈسهيىن دەسلهپته تﯧرىكىپ ،كﯧيىن خالىدنىڭ گﯧپىدىن زوقلىنىپ قالدى.
186
_ دورىنى سهنال ىئشىلىتىپ ۆئتۈپ كهت ،بۇ دۆلهتتىكى ۋاقتىڭنى قـانچه ۇئزارتـساڭ شــۇنچه ۇئزارتىــپ ،نهپــسىڭنى قانــدۇرۇپ يۈرىــۋەر .لــﯧكىن مهن ۇئنــداق ياشاشــتىن زﯦرىكتىم. _ يهنه يالغان گهپ قىلىۋاتىسهن ھۈسهيىن ،زﯦرىكسهڭ بـۇ قىزنـى يﯧنىڭغـا ېئلىـپ كﯧلىۋاالمتىڭ؟ ۇئنىڭغا ۆئي ېئلىپ بهرگهنسهن ھهقىچان .ۇئنـداق مـۇاليىم كـۆرۈنگهن بىــلهن ۇئ بهك يامــان قىــز ،يــاش بولغانــدىكىن جىنــسىي ھهۋىــسى ۇئرغــۇپ تۇرىــدۇ. ۆئيىگه باشقا ائدەملهرنى ەئكىرىپ يۈرمىسۇن يهنه .ەئڭ ياخشىسى ،سـهن مـۇھهببهت ھهققىدىكى خام خىيـاللىرىڭنى قويـۇپ ،بهدىنىڭنـى قـۇۋۋەتله ،ۇئ قىزنـى رازى قىـل. شۇنداق قىلساڭ ،ۇئ خوتۇنىڭدەكال بولۇپ قالىدۇ ،توي قىلىشىڭنىڭ ھاجىتى يوق. ھۈسهيىن وئيلىنىپ تۇرۇپ قالدى» ،كهسىپ ەئھلى« خالىد ۇئنىڭغا »توغرا يـول« كۆرســىتىۋاتقاندەكمۇ قىالتتــى؛ لــﯧكىن ،بــۇ پاھىــشۋازنىڭ گﯧــپىگه كىرىــپ ۆئزىنىــڭ وئيلىغىنىنى قىاللماسمۇ؟ _ سﯧنىڭچه ۇئ قىزنـى خوتـۇن قىلىـپ ۆئز ائرزۇيـۇمچه ياشىـسام زادى بولماسـمۇ؟_، دﯦدى ھۈسهيىن ېئغىر تىنىپ. _ ۇئ ســﯧنىڭ خىيالىــڭ ،تــوي قىلمــايمۇ ياشــىغىلى بولىــدۇ ،بهلكــى تﯧخىمـۇ پهيــزى ياشىغىلى بولىـدۇ .بۇنـداق قىـز بىـلهن تـوي قىلـساڭ ائۋارىچىلىـق ،چىرايـى ەئرەب قىزالرغا وئخـشىغان بىـلهن ەئرەب ەئمهس ،قايـسى مىلـلهت دﯦـدى ،بىـر مىللهتـكهن؛ نهســلى تــۈركلهرگه ،بۇخارىيلىقالرغــا تۇتىــشىدىكهن .نهســلى ەئرەب بولمىغانــدىكىن خوتۇنۇڭدىن رازىلىق ېئلىشىڭ تهس .ۇئنىـڭ ۈئسـتىگه ۇئ قىزنىـڭ تﯧگـى-تهكتىنىـڭ تايىنى يوق ،بىزنىڭ باش ەئلچىنىڭ ۆئيىدە ىئشلىگهن ،مﯧنىڭ ۆئيۈمدىمۇ ىئـشلىدى، مۇشۇنداق تۆۋەن تهبىقىدىكى بىـر قىزنـى ائلـساڭ ەئلچىخاناڭـدىكىلهر نـﯧمه دەيـدۇ؟ باشــقا بــۇرادەرلىرىمىز نــﯧمه دەيــدۇ؟ ۆئزەڭ وئيــالپ بــاق .چىرايىنــى دﯦــسهڭ ،ەئرەب قىزلىرىمىز ۇئنىڭدىن چىرايلىق .بىزنىڭ قىزىقىـدىغىنىمىز بۇنـداق چىـراي ەئمهس، ھهقىقىي جۇڭگولۇق قىزالرنىڭ چىرايى .ۇئالرنىڭ بﯧلىقتهك بهدىنىنى ،نـاز-خـۇلقىنى، قاچان دﯦسهڭ كﯧلىدىغانلىقىنى ۆئزەڭمۇ وئبدان بىلىسهن .بىر نهچـچه قﯧـتىم بىلـله بولغانغــا ۇئالر ســهن بىــلهن تــوي قىلىــمهن دەپ تۇرۋالمايــدۇ ،پــۇلنى ېئلىــپ كﯧتىــدۇ، ائۋارىچىلىقـــى يـــوق .ەئتراپىڭـــدا مۇشـــۇنداق ىئمكـــانىيهتلهر تۇرســـا نﯧمىـــشقا پايدىالنمايــسهن؟ كونىــسىدىن زﯦرىكــسهڭ يﯧڭىــسى پهيــدا بولۇۋاتــسا ،جاھانــدا بۇنىڭدىن ائرتۇق خۇشاللىق بارمۇ؟ يهڭگىل ،ەئركىن ياشىماي ،ۆئزەڭگه ائۋارىچىلىق ىئزدەپ نﯧمه قىلىسهن؟ خوشۇڭ كهلسه بۇ قىز بىلهن وئيناپ قوي ،مۇھهببهتلىـشىمهن دﯦسهڭمۇ مهيلى ،لﯧكىن توي قىلىمهن دەپ يۈرمه ،ىئناۋەتنى تۆكىـسهن ،ھهمـمه ائدەم سﯧنى تىلاليدۇ.
187
_ بۇنى بىلىمهن ،لﯧكىن مهن ۆئزەمگه خـاس ،مۇسـتهقىل ياشاشـنى ائرزۇ قىلىـمهن، زىناخورلۇقتىن راستىنال زﯦرىكتىم .گۇناھقا گهدەنگىچه پﯧتىپ كهتتۇق ،سهن بولـساڭ گۇناھقـــا چۆكـــۈپال كهتتىـــڭ ،قۇتقـــۇزۇۋالغىلى بولمايـــدۇ _...دﯦـــدى ھۈســـهيىن مۇغهمبهرلهرچه كۈلۈمسىرەپ. _ يهنه ۆئزەڭنــى مهنــدىن ۈئســتۈن قويۇۋالماقچىمــا ،چﯧيىڭغــا باھــانى قــۇۋۋەتلهش دورىسىدىن ھازىرال بىرنى سﯧلىپ بهرسهم ،زۆھرەنى يﯧنىڭغا چاقىرىـسهنغۇ دەيـمهن ، شــۇ چاغــدا مــۇھهببهت دﯦگهنلىرىڭنــى كــۆرەتتىم .مهن ىئــشقى-مــۇھهببهت دﯦگهننــى باھنى قۇۋۋەتلهش دورىسى دەپال چۈشىنىمهن. _ شهھۋەتپهرەسلهر شۇنداق چۈشىنىدۇ. _ مهن شهھۋەتپهرەســـلىكىمنى ېئتىـــراپ قىلىـــمهن ،بـــۇ دﯦـــگهن ەئركهكلىكنىـــڭ نامايهندىسى .سهندە بۇ نهرسه كهمچىل بولسا كﯧرەك ،ائيالالردەك رومانتىك ياشايمهن دەپ جاھىللىق قىلىۋاتىسهن. _ شـــــهھۋەتكه رومـــــانتىكىلىق قوشۇلـــــسا گـــــۈزەل بولىـــــدۇ ،ســـــهن بـــــۇنى چۈشهنمهيدىكهنسهن. _ بولدى تاالشـمايلى ھۈسـهيىن ،ىئـشقىلىپ قانـداق ياشىـساق خۇشـال ياشىـساقال بولدى .بولمىـسا قﯧرىغانـدا پۇشـايمان قىلىمىـز .لـﯧكىن ھـازىر قﯧرىالرمـۇ پۇشـايمان قىلمــاس بولــۇپ كﯧتىپتــۇ __ قﯧــرى بــايالر ائمﯧرىكىنىــڭ دورىلىرىنــى ،پهقىرلىــرى جۇڭگونىڭ دورىلىرىنى ىئشلىتىدىكهن. _ ەئمىسه ،سهنمۇ بهك كۈچهپ كهتمىسهڭ بولغۇدەك ،بهرىبىر دورىنىڭ ىئشىكهن... _ لﯧكىن وئخشىمايدۇ ،قانچه تهبىىئي بولسا ھۇزۇر شـۇنچه كۈچلـۈك بولىـدۇ .شـۇڭا ياشلىقىمىزنى قهدىرلهش كﯧرەك. _ ەئمما شهھۋەتكه بهك بﯧرىلىـپ كهتـسهڭ ياشـلىقىڭنى نـابۇت قىلىـسهن ،بالـدۇر قﯧرىپ كﯧتىسهن _،دﯦدى ھۈسهيىن _،ائدەمنىڭ ھاۋايى نهپسى ھهرگىز قانمايدۇ .شۇڭا قاناەئتچان ،سهۋرچان بولۇش كﯧرەك. _ بۇ ائجىزالرنىڭ باھانىسى ،ھهممىسى قۇرۇق گهپ. _ ســهن دىۋىــدەك كۈچلــۈك وئخشىمامــسهن؟_دﯦــدى ھۈســهيىن مهســخىرە ائرىــالش كۈلۈپ _ ،ھهقىقىي ەئركهك ۇئنداق بولمايـدۇ ،كاللىـسى پـۈچهك ائدەمـال شـهھۋەتتىن پهخىرلىنىدۇ. خالىد يهنه تﯧرىكتى ،ائچچىقى ىئچىگه پاتماي قالدى: _ شۇنداق ،مهن پهخىرلىنىمهن ،سﯧنىڭ بولـسا پهخىرلىنىـدىغان ھﯧچنـﯧمهڭ يـوق. پاھىشه بولۇپ كهتكهن قىزنى خوتۇن قىلىشتىن پهخىرلىنهمتىڭ يا؟! _ نﯧمه قىلسام ۆئزەمنىڭ ىئشى ،ھﯧچكىمنىـڭ ائرىلىـشىش ھوقـۇقى يـوق _،دﯦـدى خالىد وئرنىدىن قوپۇپ.
188
_ مهن دوستلۇق يۈزىسىدىن دەپ قوياي ،سهن ەئرەبلهرنىڭ يۈزىنى تۆكمه! _ ەئرەبلهرنىڭ يۈزىنى تۆكۈۋاتقان كىم؟ _ بولدى ،مهن كﯧتهي ،بىر پاھىشهنى دەپ مۇنداق جﯧدەللىشىشنى خالىمايمهن. _ مهەئســساالم )خهيرخــوش( _،دﯦــدى ھۈســهيىن جايىــدا وئلتــۇرۇپ .خالىــد چىقىــپ كهتكهندىن كﯧيىن ۇئ تهمكىنلىك بىلهن چاي ىئچتى ،تاماكا چهكتى ،ەئمما كهيپىيـاتى بارغانچه وئساللىشىپ كهتتى ،كاللىسىنى مالىمان قىلىۋاتقان بىر تاالي زىددىيهت ۋە غهشلىك خۇددى كۆز ائلدىـدىكى تاماكـا ىئـسىدەك لهيـلهپ ،كﯧڭىيىـپ كﯧتىۋاتـاتتى. خالىد بىلهن شۇنچه پاراڭلىشىپ ائخىر كۆڭۈلسىز خوشالشقانلىقىدىن ەئپـسۇسالندى، »كهچــته بىزنىــڭ ۆئيــدە بىــر قاپــاق چىلىــم تارتــايلى« دﯦــگهن گهپنــى ھﯧچكىمنىــڭ قىلمىغـــانلىقىنى ېئـــسىگه ائلـــدى ،شـــهھۋەت ھهققىـــدىكى پـــاراڭ ھهممىنـــى ۇئنتۇلدۇرغانىدى. خالىد چىقىپ كﯧتىۋﯦتىپ ،سالوندا تﯧلۋىزور كۆرۈپ وئلتۇرغان زۆھرەگه بىزارلىـق بىلهن قاراپ قويدى ،زۆھرە خوشلىشىش ۈئچۈن وئرنىدىن قوپسىمۇ پىسهنت قىلمىـدى ۋە ۇئنى خىلمۇ خىل گۇمان ،يوقىالڭ خىيالالرغا سﯧلىپ قويۇپ كهتتى. بىر چاغدا ھۈسهيىن زۆھرەنى ىئشخانىسىغا چاقىرتتى ،ۇئنىڭغـا باشـقىچه نهزەردە تىكىلدى .زۆھرە »نﯧمه ىئش؟«دﯦگهندەك ېئسهنكىرەپ قاراپ تۇراتتى. _ سىرتقا چىقاتتىم ،ائيىغىمنـى سـۈرتۈپ قويـۇڭ _،دﯦـدى ھۈسـهيىن تاماكىـسىنى كۈلــدانغا مىجىۋﯦتىــپ ،ائنــدىن وئرنىــدىن قوپــۇپ ،نــﯧمه قىالرىنــى بىلــمهي تۇرغــان زۆھرەنىڭ يﯧنىغا كهلدى ،چىرايىدا يا خاپىلىق ،يا خۇشاللىقنى كـۆرگىلى بولمـايتتى، بۇتتهك قﯧتىپ تۇراتتى _ ،ەئنه ائۋۇ يهردە ائياغ سۈرتىدىغان التا بار. زۆھرە بوينىنى سۆرىگهندەك مﯧڭىپ التىنى قولىغا ائلدى ،ھۈسـهيىننىڭ ائلـدىغا كﯧلىپ ېئڭىشتى .ھۈسهيىن پۇتىنىڭ ائستىدا ۆئمىـلهپ يـۈرگهن بـۇ قىزنـى ھهقىقىـي ياخـــــشى كۆرىـــــدىغان-كۆرمهيـــــدىغانلىقىنى ،خوتۇنلۇققـــــا زادى بولىـــــدىغان- بولمايدىغانلىقىنى وئيلىدى ،ىئشتىنىغا پاتماي كۆرەڭلىـدى ،مـۇھهببهتنى دەپـسهندە قىلىۋاتقانــدەك ،بۇنىڭــدىن ھۇزۇرلىنىۋاتقانــدەك تۇيغۇغــا كهلــدى ھهم بــۇنى تﯧخىمــۇ ەئۋجىــگه چىقارغۇســى كهلــدى .زۆھرەنىــڭ قــولى خــارلىق ىئچىــدە ھهرىكهتلىنهتتــى، كــۆزلىرى قــارا رەڭــدىن باشــقىنى كــۆرمهيتتى؛ بايــاتىن ېئــسىل ســافادا وئلتــۇرۇپ ېئكرانــدىكى گــۈزەل تۇرمۇشــنىڭ ۆئز رىائللىق ـى بىــلهن نهقهدەر يﯧقىنلىقىنــى ھــﯧس قىلغـــان زۆھـــرە ەئمـــدى مـــايالمچىلىق قىلىۋاتـــاتتى؛ ەئركىـــنلىكىم مۇشـــۇنداق داۋاملىشىدۇ دەپ يۈرگهنـدە توسـاتتىن قۇللـۇق ،مااليلىققـا چۈشـۈپ قالـدى؛ ائدەتـته زوقلىنىپ ،تهسهۋۋۇرىدىن چىقماي كهلگهن يوپيورۇق تۇرمۇش بىردىنال خۇنۇكلىـشىپ، ھۈسهيىننىڭ ائيىغىدەك قارىيىپ كهتتى... ۇئ ائياغنى سۈرتۈپ بولۇپ» ،ەئمدى بولدىمۇ«دﯦگهندەك ھۈسهيىنگه قارىدى.
189
_ پاكىز سۈرتۈڭ ،كهينىمۇ قالمىسۇن_،دﯦدى ھۈسهيىن. زۆھرە تﯧخىمۇ كۆڭۈلسىز بىر ھﯧسسىياتتا ائياغنىڭ تـاپىنىنى سـۈرتتى .ۇئ ىئـشىنى تۈگىتىپ وئرنىدىن قوپماستىال ھۈسهيىن ۇئنىڭ بىلكىـدىن تارتىـپ ۆئرە تۇرغـۇزدى ۋە قۇچاقالشقا ھهرىكهتلهندى .زۆھرە تﯧزلىـك بىـلهن كهيـنىگه داجىـدى ،قولىـدىكى التـا پۇالڭالپ تۇراتتى. _ نﯧمانداق ۆئزىڭىزنى قاچۇرىسىز؟_ دﯦدى ھۈسهيىن ائچچىقلىنىپ. _ قولۇم پاسكىنا ،قولۇمنى يۇيۇپ چىقاي_...دﯦدى زۆھرە تىترەپ. _ ھﯧچنﯧمه بولمايدۇ ،مﯧنى وئسـال قىلمـاڭ _،دﯦـدى ھۈسـهيىن زۆھـرەگه ېئتىلىـپ كﯧلىپ .زۆھرە ۇئنىڭ قۇچىقىغا چۈشۈپ قالـدى ،ھۈسـهيىن ۇئنىـڭ قولىـدىكى التىنـى تارتىپ چۆرۈۋەتتى .ھۈسهيىن ېئچىرقاپ كهتكهن قﯧرى مۈشۈكتهك تىپىراليتتى ،تهسـته قولغا كهلگهن وئلجىنى تارتقۇشاليتتى ،يهپ ھۇزۇرلىنىشتىن ائۋۋال ۇئنى پۇراپ ياالشقا ىئنتىلهتتى .ھودۇقۇپ كهتـكهن زۆھـرە ھوشـىنى يوقـاتتى ،سﯧـسىق تاماكـا ىئـسىنىڭ ائرىسىدا قالغاندەك تىنالماي ،چىدىغۇسىز بىر بىائراملىقتا تولغانـدى .شـۇ ەئسـنادا ىئشخانىدىكى تﯧلﯧفون جىـرىڭالپ كهتتـى» ،سـهت قىلىقىڭنـى توختـات ھۈسـهيىن« دﯦــگهن بىــر ســىگنال چﯧلىنغانــدەك بولــدى ،دىققىتــى بۆلۈنــۈپ كهتــكهن ھۈســهيىن زۆھرەنى قويۇپ بﯧرىپ ،تﯧلﯧفوننىڭ يﯧنىغا ماڭدى ،زۆھرە ۆئزىنى ىئشىككه ائتتى. زۆھرە ەئلچىخانا بىناسىدىن سىرتقا چىقىپ ،پىيادىلهر يولىدا مهقسهتسىز ماڭـدى، كۆزلىرىدە ياش ەئگىيتتى ،ھۈسهيىننىڭ وئبـرازى خۇنۇكلىـشىپ ،قارىيىـپ كهتتـى ،ۇئ زۆھرەگه بهرگهن ىئشهنچمۇ ۇئلى بوش تامدەك ۆئرۈلۈپ چۈشۈۋاتاتتى .ەئزىزلىك بىلهن خارلىقنىڭ ائرىلىقى بىر قهدەمـال كﯧلهتتـى .زۆھـرە سـيىت قارىغـا تﯧلﯧفـون ۇئرۇشـنى وئيالپ ،بولدى قىلدى ،ائدىلهگه دەردىنى تۆكۈشنىمۇ خالىمىدى .ائخىر يهنه شۇ بىچـارە ائنىــسىنى ېئــسىگه ائلــدى ،ۆئپكىــسى ۆئرۈلــدى ،كــۆزىگه لىــق يــاش تولــدى ،بىــر دەم ىئككىلىنىــپ تۇرغانــدىن كﯧــيىن ۆئيىــگه تﯧلﯧفــون قىلــدى .قوپــال گهپ قىلىــدىغان ائچىسى تﯧلﯧفوننى ائلدى: _ ھه ،ياخشى تۇرۇۋاتامسهن؟ نﯧمانداق تﯧلﯧفـون قىلمايـسهن؟ سـﯧنىڭ دەسـتىڭدە كاللىمىز بىر كۈن ائرامىدا ەئمهس ،قاچان قايتىپ كﯧلىسهن؟ _ تﯧخــى ەئمــدى ىئــشقا وئرۇنالشــتىم ،بىــر ائز ىئــشلهپ پــۇل تﯧپىــۋاالي ،ائنــدىن بارىمهن _...دﯦدى زۆھرە ۆئزىنى بﯧسىۋﯦلىپ. _ سهن مۇشۇنداق دﯦگىلى بىر يىلدىن ائشتى ،زادى قاچان يﯧنىپ كﯧلىسهن؟ ەئمدى كهلمىسهڭ ،كهلمه .خهقنىڭ ائلدىدا يۈزىمىزمۇ قالمىـدى ،كهلـسهڭمۇ بـۇ يهردە سـﯧنى ەئر ائلمايدۇ ،بهرىبىر يۈزىمىزنى تۆكىسهن. _ نﯧمانــداق گهپ قىلىــسهن؟! ەئرگه تهگمىــسهم تهگمهســمهن ،ەئر دﯦگهنــگه ســهنمۇ تويــدۇڭغۇ ،نﯧمانــداق ماڭــا ىئشهنمهيــسهن؟_دﯦــدى زۆھــرە ائچچىقىنــى ائچىــسىدىن
190
ېئلىۋاتقاندەك _،مهن سﯧنىڭ ىئزايىڭنى ىئشتقىلى تﯧلﯧفون قىلمىغـان ،ائنـام بىـلهن كۆرۈشىمهن. _ ائنام باغقا چىقىپ كهتكهن ،ائۋازىڭنى ائڭلىـسا يهنه يىغلىغىلـى قوپىـدۇ .سـهن زادى نﯧمه ىئش قىلىۋاتىسهن؟ ماڭا بىر دﯦگىنه قﯧنـى ،يـۈزىمىزنى تۆكىـدىغان ىئـشنى قىلمىغانسهن؟ ەئمىسه نﯧمىشقا كهلمهيسهن؟ نﯧمىشقا بىزدىن قﯧچىپ يۈرۈيسهن؟ _ ساڭا دﯦـسهممۇ چۈشهنمهيـسهن ،چۈشهندۈرسـهم ائڭلىمايـسهن .خـۇدايىم ائلدىـدا قهســهم قىلــساممۇ يالغــان دەيــسهن .ەئڭ ياخشىــسى ،مهن ائنــام بىــلهن سۆزلىــشهي، ائنامنى چاقىرىپ قويغان بولساڭ. _ سهن ساددا ،سهن دۆت _،دﯦدى ائچىـسى تﯧرىكىـپ ۋاقىـراپ _،بىـر وئبـدان ۆئينـى تاشالپ كۇلىدا پوق بارمۇ؟ تﯧخى مهن چۈشهنمهيدىغان قاپاقۋاشكهنمهن ،ۋاي ەئقىللىق ساراڭ ،توال نﯧرۋامنى ۆئرلهتـمهي ەئتىـال يﯧنىـپ كهل ،بولمىـسا ىئككىنچـى بـۇ ۆئيـگه دەسسىگۈچى بولما!! زۆھــرە يــۈرىكىنى تۇتــۇپ تــۇرۇپ قالــدى ،يامــانالقلىق ائچىــسى بۇرۇنقىــدىنمۇ بهك سهپرا ،تﯧرىككهك بولۇپ كهتكهنىدى. _ ائچا ،مﯧنىڭ مۇشۇ تاپتا كۆڭلـۈم بهك يﯧـرىم ،سـﯧنىڭ گهپلىرىڭنـى ائڭلىغـۇدەك ھالىم يوق_،دﯦدى زۆھرە ھﯧلىال يىغالپ تاشاليدىغاندەك جىله بولۇپ _ ،ائنام بىـلهن كۆرۈشكىلى قويغىن... _ ائنامنىمۇ ساراڭ قىالي دەمسهن ،مۇشۇنداق قىلىـپ ھهممىمىزنـى سـاراڭ قىلىـپ بولدۇڭ .ەئۋەتكهن پۇللىرىڭنى يا خاتىرجهم خهجلىگىلى بولمىغان ،خهق ھهر قىـسما گهپلهرنــى دەپ يۈرۈيــدۇ ...دادام خهقنىــڭ نهزىرىــدە بىــر شــوۋىكهش بولــدى قىزىنىــڭ پۇلىنى خهجلهيدىغان ...بىزمۇ باش كۆتۈرۈپ يۈرەلمهيۋاتىمىز ...بىزنى مـا مهھهللىـدە ياشىغىلى قويامسهن -يوق؟! _ نﯧمانچه ەئسـكى خهقـلهر ۇئ ،تـوۋا خـۇدايىم تـوۋا _،دەۋەتتـى زۆھـرە ائھ ۇئرۇپ_، ھاالل ىئشلهپ پـۇل تﯧپىـپ ەئۋەتـسىمۇ ۇئنـى-بـۇنى دﯦـسه ،مﯧنىـڭ ۈئسـتۈمدىن گهپ تاپقىچه ۆئيىدىكى قىزلىرىنى باشقۇرسا بولمامدۇ ؟ مهنمۇ ەئرنىڭ قۇلى بولۇپ ۆئيدىن چىقماي وئلتۇرغان بولسام كۆڭلى تىنامدىكهن ۇئ نﯧمىلهرنىڭ؟ شۇڭا مهن ۆئچ ۇئنداق مهھهللىگه ،ائدەملىرىنى كۆزۈممۇ كۆرمىسۇن ،نﯧمه دﯦسه دەۋەرسۇن ،پهرۋايىم پهلهك! _ سﯧنىڭ كارىـڭ بولمىغـان بىـلهن ،گهپ بىـزگه كﯧلىـدىكهن! سﯧـسىق گهپ بىـزگه ۆئتىدىكهن! _ ســىلهردىمۇ ېئغىــز بولغانــدىكىن ،قــايتۇرۇپ وئبــدان گهپ قىلــساڭالر بولمامــدۇ؟ سىلهرمۇ ماڭا ىئشهنمهمتىڭالر؟ _ تـاڭ خﯧــنىم ،قــالغىنىنى خــۇدايىم ۆئزى بىــلهر .ائنــاممۇ كﯧلىۋاتىــدۇ ،تﯧلﯧفــوننى ائنامغا بهردىم ،خوش ،نومۇس قىلىپ يۈرەرسهن!
191
زۆھرە ائچىسىدىن قۇتۇلۇپ ،ائنىسىنىڭ يىغىسىغا تۇتۇلدى. _ يىغلىماڭ ائنا _...دﯦدى زۆھرە كۆزلىرىدىن ياش تۆكۈپ. _ ۋا ھاي ....جﯧنىم قىزىم ،يىغلىما دەيسهن ،ۆئزەڭمۇ يىغاليسهن ،مهنمۇ يىغاليمهن. قانداق ،وئبدان تۇرۇۋاتامسهن؟ _ ياخشى ،ائنا _...دﯦدى زۆھرە بوغۇلۇپ تۇرۇپ. _ ياخشى تۇرغان بولساڭ بوپتۇ .مۇشۇ كـۈنلهردە تـوال چۈشـۈمگه كىرىـپ قالـدىڭ، ەئسكى چاپاننى كىيىپ كوچىدا يۈرگىدەكسهن ،چاچلىرىـڭ مهيـنهت ،بىـر تـوپ ائدەم سﯧنى ىئتتىرىپ يىغلىتىپ يۈرگىدەك ،بﯧرىپ قولۇڭدىن تارتىپ ەئكىلهي دەيمهن ،يـا بارالمايمهن...يىغالپ وئيغىنىپ كهتتىم .خۇداغا شۈكرى ،ياخشى تﯧلﯧفون قىلىپـسهن، ائۋازىڭنى ائڭالپ يۈرىكىم جايىغا چۈشتى ،لﯧكىن سهن كهلمىگىـچه كۆزۈمـدىن يـاش قۇرىمايدۇ مﯧنىڭ... _ كۆڭلىڭىزنى ۇئنداق يﯧرىم قىلماڭ ائنا ،مهن چوقۇم قايتىپ بارىمهن. _ كهلگهنــدە كــۆرەيلى ســﯧنى _،دﯦــدى ائنىــسى ۇئھ تارتىــپ _ ،ائۋازىڭنــى ائڭــالپ تۇرغان بىلهن ائدەم يهنه چىدىمايدىكهن ،سهنمۇ ەئرگه تﯧگىـپ بىـر بالىنىـڭ ائنىـسى بولغاندا بىلهرسهن... _ مهن بىــر ياخــشى خىــزمهت تــاپتىم ائنــا _،دﯦــدى زۆھــرە يﯧــشىنى ســۈرتىۋﯦتىپ_، ماائشىم 3000كويدىن ائشىدۇ ،تۇرۇۋاتقان ۆئيۈممۇ ياخشى... _ بوپتۇ باالم ،ياخشى ياشىغىن... _ كﯧيىنچه سىزنى ەئكىلىۋالسام دەيمهن ،ۆئمرىڭىزدە بۇنـداق شـهھهرنى كـۆرمهيال ۆئتۈپ كهتسىڭىز بولمايدۇ. _ كﯧيىن بىر گهپ بوالر .ائۋۋال سهن كهلگىن ،كۆڭلىمىز خاتىرجهم بولسۇن. _ مهندىن نﯧمىشقا ەئنسىرەپال يۈرۈيدىغانسىلهر دەيمهن... _ تويۇڭنى قىلىۋەتكهن بولساق خاتىرجهم بوالتتۇق. _ بۇ ىئشنى مهنمۇ وئيلىشىۋاتىمهن ائنا. _ بهك كهينىگه سۈرۈۋەتمه ،سهن ەئرگه تهگمىگىچه بىزگه ائرامچىلىق يوق .يـالغۇز قىز بـاال سـىرتتا ۇئزاق تـۇرۇپ كهتـسه سـۆز-چـۆچهككه قالىـدۇ .خهقنىـڭ ېئغىزىنـى توسۇۋالغىلى بولمايدىكهن ،سﯧنىڭ ۈئستۈڭدىنمۇ جىق گهپ تﯧپىشتى .سىيىت قـارىم يوقــاپ كﯧتىۋىــدى ،ۇئنىــڭ كهينىــدىنمۇ ھهر خىــل گهپلهرنــى قىلىــشتى ،تاشــچىلىق قىلىمهن دەپ كۇلىغا كﯧتىپتىمىش دەيدۇ ،سهن بىلهن كۆرۈشمىگهندۇ؟ _ كۆرۈشتۇق ،ۆئيۈمگىمۇ كهلـدى ،لهغـمهن ېئتىـپ مﯧھمـان قىلـدىم_،دﯦـدى زۆھـرە خۇرسهنلىك بىلهن. _ ياخشى قىلىپـسهن قىـزىم ،سـىيىت قـارىم وئبـدان بـاال ،جامـاەئتمۇ بهك گﯧپىنـى قىلىدۇ .ەئسلى شۇ باال بىلهن تويۇڭنى قىلىشنى وئيالشقانىدۇق ،كهلمهيال قويدۇڭ .ۇئ
192
بالىمۇ ساڭا تارتىـشقاندەك خـﯧلىغىچه ۆئيلهنـمهي يـۈردى ،كﯧـيىن مهھهللىمىزدىكـى قادىراخۇننىڭ قىزى گۇلنىساغا ۆئيلهنگهنىـدى ،ۈئچ كۈنـدىن كﯧـيىن تـاالق قىلىپتـۇ، مهھهللىدە ھهر خىل گهپ بولۇپ كهتتى .گۇلنىساخان ۈئرۈمچىدە وئقۇپ كهلـگهن قىـز ىئــدى ،قانــداق بولــۇپ ســىيىت قارىمغــا تﯧگىــپ قالــدى ،ۇئقمىــدۇق .ۆئيىــدىكىلىرى قــارىمنى يــۇۋاش كــۆرۈپ زورالپ بهرگهن چﯧغىــۋا ،قــارىممۇ يــۇۋاش ەئمهســكهن ،قىــز چىقمىدى دەپ قويۇۋﯦتىپتۇ .شۇڭا دەيمهن ،سهنمۇ ۆئزەڭگه چىڭ بول ،ەئگهر يۈزىمىزگه داغ تهگكۈزىدىغان بولـساڭ ،بهرگهن سـۈتۈمگه ۆئلگىـچه رازى ەئمهسـمهن ،بـۇ گهپنـى ېئسىڭدە چىڭ تۇتقىن. _ گﯧپىڭىزدىن چىقماي ياشاۋاتىمهن ائنا ،ماڭا ھهر ۋاقىت دۇائ قىلىپ تۇرۇڭ. _ لـــﯧكىن ۋاقتىـــدا ەئرگه تﯧگىـــۋال ،بولمىـــسا ىئـــشىڭ تهس _،دﯦـــدى ائنىـــسى كهسكىنلىك بىلهن _،خوتـۇن كىـشى ائجىـز كﯧلىـدۇ ،شـهيتان ائسـان ائزدۇرىۋﯦتىـدۇ. ياخشى بىر ەئرگه تﯧگىۋالساڭ ،نهدە ياشىساڭ مهيلى ،خاتىرجهم ياشايتتۇق. _ مﯧنىڭمۇ سىلهرنى خاتىرجهم قىلغۇم بار ،لـﯧكىن ماڭـا اليىـق ائدەم بولمىـسا بـۇ يهردە؟! يۇرتقا بارسام تﯧخى توي قىاللمىسام ...باياتىن ائچام بىر مۇنچه سﯧسىق گهپ قىلدى ماڭا. _ سىيىت قارى بولمامدۇ؟_ دﯦدى ائنىسى زۆھرەنـى ھهيـران قالـدۇرۇپ _،قارىمنىـڭ خوتۇنــدىن پهقهت تهلىيــى كهلمىــدى .ۆئزى وئبــدان ،پــاكىز بــاال .ىئمــاملىقنى ياخــشى قىلىدۇ دەيدۇ ،بىر مۇنچه ياش بـالىالرنى مهسـچىتكه بارىـدىغان قىلىۋﯦتىپتـۇ .ۇئنىـڭ ۈئستىگه ،ىئككىڭالر بۇرۇندىن تونۇشىسىلهر... _ بىر خوتۇن ائلغان بالىغا تﯧگهمدىمهن؟ _ نﯧمه بوپتۇ ،بىر قﯧتىم خوتـۇن ائلغـان دەپ پﯧشانىـسىگه يﯧزىـپ قويۇپتىمـۇ؟ ەئر كىشى وئن قﯧتىم خوتۇن ائلسىمۇ بهرىبىر ەئر ،ۇئالرنـى خوتـۇن خهقـتهك قىـز ،جـۇۋان دەپ ائيرىغىلى بولمايدۇ. _ ۇئنىڭغا تهگسهم كﯧيىن قانداق قىلىمهن؟ بىر ۆئمۈر جاپا چﯧكهمـدىمهن؟ _دﯦـدى زۆھــرە دەردىنــى تۆكــۈپ _،ۇئ بــالىمۇ يۇرتتــا ىئمــاملىق بىــلهن جــان باقالمــاي مۇشــۇ شهھهرگه كﯧلىپ تاشچىلىق قىلىۋاتىدۇ .بۇ تاشمۇ ۆئزىنىڭ تﯧـشى ەئمهسـكهن ،باشـقا بىر قارىمغا تاش سﯧتىشىپ بهرگىلى كهپتۇ. _ كهمبهغهل بولسا ھﯧچنـﯧمه بولمايـدۇ_،دﯦـدى ائنىـسى ىئـشهنچ بىـلهن _،نۇرغـۇن ائدەم كهمبهغهللىكته ياشـاپمۇ ھـﯧچ نـﯧمه بولمىـدى ،يهنىـال وئبـدان كﯧتىـپ بارىـدۇ، بىزمۇ شۇنچىلىك ياشاۋاتىمىز .كهمبهغهللىك ەئيىـب ەئمهس ،تىرىـشماسلىق ەئيىـپ. سىيىت قارى پۇل تاپىمهن دەپ تىرىشىۋﯦتىپتۇ ،بهلكىم ائز-توال بىـر نهرسـه تاپقانـدۇ. ۇئنىڭ ۈئستىگه ،ۇئ دىندا وئقۇغان باال ،ھازىر بۇنداق بالىنى تاپماق تهس .بﯧيجىڭدا
193
وئقۇۋاتقان چﯧغىدا ۆئيگه كىرىپ ماڭاتتى ،ېئغىرراق نهرسه ماڭدۇرۇپ بهرسهكمۇ شـۇ بــاال ېئغىــر كــۆرمهي ېئلىــپ ماڭــاتتى؛ »ىئككىــسى بولــسا تﯧپىــشىپ قالــسا ،تــويىنى قىلــساق« دەپ شــۇ چاغــدا وئيــالپ قــاالتتۇق ،كﯧــيىن ۇئ بــاال كهلــدى ،ســهن يــوق، ائرزۇيىمىــز ىئــشقا ائشــمىدى .ســهن شــۇ كهلمىگهنــچه مانــا ھــازىرغىچه سهرســان- سهرگهردان بولۇپ ،بىزنى ەئنسىرىتىپ يۈرۈيسهن. _ ۇئ ىئشالر ۆئتـۈپ كهتتـى ،مانـا ھـازىر بىـر وئبـدان تـۇرۇۋاتىمهن_،دﯦـدى زۆھـرە وئيچان قىياپهتته ەئتراپقـا قـاراپ _ ،سـىيىت قـارى ۆئيـۈمگه كهلگهنـدە بولمىـسا شـۇ گهپنى قىلغان. _ تــوي قىلىلــى دﯦگهنمــا؟_ دﯦــدى ائنىــسى خۇشــال ائۋازدا _،ەئجهپ وئبــدان گهپ بوپتۇغۇ بۇ ،سهن نﯧمه دﯦدىڭ؟ _ مهن بــۇنى وئيــالپ باقمىغانــدىكىن» ،ھــازىرچه تهييــارلىقىم يــوق« دەپ گهپنــى تۈگهتتىم. _ وئبدان دەپسهن قىزىم ،ۇئ يهردىمۇ ەئر تاپالمىساڭ ،بـۇ يهردە سـﯧنى ەئر ائلمىـسا، ائشۇنداق يۈرىۋەر .بىـز بـۇ يهردە »بﯧيجىڭـدا قىزىمىـز بـار« دەپ ۆئتىـۋﯦرەيلى ،سـهن »مﯧنى ھﯧچكىم كۆرمىدى« دەپ ەئركىن ياشاۋەر .ھﯧچكىم كۆرمىگهن بىلهن خـۇدايىم كۆرۈپ تۇرىدۇ .خۇدايىم ىئنساۋىڭنى بهرسۇن... ائنىسىنىڭ تهنه ائرىالش ،ھهسرەتلىك ،ۈئمىدسىز گهپلىرى زۆھرەگه چوڭقۇر تهسىر قىلدى ،چىدىيالمىدى: _ ائشۇ سىيىت قارىغا تهگسهم رازى بوالمتىڭىز؟ ەئگهر سـىزال رازى بولىـدىغان ىئـش بولسا تهگسهم تهگدىم .لﯧكىن مهن سـىيىت قـارى بىـلهن ۇئ مهھهللىـدە نامراتلىقتـا ياشاپ بواللمايمهن ،شهھهرگه كۆنۈپ قالغان ائدەم يﯧزىغا ھهرگىز كۆنهلمهيدۇ ائنا... _ توۋا ما بالىنى ،مۇشۇ مهھهللىدە 17يﯧشىڭغىچه ياشىدىڭ ،شـهھهر كـۆرگىنىڭگه ۆئتۈپ كهتسه ۈئچ يىل بولغاندۇ ،شۇنچه كۆنۈپ كهتتىڭمۇ كۇلىغا؟ بۇ مهھهلله سـاڭا الزىم ەئمهسما؟ ائت ائيلىنىپ وئقۇرىنى تاپىـدۇ ،ائيلىنىـپ يهنه كﯧلهرسـهن .يـۇرتتىن چىقىــپ كهتكهنــلهر يهرلىكىــدە يــاتقىلى بولــسىمۇ مهھهللىــسىگه كﯧلىــدۇ ،ۇئنىــڭ جىنازىــسىنى كۆتۈرىــدىغانغا يهنه مۇشــۇ مهھهللهكــوي ،جامــاەئت كﯧــرەك بولىــدۇ، نـــامىزىنى چۈشـــۈرىدىغانغا ســـىيىت قارىـــدەك بىـــر ىئمـــام الزىـــم بولىـــدۇ .ســـهن كﯧيىنلىكىڭنــى وئيــال ،بــۇ دۇنيــا ھــﯧچكىمگه باقىۋەنــدە ەئمهس .كۇلىــدا يۈرىۋﯦرىــپ يــاغلىقىڭنى ېئلىۋەتكهنــسهن ،نامــازنىمۇ تاشلىۋەتكهنــسهن ھهقىچــان؟! مهن شــۇنى وئيالپ بولـدۇم .چۈشـۈمدە كـۆرگىنىم بىكـار ەئمهس ،چاچلىرىـڭ چـۇۋۇق ،چىرايىـڭ تۇتــۇق ...كۆڭلــۈم ھــازىرمۇ بهك يﯧــرىم .ســىيىت قارىغــا تهگــكهن بولــساڭ ،ھــﯧچ بولمىغاندا ياغلىقنى چىـڭ چىگىـدىغان ،نـامىزىڭنى جايىـدا وئقۇيـدىغان بوالتتىـڭ. سىيىت قارىنىڭ تهكلىۋىنى وئبدان وئيـالن .ەئگهر سـىيىت قارىغـا تهگـسهڭ شـۇ يهردە
194
تۇرساڭمۇ ،يۇرتقـا يﯧنىـپ كهلـسهڭمۇ باشـقا پىكرىمىـز يـوق ،ھهممىمىـز خـاتىرجهم بولىمىز. زۆھرە بۇ گهپنى وئيلىنىپ قالدى ،ائنىسىنىڭ بـۇ گهپلىـرى قىزىقتـۇرۇش كـۈچىگه باي ىئدى. _ مهن بــۇنى وئيلىــشىپ باقــاي ائنــا .ەئگهر ســىيىت قارىغــا تهگــسهم ،مۇشــۇ يهردە داۋاملىق قالسام رازى ،شۇنداقمۇ؟ _ مهن رازى بـاالم ،سـهن بىـر ەئرنىـڭ پﯧـشىنى تـۇتمىغىچه بىـز ھهرگىـز خــاتىرجهم بواللمايمىز ،ائندىن نﯧمه ىئش قىلساڭ كارىمىز يوق ،سهن شۇ بـالىنى قولـدىن بهرمه، مهن ۇئ قارىم باالمغا ىئشىنىمهن. زۆھرە كۈلۈپ قويدى ،ائنىسى بىلهن بىر دەم يهڭگىل پاراڭلىـشىپ ،بىـر نهچـچه كۈندىن كﯧيىن ائنىسىغا تﯧلﯧفون بﯧرىدىغان بولۇپ خوشالشتى. ەئمدى توي ھهققىدىكى رەڭگارەڭ وئيالر زۆھرەنىـڭ كاللىـسىغا شـىددەت بىـلهن باســتۇرۇپ كىــردى .نــامراتلىقىنى ،يﯧزىــدا ياشــايدىغانلىقىنى ھﯧــسابقا ائلمىغانــدا سىيىت قارى زۆھرەنىڭ كۆڭلىگه سـىغىدىغان ،ھهتتـا مـۇھهببهت بىـلهن سـىغدىلىپ كىرەلهيدىغان ىئنسان ىئدى؛ زۆھرە ۇئنىڭغا تﯧگىپ ،ائتا-ائنىـسىنى رازى قىلغانـدىال ائرامــبهخش بىــر تۇرمۇشــقا ېئرىــشهتتى .لــﯧكىن بــۇ تۇرمــۇش زۆھرەنىــڭ خىيــالىچه بولغاندا ،يﯧزىدا ەئمهس ،شهھهردە بولۇشى ،زۆھرەنىڭ مهھهللىسىدە ەئمهس ،بهلكـى بﯧيجىڭدا بولۇشى كﯧرەك ىئدى .مهھللىسىدە توي قىلسا زۆھرەنىڭ بۇ ياققا كهلمىكى تهس بوالتتى؛ مۇشۇ شهھهردىال تـويىنى قىلىۋەتـسه بىـر مـۇنچه ىئـش چىقـاتتى ،ائتـا- ائنىلىــرى ائســانلىقچه كﯧلهلمهيتتــى .ەئگهر نىكــاھنى قىلىۋﯦتىــپ ،تــويىنى كﯧــيىن قىلىۋالسا ،بۇنداق توينىڭ قىززىقى ،داغدۇغىسى بولمايتتى ،وئغۇلدىن كۆرە ،قىزنىـڭ كۆڭلى بهك غهش بوالتتى ،بۇنداق توينى ائمالنىڭ يوقىدىن قىلسا بوالتتى .ۇئنىڭدىن كﯧيىن قانداق بوالتتى؟ سىيىت قارى زۆھرەنى يۇرتقا بىلله كﯧتىشكه ،شۇ يهردە ۆئمـۈر بويى تۇرۇشقا زوراليدۇ ،زۆھرە بۇنىڭغا ائسـانلىقچه ۇئنىمايـدۇ .ھهمـمه گهپ سـىيىت قارىــدا ،تــوي قىلغانــدىن كﯧــيىن ەئر كىــشى ۆئزگىرىــدۇ ،تــوي كﯧچىــسىدىن كﯧيىــنال مۇھهببهتنىڭ سـﯧھىرلىك نىقـابى يىرتىلىـپ ،تويـدىن ائۋۋالقـى گـۈزەل ھﯧسـسىياتالر بهش تۈگمهننى ـڭ نﯧرىــسىغا چۆرىۋىتىلىــدۇ .زۆھــرە ســىيىت قارىنىــڭ تهرىــتىگه ســۇ ىئسسىتىپ بﯧرىدىغان ،نﯧمه دﯦـسه لهبـبهي دەپ تۇرمىـسا بولمايـدىغان قۇشـناچىمغا ائيلىنىدۇ.... » ۋاي ،نﯧمــانچه مــۇرەككهپ مهســىله بــۇ _ ...دەپ وئياليتتــى زۆھــرە ېئغىــر ۇئھ تارتىپ _ ،بﯧشىمنىڭ ىئچىمـۇ تﯧـشىمۇ قـاتتى ،بىچـارە ائنـامنى دﯦمىـسهم ،ھـﯧچكىم بىلهن توي قىلغۇم يوق ،ەئركىنلىكىم ،يالغۇزلۇقۇم نهقهدەر قىممهتلىك ،غﯧرىبلىقتا بهزىدە يىغلىساممۇ ،لﯧكىن كۆپ ۋاقىتالردا كۈلۈپ يۈرەتتىم .ەئمدى بۇ ىئش كالالمغا
195
كهلــدى .ھامــان بىــر ەئرنىــڭ بﯧــسىمىغا ۇئچــرايمهن .ســىيىت قارىــدىن باشــقا ەئرلهر ناتونۇش ۋە قورقۇنچلۇق ،مهن سىيىت قارىنى بويـسۇندۇرااليمهن .مـۇھهببهت بىـلهن، قﯧيداش بىلهن ،ائچچىقالش بىلهن ...بۇ بالىنى ىئلكىمگه ائالاليمهن ،ۇئ قـارىم بولغـان بىلهن ھﯧسسىياتچان باال ،سهپرا بولغان بىلهن ائچچىقىدىن ىئتتىـك يانىـدۇ .ەئرلىـك غۇرۇرىــدا چىــڭ تۇرغــان بىــلهن قۇچىقىمــدا ېئرىــپ كﯧتىــدۇ ...ائرزۇيۇمغــا پۈتــۈنلهي يﯧتهلمىسهممۇ ،شۇنىڭغا يﯧقىن بىر ھايات كهچۈرەلهيمهن«... زۆھرە سىيىت قارى ھهققىدە شۇنچىلىك ىئشهنچلىك خىيالالرنى قىلدىكى ،ۆئزىمۇ ھهيران قالدى .سهۋەب ائيدىڭ :سـىيىت قـارى ۇئنـى ياخـشى كۆرگـۈچى .زۆھـرە ۇئنـى قوبۇل قىلغۇچى .سىيىت قارى ھـاجهتمهن ،زۆھـرە ۇئنىـڭ ېئھتىيـاجىنى قانـدۇرغۇچى. ياخشى كۆرگۈچى كۆپ ھالالردا تۆۋەنرەك وئرۇنغا چۈشۈپ قالىـدۇ ،چـۈنكى مـۇھهببهت ۇئنــى قــۇل قىلىۋﯦتىــدۇ ،ھــﯧچ بولمىغانــدا بىچــارە قىلىۋﯦتىــدۇ .زۆھــرە ۆئزىــدىكى ۈئستۈنلۈكتىن پايدىلىنىپ ،ھهر ىئشنى ۆئز ائرزۇيىغـا تـوغرىالپ ماڭـسا بولىۋﯦرىـدۇ. ەئمدى بۇنىڭدىن باشقا تۈزۈك يول قالمىدى .ەئگهر بـۇ يولـدا ماڭمىـسا ھۈسـهيىننىڭ ائيىغىنــى ســۈرتىدۇ ،خارلىققــا قالىــدۇ .ەئممــا ھۈســهيىن ۇئنىڭغــا ۋاز كــﯧچىلمهس ىئمكــانالرنى بهخــش ەئتتــى ،مۇشــۇ ىئمكــانىيهتلهر ســﯧيىت قارىــدا بولغــان بولــسا قانچىلىك ياخشى بولۇپ كﯧتهر ىئدى-ھه! ھهي تهڭشهلمىگهن جاھان! بىچارە قارىمغا خۇدا رەھمهت قىلىپ ،نهچچه مىليونغا يارايدىغان تاشـتىن بىرنـى بﯧرىـۋەتمهپتىكهن. شۇنداق بولغان بولـسا ،ھهمـمه ىئـش ائسـانال ھهل بولـۇپ كهتـكهن ،زۆھـرە مۇرادىغـا يهتكهن بوالتتى .ەئمهلىيهتته ،ائشۇنداق ائمهت تﯧشىغا ۇئچرىمايۋاتقـان سـىيىت قـارى مۇھتاجلىقنىــڭ تاشــتىنمۇ قــاتتىقلىقىنى ھهممىــدىن بهك بىلهتتــى؛ قــولى يهتــسه زۆھرەنى بـۇ بۇلغىنىـشچان ماكانـدىن يۇلـۇپ ېئلىـپ ،ۆئزىنىـڭ ائرامگاھىغـا ېئلىـپ كﯧتىشنى وئياليتتى. زۆھرە توينىڭ ىئشىنى وئيلىغانچه ېئلىشىپ كهتتى .مـۇھهببهت دﯦـگهن زادى نـﯧمه؟ ۋاقىتلىــق ھﯧســسىيات .ۋاقىتلىــق ھﯧســسىيات دﯦــگهن نــﯧمه؟ كۈچلــۈك جىنــسىي تهلپۈنــۈش .زۆھــرە ھهمــمه ىئــشىنى خىيالىــدىال تامــامالپ كﯧلىۋاتقــان قىــز ىئــدى، ھﯧچنﯧمىنـــى بىلمهيتتـــى ،بىلمىگهنـــچه ەئنـــسىرەپ كﯧتىۋاتـــاتتى .ەئمـــدى ۇئ مۇھهببهتنىڭ تهمىنى تﯧتىمايال تـوي قىلىـدىغان بولـدى ،مـۇھهببهتتىن يىراقلىـشىپ جىسنىيهتنىڭ قوينىغا كىرىپ كﯧتىدىغان بولدى . ائنىسى ۇئنى تويغا قىستاپال قويدى ،ۇئ ەئۋەتـكهن پۇلنىـڭ كۈچىمـۇ يـۈز-ائبرويغـا تاقابىل تۇرالماپتۇ .ۆئيىدىكىلهر پىتنه-پاسـاتتىن قورقـۇپال يۈرىۋﯦتىپتـۇ .دﯦمىـسىمۇ، سهھرادا خهقنىڭ گﯧپى يامان ،بىر ائدەم ۆئزىنىـڭ كاللىـسىغا ۆئزى ىئـگه بواللمايـدۇ، ھــﯧچكىم مۇســتهقىل پىكىــر قىلىــپ بىــر ىئــش قىاللمايــدۇ ،ىئــش قىلــسىمۇ داىئــم باشقىالرنىڭ دىققهت-ېئتىبارى ،بهرگهن باھاسىنى ۆئلچهم قىلىدۇ .خهقلهر بىر-بىرىنى
196
چهكلهشتىن ھوزۇرلىنىدۇ ،ۆئزىنىـڭ گﯧپىنـى جامـاەئت پىكرىـدەك كۆرسـىتىپ ،بىـر- بىرىگه گهپ ۆئتكۈزەلىگىنىدىن خوش بولۇشىدۇ .خهقلهر زۆھرەنى ائللىقاچان بۇزۇققا چىقىرىپ ،ۇئنىڭ غهيۋىتىنى قىلىپ ،پهس كۆڭۈللىرىنى ائۋۇنـدۇرۇپ يۈرۈشـۈپتۇ؛ ەئڭ ائۋۋال گهپ تاپىــدىغىنى پىتنىخــور خوتــۇنالر ،ائنــدىن قالــسا يىگىــتلهر .ەئرلهرمــۇ خوتۇنالردەك غهيۋەتخور بولۇپ كهتكهن گهپ .شۇ خهقلهرنىڭ پىتـنه-ىئغـۋالىرى كـۆزگه كــۆرۈنمهس زەنجىــر-كىــشهن بولــۇپ زۆھرەنــى قىــسماققا ائلغىلــى نهۋاخ! ۇئنىــڭ قىيناشلىرى ھهتتا بﯧيجىڭغىچه يﯧتىپ كﯧلهلهيدۇ .ۆئيىدىكىلىرى سۆز-چۆچهكنىـڭ ســىرتمىقىغا چۈشــۈپ ،زارلىنىــپ نــاله قىلىۋاتقانــدا زۆھــرە قانــداقمۇ خــاتىرجهم يۈرەلىسۇن؟! ۆئيىـدىكىلىرىنى دﯦمىـسه ۇئ نهس باسـقان مهھهللىـسىنىڭ ھـﯧچ يﯧـرى زۆھرەگه يﯧقىملىق كـۆرۈنمهيتتى ،ېئـسىدە قالغـان مهنزىرىلهرمـۇ زوقالنغـۇدەك ھـﯧچ نﯧمىسى يوق خۇنۇك رەسىملهرگه وئخشايتتى .شهھهر كۆرگهن ،ىئلىم ائلغـان سـىيىت قــارى مهھهللىــسىدە ھــﯧچكىمگه وئخــشىمايدىغان بهنــدە بولــسىمۇ ،بهرىبىــر شــۇ مهھهللىنىــڭ ائدىمــى ىئــدى .زۆھرەنــى خوتــۇن قىلغانــدىن كﯧــيىن ۆئزگىرىــپ، مهھهللىسىدىكى ائدەملهرنىـڭ تهسـىرىگه ۇئچـراپ ،ائخىـر شـۇالردەك قـارا قورسـاق، قوپال ،مۇستهبىت بىر ەئر بولۇشـىمۇ مـۇمكىن ىئـدى .ۇئ چاغـدا مـۇھهببهت مهۋجـۇت بوالرمىدى؟ ىئككهيلهن ېئتىزلىقتا مۇھهببهت گۈللىرىنى تﯧرىپ ،بىر-بىرىنى قـوغالپ وئينىشاالرمىدى؟ ھهممىسى خام خىيـال .تـوي قىلماسـتا يارىـشىدىغان ىئـشالر تـوي قىلغاندىن كﯧيىن قامالشماي قالىدۇ ،ھهتتا كۈلكىلىك تۇيۇلىدۇ تۈزۈككىنه مۇھهببهتلىشىپ باقمىغان زۆھرە توينىڭ گﯧپى چىققانـدا مـۇھهببهت دﯦگهن نهرسىنىڭ نهقهدەر مۇھىملىقىنى ھﯧس قىلدى؛ ۆئزىنىڭ شـۇنچه گـۈزەللىكىگه باقماي تا ھازىرغىچه مۇھهببهت دﯦگـۈدەك مـۇھهببهتنى باشـتىن كهچـۈرمىگهنلىكىگه ېئچىندى ،كىنوالردىكى شىرىن مۇھهببهت كۆرۈنۈشلىرىنى كۆڭۈلسىز ەئسـلىدى .ائشـۇ بــۇزۇق ائدىلهمــۇ مــۇھهببهت تــارىخىنى باشــتىن كهچۈرگهنىــدى .مۇھهببهتلىــشىش قىزالرنىڭ خاراكتﯧرىگه بﯧقىپ بولىدىغان ىئشمىدۇ؟ ىئمكانىيهتكه ،بهخـت -تهلهيـگه مۇناسىۋەتلىك سىرلىق ىئشمىدۇ؟ لﯧكىن مۇھهببهت كۆڭـۈل ىئنتـايىن خـاتىرجهم ۋاقىتتـا وئياليـدىغان گـۈزەل ىئـش ىئدى؛ توينىڭ گﯧپى چىقىۋاتقاندا مۇھهببهتنىڭ نـﯧمه ىئـشى؟! سـىيىت قـارى تويـدىن كﯧيىن رومانتىك قارىم بوالالمدۇ؟ ەئمدى بارغـانچه قﯧرىيـدىغان موللىـدا مـۇھهببهت، رومــانتىكىلىق ،گۈزەللىــك بوالمــدۇ؟ ســهھرايى قىيــامهتته رومــانتىكىلىق بوالمــدۇ؟ كىنوالردىكىنىڭ ھهممىسى يالغان ،ھهممىسى ساختا ائرزۇ بىلهن توقۇپ چىقىرىلغان. رىائللىقتـا پهقهت سـهۋرچانلىق ھهم غهشـلىكال بـار .نۇرغـۇن ىئـشالرغا كهسـكىنلىك بىلهن يۈزلىنىش كﯧرەك .
197
زۆھرە سىيىت قارىغا قانداق يۈزلىنىشى كﯧرەك ،ۇئنىڭغـا تـوي ھهققىـدە قانـداق ېئغىز ېئچىشى كﯧرەك؟ »مهن ەئمدى وئيلىشىپ بولدۇم ،ەئمدى توي قىلساق بولىدۇ« دەمدۇ؟ ۇئ نﯧمه دەپ وئيالپ قالىدۇ؟ بۇ گهپلهرنى دﯦيىشمۇ شـۇنچه ېئغىـر كﯧلىۋاتقـان ەئھۋالدا قالغان ىئشالر قانداق بولۇپ كﯧتهر؟ نىكاھنى قانداق قىلىدۇ؟ توينى قانداق ۆئتكۈزىدۇ؟ تويدىن كﯧيىنكى تۇرمۇشنىچۇ؟ زۆھــرە جىــددىي خىيــالالرنى ســۈرۈپ ەئلچىخانــا بىناســىغا قايتىــپ كﯧلىۋاتقانــدا ھۈسهيىن تﯧلﯧفون قىلىپ بايىقى ىئشىدىن ەئپۇ سـورىدى ۋە زۆھرەنـى پهسـته سـاقالپ تۇرۇۋاتقـانلىقىنى ېئيتتـى .قارىغانـدا ىئككىـسى سـىرتقا يهنه بىلـله چىقـاتتى ،سـودا سارايلىرىغا كىرىپ نهرسه-كﯧرەك سﯧتىۋاالتتى . سىيت قارىغـا باققانـدا ھۈسـهيىن مـاددىي تۇرمۇشـنىڭ ىئـشهنچلىك بهرپاچىـسى، توينىڭ ائكتىـپ ىئجراچىـسى ىئـدى ،زۆھرەنىـڭ ائرزۇيىغـا پايانـداز سـاالتتى ...پهقهت ائتــا-ائنىــسىال قوشۇلــسا زۆھــرە ۇئنىڭغــا تﯧگىــپ ،يﯧڭــى-يﯧڭــى ىئمكــانىيهتلهرگه ېئرىشهتتى ،داچىدا وئلتۇراتتى ،ماشىنا ھهيدەپ ماڭااليتتى ،چهت ەئللهرگه چىقاتتى. زۆھرە ۇئنىڭ ائستىدا ۆئمىلىگهن بىلهن بـۇ ىئـشنى بىـر سـىناق دەپ چۈشـهندى» ،ۇئ مﯧنــى خوتۇنلۇققــا ائلىــمهن دﯦگهنــدە رەت قىاللمىغانــدىكىن بۇنىمــۇ رەت قىلمــاي، خوتــۇنلىرى ېئرىنىــڭ ائيىغىنــى ســۈرتۈپ قويىــدىغان ىئــش بــار ،ماڭــا شــۇنچه ياخشىلىقالرنى قىلغاندىكىن ،بۇنچىلىك ىئشنى قىلـسام ھﯧچنـﯧمه بولمايـدۇ« دەپ وئيلىدى .ەئمما ۇئنىڭ تﯧخىمـۇ كـۆپ نهرسـىلهرنى تهلهپ قىلىـدىغانلىقىنى ،ۋاقىـت، ســورۇن تــالالپ وئلتۇرمايــدىغانلىقىنى زۆھــرە وئيــالپ باقمىغانىــدى .ۇئ ھهقىــقهتهن غهلىته ائدەم ىئدى ،بۇنداق ائدەمنىڭ يﯧنىدا ۆئتكهن ھاياتتىمۇ غهلىته ىئـشالر ھامـان يۈز بﯧرەتتى . ھۈسهيىن ائلىدىغان نهرسىلىرىنى ېئلىـپ بولـۇپ ماشىنىـسىغا سـﯧلىۋەتكهندىن كﯧيىن ،زۆھرەنى بىرىنچـى ھهم ىئككىنچـى قهۋىتىـدە زىبـۇ زىنـنهت سـاتىدىغان ەئڭ چوڭ سودا سارىيىغا ېئلىپ كىردى .بۇ يهردە ائدەم ناھايىتى كۆپ ىئدى ،كۆزلىرى ائشـۇ زىننهت بۇيۇملىرىدەك چاقناپ كهتكهن ائيالالر بىـلهن ۇئالرنىـڭ كهينىـدىن سـۆرۈلۈپ يۈرۈۋاتقان بىچارە ەئرلهر تىقماتىقماق تۇرۇشۇپ ،ەئينهك جازىنىـڭ ىئچىـدىكى ائلتـۇن بۇيۇمالرغا سىنچىالپ قارايتتى ،ائيـالالر پىركازچىكقـا ۇئنـى-بـۇنى ىئـشارەت قىلىـپ، يﯧڭى نۇسخىدىكى زىبۇ زىننهتلهرنى ائلغۇزۇپ كۆرەتتى ،ۆئلچىتىپ باقاتتى .ھۈسهيىن بىر دەم ائيالنغاندىن كﯧيىن زۆھرەنى ائلماس كۆزلۈك ۈئزۈك ساتىدىغان يهرگه ېئلىـپ كهلدى ۋە ۇئنىڭغا ەئڭ چىرايلىق ۈئزۈكـتىن بىرنـى تالالشـنى ېئيتتـى .زۆھـرە ۇئنىـڭ ياخشى كۆڭلىگه رەھمهت ېئيتىش بىلهنال كۇپايىلهندى ،ەئمما ھۈسهيىن ۇئنـى زورالپ تۇرۇۋالدى: _بۈگۈن ائلمىسىڭىز بولمايدۇ ،ياخشىسىدىن بىرنى تالالڭ.
198
_مهن بۇنى قوبۇل قىاللمايمهن_،دﯦدى زۆھرە ىئككىلىنىپ. _بۇ مﯧنىڭ سىزدىن ەئپۇ سورىغىنىم بولۇپ قالسۇن. _مهن ۇئ ىئشنى ۇئنتۇپ كهتتىم .بۇنداق قىلىشىڭىزنىڭ ھاجىتى يوق. _مﯧنىڭ بهزىدە ائشۇنداق مىجهزىم ۆئزگىرىپ قالىدۇ ،ۆئزەمنى تۇتالمـاي قـالىمهن. شۇڭا توغرا چۈشىنىشىڭىزنى ۈئمىد قىلىمهن .ۈئزۈكنى چوقۇم ېئلىڭ. _ۇئنچىلىك ىئش ۈئچۈن بۇنداق قىممهتلىك سوۋغىنى قوبۇل قىاللمايمهن. _قوبۇل قىلىـڭ ،سـىزنىڭ قهدىـر-قىممىتىڭىـز ائلدىـدا ائلمـاس ۈئزۈك ەئرزىـمهس نهرســه ،لــﯧكىن ھــازىرقى ائدەمــلهر كۆڭــۈل ،مــۇھهببهت دﯦگهنلهرنــى تاشــلىۋﯦتىپ، شهھۋەتكه بﯧرىلىپ كهتتى. زۆھرە بۇ گهپلهرگه قۇالق سـالمىدى ،ائق ائلتۇنـدىن ىئـشلهنگهن ،كـۆزلىرى يالـت- يۇلت پارقىراپ تۇرغان ېئزىتقۇ ۈئزۈكلهرگه ھهۋەس بىلهن قاراپ قويدى. ۈئزۈكلهر ھهقىقهتهن چىرايلىق ىئدى ،زۆھرەگه قاراپ جىلۋە قىالتتى» ،يۈرىكىـڭ خورلۇقتا داغالندى ،ەئمدى كۆڭلۈڭ ېئچىلسۇن ،سهن بۇنىڭغـا ھهقلىـق« دەۋاتقانـدەك كـــۆز قىـــسىپ چاقنـــايتتى .زۆھرەنىـــڭ ىئچـــى قىززىـــشقا باشـــلىدى ،مۇشـــۇنداق ىئمكانىيهتلهرنى دﯦمىسه بۇ ەئرەبنىڭ كهينىدىن سوكۇلداپ نـﯧمه قىلىـدۇ؟ نﯧمىـشقا ۇئنىڭ ائيىغىنى سۈرتىدۇ؟ ۇئ زۆھرەنى نﯧمىال قىلسام بولىدۇ دەپ وئيلىدى ،مۇشۇنىڭ ۆئزىال زۆھرەنىڭ قهدىر-قىممىتىنى يهرگه ۇئرغانلىق .ۇئ زۆھرەنىڭ قىزلىـق غۇرۇرىغـا چاقچاق قىلدى ،مۇھهببهتسىز يﯧقىنالشتى ،شهھۋەت تۇمۇشۇقىنى ۇئزارتتـى ...ەئمـدى زۆھرەمــۇ ۈئزۈكــكه قــول ۇئزاتــسا بولىــدۇ ،بۇنــداق نهپــس ۈئزۈك ۇئنىــڭ نــازۇك بارماقلىرىـدا چاقنـاپ باقـسا بولىـدۇ...زۆھـرە ۇئنـى تاقـاپ زوقلىنىـپ قـاراپ باقـسا بولىدۇ ،ۆئمرىدە بۇنداق قىممهت باھالىق ۈئزۈكنى تاقاپ باققىنىـدىن يـايراپ باقـسا بولىدۇ . زۆھرە بىر دەم وئيلىنىپ تۇرغاندىن كﯧيىن ھۈسهيىگه لهپپىدە بىر قاراپ قويۇپ: _مهيلى ەئمىسه ،كۆڭلىڭىزنى قايتۇرماي-...دﯦدى. _قﯧنى ەئمىسه ۆئزىڭىز ياخشى كۆرىدىغان ۈئزۈكتىن بىرنى تالالڭ . زۆھرە بىر-بىرىدىن چىرايلىـق ۈئزۈكـلهرگه سـىنچىالپ قـاراپ ،ەئڭ نهپـس ،ائلتـۇن مىقتــارى ەئڭ ســاپ ،ەئڭ چــوڭ ۈئزۈكــتىن بىرنــى تاللىــدى ۋە دەرھــال ھۈســهيىننىڭ چىرايىغا قارىـدى .ھۈسـهيىننىڭ تهلەئتىـدە ھﯧچقانـداق ۆئزگىـرىش بولمىغـانلىقىنى ســهزگهندىن كﯧــيىن خــاتىرجهم بولــدى .ھۈســهيىن پىركــازچىكنى دەرھــال چــاقىردى، خﯧرىدارنىڭ كۆپلىكىدىن پۇت-قـولى يهرگه تهگـمهي كهتـكهن بىـر قىـز بـۇ ەئرەبنـى كۆرۈپ دەرھـال كهلـدى ۋە ائلمـاس كۆزلـۈك ۈئزۈكنـى زۆھـرەگه ېئلىـپ بهردى ،زۆھـرە ۈئزۈكنى تاقاپ كۆرىۋىدى ،بارمىقىغا دەل كهلدى ،قولى شۇ ۈئزۈك بىـلهن تهڭ چاقنـاپ كهتكهندەك بولدى ،بۇ بىچارە قولالر ائدىلهنىڭ ۆئيىدە توال قاچا يۇيۇپ يىرىكلىـشىپ،
199
سهتلىشىپ كهتمىگهنمىدى؟! ۈئزۈكنىڭ گۈزەللىكىگه مهھلىيا بولۇپ قﯧتىپ قالغـان زۆھرە شۇنچىلىك خۇش بولدىكى ،ھۈسهيىنگه نهچچه رەت مىننهتدارلىق بىلهن قـاراپ كۈلۈمسىرىدى .ھۈسهيىن ۈئزۈكنىڭ پۇلىنى تۆلهپ ،زۆھرەنى ماشىنىـسىغا چىقىرىـپ، كاررىفور تالال بازىرىغا ائپاردى .زۆھرە بۇ يهردە ۆئيىگه كﯧرەكلىك نۇرغۇن نهرسـىلهرنى ائلدى ،ەئسلىدە ېئلىشنى وئيالپ باقمىغان نهرسـىلهرنىمۇ قوشـۇپ ائلـدى ،ھۈسـهيىن بىلهن تونۇشقاندىن بﯧرى زۆھرە بازارغا ائمراق ۋە بىر نهرسه سﯧتىۋﯦلىشقا شۇنچىلىك خۇمار بولۇپ كهتكهنىدى .تالال بازىرىدىن قايتىپ چىققاندا ۇئ ىئتتىرىپ ماڭغان ھارۋا لىق توشتى .ھۈسـهيىن تـاتلىق تـۈرۈم ،شـاكىالت ،ۈئزۈم ھـارىقى ،تاماكـا ...ۋاھاكـازا نهرســىلهرنى جىــق ېئلىۋالغــان بولــۇپ ،تﯧخىمــۇ سهمرىــشكه قــاراپ كﯧتىۋاتقانــدەك كـۆرۈنهتتى؛ ۇئ ۆئتـكهن قىـشتا ائغرىـپ قﯧلىـپ ،دوختـۇرالر » قـان بﯧـسىمى يـۇقىرى، دىائبىت كﯧسىلىنىڭ ائالمهتلىـرى بـار« دەپ دىائگنـۇز قويغـان بولـسىمۇ ،ۇئ يـﯧمهك- ىئچمهكــتىن پهرھىــز تۇتۇشــنى رەت قىلىــپ» ،ائدەم 60يــاش ۆئمــۈر كۆرســه بولــدى، قىينىلىپ ياشىغاندىن كۆرە راھهتته ياشاپ ۆئلگهن تۈزۈك« دەپ وئيالپ ،بۇرۇنقىـدەك يهپ-ىئچىپ يۈرەتتى. ھۈسهيىن ماشىنىسىنى زۆھرەنىڭ ۆئيىگه قاراپ ھهيدىدى ،ماشـىنىنىڭ ىئچـى ۋە كهينى ساندۇقى بازاردىن ائلغان نهرسه-كﯧرەكلهر بىـلهن توشـۇپ كهتكهنىـدى .زۆھـرە ۆئزىنىڭ كۆڭلىدىكىدەك نهرسىلهرگه ىئگه بولغىنىدىن خۇرسهن ىئـدى ،ھۈسـهيىننىڭ ىئــشىك ائلدىــدىال خوشلىــشىپ كﯧتىــپ قﯧلىــشىنى ۈئمىــد قىالتتــى .ھۈســهيىن ماشىنىدىن چۈشۈپ ،بىر خالتىنى بىكارالپ ۇئنىڭغا ۈئزۈم ھارىقىدىن بىرنى ۋە تهييار كاال گۆشىدىن بىر پارچىنى سـالدى ،بىـر قولىـدا زۆھرەنىـڭ نهرسـىلىرىنى كۆتـۈرۈپ، لىفىــتكه چىقتــى .زۆھــرە ۇئنىــڭ كهينىــدىن خــۇددى ۇئنىــڭ خوتۇنىــدەك بىــر مــۇنچه خالتىنى كۆتۈرۈپ ەئگهشتى . ھۈسـهيىن ھـﯧچ تهكلىپـسىز ،تهكهللۇپـسىزال ۆئيـگه كىرىـپ ،خـالتىنى قويـۇپ، چــاپىنىنى ســﯧلىپ ســافاغا تاشــالپ قويــدى ،ائنــدىن خاالغــا ماڭــدى ،زۆھــرە ۇئنىــڭ كهينىدىن قاراپ قالدى ،ھۈسهيىن بۇ ۆئينى ھهقىقهتهن ۆئزىنىڭ ۆئيىدەك كۆرۈۋاتاتتى؛ زۆھـرە خـالتىالرنى رەتـلهپ ،يﯧمهكلىكلهرنـى توڭالتقۇغـا سـالىمهن دەپ قايسىـسىنى ېئلىپ ،قايسىسىنى قويۇشنى ۇئقالماي قالدى؛ كاللىسىغا يامـان ىئـشالر كىرىۋالـدى. جاھاندىكى ھهممه ىئشالر تهرتىپلىك ،ائددىي ،خاتىرجهم ۆئتسه نﯧمه بوالر؟! خاالدا وئلتۇرغان ھۈسهيىن ىئشخانىدا چاال قالغان ىئشنى بـۇ ۆئيـدە قانـداق ائزادە، بهھـۇزۇر داۋامالشتۇرۇشـنىڭ پىالنلىرىنـى سـوقۇۋاتاتتى ،پـات-پـات ھاياجانلىنـاتتى، تاماكىسىنى كۈچهپ شورايتتى .ۇئ بۇ ۆئيگه چىلىمنىمۇ ەئكىلىۋﯦلىشنى وئيلىدى؛ بىر ياقتىن خۇش كهيىپ بولۇپ ھۇزۇرلىنىپ ياتسا ،زۆھرە نـازۇك قـوللىرى بىـلهن ۇئنىـڭ دۈمبىسىنى تۇتۇپ ۇئۋىالپ قويسا ...قانداق راھهت-ھه !
200
ھۈسهيىن سافاغا كﯧلىپ كﯧرىلىپ وئلتۇردى ،زۆھرە ائشخانىغا كىرىپ بىر-ىئككـى تهخــسه ســهي قورىــدى ،تــالال بازىرىــدىن ائلغــان پىشــشىق گۆشــلهرنى پارچىلىــدى. ھۈسهيىن قورسـىقىنى تويغۇزۇۋالغانـدىن كﯧـيىن ۈئزۈم ھارىقىنىـڭ ائغزىنـى ائچتـى. تهلهپ قىلـــــدى: ۆئزىـــــگه بىـــــر رومكـــــا قويـــــۇپ ،يهنه بىـــــر رومكـــــا _سىزمۇ ىئچىڭ ،بىلله ىئچهيلى. _مهن ھاراق ىئچمهيمهن. _بۈگۈن خۇشاللىق كۈن ،مﯧنىڭ تۇغۇلغان كۈنۈم. _ھه ،شۇنداقمۇ ،لﯧكىن مهن پهقهت ىئچىپ باقمىغان. _بۇ ەئمهلىيهتته ھاراق ەئمهس ،ۈئزۈمدىن ياسىغان ىئچىملىك. بىر رومكا ىئچىپ قويۇڭ ،ائندىن زورلىمايمهن. _مهن ىئچمهي ،مﯧنى زورلىمىسىڭىز. _ىئچسىڭىز يۈرەككه داۋا ،كۆڭلۈمنى قايتۇرمىسىڭىز . _ەئمىسه ائزراقال قۇيۇڭ ،بىر يۇتۇمال ىئچهي. _ەئمدى رومكىنى ەئكىلهرسىز . زۆھرە كومزەك رومكىدىن بىرنى ناھايىتى تهسته ېئلىپ كهلدى ،چىرايىدا قانداقتۇر بىر پۇشايمان ۋە جىددىيلىك ەئكس ېئتهتتى. ھۈسهيىن قاندەك قىزىل ھاراقنى يﯧرىم رومكا قۇيدى ،زۆھرەنى يﯧنىغا وئلتۇرغۇزۇپ ۇئنىڭغا ھاراقنى ېئلىشقا ۈئندىدى . _مهن ەئزەلـدىن ىئچىـپ باقمىغـان ،لـﯧكىن بۈگـۈن كـۆڭلىڭىزنى رەت قىلمىـدىم. سىزمۇ مﯧنى ھۆرمهت قىلسىڭىز ،ەئمدى ىئچمىسهم... _بولىدۇ ،قﯧنى ېئلىڭ. زۆھرە ھـاراقنى قولىغـا ېئلىـپ ،تىكىلىـپ بىـر دەم قـاراپ تـۇردى ۋە ۇئنـى ىئككـى سۈمۈرۈپال ىئچىۋەتتى .شۇنچىلىك ائسان ىئـشكهن ،ۇئنـچه قورقۇنچلـۇق ەئمهسـكهن... دەپ وئيلىدى؛ ەئمما مهست بولـۇپ قﯧلىـشتىن راسـتىنال قـورقتى ،ەئقلـى-ھوشـىدىن كهتسه پۈتۈنلهي تۈگىشهتتى. _رەھمهت!_ دﯦدى ھۈسهيىن ناھايىتى مهمنۇن بولـۇپ _ ،يـۈزىڭىز قىزىـل گۈلـدەك ېئچىلىپ كهتتى! ھۈسهيىن ۋەدىسىگه ەئمهل قىلىپ ،ۇئنىڭغا قايتا ھاراق تهڭلىمىدى؛ ەئمما ۇئنىـڭ نﯧمىگىدۇر ىئچى پۇشۇپ تۇراتتى. _ياخشى ناخشا-مۇزىكىلىرىڭىز بولسا قويمامـسىز _ دﯦـدى ھۈسـهيىن سـافانىڭ يۆلهنچۈكىگه ۆئزىنى تاشالپ _،بۇنداق يهپ-ىئچىـپال وئلتۇرمـايلى ،بىـزگه رومانتىكـا كﯧرەك. _مهندە تۈزۈك پىالستىنكا يوق ،ھهممىسى ۇئيغۇرچه...
201
_بۇ دﯦگىنىڭىز نﯧمىسى ،مهن رﯦستۇرانالردا سىزدەك قىزالرنىڭ ەئرەب ۇئسـسۇلىنى وئيىغىنىنى كۆرگهن ،سىزمۇ وئينىياالمسىز؟ ــ مهن ۇئسسۇل وئينىيالمايمهن. ــ ۆئزىڭىزنىڭ ۇئسسۇلى بولسىمۇ بولىدۇ. زۆھــرە بــۇ ۆئيــدە بىــر خىــل ســهنەئت ۋە گۈزەللىــك كهيپىيــاتى يارىتىــپ ۋاقىــت ۆئتكۈزۈش ،بولسا ھۈسهيىننى رومانتىكـا قـوينىغىال بهنـت قىلىـپ ،باشـقا ىئـشالرنى وئيــالش پۇرســىتى بهرمهســلىك ۈئچــۈن ۆئزى بىلــگهن پهدىــگه بىــر ۇئســسۇل وئينــاش قارارىغا كهلدى . ــ بولىدۇ ،مهن سىزگه ۇئيغۇرچه ۇئسسۇل وئيناپ بﯧرەي . زۆھرە شوخ ،ۇئسسۇللۇق ناخشىدىن بىرىنى قويدى ،ائنـدىن قهددىنـى رۇسـالپ، قــوللىرىنى كﯧرىــپ ،ەئڭ تــۆۋەن ســهۋىيىدىكى بىــر ۇئســسۇلنى وئيناشــقا باشــلىدى. ھۈســهيىن ۇئنىــڭ ۇئســسۇل ھهرىكىــتىگه ەئمهس ،كۆكــسىگه ،بــﯧلىگه ،ساغرىــسىغا قــارايتتى .زۆھــرە ۇئســسۇلىنى تــۈگهتمهي تــۇرۇپال شــۇنچىلىك بىــائرام بولــدىكى، ھهرىكىتى ائستىالپ ،چىرايىدىن كۈلكه-تهبهسسۇم بارا-بارا ۆئچتى. ھۈسهيىن بۇ ۇئسسۇلنى ماختاپ قويغاندىن كﯧيىن داۋاملىق ھارىقىنى ىئچتى. ــــ ەئمــدى يﯧنىــك مــۇزىكىالرنى قويــسىڭىز ،تانــسا وئينــايلى-،دﯦــدى ھۈســهيىن كـــۆزلىرىنى خۇمارالشـــتۇرۇپ .زۆھـــرە ۇئنىـــڭ كۆزلىرىنىـــڭ چۆرىـــسىگه قـــارا داغ چۈشكهنلىكىنى بايقىدى ،بۇ داغالر ۇئنى تﯧخىمۇ يﯧقىمسىز ،قﯧرى كۆرسىتهتتى. ــ ۇئنداق پىالستىنكا يوقمىكىن. ــ بولمىسا مهندە بار ،مﯧنىـڭ تﯧلﯧفونۇمـدا ھهمـمه مۇزىكـا بـار _،دﯦـدى ھۈسـهيىن يﯧڭى ائلغان تﯧلﯧفونىنى چىقىرىپ .زۆھرە ۇئنىڭ تﯧلﯧفونىغا قاراپ تۇرۇپ قالدى ،بىر مىنۇت ۆئتمهيال بۇ تﯧلﯧفوندىن ساكس بىلهن وئرۇندالغان مۇھهببهت سىمفونىيىلىرى ياڭراشقا باشـلىدى .كىچىككىـنه نهرسـىدىن شـۇنچه چـوڭ ائۋاز چىقـاتتى .زۆھرەنىـڭ بﯧشى قايغىلى تۇردى ،ھۈسهيىن وئرنىدىن تۇرۇپ ۇئنى تانسىغا تارتتى. ــ مهن تانسا بىلمهيمهن _،دﯦدى زۆھرە قورۇنۇپ. ــ بۇ ائسان ،بىر دەمدىال ۆئگىنىۋالىسىز. ــ مهن راستىنال بىلمهيمهن ،مﯧنى زورلىمىسڭىز. ــــــ ســــىزنى بهزى ىئــــشالرغا زورلىمىــــسا بولمايــــدىكهن ،مىجهزىڭىــــز بهك ېئغىركهن_...دﯦدى ھۈسهيىن نارازىلىق بىلدۈرۈپ _ ،شوخ قىـزالردەك ەئركىـن بولـۇڭ، بولمىسا ياش تۇرۇپال قﯧرىپ كﯧتىسىز... ــ مهن ھهر قانچه قىلساممۇ ەئركىن بواللمايدىكهنمهن... ــ بوالاليسىز ،كﯧلىڭ ،ناز قىلماڭ...
202
زۆھرە يهنه قىسىلدى ،بﯧـسىمدىن ېئزىلـدى ،ۆئزى ماڭمىـدى ،ھۈسـهيىن ىئتتىرىـپ ەئكىلىپ قۇچىقىغا تىقتى .زۆھرە دەرھال كهينىگه داجىپ ائرىلىـق سـاقلىدى ،باشـقا ياققا قارىۋالدى ،ھۈسـهيىن ۇئنىـڭ ۈئزۈك تاقىغـان قـولىنى چىـڭ تۇتۇۋالغـان بولـۇپ، ھهققىمنــى ائلىــمهن دەپ مهھــكهم ېئــسىلىۋالغاندەك ،نامهرتلىــك قىلىۋاتقانــدەك كۆرۈنهتتى .ۇئ ھه دﯦگهندىال زۆھرەنى پوكىنىغا بﯧسىـشقا ىئنتىلهتتـى ،ۆئزىنـى ائران- ائران تۇتۇپ تـۇراتتى .زۆھـرە كۈنـدۈزدە ىئـشخانىدا قانـداق مهجبۇرالنغـان بولـسا ،بـۇ ۆئيدە ۆئزى خـاالپ-خالىمـاي ھۈسـهيىننىڭ قۇچىقىـدا تولغىنىـپ تىپىـرالپ يـۈرەتتى. ھۈسهيىن مۇزىكا تۈگهشنى كۈتۈپ وئلتۇرمايال زۆھرەنى قۇچـاقالپ دەس كۆتۈرۈۋالـدى- دە ،سافاغا ەئكىلىپ ياتقۇزدى .ۇئ ائدەتتىن تاشقىرى ەئسهبىيلىشىپ كﯧتىۋاتاتتى ،بىر دەمــدە ىئــشنى تۈگىتىۋالمىــسا ھــﯧلىال ھالىــدىن كﯧتىدىغانــدەك ،ەئرلىكــى غــۇالپ چۈشىدىغاندەك ائلدىرايتتى .شۇ بىر رومكا ھاراقنىڭ تهسـىرىدىن ،قىـسقا ۋاقىتـتىال يۈز بهرگهن جىنـسىي تۇتقۇنلۇقنىـڭ زەربىـسىدىن كاللىـسى قﯧيىـپ كهتـكهن زۆھـرە ھۈسهيىننىڭ قولىنىڭ كۇسارغا بﯧرىپ قالغانلىقىنى سﯧزىپ ،ۇئنىڭ يۇڭلۇق قـولىنى مهھكهم تۇتۇۋالدى: _سىز دادامدەك ائدەم ،ۇئنداق قىلماڭ! _مﯧنى قﯧرى كۆرۈۋاتامسىز ،ەئرەبلهر ائسان قﯧرىمايدۇ... _ۆئتۈنۈپ قاالي ،مﯧنى قويۇۋﯦتىڭ .مۇسۇلمان ائدەم بۇنداق ىئشنى قىلمايدۇ... _قىلىشىمۇ مۇمكىن... _تـوي قىلمـاي تـۇرۇپ بۇنـداق قىلمـاڭ...مـۇھهببهت دﯦـگهن مۇشـۇنداق بوالمـدۇ؟ ۆئتكهنكى گهپلىرىڭىزنىڭ ھهممىسى يالغانمۇ؟! _مۇشۇنىڭ ھهممىسى مۇھهببهت! _مهن سىزگه ىئشىنىپ خاتا قىپتىمهن... _توغرا قىلدىڭىز ،مﯧنىڭ قانداق ياخشى ائدەملىكىمنى بىلىپ قالىسىز . _مهن ىئشهنمهيمهن! _سىزنى ھامان خوتۇنلۇققا ائلىمهن . _بىــز تــوي قىلماســتىن بــۇرۇن ھهرگىــز بۇنــداق ىئــشنى قىلمــايمىز .مۇســۇلمان بولسىڭىز پهيلىڭىزدىن يﯧنىڭ... ۆئتۈنۈپ قاالي. _ھازىرچه مۇمكىن ەئمهس. _بىر ۈئزۈك ۈئچۈن مۇشۇ ىئشقا زورالمسىز؟ ۆئتكهندە نﯧمه دﯦگهن؟ ھۈسهيىن ېئلىشىپ كهتتى ،كاللىسى مالىمان بولدى ،دىققىتى چﯧچىلدى ،تۆمـۈرنى قىززىقىدا سوقۇشقىال يارايدىغان مادارى تۈگهپ بارماقتا ىئدى .ۇئ بۇنىڭدىن ۆئلگۈدەك جىله بولۇپ تۇرغاندا زۆھرە يهنه وئيالپ باقمىغان بىر گهپنى قىلدى:
203
_مهن بۈگۈن ائغرىق! ھۈسهيىن گاڭگىراپ ۇئقالمـاي قالـدى .زۆھـرە » ھهيـز « دﯦـگهن سـۆزنى چىقارغـان بولـسىمۇ ،ەئسـلىدىال ەئرەبـچه بولغـان بـۇ سـۆزدىن مهقـسهت دەرھـال ائيدىڭالشـقان بوالتتى ،زۆھرە ۇئنى ىئنگىلىزچه نﯧمه دەيدىغانلىقىنى ېئسىگه ائاللماي »مهن كﯧسهل، مهن ائغرىق« دەپ قايتا-قايتا تهكرارلىدى .كاللىـسى شـهھۋەتتىن وئماشـتهك قاينـاپ تۇرغان ھۈسهيىن بۇقىدەك پۇشـۇلداپ ،ھﯧچنﯧمىنـى ائڭلىماسـقا سـﯧلىپ ،زۆھرەنىـڭ قـولىنى قايرىـپ كۇسـىرىنى سالدۇرۇشـقا باشـلىدى .چۆچـۈپ كهتـكهن زۆھـرە ۇئنىـڭ قولىنى قويۇۋﯦتىپ ناھايىتى چاققانلىق بىلهن كۇسىرىدىن قان يۇقى قهغهزنى ېئلىـپ ھۈسهيىننىڭ كۆزىگه تهڭلىدى: _ مهن ائغرىق ! ھۈسهيىن قان يۇقى قهغهزنى كۆرگهن ھامان مهقـسهتنى چۈشـهندى ،يهنه كﯧلىـپ بـۇ قهغهزدىكى قان ۇئنىڭغـا قـان بﯧـسىمىنى تۆۋەنلىتىـدىغان دورىـدەك تهسـىر قىلىـپ، جىنسىي ىئستهكلىرىنى بىـر دەمـدىال بﯧـسىقتۇرۇپ قويـدى .ۇئ شـۇ ەئسـنادا بايـاتىن خاالدا قهغهزنى ەئخلهت چىلىكىگه تاشلىغاندا كۆرگهن قان يۇقى قهغهزلهرنى ېئـسىگه ائلدى؛ ۆئزى “ائشىقى بىقارار” بولغـان قىزنىـڭ وئبـرازى شـۇ ھامـان خۇنۇكلىـشىپ، يﯧقىنالشقىلى بولمايدىغان يىرگىنچلىك بىر مهخلۇققا ۆئزگىرىپ قالدى. ھۈســـهيىن قـــاتتىق غهزەبلهنـــدى ،كهيپىيـــاتى وئساللىـــشىپ كهتتـــى ،زۆھـــرەگه يىرگهنگهندەك قاراپ قويدى. سافادا وئلتۇرۇپ تاماكىدىن بىر تال چﯧكىۋﯦتىپ جىمجىت وئلتۇرۇپ خىيال سـۈردى، ائندىن گهپ-سۆز قىلماي ،چاپىنىنى كىيىپ ۆئيدىن چىقىپ كهتتى. زۆھرە قورقۇپ كهتتى ،ەئمما قورقۇشتىن ھۇزۇرلىنىدىغاندەك قىالتتى. ۇئ قولىـــدىكى ۈئزۈكـــكه قـــاراپ ،تـــوي ھهققىـــدىكى تهســـهۋۋۇرلىرىنىڭ ۋەيـــران بولۇۋاتقانلىقىنى ھﯧس قىلدى. ۇئ ۆئز خىيالىدىن خوش بولىدىغان ساراڭالردەك خىيالىي بىـر تۇرمۇشـتا ،كۆپـۈكتهك يوقايدىغان راھهتلىك تۇرمۇشتا ياشاۋاتقانلىقىنى ،مۇشـۇ تۇرمـۇش ۈئچـۈن غۇرۇرىنىـڭ يهرگه ۇئرۇلۇۋاتقانلىقىنى ھـﯧس قىلـدى ،سـافادا تۈگۈلـۈپ وئلتـۇرۇپ ۇئزاقـتىن ۇئزاق ېئسهدەپ يىغلىدى. بۈگۈن بۇ ىئشتىن ۋاقىتلىق قۇتۇلغان بىلهن ەئته-ۆئگـۈن قانـداق قىلىـدۇ؟ ھامـان بهدەل تۆلهيـدۇ ،پاكلىقىـدىن ائيرىلىـپ بۇغۇزالنغـان قويـدەك تاشـلىنىپ ،خارلىنىـپ ياتىـدۇ ...ەئمهلىيهتـته ھۈسـهيىن ۇئنـى ياخـشى كـۆرمهيتتى ،خوتۇنلۇققـا ېئلىـشقىمۇ ەئســتايىدىل قارىمــايتتى ،بهلكىــم ەئســلىدىال ۇئنــداق نىيىتــى يــوقتهك قىالتتــى. شهھۋەتتىن كۆزلىرى پهردىلهنگهن نومۇسسىز ەئرنىڭ ېئغىزىدىن »سـىزنى سـۆيىمهن« دﯦــــگهن بىــــر ېئغىــــز گهپ يالغانــــدىن بولــــسىمۇ چىقمىــــدى» ،ســــىز رازى
204
بولمىغىچه«...دﯦگهن گهپلىرىنىڭ قىپقىزىل يالغانلىقى مهلۇم بولدى .زۆھـرە بىلىـپ تۇرۇپ ائلدانغانلىقىنى سهزدى ،ۋۇجۇدى خارالنغانچه ساددىلىقىدىن زارالندى ،قهدىر- قىممىتــى بــۇالڭ-تــاالڭ قىلىنغــانچه ائلمــاس ۈئزۈكنىــڭ ېئزىتقــۇ جۇالســىنى ۋە ياخشىلىقنىڭ كهينىگه يوشۇرۇنغان رەزىللىكنىڭ قاپقارا يۈزىنى كۆردى. لﯧكىن ۇئ ۈئزۈكنى بارمىقىدىن يۇلۇپ ېئلىپ يهرگه ائتالمىدى ،ۈئزۈكته نﯧمه گۇناھ! باياتىن ۇئچرىغان خورلـۇقلىرى دەل مۇشـۇنىڭغا تـۆلهنگهن بهدەل .شـۇ پهيتـته زۆھـرە ائدىلهنى ،ۇئنىڭ ائچكۆزلۈكىنى وئيالپ قالدى ۋە ۇئنى باشقىدىن چۈشىنىشكه مهجبۇر بولدى. ائدىلهنىڭ يﯧنىـدا ۇئزاق تـۇرۇش جهريانىـدا زۆھـرە ائدىلهدىـن ھهر خىـل گهپلهرنـى ائڭالپ ،جهمىئيهتتىكى ىئشالرنى چۈشىنىپ ،خـۇددى شـۇ ىئـشالر ۆئزىنىـڭ بﯧـشىغىمۇ كﯧلىدىغانــدەك ھــﯧس قىلغــان ،نۇرغــۇن زىــددىيهتلىك خىيالالرغــا پاتقــان ،ســاەئت- ســاەئتلهپ ىئچىــگه تىنىــپ ياتقانىــدى .ائدىــلهدەك پاھىــشه بولمىغــاننى ھﯧــسابقا ائلمىغاندا ،زۆھرە شۇ ياشتىكى قىزالرنىڭ ىئدىيىسىدە يۈز بﯧرىـدىغان كۈرەشـلهرنىڭ ھهممىسىنى باشتىن كهچۈرگهنىدى .دىن ،ەئخالق ېئڭى شـۇنچه كۈچلـۈكمىكىن دﯦـسه ۇئنداق ەئمهستهك ،ەئمما كۆڭۈل ۋەسۋەسىلىرى تازا ەئۋج ېئلىپ ەئقلىنـى يوقىتىـشقا تاس قالغاندا ۆئزىنى تۇتۇۋاالتتى ،قورقاتتى ،پاكلىقىنى يوقاتقانـدىن كﯧيىنكـى يامـان ائقىۋەتلهرنى وئيلىسا ىئچى سىقىلىپ قىينىلىـپ كﯧتهتتـى ،بـۇ ائزابقـا چىـدىمايتتى. ەئممــا ۇئ بــۇ ائزابالرغــا خۇمــار بولغانــدەك ،مۇشــۇنداق ائزابالرغــا يولۇقۇشــنى ۈئمىــد قىلىدىغانــدەك بىــر يوشــۇرۇن ائڭــدا ،خاتــا ىئــشالرنى توختىمــاي ســادىر قىلىــپ كﯧلىۋاتاتتى .بۇ بىلىپ تۇرۇپ خارلىنىش ،قورقۇپ تۇرۇپ ھۇزۇرلىنىشمىدۇ؟! ۇئ ائدىلهنىڭمـــۇ دەســـلهپته وئغـــۇلالر بىـــلهن ائرىالشـــقاندا قورقـــۇپ تـــۇرۇپ ھۇزۇرلىنىدىغانلىقىنى ائڭلىغانىدى .ائدىله بﯧيجىڭغا كهلمهستىال بىر نهچچه وئغـۇل بىــلهن ائرىالشــقانلىقىنى زۆھــرەگه دەپ بهرگهن ،مۇھهببهتلهشــكهنگه ائنــچه ۇئزاق بولمايال جىنسىي مۇناسىۋەت ۆئتكۈزۈشكه زورالپ تۇرۇۋالغان بىر بالىغا ائي كۆرۈپ قالغـــانلىقىنى ېئيتىـــپ ،ۇئنىڭـــدىن ناھـــايىتى تهســـته قۇتۇلغـــانلىقىنى ســـۆزلهپ بهرگهنىــدى .ۇئ شــۇنچه قهدىــرلهپ كهلــگهن قىزلىقىنــى بىــر نﯧگىــرگه بهخــشهندە قىلىۋﯦتىپ ،ەئيدىز ۋەھىمىسىدىن قۇتۇاللمىغاندا ھهممه دەردىنـى زىنـايى ھارامـدىن ېئلىــپ ،زەھهرنــى زەھهر بىــلهن قــايتۇرۇش ۇئســۇلىدا ياشــاپ كﯧلىۋاتــاتتى .ۇئنىــڭ خىرىـستىائن بولـۇپ كﯧتىـشىگىمۇ ەئمهلىيهتـته ائشـۇ يوقالمـاس ۋەھىـمه سـهۋەبچى بولغانىدى. زۆھـرە ھۇجرىـسىغا كىرىـپ ،چىراغنـى يانـدۇرۇپ ،ائلمـاس ۈئزۈكنىـڭ جۇالسـىغا تىكىلىــپ جىمجىــت خىيــال ســۈرۈپ وئلتــۇردى .نﯧمىــدﯦگهن چىرايلىــق ۈئزۈك-ھه! ائلماســنىڭ ســۈزۈكلۈكى ،پــارقىراقلىقى ،قــاتتىقلىقى پــاكلىقتهك گــۈزەل ،ەئممــا ۇئ
205
تارىختىن بۇيان قانچىلىغان گۈزەللهرنىڭ پاكلىقنى يوقىتىش ۈئچۈن خىزمهت قىلىـپ كهلــدى .ەئرلهر ائلمــاس ۈئزۈكنــى مۇھهببهتنىــڭ ،ســاداقهتنىڭ ســىمۋولى قىلىــپ مهشۇقلىرىنىڭ قولىغا ائستا سﯧلىپ قويۇۋاتقان پهيتته جىنـسىي ھاياجانـدا تىتـرەپ كﯧتىشىدۇ ...ۈئزۈك بىلهن تهڭال قىزمـۇ يﯧپىـشقاق جىنـسىي مۇھهببهتنىـڭ سـﯧھرىي كۈچىدىن مهست بولۇپ ،مۇھهببهتلىك قهلبىنى ،ھهتتا جىسمىنى ەئرگه ائتىۋﯦتىدۇ . بىر قﯧتىم ۈئزۈك توغرۇلـۇق گهپ چىقىـپ قالغانـدا ائدىـله »:قىمـمهت باھـالىق ۈئزۈك قهدرىمنــى ھــﯧس قىلدۇرىــدۇ؛ ھهر قﯧــتىم ۇئنىڭغــا قارىــسام ھاياتىمــدىن زوقلىــنىمهن« دﯦگهنىــدى .ائدىــله دەســلهپته جىنــسىي جهھهتــته ەئركىنلىشىــشنى باشـــلىغاندا كۆڭـــۈلنى ،ائتـــالمىش مـــۇھهببهتنى مـــۇھىم وئرۇنغـــا قويـــۇپ ،ۆئزى خالىمايـــدىغان ەئرلهرنـــى ائيـــالالر كﯧـــسىلى ،ھهتتـــا ەئيـــدىز بىـــلهن قورقۇتـــۇپ قــاچۇرىۋەتكهنلىكىنى زۆھــرەگه ھﯧكــايه قىلىــپ ســۆزلهپ بهرگهنىــدى .ائدىلهمــۇ دەســلهپته ۆئزىنىــڭ قىممىتىنــى بىــراقال يهرگه ۇئرمىغانىــدى ،ىئــشلىرىدا تهجــرىبه توپلىغانىدى ھهمدە كﯧيىنكى كۈنلهردە كۆڭۈلنى ەئمهس ،بهلكـى پايـدا-مهنپهەئتنـى بىرىنچى وئرۇنغا قويغانىدى .دﯦـمهك ،ائدىـله كۆڭـۈل ،مـۇھهببهت دﯦـگهن نهرسـىنىڭ ســاختىلىق ،ائلــدامچىلىق ىئكهنلىكىنــى بــۇرۇنال بىلگهنىــدى» .ائدىــله ەئســلىدە جىنسىيهتنىڭ قىزالر ۈئچۈن ېئغىر ىئش ،ېئغىـر سـىناق ىئكهنلىكىنـى بىلىـدىكهن_، دەپ وئيلىــدى زۆھــرە_ ،دەل شــۇنداق بولغاچقــا ،ۇئ جىنــسىي مۇناســىۋەتنى قهســتهن چۆكۈرۈپ ،ەئرزىمهس ،يهڭگىل ،ەئركىن بىـر ىئـش قىلىـۋەتكهنىكهن .ەئمهلىيهتـته ۇئ پاھىــشهلىك كارىۋىتىــدا ائزابلىنىــشى مــۇمكىن ،ەئممــا ىئالجىنىــڭ بــارىچه ۆئزىنــى ەئركىــن قويۇۋﯦتىــشكه ،ھۇزۇرلىنىــشقا ىئنتىلىــدۇ ،ھــارام ىئــشنىڭ جانغــا ائرام ىئكهنلىكىنى ۆئز-ۆئزىگه ھهر ۋاقىـت دەپ تۇرىـدۇ .ەئگهر ۇئ شـۇ ھـارام ىئـشىدىنمۇ ائيرىلىپ قالسا ،ياكى سهتهڭلىك قىممىتـى چۈشـۈپ كهتـسه چۈشكۈنلىـشىپ سـاراڭ بولۇپ قﯧلىشى ،ھهتتا ۆئزىنى ۆئلتۈرۈۋﯦلىشى مـۇمكىن .شـۇڭا ۇئنىـڭ خىرىـستىائن بولغاندىن كﯧيىن ائرام تاپقانلىقى ،بهختلىك ياشاۋاتقانلىقى ھهققىدە ھاياجانلىنىپ سۆزلهپ يۈرگىنى بىكار ەئمهس«... زۆھرە ائدىلهنىڭ دىنسىزلىق ھهققىـدىكى گهپلىرىنـى ەئسـلىدى ،تهبىىئـي ھالـدا »مهن ھــازىر نــﯧمه؟ مۇســۇلمانمۇ كــاپىرمۇ؟« دەپ وئيلىــدى .زىنــادىن ســاقالندى، بۇنىڭــدىن پهخىرلىنىــشى كﯧــرەك .ەئگهر زىناغــا زورالنغــان ،باســقۇنچىلىق ەئمهلــگه ائشقان بولسا بۇنىڭ دەردىنى بىر ۆئمۈر تارتىپ قـاالتتى ،بۇنـداق دەھـشهتلىك ىئـش ائسانلىقچه ېئسىدىن چىقمايتتى ،ۇئ ېئسىدىن چىقىرىۋﯦتهي دﯦسىمۇ ،ۇئنىڭ ھاياتىغا مۇھىم تهسىر كۆرسىتىۋاتقان ائتا -ائنىسى ،ائچىسى ۇئنىڭ ەئس-يادىـدىن چىققىلـى ۇئنىمايتتى ،ھهتتا ۇئنىڭ خىيالىنى باشقۇرۇپ تۇراتتى .ۇئنـى ائز دەپ سـىيىت قـارىمۇ
206
ۇئنىڭ كاللىسىدا پات-پات پهيـدا بولـۇپ قـاالتتى ،ھۈسـهيىن بىـلهن تىركىـشىۋاتقان چاغدىمۇ زۆھرە ۆئيىدىكىلىرى بىلهن قوشـۇپ سـىيىت قارىنىـڭ ائزابلىـق چىرايىنـى تهسـهۋۋۇر قىلـدى ،تﯧخـى بـۇ تهسـهۋۋۇر ھهممىـدىن ېئنىـق ،ھهممىـدىن دەھـشهتلىك بولدى . زىنا يۈز بهرگهن بولسا زۆھرە بۆرىنى قوتانغا باشالپ كىرگهنلىك گۇنـاھىنى ائقـالپ بواللمايتتى» .تۆۋە قىلدىم خۇدايىم ،تۆۋە «...دەپ ىئچىدە مىڭ قﯧتىم تۆۋە قىلـسىمۇ، بــۇ ھهقىقىــي مهنىــدىكى تــۆۋە-ىئــستىغپار ەئمهس ،بهلكــى تــۆۋە قىلغــۇدەك ىئــشقا ۇئچرىغاندىن كﯧيىنكى ھهيرانلىقى ،قورقۇشتىن كﯧيىنكى خاتىرجهملىكى ىئدى . زۆھـرە كارىۋىتىـدىمۇ ىئـشهنچلىك وئلتۇرالمايۋاتقانـدەك قىمىراليتتـى ،سـۇنۇۋاتقان كۆۋرۈكتىن پايپاسالپ ۆئتۈۋاتقـان مومايـدەك ىئتتىـك ۋە ېئغىـر تىنـاتتى ...ۇئ ەئمـدى كﯧچىچه ۇئخلىيالماي چىقىمهن دەپ وئيلىغانىدى ،ەئمهلىيهتته تﯧـزال ۇئيقۇغـا كهتتـى، جىددىيىلىشىپ كهتكهن نﯧرۋىلىـرى بوشىـشىپ ،شـىرىن چۈشـلهرگه ۋەسـىله بولـدى. چۈشىدە سىيىت قارىنى كۆردى ،قارىم بىر ۆئيدە )مﯧھمانخانىـدىكى يـاتىقى دﯦگـۈدەك( قۇرائن وئقۇۋاتقۇدەك .زۆھرە »قۇرائننى ەئكىلىپ بﯧرىپ يهنه ەئكىتىۋاپتۇ ،ۆئزىال تهقۋا بوالي دﯦگهن چﯧغىۋا ،مهن بىلهن كارى يوق «...دەپ وئيلىغۇدەك .سىيىت قارى قـۇرائن وئقۇش بىلهنال بولۇپ كﯧتىپ ،زۆھرەگه پهرۋا قىلمىغۇدەك .زۆھرەنىڭ ىئچى سـىقىلىپ ۇئنىڭ يﯧنىدا بىر دەم قاراپ تۇرۇپ ،ائخىر پهقهت چىدىماي ۇئنىڭ قولىدىكى قۇرائننى تارتىۋﯦلىشقا ۇئرۇنغىدەك ،سىيىت قارى »:ھهيزدار ائيـال قـۇرائننى تۇتـسا بولمايـدۇ، نﯧرى تۇرۇڭ« دەپ قولىنى ىئتتىرىۋەتكۈدەك... زۆھرە ەئتىسى ناھايىتى ېئغىر قوپتى ،ائخشامقى ىئشالرنى قاباھهتلىك چۈشـتهك ەئســلىدى .ىئــشقىمۇ بارمىــدى ،تۈنۈگــۈن ائنىــسى بىــلهن تــوي توغرۇلــۇق قىلىــشقان پاراڭلىرىنى ەئسلىدى .ھۈسهيىن ۇئنىڭغا تﯧلﯧفون قىلغاندىن باشالپ بولۇپ ۆئتكهن بىر قاتار ىئشالر ۇئنىڭ خىيالىغا توسقۇن بولغاچقـا ،ائنىـسىنىڭ گهپلىرىنـى ۇئنتـۇپ كهتكهنىدى .يهنه كﯧلىپ ائلماس ۈئزۈك ھهممىنى ۇئنتۇلـدۇرۇپ ،ىئپـپهت-نومۇسـنىڭ بﯧشىغا چىققىلـى ،نىكـاھ ،تـوي دﯦگهنلهرنـى قۇربـان قىلغىلـى تـاس قالـدى .زۆھـرە ائخشامقى تاجاۋۇزدىن ائمان قالغىنىغا خۇرسهن بولسىمۇ ،ەئتىنىڭ نـﯧمه بولۇشـىدىن داۋاملىق ەئنسىرەپال تۇراتتى .ھۈسهيىننىڭ شۇ قاندىن قورققـانچه قورقـۇپ ،ۆئزىـدىن ۇئزاققىچه يىرگىنىپ تۇرۇشىنى تىلهيتتى . زۆھرە ائنىسىغا نﯧمه دەپ جاۋاب قايتۇرۇشنى كـۆپ وئيلىـدى ،چۈشـكه يـﯧقىن سىيىت قارىغا تﯧلﯧفون قىلىپ ،ھﯧلىقى رﯦستۇراندا بىلـله تامـاق يﯧيىـشكه تهكلىـپ قىلدى؛ سىيىت قارى زۆھرەگه قىلغـان ائلدىراقـسانلىقىغا ىئچـى پۇشـۇپ ،تﯧلﯧفـون قىاليمۇ-قىلمـايمۇ دەپ يـۈرگهچكه ،زۆھرەنـى خىيالىـدىن پهقهت چىقىرالمـاي ،ھهتتـا بهزىدە نامازلىرىدىنمۇ ېئزىپ يۈرگهچكه ،ائڭالپال ماقۇل دﯦدى .زۆھرە سـىيىت قارىغـا
207
ۆئزىنىڭ وئي-خىياللىرىنى ېئيتقاچ ،ۇئنىڭ بىـلهن قىـزغىن ،ەئركىـن پاراڭلىشىـشنى ۈئمىد قىلسىمۇ ،ائللىقانداق كۆڭۈلسىزلىكلهرنىڭ چىقىشىدىن ەئنسىرەيتتى؛ قـارىم ىئتتىــك خاپــا بولــۇپ كهتــسه ھهمــمه ىئــش تــۈگهيتتى .مهيلــى نــﯧمه بولۇشــىدىن قهتىئيــنهزەر ،زۆھــرە ائنىــسىنى دەپ بولــسىمۇ ۇئنىــڭ بىــلهن كۆرۈشــۈپ ،گهپلهرنــى وئتتۇرىغــا تۆكــۈپ مهســىلىنى ھهل قىلىۋەتمىــسه ،داۋاالنمــاي ســۆرۈلۈپ قىينىلىــپ كهتكهن كﯧسهلدەك ائزاب تارتاتتى . ۇئ بۇرۇنقىدىكال تهبىىئي گىرىم قىلىپ ،ەئڭ چىرايلىق كىيىمىنى كىيىپ سـىرتقا چىقتـــى ،يولبـــويى ۆئزى ۋە ســـىيىت قـــارى ھهققىـــدە ،ىئككهيلهننىـــڭ مىـــجهزى ۋە بىرلىشهلمهسلىك سهۋەبى ھهققىدە يﯧڭى-يﯧڭـى خىيـالالرنى سـۈرۈپ كهلـدى .سـاددا دﯦسه ساددا ەئمهس ،قاشاڭ دﯦسه قاشـاڭ ەئمهس ،ىئـش كـۆرگهن دﯦـسه تﯧخـى ۇئنـداق ەئمهس ،چاققانمىكىن دﯦسه مۇشۇ ۋاققىچه سۆرۈلۈپ يۈرگهن .نﯧمانچه ۆئزىنى قىينـاش بۇ ،ائدەم جۈرەئت-شـىجاەئتنىڭ ،كهسـكىنلىكنىڭ قوينىغـا ۆئزىنـى ائتمىغىـچه چـاال بوغۇزالنغان قويدەك تىپىرالپ تۇرىۋﯦرىدۇ ،جﯧنى قاقشايدۇ ... زۆھــرە رﯦــستۇرانغا ائز قالغانــدا قولىــدىكى ۈئزۈكنــى ېئلىــپ سومكىــسىغا ســىلىپ قويدى . زۆھرە توي ىئشىدا مۇكهممهللىك قوغلىشىپ مهقسىتىگه يﯧتهلمهيدىغانلىقىنى ،بىر قهدەر ياخــشى تالالشــقىال ېئرىــشهلهيدىغانلىقىنى تونــۇپ يهتتــى ،شــۇنچه ىئزدەپمــۇ توققۇزى تهل ،كۆڭۈلدىكىدەك ەئرنى تاپالمىغـانلىقىنى ،بهلكىـم بۇنىڭـدىن كﯧيىنمـۇ تاپالمايدىغانلىقىنى تهن ائلـدى ،جاھانـدا ۇئنـداق مـۇكهممهل ىئـش كهم ۇئچرايتتـى، كۆڭۈلدىكىدەك ھهمراھ ائز ساندىكى بهختلىـك قىـزالرغىال نﯧـسىپ بـوالتتى .زۆھـرە ھالــسىز ،ۈئمىدســىز قهدەملىــرى بىــلهن رﯦــستۇرانغا كىرىــپ ،كۆڭلىــدە ھــازىرقى ھالىتىــدىن رازى بولــدىيۇ ،ھهقىقىــي خۇرســهن بواللمىــدى ،رﯦــستۇراندا ىئــشلىگهن چاغدىكى خاتىرجهم كۈنلىرىنى سﯧغىندى؛ سىڭىلچاقلىرى ۇئنىـڭ بىـلهن كۆرۈشـۈپ، ۈئستىۋاشلىرىغا ھهۋەس بىلهن قاراپ كهتـسىمۇ كـۆڭلى ېئچىاللمىـدى .چهتتىكـى بىـر جوزىغا كﯧلىپ سىيىت قارىنىڭ يولىغا قاراپ وئلتۇردى ،نﯧمىشقا ھهر قﯧتىم ۆئزىنىـڭ بۇرۇن كﯧلىدىغانلىقىنى وئيالپ ،قارىمنىڭ سۆرەلمىلىكىگه ىئچـى پۇشـتى؛ »ائنـامنى دﯦمىــسهم كهلمهيتــتىم ،بىچــارە مۇھهببهتنىــڭ يــۈزىنى دﯦمىــسهم كهلمهيتــتىم ،ائزاب تارتــساممۇ مهيلىــدى ،ھهممىنــى ۈئســتۈمگه ېئلىــپ ياشــاۋﯦرەتتىم ،ەئرگه تهگمهيمــۇ ۆئتىــۋﯦرەتتىم «...دەپ وئيلىــدى ،ەئممــا ەئمــدى ۆئزىنــى ائلــداپ ،ۆئزىنــى بهزلهپ ۆئتهلمهيدىغانلىقىنى بىلهتتى. ۇئ بىــر يىلــدىن بﯧــرى قاناەئتچــانلىق ،تىرىــشچانلىق بىــلهن ياشــاپ كﯧلىــپ، ەئمدىلىكته بىردىنال ائچكۆزلىـشىپ كهتكىنىنـى ،بۇنىـڭ ېئغىـر بهدىلىنـى تۆلهشـكه مهجبــۇر بولــۇۋاتقىنىنى كۆڭۈلــسىز ھالــدا وئيلىــدى ،ۆئزىنــى تهلهيلىــك قىــزمهن دەپ
208
ېئيتالمايتتى ،ېئرىشكهن ىئمكـانىيهتلىرى يالغانـدەك كۆرۈنـۈپ كﯧتىۋاتـاتتى؛ ەئممـا بۇنىڭدىن ھﯧچ كﯧچهلمهيۋاتاتتى؛ بۇ شهھهرگه مۇشۇنداق ەئركىن ،بهختىيار كۈنلهرنى دەپ كهلگهنلىكىنى ،مۇشۇنداق راھهتنى دەپ نهچچه ۋاقىتـتىن بﯧـرى جاپـا چﯧكىـپ كهلگهنلىكىنــى ھــﯧچ ۇئنتۇمــايتتى .ھــازىرقى ىئمكانىيهتلىرىنىــڭ بهدەلــسىز قولغــا كهلگهن ائزغىنه ائمهت ىئكهنلىكىنى ېئتىراپ قىلغىلى ۇئنىمايتتى؛ بۇ بهدەلنى ھامان بىر كۈنى تۆلهشكه مهجبۇر بولىدىغانلىقىنى غـۇۋا ھـﯧس قىلـسىمۇ ،ھهمـمه ىئـشنىڭ ۆئتكــۈنچى ىئــشالر ىئكهنلىكىــگه ،بىــر ائمــال قىلىــپ تاقابىــل تۇرااليــدىغانلىقىغا، بولمىسا بۇ شـهھهردە ياشـىيالمايدىغانلىقىغا ،ھهمـمه ەئرنىـڭ چوشـقىدەك ائچكـۆز، بۆرىدەك ياۋۇز ەئمهسـلىكىگه ،ۆئزىـدىكى پـاكلىق ۋە ھۆسـىن جامـال بىـلهن ياخـشى ەئرگه ھامان بىر كۈنى ېئرىشهلهيدىغانلىقىغا ىئشىنهتتى ،تا مۇشۇ ۋاققىچه ىئشىنىپ كهلــدى ،ىئشهنچىــسىدىن تهۋرەنمىــدى ،ائرزۇســىدىن يانمىــدى؛ باشــتىن كهچــۈرگهن ىئشلىرىنى وئيلىسا ۆئزىدىن پهخىرلىنىشكه ھهقلىق؛ تۇنجى قﯧتىم ىئپپىتى خهۋپـكه ۇئچرىغانــدا ســىيىت قــارى بهرگهن قــۇرائننى قالقــان قىلىــپ ،خالىــدنى نىيىتىــدىن ياندۇرالىدى ،شۇنىڭدىن باشالپ ۆئزىـگه تىكلىـگهن ىئـشهنچ ھۈسـهيىننىمۇ مهغلـۇپ قىلدى .ەئمما ىئش بۇنىڭلىق بىلهن تۈگىمهيتتى ،زۆھرە ىئپپىتىنى داۋاملىق قوغداش ۈئچۈن مۇشهققهتلىك تالالشـقا دۇچ كﯧلهتتـى .ەئينـى چـاغىمۇ ۇئ خالىـدنىڭ ۆئيىـدىن چىقىپ كﯧتىش ائرقىلىق پاكلىقىنى قوغداپ قااللىغـان ،ىئپـپهت-نومۇسـىنى قىزلىـق ۋۇجۇدى بىلهن بىلله ېئلىپ يۈرەلىگهنىدى .خۇددى شـۇنىڭدەك ،ەئمـدى ھۈسـهيىننىڭ مىننهتلىك ،مهقسهتلىك ياردەملىرىنى رەت قىلىپ ،خىزمهتتىن ،ۆئيدىن ۋاز كﯧچىـپ، ۈئزۈكنى تاشالپ بﯧرىپ چىقىپ كﯧتىشى كﯧرەك ىئدى ،بولمىسا ەئته-ۆئگـۈن ھهيـزدىن توختىغانــدا يهنه قىــيىن-قىــستاققا چۈشــهتتى ،بهلكىــم ىئپپىتىنــى قۇربــان قىالتتــى. ھۈسهيىننىڭ پات ائرىدا توي قىلىـش نىيىتـى بولـسا ،نهپـسىگه ۇئنچىلىـك ائلـدىراپ كهتمىگهن بوالتتى .يهنه كﯧلىپ ۇئ زۆھرەنى قىز دەپ وئيلىمايتتى ،توي قىلماي تۇرۇپال بۇنداق ائدەمـگه پـاكلىقىنى بﯧرىـۋﯦتىش زۆھـرە ۈئچـۈن ېئيتقانـدا ۆئزىنـى ەئرزىنىغـا سﯧتىش ،قهدىر-قىممىتىنى دەپسهندە قىلىش ىئدى .ەئمما بـۇ ېئچىنىـشلىق ائقىـۋەت زۆھرەنىــڭ كــۆزىگه كۆرۈنــۈپال قالــدى ،ىئلگىرىكىــدىنمۇ بهك كهســكىن تالالشــقا دۇچ كهلـدى ،كاللىــسىدا زىـددىيهت ۆئتكۈرلهشــتى ،وئي-خىيـاللىرى وئماشــتهك قاينىــدى؛ ائدىلهدەك قىزالرنىڭ ەئركىنلىكىگه ،خۇشاللىقىغا ەئجهبلهندى ،ھهۋەسلهندى» ،مهن شــۇنداق قىزالرغــا وئخــشايمهنمۇ؟ شــۇنداق بوالاليمهنمــۇ؟ ۆئزەمنــى يﯧڭهلهيمهنمــۇ؟ مـــــۇتلهق ەئركىـــــنلىككه ماڭـــــااليمهنمۇ؟ ماڭـــــسام قانچىلىـــــك ماڭـــــااليمهن؟ ائزابالنماسمهنمۇ؟ ياكى ھهممىگه كۆنـۈپ قـاالرمهنمۇ؟ «...دەپ ۆئزىـدىن قايتـا-قايتـا ســورىدى ،ۆئزىنــى ھــﯧچ ۇئقالمىــدى ،دەڭــسىيهلمىدى ،ســىيىت قــارىنى كاللىــسىدىن چىقىرىۋﯦتىــپ تــۇرۇپ وئيالنــدى ،بــۇنچه شهخسىيهتچىلىــشىپ كهتمىــگهن بولــسا
209
ائللىبۇرۇن سـىيىت قارىنىـڭ پﯧـشىنى تۇتـۇپ مهھهللىـسىگه كهتمهسـمىدى؟ ەئمـدى تهس ،زۆھرە ائلدىغىال قاراپ ماڭىدۇ ،كهينىگه قايتالمايدۇ؛ شهھهرگه كۆنـۈپ قالـدى، سهھراغا كۆنهلمهيدۇ؛ ەئركىنلىككه كۆنۈپ قالدى ،سىقىلىشقا كۆنهلمهيدۇ؛ چىرايلىق ۆئيگه كۆنۈپ قالـدى ،مـورا وئچـاقلىق ۆئيـگه كۆنهلمهيـدۇ .ىئسـسىق سـۈيى چۈشـۈپ تۇرىدىغان مۇنچىغا كۆنۈپ قالدى ،پاكىز مۇنچـا يـوق ۆئيـگه كۆنهلمهيـدۇ .پاسـونلىرى يﯧڭىلىنىــپ تۇرىــدىغان ېئــسىل كىــيىملهرگه ،راھهت ىئــچ كىــيىملهرگه ،پــارقىراق ائياغالرغا كۆنۈپ قالدى ،سهھراچه كىيىم ۋە كىيىنىشلهرگه ،ېئسىل كىيىمنىمۇ ائزادە كىيگىلى بولمايدىغان ،كىيىم ۋە ائياغنىڭ سۈپىتىنى قويمايدىغان توپىلىـق ماكانغـا كۆنهلمهيدۇ .بۇ يهردە قۇالق تىنچ ياشاپ كۆنۈپ قالدى ،مهھهللىدىكى ۇئشـشاق گهپ- سۆزلهرگه ،ھهممه ىئـشقا چـات كﯧرىۋﯦلىـپ قۇسـۇر ىئزدەيـدىغان سـﯧمىز خوتۇنالرغـا، تﯧشى كۈچلۈك ىئچى ائجىز ەئرلهرگه ،بﯧزەڭ يىگىتلهرگه ،ائيتاۋۇر كۆز ،قـۇالق ،ېئغىـز ائرام تاپمايــدىغان ،داشــقازاندا قاينىمىغــاننى ائپىرىــپ شــۇ قازانغــا تاشــاليدىغان كۆرەلمهسلهر ،پىتنىخورالر ،غهيۋەتخورالر ماكانىغا كۆنهلمهيدۇ .زۆھرە بـۇ يهردە بولغـان بىـــلهن شـــۇ مهھهللىـــگه تهەئللـــۇق قىـــسمى ســـهھرايى قىيامهتنىـــڭ داشـــقازىنىدا قاينىماقتا ،ۇئنىـڭ پهريـادلىرىنى بـۇ يهردە ۆئزىمـۇ ائڭلىماقتـا ...نهقهدەر ياتلىـشىش، ۆئزىدىن نهقهدەر قﯧچىش-ھه! ۇئنىڭ ۆئزىدىن باشقا ائداشلىرىنىڭ ھهممىسى بىچـارە، ېئرىدىن تايـاق يهپ ،بالىـسىنى مىقىرىتىـپ ،كۆزىـدە يـاش يـۇقى يۈرىيـدۇ» .قانـداق قىلىمىــز ائداش ،كۆرىــدىغان كــۈنىمىز مۇشــۇكهن« دەيــدۇ...زۆھــرەگه ھهۋەس ،ھهســهد بىلهن قارايدۇ. ەئممــا زۆھــرە ىئــچ-ىئچىــدىن الغىلدايــدۇ ،ىئــشلهپ تﯧپىــپ ائلمىغــان كىيىملىــرى بهدىنىدىن چۈشۈپ قالىدىغاندەك ەئنسرەيدۇ .يالىڭاچلىنىپ قالسىال تۈگهيـدۇ ۋە شـۇ قىزالردىنمۇ بهختسىز بىر ھالغا چۈشۈپ قالىدۇ .ھهر قانچه ۆئزىگه تهسهللىي بهرسىمۇ ائقمايدۇ ،نادامهت ياشلىرىنى تۆكىدۇ. زۆھرە ېئغىر ھهسرەت چهكتـى :ۇئ يهردىمـۇ ائزاب ،بـۇ يهردىمـۇ ائزاب!!! نﯧمىـشقا ھالىمىز خاراپ؟! زۆھــرە ېئغىــر خىيالالرغــا چۆكــۈپ ھهممىنــى ۇئنتــۇپ كهتكهنىــدى ،كــۆزلىرى ھﯧچنﯧمىنى كۆرمهيتتى ،گويا روھى تﯧنىدىن قاچقانىدى؛سىيىت قارى ائلدىغا كﯧلىپ وئلتۇرغانـــدا ائنـــدىن ېئـــسىگه كهلـــدى ،ەئنـــدىكىپ كهتتـــى ،ۆئزىنـــى وئڭـــشاپ كۈلۈمسىرىدى .سـىيىت قـارى ۇئنىـڭ كاللىـسىدا باشـقا بىـر دۇنيـانى پهيـدا قىلـدى: ائلدىرىماس قارىم ،يۇۋاش مولالم ،سۆرەلمه يىگىت ،غﯧرىپ مهھهلـله ،كونامهسـچىت، ۆئلمهسلىكنىڭ دورىسى بولغان تۇرمۇش ياردەم پۇلى ،ەئبهدىي تهرەققىي قىلمايـدىغان ۋاراڭ-چۇرۇڭ بازار... _ نﯧمانچه خىيال سۈرۈپ كهتتىڭىز؟
210
_ ھه ،ھﯧچنﯧمه ،ەئجهپ ساقالتتىڭىز ،داىئم شۇندق قىلىسىز. _ يول بهك توسۇلۇپ قالدى... _ ھه نﯧمه يهيسىز ،دﯦگهچ تۇرۇڭ. _ لهغمهن. _ شۇنداق دەيدىغانلىقىڭىزنى بىلهتتىم ،ھهي سىڭلىم... تاماق چىققىچه ىئككهيلهن گهپ-سـۆز قىلمـاي وئلتـۇرۇپ قالـدى .زۆھـرە بىـر ىئـش بولمىسا سـىيىت قـارىنى ائلـدىراپ چاقىرمـايتتى ،ۆئزى چاقىرىـپ مانـا ەئمـدى سـهل وئڭايــسىزلىنىپ قالــدى ،ەئممــا دەيــدىغاننى ھامــان دﯦمىــسه بولمــايتتى ،غــۇرۇرنى ســـاقاليدىغان يهردە ســـاقالش ،قايرىـــپ قويىـــدىغان يهردە قايرىـــپ قويـــۇش كﯧـــرەك ىئــدى؛پاكلىق بــلهن غــۇرۇر ائيــرىم-ائيــرىم مهســىله بولــسىمۇ ،ھــالقىلىق پهيتــته بىرلىشهلهيتتى .مۇشۇ كۈچكه تايانغان زۆھرە ھۈسهيىننىڭ چاڭگىلىدىن كهسكىنلىك بىلهن قۇتۇلغاندىكىن ،ھازىرمۇ كهسكىن بولۇشـى كﯧـرەك ىئـدى؛ بـۇ كهسـكىنلىكى، جاســـارىتى ۋە ىئپپىتىنـــى قوغـــداش يولىـــدىكى مۇۋەپپهقىيهتلىرىـــدىن ھهر ۋاقىـــت پهخىرلىنىپ بﯧشىنى تىك تۇتۇپ يۈرۈشكه ھهقلىـق ىئـدى ،سـىيىت قارىنىـڭ ائلدىـدا ھﯧچقانداق تىل قىسىنچىلىقى يوق ىئدى. _ مﯧنــى بىــر ىئــش بىــلهن چــاقىردىڭىزغۇ دەيــمهن_،دﯦــدى ســىيىت قــارى زۆھــرەگه يالغاندىن ھﯧسسياتسىز قـاراپ _ ،ۆئيىڭىـزگه ائلغـاچ كﯧتىـدىغان نهرسـىلهر بولـسا دەڭ ،ائلغاچ كﯧتهي. زۆھــرە ۆئزىنىــڭ دەيــدىغان گهپلىرىنــى كۆڭلىــدىن يىراقلىتىــۋەتكهن بــۇ قارىمغــا ناخۇشــلۇق بىــلهن قــاراپ قويــدى ،ھــﯧچ ىئــشنىڭ تــايىنى يــوقال بۇنــداق ســوغۇق مۇناسىۋەتكه چۈشۈپ قالغىنىغا ىئچى پۇشتى. _ ائلغاچ كﯧتىدىغان نهرسىلهر يوق ،ەئۋەتسهممۇ خوش بولمايدىكهن. _ نﯧمىشقا؟ _ توي قىلسام ائندىن خوش بولىدىكهن. سىيىت قارى زۆھـرەگه جىـددىي بىـر تهرزدە تىكىلىـپ قالـدى .زۆھرەمـۇ مۇشـۇنداق بولۇشىنى كۈتهتتى. _ ەئلۋەتته چوڭالر سىزنىڭ غﯧمىڭىزنى يهيـدۇ -...دﯦـدى سـىيىت قـارى چايغـا قـول ۇئزىتىپ ،ۇئ زۆھرەگه قارىماي يهنه چايغا قاراپ تۇرۇۋالدى ۋە ۇئنى بىچارىلىك بىـلهن سۈمۈرۈپ ىئچتى .زۆھرە سىيىت قارىنىڭ چىراي ائالمهتلىرىگه ،ھهر بىـر ھهرىكىـتىگه شۇنچىلىك ىئنچكه نهزەر سالدىكى ،بۇنى سىيىت قارىمۇ تۇيدى. _ ائنام مﯧنى تويغا قىستاۋاتىدۇ... _ قانداق قىلىسىز ،يۇرتقا كﯧتهمسىز؟ _ ياق ،كهتمهيمهن.
211
_ ائتا-ائنىڭىزنى رازى قىلىشىڭىز كﯧرەك ىئدى ،لﯧكىن ۇئنداق قىاللمايۋاتسىز. ەئسلىدە سىىيىت قارىنىڭ مۇشـۇ ھهقـته زۆھـرەگه قـاتتىقراق گهپ قىلىـپ ،ائتـا- ائنىنــى رازى قىلىــشنىڭ پهرز ،ۇئالرنىــڭ قاقشىتىــشنىڭ چــوڭ گۇنــاھ ىئكهنلىكىنــى سۆزلىگۈسى بار ىئدى ،لﯧكىن زۆھرەنىڭ ائخىرقى ھﯧسابتا ائتـا-ائنىـسىنىڭ گﯧپىنـى چىقىرىشىنى قانداقتۇر بىر ياخشىلىقنىڭ بﯧشارىتىدەك ھﯧس قىلىپ ،ۋەزخـانلىقىنى قۇربان قىلدى. _ ەئمدى شۇنداق قىالي دەۋاتىـمهن_،دﯦـدى زۆھـرە ائدەتـتىن تاشـقىرى تهمكىنلىـك بىلهن _،توي قىلمىغىچه ائدەم خاتىرجهم بولغىلى بولمايدىكهن. _ ياخشى وئيالپسىز _ ،دﯦدى سىيىت قـارى ائپتـاپتهك ېئچىلىـپ _ ،ائنـا رازى ،خـۇدا رازى .ائتا-ائنىنى رازى قىلغان باال ھهر ىئككى دۇنيادا بهختلىك بولىدۇ. _ مهن مۇشــۇ ۋاققىــچه چــوڭالرنى رازى قىلــشقا تىرىــشىپ كهلــدىم .تــوي ىئــشىدىمۇ شۇنداق قىلماقچىمهن _ ،دﯦدى زۆھرە دﯦرىزىدىن سىرتقا قاراپ ،ائندىن سىيت قارىغا بۇرۇلۇپ شۇنداق دﯦدى _،ائنام مﯧنى سىز بىلهن توي قىل دەۋاتىدۇ. سىيىت قارى ھاياجاندا تىترەپ كهتتى ،ائنىالر ۇئلۇغ ىئـدى ،ائنىـالر مۇھهببهتتىنمـۇ ۇئلۇغ ىئدى. _ شۇنداقمۇ _،دﯦدى سىيىت قارى چىرايىغا ۆئزى ىئـگه بواللمايۋاتقانـدەك ھهر خىـل ۆئزگىرىــپ ،لــﯧكىن ۇئ ىئچىــدىكى شــادلىقنى ۋە باشــقا ەئنــسىرەشلىرىنى يوشــۇرۇپ قااللمايتتى _ ،سىز نﯧمه دﯦدىڭىز ،ياق دﯦگهنسىز ھهقىچان؟! _ وئيلىنىپ باقاي دﯦدىم. مانــا ،بــۇ غۇرۇرلــۇق قىزالرنىــڭ وئينايــدىغان وئيــۇنى! لــﯧكىن ســىيىت قارىغــا بــۇ وئيۇننىڭ ەئمدى قىززىقى قالمىغاندەك تۇيۇلدى. _ مۇشۇ گهپنى دﯦيىش ۈئچۈن مﯧنى چاقىرىپتىكهنسىز-دە... _ مﯧنىڭ دﯦمهكچى بولغىنىم بۇ ەئمهس _،دﯦدى زۆھرە ۋە كهسكىن بىر ىئپادە بىلهن كۆڭلىدىكىنى ائشكارىلىغىلى تۇردى _،ھﯧلىقى كـۈنى سـىز ماڭـا تهكلىـپ قويغانـدا كۆڭلىڭىزنى رەنجىتىپ قويدۇم .ەئسـلىدە مهن قوشـۇلمايدىغان يهردە ەئمهس؛ مهنمـۇ ساراڭ ەئمهس قهدىرلىگهننى بىلمهيدىغان .شۇنچىلىك گهپـلهرگه قارىمـاي سـىز ماڭـا ىئشهندىڭىز ،ھهم بۇرۇندىنال مﯧنـى ياخـشى كۆرىـسىز .سـىزنى رەنجىتىـپ قويۇشـنى ھهرگىز خالىمايتتىم ،لﯧكىن بهزى ىئشالر كالالمغـا كىرىۋﯦلىـپ ،مـاقۇللۇق جـاۋابىنى بﯧرەلمىدىم .ائنـدىن تـۇرۇپال خاتـا گهپ قىلىـپ سـالدىم ،سـىزمۇ شـۇ ائچچىقىڭىـزدا ائلدىراپ كﯧتىـپ قالـدىڭىز .مۇشـۇنىڭ بىـلهن ،ىئككـى قﯧـتىم يامـانالپ كهتتىڭىـز. سىزگىمۇ ،ۆئزەمگىمۇ ائچچىقىـم كهلـدى .بـۇ گهپلهرنـى دﯦمىـسهك بولمايـدۇ .وئيـالپ باقسام ،نهچچه ۋاقىتتىن قﯧيدىشىپ يۈرۈپتۇق .قىز بـاال قﯧيدىـسا يارىـشىدۇ ،لـﯧكىن وئغۇل باال قﯧيدىسا قامالشمايدۇ .سىز ياخشى قىلمىدىڭىز .شۇ كهتكهنـچه تﯧلﯧفونمـۇ
212
بهرمىــدىڭىز .مهن نهچــچه قﯧــتىم تﯧلﯧفــون قىــالي دەپ بــاقتىم ،لــﯧكىن ائچچىقىــدىن يانمىغان بولسا تﯧخىمۇ يامانلىشىپ قالمايلى دﯦدىم؛ تهكلىپىڭىزنـى رەت قىلىـشىم سىزگه بهك ېئغىر كهلمىگهندۇ؟! مﯧنى نﯧمه دەپ وئيلىدىڭىز؟ كۆڭلىڭىزدىكىنى دەپ بﯧقىڭه قﯧنى؟! _ ھﯧچقانداق وئيلىمىدىم_،دﯦدى سـىيىت قـارى كۆڭلىـدىكىنى يوشـۇرۇپ _،نـﯧمىال بولمىسۇن ،ىئچىمدىكىنى دەۋالغىنىمغا خوش بولدۇم. _ ىئككىمىزنىڭ ىئشى توغرىسىدا ۇئزاق وئيلىدىم .ائخىر ائنامنىڭ گﯧپىگه كىرىـپ سىز بىلهن توي قىلىش قارارىغا كهلدىم. سىىيىت قارى بـۇ گهپـتىن قـاتتىق ھاياجانلىنىـپ كهتـسه بـوالتتى ،بىـراق خۇشـال بولۇپال توختاپ قالـدى ،بـۇ قـارار زۆھرەنىـڭ چىـن يۈرىكىـدىن چىققـان قـارار ەئمهس، بهلكى ائنىسىنىڭ گﯧپى بىلهن مۇقىمالشقان قارار ىئدى .ەئجىبا بۇ مۇھهببهتـسىز بىـر ۋىسال تﯧپىشمۇ؟! سىيىت قارى بۇنداق بوالر دەپ وئيلىمىغانىدى ،تﯧخى بولمىغـان بـۇ توي ۇئنىڭغا مهجبۇرەن تۇيۇلۇپ قالدى .تويلىشىش ۋە تويـدىن كﯧيىنكـى بىرلىـشىش مۇھهببهت بىلهن بولمىسا ۇئنداق تۇرمۇشنىڭ نﯧمه لهززىتى؟! شۇنداقتىمۇ ،بۇ گهپ سىيىت قارىنىڭ يارىالنغان قهلبىگه مهلھهم سۈرتتى. _ ائنىڭىــز دﯦمىــگهن بولــسا قوشــۇلمامتىڭىز؟_ دﯦــدى ۇئ مــۇھهببهتتىن يىــراقالپ كهتمهسلىكنى نىشانالپ _ ،ماڭا ھهقىقىي رازىلىقىڭىز كﯧرەك. _ ماقۇل دەپ قويسام ،ەئمدى ېئشىۋالغىلى تۇردىڭىزغۇ؟! _ ېئشىۋالغىنىم ەئمهس ،سىز تازا رازى ەئمهستهك قىلىسىز. _ مهن بايا دﯦدىمغۇ ،مهن قهدىرلىگهننى بىلىدىغان قىز .مهن ھﯧچقانداق وئغـۇلنى تﯧخى سىزچىلىك ياقتۇرۇپ باقمىدىم... سىيىت قارى ەئمدى ھهقىقىي مـۇھهببهت ساداسـىنى ائڭالۋاتقانـدەك ھاياجانالنـدى، لــﯧكىن بــۇنى چىرايىــدا ۋە ھهرىكهتلىرىــدە ىئپــادىلهپ ،ائجىزلىقىنــى چاندۇرۇشــنى خالىمىدى: _ تهكلىپىمگه چىن كۆڭلىڭىزدىن قوشۇلدىڭىزمۇ زادى؟ _ قوشــۇلدۇم ،لــﯧكىن ائلــدىمىزدا نۇرغــۇن ىئــش بــار .بۈگــۈن مۇشــۇنى ېئنىــق دﯦيىشىۋااليلى _،دﯦدى زۆھرە ەئستايىدىل ،جىددىي قىياپهتته. مۇھهببهت يهنه يىراقالپ كهتكهندەك بولدى ،سىيىت قارىنىڭ ھايـاجىنى پهسـكويغا چۈشتى: _ ەئلــۋەتته ،تــوي ىئــشى ۇئنــداق ائددىــي ىئــش ەئمهس ،دﯦيىــشىدىغان گهپ بولــسا دﯦيىشسهك بولىدۇ ،كۆڭلىمىزدە ېئنىق سان بولسۇن. _ بىز توي قىلساق نهدە قىلىمىز؟ تويدىن كﯧيىن قانداق قىلىمىز؟ _ دﯦدى زۆھـرە بﯧشى ائغرىۋاتقاندەك چﯧكىسىنى تۇتۇپ.
213
_ ەئلۋەتته يۇرتقا كﯧتىپ توي قىلىمىز-دە! ائتـا-ائنىـالر ،ۇئرۇغ-تۇغقـانالر شـۇ يهردە تۇرسا... _ ۇئغۇ شۇنداق_ ،دﯦدى زۆھرە نﯧمىگىدۇر ىئچى تىتىلداپ _ ،لﯧكىن مﯧنىـڭ يۇرتتـا توي قىلىپ شۇ يهردە مهڭگۈ تۇرۇپ قالغۇم يوق. _ ھﯧچكىم مهڭگۈ تۇرۇپ قالمايدۇ ،ۆئلۈپ كﯧتىدىغان جاھان بـۇ _...دﯦـدى سـىيىت قارى زۆھرەنىڭ كۆڭلىدىكىنى قىلىپ _،يهنه خاتا گهپتىن بىرنى قىلدىڭىز. _ گﯧپىم خاتا كهتكهن بولسا خاپا بولماي وئلتۇرۇپ ائڭالپ بهرسىڭىز ،چۈنكى ۆئزەم بىلىــمهن ،مهن ېئتىقــادتىن يىــراقالپ كهتــتىم .شــۇڭا ســىزگه مــاس كﯧلىمهنمــۇ- كهلمهيمهنمــۇ ،بۇنىمــۇ وئيالۋاتىــمهن_،زۆھــرە ۇئلــۇغ كىچىــك تىنىــپ قويــۇپ ســۆزىنى داۋامالشــــتۇردى _،ائدەم دﯦــــگهن ۆئزگىرىــــدىكهن ،ھــــازىر مهن بــــۇ شــــهھهردىن ائيرىاللمايدىغاندەكال بولۇپ قالـدىم .شـۇڭا مهيلـى نهدىـال تـوي قىاليلـى ،مﯧنىـڭ بـۇ شهھهردىن ائيرىلغۇم يوق .ائدەمگه تۇرمۇش كﯧرەك ،يﯧزىدىال ياشاش بىزگه باقىۋەنـدە ەئمهس ،بۇنى وئيلىشىپ باقسىڭىز... _ سىز بۇلتۇرمۇ شۇنداق ىئدىڭىز ،بۇ شهھهرگه تارتىشىپ تـۇرۇپ قالغـان ىئـدىڭىز، بۇنى بىلىمهن ،گﯧپىڭىزنىڭ ائخىرىنى دەۋﯦرىڭ ،قۇلىقىم سىزدە... زۆھرە سىيىت قارىنىڭ سوغۇققان چىرايىغا قاراپ سهل ەئنـدىكتى ،ەئممـا »مﯧنىـڭ گﯧپىمنىڭ بولمايدىغان نهرى بار؟ ائدەم دﯦگهن ۆئزگىنى ۆئزگهرتىشى ،يﯧڭىچه ياشـاپ بﯧقىشى كﯧرەكقۇ «...دەپ وئيالپ ،بارلىق وئي-پىكىرلىرى ،مهقـسهتلىرىنى وئتتۇرىغـا تۆكتى: _ مهن شــۇنداق وئياليــمهن ،خهقــلهر ائمالنىــڭ يوقىــدىن يﯧزىــدا ياشــايدۇ ،ھهمــمه ائدەمنىڭ شهھهردە ياشىغۇسى كﯧلىـدۇ .بولۇپمـۇ مهنـدەك قىـزالر بـۇنى ائرزۇ قىلىـدۇ. شهھهردە بىزنىڭ تۇرمۇشىمىزغا كﯧرەكلىك ھهممه نهرسه تﯧپىلىـدۇ .ىئزدىـسهك ىئـش چىقىدۇ ،ىئشلىگهنچه چۇشلۇق پۇل چىقىدۇ .سىزمۇ بۇ شـهھهردە وئقـۇدىڭىز ،بـۇالرنى سىزمۇ بىلىسىز .ەئسلىدە بۇ ىئشالرنى ەئر كىشى وئيلىشى كﯧرەك ،ەئر كىشى دﯦـگهن جۈرەئتلىك ،بىر ىئشالرغا تهۋەككۇل قىالاليدىغان بولۇشـى كﯧـرەك؛ ياقـسام پىـشارمۇ، كۆمسهم پىشارمۇ دەپ وئلتۇرسىڭىز ،كۆمهچ يﯧـيهلمهي ائچ قالىـسىز .بۇنـداق دﯦـسهم باشقىچه وئيـالپ قالمـاڭ ،مﯧنىـڭ سـىزگه ىئـش ۆئگهتكىچىلىكىـم يـوق .ەئممـا مهن سىزدىن نۇرغۇن نهرسىلهرنى ۈئمىـد قىلىـمهن ،سـىز مهنـدىن جىـق وئقۇغـان بـاال ،بـۇ شهھهردە مهندىن ۇئزاق تۇردىڭىز ،شۇڭا مهن وئيلىغاننى سىزمۇ وئيالپ يﯧتهلىـشىڭىز كﯧــرەك ىئــدى؛ لــﯧكىن ،قارىــسام يهنه شــۇ مهھهللىــگه تارتىــشىپال تۇرىــسىز ،ائتــا- ائنىڭىــزدىن باشــقا تارتىــشقۇدەك نــﯧمه بــار ىئــدى؟ ىئمــاملىق ماائشــىڭىزمۇ؟ بهك ائلسىڭىز ،ۈئچ-تۆت يۈز كوي ائالرسىز ،بۇنداق پۇلنى بﯧيجىڭدا بىرەر سورۇندا خهتـمه قىراەئت قىلىپ بولسىمۇ تاپااليسىز .سىزدەك بىـر ىئمامنىـڭ بولمىغىنىغـا وئرنىڭىـز
214
ائق قالمايدۇ ،سىزدەك يۇۋاش ىئمامدىن ھۆكۈمهتمۇ ەئنسىرىمهيدۇ .يهنه كﯧلىپ ،سىز پايتهخــت بﯧيجىڭــدا ،مهركهزدە تۇرىــسىز .مهن مۇشــۇالرنىمۇ وئيلىــدىم ،ۆئزىڭىزمــۇ بهلكىــم ىئــستىقبالىڭىز ھهققىــدە بۇنچىلىــك وئيــالپ باقمىغــان بولغىيــدىڭىز .ســىز قىاللمايــسىز ەئمهس ،قىالاليــسىز ،ســىزدە شــۇ جــۈرەئت ائزراق .ۇئنــداقمۇ دﯦگىلــى بولمايــدىكهن ،مهســىلهن ســىز بﯧيجىڭغــا تــاش ســاتقىلى كهلــدىڭىز ،ىئمــاملىقنى ۋاقىتلىق تاشالپ پۇل تﯧپىشقا ماڭـدىڭىز ،مۇشـۇنىمۇ جـۈرەئت دﯦـمهي نـﯧمه دەيمىـز، بۇنىڭــدىن مهن راســتىنال خــوش بولــدۇم .ســىز تــاش ســودىڭىزنى قىلىــسىز ،مهن خىزمىتىمنى قىلىۋﯦرىمهن ،مۇشۇنداق بىلله ياشايمىز... ســىيىت قــارى بــۇ گهپلهردىــن وئيلىنىــپ قالــدى ،ەئممــا ھهر قــانچه وئيالنــسىمۇ بــۇ شهھهردە زۆھـرە بىـلهن تۇرمـۇش قـۇرۇپ ياشـاپ قﯧلىـشنى ،ياشـىغاندىمۇ ۇئزاققىـچه ياشاشــنى كاللىــسىدىن ۆئتكۈزەلمىــدى ،بــۇ گهپــلهر بهك غــايىۋى پاراڭــدەك تۇيۇلــدى، قىزالرنىڭ ھهممىسى شۇنداق خىيالپهرەس ،ەئخمهق بوالمدىغانـدۇ؟ سـىيىت قـارى بـۇ يهرگه پهقهت تاھىر قارىغا تاش سﯧتىشىپ بهرگىلى كهلگهن ،تاشنى تﯧخى تـۈزۈك پـۇل قىاللمىدى ،ۆئزىنىڭ يﯧنىدىمۇ تۈزۈك پۇل يوق .نﯧمىـسىگه تـوي قىلىـدۇ؟ يۇرتتـا تـوي قىلسىغۇ ەئپلهپ-سهپلهپ ،قهرز ېئلىپ بولسىمۇ بىـر ىئـش قىلغىلـى بـوالر .بـۇ يهردە مــۇمكىن ەئمهس .زۆھرەنىــڭ خىيــالىچه بولــسا ،مۇشــۇ شــهھهردە ،بهلكىــم مۇشــۇ رﯦــستۇراندا تــوي قىلغۇســى بــار .قىزنىــڭ تويلــۇق-مهھرىــدىن تارتىــپ ســورۇننىڭ چىقىملىرىغىچه كهم دﯦگهندە نهچچه تۈمهن بولمىسا بولمايدۇ .بۇنچه پـۇلنى سـىيىت قــارى نهدىــن تاپىــدۇ؟ قايــسى كــۈنى »مهن ســىزنى ائالي دەيــمهن« دەپ مهيدىــسىگه مۇشتلىغاندا نﯧمىشقا بۇ مهسىلىلهرنى وئيلىمىدى؟ زۆھرە بىـلهن قىلىـدىغان تـوينى يﯧزىنىــڭ ،شــۇ مهھهللىــسىنىڭ ۆئلچىمــى بــويىچه قىلىمىــز دەپ وئيلىغانمىــدى؟ »قىممهتلىك مۇھهببهت« تويلۇقتىن ېئغىـر دەپ قارىغانمىـدى يـاكى زۆھرەنـى قهدرى يوق ،ىئپپىتى يوق ،ەئرزان قىز دەپ وئيالپ قالغانمىدى؟ بهلكىم بۇ گۇمانمۇ بـار ،يهنه باشقا ەئسهبىي ىئستهك ،قىزىقىش ،ھاياجـان ،تهۋەككۇلچىلىكمـۇ بـار .بوپتـۇ ،زۆھـرە بىلهن مۇشۇ يهردە تـويىنى قىاللىـدى دﯦـگهن تهقـدىردىمۇ چـوڭالرنى قانـداق قىلىـدۇ؟ ۇئالرنى بﯧيجىڭغا ېئلىپ كﯧلىشكىمۇ پۇل كﯧرەك .توينى قىلغانـدىن كﯧـيىن سـىيىت قــارى يهنه تاشــچىلىق قىالالمــدۇ؟ مۇشــۇ شــهھهردىن چىقمــاي تــۇرۇپ ۇئيغــۇر بىــلهن خهنزۇنىڭ ائرىـسىدا ۋاسـىتىچلىق قىلـسىمۇ بولىـدۇ ،ەئممـا بۇنىـڭ كىرىمـى مـۇقىم ەئمهس ،تاش بازىرى ەئڭ مۇقىمىسىز بازار ،قويمىچىلىق يۈز بهرسه ۋاسىتىچىمۇ باالغا قالىدۇ .ۇئنىڭ ۈئستىگه بۇنـداق سـودىدا ھه دﯦگهنـدە ائلـدامچىلىق ،بىـر-بىرىنىـڭ ھهققىنــى يهۋﯦلىــش ...ھهتتــا قهرزدارالر ،شــﯧرىكلهر وئتتۇرىــسىدا جﯧــدەل-مــاجىراالر، قهستلهشلهر ۈئزۈلمهيدۇ .سىيىت قارى تاش بازىرىـدا بۇنـداق ىئـشالرنى جىـق كـۆردى، تاشــچىالرنىڭ ېئغىزىــدىنمۇ نۇرغــۇن پــاراڭالرنى ائڭلىــدى .پــۇل تاپقــان تاشــچىالرنىڭ
215
بﯧيجىڭدا قانداق بۇزۇقچىلىقالرنى قىلىپ يۈرگهنلىكىنى ۇئقتى؛ ائلالھ ائتـا قىلغـان بايلىقنى بۇزۇپ چﯧچىۋاتقان ،مﯧھنهتسىز كهلگهن پـۇلنى ۆئزىنىـڭ تويمـاس نهپـسىگه پۇرالپ تىقىۋاتقان ناكهسلهرگه نهپرەتلهندى .شـۇڭا بـۇ قﯧـتىم تاشـنى سـﯧتىپ كهتـسه ىئككىنچــى بــۇ يهرگه دەســسىمهسلىكنى ،ائلالھنىــڭ بهرگىــنىگه شــۈكۈر قىلىــپ، جامــاەئتكه قايتىــپ ىئمــاملىقىنى قىلىۋﯦرىــشنى وئيــالپ بولــدى .ھﯧچقانــداق قىــز، يىگىتنــى ھهر قــانچه ۆئلگــۈدەك ياخــشى كۆرىــدىغان قىزمــۇ يىگىــتكه ائز پۇلغــا تهگمهيدۇ ،شهرىەئتته مۇنداق ىئدى» ،ەئڭ ياخشى توي مهھـرى)تويلـۇقى( ائز بولغـان تويدۇر«دﯦگهنگه ۇئنىمايدۇ ،ھﯧچ بولمىسا ۆئيىدىكىلىرى چات كﯧرىۋالىدۇ .بـۇ ھهقـته ۋەز سۆزلىسه » مولالمغا بىكار خوتۇن بولسا بولىـدۇ« دەپ سﯧـسىق گهپ قىلىـشىدۇ. يهنه كﯧلىــپ ،زۆھــرە ســىيىت قــارىنى تﯧخــى ۇئنچىلىــك ياخــشى كــۆرۈپ كهتمهيــدۇ، ېئتىقادى سۇس ،سىيىت قارىنىڭ ەئھۋالى بىلهن ھﯧسابالشماي ،ائلىـدىغىنىنى ھامـان ائلىدۇ .بوپتۇ ،سـىيىت قـارى شـۇنچه ىئقتىـسادىي بﯧـسىم ،مۇشـهققهتلهرگه چىـداپ، زۆھرەنى نىكاھىغا ائلدى دﯦگهندىمۇ ،ۇئنىڭ ۆئيىدە تۇرۇپ ،ۇئنىڭ جۇۋىسىدا تهرلهپ، ۇئنىڭ مىننهتلىك كۆزىگه قاراپ كۈن ۆئتكۈزەلمهيدۇ .بۇ ەئرلىككه ،ىئماملىققا ېئغىـر ھاقارەت .سىيىت قـارى مـۇھهببهت ،شـهھۋەتتىن ۋاز كهچـسه كﯧچىـدۇكى ،غۇرۇرىنىـڭ سۇنۇشىغا چىداپ تۇرالمايدۇ ،خوتۇن خهقنىڭ مۈلكى ۇئنىڭ بﯧشىغا ھامان بىر كـۈنى كالتهك بولۇپ تﯧگىدۇ. ســىيىت قــارى بىــر پهس تۇرۇۋالغانــدىن كﯧــيىن ،ېئغىــر خىيالــدىن بــاش كۆتــۈرۈپ غهمكىن ھالدا شۇنداق دﯦدى: _ بۇ خىيالىڭىز خاتا ەئمهس ،لﯧكىن ەئمهلىيهتكه ماس كهلمهيدۇ... _ ماس كهلمىگۈدەك نهرى بار؟ _ بىز بهرىبىر يﯧزىلىق ،يﯧزىغا قايتىشىمىز كﯧرەك. _ خۇدايىم بىزنى يﯧزىلىق دەپ پﯧشانىمىزگه پۈتۈۋەتمىگهندۇ؟ رىـسقىمىزنى نهدىـن بولسا تﯧپىپ يﯧسهك بولىدىغاندۇ؟ _ لﯧكىن ائدەم ۆئزىگه مـاس كﯧلىـدىغان يهردە ياشىـشى كﯧـرەك ،قـۇرۇق ائرزۇالرغـا ېئسىلىۋالساق بولمايدۇ. _ لﯧكىن بۇ قۇرۇق ائرزۇ ەئمهسقۇ ،مانا مهن شۇ ائرزۇيۇمغا يهتتىم دﯦسهممۇ بولىدۇ. ائدەم تىرىشسىال ھهممىگه ېئرىشهلهيدۇ .تىرىشمىغان ائدەمگه خۇدايىممۇ بهرمهيدۇ. _ قىزالر ائسان ېئرىشكهن ىئمكانالرغا وئغۇلالر ېئرىشهلمهيدۇ-...دﯦدى سـىيىت قـارى مهيۈسلۈك بىلهن. _ سىز نﯧمه دﯦمهكچـى ،مﯧنـى بـۇ ىئمكانغـا ائسـان ېئرىـشتى دﯦمهكچىمـا؟ تـﯧخىچه مهندىن گۇمان قىلىۋاتامسىز؟
216
_ ۇئنداق ەئمهس ،مهن سىزنى ۇئنـداق قىلىـدىغان قىـز دەپ وئيلىمـايمهن .سـىزگه ىئشىنىمهن .مهن دﯦمهكچىمهنكـى ،شـهھهرلهردە قىزالرنىـڭ ىئـش تﯧپىـشى بىـر قهدەر ائسان. _ ەئرلهرمــۇ ىئــشلهيمهن دﯦــسه ،ىئزدىــسه ىئــش چىقىــدىغۇ ،بــۇ شــهھهردە ســىرتتىن كﯧلىپ ىئشلهيدىغانالر جىققۇ! گهپ ،سىزنىڭ كـاللىڭىزدا؛ ۆئزگهرتىـمهن دﯦـسىڭىز، ۆئزگهتهلهيسىز. _ مﯧنىڭ كالالم ۆئزگهرمهيدىغان كـالال وئخـشايدۇ _،دﯦـدى سـىيىت قـارى زۆھـرەگه تﯧخىمۇ بىچارە كۆرۈنۈپ _،مهن بۇ شهھهردە ياشاشقا ماس كهلمهيدىغان ائدەم. _ مﯧنى دەپ بولسىمۇ ياشىيالمامـسىز؟ ائدەمنـى ەئجهپ تـۆۋەن وئرۇنغـا چۈشـۈرۈپ قويدىڭىز ،وئيالپ بﯧقىڭ ،بىر قىزنىڭ مۇشۇنداق دﯦيىشى ائسانمۇ؟ سىيىت قارى تهسـىرلىنىپ تـۇراتتى ،قهلبـى دﯦڭىـزدەك ۆئركهشـلهيتتى ،ىئدىيىـسى داۋالغۇيتتى .ەئمما زۆھرە تهسـهۋۋۇر قىلغـان گـۈزەل تۇرمۇشـنى ھهر قـانچه قىلـسىمۇ رﯦائللىققا يﯧقىنالشتۇرالمايۋاتاتتى .ەئسلىدە شۇ گۈزەل تۇرمۇش نهچچه يىلدىن بۇيان زۆھرەگه زارىقىپ كهلگهن بـۇ نـاتىۋان قارىمنىـڭ تهسـهۋۋۇرىدىمۇ جانلىنىـشى كﯧـرەك ىئدى ،خىياللىرى شۇنچه گۈزەل بولسا ،ھاياجانالنسا بوالتتى .ەئمما خىيال رىائللىققـا ائيالنغىلــى تۇرغانــدا ســىيىت قارىمنىــڭ ۆئزىگىــال خــاس بولغــان رىائللىقــى ھهمــمه نهرسىنى چهكلهپ قويدى .ۇئ بىر يىل ائلدىدىكى خىيـالپهرەس قـارىم ەئمهس ،بهلكـى بىر يىلدىن بۇيان جاماەئت ائرىسىدا يۈرۈپ جهمىئيهتتىكى جىق ىئشالرنى چۈشهنگهن ەئمهلىيهتچىل قارىم ىئدى .بۇ شهھهرگىمۇ قايتا كﯧلىپ نۇرغۇن ىئشالرنى كۆردى؛ يﯧـزا بىلهن شهھهر ،ېئتىقاد بىلهن ەئمهلىيهت ،وئقهت بىلهن بىكارچىلىق ائرىـسىدا يـۈرۈپ ۆئزىنى بﯧيىتتى ،نهزەر داىئرىسىنى كﯧڭهيتتى ،يﯧڭى-يﯧڭى خىيالالرغا كهلدى ،نۇرغۇن نهرســىلهرنى سﯧلىــشتۇردى ۋە قــۇرائن ،ھهدىــسلهردە ېئيتىلغــان كىــشىلىك تۇرمــۇش قارىشىنىڭ توغرىلىقىنى تﯧخىمۇ چوڭقۇر چۈشـهندى .بـۇ دۇنيـا ھهقىـقهتهن شـىرىن ۋە گـــۈزەل ىئـــدى ،كىـــشىلهرنىڭ كـــۆپ قىـــسمى دۇنيـــاپهرەس ،نهپـــسانىيهتچى بولـــۇپ كهتكهنىدى .ەئڭ چوڭ بايلىق مهنىۋى بايلىق دﯦـسه ھـﯧچكىم قـۇالق سـالمايتتى ،بـۇ ھالدا ېئتىقادنىڭ مۇھىملىقىنى تهكىتلىگىلى بولمايتتى .سـىيىت قارىنىـڭ چوڭقـۇر ھهســرىتى مۇشــۇ ىئــدى ،ەئگهر زۆھرەنىــڭ ۋىــسالىغا يﯧــتهلمهي قالــسىمۇ ،مۇشــۇ ھهسرىتىگه تايىنىپ ،ىئمانىغا ،ۋىجدانىغا يۈزلىنىپ ياشىيالىشىغا كۆزى يﯧتهتتى. _ سىزنى دەپ ۆئزەمدىن ۋاز كهچـسهم كـﯧچىمهن ،كـونىالردا »جانـدىن كهچمىگىـچه جانانغا يهتكىلى بولماس« دﯦگهن گهپ بار .لـﯧكىن ،بـۇ جـان يهنه باشـقا ىئـشالرغىمۇ الزىم .مۇھهببهت دەيمىز ،بهختلىك نىكاھ دەيمىـز ،پهرزەنـت دەيمىـز ،ۇئنـى دەيمىـز، بۇنى دەيمىز ،لﯧكىن ەئڭ ائخىرىدا بىزگه ەئسقاتىدىغىنى ىئمان .بىزگه ەئڭ مـۇھىم بولغىنى ىئمان بىلهن ياشاش ۋە ىئمان بىلهن ۆئلۈش .بۇنىڭغا ھازىر جىق ائدەم سهل
217
قارايدۇ ،لﯧكىن بىز بىلىپ تۇرۇپ خاتا قىلساق بولمايـدۇ .مۇسـۇلمان بولغانـدىكىن، ىئمــان-ېئتىقــاد مهسىلىــسىگه ســهل قارىماســلىقىمىز ،ھامــان قايتىــپ بارىــدىغان ائخىرەتنى وئيلىشىمىز كﯧـرەك _،دﯦـدى سـىيىت قـارى سـهل ھاياجانلىنىـپ _،مۇشـۇ مهسىلىنى ھهل قىلماي تۇرۇپ ،باشقىسىغا ۆئتهلمهيمىز .چۈنكى قىلىۋاتقـان ھهر بىـر ىئشىمىزنى ائلالھ كۆرۈپ تۇرىدۇ. _ گﯧپىڭىز توغرا ،لﯧكىن شهھهردىمۇ خۇداغا ىئبادەت قىلغىلى بولىدۇ. _ ەئمما بۇنداق شهھهردە ۇئزاق ياشاپ كهتـسىڭىز ىئـسالمىي مـۇھىتتىن يىـراقالپ كﯧتىسىز. _ بۇ گﯧپىڭىز ائقمايدۇ _،دﯦدى زۆھرە شهھهر ھهققىدە پـاراڭ قىلىـشقا ۆئزىنـى ەئڭ ھهقلىق كۆرسىتىپ _ ،بۇ ھهر كىمنىڭ ۆئزىگه باغلىق. _ بۇنىڭغا مهنمۇ قوشۇلىمهن ،لﯧكىن مۇھىت ائدەمگه تهسىر قىلىدۇ ،بۇنىڭغا سـهل قاراشقا بولمايدۇ _،دﯦدى سىيىت قارى بۇ ھهقته داۋاملىق ۋەز سۆزلهيدىغاندەك. زۆھرە ۆئزىنىڭ كۆڭلىنى يهردە قويۇپ ،گهپنى باشـقا ياققـا بـۇرۇۋەتكهن بـۇ قارىمغـا كۆڭۈلسىز قاراپ وئلتۇراتتى .سـىيىت قـارى ۇئنـى پهس كۆرۈۋاتامـدۇ؟ ۇئنـداق ەئمهس. زۆھرەنى ھهقىقىي پهس كۆرگىنى خالىد بىلهن ھۈسـهيىن .زۆھـرە » بىلـله ياشـايمىز« دﯦگهن بىلهن ھازىرقى ۆئيىدە سىيىت قارى بىلهن بىلله ياشىياالمدۇ؟ ۆئزى وئتتۇرىغـا قويغــان تهســهۋۋۇرغا ســىيىت قــارىنى زادى قانچىلىــك ىئــشهندۈرەلىدى؟! شــۇڭا بــۇ قارىمدىن ائغرىنىپ كﯧتىشنىڭمۇ ھاجىتى يوق .گهپ بولسا يهنه داۋاملىق چىرايلىـق دﯦيىشسه بولىدۇ. _ شۇنداق قىلىپ ،مهن بىلهن توي قىلىپ بۇ يهردە تۇرۇشقا قوشۇلمايـسىز_...دﯦـدى زۆھرە تهبىىئي ھالدا ،ەئمما سـىيىت قـارى ۇئنـى خاپـا بولـدى دەپ وئيلىـدى ،كـۆڭلى يﯧــرىم بولــدى ،ەئممــا كۆڭۈلنىــڭ كهيــنىگه كىــرگهن بىــلهن ەئمهلىيهتنــى وئيلىمىــسا بولمايتتى ،رىائللىق رەھىمسىز ىئدى. _ مهن نﯧمىشقا قوشـۇلمايمهن؟ سـىز بىـلهن تـوي قىلىـش مﯧنىـڭ بهخـتىم!_ دﯦـدى سىيىت قارى ائھ ۇئرۇۋاتقانـدەك ،ۇئ شـۇ تاپتـا ھهقىقىـي ھﯧسـسىياتىنى تهكىـتلهش بىلهن بىر ۋاقىتتا دەردىنى تۆكۈۋاتـاتتى _،مهن سـىزنى بۇرۇنـدىنال ياخـشى كـۆرىمهن، ھــازىرمۇ كۆڭلۈمــدە ســىزدىن باشــقا ائدەم يــوق ،ســىز بىــلهن تــوي قىلىــپ بهختلىــك تۇرمۇش كهچۈرۈشنى شۇنچىلىك ائرزۇ قىلىـمهن ،ەئگهر شـۇنداق بولـۇپ قالـسا ،بـۇنى ائلالھنىـــڭ رەھمىتـــى دەپ بىلىـــمهن .لـــﯧكىن ســـىز مۇشـــۇ شـــهھهردىن پهقهت كﯧچهلمهيۋاتىــسىز ،يۇرتتــا پهقهت تــوي قىلغــۇڭىز يــوقكهن .مهن شــۇنىڭغا ھهيــران، ۆئزىڭىز تۇغۇلۇپ چوڭ بولغان مهھهللىدىن نﯧمىشقا قاچىسىز؟ سىزنىڭچه سـهھرايى قىيــامهت بىــر دوزاخ ،شــهھهر جهنــنهت ىئــكهن-دە! راســتىنى دﯦگهنــدە ،مهن ســىزنى جهننهتته ياشاۋاتقاندەك ھﯧس قىلمىدىم ،جهننهت دﯦگهن سـۆزنىمۇ بۇنـداق مهيـنهت
218
شهھهرگه ىئشلىتىشكه بولمايدۇ .بۇ شهھهردە سىز كﯧچهلمىگۈدەك زادى نﯧمه بار ،مهن ھــﯧچ چۈشــهنمىدىم؛ يــۇرتتىن ،مهھهلــله كويــدىن ۇئنــداق ائســان كﯧچىــپ كهتــمهڭ، خهقنىــڭ تاپقــان گهپلىــرى ەئمهلىيهتــته ســىزگه كۆڭــۈل بــۆلگىنى .ائدەمنــى شــۇنداق جاماەئت پىكرى چهكـلهپ تۇرمىىـسىمۇ بولمايـدۇ .ۆئزىڭىـز قـوي باققـان ،يوللىرىـدا ماڭغان ،ھهپتىيهكتىن ساۋاق ائلغـان شـۇ مهھهللىڭىـز ەئمهلىيهتـته شـهھهرنىڭ بىـر مهينهت كوچىـسىدىن پـاكىز .مهھهللىڭىـزدىن ۇئنـداق يـۈز ۆئرۈپ كهتـمهڭ ،تاشـمۇ چۈشــكهن يﯧرىــدە ەئزىــز ...مهن گﯧپىمــى وئچــۇق قىــالي ،مهن بــۇ شــهھهردە تــوي قىاللمايمهن .مۇھهببهتنى دەپ توي ىئشىغا چاقچاق قىاللمايمهن .يهنه راست گﯧپىمنـى قىالي ،مهندە بۇ شهھهردە توي قىلغۇدەك ىئقتىساد يوق ،مهھهللىدە توي قىلـسام قهرز ېئلىپ بولسىمۇ مهھرىڭىزنى بﯧرەلهيمهن ،ھهم شۇ يهرگه اليىق توي قىالاليمهن. زۆھرە سيىت قارىنى بۇنچىلىك بىچـارە دەپ وئيـالپ باقمىغانىـدى ،زۆھـرە ۈئچـۈن پهقهت ۇئنىڭ بىلهن توي قىلىـشال مۇھىممىـدى؟! ەئر دەپ تهگكهنـدىكىن شـۇنىڭغا اليىــــق تويلۇققــــا ېئرىشمىــــسه ،تويــــدىن كﯧيىنمــــۇ ېئــــرى بهخــــش ېئتىــــدىغان ىئمكــانىيهتلهردىن بهھــرىمهن بولمىــسا بوالمتى؟ۇئنىڭغــا تهگــسه بىكارغــا تﯧگىــپ، تويــدىن كﯧــيىن تﯧخــى ۇئنــى باقــسا بــوالمتى؟ تــوي ىئــشى بهكمــۇ ەئمهلىــي ،بهكمــۇ رەھىمسىز ىئش ىئدى ،مۇھهببهتنى داىئم چۆرۈپ تاشلىۋﯦتهتتى. _ مۇنـــداق دەڭ ،مهن تﯧخـــى ســـىزنى تـــاش ســـﯧتىپ خﯧلـــى پـــۇل تـــاپتىمىكىن دەپتىمهن_،دﯦدى زۆھرە ھهسرەتلىنىپ _،دﯦمهك يۇرتتا توي قىلغۇدەكمۇ پۇلىڭىز يوق. سىيىت قارى تولغىنىپ كهتتـى ،نـامراتلىق ،مۇھتاجلىقنىـڭ قـاتتىق سـىناقلىرىغا دۇچ كﯧلىۋاتقانلىقىنى ھﯧس قىلدى. _ يوق ،بۇنىڭغا يالغان گهپ قىلغىلى بولمايدۇ ،لﯧكىن قهرز ائلسام بولىدۇ. _ پۇلىڭىز يوق ائدەم ھﯧلىقى كۈنى نﯧمه دەپ مهن بىلهن توي قىلىمهن دەيسىز؟ _ كۆڭلۈم ۈئچۈن _...دﯦدى سىيىت قارى چايغـا قـاراپ ،چاينىـڭ شـامىلىرى قاينـاق سۇنىڭ ائستىدا سىيىت قارىنىڭ چوڭقۇر ھهسـرەتلىرىدەك تىنىـپ تـۇراتتى _،تاشـچى ائغىنهم قهرز بﯧرىپ تۇراي دﯦگهنىدى... _ ەئگهر يۇرتتا توي قىلىپ ،مهن بۇ ياققا يﯧنىپ كهلسهمچۇ؟! سىيىت قـارى بﯧـشىنى كۆتـۈرۈپ زۆھـرەگه ەئجهبلىنىـپ قارىـدى ،زۆھـرە ناھـايىتى ەئستايىدىل تهرزدە ۆئزىگه قاراپ تۇراتتى .بۇ بىر يﯧڭى مهسـىله ىئـدى؛ مـۇھهببهتتىن ۋە ھاالل نﯧسىۋىدىن ېئرىشىدىغان بهختنى دﯦسه زۆھرەنى خوتۇن قىلغۇسى بار ،ەئمما سىيىت قارى ىئمـام ىئـدى ،ەئل يـۇرت ،جامـاەئت ائرىـسىدا ياشـايتتى؛ تـۇنجى خوتـۇن ائلغاندىمۇ مهھهللىدە جىق گهپ بولـۇپ كهتتـى ،لـﯧكىن سـىيىت قارىنىـڭ ىئنـاۋىتى تۆكۈلــۈپ كهتمىــدى ،چــۈنكى كىــشىلهر ۇئنىــڭ ھهق مهيدانــدا ىئكهنلىكىنــى كﯧــيىن بىلدى .ەئمدى ىئككىنچى قﯧتىم زۆھرەنى ائلسا ،ۇئنى كۇلىغـا يولغـا سـﯧلىپ قويـۇپ
219
ســايىماخۇن بولــۇپ وئلتۇرامــدۇ؟ بىــر خوتــۇنىنى وئڭــالپ باشــقۇرالمىغان ىئمامنىــڭ گﯧپىنى جاماەئت ائڭالمدۇ؟ ىئماملىقنى دﯦمىگهندىمۇ ،ەئڭ ەئقهللىيسى بىر خوتـۇننى وئڭالپ خوتۇن قىاللمىغان ەئرنى كىشىلهر كۆزىگه ىئالمدۇ؟ مهھهللىدە زۆھرە ھهققىدە بولۇۋاتقان گهپ-سۆزلهر ھﯧلىمۇ ائزمۇ؟ زۆھرەنىڭ بۇ نىيىتىدىن قارىغاندا ۇئنىڭ تـوي قىلغاندىن كﯧيىنمۇ سىيىت قارىغا بويسۇنغۇسى يـوق ،شـهرىەئتكه ەئمهل قىلغۇسـى، خوتۇنلۇق بۇرچىنى ائدا قىلغۇسى ،ناماز وئقۇسى ،تاھارەتكه سۇ ىئسسىتىپ بهرگۈسـى يوق .مۇھهببهت ائرقىلىـق ۇئنـى تهسـىرلهندۈرۈپ شـۇنداق قىلـدۇرغىلى بولۇشـقىمۇ خﯧلى ۋاقىت كﯧتىدۇ ...ائرىلىقتـا نـﯧمه ىئـشالر بولـۇپ كﯧتىـدۇ ،قانـداق زىـددىيهتلهر كﯧلىپ چىقىدۇ ،قانداق كۆڭۈلسىزلىكلهر پهيدا بولىدۇ ،ۇئققىلى بولمايدۇ... ســىيىت قــارى بارغــانچه روھــسىزلىنىپ كهتتــى ،ۋىــسالغا يﯧــتىش ۈئچــۈن نۇرغــۇن بهدەللهرنى تۆلهشكه ،ھهتتا ىئمان-ېئتىقادىنىمۇ قايرىپ قويۇشقا توغرا كﯧلىدىغاندەك قىالتتــى .ۇئ دىــن وئقۇمىغــان بولــسا ،تهقــۋالىقنى يﯧتىلــدۈرۈپ دوزاخــتىن قورقــۇپ، جهننهتكه قىزىقمىغان بولـسا ،كۆڭـۈل خاھىـشى تارتقـانلىكى ىئـشنىڭ ھهممىـسىنى قىلىــۋەرگهن ،قىلــچه روھىــي ائزاب تارتمىغــان بــوالتتى .ۆئزىنــى ھىــدايهت يولىغــا ائتىۋەتكهندە ،ەئمدى نهپسىنى دەپ باشقا بىر يولغا كىرىپ كهتـسه ،نۇرغـۇن ائزاب ۋە دىشۋارچىلىققا دۇچ كﯧلىشى مۇمكىن ىئدى .خوتۇنىغـا ىئـگه بواللمىغـانلىقى ،تـوغرا يولغا باشالپ ائدەم قىاللمىغانلقى ھهققىدە قىيامهتته سوائل-سوراق قىلىنىپ قالسا، قارىمنىڭ تۈگهشكىنى شۇ ىئدى... _ بۇنىڭغىمــۇ قوشۇلمامــسىز؟!_ دﯦــدى زۆھــرە نــارازى بولغانــدەك _،شــۇنچه يــول قويساممۇ قاراپ تۇرىدىكهنـسىز ،وئغـۇل بـاال دﯦـگهن كهسـكىنرەك بولمامـدۇ؟ غهمنـى قانچه جىق قىلغانچه ىئش ائقمايدۇ ،دادىلراق بولۇڭ .بۇ شـهھهردە ياشىيالمىـسىڭىز يۇرتتــا ىئمــاملىقىڭىزنى قىالرســىز ،تاشــچىلىق قىلغىلــى پــات-پــات كﯧلهرســىز، كهلسىڭىز يهنه بىلله ەئر-خوتۇن بولۇپ بىلله ياشايمىز .ائيرىلىپ تۇرساق مۇھهببهت تﯧخىمۇ كۈچىيىـشى مـۇمكىن .سـىز بـۇالرنى نﯧمىـشقا وئيلىمايـسىز .ىئككىمىـز تـوي قىلساق ،مهھهللىدىكىلهرنىڭ ائغزى بﯧسىقىدۇ ،چوڭالرمۇ خاتىرجهم بولىدۇ. سىيىت قارىنىڭ كاللىسى قﯧتىپ كهتتـى ،زۆھـرە ھهمـمه ىئـشنى ۆئز ائرزۇيـى ،ۆئز خىيالى بويىچىال وئيالۋاتاتتى ،سىيىت قارىنىڭ ۆئز ىئشىغا ۆئزى ىئگه بوالاليدىغان بىر ەئركهكلىكىنى ۇئنتۇپ قﯧلىۋاتاتتى .شۇ تاپتا سىيىت قارى زۆھرەنى ەئمرىگه ائلغۇچى ەئمهس ،بهلكــى زۆھرەنىــڭ قۇربــانلىق مﯧلــى بولــۇپ قﯧلىۋاتــاتتى؛ بــۇ تــوي كىمــگه ياخشى؟! ېئرى يﯧزىدا ساقالپ وئلتۇرسۇن ،خوتۇنى شهھهردە ىئشلهپ پۇل تاپسۇن؟! بۇ ەئركهكلىــك ۈئچــۈن نومــۇس ەئمهســمۇ؟ بۇنــداق قامالشــمىغان تۇرمۇشــنى جىنــسىي ھهۋەس ،مۇھهببهتنى دەپال ۆئتكۈزۈش كﯧرەكمىدى؟!
220
_ مهن بىر ىئمام_،دﯦدى سىيىت قارى ېئغىر تىنىپ_ مهن يـاش تـۇرۇپال مۇشـۇ دىنـى ىئسالمنىڭ يولىغا كىرگهن بهنـدە ،شـۇڭا ھهر قانـداق ىئـشىمنى مۇشـۇ يولـدا ېئلىـپ بارىمهن ،بۇ يولدىن چهتنهپ كﯧتهلمهيمهن .سىزنى ەئمرىمگه ائلغان ىئكهنمهن ،سىزگه مهسۇئل بولۇشۇم كﯧرەك ،سىزنىڭ ھهققىڭىزنى ائدا قىلىشىم كﯧرەك .سىزمۇ مﯧنىڭ ھهققىمن ـى ائدا قىلىــپ ،ھهقلىــق تهلهپلىــرىگه رازىمهنلىــك بىــلهن بويسۇنىــشىڭىز كﯧرەك .بۇ ىئالھىي پرىنسىپتىن چهتنهشكه بولمايدۇ .پهيغهمبهر ەئلهيھىسسام» ەئگهر بهندىگه سهجدە قىلىش مۇمكىن بولىدىغان بولسا ائيـالنى ېئـرىگه سـهجدە قىلىـشقا بۇيرۇغان بوالتتىم« دەپتىكهن ،چۈنكى ەئرنىڭ خوتۇنىدىكى ھهققى بهك چوڭدۇر .ماڭـا سىزنىڭ ىئشلهپ پۇل تﯧپىپ بﯧرىشىڭىز كﯧرەك ەئمهس ،ماڭا سىزنىڭ خىزمىتىڭىـز، ساداقىتىڭىز كﯧرەك .بىلىمهن ،سىز ھازىر بۇ ىئدىيڭىزدە تـۇرۇپ گهپلىرىمنـى قوبـۇل قىاللمايسىز ،ھهتتا مهندىن خاپا بولىسىز .ھازىرقى جهمىئيهتته ىئمان بىـلهن ياشـاش تهس ،لــﯧكىن جهننهتكىمــۇ ۇئنــداق ائســان ېئرىــشكىلى بولمايــدۇ .تىرىشمىــساق بولمايدۇ .مهنمۇ ھهر كۈنى ىئمانىم بىلهن ياشايمهن دەپ تىرىشىپ تۇرسـاممۇ داىئـم خاتالىق ۆئتكـۈزۈپ تـۇرىمهن ،نهپـسىم مﯧنـى بىـر ىئـشالرغا ائلدىرىتىـدۇ ،ناھـايىتى مۇشهققهتته ياشـاۋاتقىنىمنى بىلىـمهن ،ەئممـا ۆئكـۈنمهيمهن ،ىئمـانىم شـۇنى تهقهززا قىلىدۇ .نهپسىمنى دەپـال ياشىـسام ھهمـمه ىئـش ائسـان ىئـدى ،لـﯧكىن مهن ۇئنـداق قىاللمايمهن؛ توي قىلغان تهقدىردە سـىزنى ەئركىـن قويـۇۋﯦتهلمهيمهن؛ ەئر-خوتـۇنالر بىلله ياشاشقا مۇمكىن تۇرۇپمۇ ائيرىلىپ ياشىسا بولمايدۇ ،بـۇ ھهر ىئككـى تهرەپـكه ياخشى ەئمهس ،ائتا-ائنىالر رازى بولمايدۇ ،كىشىلهر سۆز-چۆچهك قىلىدۇ... _ دﯦـــمهك ،ســـىزگه تﯧگىـــپ شـــۇ مهھهللىـــدە خىزمىتىڭىزنـــى قىلىـــپال ۆئتـــسهم بولىدىكهن-دە ،بۇنى بۇرۇنال وئيالپ بولغانىـدىم ،ائخىـر وئيلىغىنىمـدەك بولـدى .بـۇ گهپنى دﯦگىنىم بىلهن دﯦمىگىنىمنىڭ پهرقى بولمىدى .. .بوپتۇ ،خۇدايىم بىزگىمۇ بىر يول ېئيتار ...ائش سوۋۇپ قالدى ،قﯧنى ائشقا بﯧقىڭ. ســىيىت قــارى ســوۋۇپ قالغــان لهغمهنــگه چوكــا ســالدى ،چــۆپنى ھهســرەتلىرىنى قوچۇغاندەك قوچىدى ،كـۆڭلى بهك يﯧـرىم بولغاچقـا ائشـنى ىئـشتىھاسىزلىق بىـلهن ائلدىرىماي يهپ تۈگهتتى .ەئممـا زۆھـرە ھﯧچنـﯧمه يـﯧمهي دﯦرىزىـدىن سـىرتقا قـاراپ تۇراتتى ،كۆزلىرىـدە بىلىـپ-بولمـاس بىـسهرەمجانلىق ،ەئنـسىزلىك ،ۈئمىدسـىزلىك، قايغۇ-ھهسرەت ،پهرۋاسىزلىق ... ،ەئيتاۋۇر سىيىت قـارى پهرەز قىلىـشى تهس بولغـان خىلمۇ خىل ائالمهتلهر ەئكس ېئتهتتى ،يىغلىدىمۇ؟ يىغلىمىدى... 25
221
سىيىت قارى زۆھرە بىلهن كـۆڭلى يﯧـرىم ھالـدا خوشالشـقاندىن كﯧـيىن يولبـويى ىئمان بىلهن مـۇھهببهت ،تهقۋالىـق بىـلهن نهپـسانىيهت ائرىـسىدا ېئغىـر خىيـالالرنى سۈرۈپ كهلدى ،ائخىرقى ھﯧسابتا ۇئنىڭغا تهسهللىي بﯧرەلهيدىغان نهرسه يهنىال ىئمان ىئدى ،مۇسۇلمان بهندە ھهر قانداق چاغدا سهۋر-تاقهتلىك بولۇشـى ،دۇچ كهلـگهن ھهر قانداق ىئشقا ىئمان بىلهن يۈزلىنىشى كﯧرەك ىئدى .دۇنياغا بﯧرىلىپ كهتكهن ائدەمال ائزابالرغا بهرداشلىق بﯧرەلمهيدۇ ،دەرت-ەئلهمگه چىـدىماي چۈشكۈنلىـشىپ كﯧتىـدۇ، ھهتتا ۆئزىنى ۆئلتۈرۈۋالىدۇ ،بۇنداقالر ائز؛ لﯧكىن كۆپ ائدەم ۆئزىنى ۆئلتۈرۈۋالمىغان بىلهن ۆئزلىرىگه زۇلۇم سالىدۇ ،مـاھىيهتته بۇالرمـۇ ھـاالك بولغـۇچىالر .نۇرغـۇن ائدەم دۇنيانىڭ قايغۇ-ەئلهملىرىدىن زارلىنىپال ھايات كهچۈرۈشىدۇ ،پۈتۈن ائرزۇ-ۈئمىـدىنى مۇشۇ دۇنياغا_ ماددىي مهىئشهتكه ،نام-ائبرۇيغـا ،شـهھۋەتكه ،مـۇھهببهتكه ،ۋاپاسـىز پهرزەنتكه ...بـاغالپ ،شـۇنىڭغا ۆئزىنـى بﯧغىـشالپال ۆئتىـدۇ؛ دۇنيـا ۇئنىـڭ ائرزۇيىغـا باقمىغــانچه ائزابلىنىــدۇ ،ائرمــانلىرى ۆئلگىــچه تۈگىمهيــدۇ ،ائرمــان بىــلهن ۆئلىــدۇ. »ائلدىڭدا يهنه بىر دۇنيا بار ،بۇ ەئرزىمهس دۇنياغا ۇئنچه باغلىنىپ كهتمه ،ائخىرەتنى ۇئنتــۇپ قالمــا« دﯦــسه ،نهق دۇنياغــا ائلــدانغان پىسخىكىــسى بــويىچه »شــۇ ۋاقىتتــا كــۆرەي« دەپ پىــسهنت قىلمايــدۇ ،ەئممــا ۆئلــۈم ائلدىــدا جﯧنــى بىــلهن تهڭ ىئــدىيه جهھهتتىمۇ تىركىشىدۇ ...ەئمما ۇئ ۋاقىتتا كـﯧچىككهن بولىـدۇ .مانـا بـۇ غـاپىللىق، دۇنيا غاپىللىق بىلهن لىق توشۇپ كهتتى» .ائزابلىنىـپ نـﯧمه قىـالي-،دەپ وئيلىـدى سىيىت قارى _،بۇ ائزابلىرىم قىيامهت ائزابـى ائلدىـدا ھﯧچنـﯧمىگه ەئرزىمهيـدۇ ،بـۇ ۋىسالنىڭ ىئشقا ائشماسـلىقىدا بهلكىـم بىـر ياخـشىلىق بـاردۇر ،بﯧرىـپ نـامىزىمنى وئقاي ،نامازدىن راھهت تاپاي ،رەببىمنى زىكرى قىالي ،كۆڭلۈم يﯧـرىم بولـسا يىغـالي، شۇ قىزنىڭ ىئنساۋىنى تىلهپ دۇائ قىالي ،ۆئلۈمنى ياد ېئتهي ،ائخىرەتتىكـى ھﯧـساب- كىتابتىن قورقۇپ بولسىمۇ بـۇ دۇنيـالىق غهلـۋىلىرىم ،ۋەسۋەسـىلىرىم ،ائزابلىرىمنـى تهرك ېئتهي«. ســىيىت قــارى تهقــۋالىقنى ،تهقۋالىقنىــڭ ھــۇزۇرىنى يــاد ېئتىــپ ۆئزىــگه شــۇنچه تهسهللىي بﯧرىپ تۇرسىمۇ كۆڭلى يهنىال پاراكهندە ىئدى ،زۆھرەنىڭ غهمكىن ھـالىتى كۆز ائلدىدىن كهتمهيتتى» ،ۇئ پاك بولمىسا ماڭا ىئشهنچلىك ھالدا گهپ قىالالرمىدى؟ زىنادىن يىراق تۇرۇشنى وئيلىمىغان بولسا ماڭا تﯧگىمهن دەپ نـﯧمه قىالتتـى؟ ۋىـسال شادلىقىنى قولدىن بﯧرىپ قويغاندىمهنمۇ؟ ائرتـۇق وئيـالپ كهتكهنـدىمهنمۇ؟ ۇئنـداق بولمىسا قانداق بوالر ىئدى؟ تىرىشساق بىر گهپ بوالرمىدى؟ ۇئ ماڭا تهگمىسه كىمگه تﯧگىــدۇ؟ كىــم ۇئنىــڭ پاكلىقىغــا ،گــۈزەللىكىگه ېئرىــشىدۇ؟ مهن نﯧمىــشقا مــۇھىم مهسىلىنى وئيلىمىدىم؟ بۇنىڭ زادى قايسىسى مۇھىم مهسىله؟ ۆئزەم ياخشى كۆرگهن قىزنى ھﯧچنﯧمىگه قارىماي ېئلىش ائرقىلىق ۇئنى ھﯧمـايه قىلىـشىم كﯧرەكمـۇ يـاكى مۇشۇ ىئپالس شهھهرگه تاشالپ كﯧتىشىم كﯧرەكمۇ؟! _ ،دەپ وئياليتتى ۇئ ،ائندىن بىر
222
ىئشنى چاال قىلغاندەك ياكى خاتا قىلغاندەك جىددىيلىشهتتى __،بىر چاغالردا قﯧـرى ىئمــامالر تهرىپىــدىن »ۋاھــابىالر ،قــۇالق كهســتىلهر« دەپ ائتالغــان يــاش بالىالرنىــڭ ۆئزىنىــڭ تونــۇش داىئرىــسىدىكى ىئپپهتلىــك قىزالرنــى ىئمانــسىزالرغا قۇربــان بولــۇپ كهتمىسۇن دەپ نىكاھىغا ېئلىشى ھهقىقهتهن سـاۋابلىق ىئـشمۇ؟ بهلكىـم شـۇ قىـزالر ىئمــانلىق ياشــالرغا تــﯧگىش ائرقىلىــق ھاراقكهشــلهرگه خوتــۇن بولۇشــتىن قۇتۇلــۇپ قالىدىغاندۇ؛ زۆھرەچۇ؟ ۇئ تﯧخىمۇ خهتهرلىك ەئھۋالدا ،ىئپپىتىنى قۇربان قىلىۋەتسىال تامـــامهن تۈگىـــشىدۇ ،بۇنىڭغـــا قـــاراپ تـــۇرۇش كﯧرەكمـــۇ؟ زۆھرەنىـــڭ بولمىغـــۇر تهرەپلىرىنى زادى تـۈزەتكىلى ،وئڭـشىغىلى بولماسـمۇ؟ ۆئزى ياخـشى كـۆرگهن قىزنـى خوتۇن قىلىۋالغاندىن كﯧيىن ۇئنى چىرايلىق تهربىيه ائرقىلىق ۆئزگهرتىشكه تامامهن بولىدىغۇ؟ توي قىلماي تۇرۇپ نﯧمىنى بىلىدۇ؟ نﯧمىدىن ەئنسىرەيدۇ؟«... سىيىت قارى بولۇپ ۆئتكهن ىئشالرنى تهگىمهي دﯦسىمۇ ،خىيـالى ائرام بهرمهيتتـى، كﯧچىكىپ كهلگهن ياخشى نىيهتلىك وئي-خىياللىرىغا ەئمدى ائچچقىالنغۇلۇقمۇ؟ زۆھرە وئتتۇرىغـا قويغـان تۇرمـۇش تهسـهۋۋۇرلىرى گهرچه خىيـالىي ،ەئخمىقـانه بولسىمۇ ،ۇئنـى يامـان خىيـال ،ناچـار ائرزۇ دﯦگىلـى بولمـايتتى؛ ۇئ يهنىـال زۆھرەنىـڭ پاكلىققــا ،كۆڭــۈل ائزادىلىكــى بىــلهن ياشــايدىغان تۇرمۇشــقا ىئنتىلىــشى ىئــدى .بــۇ پىكىــرلهر زۆھــرە بىــلهن يــۈز تــۇرانه تۇرغانــدا نﯧمىــشقا ســىيت قارىنىــڭ كاللىــسىغا كهلمىدى؟ بۇمۇ غاپىللىق بولسا كﯧرەك. سىيىت قارى زۆھرەنى بىچارە قالدۇرۇپ قويـدى ،كىـم كىمنـى بىچـارە قىلـدى؟ بـۇ ېئنىــق ەئمهس ،مۇھهببهتنىــڭ قانچىلىــك چوڭقۇرلۇقىمــۇ ېئنىــق ەئمهس .ۇئ زۆھرەنــى راســتىنال بۇرۇنقىــدەك ياخــشى كۆرمهيــدىغان بولــۇپ قالــدىمۇ؟ بىــر نهرســه دﯦگىلــى بولمايدۇ .ۇئ بىر قﯧتىم خوتۇن ېئلىپ كۆردى ،خوتۇن كىشىنىڭ قانچىلىك ىئكهنلىكى سىر ەئمهس؛ شۇنىڭدەك جىسنىي تۇرمۇشنى باشتىن كهچۈرگهن ائدەمـگه مۇھهببهتمـۇ ۇئنچىلىك سىر ەئمهس ،مۇھهببهتنىڭ سﯧھىرى كۈچى زادى ھهر قانـداق ەئھۋالـدا تـوي بىلهنال تۈگهيدۇ. ســىيىت قــارى مــۇرەككهپ وئي-خىيــاللىرىنى ەئگهشــتۈرۈپ ،مــۇھىم ىئــشنى چــاال تاشالپ كهلـگهن ائدەمـدەك بولىـدىغان ۆئكۈنـۈش ۋە بىائراملىققـا تۇتۇلـۇپ ،قىرتـاق تۇيغۇلىرىغا پۇتلىشىپ ياتىقىنى ائران تﯧپىپ كهلـدى ۋە تاھـارەت ېئلىـپ جاينامازغـا يۈكۈنــدى .نــامىزىنى دەســلهپته وئيلىغانــدەك تهقــۋا كهيپىياتتــا ،دىققىتىنــى يىغىــپ وئقۇيالمىــدى؛ نامــازدىن كﯧــيىن يىغــالپ دۇائ قىاللمىــدى؛ ىئــشلىرىنىڭ وئڭۇشــلۇق بولۇشىنى تىلهپ وئرنىدىن قـوپتى ،كارىۋىتىغـا يانپاشـلىدى ،بﯧـزەڭ خىيـاللىرى يهنه پهيدا بولدى؛ پىالن يوق ،ھهرىكهت يوق ،قـۇرۇق خىيـالال بـار؛ زۆھرەنىـڭ ائقىـۋىتىنى وئيلىغانچه وئي-پىكىرلىرى چىگىشلىشىپ كهتتى ،ىئچى تىتىلداپ تۇراتتى.
223
بىر دەمدىن كﯧيىن تاھىر قـارى كىرىـپ ۇئنىـڭ دىققىتىنـى بۆلـۈۋەتتى .ۇئ تـاھىر قارىغا بۈگۈنكى ىئشنى ېئيتىپ ،ىئچ-قارنىنى بوشىتىۋﯦلىشنى وئيلىدى ،ەئمما ۇئنىڭ يهنه ەئيــبلهپ كﯧتىــشىدىن ،دەرد ۈئســتىگه دەرت يۈكلىــشىدىن ەئنــسىرەپ جىــم بولۇۋالدى .تاھىر قارى ۇئنىڭ بىـلهن ائدەتتىكىـدەك ساالملىـشىپ قويـۇپال نـامىزىنى وئقۇپ ،ائندىن ۆئزىنىڭ ىئشىنى قىلىۋەردى .سىيىت قارى ۆئزى سهۋر قىاللمىدى: _ ائدەمدىن ەئھۋال سوراپ قويايمۇ دﯦمهيسهنغۇ؟ _ نﯧمه ىئش بولدى ،قارىسام ياخشى تۇرىسهنغۇ... _ ەئجهپ بىر ىئش بولدى... _ نﯧمه ىئش بولدى؟ _ مهن زۆھرەگه توي قىلىلى دﯦگهندە ۇئ رەت قىلدى ،ەئمدى ۇئ توي قىاليلى دﯦگهندە مهن رەت قىلدىم. _ نﯧمه؟ سهن نﯧمىشقا رەت قىلدىڭ؟ _ توي قىلسام مۇشۇ يهردە توي قىلىپ ۇئنىـڭ بىـلهن ياشىـسام بولىـدىكهن؛ يۇرتقـا كهتكىلى ۇئنىمايدىكهن .يۇرتتا توي قىلـساقمۇ ۇئ يهردە تۇرمـاي بـۇ شـهھهرگه يﯧنىـپ كﯧلىــدىكهن .ســهن وئيــالپ بــاقه ،شــۇنداق قىلــسا بوالمــدۇ؟ مﯧــنىڭچه ،بــۇ زادى قامالشمىغان بىر ىئش... _ مهيلى دﯦسهڭ بولمامدۇ! قىز باال دﯦگهن ەئرگه تهگمهسته ھهر نﯧمىنى دەپ باقىدۇ. ھه دەپ قويۇپ نىكاھىڭغا ېئلىۋالغانـدىن كﯧـيىن ۇئنـى ۆئزگهرتىـسهن .ھهمـمه ائدەم شۇنداق قىلىدۇ .بۇ ىئشتا بىـر كهتكـۈزۈپ قويۇپـسهن؛ يـا شـۇ چاغـدا ماڭـا تﯧلﯧفـون قىلىۋەتمهپسهن ،وئبدان مهسلىھهت بﯧرەتتىم. ســىيىت قارىنىــڭ چىرايىنــى نــادامهت تۇمــانلىرى قاپلىــدى .ەئممــا ۆئزىنىــڭ بــۇ تاللىـــشىنى بهك خاتـــا دەپمـــۇ وئيلىمىـــدى ،بۇنـــداق وئيلىـــسا ھهســـرىتى تﯧخىمـــۇ كۈچىيهتتى. _ لﯧكىن وئيالپ باق ،مهن ۇئنىڭغا بويسۇنامدىمهن ياكى ۇئ ماڭا بويـسۇنامدۇ؟ مهن ۇئنى ائالمدىمهن ياكى ۇئنىڭغا تﯧگهمدىمهن؟ بۇ يهردە نۇرغۇن مهسىله بار ،توي دﯦگهن ائسان ىئش ەئمهس ،تويدىن كﯧيىنكى تۇرمۇشنى تﯧخىمۇ وئيلىماي بولمايدۇ. _ ســهن ائرتــۇق وئيــالپ كﯧتىپــسهن بــۇرادەر _،دﯦــدى تــاھىر قــارى خۇشــخۇيلۇقىنى يوقاتماي _،زۆھرە سـاڭا شـۇ گهپنـى دﯦگهنىـكهن ،سـاڭا كـۆڭلى بـار دﯦـگهن گهپ؛ بـۇ كۆڭۈلنى قهدىرلهش كﯧـرەك ،مۇشـۇنداق كـۆڭلى بـار خوتـۇنال ۋاپـادار كﯧلىـدۇ .يهنه كﯧلىـــپ ،زۆھـــرە ســـﯧنىڭ قـــارىملىقىڭنى ،ىئپـــپهت-نومـــۇس قارىـــشىدا چىـــڭ تۇرىــدىغانلىقىڭنى بىلىــدۇ؛ ســاڭا قورقمــاي تــﯧگىمهن دﯦيهلىگهنــدىكىن ،ۇئنىڭــدىن گۇمانلىنىــشقا ائساســىمىز يــوق .شــۇنچه ۋاقىتــتىن بﯧــرى مۇشــۇ شــهھهردە ىئپــپهت- نومۇسىنى قوغداپ قااللىغان قىزنى جاننى تىكىپ قويۇپ بولسىمۇ ېئلىـشىڭ كﯧـرەك،
224
ھهرگىز ائلدى-كهينىڭگه قاراپ وئلتۇرما .ائدەتته بىر قىز توي قىلمىسا بولمايـدىغان ەئھۋالدا توي قىلىـدۇ ،دﯦـمهك ،زۆھـرە چوقـۇم بىـر ىئـشقا دۇچ كهلـدى ،سـاڭا ېئنىـق ېئيتمىغان بىلهن بۇنى پهرەز قىلغىلى بولىدۇ. _ ۆئيىدىكىلىرى قىستاپتۇ ،ائنىسى تﯧلﯧفوندا دﯦگهن چﯧغىۋا... _ ۇئنىڭــدىن باشــقىمۇ بىــر ىئــش بــار دەپ وئياليــمهن ،زۆھرەجانىــڭ ھهقىچــان چىرايلىقتۇ ،چىرايلىقالر ۆئزىـدىن خـاتىرجهم بواللمايـدۇ ،چـۈنكى بۇنـداق شـهھهردە ۇئنداق قىزغا يامان نىيهتلىك كۆزلهر تىكىلىـپ تۇرىـدۇ .شـۇنىڭ بىـلهن ۇئ قىـز ۆئزى ياخشى كۆرىدىغان بىر ەئرنىـڭ ھﯧمايىـسىگه تهشـنا بولىـدۇ .سـهندىن شـۇنى ۈئمىـد قىلىپ ۇئ گهپنى ائران تهسته دﯦگهندۇ ،لﯧكىن سهن ۆئزەڭنى چاندۇرۇپسهن ەئمهسمۇ! ســىيىت قــارى جىمىــپال كهتتــى ،تــاھىر قــارى ۇئ وئيــالپ يﯧــتهلمىگهن تهرەپلهرنــى رەھىمسىزلىك بىلهن ائشكارىالۋاتاتتى. _ مهنمۇ شۇنچىلىك ىئككىلهندىم _،دﯦـدى سـىيىت قـارى ۆئزىنـى ائقالۋاتقانـدەك_، لﯧكىن بۇ شهھهردە توي قىاللىشىمغا ىئشهنمىدىم ،ۆئزەڭ بىلىسهن ،مهندە پـۇل يـوق. پۇلنىغۇ سهندىن قهرز ېئلىپ تۇرارمهن ،ەئمما تويدىن كﯧيىن خوتۇننىڭ تاپقان پۇلىغـا قــاراپ وئلتۇرمــدىمهن؟ بــۇ يهردە نــﯧمه ىئــش قىالاليــمهن؟ يۇرتتــا تــوي قىلىــپ يﯧنىــپ كﯧلىمهن دەيدۇ ،مهن شۇ خوتۇننىڭ يولىغا قاراپ وئلتۇرسام بولىـدىكهن ،ۆئزى ىئمـام تــۇرۇپ خوتــۇنىنى باشــقۇرالماپتۇ ،خوتۇنىنىــڭ پــۇلىنى خهجلهيــدىكهن دﯦــگهن گهپنــى كۆتۈرۈپ يۈرسهم بولىدىكهن... _ ىئقتىساد ەئلۋەتته مۇھىم ،لﯧكىن بۇنى باھانه قىلىۋالما .زۆھرەنىڭ ۆئتۈپ بﯧرىپ سﯧنى تاللىشى مﯧنى قىزىقتۇرۇپ قويۇۋاتىدۇ .ەئگهر ۇئ كۆڭۈلنى دﯦمهي ،پۇلنى دﯦـگهن بولسا بۇ شهھهردە ۇئنى ائلىدىغان باي تﯧپىلماي قاالرمۇ؟ زۆھرەنىڭ باشـقا بىرسـىنى ەئمهس ،بهلكــى ســﯧنىڭدەك بىــر قــارىمنى تاللىــشى ۇئنىڭــدا ىئمــان-ېئتىقادنىــڭ بارلىقىنى چۈشهندۈرىدۇ ،شۇڭا ۇئنى نىكاھىڭغا ائلغاندىن كﯧيىن دىيانهتلىك خوتـۇن قىالاليسهن. _ بــۇالرنى مهنمــۇ ھــﯧس قىلغــان ،لــﯧكىن مهســىله ھــازىر ،زۆھــرە بــۇ شــهھهردىن ائيرىلمايمهن دەۋاتىدۇ .ۇئنى بـۇ نىيىتىـدىن يانـدۇرۇش تهس ،مۇبـادا تـوي قىلـساقمۇ ۇئزاققىچه ۆئي تۇتالمايمىز. _ بــۇنى شــۇ ۋاقىتتــا كۆرمهمــسهن؟ قىــز بــاال تــوي قىلغانــدىن كﯧيىــنال يۇۋاشــاليدۇ، ۆئزەڭگه ائستا-ائستا كۆندۈرەلهيسهن. _ ھهي تهس جۇمــۇ ،مهن بۇنىڭغــا ائنــچه ىئــشهنمهيمهن .ۈئچ كۈنلــۈك خوتۇنــۇم تــوي قىلماستا يۇۋاش ،مۇاليىم كۆرۈنىۋىـدى ،ائخىـرى نـﯧمه بولـدى ،ائدەمنـى ائلۋاسـتىدەك قورقىتىپ قﯧچىپ كهتتى. تاھىر قارى كۈلۈپ كهتتى ،سىيىت قارى يهنىال غهمكىن وئلتۇراتتى.
225
_ كونا خوتۇننىـڭ كاسـاپىتىگه كﯧتىـپال بارىـسهنغۇ سـهن ،ائرتـۇق وئيلىمـا! قﯧـرى ائخۇنۇمالرغــا خوتــۇن خهقنىــڭ ھهممىــسى وئخــشاش كۆرۈنىــدۇ ،لــﯧكىن بىــز ۇئنــداق قارىۋالساق بولمايدۇ .پاك ،گۈزەل قىزالرنـى قهدىـرلهش كﯧـرەك .ۇئالر تـوي قىلغانـدىن كﯧيىنمۇ ىئپپهت-ھايالىق ،ەئقىللىق ،ۋاپادار خوتـۇن بولىـدۇ .سـهن ەئڭ ياخشىـسى، زۆھرە بىلهن توي قىل ،قالغىنىنى ائلالھقا تاپشۇر. _ مﯧنــى شــۇنداق وئيلىمىــدى دەمــسهن ،بولــدىال ،يهنه دﯦــسه يهنه شــۇ ...ۇئ بــۇ شــهھهردىن كهتمهيــمهن دﯦــسه ،مهن قانــداق قىلىــمهن؟ ۇئنىــڭ ائلــدىغا كﯧلىــپ تىزلىنامدىمهن؟! _ كهتمهيــمهن دﯦــسه ســهنمۇ كهتــمهي بىــر مهزگىــل ۆئي تۇتــۇپ كــۆرۈپ بــاققىن، چىرايلىق نهسىھهت قىلىـپ بـاققىن .جـاھىللىق قىلىـپ تۇرۇۋالـسا ۆئيـدىن چىقىـپ كهتكىن .ىئنساۋى بولسا كهينىڭدىن ەئگىشىدۇ ،ساراڭلىقى تۇتسا جايىدا قالىۋﯦرىدۇ. _ بىر دەملىك ھهۋەسنى دەپ بۇنداق پاراكهندە ياشىغۇم يوق؛ نىكاھتا بىـر قﯧـتىم مهغلۇپ بولدۇم ،نۇرغۇن ىئقتىسادتىن ائيرىلدىم ،ەئمدى يهنه مهغلـۇپ بولغـۇم يـوق، بىزدە ېئشىپ-تﯧشىپ تۇرغان پۇل يوق .ۆئيدىكىلهرنى وئيلىمىسام بولمايدۇ ،سىڭلىم تﯧخى توي قىلمىدى... _ ەئمىسه سﯧنى ۋاقىتلىق نىكاھالپ قويىلى _دﯦدى تـاھىر قـارى ،ۇئنىـڭ چىرايىـدا يهڭگىل ،سهمىمىي بىر كۈلكه وئيناپ تۇراتتى. _ چاقچاق قىلماڭال قارىم. _ چاقچاق قىلمىدىم ،پهقهت بولمىغاندا بۇمۇ بولىـدىغان چـارە .بـۇرۇنالردا بىـزدەك وئقهتچىــلهر ياقــا يۇرتتــا ۇئزاق تــۇرۇپ قالــسا زىنــادىن ســاقلىنىش ۈئچــۈن ۋاقىتلىــق ۆئيلىندىغان ىئشالر بوپتىكهن. _ شهرىەئتته ائساسى بارمۇ بۇنىڭ؟ _ بولۇشى مۇمكىن ،ىئزدىنىپ باقساق بولىدۇ .نﯧمىال دﯦگهنبىلهن ،نىكاھ قىلىـش زىنا قىلغاندىن مىڭ ەئۋزەل-دە! ەئگهر ھهر ىئككىڭالر زىنادىن ساقلىنىشنى مهقسهت قىلساڭالر نىكاھىڭالرنى وئقۇۋەتسهك بولىدۇ .قالغىنىنى ۆئزەڭالر كﯧلىشىۋالىسىلهر. ســـىيىت قـــارى ۈئمىـــدۋارلىق بىـــلهن وئيلىنىـــپ قالـــدى ،ەئممـــا تهشۋىـــشتىن قۇتۇاللمىدى: _ زۆھرە بۇنىڭغا قوشۇلمايدۇ. _ قوشۇلمىسا ائمال يوق .سهن كﯧتىسهن ،ۇئ قالىدۇ .ائراڭالردا كۆڭۈل دﯦـگهن نهرسـه قالمايــدۇ ،ســهن ىئــگه بواللمىغــان پاكلىققــا باشــقا بىرســى ېئرىــشىدۇ .ۆئلگىــچه ھهسرەت-نادامهت چﯧكىسلهر...
226
ســىيىت قــارى ىئزتىــراپ ىئچىــدە تولغانــدى ،زۆھرەنىــڭ مهيۈســلۈك قاپلىغــان چىرايىنى ەئسلىدى ،بۇ چىراي غهزەب ۋە ۈئمىدسىزلىككه تولسا ،نﯧمه ائقىۋەتلهر يۈز بﯧرەر؟ زۆھــرە ســىيىت قــارىمنى بىچــارە دەپ وئيلىــدى ،ۆئزى ائشــىق بولغــان قىزغــا ىئــگه بواللمىغان يگىتنى بىچارە دﯦمهي نﯧمه دەيتتى؟! ۇئ زۆھرەگه ھهسرەت بىلهن كـۆڭلىنى چۈشهندۈردىيۇ ،ۈئمىدلىك ،ىئشهنچلىك گهپلهرنى قىاللمىـدى .وئقۇغـان قـارىم تـۇرۇپ پــاكلىقنى جــان دىلىــدىن قهدىــرلىمهي ،زۆھرەنــى تﯧگىــشلىك بهخــتكه ېئرىــشتۈرمهي ۇئنىڭدىن شۇنچه ائسان ۋاز كﯧچىدىغان بولدى .قارىم ھﯧچ بولمىغانـدا مـۇھهببىتىگه چىن دىلىدىن سادىق بولۇپ ،توي قىلىپ بىر كۈن بولسىمۇ ياشاپ ۋىـسالىغا يﯧتىـپ، زۆھرەنــى مۇرادىغـــا يهتكـــۈزۈپ ،دەردمهن قىزنىـــڭ كاللىـــسىدىكى زىـــددىيهتلهرنى، پــاكلىقنى كىمــگه بﯧغىــشالش ھهققىــدىكى ىئزتىراپلىرىنــى كهتكۈزەلمىــدى .ســىيىت قارىــدىن باشــقا ھهر قانــداق ەئركهك زۆھــرەدەك قىــز ۈئچــۈن ھﯧچنــﯧمىگه قارىمــاي مهيدىسىگه مۇشـتالپ چىقالىغـان بـوالتتى .پـاك ،گـۈزەل قىزغـا يىگىـتلهر ۆئلگـۈدەك ائشىق بولىدۇ ،ھهتتا شۇ يولدا رەقىبلىرى بىـلهن قـان بولۇشـۇپ كﯧتىـدىغۇ؟ سـىيىت قارىــدا جــۈرەئت-شــىجاەئت كهم ،گهرچه ۇئ شــۇ ىئمــانى ،پــاكىزلىقى ،غــۇرۇرى بىــلهن ېئـــسىل كۆرۈنـــسىمۇ ،غهيـــرەت-جاســـارىتىنىڭ كهملىكـــى تۈپهيلىـــدىن وئخـــشاشال كهمــسىتىلدى؛ ۇئ زۆھــرەگه »كۆڭلۈمــدە ســىزدىن باشــقا ائدەم يــوق« دەپ تۇرســىمۇ، ەئمهلىيهتــته بــۇنى ىئپادىلىيهلمىــدى؛ ىئختىيارســىز ائھ ۇئرۇپ ،ھهســرەت چﯧكىــپ، مۇھتاجلىقتىن قىسىلىپ زۆھرەنى بىائرام قىلىۋەتتى؛ قارىمنىڭ ائجىزانه ىئپادىلىرى زۆھرەنىڭ كۈچلۈك ھﯧسداشلىقىغا ېئرىشتى ،بۇنىڭدىن ىئلگىرى زۆھرە ھـﯧچكىمگه بۇنچىلىــك ھﯧــسداشلىق قىلىــپ باقمىغــان ،ھــﯧچكىمگه بۇنچىلىــك ىئچــى ائغرىــپ باقمىغانىدى .بۇ ھﯧسداشلىقنى زۆھرە مۇھهببهت بولسا كﯧرەك دەپ وئيلىدى ،ەئمما مۇھهببهت بۇنداق بىچارە بولـسا بولمـايتتى .مـۇھهببهت دﯦـگهن بىـر-بىرىنـى بىچـارە قىلىشمىدى؟ بىر-بىرىنى ائزابالشمىدى؟ ۋىسالنى قهستهن كهينىگه سۈرۈشمىدى؟ زۆھرەمۇ يولدا كهلگىچه سىيىت قارىغا وئخشاشال جىـددىي ،كۆڭۈلـسىز خىيـالالرنى سۈرۈپ كهلدى؛ قارىمنىڭ ھهسرەتلىك چىرايىنى ەئسلهپ ،بوغۇلـۇپ تـۇرۇپ ېئيتقـان گهپلىرىنــى وئيــالپ ىئچــى ســﯧرىلدى ،ەئممــا »ۇئنىــڭ بىچــارىلىكىگه مهن ســهۋەبچى ەئمهس ،جـــۈرەئت قىاللمىغانـــدىكىن ۆئزىـــدىن كۆرســـۇن ،قـــارىم تـــۇرۇپ نﯧمىـــشقا تهۋەككۇلچىلىك قىاللمايدۇ « دەپ ۇئنىڭغا ەئيب قويۇپ ،ۆئزىنىڭ بـۇ ھالغـا چۈشـۈپ قالغىنىغا ۆئكۈنۈپ ،كهلگۈسىنى وئيالشتىن قﯧچىپ ۆئيىگه ائران يﯧنىپ كهلدى. ىئشىكنى ېئچىپ تۇرۇشىغا ائدىلهدىن تﯧلﯧفون كهلدى: _ ۋاي ائداش ،بارمۇ سهن؟
227
زۆھرە ۆئيىگه كىرىپ دﯦمىنى ېئلىپ وئلتۇرمايال ۇئنىڭ بىلهن پاراڭلىـشىپ كهتتـى. ائدىله ۇئنى يﯧڭى ېئچىلغان بىر رﯦـستۇراندا تامـاق يـﯧگهچ پاراڭلىـشىپ وئلتۇرۇشـقا تهكلىپ قىلدى .ىئچى سىقىلىپ تۇرغان زۆھرەمۇ بىرسـى بىـلهن مۇڭدىشىـشقا تهشـنا بولۇپ تۇراتتى ،ائدىلهدىن باشقا پاراڭالشقۇدەك ائدىمىمىمۇ يوق ىئدى؛ زۆھـرە سـافاغا كﯧلىــپ وئلتــۇرۇپ ،نﯧمىــشقا شــۇنچه ۋاقىتــتىن بﯧــرى ائدىلهدىــن باشــقا ســىرداش دوستىنىڭ يوقلۇقىنى وئيلىنىپ قالدى ،بۇ شـهھهردە دوستلىشىـشقا نـﯧمه كهم؟ ۆئزى شۇنچه پاسسىپ ،ىئچ مىجهز قىزمىدى؟ زۆھــرە ۆئينىــڭ ىئچىغــا باشــقىدىن سهپــسالدى ،ەئگهر ســىيىت قــارى بىــلهن تــوي قىلىپ بۇ ۆئيدە ۇئزاقراق تۇرۇپ قالسا ھۈسهيىن ۇئنى قـوغالپ چىقارماسـمۇ؟ ەئجىبـا ســىيىت قارىنىــڭ كــۆڭلى بــۇنى تۇيغانمىــدۇ؟ تهقــۋا بولغانــدىكىن قهلبــى شــۇنچه سهگهكمىدۇ؟ ەئسلىدە ۇئ قـارىم ەئمهلىيهتنىمـۇ وئيلىغانىـدى ،ۋاقىتلىـق ھهۋىـسىنى دەپ ەئمهس ،مهسۇئلىيهتنى بهكرەك وئيلىغانىدى... زۆھــرە ســىيىت قــارىنى ائقكۆڭۈللــۈك بىــلهن وئيالۋﯦرىــپ تﯧخىمــۇ پۇشــايمغان قﯧلىشىدىن ەئنسىرىدى .بىر دەم ائرامىنـى ېئلىۋالغانـدىن كﯧـيىن شـۇ كىيىمـى ،شـۇ پهردازلىرى بىلهن سىرتقا چىقىـپ ،ائدىـله ېئيتقـان رﯦـستۇرانغا كهلـدى .ائدىـله ۇئنـى ساقالپ وئلتۇرغانىدى. _ قارىسام يوقـاپال كهتتىـڭ ،كۆرۈشمىـسهك ۇئنتۇشـۇپال كﯧتىـدىكهنمىز ،پـات-پـات كۆرۈشۈپ تۇرايلى ،نﯧمه كۆردۇق ،نﯧمه ائڭلىدۇق ،نﯧمه يﯧـدۇق ،نـﯧمه كىيـدۇق ،دەپ تۇرايلى .بولمىسا ائدەمنىڭ ىئچى سىقىلىپ كﯧتىدىكهن _...دﯦدى ائدىله زۆھرەگه چاي قۇيغاچ. _ شۇ ،كۆرۈشۈپ تۇرساق ياخشى... _ تۇرقۇڭ بهك ېئسىل ،ەئمما ھالىڭ بوشقۇ؟! زۆھرە گهپ قىاللماي تۇرۇپ قالدى ،مهيۈسلۈك بىر دەمدىال چىرايىغا چىقتى. _ دەردىــڭ بــاردەك قىلىــدۇ ،وئچــۇق-يــورۇق دەۋەرگىــن ،مهنمــۇ ســاڭا ۋاتىلدىــشىپ بﯧرىمهن. _ مۇشـــۇ كـــۈنلهردە كۆڭلـــۈم پاراكهنـــدە _،دﯦـــدى زۆھـــرە دﯦيهلمىگىـــدەك گهپ بولمىغاندىكىن دەۋﯦرەي دەپ وئيالپ _ ،ەئلچىخانىدىكى بىـر ائدەم پهقهت ائرامىمنـى قويمىدى. _ قانداق ائدەم ،يهنه شۇ ھﯧلىقىدەك ەئرەبمۇ؟ _ ھهەئ ،لﯧكىن ھازىرقىسى مﯧنىڭ باشلىقىم. _ ەئرەب ،مۇسۇلمان دﯦگهننىڭ ھالى شۇ!_ دﯦدى ائدىله جانلىنىپ _،سﯧنى بىر نﯧمه قىلمىغاندۇ؟ _ مهقسىتىگه يﯧتهلمىدى ،ەئمما بهك قىستاپ كﯧتىپ بارىدۇ...
228
_ بۇ يهردىكى ەئرەبلهرنىڭ ھهممىسى شۇ ،مهنغۇ بۇالرنىڭ بىرسىنىمۇ ياقتۇرمايمهن. دىنىمىـــز دەپ ائغزىـــدىن چۈشـــۈرمهيدۇ ،قارىـــسا جاھانـــدىكى ەئســـكىلىكلهرنىڭ ھهممىسىنى قىلىۋاتقان... _ مﯧنى ياخشى كۆرىمهن دەيدۇ ،توي قىلىمهن دەيدۇ ،لﯧكىن قـاراپ باقـسام ،بۇنىـڭ ھهممىسى يالغانىكهن... _ يالغان بولماي ،ۇئنداق گهپلهرگه ىئشهنمه ،ۇئالرنىڭ مهقسىتى ۆئزىنىـڭ نهپـسىنى قانــدۇرۇش .ســهن باشــقا جهھهتــته ســاددا بولــساڭمۇ ،مۇشــۇ ىئــشقا كهلگهنــدە يامــان كﯧلىۋاتىــسهن .راســتىنى دﯦــسهم ،مهن بۇنىڭغــا قايىــل .ســهن ەئمــدى قانــداق قىــالي دەۋاتىسهن؟ _ ۇئقمايمهن ،كۆڭلۈم دەككه-دۈككىدىال ۆئتىدىغان وئخشايدۇ. _ سهن ھازىرغىچه قىز-ھه _...دﯦدى ائدىله كۈلۈپ ،لﯧكىن بۇ كۈلكىسىگه مهسخىرە ائرىالشــتۇرمىدى _،ائجايىــپ قىــز جۇمــۇ ســهن ،چىــدامچانلىقىڭغا مهن بهك قايىــل. ەئمــدى گهپ ،مۇشــۇ پــاكلىقىڭنى كىمــگه بﯧغىــشالش مهسىلىــسى .بــۇ قىزالرنىــڭ ھاياتىدىكى ەئڭ مۇھىم مهسىله ،مۇشـۇ ىئـش قىزالرنىـڭ پۈتـۈن ھاياتىغـا ،بهخـتىگه ائالمهت تهســىر كۆرســىتىدۇ .پــاكلىقنى چــوڭ بىلمهيــدىغان ائدەم بولمايــدۇ ،ھهمــمه ائدەمدە پاكلىق ائرزۇسى ،پاكلىنىش ىئستىكى بولىدۇ .مﯧنى بىلىسهن ،مهن ىئپپهت- نومۇسنىڭ دەردىنى بهك تارتىپ كهتـتىم ،پـاكلىنىش ائرزۇيۇمغـا يﯧـتهلمهي كهلـدىم، ائخىر مانا خىرىستىائن بولغاندىن كﯧيىن بۇ ائرزۇيۇمغا يهتتىم. زۆھــرە ۇئنىــڭ ھه دﯦگهنــدىال شــۇنداق گهپ قىلىــدىغانلىقىنى ائللىبــۇرۇن وئيــالپ بولغاچقا ،ېئرەن قىلماي جىم وئلتۇردى. _ ســـهنمۇ مۇشـــۇ مهســـىلىنى وئيلىـــشىڭ كﯧـــرەك_،دﯦـــدى ائدىـــله ســـۆزىنى داۋامالشتۇرۇپ _،پـاكلىقىڭنى ۆئزەڭ ەئڭ ياخـشى كۆرىـدىغان ۋە ۆئلگىـچه پۇشـايمان قىلمايــدىغان بىرســىگه بﯧغىشلىــشىڭ كﯧــرەك .شــۇ چاغــدىال قىممىتىڭنــى قوغــداپ قااللىغان بولىسهن ،بۇ ىئشىڭدىن قانـاەئت ھاسـىل قىلىـسهن ،ائرمانىـڭ قالمايـدۇ، ھهسرەت چهكمهيسهن... ائدىله زۆھرەنى زۆھرە قىلىۋاتقان ،غۇرۇرىنى ،قىممهت قارىشىنى تۇتۇپ تۇرۇۋاتقـان نهرسىنىڭ ائشۇ قىزلىق ،پاكلىق ىئكهنلىكنى ېئنىق بىلگهچكه ،زۆھرە شۇ ۆئتكهلدىن ۆئتۈپ كهتسىال ۆئزگىرىپ باشـقىچه ياشـاش يولىغـا قهدەم قويىـدىغانلىقىنى پهمـلهپ بولغاچقا ،گهپنى پاكلىقتىن باشلىدى؛ زۆھرەنىڭ مهيلـى قانـداقال قىلىـپ بولمىـسۇن شۇ پاكلىقىدىن بالدۇرراق ائيرىلىپ ،ۆئزىنى ىئدىيه جهھهتته ائزاد قىلىشىنى ۈئمىـد قىلــدى .ائدىــله ھــازىرچه ســىيىت قــارىنى زۆھرەنىــڭ پاكلىقىغــا ېئرىــشهلهيدىغان بىردىنبىــر ائدەم دەپ قــارايتتى ،ســىيىت قارىــدىن باشــقا ائدەمنــى زۆھــرە قوبــۇل قىاللمايتتى .چۈنكى وئتتۇرىدا مﯧھىر-مۇھهببهت دﯦگهن نهرسه بار ىئدى.
229
_ مهنمۇ شۇ مهسىلىنى وئيالۋاتىمهن _،دﯦدى زۆھرە ۆئزىنىـڭ كۆڭلىـدىكىنى تﯧپىـپ گهپ قىلىۋاتقان ائدىلهگه ىئـچ سـىرىنى تۆكـۈپ _ ،بـۇ مهن ۈئچـۈن ىئنتـايىن مـۇھىم. بولمىــسا مهن نهچــچه ۋاقىتــتىن نــﯧمىگه ۇئنــچه جاپــا چــﯧكىمهن؟ مﯧنىڭمــۇ باشــقا قىزالردەك وئيناپ-كۈلۈپ ،خالىغانچه ياشـىغۇم بـار .ۆئزەمنـى بولۇشـىغا قويۇۋەتـسهم ىئش بىردەمدىال ھهل بولىدۇ .لﯧكىن مهن ۇئنداق قىاللمايدىكهنمهن... _ بىلىمهن سهن ۇئنداق قىاللمايسهن _،دﯦدى ائدىـله ۇئنىڭغـا ھﯧـسداشلىق بىـلهن تىكىلىپ. _ مهن ۆئزەم ھهقىقىي ياخشى كۆرىدىغان بىر يىگىتنى ھازىرغىچه تاپالمىدىم... _ سىيىت قارىچۇ؟ _ بىلىسهنغۇ ،ۇئ بالىغا بۇرۇندىنال ائنچه مهيلىم يوق. _ ۇئنــداق دﯦگىنىــڭ بىــلهن ،ســهندىمۇ ھﯧســسىيات يــوق ەئمهس .ۆئتكهنــدە ۇئ قارىمنىڭ بﯧيجىڭغا كهلگهنلىكىنى ائڭالپ وئلتۇرالماي قالغانتىڭغۇ؟ _ سﯧنىڭچه شۇمۇ مۇھهببهتمىدۇ؟ مهن مۇھهببهتنى بۇنداق وئيلىمايتتىم .مﯧنىڭمۇ ائجايىپ ائرزۇ-ائرمانلىرىم بار ىئدى. _ تۇرمۇشــنى ھىندىــستان كىنولىرىدىكىــدەك وئيــالپ قالمــا ،بهك غــايىۋى بولــۇپ كهتسهڭ ھهقىقىي تۇرمۇشتىن ائيرىلىپ قالىسهن ...شارۇنخان بىلهن سـىيىت قـارى وئخشىمايدۇ .بۇ يﯧشىڭدا ەئمدى كىچىك قىزالردەك بهك رومانتىك بولـۇپ كهتـسهڭمۇ قامالشمايدۇ. _ ھهي ،ائدەم شۇ ائرمان قىلىدىكهن... _ ائرمــانلىرىڭنى قويــۇپ تــۇر ،ھــازىر بﯧــشىڭدا وئت كۆيۈۋﯦتىپتــۇ ،چاققــانراق بولمىساڭ ىئشىڭ چاتاقتهك قىلىدۇ .قاراپ تۇر ،ۇئ ەئرەب ەئته-ۆئگـۈن يهنه قﯧـشىڭغا كﯧلىدۇ .بىر قﯧـتىم رەت قىالرسـهن ،ىئككـى قﯧـتىم رەت قىالرسـهن ،ۈئچىنچـى قﯧـتىم قانداق قىلىسهن؟ ۇئنىڭغا ەئر كىشى پايلىمايـدۇ ،يـا سـﯧنى بىـر نـﯧمه قىلىۋﯦتىـدۇ، ياكى سهن ۇئنى بىر نﯧمه قىلىپ قويىسهن .شۇنىڭ بىلهن تۈگىمهس باالغا قالىسهن. _ مهنمۇ شۇنىڭدىن ەئنسىرەيمهن... _ شۇڭا ۋاقتىدا بىر قارارغا كهلگىنىڭ تۈزۈك .يـا بىـراقال ھهممىنـى تاشـالپ يۇرتقـا كهتسهڭ بولىدۇ ،يا بولمىسا ھهممىگه چىداپ مۇشۇ يهردە ياشىـساڭ بولىـدۇ .لـﯧكىن سهن بۇىئشتا بهك ىئككىلىنـسهن ،مهن بـۇنى وئبـدان بىلىـمهن .سـىيىت قـارى ھـازىر كهتتىمۇ بارمۇ؟ _ كهتمىدى ،بىر نهچچه قﯧتىم كۆرۈشتۇق. _ نﯧمه دﯦيىشتىڭالر؟ خﯧلى قىزغىن پاراڭالشقانسىلهر؟!
230
_ ھهەئ ،پاراڭالشتۇق ،ماڭا توي قىلىـش تهكلىپـى قويـدى ،باشـتا ۇئنىمىغانىـدىم. كﯧيىن ائنام شۇنىڭغا تهگسهڭ دەپ تۇرۇۋالدى .ماقۇل دەپ باياتىن تﯧخى ۇئنىڭغا توي قىلىشنى ېئيتسام ۆئزى ۇئنىماي تۇرۇۋالدى. _ وئغــۇل بــاال دﯦگهنمــۇ شــۇنداق بوالمــدۇ؟! نﯧمىــشقا ۇئنــداق قىلىــدىكهن؟! ســاڭا ىئشهنمهمدىكهن؟ _ بۇ شهھهردە ياشاشقا ىئشهنچى يوقكهن ،يۇرتقـا كهتـسهم بولىـدىكهن .يۇرتتـا تـوي قىلىــپ بــۇ ياققــا يﯧنىــپ كــﯧلهي دﯦــسهممۇ ۇئنىمايــدىكهن .گﯧپىمىــز بىــر يهردىــن چىقمىدى ،شۇنىڭ بىلهن كۆڭۈلسىز خوشالشتۇق. _ ھه ،مۇنداق-دە ،سهن بۇ شهھهرگه بهكال كۆنۈپ قاپسهن دﯦگىنه! _ ىئشقىلىپ ،نﯧمىـشقىكىن تـاڭ ،پهقهت ائيرىلغـۇم كهلمهيـدۇ .يﯧزىغـا كﯧتىـشنى وئيلىسامال كۆزۈم قاراڭغۇلىشىدۇ. _ ۋاۋ ،رەســمىيال شــهھهر قىــزى بولــۇپ كﯧتىپــسهن ،بــۇ جهھهتــته مهنمــۇ ســاڭا يﯧتهلمىگۈدەكمهن .لﯧكىن ائداش ،ۇئ قارىمنىغۇ شۇنداق دەپ يولغـا ساپـسهن ،ەئمـدى قانداق قىلىسهن؟! _ ھﯧچ ۇئقماي تۇرىمهن ،توال وئيالپ كالالم ېئتىلىپ كﯧتهي دەۋاتىدۇ... _ سﯧنى مۇشۇنداق قىلىۋەتكهن نهرسه نﯧمه ،بىلهمسهن؟ سـﯧنىڭ پاكلىقىـڭ ،مۇشـۇ پاكلىقىڭنى سىيىت قارىغا بﯧغىشالپالۋەتسهڭ ھهممه دەردىڭ تۈگهيدۇ ،كۆڭلۈڭ ائرام تﯧپىپ قالىدۇ... قىز باال قىز بالىنى چۈشهنمىسه بىكار! زۆھرە ائدىلهگه ەئجهبلىنىپ قارىـدى ،بـۇنى زۆھرەمۇ نهچچه قﯧتىم وئيالپ بولغان ،ەئمما بۇ يوشۇرۇن خىيالنى ائدىله ائشكارىاليدۇ دەپ وئيلىمىغانىدى .زۆھرە خىجىل بولدى ،لﯧكىن ھۈسهيىننىڭ قىلىقلىـرى ېئـسىگه كﯧلىپ توختاپ قالـدى ،ھۈسـهيىن ھـارام نىيهتلىرىنـى ائشـكارىالۋاتقاندا زۆھرەنىـڭ كاللىسىغا سىيىت قارىم تهسىر قىلىپ ،پـاكلىقنى قوغـداش ھهققىـدە يوشـۇرۇن گهپ ۆئتكــۈزەلىگهن ەئمهســمىدى؟! ەئگهر شــۇ چاغــدا ھۈســهيىننىڭ وئرنىــدا ســىيىت قــارى بولغان بولسا زۆھرە بهلكىم رازىلىق بىلهن ۆئزىنى بﯧغىشلىۋەتكهن بوالر ىئدى... _ ۇئنداقتا قانداق بولىدۇ؟_دﯦدى زۆھـرە يهنىـال خىجىللىقىنـى يوشـۇرالماي ،ەئممـا يوشۇرۇن ېئڭىدا بۇنى قولالپ تۇراتتى. _ ھﯧچنــﯧمه بولمايــدۇ ،باشــقا كهلگهنــدە بــاتۇر بولمىــساڭ بولمايــدۇ ،تالالشــقا دۇچ كهلگهنــدە ۆئزەڭــگه ەئڭ بولىــدىغىنىنى تالاليــسهن ،زىيــاننى ائزايتىــسهن .ســاڭا شــۇ ەئرەبنىــڭ ائشنىــسى بولــۇش مۇھىممــۇ يــاكى ســىيىت قارىغــا ۆئزەڭنــى بﯧغىــشالش مۇھىممۇ؟ شۇ ەئرەبكه پاكلىقىڭنى بﯧرىۋﯦتىپ ائزابالنغاندىن كۆرە سىيىت قارىغا بىر كــۈن بولــسىمۇ بالــدۇرراق تﯧگىــپ ،ائيــاپ كهلــگهن قىزلىقىڭنــى بهخــشهندە قىلىــپ
231
راھهتلهنگىنىڭ ياخشى ەئمهسمۇ؟! قىز باال دﯦگهن ۆئزىنىـڭ پـاكلىقىنى ۆئزى ياخـشى كۆرگهن ائدىمىگىال بﯧرەلهيدۇ ،ۇئنداق قىاللمىسا ۆئلگىچه قان يىغاليدۇ. بۇ گهپلهر زۆھرەگه ھهقىقهتهن ياقتى ،ائدىلهنـى بۇنچىلىـك تـوغرا گهپ قىـالر دەپ وئيلىمىغانىدى .ەئممـا سـىيىت قارىغـا تهگـمهي تـۇرۇپ ۇئنىڭغـا پـاكلىقىنى قانـداق بهخش ېئتهلهيدۇ؟ مهسـۇئلىيهتچان قـارىم زۆھرەنـى بىـر كـۈن ،بىـر ھهپـته بولـسىمۇ نىكاھىغا ېئلىپ بهخـتكه ېئرىشىـشنى خالىمىـدى .بۇنـداق ەئھۋالـدا زۆھـرە قانـداق قىلىدۇ؟ بﯧرىـپ سـىيىت قارىغـا يالۋۇرامـدۇ؟ ۇئنىـڭ ائلدىـدا خارلىـشىپ ۇئنـى يهنه ائللىقانداق گۇمانغا سﯧلىپ يۈرەمدۇ؟ _ گﯧپىڭغۇ توغرا _،دﯦدى زۆھرە ائدىلهنى خۇشال قىلىـپ _ ،لـﯧكىن ۇئ قـارىم مهن بىلهن بىر كۈن بولسىمۇ نىكاھلىق تۇرۇشقا قوشۇلمايدۇ ،ۆئمۈرلـۈك خوتـۇن قىلىـمهن دەيــدۇ .ۇئنىــڭ مهســۇئلىيهتچانلىقىغا گهپ تــوغرا كهلمهيــدۇ .ھــازىر بﯧــشىمنى ەئڭ قاتۇرۇۋاتقان ىئش مۇشۇ... ائدىله زۆھرەنىڭ سىيىت قارىغا ۆئزىنى بﯧغىشالشقا ىئدىيه جهھهتته تهييارلىنىـپ بولغــانلىقىنى ،نىكــاھ قىلمىغــان ەئھۋالــدىمۇ شــۇنداق قىالاليــدىغانلىقىنى ھــﯧس قىلدى ،بۇ زۆھرەنىڭ ۆئز ېئتىقادىـدىن ،ەئنەئنىـۋى ەئخالقىـدىن كﯧچىـپ ،باشـقا يـول ىئزدەۋاتقانلىقىدىن دﯦرەك بﯧرەتتى .ائدىـله ۇئنىـڭ دەل مۇشـۇنداق بولۇشـىنى ۈئمىـد قىالتتى .سىيىت قارىمۇ ۆئزىنى تهقۋا ىئمام دﯦگهن بىلهن ھﯧسسىياتچان ،ائلـدىراڭغۇ باال ىئدى؛ ائشۇ كۈنى ۇئ ائدىلهنىڭ ۆئيىـدە بىـر ائز ىئككىلهنگهنـدىن كﯧـيىن ائنـدىن نهپسىنى يىغالىغان ،بهلكىم زۆھرەنى وئيالپ شۇنداق قىاللىغانىدى .ەئگهر شـۇ كـۈنى ائدىلهنىڭ وئرنىدا زۆھرە بولغان بولسا ىئش باشقىچه بوالتتى ،قارىم ۆئزىنى ھهر قانچه قىلــسىمۇ تۇتۇۋااللمــاي قــاالتتى .چــۈنكى مــۇھهببهت بىــلهن باشــالنغان ھﯧســسىيات جىنسىيهت بىلهن تۈگهيتتى. _ ەئگهر ۇئنى ەئمهلگه ائشۇرىمهن دﯦسهڭ شۇ قارىمنىڭ بـار ۋاقتىـدا ھهرىكهتـلهن، كهسكىن بول .سىيىت قـارى نـﯧمه دەپ وئيـالپ قـاالر دەپ وئلتۇرمـا ،ۇئ سـاڭا ائشـىق، ۇئنىڭ ائشىقلىقى ۇئنىڭ تهقۋالىقىنى بﯧسىپ چۈشمهي قالمايدۇ .ۇئ يالغاندىن يـۇۋاش بولۇۋﯦلىپ سﯧنى ەئمدى قىيناۋەرسه بولمايدۇ ،ەئگهر شۇنداق قىلسا سـهن ائكتىپـراق بولۇپ ھهقىقىي ھﯧسـسىياتىڭنى ائشـكارىال .بۇنىـڭ خىجىـل بولىـدىغان يﯧـرى يـوق، مۇھهببهتته ەئرلهر ائكتىپ ،ائيالالر پاسسىپ بولىـدۇ دەيـدىغان گهپ يـوق ،ھهر كىـم ۆئزىنىڭ ھﯧسسياتىنى ائشكارىالشقا ھهقلىق .سهن ۇئنىڭغا تـوي قىلىلـى دەپـسهنغۇ، جۈرىئتىڭگه ائپىرىن ،مانـا مۇشـۇنداق جۈرەئتلىـك قىـزالرال ۆئزى ياخـشى كۆرىـدىغان يىگىتلىرىنى يۇلۇپ ائالاليدۇ .مانا بۇنى بهخت دەيمىـز .سـهن مۇشـۇ ۋاققىـچه ائكتىـپ ياشاپ كهلدىڭ ،ۆئز مۇستهقىللىقىڭنى ،پاكلىقىڭنى قوغداپ كهلـدىڭ ،ەئمـدى ۇئنـى جايىغا يهتكۈزىدىغان ۋاقىت كهلگهندە ىئككىلىنىپ وئلتۇرما.
232
_ دﯦگهنلىرىــڭ تــوغرا ،مهن ھــازىر ھهر قانــداق ۋاقىتتىــدىكىنمۇ بهك كهســكىن تالالشقا دۇچ كهلدىم ،كۆنۈپ قالغان خۇينى ۆئزگهرتهلمهي جىق جاپا چهكتىم. _ بهزى خۇيۇڭنى ۆئزگهرتىـشىڭنىڭ ھـاجىتى يـوق ،ۇئنـداقمۇ قىلىـپ بواللمايـسهن. ەئممـا ھـالقىلىق پهيـتلهردە كۆنـۈپ قالغـان بهزى خۇيـۇڭنى ۋاقتىـنچه تاشلىۋەتـسهڭ بولىدۇ .بهزى چاغدا ۆئزەڭنىـڭ قىـز ىئكهنلىكىڭنـى ۇئنتـۇپ كهتـسهڭمۇ بولىـدۇ ،شـۇ چاغــــدا وئغــــۇلالردەك جۈرەئتلىــــك بوالاليــــسهن .لــــﯧكىن ھــــازىر ەئر خهقــــلهر جۈرەئتسىزلىــشىپ كهتتــى .شــۇڭا ســىيىت قارىمنىــڭ جۈرەئتــسىزلىكىدىن ىئچىڭنــى سىقما ،ۆئزەڭ جۈرەئتلىك بول ،شۇ چاغدا ۇئ سﯧنىڭ دادىللىقىڭدىن خىجىـل بولـۇپ، ۆئزى جۈرەئتلىك بولۇپ كﯧتىدۇ. زۆھرە راست شۇنداق بولۇپ كﯧتىدىغاندەك ،خىجىللىق ائرىالش كۈلۈپ قويدى. _ يهنىال تارتىنچاق قىز-دە سـهن! ىئـشقىلىپ ،سـىيىت قـارىمنى قولـدىن چىقىرىـپ قويما ،پاكلىقىڭ جايىنى تاپقاندىن كﯧيىن ،ائزابالنماي وئلتۇرۇپ كهلگۈسىڭ ھهققىدە قايتــا پىــالن تۈزەلهيــسهن .بهلكىــم ســىيىت قــارى بــۇ شــهھهردىن كهتــمهي قﯧلىــشىمۇ مــۇمكىن .بهلكىــم ۇئ ەئرەب ســﯧنى ۇئنچىــۋاال پاراكهنــدە قىاللماســلىقى مــۇمكىن، پاراكهندە قىلسىمۇ بۇرۇنقىدەك قىينىلىپ ،ۆئلۈۋالغىدەك بولۇپ كهتمهيسهن .بهلكىـم ۇئ ەئرەب سﯧنى خوتۇنلۇققا ېئلىشىمۇ مۇمكىن .قايـسىبىر ەئلچىخانىـدا بىـر قىزنىـڭ ەئرەبكه تهگكهنلىكىنى ائڭلىدىم؛ بهلكىم ۇئمۇ شۇ ەئرەبكه ۆئزىنى تۇتقۇزماي يۈرگهن بولۇشى مۇمكىن ،شۇنداق قىلغانچه ۇئ قىزنىڭ قهدرى ېئشىپ كهتكهن گهپ .بولمىـسا ەئرەبلهر ۆئزى وئيناپ تاشلىۋەتكهن قىزنى خوتۇنلۇققا ائلمايدۇ. _ ماڭا قارىغاندا جىق ىئشالرنى بىلىسهن-دە - ،دﯦـدى زۆھـرە ائدىـلهگه يﯧقىنلىـق نهزىرىدە قاراپ _،راستىنى دﯦسهم ،ىئلگىـرى چۈشـهنمهپتىكهنمهن ،مۇشـۇ يﯧقىنـدىن بﯧــرى ســﯧنىڭ بهزى ىئــشلىرىڭنى قايتــا وئيــالپ قالــدىم .ۆئزەم بىلمىــگهن بىــلهن، ەئسلىدە سﯧنىڭدىن خﯧلـى ىئـشالرنى ۆئگىنىپـتىكهنمهن دەيـمهن ،ھـالقىلىق پهيتـته كهســكىن بولــۇش ،چاققــان بولــۇش ماڭــا ھهقىــقهتهن ەئســقاتتى .بۇنــداق شــهھهردە گۆدەكلهرچه ياشىساڭ راستىنال زىيان تارتىدىغان ىئشكهن. _ شۇنى دﯦگىـنه ائداش ،ەئمـدى ەئسـلى گﯧپىمىـزگه كﯧلهيلـى .سـهن سـىيىت قـارى مﯧڭىشتىن بۇرۇن بۇ ىئشىڭنى ھهل قىلىۋەت .مهن مۇنداق وئيلىدىم ،سهن ەئته يـاكى ۆئگۈن سىيىت قارىنى ۆئيۈڭگه چاقىر ،مهنمۇ باراي ،ۈئچىمىز وئلتۇرۇپ پاراڭلىشايلى. مهن ۋاقىتنــى تــوغرىالپ تﯧلﯧفــوننى ســايرىتىپ قويــاي ،ىئــشىم چىقىــپ قالــدى دەپ ۆئيۈڭــدىن كﯧــتهي .ســهن ســيىت قــارىنى بىــر نهرســه دەپ ېئلىــپ قﯧلىــپ ،ھهقىقىــي گهپلىرىڭنــى دﯦگىــن ،ھهقىقىــي ھﯧســسىياتىڭنى ائشــكارىال .ســهندەك گــۈزەل قىزغــا كۆيۈپ يۈرگهن ائشىق قارىم بۇنىڭـدىن تهسـىرلهنمهي قالمايـدۇ .قالغـان ىئـشنى مهن دﯦمىسهممۇ ۆئزەڭ بىلىسهن ،ۆئزەڭ بىر تهرەپ قىالاليسهن...
233
زۆھرە شـۇائن جىددىيلىـشىپ كهتتـى ،ىئـش قانـداق بولـۇپ بـۇ دەرىجىـگه بﯧرىـپ قالــدى؟ ســىيىت قــارى زىنــادىن قورقىــدىغان قــارىم تۇرســا ،زۆھــرە قانــداقچه ۆئزىنــى سهتلهشـــتۈرۈپ يۈرەلهيـــدۇ؟ لـــﯧكىن ســـىيىت قـــارى بىـــلهن ائخىرقـــى قﯧـــتىم زادى كۆرۈشمىسه بولمايدۇ .ائدىـله كهتكهنـدىن كﯧـيىن ،ىئككىـسى ائلـدىرىماي وئلتـۇرۇپ پاراڭلىشىپ ،ىئشلىرىنى مۇۋاپىق يوسۇندا ھهل قىلىۋﯦلىشىمۇ مۇمكىن... _ بوالرمۇ؟_ دﯦدى زۆھرە جىددىي وئيغا چۆمۈپ. _ مﯧنىڭچه بولىدۇ ،ۆئزەڭگه ىئشهنگىن. ىئككهيلهن بۇ ىئشنىڭ مهسلىھهتىگه چۈشۈپ كهتتى ،باشـقا پـاراڭالرنى قىلىـشقا زۆھرەنىڭ مهيلى بارمىدى .ائدىلهمۇ سهۋرچانلىق بىلهن خىرىستىائنلىق ھهققدە گهپ ساتمىدى. شۇ كۈنى كﯧچه زۆھرە خﯧلىغىچه ۇئخلىيالمىدى ،تهسهۋۋۇرلىرى ،ەئندىشىلىرى بىر- بىرىگه باغلىنىپ ،ۋۇجۇدىنى ىئسكهنجىگه ائلدى .مۇھهببهتنىڭ گۈزەللىكىنى تـۈزۈك ھﯧس قىلمايال قوپال جىنسىيهتنىڭ قوينىغا كىرىپ كﯧتىش نهقهدەر تهس-ھه! سىيىت قارىنىڭ جۈرەئتسىزلىكى قاچـان تـۈگهر ،ۇئ ەئزەلـدىن زۆھرەنىـڭ قـولىنى تۇتۇشـقىمۇ جۈرەئت قىاللمىغـان يهردە ،باشقىـسىغا جـۈرەئت قىالالمـدۇ؟ بـۇنى تهسـهۋۋۇر قىلىـش تهس .ۇئنىـــڭ جۈرەئتـــسىزلىكى تهقۋالىقىنىـــڭ تهلىپىمىـــدۇ يـــاكى مىجهزىـــدىكى ائجىزلىقمىدۇ؟ ۇئ ائدىلهنـى كـۆرۈپ قانـداق وئيـالپ قـاالر؟ ائدىـله يهنه قامالشـمىغان گهپــتىن بىرنــى قىلىــپ ىئــشنى بۇزارمــۇ؟ ۇئ بهلكىــم ۇئنــداق قىلمايــدۇ ،زۆھرەنىــڭ پاكلىقتىن بالدۇرراق خوشلىشىشىنى ۈئمىد قىلىدۇ ،نﯧمىشقا شۇنداق قىلىدىغاندۇ؟ كۆرەلمهسلىكتىنمىدۇ؟ ائدىله كهتكهندىن كﯧيىن سىيىت قارى يهنه يۇۋاشـلىق بىـلهن قــاراپ وئلتۇرارمــۇ؟ ۇئ جــۈرەئت قىاللمىــسا زۆھــرە يــۈزىنى داپــتهك قىلىــپ قانــداق يﯧقىنلىشااليدۇ؟ سىيىت قارى نﯧمه دەپ وئيالپ قالىدۇ ،ەئگهر ۇئ ىئش كۈتۈلمىگهنـدە يۈز بﯧرىپ قالسا سىيىت قارىنىڭ گۇمانلىرى تامامهن تۈگهيدۇ ،بۇ نهتىـجه پـاكلىقنى قهدىرلهيدىغان قارىمنى دەھـشهت سـۆيۈندۈرىدۇ ،زۆھرەنـى چىـن دىلىـدىن قهدىـرلهپ ســۆيىدىغان بولىــدۇ ،ەئممــا نىكاھــسىز ھالــدا ۋىــسالغا يﯧــتىش چــوڭ گۇنــاھ ،بــۇنى سىيىت قارىم قوبۇل قىالالمـدۇ-يـوق ،ەئگهر ۇئ ىئمـانىنى قايرىـپ بـۇ چـوڭ گۇنـاھنى ۆئتكۈزەلىسه ائندىن ۇئنىڭ زۆھرەگه بولغان مۇھهببىتى چىن ،ھهقىقىي ،ۇئلۇغ بولغان بوالمدۇ؟! زىنا ىئماننىمۇ ،مۇھهببهتنىمۇ سىنايدىغان چوڭ گۇناھمۇ؟ بۇ نىمىـدﯦگهن چــوڭ ســىناق-ھه! ...زۆھــرە بــۇالرنى وئيــالپ ھﯧلىتىــنال ھاياجانــدىن وئت ائلــدى، ياستۇقنى چىڭ قۇچاقالپ كارىۋاتتا نهچـچه دومىلىـدى ،چـاچلىرى چۇۋۇلـۇپ تـال-تـال يﯧيىلدى .ىئچ-ىئچىدىن وئتلۇق نىداالر يۈكسهلدى :ەئي سىيت ،سﯧنىڭ قارىملىقىڭنى ېئلىۋەتــسه نــﯧمهڭ قالىــدۇ؟ ەئگهر ســهن بــۇ قﯧتىممــۇ پۇرســهتنى كهتكۈزۈۋەتــسهڭ ەئركهكلىكىــڭ نهدە قالىــدۇ؟! بىــر قﯧــتىم بولــسىمۇ يۇۋاشــلىقىڭنى تاشــالپ يﯧنىمغــا
234
يىگىتــتهك كهل ،نهچــچه ۋاقىتــتىن بﯧــرى خىيالىڭــدا نهچــچه يــۈز قﯧــتىم وئيــالپ، خىيالىڭدا تامامالپ ،ھهتتا چۈشـلىرىڭدە وئرۇنـالپ بولغـان ىئـشنى ەئمهلـگه ائشـۇر، ياشلىقىڭدا بىرەر قﯧتىم بولسىمۇ ېئزىپ باق ،شهيتاننىڭ كهينىگىمـۇ كىرىـپ بـاق، گۇناھنىــڭ نﯧمىلىكىنــى بىلىــپ بــاق ،بۇنىڭلىــق بىــلهن ىئمانىڭــدىن ائيرىلىــپ كهتمهيسهن ،تۆۋە قىلساڭ خۇدا كهچۈرىـدۇ ،چـۈنكى خـۇدايىم ائدەمنـى مۇشـۇ نهپـسى بىلهن ياراتقان ،بۇنىڭدىن قۇتۇلۇشىمىز مۇمكىن ەئمهس... زۆھــرە شــۇنداق خىيــالالرنى قىلىۋﯦتىــپ ۆئزىنىــڭ ىئمــانى ،ەئخالقــى ۈئســتىدىمۇ وئيالنــدى؛ ۆئزىنىــڭ پــاكلىقىنى ســاقالپ ياشــاپ كﯧلىۋاتقانلىقىــدىن بۇرۇنقىــدەكال پهخىرلهنــدى ،بــۇنى ەئڭ چــوڭ ىئــش دەپ قارىــدى ،شــۇنىڭ بىــلهن كۇپايىلهنــدى؛ ھهر ۋاقىتتىكىدەك » ،ائۋۋال توي قىلىپ كالالمنى جهم قىالي ،نامازنى ھامان وئقۇۋالىمهن، روزىنى ھامان تۇتۇۋالىمهن ،لﯧكىن بۇ دۇنيادا بهختلىك ياشاشنى قولدىن بهرمهيمهن« دەپ وئيلىدى .توي ،نهدىكى تـوي؟! زۆھـرە ۆئزىنىـڭ تـويىنى ھـازىر قانـداق تهسـهۋۋۇر قىالاليدۇ؟ مىڭ ەئپسۇس! زۆھـرە ەئته تـويى بولىـدىغان قىـز ەئمهس ،تـوي كـۆينىكى كىيهلمهيدۇ ،قىزالر ىئچىدە وئتقاشتهك چاقناپ تۇرىدىغان گۈزەل قىز بواللمايدۇ ،ائتا- ائنىــسى ،دوســتلىرى ،قولداشــلىرى يﯧنىــدا تــۇرۇپ بهخــت تىلىيهلمهيــدۇ ،مۇزىكــا چﯧلىنمايــدۇ ،يىگىــتلهر كﯧلىــنگه ائچكۆزلــۈك بىــلهن تىكىلىــپ يهرنــى چىــڭ-چىــڭ دەســسهپ ۇئســسۇل وئينىيالمايــدۇ؛ كهپــسىز شــۇمتهكلهر ،جىن ـتهك قىــزالر كﯧلىــنگه ھهيرانلىــق ،قىــزىقىش بىــلهن نهزەر ســااللمايدۇ ۋە چوڭالرغــا كهمپــۈت دەپ غهلــۋە قىاللمايدۇ ...ەئكـسىچه ،بـۇ كـۈنى ھهممىـدىن يىراقلىـشىپ ،تـوي خۇشـاللىقىدىنمۇ ائيرىلىپ كهتكهن زۆھرە بۇ ۆئيدە ساراسىمىگه چۈشـۈپ ،جىددىيلىـشىپ وئلتۇرىـدۇ، بىــر دەمــدىن كﯧــيىن نــﯧمه بولۇشــىنى ۆئزىمــۇ بىلمهيــدۇ ،ســىىيت قــارى پۇشــۇلداپ وئلتۇرىدۇ؛ بۇ گويا توي كﯧچىسى بىر ھۇجرىغا سـوالنغان قىـز-يىگىتنىـڭ ەئھۋالىغـا وئخشاپ قالىدۇ .ەئمهلىيهتته وئخـشىمايدۇ ،تـوي قىلغـان قىـز-يىگىـت بىـر-بىرىـدە ھهققى بارلىقىنى بىلگهچكه ناھايىتى تهبىىئيال مۇرادىغـا يﯧتىـشىدۇ .ەئممـا سـىيىت قارىنىڭ زۆھرەگه يﯧقىنلىشىدىغان نﯧمه ھهققـى بـار ىئـدى؟ مۇھهببهتمـۇ؟ ائشـۇ بىـر پــارچه خﯧتىمــۇ؟ ســىز بىــلهن تــوي قىلــمهن دەپ قويغىنىمــۇ؟ زۆھــرە نﯧمىــشقا جۈرەئتلىنىپ ۇئنىڭغا ۆئزىنـى تۇتقۇزغىـدەك؟ نﯧمىـشقا بىكـاردىن بىكـار پـاكلىقىنى قۇربان قىلغۇدەك؟ ....زۆھرە يهنه ېئلىشىپ كهتتـى ،ۇئيـان وئيـالپ ،بۇيـان وئيـالپ، كۆڭلى رازى بولغۇدەك نىيهتكه كﯧلهلمىدى. » ەئممــا ائمــال يــوق! _،دەپ وئيلىــدى ۇئ تــۈن يﯧرىمــدا ۇئيقىغــا كﯧتىۋﯦتىــپ_ ، كۆڭلۈمدە ۇئنىڭدىن باشقا بىركىم بولمىغاندىكىن ،ماڭا ىئگه بولىدىغان تـۈزۈك ەئر چىقمىغاندىكىن ائمال يوق؛ ېئرىـشهلمىگهنگه ائزابالنغىـچه ېئرىـشكهننى قهدىـرلهي، ۆئزەم ېئتىراپ قىلمىغان بىلهن ۇئ قارىم مهن ۈئچۈن مۇھىم ،بولمىـسا نﯧمىـشقا ھهر
235
قﯧتىم تهھدىتكه دۇچ كهلگهندە ۇئ كالالمدا پهيدا بولۇپ قالىدۇ؟ نﯧمىشقا ۇئنى داىئـم يﯧنىمدا باردەك ھﯧس قىلىمهن ،نﯧمىشقا ۇئنىڭ كۆزى داىئم مﯧنى يوشـۇرۇن كۆزىتىـپ تۇرىدۇ ...كهلسۇن ،قۇچاقلىسۇن ،ائلىدىغان نﯧسىۋىسىنى ائلـسۇن ،يﯧنىمـدا بىـر دەم قالــسۇن ،ائنــدىن يوقالــسۇن ،نهگه بارســا بارســۇن ،مهنمــۇ ەئركىنلىكىمــدە قــاالي، ھايــاتىمنى يﯧڭىــدىن باشــالي ،تۇرمۇشــۇمنى قايتىــدىن وئيلىــشاي ،ھۈســهيىن دﯦــگهن كاززابقــا ۆئزەمنــى تۇتقۇزمــاي تــۇرۇپ ۇئنىڭغــا يــاتلىق بــوالي...بــۇ ۆئينــى ائلغــۇزۇپ ۆئزەمنىــڭ قىــالي ...تﯧخىمــۇ ېئــسىل ياشــاي ،چهت ەئلــلهرگه چىقــاي ،ھــاجى خﯧــنىم بوالي... ەئتىسى زۆھرە وئرنىدىن قوپمـاي يهنه ۇئزاققىـچه خىيـال سـۈردى ،ۆئيىـدىكىلىرى كاللىــسىغا كىرىۋالــدى .ســىيىت قــارى ۇئالرنىــڭ نهزەرىــدە ىئــشهنچلىك بــاال ىئــدى. ۆئيىــدىكىلهرگه »ســىيىت قــارى بىــلهن مۇشــۇ يهردە نىكــاھنى قىلىۋﯦتىــپ ،كﯧيــنىچه يۇرتتا رەسمىي توي قىلىدىغان بولدۇق« دﯦسه ىئـشهنمهي قالمـايتتى ،سـىيىت قارىغـا تﯧلﯧفون بهرگۈزسه ھهممىسىنىڭ كۆڭلى خاتىرجهم بوالتتى ،مۇرادىغـا يهتـكهن سـىيت قارى زۆھرە ۈئچۈن بۇنچىلىك ىئشنى قىلمىسا بوالمتى؟ زۆھرە بۇ پىالنىدىن رازى بولدى ،ۋەسۋەسىلىك وئي-خىيالدىن تۇغۇلغان مۇشۇنداق پىالنالرنى ىئشقا ائشۇرۇشقا قىزغىنلىـق ،كهسـكىنلىك كﯧـرەك ىئـدى ،بىـراق وئيـالش بىــلهن وئيلىغــاننى قىلىــش وئتتۇرىــسىدا ھــاڭ پهيــدا بولــۇپ تــۇراتتى ،بۇنىڭــدىن قورقمىغان ائدەمال »ھالقىما رىائللىق«قا قهدەم قويۇپ ،مهقسىتىگه يﯧتهلهيتتى. زۆھرە سىيىت قارىغا تﯧلﯧفون قىلدى ،سىىيت قارى تﯧلﯧفوننى كارىۋىتىغا تاشـالپ قويۇپ ،ۆئزى خاالدا خىيال سۈرۈپ وئلتۇراتتى .تاھىر قارى تﯧلﯧفوننى ائلدى: _ ەئسساالمۇ ەئلهيكۇم. _ ۋەەئلهيكۇم ەئسساالم ،سىيىت قارى... _ توختاپ تۇرۇڭ. تاھىر قارى تﯧلﯧفوننى سۇنۇپ بهردى ،سىيىت قارى تﯧلﯧفوندىن زۆھرەنىـڭ ائۋازىنـى ائڭالپ ناھايىتى بىەئپ ھﯧس قىلىپ ،جىمىپال كهتتى .گۈزەل ىئـشالر نﯧمىـشقا گـۈزەل ۋاقىتالرغا ۇئدۇل كهلمهيدىغاندۇ؟ سىيىت قارى جىممىدە وئلتۇرۇپ ەئڭ ائخىرىدا بىرال ېئغىز جاۋاب بهردى» :ماقۇل ،باراي«. سىيىت قارى خاالدىن روھسىز ،خىيالچان چىقىپ كهلدى .تاھىر قارىمۇ ۇئنىڭ بىلهن تهڭال جىددىيلىشىپ قالغاندەك كۆرۈنهتتى. _ سﯧنى يهنه چاقىرىپتىما؟ _ ھهەئ ،يهنه بىر دوستىمۇ بار ىئكهن. _ مﯧنىمۇ بار دﯦسهڭ بولمامدۇ؟ _ ۆئزىڭىزال كﯧلىڭ دەۋاتىدۇ.
236
_ ائۋازى چىرايلىــق قىــزكهن ،ۆئزى قانچىلىــك چىرايلىقتــۇ ،ســهن تــوال دەۋﯦرىــپ مﯧنىڭمــۇ كۆرگــۈم كﯧلىۋاتىــدۇ .بوپتــۇ ،بﯧرىــپ كهل ،مهن دﯦــگهن گهپلهرنــى ۇئنتــۇپ قالما... _ دوستى بار يهردە قانداق دﯦگىلى بولىدۇ ۇئ گهپنى. _ ىئشقىلىپ ساڭا ،مۇشۇ بىر پۇرسهت .دەپ باقارسهن ،بولمىسا مهيلى. _ ۋاقىتلىق نىكاھ دﯦگهننى چۈشىنهرمۇ؟ _ چۈشهندۈرمىسه چۈشهندۈرۈپ دەيسهن. _ ھهي ،مۇشۇ ىئشقا تازا ىئشهنچ قىاللمايمهن جۇمۇ ،نىكاھ بىلهن تاالقنىـڭ ىئـشى بهك نازۇك ىئش ،شهرىەئتته يوق ىئشنى قىلىپ كﯧيىن پۇشايمانغا قالمايلى دەيمهن... _ مهن ساڭا دﯦـمهي دﯦـگهن بـۇرادەر ،لـﯧكىن ائمالنىـڭ يوقىـدىن دﯦـدىم ،ۋاقىتلىـق نىكــاھ شــىەئلهردە بــار ىئــش ،كــونىلىرىمىز زىنــادىن ســاقلىنىش ۈئچــۈن شــۇنداق قىلغانىكهن .سـاڭا بـۇنى دﯦيـشىمدىكى مهقـسهت سـﯧنى گۇناھقـا ھهيـدەش ەئمهس، بهلكى سﯧنى گۇناھتىن ساقالپ قﯧلىش .زۆرۈرىـيهت تۈپهيلىـدىن بهزى ىئـشالرغا يـول بار .مهسىلهن ،چوشقا گۆشى ھارام ،ەئممـا ائچلىقـتىن ۆئلمهسـىك ۈئچـۈن ۇئنىڭـدىن ائزراق يﯧــسه بولىــدۇ .بىــر ائدەم قىلىــچ ائســتىدا ۆئلۈمــدىن قورقــۇپ ائغزىــدا »مهن مۇســۇلمان ەئمهس« دﯦــسه كــاپىر بولــۇپ كهتمهيــدۇ ،چىــن كۆڭلىــدە مۇســۇلمانلىق ىئشهنچىنى ساقالپ قالسا بولىدۇ .مهن شۇنداق قارايمهن ،ىئشقىلىپ ،مۇسـۇلمانلىققا پايدىلىقال ىئش بولىدىكهن ،ىئشنىڭ ەئۋزىلىنى تالالپ قىلىش كﯧرەك .شۇڭا ،قانداقال قىلىـــپ بولـــسا نىكـــاھىڭالرنى چﯧـــتىڭالر ،قـــالغىنىنى كﯧـــيىن كـــۆرۈڭالر .ائلـــالھ بهختىڭالرنى بﯧرىپ قالسا قوشۇلۇپ قاالرسىلهر. سىيىت قارى بۇ گهپلهرگه قايىل بولۇپ ،تاھىر قارىغا كۈلۈمسىرەپ قاراپ قويدى. _ بهزى موللىالر ۆئزىگه پايدىلىقال ىئش بولسا قورقماي پهتىۋا چىقىرىۋﯦرىدۇ _،دﯦدى تاھىر قارى سۆزىنى داۋامالشتۇرۇپ _،بىز ۇئنداق گۇناھتىن نﯧرى تۇرۇشـىمىز كﯧـرەك. جهمىئيهت بۇزۇلـسا دىنمـۇ بۇزۇلـۇپ كﯧتىـدۇ ،پـۈچهك مـولال كـۆپ ماكانـدا ھهق گهپ قىلىدىغان موللىنىڭ كۈنى تهس ،شۇنداقتىمۇ ھهق ائلدىدا تىك تۇرمىساق قىيامهتته بوينىمىز ېئگىلىپ قالىدۇ. _ تهبلىغــدە رەســمىي يﯧتىشىپــسهن _،دﯦــدى ســىيت قــارى زوقلىنىــپ _ ،پىكرىــڭ وئچۇق ،داىئم وئبدان پاراڭ قىلىسهن ،سهن بىـلهن بىـرەر يىـل ھهمـراھ ،سـهپهرداش بولسىمۇ زﯦرىكمهيدۇ كىشى. _ زۆھرەجانىڭنىــڭ ائۋازى ىئلھــامىمنى قوزغىــۋەتتى بولغــاي _،دﯦــدى تــاھىر قــارى كۈلۈپ _،قىز بالىنى نﯧمىشقا داىئم شهيتان دەيمىز ،ەئسلى شهيتان كۆڭلىمىزدە ،بىز شۇالرغا ھهر ۋاقىت يۈزلىنىپ تۇرىمىز ،گاھى كۈلۈپ قـارايمىز ،گـاھى قاپـاق تـۈرىمىز. مــۇھهببهت دﯦــگهن نهرســىنى بىــر نــۇر دﯦــسهك ،بىــز شــۇ نۇرنىــڭ ىئچىــدە رەڭگــارەڭ
237
ۆئزگىرىــپ تــۇرىمىز .ســىناق دۇنياســىدىكى ائدەمنىــڭ ھــالى مانــا شــۇ .زۆھرەجانىــڭ كۆزلىرىڭىنى قاماشتۇرىدۇ ،قىزىقىپ تۇرىسهن ،ائلدىراپ تۇرىسهن ،قورقماي بﯧرىـۋەر، ۇئنىڭ ھهقىچان ساڭا تۇتىدىغان يوللۇقى بار ،ۆئيىـگه ەئۋەتىـدىغان نهرسـىلىرى بـار. بهلكىم ۇئنداق نهرسىلىرىمۇ يوقتـۇ ،چۈشـهندۈرىدىغان كـۆڭلى ،دەيـدىغان گهپلىـرى بــاردۇ؛ بىچــارە قىزمــۇ بىــر نهرســىگه ائلدىراۋاتىــدۇ ،ائۋازى تىتــرەپ تۇرىــدۇ ،مﯧنىــڭ ائۋازىمدىنال سﯧنىڭ ەئمهسلىكىڭنى دەرھال سﯧزىپ توختاپ قالدى ،كاللىسى قﯧتىـپ قالدى ،ۇئنىڭ پۈتۈن خىيالى سﯧنىڭدە؛ سهنمۇ ۇئنىڭ غﯧمىـدە ،خىيـاللىرىڭالرنى جهم قىلىڭالر ،وئچۇق-يورۇق پاراڭلىشىڭالر .ائلالھ ىئشىڭالرنى ائسان قىلغاي... ســىيىت قــارى پۈتــۈن بىــر كــۈننى زۆھرەنــى وئيــالش ،كۆرۈشــكهندىن كﯧيىنكــى ىئشالرنى تهسـهۋۋۇر قىلىـش بىـلهن ۆئتكـۈزدى .كهچـكه يـﯧقىن يـۈز-كـۆزلىرىنى قايتـا يۇيۇپ ،چىشلىرىنى چوتكىالپ ،كىيىملىرىنى رەتلىـك كىيىـپ ،ەئتىـر چﯧچىـپ تاالغـا چىقتى ،تاكـسىدىن بىرنـى توسـتى ،ۇئ زۆھـرە بىـلهن خوشالشـقىلى يـاكى يﯧڭـى بىـر ھاياتنى باشالشقا كﯧىۋاتقـانلىقىنى ۆئزىمـۇ بىلمهيتتـى؛ ىئـشهنچ ۋە ۈئمىـدى گاھىـدا يۈرەكلىرىنى ھاياجاندا ائغرىتسا ،ەئندىـشىلىرى يـۈرىكىنى سـىقىپ-سـىقىپ قويـۇپ بﯧرەتتــى .ۇئ بىــر يىــل ائلدىــدا زۆھــرە بىــلهن خوشالشــقىلى بارغانــدىكى ىئــشالرنى ەئسلىدى ،ائدىله بۇ قﯧتىممۇ چاتاق ساالرمۇ؟ »سـىيىت قـارىمنى ۆئيـۈمگه چاقىرسـام كﯧلىپ ماڭا ېئسىلغان ،قارىممۇ دﯦگهنبىلهن جىق ۆئزگىرىپتۇ « دەپ يالغـان گهپـتىن بىرنى قىلىپ ،ىئشنى بۇزارمۇ؟ »جاالپتا يۈز يوق« لۇقىنى بىلپ تۇرۇپ ،ۇئنىڭ بىلهن كۆرۈشكىلى بارغاندىكىن ،ھهممىـگه چىـداش كﯧـرەك .يالغـان گهپ قىلـسا جايىـدىال دەككىسىنى بﯧرىپ ،زۆھرەنىڭ ائلدىدا ىئناۋىتىنى تىكلىشى كﯧـرەك .سـىيىت قـارى ىئختىيارسىز ھالدا مۇشتۇمىنى تۈگۈپ ائلقىنىغا ۇئرۇپ قويدى ،بۇ ۇئنىڭدا بىر خىـل ىئشهنچ پهيدا قىلدى. ۇئ زۆھرەنىڭ ىئشىكى ائلدىغا كﯧلىپ بىـر دەم تۇرۇۋﯦلىـپ ائنـدىن قوڭغـۇراقنى باستى ،زۆھرە ىئشىكنى ېئچىپ ،بۆلهكچه يﯧقىملىق تهبهسـسۇم بىـلهن ۇئنـى قارشـى ائلدى ۋە كهينىگه داجىپ ھۆرمهت بىـلهن ۆئيـگه باشـلىدى؛ ائدىـله وئرنىـدىن قوپـۇپ مۇاليىم سـاالم بهردى ۋە ۇئنـى ۆئز وئلتۇرۇۋاتقـان سـافاغا باشـلىدى ،ائنـدىن زۆھـرەگه قارىشىپ بهرگىلى ائشخانىغا ماڭدى .زۆھرە سـىيىت قـارىنى چايغـا تهكلىـپ قىلىـپ قويۇپ ،ائشخانىغا كىرىپ كهتتى .ىئككىسى ائشخانىدا سهي قورۇغاچ تاماق ېئتىشنىڭ پاراڭلىرىغا چۈشۈپ كهتتى ،بىر دەمدىن كﯧيىن ائدىله قايتىپ چىقىپ سىيىت قارىنى پاراڭغا تۇتتى: _ تاش سوداڭالر قانداقراق؟ _ يامان ەئمهس كﯧتىپ بارىدۇ. _ خﯧلى پۇل تاپقانسىلهر؟
238
_ ياتاق ،تاماق ،كىراغا چۇشلۇقال بىر نهرسه چىقىدىغان وئخشايدۇ. _ ۇئنداقتا نﯧمه پايدا ائلىسىلهر؟ _ پايدا يوق ،زىيان چىقمىسىال مهيلى. _ ەئمىسه ۇئ قانداق سودا؟ _ ائشــۇنداق ســودا ،ســودىنىڭ ھهممىــسدە پايــدا ېئلىــۋەرگىلى بولمايــدۇ ،تهجــرىبه توپاليمىز. _ خﯧلى تۇرامسىلهر؟ _ يهنه بىرەر ھهپته تهۋەككۇل قىلىپ باقارمىز ،سودا بوشاپ كهتسه كﯧتىمىز. _ خهنزۇالر ېئسىل قاشتﯧشى بولسا بهك ائلىدۇ دەيدىغۇ؟ _ تهيۋەنلىكلهر كۆپرەك ائلىدۇ، بىر دەمـدىن كﯧـيىن تامـاق تهييـار بولـدى ،زۆھـرە »ېئلىڭـال ،بـﯧقىڭال« دەپ ،ۆئزى ىئككى تالال نهرسه يهپ قويۇپ ،چاي ىئچىپ وئلتـۇردى ،سـىيىت قـارى تـۈزۈت قىلىـپ وئلتۇرمايال سهيلهرگه چوكا سالدى. _ ھه نﯧمه بولسا سىيىت قارى تاماققا قارىماي كﯧتىپ قالمىدى _،دﯦدى ائدىله ائغزى بﯧسىقماي سۆزلهپ _ ،قارىم ھـازىر جىـق ىئـش كۆرگهنـدەك قىلىـدۇ ،ېئغىـر بﯧـسىق، تهمكىن بولـۇپ كﯧتىپتـۇ .وئغـۇل بـاال ەئركهك دﯦـگهن مانـا مۇنـداق بولىـدۇ .ۆئتـكهن يىلقىدىن جىق ۆئزگىرىپسىز ،ۇئ چاغدا گۆدەك ىئدىڭىز ،شۇ چاغدا بىزدىن يامانالپ كﯧتىپ قالغاندىن كﯧيىن بىچارە زۆھرە يىغالپ تۈگىشىپ كهتتـى ،مهن بىلهنمـۇ تـاس قالدى ۇئرۇشقىلى ...ىئككىڭالر تـا ھـازىرغىچه مانـا بىـر-بىرىڭالرنـى ياخـشى كـۆرۈپ كﯧلىۋاتىــسىلهر .بۇنــداق مــۇھهببهت كهمــدىن كهم ۇئچرايــدۇ .بولۇپمــۇ ،ســىزنىڭ تهقۋالىقنى دەپ مۇھهببهتنى تاشلىۋەتمىگهنلىكىڭىز كىشىنى بهكمۇ قايىـل قىلىـدۇ. ىئككىڭالر رەسمى خۇدا قوشقان قوشماقالر ،قـاراڭالر مانـا ،بهختلىـك بىـر جـۇپلهردەك بىلله تاماق يهپ وئلتۇرىسىلهر. سىيىت قارى بىـلهن زۆھـرە بىـر-بىـرىگه قـاراپ وئڭايـسىزلىنىپ قﯧلىـشتى .بىـر دەمدىن كﯧيىن ائدىلهنىـڭ تﯧلﯧفـونى سـايراپ كهتتـى ،ۇئ وئرنىـدىن قوپـۇپ نﯧرىـراق بﯧرىــپ بىــر كىمــلهرگه جىــددىي جــاۋاب قايتۇرغانــدەك قىلــدى ،ائنــدىن »مﯧنــى يهنه چــاقىرتىپتۇ ،بارمىــسام بولمىــدى ،ىئككىڭــالر وئبــدان وئلتــۇرۇڭالر ،كﯧــيىن يهنه كۆرۈشهرمىز« دەپ ائيىغىنى كىيىپ ماڭدى. ۆئيــدە ىئككىــسى بــايىقى وئڭايــسىزلىقنى داۋامالشــتۇرۇپ قالــدى ،ســىيىت قــارى تهخسىگىال قارايتتى ،بىر نهرسـىلهرنى توختىمـاي يهيتتـى ،توختىمـاي چـاي ىئچهتتـى، زۆھرە ۇئنىڭغا چاي قۇيۇپ ھارمـايتتى ،بىـر دەمـدىن كﯧـيىن چـايمۇ تۈگىـدى .زۆھـرە ائشخانىغا ماڭدى .سىيىت قارى ۇئنىڭ كهينىدىن قاراپ قالدى ،ەئۋرىشىم بوي نـازۇك قىز ،مۇھهببهتكه سادىق قىـز ،ۋاپـادار قىـز ...خوتـۇن بولۇشـقا اليىـق قىـز ...يـۈرەكنى
239
ھاياجاندا ائغرىتىپال تۇرىدىغان قىز ...بهختكه بىر قهدەم قالغاندا يۈرەك نﯧمىـشقا پايلىمايدۇ ،ۋىسالغا ائز قالغانـدا ائدەم نﯧمىـشقا پۇتلىـشىپ كﯧتىـدۇ؟ پۇتلىكاشـاڭ ھهددى-ھﯧسابسىز كۆپ بولغاچقا ائدەم مهقسهتكه ائز قالغاندا ھالىدىن كﯧتىـپ بهل قويۇۋﯦتىــدۇ ،ەئگهر ســهلال غهيــرەت قىلىۋەتــسه مهقــسىتىگه يﯧتهلهيــدۇ ،بهختنىــڭ قۇچىقىغا ۆئزىنى ائلدىراپ بولسىمۇ ائتااليدۇ. زۆھــرە چــاي ېئلىــپ چىقىــپ يهنه چــاي قۇيــدى ،قــوللىرى ســهل تىتــرەپ تــۇراتتى، چىرايىدىمۇ ائدەتتىن تاشقىرى بىـر جىـددىيلىك ەئكـس ېئتهتتـى ،يـۈزلىرى قىزارغـان ائلمىنىــڭ رەڭگىنــى ېئلىــشقا باشــلىغانىدى .ىئككهيــلهن دەيــدىغان گهپلىرىنــى دﯦيهلمهيۋاتقانــدەك ،بىــر-بىرىنىــڭ ىئچىنــى ســىقىپ ،ۆئزلىرىنىــڭ ىئچىنــى تىڭــشاپ وئلتۇراتتى .زۆھرە سۈكۈتكه چىدىماي ،باشقا گهپلهرنى قىلغىلى تۇردى: _ سهيلهرنى تۈزۈك يﯧمهپسىز ،وئخشىماپتىمۇ يا؟ _ وئخشاپتۇ ،ھﯧلىمۇ جىق يهۋەتتىم. _ ەئمىسه چاي ىئچىڭ. _ بولدى ،چاينى جىق ىئچىۋەتتىم. _ ەئمىسه ۇئششاق-چۈششهكلهردىن ائلغاچ وئلتۇرۇڭ. زۆھرە تهخسىلهرنى يىغىـشتۇرۇپ ،ائشـخانىدىكى قازانغـا تاشـالپ قويـۇپال يﯧنىـپ چىقتى .ائندىن سافانىڭ ائلدىدىكى شىرەگه ھهر خىل مﯧۋە-چىۋىلهرنى تىزىۋەتتى. _ سافاغا كﯧلىپ بىر دەم وئلتۇرۇڭ _،دﯦدى زۆھرە بايىقىدىن كهسكىنرەك ائھاڭدا. ســىيىت قــارى ســافاغا كﯧلىــپ تﯧلﯧۋىزورغــا قــاراپ وئلتــۇردى ،زۆھــرە ۇئنىــڭ نهق ھۈسهيىن وئلتۇرغان يهرگه كﯧلىـپ وئلتۇرغـانلىقىنى كـۆردى .سـىيىت قـارى مهنىـسىز ېئكرانغا قاراپ وئلتۇرغان بىلهن بىر كۆزى زۆھرەدە ىئدى .ھايال ۆئتمهي زۆھرە ۇئنىـڭ يﯧنىغـــا كﯧلىـــپ ،تﯧلىۋىزورغـــا قـــاراپ وئلتـــۇردى .بىـــر كىنـــو بﯧرىلىۋاتـــاتتى، مۇھهببهتلىــشىدىغان كۆرۈنۈشــلهر چىقمىــدى ،بىــر دەمــدىن كﯧــيىن كىنــو ۈئزۈلــۈپ دورىنىڭ ېئالنلىرى بﯧرىلىشكه باشلىدى .سىيىت قـارى قانـال يۆتكىـدى ،قانالالرنىـڭ ھهممىــسى مهنىــسىز ،الۋزا پروگــراممىالر بىــلهن توشــۇپ كهتكهنىــدى .ەئســلى ەئڭ ھهقىقىــي ،ەئڭ تهســىرلىك تۇرمــۇش نهق رىائللىقتــا ىئــدى ،ەئممــا شــۇ تاپتــا ھهر ىئككىسى بۇ رىائللىققا كۆز يۇمۇپ ،دەردىنـى شـۇ مهنىـسىز ،قوپقـورۇق نهرسـىلهردىن ېئلىۋاتاتتى ،دىققىتىنى قهستهن شۇ ياققا بۇراۋاتاتتى. _ تﯧلﯧۋىزورنى ۆئچۈرۈۋەتسىڭىز بولغۇدەك _،دﯦدى ىئچى سىقىلىپ كهتكهن زۆھرە _ كۆرگۈدەك ھﯧچنﯧمه يوق .بىر دەم ۆئزىمىزنىڭ پارىڭىنى قىلىپ وئلتۇرايلى.. سىيىت قارى تﯧلىۋىزورنى دەرھال ۆئچۈرۈپ ،زۆھرەگه يۈزلهندى. _ قاچان ماڭاي دەيسىز ،بهك ائلدىراپ كﯧتىپ قالماسسىز؟
240
_ ەئھۋالغا قاراپ باقارمىز ،خﯧرىدارالر چىقىۋاتىـدۇ ،ائزراق بولـسىمۇ پايـدا ېئلىـپ كهتمىسهك ،ماڭغان يولىمىز بىكار بولىدۇ. _ بولسا بىر مهزگىل تۇرۇپ ،تاشنىڭ ھهممىنى سﯧتىۋﯦتىپ كﯧتىڭالر .ېئغىر تاشنى نهلهردە سۆرەپ يۈرۈيسلهر. _ يۈكىمىز ېئغىر ەئمهس ،ۆئيىڭىزگه ائلغاچ كﯧتىدىغان نهرسىلهرنى تهييـار قىلىـپ قويدىڭىزمۇ؟ _ قاراپ باقسام ،ائزراق نهرسىنى كهم قىلىپتىمهن ،سىز مـاڭغىچه ۆئزەم يهتكـۈزۈپ بﯧرەي. گهپــلهر قﯧيىــپ كﯧتىۋاتــاتتى ،ســىيىت قــارى يولــدا وئيــالپ كهلــگهن گهپلىرىنىــڭ بىرســىنىمۇ دﯦيهلمهيۋاتقانلىقىــدىن ىئچــى پۇشــتى ،بهلكــى بىلىــپ-بىلــمهي ھــازىرال كﯧتىدىغانــدەك پــاراڭ قىلىۋاتقىنىــدىن ەئرۋاھــى ۇئچتــى .زىيــادە خىيــال ،زىيــادە تهشۋىشلىرى مۆكتۈرمىدە تۇرغان دۈشمهنلهردەك كۈچىيىپ كهتتى .زۆھرە ۇئنىڭدىنمۇ بهك جىله بولدى. _ تۈنۈگــۈن كــۆڭلىڭىزنى رەنجىتىــپ قويمىغانــدىمهن؟_دﯦــدى ســىيىت قــارى ائخىــر دﯦگىلى بىر گهپ تﯧپىپ. _ ياقهي ،نﯧمىشقا رەنجىيمهن. _ چوڭالرغا تﯧلﯧفون قىلىپ دﯦمىگهنسىز. _ ياقهي ،نﯧمىشقا دەيمهن. _ بۇ ىئشتىن بهك كۆڭلۈم يﯧرىم بولدى _ ،دﯦـدى سـىيىت قـارى _،سـىز زادى مۇشـۇ شهھهردىن كهتمهي تۇرۇپ قاالرسىزمۇ؟ _ۇئقمايمهن _ ،دﯦدى زۆھرە _،بـۇ شـهھهردە ياشـاش پﯧـشانهمگه پۈتۈلـۈپ كهتـكهن وئخشايدۇ . _ائدىله بىلهن يهنه ائرىلىشىۋاتامسىز؟ _ائنچه-مۇنچه كۆرۈشۈپ قويىمىز. _سىز بۇنداق قىزالردىن ۆئزىڭىزنى تارتىشىڭىز كﯧرەك ىئدى. _بۇ شهھهردە بۇنىڭدىن باشقا ائرىلىشىدىغان دوستۇم يوق. _ۇئنى تﯧخى دوستۇم دەپ قارامسىز؟ زۆھرە يهنه خاتا گهپ قىلىپ سالغانلىقىنى سﯧزىپ تهمتىرەپ كهتتى : _ياقهي ،مۇنداقال دەپ قويدۇم ،ەئمهلىيهتته نورمال ائرىلىشىپ ۆئتىمىز. _ىئككىڭالر ىئككى تاىئپىدىكى قىزالر. _بۇنى مهنمۇ بىلىمهن ،شۇڭا ۇئنىڭ يﯧنىدىن كهتكهن. شۇ ەئسنادا سىيىت قارىغا تاھىر قارىمدىن تﯧلﯧفون كهلدى .زۆھرە وئرنىدىن قوپـۇپ ھۇجرىسىغا كىرىپ كهتتى.
241
_قارىم ،تىنچلىقتۇ؟ _ھهەئ ،نﯧمىگه تﯧلﯧفون قىلىپ قالدىڭ؟ _ەئنسىرەپ بولمامدۇ؟_ دﯦدى تاھىر قارى كۈلۈپ _،شۇ تاپتا مﯧنىڭ كالالمغا باشقا ىئش كهلمهيۋاتىدۇ. _قىزىق ائداش ته سىله ،مهن يا كىچىك باال بولمىسام. _دەيمىنـا ەئمـدى ،ۆئزەڭ ھﯧسـسىياتچانراق بـاال ،بىـرەر ىئـش چىقىـپ قالمىـسۇن دەيمهن. _خاتىرجهم بول ،چاتاق چىقمايدۇ. _قانداق ،دﯦدىڭمۇ ۇئ گهپنى؟ سىيىت قارى ائۋازىنى پهس قىلدى: _دوستى تﯧخى ەئمدى كهتتى ،ەئمـدىراق دﯦـسهم بوالمـدىكىن ،لـﯧكىن كۆڭلۈمـدە پهقهت ىئشهنچ يوق تۇرىدۇ... _ سهندە كالتىسىي كهممۇ نﯧمه؟ نﯧمىشقا دﯦيهلمهيسهن؟ _پهسرەك گهپ قىل ،شۇ تاپتا مهن وئتنىڭ ىئچىدە... _بـۇرادەر ،گهپنـى غـاچ-غـاچ قىلىـپ ۇئ يهردىـن كهت ،ۆئزەڭمـۇ بىلىـسهن ،يـالغۇز قىزنىڭ يﯧنىـدا تـۇرۇش گۇنـاھ .نـى نـى تهقـۋا بـالىالر مۇشـۇ قىـز بالىنىـڭ ىئـشىغا كهلگهندە شاپاققا تﯧيىلىـدۇ .نـامهھرەملهر بىـلهن يـالغۇز قالغانـدا زىنـا ۆئتكـۈزۈپ قويۇپ ۆئمۈرلۈك پۇشايمانغا قالغانالر ائز ەئمهس ،توي قىلمىغانالر زىنا قىلسا شهرىئ مهھكىمه 80قامچـا ۇئرىـدىغان ىئـش ھـازىر بولمىغـان بىـلهن ،گۇناھكـارلىق ائزابـى ۇئالرنــى ۆئلگىــچه قىينايــدۇ .ۇئالر دﯦگىــنىم ىئمــان ېئيتقــان مۇســۇلمانالر ،مۇســۇلمان ەئمهســلهر كــارى يــوق يۈرىۋﯦرىــدۇ ،ائخىــرەتته جازاســىنى تارتىــدۇ» .مــۆمىن ائدەم مۆمىنلىك ھالىتىدە زىنا قىلمايدۇ« دﯦگهن ھهدىسنى ۇئنتۇپ قالمـا .يهنه تﯧخـى بهزى بالىالر بارمىش ،نامهھرەم قىز بىلهن مهخپىي زىنا ۆئتكۈزۈشـتىن قورقـۇپ ،پىچـاقتىن بىرنى وئتتۇرىغا سانچىپ قويۇپ ،ۆئزىنىڭ نىكاھىنى ۆئزى وئقۇيمىش ...جهمىئيهتـته بۇنداق بىدەئت ىئشالر توال ،خاتا نىكاھ وئقۇيدىغان ىئشالرمۇ جىق .خهقلهر ۆئزىنىـڭ نهپسىنى دەپ ائشۇنداق غهلىته ىئشالرنى تاپىدۇ ،ھهتتا ۇئنىڭ بهزىلىرى خاتا ائدەتـكه ائيلىنىــپ كهتــكهن ،تــۈزەتمهك تهس.ھهي ...ىئــشىمىز تهس قــارىم ،بولــسا ســهنمۇ پىچاقتىن بىرنى ائلدىڭغا تىكلهپ قويۇپ ،ۆئزەڭنىڭ نىكاھىنى ۆئزەڭ وئقۇۋﯦتىپ توي كﯧچىسىنى ۆئتكۈزۈپ كهلمىگىن يانا ،بۇ گهپ سـاڭا خـوش يﯧقىـپ قالمىغانـدۇ-ھه؟! ۇئنداق قىلما» ،نىكاھ قىلىپ بىرگه بواليلى ،قانچه كۈن دﯦسىڭىز شۇنچه كۈن بىلـله تۇرايلى« دەپ چىرايلىق گهپ قىـل ،ائزراق ىئمـانى بولـسا گﯧپىڭنـى يىرمايـدۇ ،ەئته ائندىن ۈئچ-تۆت ائدەمنـى چاقىرىـپ نىكـاھىڭالرنى وئقـۇۋﯦتهيلى .قىزنىـڭ مهھرىنـى
242
بهرمىسهڭ بولمايدۇ ،پۇل دﯦسهڭ مهندە بـار ،بـۇ ىئـشنى ۆئزىنىـڭ يولىـدا چىرايلىـق تۈگىتهيلى ،قانداق دﯦدىم؟ سىيىت قارى بۇ گهپلهرگه قـۇالق سـﯧلىپ وئلتـۇرۇپ قالـدى ،تـاھىر قـارى سـۆزىنى تۈگهتكهندە ەئندىكىپ: _ھه ،شۇنداق قىاليلى ،ما گهپنى وئبدان قىلدىڭ_،دﯦدى . _ەئمىسه شۇنداق بولسۇن ،گهپنى تۈگىتىپ چاققان يﯧنىپ كهل. _ماقۇل ،ھايال قالماي بارىمهن. سىيىت قارى تﯧلﯧفوننى ېئتىپ ،زۆھرەنىڭ ھۇجرىـسىغا قـاراپ قويـدى ،بايىقىـدىن خــﯧلىال روھلىنىــپ قالــدى .بىــر دەمــدىن كﯧــيىن زۆھــرە ھۇجرىــسىدىن چىقتــى، ۇئچىــسىدىكى كىيىملىــرى ســهل ائزالپ قالغانــدەك قىالتتــى ،ســىيىت قارىنىــڭ كــۆز قارىچۇقلىرى ىئتتىكلهپ كهتتى ،زۆھرە ۇئنىڭغا قاراپال كﯧلىۋاتاتتى ،جامالىدىن ھـﯧچ ۋاقىتتــا كۆرۈلــۈپ باقمىغــان يﯧقىملىــق مهنه ،تهشــنالىق ،ھهتتــا بىلىــپ بولمــاس ەئسـهبىيلىك ەئكـس ېئتهتتـى .زۆھـرە شـامالدەك يهڭگىـل ،لهرزان مﯧڭىـپ سـىيىت قارىنىڭ يﯧنىغـا كهلـدى .قـارىم ېئغىـر-بﯧـسىقلىق بىـلهن وئلتۇرسـىمۇ ،يـۈرەكلىرى ىئختىيارىغــا بويــسۇنماي تىنىمــسىز ســوقاتتى ،پــۇت-قــوللىرى ۆئزىنىــڭ ەئمهســتهك خىيالىي سﯧزىمدا بىلىنهر-بىلىنمهس تهۋرىنىپ تۇراتتى . _سىز مﯧنى ھهقىقىي ياخـشى كۆرەمـسىز؟-دﯦـدى زۆھـرە ۇئنىڭغـا وئتلـۇق نهزەردە تىكىلىپ. ســىيىت قــارى زۆھــرەگه قــاراپ سالــسىال ،ۇئ كۆزلهرنىــڭ ۆئزىنــى كۆيــدۈرۈپ كــۈل قىلىۋﯦتىشىدىن ەئنـسىرەپ قارىمـاي تۇرۇۋالـدى؛ راسـت گهپنـى قىلغانـدا ،ۇئنىڭغـا قاراشقا جۈرەئت قىاللمىدى. _مﯧنى ياخشى كۆرەمسىز-كۆرمهمسىز؟ _ۆئزىڭىز بىلىسىزغۇ... _ماڭا قاراپ تۇرۇپ نﯧمىـشقا گهپ قىاللمايـسىز؟ مهن شـۇنچىلىك سـهتما؟ شـۇنچه قورقۇنچلۇقما؟ سىيىت قـارى ناھـايىتى تهسـته زۆھـرەگه قارىـدى ،زۆھـرە يﯧقىنـدىن قارىغانـدىمۇ ھهقىقهتهن چىرايلىق قىز ىئدى ،چﯧھرى تهشـنالىق سـﯧھرىگه چۆمگهنىـدى ،لهۋلىـرى شهبنهمدە قالغان گۈل بهرگىدەك تىترەپ تۇراتتى . _ماڭا وئبدان قاراڭ _،دﯦدى زۆھرە جۈرەئتلهنگهنچه قىنىغـا پاتمـاي _،سـىز مﯧنـى ياخشى كۆرىمهن دەپ خهت يازغان قىـز مهن شـۇ ،وئبـدان قـاراڭ ،ماڭـا خهت يﯧزىـشقا جۈرەئت قىلغان ائدەم ماڭا نﯧمىشقا قارىيالمايسىز؟ سىيىت قارى جىددىيلىشىپ كهتتى ،نامهھهرەم بىلهن يـالغۇز قالغانغـا پۇشـايمان قىلغىلــى تــۇردى .ەئممــا بىــر يانــدىن يىگىتلىــك ھهۋىــسى جــۇش ۇئرۇپ ،قىزنىــڭ
243
ۋىسالىغا يﯧتىشكه ىئتتىرىپ تۇراتتى .ىئمان بىلهن شهيتاننىڭ كۈرىـشى مۇشـۇ تهرزدە باشلىنىپ كﯧتىدىغاندەك قىالتتى. _مۇشۇ ۋاققىچه كالالمدىن چىققىلى ۇئنىمىدىڭىز ،يازغان خهتلىرىڭىزنـى يىرتىـپ يوقــاتقىنىم بىــلهن گهپلىرىڭىــز ېئــسىمدە قــاپتىكهن ،تــوال كالالمغــا كﯧلىۋالىــدۇ، مۇھهببهت دﯦگهن نﯧمىنى چۈشهنمهسته وئقۇغان خهت بولغاچقـا شـۇنداقمىكىن ،ھـﯧچ بىلمىــدىم .راســت گهپنــى قىلغانــدا ،مهن ســىزنى ســاراڭ بولغــۇدەك ياخــشى كــۆرۈپ قالمىدىم ،لﯧكىن ماڭا بولغان ھﯧسسىياتىڭىزنى مۇھهببهت دەپ قهدىرلهشـكه تـوغرا كهلـدى ،شـۇنداق وئيلىغـانچه ،سـىز ماڭـا مـۇھىم ائدەم بولـۇپ قالـدىڭىز ،بۇنىڭغـا ۆئزەممۇ ھهيران ،سىز مﯧنىـڭ كۆڭلۈمـدە ھﯧچكىمنىـڭ وئرنىنـى باسـالمايدىغان بىـر ائدەمگه ائيلىنىپ قالدىڭىز ،مﯧنى وئقۇتۇۋالدىڭىزمىكىن دەپمۇ گۇمان قىلىمهن . _بىــز ۇئنــداق خــۇراپىي ىئــشنى قىلمــايمىز _،دﯦــدى ســىيىت قــارى تهســىرلىنىش ائرىلىقىدا ھوشىنى تﯧپىپ . _ىئـشقىلىپ ،مهيلـى قانـداق وئيـالڭ ،سـىز مﯧنىـڭ يـۈرىكىمنى مۈشـۈكتهك يهپ بولــدىڭىز .قاچــانكى بىــر ىئــش ۇئچرىــسام ســىز كالالمغــا كﯧلىۋالىــسىز ،جىنــدەك چاپلىشىـسىز ،مـۇھهببهت دﯦـگهن جىـن چاپلىىـشىش كﯧـسىلىمىدۇ دﯦگـۈم كﯧلىـدۇ بهزىدە ...بهلكىم بـۇ شـهھهردە تـۇنجى قﯧـتىم بىلـله تامـاق يـﯧگهن ،بىلـله ماڭغـان، پاراڭالشـقان ائدىمىـم سـىز بولغـاچقىمىكىن ،ھهر قـانچه قىلـساممۇ سـىزنى ۇئنتـۇپ كﯧتهلمىدىم .سىز بهرگهن قـۇرائننى خـۇددى مۇھهببىتىمىزنىـڭ يادىكارىـدەك سـاقالپ كهلدىم ،ائرىلىقتا ائدىلهنىڭ ۆئيىدە ۇئنتۇپ قﯧلىـپ ،خـﯧلىغىچه ەئكىلىۋااللمـاي بىـر نــﯧمهم كامــدەك يــۈردۈم ،كﯧــيىن قــۇرائننى دەپ بارســام ســىزنى ەئكهتتــى دﯦــدى، قىممهتلىـك بىـر نهرسـهمنى يۈتتۈرۈۋەتكهنـدەك بىـائرام بولـدۇم .سـىز بىـلهن قايتـا ۇئچرىشىپ شۇنداق خوش بولدۇم ،ھهر كۈنى خىيالىمـدا سـىز بىـلهن بىلـله بولـدۇم. لﯧكىن توي ىئشىغا كهلگهنـدە ۆئزەمنىڭمـۇ بﯧـشىم قﯧتىـپ تۇرغاچقـا تهكلىپىڭىـزگه دەرھال بىر نهرسه دﯦيهلمىدىم ،لﯧكىن سـىز رەت قىلـدى دەپـال چۈشـىنىپ قالـدىڭىز، ماڭىمۇ ائمال بولمىدى .كﯧيىن ائنام گﯧپىڭىزنى چىقىرىپ قالدى ،راسىتىنى دﯦگهندە، ۆئزەمنىڭمۇ سىز بىلهن تـوي قىلغـۇم بـار ىئـدى ،مـاقۇل دﯦـدىم ،سـىزنى ىئلمىـي بـاال بولغاندىكىن كۆڭلۈمنى چۈشىنىدۇ ،مهن بىلهن بۇ شهھهردە كهتمهي بىلله تۇرىدۇ دەپ وئيلىـدىم .لـﯧكىن ەئنـسىرىمهيمۇ قالمىـدىم ،چـۈنكى سـىز بـۇ شـهھهردە بهش يىـل وئقۇغــان بىــلهن ىئــدىيه جهھهتــته تــازا ېئچىلىــپ بواللمىغــان بــاال ،مهھهللىمىزنىــڭ ىئدىيىسى تﯧخىچه كاللىڭىزدا بار .سىزنى مۇتەئسسىپ دﯦمهكچى ەئمهسـمهن ،لـﯧكىن يــاش يىگىــتلهردە يىگىــتلهرگه خــاس روھ بولۇشــى كﯧــرەك دەپ وئياليــمهن .ەئمــدى ائساســىي گهپــكه كهلــسهك ،ســىز مﯧنــى ياخــشى كــۆرۈپ كۆڭلــۈمنى مۇشــۇنچىلىك قىلىۋەتكهندىكىن ،بۇ ىئشىڭىزغا ائخىرىغىچه ىئگه بولۇڭ ،مۇھهببهتتىن بىر نهتىـجه
244
چىقىرىڭ .مهن مۇھهببهتكه ەئڭ سادىق قىز ،جاھاندا مﯧنىڭدەك قىز ائز ،مهن خىجىل بولمــاي تــۇرۇپ شــۇنداق دﯦــيهلهيمهن :مهن ھهر قانــداق يىگىتنىــڭ جﯧنىنــى ســﯧلىپ بﯧرىــپ بولــسىمۇ ېئرىشىــشگه اليىــق قىــز .مهن ۇئچرىغــان ىئــشالرغا باشــقا قىــزالر ۇئچرايــدىغان بولــسا ائللىبــۇرۇن تۈگىــشىپ كﯧتهتتــى .مهن ائدىــلهدەك خىرىــستىائن پاھىـشه بولـۇپ كهتمىـدىم ،ائنامـدىن قالغـان پـاكلىقىمنى قوغـداپ ىئمـانىم بىـلهن ياشــىدىم .مهن بــۇنى ســىزگه تولــۇق ىئــسپاتالپ بﯧــرەلهيمهن .ماڭــا ىئــشىنىڭ، مــۇھهببهتكه ســادىق بولــۇڭ ،قىزالرنىــڭ كــۆڭلىنى چۈشــىنىڭ ،يىگىــتلهردەك ىئــش قىلىــڭ ،ۆئزىڭىــز ېئرىشىــشكه تﯧگىــشلىك ھهق-نﯧــسىۋىنى باشــقىالرغا تــارتقۇزۇپ قويمـــاڭ .ەئگهر ۇئنـــداق قىاللمايدىكهنـــسىز ،مهن ســـىزنى بـــۇ ۆئيـــدىن تىلـــالپ قوغلىۋﯦتىمهن ،سىزدىن ۆئلگىچه نهپرەتلىنىمهن... زۆھرە شۇنداق دەپال سـىيىت قارىنىـڭ قۇچىقىغـا ۆئزىنـى تاشـلىدى ،كۆزلىرىـدىن تــارامالپ يــاش تۆكۈلــدى .ســىيىت قــارى ەئقلىــدىن كﯧتىــپال قالــدى ،ھﯧچنﯧمىنــى وئيلىيالمىدى ،ۇئ پهقهت بۇ ھاياتىدا ەئڭ يﯧقىملىق گهپلهرگه ،ەئڭ گۈزەل ىئشالرغا، ەئڭ شىرىن پهيتلهرگه شاھىد بولۇۋاتقىنىنىال بىلهلىدى . _مهنمۇ سىزنىڭ نهپرىتىڭىزگه قﯧلىشنى زادى خالىمايمهن _،دﯦـدى سـىىيىت قـارى بوغۇلۇپ تۇرۇپ ،ائندىن ىئختىيارسىز ھالـدا زۆھرەنىـڭ بﯧـشىنى سـىلىدى ،كۆڭلىـدە »ائھ رەبــبىم ،ائجىــز بهنــدەڭنى كهچــۈر ،ىئختىيــارىم ىئلكىمــدە ەئمهس« دەپ نىــدا قىلدى _،ائلالھ ىئنسانغا كۆڭۈل دﯦگهن نهرسـىنىمۇ ائتـا قىلغـانىكهن ،بـۇ كۆڭـۈلنى توغرا يول بىلهن رازى قىلىش كﯧرەك دەپ وئياليمهن .سىزگه بولغان كۆڭلۈمنى ھهرگىز خارلىغۇم يوق .مهن بۈگۈن ەئسلى سىزگه نىكاھىمىزنى چﯧتىش ھهققىدە مهسـلىھهت سالغىلى كهلگهن .نىكاھالنماي تۇرۇپ بىلله بولغىلى بولمايـدۇ ،نىكاھالنمـاي تـۇرۇپ مۇرادىمىزغا يهتكىلى بولمايدۇ .نىكاھالنماي تۇرۇپ كۆڭلىمىزنى خاتىرجهم قىلغىلـى بولمايــدۇ .نىكــاھ قىلىــۋﯦتهيلى ،ەئگهر قوشۇلــسىڭىز ،ەئته تــۆت-بهش ائدەمنىــڭ گۇۋاھلىقىـدا نىكـاھىمىزنى وئقـۇۋﯦتهيلى ،ائنـدىن سـىزگه قۇدرىتىمنىـڭ يﯧتىـشىچه تويلــۇق ائالي .مهنمــۇ ســىزنىڭ قهدرىڭىزنــى قىلىــپ باقــاي ،ســىزنى خۇشــال قىلىــپ باقاي... _ۇئنىڭدىن كﯧيىنچۇ؟_دﯦدى زۆھرە بﯧشىنى كۆتۈرمهي تۇرۇپ ،ۇئ شۇ تاپتا بـۆلهكچه مۇاليىملىشىپ كهتكهنىدى ،چىرايى شۇنچىلىك خاتىرجهم ىئدىكى ،شۇنچه ۋاقىتـتىن بﯧرى بۈگۈن مۇشۇ پهيتته كۆڭلى ائرام تاپقاندەك كۆرۈنهتتى . _ۇئنىڭدىن كﯧيىن ائلالھ ىئشىمىزنى ائسان قىالر .تۇرۇپ قالىمهن دﯦسىڭىز باشقا پىكرىم يوق ،مهن بهلكىم تۇرۇپ بواللمايمهن .ەئمما نىكاھ رىـشتىمىز باغالنغانـدىن كﯧــيىن ھهر ىئككىمىــز بىــر-بىرىمىــزگه مهســۇئلىيهتچان بولمىــساق بولمايــدۇ .ھهر قانداق ىئشتا بىر-بىرىمىزنى قولالپ بﯧرىشىمىز كﯧرەك .
245
_ۈئلۈشكۈن نﯧمىشقا مۇشۇ گهپلهرنى قىلمايسىز؟ _ھهمــمه ىئــشنى ۆئز رايىڭىزغــا تــوغرىالپ ،مﯧنــى وئســال ەئھۋالغــا چۈشــۈرۈپ قويدىڭىز ەئمهسمۇ... _ەئمدىچۇ؟ _كالالمدىن ۆئتتى ،ەئتىدىكى ىئشالرغا ەئته ۆئزى جاۋاب بهرسۇن. _كاللىڭىز ۇئنداق ائسان ېئچىلماسمىكىن دﯦگهنىدىم. _ســىزنىڭ كــاللىڭىز بهك ېئچىلىــپ كهتــكهن بولغاچقــا ،تــازا كۆنــۈپ بواللمــاي تۇرىمىز... زۆھرە بﯧشىنى كۆتۈرۈپ سـىيىت قارىغـا خىجىللىـق بىـلهن كۈلۈمـسىرەپ ،ۆئزىنـى وئڭشىدى ،چاچلىرىنى قۇالقلىرىنىڭ كهينىگه يىغدى. _ەئته نىكاھ وئقۇشقا قوشۇلدىڭىزمۇ؟_ دﯦدى سىيىت قارى ھاياجاندا تهلمۈرۈپ. _قوشۇلمىسام قانداق قىالي ،پﯧشانىمىزگه پۈتۈلگهننى كۆرىدىغان وئخشايمىز... _تازا رازى ەئمهستهك تۇرىسىز. _راست دەيسىز ،لﯧكىن نۇرغـۇن قىـزالر ائمالنىـڭ يوقىـدىن كـۆزىنى يۇمـۇپال ەئرگه تﯧگىدۇ... _كۆڭلۈمنى ۇئنداق يﯧرىم قىلماڭ ،ماڭا رازىلىق بىلهن تﯧگىڭ. _راستىنى دﯦسهم ،ھازىر ۆئزەممۇ ۇئقالماي تۇرىمهن... _نﯧمىشقا ەئمدى؟ _بىر ۆئيگه كىرگهندىن كﯧيىن مﯧنى چۈشهپ قويمايدىغانـسىز؟ ماڭـا ەئركىنلىـك كﯧرەك. _ەئركىنلىكىڭىزنى ھۆرمهتلهيمهن . _بﯧشىڭغا ياغلىق ائرت دەپ تۇرۇۋالمايدىغانسىز؟ _ھــازىرچه ســىزنى زورلىغىلــى بولمايــدۇ ،كﯧــيىن ۆئزىڭىــز ائرزۇالپ چىگىــدىغان بولىسىز . _مهن ەئركىشى ،مهن نﯧمه دﯦسهم ھﯧساب دەپ تۇرۇۋالمايدىغانسىز؟ _گاھىدا خوتۇنالرنىڭ پىكرىگىمۇ ھۆرمهت قىلىمىز . _مۇشۇ گهپلىرىڭىز راست بولسا ،گﯧپىمىز ائساسهن بىر يهردىن چىققىـدەك .ەئگهر مﯧنى ېئلىۋﯦلىپال ۆئزىڭىزنىڭ بىلگىنىنى قىلسىڭىزچۇ؟ ۆئزگۈرۈۋالسىڭىزچۇ؟ _ۇئنىڭدىن نﯧمه غهم قىلىـسىز ،چىدىيالمىـسىڭىز ائجرىـشىپ كﯧتهرسـىز_،دﯦـدى سىيىت قارى كۈلۈپ قويۇپ _ ،مهن ۇئنـداق ائسـان ۆئزگىرىۋالىـدىغان بهنـدە ەئمهس، مﯧنىڭ مهيدانىم ېئنىق .گهپ سىزدە ،ائيال كىـشى ائسـان ۆئزگىرىـپ كﯧتىـدۇ ،تﯧخـى ېئرىنىمۇ ۆئزگهرتىۋﯦتىدۇ .مهن شۇنىڭدىن ەئنسىرەيمهن... _سىزنىڭچه ،مهن سىزنى ۆئزگهتهلهرمهنمۇ؟ بۇ مۇمكىن ەئمهس.
246
_ھازىرچه كىمنىڭ كىمنى ۆئزگهرتىۋﯦتىـشى ېئنىـق ەئمهس _،دﯦـدى سـىيىت قـارى ائرىدا كۆڭۈلسىز گهپلهرنىڭ چىقىپ قﯧلىشىدىن ەئنسىرەپ _،نىكاھ قىلىدىغىنىمىز ېئنىق بولسىال بولدى. زۆھرە بۇ ىئشنىڭ وئيلىمىغان يهردىن چىققىنىغا تﯧخىچه ھهيران بولسىمۇ ،ەئممـا بۆلهكچه خاتىرجهم ىئدى . _ۆئيدىكىلهرنى خهۋەرلهندۈرۈپ قويساق بوالتتى _،دﯦدى زۆھرە ائنىـسىنى ېئـسىگه ېئلىپ _،ھازىر تﯧلﯧفون قىاليلىمۇ؟ _بولسا شۇنداق قىاليلى ،ۇئالرنىڭ رازىلىقىنى ائلمىساق بولمايدۇ. _بولمىسا ھﯧلىراق ۆئزەم تﯧلىفون قىلىپ دەپ قوياي... _يا شۇنداق قىالرسىز .ىئشقىلىپ ،ۇئالر چوقۇم خهۋەر تﯧپىشى كﯧرەك . سىيىت قارى ھﯧلىتىن زۆھرە نـﯧمه دﯦـسه مـاقۇل دەپ تۇرىـدىغان مـۆمىن بهنـدىگه ائيلىنىپ قالدى. _ەئمىسه ،مهن قايتاي_ دﯦدى سىيىت قارى وئرنىـدىن تـۇرۇپ ،زۆھـرەگه بايىقىـدەك مهستانىلىق بىلهن تىكىلىپ _،كۆڭلۈمنى شۇنداق خوش قىلدىڭىزكى ،بۇ خۇشـاللىق ماڭــا بىــر ۆئمــۈر يﯧتىــدۇ؛ ائلــالھ خالىــسا ســىزنى بىــر ۆئمــۈر قهدىرلهيــدىغان ائدەم بولىمهن. سىيىت قارىنىڭ چهبـدەس ھـالىتىنى كـۆرۈپ زۆھـرە بهختىيـارلىق بىـلهن كۈلـۈپ قويدى: _ماڭا قهسهم بﯧرىۋاتامسىز؟! توي قىلماستا ھهممه ائدەم شـۇنداق دەيـدۇ ،كﯧـيىن كۆرەرمىز... _ەئته مهن سىزگه تﯧلﯧفون قىلىمهن. _ماقۇل ،تﯧلﯧفونىڭىزنى ساقاليمهن . زۆھرە سىيىت قارىنى چىرايلىـق ۇئزىتىـپ قويـدى ،كۈلۈمـسىرەپ ىئـشىكنى يـاپتى. شادلىق ۋە ھاياجاندىن ۆئزىنى ائران تۇتۇپ تۇرغـان سـىيىت قـارى ىئـشىك يﯧپىلىـشى بىلهنال خۇشاللىقىدىن كۆز يﯧشىنى تۆكۈپ سالدى .نهۋاىئنىڭ شﯧىئرلىرى نهدە قالدى؟ مــۇھهببهت غهليــانلىرى نهگه كهتتــى؟ ھﯧســسىيات دﯦــگهن مانــا مۇنــداق بــوالتتى، مــۇھهببهت ھامــان ۆئزىنىــڭ كــۈچىنى كۆرســىتهتتى .قــارىم ۆئزىنىــڭ شــۇنچىلىك ھﯧسسىياتچان ىئكهنلىكىنى ەئمدى بىلدى . ۇئ يهڭگىل قهدەملهر بىلهن مﯧڭىـپ يولنىـڭ بويىغـا ۆئتـۈپ زۆھرەنىـڭ ۆئيىنىـڭ چىراغلىرىغــا تهشــنالىق ،زارىقىــش بىــلهن تىكىلــدى .تاكــسىغا چىقىــپ شــادىمان خىياللىرىنى چﯧكىگه يهتكۈزدى ،ائللىقانداق غهم-ەئندىشىلىرىنى يىراققا قوغلىدى، ىئچى قىززىپال تۇراتتى .ياتاققا كىرگهندە تاھىر قارى ۇئنىڭ يولىغا قاراپ وئلتۇراتتى. _قانداق بولدى قارىم؟
247
_ەئته چۈشتىن بۇرۇن نىكاھنى وئقۇيدىغان بولدۇق... _قارا ،ھاياجانلىنىپ بىر نﯧمه بولۇپ كهتكىنىڭنى ،بۇ جاھان ۇئزۇن جاھان. _ھازىرچه مۇشۇ خۇشاللىقمۇ ماڭا يﯧتىدۇ دوستۇم ،ەئته نىكاھ وئقۇش ساڭا قالـدى ەئمىسه! _شۇ گهپلهرنى دﯦيهلىدىڭمۇ بولمىسا؟ _ائلالھنىڭ مهدەت-ىئلھامى بىلهن ھهممىنى دﯦدىم .ۆئزىمۇ بىر مۇنچه گهپلىرىنـى دﯦدى .پىكرىمىز ائخىر بىر يهردىن چىقتى .مهن بۇنىڭدىن بهك خۇشال... _باشقا بىر ىئشالرنى قىلمىغانسهن؟_ دﯦـدى تـاھىر قـارى ەئڭ مـۇھىم مهسـىلىنى سوراۋاتقاندەك. _ھﯧچ ىئش بولمىدى ،بﯧشىنى سىالپ قويدۇم شۇ ... _بىچــارە قىزنىــڭ قﯧتىــپ كهتــكهن بﯧــشىنى ائخىــر يۇمشىتىپــسهن-دە! نــﯧمىال دﯦگهنبىلهن تاھارەت ائلغان قول ەئمهسمۇ ! _لﯧكىن ...گۇناھ قىلدۇق-ته! _دەرھــال ىئككــى رەكــەئت نامــاز وئقــۇپ ،ائلالھــتىن مهغپىــرەت تىــله ،ائنــدىن بهختىڭنى تىله! سىيىت قارى چاپىنىنى سﯧلىپ تازىلىق ۆئيىگه كىرىپ كهتتى. ســىيىت قــارى خــۇپتهن نــامىزىنى باشــالپ ،خىيــالىنى مىــڭ تهســته يىغىــپ وئقــۇپ تۈگهتكهنــدىن كﯧــيىن ائلالھقــا ھهمدۇســانا ،شــۈكۈرلهر ېئيتتــى .كارىۋىتىغــا چىقىــپ وئڭــدىچه يــاتتى ،شــىرىن خىيالالرغــا پــاتتى ،بﯧيجىڭغــا كﯧلىــپ زۆھــرە بىــلهن كۆرۈشۈشنى وئيلىغـان بولـسىمۇ ،ۋىـسالىغا يﯧـتىمهن دەپ ھهرگىـز وئيلىمىغانىـدى؛ يۈرەك تارىنى تۇنجى قﯧتىم قﯧتىم چهككهن قىز ائخىر يۈرەكنى ائلهمچه يايرىتىدىغان، بهخــت چهشــمىلىرىنى قاينىتىــدىغان بولــدى .نىكــاھ رىشتىــسىنىڭ شــۇنچه ائســان باغلىنىــشىغا نــﯧمه ســهۋەب بولــدى؟ مۇھهببهتمــۇ؟ قىزىقىــشمۇ؟ ائمالــسىزلىقمۇ؟ مۇھهببهتكه شۇنچه تهشنا بولۇپ كهتكهن بىچـارە زۆھرەنىـڭ كـۆز ياشـلىرى ھهسـرەت يﯧشىمۇ ياكى بهخت يﯧشىمۇ؟ ۇئ ۆئز غايىـسىدىكى يىگىتنىـڭ قۇچىقىغـا چىقالمـاي، سىيىت قارىنىڭ قۇچىقىغا تاشالندىمۇ؟... ســىيىت قــارى نىكــاھتىن ىئلگىــرى مۇھهببهتلىشىــشته گۇنــاھتىن ســاقالنغىلى بولمايدىغانلىقىنى ،بولۇپمۇ ۆئزىدەك ھﯧسسىياتچان بالىنىـڭ ۇئ سـىناققا ۇئزاققىـچه بهرداشلىق بﯧرەلمهيدىغانلىقىنى بىلگهچكه ،مۇھهببىتىنى قهلبىـدىال سـاقالپ ،خهت ائرقىلىــق ىئپــادىلهپ كهلگهنىــدى .ۇئ زۆھرەنىــڭ ۆئزىنــى چىــن دىلىــدىن ياخــشى كۆرۈشــىنى ۈئمىــد قىالتتــى ،بــۇ ائرزۇســىغا ائزراق بولــسىمۇ يهتتــى ،لــﯧكىن نىكــاھ رىشتىسى باغالنغاندىن كﯧيىن مۇھهببهتنىڭ كۈچىيىشىدىن ۈئمىد كۈتكىلى بوالتتى، ەئمما تويدىن كﯧيىن مۇھهببهتنىـڭ كـۈز پهسـلى باشـلىنىپ ،جىنـسىيهتنىڭ باھـارى
248
باشــلىناتتى؛ مــۇھهببهت ۆئز مهنىــسىنى يوقىتىــپ ،ەئر-خوتۇنلــۇق وئتتۇرىــسىدىكى ىئناقلىق ۋە مﯧھرىبانلىققا ائيلىناتتى .ائدەتـته بىـر كﯧچىلىـك ەئر-خوتـۇنچىلىقتىن كﯧيىن ىئسسىق ۆئتۈشۈپ قالىدىغان ىئشالر بولۇپ تـۇراتتى .بـۇ ىئسـسىق ۆئتۈشـۈپ قﯧلىش مۇھهببهتنىڭ باشالنغانلىقىدىن دﯦرەك بﯧرەلهمدۇ؟ جىنـسىيهت بىـر ياقالرغـا باشالپ كهتكهن ھﯧسسىياتتا تويـدىن ىئلگىـرى سـﯧھىرلىك مۇھهببهتنىـڭ ىئزنـالىرى قانچىلىك؟ جىنسىيهت لوڭقىسىدا مۇھهببهت گۈللىرى قانچه چىقىدۇ؟ سـىيىت قـارى ەئمدى تـوي قىلىـدۇ ،تهنـتهك مـۇھهببهتنى وئيلىمىـسىمۇ بولىـدۇ ،تويـدىن ىئلگىـرى باشقىالردەك مۇھهببهتلىشهلمىگهندىكىن ،بۇنىڭ »دەردىنى« تويـدىن كﯧـيىن ائلىـدۇ. تويدىن كﯧيىن مۇھهببهتلىشىشكه قهلبى مـۇھهببهت بىـلهن تولـۇپ تاشـقان قىـزغىن ائدەملهرال مۇۋەپپهق بوالاليدۇ .سىيىت قـارى ائنـچه-مـۇنچه شـاىئرلىق تاالنتىغـا ىئـگه قــارىم ،ھﯧســسىيات بــۇالقلىرى ائســان قــۇرۇپ قالمايــدۇ ،بۇنــداق بالىغــا تهگــكهن زۆھرەنىڭ قهلبىمۇ قاغجىراپ قالمايدۇ... زۆھرە ،مۇھهببهت ائرمانلىرىغا يﯧـتهلمىگهن نـاتىۋان زۆھـرە مـۇھهببهت ۈئچـۈن ، پــاكلىق ۈئچــۈن ســىيىت قارىغــا ۆئزىنــى ائتىۋﯦتىــدىغان بولــدى» .ېئرىــشهلمىگهنگه تارتىشقىچه ېئرىشكهننى سۆيهي« دەپ وئيـالپ ،سـىيىت قارىنىـڭ قۇچىقىغـا بﯧـشىنى قويدى ،سىيىت قارى بﯧشىنى سىالپ قويغاندا ھهقىقهتهن ائرام تاپتى ،بۇ قـول غـايىۋى يىگىتنىڭ قولى بولمىسىمۇ ،مـۇھهببهتكه ،مﯧھرىبانلىققـا قـادىر قـول ىئـدى .سـىيىت قــارى كهتكهنــدىن كﯧــيىن زۆھــرە ھاياجانالنمــاي وئلتــۇرۇپ خىيــال ســۈردى ،بالكونغــا چىقىپ ېئزىتقۇ شهھهرنىڭ كهچلىـك مهنزىرىلىـرىگه نهزەر سـالدى ،بىنـاالردا ېئـسىل ھايات ،راھهت-پاراغهت داۋامالشـماقتا ىئـدى ،ماشـىنىالر ەئيـش-ىئـشرەت يـوللىرىنى بــويالپ كﯧتىــۋاتتى ،ۋىلىلــداپ تۇرغــان چىــراغالر ھهشــهمهت ۋە كاتتــا مهىئــشهت جىلۋىلىرىنى نامايهن قىالتتى. زۆھرە ۆئزى بىلهن قﯧرىشىـشقا خۇمـار بولـۇپ بولغانـدەك ،ۆئزى قىلغـان ىئـشالرغا ەئجهبلىنهتتى ،تۇرۇپ-تـۇرۇپال پۇشـايمان قىالتتـى .پىـالن قانـداق بولـۇپ ۆئزگىرىـپ كهتتــى؟ قارىمنىــڭ قۇچىقىغــا ۆئزىنــى تاشــالپال نﯧمىــشقا ۆئچــكه يﯧغىــدەك ېئرىــپ كهتتى؟ يﯧشى نﯧمىگه ائقتى؟ نىكاھنى چاتقاندىن كﯧيىنال باش بىر يهرگه باغلىنىدۇ، مــۇھهببهت بىــر چهتــكه تاشــلىنىدۇ ،يۈرەكنىــڭ بىــر يهرلىــرى داغلىنىــدۇ ،كــۆزلهر ياشلىنىدۇ ،چهكلىمىلىك ھايـات باشـلىنىدۇ ...ۇئ ەئركىنلىـك ىئـزدەپ بـۇ شـهھهرگه كﯧلىپ بىر يىل ۆئته-ۆئتمهيال پوككىدە ەئرگه تﯧگىـپ وئلتۇرامـدۇ؟ ېئرىـشكىنى شـۇ بولدىمۇ؟ نىكاھتىن كﯧيىن كۆڭۈل ھهقىقهتهن خاتىرجهم بوالالمـدۇ يـاكى ۇئنىڭـدىنمۇ بهتتهر كۆڭۈلسىزلىكلهر يۈز بﯧرەمدۇ؟ سىيىت قارى مۇرادىغا يﯧتىـۋالغىچه چىرايلىـق ۋەدىلهرنـــى بﯧرىـــپ ،ەئتىـــسىال ۆئزگىرىـــپ ىئماملىقىغـــا ،تهقۋالىـــق غۇرۇرىغـــا قايتىۋالسىچۇ؟ ۇئ چاغدا قۇشناچىم تۈگىمهس پهند-نهسىھهتلهر ،تهنقىد-تهربىيهلهرگه
249
دۇچــار بولىــدۇ ،ســۈركىلىش باشــلىنىدۇ .ســىيىت قارىــدەك ەئرلهر مــۇھهببهتنى دەپ غۇرۇرىدىن ائسان ۋاز كهچمهيدۇ؛ ۇئنىڭ ۈئستىگه ،تويدىن كﯧـيىن مـۇھهببهت دﯦـگهن نهرســىدىن ېئغىــر ائچقىلــى بولمايــدۇ .تــوي كﯧچىــسىدىن كﯧيىــنال قىزنىــڭ بــارلىق سﯧھرىي كۈچى تۈگهيدۇ ...قانداق قىلىش كﯧرەك؟ نىكــاھتىن كﯧــيىن ســىيىت قــارى كهتــسه زۆھرەنــى يهنه كــۆرۈنمهس بىــر كــۈچ تىزگىنلهپ تۇرىدۇ .ھۈسهيىن ۇئنىڭ توي قىلغـانلىقىنى بىلـمهي ،بـۇرۇنقى قىلىقىنـى داۋامالشتۇرىدۇ .بۇ چاغدا زۆھرە ۇئنىڭغا مهيلىنـى بهرسـه ،ېئـرىگه خىيـانهت قىلغـان بۇزۇق خوتۇنغا ائيلىنىپ قالمامدۇ؟ سىيىت قارىنىڭ مۇھهببىتىنى دەپسهندە قىلغـان بولمامدۇ؟ بۇ تﯧخىمۇ چوڭ رەسۋالىق ،تﯧخىمـۇ چـوڭ ائھـانهت ەئمهسـمۇ؟ بىـر قﯧـتىم مهقــسىتىگه يﯧتىۋالغــان ھۈســهيىن شــۇنىڭ بىــلهن ھهرگىــز بولــدى قىلمايــدۇ .تــام تۆشۈكىگه بىر قﯧتىم كىرگهن چاشقان ىئككىنچى قﯧتىم ،ۈئچىنچى قﯧتىم ،قايتا-قايتا كىرىۋﯦرىدۇ .ائدىلهنىڭ »بىر قﯧتىم وئيناپ تاشلىۋەتكهن قىزنـى ەئرەبـلهر ائلمايـدۇ« دﯦگهن گﯧپى بويىچه بولغاندا ،زۆھرە ھهرگىز ھۈسهيىننىڭ خوتۇنى بواللمايدۇ ،بهلكى ائشنىسى ،وئيۇنچۇقى ،ىئت-مۈشۈكى بولىدۇ. زۆھــرە كــﯧچىچه ۇئيــان وئيــالپ ،بۇيــان وئيــالپ ،بهختــسىزلىكىدىن ائھ ۇئردى» . بهختلىك قىزالر قانداق قىـزالردۇر؟ تهلهيلىـك قىـزالر قانـداق قىـزالردۇر؟ بهزى سـهت قىزالر قامهتلىك ،كﯧلىشكهن ەئرلهرنىـڭ بوينىغـا ېئـسىلىپ ماڭىـدۇ ،بهزىلىـرى ھهر ېئسىل ماشـىنىالرنى ھهيدەيـدۇ ،كىيىۋالغـان كىيىملىـرى ائنـدىن ېئـسىل ،خالىغـان يﯧرىگه بارااليدۇ ،وئيناپ كۈلهلهيدۇ « ...دەپ ھهسرەت چهكتى. ەئتىسى ەئتىگهندە تﯧلﯧفون كهلدى ،زۆھرە كۆزىنى تهسته ېئچىپ تﯧلﯧفوننى ائلدى، ۇئيقۇسىزلىق ۋە پاراكهندىلىكتىن قوشۇمىلىرى تۈرۈلۈپ كهتتى. _ قوپتۇڭلىمۇ ائداش؟ ەئتىگهندە ائۋارە قىلمىغاندىمهن-ھه! _ ھه ...ياق.. _ تﯧخى قوپماپسهن-دە! ەئمىسه ۇئخالۋەر ،ەئھۋال سوراي دەپ تﯧلﯧفون قىلغانىدىم. _ مهيلى ،گﯧپىڭنى قىلىۋەر. _ شۇ ،ائخشام قانداق بولدى دﯦمهكچىمىدىم... ائدىله جىددىي پاراڭ قىلىۋاتاتتى ،ەئمما چاندۇرمايتتى. _ ھﯧچقانداق بولمىدى _،دﯦدى زۆھرە سوغۇقال. _ ھﯧچقانداق ىئش بولمىدىما؟ زۆھرەنىڭ ىئچى پۇشتى ،راستىنى دەۋەتسه ائدىلهنىڭ چوقۇم وئغىسى قاينايتتى. _ مهن ۇئنداق قىاللمايدىكهنمهن. _ دﯦمهك ،ۇئ قارىمنى ياخشى كۆرمهيدىكهنسهن-دە!
250
_ ۇئ مﯧنى ياخشى كۆرسه بولدى ،مهن ھـﯧچكىم بىـلهن مۇھهببهتلهشـمهيمهن ،تـوي قىلسامال بولدى. _ سىيىت قارى بىلهن توي قىلىدىغاندەكال گهپ قىلىسهنغۇ؟! زۆھرە مهخپىي گهپنى بىلدۈرۈپ قويغانلىقىنى سﯧزىپ ،بىراقال دەۋەتتى: _ بۈگۈن نىكاھىمىزنى وئقۇيدىغان بولدۇق. _ نﯧمه؟! ...قانداق بولۇپ بۇنداق بولۇپ قالدى؟ _ نىكاھ قىلماي تۇرۇپ بىر يهرگه كﯧلىشىمىز تهسكهن. _ نىكــاھ قىلغانــدىن كﯧــيىن قانــداق قىلمــاقچى؟ ســهن نﯧمــانچه ائلــدىراڭغۇ؟ ۆئمۈرلۈك ىئشقىمۇ شۇنچه ائلدىرامسهن؟ وئيلىنىپ بىر ىئش قىلمامسهن؟ ائدىلهنىــڭ بــۇ گهپــتىن شــۇنچىلىك ىئچــى قاينــاپ كهتتىكــى ،تﯧلﯧفونــدا ۆئزىنــى ناھــايىتى تۇتۇۋالــدى .زۆھــرە نىكــاھ ائرقىلىــق ســىيىت قارىغــا باغالنــسا قانــداق ۆئزگىرىدۇ؟ ائدىله باشلىغان يولغا قانداق ماڭىدۇ؟ سـىيىت قارىغـا پـاكلىقى بىـلهن تهگكهن زۆھـرە ۋىـسال كﯧچىـسىدىن كﯧـيىن سـىيىت قارىنىـڭ ۋۇجۇدىغـا يۇغۇرۇلـۇپ كﯧتىدۇ ،سىيىت قارىغا بۆلهكچه مﯧھىـر-مـۇھهببهت بىـلهن ەئل بولىـدۇ ،ىئدىيىـسىمۇ پۈتۈنلهي سىيىت قارىنىڭ بولۇپ كﯧتىدۇ... ائدىله زۆھرەنىڭ نىكاھقا چﯧتىلىپ ،سـىيىت قارىغـا تهسـلىم بولـۇپ كﯧتىـشىنى پهقهت خالىمىدى ،بهلكى زۆھرەنىڭ مۇشۇ شـهھهردە داۋاملىـق قﯧلىـپ ،ھۈسـهيىننىڭ ياكى باشقا بىر كىمنىڭ قولىـدا ىئپپىتىـدىن ائيرىلىـپ ،چۈشكۈنلىـشىپ كﯧتىـشىنى ۈئمىد قىلـدى؛ شـۇ چاغـدا ائدىـله زۆھـرە بىـلهن قايتىـدىن تﯧپىـشىپ ،ەئركىنلىـك كوچىلىرىــدا بىلــله ماڭــااليتتى ،ھهتتــا ۇئنــى ســىيىت قارىمغــا نهپرەتلىنىــدىغان خىرسىتىائن مۇخلىسى قىالاليتتى. _ ماڭىمۇ ائمال يـوق _،دﯦـدى زۆھـرە ۇئيقـۇدىن پۈتـۈنلهي سهگهكلىـشىپ ياسـتۇققا يۆلىنىپ وئلتۇرۇپ _،ۇئنداق تهقۋا بالىغا ائلدىراپ قﯧلىنلىق قىلغىلى بولمايدۇ. _ ۇئ قــارىم قاچانــدىن باشــالپ شــۇنچه تهقــۋا بولــۇپ قــاپتۇ؟ ۆئتكهنــدە ۆئيــۈمگه كهلگهندە ماڭا قىلغان ىئشلىرىنى ساڭا تﯧخى دﯦمىدىم ،ماڭا قىلغان قىلىقىنى سـاڭا نﯧمىشقا قىاللمايدۇ؟ مﯧنى باشقا بىر نﯧمه كۆرۈپ قاپتىمۇ؟ _ نﯧمه دﯦدىڭ؟ قاچانقى گهپنى دەيسهن ،مهن ھﯧچ ۇئقالمىدىم. _ ۋاي ،ۆئتكهندە ۇئنى ۆئيۈمگه كﯧلىـپ قـۇرائننى ەئكهتتـى دﯦمىـدىممۇ؟ شـۇ چاغـدا بولمامدۇ؟ يۇۋاش بولغاندىكىن جىم وئلتۇرار دﯦـسهم ،كـۆزلىرى زادى جىـم تۇرمايـدۇ. شــوخلۇقىنى ســاڭا قىاللمىغــان بىــلهن ماڭــا قىالاليــدىكهن ،مﯧنــى ائســانال بىــر ىئــش قىلغىلى بولىدۇ دەپ وئياليدىغان چﯧغىۋا ...بىر قﯧتىم خوتـۇن ائلغـان بـاال ەئمهسـمۇ، بﯧيجىڭغا كﯧلىپ خوتۇنسىراپ كهتكهن بولسا بوپتۇ دەپ گهپ قىلمىـدىم .تونۇشـلۇق
251
يۈزىــسىدىن مهيلــى دﯦــدىم ...بــۇنى ســاڭا ەئســلى دﯦــمهي دﯦــگهن ،ائخــشامقى يالغــان تهقۋالىقىنى ائڭالپ سهل زەردەم ۆئرلهپ قالدى... زۆھــرە قاپقــارا گۇماننىــڭ ائرىــسىدا قﯧلىــپ قــاراڭغۇلۇقتىن باشــقا ھﯧچنﯧمىنــى كۆرەلمىدى ،پىكىر-خىيالى ۈئمىدسىزلىك نۇقتىسدا قﯧتىپ قالدى. _ سهن راست دەۋاتامسهن يا چاقچاق قىلىۋاتامسهن؟ _ ســاڭا يالغــان گهپ قىلىــپ نــﯧمه قىلىــمهن؟ ســهن تﯧخــى ۇئ قــارىمنى مهنچىلىــك چۈشهنمهيسهن. _ سىيىت قارى ۇئنداق قىلىدىغان باال ەئمهس ،مهن ۇئنىڭ تارتىنچاقلىقىنى وئبـدان بىلىمهن. _ ۋاي ...بهك ساددا جۇمۇ سهن ،سىنائلغۇ لﯧنتىـسى بولغـان بولـسا ۆئيۈڭـدە قويـۇپ بهرسهم ائندىن ىئشىنىدىكهنسهن دﯦگىنه... _ ۇئنداق قىلىدىغان ىئشى بولسا نﯧمىشقا ائخشام قىلمايدۇ ،سهنمۇ نﯧمىشقا ماڭـا ھﯧلىقى كۈنى دﯦمهيسهن؟ _ دﯦدى زۆھرە نـاھهقچىلىككه ۇئچراۋاتقانـدەك زارالپ .بـۇ ائچچىقىدا ۇئ سوغۇقتا قالغاندەك تىترەپ تۇراتتى. _ ۇئ كــۈنى ســﯧنى ائچچىقلىتىــپ قويمــاي دﯦــدىم ،چــۈنكى ۇئنــى ائزراق بولــسىمۇ ياخشى كۆرىدىغانلىقىڭىنى بىلىمهن .ۆئيۈڭگه چاقىرساڭ مهن دﯦمىـسهممۇ ۇئ قـارىم ائخىر ۆئزىنى ائشكارىاليدۇ دەپ وئيلىدىم .لﯧكىن گﯧپىڭنى ائڭـالپ ھهيـران قالـدىم، بهلكىم ۇئ سﯧنى پاك دەپ وئيالپ چﯧقىلغۇسى كهلمىگهندۇ ،يا مىجهزى بوشراق بولۇپ قالغاندۇ ...بۇنى سهن بىلمهيسهن دﯦگىنه... _ ۇئ راستىنال سهن بىلهن ائشۇ ىئشنى قىلدىما؟ _ سهن پهقهت ىئش كۆرۈپ باقمىغاچقا ،ۇئ ىئش ساڭا شۇنچىلىك تهس ،شـۇنچىلىك چوڭ بىلىنىدۇ ،ەئمهلىيهتته سىيىت قارىدەك خوتۇن قارىسى كۆرگهن ائدەم ۈئچۈن بىر دەملىك ىئشالر ۇئ ...تاشچىالرنىڭ قانداقلىقىنى مهندىن سورا ،بﯧيجىڭدا وئينايدىغان قىز نهدە دەپ دىبا ،جيۇباالرغا قاتراپ يۈرۈيـدۇ ،پـۇلنى بولۇشـىغا خهجـلهپ پوچىلىـق قىلىدۇ .سيىت قارىنىمۇ شـۇالرنىڭ تهسـىرىگه ۇئچرىمىـدى دﯦيهلهمـسهن؟ ۇئ نىكـاھ وئقۇتۇپال سﯧنى ەئرزانال ېئلىۋالسا مهقسىتىگه يﯧتىمهن دەپ وئيالپتـۇ .نىكـاھ دﯦـگهن بهش مىنۇتتا تۈگهيدۇ ،ائندىن سـﯧنى ۆئيـۈڭگه سـواليدۇ ،خالىغـانچه خوتـۇن قىلىـدۇ، بۇنداق پايدا نهدە بار؟ قالغىنىنى ۆئزەڭ وئبدان وئيالپ باق! زۆھـــرە تﯧلﯧفـــوننى قويـــۇۋەتتى ،ســـىيىت قارىنىـــڭ تـــوي قىلغـــان ەئرلىكىنـــى، ھﯧسسىياتچانلىقىنى ېئسىگه ائلدى» ،بىر خوتـۇن ېئلىـپ قويـۇۋەتكهن سـىيىت قـارى خوتۇنغا تهشـنا بولمـاي قالمايـدۇ ،ائدىـلهگه باشـتا ېئـسىلمىدى دﯦـگهن تهقـدىردىمۇ، ائدىله كۆزىنى قىسىپ قويسا ياكى بىر يﯧرىنى تۇتۇپ قويسا چوقـۇم ۆئزىنـى تۇتالمـاي قالىدۇ ،ەئينى چاغدا ائدىله ۇئنىڭغا كىرىـشىۋﯦلىپ ،قـاتتىق گهپ قىلغـان چاغـدىمۇ
252
ۇئنىڭ بۇغدىيهكلىرى غىلدىرالپ قالغان ،بهلكىم ائدىله شۇ ۋاقىتتىال ۇئنىڭ كۆزىنىڭ ىئچىگه قاراپ ،يوشۇرۇن ىئشارەتلهرنى يولالپ بولغان .شۇڭا سـىيىت قـارى بﯧيجىڭغـا كﯧلىــپال باشــتا ائدىــله بىــلهن تﯧپىــشىپ ،ۆئيىــدە كۆرۈشــكهن ،ائزراق پاراڭلىــشىپال مهقــسهتلىرىنى قاندۇرۇشــقان ...نىمىــدﯦگهن چــوڭ رەســۋاچلىق! بۇزۇقالرنىــڭ ھــﯧچ قايسىسىغا ىئشهنگىلى بولمايدۇ ...ەئمدى بـۇ نىكـاھنىمۇ قىلغىلـى بولمايـدۇ!« دەپ وئيلىدى. بىر دەمدىن كﯧيىن سىيىت قارىدىن تﯧلﯧفون كهلدى. _ ەئتىگهن وئبدان تۇرۇپسىزمۇ؟ _ ھه ،يامان ەئمهس _،دﯦدى زۆھرە توڭلۇق بىلهن. _ نىكاھ وئقۇيدىغان ىئشنى چوڭالرغا باشتا دﯦسهك بوالرمۇ؟ كﯧيىن دﯦسهك بوالرمۇ؟ وئرۇننى بىز كۆرۈشكهن رﯦستۇرانغا بﯧكىتسهك بوالرمـۇ؟ ائيرىمخـانىلىرى بـار ىئـكهن، شــۇ يهرگه تــۆت-بهش ائدەمنــى باشــالپ بارىــدىغان بولــدۇق ،نىكــاھنى تــاھىر قــارىم وئقۇيدىغان بولدى... _ مهن سىز بىلهن نىكاھ قىلمايمهن _ ،دﯦدى زۆھـرە ېئغىـر تىنىـپ ،يۈرەكلىرىمـۇ سﯧلىپ كهتتى. _ نﯧمىشقا؟ نﯧمه بولدى؟ _ دﯦدى سىيىت قـارى پهريـاد ۇئرۇپ ،ھهسـرەت چﯧكىـپ_، نﯧمىشقا ەئتىگهندىال يﯧنىۋالـدىڭىز .سـهۋەبىنى دەڭه ماڭـا ،دﯦمىـسىڭىز قﯧـشىڭىزغا ھازىر ۆئزەم بارىمهن... _ يﯧنىمغا نﯧمىشقا كﯧلىسىز؟ بىز ەئمدى كۆرۈشمهيمىز. _ نﯧمىشقا بۇنداق دەيسىز؟ نﯧمه ىئش بولدى زادى؟ سهۋەبىنى دﯦمىـسىڭىز قانـداق بولىدۇ؟ _ بۇنى سىزگه دﯦگىلى بولمىغۇدەك.. _ ائدەمنى ۇئنداق بىچـارە قىلمـاڭ زۆھـرە ،ھهق-نـاھهق ائيـدىڭ بولـۇپ كهتـسۇن، سهۋەبىنى دەۋەتسىڭىزال مهن سىزنى ىئزدىمهي ،ىئككىنچى تﯧلﯧفون قىلماي ،بوالمدۇ؟! _ سىز ائدىلهنىڭ ۆئيىگه بﯧرىپتىكهنسىز... _ ائدىلهنىڭ ۆئيىگه دەمسىز ،ھه بارغان ،ۆئزى تﯧلﯧفون قىلىپـتىكهن ،سـىزنى بـار دﯦدى ،بارسام سىز يوق ،قۇرائننى ېئلىپ يﯧنىپ كهلگهن. _ باشقا ىئش قىلمىغانما؟ ماڭا توال يالغـان گهپ قىلمـاڭ ،ائدىـله ماڭـا ۆئز ائغـزى بىلهن دﯦدى ،سىز تﯧنىۋالماقچىما؟ _ خۇدايا تۆۋە ،نﯧمه دەيدۇ ما بۇزۇق ەئمدى ىئشنى بـۇزۇپ ،سـىزمۇ شـۇنىڭ گﯧـپىگه ىئــشىنىپ يۈردىڭىزمــا؟ شــۇ بــۇزۇق بىــلهن بىــر يىــل بىلــله تــۇرۇپ ۇئنىــڭ قانــداق ائدەملىكىنى بىلمىدىڭىزما؟ ەئقلىڭىز نهگه كهتتى سىزنىڭ؟
253
_ ھه ،مﯧنىڭ زادى ەئقلىم يوق ،ەئقلىم بولمىغاچقـا مۇشـۇ ھالغـا قالـدىم ،سـىزمۇ مهندەك ەئقىلسىز قىزنى ائلىمهن دەپ ائۋارە بولماڭ ،مهھهللىدە نى نى قىزالر سـىزنى كۈتۈپ وئلتۇرۇپتۇ. سىيىت قارى ھهيران ھهس قالدى» ،خوتۇن خهقنىڭ ەئقلـى قىـسقا« دﯦـگهن گهپنـى كۆڭلىدە بىرەر يۈز قﯧتىم دەۋەتتى. _ ماڭا ىئشهنسىڭىز ،مهن سىزگه راست گهپنى قىالي ،خۇداغا قهسهم قىلىپ تـۇرۇپ راست گهپ قىالي ،ىئمانىم بىـلهن راسـت گهپ قىـالي _،دﯦـدى سـيىت قـارى ۇئرغۇلـۇق سۆزلهپ _،ۇئ بۇزۇق مﯧنى ائلداپ ۆئيىگه چاقىرىپتىكهن ،گهپنىڭ ائرىلىقىـدا كﯧلىـپال ماڭا ېئسىلدى ،مهن ھودۇقـۇپ كهتـتىم ،لـﯧكىن نهپـسىمنى بﯧـسۋالدىم .مـاۋۇ راسـت گهپ ،مهن ۇئ بۇزۇقتىن بـۇرۇنال سهسـكىنىپ كهتـكهن ،مهن بۇرۇنـدىنال ۇئنـى ەئيـدىز كﯧىـــسىلى دەپ گۇمـــان قىلىـــمهن .شـــۇنداق تۇرۇقلـــۇق ۇئ پاســـكىنىغا ۆئزەمنـــى بۇلغامدىمهن؟ سـىز ماڭـا نﯧمىـشقا ىئشهنمهيـسىز؟ ۇئ بۇزۇقنىـڭ نﯧمىلهرنـى قىلىـپ يۈرگهنلىكىنى بىلهمسىز؟ مۇشۇ يهردىكـى تاشـچىالرنىڭ ياتىقىغـا كىرىپمـۇ يﯧتىپتـۇ، ىئنجىل تارقىىتپتۇ ،ۇئ بۇزۇق نهگىال بارسا شۇ يهرنى سﯧسىتىپ ،ائدەملهرنى ائزدۇرۇپ يۈرۈيــدۇ .پــۇل بهرســه ھهممىنــى قىلىــشتىن يانمايــدىغان شــۇنداق پهســهندە بىــلهن ائرىلىشپ يۈرۈيسىز تﯧخى! ائخشام سىزگه مۇشـۇ ھهقـته قـاتتىقراق گهپ قىـالي دەپ ۆئزەمنى تۇتۇۋالدىم ،چىرايلىق وئلتـۇرۇپ مﯧھمـان بولـۇپ كﯧـتهي دﯦـدىم ،كۆڭۈلـسىز ىئش چىقىپ ىئشىمىز بۇزۇلمىـسۇن دﯦـدىم .ەئگهر سـىز ماڭـا ىئـشهنمهي شـۇ بۇزۇققـا ىئشىنىدىغان بولسىڭىز ،مهنمۇ كهچـتىم بۇنـداق نىكـاھتىن ،ائلـالھ ىئنـساۋىڭىزنى بهرسۇن... سىيىت قارى تﯧلﯧفوننى ېئتىۋەتتى ،كۆزىدىن يهنه ياش ەئگىپ قالدى. زۆھرە تﯧلﯧفوننى تۇتقىنىچه ۆئيىنىڭ ىئچىدە ساراڭدەك ۇئياقتىن بۇياققـا مﯧڭىـشقا باشلىدى. كاللىــسى پىقىــراپ ،قويغــان-تــۇتقىنىنى ۇئقالمــاي قالغــان ســىيىت قــارى يﯧــشىنى سۈرتۈپ ،ياتاق دﯦرىزىسىدىن سىرتقا قاراپ تۇرۇپ قالدى ،بىر دەمدىن كﯧـيىن تـاھىر قارى ياتاققا كىرىپ كهلدى: _ەئمىسه قىزنى ائلغىلى بارامدۇق؟ _نىكاھ وئقۇمايدىغان بولدۇق _،دﯦدى سىيىت قـارى كارىۋىتىغـا كﯧلىـپ بﯧـشىنى ساڭگىلىتىپ. _نﯧمىشقا؟ ۇئ قىز گﯧپىدىن يﯧنىۋالدىما؟ _يﯧنىۋالدى ،ماڭا ىئشهنمهيدىكهن. _نﯧمىگه ىئشهنمهيدىكهن؟ قانداق تايىنى يوق قىز باال ۇئ؟ _ھﯧلىقى بۇزۇق ۇئنىڭ كاللىسىنى قايدۇرۇپتۇ.
254
_قايسى بۇزۇق؟ _تۆنۈگۈن مهن دﯦگهن دوستىچۇ ،بىز ھﯧلىقى چاغدا مﯧھمانخانىدا كۆرۈشۈپ قالغان سﯧرىق چاچ. _شۇ قىزما؟ مهنغۇ بىر قـاراپال ۇئنىـڭ دۇرۇس قىـز ەئمهسـلىكىنى سـهزگهن .زۆھـرە شۇنداق قىزالر بىلهن ائرىلىشىپ يۈرەمدىكهن؟ _دوستۇم دەپ قارايدىكهن تﯧخى ،نﯧمه دﯦسه ىئشىنىدىكهن.. _خوتۇن خهق زادى بىر-بىرىنىڭ گﯧپىگه ائسان ىئشىنىدۇ ،ەئمهلىيهتته بىر-بىرىگه دۈشمهن .ۇئ قىز قانداق قىلىپ زۆھرەنىڭ بﯧشىنى ائيالندۇرۇپتۇ؟ _ۆئتكهندە ۇئ مﯧنى زۆھرەنى بـار دەپ چاقىرتقانـدا بـاردىم ەئمهسـمۇ؟ شـۇ بىـر قﯧتىم بﯧرىپ قويغانغا ەئمدى باالغا قالدىم .مﯧنى ۆئزى بىـلهن مۇناسـىۋەت قىلغـان پاھىشۋازغا چىقىرىپتۇ . _بۇ قانداق گهپ؟ سهن ۇئنىڭ قﯧشىغا بارغاندا زادى نﯧمه ىئش قىلغان!؟ _ائداش ،ەئمدى سهنمۇ مهندىن گۇمانالنغىلى تۇردۇڭغـۇ؟ مهن ائشـۇنداق ائدەممـا؟ ھهر قانچه بولسىمۇ شۇ بۇزۇققا بۇزۇلۇپ يۈرەرمهنما؟_ دﯦـدى سـىيىت قـارى ەئلهمـدىن يﯧرىلغۇدەك بولۇپ_ ،خۇدايا ،پهرۋەردىگار ،تۆھمهت نﯧمىدﯦگهن يامان؟! _ۆئزەڭنى نﯧمانچه ىئتتىك يوقىتىپ قويىسهن؟ پىتنه-پاسـاتقا ،تـۆھمهتكه سـهۋەب بولىدىغان ىئـشالردىن يىـراق تۇرغـان بولـساڭ مۇشـۇ ىئـش بولمـايتتى ،ائدەم دﯦـگهن ائزغۇچى ،بهزىدە ېئزىپ قالسىمۇ بىر نﯧمه دﯦگىلى بولمايدۇ... _ھهي بۇرادەر ،مهن ېئزىپ-تﯧزىپ قالساممۇ ۇئنداق رەسۋاغا ۆئزەمنى بۇلغىمايمهن. _قهسهم قىالالمسهن؟ _ەئستهىئزۇبىلالھ ،ائلالھ ائلدىدا قهسهم قىالاليمهن . _ېئغىرراق بول بۇرادەر ،گۇمان ،تـۆھمهت دﯦـگهن بـۇقىنى چىمـدىپ ۆئلتۈرەلهيـدۇ، تارىختىن بۇيان تۆھمهتنىڭ قۇربانى بولغانالر ائز ەئمهس .مهن سﯧنىڭ ۇئنداق بولـۇپ كﯧتىــشىڭنى خالىمــايمهن .ســاڭا ىئشهنمىــسهم كىمــگه ىئــشىنىمهن .زۆھرەگىمــۇ چۈشهندۈرۈپ دﯦيىشىمىز كﯧرەك . _مﯧنىڭچه ،ۇئ ىئشهنمهيدۇ ،ۇئنىڭ ەئسلىدىال ماڭا تهگكۈسى يوق وئخشايدۇ. _ۇئنداقمۇ دەپ كهتمه ،پىتنىڭ ائچچىقىدا چاپاننى وئتقا سالساڭ بولمايدۇ . _مﯧنى نﯧمىشقا بۇزۇق چاغالپ قالىدۇ دەيمهن ،جاھانـدىكى ەئرلهرنىـڭ ھهممىـسى ېئشهكتهك ھاياسىز بوالمدۇ _...دﯦـدى سـىيىت قـارى دەرت-ەئلىمىنـى تۆكـۈپ _،ماڭـا ىئشهنمىگهن ائدەم نﯧمه قىلىدۇ ماڭا رازىلىق بىلدۈرۈپ ،كۆڭلىدە ىئـشهنچ بولمىغـان بۇنداق نىكـاھنى زورالپ قىلغىلـى بولمايـدۇ ،قىلغـان تهقـدىردىمۇ ائقىـۋەت ياخـشى بولمايــدۇ .مهن ھــازىر شــۇنداق وئيــالپ قالــدىم ،ۋاقىتلىــق نىكاھقــا رازى بولغــان گۇناھىمىز ۈئچۈن ائلالھ بىزنى جازاالۋاتقان بولسا كﯧـرەك ،كۆڭـۈلگه شـهك چۈشـكهن
255
ىئــشنى زادى قىلمىغــان تــۈزۈككهن .ائلالھقــا تهۋبه قىلىــپ يولىمىزغــا قايتــساق بوالمدىكىن ،مهن ەئمدى بۇ ىئشتىن ۈئمىدىمنى ۈئزدۈم... _ائلــدىراپ ۈئمىدســىزلهنمه ،ۈئمىدســىزلىك شــهيتاننىڭ ىئــشى .زۆھــرە بىــلهن نىكاھىڭنى چﯧتىش ائالھىدە ەئھۋالدىكى ىئش ،ەئگهر تىرىشـساق ېئتىقادىمىزغـا ۋە بهختىمىزگه مۇناسىپ يول تاپااليمىز .مهن ۋاقىتلىق نىكـاھنى يهنىـال زىنـادىن ەئۋزەل دەپ قــارايمهن .ەئمهلىيهتــته بىــز نىكــاھنى ۆئمۈرلــۈك دەپ قىلىمىــز ،لــﯧكىن ســهن زۆھرەنىڭ كۆڭلىنى تىندۇرۇش ۈئچۈن بۇ گهپلهرنى قىلمايسهن... _زۆھرەگه مهن ۋاقىتلىق نىكاھ توغرۇلـۇق گهپ قىلمىغـان_ ،دﯦـدى سـىيىت قـارى كــۆڭلى ســهل ائرامىغــا چۈشــكهندەك پــاراڭ قىلىــپ _،شــۇنداقتىمۇ ۇئ قوشــۇلغان، مﯧنىڭدىن پهقهت ەئركىنلىك بﯧرىشنى تهلهپ قىلغان. _مانا ەئمهسمۇ ،زۆھرەمۇ بىر كىم بىلهن وئيناشقاندەك توي قىلىشنى خالىمايـدۇ- دە ،سىلهرمۇ ەئر-خوتۇن بولۇپ ،ۆئي تۇتۇپ وئينايدىغان كىچىك بالىالر ەئمهس-ته؟! شۇنداق وئيۇن وئيناپ باقايلى دﯦگهنمۇ يا ىئككىڭالر؟! _ۆئمۈرلۈك ىئشقا چاقچاق قىالمدۇق قارىم... _ەئمىسه ىئككىڭالرنىڭ بﯧشى نﯧمىشقا بىر يهرگه كﯧلىپ بواللمايدۇ؟ زۆھرە سﯧنى ياخشى كۆرمهمدۇ يا؟! _بۇ تهرىپىمۇ بار ،بهلكى ەئڭ چاتاق سﯧلىۋاتقان نهرسه مۇشۇ. _ۇئنداقمىكىن دﯦسه ،سﯧنى قاتتىق كۈنلهيدىكهن ،باشقا خوتۇنالرغـا بۇزۇلۇشـۇڭنى قهتىئي خالىمايدىكهن. _بىلمهمتىڭ ،خوتۇن خهقنىڭ ھهممىسى كۈنلهمچى .بۇنى ياخشى كـۆرۈش دﯦگىلـى بولمايدۇ. _بۇ ىئش چاتاق بوپتۇ _،دﯦدى تاھىر قارى خۇرسـىنىپ -،سـهن بىـر قـارىم تۇرسـاڭ نﯧمىشقا سهندىن شۇنچه ائسان گۇمانلىنىدۇ؟ بىر نهرسه دﯦمىدىڭما؟ _گهپ قىلمىدى دەمسهن ،ھهتتا ائلالھقا قهسهم قىلدىم . _ىئمانى سۇس ائدەم قهسهمگىمۇ ىئشهنمهيدۇ ،خهقلهر ھازىر »خـۇدا ھهققـى« دەپ قورقماي قهسهم قىلىۋﯦرىدىغان بولۇپ كهتتى ،زۆھرەمۇ شۇنىڭ ىئچىدە بولسا كﯧرەك . _ھهممىـسى شـۇ ىئمـانى سۇسـلۇقنىڭ كاسـاپىتى!_ دﯦـدى سـىيىت قـارى يهنه ائھ ۇئرۇپ _،ەئمدى بۇ ىئشالرنى وئيالشقىلى بولمايدۇ .بـۇ شـهھهردىن تﯧـزرەك كهتـسهكمۇ بوپتىكهن؛ بىر كۈن تۇرسامال ائچچىق يۇتۇپ تۈگىشىپ كﯧتىدىغاندەك قىلىمهن. _ زۆھرەنى قانداق قىلىسهن؟ ۇئنى تاشلىۋﯦتىپ كهتمهكچىما؟ _ زۆھـرە مﯧنـى ھـارغۇزۇپ قويغىـدەك _...دﯦـدى سـىيىت قـارى كارىۋاتقـا ۆئزىنـى تاشالپ _،كاللىسى بىر دەممۇ جايىدا تۇرمايدىغان ۇئنداق قىـز ائدەمنـى بىـر ۆئمـۈر خاتىرجهم قىلمايدۇ.
256
_ۇئنداق ائسان بهل قويۇۋەتمهيلى قارىم ،سـهۋر قىلىلـى ،كـالال ىئـشلىتىپ مـۇراد- مهقـسهتكه يﯧتهيلـى .غـۇالچ تـۈگهپ غﯧـرىچ قالغانـدا قﯧيـداپ كﯧتىـپ قالـساق ،بـۇ شهھهرگه قايتا كﯧلىش تهس؛ شۇنىڭ بىلهن ،ۇئ قىزنىڭ ىئستىقبالى تۈگهيدۇ . سىيىت قارى زۆھرەنىڭ تﯧلﯧفوندىكى دەھشهتلىك گهپلىرىنى قايتا-قايتا وئيلىدى؛ چوڭقـۇر ھهسـرەتكه چۆمـدى ،ناھهقچىلىـك ائزابـى ۋە ۈئمىدسـىزلىك قوينىغـا غهرق بولدى. _ائلـالھ شـۇنداق گـۈزەل چىـراي بهرگهن قىـزالر نﯧمـانچه دۆت بولىدىغانـدۇ؟_دەپ غۇدۇڭشىدى سىيىت قارى _،ماڭا ىئشهنمىگىنىگه ھهيرانمهن ،بولمىسا ائخشام شۇنچه بهلهن پاراڭالرنى قىلىپ ۋەدىلهشكهنىدۇق... _خوتۇن خهق دﯦگهن شۇ ،خىيالى جىق بولىدۇ ،توال ىئككىلىنىدۇ ،گﯧپىـدىن ائسـان يﯧنىۋالىدۇ... _شۇ بۇزۇقنىڭ گﯧپى بىلهن ىئشىمىز سۇغا چىلىشارمۇ؟ _خوتۇن خهق دﯦگهن داۋخور كﯧلىدۇ ،ھهممه ىئش ۆئتۈپ كﯧتىدۇ ،ۈئمىدلىكرەك بول. _ھهي ...ىئچىم ەئجهپ سىقىلدى _...دﯦدى سىيىت قارى تولغىنىپ. _ۆئزەڭنى بۇنداق تاشلىۋەتمه ،قارا ،چىرايىڭنىڭ ساغىرىپ كهتكىنىنـى! ۆئزەڭنـى ۇئنداق ائلدىما ،وئڭدا يﯧتىـپ يامـان خىيـالنى قىلىـۋەرمه .ۇئ قىزغـا قايتـا تﯧلﯧفـون قىلىپ باق بولمىسا ،ەئھۋالنى تﯧخىمۇ ياخشى چۈشهندۈر. _ۇئنىڭ جاھىللىقىنى وئبدان بىلىمهن ،پايدىسى يوق. _ۇئنداق قىلماي بىر تﯧلﯧفون ۇئرۇپ باق. _دەيدىغان گهپنى دەپ بولغان ،پۇشايمان قىلسا ۆئزى ۇئرار... _ەئگهر زۆھرە سهن دﯦگهندەك جاھىل قىز بولسا ،ساڭا ائسـان تﯧلﯧفـون قىلمايـدۇ، سﯧنى بهك ياخشى كۆرۈپ كهتمىگهندىكىن ساڭا كۆڭلىنى چۈشهندۈرۈشنى خالىمايدۇ، سهندىن تﯧلﯧفون كۈتسه كۈتىدۇكى ،ۆئزىنى بىلىپ تﯧلﯧفون قىلمايدۇ .ەئگهر تﯧلﯧفـون قىلمىساڭ ۆئمۈرلۈك زىيان تارتىشىڭ مـۇمكىن ،ۇئ قىزمـۇ قﯧيـدىغانچه قﯧيـداپ ،شـۇ ائچچىقىدا سهندىن كﯧچىپ كﯧتىشى مۇمكىن .تﯧلﯧفون قىل ،بۇ بهلكىم سـهن ۈئچـۈن سىناق. _ەئته تﯧلﯧفون ۇئراي ،يا كهچته ۇئراي ،ھازىر پهقهت رايىم يوق... _ەئكىله ەئمىسه مهن ۇئراي ،تﯧلﯧفونىڭنى ماڭا بهر. سىيىت تﯧلﯧفوننى قارى خاال-خالىماس ھالدا تاھىر قارىغا بﯧرىپ ،دىققهتـته قـاراپ وئلتۇردى. تاھىر قارىـدىن تﯧلﯧفـون كهلگهنـدە زۆھـرە چـاال قالغـان ۇئيقۇسـىنى ۇئخلىيالمـاي، سىيىت قارىنىڭ زەردە بىـلهن ېئيتقـان سـۆزلىرىنى وئيـالپ» ،مهن راسـتىنال ۇئ تهقـۋا قارىمنى ناھهق ەئيىپلىگهندىمهنمۇ؟« دەپ ۆئزىدىن تهكرار سوراپ ،چوڭ بىر خاتالىق
257
ۆئتكــۈزۈپ قويغــانلىقىنى ېئتىــراپ قىلغۇســى كهلــمهي ،شــۇنچه وئيالپمــۇ ائخىرقــى ھﯧسابتا ۆئزىنـى رازى قىلغـۇدەك يهكـۈنگه ېئرىـشهلمهي جىـله بولـۇپ وئلتـۇراتتى .ۇئ تﯧلﯧفون نومۇرىغا قاراپ سىيىت قارىمدىن كهلگهنلىكىنى بىلىپ تﯧلﯧفـوننى ىئتتىـك ائلدى: _ەئسساالمۇ ەئلهيكۇم ،زۆھرە ،قانداق ەئھۋالىڭىز؟ _سىز كىمۇ؟ _مهن سىيىت قارىنىڭ دوستى تاھىر قارى ،سىيىت قارى سىزگه ېئيتمىغانىدى؟ _ھه ،دﯦگهن؛ قانداق ەئھۋالىڭىز؟ _ەئلھهمدۇلىلالھ ،مۇشۇنچىلىك كﯧتىپ بارىمىز . _ەئجهپ بۇ تﯧلﯧفوندا ۇئرۇپ قاپسىز؟ سىيىت قارى ۆئزىچۇ؟ _سىيىت قارىنىڭ ھـالى بهك يامـان تۇرىـدۇ ،گهپ قىلـسا گهپ ائغزىـدىن چۈشـۈپ قﯧلىۋاتىـدۇ ،مهن ەئنـسىرەپ قالـدىم ،ىئككىڭالرنىـڭ ىئـشىنى ائڭـالپ تـۇرۇۋاتىمهن. ائخشام تﯧخى ۇئ« نىكـاھىمىزنى قىلىـدىغان بولـدۇق« دەپ بهك خۇشـال كهپـتىكهن، مهن تﯧخــى نىكــاھىڭالرنى وئقۇيــدىغان بولغانىــدىم .تۈنۈگــۈنكى خۇشــاللىق بۈگــۈن ياراشماي قالدىمۇ نﯧمه ،قارىم ائغىنهم ېئغىـر تىنىـپال ياتىـدۇ .ناھـايىتى تهسـته گهپ سوراپ ۇئنىڭ سهۋەبىنى بىلدىم .مﯧنىڭچه ،سىز ۇئنىڭغا ۇئۋال قىلىپسىز .ۇئ ھهرگىز ۇئنداق قىلىـدىغان بـاال ەئمهس .سـىيىت قـارى بىـلهن مهن بهش يىللىـق سـاۋاقداش، ىئككىڭالرنىڭ ىئشىنى شۇ چاغدىن باشالپال بىلهتتۇق ،قارىمغا چاقچاق قىالتتـۇق ،ۇئ سىزگه ائتاپ خهتلهرنـى ،شـﯧىئرالرنى يﯧزىـپ كﯧتهتتـى .ۇئ سـىزنىڭ مهكـتهپكه بىـرەر قﯧــتىم بولــسىمۇ كﯧلىــپ ۇئنــى يوقلىــشىڭىزنى ۈئمىــد قىالتتــى ،ســىزنى بىــزگه كۆرسىتىۋالغۇســى كﯧلهتتــى .لــﯧكىن كهلمىــدىڭىز ،مهن ســىزنى كــۆرۈپ باقمىغــان بولساممۇ لﯧكىن سىزنى دىنى ىئسالمدىن چهتنىمىگهن ،ەئخالق-پهزىلهتلىك قىز دەپ وئياليمهن .بولمىسا سىيىت قارىمۇ سىزنى ۇئنچىۋاال ياخشى كۆرۈپ كهتمىگهن بوالتتى. مۇشۇ كهمگىچه بۇ شهھهردە غۇرۇرىڭىز بىلهن ياشاپ كهپسىز ،ائپىرىن ،سىيىت قارىمۇ بۇنىڭدىن ىئنتايىن خۇشال بولۇپ ،سىز بىـلهن وئتـتهك تـوي قىلغۇسـى كهلـدى .بىـر نهچچه قﯧتىم گﯧپىڭالر بىر يهردىن چىقماي قالغاندا بىچارە ائغىنهم ياتاققا شـۇنداق ســالپىيىپ يﯧنىــپ كهلــدى .ەئڭ ائخىــرى بىــرلىككه كهلــگهن چــﯧغىڭالردا ۇئنىــڭ قانچىلىك خۇشال بولۇپ كهتكىنىنى وئيالپ يﯧتهلهيمهن ،ائخشام تﯧخى شۇنداق بهلهن يﯧنىپ كهپتىكهن ،سىز ائخشام ۇئنىڭ ھاياجانـدىن خـۇدىنى يوقىتىـپ قويغـانلىقىنى بىلمهيسىز ،بۇنىـڭ ھهممىـسىگه مهن شـاھىد .مهن سـىزگه يالغـان گهپ قىلمـايمهن. ەئمدى بۈگۈن ەئتىگهندە سۆزىڭىزدىن يﯧنىۋاپتىكهنسىز ،بۇ بىچارە تۈگىشىپال كهتتـى. ســىز شــۇ گﯧپىڭىــز بىــلهن ۇئنىــڭ ســىزگه بولغــان مــۇھهببىتىگىال ەئمهس ،ىئمــانى، ەئخالقىغىمۇ ېئغىر چاقچاق قىلىپسىز ،بـۇ زەربه ۇئنىـڭ ىئچىـگه ۆئتـۈپ كﯧتىپتـۇ .ۇئ
258
ائدىلهنى وئبدان بىلىدىكهن ،مهنمۇ ۇئ قىزنى كۆرگهن ،تۇرقىـدىنال يامـانلىقى چىقىـپ تۇرىـدىكهن .سـىز شـۇنداق بىـر قىزنىـڭ بهدناملىرىغـا ىئـشىنىپ ،سـىيىت قارىنىـڭ كۆڭلىنى يهردە قويسىڭىز پهقهت قامالشمايدۇ ...ەئگهر شۇنداق قىلـسىڭىز ىئـشىڭالر ائقمايــدۇ ،ھهر ىئككىڭــالر بهختــسىز بولــۇپ قﯧلىــشىڭالر مــۇمكىن .بىــز ســىزگه ىئشىنىمىز ،قالغىنىنى ۆئزىڭىز وئبدان وئيلىنىپ كۆرەرسىز . زۆھرە بۇ قارىمنىڭ گهپدانلىقىغا زوقالندى ،سۆزلىرىدىن خﯧلى تهسىرلهندى .نﯧمه دﯦيىشىنى بىلهلمهي بىر ھازا تۇرۇپ كهتتى ،بىـر نهرسـه دﯦمىـسه بولمـايتتى ،ىئككـى قارىم ۇئنىڭدىن جاۋاب كۈتۈپ تۇراتتى. _ائدىلهنىڭ يامـانلىقى راسـت _،دﯦـدى زۆھـرە شـۇ تاپنىـڭ ۆئزىـدىال ەئل بولۇشـنى خالىماي _،لﯧكىن سـىيىت قـارى بىـر خوتـۇن ائلغـان بـاال ،ۆئزىنـى تۇتالمـاي شـۇنداق ىئشنى قىلىپ سالسىمۇ بىر نﯧمه دﯦگىلى بولمايدۇ... _سـىيىت قـارىم ائلالھنىـڭ نـامىنى تىلغـا ېئلىـپ قهسـهم قىلىپتـۇ ،بۇنىڭغىمـۇ ىئشهنمهمسىز؟ _قهسهم دﯦگهننى ھهر كىم قىالاليدۇ. _ەئمىسه سىز ائدىلهنى چاقىرىڭ ،مهنمۇ سىيىت قارىنى باشالپ بـاراي ،بىـر جايـدا كۆرۈشۈپ ىئككىسىنى يۈزلهشتۈرەيلى ،نهتىجه قانداق بولىدىكىن؟! زۆھرە وئيلىنىپ قالدى ،لﯧكىن بۇنداق قىلسا ىئش چوڭىيىپ كﯧتىدىغاندەك ھـﯧس قىلدى. _يۈزلهشــتۈرگهننىڭمۇ پايدىــسى يــوق_...دﯦــدى زۆھــرە گهپــتىن ۆئزىنــى ېئلىــپ قﯧچىپ _،سىيىت قارى ائدىلهگه گهپته تهڭ كﯧلهلمهيدۇ. _ەئمىسه قانداق قىلىمىز ،سىز ۇئنداق قىزالرنىڭ گﯧـپىگه ائلـدىراپ ىئـشهنمهڭ، ۆئمۈرلۈك ىئشىڭىزغا چاقچـاق قىلمـاڭ_ ،دﯦـدى تـاھىر قـارى _،گهپ دﯦـگهن يامـان، تۆھمهت ائندىن يامان ،سىز سىيىت قارىغا راستىنال ۇئۋال قىلىۋاتىسىز .سىيىت قـارى شۇ ىئمانى بىـلهن سـىزگه ائلـدىراپ قهسـهم قىلمايـدۇ .ەئگهر بىلـسىڭىز ،ائلالھنىـڭ نامىنى تىلغا ېئلىپ قىلغان قهسهمنىڭ كۈچىگه دۇنيادىكى جىمى مهخلۇقنىڭ جﯧنـى تهڭ تۇرالمايدۇ .ەئگهر بۇ قهسهم يالغان بولۇپ قالسا سـىيىت قـارى قىيـامهتته ېئغىـر جازاغا ۇئچرايدۇ ،سىز زىيانغا ۇئچرىمايسىز .ەئگهر سىىيىت قارىنىڭ قهسـىمى راسـت بولۇپ ،سىز ۇئنىڭغا ىئشهنمىسىڭىز ،ائخىرقى ھﯧسابتا سىز زىيـان تـارتقۇچى بولـۇپ قالىسىز .كۆزىڭىز كۆرمىگهن ىئشقا ائلدىراپ ىئشهنمهڭ .پاكىتى يوق ىئشقا ائلدىراپ ھۆكۈم قىلماڭ .ائدىلهنىڭ قانداق ائدەملىكىنى سـىز بىلمهمتىڭىـز؟ ەئگهر سـىيىت قارىنى ياخشى كۆرمىسىڭىز گﯧپىڭىزنى وئچۇقال قىلىڭ ،سىزدەك قارىمغا تهگمهيمهن دەڭ .شۇنداق دﯦسىڭىز بۇ ۇئنىڭغا ائسانراق چۈشىدۇ .ەئگهر ۇئنىڭ ىئمـانىنى يوققـا چىقىرىپ ،بهرگهن قهسهملىرىنى يالغان دﯦسىڭىز ۇئنـى ۆئمۈرلـۈك ائزابقـا قويـسىىز .
259
جاھاندا پاك ائدەمگه تۆھمهت قىلىـش قـاتىللىق قىلىـش ۋە زىنـا قىلىـشتهك ېئغىـر گۇناھ ،ائدىله شۇ گۇناھى ۈئچۈن قىيامهتته چوقۇم ھﯧساب بﯧرىـدۇ ،ەئگهر ىئمـانىڭىز ۋىجدانىڭىز بولسا سىزمۇ وئيلىنىپ كـۆرۈڭ ،ھايـاتلىق بـۇ دۇنيـادىال ەئمهس ،ھهمـمه ائدەم ۆئزىنىڭ قىلمىشلىرىدىن ھﯧساب بﯧرىدۇ... زۆھرە »بۇ قارىم قىيامهتنىڭ گﯧپىنى قىلىـپ ائدەم قورقۇتۇۋاتامـدۇ نـﯧمه؟ «...دەپ وئيالپ قالدى .ەئمما ۆئزىنى ھهقىقهتهن يامان بىر ىئش قىلىۋاتقاندەك ھـﯧس قىلـدى، بــۇ تۇيغــۇدىن قۇتۇاللمىــدى .ســىيىت قارىنىــڭ مىجهزىــدىن ېئلىــپ ېئيتقانــدا ،ۇئ بۇنچىلىك قاتتىق گهپنى ائڭلىغاندىن كﯧـيىن زۆھـرەدىن ۈئمىـدىنى پۈتـۈنلهي ۈئزۈپ كﯧتىپ قاالتتى .زۆھرە »توي قىلىلى ،مۇشۇ شـهھهردە بىلـله ياشـايلى« دﯦگهنـدە ،ۇئ كۆڭلى نـازۇك ،دەردمهن ،غـۇرۇرى كۈچلـۈك قـارىم ىئمـانى ۋە ەئرلىـك غـۇرۇرىنى چـوڭ بىلىپ ،كۆڭلىنى تـۆۋەن وئرۇنغـا قويـۇپ ،زۆھـرەدەك نـازىنىن قىزنـى رەت قىاللىغـان ەئمهسمىدى؟ ەئمدى بۇ گهپ ۇئنىڭ ىئمانى ۋە غۇرۇرىغا قاتتىق تهگكهندە ،ۇئ ەئلۋەتته زۆھرەنى ائدىله بىلهن بىر قاتارغا چىقىرىپ ،غهزەپ ائچچىقى بىـلهن پﯧـشىنى قﯧقىـپ كﯧتىپ قاالتتى .ۇئنداقتا ۇئ بۇ دوستىغا نﯧمه دەپ تﯧلﯧفون ۇئرغۇزغاندۇ؟ _بــۇ گهپلهرنــى ســىيىت قــارى نﯧمىــشقا ۆئزى دﯦمهيــدۇ؟!_ دﯦــدى زۆھــرە بىــر پهس سۈكۈتتىن كﯧيىن _،سىزگه نﯧمىشقا تﯧلﯧفون بهرگۈزىدۇ؟ _سىيىت قارىنىـڭ سـىزگه تﯧلﯧفـون بهرگىـدەك ھـالى يـوق ،ھهم تﯧلﯧفـون بﯧـرىش خىيـالىمۇ يـوق .مهن بـۇ نـاھهقچىلىككه چىـداپ تۇرالمـاي تﯧلﯧفـون بﯧرىـۋاتىمهن .ۇئ مﯧنىڭ بهش يىللىـق ساۋاقدىـشىم ،قىيامهتلىـك بـۇرادىرىم ،ۇئنىـڭ دەردى ەئلـۋەتته مﯧنىڭ دەردىم. _چۈشـــهندىم ،لـــﯧكىن ســـىيىت قارىمنىـــڭ بۇنـــداق ھـــالى بوشـــلۇقىنى وئيلىماپتىمهنكهن ،مهندىن شۇنچه ائسان كﯧچىـپ كﯧتهمـدىكهن؟ شـۇنچىلىك گهپـكه پايلىماي يﯧتىۋاالمـدىكهن؟ ەئر كىـشى دﯦـگهن شـۇنداق بوالمـدا؟ ماڭـا ۆئزى تﯧلﯧفـون ۇئرۇپ نﯧمىشقا سىزگه وئخشاش گهپ قىاللمايدۇ. _ائدەم بهك ائزابلىنىپ كهتكهندە ۈئمىدسىزلىنىپ ،چۈشكۈنلىشىپ كﯧتىدۇ .بـۇنى بىلمهمــسىز؟ ســىز ۇئنىڭغــا قىلىنغــان تــۆھمهتنى شــۇنچىلىك گهپ دەپ وئيلىغــان بىـــلهن ،ســـىزنى ياخـــشى كۆرىـــدىغان بـــۇ قـــارىم ۈئچـــۈن دەھـــشهتلىك گهپ ۇئ ! ناھهقچىلىككه ۇئچرىمىغـان بولـسا ۇئ بۇنچىلىـك ائزابلىنىـپ كهتمهيتتـى ،ىئمـانى كهمــسىتىلمىگهن بولــسا بۇنچىلىــك غهزەبلىنىــپ كهتمىــگهن بــوالتتى ،ســىزنى چىــن دىلىدىن ياخشى كـۆرمىگهن بولـسا ،بۇنچىلىـك ىئـشالرغا كۆزىـدىن بىـر تـﯧمىم يـاش چىقارمىغان بوالتتى .سىز ەئركهكلهرنىـڭ يىغلىغىنـى كۆرگهنمـۇ؟ سـىز تۈنۈگـۈن ھهم بۈگۈن بۇ قارىمنى ىئككى قﯧتىم يىغالتتىڭىز ،بىلهمسىز شۇنى؟ !
260
سىيىت قارى تاھىر قارىنىڭ ېئغىزىغا قاراپ قﯧتىـپ قالـدى ،تـاھىر قـارى سـىيىت قارىنىڭ يىغلىغىنىنى كۆرمىگهن ،ەئمما سىيىت قارى ھهقىقهتهن ىئككى نـۆۋەت يـاش تۆككهنىـدى ،بهلكىـم تـاھىر قـارى ۇئنىـڭ كۆزىـدىكى يـاش يـۇقىنى بايقىغـان بولـسا كﯧــرەك ،گويــا ھهممىنــى بىلىــدىغان ەئۋلىيــادەك گهپ قىلىۋاتــاتتى ،وئرۇنلــۇق، ھﯧسسىياتلىق گهپلىرىدىن سىيىت قـارىمۇ تهسـىرلىنىپ كﯧتىۋاتـاتتى ۋە ناتىقلىقتـا خﯧلى يﯧتىشكهن بۇ دوستىدىن چهكسىز مىننهتدار بولۇۋاتاتتى. _تﯧلﯧفوننى سىيىت قارىمغا بﯧرەمسىز _،دﯦدى زۆھـرە تهسـىرلىنىپ _،ۆئزى گهپ قىلسۇن. تاھىر قارىنىڭ چىرايىدىكى سۆيۈنۈش ،خۇشـاللىق ائالمهتلىرىنـى كـۆرگهن سـىيىت قارى ەئندىكىپ كهتتى ،تﯧلﯧفوننى ائستا ائلدى: _ەئسساالمۇ ەئلهيكۇم_...دﯦدى ېئغىر ۋە ھالسىز ھالدا. _ۋەەئلهيكۇم ەئسساالم ...قانداق ەئھۋالىڭىز؟ _ائلالھقا شۈكۈر ...مۇشۇنچىلىك تۇرىمهن. _بۇنچىلىك ىئشالرغا تۈگىشىپ كهتسىڭىز ،كﯧيىن ىئش بار وئخشايدۇ سىزگه... _ائنچه ەئنسىرەپ كهتمهڭ ،ائستا-ائستا وئڭشىلىپ قاالرمهن. _دوستىڭىز گهپكه ۇئستىكهن-ھه ،ائدەمنى قورقىتىـپ ،تهسـىرلهندۈرۈپ بىـر نـﯧمه قىلىۋەتتى .سىز نﯧمىشقا بۇنچىلىك گهپلهرنى قىاللمايسىز؟ ائچچىقىڭىزنـى ۇئنـداق يامان قىلسىڭىز بولمايتتى ،تﯧلﯧفوننى ۇئنداق ائلـدىراپ قويۇۋەتـسىڭىز بولمـايتتى، قايىــل قىالرلىــق گهپ بىــلهن كۆڭلــۈمنى نﯧمىــشقا ائاللمايــسىز؟ نﯧمىــشقا مﯧنــى ائدىلهنىڭ يﯧنىغا باشالپ بﯧرىپ ۇئ رەسۋانىڭ يۈزىگه تۈكۈرمهيسىز .قويۇڭه ،سـىزدەك بالىنى .مهن سىزنى ائزابلىنىـپ يﯧتىـپ بﯧرىـڭ دﯦمىـدىم ،ەئرلىـك جـۈرەئتنى تهلهپ قىلىۋاتىمهن . سىيىت قارىنىڭ كۆڭلىگه قايتا ائپتـاپ چىقتـى ،ەئممـا بـۇ ائپتـاپ سـﯧرىق ائپتـاپ بولۇپ قالسا بولمايتتى ،بۇنداق ېئھتىماللىقنىمۇ يوق دﯦگىلى بولمايتتى ،قارىمنىـڭ كۆڭلى بىتايىن خۇشاللىق ۋە ىئشهنچكه تولۇشقا باشلىدى . _مهن ھﯧچقاچــان ۇئنــداق تــۆھمهتكه ۇئچــراپ باقمىغاچقــا ،ۇئ گهپنــى ائڭالپــال ھوشۇمنى يوقاتتىم دﯦسهممۇ بولىـدۇ .ھهممىـدىن قـۇرۇق قﯧلىـشنى وئيـالپ ۆئزەمنـى يوقىتىپ قويدۇم .ھﯧچقاچـان بۇنـداق بولـۇپ باقمىغانىـدىم .بـۇ مﯧنىـڭ ائجىـزلىقىم وئخشايدۇ. _شۇ ەئمهسمۇ ،سىزنىڭ شۇ ائجىزلىقىڭىزنى بىلگهچكه ائدىلهنىڭ قﯧشىدا ۆئزىنـى يوقىتىپ قويدىمىكىن دەپ وئيلىغان گهپ ،بولمىسا مهن سىزگه زادى ىئشهنمهيدىغان يهردە ەئمهس.
261
_مهن كۆڭلــۈمنى دەپ ۆئزەمنــى يوقىتىــپ قويــسام قــويىمهنكى ،ۇئنــداق رەســۋا بۇزۇقنىڭ يﯧنىدا خۇدۇمنى يوقىتىپ قويمايمهن .ۆئزەمگه ىئگه بواللمىسام ھايۋاندىن نﯧمه پهرقىم قالىدۇ؟ _ائشۇ قهسهملىرىڭىزگه زادى ىئشهنسهم بوالمدۇ؟ _مهن ىئمانىمغا ھهرگىز چاقچاق قىلمايمهن. _كۆڭلۈم بهك يﯧرىم ،نﯧمىشقا ۇئنىڭ يﯧنىغا بارغان بولغىيدىڭىز؟ _ســىزنى بــار دەپ ائلــدىراپ بﯧــرىپتىكهنمهن ،ەئســلىدە ۇئ بۇزۇقنىــڭ نىيىتــى باشقىكهن .ھهتتا سىز توغرۇلۇقمـۇ ائدەمنـى گۇمانغـا سـالىدىغان گهپلهرنـى قىلـدى. ائشۇنداق يالغانچى ،تۆھمهتخور بىر نﯧمه بىلهن ائرىلىشىپ يۈرۈيدىكهنـسىز ،ۇئنىـڭ قولىدىن ھهرگىز ياخشىلىق كهلمهيدۇ. _ائدىله مهن توغرۇلۇق نﯧمه دﯦگهن؟ _ھهي بولدىال ،دﯦسهك غهيۋەت بولىـدۇ .ىئـشقىلىپ ،ياخـشى گهپ ەئمهس .بـۇزۇقالر ھهممه ائدەمنى ۆئزىدەك بۇزۇق چاغاليدۇ ،شۇنىال بىلسىڭىز بولدى. _سىز شۇنداق دﯦگهندە ىئشهنگهنمىدىڭىز؟ _راست گهپنى قىلسام ،ائزراق گۇمانالنغـان .لـﯧكىن گۇمانـدىن يىـراق تـۇراي دەپ وئيلىغان .چۈنكى سىزگه ىئشىنهتتىم ،ائدىلهنىڭ گﯧپىدىن بهكرەك گۇمانلىناتتىم. _مانا ،سىزمۇ مهندىن ائزراق بولسىمۇ گۇمانلىنىپتىكهنـسىزغۇ؟ شـۇڭا مﯧنىـڭ بـۇ گۇمانلىنىپ قﯧلىشىمدىنمۇ ھهيران قالماڭ ،مهندىن ائغرىنماڭ. _لﯧكىن سىز ماڭا مهن سىزگه ىئشهنگهنچىلىك ىئشهنمىدىڭىز ەئمهسمۇ؟ _ەئر كىشى دﯦگهنگه ائلدىراپ ىئشهنگىلى بولمايـدۇ ،قىـزالر ۆئزىنـى تۇتۇۋااللىغـان بىلهن وئغۇل بالىالر ۆئزىنى تۇتالمايدۇ .مهن سىزنى پهقهت ىئمانى بار تهقۋا قارىم دەپ وئيلىغاچقىال ىئشىنىۋاتىمهن ،بولمىسا ،ەئر كىشى دﯦگهننىڭ ھهممىسى وئخشاش . _ىئشقىلىپ ،ماڭا ىئشىنىڭ _،دﯦـدى سـىيىت قـارى تهمكىـن ھالـدا _،كۆڭلـۈمنى ېئتىۋارغا ائلمىسىڭىزمۇ ،ىئمانىمغا بولسىمۇ ىئشىنىڭ .ەئلۋەتته ىئماننىڭ قانچىلىـك ىئكهنلىكىنى ائلالھ بىلىدۇ ،مهن ائلالھ نامىغا قهسهم قىلغانىكهنمهن ،شۇنىڭغا اليىق راستچىل مۇسۇلمان بولۇشـۇم كﯧـرەك .مهن ۆئز نهپـسىمنى دەپ ائلـالھ نامىغـا يالغان قهسهم قىلىشنى زىنا قىلىشتىنمۇ ېئغىر گۇنـاھ دەپ قـارايمهن .بىـر ائلالھقـا شﯧرىك كهلتۈرۈشتىن باشقا ۇئنىڭدىن ېئغىر ىئش يوق. _بوپتۇ ،مهن قهسىمىڭىزگه ھازىرچه ىئـشىنىپ تـۇراي ،لـﯧكىن كۆڭلۈمـدە بىـر داغ قالىدىغان بولدى. _ۋاقىتنىــڭ ۆئتۈشــى بىــلهن ۇئ داغمــۇ چىقىــپ كﯧــتهر ،بىــز بىــر-بىرىمىــزگه ىئشهنمىسهك بۇ نىكاھنى قىلغىنىمىزنىڭ پايدىسى يوق ،بىر-بىرىمىزنى ائلدايمىز . _وئبدان گهپ قىلىۋاتىسىز ،ەئمدى وئڭشىلىپ قالغاندەك قىالمسىز-نﯧمه؟
262
_ شــۇنداقتهك قىلىــمهن ،ماڭــا ىئــشهنگىنىڭىزگه رەھــمهت .قانــداق ،نىكــاھنى قىالمدۇق-يا ،مهن مۇشۇنداق ائغرىپ يﯧتىۋﯦرىمهنمۇ؟ _ياتسىڭىز يﯧتىۋﯦرىڭ ،دوستىڭىز تﯧلﯧفون قىلمىغان بولسا قانـداق قىالتتىڭىـز؟ ھه دﯦسه ۆئزىڭىزنى بىچارە كۆرسىتىدىغان قارىمكهنسىز ائدەمنىڭ ىئچىنى سىقىپ... _سىزنىڭ دەردىڭىز بولمامدۇ ،بولمىسا بىزمۇ راۋرۇس ائدەم ىئدۇق. _نىكاھ ىئشىنى مهن يهنه بىر وئيلىنىۋاالي ،سىزگه ائلدىراپ تﯧگىدىغان قىز يوق. _قاچانغىچه وئيلىنىپ بواللمايسىز ،ياخشى ىئشنى ۋاقتىدا قىلىۋەتمىسهك شهيتان ائرىالپ قالىدۇ. _نﯧمانچه ائلدىرايسىز؟ مىجهزىڭىز يامان ىئتتىككهن ،تﯧز ائچچىقلىنىدىكهنـسىز، ائســان ھاياجانلىنىدىكهنــسىز...ائســان خاپــا بولــۇپ يﯧتىۋالىدىكهنــسىز ...ەئمــدى ائلدىرىماڭ . _مهن ائلــدىرىماي دﯦــسهممۇ كۆڭلــۈم ائلدىرايــدىكهن ،چــۈنكى ســىزمۇ ىئتتىــك ۆئزگىرىۋالىدىكهنسىز ەئمهسمۇ ! _مﯧنىڭ كالالمنى جهم قىلىدىغان ائدەم چىقمىغاندىكىن شۇنداق بولىدۇ. _قانداق ەئرگه تهگسىڭىز كۆڭلىڭىز خاتىرجهم بولىدۇ؟ _كۆڭلۈمدىكىدەك ەئرگه تهگگهندە.. _مهن ۇئنداق بواللمامدىكهنمهن؟ _ھازىرچه ۇئققىلى بولمايدۇ .تـوي قىلىـشتىن ائۋۋال وئغـۇلالر قهسـهمخور كﯧلىـدۇ، چىرايلىق ۋەدىلهرنـى بﯧرىـدۇ ،كۆڭلـۈم دەپ چۈشـهندۈرۈپ كﯧتىـدۇ ،لـﯧكىن تويـدىن كﯧـيىن ۇئ گهپنىـڭ ھﯧچقايسىـسى يـوق ،ائخىرىـدا ھهقىقىـي ەئپتـى-بهشىرىـسىنى ائشكارىاليدۇ. _ھهممه ائدەمنى بىر تاياقتا ھهيدىمهڭ ،بىز قارىمالر راست گهپ قىلىمىز . _قارىمالر تﯧخى ەئڭ يالغانچى كﯧلهمدىكىن دەيمهن .مولال خهق ھهممىنى بىلهر... _بولــدى ،بولــدى ،ۇئ ســىز قىلىــدىغان گهپ ەئمهس زۆھــرە ،چىرايلىــق گهپ قىلىشايلى ،ىئش ەئمدى مۇشۇ يهرگه كهلدى .ائرىمىزنى وئچۇق قىلىۋﯦتهيلى ،سىزنىڭ زادى موللىغا تهگكىڭىز يوق وئخشىمامدۇ؟ _ۇئنـــى دﯦـــسىڭىزغۇ شـــۇ ،نﯧمىـــشقىكىن ۆئزەمنـــى زادى بهختلىـــك ھـــﯧس قىاللمايۋاتىمهن ،بۇ يﯧرىم كۆڭلۈمنى كىممۇ پۈتۈن قىالر؟ _...دﯦدى زۆھرە ېئغىر ۇئھ تارتىپ. _ەئمىسه بۇ نىكاھقا رازى ەئمهسكهنسىز-دە! _ۇئقالماي قالدىم ،بىز زادى بهختلىك بوالالمدۇق؟
263
_ىئنشاائلال ،بهختلىك بوالاليمىز. _مولال خهق شۇنداق دەپ قويۇپ تىرىشمايدۇ .سىز ۇئنداق قىلمايدىغانسىز؟ _ائلالھ بهرگهن جـاننى ھورۇنلـۇق بىـلهن قىينىمـايمىز .تىرىشـساق رىـسقىمىزنى ائلالھ بﯧرىدۇ. _مﯧنىڭ ۇئنداق كهمبهغهل ياشىغۇم يوق ،ائدەمدەك راھهت كـۆرۈپ ياشـاپ بـاققۇم بار. _بىزمۇ كهمبهغهللىكتىن قۇتۇلىمىز دەپ بۇ ىئشنى قىلىـۋاتىمىز ،تـوي قىلغانـدىن كﯧيىن ائلالھ بىزنى ۆئز كهرەمى بىلهن باي قىلىدۇ .بۇنىڭغا ىئشىنىڭ. _ھــازىرچه ىئــشهنگهچ تــۇراي ،قــالغىنىنى كﯧــيىن كــۆرەرمىز .ھه راســت ،بــايىقى دوستىڭىز توي قىلغان قارىممۇ؟ سىيىت قارىنىڭ كۆڭلى بىردىنال غهشلىككه تولدى ،زۆھرەنى تۇيۇقسىز چۈشـهنمهي قالدى . _توي قىلغان ،بىر بالىسى بار. _مهن سىزدىن بالىسى بارمۇ دەپ سورىمىدىم. _ەئمىسه ۇئنى سوراپ نﯧمه قىلىسىز؟ _سوراپ قويدۇم ،ھﯧلىتىن ائدەمنى كۈنلىگىلى تۇردىڭىزغۇ؟ _سىزنىمۇ ھـﯧچ چۈشـهنگلى بولمايـدىكهن ،بﯧـشىڭىز بىـر كىمـگه بـاغالنمىغىچه كۆڭلىڭىز ائرام تاپمايدىغان وئخشايدۇ. _توي قىلىدىغان قىزنىڭ خىيالى ۆئزگىرىپ تۇرىدۇ ،بۇنى بىلمهمتىڭىز؟ _بىلىمهن ،ەئمىسه قانداق قىلىمهن؟ سىز كۆڭلىڭىزنى ماڭـا توختىتىـپ بـولغىچه ساقالپ تۇرايمۇ؟ بىزنىڭ ۋاقتىمىز بهك ائز ،ۇئزاق تۇرۇپ بواللمايمىز. _شۇنچهۋاقىت مﯧنى ياخشى كـۆرىمهن دەپ يـۈردىڭىز ،كﯧـيىن پﯧـشىڭىزنى قﯧقىـپ كﯧتىپ قالدىڭىز .قايتا كۆرۈشكهندە يهنه ياخشى كۆرىدىغان بولـۇپ قالـدىڭىز .شـۇڭا مهن سىزنىڭ ماڭا چىن كۆڭلىڭىز بارلىقىدىنمۇ گۇمانلىنىمهن. ىئچى سىقىلىپ تۇرغـان زۆھـرە توختىمـاي پـاراڭ سـاالتتى ،سـىيىت قارىنىـڭ ىئچـى پۇشۇپ ،تﯧلﯧفون تۇتقان قوللىرىمۇ تﯧلپ كهتتى: _قانداق قىلسام بـوالتتى ،سـىزنىڭ ىئـشقىڭىزدا تولغىنىـپ ھـﯧچ ىئـش قىلمـاي، ىئماملىقنىمۇ قىلماي ساغىرىپ ياتسام بوالمتى؟! ائدەمگه جان كﯧـرەك ،نـان كﯧـرەك، ائبرۇي كﯧرەك . _مﯧنى زادى ھهقىقىي ياخشى كۆرەمسىز؟ _ياخــشى كــۆرىمهن ،بــۇ كۆڭلــۈمگه شــهك كهلتــۈرمهڭ ،چــۈنكى مهنمــۇ ســىزنىڭ پاكلىقىڭىزغا شهك كهلتۈرمىدىم.
264
_مﯧنى بىر ۆئمۈر بهختلىك قىالالمسىز؟ _مهن سىزگه ائخشام ۋەدە بﯧرىپ بولغان ،ەئمدى قايتا تهكرارلىمايمهن . _ياق ،يهنه بىر قﯧتىم ۆئز ائغزىڭىزدىن ائڭلىۋاالي. _شۇنداق ،مهن سىزنى بهختلىك قىالاليمهن ،بۇنىڭغا ىئشىنىمهن . _تويلۇقنى نهچچىلىك ائلىسىز؟ نىكاھ وئقۇپال ىئشنى تۈگهتمهيدىغانسىز؟ _مهھرىڭىزنــى قۇدرىتىمىنىــڭ يﯧتىــشىچه بﯧــرىمهن ،يهتمىــسه كﯧمىنــى كﯧــيىن تولۇقاليمهن. _ەئمىسه مهن وئيلىنىپ باقاي .بىر دەمدىن كﯧيىن سىزگه خهۋىرىنى بﯧرەي. زۆھرە »خوش »دەپـال تﯧلﯧفـوننى قويـۇۋەتتى .سـىيىت قـارى تهقهززالىـق ،تهشـنالىق ىئلكىدە گاڭگىراپ وئلتۇرۇپ قالدى. ىئككىسى پاراڭلىشىۋاتقاندا سىرتقا چىقىپ كهتـكهن تـاھىر قـارى ياتاققـا قايتىـپ كىرىپ سورىدى: _تﯧخى ېئنىق جاۋاب بهرمىدىما؟ _تﯧخى وئيلىنىپ بواللماپتۇ. _ھازىرال ماقۇل دﯦمهيدۇ ،ساقالپ تۇرايلى .مﯧنىڭچه چوقۇم قوشۇلىدۇ. _توال گهپ قىلىپ ھارغۇزۇۋەتتى ،بۇنـداق ۇئشـشاق گهپ قىلىـدىغانلىقىنى تـۇنجى قﯧتىم ائڭلىشىم . _كۆڭلى جايىدا ەئمهسكهن ،مﯧنىڭچه ۇئنىمۇ توغرا چۈشىنىشكه بولىدۇ . _ائدەمنـى بهك يﯧلىندۇرىـدىكهن ،ھﯧلىتىـنال بۇنـداق قىلغىلـى تۇرسـا بىـر ۆئيـگه كىرگهندىن كﯧيىن ىئش بار وئخشايدۇ .مهن ۇئنىڭغا چىداپ بواللماسمهنمىكىن. _نﯧمانـداق پاراكهنـدە گهپ قىلىـسهن؟ ىئـشالر ائساسـهن وئڭـشالدىغۇ ،يهنه نـﯧمه خاپىلىق؟! _زۆھرەنـى بارغـانچه چۈشـهنمهيۋاتقاندەك ھـﯧس قىلىـۋاتىمهن .ۇئ ھـازىر ۈئسـتۈن وئرۇنــدا ،مهن بهك پهس وئرۇنغــا چۈشــۈپ قالــدىم .كۆڭــۈلنى دەپ بىچــارە بولــۇپ كﯧتهرمهنمۇ؟ چىرايىنى دەپ مىجهزىگه قارىمىسام ،مۇرادىمغا يﯧتىمهن دەپ دىيـانهت مهسىلىسىنى قايرىپ قويسام قانداق بوالر؟ مهن ھازىر ەئنسىرەۋاتىمهن . _ يوقىالڭ خىيالنى جىق قىلىدىغان قارىمكهنسىله» ،خوتۇن ائلساڭ كوچىدىن ائل، ائدەم قىلىش ۆئزەڭدىن« دەيدىغان بىر گهپ بار! كوچىدا كۆيۈپ قﯧلىپ ائلغان خوتۇن تۇرماق ،دىيانهتلىك قىزنى خوتۇن قىلىشقىمۇ كالال كﯧتىدۇ قـارىم ،كـالال! خوتـۇننى خوتۇن قىلىش بىر سهنەئت ،مهيلـى تهقـۋا ،مهيلـى وئيـۇنچى خوتـۇن بولـسۇن ،ۇئنىـڭ ېئرىدىن كۈتىدىغىنى مﯧھىر-مۇھهببهت ،قهدىر قىممهت! شـۇنىڭ ھهممىـسى جـانلىق مۇناســىۋەتنى ،ســهۋرچانلىقنى تهلهپ قىلىــدۇ .ھﯧلىــتىن ۇئنــداق بهل قويــۇۋەتكىلى تۇرساڭ ،ەئر كىشىگه اليىق ىئش قىلمىغان بولىسهن .ھهر قانداق قىز توي قىلغاندىن
265
كﯧيىن ۆئزگىرىپ مۇاليىملىشىدۇ ،غـايىۋى خىيـاللىرى تـۈگهپ ەئمهلىـيهتكه قايتىـدۇ. كاللىسى بىر يهرگه جهم بولىدۇ .بىرنى تۇغقاندىن كﯧيىن سـاڭا تﯧخىمـۇ ەئل بولىـدۇ. خوتۇن دﯦگهننى ائشۇنداق ائستا-ائستا ەئيۋەشكه كهلتۈرىسهن. _ سهنغۇ بىر خوتۇن ېئلىپ تۇرمۇشنى چۈشىنىپ بولدۇڭ ،مهن تۇرمۇشـتىن تهلىـيىم كهلمهي خوتۇن خهقتىن ەئنسىرەپال ۆئتىدىغان وئخشايمهن. _ ەئنسىرىمه ،وئڭشىلىپ كﯧتىدۇ .ىئگىلىك تىكلىگهن ائدەممۇ قايتا-قايتا مهغلۇب بولۇپ ائندىن مـۇۋەپپهقىيهت قازىىنىـدۇ ،شـۇنىڭغىچه تهجـرىبه توپاليـدۇ ،تهۋەككـۇل قىلىدۇ .ياخشى خوتۇنغـا ېئرىـشىش ۈئچـۈن تهۋەككـۇل قىلمـاي بولمايـدۇ ،ېئرىـشىپ بولغاندىن كﯧيىن خوتۇننىڭ ھاجىتىدىن چىقىش ،كۆڭلىنى ېئلىش ۈئچۈن تىرىشماي بولمايــدۇ .ائلــالھ بىزنــى ەئر دەپ ياراتقانــدىكىن ەئركهكلىكــكه اليىــق چىــدامچان، ســهۋرچان ،كهڭ قورســاق بولمىــساق بولمايــدۇ .مهنمــۇ خوتۇنــۇمنى ائشــۇنداق قايىــل قىلىمهن ،كۆڭلىنى يهردە قويمايمهن .خوتۇن دﯦگهننى ەئسلىدە باشـقۇرۇش كهتمهيـدۇ، ســهن ۇئنىــڭ كــۆڭلىنى ۇئتالىــساڭال ،ۇئ ســﯧنىڭ ۆئمۈرلــۈك خىزمهتكارىــڭ بولۇشــقا ۆئزلىكىدىن رازى بولىدۇ. _ بۇنداق گهپلىرىڭ بولسا دﯦـگهچ تـۇر_،دﯦـدى سـىيىت قـارى زوقلىنىـپ _،لـﯧكىن ھهممه ائدەم ۆئزىنىڭ مىجهزىنىڭ چهكلىمىسىگه ۇئچرايدۇ ،سـهن دﯦگهنـدەك قىلىـپ بواللمايدۇ. _ مىجهز دﯦگهننىمۇ كۆندۈرىمىز دەيمهن قارىم ،ائدەم دﯦگهن قﯧلىپتا قۇيغان كﯧسهك ەئمهس ،مىجهز دﯦگهن اليغا وئخشايدۇ ،ۇئنى ەئيـلهپ وئبـدان ەئيۋەشـكه كهلتـۈرگىلى بولىدۇ .ائلالھ بىزنى بىر ھالهتتىن يهنه بىر ھالهتكه توختىماي يۆتكهپ تۇرىـدۇ ،بىـز نﯧمىشقا بالىلىقتىكى مىجهزىمىزنى قﯧـرىلىققىچه سـۆرەپ يـۈرۈيمىز؟ نﯧمىـشقا كونـا مىجهزىمىزگه مهھكهم ېئسىلىۋالىمىز .بىزنىڭ نۇرغۇن ناچار مىجهزىمىز بار ،ۇئ بىزنى داىئــم گۇناھقــا ىئتتىرىــپ تۇرىــدۇ ،ائيىغىمىزغــا كىرىۋالغــان تاشــتهك جﯧنىمىزنــى قىينايدۇ ،ۇئ مىجهزنى وئڭشىمىساق بۇ دۇنيادىال ەئمهس ،ۇئ دۇنيادىمۇ زىيان تارتىمىز ەئمهسمۇ؟ _ بۇ گﯧپىڭغۇ توغرا ،لﯧكىن كۆنگهن خۇي داىئم چاتاق سالىدۇ. _ چاتاق سﯧلىشى چوڭ ىئش ەئمهس ،مۇھىمى چاتاقنى ائزايتىش. _ سﯧنىڭچه مهن زۆھرە بىلهن توي قىالالمهنمۇ؟ _تــوي قىالاليــسهن ،تويــۇڭنى قىلىــپ مۇرادىڭغــا يهتكــۈزمىگىچه بــۇ شــهھهردىن ائيرىلمايمىز .ەئگهر ىئشىڭ راستىنال ائقماي قالسا ائمال يوق ،ائلالھ بۇيرۇمـاپتۇ دەپ بىلىمىز .ەئگهر شۇنداق بولۇپ قالسا قانداق قىلسىهن؟ يىغالپ ېئقىپ كﯧتهرسهنمۇ؟ سىيىت قارىنىڭ كۆزلىرى پارقىراپ قالدى ،چىرايىدا بىر جىددىيلىك ەئكس ەئتتى.
266
_ شاىئر مىجهز ائدەم يىغالڭغۇ كﯧلىدۇ دەپ وئياليمهن .لﯧكىن سـهن ىئمـاملىقىڭنى قهدىرله ،بىزدە نﯧمه توال شاىئر توال ،ۇئنىـڭ ۈئسـتىگه تولىـسى ھـاراقكهش .ىئمـاملىق مۇھىم ىئش ،ھۆكۈمهتمۇ بىزنى پارتىيه سىرتىدىكى ائساسـىي قـاتالم كـادىرلىرى دەپ ھۆرمهتلهۋاتىدۇ. _ مهن شــاىئر ەئمهس_،دﯦــدى ســىيىت قــارى كهســكىن بىــر ىئپــادە بىــلهن _،لــﯧكىن كۆڭلۈم پهقهت تىنجىمايدۇ. _ سﯧنى شـاىئر قىلىۋەتكهنمـۇ شـۇ زۆھرەغـۇ دەيـمهن ،ۇئنـى نىكاھىڭغـا ائاللىـساڭ شاىئرلىقىڭمۇ ائخىرلىـشىدۇ ،ىئـشنىڭ قىززىقـى شـۇنىڭ بىـلهن تۈگهيـدۇ ،ىئلھامىـڭ قۇرۇپ قالىدۇ .توغرىمۇ يا؟! سىيىت قارى توال يﯧتىپ ېئغىرلىـشىپ كهتـكهن بهدىنىنـى بىـر يانغـا سـىلجىتىپ، قوللىرىنى بﯧشىغا گىرەلهشتۈرۈپ ،وئيچان قىياپهتته: _ تﯧخىمۇ شاىئر بولۇپ كﯧتهمدىم تﯧخى! زۆھـرەگه ېئرىشهلمىـسهم دەردمهن شـاىئر، ېئرىشهلىسهم لﯧرىك شاىئر بولۇپ كﯧتىمهن _ دﯦدى. _ نهۋاىئنى ھازىرمۇ دوراۋاتامسهن ،يا تاشلىۋەتتىڭمۇ شﯧىئر يﯧزىشنى... _ ۆئيدە ائنچه-مۇنچه يﯧزىپ قوياتتىم .ەئلىشىر نهۋاىئمۇ بىر قىزنى ياخشى كـۆرۈپ قﯧلىپ ،مۇرادىغا يﯧتهلمهي ۆئمـۈر بـويى تـوي قىلمـاي ۆئتـۈپتىكهنمىش .شـۇڭا ۇئنىـڭ ىئشق-مۇھهببهت داستانلىرى مهشھۇر. _ ەئگهر زۆھرەنى خوتۇنلۇققا ائاللماي قالساڭ سهنمۇ ائشۇنداق بولۇپ كﯧتهرسـهنمۇ؟ لــﯧكىن ســهن تــوي قىلمــاي ۆئتهلمهيــسهن؛ چــۈنكى ســهن ىئمــام ،ھهممىنــى ياخــشى بىلىسهن ،توي قىلماسلىق ياخشى ىئش ەئمهس ،پهيغهمبهر ەئلهيھىسساالممۇ ياشالرنى تــوي قىلىــشقا دەۋەت قىلغــان ،تــوي قىاللمىغــانالر روزا تۇتــسۇن ،روزا تۇتــۇش ۇئنىــڭ شــهھۋىتىنى تىزگىنلهيــدۇ دﯦــگهن .لــﯧكىن قــاراپ باقــساڭ ،بــۇ جهمىئيهتــته كۈرمىــڭ بويتاق بار ،روزا تۇتقان ائدەم يوق دﯦيهرلىك .ھهتتا بىزمۇ ۇئنداق قىاللمىدۇق. _ بۇنــداق جهمىئيهتــته زىنــادىن ســاقلىنىپ ياشاشــنىڭ ۆئزىمــۇ چــوڭ ىئــش بولــۇپ قالدى. _ شۇڭا ،زۆھرە بىلهن توي قىلىۋال ،توي قىلىۋالساڭ دەردىـڭ تۈگهيـدۇ ،شـهھۋىتىڭ بﯧـــسىقىدۇ ،كـــالالڭ نورماللىـــشىدۇ ،نامـــازنى جايىـــدا وئقۇيـــدىغان بولىـــسهن، نامهھرەملهرگه ائزراق قارايدىغان بولىسهن .بۇنى مهن دﯦمىـسهممۇ بىلىـسهن ،لـﯧكىن مهندىن ائڭلىساڭ ۈئنۈمى ياخشىراق بولىدۇ_...دﯦدى تاھىر قارى خۇش كـۈلكه ،خـۇش پﯧىئل بىلهن _،ۇئ ساڭا قاچان جاۋاپ قايتۇرىدىغان بولدى؟ نىكاھنى ەئڭ ياخشىـسى بۈگۈن قىلىۋەتسهك بوالتتى. _ ھهي تاڭ جۇمۇ ،نىكاھ قىلىمىـز دﯦـگهن تهقـدىردىمۇ ائۋۋال تويلـۇق ائلمىـساق بولمىغۇدەك ،يامان يهردىن چۈشۈۋالماس-ھه ،سهندىمۇ جىق پۇل يوققۇ دەيمهن.
267
_ ائۋۋال بىر قارارغا كهلسۇن ،پۇلنىڭ ىئشى تهس ەئمهس. ىئككى قارىم زۆھرەدىن جاۋاب كۈتۈپ ،تۇغۇلمىغان موزاينىڭ قۇزۇقىنى قﯧقىپ ،ھهر خىل پهرەز ،تهخمىن ،مهسلىھهتلهرنى قىلىشىپ قالدى. بۇ چاغدا زۆھرە ۆئيىدە ائدىلهدىن كهلگهن ىئككىنچى تﯧلﯧفـوننى قوبـۇل قىلىـپ، ۇئنىڭ بىلهن پاراڭلىشىۋاتاتتى. _ سهن ۇئنىڭ گهپلىرىگه ىئشهنمه_،دەيتتى ائدىله گﯧپىدە چىڭ تـۇرۇپ _،جاھانـدا مولال خهققه ىئشهنگىلى بولمايدۇ ،قاراپ تۇرۇپ تﯧنىۋالىدۇ. _ لﯧكىن مهن كۆزۈم كۆرمىگهن ىئشقا ائلدىراپ ھۆكۈم قىلـسام بولمايـدۇ_،دەيتتـى زۆھــرە _،ســهن ۆئزەڭنىڭكىنــى راســت دەيــسهن ،ۇئمــۇ ۆئزىنىڭكىنــى راســت دەيــدۇ. ىئككىڭالرنىڭ زادى نﯧمه ىئش قىلغانلىقىنى خـۇدايىم ۆئزى بىلىـدۇ .سـىيت قـارىمنى مهن وئبدان بىلىمهن ،ۇئ ائلدىراپ ساڭا چﯧقىلمايدۇ. _ مهن چﯧقىلــدىم ،مهن باســقۇنچىلىق قىلــدىم ،ەئمــدى بولــدىمۇ؟ جاھانــدا بهز يﯧمهيدىغان مۈشۈك يـوق .مهيلـى مـولالم ،قـارىم بولـۇپ كهتـسۇن ،ھهممىـسى ائدەم، ھهممىسى ەئر كىشى .يوتامنى چىقىرىپ قويسام كۆزلىرى پارقىراپ كهتكهن قارىم شـۇ ىئــشنى قىلمــاي قاالمــدۇ؟ ســهن نﯧمانــداق چۈشهنمهيــسهن؟ ىئــش كۆرمىگهنــدىكىن چۈشهنمهيسهن ،سىيىت قارىم بىلهن شۇ ىئشنى قىلىپ باقمىغانـدىكىن ۇئقمايـسهن. مهن راست گهپ قىلىـمهن ،بولغـان ىئـشنى بولـدى دەيـمهن؛ بولمىـسا ،ۇئنـداق قـارىم بىلهن قىلغان ىئشنى سۆزلهپ يۈرۈش ماڭىمۇ سهت ەئمهسمۇ؟ _ ەئمىسه ۆئزەڭ بىر قﯧتىم ائزدۇرۇۋەتكهن قارىمغا مﯧنى نﯧمىشقا قىزىقتۇرىـسهن؟ شۇنچه ۋاقىتتىن بﯧرى مﯧنى بىر بۇزۇلسىكهن دەپ ائران تۇرغانمىدىڭ؟ _ قىزلىقىــڭ بۇزۇلــسا ماڭــا نــﯧمه پايــدا؟ قىززىــق گهپ قىلىــسهنغۇ ســهن؟! راســت دەيسهن ،مهن قىزلىقىمدىن ائيرىلغاندىن كﯧيىن قىزلىـق دەردىـدە جىـق ائزابالنـدىم، شۇڭا ساڭا چىدىمايمهن .لﯧكىن وئيالپ باق ،قىزلىق دﯦگهن ھامـان بۇزۇلىـدۇ ،ۇئنىـڭ ۈئســتىگه ھــازىر بــۇ قىزلىــق دﯦگهنمــۇ ساختىلىــشىپ كهتتــى .قــارىم-مــولالمالردىن باشقىسى ۇئنى چوڭ بىلمهيدىغان بولۇپ كهتتى .سـىيىت قـارى سـﯧنىڭ شـۇ يﯧرىڭنـى دەپــال ياخــشى كۆرىــدۇ ،بولمىــسا نــﯧمه قىلىــدۇ كهيــنىڭگه كىرىۋﯦلىــپ .شــۇ قارىمغــا بﯧرىــدىغىنىڭنى بﯧرىۋﯦتىــپ ،ۆئزەڭنــى قىينــاپ كهلــگهن شــۇ نهرســىدىن بــۇرۇنراق قۇتۇالمــدىكىن دﯦــسهم ،نىكــاھ قىلىــمهن دەپ وئلتۇرۇپــسهن .قارىمغــا تﯧگىــشنىڭ جاپاســىنى ۇئنتــۇپ قاپــسهن .ائران تهســته قولغــا كهلــگهن بــۇ شــاراىئتىڭنى قۇربــان قىلغىلــى تهييــار تۇرۇپــسهن .شــۇڭا ،نىيىتىڭــدىن يﯧنىــپ قاالمــدىكىن دەپ راســت گﯧپىمنى دﯦدىم .ەئمهلىيهتته ۇئ قارىمنىڭ بىر خوتۇن ېئلىشى ،مهن بىلهن بىر قﯧـتىم بىرگه بولۇشى ھﯧچقانچه چوڭ ىئش ەئمهس ،قارىم قانچه جىـق ىئـش كۆرسـه قىزالرنـى شۇنچه چۈشىنىدىغان بولىدۇ ،بۇ سﯧنىڭ كﯧيىنلىكىڭگه پايدىلىق .ۇئنىڭغا تهگـسهڭ
268
بولىۋﯦرىدۇ .مهن نـﯧمه قىلىـمهن سـﯧنى توسـۇپ! تهگكـۈڭ بولـسا تﯧگىـۋەر .ۇئ قـارىم بهرىبىــر كﯧتىــدۇ ،ســهن قالىــسهن ،لــﯧكىن ەئركىــن بواللمايــسهن .ېئــرىڭگه خىيــانهت قىلغــۇڭ كهلمهيــدۇ ،خىيــانهت قىلــساڭ ائزابلىنىــپ تۈگىــشىپ كﯧتىــسهن .شــۇڭا نىكاھنىــڭ دەردىنــى تــارتمىغىن ،قىزلىقىڭــدىن قۇتۇلــۇپ ەئركىــن ياشــىغىن دەپ نهسىھهت قىلدىم ساڭا ،ائڭلىمىساڭ ۆئزەڭنىڭ ىئشى ،مهن ائرىلىشالمايمهن ،لـﯧكىن شۇنىڭغا ھهيرانمهن ،سهن قاچانغىچه مۇستهقىل بواللمايسهن؟ زۆھرەنىڭ كاللىـسىدا كـۈرەش كهسكىنلهشـتى ،ائدىلهنىـڭ ھهر بىـر ېئغىـز سـۆزى بومبىدەك تﯧگىپ پارتىاليتتى ،زۆھرە ھودۇقۇپ قاچـاتتى ،يىقىلىـپ قوپـۇپ مـۈدۈرۈپ ماڭاتتى .شۇ ھالـدا ۇئ ەئركىنلىـك ۈئچـۈن ھـۇررا تـوۋالپ كﯧىتىۋاتقـان ائيـال جهڭچـى بوالالمدۇ؟ _ نىكاھ قىلساڭ قىل_ ،دﯦدى ائدىله گﯧپىنىڭ ائخىرىنى ائلدىرىماي چۈشـۈرۈپ_، ۆئتكهن يىلىال شۇ قارىما ەئگىشىپ كهتـكهن بولـساڭمۇ بـۇ ىئـش بولمـايتتى .ھﯧلىمـۇ كﯧچىكمهيسهن ،چاققان ھهرىكهتلهن ،بولمىسا ۇئ قارىم كﯧتىپ قالمىسۇن. _ مهن نىكاھ قىلماي تۇرۇپ ھﯧچكىم بىـلهن بىـرگه بولمـايمهن ،كۆڭلـۈم ھهرگىـز كۆتۈرمهيــدۇ_،دﯦــدى زۆھــرە ھهســرەتلىك تىنىــپ _ ،مهن پــاكلىقنى نىكــاھ بى ـلهن باغلىمىسام ۆئمۈر بويى ىئچىم سىقىلىدۇ. _ سهن نىكاھ دەپ تۇرۇۋالما زۆھرە ،ۇئ وئينىـشىدىغان ىئـش ەئمهس .نىكـاھ ،تـوي دﯦگهن مهسۇئلىيهت تهلهپ قىلىدۇ .بوپتۇ ،نىكاھىڭنى قىلـدىڭمۇ دەيلـى ،ۇئنىڭـدىن كﯧيىن قانداق قىلماقچى ،بىر كﯧچه خوتۇن بولۇپ ائجرىـشىپ كهتمهكچىمـا؟ سـىيىت قارى شۇنداق ائسان بولـدى قىلىۋﯦتهرمـا؟ كىچىـك بالىنىـڭ خوتۇنىـدەك ىئـش قىلمـا زۆھرە ،ائقىۋەتنى وئيال .بىر قﯧتىم ۇئنى رازى قىلىشىڭ بىلهن بىر ائخشام نىكـاھلىق خوتۇن بولۇش باشقا-باشقا ىئش .نىكاھ قىلماي تۇرۇپ بىرگه بولساڭالر مۇھهببهتنىڭ شــىرىن مىۋىــسىنى ۈئزۈپ يــﯧگهن بولىــسىلهر ،تهمــى ائغــزىڭالردا قالىــدۇ ،كﯧــيىن سﯧغىنىپ ەئسلهيسىلهر .ەئگهر نىكاھلىق خوتۇن بولۇپ ۇئنىڭغا باغلىنىپ قالـساڭ، سﯧنىڭ بارلىق سﯧھرىي كۈچڭ تۈگهيدۇ ،مۇھهببهت دﯦگهن نﯧمه قالمايدۇ .ھهسـهلدەك شىرىن مۇناسىۋەت ەئمهن تﯧتىيدىغان بولۇپ قالىدۇ. _ سهن ۇئنداق دﯦگىنىڭ بىـلهن ،تـوي قىلمـاي ياشـىغىلى بوالمـدۇ؟_دﯦـدى زۆھـرە قايىل بولماي _،سهنمۇ بىر ائدەمگه تﯧگىمهن دەپ پهخىرلىنىپ يۈرەتتىڭغۇ؟ ەئمىـسه سهن نﯧمهدەپ توي قىلىسهن؟ _ چهت ەئلگه چىقىش ۈئچۈن توي قىلىـمهن .ەئمهلىيهتـته مهن تـوي قىلـساممۇ بىـر كىمگه باغلىنىپ ياشاشنى خالىمايمهن ،ۆئز ەئركىنلكىمنى قولدىن بهرمهيمهن. _ قاچان توي قىلىدىغان بولدۇڭ. _ ائز قالدى ،ۇئ ۈئرۈمچىگه كهتكهن ،پات يﯧقىندا كﯧلىدۇ.
269
_ تويۇڭالرنى چﯧركاۋدا ۆئتكۈزەمسىلهر؟ _ شــۇنداق بولىــدۇ-دە ،كىنوالردىكىــدەك ھهيۋەتلىــك تــوي مۇراســىمى ۆئتكــۈزىمىز. چاقىرسام كﯧلهمسهن؟ _ چﯧركاۋدا قىلساڭ بارالمايمهن. _ سهنمۇ مهنـدەك ۇئزۇن ائق كـۆينهك كىيىـپ ،ائلمـاس ۈئزۈكنـى تاقـاپ يىگىتنىـڭ يﯧنىـــدا تۇرغـــان بولـــساڭ گـــۈل ۈئســـتىگه گـــۈل كﯧلهتتـــى-دە ،ۆئزەڭ چىرايلىـــق بولغاندىكىن... _ ھهي ،توينى قويۇپ تۇر ھازىر ،كالالمنى ېئلىشتۇرۇۋەتتىڭ. _ بىز دﯦيىشكهن بويىچه ىئش قىلغان بولساڭ ،ھهممه دەردتىن قۇتۇالتتىڭ ،ەئمـدى تهس. _ نﯧمىسى تهس ،نىكاھنى وئقۇساقال ىئش پۈتىدۇ. _ نىكاھ قىلىڭالر ەئمىسه ،لﯧكىن ائسان پۈتكهن ىئش ائسان بۇزۇلىـدۇ .نىكـاھتىن ائجرىماق تهس .مۇسۇلمان خوتۇن ېئرى تهرىپىدىن تاالق قىلىـنمىغىچه مهڭگـۈ ۇئنىـڭ خوتۇنى بولۇپ ۆئتىۋﯦرىدۇ. _ ائيالالرنىڭمۇ ائجرىـشىش ھوقـۇقى بـار_،دﯦـدى زۆھـرە خـۇددى بـۇ ىئـشقا ائلـدىن تهييارلىق كۆرۈپ قويغاندەك. _ نﯧمه قىالرسهن جﯧنىڭنى قىيناپ جﯧنىم دوستۇم ،ۇئنىڭـدىن كـۆرە شـۇ نىكـاھنى قىلمــايال قويــساڭ ياخــشى ەئمهســمۇ؟! جهڭنــى تﯧــز قىلىــپ غهلىبنــى تﯧــز قولغــا كهلتۈرىمهن دﯦسهڭمۇ مهيلى ،لﯧكىن شۇ غهلىبىنى سـاقالپ قاالالمـسهن-يـوق ،بـۇ بىـر مهسىله. _ مهن بىــر تهلهيــسىز قىــز_،دﯦــدى زۆھــرە خۇرســىنىپ _،تــۈزۈك بىــر يىگىــتكه ۇئچرىشالمىدىم .سىيىت قارى مﯧنى ياخشى كۆرگهنلىكى ۈئچۈنال مهيلى دەۋاتىمهن. _ بوپتۇ ەئمىسه ،نىكـاھىڭنى قىلىـپ ،بﯧرىـدىغان ائمـانىتىڭنى بﯧرىـپ بهختلىـك ياشا. ائدىله گﯧپىنى تۈگىتىپ سوغۇقال خوشالشتى ،ائندىن سىيىت قارىغا تﯧلﯧفون قىلدى. سىيىت قارى بهك تونۇش بولمىغـان بـۇ نومۇرغـا دىقـقهت قىلمـايال تﯧلﯧفـوننى ائلـدى، ائدىلهنىڭ ائۋازىنى ائڭالپ ھهيران قالدى ،سهپرايى ۆئرلىدى: _ نﯧمه دەپ ماڭا تﯧلﯧفون قىلىسىز؟ _ ەئھۋال سوراي دەپ ۇئرغان. _ ائدەمگه ائشۇنداقمۇ تۆھمهت قىالمسىز؟ يهنه نومۇس قىلماي تﯧلﯧفون ۇئرۇپسىز. _ ۆئپكىڭىزنى بﯧسىۋﯦلىڭ ،مهن زۆھرەنىڭ سىزگه بولغان مۇھهببىتى قـانچىلىكتۇ، سىناپ باقاي دەپ چاقچـاق قىلغانـدەك مۇنـداقال دەپ قويغـان ،زۆھـرە شـۇ گﯧـپىمگه ىئشىنىپ سىزگه تهگمهيدىغان بولدىما؟
270
_ شۇنداق بولسا خوش بوالمتىڭىز؟ _ بۇ قىزنىڭغۇ زادى مۇشۇنداق تۇتامى يـوق .كىـم نـﯧمه دﯦـسه ىئـشىنىپال يـۈرگهن. ەئگهر ۇئ سىزنى ھهقىقىي ياخـشى كـۆرگهن بولـسا بۇنـداق گهپـلهرگه پهرۋا قىلمىغـان بــوالتتى .ەئمهلىيهتــته ۇئ بۇرۇنــدىنال ســىزنى ائنــچه ياخــشى كــۆرمهيتتى ،خﯧتىڭىزنــى وئقۇپ بولۇپ تاشلىۋەتكهندە مهن تﯧرىۋﯦلىپ وئقۇپ تهسىرلهنگهن .مۇشۇنداق ياخشى بالىنىڭ كۆڭلىنى يهردە قويۇپسهن دەپ ۇئنى ەئيبلىگهنىدىم .لﯧكىن ۇئ چـاتىقى يـوق يۈرگهنىــدى .مهن ۇئنىــڭ بىــلهن بىــر يىــل بىلــله تۇرغــان ،مىجهزىنــى بهك ياخــشى چۈشىنىمهن .سىز ۇئنىڭ مۇشۇ بىر يىل ىئچىدە قانـداق ياشـىغانلىقىنى بىلمهيـسىز. ۆئتكهندە سىز شۇ توغرۇلۇق مهنـدىن »زۆھـرە راسـت شـۇنداق ىئـشالرنى قىلغـانمۇ؟« دەپ سورىغانىدىڭىز ،مهن زۆھرەنى ائيـاپ راسـت گهپ قىلمىغانىـدىم .ۇئنىـڭ راسـت شــۇنداق ىئــشالرنى قىلغــانلىقىنى كۆرمىــدىم ،لــﯧكىن بهزى ەئھــۋالالرنى ســىزگه دەپ قويۇشــنى اليىــق تــاپتىم .چــۈنكى ،ســىز ۇئنــى نىكــاھالپ ېئلىــشتىن ائۋۋال بولغۇســى خوتۇنىڭىزنىڭ ۆئتمـۈش تـارىخىنى ائزراق بولـسىمۇ بىلىـپ قويـۇڭ ،يـامىنى يـوق .ۇئ بۇرۇن خالىد دەپ بىرسىنىڭ ۆئيىدە بىر ائيدەك ىئشلىگهن ،كﯧيىن خالىدنىڭ خوتۇنى ۇئنى ۆئيىـدىن قوغلىـۋﯦتىپتىكهن .ىئككىـسىنىڭ بىـرەر چـاتىقى بولمىـسا بىكـاردىن قوغالمدۇ؟ ائندىن ۇئ يﯧقىندا بهھرەيىن ەئلچىخانىسىغا ائسانال وئرۇنلىشىپ ،ېئسىل ۆئيگىمــۇ ائســانال ېئرىــشتى .ســىزنىڭچه بــۇ زۆھــرەگه كهلــگهن تهســاددىپىي ائمهتمــۇ؟ جاھاندا نهدە ۇئنداق ائسان ىئـش بـار؟ ۇئنىـڭ ھـازىرقى باشـلىقىمۇ ەئرەب ،بۇالرنىـڭ وئينىمايــدىغىنى ائز ،بــۇنى مهنــدىن ســوراڭ ،ۇئالر ائشــنىلىرىغا ۆئي ،ماشــىنا ېئلىــپ بﯧرىدۇ .زۆھرە شۇ ەئرەبكه تﯧگىمهن دەپ تﯧگهلمهي ساراڭ بولۇپ يۈرۈيدۇ .مانا قاراڭ، ۇئ شــۇنداق تۇرســىمۇ ســىز ۇئنىڭغــا ىئــشىنىپ يۈرۈپــسىز ،ســىز ۇئنىڭغــا شــۇنچه ىئشهنــسىڭىزمۇ لــﯧكىن ۇئ ســىزگه ىئــشهنمهپتۇ .بــۇ قانــداق گهپ؟! ۇئنىــڭ نﯧمىــشقا سىزگه تهگكۈسى كﯧلىپ قالغىنىنى ھﯧچ ۇئقمىدىم .بهلكىم ،ۆئيىـدىكىلىرىنى خـوش قىالي دﯦگهندۇ .لﯧكىن ۇئ سىزنىڭ پاكلىقنى چوڭ بىلىدىغانلىقىڭىزنى بىلىدۇ ،شۇڭا توي قىالي دەيدۇيۇ ،قورقىدۇ .ۇئنىـڭ سـىزدىن ائسـانال يﯧنىۋﯦلىـشىدىكى بىـر سـهۋەب مۇشۇ بولسا كﯧرەك .بۇ ەئھۋالالرنى سىزگه ەئسلى دﯦـمهي دﯦگهنىـدىم ،لـﯧكىن زۆھـرە ماڭا تﯧلﯧفوندا بىر مۇنچه گهپ قىلىپ كهتتى ،ۆئزى شۇنچه ىئشالرنى قىلسا گهپ يوق، سىز بىرەر قﯧتىم وئينىسىڭىز نﯧمه بوپتـۇ؟ سـىزغۇ ۇئنـداق ىئـشالرنى قىلمايـسىزغۇ، مهسىلهنگه دەۋاتىمهن .ۇئنىـڭ ۆئزى شـۇنداق تـۇرۇپ سـىزدىن پـاكلىق تهلهپ قىلىـپ كهتكىنى قىززىق ،پاكلىق دﯦگهننى قىزالر ائۋۋال ۆئزىدىن سورىمامدۇ دەيـمهن .مهيلـى نﯧمىال بولسا ،بۇ ەئھۋالالرنى بىلىپ قويغىنىڭىزنىـڭ زىيىنـى يـوق .خوتـۇن دﯦگهننـى تﯧگى-تهكتىنى بىلىپ ېئلىـش كﯧـرەك ،ۆئزىڭىـز سـاددىراق بـاال ،شـۇڭا مـۇھهببهتكه بﯧرىلىپ ائخىر ائزابقا قالماڭ دەيمهن...
271
ائدىــله پىلىمــوتتهك ســۆزلهپ ،ســىيىت قــارىنى دەھــشهتلىك »وئق«قــا تۇتــۇپ، بىچارىنى يىقىتىپ قويدى ،ۇئ تﯧلﯧفـوننى شـۇ تـۇتقىنىچه تاتىرىـپ وئلتـۇرۇپ قالـدى. تاھىر قارى ۇئنىڭغا يهنه نﯧمه ىئش بولغانلىقىنى ۇئقالماي ائلدىراپ سورىدى: _ كىمۇ ۇئ ،نﯧمانداق ۇئزۇن گهپ قىلىدۇ؟ _ ائدىله دﯦگهن شۇ... _ ۇئ يهنه نﯧمه دەيدۇ؟ _ زۆھرەنــى بۇزۇلــۇپ كهتــكهن دەيــدۇ _...دﯦــدى ســيىت قــارى گﯧلىنــى بىــر كىــم بوغۇۋالغاندەك تهسته گهپ قىلىپ ،ۇئنىڭ ھالى بايقىدىنمۇ بهتتهر بولۇپ كهتكهنىدى. _ ائداش ،جــان چىقىــپ كﯧتىــدىغان ىئــش بولــسىمۇ ەئركهكــتهك چىــڭ-چىــڭ گهپ قىلغىنا ،زۆھرەنىغۇ ەئيبلهيسهن ۇئنىڭ گﯧپىگه ىئشهندى دەپ ،ەئمـدى ۆئزەڭنىڭمـۇ ھالى چاغلىقكهنغۇ؟ _ لﯧكىن ۇئنىڭ دﯦگهنلىرى مﯧنىڭ وئيلىغانلىرىمغا ۇئدۇل كﯧلىۋاتىدۇ. _ شهيتان ھىيله-مىكىرگه ۇئستا ،يالغاندىن توقۇپ دەۋﯦرىدۇ. _ باشقىسىغۇ مهيلى ،ۇئ ماڭا پهقهت راست گهپ قىلمـاپتۇ .مهن ۇئنىـڭ تۇرۇۋاتقـان ۆئيىــگه بارغــان ،ۆئيىنــى كۆرســهڭ ھهيــران قالىــسهن .مهن شــۇ چاغــدىال ۇئنىڭــدىن گۇمانالنغانىدىم .زادى بۇ قىزنىڭ ماڭا دﯦيهلمهيـدىغان بىـر يﯧـرى بـار ،بهزىـدە پهقهت چۈشهنگىلى بولمايدۇ ،ائدەمنى ساراڭ قىلغىنى قىلغان. _ قانداق قىلىسهن ەئمىسه ،ۇئنى ساراڭ ،بۇزۇق دەپ مۇشۇ شـهھهرگه تاشـلىۋﯦتىپ كهتمهكچىما؟ _ ۇئقمىدىم ،جاھاندا ساق قىز قالماپتۇ دەپال وئيالۋاتىمهن. _ ۇئنــداق دﯦــسهڭ بولمايــدۇ ،ىئپپىتىنــى قوغــدىيالىغان غۇرۇرلــۇق قىزالرمــۇ كــۆپ، بولمىسا جهمىئيهتتىكى شۇنچه كۆپ ائنىالرنىڭ ھهممىسى تۇخۇمىنى داىئم سﯧسىتىپ قويىدىغان شۇم مىكيانالرغا ائيلىنىپ كهتمهمدۇ؟ ۇئالر تۇغقـان بـالىالرمۇ تۇخۇمىـدىن سﯧسىغان چۆجىلهر بولـۇپ قالمامـدۇ؟ خوتـۇن خهق ھﯧسـسىيات جهھهتـته ائجىـزراق كﯧلىدۇ ،كهمچىلىكىمۇ توال بولىدۇ .لﯧكىن غۇرۇرلـۇق قىزالرنـى ائجىـز دﯦيهلمهيـسهن، بهلكى ۇئالر التا ەئرلهردىن نهچچه ھهسسه كۈچلۈك. _ لﯧكىن خوتۇن خهقنى مال-دۇنيا ،شۆھرەت ائسان ائزدۇرۇپ كﯧتىدۇ ،ىئرادىسى بهك ائجىز كﯧلىدۇ_...دﯦدى سىيىت قارى خوتۇن خهقنى توختىماي تىلالپ. _ سهن ھازىر ىئككى تاشـنىڭ ائرىـسىدا قالـدىڭ ،ىئككىـسى بﯧـشىڭنى وئچـاق ېئتىپ ساراڭ قىلۋەتتى ،بۇنى بىلىمهن .لﯧكىن ،سهن بـۇ سـىناقتىن چوقـۇم ۆئتۈشـۈڭ كﯧرەك .ەئگهر بىزمۇ خوتۇن خهقتهك ھﯧسسىياتقا بﯧرىلىپ ،وئيلىمايال ىئـش قىلـساق زىيان تارتىمىز .ىئمانىمىزغا يۈز كﯧلهلهيدىغان ىئشالرنى قىاليلى ،ەئقلىمىزنى قولدىن بهرمهيلــى .ۆئزەڭ تــۆھمهتكه ۇئچرىغــان چاغــدا ائدىلهنــى يالغــانچى ،تۆھمهتخــور
272
دﯦگهنىكهنــــسهن ،زۆھــــرە تــــۆھمهتكه ۇئچراۋاتقانــــدىمۇ ۇئنىــــڭ گهپلىرىگىمــــۇ ىئـــشهنمهسلىكىڭ كﯧـــرەك .ســـهن تـــۆھمهتكه چىـــدىغان بىـــلهن ،زۆھـــرە بهلكىـــم چىدىيالماسلىقى مۇمكىن. _ لﯧكىن ائداش ،باشتىكسى ېئنىق تۆھمهت ،كﯧيىنكىسىنىڭ ائساسى بار. قانداق ائساسى بار؟ ائدىـله زۆھرەنـى پـايالپ تۇرۇپتىكهنمـۇ؟ زۆھرەنـى پـاك ەئمهس دەپ قارىساڭ ،توي قىلساڭال ھهممه ىئش ېئنىق بولىدىغۇ؟ _ ھهمــمه گهپنــى ائڭــالپ تــۇرۇپ مهن ۇئنىــڭ بىــلهن قانــداقمۇ تــوي قىالاليــمهن؟ كۆڭلۈمدىكى گۇمان ائخىر يﯧشىلدى ،ۇئنى ىئسپاتالشنىڭمۇ ەئمدى ھاجىتى قالمىدى. تاھىر قارى سىيىت قارىنىڭ پۈتۈنلهي شۇ گۇمانىغا تاقىلىپ تۇرۇپ قالغانلىقىنى، ھازىرچه ۇئنىڭدىن يىراقالشتۇرۇشنىڭ مۇمكىن ەئمهسلىكىنى ھﯧس قىلىـپ جىمىـپ قالدى ،كۆڭلى تولىمۇ يﯧرىم بولدى. كهچته سىيىت قارىنىڭ تﯧلﯧفونىغا زۆھرەدىن ۇئچۇر كهلدى: »مهن سىزگه ائخىر قوشـۇلۇش قارارىغـا كهلـدىم .مﯧنـى بهختلىـك قىلىـشىڭىزنى تىلهيمهن«. سيىت قارى بۇ ۇئچۇرغا ېئچىنىپ كۈلۈپ قويدى. _ نﯧمه ۇئچۇركهن؟_دﯦدى تاھىر قارى چاي قۇيىۋﯦتىپ. _ زۆھرەدىن كهپتۇ. _ ۇئ قوشۇلۇپتىما؟_ دﯦدى _ قوشۇلسا نﯧمه بولماقچى؟ ەئمدى ىئشىنى قىلسۇن. _ ۇئنــداقمۇ دەپ كهتــمه ،ەئگهر ۇئ بــۇزۇق بولــسا ســاڭا تﯧگىــپ نــﯧمه قىلىــدۇ؟ وئينايدىغىنىنى وئيناپ يۈرىۋەرمهمدۇ؟ ۇئنداق ائسان ۋاز كﯧچىپ كهتـمه ،سـهن خﯧلـى سهۋرچان ىئدىڭ ،مۇشۇ ىئشقا كهلگهندە پهقهت ۆئزەڭنى تۇتالماي قﯧلىۋاتىسهن. _ مﯧنىــڭ كۆڭلــۈم تۇيغــان _،دﯦـدى ســىيىت قــارى پهرۋاســىز ،ســوغۇق بىــر كۈلــۈپ قۇيۇپ _،ۇئ نﯧمىشقا ماڭا چىن كۆڭلىدىن رازىلىق بىلدۈرمهيدۇ؟ مﯧنى ائنچه ياخـشى كۆرمىگهنلىكى ۈئچۈنما؟ ۇئنداق ەئمهس ،ۆئزىنىڭ چاتىقى بولغاچقا ەئرگه تهگكۈسـى كهلمهيۋاتىدۇ. _ ماۋۇ گهپ پهقهت بولمىدى ،ەئرگه تهگكۈسى بولمىسا نﯧمه قىلىدۇ ەئرگه تﯧگىمهن دەپ .تهگكۈسى بولسا قىزلىقنى چوڭ بىلمهيدىغان التاپۇرۇش ەئرلهر جىققۇ؟ خالىغـان بىرسىگه تﯧگىۋالمامدۇ؟ كالالڭنى سىلكىۋەت بۇرادەر ،ۇئ سهندەك قارىمغا تﯧگىمهن، مـــۇھهببهتنى قهدىـــرلهيمهن دەۋاتىـــدۇ .شـــۇنداق تۇرۇقلـــۇق ،ســـهن يهنه ۇئنىڭغـــا ىئشهنمىــسهڭ ...ۋاي بولــدىال ،قــالغىنىنى ۆئزەڭ بىــل .مهن جﯧنىمــدا ۆئزەم كۆرۈپمــۇ باقمىغــان بىــر قىزغــا ىئــشىنىۋاتىمهن ،ســهن شــۇنچه يىــل كۆيــدۈم ،پىــشتىم دەپ
273
تۇرۇقلـــــۇق ۇئنىڭـــــدىن گۇمانلىنىۋاتىـــــسهن .مـــــۇھهببهت دﯦـــــگهن شـــــۇنداق گۇمانخورلۇقمىدى؟ شۇنچىلىك ىئشهنچنىمۇ تىكلىيهلمهي تۇرۇپ يهنه نﯧمه مۇھهببهت! _ مــۇھهببهت دﯦــگهن ائشــۇنداق نــازۇك نهرســه ،مــۇھهببهت دﯦــگهن كۈندەشــلىك ۈئستىگه قۇرۇلغان .مۇھهببهت دﯦگهن يالغانچىلىقنى سىغدۇرمايدۇ ،مۇھهببهت دﯦگهن ائلدامچىلىققا نهپرەتلىنىدۇ... _ شاىئرالرنىڭ قۇرۇق گهپلىرىنى قوي ،ەئمهلىيهت دﯦگهن باشـقا .قارىغانـدا سـﯧنىڭ زۆھرەگه بولغان مۇھهببىتىڭ بهك خىيالىي وئخشايدۇ .شۇڭا ۇئ قىزنىڭ سـﯧنى ائنـچه ياخشى كۆرمهسلىكىدىن ائغرىنمىساڭمۇ بولغىدەك .سهن ەئمدى مـۇھهببهت دەپ دەۋا قىلما ،مۇھهببهت دەپ ۆئزەڭنى ائلدىما .ەئمهلىيهتچىل بول. _ مهن مۇھهببهتنى ،كۆڭۈلنى دﯦگهن بولـسام ،ھﯧچنـﯧمىگه قارىمـاي ۇئنىـڭ بىـلهن نىكاھ قىلغان بوالتتىم .ەئمهلىيهتچىل بولغاچقا ۋاز كهچتىم بـۇرادەر ،مﯧنـى تـﯧخىچه چۈشهنمهيدىكهنسهن. _ ەئملىيهتچىل بولۇش دﯦگهن گۇمـانخور بولـۇش دﯦـگهن گهپمىـكهن؟ سـهن نـﯧمىگه ائساســهن ۆئزەڭنــى ەئمهلىيهتچىــل دەيــسهن .مــۇھهببهتنى دەپ كالالڭــدىن كﯧتىــپ قالمىغانال بولساڭ ،مۇھهببهتنى ەئمهلىيهتتىن ىئزدە بۇرادىرىم ،بۇ خۇددى ھهقىقهتنـى ەئمهلىيهتتىن ىئزدىگهندەك بىر ىئش .ىئمانىڭ بولـسا پىتنىخورنىـڭ گﯧـپىگه كىـرمه، ەئركهك بولساڭ خوتـۇن كىـشىدەك گۇمـانخور بولمـا ،مۇھهببىتىـڭ ۈئچـۈن ،بهختىـڭ ۈئچۈن ھﯧچنﯧمىگه قارىماي زۆھرەنى نىكاھىڭغا ائل ،ەئركهكـتهك جهسـۇرلۇق ،بـاغرى كهڭلىــك بىــلهن ۇئنــى قۇچــاقال ،پــاك يــاكى پــاك ەئمهســلىكىنى ەئمهلىيهتــتىن كــۆر، ەئمهلىيهتته ىئسپاتال .شۇنداق قىاللىساڭ ،ائنـدىن ەئمهلىيهتچىـل قـارىم ،يىگىتـتهك قـــارىم بوالاليـــسهن .بولمىـــسا ،نـــﯧمىال دﯦـــسهڭ بىكـــار ،ھهر داىئـــم غودۇڭـــشىپ قاقشىغاندىن ەئمهلىيهتته بىر ېئسىل ىئش قىلغان مىڭ مهرتىۋە ەئال... بــۇ گهپــلهر ســىيىت قارىنىــڭ كــۆڭلىگه كهلــدى ،ەئممــا يۈرىكىنىــڭ بﯧغىــشىغا تهگدى ،قهلبىنى سـهگىتتى .وئيلىنىـپ ،خىيـال سـۈرۈپ ،ىئچىـگه تىنىـپ ،پۇشـۇلداپ ياتتى .بىر چاغدا زۆھرەدىن تﯧلﯧفون كهلدى: _ مهن يوللىغان ۇئچۇرنى كۆردىڭىزما؟ _ كۆردۈم. _ ەئمىسه نﯧمىشقا بىر نﯧمه دەپ جاۋاب قايتۇرمايسىز؟ _ كۆڭلۈم پهقهت ائرامىدا ەئمهس... _ نﯧمىشقا ائرامىدا ەئمهس؟ تاھىر قارى ۇئنى شهرەتلهپ ۇئ گهپنى دﯦمهسلىككه ۈئندىگهن بولسىمۇ ،ھهسرەتتىن تولغىنىپ ياتقان ،دەردى ىئچىگه پاتماي قالغان سىيىت قارى ائچچىق تىنىپ ،ھهممنى دەپ تاشلىدى.
274
_ ۇئ يالغانچى رەسۋا نﯧمه دﯦسه ىئشىنىپسىز _دە!_ دﯦدى زۆھرە تىترەپ تـۇرۇپ_ ، شــۇنداق قىلىــپ ،ســىزمۇ مهنــدەك تــۆھمهتچى بــوالي دەمــسىز؟ بۇزۇقنىــڭ گﯧــپىگه كىرمهڭ دەپ ماڭا نهسىھهت قىلغان ەئمهسمىدىڭىز؟ خـۇدا ھهققىـدە قهسـهم قىلغـان ەئمهســمىدىڭىز؟ مهنغــۇ ســىزدەك تهقــۋا ەئمهس ،قهســهممۇ قىاللمــايمهن ،قهســهم قىلساممۇ سىزدەك تهقۋا بولمىغاندىكىن ،سىزنى ىئشهندۈرەلمهيمهن .ياخـشى بوپتـۇ، وئبدان بوپتۇ ،شۇ بۇزۇقنىـڭ گﯧـپىگه كىرىـپ ھهر ىئككىلىمىـز بىـر-بىرىمىـزگه قـارا سۈركهيلى ،بىر-بىرىمىزنى رەسۋا قىاليلى ،ۇئنىڭغا تاماشا قىلىپ بﯧرەيلـى ،نىكـاھ قىاليلى دﯦگهنـگه بىـر-بىرىمىزنـى تويغـۇزايلى ،مـۇھهببهت ،كۆڭـۈل دﯦگهننـى ىئتقـا تاشـالپ بﯧرەيلـى ،ەئته-ۆئگــۈن پۇشـايمان قىلىــپ خهقـقه يىغــالپ بﯧرەيلـى .شــۇنداق ياشايلى... زۆھرە تﯧلﯧفوننى ېئتىۋەتتى ،ۇئنىڭ قوشاق توقۇغاندەك ېئيتقان گهپلىرى سـىيىت قارىنىــڭ شــاىئرانه كــۆڭلىگه شــىددەتلىك تهســىر قىلــدى .ەئممــا ھهمــمه ىئــش كﯧچىككهنىــدى .تــاھىر قــارى ۇئنىــڭ ســالپىيىپ كهتكهنلىكىنــى كــۆرۈپ ېئغىــر خۇرسىندى .ىئككىسى ۈئن-تىنسىز وئلتۇراتتى. _ بــۇ گهپلهرنــى دەۋالمىــسام كۆڭــۈل ۇئنىمــايتتى_...دﯦــدى ســىيىت قــارى ۆئزىــگه تهسهللىي بﯧرىۋاتقاندەك. _ وئبـــدان دﯦـــدىڭ ،شـــاىئر مىـــجهز ائدەمنىـــڭ ھهممىـــسى شـــۇنداق دەۋالمىـــسا ۇئنىمايدىغان وئخشايدۇ. _ سﯧنىڭچه ،بۇ گهپ ۇئنىڭغا راستىنال ېئغىر كهلگهنمىدۇ؟ _ ېئغىر كهلمىگهندۇ ...ھازىر ۇئنىڭ ۈئچۈن ھهممىسى بهرىبىر بولۇپ قالدى. _ يىغلىغانمىكىن دەيمهن ،ۇئنىڭ قانداق يىغاليدىغانلىقىنى بهك كۆرگۈم بار. _ سهن ۆئمۈرلۈك ىئشىڭغا چاقچاق قىلىپ ،ائرقىدىن تاماشا كۆرۈۋاتامسهن نﯧمه؟ _ بۇ تاماشىنىڭ ائخىرى قانداق چىقـار؟ _...دﯦـدى سـىيىت قـارى غهلىـتىال كۈلـۈپ، تاھىر قارى ۇئنىـڭ بۇنـداق غهيـرى ھـالىنى پهقهت كـۆرۈپ باقمىغانىـدى ،ەئنـسىرەپ قالدى. _ سهۋدالىق يامان نـﯧمه ،ۆئزەڭـگه دىقـقهت قىـل بـۇرادەر ،بهخـت-ائمهت ائلـدىڭغا كهلگهندە تۇتالمىدىڭ ،ەئمدى پۇشايمان قىلما .ىئش دﯦگهننى وئيالپ قىلىـش ،گهپنـى وئيالپ دﯦيىش كﯧرەك ىئدى ،يهنه ائلدىراقسانلىق قىلدىڭ... _ ھﯧچقىسى يوق ،كۆنۈپ قالغان خۇي ،دەيدىغان گهپنى دﯦيىش كﯧرەك. _ لﯧكىن شۇنى وئيلىمىدىڭكى ،ۇئ بىر تـۆھمهت .ۇئ تـۆھمهت بولمىغـان تهقـدردىمۇ بىراۋنىڭ ەئيىبىنى ېئچىش ياخشى ىئش ەئمهس. _ مهن ۇئنى تۆھمهت دەپ وئيلىمىدىم ،كالالمغا شۇ گۇمان كىرىۋالدى.
275
_ ائدىله ھهقىقهتهن يامان مهخلۇقكهن ،سﯧنىڭ شۇ ائجىزلىقىڭنـى بىلىۋاپتـۇ ،سـهن زۆھرەدىن ۆئته جاھىل ىئكهنسهن .ۇئ خوتۇن كىشى تۇرۇپ ۆئز گۇمانىنى شۇنچه ائسان يوقىتالىــدى ،لــﯧكىن ســهن يوقىتالمايۋاتىــسهن ،ائتــتىن چۈشــسهڭمۇ ۆئزەڭگىــدىن چۈشمهي ،ۆئزەڭنى قىيناپ ،ۆئزەڭنى ائلداپ تۇرۇۋاتىسهن. _ بولدى بۇ گهپلهرنى ەئمدى دﯦيىشمهيلى ،زۆھرەنىڭ دەردىگه بهك يﯧتىـپ كﯧتىـپ بارىــسهن ،تــاھىر-زۆھــرە داســتانى ېئــسىمگه كﯧلىۋاتىــدۇ _ .دﯦــدى ســىيىت قــارى ھالسىزلىق بىلهن _،مهن زادى زۆھرەگه اليىق ەئمهسكهنمهن .شۇ تاپتـا ىئچىمـدە بىـر زەھهرلىـــك مﯧڭىۋاتىـــدۇ ،زۆھـــرەدىن ائيرىلىـــپ قﯧلىـــشتىن بۇنچىلىـــك قورقـــۇپ باقمىغانىدىم ،ماڭا راستىنال ىئشىق باالسى تهگكهن وئخشايدۇ. _ ۇئنداقتا ائدىله يىالنغا ائيلىنىـپ ىئچىڭـگه كىرىۋاپتـۇ .تـۆھمهت باالسـى ىئـشىق جۇالسىنى يهپ تۈگىتىدۇ... _ مهن زۆھرەنى بهك ياخشى كۆرۈپ كهتكهچكه ۇئ گهپـلهرگه چىدىيالمىـدىم .زۆھـرە ۇئ گهپلهرنــى ائڭــالپ ۇئنچىلىــك ائچچىقــالپ كهتمىــسىمۇ بــوالتتى .مهن پهقهت ائدىــله شۇنداق دەۋاتىدۇ دﯦدىم ،ۆئز ىئپادەمنى تﯧخى بىلدۈرمىدىم-دە...ەئسلىدە ۆئزىنىڭمۇ خـــۇدىكى بـــار ،شـــۇڭا گهپنـــى دەپ بـــولغىچه چىدىمايـــدۇ ...خوتـــۇن خهق دﯦـــگهن تﯧپىلماسنىڭ خورمىسى ەئمهس ...ائلدىرىماي قىالرمىز توينى ...قاچان ماڭىمىز... تاھىر قارى سىيىت قارىغا گهپ قىلىشتىن بارا-بارا زﯦرىكىـپ ،ۇئيقـا بىـلهن تهڭ خورەككه چۈشتى .ۇئنىڭ خوتۇن-بالىسى بار ،ۆئزىنىڭ غﯧمىمۇ يﯧتىپ ائشىدۇ ،سىيىت قارى كﯧچىچه وئيلىنامدۇ ،تولغىنىپ ياتامدۇ ،نﯧمه قىلسا قىلمامدۇ؟ 26 ھﯧسسىيات ائشۇنداق زەربه يﯧدى ،كالال ائشۇنداق قﯧيىپ كهتتى... مـــۇھهببهت شـــۇنچىلىك تايىنـــسىز ھﯧســـسىيات ،ۆئمۈچـــۈك تورىـــدىنمۇ ائجىـــز مۇناسىۋەت ىئكهنكى ،كىچىككىنه تهتۈر شامالمۇ ۇئنى چۇۋۇپ تاشلىيااليدۇ. مۇھهببهت قۇچاقالشما جهڭ ەئمهس ،يىراقتا تۇرۇپ تهلپۈنۈش... مۇھهببهت ائدەم دﯦگهن ائجىز مهخلۇقنىڭ ھهقىقىي ائجىزلىقى ۋە بهختسىزلىكى. مۇھهببهت قانماس نهپسنىڭ گۈزەل نامى ،شۇڭا ۇئ ائزاب بىلهن تولغان. مۇھهببهت ائزغىنه بهخت ،بهك توال خاپىلىق ،ېئغىر مۇشهققهت. ســىيىت قــارىم زۆھــرە بىــلهن ەئزەلــدىن قــول تۇتۇشــۇپ باقمىغــان ،شــۇڭا ھهر ىئككىسىنىڭ نﯧرۋىسىغا تهسىر قىلغۇدەك مۇھهببهت شهكىللهنمىگهن .گۇناھ بىلهن ۋايىغا يﯧتىدىغان مۇھهبببهتنى مۇھهببهت دﯦگىلى بوالمـدۇ؟ سـىيىت قـارى نﯧمىـدىن پۇشــايمان قىلىــدۇ؟ ۇئ ىئمــان-ىئــسالمنى چۈشــهنگهندىن بﯧــرى» ىئماننىــڭ ھۇزۇرىــدا
276
ياشـــايمهن ،ائزابالنمـــايمهن ،بـــۇ دۇنيـــا ائلـــدامچى ،ۇئ دۇنيـــالىق بهخـــت ۈئچـــۈن تىرىشىمهن«دەپ ياشاپ كهلگهن ەئمهسمىدى؟ ەئمدى بۇ نﯧمه ائزاب؟ قارىم كﯧچىچه ۇئخلىيالمىدى ،زۆھرەدىن كهلگهن ۇئچۇر ۇئ شـۇنچه ۋاقىتـتىن بﯧـرى زارىقىپ كـۈتكهن جـاۋاب ەئمهسـمىدى؟ ېئرىـشىلمهسته كۆڭـۈلنى دەردته قويغـان قىـز ەئمدى قۇچاق ائچقاندا ۇئنىـڭ قهدىـر-قىممىتـى چۈشـۈپ كهتتىمـۇ؟ زۆھـرە ۆئزىنىـڭ پاكلىقىــدىن پهخىرلهنمىــسه تــوي قىلىــشنىڭ ائلدىــدا غۇرۇرلىنىــپ ،ھــالىنى چــوڭ قىلىــپ ،ۇئشــشاق گهپ قىلىــپ ســىيىت قــارىنى زﯦرىكتۈرەلهرمىــدى؟! پــاك قىــزالرال ۆئزىدىن پهخىرلىنىـشكه ،يىگىـتلهرگه تـالالپ تﯧگىـشكه ھهقلىـق ەئمهسـمۇ؟! باشـقا چىرايلىق قىزالرغا وئخشاشال ،زۆھرەمـۇ ۆئزىنىـڭ ھۆسـن-جامالىغـا يارىـشا قهدىـر- قىممهتــكه ېئرىشىــشكه تهشــنا بولىــدۇ؛ ەئممــا چىرايلىــق قىزالرنىــڭ ھهممىــسى ىئپپىتىنى ساقالپ ياشىيالىشى ناتايىن ،شۇڭا زۆھرە ھهم چىرايلىـق ھهم ىئپپهتلىـك ىئكهنلىكىـــــــدىن تﯧخىمـــــــۇ پهخىرلىنىـــــــپ ،كۆڭۈلدىكىـــــــدەك يىگىـــــــتكه ۇئچرىـــشالمىغانلىقىىدىن ھهسرەتلىنىـــشكه ھهقلىـــق؛ بۇنـــداق بولغانـــدىكىن ،ۇئ تهبىىئي ھالدا سىيىت قارىغـا ھهر خىـل تهلهپلهرنـى قويىـدۇ ،بـۇ نىكاھقـا تـازا رازى ەئمهسلىكىنى ىئپادىلهيدۇ ،دﯦلىغۇل بولىدۇ ،باشقا بىر تالالش ىئمكانىيىتىنى قولدىن بهرمهيدۇ؛ كۆز ائلدىدا سـىيىت قـارى تۇرسـىمۇ ۇئنـى كـۆرمهي باشـقىالرنى وئيلىـشىپ باقىدۇ ،ھﯧچ بولمىسا تهسهۋۋۇر قىلىدۇ ،تاكى رىائللىققا تهن بﯧرىپ »ەئمـدى بولـدى« دﯦگىچه كـۆڭلى تىنمايـدۇ ،كـۆڭلى بىرسـىگه توختىغانـدا ائمالـسىز ھالـدا » بوپتـۇ، پﯧشانهمگه پۈتۈلگهننى كۆرەي ،مهن تاللىغىنى بىلهن ەئمهس ،مﯧنى تاللىغىنى بىـلهن يﯧرىم-ياتا بولسىمۇ ھاياتنىڭ پهيزىنى سۈرەي «...دەپ وئياليدۇ .زۆھرە چىن دىلىدىن خاالپ ھهم خالىماي ،كىبىر-تهمهننا ،تهۋەككۇلچىلىك ،ەئمما يهنىـال ەئسـتايىدىللىق بىلهن توي قىلىمهن دەۋاتقان ەئھۋالدا ۇئنىڭ پاك ەئمهسـلىكى مۇمكىنمـۇ؟ ناپـاكلىق بىلهن سىيىت قارىنى ائلدايمهن دﯦيىشى مۇمكىنمۇ؟ زۆھرە ۆئزى پۇل تۆلهپ بىـر يىـل بولسىمۇ ىئنگىلىزچه وئقۇغان قىز ،ۇئ ۆئزىنىڭ نومۇسىنى ساتمىسىمۇ ،ائشـۇ بىلىمـى بىلهن ھازىرقىدەك ىئمكـانىيهتلهرگه ېئرىشىـشى تامـامهن مۇمكىنغـۇ؟ زۆھـرە ەئگهر شۇنداق ىئشالرنى قىلغان بولسا مىجهزىمۇ ائللىبۇرۇن ۆئزگىرىپ ،ائدىلهگه وئخـشاشال داپشاق ،قﯧلىن ،نومۇسسىز بىر نﯧمىگه ائيلىنىپ كﯧتىشى مۇمكىنغـۇ؟ ۇئ ھالـدا ۇئ سىيىت قـارى بىـلهن كۆرۈشۈشـنى ھهرگىـز خالىمايـدۇ ،بۇنـداق قارىمـدىن يولۋاسـنى كۆرگهن ياۋا ېئشهكتهك قاچىـدۇ .ەئممـا زۆھـرە سـىيىت قـارى بىـلهن ناھـايىتى بهلهن تﯧپىــشالىدى ،ســﯧغىنىش پىغــانلىرىنى بﯧــسىقتۇرغىدەك كۆرۈشــهلىدى ،چىرايلىــق پاراڭلىشالىدى ،سىيىت قارىغا بۇرۇنقىدەكال كۆڭۈل ائزادىلىكى بىلهن گهپ قىاللىدى، قارىمغا بۇرۇنقىدەك تارتىنچاق تهبهسـسۇملىرىنى ،يﯧقىملىـق كـۈلكىلىرىنى تهقـدىم قىاللىــدى ،ھﯧچقانــداق قورۇنمىــدى ،تاتىرىــپ وئڭايــسىزلىنىدىغان ىئــش قهتىئــي
277
بولمىــدى .ھهر قﯧتىملىــق كۆرۈشــۈش شــۇنداق تهبىىئــي بولــدى ،گۇمــانلىق چىــراي ىئپادىلهر ۋە ياغلىما گهپ-سۆزلهر بولمىدى .زۆھرە يهنىال بۇرۇنقى زۆھرە ىئـدى ،پهقهت بۇرۇنقىغــا قارىغانــدا جهمىئيهتنــى كــۆپرەك چۈشــهنگهندەك ،مىــجهزدە خﯧلــى پــشىپ يﯧتىلگهندەك بولۇپ قالغانىدى .سىيىت قارى توي تهكلىپى قويغانـدا زۆھـرە تهبىىئـي ھالدا ېئنىـق ىئپـادە بىلدۈرمىـدى ،كﯧـيىن ۆئزى ۆئيـدىكىلىرىنىڭ ۈئمىـدىنى ائقـالش يۈزىسىدىن ۇئ تهكلىپكه قوشۇلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى ،ىئشهنچلىك ھالدا بىلدۈردى، دۇدۇقالپ قالمىـدى .ۇئ ھهر قـانچه قـاقۋاش بولـۇپ كهتـسىمۇ ،ۆئزىنـى ۇئنچىىـك پـاك كۆرسىتىپ سيىت قارىنى ائلدىياالمدۇ؟ »مﯧنى بهختلىـك قىالالرسـىمۇ؟« دەپ سـىيىت قارىنىڭ كۆزىگه قايغۇلۇق ھالدا تىكىلىپ قارىياالمدۇ؟ توي كﯧچىسىدىن ھﯧچ قانداق ەئنــسىرىمهي ،كهلگۈســىدە بهختلىــك بواللماســلىقىدىن ەئنــسىرەپ شــۇ گهپلهرنــى قىالالمدۇ؟ بۇنى سىيىت قارى نﯧمىشقا وئيلىمىدى؟! سىيىت قارى ۇئيقۇسىنى تهرك ېئتىپ ،زۆھرە بىلهن كۆرۈشكهن پۈتۈن جهريـانالرنى تهپسىلىي ەئسلهپ ،قايتا-قايتا ھۆكۈم قىلىـپ ،زۆھرەنىـڭ بۇزۇلـۇپ كهتكهنلىكىـگه ىئــسپات بوالاليــدىغان ھﯧچقانــداق نهرســه تاپالمىدى،بۇنىڭــدىن كــۆڭلى ســۆيۈنگهنچه شۇنچه ائزابالندى .تاڭ ائتارغا يﯧقىن ۇئخالپ چۈش كۆردى .ەئتىسى قوپۇپ نـﯧمه چـۈش كۆرگهنلىكىنى ەئسلىيهلمىدى ،زۆھرەنى كۆرگهنـدەك قىلىۋىـدى ،يهنه يوقـاپ كهتتـى؛ وئيغىنىپال كۆڭلىگه دۈككىدە كهچكهن تۇيغۇ ۇئنى ۇئنـچه بىـائرام قىلىـدىغان تۇيغـۇ ەئمهس ىئدى ،كﯧچىدىن ېئغىـر ياتقـان بولـسىمۇ وئيغانـدا يﯧـنىكلهپ قالغانىـدى؛ ۇئ بامدات نامىزىنى وئقۇپ بولۇپ ،يهنه ياتتى ،ۈئزۈلمهس خىياللىرى داۋامالشتى. _ ائخشام ىئستىخارە نـامىزى وئقۇسـاڭمۇ بـوپتىكهن_،دﯦـدى تـاھىر قـارى ۇئنىـڭ خىيالىنى بۆلۈپ _،كﯧچىدىن ۇئخلىيالىدىڭمۇ؟ _ ۇئخلىغىلى بولمىدى ،كﯧچدىن توال خورەك تارتتىڭ... _ خورەككه ائمال يوق ،ۇئيقۇڭ قاتتىق كهلسه خورەكنىمـۇ ائڭلىمايـسهن .كﯧچىـدىن شۇ ىئشنى وئيالپ ۇئخلىيالمىدىم دﯦگىـنه ،بىـر چاغـدا گهپ قىلىۋاتاتتىـڭ ،ۇئخـالپ قاپتىمهن. _ ۆئزەمــگه ۆئزەم گهپ قىلىپــتىمهن ،گهپ قىلىــپ ھارغانــدا خىيــال ســۈرۈپتىمهن. كﯧچىدە خىيال سۈرسـهڭ كـالالڭ ېئچىلىـپال كﯧتىـدىكهن ،ۇئيقـۇ دﯦـگهن بىـر يهرلهردە قالىدىكهن .تاڭ ائتارغا يﯧقىن ۇئخالپ قاپتىمهن ،بامداتقا قوپالمىغىلى تاس قالدىم. _ ھازىر كهيپىياتىڭ خﯧلى ياخـشى تۇرىـدۇ ،زۆھرەنـى كالالڭـدىن چىقىرىۋەتتىڭمـۇ ەئمدى؟ _ ۇئنداق ائسان ىئش نهدە؟! باشقىدىن وئيالۋاتىمهن. _ بۈگۈن كهچته ىئستىخارە نامىزى وئقۇپ بـاق ،گۇمانـدىن قۇتۇلـۇپ ،تـوغرا قارارغـا كﯧلىپ قﯧلىشىڭ مۇمكىن .پاكلىق ،گۈزەللىك ،ياخشىلىق ىئزدىگـۈچىلهرنى ائلـالھ
278
ناۈئمىــد قويمايــدۇ ،ائلــالھ ۇئنىــڭ كــۆڭلىگه ياخــشىلىقنى ىئلھــام قىلىــدۇ .داىئــم ياخشىلىقنى وئياليـدىغان مۇسـۇلمان بولـساق ،بىـزگه چوقـۇم ياخـشىلىق ۋە بهخـت نﯧسىپ بولىدۇ .داىئم يامانلىقنى وئياليـدىغان ائدەمـلهر باشـقىالرنىمۇ رەزىـل ،ناچـار دەپ وئياليــدۇ ،ھــﯧچكىمگه ىئــشهنمهيدۇ ،ائســان ۈئمىدســىزلىنىدۇ ،غهزەبلىنىــدۇ، خاپىلىقى تۈگىمهيدۇ ،ۆئزىنى ىئچىدىن يهپ تۈگىتىدۇ .ۈئمىدۋار بولۇش ۈئچۈن چوقـۇم ياخـــشىلىقنى ســـۆيىدىغان بولـــۇش كﯧـــرەك ،ائلالھنىـــڭ رەھمىتىـــدىن ھهرگىـــز ۈئمىدسىزلهنمهسلىك الزىم ،ۈئمىدسىزلىك شهيتاننىڭ ىئشى. _ مﯧنى بهك ۈئمىدسىزلىنىپ ،چۈشكۈنلىشىپ كﯧتىـدۇ دەپ وئيـالپ قالمـا _،دﯦـدى سىيىت قارى خاتىرجهملىك بىلهن _،مۇرادىمغا يﯧتهلمىسهممۇ ائخىرەتنى وئيالپ سهۋر قىاللىشىمغا ىئشىنىمهن .تۈنۈگۈن شۇ بۇزۇق كـالالمنى ائيالنـدۇرۇۋﯦتىپتۇ .ائچچىـق ۋە غهزەپ ەئقلىمنى ېئلىـپ كﯧتىپتـۇ .كـﯧچىچه ائغرىقچـان بوۋايـدەك جىمجىـت يﯧتىـپ ۆئتمۈشۈمنى ەئسلىدىم .جىق ىئشالر كالالمدىن ۆئتتى ،مهن بىلىدىغان زۆھرەنى ۆئزەم ائخىر ائقالپ چىقتىم ،گۇمانىم پۈتۈنلهي تۈگىدى دﯦيهلمهيمهن ،ەئمما تۈنۈگۈنكىـدىن جىق وئڭشىلىپ قالدىم. _ بارىكــالال ،بــۇرادەر ،ىئمانغــا بىــز نــﯧمه ۈئچــۈن شــۇنچه يﯧپىــشىمىز ،چــۈنكى ۇئ قهلبىمىزنــى وئيغــاق قىلىــدۇ .نﯧمىــشقا بىــز ھهر بىــر ىئــشىمىزنى ىئمانغــا ســﯧلىپ توغرىالپ مـاڭىمىز؟ چـۈنكى قهلبىمىـز ھـۇزۇر تاپىـدۇ .مانـا سـهن سـهگهكلىك بىـلهن ھهقىقهتنى وئيـالپ يﯧتىپـسهن ،مهشـۇقىڭنى تـۆھمهتتىن قۇتۇلـدۇرۇپ چقىپـسهن .بـۇ ائســان ەئمهس .ەئمــدى ،قــالغىنىنى تــوي كﯧچىــسىگه قــوي ،ەئمهلىــيهت ۋە كﯧيىنكــى تۇرمۇش ھهممىنى ىئسپاتاليدۇ. _ كﯧچىچه زۆھرەنى وئيالپ شـۇنى ھـﯧس قىلـدىمكى ،مـۇھهببهت دﯦـگهن بـۇ نهرسـه پهقهت ياخشى كۆرۈشال ىئكهن ،مهشۇقنى يامان كۆرەلمهيـدىكهنمىز .يامـان كۆرسـهكمۇ ۇئنـــى بىـــراقال يوققـــا چىقىرىۋﯦتهلمهيـــدىكهنمىز .يهنىـــال ۆئزىمىزنىـــڭ بـــۇرۇنقى ھﯧسسىياتىغا تايىنىپ ،ۇئنىڭ ياخشى تهرەپلىرىنـى وئياليـدىكهنمىز ،بىلـله ۆئتـكهن ۋاقىتالرنــى ســﯧغىنىدىكهنمىز» .مــۇھهببهت قــانچه كۈچلــۈك بولــسا نهپرەتمــۇ شــۇنچه كۈچلۈك بولىدۇ« دﯦگهن گهپنى ائڭلىغان ،لﯧكىن ،مهن ھهر قـانچه قىلىپمـۇ زۆھـرەگه نهپرەتلىنهلمىدىم ،چۈنكى نهپرەتلهنگىدەك چوڭ سـهۋەب ،پاكىـت تاپالمىـدىم .ائشـۇ بۇزۇقنىڭ گﯧپى مﯧنىڭ زۆھرەگه بولغان ھهقىقىي تۇيغۇمدىن ېئـشىپ كهتـسه مﯧنىـڭ ھﯧســسىياتىم نــۆلگه تهڭ ەئمهســمۇ؟! ،مهن نهدە قــالىمهن؟ مهن نــﯧمىگه ھﯧــساب؟! كﯧچىچه مۇشۇ سوائلدىن قىينالدىم .يهنه كﯧلىپ ،ائدىلهنىڭ قانـداقلىقىنى بىلىـمهن، قاراپ تـۇرۇپ ماڭـا تـۆھمهت قىلغىنىنىمـۇ بىلىـمهن .ۇئ ھالـدا ۇئنىـڭ يهنه تـۆھمهت قىلىــشى مــۇمكىنلىكىنى ،زۆھــرەگه ۇئۋال قىلىۋاتقــانلىقىنى ،ىئــشىمىزدىن چاتــاق چىقىرىۋاتقانلىقىنى پهملىدىم ،لﯧكىن بۇ خىيال تۈنۈگۈن كالالمغا قهتىئيال كهلمهپتۇ،
279
سﯧنىڭ گهپلىرىڭمۇ قۇلىقىمغا كىرمهپتۇ» ،تازنىڭ ەئقلى چۈشتىن كﯧيىن« دەپ مانا ەئمدى وئيالۋاتىمهن .بىراق ەئمدى كﯧچىكتىم.... سىيىت قارى مهيۈسلىك بىلهن گﯧپىنى تۈگىتىپ ،خىيالىي بىر نۇقتىغا تىكىلىـپ تۇرۇپ قالدى. _ زۆھرەگه ۇئ گهپلهرنـى دﯦمهيـدىغان ىئـش ىئـدى ،دﯦـمهي تۇرغـان بولـساڭ ،كـالالڭ ھازىرقىدەك جايىغا چۈشكهندە ھهممه ىئشنى مۇۋاپىـق تـوغرىالپ ،نىكـاھنى ۋاقتىـدا قىالتتۇق ،ىئش تامام ۋەسساالم بوالتتى .لﯧكىن ھﯧلىمۇ ائلدىراپ ۈئمىدسىزلىنىـشكه بولمايدۇ. _ لــﯧكىن بهك ۈئمىــدلىنىپمۇ كﯧــتهلمهيمهن ،زۆھرەنىــڭ تۈنۈگــۈنكى گهپلىرىنــى ائڭاليدىغان بولساڭ چىداپ تۇرالمايتتىڭ ،خۇددى ھازا ائچقان خوتۇندەك يـۈرىكىمنى ېئزىۋەتتى ەئمهسمۇ... _ زۆھرە ەئلـۋەتته ۇئ گهپنـى كۆتۈرەلمهيـدۇ ،پـاكلىقنى چـوڭ بىلىـدىغان غۇرۇرلـۇق قىزالر شۇنداق بولىدۇ .ەئگهر ۇئ كاللىسى ىئشلهيدىغان قىز بولسا بۇنـداق گهپلهرنـى ائڭلىغاندىن كﯧيىن يهنىال ۆئزىنىڭ ىئززىتىنى ساقالپ يۈرىۋﯦرىدۇ ،بۇنـداق گهپـلهرگه پهرۋا قىلمايــدۇ؛ ەئگهر كاللىــسى ىئــشلىمهيدىغان قىــز بولــسا» ،مانــا ەئمىــسه ،ماڭــا ىئشهنمىگىنىڭگه تويه« دەپ ،بﯧرىپال قىلىدىغىنىنى قىلىدۇ .قىـز بـاال ائچچىقلىـسا ياكى قﯧيـداپ قالـسا سـاراڭغا ائيلىنىـدۇ .زۆھرەنىـڭ ۇئنـداق بولماسـلىقىنى ۈئمىـد قىلىمهن. _ بىر نﯧمه دەپ بولغىلى بولمايدۇ _،دﯦدى سيىت قارى ەئنسىز ھالدا _،زۆھرەنىـڭ ائچچىقىمۇ خﯧلى بار .گاھىدا قﯧيداپمۇ قويىدۇ .ۇئنىڭ ۈئستىگه بىر ائز جاھىـل ،بىـر ىئشنى ائسان قارار قىلمايدۇ ،قارار قىلسا قىلماي قويمايدۇ. _ ۇئ ســهن بىــلهن تــوي قىلىــمهن دﯦگهنــدىكىن ەئمىــسه ائخىــرىغىچه چىــڭ تۇرســا بوپتىكهن. _ ۇئنداق قىلمايدۇ_ ،دﯦدى سىيىت قارى ەئلهم بىلهن _ ،مهن بىلهن توي قىلىشنى ەئمدى ھهرگىز وئيالشمايدۇ. _ گهپنى ۇئنداق كهسكىن دەۋەتمه ،قىز بالىنىڭ كۆڭلىدىكىنى بىلىپ بولماق تهس. _ ۇئنى ائچچىقتىن ساراڭ قىلىۋەتتىممىكىن دەيمهن ،ھهم بهكال ۈئمىدسزلهندۈرۈپ قويدۇم ،مهندىن نهپرەتلىنىپ كهتمىسىال بوالتتىغۇ! _ بۇنداق قىلىـپ كهتمهسـلىكى مـۇمكىن ،چـۈنكى ۆئزىمـۇ ائدىلهنىـڭ تـۆھمىتىگه ىئشىنىپ سهندىن گۇمانالندى ەئمهسمۇ؟! نهپرەتلهنسه ائدىلهدىن نهپرەتلىنىدۇ؛ سـاڭا نهپرەتلىنىپ قانداق قىلىدۇ؟
280
_ ۇئققىلى بولمايدۇ ،ائچچىقىدا ائدەم ھهر نﯧمىلهرنـى وئياليـدۇ...ائچچىـق ائدەمنـى سـاراڭ قىلـدۇ ،مهنمـۇ تۈنۈگـۈن قانـداق بولـۇپ كهتكىنىمنـى ۆئزەم بىلىـمهن ،باشــقا كهلگهندە بىلىسهن بۇرادەر! _ ەئلۋەتته ،لﯧكىن سـهن تهكـرار خاتـالىق ۆئتكۈزۈشـتىن ساقلىنىـشىڭ كﯧـرەك-ته! بهندە دﯦگهن ائجىز دەپ ۆئزەڭگه تهسهللىي ىئزدەپ يۈرىۋەرسهڭ باھـانهڭ تۈگىمهيـدۇ، ىئشىڭ ىئلگىرى باسمايدۇ. _ ائدەم دﯦگهن بىر كۈندىال ائدەم بولمايدۇ ،ىئشنى ھهر قاچـان مـۇكهممهل قىلىـمهن دەپ كهتكىلى بولمايدۇ_...دﯦدى سىيىت قارى ھهسرەتلىك تىنىپ. _ لﯧكىن ،ىئنسان ۆئزىدىكى سۈپهتلهرنى كامىلالشتۇرۇپ بﯧرىشى كﯧرەك. _ لﯧكىن ،بۇرادەر ،گهپنى قىلماق ائسان ،ەئمهلگه ائشۇرۇش تهس ،ەئمهلىيهتته ائدەم ۆئزىنىڭ كهيپىياتىنىڭ تهسـىرىگه ۇئچـراپال تۇرىـدۇ ،شـۇنىڭ بىـلهن ەئقلىنـى داىئـم يوقىتىپ قويىدۇ ،ھهر خىل ۇئششاق ىئشالر چوڭ ىئشالرغا پۇتلىشىدۇ ،ۆئمۈر شۇنداق ۆئتىدۇ .نۇرغۇن ائدەم ەئقىلسىزلىقنىڭ دەردىنى تارتىپال ياشايدىغان جاھان بۇ... ســىيىت قارىنىــڭ ھــازىر ھهر قانــداق ۋاقىتتىكىــدىنمۇ بهك تهســهللىيگه مۇھتــاج ىئكهنلىكىنى ھﯧس قىلغان تاھىر قـارى ۇئنىـڭ بىـلهن ائرتـۇق تاالشـمىدى؛ سـىلىق- سىپايه پاراڭالشتى ،سىيىت قارىنىڭ دەردىنى ائزايتىپ ،ۈئمىدۋارلىق بىلهن ياشىشىغا ىئلھام-مهدەت بﯧرىدىغان گهپلهرنى قىلـدى.گهپـلهر ائيلىنىـپ كﯧلىـپ يهنه زۆھـرەگه مهركهزلىشىپ قالدى. _ زۆھرەدىن گۇمانالنمىغان بولساڭ ،ەئمىسه كهچـۈرۈم سـورا _،دﯦـدى تـاھىر قـارى سهمىمىيهت بىلهن _،ىئشىڭنى پۈتتۈرىۋﯦتهيلى. _ تۈنۈگۈن ۇئنداق دەپ ،بۈگۈن كهچۈرۈم سورىسام قانداق بوالر؟ _ ھﯧچقانداق بولمايدۇ ،توينىڭ ائلدىدا ھهر خىل گهپـلهر ،ھهر خىـل ۆئزگىرىـشلهر بولۇپ تۇرىـدۇ .نىـيهت ھهممىـدىن ەئال ،نىيىتىـڭ دۇرۇس بولغانـدىكىن ۇئنـى چوقـۇم ەئمهلگه ائشۇرغىن ،باشقا ۇئششاق مهسىلىلهرنى بهك وئيلىۋالمىساڭمۇ بولىدۇ. _ لﯧكىن نىكاھ قىلىـش ۈئچـۈن ھهر ىئككـى تهرەپـته تولـۇق ىئـدىيىۋى تهييـارلىق بولۇشى كﯧـرەك ،زۆھـرە ۇئ ياقتـا تۇرسـۇن ،مهنمـۇ تﯧخـى تولـۇق بىـر قارارغـا كﯧلىـپ بولمىدىم ،كۆڭلۈم ھازىرمۇ غهش. _ ياخشى ىئشقا داىئم پىتنه-پاسات ائرىلىشىۋالىدۇ ،ياخشى كۆڭۈلنى يامان خىيـال داىئم يـوقالپ تۇرىـدۇ ،گۇمـان دﯦـگهن چوڭىيىـپ كﯧتىۋﯦرىـدۇ .سـهن بۇالرغـا قارىمـاي زۆھرەنى قايتا ماقۇل كهلتۈرۈشكه تىرىشقىن. _ سﯧنىڭچه ،مهن زۆھرەگه يۈزدە يۈز ىئشهنسهم بوالمدۇ؟_دﯦدى سىيىت قارى ىئچىنى تىڭشاپ ،يهنى ۆئزىدىن قاناەئت ھاسىل قىاللماي.
281
_ يۈزدە يۈز ىئشهنمىسهڭمۇ يۈزدە ائتمىـش پىرسـهنت بولـسىمۇ ىئـشهنگىن .ەئگهر زۆھرە ھهقىقهتهن پاكلىقىنى يوقاتقان قىز بولسىمۇ ،ۇئنـى ائسـراش ،ھىمـايه قىلىـش، كۆڭلىنى تهقۋالىققا مايىل قىلىش سـﯧنىڭ بۇرچـۇڭ .زۆھرەغـۇ يامـان ەئمهس قىزغـۇ، كوچىــدا قالغــان بــۇزۇقنى ائدەم قىلىــشمۇ چــوڭ ســاۋاب ىئــش .بۇنــداق قىاللمىــساڭ، قولۇڭدىن كهلگىنىنى قىـل .پـاكلىقنى قوغداشـقا پىـداكارلىق كﯧـرەك ،ناپـاكنى پـاك قىلىشقىمۇ پىداكارلىق كﯧرەك. _ بۇ گﯧپىڭنى ائڭالپ ۆئزەمنى نهپسانىيهتچىدەك ھﯧس قىلىـپ قالـدىم ،بـۇ گهپ كالالمدىن ۆئتتى ،زۆھرەنى زادى ائلغىـنىم ائلغـان .لـﯧكىن مهسـىله ھـازىر زۆھـرەدە، ەئگهر بۇ قﯧتىم مهندىن رايى پۈتۈنلهي يﯧنىپ كهتكهن بولـسا بۇنىڭغـا ائمـالىم يـوق، ۆئزەڭ بىلىسهن ،مهن بىر كىمگه يالۋۇرۇشـقا ۆئچ ،مهن پهقهت ائلالھقىـال يﯧلىـنىمهن، كۆڭــۈلنى دﯦــگهن تهقــدىردىمۇ كۆڭۈلنىــڭ ائلدىــدا ۆئزەمنــى پهسلهشتۈرۈشــنى زادى خالىمــايمهن ،بىــر قﯧــتىم دەپ باقــارمهن ،ىئككــى قﯧــتىم دەپ باقــارمهن ،ۈئچىنچــى قﯧتىممۇ ۇئنىمىسا ەئلهكمۇلال دەپ يۇرتقا كﯧتىمهن... شۇ گهپ بىلهن سىيىت قارى زۆھرەگه تﯧلﯧفون قىلىدىغان بولدى ،دەرۋەقه تﯧلﯧفون ۇئردى ،ەئمما زۆھرەنىڭ تﯧلﯧفونى ائلدىراش ىئدى .بۇ چاغدا ۇئ ائدىـله بىـلهن قـاتتىق دىيىشىۋاتاتتى: _ نﯧمانداق تﯧلﯧفوننى ائلمايسهن؟ _ ائلدىمغۇ مانا ،نﯧمه گﯧپىڭ بار ىئدى؟! _ تۈنۈگۈندىن بﯧرى نهچچه تﯧلﯧفون قىلدىم ،بىر قﯧـتىم قهسـتهن ائلمىـدىڭ ،قايتـا ۇئرســام ېئتىۋاپــسهن .بۈگــۈن يهنه ۇئرمــاي دەپ ۇئردۇم .مهنــدىن قﯧچىــپ قانــداق قىالتتىڭ؟ _ كىم سهندىن قﯧچىپتۇ ،سهندىن قورقۇپمۇ ىئشمۇ؟! _ سهن زادى ھﯧچكىمدىن قورقمايسهن ،شۇنچىۋاال ىئـشنى تﯧرىۋﯦتىپتـۇ يهنه نومـۇس قىلماي يۈرۈيسهن .دﯦگىنه قﯧنى ،نﯧمىشقا ۇئ قارىمغا مﯧنى چاقىسهن؟ _ بولغان ەئھۋالنى دﯦدىم. _ سهن نﯧمانداق تۆھمهتخور ،بىردەم سىيىت قارى ۇئنداق قىلغان دەيسهن ،بىر دەم مﯧنى يولدىن چىققان دەيسهن .ۇئنى بۇنىڭغا ،بۇنى ۇئنىڭغا چﯧقىـپ زادى نـﯧمه پايـدا كۆردۈڭ؟ سﯧنى بۇنداق قىـالر دەپ پهقهت وئيلىمـاپتىكهنمهن ،سـهندە نومـۇس دﯦـگهن نﯧمه زادى يوقكهن ،مهن ەئزەلدىنغۇ سهندە نومـۇس بـار دەپ قارىمـايتتىم _. ...زۆھـرە ۆئپكىدەك ېئسىلىپ ،جىددىيلىشىپ سۆزلهيتتى ،بۇ ھالنى سـىيىت قـارى كـۆرەلىگهن بولسا سۆيۈنۈپ قاالر ىئدى. _ سهندىمۇ نومۇس دﯦگهن نهرسه ائزراق .مﯧنى بىلمهيدۇ دﯦمه ،ۆئزەڭنـى قاچـانغىچه يالغاندىن پاك كۆرسىتىپ يۈرۈيـسهن؟ مۇشـۇ ۋاققىـچه ۆئزەڭنـى قىـز دەپ سـاراڭدەك
282
پهخىرلىنىــپ يۈرۈيــسهن .ھــازىر دﯦــگهن قاچــانقى زامــان؟ ســﯧنى قىــز دﯦــسه پۈتــۈن بﯧيجىڭلىق كۈلىدۇ .يا مهندەك ېئچىلىپ يۈرەلمهيسهن ،يا بﯧـشىڭغا يـاغلىق ائرتىـپ بۈۋىم بولۇپ وئلتۇرالمايسهن .وئتتۇرىدا قالغـان قﯧچىـردەك يـا ۇئنىڭغـا ،يـا بۇنىڭغـا تهۋە ەئمهس .بۇنداق قىينىلىپ ياشىغاندىن ياشىمايال قويغان ياخشى. __ قانداق ياشىشىمنى سهن بهلگىلهپ بﯧرەمتىڭ؟! مﯧنى خىرىـستىائن قىاللمىغـان ائچچىقىڭدا قىلىۋاتقان ىئشىڭغۇ دەيمهن بۇ ،ۇئخالپ چۈشـۈڭ ،مهن تﯧخـى ۇئنچىلىـك دۆت ەئمهس ،پۇلنى دەپ نومۇسۇمنى ساتمايمهن ،پۇلنى دەپ خىرىستىائن بولمايمهن. __ سهن سهھرالىق ھﯧچنﯧمىنى بىلمهيـال شـهھهرگه كىرىـپ قالغـان ،شـهھهردە وئن يىل تۇرغۇزسىمۇ يهنىـال تومپـايلىقىڭنى قىلىـسهن ،ھﯧچنﯧمىنـى ۇئقمايـسهن ،شـۇڭا ائرتۇق گهپ قىلما .سﯧنىڭ ىئپپهت-نومـۇس ھهققىـدە گهپ قىلىـدىغان سـاالھىيىتىڭ يوق ،بهلكىم ائللىبۇرۇن سﯧتىپ بولغانسهن ،ساتمىساڭ ەئمدى ساتارسـهن .بـۇ پهقهت ۋاقىت مهسىلىسى .پۇلنى دەپ خىرىستىائن بولغـان دەمـسهن؟ پـۇل دﯦـسهڭ سـهندەك تومپاينى ماالي قىلىپ سﯧتىۋااللىغۇدەك پۇلۇم بار ،مهن كالالمـدىن ۆئتمىـگهن ىئـشنى قىلمـــايمهن ،مهن چۈشـــىنىپ خىرىـــستىائن بولغـــان ،ســـﯧنىڭ ېئتىـــڭ مۇســـۇلمان، ەئمهلىيهتــته ســهن ۆئتــۈپ كهتــكهن دىنــسىز .ســﯧنىڭ قايــسى ەئپتىــڭ مۇســۇلمانغا وئخشايدۇ؟ ھﯧچ يﯧرىڭ وئخشىمايدۇ .ەئگهر شۇ گومۇش قارىمغا تهگسهڭ ائنـدىن ائز- تــوال وئخــشاپ قﯧلىــشىڭ مــۇمكىن ...ۆئزەڭــگه دۇائ قىلــدۇرۇپال تﯧگىــۋال ،بهختلىــك بولىسهن! نىكاھ قىالرمىش تﯧخى ائدەمنىڭ كۈلگىسىنى كهلتۈرۈپ ،نىكاھ دﯦگهننى نامــاز وئقۇيــدىغان مۇســۇلمان قىلىــدۇ ،ســهندەك دىنــسىزالر نىكــاھ قىلمــاي وئينــاپ ياشاۋﯦرىشى كﯧرەك... ائدىلهنىڭ سهت ېئغىزى بﯧسىلمايتتى ،زۆھرە غهزەبتىن تىترەپ كهتتى : __ مهن دﯦگهن مۇسۇلمان ،ماڭا ھاقارەت قىلغان ېئغىزىڭغـا بـاال بﯧـرەر خـۇدايىم. خىرىــستىائن دﯦــگهن ســهندەك چﯧقىمچــى ،بۇزغــۇنچى بوالمــدۇ؟! ۆئتكهنــدە مﯧھىــر- شهپقهت ،مۇھهببهت بىر نﯧمه ...دەپ كاپشىپ يۈرەتتىڭ ،ھهممىسى يالغـان گهپـكهن، ىئچىڭدە زەھه قاينايـدىكهن ...ۆئزەڭ بـۇزۇق بولغانـدىكىن بىزنـى كۆرەلمهيۋاتىـسهن؛ سﯧنىڭ داداڭ ائپاڭنى نىكاھلىماي ائلغانمىدى؟ سهن قانداق تۇغۇلغانىدىڭ؟... _ دادام-ائپامنى چىـشلهپ تارتمـا پهسـهندى ،گهپ بولـسا ماڭـا دە ،گهپ دﯦگهنـگه تويغۇزۇپ قويىمهن... _ بىلىمهن ،ېئغىزىڭدىن پوق-سۈيدۈك تۆكۈلۈپ تۇرىدۇ ،ىئچىڭدە نـﯧمه بولـسا شـۇ چىقىدۇ ،ىئست دەيمهن ،سهن بۇزۇققـا بىكـار ىئـشلهپ يـۈرۈپتىكهنمهن ،دوسـتۇم دەپ ائرىلىشىپ ۆئتۈپتىكهنمهن ،نﯧمه دﯦسهڭ ھه دەپ گﯧپىڭگه ىئـشهنگهندىكىن مـاڭىمۇ ائز! ەئمدى ىئككىنچى مﯧنى ىئزدىگۈچى بولما ،كوچىـدا ماڭـساممۇ سـهندەك رەسـۋاغا تۈكۈرۈپ قويۇپ ۆئتۈپ كﯧتىمهن _ ...زۆھرە ۆئز گﯧپىدىن ۆئزى ھۇزۇرلىنىپ ائدىلهنـى
283
تلالۋەردى ،شۇ ائچچىقىدا تىلىمۇ نهشتهردەك ۆئتكۈرلىشىپ كهتتى .ائدىـله چىـدىماي زۆھرەنى ەئڭ قهبىھ تىلالر بىلهن تىلالشقا باشلىدى ،زۆھرەمۇ دەيدىغان گﯧپىنى تـازا دەپ تىللىۋﯦلىپ تﯧلﯧفوننى ېئتىۋەتتى. ىئككهيــلهن ناھــايىتى ســهت سوقۇشــتى ،ائدىلهنىــڭ چﯧقىمچىلىــق ،تــۆھمهت ۋاسىتىسى بىلهن ىئشنى بۇزغانلىقى ،زۆھرەنـى بۇزۇقچىلىـق كوچىـسىغا ائپىرىـشتىن ھازىرمۇ ۋاز كهچمهيۋاتقانلىقى زۆھرەگه تﯧخىمۇ ائيـدىڭ بولـدى .ائدىـله ۇئ مىجهزىـدە بۇنىڭلىق بىلهن بولـدى قىلمـايتتى ،زۆھرەنـى ۆئيىگىـچه ىئـزدەپ كﯧلىـشىمۇ ،يولـدا ۇئچرىغان يهردە ېئسىلىۋﯦلىشىمۇ مۇمكىن ىئدى ،ۇئ شۇ نومۇسسىزلىقىنى كـوچىغىچه سۆرەپ چىقـااليتتى .ىئككىـسى كوچىـدا ائدەم-بـار يـوق دﯦـمهي چاچلىـشىپ كهتـسه كــۆرۈڭ ،خهقــلهرگه تاماشــا بولــۇپ بﯧرىــدۇ .ىئــشقىلىپ ،ائدىــله ەئمــدى زۆھرەنىــڭ خاتىرجهملىكىنى بۇزۇشقا ھهر ۋاقىت تهييار تۇرىدىغان كۈشهندىگه ائيلىنىپ كهتتـى؛ قاچـــانال بولمىـــسۇن ،بىـــر كـــۈنى بىـــر يهردىـــن مـــاراپ چىقىـــدۇ .ائدىـــله بىـــلهن دۈشمهنلهشمهستىال كۆڭلى پاراكهندە يۈرۈۋاتقان زۆھرە بۇ ىئشتىن كاللىـسى تﯧخىمـۇ چﯧچىلىپ كهتتـى .مۇشـۇمۇ تۇرمۇشـمۇ؟ ەئگهر بـۇ شـهھهرنى تاشـالپ يﯧزىغـا كﯧتىـپ سىڭگهن نﯧنىنى يىسه خاتىرجهم بوالالمدۇ؟ ياكى سيىت قارىغا ياتلىق بولۇپ ،ۇئنىـڭ ىئلكىگه ۆئتسه كۆڭلى تىنامدۇ؟ زۆھرە يﯧزىغا كهتسه ائدىله »ۇئ تومپايغا شۇ سهھرا ياخشى ،جايىنى تﯧپىپتۇ« دەپ كـۆرەڭلهيتتى ،ەئگهر سـىيىت قارىغـا تهگـسه»دىنـسىز تۇرۇپ موللىغا تﯧگىىپتۇ ،بهرىبىر ۇئزاق ۆئي تۇتالمايدۇ« دەيتتـى؛ زۆھـرە ائدىلهنىـڭ شۇنداق قىلىپ كهتكهنلىرى ۈئچۈن بولسىمۇ ،سىيىت قارىغا تهگسه بهك يهڭگىللىـك قىلغان بولۇپ قاالرمۇ؟ ەئمىسه قانداق قىلىدۇ؟ باشقا ياخشى تالالش بارمۇ؟ زۆھرە ائدىلهنى تىلالپ بولـۇپ ەئنـسىرەپ قالـدى ،ۇئ ۆئمرىـدە ھﯧچكىمنـى بۇنـداق تىلالپ باقمىغانىدى ھهم ەئزەلـدىن ائدىلهنـى بۇنـداق تىلـالپ تويغـۇزۇۋﯦتهرمهن دەپ وئيلىمىغانىدى .نىھايهت ،بـۇرۇن ۇئنىـڭ ۆئيىـدە مااليـدەك ىئـشلىگهندە دﯦـيهلمىگهن گهپلىرىنــى دەۋالــدى ،ەئنتىنــى ېئلىۋالــدى ،ەئنــسىزلىكىگه خۇرســهنلىكى قوشــۇلۇپ كهتتـــى ،تىلالشـــقىمۇ جـــۈرەئت ،تـــوي قىلىـــشقىمۇ جـــۈرەئت ،ھهممىـــگه جـــۈرەئت، كهسكىنلىك كﯧتىدىغانلىقىنى بىلدى .تﯧلﯧفوننى قولىـدا وئينـاپ بالىكونغـا چىقىـپ شهھهرگه نهزەر سـﯧلىپ كـۆڭلىنى ائچتـى ،سـىيىت قارىغـا دەرھـال تﯧلﯧفـون قىلىـپ، ۇئنىمۇ تازا تىلالپ تويغۇزۇپ قويغۇسـى كهلـدى » ،ائدىلهنىـڭ تـۆھمىتىگه ىئـشىنىپ مهندەك قىزدىن گۇمان قىلىدىغان بولساڭ سهنمۇ تايىنلىق قارىمكهنـسهن ،ېئرىـشهي دﯦگهن بهختىڭنى قولدىن بﯧرىپ قويىدىغان دۆتكهنسهن ،ائقكهنسهن ،كۆككهنسهن«... دەپ بىر مۇنچه ائچچىق خىيالالرنى سۈردى ،شۇنداقتىمۇ سىيىت قارىنىڭ ۆئزىنى خاتـا چۈشىنىپ قالغانلىقىغا قورسىقى كۆپتى» ،قانداق مهيدانى يوق قارىمكىن بـۇ ،مﯧنـى چۈشىنىمهن دﯦگهنلىرى قـۇرۇق گهپـكهن ،مﯧنـى بهك غـايىۋى وئيلىۋاپتـۇ ،غايىۋىلىـك
284
ۇئنى مهنـدىن يىراقالشـتۇرىۋﯦتىدىغان بولـدى ،شـۇ گۇمانىغـا تۇتۇلـۇپ بهختـسىزلىك تۈرمىسىدە ياتىدىغان بولدى ،مهنـدىن ۈئمىدسـىزلىنىپ مهھهللىـدە باشـقا قىزالرنـى خوتۇن قىلىپ ۆئتىدىغان بولدى ...ۆئزىگه ۆئزى قىلدى «..دەپ وئيلىدى .ەئمما سىيىت قارىنى پۈتۈنلهي قارىغا بوياپ ،ەئيبنىڭ ھهممىنى ۇئنىڭغـا قويالمىـدى .ەئگهر ائدىـله يالغاننى ۇئستىلىق بىلهن توقـۇپ قارىمنىـڭ بﯧـشىنى ائيالنـدۇرۇپ ،نـازۇك كـۆڭلىگه ېئغىر زەربه بهرمىگهن بولسا قارىم ۇئنداق گۇمانغا ،يامان خىيالغا ەئسىر بولمـايتتى. ۇئنىڭ ۈئستىگه ،ۇئ قارىمنىڭ زۆھرەدىن بۇنداق گۇمانلىنىـشى بىرىنچـى قﯧتىملىـق ىئش ەئمهس ،ۇئ ۆئتـكهن يىلىـال زۆھـرەدىن گۇمانلىنىـپ بولغـان ،بۇنىڭغىمـۇ ائدىـله سهۋەبچى بولغان .بىر يىل ۆئتۈپ قايتـا كۆرۈشـكهندە سـىيىت قـارى زۆھـرەگه بولغـان ىئشهنچىنى ەئسلىگه كهلتۈرگهن ،ھهم بۇ ناھـايىتى تهبىىئـي ۋە تﯧـز بولغـان ،چـۈنكى ىئشهنچ ۋە مۇھهببهت بۇ يهردە كۆۋرۈكلۈك رول وئينىغان .بۇنىڭدىن زۆھرە سۆيۈنگهن، سيىت قارىنىڭ كۆڭلى-كۆكسىنىڭ كهڭ ىئكهنلىكىگه قايىـل بولغـان ،مـۇھهببهتتىن ائزراقال ۈئمىد تۇغۇلسا قارىمنىڭ ھﯧچنـﯧمىگه قارىمـاي شـۇ ياققـا ماڭىـدىغانلىقىنى ھﯧس قىلىپ ،ائز-توال ھاياجانالنغـان .زۆھرەمـۇ بـۇالرنى وئيلىـشى كﯧـرەك ،پـاكلىقنى قهدىرلهيــــدىغان يىگىتنىــــڭ بۇنــــداق گهپلهرنــــى ائڭلىــــسا دەرھــــال ەئقلىنــــى يوقىتىدىغانلىقىنى چۈشىنىـشى كﯧـرەك ،قارىمغـا بىـر نهچـچه كـۈن قـاراپ بﯧقىـشى كﯧرەك ،قﯧنى ،قارىمنىڭ بۇ قﯧتىم زۆھرەگه بولغـان ىئـشهنچىنىڭ ەئسـلىگه كﯧلىـشى ائلـــدىنقى قﯧتىمقىـــدەك تﯧـــز ،ۈئنۈملـــۈك بوالمـــدۇ؟ مـــۇھهببهت يهنه كـــۈچىنى كۆرسىتهلهمدۇ؟! ەئمما دىلخهسته قارىم بىر نهچچه كۈن ىئچىدە »كۆزۈممۇ كۆرمىـسۇن بۇنــداق ىئــپالس شــهھهرنى« دەپ كﯧتىــپ قالــسىچۇ؟ زۆھــرە ۇئنىــڭ ائرقىــسىدىن مهھهللىگىچه باراالمدۇ؟ ۇئنداق قىاللمايدۇ ،قاراپ تۇرۇپ تـۆھمهتكه ۇئچـراپ تـۇرۇپ يهنه سىيىت قارىغا يﯧلىنالمايدۇ ،قىزلىق غۇرۇرىنى كهمسىتىشكه پﯧتىنالمايدۇ. زۆھرە تۆنۈگۈن سـىيىت قارىغـا يوللىغـان ۇئچۇرىـدىن ائلغـان بولمىغـۇر جاۋابنىـڭ دەردىنــى تۈگىتهلمىــدى ،تۈنۈگــۈن ۇئ غۇرۇرىنىــڭ بۇنــداق سۇنۇشــىغا تــاقهت قىلىــپ تۇرالمىغان ،بﯧرىپ سىيىت قارىنىـڭ ائلـدىغا كﯧلىـپ » ەئركهك بولـساڭ گۇمانالنمـا، ھهممىنى توي كﯧچىسى كۆر!« دەپ قاتتىق گهپ قىلىشنىمۇ وئيلىغانىدى ،لﯧكىن ھﯧچ ۋاقىتتا كۆرسهتمىگهن يۈزىنى قارىمغا كۆرسـىتىپ سهتلىـشىپ قﯧلىـشنى خالىمىـدى، ھهم ۇئنىڭ قﯧشىدا دوستى بارلىقىنى وئيالپ بولدى قىلدى .شۇنداقتىمۇ ،زۆھرە ىئـچ- ىئچىــدىن نــاھهقچىلىككه چىدىمىــدى ،ســىيىت قارىغــا ائچچىقلىنىــشتىن بهكــرەك ائدىــلهگه نهپرەتلهنــدى ،ىئچىــدە تىلــالۋەرمهي ،تﯧلﯧفونــدا بولــسىمۇ تىلــالپ پۇخــادىن چىقىش ۈئچۈن نهچچه قﯧتىم ۇئنىڭغا تﯧلﯧفون قىلىپ ،ائخىر بۇ ەئتىسى مهقـسىتىگه يهتتى .زۆھرەنى كىم مۇاليىم ،تارتىنچاق دەيدۇ؟! بىچارە قاچانغىچه دەردىنـى ىئچىـگه يۇتۇپ يۈرۈيدۇ؟
285
زۆھرە ەئگهر ھهقىقىي ۆئزىنى ائشكارىلىمىسا سىقىلىپ تۈگىـشىپ كﯧتىدىغانـدەك، بۇنداق ناھهقچىلىكنىڭ زەربىسىدە نﯧرۋىسىدىن كﯧتىپ قالىدىغاندەك ھﯧس قىلىپ، ھهقىقىي يۈزىنى ائشكارىلىدى ،ائدىلهگه ۆئزىنىڭ بوش قىز ەئمهسلىكىنى كۆرسـهتتى، ەئمدى تاھىر قارىمغىمۇ ۆئزىنى تﯧتىتىپ قويۇشى كﯧرەك ،قاراپ تۇرۇپ قارىغا كهتـسه بولمايدۇ ،قارىمنىڭ مۇھهببهت دەپ ائتىۋالغان ھﯧسـسىياتىنىڭ زادى ھهقىقىـي يـاكى ســاختا ىئكهنلىكنــى بىلمىــسه بولمايــدۇ» .چىقىــرىڭه يــۈرىكىڭىزنى ،كۆرســىتىڭه كـــۆڭلىڭىزنى ،بـــۇالر گۇمانـــدىن قارىيىـــپ كهتتىمـــۇ يـــاكى ەئســـلىدىكىدەك پـــاك تۇرۇۋاتامــدۇ؟« دەپ ھﯧــساب-كىتــاب قىلمىــسا بولمايــدۇ .خالىــسا زۆھرەنــى مــاقۇل كهلتۈرۈپ ،خالىسا تاشالپ كﯧتىدىغانغا ۇئ قارىمنىڭ بﯧشى وئنمىـدى؟! قـارىم دﯦـگهن شــۇنداق مهسۇئلىيهتــسىز بولــسا بوالمــدۇ؟ بىــر قىــز ىئپپىتىمنــى ســاقاليمهن دەپ تهلمۈرۈۋاتـــسا» ،بۇزۇلـــساڭ بـــۇزۇل ،ســـهندەك بىـــر قىزنىـــڭ بۇزۇلغىنىىغـــا نـــﯧمه بولمــاقچى؟« دەپ پﯧــشىنى قﯧقىــپ كهتــسه بوالمــدۇ؟ ...زۆھــرە بــۇالرنى وئيلىغــانچه سهپرايى ۆئرلىدى ،سيىت قارىنى نهچچه قﯧتىم »المزەلله« دەپ ەئيبلهپمـۇ بولـدى ،بـۇ گهپلهرنى تﯧلﯧفوندا تازا دەۋﯦلىپ ،يهنه بىـر قﯧـتىم پۇخـادىن چىقىۋﯦلىـشنى وئيـالپ، تﯧلﯧفوننى قولىغا ېئلىپ توختاپ قالـدى .ۇئچـۇر يـولالش ەئڭ قـوالي ۇئسـۇل ىئـدى ،ۇئ تﯧلﯧفوننى خهت يﯧزىش ھالىتىگه كهلتۈرۈپ نﯧمه دەپ يازسا دەل جايىـدا ،تهگكىـدەك گهپ بولىــدىغانلىقىنى جىــددىي وئيالشــقا باشــلىدى ،وئن مىنــۇتتهك وئيــالپ ائخىــر مۇنــداق يــازدى » :گۇمــان قــاچۇردى ىئمــاننى ،بىلهلمىــدىڭ يامــاننى .ەئقلىــڭ بولــسا ائيرىۋال ،بۇغـداي بىـلهن سـاماننى« .زۆھـرە سـىيىت قارىنىـڭ شـاىئرلىقتىن تـاالنتى بارلىقىنى بىلگهچكه بۇ ۇئچۇرنى شﯧىئرىي شهكىلدە يهڭگىل ىئپادىلىدى .زۆھرەنىـڭ ھهقىقهتهن قوشاق توقۇش تاالنتى بولسا كﯧرەك ،تۈنۈگۈنمـۇ گهپنـى بىـر باشـالپ ،بىـر مۇنچه قوشاق توقۇۋەتتى ،بۇنى ۆئزى غـۇۋا ھـﯧس قىلغـان بىـلهن ،شـﯧىئرىي رﯦـتىم ۋە قاپىيهگه سهزگۈر سىيىت قارى ېئنىـق ھـﯧس قىلـدى ،شـاىئرانه كـۆڭلى زىـل-زىلىـگه كهلدى .ەئمدى بۇ ۇئچۇرنى كۆرسه نﯧمه بولۇپ كﯧتهر. زۆھرەگه بىر قﯧـتىم تﯧلﯧفـون ۇئرۇپ ائاللمىغـان ،دﯦلىغۇللـۇقتىن ،غهشـلىكتىن، بىائراملىقتىن ،ۈئمىدسـىزلىكتىن قۇتۇاللمىغـان سـىيىت قـارى بـۇ ۇئچـۇرنى كـۆرۈپ سهكرەپ كهتكىلى تـاس قالـدى .كارىۋاتقـا ۆئزىنـى تاشـالپ بـۇ ۇئچـۇرنى قايتـا-قايتـا وئقۇدى ،تاھىر قارى كىرگهندە ۇئنىڭغىمۇ وئقۇپ بهردى .تاھىر قارى كۈلۈپ كهتتى: _ ىئككى شاىئر تازا تﯧپىشىدىغان وئخشايسىلهر ،بـۇ قىـز ھهقىـقهتهن بولىـدىكهن جۇمۇ! _ راستىمنى دﯦسهم ،كۆزلىرىمگه ىئشهنمهي قالدىم _،دﯦدى سىيىت قارى ھاياجانغا چۆمۈپ. _ ەئمدى ،ائداش ،تۆمۈرنى قىززىقىدا سوق .دەرھال تﯧلﯧفون قىل!
286
سىيىت قارى زۆھرەگه تﯧلﯧفون ۇئردى ،تﯧلﯧفون ۇئالندى. _ ەئسساالمۇ ەئلهيكۇم زۆھرە ،قانداق ەئھۋالىڭىز ،مهن سىيىت قارى... _ دﯦمىــسڭىزمۇ ائۋازىڭىــزدىنال بىلىــمهن مهن ،ەئر كىــشىنىڭ ائۋازىــدەك چىقىــدۇ بولمىسا... _ ەئۋەتكهن ۇئچۇرىڭىزنى كۆرۈپ بهك خوش بولـدۇم ،تۈنۈگـۈن راسـتىنال كالالمـدىن كﯧتىپ قاپتىمهن ،كﯧچىچه وئيالپ ائخىر سىزگه ىئشهندىم ،بايـاتىن تﯧلﯧفـون قىلىـپ كۆڭلۈمنى چۈشهندۈرەي دﯦسهم تﯧلﯧفونىڭىز ائلدىراشكهن. _ كــاللىڭىزدىن كهتمهيــدىغان كۈنمــۇ بوالرمــۇ ســىزگه ،تۈنۈگــۈن مﯧنــى قــاتتىق رەنجىتتىڭىز .ماڭا ىئشهنمهيال قويسىڭىز بولمامدۇ؟ _ ائزمايدىغان بهندە يوق ،توغرا چۈشهنسىڭىز... _ داىئم مۇشۇنداق ىئتتىـك ۆئزگىرىۋالىـدىغان ،مهيـدانى يـوق قارىمكهنـسىز .ماڭـا ىئشهنسىڭىز تۈزۈك ىئشىنىڭ ،بولمىسا ىئشهنچلىك قىزدىن بىرنى تﯧپىپ تـويىڭىزنى قىلىڭ. _ توي دﯦگهننى كىمال بولسا قىلغىلـى بولمايـدۇ زۆھـرە ،سـىزدىن باشـقا ھـﯧچكىم بىلهن توي قىلغۇم يوق .تۈنۈگۈنكى جاۋابىڭىز ھازىرمۇ كۈچكه ىئگىمۇ؟ _ ھهممه ىئش تۈگىدى ،گهپنىڭ ۋاقتى ۆئتتى. _ گۇمان دﯦگهن ائشـۇنداق يامـان نـﯧمىكهن ،سـىزمۇ مهنـدىن گۇمانلىنىـپ نىكـاھ قىلغىلى ۇئنىمىدىڭىز ەئمهسمۇ ،ەئمدى مهن سىزدىن گۇمانلىنىپ قويـسام كهيـنىگه يﯧنىۋاالمسىز؟ _ مهن ســىزگه ىئــشىنىپ مــاقۇل دﯦــسهم ،ســىز ماڭــا ىئــشهنمىدىڭىز ەئمهســمۇ؟ ەئمهلىيهتته مهن سىزدىن بهكرەك گۇمانالنـسام بـوالتتى ،لـﯧكىن ۇئنـداق قىلمىـدىم، تهقۋالىقىڭىزغا ىئشهندىم .لﯧكىن ،سىز مﯧنىڭ ىئمانىمغا بولسىمۇ ىئـشهنمهي ،مﯧنـى ائزغــۇن ،بۇزۇققــا چىقىرىــۋەتكىلى تــاس قالــدىڭىز! مهن ائدىــله دﯦــگهن پاســكىنىغا ھهرگىز وئخشىمايمهن. _ ائشۇ بۇزۇقنىڭ گﯧپىگه ىئشىنىپ كﯧتىپتىمهن ،تۈنۈگۈنكى گهپلىرىڭىز قۇلىقىمغا پهقهت كىرمهپتۇ .ائدەم ەئقلىنى يوقاتقاندا كۆزى پـارقىراپ تۇرغـان بىـلهن دىلـى كـور بولىدىكهن. _ قـارىم تـۇرۇپ دىلىڭىـز كـور بولـسا قالغــان ائدەم نـﯧمه بولـۇپ قـاالر؟! سـىز »بــۇ جاھاندا ھهممه قىز بۇزۇق« دەپ وئيلىسىڭىز ،مهن قوپۇپ » بـۇ جاھانـدا سـاق ائدەم قالماپتۇ« دەپ وئيلىسام توغرا بوالمدۇ؟! _ جايىـدا گهپ قىلــدىڭىز ،ەئقىــل جايىــدا بولــسا تــوغرا پىكىــر قىلغىلــى بولىــدۇ. لﯧكىن تۈنۈگۈن مهن راستىنال ساراڭغا ائيلىنىپ قالغىلى قىل قالدىم.
287
_سىز ۆئزىڭىزنىـڭ كـۆڭلىنى دەپ غـۇرۇرۇمنى يـوق قىلـدىڭىز ،قارىمنىـڭ كـۆڭلى نازۇك بولسا ،مهن بىر قىز باال تۇرۇپ مﯧنىڭ كۆڭلۈم نازۇك ەئمهسمىكهن؟ قـارىم دەپ ھۆرمىتىڭىزنى قىلىپ قالدىم ،بولمىسا نى گهپلىرىم بار ىئدى دەيدىغان ! _ھازىر دەۋﯦلىڭ ،كۆڭلىڭىز يﯧرىم بولۇپ قالمىسۇن. _ەئمدى بهرىبىر ،بۇ جاھاندا بىر كىمدىن قاقشاپ جان توشامدۇ... _ۇئنداقمۇ دەپ كهتمهڭ ،كهچۈرۈم سورىساممۇ بولمىسا ،ەئمىسه قانداق قىالي. _قاچان مهندىن كهچۈرۈم سورىدىڭىز؟ _باياتىن بﯧرى دﯦگهنلىرىمنىڭ ھهممىسى سىزدىن كهچۈرۈم سوراش ۈئچۈنغۇ... _ كهچۈرۈم سورىماڭ بولدى. _قانداق قىلىمهن ەئمىسه؟ _ھﯧچقانداق قىلماڭ ،باشقا ىئش قىلىڭ ،بﯧرىپ تاش سودىسىنىڭ غﯧمىنى قىلىڭ . _ۇئنداقتا بىزنىڭ ىئشىمىز مۇشۇنداقال تۈگهمدا؟! _يهنه قانداق قىلماقچىدىڭىز؟ بۇزۇلۇپ كهتكهن قىزنى خوتۇنلۇققا ېئلىـپ قانـداق قىالتتىڭىز؟ _ۇئنداق قﯧيدىماڭ زۆھرە ،تۈنۈگۈنكى ىئشتا مهن ھهقىقهتهن خاتا قىلىپتىمهن. _تﯧلﯧفوندا دﯦگهن ھﯧساب ەئمهس ،ائلدىمغا كﯧلىپ دەڭ. _ھازىر يﯧنىڭىزغا بارايمۇ ەئمىسه ،تاھىر قارىمۇ بارسۇن. ائلدىڭىزدا ەئپۇ سوراي. _بۈگۈن ىئشقا بارمىسام بولمايدۇ ،كﯧيىن بىر گهپ بولسۇن. زۆھرە تﯧلﯧفوننى قويۇۋەتتى ،كۆڭلى تهسكىن تاپتى ،سىيىت قارى يهنه »مۇھهببهت، پــاكلىق ،گۈزەللىــك »!...دەپ زۆھرەنىــڭ ائلــدىغا يۈگــۈرۈپ كﯧلىۋتــاتتى ،زۆھــرە سۆيۈندى ،كۈلدى ،ەئمما غۇرۇرى ائلدىراپ ېئرىپ كﯧتىشكه يول قويمىدى. زۆھــرە تۈنۈگــۈن بىــر كــۈن زىــددىيهتلىك ىئــشالر قاينىمىغــا كىرىــپ كﯧتىــپ چىقالمىدى ،ھۈسهيىن »ىئشقا كهلمىدىڭ« دەپ تﯧلﯧفونمۇ قىلمىـدى ،بهلكىـم بۈگـۈن بارسا ىئشخانىسىدا قاپىقىنى تۈرۈپ وئلتۇرىدۇ ،زۆھرەنـى يهنه وئيـالپ باقمىغـان بىـر ىئشالرغا بۇيرۇيدۇ .ھهر خىل بﯧسىمغا بهرداشلىق بﯧرىپ كهلگهن زۆھـرە كهلگۈسـىدە نﯧمه ىئشالر يۈز بﯧرىشىدىن قهتىئينهزەر جﯧنىنـى چىـڭ تۇتـۇپ ياشىمىـسا بولمايـدۇ. تۈنۈگۈنكى »بوران-چـاپقۇن«دا كىمنىـڭ قانچىلىـك ائدەم ىئكهنلىكـى مهلـۇم بولـدى، ائدىله ۆئلهي دﯦگهندە چاقىدىغان يىالنغا ائيالنـدى ،ەئپتـى-بهشرىـسى ائشـكارىالندى. ســىيىت قارىنىــڭ ائجىــز خــاراكتﯧرىمۇ ائشــكارىلىنىپ چىقتــى ،زۆھرەمــۇ ۆئزى دۇچ كهلگهن ېئغىر سىناقالرغا ھهقىقىي جۈرىئتى ،ائچچىقى ،كهسكىنلىكى بىلهن تاقابىل تۇردى .نهتىجىدە بۇغداي -سامان ائيرىلـدى ،ائدىـله ەئخلهتـتهك سـۈپۈرۈپ تاشـالندى، سىيىت قارىنىڭ زۆھرەگه يهنىال ىئشىنىدىغانلىقى ،مۇھهببهت دەۋالىرىنىڭ راستلىقى
288
تﯧخىمۇ چوڭقۇر ىئسپاتالندى .نهتىجه ياخـشى بولـدى ،زۆھـرە كـۆڭلىنى خـۇش تۇتـۇپ ىئــشقا بــاردى .ھۈســهيىننىڭ قاپــاق تۈرۈشــلىرىدىنمۇ ائنــچه ەئنــسىرەپ كهتمىــدى. ەئلچىخانا دەرۋازىسىدىن كىرىپ ،بۇ يهرگه ۆئزىنىڭ ائنچه مهنسۇپ ەئمهسلكىنى ھﯧس قىلــدى .ھهر ائدەم ۆئزىــگه مهنــسۇپ ەئمهســتهك بىلىنىــدىغان ائتــالمىش بهخــتكه، ېئــسىللىككه ھهۋەس قىلىــدۇ ،قىزىقىــدۇ ،ىئنتىلىــدۇ ،ېئرىــشىپ بولغانــدا ائنــدىن ۆئزىنىــڭ ھهقىــقهتهن بۇنىڭغــا مۇھتــاج ىئكهنلىكىنــى يــاكى ائرتــۇق ھهۋەس قىلىــپ كهتكهنلىكىنـــى بىلهلهيـــدۇ .زۆھـــرە بـــۇ يهرنىڭمـــۇ ەئمـــدى ۋاي دﯦگـــۈچىلىكى قالمىغانلىقىنى ھﯧس قىلدى ،بـۇ يهرگه دەسـلهپته كهلگهنـدىكى خۇشـاللىقلىرى بىـر ياقالردا قالدى .پۈتۈن بىنا گويا ھۈسهيىننىڭ چىرايىـدەك تۇتـۇق ،سـۈرلۈك كۆرۈنـۈپ كهتتى .بۇنداق يهردە قانداقمۇ كۆڭۈل ائزادىلىكى بىلهن ىئشلىگىلى بولسۇن ،يـالغۇز وئلتۇرۇشتىن نـﯧمه خۇشـاللىق تاپـسۇن؟! شـۇنداقتىمۇ زۆھـرە يالغۇزلۇققـا ،نىـسبىي ەئركىنلىككه مهھكۇم ىئدى .ۇئ سالونغا كىرىپ قهھۋە دەمـلهپ ىئچـكهچ ،تﯧلﯧـۋىزور كۆرۈپ وئلتۇردى ،ېئكراندىكى گۈزەل ،ھهشهمهتلىك تۇرمـۇش چـاقىرىقلىرى ،ېئالنـالر، مهھسۇالتالر ،ەئر-ائيال مۇناسىۋىتىنى كۆپتۈرۈپ ىئپادىلهيـدىغان كىنـوالر ،تـۈگىمهس پــاراڭالر بىــلهن مهنىــسىز ھهرىكهتــلهرگه توشــۇپ كهتــكهن تﯧلىــۋىزىيه تىيــاتىرلىرى زۆھرەنى بۇرۇنقىدەك مهپتۇن قىاللمىدى ،كاللىـسىغا تۈنۈگـۈنكى ىئـشالر كىرىۋالـدى، ھهقىقىي كىنو ،دىرامما تۈنۈگۈن ۇئنىڭ تۇرمۇشىدا يۈز بهرگهنىـدى .بىـر كـۈن ىئچىـدە بولۇپ ۆئتـكهن درامماتىـك توقۇنۇشـالردا ائدىـله سـهلبىي رولنـى ائجايىـپ ۇئسـتىلىق بىلهن وئيناپ چىقتى .سىيىت قـارى ائشـىق ،زۆھـرە مهشـۇق بولـسا ،ائدىـله ۇئالرنىـڭ ائرىسىغا ۈئنگهن شۇم بۇيـا بولـدى ،ائشـىق-مهشـۇقالر شـۇنچه تـۆھمهت-بهدنامالرغـا، توسقۇنلۇق ،پاالكهتلهرگه قارىمـاي ۆئزائرا ىئـشىنىپ ،بىـر-بىـرىگه مـۇھهببهت بىـلهن چىڭ باغالندى .كىنوالردىكىـدەك بىـرال نهتىـجه كهم قالـدى :سـىيىت قـارى زۆھرەنىـڭ ائلدىغا كﯧلىپ »كهچۈر جانىم« دەيدۇ ،زۆھرە كۆز ياشلىرىنى تۆكۈپ سىيىت قارىنىڭ قۇچىقىغا ۆئزىنى ائتىدۇ ...ۋاھ ،بۇ نهقهدەر گۈزەل خاتىمه! زۆھرە بۇ تهسـهۋۋۇرىدىن ھاياجانلىنىپ ،قهھۋە ىئستاكانىنى تۇتقان قوللىرى تىترەپ كهتتى . ھۈســهيىن چۈشــكه يــﯧقىن كهلــدى ،زۆھــرەگه ســوغۇقال ســاالم بﯧرىــپ قويــۇپ ىئشخانىسىغا كىرىپ كهتتى ،بىر دەمدىن كﯧـيىن زۆھرەنـى يﯧنىغـا چـاقىردى .زۆھـرە مۇشۇنداق بولۇشىنى پهملىگهنىدى ،ھۈسهيىن قارىماققـا ۆئزىنـى تهمكىـن تۇتـسىمۇ، ىئچ-ىئچىدىن تاقهتسىز ،خىيالى توال ،ھهرىكىتى قااليمىقان بىر ىئنسان ىئدى. _تۈنۈگۈن نﯧمىشقا ىئشقا كهلمىدىڭىز؟_دﯦدى ۇئ چۈپهيلىك بىلهن . _مىجهزىم يوق... _تﯧخىچه ساقايمىدىڭىزما؟
289
زۆھــرە ۇئنىــڭ ھﯧلىقــى ىئــشنى ۇئنتۇيالمىغــانلىقىنى ھــﯧس قىلــدى ،ۇئنىــڭ شــۇ ائغرىقنى كۆزدە تۇتۇۋاتقانلىقى بىر ھﯧـسابتا ياخـشى باھـانه ىئـدى .دﯦمىـسىمۇ ھهيـز تﯧخــى تۈگىمىگهنىــدى ،شــۇڭا زۆھــرە تۈنۈگۈنــدىن بﯧــرى مىــجهزى ۆئزگىرىــپ، سهپرالىشىپ ،ائدىله بىلهن سوقۇشۇپ ،سـىيىت قـارىغىمۇ قـاتتىق گهپلهرنـى قىلىـپ يۈرەتتى .زۆھرەدىكى جۈرەئت ۋە كهسكىنلىك ەئجىبا شۇ ائغرىقنىڭ خاسىيىتىمىدۇ؟ ! ھۈسهيىن زۆھرەنىڭ گهپ قىلماي تۇرغـانلىقىنى كـۆرۈپ ،ۇئنىـڭ تۈنۈگـۈن راسـتىنال مىجهزىنىڭ يوق بولۇپ قالغانلىقىغا ىئشهندى. _مهندىن قورقۇپ كهلمىدىڭىزمۇ يا ؟! _.... _ۇئ كــۈنى ۇئنــداق ىئكهنلىكىڭىزنــى پهقهت وئيلىمــاپتىمهن _،دﯦــدى ھۈســهيىن مۇاليىملىـق بىـلهن كۈلۈمـسىرەپ _ ،كﯧـيىن وئيـالپ تـوغرا قىلمىغـانلىقىمنى ھـﯧس قىلدىم. زۆھرە نﯧمه دﯦيىشىنى بىلهلمهي تۇرۇپ قالدى .ھۈسهيىن سۆزلهۋەردى: _تۈنۈگــۈن كۆڭلــۈم جايىــدا ەئمهس ،ســىزنى بىــر كــۈن كۆرمىــسهم تــاقهت قىاللمايـــــدىغان بولـــــۇپ قـــــاپتىمهن ،تﯧلﯧفـــــون قىلـــــسام بىرســـــى بىـــــلهن سۆزلىشىۋﯦتىپتىكهنــسىز ،قايتــا ۇئرمىــدىم .ائدەم بىرســىنى بهك ياخــشى كــۆرۈپ قالغاندا ۆئزىنى ائشۇنداق تۇتالماي قالىدىكهن ،بۇنى تـوغرا چۈشىنىـشىڭىزنى ۈئمىـد قىلىـــمهن .بولمىـــسا ،مهن چوپچـــوڭ بىـــر ائدەم تـــۇرۇپ ائشـــۇنداق پهسلىـــشىپ يۈرەمدىمهن؟! بۇنداق خارلىق ماڭىمۇ ېئغىر كﯧلىدۇ... زۆھرە كاللىسى قﯧتىپ قالغاندەك ھﯧچنﯧمىنـى وئيلىيالمىـدى ،ھﯧچقانـداق جـاۋاب كاللىسىغا كهلمىدى. _خالىد ماڭا سىزنى يامان قىز دﯦـگهن ،زادى قانـداق يامـان قىـز ىئكهنلىكىڭىزنـى بىلمهيـمهن_،دﯦـدى ھۈسـهيىن سـۆزىنى داۋامالشـتۇرۇپ ،قارىغانـدا ۇئنىـڭ بۇنىڭـدىن باشقا وئياليدىغان باشقا ىئـشى يـوقتهك قىالتتـى _ ،سـىزنى چۈشـهنمهك تهس ىئـكهن، لـﯧكىن بۇنىـڭ ھهممىـسى ۋاقىتلىـق .ۆئزىنـى سـىرلىق كۆرسـىتىۋالىدىغان ائيـالالر ەئمهلىيهتته ناھايىتى ائددىي كﯧلىدۇ ،سىزدەك قىزالرنـى نـﯧمه دﯦـيىش كﯧـرەك؟ سـىز پهقهت چۆچۈۋاتىــسىز ،باشــقا مىللهتتىكــى ەئرلهرنىــڭ قانــداق بولىــدىغانلىقىغا ەئمهلىيهتـته قىزىقىـسىز ،لـﯧكىن قىزىققـانچه ۆئزىڭىزنـى قاچۇرۇۋاتىـسىز .ھهقىقىـي ائرزۇيىڭىزنى مهندىن يوشۇرۇۋاتىسىز...مهيلى قانـداق مىلـلهت بولـسۇن ،مـۇھهببهت وئخــشاش ،جىنــسىيهت وئخــشاش ،شــهھۋەت ھهمــمه ائدەمــدە بــار ،پهقهت ۇئنىــڭ ىئپــادىلىنىش شــهكىلىال ائنــچه وئخــشاپ كهتمهيــدۇ .ائيالالرنىــڭ جىنــسىي ھهۋىــسى ەئمهلىيهتــته ەئرلهرنىڭكىــدىن كۈچلــۈك ،لــﯧكىن ائيــالالر ائدەت كۈچىــدىنال ۆئز
290
ھهۋىــسىنى كــونترول قىلىۋالىــدۇ .بــۇ ھهۋەس مۇۋاپىــق قﯧــنىش ىئمكــانىيىتىگه ېئرىشكهن ھامان ائيالالر ۆئزىنى ائشكارىاليدۇ ،ھهتتا ەئرلهرنى ھهيران قالدۇرىدۇ ... زۆھرە بۇ گهپلهردىن قﯧيىپ كهتتى ،ىئنگىلىزچه دﯦيىلسه ائڭلىماققا ھهيۋەتلىك، ىئلمىــي تۇيۇلىــدىغان بــۇ گهپلهرنىــڭ ائســتىدىن ەئۋرەز ائقــاتتى .ھۈســهيىن بــۇ نهزەرىيهلهرنـى نهدىـن تاپىدىغانـدۇ؟! ۇئ دۆلهتتىكـى باشـلىقالر مهخـسۇس ائيـالالرنى تهتقىــق قىلىــدىغان ،شــۇنىڭ غﯧمىــدىال يۈرۈيــدىغان خوتۇنپۇرۇشــالرنى بــۇ دۆلهتــكه دىپلومات قىلىپ ەئۋەتهمدىغاندۇ؟! _ سىز ھازىر فىزىوئلوگىيىلىك ۆئزگىرىش باسقۇچىدا تۇرۇۋاتىـسىز ،كهيپىيـاتىڭىز تۇراقــسىز ،ىئنتىلىــسىز ،ەئممــا قﯧچىــپ تۇرىــسىز .ائيالالرنىــڭ جىنــسىي ېئڭــى مۇرەككهپ ،شۇڭا ۇئالر سﯧھىرلىك بىر دۇنيا ،ائيالالر بولمىـسا بـۇ ھاياتنىـڭ مهنىـسى قالمايدۇ .شۇڭا مهن سىزگه ىئنتىلىمهن ،مـۇھهببهت بىـلهن ،شـهھۋەت بىـلهن ،جىمـى نهرسهم بىلهن ىئنتىلىمهن .ەئمما مۇھهببهت بولمىسا مهجبۇرالشتىن ھـۇزۇر ائلغىلـى بولمايدۇ ،شۇڭا مهن ھـازىرچه ائلدىرىمىـدىم .لـﯧكىن شـۇنىڭغا ىئـشىنىمهنكى ،پـات ائرىدا ماڭا ۆئزىڭىزنىڭ ھهقىقىي ھﯧسـسىياتىنى ائشكارىاليـسىز ،بـۇنى قىالاليـسىز، مهنمــۇ ســىزگه ۆئزەمــدە بــار جىمــى ىئمكــانلىرىمنى بهخــش ېئــتىمهن ،ســىزنى رازى ... قىلىمهن زۆھــرە جىددىيلىــشىپ قالــدى ،ھۈســهيىن شــۇ نىيىتىــدىن زادى ۋاز كهچمهســمۇ؟ زۆھرەنى ائرامىدا قويماسمۇ؟ بۇ يهرگه زۆھرە زادى نﯧمىـشقا كهلـگهن؟ ھۈسـهيىننىڭ قورچىقى ،مالىيى ،ائشنىسى بولۇشقا كهلگهنمۇ؟ ۇئ زۆھرەنى زادى نﯧمه كۆرۈپ قالدى؟ ۇئنىڭ زۆھرەنى خوتۇنلۇققـا ائلىـمهن دﯦـگهن گهپلىـرى يوقـاپ كهتتـى ،ھۈسـهيىنگه خوتۇن بولغان تهقدىردىمۇ زۆھرە ۇئنىڭ شهھۋانىي نهپسىنى قاندۇرىدىغان وئيۇنچۇق خوتـــــــۇنى بولىـــــــدۇ ،بۇنىڭـــــــدىن باشـــــــقا نـــــــﯧمه رولـــــــى بولـــــــسۇن؟ _مهن بۇ يهرگه خىزمهت قىلغىلى كهلگهن _،دﯦدى زۆھـرە بـۇ گهپنـى ەئمـدى دﯦمىـسه قهتىئي بولمايـدىغانلىقىنى ھـﯧس قىلىـپ_ ،خىـزمهت داىئرىـسىدىكى ىئـشالر بولـسا وئرۇناليمهن ،باشقا ىئشالرغا مﯧنى زورلىمىسىڭىز... _ەئلـۋەتته سـىز بـۇ يهرگه خىـزمهت قىلغىلـى كهلـگهن ،بـۇنى ۇئنتـۇپ قالمـايمهن. مﯧنىڭ دەۋاتقىنىم خۇسۇسىي ىئشالر ،يهنـى ىئككىمىزنىـڭ ائيـرىم مهسىلىـسى ،سـىز ماڭا ىئشىنىـسىز ،ماڭـا تايىنىـسىز .مهن سـىزنى ياخـشى كـۆرىمهن ،سـىزگه ياخـشى ىئمكانىيهت ھازىراليمهن .بىز مۇشۇ ائرقىلىـق بىـر-بىرىمىزنـى بهختلىـك قىلىـشقا تىرىشىمىز .جاھانـدىكى ەئر-ائيـال مۇناسـىۋىتى ائساسـهن مۇشـۇنداق داۋاملىـشىدۇ. بۇنىڭدىن باشقىچه بولۇشى مۇمكىن ەئمهس .
291
_لـــﯧكىن ،مهنـــدە ســـىزگه ھـــۆرمهتتىن باشـــقا ھﯧســـسىيات يـــوق .قىلغـــان ياخــشىلىقىڭىزنى ھامــان قــايتۇرىمهن .لــﯧكىن ســىز وئيلىغانــدەك ۇئســۇل بىــلهن قايتۇرۇشنى خالىمايمهن. _شۇنداقمۇ؟! ھازىر سىزنىڭ روھىي ھـالىتىڭىز جىـددىي ۆئزگىـرىش باسـقۇچىدا، مهلۇم ۋاقىتتىن كﯧيىن كۆڭلىڭىز جايىغا چۈشىدۇ ،شۇ چاغدا بۇنداق وئيلىمايـدىغان بولىسىز... ھۈسـهيىن ھﯧسـسىيات جهھهتتىكـى مهغلـۇبىيىتىگه ائسـان تهن بهرمهيدىغانـدەك قىالتتــى .مــۇھهببهت بهزىــدە مۇشــۇنداق قىتىغــۇر ەئرلهرنىــڭ چــوڭ باھانىــسى ،ھهر قانداق وئڭايسىزلىققا ،قواليسىزلىققا قارشى قالقىنى ىئدى. ھۈسهيىننىڭ وئبرازى خۇنۇكلىشىپ كهتتى ،بۇنداق خۇنۇك ەئر بىلهن ائپاق-چاپـاق بولۇش نومۇس ۋە ائزابتىن باشقا نهتىـجه بهرمهيتتـى ،بـۇنى زۆھـرە شـۇ تاپتـا تﯧخىمـۇ ېئنىــق ھــﯧس قىلــدى .ھهممىنــى تاشــالپ بﯧرىــپ چىقىــپ كﯧتىــشنىمۇ وئيلىــدى، كﯧچهلمىدى ،ائلـدىمغا قـاراپ مـاڭىمهنال دەپ وئيلىـدى ،قـارىغۇالرمۇ قولىغـا تايـاقنى ېئلىۋﯦلىــپ ائلــدىغا قــاراپ ماڭااليــدۇ ،زۆھــرە نﯧمىــسىگه تايىنىــپ خىيالىــدىكى مهنــزىلگه__ گــۈزەل كــﯧلىچهككه ماڭااليــدۇ؟! يﯧزىــدىن شــهھهرگه كىرىــپ شــهھهردە تهرەققىي قىلىش ،پۇل تﯧپىـپ ېئـسىل تۇرمۇشـقا ېئرىـشىش ائلـدىغا قـاراپ مـﯧڭىش بوالمدۇ؟ يهردىن ائسمانغا چىققان بوالمدۇ؟ زۆھــرە ھۈســهيىننىڭ ىئشخانىــسىدىن كۆڭۈلــسىز قايتىــپ چىقتــى ،كاللىــسى زىددىيهت ،تاالش-تارتىشتىن بىر دەممۇ بىكار بولمىدى» .چىرايىم ۆئزەمـگه دۈشـمهن ىئكهن _،دەپ وئيلىدى زۆھرە سـالوندىكى تـازىلىق ۆئيىـگه كىرىـپ ،قـولىنى يۇيغـاچ ەئيــنهككه قــاراپ_ ،چىرايلىــق قىزالرنىــڭ ھهممىــسى ۆئزىنــى دەڭــسىيهلمهيدىغان وئخشايدۇ .رۇخسارىمىز سهھرانىڭ توپىسىدا تۈگىشىپ كﯧتىدۇ ،قهدرى بولمايدۇ دەپ شــهھهرگه ېئقىۋاتقــان چىرايلىــق قىــزالردىن قانچىــسى مهقــسىتىگه يﯧتهلىگهنــدۇ؟! ائدىلهدەك بۇزۇققا ائيلىنىـپ كﯧتهمدىغانـدۇ يـاكى مهنـدەك دەردمهن بوالمدىغانـدۇ؟! گۈزەل چىراي ەئرلهرنىال ەئمهس ،قىزالرنىڭ ۆئزىنىمۇ ېئزىقتۇرىدىكهن ،تـۈگىمهس خـام خىيال ،ۋەسۋەسـىلهرگه سـالىدىكهن ،چىرايىمغـا ىئـشهنمهي دﯦـسهم باشـقا قىـزالردىن چىرايلىق ىئكهنلكىمگه ىئـشهنمهسلىككه ائمـالىم يـوق ،ىئـشىنهي دﯦـسهم چىرايغـا چۇشلۇق بهخت يوق .نﯧمىگه بۇنچه كۆڭۈل قويۇپ ياسىنىپ ،ەئتىر چﯧچىپ سوكۇلداپ يۈرىمهن ،زادى نﯧمه ۈئچۈن؟! يۇۋاشالر مهندىن ەئيمىنىپ گهپ قىاللمايدۇ ،يامانلىرى غهيــرى نىيهتــته چىــشىنى بىــلهپ يۈرىيــدۇ .قــارىم پهقهت دەســلهپته ماڭــا خالتــامنى ەئكىلىـپ بهرگهنلىكـى ۈئچـۈنال مهن بىـلهن تونۇشـالىغان .بولمىـسا ائدەتـته بىزنىـڭ بۈگۈنكىدەك ھالغا كﯧلىشىمىز مۇمكىن ەئمهس ،تﯧخى ۇئنىڭ مﯧنى ياراتماي كﯧتىشى تﯧخىمــۇ مــۇمكىن ەئمهس .مانــا مهن داىئــم مۇشــۇنداق غــۇرۇرلىنىمهن ،ھهســرىتىم
292
ىئچىمگه پاتمايدۇ ،چىرايىمغا چۇشلۇق بهختكه ېئرىشهلمهسلىك مﯧنـى ۆئمـۈر بـويى قىينايدۇ ،وئيلىماي دﯦسهممۇ كالالمغا كﯧلىۋالىدۇ .سهترەك قىز بـاال بولغـان بولـسام يﯧزىدىن چىقماي ،بىرەر تومپايغا تﯧگىپ باال تۇغۇپ وئلتۇراتتىم .چىرايىمغا چۇشلۇق كۆرىدىغان بهختىم مانا شۇ دەپ شۈكۈر قىالتتىم .لﯧكىن ،ائلالھ مۇشۇنداق يارىتىـپ قويۇپتىكهن ،بۇ دەردى باالدىن قۇتۇاللمىـدىم .چىـراي دۈشـمهن! چىـراي ېئزىتقـۇ! ھهر قانداق ەئر چوقۇم چىرايلىقنى تالاليـدۇ ،چىرايـدىن بهخـت ىئزدەيـدۇ .چىراينىـڭ شـۇ قهدەر مۇھىملىقىنى بىلگهن قىزالر گۈزەل چىرايغا ۆئلۈپ بﯧرىدۇ ،پۈتۈن ىئـش-مهيلـى شۇنىڭ بىلهن بولىدۇ .چىراي ۇئالرنىڭ بارلىقى ،بۇ جهھهتـتىن بهخـتلىكمهن ،لـﯧكىن نﯧمشقا بهختلىك بواللمايمهن؟! »چىرايلىقنىڭ دەردى توال ،سهتنىڭ ھالى« دﯦگىنى شۇ بولسا كﯧرەك ...چىرايلىق بولۇپ ەئمدى نﯧمه بولدى؟ چىرايدىن ېئرىشمهكچى بولغـان بهخت قﯧنى؟ !چىرايلىقنىڭ بﯧشىغا كﯧلىدىغان دەردنى شۇ چىـرايلىقتىن باشـقا كىـم بىلىدۇ؟ !چىـرايلىقالر سـۆز-چـۆچهككه ،غهيـۋەت-شـىكايهتكه ،ھهسـهدكه ،تـۆھمهتكه ۇئچــراپال تۇرىــدۇ ،بــۇنى ســهت قىــزالر بىلــمهي ،چىرايلىقالرغــا ھهۋەس قىلىــدۇ ،دۆت قىزالرال چىرايلىق بولۇشنى ائرزۇ قىالمدىغاندۇ؟! چىراي دﯦگهن بىر شـهكىل ،ېئزىتقـۇ نىقــاپ ،ۇئنىــڭ تﯧگىــدىكى ەئخــالق ،گــۈزەل خۇلــق ھهممىــدىن مــۇھىم دﯦــسه كىــم ىئشىنىدۇ؟! سىيىت قارى ىئـشىنهمدۇ؟ ھۈسـهيىن ىئـشىنهمدۇ؟ زۆھرەنىـڭ چىرايىنـى دﯦمىــسه بــۇ ىئككىــسى زۆھــرەگه قىزىقارمىــدى؟! ســىىيت قــارى پــاكلىق دەيــدۇ، ھۈسهيىنچۇ ،پهقهت چىراينى ،بهدەننى ،بۇ بهدەنـدىن كﯧلىـدىغان شـهھۋانىي ھـوزۇرنى دەمدۇ؟! نﯧمىدﯦگهن ائچكۆز ەئر بۇ!« زۆھرە چىرايدىن كـۆرە ەئقىـل ،بىلىـم ،ەئخـالق دﯦگهنلهرنىـڭ قىـزالر ۈئچـۈن مۇھىملىقىنى بىلسىمۇ ،چىراينىـڭ رولىنـى ھهرگىـز سـهل چاغلىمـايتتى ،ىئختىيـارى ىئلكىــدە ەئمهس ىئــدى ،بــۇ دۇنيــا ،بــۇ جهمىئــيهت ۇئنــى شــۇنداق قىلىۋەتكهنىــدى؛ ەئتراپىدىكى ائدەملهر ۇئنىڭغا داىئم دىققهت قىالتتى ،بهلكىم ۇئنىـڭ قـاش -كـۆزىگه قاراپال قهلبىنىمۇ گۈزەل دەپ وئياليتتـى .ائزراق ەئقلىنـى بىلگهنـدىن باشـالپ زۆھـرە باشقىالرنىڭ نهزەرى ،باھاسى ۋە ۇئالر پهيدا قىلغان سۆيۈنۈش ھهم ىئـشهنچكه ائمـراق بولۇپ كهتكهچكه ،چىرايىغا ىئشهنمهي ،چىرايىدىن پهخىرلهنمهي تۇرالمايتتى ۋە مۇشۇ چىرايى بىلهن بهختسىز بولۇپ قﯧلىشتىن قورقاتتى. زۆھرە بهخت ھهققىدە وئيالندى ،ھهقىقىي بهختنىـڭ قانـداق بولىـدىغانلىقىنى تـازا ائڭقىرالمىدى .ھۈسهيىننىڭ يﯧنىدا ياشاۋەرسه ماددىي ائرزۇلىرىنى قانـدۇرغان بىـلهن، پاكلىقى ۋە روھىي ھالىتى بۇزۇالتتى؛ دۆلهتمهن تۇرمۇشنى دەپ ماالي بوالتتى ،ىئززەت- غـۇرۇرى ۋە كـۆڭلىنى شۆھرەتپهرەسـلىككه قـۇل قىالتتـى ،ۋۇجـۇدىنى قانغـا بويالغـان تـازىلىق قهغىزىـدەك پـۇرالپ تاشـلىۋﯦتهتتى .جهمىئيهتـته بۇنـداق كﯧـسهلمهن قىـزالر ائزمـۇ؟! ەئگهر زۆھـرە سـىيىت قارىغـا تهگـسه ەئھـۋال پۈتـۈنلهي باشـقىچه بـوالتتى،
293
كهمبهغهل ياشىغاننى ھﯧسابقا ائلمىغاندا ،ىئككهيـلهن قهدىـر-قىممىتىنـى سـاقالپ، كۆڭلىنى ائۋۇنـدۇرۇپ ياشـىيااليتتى؛ زۆھـرە سـىيىت قارىغـا گﯧپىنـى ۆئتكـۈزەلهيتتى، قﯧيداپ قاپىقىنى تۈرەلهيتتى ،چاقچاق قىالاليتتى ،قﯧنىـپ كـۈلهلهيتتى ،يىغلىغۇسـى كهلـــسه يىغـــالپ دەرھـــال تهســـهللىيگه ېئرىـــشهلهيتتى .پهرزەنـــت مهسىلىـــسىنى وئيلىغانــدىمۇ ،ســىيىت قارىــدىن بولىــدىغان بــاال ھامــان ەئڭ ىئــشهنچلىك ،ەئڭ سۆيۈملۈك ىئدى؛ دﯦمهك ،ھۈسهيىنگه خوتۇن بولۇش ائخىرى چىقمايـدىغان بىـر ائزاب ىئدى ،خوتۇن بواللىسا تﯧخى! ...نهچچه خوتۇن ائلغان بىر قﯧرىغا خوتۇن بولۇشـنى تامـا قىلىش خارلىق ،پهسلىك ،ائچكۆزلۈك بولماي نﯧمه ! ” ائنا ،مهن وئيلىنىۋاتىمهن؛ ائنا ،مهن توي قىالي دەيمهن؛ ائنا ،مهن سـىيىت قارىغـا تﯧگهي دەيمهن؛ ائنا ،مهن سىزگه وئماق نهۋرە تۇغۇپ بﯧرەي دەيمهن “... زۆھـرە ىئـشتىن چۈشـۈپ ائنىـسىغا تﯧلﯧفـون قىلـدى ،ائنىـسى ۇئنىڭـدىن جـاۋاب كۈتۈپ يۈرگهنىدى. _سىيىت قارى بىلهن كۆرۈشهلىدىڭمۇ قىزىم! _كۆرۈشتۈم ائنا ،نهچچه قﯧتىم پاراڭالشتۇق. _قانداق قىلىدىغان بولدۇڭ؟ _سىيىت قارىغا ماقۇل دﯦدىم. _ائلالھ ،بهختىڭنى بهرسۇن قىزىم ،قاچان قايتىپ كﯧلىسىلهر؟ زۆھرە ىئككىلىنىپ تۇرۇپ قالدى ،ەئمما وئيلىغانلىرىنى دﯦمىسه بولمايتتى . _ىئككىمىز مۇنـداق مهسلىھهتلهشـتۇق؛ نىكـاھنى بﯧيجىڭـدا قىلىـدىغان ،تـوينى كﯧيىنچه يۇرتتا قىلىدىغان بولدۇق. _نىكاھنى مهشهدە قىلساڭال بولمامدۇ؟ !بىز ۈئستىدە تۇرمىساق قانداق بولىدۇ؟ زۆھرە ائتا-ائنىسى يوق چاغدا وئغرىلىقچه بىر ىئش قىلىۋاتقان بالىدەك تهمتىـرەپ كهتتى: _شۇنداق قىلـساققۇ بـوالتتى ائنـا ،لـﯧكىن مهن ھـازىرچه قايتىـپ بواللمايمهنـدەك تۇرىمهن . _سىيىت قارىمغا ياتلىق بولساڭغۇ ،ھهممىمىـز خـاتىرجهم بـولىمىز .لـﯧكىن ەئل- جاماەئت نﯧمه دەپ وئيالپ قاالر؟! _خهقـلهر مﯧنىـڭ ۈئسـتۈمدىن ائللىقاچـان گهپ تﯧپىـپ بوپتىكهنغـۇ؟ يهنه نـﯧمه دەيدۇ؟! نﯧمه دﯦسه دﯦمهمـدۇ؟! بىـز خهقنـى دەپ ياشـامدۇق بـۇ جاھانـدا! _ ...دﯦـدى زۆھرە زەردىسىنى باسالماي. _ساڭىال ەئمهس ،سىيىت قارىمغىمۇ گهپ كﯧلىدۇ قىزىم ،ۇئ دﯦگهن ىئمام ،جاماەئت شۇنىڭ ېئغىزىغا قارايدۇ .بﯧيجىڭغا بﯧرىـپ ۆئزىـگه نىكـاھ وئقۇتۇۋاپتـۇ ...دەپ گهپ تاپماي قالمايدۇ.
294
_سىز مهندىن ەئنسىرىمهي ،سىيىت قارىدىن ەئنسىرەپ كهتتىڭىزما؟ ۇئ ۆئزى ماڭا توي قىلىلى دﯦگهن تۇرسا... _ۇئغۇ ياخشى بوپتۇ قىزىم ،مهن دەيـمهن ،نىكـاھنى ،تـوينى مهشـهدىال قىلىۋﯦتىـپ ائندىن نهگه بﯧرىپ نﯧمه ىئش قىلـساڭالر مهيلـى ىئـدى .سـﯧنى بﯧقىـپ چـوڭ قىلىـپ ەئمدى تويۇڭنى كۆرەلمهي ۆئتۈپ كﯧتهرمىزمۇ؟ _توينى ھامان قىلىمهن ائنا ،خاتىرجهم بولۇڭ .ھـازىر بﯧرىـپ تـوي قىـالي دﯦـسهم، يﯧڭى ىئشقا چۈشكهچكه رۇخسهت ائاللمـايمهن ،سـىيىت قـارىمۇ بـۇنى بىلىـدۇ ،شـۇڭا نىكاھ قىلىۋﯦتهيلى دﯦدى ،نﯧمه دەيمهن ،قوشۇلسام ھهر قايسىڭالر بار يهردە نىكـاھ قىاللمىغانلىقىمدىن كۆڭلۈم يﯧرىم؛ قوشۇلمىسام ،ەئگهر بـۇ ىئـش سـۆرۈلۈپ كهتـسه ەئته-ۆئگۈن نﯧمه ىئشالر بولۇپ كﯧتىدۇ ،ۇئققىلى بولمايدۇ .مﯧنى بﯧقىپ مۇشۇنچىلىك چــوڭ قىلــدىڭالر ،ەئجرىڭالرنــى قايتۇرمىــسام بولمايــدۇ ،ىئــشلهپ پــۇل تاپمىــسام بولمايدۇ .بۇ ىئمكاننى قولدىن بهرسهم تﯧخى بولمايدۇ .ائمالنىڭ يوقىدىن قىلىۋاتقـان ىئــشالر بــۇ ائنــا ،شــۇڭا تــوغرا چۈشــىنىڭ ،قالغــانالرغىمۇ چۈشــهندۈرۈپ دەپ قويــۇڭ. مهندىن ھهرگىز رەنجىپ قالماڭ .سىز رازى بولمىغىچه مهن بۇ نىكاھنى قىلمايمهن. _مهنغۇ رازى باالم ،لﯧكىن سﯧنى تويۇڭدا كۆرەرمهن دەپ وئيلىغان... _يىغلىماڭ ائنا ،تويۇمنى ھامان كۆرىسىز _ ،دﯦدى زۆھرەمۇ كۆزىگه يـاش ېئلىـپ_، خــۇدايىم بۇيرۇســا ســىيىت قــارىم بىــلهن يۇرتقــا قايتىــپ چــوڭ تــوي قىلىمىــز، مهھهللىدىكىلهرنىڭ ېئغىزى بﯧـسىققىدەك كاتتـا تـوي قىلىـپ ،ھهممىـسىنى پولوغـا تويغۇزىمىز. زۆھرە ائنىسى بىلهن سۆزلىشىپ بولۇپ ،سىيىت قارىغا دەرھال تﯧلﯧفـون قىلـدى، ۇئنى تۇيۇقسىز خۇشاللىققا چۆمدۈردى. _ۆئگۈنلۈككه چۈشتىن بۇرۇن مﯧنى ائلغىلـى كﯧلىـڭ _،دﯦـدى زۆھـرە كهسـكىنلىك بىلهن _،بۇ قﯧتىم يىگىتتهك ىئش قىلىڭ ،بولمىسا مﯧنى ىئككىنچى كۆرەلمهيسىز . _بولىدۇ_،دﯦدى سىيىت قارى ھاياجاندىن ۆئزىنى تهسته تۇتۇۋﯦلىـپ _،تـاھىر قـارى بايا تيهنجىنگه كهتكهن ،ەئته كهچته قايتىپ كﯧلىدۇ .سىز دﯦـگهن ۋاقىتقـا ۈئلگـۈرۈپ بارايلى. _تـﯧگهي دەپ قويـسام ېئـشىۋالماڭ جۇمـۇ ،سـىزگه قـاراپ وئلتۇرسـام ھـﯧچ ىئـش ائقمىغۇدەك ،شۇڭا ۆئزەمال تﯧلﯧفون قىالي دﯦدىم. _سىز تﯧلﯧفون قىلمىغان بولسىڭىز ،كهچته سىزگه تﯧلﯧفون قىلىـپ تامـاق يهيلـى دﯦمهكچىدىم. _ھازىرچه سىز بىلهن كۆرۈشمهي تۇراي ،كۆڭلۈم ائرامىدا تۇرمايدىكهن... _ۇئ سىزدىكى مهسىله ،بولمىسا مهن سىزنى كۆرۈپ تۇرسام دەيمهن .
295
_قىلىـدىغان قاىئـدىنىڭ ھهممىـسىنى قىلىـسىز ،ائلىـدىغان نهرسـىنى ائلىـسىز. ائلىدىغاننى ەئته كهچته بىلله چىقىپ ائلساقمۇ بولىدۇ. _نــﯧمه ائلىمىــز؟ _دﯦــدى ســىيىت قــارى يﯧنىــدا پــۇل يوقلــۇقىنى ېئــسىگه ېئلىــپ تهمتىرەپ . _نﯧمه ېئلىشنى شۇ چاغدا دەيمهن ،مﯧنى بىكارغا ائالي دﯦگهنمىدىڭىز؟ ! _مۇھهببىتىم بولسىال كۇپايه دەپ وئيالپتىكهنمهن_،دﯦـدى سـىيىت قـارى كۈلـۈپ_، خاتىرجهم بولۇڭ ،پۇل تاپسامال سىزنى ھهرگىز ناۈئمىد قويمايمهن. _نىكاھنى قىلغاندىن كﯧيىنمۇ مـۇھهبىبىتىڭىزگه سـادىق بولىـسىز ،كـۆڭلىڭىزدە مهندىن باشقىنى وئيلىمايسىز .ەئگهر چىقىشالماي قالساق بىر-بىرىمىزنى قىينىماي چىرايلىق ائجرىشىمىز. _نﯧمىشقا توي قىلماي تـۇرۇپال ائجرىشىـشنىڭ گﯧپىنـى قىلىـسىز؟_دﯦـدى سـىيىت قارى ھهيران بولۇپ. _تۇرمــۇش دﯦــگهن مــۇرەككهپ ،ســىزمۇ بىــر خوتــۇننى ۈئچ كــۈن خوتــۇن قىلىــپ قويۇۋﯦتىپسىزغۇ؟ تۇرمۇشتا ائشۇنداق كۈتۈلمىگهن ىئشالر بولۇپ تۇرىدۇ .توي قىلغان قىــز-يىگىــتلهر تويــدىن كﯧــيىن بىــر-بىرىنىــڭ ەئھۋالىغــا قارايــدۇ ،بىــر-بىرىنىــڭ مىجهزىنـى دەڭـسهيدۇ ،ىئـشالرنى ۆئز ائرزۇسـىغا بﯧقىـپ وئياليـدۇ .ىئككـى ائدەمنىـڭ ائرزۇيى تامامهن وئخـشاش بولمايـدۇ .شـۇنىڭ بىـلهن بهزى زىـددىيهت ،كۆڭۈلـسىزلىك كﯧلىپ چىقىدۇ .توي قىلغاندا ،مۇشۇالرغىمۇ ىئدىيه جهھهتته تهييارلىق كۆرۈپ قويۇش كﯧرەك دەپ وئياليمهن ... _ ائرتــۇقچه وئيلىۋالمــاڭ ،ائرتــۇق خىيــال ائدەمنــى بىھــۇدە قىينايــدۇ ،مهن بۇنىــڭ دەردىنى ائز تارتمىغان _،دﯦدى سىيىت قارى راستچىللىق بىـلهن _،مهن سـىز بىـلهن بىر ۆئمۈر ياخشى ۆئتۈپ كﯧتهلىشىمگه ىئـشىنىمهن .ىئمـانى سـاغالم ،كـۆڭلى ياخـشى مۇسۇلمانغا ائلالھمۇ ياردەم قىلىدۇ ،بىرلىكته تىرىشساقال ياخشى ۆئتۈپ كﯧتىمىز. _ ھــازىرغۇ شــۇنداق دەيــسىز ،كﯧــيىن كۆرىمىزغــۇ ،ھهر ھالــدا بــۇ گهپلهرنــى ھــازىر دﯦيىشىپ قويغان ياخشى. _ تــوغرا ،ھهر خىــل ېئھتىمــاللىقنىمۇ وئيلىــشىش كﯧــرەك ،لــﯧكىن مهن ھــازىر بهك خۇشــال ،باشــقا گهپ قۇلىقىمغــا كىرمهيــدۇ ،مهن بهك ۈئمىــدۋار .ســىزال ۆئزگىرىــپ كهتمىسىڭىز مهن ۆئزگهرمهيمهن ،مﯧنىڭ قانداقلىقىمنى ەئمهلىيهتتىن كۆرۈڭ. _ ھهي ...شۇنداق قىلىپ ،مهن سىزنىڭ ىئككىنچـى خوتـۇنىڭىز بولـۇپ كﯧتىـدىغان بولدۇم... _ مهن ســىزگه راســت گهپنــى قىاليمــۇ _،دﯦــدى ســىيىت قــارى خۇشــاللىقىدا ۆئز سىرلىرىنى ائشكارىالپ _،مهن ۇئ خوتـۇننى نﯧمىـشقا ائلغـان بىلهمـسىز؟ ۇئنىـڭ بىـر يهرلىرى سىزگه وئخشاپ قاالتتى ،ىئسمىنى دﯦسهم ھهقىچان ېئسىڭىزگه ائالاليسىز.
296
_ قىز باال دﯦگهن قىـز بالىغـا وئخـشايدۇ ،مﯧنـى ۇئنىڭغـا وئخـشىتىپ يـۈرگىنىڭىز قىززىق-ته! _ سىز كالالمدىن پهقهت چىقمىغاندىكىن ،ۇئنى سىزگه وئخشىتىپ قاپتىمهن. _ ائخىر وئڭدا قاپسىزغۇ ەئنه ،توي دﯦگهننىمۇ ائشۇنداق قىالمدۇ؟! _ ھهي ،شۇنى دەڭا ،كۆڭۈلنىڭ كهينىگه كىرگهندىكىن شۇنداق بولىدۇ. _ ھازىرمۇ كۆڭۈلنىڭ كهينىگه كىرىۋاتىسىزغۇ!؟ _ بۇنىڭغا ائمالىم يوق ،بۇنى ھهقىقىي ۋىسالىغا يﯧتىش دەيمىز. زۆھرە پىسسىڭىدە كۈلۈپ قويدى ،كۆڭلى ائزادىلىككه چۆمدى ،ائقىۋەتنىڭ قانـداق بولۇشــىدىن قهتىئيــنهزەر ســىيىت قارىغــا پــاكلىقىنى ،گــۈزەللىكىنى بهخــش ەئتــسه ەئرزىيتتى ،ھاياتىدا ھﯧچقانداق پۇشايمان قالمايتتى ،كۆڭلىنىڭ كهم قالغان يهرلىرى بهلكىم ائستا-ائستا تولۇقلىنىپ قاالتتى. ســىيىت قارىنىــڭ خۇشــاللىقىغا بولــسا گهپ تــوغرا كهلمهيتتــى ،زۆھــرە بىــلهن كۆڭۈللۈك پاراڭلىشىپ ،ەئته كهچته كۆرىشىدىغانغا دﯦيىشىپ خوشالشقاندىن كﯧيىن، تاھىر قارىغا دەرھال تﯧلﯧفون قىلىـپ بـۇ خۇشـخهۋەرنى يهتكـۈزدى ۋە ۇئنىڭـدىن پـۇل سورىدى. _ مۇبــارەك بولــسۇن بــۇرادىرىم ،ىئــشالر ەئجهپ وئڭ كﯧلىۋاتىــدۇ ،ھﯧلىقــى خهنــزۇ بىلهن كۆرۈشتۈم ،بىر قانچه تاشنى تاللىۋالدى ،پۇلنى بۈگۈن كهچته جايالپ بﯧرىدىغان بولدى ،بۇ سودىمىز پۈتۈپ كهتسه ىئنشاائلال يۇرتقا بالدۇرراق بارااليمىز _،دﯦدى تاھىر قــارى ،بىــر يــاقتىن ۋاراڭ-چــۇرۇڭ ۋە ماشــىنىالرنىڭ ســﯧگنال ائۋازى كﯧلهتتــى _،مهن ائلــالھ خالىــسا ەئته چۈشــته قايتىــپ بــارىمهن ،پــۇلنى قولۇڭغــا يهتكــۈزىمهن ،ەئگهر بارالمــاي قالــسام يﯧنىمــدا بــار پــۇلنى كارىڭغــا ســﯧلىۋﯦتهي .ىئــشقىلىپ ،نىكــاھ قىلىدىغانغا ۈئلگۈرۈپ چوقۇم بارىمهن ،نىكاھىڭنى ۆئزەم وئقۇمىسام بولمايدۇ... _ يولۇڭغا قارايمهن ەئمىسه ،ۆئزەڭگه ھوشيارراق بوالرسهن دوستۇم ،ائلـالھ ائمـان قىلسۇن ... سىيىت قارى بىر كﯧچىنى شىرىن خىيال ۋە تاقهتسىزلىكته ۆئتكۈزدى ،ائللىقانـداق ەئندىشه ۋە ەئنسىزلىكمۇ يـۈرىكىنى پـات-پـات مۇجـۇپ قويـدى .چـۈنكى ھاياتلىقتـا كۈتۈلمىگهن بهختسىزلىكلهر ،پۇتلىكاشاڭالر ،كۆڭۈلسىزلىكلهر يۈز بﯧرىـپ تـۇراتتى. ەئگرى-توقاي كهچمىشلهر داىئم ۋەھىمه پهيدا قىالتتى .سىيىت قارى كﯧچىـدە قوپـۇپ ناماز وئقۇپ ائلالھتىن ۆئزىگه بهخت تىلىدى؛ تاڭ سـۈزۈلگهندە ،قۇيـاش چىققانـدا بـۇ كۈننىڭمۇ خۇشاللىق ىئچىدە ۆئتۈشىنى ائرزۇ قىلدى. چۈشكه يﯧقىن تاھىر قارى خۇشال قايتىپ كهلدى ،نهچچه ۋاقىتتىن توختام سۇدەك جىمجىتال تۇرۇپ قالغان تاش سودىسىغا ەئمدى جان كىرگهنىـدى .باشـقا تاشـچىالرمۇ
297
ياتاق-ياتاقتا بازار ەئھۋالىنىـڭ ياخـشىلىنىۋاتقانلىقى ھهققىـدە پـاراڭ سﯧلىـشقاچ، بىر-بىرىدىن ۇئچۇر تىڭ-تىڭاليتتى. كهچته سىيىت قارى تاھىر قارى بﯧرىپ تۇرغان وئن مىڭ يۈەننى يانچۇقىغا مهھكهم سﯧلىپ ،زۆھرەنى باشالپ سودا سارايلىرىنى كهزدى ،ائلتۇننىڭ باھاسى بهكـال ۆئسـۈپ كهتكهنىدى .شۇنداقتىمۇ زۆھرە سىيىت قارىغـا قىلـچه ىئـچ ائغرىتمـاي ،ۆئزى ياخـشى كۆرگهن زىبۇ زىننهتلهردىن بىر نهچچىنى ائلغۇزدى ،پۇل بىر دەمدىال تۈگىـدى .سـىيىت قارىنى غهم باستى ،ائلتۇن-كۈمـۈش ائلدىـدا مۇھهببهتنىـڭ قهدرى بولمايـدىغانلىقىغا ىئشهندى. _ كىيىم-كﯧچهكلهرنى كۆرۈپ باقامدۇق!_دﯦـدى زۆھـرە سـىيىت قارىغـا سـىنچىالپ قاراپ _،دﯦمىڭىز ىئچىگه چۈشۈپال كهتتىغۇ! پۇل تۈگىدىما؟! _ راستىنى دﯦسهم پۇل يوق _،دﯦدى سىيىت قـارى خىجـالهت بولـۇپ ،ەئممـا كـۆڭلى قاتتىق يﯧرىم بولدى _،بايىقى پۇلالرنىڭ ھهممىسىنى تاھىر قارىدىن قهرز ائلغان. زۆھرە بىر دەم خىيال سۈرۈپ تۇرۇپ قالدى ،قاپاقلىرى سهل تۈرۈلدى .ۇئ شۇ ەئلپازدا ســـىيىت قـــارىنى ۋەيـــران قىلىۋاتـــاتتى ،كهمبهغهللىـــك ،مۇھتـــاجلىق ائزابىنىـــڭ قاتتىقلىقىنى ۇئنىڭغا ھﯧس قىلدۇرۇۋاتاتتى. _ ائغىنىڭىزنىڭ پۇلىغا مﯧنى ائلماقچىما! سىزدە نﯧمىشقا پۇل يوق ،بۇ بىر يىلـدا ىئشلىمهي نﯧمه ىئش قىلدىڭىز ،ەئر كىشىگه پۇلنىڭ مـۇھىملىقىنى بىلمهمتىڭىـز؟_ دﯦـــدى زۆھـــرە ائچچىقـــالپ ،ائنـــدىن بىـــر نهچـــچه كۈنـــدىن بﯧـــرى كهيپىياتىنىـــڭ تۇراقسىزلىقىنى بىلگهچكه ،ۆئزىنىڭ سهل ھهددىـدىن ېئـشىپ كهتكهنلىكىنـى ھـﯧس قىلىپ توختىۋالدى _،بوپتۇ ،كىيىمنى ائلمايلى ،بۇ يهردىن كﯧتهيلى... سىيىت قارى ائلتۇننى ېئلىپ بولغاچقا ،ائلتۇندەك ېئغىرلىق قىلىپ ،سـهۋرچانلىق بىــلهن ەئگىــشىپ ماڭــدى .ەئمــدى زۆھــرە بىــلهن بىــر نــﯧمه دﯦيىــشىپ قالــسا يهنه كۆڭۈلسىزلىك كﯧلىپ چىقاتتى ،ىئككىلىسى بىر-بىرىگه قﯧيدىغانچه قﯧيـداپ ،بىـر- بىرىگه يول بهرمهي ىئشنى بۇزاتتى .غۇرۇر دﯦگهنغۇ ياخشى نهرسه ،لـﯧكىن ۇئ غهزەپ- ائچچىقنى پهيدا قىالتتى ،شۇڭا ھه دﯦگهندە ۇئنى پهپىـلهپ كۆپتۈرىۋﯦتىـشمۇ كىـشىگه كۆڭۈلسىز ائقىۋەتنى ېئلىپ كﯧلهتتى. _ بايىقى گهپلىرىم كـۆڭلىڭىزنى رەنجىتىـپ قويمىغانـدۇ؟_ دﯦـدى زۆھـرە سـىيىت قارىنىڭ جىمىپ كهتكهنلىكىنى كۆرۈپ .سىيىت قارىنىڭ سهۋرچانلىقى ياخشى ۈئنۈم بﯧرىپ ،زۆھرەنى ياخشى تهرەپتىن وئيالندۇرۇپ قويغانىدى. _ ياقهي ،ياخشى گهپ قىلـدىڭىز ،يـۈرەككه تهگكىـدەك گهپ قىلـدىڭىز ،دﯦمـسىمۇ ائلالھ ەئر كىشىنىڭ جﯧنى دەپ بهرگهن بۇ جاننى تىرىكچىلىككه ،ائىئلىنى قامداشقا ىئــشلىتىش كﯧــرەك ،ھــاالل ىئــشلهپ پــۇل تﯧــپىش كﯧــرەك ،تىرىشــساق ائلــالھ رىسقىمىزنى بﯧرىدۇ.
298
_ توغرا دەيسىز ،تهۋەككۇل قىلىپ بۇ شهھهرگه چىققىنىڭىز ياخشى بولـدى .قـاراڭ مانا ،ائلالھ رىسقىمىزنى قوشتى ،بولمىسا ماڭا چۈشىڭىزدىمۇ ېئرىشهلمهيتتىڭىز. _ راســت ،بــۇ قﯧــتىم تهۋەككۇلچىلىكنىــڭ پايدىــسىنى كــۆردۈم» ،رەبــبىم« دەپ بوسۇقتىن ائتالپ چىققىنىمغـا چۇشـلۇق كاتتـا رىزىـق ،ېئـسىل نـﯧمهتكه ېئرىـشتىم. بۇنىڭ ۈئچۈن ائلالھ تاائالغا چهكسىز ھهمدۇ سانا ،شۈكۈرلهر ېئيتىمهن. _ بۇنىڭدىن كﯧيىنمۇ بﯧيجىڭغا كﯧلىپ تۇرۇڭ ،تاش سودىسى چـوڭ سـودىكهن ،بىـر قﯧتىمدىال نهچچه مىليونلۇق تاش ساتىدىغانالر بار دەيـدۇ ،خـۇدايىم ېئـسىل تاشـتىن بىرنى سىزگه نﯧسىپ قىلىپ باي قىلىۋەتسه ەئجهب ەئمهس... ســىيىت قارىنىــڭ كــۆڭلى غهش بولــدى ،زۆھــرە بــۇ شــهھهردىن كــﯧچهلمهيال ۆئتــۈپ كﯧتهرمــۇ؟ ۇئنىڭغــا بﯧيجىڭنىــڭ زادى قانــداق جىنــى چاپالشــقاندۇ؟! قىــسقىغىنه ۋىسالدىن كﯧـيىن ائيرىلىـپ كهتـسه قاچـان كۆرۈشـهلهيدۇ ،ەئر-خوتـۇن ائلـته ائيـدىن وئشۇق ائيرىلىپ تۇرسا نىكاھنىڭ بۇزۇلۇش خهۋپـى بـار ،بـۇنى زۆھـرە وئيلىماسـمۇ؟! ۇئنىڭغــا خىــزمهت ۋە ۆئي بهرگهن باشــلىقى ۇئنىــڭ تــوي قىلغــانلىقىنى ائڭلىغــان تهقــدىردىمۇ ،نىيىتىــدىن يانماســلىقى مــۇمكىن؛ بىــر ەئرگه تﯧگىــپ چىققــان زۆھــرە ېئرىگه خىيانهت قىلماي ياشىياالرمۇ؟! پهيغهمبهر زامانىدا تۇرمۇشـقا چىقىـپ بولغـان ەئھۋالــدا زىنــا ۆئتكــۈزگهن بىــر ائيالنىــڭ ۆئز رازىلىقــى بىــلهن چالمــا-كﯧــسهك قىلىنغانلىقىنى زۆھـرە ائڭلىمىغـان ،زۆھـرە تﯧخـى تـوي قىلغـان ائيالنىـڭ ائىئلىـدە قانـــداق مهســـۇئلىيىتى بـــارلىقىنى ،ېئرىنىـــڭ ھهققىنـــى قانـــداق ائدا قىلىـــشى كﯧرەكلىكىنى ېئنىق بىلمهيدۇ ،باشقا ىئبـادەت-ەئمهللهرنـى قايتىـدىن چۈشـهندۈرۈپ ۆئگهتمىگىچه ائكتىپلىق بىلهن قىاللمايدۇ .ائىئلىدىن ،دىنىي تهربىيىـدىن ائيرىلغـان مۇھىتتا ياشاۋەرسه كﯧيىنچه قانداق ۆئزگىرىـپ كﯧتىـدىغانلىقىنى تﯧخىمـۇ بىلگىلـى بولمايدۇ... ســىيىت قــارى ۆئزىنىــڭ ىئمــاملىقىنى ،دىــن ۈئچــۈن خىــزمهت قىلىــدىغانلىقىنى وئيلىماي تۇرالمايتتى ،ائلالھتىن ۋە ەئل-جاماەئتنىڭ پىكرىدىن قورقاتتى ،بولغۇسـى خوتۇنىنى باشقۇرالمىسا ھهم ۆئزگهرتهلمىسه جامـاەئت ائرىـسىدىكى ائبرۇيـى چوقـۇم چۈشــۈپ كﯧتهتتــى .بــۇ نىكــاھنى مهخپىــي تۇتــسا ھامــان بىــر كــۈنى ائشــكارىلىنىپ چىقاتتى .ەئگهر زۆھرەنى ائلمايمهن دەپ كﯧتىپ قالـسا ،مـۇھهببهت ۈئچـۈن چهكـكهن رىيــازەتلىرى بىكــار بــوالتتى ،داغــدا قــاالتتى ،كــۆڭلى ائرام تاپمــايتتى ،ھهســرەتتىن قۇتۇاللمــايتتى ،ۇئزاققــچه ۆئيلهنــمهي دەرۋىــشتهك ياشــايتتى ،بــۇ ھالــدا وئخــشاشال جاماەئتنىڭ سۆز-چۆچهكلىرىگه قاالتتى« .خهقلهر نﯧمه دﯦسه دﯦـسۇن ،بـۇ نىكـاھنى قىلىش كﯧرەك _ دەپ ۆئزىگه مهدەت بهردى سىيىت قارى _،ائلالھ نﯧسىپ قىلغان بـۇ بهختنى قولدىن بهرمهسلىكىم كﯧـرەك .ائۋۋال زۆھرەنـى ەئمـرىمگه ېئلىـپ مۇرادىمغـا يﯧتىــشىم كﯧــرەك ،ائنــدىن ۇئنىــڭ ىئدىيىــسىنى ۆئزگهرتىــشىم كﯧــرەك ،ھهر ىئــشتا
299
ائلالھقـــا تهۋەككـــۇل قىلىـــپ ،ەئھۋالغـــا قـــاراپ ىئـــش قىلىـــشىم كﯧـــرەك .ۇئنـــى ىئمكانىيهتنىڭ بﯧرىچه ۆئزگهرتىشكه ،يۇرتقـا قايتىـشقا كۆندۈرۈشـۈم كﯧـرەك .ائلـالھ نﯧسىپ قىلسا ،ىئشلىرىمىز وئڭۇشلۇق بولۇپ كﯧتىـدۇ ،ەئگه ۇئنـداق بولمـاي قالـسا خﯧتىنى بهرمهي بولمايدۇ... _نىكاھ وئقۇغاندا ۆئزەم يالغۇز وئلتۇرارمهنمـۇ؟ _!...دﯦـدى زۆھـرە سـىيىت قارىنىـڭ ېئغىــر خىياللىرىــدىن بىــخهۋەر ھالــدا يــوقىالڭ گهپ قىلىــپ_ ،كۆڭلــۈم بهك يﯧــرىم بولىدىغان بولدى... _ەئمىسه نﯧمىشقا يۇرتقا كﯧتىپ نىكاھ قىلمايمىز!؟_ دﯦدى سـىيىت قـارى ۇئنىـڭ يۇرتقا كﯧتىشىنى ۈئمىد قىلىپ . _شۇنداق قىلساققۇ بـوالتتى ،شـاراىئت چهكـلهپ قويـدى ،مهن ائنـامغىمۇ شـۇنداق دﯦدىم ،ۇئالر مهيلى دﯦدى . _نىكاھ وئقۇغاندا بىزنى باققان ائتـا-ائنىمىـز ۈئسـتىمىزدە تـۇرۇپ بهرسـه وئبـدان بــوالتتى .ۇئالر كــﯧلهلمىگهن شــاراىئتتا ،تــۆت-بهش ائدەمنىــڭ گۇۋاھلىقىــدا نىكــاھ قىلــساقمۇ دۇرۇس بولىۋﯦرىــدۇ .مهھرىڭىزنــى ائلــدۇق ،ەئمــدى ەئته گــۇۋاھچىالرنى چاقىرىمىز . _تويلۇقنىڭ كهم قالغىنىنى كﯧيىن تولۇقاليسىز. _ەئلۋەتته ،قولۇمدىن كﯧلىشىچه سىزنى رازى قىلىمهن... ســىيىت قــارى بۇنــداق دﯦــگهن بىــلهن كۆڭلىــدە »مهن شــهرىەئت ھــۆكمى بــويىچه بﯧرىدىغان مهھرىڭىزنى تولۇق بهردىم خﯧنىم ،قالغىنىنى ەئھۋالغا قـاراپ بﯧـرىمهن، كﯧيىن نﯧمه ىئشالر بولۇپ كﯧتىدۇ ،ائلالھ ۆئزى بىلىدۇ »...دەپ وئيلىدى . سىيىت قارى زۆھرەنى ىئشىك ائلدىغىچه ائپىرىپ قويۇپ ياتىقىغا خۇشاللىق ۋە غهم بىلهن ،يهڭگىل ،ەئمما ھارغىن يﯧنىپ كهلدى.شۇنداقتىمۇ يۈرىكى بهختتىن سوققىنى سـوققانىدى ،ەئتىـدىكى ،كهلگۈسـىدىكى ىئـشالرنى توختىمـاي وئياليتتـى ،ائلالھـتىن ائسانلىق تىلهيتتى.ۇئ ياتاققا كىرىپ كارىۋاتقا ۆئزىنى تاشالپ ۇئھ تارتتى. _قانداق ،ائلىدىغاننى ائلدىڭالرمۇ؟_دﯦدى تاھىر قارى باشالي دەپ تۇرغـان خـۇپتهن نامىزىنى قويۇپ. _ۋاي گهپ قىلما بۇرادەر ،تـوي قىلىـش دﯦـگهن باشـقا ىئـشكهن ،قىـز بـاال دﯦگهننـى چۈشىنىپ بولغىلى بولمايدىكهن ،توال ماڭـدۇرۇپ ھـارغۇزۇۋەتتى ،ائلتـۇن بويـۇمالرنىال ائلدۇق ،پۇل تۈگهپ كهتتى ،قالغىنىنى كﯧيىنچه ائلىدىغان وئخشايمهن . _مهن تﯧخــى ۇئ قىزنــى ســﯧنىڭ ھالىڭغــا يﯧتىــدۇ دەپ وئيالپــتىكهنمهن ،مهھــرى ھهققىگه شۇنچىلىك پۇل بولسا يﯧتهتتى ،ھهي ،ھازىر ھهممه ائدەم بۇ ىئشقا كهلگهندە شهرىەئتنىڭ ھۆكمى بىلهن ەئمهس ،ۆئز نهپسى بويىچه ىئش قىلىدىغان بولۇپ كهتتى.
300
بوپتۇ ،خوتۇن خهق ائلتۇنغا تويمايدۇ ،توي قىلغاندىن كﯧيىن ائلـالھ رىـسقىڭنى كهڭ قىالر ... _زۆھرەنىڭ بۈگۈنكى ەئلپازىغا قاراپ مهن سـهل ۈئمىدسـىزلىنىپ قالـدىم _،دﯦـدى ســىيىت قــارى غهمكىــن ھالــدا _،پــۇل دﯦگهنغــۇ تﯧپىلىــپ قــاالر ،مــۇھىمى ،تويــدىن كﯧيىنكى تۇرمۇش ،بﯧشىم قﯧتىپال كهتتى .ۇئ مﯧنىڭ خوتۇنۇم بولغان بىلهن مهن ۇئنى باشقۇرالمىــسام ،بــۇ ماڭــا ەئلهم ەئمهســمۇ! بــۇ نىكــاھنى ۋاقىتلىــق نىكــاھ دەپ قىلمىغىنىم بىلهن ،ەئمهلىيهتته ۋاقىتلىق نىكاھ بولـۇپ قالىدىغانـدەكال قىلىـدۇ ... _قارىم دﯦگهنمۇ سهندەك ۈئمىدسىز بوالمدۇ! _ دﯦدى تاھىر قارى سهل جىله بولۇپ_، ھهممه ىئش سﯧنىڭ ائرزۇيۇڭ بويىچه توغرىلىنىپ تۇرامدۇ؟ چىدىغانغا چىقارغا جاھان بۇ ،بهختكه ېئرىشىمهن دﯦگهندىكىن شۇنىڭغا چۇشلۇق جاپاسى بولىدۇ .چىرايلىقنـى خوتۇن قىلغاندىكىن ۇئنى چىرايلىق ائدەم قىلىشنىمۇ بىلىشىڭ كﯧرەك . _توغرا دەيسهن ،كالالمغا بىر ىئشالر ىئتتىك تهسىر قىلىدۇ ،غهمنى جىق قىلىمهن. _ۆئزەڭنى يوقىتىپ قويۇشقا ائمراق بولۇپ قالدىڭمىكىن دەيمهن ،ھهممه ائدەمنىڭ يﯧتىپ ائشقىچه دەردى بار ،موللىنىڭ دەردى جىقراق ،لﯧكىن بىـز ۆئزىمىزنـى ۇئنـداق تۈگهشتۈرۈۋالساق بولمايدۇ. _راست دەيسهن بۇرادەر ،كۆڭلۈم پاراكهنـدە چاغـدا ماڭـا مۇشـۇنداق گهپ قىلىـپ تۇرساڭ ياخشىكهن ،بولمىسا ۆئزەمنىڭ خىيالىدا ېئزىقىپ يۈرىدىكهنمهن . _مﯧنىڭچه ،سهن ھازىر« خوتۇننى باشقۇرۇش« دﯦگهن گهپنى ۋاقتىـنچه قويـۇپ تـۇر، ســهن كۆڭــۈلنى دەپ ۇئنىــڭ بىــلهن تــوي قىلغانىكهنــسهن ،كۆڭــۈل ائرقىلىــق ۇئنــى تهسىرلهندۈرۈشــۈڭ كﯧــرەك .بۇنــداق ىئچــى كۈچلــۈك قىزغــا قــاتتىق قــول بولــساڭ ەئكسىچه ۈئنۈم بﯧرىدۇ ،قﯧيداپ ائچچىقلىـساڭ يـۈزۈڭ تۆكۈلىـدۇ ،ىئـش تهتۈرىـسىگه ماڭىدۇ .شۇڭا سـهۋرچان بـول ،زىـددىيهتنى كۆڭـۈل ھهل قىلـسۇن .زۆھـرە كهتمهيـمهن دﯦسه قالسۇن ،بهزى ىئشالرنى ۇئنىـڭ ۆئزىنىـڭ چۈشىنىـشىگه قالـدۇرۇپ قـوي ،ۇئنـى ســىناپ بــاق ،زۆھــرەدەك قىزالرنىــڭ دىلىنــى تهقۋالىققــا زورالپ مايىــل قىلغىلــى بولمايــدۇ .ۆئزەڭ ىئمــام بولغانــدىكىن قانــداق قىلىــشنى بىلىــسهن ،دىلــى قﯧتىــپ كهتكهن ائدەملهرنى ھﯧكمهت بىلهن ،مۇھهببهت بىلهن ،مۇاليىملىق بىلهن ۆئزگهرتىش كﯧــرەك .زۆھرەنىمــۇ شــۇنداق قىــل ،مــۇھهببهت بىــلهن ۇئنــى تهســىرلهندۈرگىن، مۇھهببهت بىلهن ۇئنى بويسۇندۇرغىن .مـۇھهببهت بىـلهن ۇئنـى دىيانهتلىـك ،ېئـسىل خوتۇنغا ائيالندۇرۇشقا تىرىشقىن ،ىئشالرنىڭ ائقىۋىتىنى ائلالھقـا تاپـشۇر ،خهيرلىـك ىئشالردا ائلالھ بىزنىڭ ياردەمچىمىز. تاھىر قارىنىڭ بۇ گهپلىرىنى سىيىت قارىمۇ وئيلىغان ،لﯧكىن غهمدىن ،پاسـسىپ خىيالــدىن قۇتۇاللمىغانىــدى ،ۆئزى وئيلىغــاننى باشــقىالرنىڭ ېئغىزىــدىن ائڭــالش كىشىدە باشقىچه ىئشهنچ پهيدا قىالتتى .سىيىت قارى روھلىنىپ قالدى.
301
سىيىت قارى توي قىلىدىغان بولدى ،سىيىت قارى ۋىـسالىغا يﯧتىـدىغان بولـدى، ســىيىت قــارى بــاش ائغرىقــى تﯧپىۋالىــدىغان بولــدى ،ســىيىت قــارى بهخــت بىــلهن مۇشهققهتنى تهڭ يۈدۈپ ياشايدىغان بولدى... ەئتىـسى سـىيىت قـارى زۆھرەنـى خهۋەرلهنـدۈرۈپ قويـۇپ ،ۇئ تۇرۇۋاتقـان بىنانىـڭ ائلدىغا كهلدى ،زۆھرەنى ۇئزاق ساقلىدى ،زۆھرە چىرايلىق ياسىنىپ پهسكه چۈشـتى، ۇئنىڭ پۈتۈن ۋۇجۇدىـدىن گۈزەللىـك چاقنـاپ تـۇراتتى ،سـىيىت قـارى مهپتـۇن بولـۇپ قاراپ قالدى .دۇنيا گۈزەل ىئدى ،بهخت گـۈزەللىكته ىئـدى .زۆھرەنىـڭ چىرايـى سـهل ېئچىلــسا تﯧخىمــۇ گۈزەللىــشىپ كﯧتىدىغانــدەك كــۆرۈنهتتى .ســىيىت قــارى پهقهت گۈزەللىككىال مهپتـۇن بولـۇپ ،زۆھرەنىـڭ چىـراي ىئپادىلىرىغـا بهك دىقـقهت قىلىـپ كهتمىدى ،گۈزەل قىز ەئمدى كۈلسىمۇ ،يىغلىسىمۇ ،قاپاق تۈرسـىمۇ ،جىـم ماڭـسىمۇ، گهپ قىلسىمۇ بهرىبىر سىيىت قارىنىڭ خوتۇنى بوالتتى . سىيىت قارى زۆھرەنى تاكسىغا چىقىرىپ ،زۆھرە ىئـشلىگهن رﯦـستۇرانغا ماڭـدى، ۇئ يهردە تاھىر قارىم وئن نهچچه تاشچىنى باشالپ بىـر ائيرىمخانىغـا كىرىـپ سـىيىت قارىنى ساقالۋاتاتتى .زۆھرە ماشىنىدا گهپ قىلمـاي وئلتـۇراتتى ،سـىيىت قـارىمۇ گهپ قىلىشنى بىەئپ كۆردى ،دەيدىغان گهپلهرنى دﯦيىشىپ بولغـان ،ھهتتـا چىقىشالمىـسا ائجرىــشىدىغاننىمۇ دەپ بولغــان ،خــاپىلىقالرنىمۇ تارتىــشىپ ائرقىــدىن يارىــشىپمۇ بولغان ،ەئمدى نﯧمه دﯦيىشهتتى! زۆھـرەدىن كﯧلىۋاتقـان خۇشـپۇراق سـىيىت قـارىنى ھﯧلىتىن مهسـت قىلىـشقا باشـلىدى ،زۆھـرە ماشـىنىنىڭ دﯦرىزىـسىدىن كوچىالرغـا مهيۈسلۈك بىـلهن قـاراپ وئلتـۇراتتى ،قـارىم بولـسا يانـدىن زۆھـرەگه نهزەر سـﯧلىپ خىيال سۈرەتتى » :بولغۇسى ائيالىممۇ؟ ائيالىم ،قارىمنىڭ ائيالى ،ىئمامنىڭ ائيـالى، ...بۇ قۇشناچىم كۈنلهرنىڭ بىرىدە مهھهللىسىگه قايتىپ بﯧشىغا يـاغلىق ائرتـارمۇ ياكى مۇشۇ شهھهردە چﯧچىنى خىلمۇ خىل پوسۇندا ياسىتىپ ،پارقىرىتىپ ،كۆپتۈرۈپ، لهپىلـــدىتىپ ەئركىـــن يۈرىۋﯦرەرمـــۇ؟ شـــهھهردە قىلغـــان گىرىملىـــرىم ،كىـــيگهن كىيىملىــرىم ســهھرادا ياراشــمايدۇ دەپ مهھهللىــسىگه قــايتقىلى ۇئنىماســمۇ ،مــودا ياسىنىشنى دەپ بولسىمۇ ،بۇ شهھهرنىڭ قوينىدىن چىقماي ياشاۋﯦرەرمۇ؟ ...سـۆلهتۋاز قىزالر ەئرگه تهگكهندىن كﯧيىنمۇ ياسىنىشنى قولدىن بهرمهيدۇ ،ېئرى بىـلهن چـاتىقى يوق ،ائساسهن ۆئزى ۈئچـۈن ياسـىنىدۇ ،جهلپكـارلىقنى قوغلىـشىپ ۆئمـۈر بـويى جاپـا چﯧكىــدۇ ،ياشــلىق ۋە گۈزەللىــك ۇئالرغــا باقىۋەنــدىمۇ؟ ەئرنىــڭ رازىلىقــى ۋە ۇئ دۇنيالىق بهختىنى نﯧمىشقا وئيلىمايدىغاندۇ؟!». سىيىت قارىمنىڭ ىئچى سىقىلىپ كهتتى ،كۆڭلى يهنه دەردكه تولـدى» :چىرايلىقنـى دەپ دەردته قالغــان قــارىم ،چىرايلىققــا كۆڭــۈل بﯧرىــپ ۆئزىنــى خــار قىلغــان قــارىم، چىرايلىقنى باش ەئگدۈرەلمهسلىكى كـۆزىگه كۆرۈنـۈپال قالغـان قـارىم ،تهقۋالىقىـدىن كــۆرە كۆڭــۈل خاھىــشى ،شــهھۋىتى غالىــپ كﯧلىۋاتقــان قــارىم ،ۆئز ھــالى بىــلهن
302
ھﯧــسابالشماي چىرايلىققــا ېئــسىلغان قــارىم ،ائلتۇنغــا ەئرزىمىــگهن كــۆڭلىنى چــوڭ بىلىپ تىكهنلىك گۈلگه قول سوزغان قارىم ،بىر نهچچه كۈنلۈك بهختنـى دەپ قهرزگه بۇغۇلۇپ غهمگه پاتقان قارىم ،نامى چىقىپ قالغان خوتـۇنىنى كۇلىغـا تاشـالپ قويـۇپ جاماەئتنىڭ گﯧپىگه قالغان قارىم ،ىئمان-ەئخالق ،تهقۋالىق ھهققىدە جامـاەئتكه بىـر نهرسـه دﯦگـۈدەك يـۈزى قالمىغـان قـارىم ،بىرىنچـى خوتـۇنىنى مهھهللىـدە ۈئچ كـۈن، ىئككىنچى خوتۇنىنى شهھهردە ۈئچ كۈن خوتۇن قىلغـان قـارىم ،جامـاەئتتىن يوشـۇرۇن نىكاھ قىلىۋالغان خوتۇنپۇرۇش قارىم ،مهھهللىدە شۇنچه پـاك ،مهسـۈم قىـزالر تۇرسـا ېئشىپ-تﯧشىپ ەئمدى شـهھهردە وئينـاپ يـۈرگهن قىزنـى خوتـۇن قىلىۋالغـان قـارىم، ۆئزىــگه ائش بولمــاس خوتــۇننى ېئلىــپ ەئمــدى ائچ قورســاق يۈرۈيــدىغان قــارىم«... سىيىت قارى چوڭقۇر وئيلىنىش ىئچىدە بۇ كۆڭۈلسىز ەئيبنـامىلهرنى ۆئزىـگه وئقـۇپ بهردى ۋە پۈتۈن دىققىتى بىلهن ائڭلىدى . رﯦـستۇراننىڭ ائلـدىغا كﯧلىـپ ماشـىنىدىن چۈشـۈۋاتقان سـىيىت قـارى ائخىرقـى قﯧـتىم ۆئزىـگه مهدەت بهردى» :ائلالھقـا تهۋەككـۇل قىـالي ،ۈئمىـدۋار بـوالي ،وئتنىـڭ تﯧشىدا كـۆيگىچه ىئچىـدە كـۆيهي ،نـﯧمه كۆرسـهم كۆرەي،ائلالھنىـڭ غهزىپـى ۋە دوزاخ ائزابىدىن قورققىنىمدىن باشقا نﯧمىدىن قورقىمهن! بـۇ دۇنيانىـڭ ىئـشلىرىغا ائرتـۇق بﯧــرىلگهنچه ۇئشــشاق غهم-قــايغۇ تۈگىمهيــدۇ .مهنــدىنمۇ بهختىــسىز ،مهنــدىنمۇ ېئچىنىشلىق ياشاۋاتقان ائدەملهر كۈرمىڭ ،ائرتۇق غهمدىن جﯧنىمنى قىينـاپ قانـداق قىلىمهن ،نﯧمىـشقا رەبـبىمگه شـۈكۈر قىلمـايمهن ،نﯧمىـشقا ۆئزەمـگه ىئـشهنمهيمهن، نﯧمىشقا بۇ »خوتۇن«نى ىئسالھ قىلىشقا تىرىشمايمهن«!... سـىيىت قارىغـا وئخـشاشال زۆھرەمـۇ تىنىمـسىز خىيـال سـۈرەتتى ،كهلگۈسـىدىن ەئندىشه قىالتتى ،ەئمما شۇنچه ىئشالرنى باشـتىن كهچـۈرۈپ ائخىـرى ۆئزىنـى سـىيىت قارىغــــا__ بهك كۆڭۈلدىكىــــدەك بولمىــــسىمۇ ،يامــــان ەئمهس بىــــر بالىغــــا تاپـــشۇرالىغىنىدىن خـــاتىرجهم ىئـــدى ،ســـىيىت قـــارى بىـــلهن تـــۇنجى كۆرۈشـــكهن ۋاقىتلىرىنــى ،ۇئ يازغــان مــۇھهببهت مهكتــۇبىنى ،قايتــا كۆرۈشــكهندە پهيــدا بولغــان ھاياجانلىرىنى بىرمۇ بىر ەئسلهيتتى .مۇشـۇنداق قىلمىـسا بـۇ قارىمغـا ھـﯧلىال رازى بولمايدىغاندەك ،بـۇ نىكـاھتىن كـۆڭلى يﯧـرىم بولىدىغانـدەك ،ەئرگه تـﯧگىمهن دەپ ۆئزىنى ائزاباليدىغانـدەك ،قايتـا-قايتـا ەئسـلهيتتى .قارىمنىـڭ ياخـشى تهرەپلىرىنـى وئياليتتى ،بۇ قارارىغـا ۆئزىنـى قايىـل ۋە رازى قىلىـشقا تىرىـشاتتى ،شـۇنداقال ائتـا- ائنىــسىدىن يىراقتــا تــۇرۇپ قىلىۋاتقــان بــۇ ىئــشىغا تهســهللىي ،خاتىرجهملىــك ىئزدەيتتى . سىيىت قارى زۆھرەنى ائيرىمخانىغا ېئلىپ كىردى ،تاھىر قارى ۋە باشقا تاشچىالر وئپۇر-توپۇر وئرنىدىن تۇرۇشـۇپ كهتتـى ،وئرۇنـدۇقالرنىڭ تاراقـشىغان ائۋازى گويـا بـۇ نىكاھ ،بۇ توي تهنتهنىسىنىڭ باشلىنىشىدەك تۇيۇلۇپ كهتتى .تاھىر قارى زۆھرەنىـڭ
303
ھهقىقهتهن چىرايلىق قىز ىئكهنلىكىنى كۆرۈپ زوقلىنىپ قاراپ قالدى ،ەئممـا باشـقا تاشچىالر بۇنداق قىزنىڭ قهنتىنـى چﯧقىـشىپ بولغانـدەك ،ائنـچه ېئتىـۋار قىلىـشىپ كهتمىدى ،بهلكىم بىـر ەئرنىـڭ ىئلكىـگه ۆئتـۈش ائلدىـدا تۇرغـان قىزغـا ائچكۆزلـۈك بىلهن نهزەر سﯧلىشتىن ۆئزلىرى تارتىشتى .تاھىر قارى سىيىت قارىغا ھهۋەسلهندى، ەئمما ۇئنىڭ زۆھرەنى تهقۋا قۇشناچىم قىاللىشىغا ائنچه ىئشهنمهي قالدى .زۆھرە بىر توپ ەئرنىڭ ائرىسىدا سىيىت قارىغا يﯧقىن يالغۇز وئلتـۇراتتى ،ۇئ شـۇنچه ۋاقىتـتىن بﯧرى بىرەر سورۇندا بۇنداق كۆپ ەئرنى كۆرۈپ باقمىغاچقـا قورۇنـۇپ كهتتـى .ەئممـا مۇشــۇالرنىڭ گــۇۋاھلىقى ائلدىــدا نىكاھىنىــڭ وئقۇلىــدىغانلىقىنى وئيــالپ ،كــۆڭلى تهسكىن تاپتى . تاھىر قارى قىز-يىگىتنى كـۆپچىلىككه تونۇشـتۇرغاندىن كﯧـيىن ،مﯧھمـانالرنىمۇ بىر-بىرلهپ تونۇشتۇردى. _بۇرادىرىمىز سىيىت قارى زۆھرەگۇل بىـلهن بىـر يـۇرت ،بىـر مهھهللىلىـك _،دەپ گهپ باشلىدى تاھىر قارى نىكاھ خۇتبىسىنى وئقۇش ائلدىدا بىـر نهرسـه دﯦيىـشنىڭ زۆرۈرلىكىنى ھـﯧس قىلىـپ _،ىئككهيـلهن بﯧيجىڭـدا تونۇشـقان ،بىـر يىلـدىن بۇيـان ىئككىـسى ىئككـى ياقتـا بولـسىمۇ ،مۇناسـىۋىتى ۈئزۈلـۈپ قالمىغـان ،تاشـچىلىقنىڭ خاسـىيىتى بىـلهن بـۇرادىرىمىز بﯧيجىڭغـا كﯧلىـپ زۆھرەگـۇل بىـلهن كۆرۈشـۈپ تـوي ىئشىنى مهسلىھهتلىشىپتۇ .ەئسلىدە ىئككهيلهن يۇرتتا نىكاھ قىلىـپ ،توينىمـۇ شـۇ يهردە قىلىشنى وئيالشقان ،بىراق زۆھرەگۇلنىڭ ەئلچىخانىـدىكى خىزمىتـى ائلـدىراش بولغاچقا يۇرتقا ھازىرچه قايتالمايدىكهن ،شۇڭا ائتا-ائنىلىرىنىڭ مـاقۇللىقى بىـلهن نىكاھنى ائۋۋال مهشهدە قىلىدىغان بوپتۇ ،توي مهرىكىسىنى مۇشۇ يىل ىئچىدە يۇرتتا قىلىشنى وئيلىشىپتۇ .شۇڭا ھهر قايسىڭالرنىڭ گۇۋاھلىقىدا بۇ نىكاھنى قىلىـدىغان بولۇپ قالدۇق . ھهممهيــلهن بىــر ېئغىــزدىن »ياخــشى بوپتــۇ ،نىكــاھ دﯦگهننــى زادى ۋاقتىــدا قىلىۋەتكۈلـۈك «...دﯦيىـشتى .بۇالرنىـڭ ىئچىـدە بهزىلىـرى ىئككـى خوتـۇن ائلغـانالر بولغاچقا ،نىكاھنى ائددىي ،چاققان قىلىشنى قولاليتتى . تــاھىر قــارىمۇ ســهل ھاياجانلىنىــپ قالغانــدەك قىالتتــى ،تهمكىنلىــك بىــلهن تۇرىۋﯦلىــپ نىكــاھ خۇتبىــسىنى باشــلىدى ،ائۋۋال ائدەم ائتــا بىــلهن ھــاۋا ائنىــدىن، ىئبراھىم ەئلهيھىسساالم بىلهن ھاجهردىن ،پهيغهمبهر ەئلهيھىسـساالم بىـلهن ائىئـشه رەزىيهلالھۇ ەئنھادىن باشالپ ەئلمىساقتىن بۇيان داۋاملىشىپ كﯧلىۋاتقان مـۇقهددەس نىكاھنىڭ دىن ۋە دۇنيـالىقتىكى ەئھمىيىتىنـى سـۆزلهپ ۆئتتـى ،نىكاھنىـڭ نهسـىل قالــدۇرۇش ۋە شــهھۋەتنى ھــاالل يــول بىــلهن قاندۇرۇشــتىكى ۋاجىــپ ەئمهللىكىنــى تهكىتلىدى .ائرقىدىن بىر قانچه ائيهت ،دۇائالرنى وئقۇپ ،سىيىت قارىـدىن » سـىيىت قــارى ،زۆھرەگــۇلنى تﯧگىــشلىك مهھــرى بىــلهن نىكاھىڭىزغــا ائلــدىڭىزمۇ؟« دەپ
304
سورىدى ،سىيىت قارى تىترەپ تۇرۇپ ۇئرغۇلۇق ھالـدا »:ائلـدىم« دەپ جـاۋاب بهردى. تاھىر قارى بﯧشىنى تۆۋەن سﯧلىپ تۇرغان زۆھـرەگه بىـر قـاراپ قويـۇپ » :زۆھرەگـۇل، ھهققىڭىزگه رازى بولۇپ ،سىيىت قارىغا ۆئز رازىلىقىڭىز بىـلهن تهگـدىڭىزمۇ؟« دەپ سورىدى ،زۆھرە زۇۋان سـۈرمىدى ،يىغالۋاتقانـدەك قىالتتـى ،بهدەنلىـرى سـىلكىنهتتى، قولىــدىكى يــاغلىقى بىــر دەممــۇ بىكــار تۇرمــايتتى ،تــاھىر قــارى ۈئچىنچــى قﯧــتىم سورىغاندا ۇئ پهس ائۋازدا »تهگدىم« دەپ رازىلىق بهردى .ەئمما يىغىدىن توختىمىدى، يالغۇزلىقىغــا چىــدىماي يىغلىــدى ،نﯧمىگىــدۇر پۇشــايمان قىلىــپ يىغلىــدى ،ائتــا- ائنىـــــــسىنىڭ ،ۇئرۇغ-تۇغقانلىرىنىـــــــڭ يﯧنىـــــــدا خـــــــاتىرجهم وئلتـــــــۇرۇپ نىكاھلىنالمىغانلىقىغا ېئچىنىپ يىغلىدى .ەئمما بـۇنى كىمـدىن كۆرىـدۇ؟! باشـتىن ائخىر ۆئزىنىڭ تاللىشىغا بويسۇنۇپ ،ۆئزىنىڭ دﯦگىنىنى قىلىپ ياشاۋاتىدۇ. ائخىرىدا تـاھىر قـارى بـۇ بىـر جـۇپ ياشـنىڭ ۆئز ھهقلىـرىگه رازى بولـۇپ ،ھـاالل مۇناسىۋەت قۇرۇپ ،پاك نهسىل قالدۇرۇپ ،خۇشال-خۇرام تۇرمۇش كهچۈرۈشـىنى ،دىـن ۋە دۇنيالىق ىئشلىرىدا ائلالھ تاائالنىڭ رازىلىقى كـۆزلهپ ياخـشى ياشىـشىنى ۈئمىـد قىلىــپ ســۆزىنى تــۈگهتتى .تــاھىر قــارى مۇشــۇ پۇرســهتتىن پايــدىلىنىپ نىكاھنىــڭ ەئھمىيىتــى ھهققىــدە قىــسقىچه تهبلىــغ قىلىــشنى وئيــالپ تۇرغانــدا زۆھرەنىــڭ سومكىسىدىكى تﯧلﯧفون جىرىڭالپ كهتتى ،زۆھرە تﯧلﯧفـونىنى ېئلىـپ قـاراپ قويـۇپ ېئتىۋەتتى ،قﯧرى ھۈسـهيىن خـۇددى كـۆڭلى تۇيغانـدەك تﯧلﯧفـون قىلغانىـدى ،زۆھـرە بۈگۈن ىئشقا بﯧرىش-بارماسلىق ھهققىدە ىئككىلىنىپ وئلتۇرۇپ قالدى. تاھىر قارى سورۇننىڭ ەئھۋالىنى كۆزەتتى :خۇشـاللىقتا ،ھاياجانـدا وئلتۇرغـان ســـىيىت قارىـــدىن باشـــقا ھهممهيـــلهن تاقهتـــسىز ،بىـــر-بىرىـــدىن ائلـــدىراش كۆرۈنهتتى؛سىيىت قارىغا نىكاھنىڭ ەئھمىيىتىنى سۆزلهشنىڭ ھـاجىتى يـوق،ۇئ بـۇ ۆئتكهلــدىن وئڭۇشـــلۇق ۆئتۈۋالــدى ،ەئمـــدى گويــا رىـــسقىنى قامالالشــقا تهشـــنا بۈركــۈتتهك قانــاتلىرىنى كﯧرىــپ تهييــار تۇرۇۋاتىــدۇ ...ەئرگه تــﯧگىش تهشۋىــشىدە تﯧڭىرقاپ قالغـان زۆھرەمـۇ ھﯧچقانـداق گهپ قۇلىقىغـا كىرمهيدىغانـدەك غهمكىـن، بىائرام كۆرۈنىدۇ؛ تـاش سودىـسىدىن ،وئيناشـتىن ،ىئككـى خوتـۇن ېئلىـشتىن باشـقا غﯧمى يوق تاشچىالر قۇرۇق گهپلهرنى قىلىپ ،ەئسنهپ وئلتۇرىدۇ ...تاھىر قارى نىكاھ وئقۇشــنى مۇشــۇ يهردە ائخىرالشتۇرۇشــنىڭ مۇۋاپىــق ىئكهنلىكىنــى ھــﯧس قىلــدى، كۈتكۈچى قىزالرغا ائش-تاماقنى دەرھال ەئكىرىشنى تاپىلىدى. تاھىر قارى سىيىت قارى بىلهن زۆھرەگه پـات-پـات قـارايتتى ،ھهر بىـر قارىغانـدا زوقلىنــاتتى » ،بــۇ ىئككىــسى بهختلىــك بوالالرمــۇ؟ يــاكى ىئككــى كــۈن ۆئي تۇتــۇپال ائجرىشىپ كﯧتهرمۇ؟« دەپ وئياليتتى. تاماقالر كهينى-كهينىدىن تارتىلدى ،رﯦستۇراندا قويۇلۇۋاتقـان تهمبـۇر مـۇزىكىلىرى ائيرىمخانىغىمۇ ائڭلىناتتى ۋە كىشىگه گويا توي نهغمىسىدەك تۇيۇالتتى .تﯧخى چـۈش
305
بــوال-بولمــايال قورســىقى ېئچىــپ كهتــكهن تاشــچىالر »ھه قﯧنــى ،ائلىلــى بــاقىلى« دﯦيىشىپ ،تهخسىلهرگه چوكا سالدى ،قوشۇق ،تهخسىلهردىن ائۋاز چىقىشقا باشلىدى. تــوي دﯦــگهن مانــا ،مهىئــشهت ،ھــوزۇر-ھــاالۋەت دﯦــگهن مانــا ،بهختلىــك بولــۇڭالر مۇساپىرالر... زۆھرە تۈزۈك بىر نهرسه يﯧمهي ېئزىلىپ وئلتۇردى ،سىيىت قـارى ۇئنـى تـوال زورالپ ھﯧرىپ قالدى ،كۆڭلى يﯧرىم بولدى :نىكاھتىن كﯧيىنكى زۆھرە يهنىال بۇرۇنقى زۆھـرە ىئدى! ەئمما زۆھرەنىڭ تۇيغۇلىرى باشقا ىئدى ،نىكاھ وئقۇلۇپ بولغاندىن كﯧـيىن ۇئ ۆئزىنى بىردىنال ېئغىرلىشىپ كهتكهندەك ھﯧس قىلدى .مهنـسۇبىيهت ،مهسـۇئلىيهت، مهجبۇرىيهت ېئڭىنىڭ بىردىنال كۈچىيىپ كهتكهنلىكىنى ھﯧس قىلدى. نىكاھ مانـا مۇشـۇنداق تامامالنـدى ،ائسـانال ىئـش ىئـكهن ،غهلـۋە-غۇدۇرىـسى ائز ىئكهن .قارىماققا شۇنداق كـۆرۈنگهن بىـلهن ،مهن مۇسـۇلمان دﯦگهنلهرنىـڭ كۆڭلىـدە نىكـــاھ ائدەتتىكـــى ىئـــش ەئمهس ،ۇئ مۇســـۇلمانلىقنىڭ ،پاكلىقنىـــڭ تهقهززاســـى، مۇسۇلمانالرنىڭ ېئغىزىـدىن چىققـان سـۆز ۋە ۋەدىنىـڭ ۋەزنـى ېئغىـر .شـۇڭا نىكـاھ مــۇقهددەس مهنه بﯧرىــدۇ ،ىئككــى تهرەپ بىــر-بىرىــدىن بۈيــۈك ۋەدە ائلىــدۇ ،ھهق- نﯧسىۋىسى قوشۇلىدۇ .زۆھرە مهيلـى ىئمانىنىـڭ تهقهززاسـىدىن ،ەئخـالق قارىـشىنىڭ كۈچلۈكلىكىــدىن ،ائدەت كۈچىــدىن يــاكى ائتــا-ائنىــسىنىڭ ائرزۇيىــدىن بولــسۇن، نىكــاھنى ۆئزىنىــڭ ەئڭ ەئۋزەل ،ىئــشهنچلىك تاللىــشى قىلــدى ۋە بــۇنى ەئمهلــگه ائشۇردى. تاشچىالر يهيدىغىنىنى يهپ بولۇپ ،قىز-يىگىتنىڭ بﯧـشىنىڭ بـاش ،ائيىغىنىـڭ تاش بولۇشىنى تىلهپ تارقاپ كﯧتشىتى .تاھىر قارى ۇئ ىئككهيلهننى تاكسىغا سﯧلىپ زۆھرە تۇرۇۋاتقان بىنانىڭ ائلدىغا ەئكىلىپ قويۇپ ،ياتىقىغا قايتىپ كهتتـى .سـىيىت قارى زۆھرەنىڭ يﯧنىدا ۆئزىنـى ائزادە تۇتۇشـقا شـۇنچه تىرىشـسىمۇ جىددىيلىـشهتتى، زىيــادە ھاياجانــدىن يــۈرىكى ائغــرىپال تــۇراتتى .ھــﯧچ ىئــش بولمىغانــدەك مهغــرۇر تۇرۇۋاتقان زۆھرە تويى بولغان قىزالردا كۆرۈلىدىغان خۇشاللىقتىن ائنچه ەئسـهر يـوق، قﯧتىۋﯦلىپ تۇراتتى ،ياسىنىـشلىرى ،پهردازلىرىمـۇ ۇئنـى شـۇنداق ھالغـا كهلتـۈرۈپ قويغاندەك قىالتتى .سيىت قارى توي قىلىپ بۇنداق بىچارىلىشىپ كﯧتىـدىغانلىقىنى ھهرگىــز وئيلىمىغانىــدى ،بــۇ نىك ـاھ ەئجىبــا خاتــا قوشــۇلۇپ قﯧلىــشمىدۇ؟! تــوي قىلماستا ېئچىلىپ كۈلگهن زۆھرە ەئمدى ۈئششۈك تهگكهن گۈلدەك بۇنـداق سـوغۇق تۇرۇۋالسا توي كﯧچىسىدىكى شادلىقتىن ۋە ۇئنىڭدىن كﯧيىنكـى تۇرمۇشـتىن قانـداق ۈئمىد كۈتكىلى بولىدۇ؟ _ باشــلىقىم تــوال تﯧلﯧفــون قىلىــپ كﯧتىــپ بارىــدۇ _ ،دﯦــدى زۆھــرە بىنانىــڭ ىئشىكىدىن كىرمهي تۇرۇپ _،ىئشقا بارمىسام بولمايدىغاندەك تۇرىدۇ ،سىز ھـازىرچه ياتىقىڭىزغا قايتىپ تۇرسىڭىز...
306
سىيىت قارى زۆھرەنىڭ ېئغىزىغا ھاڭۋﯦقىپ قاراپ قالدى. _ ەئسلى بۈگۈن رۇخسهت سورىسام بـوپتىكهن ،ائلدىرىغانـدا كـالالم پهقهت جايىـدا ەئمهس... _ مﯧنىڭمۇ كالالم جايىدا ەئمهس_...دﯦدى سـىيىت قـارى ھوشـىنى يىغىـپ _ ،نـﯧمه دەۋاتقانلىقىڭىزنى پهقهت ۇئقالمىدىم. _گﯧپىمدىن ھهيران قﯧلىۋاتامسىز ،بۈگۈن مهن ىئشلهيمهن ،توغرا چۈشىنىڭ. _ توي كۈنىمۇ ىئشلهمدۇ بىر كىم؟ _ بىز نىكاھ قىلغان بىلهن تﯧخى توي قىلمىدۇققۇ؟ _ نىكــاھنى ســىز نــﯧمه دەپ وئيلىغانىــدىڭىز؟_ دﯦــدى ســىيىت قــارى بــۆلهكچه سهزگۈرلىشىپ _ ،توي قىلغىچه ائيرىلىپ تۇرايلى دﯦمهيدىغانسىز؟ _ كىم ۇئنداق دەپتۇ؟ نﯧمانداق گهپ چۈشهنمهيسىز... _ بولدى تاالشمايلى ،سىزنىڭ دﯦگىنىڭىزچه بولسۇن _...دﯦدى سىيىت قـارى ۆئزىنـى بﯧسىۋﯦلىپ. _ كۈندۈزى دﯦگهن ىئشلهش ۋاقتى ،كهچته كۆرۈشسهك بولىدىغۇ؟! _ ماقۇل كهچته كۆرۈشهيلى... زۆھرە سىيىت قارىنى پهسكه تاشالپ قويـۇپ ،بىنانىـڭ ۈئسـتىگه چىقىـپ كهتتـى. سىيىت قارى ياتاققا قايتىشنى خالىماي ،كوچىنىـڭ پىيـادىلهر يولىـدا بﯧـشى قايغـان، پۇتى تايغان تهرەپكه ماڭدى ،ېئغىـر خىياللىرىغـا پۇتالشـتى .نهچـچه ۋاقىتـتىن بﯧـرى شــۇنچه زارىققــان ،ۋىــسالىغا ېئرىشىــشكه كــﯧچه-كۈنــدۈز تهشــنا بولغــان قىزغــا ېئرىشكهندە خوش بولمىغىنى قىززىق! تۇرمۇش ھه دﯦگهنـدىال نﯧمىـشقا وئيلىغانـدەك بولمايدىغانــدۇ؟! كۆڭۈلــدە خۇشــاللىق ائپتىپــى چىققــان ھامــان غهم بۇلــۇتلىرى بﯧسىۋالىغان بۇ تۇرمۇش قاچانغىچه كۈلرەڭ كهيپىياتتا داۋاملىشار؟! زۆھرە ھۈسهيىنگه تﯧلﯧفون قىلىپ بۈگۈنمـۇ مىجهزىنىـڭ يوقلـۇقىنى ،ەئته ىئـشقا بارىـــدىغانلىقىنى ېئيتتـــى ،ھۈســـهيىن ەئته ۆئز دۆلىتىـــدىن ەئلچىـــلهر ۆئمىكـــى كﯧلىدىغانلىقىنى ،ەئلچىخانا ۇئالرنى كۈتىۋﯦلىشقا مهسۇئل ىئكهنلىكىنـى ،زۆھرەنىـڭ ەئته چوقــۇم كهلمىــسه بولمايــدىغانلىقىنى ېئيتتــى ،گﯧپىنىــڭ ائخىرىــدا زۆھرەنىــڭ تﯧـــــزرەك ساقىيىـــــشىنى ۈئمىـــــد قىلىـــــدىغانلىقىنى ،بىـــــر كـــــۈن كۆرمىـــــسه چىدىيالمايدىغانلىقىنى ېئيتتى» .تﯧتىقسىز وئغرى «...دەپ تىلـالپ قويـدى زۆھـرە ۋە ھۇجرىسىغا كىرىپ كارىۋاتلىرىنى تۈزەشتۈردى ،كىرلىكلىرىنى يﯧڭىباشـتىن سـالدى. ائنــدىن مۇنچىغــا كىــردى ،ســۇنى شــاقىرىتىپ قويــۇۋەتتى ،يۇيۇنىۋﯦتىــپ كــۆڭلى يهنه بۇزۇلدى ،ائدەم بار يهردە ائۋازىنى چىقىرىپ يىغلىيالمىغانىدى ،ەئمدى تازا يىغلىدى، ۆئكسۈپ-ۆئكسۈپ يىغلىدى.
307
كوچىدا ائۋارە بولۇپ يۈرگهن سـىيىت قـارى نامازلىرىـدىنمۇ قالـدى ،بهخـت بىـلهن بهختــسىزلىك ،ەئزىزلىــك بىــلهن خــارلىق بىــر قهدەمــال كﯧلهتتــى ،ســىيىت قــارى شــۇ قهدەملهرنى مﯧڭىپ زۆھرەنىڭ ۆئيىگه كهلدى .زۆھـرە ۇئنـى غهمكىـن چىرايـى بىـلهن قارشى ائلـدى ،ىئلگىرىكـى قىـزغىن تهبهسـسۇمالر يوقـاپ كهتكهنىـدى .سـىيىت قـارى بۇنىڭغا بىـر نهرسـه دﯦمىـدى ،ھﯧچنـﯧمه دﯦيهلمىـدى .قورسـىقى ېئچىـپ كهتكهنىـدى، تامــاق بــارمۇ دﯦيهلمىــدى .زۆھــرە تامــاق ەئتمىگهنىــدى ،چــاي ەئكهلــدى .ىئككهيــلهن جىمجىت وئلتۇرۇپ قۇرۇق نـان بىـلهن چـاي ىئچىـشتى .ۇئقۇشـماي بىـر يهرگه كﯧلىـپ قالغان قىز-يىگىتلهردەك ۆئزائرا سىنچىالپ قاراشـتى .سـىيىت قـارى چﯧيىنـى ىئچىـپ بولۇپ شام نامىزىنى وئقۇدى ،قىراەئتنى مۇڭ بىلهن قىلدى ،كۆزلىرىگه يـاش كهلـدى، ائنــدىن قــازا بولــۇپ كهتــكهن نامــازلىرىنى وئقــۇدى ،يۈكۈنــۈپ وئلتــۇرۇپ ۇئزاق دۇائ قىلدى .زۆھرە تﯧلﯧۋىزور كۆرۈپ وئلتۇراتتى ،سىيىت قارىغا پـات-پـات قـارايتتى .ھهر ىئككىلىــسىنىڭ جىددىيلىــشىۋاتقانلىقى بىــر-بىــرىگه مهلــۇم ىئــدى .ســىيىت قــارى نامازدىن كﯧيىن پهيدا بولغان روھىي ائزادىلىك ىئچىدە كهيپىيـاتىنى ۈئسـتۈن قىلىـپ زۆھرەنىڭ يﯧنىغا كهلدى .ۆئتكهندە زۆھرە دەل مۇشۇنداق مﯧڭىـپ ،سـىيىت قارىنىـڭ يﯧنىغا كهلگهن ،قارىمغا شهھال كۆزىدە تىكىلگهن ،ھاياجاندا نومۇسنى قايرىپ قويۇپ قارىمنىــڭ قۇچىقىغــا ۆئزىنــى تاشــلىغانىدى ...ســىيىت قــارى زۆھرەنىــڭ قﯧــشىدا ھﯧچقانداق ىئپادە بىلدۈرمهي گالۋاڭدەك قاراپ وئلتۇردى ،ىئچى بهكمۇ سىقىلدى ،يهنه شۇ مهنىـسىز تﯧلىـۋىزور ،ائدەمنىـڭ ۋاقتىنـى بىـر ۆئمـۈر ىئـسراپ قىلىـدىغان ناچـار پروگراممىالر... _ مۇنچىڭىزدا ىئسسىق سۇ بولسا يۇيۇنۇۋالسام بوپتىكهن... _ يۇيۇنۇڭ ،ىئچىدە ھهممه نهرسه تهييار. ســـىيىت قـــارى مۇنچىغـــا كىرىـــپ كهتتـــى ،زۆھرەنىـــڭ مۇشـــۇ مۇنچىـــدا قانـــداق يۇيۇنىدىغانلىقىنى تهسهۋۋۇر قىلىپ ھاياجانالندى ،نـازىنىن قىـز ،ائدەمنـى بهختـتىن مهست قىلىدىغان قىز ،بۈگۈن ائخشام مهن شاھ بولىدىغان بولدۇم.... ۇئ كوچىدا توال مﯧڭىپ تهرلهپ قالغان بهدىنىنى ۇئۋىالپ پـاكىز يۇيـدى ،بـارلىق غهم-قايغۇ ،مۇشـهققهتلىرىنى ۇئنتـۇپ كهتتـى ،ھـارغىنلىقى يوقالـدى .كىيىملىرىنـى كىيىپ زۆھرەنىڭ يﯧنىغا قورۇنمـاي كهلـدى ،بىـر دەم تﯧلﯧـۋىزور كۆرگهنـدىن كﯧـيىن خۇپتهن نامىزى وئقۇدى ،نامازدىن ېئزىپ كهتمهسلىك ۈئچۈن پۈتۈن دىققىتىنى يىغىـپ وئقۇدى .ۇئ نامازنى وئقۇپ بولغىچه زۆھرە تﯧلىۋىزورنى ۆئچۈرۈپ ،ھۇجرىسىغا كىرىـپ كهتكهنىدى .سىيىت قارى نامازنى ائخىرالشتۇرۇپ دۇائ قىلدى ،ائلالھقا سىغىنىپ غهم قــايغۇدىن ،قورقۇنچــاقلىقتىن ،بﯧخىللىقــتىن ،كﯧــسهللىكتىن ،قهبــرە ائزابىــدىن، دەججالنىڭ پىتنىسىدىن ،ھاياتلىقنىڭ پىتنىسىدىن پاناھ تىلىدى.
308
سىيىت قارى زۆھرەنىڭ ھۇجرىسىغا بۇرۇنال كىرىـپ كهتكهنلىكىنـى كـۆرۈپ بىـر دەم ىئككىلىنىپ تۇرغاندىن كﯧيىن ،ۆئزىـگه چىـدام-غهيـرەت بﯧرىـپ ۇئنىـڭ يﯧنىغـا كىردى ،زىيـادە ھاياجـان ائجىزلىقنىـڭ ىئپادىـسى ىئـدى ،شـۇنداقتىمۇ ھاياجانالنمـاي تۇرالمــايتتى .ائلــالھ نﯧــسىپ قىلغــان بــۇ بۈيــۈك نــﯧمهتكه ېئرىــشكهندە كىممــۇ شادالنمىسۇن ،ۇئزاق ھىجران ۋە خاپىلىقتىن كﯧيىن ۋىـسال تاپقانـدا كىممـۇ »مهن بـۇ دۇنيادا ەئڭ بهختلىك ىئنسان!« دﯦيهلمىسۇن. سىيىت قـارى مۇرادىغـا يهتتـى ،زۆھرەنىـڭ پـاك ۋۇجۇدىغـا ېئرىـشكهنلىكىدىن ائلهمـــچه ســـۆيۈنۈپ ،ۆئزىنـــى ەئڭ بهختلىـــك ەئر دەپ ھﯧـــسابلىدى ،زۆھـــرە گهرچه ائزابالنغان بولسىمۇ ،ائخىرقى ھﯧسابتا خاتىرجهملىككه چىقتى. سىيىت قارى تاڭ سۈزۈلگهندە قايتا مۇنچىغا كىرىپ ،غۇسلى قىلىـپ ،بامـدات نامىزى وئقۇدى ،ائلالھ تاائالغا كۆپلهپ ھهمدۇ ساناالر ېئيتتى. زۆھرە بولسا خﯧلى ۋاققىچه قوپماي ۇئخلىدى... 27 شۇنداق قىلىپ ،بهختكه تهشنا يىگىت قىزنىڭ گۇلزارلىقىغا كىردى ،يايراپ كۈلدى، مۇھهببهت تﯧخىمۇ چوڭقۇرالپ ،ھهقىقىي مهنىسىنى تاپتى .تهلپۈنـۈش ائخىرالشـمىدى، بهلكى ەئمدى باشالندى... قىز ۆئمرىدە تۇنجى قﯧتىم قورقۇشتىن ھهقىقىي شادالندى ،ۆئزىنى يوقـاتتى ،بهخـت دﯦگهن شۇ ،بهخت دﯦگهن مۇشهققهتلىك ۆئزلۈكنى ۇئنتۇش ،روھىي بﯧسىمدىن ۆئزىنـى ائزاد قىلىش دﯦگهنلىك. زۆھرەنىــڭ تــوي كﯧچىــسى ۋە ســىيىت قــارى ھهققىــدىكى خىيــاللىرى رﯦائللىقتــا باشقىچه تۈس ائلدى ،خىيال بهرىبىر رىائللىققا وئخشىمايتتى ،رىائللىق خىيـالنى ھهر ۋاقىت چۇۋۇپ تاشاليتتى ۋە باشقىدىن توقۇيتتى. ســىيىت قــارى ۋىــسالىغا يهتتــى ،زۆھــرە ۆئز مهقــسىتىگه يهتتــى .زۆھــرە ۈئچــۈن ېئيتقانــدا ،بــۇ تــوي كﯧچىــسى ۋىــسال شــادلىقى ەئمهس ،بهلكــى يﯧڭــى بىــر تۇرمــۇش باسقۇچىنىڭ باشلىنىشى ىئـدى .ۇئ تـوي كﯧچىـسىدىن ائۋۋال مۇشـۇنداق وئيلىۋالغـان بىلهن ،بۇ كﯧچىنى باشتىن كهچۈرگهندىن كﯧيىن خىياللىرى ۆئزگهردى ،سـىيىت قـارى ۇئنىــڭ ۋۇجــۇدىنى وئيلىمىغــان يهردىــن ىئــستﯧال قىلىۋاتــاتتى ،تﯧــنىگىال ەئمهس، قهلبىگىمــۇ ىئگىــدارچىلىق قىلىــشنى باشــلىۋەتكهنىدى .بــۇ كۆڭۈلنىــڭ ھهقــدادىغا يﯧتىــشىمۇ؟ مۇھهببهتنىــڭ تهن ائرقىلىــق چوڭقۇرلىشىــشىمۇ؟ زۆھرەنىــڭ قولىنىــڭ ۇئچىنىمۇ تۇتۇپ باقمىغان سىيىت قارى توي كﯧچىسىگه ،زۆھرەنىـڭ قوينىغـا بىـراقال ائتــالپ كىرىــپ كهلــدى ،مــۇھهببهت كۈنلــۈكى ائســتىدا قۇچاقلىــشىپ ،سۆيۈشــۈپ
309
يۈرۈيدىغان قىز-يىگىتلهرنىڭ رومانتىكىلىقىنى چۆرۈپ تاشـلىدى ،سـىيىت قارىنىـڭ نهزەرىــدە ۇئ مــۇھهببهت ەئمهس ،بهلكــى زىنانىــڭ باشلىنىــشى ىئــدى ،نامهھرەمنىــڭ ۋۇجۇدىغا نىكاھ ائرقىلىقال ېئرىشكىلى بـوالتتى .قـارىم ائخىـر ېئرىـشتى ،بىـر ۆئمـۈر ائرمان قالمىغۇدەك بهخـتكه ېئرىـشتى .مۇھهببهتنىـڭ دەشـتى باياۋانلىرىـدا چاڭقـاپ يۈرۈپ ،ائخىـر سـۇلىرى ېئقىـپ تۇرغـان گـۈزەل بوسـتانلىققا ۇئلىـشىپ ،تهشـنالىقىنى قاندۇردى... سىيىت قارى زۆھرەنىڭ وئيغىنىشى كۈتۈپ مﯧھمانخانىدا قـاراپ وئلتـۇردى ،كـۈن قىزىرىپ چىقىۋاتـاتتى » .زۆھـرە ەئمـدى ماڭـا مهنـسۇپ ،بۇنىڭـدىن كﯧـيىن مﯧھىـر- مۇھهببىتىمىز تﯧخىمۇ چوڭقۇرلىـشىدۇ _ دەپ وئياليتتـى سـىيىت قـارى _،زۆھرەنىـڭ ماڭا بولغان قاراشلىرى ۆئزگىرىدۇ ،دىلى يۇمشايدۇ ،قهلبى تهقۋالىققا مايىـل بولىـدۇ، شۈكۈر-قاناەئتچان بولىدۇ ،ائلالھ كۆڭلىگه تﯧخىمۇ ىئنساپ بﯧرىپ قالسا ،ۆئمۈر بويى خىزمىتىمنى قىلىدىغان دىيانهتلىك ،كۆيۈمچان خوتۇن بولىدۇ،«... ەئمما ۇئنىڭ بۇنداق ۈئمىدۋار خىيـاللىرى ۇئزۇنغـا بارمـايتتى ،ەئنـسىرەشلىرى كۈچلۈكرەك ىئدى ،ۇئ زۆھرەنىڭ پاك ۋۇجۇدىغا ېئرىشكهن بىلهن تﯧخى ۇئنىڭ قهلبىنى تولــۇق چۈشــهنمهيتتى ،ۇئنىــڭ ۆئزگىرىــشچان روھىــي ھــالىتىنى ،ىئنتىلىــشلىرىنى، مهقــسهت-مــۇددىائلىرىنى باشــقۇرۇپ بواللمــايتتى؛ زۆھــرە مهيلــى قىــز يــاكى جــۇۋان ھالىتىدە بولسۇن ،شۇ چىرايـى ،شـۇ مىـجهزى بىـلهن پﯧتىـدىن ھهرگىـز چۈشـمهيتتى، سىيىت قارىدىن ھۆرمهت ،مۇھهببهت تهلهپ قىالتتى ،ۇئنىـڭ ۆئزگىرىۋﯦلىـشىغا ،ۆئزى بىلهن ۈئستۈنلۈك تالىشىشغا يول قويمـايتتى؛ شـۇنداق قىلىـپ ،سـىيىت قـارىنى ۆئز رايىغا بويسۇندۇرماي قويمايتتى ،بۇنداق قىلمىسا كۆنهلمهيتتى. مۇھهببهتلىــشىۋاتقان وئمــاق قىــزالر تــوي قىلغانــدىن كﯧــيىن ســۆيۈملۈكلىكىنى يوقىتىدۇ. نىكاھ شۇنچه نازۇك قىزالرنىمۇ قوپالالشتۇرىۋﯦتىدۇ. تۇرمۇشنىڭ رەھىمسىزلىكى مۇاليىم قىزالرنى ەئرلهردەك سهپرا قىلىۋﯦتىدۇ. زۆھرە مۇھهببهتلىشىپ باقمىغـان ،تويـدىن كﯧـيىن تﯧخىمـۇ مۇھهببهتلىـشهلمهيدۇ. ھــارغىن تۇرمۇشــنىڭ خاپىلىقىــدا قــاپىقىنى تــۈرۈپ ياشــايدۇ .ســىيىت قــارى بۇنــداق چىرايدىن بىزار بولسىمۇ ائمال يوق چىدايدۇ. كﯧچىدىن »شاھ« ھۇزۇرىنى سـۈرگهن قـارىم ەئمـدى كۆڭـۈلنى دەپ »قـۇل« بولـۇش مۇساپىسىنى باشالمدىكىن تاڭ! بهختنىڭ ائرقىـسىدا ائزاب ۋە كۆڭۈلـسىزلىك قـارا ىئتتهك ماراپ ياتىدۇ. نﯧمه بولسا بولسۇن ،كهلگۈسىگه ھﯧچنﯧمه دەپ بولغىلى بولمايدۇ .شۇڭا ھهر ۋاقىت ائلالھقا تهۋەككۇل قىلىشنى بوشاشتۇرۇپ قويماسلىق كﯧرەك.
310
سىيىت قارى بىر دەم روھالنسا ،بىر دەم بوشىشىپ كﯧتهتتى .ناچـار خىياللىرىـدىن كهيپىياتى يۇقۇملىنىپ قالسا ،ۈئمىـدۋارلىقىغا »زۇكـام«تﯧگهتتـى ،ىئچـى بۇرۇقتۇرمـا بولــۇپ ،ائزادە نهپهس ائاللمــايتتى .ۇئ زۆھــرە ھهققىــدە ائيىغــى چىقمــاس خىيــالالرىنى سۈرۈپ ،زۆھرەنى كۆرگىسى كﯧلىپ ھۇجرىغـا كىـردى ،زۆھـرە ۆئمرىـدە تـۇنجى قﯧـتىم ەئڭ خــاتىرجهم ۇئيقــۇنى ۇئخالۋاتــاتتى ،قــاپىقىنى تــۈرمهي يــاكى كۈلۈمــسىرىمهي ائدەتتىكىدەك ۇئخالۋاتـاتتى .سـىيىت قـارى ۇئنـى سـۆيۈپ وئيغىتىـپ قويۇشـنى يـاكى سۆيۈپ قويۇپ بۇ ۆئيدىن چىقىپ كﯧتىـشنى بىلهلـمهي قالـدى .ۇئنىڭغـا ۇئزاق قـاراپ تــۇردى ،ۈئمىــدلىك خىيــاللىرى بىــلهن ەئندىــشىلىرى ۆئزائرا قوغالشــماق وئينىــدى. كﯧيىنكى تۇرمۇش مۇشۇنداق وئيۇننىڭ قىيا-چىيالىرى ىئچىدە داۋاملىـشاتتى .كىـشى ھﯧرىپمۇ قاالتتى ،لﯧكىن ۈئمىدلىرىدىن ،كﯧيىنكى قهدەملىرىدىن ۋاز كهچمهيتتى. ســىيىت قــارى ســهل توڭغانــدەك بولــۇپ ،زۆھرەنىــڭ يﯧنىغــا كىرىــپ يــاتتى، ۇئيقۇدىكى ساھىبجامالنىڭ تهپتى ،تىنىقلىرى ،خۇش ھىدلىرىدىن يهنه مهست بولدى، غهم-قــايغۇلىرىنى يىراققــا ائتتــى ،شــىرىن خىيالغــا پــاتتى ،كﯧچىــدىكى شــىرىن سهزگۈلهرنى قايتا-قايتا ەئسلىدى ،سﯧغىندى... زۆھرە بىر چاغدا وئيغىنىپ يﯧنىدا كىيىمى بىلهن ۇئخالپ قالغـان سـىيىت قارىغـا ۇئيقۇچان قارىدى » ،بۇ مﯧنىڭ ېئرىم« دﯦگهن تهۋەلىك تۇيغۇسىغا دەرھال كﯧلهلمىدى. ەئمما كﯧچىدىكى ىئشالر چۈش ەئمهس ىئدى ،سىيىت قارى ساھىبقىراندەك جهسۇرلۇق ۋە جــۈرەئت بىــلهن ىئپــپهت بوســتانلىقىغا ائت چــاپتۇرۇپ كىرگهنىــدى ،ەئل بولغــان زۆھرە قورقۇنچنىڭ دەھشىتى ۋە ھۇزۇرىدا قﯧتىپ قالغانىدى... قارىمنىــڭ پــاكىز يــۈزى ،تۈنۈگــۈن قىرغــان بولــسىمۇ يهنه بﯧدىــدەك ۆئســۈپ چىقىۋاتقان ساقال-بۇرۇتلىرى باشقىچه يﯧقىملىق كۆرۈنهتتى .ھاياتلىق ،ەئرلىك كۈچ- قۇۋۋەت ۇئنىڭ يۈزىدە ىئدى .زۆھرە ۇئنىڭغا تىكىلىپ قاراپ قالدى ،رازىمهنلىك بىلهن قارىدى ،ىئلگىرى بولۇپ باقمىغان بىر سۆيۈنۈش ،ائمراقلىق ھﯧسسىياتىدا قارىدى. زۆھــرە يۇيۇنــۇپ ،ياســىنىپ تارىنىــپ ،ەئيــنهككه قــاراپ كۈلۈمــسىرەپ قويــدى. ناشتىلىق تهييارالپ بولغاندىن كﯧيىن سىيىت قارىنى وئيغاتتى ،قـارىم خۇرسـهنلىك ىئچىدە يﯧڭى تۇرمۇشنىڭ مۇقهددىمىسىنى كۈتۈۋالـدى .ىئككهيـلهن ىئنـاقلىق ،ھـۇزۇر بهخش ىئچىدە چاي ىئچىپ وئلتۇرۇپ پاراڭالشتى. _ بۈگۈن ىئشقا بارامسىز؟ _ ھهەئ ،بۈگۈن ىئشىمىز ائلدىراش. _ ساەئت قانچىلهردە بىكار بولىسىز؟ _ ائلتىلهردە ىئشتىن چۈشكىلى بوالمدىكىن. _ تاھىر قارى بىزنى مﯧھمان قىلماقچى ىئدى ،كهچته بىلله تاماق يهيلى. _ مهيلى ،ىئشتىن چۈشۈپ مهن سىزگه تﯧلﯧفون قىالي.
311
شۇنداق قىلىپ ،زۆھرە ىئشقا كهتتى .سىيىت قارى ياتىقىغا يﯧنىپ كهلدى .تـاھىر قارى كىتاب كۆرۈپ وئلتـۇراتتى .سـىيىت قارىنىـڭ كهلگىنىنـى كـۆرۈپ ،ۇئزاق جهڭـدە بىلــله بولغــان سهپدىــشىنى قارشــى ائلغانــدەك قىــزغىن قارشــى ائلــدى ،چىرايىغــا زوقمهنلىك بىلهن قاراپ كهتتى ،كهيپىياتى جۇشقۇن ىئدى. _ بهختىڭ بار قارىم جۇمۇ سهن! _ سﯧنى بهختلىك دەيمىز _،دﯦدى سىيىت قارى كۈلۈمـسىرەپ _ ،مـۇاليىم ائيالىـڭ، وئماق باالڭ بار. تاھىر قارى خوتۇن-بالىـسىنى ەئسـلهپ قالـدى ،تۈنۈگـۈن كهچـته غﯧرىبـسىنىپ ائيالىغا تﯧلﯧفون قىلىپ ۇئزاق مۇڭداشقان ،ائيـالى شـىرىن-سـۇخهن گهپلىـرى بىـلهن ۇئنىك مىسكىن كۆڭلىنى ېئلىپ ،ۇئنىڭ بالدۇرراق قايتىشىنى تاپىلىغانىدى. _ ىئنشاائلالھ ،سﯧنىڭمۇ شۇنداق كۈنلىرىڭ كﯧلىدۇ.. _ مهنغۇ ھازىر ائلالھقا تهۋەككۇل قىلىپال تـۇردۇم _،دﯦـدى سـىيت قـارى كارىۋىتىغـا كﯧلىپ وئلتۇرۇپ _،ىئشىمىزنى ائلالھ ائسان قىالر... _ سﯧنىڭچه زۆھرە كهتكىلى ۇئنىماسمۇ؟ _ كهتمهيدىغانلىقى ېئنىق ،مهشهدە خىزمهت قىلىپ ياشاپ قالىدىغاندەك قىلىـدۇ، بۈگۈنمۇ ىئشقا كهتتى. _ ىئككىمىز نهسىھهت قىلىپ دەپ باقساقچۇ!؟ _ بهرىبىر ۇئنىمايدۇ. _ ەئمىسه ۇئنى تاشالپ كﯧتىۋﯦرەمسهن؟ _ تــوي قىلمــاي كﯧتىــپ قالمىــدۇق-دە ،نىكــاھ چﯧتىلغانــدىن كﯧــيىن ۇئ بهرىبىــر مﯧنىڭ خوتۇنۇم .ەئمدى ەئھۋالغا قاراپ ىئش تۇتمىساق بولمايدۇ بۇرادەر. _ نىكاھنى چاتقان بىلهنال ىئش تۈگىمهيدۇ قارىم ،ەئر-خوتۇن داىئم بىلـله تۇرمىـسا بولمايدۇ .ۇئالرنىڭ بىر-بىرىدە ھهققى بار. _زۆھرە شۇنى بىلسه بوالتتى_،دﯦدى سىيىت قارى ەئپسۇسلىنىپ _،دىنى ىئسالمنى ھهقىقىـــي يوســـۇندا چۈشـــىنىپ ەئمهل قىاللىغـــان بولـــسا مهن ھﯧچنﯧمىـــدىن غهم قىلمايتتىم. _ مهن بىر نهچچه كۈندىن كﯧيىن ماڭمىسام بولمايدۇ بۇرادىرىم ،سهن قانداق قىالي دەيسهن؟ سىيىت قارى گويا قايتىشنى وئيالپ باقمىغاندەك ەئندىكىپ تاھىر قارىغا قارىدى. _ كهلگىنىمىزگه بىر ائيغا يـﯧقىن بولـۇپ قـاپتۇ ،قىلىـدىغان سـودىنىمۇ بىـرەر قـۇر قىلىپ تۈگهتتۇق .چوڭ ىئشتىن بىرنى تۈگىتىپ بﯧشىڭنىمۇ وئڭـالپ قويـدۇق ،يﯧڭـى توي قىلدىڭ ،شۇڭا سﯧنى ائلدىراتقىلى بولمايدۇ .مهن خوتـۇن-بـالىلىق ائدەم ،ۆئينـى يالغۇز تاشالپ بۇنداق يۈرىۋەرسهم بولمـاس ،ائخـشام ائيالىمنىـڭ دەردىنـى تىڭـشاپ،
312
باالمنىڭ ائۋازىنى ائڭـالپ ،ۆئينـى بهك سـﯧغىنىپ كهتـتىم ،شـۇڭا بالـدۇرراق قايتـاي، قالغان تاشالرنى قالدۇرۇپ قوياي ،ساتالىشىڭچه ساتارسهن. سىيىت قارى نﯧمه دﯦيىشىنى بىلهلمهي جىـددىي خىيـال سـۈرۈپ وئلتـۇرۇپ قالـدى. ۇئنىــڭ ھهقىــقهتهن ائلــدىراپ كهتكۈســى يــوق ىئــدى ،بهختلىــك كــۈنلىرىنى ،ۋىــسال دەملىرىنـــى ۇئزارتقـــانچه ۇئزارتىـــپ ،ھاياتنىـــڭ گـــۈزەل نﯧمهتلىرىـــدىن قـــانغۇچه بهھىرلىنىشنى وئياليتتى .ەئمما ۆئيدە قالغان ائتا-ائنىسىنى ،جاماەئتنى ،تهشـكىلنى قايرىپ قويالمايتتى؛ يهنه كﯧلىپ ،ۇئ ۆئزى ھهقىقىي مهنسۇپ بولمىغـان بـۇ شـهھهرگه ەئمهس ،تۇغۇلۇپ ۆئسـكهن مهھهللىـسىگه ،چـوڭ ائىئلىـسىگه ،بىـر يىلـدا تىرىـشىپ يۈرۈپ ياراتقان ىئناۋەت ۋە ىئمكانىيهتلىرىگه تارتىشاتتى؛ نامرات ،جاپالىق بولسىمۇ، ائزادە ،قوۋناق ۆئتىدىغان تۇرمۇشى كۆز ائلدىـدىن كهتمهيتتـى؛ ۆئز ۆئيىنىـڭ راھىتـى زۆھرەنىڭ ۆئيىدە قورۇنۇپ ياشىغاندىن مىڭ ەئۋزەل ىئـدى؛ كﯧـسهك تـاملىق ۆئينىـڭ پهگاسى ،كىگىز ،زەدۋاللىرى زۆھرەنىڭ ياسىداق ھۇجرىسى ،كارىۋات ياپقۇچلىرىـدىن ســۆيۈملۈك ىئــدى .كىــشىنىڭ تﯧخىمــۇ ىئچىنــى ســىقىدىغىنى شــۇ ىئــدىكى ،زۆھــرە تۇرۇۋاتقان ۆئي ۇئنىڭغا ھهقىقىي تهۋە ەئمهس ،ھﯧلىال سۇغا چۆكۈپ كﯧتىدىغان رەڭدار قهغهز ۆئيدەك كۆرۈنهتتى ،كىشىگه ىئشهنچلىك تۇيغۇ بهرمهيتتى .زۆھرە باشـلىقىنىڭ جۇۋىسىدا تهرلىسه ،سىيىت قارى ەئمدى زۆھرەنىڭ جۇۋىسىدا تهرلهمـدۇ؟ بـۇ بىـر ەئر كىشى ۈئچۈن نومۇس ەئمهسمۇ! تاھىر قارى سىيىت قارىنىڭ جىمىپ كهتكهنلىكىنى كۆرۈپ سۆزىنى داۋامالشتۇردى: _ بىلىمهن بۇرادەر ،سهن ىئككىلىنىۋاتىسهن ،توي قىلىپ ىئككـى كۈنـدىن كﯧيىـنال خوتــۇنىنى تاشــالپ كﯧتىــشنى ھــﯧچكىم خالىمايــدۇ ،بــۇ ســاڭا تهس كﯧلىــدۇ ،شــۇڭا ائلــدىرىمايراق قايتــساڭمۇ بولىــدۇ ،تهشــكىلگه دەپ ۋاقتىڭنــى بىــر ائز ۇئزارتــساڭ بولىدۇ. _ تــوغرا دەيــسهن ،مﯧنــى چۈشىنىــسهن_،دﯦــدى ســىيىت قــارى وئڭايــسىزالنغاندەك بولۇپ _،بﯧشىمغا جىق ىئشالر كﯧلىدىغاندەك قىلىـدۇ .بـۇ ىئـشنى ائتـا-ائنـام تﯧخـى ۇئقمايدۇ ،ۇئالرغا نﯧمه دەپ دﯦيىشىمنىمۇ بىلمهيـمهن .ەئگهر ۋاقىـت ائلىـمهن دﯦـسهم بىرلىكسهپ ىئشخانىسىغىمۇ بۇ ىئشنى دەپ قويۇشۇم كﯧرەك ،ائنـدىن شـۇنىڭ بىـلهن بۇ ىئش پۈتۈن ىئمامالرغا ،ىئمـامالردىن جامـاەئتكه تـاراپ كﯧتىـدۇ ،ھهر خىـل گهپـلهر چىقىدۇ ،مهن يۇرتقا بﯧرىپ بولغىچه نـامىم بـۇرۇن بﯧرىـپ بولىـدۇ ،قانـداق قىلـسام بوالر؟ ەئسلىدە سهن بىلهن بىلله قايتسام ياخشىراق بوالتتى... _ ســـهن ھۆكۈمهتنىـــڭ بۇيرۇقىغـــا خىـــالپ ىئـــش قىلمىغانـــدىكىن نﯧمىـــدىن ەئنسىرەيسهن؟ ۇئنداق گهپ-سۆزلهرگه پهرۋا قىلما ،ۆئزى بﯧسىقىپ قالىدۇ؛ جاماەئت رايىش كﯧلىدۇ ،ىئمامالرنى يهنىال ھۆرمهتلهيدۇ ،سهن بىر-ىئككى قﯧتىملىق تهبلىـغ، ھﯧكمهتلىك ۇئسلۇبتا ۋەز سۆزلهش بىلهن ۇئالرنى قايىل قىالاليسهن .ائتا-ائناڭمۇ ساڭا
313
ىئــشىنىدىغاندۇ ،ۇئنــداق بولــسا ۇئالردىمــۇ چــوڭ مهســىله يــوق .ھــازىر ســﯧنىڭ ائلدىڭدىكى ەئڭ چوڭ مهسىله خوتۇننى خوتۇن قىلىش مهسىلىسى ،زۆھرەنى قانداق قايىل قىلىپ يۇرتقا ېئلىـپ كﯧـتىش مهسىلىـسى .سـهن ائۋۋال مۇشـۇ ىئـشنى وئيـال، مهن كهتكهندىن كﯧيىن ائز دﯦگهندە بىرەر ھهپته تهخىـر قىلىـپ ،خوتۇنـۇڭنى مﯧھىـر- مۇھهببهت بىلهن قايىل قىل .ىئش ۋاقتىنچه ائرزۇيىڭدىكىدەك بولماي قالسا قﯧيداپ قالمــا ،خاپىلىــشىپ قالمــا ،كــۆڭلىگه ھهرگىــز ائزار بهرمه ،دىلىنــى رەنجىــتمه ،ەئگهر ۆئزەڭ بىلهن ەئكىتهلمهي قالساڭمۇ ۇئنى خوش قىلىپ ائنـدىن خوشالشـقىن؛ شـۇنداق خوش قىلغىنكى ،سهن كهتكهندىن ۇئ سﯧنى ۇئنتۇيالمايدىغان ،سـﯧنى سـﯧغىنىدىغان بولسۇن. _ بۇ گهپلىرىڭ جايىدا_،دﯦدى سىيىت قارى يﯧنىك ۇئھ تارتىـپ _،كﯧتىـپ قالـساڭ بىر ياخشى مهسلىھهتدىشىمدىن ائيرىلىپ قالىدىغان بولدۇم. _ ۇئنداق وئيلىما ،تﯧلﯧفوندا بولسىمۇ كۆرۈشۈپ تۇرىمىز ،مهسـىلىگه دۇچ كهلـگهن ھامان ماڭا تﯧلﯧفون قىلساڭ بولىدۇ!_دﯦدى تاھىر قارى كۈلۈپ. _ ھهمــمه مهســىلىنى ســهندىن ســورامدىمهن!_دﯦــدى ســىيىت قــارى بــۇ كــۈلكىگه وئرتاقلىشىپ _،ھهر كىم باشـقىالرنىڭ ىئـشىغا دانـا! سـﯧنىڭمۇ مهنـدىن مهسـلىھهت سورايدىغان كۈنلىرىڭ كﯧلهر... شۇ كۈنى كهچته سىيىت قـارى تـاھىر قـارى بىـلهن بىلـله تۈنۈگـۈنكى رﯦـستۇرانغا كﯧلىپ زۆھرەنى ساقالپ وئلتۇردى ،زۆھرە بۇ كۈنى ناھايىتى ائلـدىراش ىئـشلهپ ،كهچ ساەئت ائلـته بولغانـدىمۇ ىئـشتىن چۈشـهلمىدى .ھۈسـهيىن ۇئنـى ۋەكىلـلهر ۆئمىكـى چۈشــىدىغان مﯧھمانخانىغــا بﯧرىــپ ،ياتــاقالرنى كــۆزدىن كهچــۈرۈپ ،مﯧھمانالرنىــڭ ھالىدىن خهۋەر ېئلىپ كﯧلىشكه ەئۋەتكهنىدى؛ زۆھرە ۇئ يهردىن ساەئت سهككىزلهردە ائران بىكار بولۇپ ،ۇئدۇلال رﯦستۇرانغا كهلدى. _ بهك ساقلىتىۋەتتىم ،تامـاقنى يهۋەرسـاڭالر بولمامـدۇ؟!_دﯦـدى زۆھـرە قوپقـۇرۇق جوزىغا قاراپ. _ ھﯧچقىسى يوق ،قورساقمۇ بهك ېئچىـپ كهتمىـدى _،دﯦـدى تـاھىر قـارى ۋە تامـاق تىزىملىكىنى زۆھرەگه ۇئزاتتى. _ مﯧنىڭ تۈزۈك بىر نهرسه يﯧگۈم يوق ،خالىغاننى بۇيرۇتىۋﯦرىڭالر _...دﯦدى زۆھـرە ھارغىن قىياپهتته. تاھىر قارى ائدەتتىكى تاماق ۋە بىر قانچه سـهي بـۇيرۇتتى .تامـاق چىققانـدا زۆھـرە ائلدىدىكى ھﯧچ نهرسىگه ىئشتىھايى يوقتهك قاراپ وئلتـۇراتتى ،تـاھىر قارىنىـڭ بىـر قانچه قﯧتىملىق زورالشلىرىمۇ ائنچه ۈئنۈم بهرمىدى ،زۆھرەگه قاراپ سىيىت قارىنىـڭ ىئــشتىھاسىمۇ ېئچىاللمىــدى ،كﯧچىــدىن ۋىــسالىغا يهتــكهن بــۇ ســۆيۈملۈك ائيالىنىــڭ سۆيۈملۈك تهرىپىنى بىردىنال كۆرەلمهي ائزابلىنىپ كهتتى ،كۆڭلىنى زىدە قىلىدىغان
314
ۋە ەئندىشىگه سالىدىغان قىرتـاق تۇيغـۇلىرى تـۇرۇپال كۈچىيىـپ كهتتـى ،يۇقىرىـدىن پهســكه دومىــالپ چۈشــۈۋاتقان ىئــززەت-غــۇرۇرىنى چىــدام بىــلهن تۇتــۇپ وئلتــۇردى، كﯧچىدىكى ىئشالر گويا شىرىن چۈشتهكال ۆئتۈپ كهتتىمۇ! ەئتىگهنكـى ناشـتىلىق ەئڭ ائخىرقى ناشتىلىقمۇ؟! سىيىت قارى يهنه ۆئزىنىڭ كۆڭۈلسىز خىياللىرىغا تۇتۇلۇپ قالدى ،پهرىشانلىق ھه دﯦگهندە قاغا-قوزغۇندەك ۇئنىڭ بﯧشىدىن ەئگىپ كﯧتهلمهيتتى. _ تۈزۈك بىر نهرسه يﯧمىدىڭىز _،تـاھىر قـارى تامـاقتىن كﯧـيىن _ ،كهيپىيـاتىڭىز ائنچه ياخشى ەئمهستهك كۆرۈنىدۇ. _ ياقهي ،سهل ھﯧرىپ قاپتىمهن_...دﯦدى زۆھرە سۇس كۈلۈمسىرەپ. _ ىئشىڭالر بهك جىـددىي ىئـكهن-دە ،سـهككىز سـاەئت مـۇقىم ىئـشلهيدىغان ىئـش يوقما؟ _ ائدەتته ىئش يوق ،بۈگۈنكىـدەك ىئـش چىققانـدا سـاەئتكه قارىمـاي ىئـشلهيدىغان گهپ. _ مهن ىئككى كۈندىن ماڭىدىغان بولـۇپ قالـدىم_،دﯦـدى تـاھىر قـارى تهمكىنلىـك بىــلهن گﯧپىنــى باشــالپ _،بۈگــۈن ىئككىڭالرنــى ائددىــي بولــسىمۇ مﯧھمــان قىلىــپ، تويۇڭالرنى تهبرىكلىۋاالي دﯦدىم. _ رەھمهت ،ائۋارە بوپسىز _ دﯦدى زۆھرە تاھىر قارىغا مىننهتدارلىق بىلهن قاراپ. _ رەھمهت دوستۇم ،سـهن ماڭـا جىـق يـاردەم قىلـدىڭ_،دﯦـدى سـىيىت قـارى ىئـچ- ىئچىدىن تهسىرلىنىپ ،ۇئ ھهقىقهتهن تاھىر قارىغا چىن كۆڭلىدىن رەھـمهت ېئيتمـاي تۇرالمايتتى. _ ھه يــاق ،ماڭــا بهك رەھــمهت وئقــۇپ كهتمهڭــالر ،ائلــالھ تــاائال ىئككىڭالرنىــڭ رىسقىنى قوشتى ،مهن شۇنىڭدىنال خوش ،ىئككىڭلهرگه بهخت تىلهيمهن. سىيىت قارى تاھىر قارىنىڭ گهپلىرىدىن سۆيۈنۈش بىلهن بىر ۋاقىتتا ،ۇئنىڭ ەئمدى نﯧمه دەيدىغانلىقىغا ناھايىتى دىققهت بىلهن قۇالق سالدى. _ مهن كهتكهندىن كﯧيىن سىيىت قارى بىر ائز تۇرۇپ قايتىدىغان بولـدى ،تاشـالرنى تﯧخى تولۇق قولدىن چىقىرىپ بولمىدۇق ،قارىم ۆئزى بىر نﯧمه قىالر ،مۇشۇ پۇرسهتته قارىم تاش سودىسىغا تﯧخىمۇ پىشىدۇ ،ۆئز ائلدىغا ىئش قىالاليـدىغان بولىـدۇ .ۇئنىـڭ ۈئستىگه ،يﯧڭى توي قىلدى ،توي قىلىپ ەئتىسىال كﯧتىپ قالسا ياخـشى ەئمهس؛ بىـز تــوي قىلغــان ائدەم ،بــۇنى چۈشــىنىمىز .ەئر-خوتــۇن بىلــله بولغانــدىال وئتتۇرىــدا چۈشىنىش ھاسىل بولىدۇ ،كۆڭۈل توق تۇرىدۇ. زۆھرە تاھىر قارىنىڭ كۈلۈپ تۇرۇپ ،سهمىمىيلىك بىلهن دەۋاتقـان گهپلىرىنـى زەن قويۇپ ائڭلىـدى ،قانـداق ىئپـادە بىلـدۈرۈش كﯧرەكلىـك ۈئسـتىدە وئيالنـدى ،سـىيىت
315
قارىنىڭ تۇرۇپ قﯧلىشىنى ەئلۋەتته قولاليدۇ ،ەئمما ۆئز ۆئيىـدە تۇرغۇزۇشـنى وئيلىـسا بﯧشىدا بىر مۇنچه غهم... _ مﯧنىڭ باشقا پىكرىم يوق_...دﯦدى زۆھرە سىيىت قارىغا لهپپىدە قاراپ قويۇپ_، تۇرۇپ ماڭسىمۇ بولىدۇ. _ سىلهر نىكاھالنغان بىلهن تﯧخى توي خﯧتى ائلمىدىڭالر _،دﯦدى تاھىر قارى ېئغىر تىنىپ قويۇپ _ ،نىكاھقـا ائلـدىراپ كﯧتىـپ ھﯧچقايـسىمىز بۇنىڭغـا كۆڭـۈل بۆلـۈپ كهتمىدۇق .مهنمۇ تۇنجى قﯧتىم توي خﯧتىنى كـۆرمهي تـۇرۇپ نىكـاھ وئقـۇپ نىزامغـا خىالپلىق قىلدىم .سىلهرنىڭ ىئشىڭالر ھازىرچه مهخپىي ،كﯧـيىن باشـقا گهپ بولـۇپ قالسا »ائالھىدە ەئھۋال« دەپ چۈشـهندۈرۈپ قويـارمىز .لـﯧكىن سـىيىت قـارى يۇرتقـا بﯧرىپ نىكاھ رەسـمىيىتىنى بﯧجىرمىـسه بولمايـدۇ ،بولمىـسا قانۇنـسىز ەئر-خوتـۇن بولۇپ قالىسىلهر .سىيىت قارىمۇ ۆئزى ىئمام تۇرۇپ نىكـاھ قـانۇنىنى كـۆزگه ىئلمـاي خاتا ىئش قىلغان دىنىي خادىم بولۇپ قالىدۇ .بـۇ ھهر ىئككىڭالرغـا ياخـشى ەئمهس. شهھهرلهردىغۇ ،توي قىلماي ،خهت ائلماي ،ھهتتا نىكـاھ وئقۇمـايال بىـر ۆئيـدە بىلـله تۇرىدىغانالر جىق دەيدۇ ،ۇئالرغا باققاندا سىلهر ىئمان-ەئخالق بىلهن ىئش قىلدىڭالر، ھاالل يول بىلهن بىر ۆئيگه كىردىڭالر .شۇنداقتىمۇ ،يۇرتقا بﯧرىپ تـوي رەسـمىيىتىنى بﯧجىرمىسهڭالر بولمايدۇ ،تـوي مهرىكىـسى ۆئتكۈزەلمىـسهڭالرمۇ ،ۇئرۇغ-تۇغقانالرغـا چاي بولسىمۇ بهرمىسهڭالر بولمايدۇ. سىيىت قارى بىلهن زۆھرە توي خﯧتى ېئلىشنى ھهقىـقهتهن وئيلىمىغانـدەك ،يـاكى ۇئنىڭدىن ۆئزلىرىنى قاچۇرۇپ كهلگهندەك بىر ھﯧسسىياتتا بۇ گهپلهرنى بىائراملىـق، جىــددىيچىلىك ىئچىــدە ائڭــالپ وئلتــۇردى .بــۇ جهمىئيهتــته ياشــىغانىكهن ،قانۇنغــا بويــسۇنماي ياشــىياالمدۇ؟ ســىيىت قــارى تﯧخــى ۇئزۇن -قىــسقا مۇددەتلىــك ۆئگىــنىش كۇرســلىرىغا قاتنىــشىپ ،قــانۇن-سىياســهتتىن ھهممىــدىن بهك خهۋەر تاپقــان يــاش ىئمام ،شۇنداق تۇرۇپ قانۇننى كۆزگه ىئلمىـسا بوالمـدۇ؟ بـۇ گهپ تهشـكىلگه يهتـمهي قاالرمۇ؟ ەئگهر بۇ ىئـشنى ۋاقتىـدا ھهل قىلمىـسا كﯧـيىن قانـداق ائقىـۋەتلهر كﯧلىـپ چىقار؟ سىيىت قارى نهچچه ۋاقىتتىن بﯧرى شـىرىن خىيـال ۋە كۆڭـۈل ۋەسۋەسـىلىرىدىن قۇتۇاللمـــاي ،زۆھرەنىـــڭ ۋىـــسالىغا قانـــداق يﯧتىـــشنىال وئيـــالپ ،بۇنـــداق ېئغىـــر مهسۇئلىيهتنى پهقهت وئيالپ باقمىغانلىقىنى ،غهپلهتته قالغانلىقىنى ھـﯧس قىلـدى، چىرايىنى غهم بۇلۇتلىرى باستى. _ شۇڭا زۆھرە ،سىز سىيىت قارىغا نىكاھالنغـان ىئـشىڭىزنى ۆئيـدىكىلىرىڭىزگه دﯦمهي تۇرۇڭ ،دﯦـگهن بولـسىڭىزمۇ ۇئالرغـا دەپ قويـۇڭ ،باشـقىالرغا دەپ يۈرمىـسۇن. بولسا سىيىت قـارى بىـلهن يۇرتقـا بىلـله قايتىـپ رەسـمىيهت بﯧجىرىـپ ،تويـۇڭالرنى قىلىۋﯦتىڭالر ،ائندىن خاتىرجهم بولىسىلهر.
316
زۆھرەنىــڭ پىكىرلىــرى بىــردىنال قااليمىقانلىــشىپ كهتتــى ،ەئھــۋال شــۇ قهدەر جىددىيمىدۇ؟ _ تويدىن كﯧيىن قانداق قارار قىلـساڭالر ،شـۇنداق ياشـاڭالر .نىكـاھ قىلغانـدىن كﯧيىن ەئر-خوتۇن ىئمكان بار بىر ۆئيدە ياشىشى كﯧرەك .نىكاھ قىلـدى دﯦـگهن گهپ ىئككــى مۇســۇلمان ائلــالھ تاائالنىــڭ ائلدىــدا بىــر-بىرلىرىنىــڭ ھهقلىــرىگه ىئــگه ىئكهنلىكىنى جاكارلىدى دﯦگهن گهپ .بۇنىڭ مهسۇئلىيىتى ېئغىر ،نىكاھ قىلغاندىن كﯧيىن ەئر ۆئز ائيالىنى چوڭ بىر سهۋەب بولمـاي تـۇرۇپ ائلـدىراپ تـاالق قىاللمايـدۇ، ائيالمۇ ېئرىگه ھﯧچ سهۋەبنىڭ تايىنى يوقال ائجرىـشىمهن دﯦيهلمهيـدۇ ،ەئگهر ۇئنـداق قىلسا ۇئ ائيالغا جهننهتنىڭ پۇرىقى ھارام .بىر-بىرىگه نىكاھى باغالنغان بىـر جـۇپ يــاش بىــر-بىرىنــى تــوغرا چۈشــىنىپ ،كهمچىلىكلىرىنــى ەئپــۇ قىلىــشىپ ،بىرســى ھهددىدىن ائشقاندا يهنه بىرسى سهۋر قىلىپ چىرايلىق ۆئتۈشلىرى كﯧـرەك .بولمىـسا بۇ تۇرمۇش جهڭ-جﯧدەلنىڭ مهيـدانىغا ائيلىنىـپ كﯧتىـدۇ .ەئر-خوتۇنلـۇق تۇرمۇشـتا ھﯧچكىم ھﯧچكىمنى مۇتلهق بويـسۇندۇرالمايدۇ ،ھـﯧچكىم ھﯧچكىمنـى يﯧڭهلمهيـدۇ، بهلكــى مهغلــۇپ بولــسا ھهر ىئككىــسى تهڭ مهغلــۇپ بولىــدۇ ،زىيــان تارتــسا ھهر ىئككىسى تهڭ زىيان تارتىدۇ .شۇڭا بۇنى وئرتاق تۇرمۇش دەيمىز. تاھىر قارىنىڭ پىكىلىرى وئچۇق ،سۆزلىرى جايىدا ىئدى » ،مولال دﯦـگهن شـۇنداق بولسا ...يىگىت دﯦگهن شـۇنداق بولـسا« دەپ وئيـالپ قالـدى زۆھـرە ،سـىيىت قـارىمۇ دوستىنىڭ سۆزمهنلىكىگه يهنه بىر قﯧتىم قول قويدى. _ راســت ،بــۇ ىئــشنى وئبــدان وئيالشمىــساق بولمىغــۇدەك_،دﯦــدى ســىيىت قــارى زۆھرەگه جىددىي قاراپ قويۇپ _،توي خﯧتى ېئلىشقا ھهرگىز سهل قارىغىلى بولمايدۇ. ەئممــا زۆھرەنىــڭ كاللىــسى تﯧخــى بىــر يهرگه كﯧلىــپ بواللمايۋاتــاتتى .شــۇڭا ھﯧچقانداق گهپ قىلماي وئلتۇرۇۋالدى .گهپنى يهنىال تاھىر قارى تهشتى: _ ســىيىت قــارى بىــلهن بىلــله يۇرتقــا قايتىــپ ،رەســمىيىتىڭىزنى بﯧجىرىــشكه قوشۇالمسىز زۆھرە؟ _ ھازىرچه رۇخسهت ائاللمايمهن_...دﯦدى زۆھرە پهسكه قاراپ. _ ەئمدى دەيمهن ،كﯧيىنچه بولسىمۇ يۇرتقا قايتىپ سىيىت قارى بىلهن ۆئي تۇتۇشـقا ىئشهنچىڭىز بارمۇ؟ _ بۇ گهپلهرنى ەئڭ ياخشىسى ،سىيىت قارى ۆئزى سورىسۇن _،دﯦدى زۆھـرە گهپـتىن ۆئزىنى ېئلىپ قﯧچىپ _،نامراتلىقتىن قۇتۇلۇشقا ىئشهنچى بولسا مﯧنى نهگه باشلىسا شۇ ياققا ماڭىمهن. _ ســـىيىت قـــارى ســـىزنى بهك ياخـــشى كـــۆرۈپ كهتكهچـــكه ،ائلـــدىڭىزدا گهپ قىاللمايۋاتىدۇ_،دﯦدى تاھىر قارى كۈلۈمسىرەپ _،گهپ قىلىڭال قـارىم ،زۆھرەنـى بـاي ھهم بهختلىك قىالالمسىله!
317
_ ائلالھ خالىسا ،چوقۇم شۇنداق بولىدۇ ،مهن بۇنىڭغا چوقۇم تىرىـشىمهن _،دﯦـدى سىيىت قارى جانلىنىپ. _ بۇنىڭغا ىئشىنهمسىز؟_دﯦدى تاھىر قارى زۆھرەگه قادىلىپ. _ ائلالھ ائمهت بﯧرىپ قالسا_...دﯦـدى زۆھـرە ىئككـى خىيالـدا تـۇرۇپ قالغانـدەك، بۇنىڭغىمۇ ائنچه ىئشهنچى يوقتهك بىر ەئلپازدا _،قالغىنىنى كﯧيىن كۆرەرمىز. _ »ەئرنى ەئر قىلغانمۇ خوتۇن ،يهر قىلغانمۇ خوتۇن« دﯦگهن گهپ بار .سىز سىيىت قارىغا ىئشىنىپ ،ۇئنى قولالپ بهرسىڭىز ،دولدولغا قانـات چىققانـدەك ىئـش بولىـدۇ. ھهر قانــداق ەئرنىــڭ يﯧــرىم كــۆڭلىنى ۇئنىــڭ ائيــالى پۈتــۈن قىالاليــدۇ ،ەئرنىــڭ ائجىزلىقىنــى ائيــالى تولۇقلىيااليــدۇ .ېئــسىل ائيــال ۆئز ېئــرى كهمــبهغهل يــاكى بــاي ۋاقتىدىمۇ خۇلقىنى ۆئزگهرتمهيدۇ ،ېئرىنى ماڭىال مهنسۇپ ائدەم ،مهن قانداق بولـسام ۇئمۇ شۇ دەپ وئياليدۇ ،ېئرىنىڭ بهختىنى ۆئزىنىڭ بهختى دەپ بىلىـدۇ .سـىز سـىيىت قـــارىنى ۆئمۈرلـــۈك ھهمراھلىققـــا تاللىغـــان ىئكهنـــسىز ،بـــۇ تاللىـــشىڭىزدىن گۇمانالنماسلىقىڭىز ،ۆئز كۆڭلىڭىزنى ۆئزىڭىز نابۇت قىلماسلىقىڭىز كﯧرەك .نۇرغۇن ائيالالر ەئرگه تهگكهنـدىن كﯧيىـنال پۇشـايمان قىلىـدۇ ،ياخشىـسىنى خىيـال قىلىـدۇ. ەئرلهردىمۇ شۇنداق تۇيغۇ بولىدۇ .ەئمما بۇنىـڭ ھهممىـسى ۆئزىنـى ۆئزى ائزابالشـتىن باشــقا ىئــش ەئمهس .تۇرمــۇش قۇرغانــدىن كﯧــيىن ەئر-خوتۇنــدا » ياخــشى بولــسىمۇ ۆئزەمنىڭ ،يامـان بولـسىمۇ ۆئزەمنىـڭ ،باشقىـسى بىكـار« دەيـدىغان قـاراش بولۇشـى كﯧرەك .توي قىلماستا بىـر-بىرىنـى جهلـپ قىلىـشقان تهرەپلىرىنـى كـۆپرەك وئيـالپ، ائرتـــۇقچىلىقىنى كهمچىلىكنىـــڭ بوينىغـــا مىنـــدۈرۈپ ،شـــۇ ائزادە كهيپىيـــات ۋە ۈئمىــدۋارلىقتىن ۋاز كهچــمهي ياشىــشى كﯧــرەك .تــوي قىلغانــدىن كﯧــيىن ەئر-خوتــۇن ىئككى ائىئلىنـى بـاغالپ ،ۇئرۇغ-تۇغقانـدەك بولۇشـۇپ كﯧتىـدۇ ،بـۇ بىـزدە ەئزەلـدىن داۋاملىشىپ كﯧلىۋاتقان ېئسىل ەئنەئنه .مهن چوڭالردىن ائڭاليمهن ،ياخشى ۆئتۈشكهن ەئر-خوتۇنالر قﯧرىغانچه بىر تۇغقاندەك ائيرىلماس بولـۇپ كﯧتىـدىكهن ،ائجرىـشىش دﯦگهننــى قﯧرىنداشــلىقتىن ۋاز كهچكهنــدىن ېئغىــر ائلىــدىكهن .مهن ســىلهرنىڭمۇ شۇنداق ياخشى ۆئتۈپ كﯧتىشىڭالرنى ،بولسا بىـر ۆئمـۈر ىئجىـل-ىئنـاق ،ائيرىلمـاس بولۇپ كﯧتىشىڭالرنى ۈئمىد قىلىمهن. _ رەھمهت دوستۇم ،ياخشى گهپلهرنى قىلدىڭ_...دﯦدى سىيىت قـارى پهسـكه قـاراپ خىيالغا چۆكۈپ وئلتۇرغان زۆھرەگه ەئنسىز قاراپ قويۇپ. _ كﯧتىدىغان چاغدا سىلهر بىلهن كۆپرەك ەئسرا بواللمايمهن ،شۇڭا جىق گهپلهرنى دەپ ســالدىم _،دﯦــدى تــاھىر قــارى ،ائنــدىن كۈتكــۈچى قىزنــى ھﯧــساب-كىتــابنى قىلىۋﯦتىشكه چاقىردى. _ ياقهي ،وئبدان گهپلهرنى قىلدىڭ...
318
»ەئمدى مۇشۇ وئبدان گهپلهر قانچىلىك ەئمهلىيهتكه ائيلىنار _،دەپ وئيلىدى تاھىر قارى _،زۆھرەنىڭ خىيالى باشقىچىال كۆرۈنىـدۇ .سـىيىت قـارى غهيرەتلىـك ،سـهۋرچان بولمىسا بولمىغۇدەك ،بولمىسا دەردمهنلىك ۇئنى قىيناپ قويىدۇ«. ســىيىت قــارى بىــلهن زۆھــرە تــاھىر قارىغــا يهنه بىــر قﯧــتىم رەھــمهت ېئيتىــپ، ۆئيلىرىگه كهتتى .تاھىر قارى سىيىت قارىنىڭ كۆڭۈلسىزلىككه يولۇقمـاي ،كهيپيـاتى تۇراقسىز خوتۇنى بىلهن بىر نهچچه كۈن بولسىمۇ بهختلىك ۆئتۈشىنى تىلهپ ياتىقىغا كهتتى. _ دوسىتىڭىز جىق گهپ قىلىـدىكهن _،دﯦـدى زۆھـرە يولـدا كﯧتىۋﯦتىـپ _،ەئممـا ھهممىسى وئرۇنلـۇق گهپـلهر .بۇنـداق بولۇشـىنى بىزمـۇ بىلىمىـز ،لـﯧكىن تۇرمۇشـتا نۇرغۇن ىئشالر وئيلىغىنىمىزدەك بولمايدۇ. _ سىز قايسى تهرەپتىن دﯦمهكچى... _ مهسىلهن ،ەئر-خوتۇننىڭ بىر ۆئمۈر بىلله ۆئتـۈش مهسىلىـسى ...مﯧـنىڭچه ،بىـر ائيال ۆئز ېئھتىيـاجىنى تولـۇق قاندۇرااليـدىغان بىـر ەئرگه تهگكهنـدە ائنـدىن ۇئنىـڭ بىلهن بىر ۆئمـۈر بىلـله ۆئتهلىـشى مـۇمكىن ،ۇئنىڭـدىن باشـقا تﯧخـى بىـر-بىرىنـى ياخــشى كــۆرۈش مهسىلىــسى بــار ،كــۆڭلىگه ياقــسا بىــر ۆئمــۈر ۆئتهلهيــدۇ ،بولمىــسا ائجرىشىدىغان گهپ. _ سىز ۆئتكهنـدىمۇ ائجرىشىـشنىڭ گﯧپىنـى چىقـاردىڭىز .سـىزنىڭچه ائجرىـشىش شۇنداق ائسان ىئشمىدۇ؟_دﯦدى سىيىت قارى بىائرام بولۇپ. _ بىر-بىرىنى قىيناپ يۈرگهندىن ائجرىشىپال قۇتۇلغان ياخشى ەئمهسمۇ! _ ائجرىشىش دﯦگهن وئيناپال توي قىلغان ،وئيناپال ياشـايدىغان ناچـار ائدەملهرنىـڭ ىئشى .ائدەم دﯦگهندە مهسۇئلىيهت بولمىسا بولمايدۇ .توي قىلىپ بالىلىق بولغاندىمۇ بالىلىرىنى يﯧتىم قىلىـپ ائجرىـشىدىغان ەئرلهرنىـڭ تولىـسى ھـاراقكهش ،زىنـاخور، وئيۇنچى ...ۇئنداق مهسۇئلىيهتسىز ېئشهكلهرنى ھايۋان دﯦسىمۇ ائزلىق قىلىدۇ... سىيىت قارى ۆئزىنى تۇتالمـاي قاينـاپ كﯧتىۋىـدى زۆھـرە دەرھـال ۇئنىـڭ گﯧپىنـى بۆلدى: _ نﯧمانداق سهت گهپ قىلىسىز ،ۇئنتۇپ قالماڭ ،سىزمۇ بىر خوتـۇننى قويـۇۋەتكهن ائدەم. _ لـــﯧكىن ،مهنـــدە گۇنـــاھ يـــوق ،ۇئ خوتـــۇن ۆئزىنىـــڭ رەســـۋالىقىغا چىـــدىماي ائجرىشىشنى تهلهپ قىلغان. _ بولمىسا خوتۇن قىلىپ ۆئتىۋﯦرەمتىڭىز؟ _ كىـم سـىزگه شــۇنداق دﯦـدى ،بــۇزۇق قىزنـى ھـﯧچكىم خوتــۇن قىلمايـدۇ .خوتــۇن قىلغانالرمۇ ۆئمـۈر بـويى دەردىنـى ىئچىـگه يۇتـۇپ ۆئتىـدۇ .نـامهرت ەئرلهر ائلـدامچى قىزالرغىال اليىق.
319
_ سىزمۇ ۆئزىڭىزنى ۇئنداق چوڭ تۇتۇپ كهتمهڭ ،بۇ جاھاننىڭ ىئشلىرىغا بىر نﯧمه دەپ بولمايدۇ. _ جهمىئيهت بۇزۇلـۇپ كهتتـى ،بۇنىڭغـا كـۆز يۇممـايمىز .لـﯧكىن سـاق ائدەملهرمـۇ جىق ،ھهممه ائدەم بۇزۇلۇپ كهتسه ،جاھانـدا سـاق ائدەم قالمىـسا ائقىـۋەتته بىزمـۇ ساق قالمايمىز .چۈنكى بۇ جهمىئيهتتىن ائيرىلىپ ياشىيالمايمىز .جهمىئيهت بۇزۇلسا بىزگىمۇ يامان تهسىرى يﯧتىدۇ .بۇ خۇددى بىر ۋابا تاراپ كهتسه ائدەملهر بىر-بىرىدىن يۇقۇمالنغاندەكال ىئش .شۇڭا ھهممه ائدەم بۇزۇقچىلىقتىن خۇددى ۋابادىن قورققانـدەك قورقۇشى كﯧرەك. _ مولال ائدەم داىئم بىر ىئشالرنى ائشۇرۇپ سۆزلهيدىكهن ،قۇالققا ياققۇدەك گﯧپىڭالر ائز. _ گﯧپىم خاتامۇ؟! خاتا بولسا خاتا يﯧرىنى دەڭ ،بولمىسا موللىنى كهمسىتمهڭ. _ مهن ســىزنى كهمــسىتمىدىم ،شــۇ مىجهزىمىــز تــازا قاملىــشالمايدىغاندەك ھــﯧس قىلىۋاتىمهن. _ قاملىشىپمۇ قاالر ،سىز ائۋۋال موللىغا بولغـان قارىـشىڭىزنى تـوغرىالڭ ،ائنـدىن مﯧنى توغرا چۈشىنهلهيسىز. _ بﯧيجىڭدا قانچه كۈن تۇراي دەيسىز؟_دﯦدى زۆھـرە تاكـسىدىن چۈشـۈپ بىنانىـڭ ائلدىغا كهلگهندە. _ ۇئقمايمهن ،مﯧنى تﯧزرەك كهتسىكهن دەمسىز؟! _ تاۋىڭىز بهك نازۇكلىشپ كﯧتىپتۇ ،مۇنداقال سوراپ قويدۇم. _ ېئشىپ كهتسه بىر ھهپته ،تاشنى سﯧتىپ بولسامال كﯧتىمهن. _ تاھىر قارى كهتسه ،تاشنى ساتاالرسىزمۇ؟ _ ائدەم قىاللىغاننى ائدەم قىالاليدۇ. _ مۇشۇنداق چوڭ گهپنى جىق قىلىسىز ،قﯧنى ەئمهلىيهتته كۆرەرمىز... ىئككهيــلهن بىــر-بىرىنىــڭ كــۆڭلىگه تﯧگىــپ ســالىدىغان گهپلهرنــى قىلىــشتىن مۇمكىنقهدەر ۆئزىنى تارتىپ ،بىـر ۆئيـدىكى ەئر-ائيـاللىق تۇرمۇشـنىڭ خۇشـاللىقىغا تهڭ ىئنتىلىپ ،ۋاقىتلىرىنى كۆڭۈلۈك ۆئتكۈزدى. ىئككــى كۈنــدىن كﯧــيىن تــاھىر قــارى ماڭىــدىغان بولــۇپ قالــدى ،ســىيىت قــارى ائيروپورتقا ۇئزىتىپ چىقتى .تاھىر قارى سىيىت قارىغا ىئككى مىڭ يۈەننى تۇتقۇزۇپ: _ سهنمۇ ائز جاپا چهكمىدىڭ بۇرادىرىم ،قايتىپ قالساڭ پۇلسىز قالما _ دﯦدى. _ بۇنداق قىلمىساڭمۇ بـوالتتى _،دﯦـدى سـىيىت قـارى تهسـىرلىنىپ _،سـﯧنى بهك جىق ائۋارە قىلىپ كهتتىم. _ ۇئنداق دىيىشىپ كهتمهيلى قارىم ،قانداق قىيىنچىلىقىڭ بولـسا ماڭـا تﯧلﯧفـون قىل ،كارىڭغا پۇل سﯧلىپ بﯧرىمهن .خوتۇن ائلدىڭ ،پۇل ھهر ۋاقىت الزىم بولىدۇ.
320
_ رەھــمهت دوســتۇم ،مهنمــۇ بىكــار ياتمــاي مىــدىرالپ تــۇرىمهن ،شــۇ تاشــالرنى سﯧتىشقا يول ىئزدەيمهن. _ خﯧرىــدار چىقىــپ قالــسا بهك پايدىــسىغا بولمىــسىمۇ سﯧتىۋﯦتهرســهن ،بولمىــسا مهيلى. _ شۇندقتىمۇ تىرىشىپ باقىمهن. _ خهير ،ەئمىسه ائلالھقا ائمانهت. _ خهير دوستۇم ،ائق يول بولسۇن ،بﯧرىپال تﯧلﯧفون قىلىۋەت. ىئككى دوست بىر-بىرىگه قىيالماي قۇچاقلىشىپ خوشالشتى. ســـىيىت قـــارى زۆھـــرە تۇرۇۋاتقـــان ۆئيـــدىكى ھـــﯧچ نهرســـىنى ۆئزىـــگه تهۋە دەپ وئيلىمايتتى ،زۆھرەنىڭ مۇائمىلىسى ھهر قانچه ىئللىـق بولغـان تهقـدىردىمۇ ۆئزىنـى مﯧھمانخانىنىڭ ياتاقلىرىدا تۇرغاندەكمۇ ائزادە ھﯧس قىاللمايتتى؛ ەئتىگهندە چﯧيىنى ىئچىپ بولسا پهنجيايۈەنگه كﯧتىپ تونۇش تاشچىالر بىلهن ۇئچرىشىپ پاراڭلىـشاتتى، ۇئالر سىيىت قارىغا پايدىلىق ۇئچۇر بهرمىسىمۇ ،ۇئنى ىئشهنچلىك قـارىم ھﯧـسابالپ كۆڭلىدىكى بهزى گهپلىرىنى دەيتتى ،ۇئچرىغان مهسـىللهرگه پهتىـۋا سـورايتتى .ۇئالر يهنه تاشچىالرنىڭ ائجايىپ ھﯧكايىلىرىنى سۆزلىشهتتى ،كىملهرنىڭ مىليون-مىليـون پۇلغا تاش سـاتقانلىقى ،كىملهرنىـڭ قوشـالپ خوتـۇن ائلغـانلىقى ،كىملهرنىـڭ رۇس ســهتهڭلىرى توپالشــقان يابــاۋلۇدا ېئتىــۋار باھــانى قايرىــپ قويــۇپ وئينايــدىغانلىقى، كىملهرنىڭ مىليون يۈەنلىك ېئسىل ماشىنىالرنى ېئلىپ بﯧيجىڭدا ھهيـدەپ ،قاتنـاش قاىئدىسىگه خىالپلىق قىلىپ تۇتۇلۇپ قالسا پۇل دﯦگهننى ساقچىنىڭ يۈزىگه چﯧچىپ قويۇپ كﯧتىۋﯦرىدىغانلىقى ...ھهققىدە زوقلىنىپ پاراڭ قىلىشاتتى. سىيىت قارى تۈنۈگۈنكى قهلهندەر تاشـچىالرنىڭ بۈگـۈن ىئـشتىنىغا پاتمـاي ،ائلـالھ بهرگهن نﯧمهتنــى بــۇزۇپ-چﯧچىــپ گۇناھقــا گهدەنگىــچه پﯧتىــپ كﯧتىۋاتقانلىقىــدىن غهزەبلىنهتتى؛ پۇل تﯧپىپال خۇدىنى يوقاتقان شـۇ مهخلۇقالرنىـڭ بـاغالقتىن بوشـانغان ېئــشهكتهك ھــاڭراپ ،ىئمــانىنى بۇلغــاپ ياشــاۋاتقانلىقىدىن نهپرەتلىنهتتــى .ۇئالر ېئرىــشكهن مــال-دۇنيانىــڭ ھهمــان ىئــستهك-ســورىقى بــوالتتى ،مــال-دۇنيــا ۇئالرغــا بﯧرىلگهن ائمانهت ،چوڭ بىر سىناق ىئـدى ،بـايلىقنى ياخـشىلىق يوللىرىغـا سـهرپ قىلسا ىئككىال ائلهمدە ۇئنىڭ ساۋابى ،نهتىجىسىنى كـۆرەتتى؛ يامـانلىق يوللىرىغـا سهرپ قىلسا بۇ دۇنيادا خارۇ زارلىققا ،ۇئ دۇنيادا تﯧخىمۇ چوڭ ائزابقا قاالتتى. » ھهي ...ساپاسىزلىق ،بهغهرەزلىك ،نـادانلىق ،دۆتلـۈك «...دەپ قويـاتتى ائمىتـى كهلمىگهن تاشچىالر ۆئزىنى سىيىت قارىغا خﯧلـى ىئمـانلىق ،ۋىجـدانلىق كۆرسـىتىپ، ەئممــا ۆئزلىــرى شــۇنچىلىك تــاش ســاتالىغاندا قانــداق ۆئزگىرىــپ كﯧتىــدىغانلىقىنى ھﯧچكىم بىلمهيتتى .تاشچىالر گهپ دﯦگهننى تﯧپىپ تۇراتتى ،سـىيىت قـارى ۇئالردىـن يهنه بۇ قﯧتىم جانالنغان تاش سودىسى داۋامىدا چوڭ ائلدامچىلىق يۈز بهرگهنلىكىنى
321
ائڭلىدى :بىر كاززاپ ۇئستىلىق بىلهن يالغان قاشتﯧـشى ياسـاپ ،شـياڭگاڭلىق بىـر سودىگهرگه بهش مىليون يۈەنگه سﯧتىپتۇ ،سودىگهر ۇئ قاشتﯧشىنى ۈئنـچه-مهرۋايىـت دۇكىنىغــا قويــۇپ ،ۇئنىــڭ شــهرىپىگه مۇراســىم ۆئتكۈزۈپتــۇ ،تاشــنى مﯧھمانالرغــا كۆرسىتىپتۇ ،مﯧھمـانالر ىئچىـدە بىرسـى قاشتﯧـشىنىڭ ھهر خىـل تـۈرلىرىنى ياخـشى بىلىدىغان مۇتهخهسىس ىئكهن ،بۇ تاشنىڭ ساختىلىقىنى تهكشۈرۈپ بىلىۋاپتۇ ۋە شـۇ يهردىــال ۇئ ســودىگهرنىڭ ائلــدانغانلىقىنى ېئيتىپتــۇ .يالغــان تاشــقا مﯧھــرى چۈشــۈپ قالغان بىچارە سودىگهر ۇئ گهپكه ىئشهنمهپتۇ ،مۇتهخهسىس قايتا-قايتا چۈشـهندۈرۈپ دەلىللىگهندىن كﯧيىن ۇئ شۇ يهردىال ھوشىدىن كﯧتىپ يىقىلىپتۇ ،زىيانغـا چىـدىماي ۆئلۈپ كﯧتىپتۇ .ساقچىالر ھـازىر شـۇ ائلـدامچىنى ىئزدەۋﯦتىپتـۇدەك ...بـۇ گهپ تـاراپ كﯧتىــپ ،شــىنجاڭلقنىڭ يــۈزى خــﯧلىال تۆكۈلۈپتىــدەك .شــۇڭا ھــازىر شــىنجاڭلىق تاشچىالرنىڭ تﯧشىغا ىئشهنمهسلىك كهيپىياتى ېئغىر ىئكهن .بىر ناكهس چىۋىن بىـر قاچــا ائشــنى بۇلغىغــان گهپ ،ســىيىت قــارى بــۇ كۆڭۈلــسىز خهۋەردىــن ائھ ۇئردى، تﯧشىنى خهق ائلمىغانچه ائشۇنداق ىئپالس مهرەزلهرگه لهنهت وئقۇدى. ىئككى كۈندىن بﯧرى سـىيىت قـارى پهنجيايۈەنـدىكى پىيـادىلهر يولىـدا تﯧـشىنى ېئچىپ قويۇپ خﯧرىدار كۈتۈپ وئلتۇردى ،سودا يوق ،چىۋىن بـار .ۇئنىـڭ ۈئسـتىگه بـۇ قالدۇق تاشلىرى ائنچه ېئسىل تاشالر ەئمهس ىئـدى ،قىزىقىـدىغانالر چىقمىـدى .يهنه كﯧلىــپ تاشــچىالر كۈنــدىن كــۈنگه ائۋۇپ كﯧتىۋاتــاتتى .كهلگهنــلهر ىئچىــدە »تاشــنى بىۋاسىته ائپىرىپ ساتـسا پايـدىنى جىـق ائلغىلـى بولىـدىكهن« دەپ دەريـا قىنىـدىن كوالپ تاپقان تﯧشىنى كۆتۈرەپال كهلگهن ياش بـالىالر ،وئتتۇرىـدىكى لهيلىـمه باھـادىن پايدا ائلىمىز دەپ كهلگهن ۋاسىتىچىالرمۇ جىق ىئدى ،سىيىت قارى بۇالرنىڭ ائرىسىدا كۆمۈلۈپ قالدى .كهلگهنلهرنىڭ كۆپىنچىسى سىيىت قارىغا وئخشاش كوچىدا خﯧرىدار كۈتۈپ وئلتۇراتتى ،قاشتﯧشى ائلىدىغان شىركهت ۋە چوڭ سودىگهرلهرنى بىلمهيتتـى، بىلسىمۇ خالىغانچه كۆرۈشـهلمهيتتى .پرامىـدا شـهكىللىك بـۇ سـودىدا ھامـان مۇشـۇ شــهھهردە مــۇقىم تــۇرۇپ چــوڭ خﯧرىــدارنى كۆزلهيــدىغان ،ھهم ائللىبــۇرۇن شــۇالرنىڭ ىئشهنچىسىگه ېئرىشكهن چـوڭ تـاش سـودىگهرلىرى بـوالتتى ،بـۇالر ائپـائق كاسـتۇم- بۇرۇلكىنى قاتۇرۇپ كىيىپ ،ېئـسىل ماشـىنىلىرى ھهيـدەپ ائۋارە تاشـچىالر ،وئتتـۇرا قــاتالم تاشــچىلىرى ائرىــسىدىن تــاش تــالاليتتى ،ياخــشى تــاش بولــسىال پايــدىنى مۆلچهرلهپ ائلىۋﯦرەتتى .لﯧكىن ۇئالر بازارغا كۈنـدە كهلمهيتتـى ،بىـرەر گهپ چىقىـپ، بــازار بوشــاپ كهتكهنــدە ائنــدىن پهيــدا بولــۇپ قــاالتتى-دە ،تاشــلىرىنىڭ ھهقىقىــي قىممىـــتىگه تـــازا ىئشهنچىـــسى يـــوق ائۋارە تاشـــچىالرنىڭ تﯧـــشىنى ەئرزان باھـــادا ېئلىۋاالتتى .سىيىت قـارى كـۆرۈپ باقمىغـان ۇئ تـاش سـودىگهرلىرى سـىيىت قارىنىـڭ تﯧشىنىمۇ كۆرۈپ باقتى ،لﯧكىن قىزىقمىدى ،بىرسىنىمۇ ائلماي كﯧتىپ قالدى .باشـقا تاشچىالر ۋە تاشالر بهك جىق ىئدى! يﯧڭى-يﯧڭى سـۈپهتلىك تاشـالر كﯧلىـپ تـۇراتتى،
322
قولدىن قولغا ۆئتۈپ سىلىقلىشىپ ،ەئتىۋارلىـشىپ ،قىمـمهت باھـالىق گـۆھهرلهرگه ائيلىناتتى .سىيىت قارىنىڭ بىرەر تﯧشىمۇ بۇنداق گۆھهرگه ائيلىنىپ باقمىدى. »تاشنىڭ روھـى«غـا مهپتـۇن بولغـان تهيۋەنلىـك ،شـياڭگاڭلىق ،شـاڭخهيلىك جــاۋاھىرات زەردارلىــرى بولمىغــان بولــسىدى ،تاشــچىالرمۇ تﯧــشىنىڭ قىممىتىنــى بىلهلمىگهن ،ۇئنچىلىك يۇقىرى باھانى قويالمىغان بوالر ىئـدى .بـۇ سـودىدا ائدەمـلهر پهقهت مۆلچهر بىلهنال ىئش قىالتتى ،باھانى ۆئزى قويۇپ ۆئزى ۆئستۈرۈپ بىـر ياقالرغـا ائپىرىـــۋﯦتهتتى .تاشـــچىالرنىڭ قولىـــدىن چىققـــان ېئـــسىل تاشـــالر جـــاۋاھىرات ســودىگهرلىرىنىڭ قولىغــا ۆئتكهنــدىن كﯧــيىن زىبــۇزىننهت زاۋۇتلىــرى ،وئيمىچىلىــق ھــۈنهر-ســهنىئىتىگه كامىــل خهنــزۇ ۇئســتىكارلىرى تهرىپىــدىن نهپــس بۇيۇمالرغــا ائيلىنىپ ،ەئسلىدىكى باھاغا نهچچه ھهسسه باھا قﯧتىلىپ ،چوڭ سـودا سـارايلىرىدا جۇاللىنىپ تۇراتتى. تاشلىرىنى گۆھهر قىاللمىغان ،نهچچه كۈن سوكۇلداپ بىر تىيىنمۇ پۇل تاپالمىغان سىيىت قارى ھهر كۈنى كهچته زۆھرەنىڭ يﯧنىغـا سـالپىيىپ يﯧنىـپ كﯧلهتتـى .روھـى بهك چۈشـــكۈنمۇ ەئمهس ىئـــدى ،ســـهۋر قىالتتـــى .ەئممـــا زۆھرەنىـــڭ قاپىقىنىـــڭ ېئچىلماسلىقىدىن ەئنسىرەيتتى .زۆھرە دەسلهپكى ۈئچ كۈندە ۇئنى تـوغرا چۈشـهندى، تاش سودىسى باققالچىلىققـا وئخـشىمايتتى ،ائپارغـان نهرسىـسىنى بﯧـرىپال سـاتقىلى بولمايتتى .لﯧكىن تۆتىنچى ۋە بهشىنىچى كۈنلىرىگه كهلگهنـدە ۇئنىـڭ يهنه ۇئشـشاق گهپلىرى چىققىلى تۇردى: _ قــاراپ وئلتۇرغــان بىــلهن ائلــدىڭىزغا بىــر كىــم ائالي دەپ كهلمهيــدۇ ،ۆئزىڭىــز بﯧرىپ خﯧرىدار ۇئقۇشىسىز. _ تــاھىر قــارى دەپ بهرگهن خﯧرىــدارالرنىڭ بهزىــسى تﯧلﯧفــوننى ائلمىــدى ،بهزىــسى »ھازىرچه تاش ائلمايمىز« دﯦيىشتى... _ باشقا ائدەملهرنى ۇئقۇشۇپ باقسىڭىز بولمامدۇ؟ _ ائلدىراپ ۇئقۇشقىلى بولمايـدۇ ،ۇئنىـڭ ۈئسـتىگه بهزى كـاززاپ تاشـچىالر خهقنـى ائلداپ يۈزىمىزنى بهك تۆكۈۋﯦتىپتۇ. _ بىــز خهقنىــڭ زادى بىــر ىئــشلىرى ائقمايــدۇ ،بىرســى بىــر ىئــش قىلــسا دوراپ ھهممىسى قىلىدۇ .ائندىن بىرسى قوپۇپ ىئشنى بۇزىدۇ .شۇنىڭ بىلهن ھهممىـسىنىڭ ىئشى سۇغا چىلىشىدۇ. _ تــوغرا دەيــسىز ،ھــازىر پهنجيايۈەنــدە تاشــچىالر ائۋۇپ كهتتــى ،بىــر-بىرىنــى ائلدايــدىغان ىئــشالرنى كۈنــدە ائڭاليمىــز ،ھــﯧچكىم ھــﯧچكىمگه ىئــشهنمهيدۇ ،بىــر- بىــرىگه نهپ بهرمهيــدۇ ،ائلــدىڭىزدا بىــر خىــل گهپ قىلىــپ قويــۇپ ،كهينىڭىــزدىن باپاليدۇ .ھهي ..بۇ سودىمۇ تهسلىشىپ كﯧتىۋاتىدۇ...
323
_ قارىغاندا سىز بۇ ىئشنىمۇ قىاللمىغۇدەكسىز _،دﯦدى زۆھرە ېئغىر ۇئھ تارتىـپ_، تهقۋا بولغاندىكىن خۇدايىم بﯧرەر دەپ وئيالپتىكهنمهن تﯧخى... _ خـــۇدايىم بـــۇ دۇنيـــادا بهرمىـــسه ،ۇئ دۇنيـــادا بﯧـــرەر ..مهنـــدىن ۇئنچىلىـــك ۈئمىدسىزلىنىپ كهتمهڭ. _ ۇئ دۇنيــادا بهخــت كۆرســىڭىز ۆئزىڭىــزگه ،لــﯧكىن مﯧنــى بــۇ دۇني ـادا بهختلىــك قىلىشىڭىز كﯧرەك. _ مانا مهن سىزنى بهختلىك قىلىمهن دەپ كۈندە تىرىشىۋاتىمهنغۇ ،تـاش سـاتىمهن دەپ بهزىدە نامازدىنمۇ قﯧلىۋاتىمهن. _ بىر-ىئككـى كۈنـدىال مﯧنـى بهختلىـك قىالالمـسىز؟! ھﯧلىتىـنال ماڭـا چـوڭ ىئـش قىلىپ بهرگهندەك قاقشىغىلى تۇردىڭىز مانـا ،ەئر دﯦگهنـگه وئيلىـشىپ تﯧگىـدىغان ىئش ىئكهن ەئسلى... _ ماڭا خاتا تﯧگىپ قاپسىز-دە! _ ياق ەئمدى ،مۇنداقال دەپ قويدۇم ،سـىزنى جىـله قىلمىـسام تىرىشمايـسىز .مهن دەيــمهن ،كﯧچىلىــك تۇرمۇشــنىال ەئر-خوتۇنچىلىــق دەپ وئيــالپ قالمــاڭ ،كۈنــدۈزىمۇ تىرىكچىلىك ۈئچـۈن تىرىـشىڭ ،بىـر نهچـچه كـۈن نامـاز وئقۇيالمىغانغـا قاقـشىماڭ، جانلىقراق بولۇڭ... _ مهن ســىزنى دەپ ھﯧلىمــۇ تىرىــشىۋاتىمهن ،بۇنــداق ۋاقىتتــا كۆڭلــۈم بهك نــازۇك بولۇپ كﯧتىدۇ ،شۇڭا ماڭا ائزار بهرمهڭ ،دىل ائزاردىن خۇدا بىزار دﯦگهن گهپ بار. _ ھه دﯦسه خۇدايىمنى تىلغا ېئلىپ ائدەمنى قورقىتىدىغان قارىم سـىز ،باشـقا گهپ ائغزىڭىزغا كهلمهمدۇ؟ _ مولالم بولغاندىكىن كۆنۈپ قاپتۇق ،بىز ائلالھ زىكرىدىن ھهرگىز ائيرىلمايمىز. سىيىت قارى ائخشاملىرى زۆھرە بىلهن ائنچه-مـۇنچه غىژىلدىـشىپ قالـسىمۇ، كﯧچىنـــى بهختلىـــك ۆئتكـــۈزەتتى .زۆھرەمـــۇ بـــۆلهكچه ســـﯧھرىي كـــۈچكه تولـــۇپ گۈزەللىشىپ ،مۇاليىملىشىپ كﯧتهتتى. ھهپته ائخىرى يﯧتىپ كهلدى ،سىيىت قارى يﯧقىن ەئتراپتىكى مهسـچىتكه بﯧرىـپ جۈمه نامىزى وئقۇغاندىن كﯧيىن يهنه تاش بازىرىغا بﯧرىپ چـۆگىلهپ بـاقتى ،ەئھـۋال كۆڭۈلدىكىدەك ەئمهس ىئدى ،ھهتتـا كىـشىنى بىـزار قىالتتـى ،ۈئمىدسـىزلهندۈرەتتى. يولدا ماڭغان ائدەملهر تاشچىالرغا بىزارلىق بىلهن قاراپ قويۇپ ۆئتۈپ كﯧتهتتى. ســىيىت قــارى يهنه زۆھرەنىــڭ قــاپىقىنى وئيــالپ ،ھــارغىن قهدەملىرىنــى يــۆتكهپ ائپتوبۇس بﯧكىتىگه باردى .بۇ ھهپتىمۇ توشۇپ قالدى ،تاشـتىن بىرنىمـۇ سـاتالمىدى، زۆھرەنى كﯧچىسى خوش قىلغـان بىـلهن كۈنـدۈزى خـوش قىاللمىـدى .ۆئي زۆھرەنىـڭ، تاماق زۆھرەنىڭ ،كﯧلىۋاتقان بهخت ،ۋىسال شـادلىقلىرىمۇ گويـا زۆھرەنىـڭ .سـىيىت قارى ۇئنىڭ قايسى ھهققىنى قايتۇرالىدى؟! سىيىت قارى ېئغىر روھىـي بﯧـسىمغا دۇچ
324
كهلگهنلىكىنــى ھــﯧس قىلــدى ،نــاخۇش كهيپىياتتــا ۆئيــگه يﯧنىــپ كهلــدى ،زۆھــرە ىئشىكنى ناھايىتى وئڭايسىز بىر ھالهتته ائچتى ،سىيىت قارى ۆئيـگه كىرىـپ سـافادا بىر سﯧمىز ،قارامتۇل ائدەمنىڭ وئلتۇرغانلىقىنى كۆردى. _ مﯧنىڭ باشلىقىم ،ھۈسهيىن _..دەپ تونۇشتۇردى زۆھرە. سىيىت قارى ېئسىنى يىغىپ ،ۇئ ەئرەب بىلهن كۆرۈشتى .ھۈسهيىنمۇ سىيىت قارىغـا ەئجهبلىنىپ قاراپ تۇراتتى. _ بۇ ياق مﯧنىڭ بىر نهۋرە ائكام_...دﯦدى زۆھرە سىيىت قارىنى تونۇشتۇرۇپ. سىيىت قارى مهكتهپته ائنـچه-مـۇنچه ىئنگىلىـزچه ۆئگهنگهچـكه بۇنچىلىـك گهپنـى چۈشىنهلهيتتى ،بـۇ نـاھهق گهپنـى ائڭـالپ ھهيـران قالـدى ،ائنـدىن زەردىـسى ۆئرلهپ زۆھرەگه بىر قاراپ قويدى ۋە دەرھال ەئرەبچه جاۋاب قايتۇردى: _ ياق ،بۇ مﯧنىڭ خوتۇنۇم. زۆھــرە بــۇ گهپنــى چۈشــهنمىدى ،لــﯧكىن ھۈســهيىننىڭ ۆئزىــگه باشــقىچه نهزەردە قاراۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ سىيىت قارىنىڭ نﯧمه دﯦگهنلكىنى ائڭقىرالىدى. ھۈسهيىن مﯧيىقىدا كۈلۈپ قويۇپ سىيىت قارىغا» :مهبرۇك« )مۇبارەك بولسۇن( دەپ قويدى ،ائندىن زۆھرەگه ائڭلىتىپ تۇرۇپ يۇقىرى ائۋازدا: _ يﯧڭى توي قىلدىڭالرمۇ؟ سىلهرنى تهبرىكلهيمهن!_ دﯦدى. زۆھــرە يﯧقىمــسىز كۈلــۈپ قويــدى ،ۇئنىــڭ بــۇ ھــالىتى ســىيىت قارىنىــڭ كــۆزىگه شــۇنچىلىك ســىغمىدىكى ،ھۈســهيىن بولمىغــان بولــسا ۇئنىڭغــا بىــر مــۇنچه قــاتتىق گهپلهرنى دەۋەتكهن بوالتتى. زۆھرە تاماق ېئتىپ تۇرغانىدى ،ۈئچهيـلهن كۆڭۈلـسىز بىـر كهيپىياتتـا غىزاالنـدى. ھۈسهيىن سىيىت قارى بىلهن بىر نهچچه ېئغىز ەئرەبچه پاراڭالشتى ،سـىيىت قارىنىـڭ ىئسالم ىئنـستىتۇتىدا وئقۇغـانلىقىنى ائڭـالپ جۇڭگـودا قـانچه ىئـسالم ىئنـستىتۇتى، قانچه وئقۇغۇچى بارلىقىنى سورىدى .سىيىت قارى بىلگىنىچه جاۋاب بﯧرىپ وئلتـۇردى. غىزالىنىش ائرىلىقىـدا زۆھـرە ھﯧلـى ائشـخانىغا ،ھﯧلـى جوزىغـا يۈگـۈرۈپ پـايپﯧتهك بولدى ،ھۈسهيىنگه چاي قۇيۇپ ھارمىدى .ەئمما ھۈسهيىن ۇئنىڭغا باشتىن ائخىر بىر ېئغىز گهپ قىلمىدى ،سۆزىگه جاۋاب بهرمىدى .يهيدىغىنىنى يهپ بولۇپ خوشلىـشىپ كهتتى .ۇئ كﯧتىپال ۆئيدە بىر جىددىيلىك ،بۇرۇقتۇرما كهيپىيات پهيدا بولدى. _ ھۈسهيىنگه سىز نﯧمه دﯦدىڭىز؟_ دﯦدى زۆھرە قاچىنىمۇ يىغىشتۇرماي تۇرۇپ. _ بۇ مﯧنىڭ خوتۇنۇم دﯦدىم ،نﯧمه بوپتۇ؟! خاتا گهپ قىلىپتىمهنمـۇ؟_ دﯦـدى ائران تۇرغان سىيىت قارى. _ مهن ۇئنىڭغا توي قىلغانلىقىمنى دﯦمىگهن تۇرسام نﯧمىشقا دەيسىز؟! _ ەئمىــــسه ســــىزدەك يالغــــان گهپ قىلــــسام بــــوالمتى! تﯧخــــى مهنــــدىن بهك ائچچىقاليسىزغۇ؟!
325
_ توۋا ماۋۇ بالىنى ،ھهمـمه گهپنـى خهقـقه دەپ يـۈرگىلى بوالمـدۇ؟! مﯧنىـڭ سـىزنى ېئرىم دﯦمهسلىكىمدە سهۋەب بار ،بولمىسا ۇئنداق دەمدىمهن! _ نﯧمه سهۋەب بار؟ دەڭه ،مهن بىر ائڭالپ باقاي. _ دﯦسهممۇ سىز چۈشهنمهيسىز_... زۆھرە ۆئزى تاپقان گهپنى ۆئزى چۈشهندۈرەلمهي ،تﯧخىمـۇ وئسـال ەئھۋالغـا چۈشـۈپ قالدى. _ ىئشقىلىپ ...بۇ ەئلچىخانىنىـڭ قاىئدىـسى .نﯧمىـشقا ۇئنـداق قىلىـدىغانلىقىنى بﯧرىپ ۆئزىدىن سوراڭ ەئرەبچه بىلگهندىكىن... _ مهن ۇئنچىلىك كالۋا ەئمهس زۆھرە ،گهپ دﯦگهننى وئيالپ قىلىڭ. _ وئيالپ گهپ قىلىۋاتىمهن... _ ىئشقىلىپ ،سـىز بۈگـۈن ياخـشى ىئـش قىلمىـدىڭىز ،قـاراپ تـۇرۇپ يالغـان گهپ قىلدىڭىز ،ائدەم دﯦگهن راستچىل بولۇشى كﯧرەك. _ نﯧمه قىلىشىم بىلهن كـارىڭىز نـﯧمه؟ مهن خﯧلـى ەئركىـن ىئنـسان ىئـدىم ،ەئرگه تﯧگىپال قىسماققا چۈشتۈم مانا ،بۇنداق بولۇشىنى بۇرۇنال بىلهتتىم .ماڭـا تـوال ىئـش ۆئگهتمهڭ ،قانداق قىلىشنى ۆئزەم بىلىمهن ،بۇرۇنمۇ شۇنداق ياشاپ كهلگهن قىزمهن، سىز ماڭا كۆيدۈم پىشتىم دﯦگهچكىال تﯧگىپ قالدىم ،بولمىسا ائزادە ياشاۋﯦرەتتىم .يا تاش ساتالىغۇدەك ھالىڭىز يوق ،يا ائدەمنى خوش قىلغۇدەك بىر گﯧپىڭىز يوق، سيىت قارىنىڭ يۈرەكلىرى ېئغىر-ېئغىر سوقۇپ كهتتى ،ھهسرەتلىك تىنىپ قويۇپ: _ تــوي قىلغىنىمغــا دات دﯦگۈزىــدىغان بولــدىڭىز ،ەئركىــن ياشاشــنى شــۇنچه ائرزۇ قىلسىڭىز ،بوپتۇ ،مهن ەئتىال كﯧتهي_...دﯦدى. بۇ گهپنى ائڭالپ زۆھرە يۈزىگه بىـر كىـم سـوغۇق سـۇ چﯧچىۋەتكهنـدەك ەئنـدىكىپ كهتتى: _ ائيال كىـشىدەك نﯧمانـداق ائسـان قﯧيدايـدىغان بالىـسىز؟ شـۇنچىىلك گهپنىمـۇ قىلغىلى بولمامدۇ سىزگه! مۇشۇ يﯧرىڭىزنى پهقهت ياقتۇرمايمهن. _ ەئر كىشىمۇ كۆتۈرەلىگۈدەك گهپ بولسا كۆتۈرىدۇ ،ائدەمنىڭ غۇرۇرىغا تﯧگىدىغان گهپنى قىلسىڭىز قانداق بولىدۇ؟ _ غۇرۇرۇم بار دەپ ىئشنى داىئم بۇزۇپال يۈرەمسىز؟ _ قايسى ىئشنى بۇزۇپتىمهن؟! _دﯦدى سـىيىت قـارى گـاڭگىراپ -،سـىزنى خوتۇنـۇم دەپ قويغانغا باشلىقىڭىز سىزنى ىئشتىن ھهيدىۋﯦتهرمۇ؟ _ ۇئققىلى بولمايدۇ ،ەئرەب باشلىقالرنى سىز چۈشهنمهيسىز. _ بۇ ائدەم ۇئنچىلىك ەئسكى كۆرۈنمهيدىغۇ... _ سىز نﯧمىنى بىلىسىز؟ _...دﯦدى زۆھرە ۋە ېئغىزىنـى ىئتتىـك يىغىۋالـدى _ ،بـۇ ائدەمنىغـــۇ بهزى ەئرەبـــلهرگه باققانـــدا ەئســـكى دەپ كهتكىلـــى بولمايـــدۇ ،لـــﯧكىن
326
كۆڭلىدىكىنى ۇئققىلى بولمايدۇ ،باياتىنمۇ كۆردىڭىزغۇ ەئنه ،ماڭا بىـر ېئغىـز گهپمـۇ قىلمىدى... _ ۇئنداق بولسا نﯧمه بوپتۇ؟ زۆھرە جىله بولۇپ قالدى ،سىيىت قارى ۇئنى بايىقى ائچچىقىدا تﯧرىكتۈراۋاتاتتى. _ سىز ەئڭ ياخشىسى بۇ ىئشالرغا ائرىالشماڭ _،دﯦدى زۆھرە ۆئزىنـى بﯧـسىۋﯦلىپ_، ەئر كىــشى بولغانــدىكىن چــوڭ ســۈپهت ياشــاڭ ،تــاش سﯧتىــشنىڭ غﯧمىنــى قىلىــڭ. ەئلچىخانىنىــڭ ىئــشى ائســان ىئــش ەئمهس ،ھهممىــسىگه كــالال كﯧــرەك ،مۇناســىۋەت كﯧرەك .بىر باشلىق سىزنى ياقتۇرماي قالـسا ەئتىـسىال ىئـشتىن بوشـىتىدۇ ،ۇئنىڭغـا ھىچنﯧمه دﯦيهلمهيسىز .قىـز بالىنىـڭ ىئـشى ائنـدىن تهس ،كۆپىنچىـسى باشـلىقنىڭ ائشنىسى يا بىر نﯧمىسى ،ھهممىسى مۇناسىۋەتكه تايىنىپ ياشايدۇ .مهنـدەك ۆئزىـگه تايىنىـــپ ىئـــشلهيدىغان قىـــزالر ائز ،بـــۇ ۆئزەمنـــى ماختىغـــانلىق ەئمهس ،مهنمـــۇ مۇناسىۋەتنى چوڭ بىلىمهن ،لﯧكىن ۇئ قىزالردەك نومۇسنى قايرىپ قويىدىغان ىئـشنى ھهرگىز قىلمايمهن. _ مهن سىزگه ىئشىنىمهن_،دﯦدى سىيىت قارى زۆھرەنىڭ كۆڭلىنى خۇش قىلىـپ_، لﯧكىن بىر ائدەمگه ۇئنچىلىك قىلىپ كﯧتىشنىڭ ھـاجىتى يـوق .ائدەمنىـڭ ائدەمـگه ھۆرمهت قىلىشى بهلهن ىئش ،ەئمما قۇلچىلىق قىلىشى بىچارىلىك. _ مهن ۇئنداق قىلمىدىمغۇ؟! _ لﯧكىن سىزنىڭ ۇئنىڭغا چاي قۇيۇپ قىلمىغـانلىرىڭىز قالمىـدى ،كـۆزىڭىز شـۇ باشلىقتا ،قاراپ مﯧنىڭ ىئچىم سىقىلىپ كهتتى... _ ەئمدى شۇ باشلىقتىن مﯧنى كۈنلهۋاتامسىز؟ گﯧپىڭىز نﯧمانچه جىق! ائچچىق ھهر قانداق گۈزەل قىزنىڭ چىرايىنى سهتلهشـتۈرۈۋﯦتهتتى .سـىيىت قـارى ۇئنىڭ جاھىلالرچه خاپىلىقىدىن بىزار بولۇشقا باشلىدى. _ بۇ قانداقمۇ كۈنلهش بولسۇن؟!_ دﯦدى سـىيىت قـارىمۇ سـۆزىدىن يانمـاي _،مۇشـۇ قﯧــرى ائدەمنــى كۈنلهۋاتىــدۇ دﯦــسىڭىز ،بــۇ گهپ پهقهت قامالشــماي قالــدى .مﯧنىــڭ دﯦگىــنىم ،ســىزنىڭ بــايىقى قىلىقلىرىڭىــز كــۆزۈمگه پهقهت ســىغمىدى ،ۆئزىڭىــزگه پهقهت وئخــــشىماي قالــــدىڭىز .ســــىزنى ۇئنــــداق بىچــــارە ھالــــدا كۆرســــهم چىدىيالمايدىكهنمهن... _ شۇنداقمۇ؟ ۇئنداقتا مﯧنى بىچارە قىلمايدىغان بىر تۇرمۇشقا ېئرىشتۈرۈپ بـﯧقىڭه قﯧنــى! جــان دەپ كهينىڭىــزدىن ماڭــاي ،نــﯧمه دﯦــسىڭىز شــۇنى قىــالي ،ۆئمــۈر بــويى ائيىغىڭىزدا ۆئمىلهي... _ ائرزۇيىڭىزنـــى ســـهل كىچىكلهتـــسىڭىز ،ائنـــدىن تهلىپىڭىزنـــى وئرۇنلىغىلـــى بوالرمىكىن؟ _ مﯧنىڭ ائرزۇيۇم شۇنچىلىك چوڭما؟! تۇرمۇشۇم باياشات ۆئتسه دەيمهن شۇ...
327
_ ائدەم دﯦگهن مال-دۇنياغا مهڭگۈ قانمايدۇ ،ېئرىشكهنچه يهنه ېئرىشسهم دەيدۇ. _ بۇنــداق قــۇرۇق گهپلىرىڭىزنــى قويــۇڭ ،ەئقهللىــي ىئمكانالرغــا ېئرىــشىپ بولــۇپ ائندىن بۇ گهپلهرنى دﯦسىڭىز ائقىدۇ ،بولمىسا ۇئ ۆئزىنى ەئخمهقلهرچه ائلداش. _ بـــۇ ىئـــدىيىڭىزنى ۆئزگهرتىـــش تهس وئخـــشايدۇ ،ســـىز كۈتكهنـــدەك بـــاي ەئر بواللمىــساممۇ ائق كۆڭــۈل ەئر بــوالاليتتىم ،جىــق پــۇل تاپالمىــساممۇ تۇرمۇشــىمىزغا يهتكۈدەك بىر نهرسه تاپااليتتىم ،ەئڭ مۇھىمى ،روھىڭىزنى باي قىالاليتتىم. _ مهنمـــۇ پـــۇلنى دەپ ھهممىنـــى قايرىـــپ قويىـــدىغان قىـــز ەئمهس ،بىـــر ائدەم ېئرىشىشكه تﯧگىشلىك گۈزەل ،پاكىز تۇرمۇشقا ېئرىشسهم دەپال وئياليمهن .سىزنىڭچه بۇ ېئشىپ كهتكهن تهلهپمۇ؟! _ ۇئنداق ەئمهس ،لـﯧكىن سـىز گـۈزەل تۇرمۇشـنى شـهھهردىال دەپ وئيلىۋالـسىڭىز بولمايدۇ. _ سىزنىڭچه نهدە؟ بىزنىڭ مهھهللىدە!؟ _ گۈزەل تۇرمۇش ائۋۋال قهلبىڭىـزدە ،روھىڭىـزدا ،ىئمـانىڭىزدا ...ھهرىكىتىڭىزنـى روھ ،قهلب باشقۇرۇپ تۇرىدۇ ،ائلالھ بىزنى شۇنداق ياراتقان. _ سىز يهنه مولالملىق قىلغىلى تۇردىڭىز ،سىز تۇرمۇشنى ائشۇنداق قهلبىمدە دەپ يۈرىۋﯦرىڭ ،مهن تۇرمۇشنى بهك ەئمهلىـي نهرسـه دەپ وئياليـمهن .شـهھهردە ىئـزدﯦگهن نهرسه تﯧپىلىدۇ ،يﯧـزا دﯦـگهن چـۆل يهر ،شـهھهردە ھهر كـۈنى رەڭگـارەڭ نهرسـىلهرنى كۆرەلهيسىز ،يﯧزىدا توپىدىن باشقا نﯧمه بار ،شۇڭا مهن شهھهرنى ياخشى كۆرىمهن. _ بۇنى بىلىمهن ،لﯧكىن شۇنىڭغا ھهيرانمهن ،شهھهر دﯦسىڭىز جىققۇ ،ۈئرۈمچىمـۇ بىزگه بۇ يهردىن جىق ياخشى ،بۇ يهرنىڭ نﯧمىسىگه شۇنچه تارتىشىسىز؟ _ كۆنۈپ قالغان يهر ھهممىـدىن ياخـشى ،ىئـشقىلىپ مهن مۇشـۇ شـهھهرنى ياخـشى كۆرىمهن ،ھاۋاسىمۇ ماڭا ياقىدۇ. سىيىت قارى ىئچىدە كۈلۈپ قويـدى ،وئخـشىمىغان كـالال ،وئخـشىمىغان قىمـمهت قارىشى بىلهن بىر ۆئيگه كىرىپ قالغان ەئر-خوتۇنالر ۆئمۈر بـويى مۇشـۇنداق تـاالش- تارتىش قىلىپ ۆئتهمدىغاندۇ؟! _ بايىقى باشلىقىڭىز بۇ ۆئيگه نـﯧمه دەپ كهپتـۇ؟ ۆئينـى قـايتۇرۇڭ دەمـدۇ؟_دﯦـدى سىيىت قارى زۆھرە بىلهن چﯧقىشقۇسى كﯧلىپ. قاچا يۇغىلى ماڭغان زۆھرە جايىدا تۇرۇپ قالدى ،سـىيىت قارىغـا ھـارغىنلىق ،ھهم سهل بىزارلىق بىلهن قاراپ: _ قورســىقىڭىز تويغــان بولــسا تﯧلﯧــۋىزور كــۆرۈڭ ،بولمىــسا بــۇ گهپلهرنــى ەئمــدى دﯦيىشمهيلى_،دﯦدى. _ ېئرىڭىــز بولغانــدىكىن ســوراپ قويــدۇم ،ۆئيــگه بىــر ائدەم كهلــسه ســوراش ھوقۇقۇممۇ يوقما؟
328
_ ســـوراڭ ،ھهممىنـــى ســـوراڭ ،بۇنـــداق قـــۇم قـــازى ىئكهنلىكىڭىزنـــى پهقهت وئيلىمــاپتىكهنمهن .مهن ۇئ ائدەمنــى چاقىرىــپ كهلمىــدىم ،ۆئزى تۇيۇقــسىز كهپتــۇ، كﯧتىڭ دەمدىمهن؟ ائڭغىچه سىزنىمۇ كﯧلىپ قاالر دەپ وئيلىدىم. _ نﯧمانــداق قامالشــمىغان ائدەم ۇئ ،مۇســۇلمان ائدەم دﯦگهنمــۇ ېئــرى ۆئيىــدە يــوق ائيالنىـــڭ ۆئيىـــگه كىرىـــپ وئلتۇرامـــدۇ؟ ســـىزنىڭ ۇئنـــى مهن كهلمهســـتىال ۆئيـــگه باشلىــشىڭىزمۇ خاتــا ،ســىزگه ىئــسالم قاىئــدىلىرىنى تــازا وئبــدان چۈشهندۈرمىــسهم بولماپتۇ. _ مﯧنى ھﯧلىتىنال قۇشناچىم قىالي دەمسىز؟ مهن سىزگه دەپ قويـاي ،مهن بۇنىڭغـا ھازىرچه كۆنهلمهيمهن .مۇسۇلمانچىلىق ائستا-ائستا دەپتىكهن. _ ائشۇنداق ائستا-ائستا دەپ ،جـان ھهلقۇمغـا كهلگهنـدە مۇسـۇلمان بوالمـسىز؟ ۇئ چاغدا پۇشايمان قىلغاننىڭ پايدىسى يوق ،ىئشنى بۇرۇنراق باشلىغان ياخشى. _ مﯧنىــڭ ۆئلــۈمىمنى تىلهۋاتامــسىز؟! نﯧمانــداق گﯧپىڭىــز تۈگىمهيــدۇ ســىزنىڭ! ىئسسق ۆئي ،ىئسسىق تاماق وئبدان خوشيﯧقىۋاتامدۇ؟ مـولال دﯦگهنغـۇ تهييـارنى يهپ ۆئگىنىپ قالغان خهق ،ۇئششاق گﯧپى ائندىن جىق ،بۇنداق قىلىۋﯦرىدىغان بولسڭىز ســىز بىــلهن بىلــله تــۇرۇپ بواللمىغــۇدەكمهن!_ دﯦــدى زۆھــرە قــاچىنى تاراقــشىتىپ يۇيۇۋﯦتىپ _،بىر موچهنلىك تاش ساتقىنىڭىزنىڭ تايىنى يوق ،يهنه نﯧمه توال گهپ! _ بوپتۇ ،گهپ قىلماي _ ...دﯦدى سـىىيىت قـارى ۈئمىدسـىز ،ھـارغىن ،ھهسـرەتلىك ھالدا _،بۇنىڭدىن كﯧيىن سىز نﯧمه دﯦسىڭىز ماقۇل دەي. ەئمدى بۇ ۆئيـدە تـۇرۇۋﯦرىش زۆھرەنـى زﯦرىكتۈرۈشـتىن باشـقا نهتىـجه بهرمهيتتـى. ياخــشى كــۆرگهن خوتۇنىغــا ىئككــى ېئغىــز ھهق گهپ قىلغىلــى بولمىــسا ،ھه دﯦــسه غۇرۇرىغا تﯧگىدىغان گهپ-سۆزلهرنى ائڭلىسا ...بـۇ نـﯧمه كـۈن؟ شـۇنچه جاماەئتنىـڭ ىئززەت-ھۆرمىتىگه ېئرىشكهن ياش قارىم ەئمدى بىر خوتۇننىڭ ائلدىدا بويۇن قىسىپ وئلتۇرامدۇ؟! ىئماملىقنى ،مـوللىلىقنى جامـاەئتكه قىلىـش ،نهسـىھهتنى ائڭاليـدىغان ائدەمگه قىلىش ،ەئھلى ىئلىم سـاالھىيىتى بىـلهن جاماەئتنىـڭ ىئـززەت-ھـۆرمىتىگه ېئرىشىش شهرەپلىك ىئش ەئمهسمۇ! قارىم ،مـولال دﯦـگهن جامـاەئتتىن ائيرىلـسا زادى ھﯧچنﯧمىگه ھﯧساب ەئمهس .تاشنىمۇ ساتالمىدى ،زۆھرە كۈتكهن ائمهت بايلىقلىرىغا ەئسال ېئرىشهلمىدى .زۆھرەنىڭ بارلىق ىئمكـانىيهتلىرىگه ېئرىـشىپ تـۇرۇپ ۇئنىڭغـا ھﯧچ ىئش قىلىپ بﯧرەلمىدى ،ھهتتا كۆڭلىگه ائزار بهردى .ەئمدى بۇ ۆئيـدە تۇرغىـدەك يۈزى قالمىدى ،كﯧچىلىك تۇرمۇشنىڭ مﯧھرىدىن كهچمىسه بولمايدىغان يهرگه يهتتـى، دﯦمىسىمۇ ،ەئر-خوتۇنلۇق ھايات دﯦگهن كﯧچىلىك تۇرمۇشال ەئمهس-ته! سىيىت قارى ېئغىـر ،ھهسـرەتلىك خىيـالالرنى سـۈرۈپ ائخىـر بـۇ شـهھهردىن ەئته كﯧتىش قارارىغا كهلدى. _ نﯧمانداق ېئزىلىپ وئلتۇرۇپ كهتتىڭىز؟_دﯦدى قاچىنى يۇيۇپ چىققان زۆھرە.
329
_ مهن ەئته ماڭاي دەيمهن _،دﯦدى سىيىت كهسكىن تهلهپپۇزدا. _ مهن بىلهن ياشىماق تهسمىكهن!_دﯦدى زۆھرە تهنه قىلىپ. _ سىزنى دﯦسهم قﯧشىڭىزدا ھهر كۈنى تۇرغـۇم بـار ،قايتمىـسام بولمايـدۇ ،بهرىبىـر قايتىدىغان گهپ. _ مهندىن رەنجىپ قالدىڭىزغۇ دەيمهن. سىيىت قارى زۆھرەنىڭمۇ ھازىر شۇنى ۈئمىد قىلۋاتقانلىقىنى ھﯧس قىلىـپ كـۆڭلى تﯧخىمۇ يﯧرىم بولدى. _ سىزدىن رەنجىپ قانداق قىالي ،ائيال كىشى دﯦگهن ەئگرى قوۋۇرغا ،تۈزلهي دﯦسهك سۇندۇرۇپ قـويىمىز .شـۇڭا نۇرغـۇن ىئـشالرنى تـوغرا چۈشـىنىدىغان بولـۇپ كهتتـۇق. سىزنى ۆئزگهرتىشكه ائلدىرىمىساقمۇ بولغىدەك. _ مﯧنى باشقىچه وئيالپ قالمىغانسىز؟ _ ۇئنداق ىئش يوق ،سىز باشقا قىزالرغا وئخشىمايسىز ،سىز پهقهت تۈزەلمهيـدىغان قىز ەئمهس ،بۇنىڭغا مهن ىئشىنىمهن ،شهيتانالرنىڭ يامانلىقىدىن پاناھ تىلهيمهن. _ ەئســلى تۇرســىڭىز بــوالتتى ،ائزراق گهپــكه چىــدىماي مــاڭىمهنال دەيدىكهنــسىز. ماڭسىڭىز ماڭغاچ تۇرۇڭ ،مهن كﯧيىنرەك بارامهن. _ مهن بىـــلهن بىلـــله كﯧتىـــشكه پهقهت ۇئنىمايـــسىز ،وئيلىنىپمـــۇ باقمايـــسىز، شۇنداقمۇ؟ _ كۆردىڭىزغۇ؟ ىئشلىمىسهم ،پۇل تاپمىسام بولمايدۇ ،ائىئلىمىز بهك نامرات. _ ۇئنچىلىكمۇ ەئمهسقۇ؟ قهدىر ەئھۋال ۆئتۈۋاتمامدۇ. _ كهمــبهغهل ياشاۋەرســىڭىز ائشــۇنداق بىلىنىــدۇ ،ۆئزىڭىــز كهمــبهغهل بولــسىڭىز باشقا كهمبهغهلنى كهمبهغهل دﯦيهلمهيسىز شۇ ...ۇئنى بىز بىلىمىز. _ بوپتۇ ،ەئمىسه بىز كهمبهغهل ياشىغاچ تۇرايلى ،سىز پۇل تﯧپىپ بﯧرىڭ. _ سىزدەك ەئر كىشىلهر مۇشۇ ىئشنى قىاللىغان بولساڭالر بىز ۆئيىمىـزدە وئلتـۇرۇپ بالىلىرىمىزنى باقاتتۇق. ســىيىت قــارى زۆھرەنــى ھــازىرقى ەئپتــى بىــلهن قايىــل قىلىــپ بىلــله ېئلىــپ كﯧتهلمهيــدىغانلىقىنى تﯧخىمــۇ ېئنىــق چۈشــىنىپ باشــقا گهپ قىلمىــدى .پهقهت شــۇ كﯧچىسى بىر تۆشهككه كىرگهندە زۆھـرەگه» :ائلالھنىـڭ رەھمىتـى بىـلهن ۆئزىڭىزنـى گۇناھتىن ساقالپ ماڭا زور بهخت ائتا قىلـدىڭىز ،بـۇنى ۆئمـۈر بـويى ۇئنتۇمـايمهن«. دﯦدى. زۆھرە مۇرەككهپ ھﯧسسياتالر قاينىمىدا خوتۇنلۇق بۇرچىنى ائدا قىلـدى ،ەئته بـۇ قارىم كهتـسه يـالغۇزلۇقى يهنه باشـلىنىدۇ ،ەئممـا ەئركىنلىكـى قايتىـپ كﯧلىـدۇ .ۇئ چاغدا قانداق بولۇپ كﯧتىدىغانلىقىنى شۇ چاغ يﯧتىپ كهلمىگىچه ھهقىقىي بىلگىلى بولمايدۇ .باشقا كهلگهننى كۆرىدىغان گهپ.
330
ەئتىسى سىيىت قارى ەئتىگهندە پويىز ىئستانسىسىغا چىقىپ شۇ كـۈنى كهچنىـڭ بﯧلىتىنــى ھايانكهشــلهرنىڭ قولىــدىن ۆئرە باھــادا ســﯧتىۋالدى .كهچقۇرۇنــدا يــۈك - تاقلىرىنى تهييارالپ تهييار بولدى ،ىئشتىن چۈشۈپ ائلـدىراپ كهلـگهن زۆھـرە ۆئيـگه كىرىپ سىيىت قارىنىڭ سافادا غهمكىن وئلتۇرغانلىقىنى كۆرۈپ كۆڭلى يﯧرىم بولدى، »ۇئ راســـتىنال كﯧتهمدىغانـــدۇ؟ زۆھـــرە بـــۇ ۆئيـــدە يوتقـــاننى قۇچـــاقالپ يـــالغۇز قاالمدىغاندۇ؟« _ تاماق ەئتسهم يهپ مﯧڭىشقا ۈئلگۈرەلهمسىز؟ _ ۈئلگۈرەلمهيمهن ،ھازىر ماڭاي-...دﯦدى سىيىت قارى وئرنىدىن قوپۇپ. ىئككىسى بىنادىن پهسكه چۈشتى ،تاكسىدىن بىرنى توسۇپ پـويىز ىئستانسىـسىغا ماڭدى .مىغ-مىغ ائدەم قىمىلدىشىپ يۈرگهن پويىز ىئستانسىسى شـاۋقۇن-سـۈرەنگه تولۇپ كهتكهنىدى .زۆھـرە پـويىز ىئستانسىـسىدىنال مﯧـۋە-چﯧۋە،سـۇ ېئلىـپ سـىيىت قارىنىڭ سومكىسىغا سﯧلىپ قويـدى .ۋاقىـت توشـقاندا ائلـدىراپ يۈگۈرۈشـۈپ پـويىز ۋاگونلىرىنى بويالپ ماڭدى .سىيىت قارى وئرنىنى تﯧپىپ ،سومكىسىنى جايالشـتۇرۇپ بولغانــدىن كﯧــيىن پــويىزدىن چۈشــۈپ زۆھرەنىــڭ ائلــدىغا كهلــدى ،ائلىــي مهكــتهپ وئقۇغۇچىلىرىـــدەك ،ائيرىلمـــاس ائشـــىق-مهشـــۇقالردەك قۇچاقلىـــشىپ سۆيۈشـــۈپ يىغلىشىپ كهتمىدى، بىــر دەم گهپ-سۆزســىز بىــر-بىــرىگه قارىــشىپ تــۇرۇپ قالــدى ،ســىيىت قارىنىــڭ كۆزلىرىــدە روشــهن قىيالماســلىق ائالمهتلىــرى ەئكــس ېئتهتتــى ،زۆھــرە نﯧمىدىنــدۇر خىجىــل بولغانــدەك ،ەئممــا قهتىئيلىكىنــى يوقاتمىغانــدەك كــۆرۈنهتتى ،كــۆزلىرىنى سىيىت قارىدىن پات-پات ېئلىپ قاچاتتى. _ ەئمىسه ائمان بولۇڭ ،پات-پـات تﯧلﯧفـون قىلىـڭ_،دﯦـدى سـىيىت قـارى بۇنـداق تۇرۇۋﯦرىشنىڭ زۆھرە ۈئچۈن ەئپسىزلىكىنى ھﯧس قىلىپ. _ بولىدۇ ،سىزمۇ يولدا كۆپ دىققهت قىالرسىز. _ خهير ،ائلالھقا ائمانهت. _ خوش ،ۆئيدىكىلهرگه ساالم ېئيتىڭ. سىيىت قارى پويىزغا كىرىپ كهتتى ،پويىز مﯧﯧڭىشقا يهنه وئن مىنۇتتهك ۋاقىت بـار ىئدى ،سىيىت قارى زۆھرەگه قارىماي ېئغىر ۋە ەئنسىز خىيـالالرنى سـۈرۈپ وئلتـۇردى، زۆھرەنىڭ ھهر ۋاقىت تىنچ-ائمان ،پاك ،گۈزەل تۇرۇشىنى ائلالھتىن تىلىدى .زۆھرە ۇئ يهردە بىــر مىنۇتمــۇ تۇرمــاي كــۆڭلى يﯧــرىم ھالــدا كﯧتىــپ قالــدى ،تاكــسىغا چىقىــپ كۆزلىرىگه ياش ائلدى. وئن مىنۇتتىن كﯧيىن پويىز ماڭدى ،سىيىت قارى ۋاگون ائرىلىقىدىكى ائدەم يـوق يهرگه بﯧرىــپ بىــر دەم تۇرۇۋالــدى ،كۆزلىرىــدىن تــارامالپ يــاش ائقتــى .ەئي دەردمهن
331
يىگىت ،ياشلىرىڭ ائسـتىراق ائققـاي ،ائلـالھ نﯧـسىپ قىلـسا ،مـۇراد-مهقـسىتىڭگه ھامان يهتكهيسهن!!! 28 كۈتۈلمىگهندە زۆھرەدىن ىئزاسىنى ىئشتقان ائدىله نهچچه كۈنگىچه زەردىـسى قاينـاپال يۈردى ،بﯧرىپ ۇئ »ياخشىلىقنى بىلمهيدىغان پاسكىنا«بىلهن چاچلىشىپ سوقۇشۇپ، ەئدىــۋىنى وئبــدان بىــر بﯧرىــپ قويۇشــنىمۇ وئيلىــدى ،ەئممــا ىئــشنىڭ چوڭىيىــپ كﯧتىشىدىن ەئنسىرىدى ،زۆھرە »مانا ەئمىسه « دەپ سىيىت قارىغا بىكارغا تهگسىمۇ تﯧگىــۋﯦرەتتى ،ائدىــله بىــلهن تﯧخىمــۇ قﯧرىــشاتتى .يهنه كﯧلىــپ ۇئنىڭغــا خىــزمهت بهرگهن ،ۆئي بهرگهن باشــلىقىمۇ بىــر تهرەپــتىن زۆھرەنــى ھىمــايه قىالتتــى .قارىمغــا خوتۇن ،باشلىقىغا »ائشنا »بولۇپ كهتكهن زۆھرەگه ائلدىراپ چﯧقىلغىلى بولمـايتتى. ائچچىقى كهلگهندە يۇۋاش ائسالندىن چىشى شىرغا ۆئزگىرىپ كهتـكهن »ۇئ پاسـكىنا« ائشۇنداق قىلىپ ۆئزىنىڭ دﯦگىنىنى قىلىپ ،ھﯧچكىمگه ۇئتتۇرماي ،ياخشى تۇرمـۇش كهچــۈرۈپ كﯧتىۋﯦرەرمــۇ؟ ائدىــله تىتىلــدايتتى ،دەرد-ەئلىمــى ىئچىــگه پاتمــايتتى. كۆڭۈلسىزلىك ائرقىمۇ ائرقـا كﯧلىـۋەردى .زۆھـرە بىـلهن تﯧلﯧفونـدا سوقۇشـقان كـۈنى كهچــته ۇئنىڭغــا دادىــسىنىڭ دوختۇرخانىغــا كىرىــپ قالغــانلىق خهۋىــرى كهلــدى. دادىسىنىڭ دىائبىت كﯧـسىلى ېئغىرلىـشىپ كهتكهنىـدى،كۆزلىرىگه قـان تولـۇپ بىـر كۆزى كۆرمهس بولۇپ قالغانىدى .ائدىله ائنىـسىنىڭ ەئنـسىز گهپلىرىـدىن چۆچىـدى، نهچچه ۋاقىتتىن بﯧرى ائتا-ائنىسىنىڭ كۆزىدىن يىراق يۈرگهن بىـلهن ،ۇئالرنـى ائنـچه وئيلىمىغان بىلهن ،ۆئتۈپ كهتسه ائيـدا بىـر قﯧـتىم تﯧلﯧفونلىـشىپ قويغـان بىـلهن، ۇئالرنىڭ بﯧشىغا كۈن كهلگهندە كارى يوق يـۈرەلمهيتتى ،ائپىـسىمۇ جىـددىي ەئھـۋال بولمىسا يىغالپ تىلﯧفون قىلمايتتى .ائدىله بـۇ يهردىكـى ىئـشلىرىنى تاشـالپ ۆئيـگه بﯧرىش قارارىغا كهلدى. ائدىله ىئككى يىلدىن ائرتۇق ائيرىلىپ كهتـكهن يۇرتىغـا ،قهدىنـاس ائىئلىـسىگه كﯧلىپ ،ۆئزىنى خۇددى ائمﯧرىكىدىن كﯧلىپ قالغان چهت ەئللىكـتهك يـات ،ائالھىـدە ھﯧس قىلدى ،ائلدىغا چىققان مهنزىرە ،چىرايالر ۇئنـچه ىئللىـق كۆرۈنمىـدى .ۆئزىـگه ىئــچ ائغرىتمىــدى ،بهلكــى ھهمــمه ائدەمــگه ىئــچ ائغرىتتــى .دوختۇرخانىغــا بﯧرىــپ دادىسىنىڭ ەئھۋالىنى سورىدى ،دوختۇرخانىغا كهتـكهن پـۇلنى ائڭـالپ ،ېئـسىلغان ۋە ۇئرۇلۇۋاتقان قىممهت باھالىق وئكۇلالرغا قاراپ ائىئلىسىنىڭ ىئقتىـسادتا چﯧكىنىـپ، تۇرمۇشــــىنىڭ خــــاراپ بولۇۋاتقــــانلىقىنى كــــۆردى ،ۆئزىنىــــڭ بۇالرغــــا يــــاردەم قىاللمايدىغانلىقىنى ھﯧس قىلدى ،شۇنداقتىمۇ ائپىسىنىڭ قولىغا نومۇس كۈچىدىن ائران مىڭ يۈەن تۇتقۇزالىدى ،قىزىنىـڭ بﯧيجىڭـدا شـۇنچه ۋاقىـت سـوكۇلداپ ۇئدۇل
332
تاپقىنىنى ۇئدۇل خهجلهپ ائران مۇشۇنچىلىك پۇلنى كۆتـۈرۈپ كهلگىنىنـى بىلمىـگهن ائپىسى ۇئنىڭ ىئنساۋىدىن تهسىرلىنىپ كۆز يﯧشى قىلدى. ائدىـــله دادىـــسىنىڭ خـــاراپ ھالىغـــا قـــاراپ ۇئنىـــڭ پـــات يﯧقىنـــدا ۆئلـــۈپ كﯧتىدىغانلىقىنى تۇيـدى ،دادىـسى دىائبىـت كﯧـسىلىدىن باشـقا يهنه سـﯧمىزلىكتىن كﯧلىدىغان بىر مۇنچه چاتاق كﯧسهللهرنى تﯧپىۋالغانىدى ،ائدىله كﯧلىشنىڭ ائلدىـدا قــان بﯧــسىمى تۇيۇقــسىز ۆئرلهپ مﯧڭىنىــڭ قىــسمهن ىئقتىــدارى توســۇلۇپ ،گهپ قىاللماس بولۇپ قالغانىدى ،ائدىـله كهلگهنـدىن كﯧـيىن سـهل وئڭـشالغان بولـسىمۇ، لﯧكىن نﯧمه دەۋاتقـانلىقىنى ائنـچه ۇئققىلـى بولمـايتتى .دادىـسى بىـر ھهپـته يﯧتىـپ داۋاالنغان بولسىمۇ كﯧسهللىك قورشاپ كﯧلىۋەردى ،ھالى كۈندىن كۈنگه خاراپالشـتى؛ دوختــۇرالر ائلىــدىغان پــۇلنى ېئلىــپ» ،ەئمــدى بىــز ائمــال قىاللمــايمىز ،ۈئرۈمچىــگه ائپىرىپ بـﯧقىڭالر ،لـﯧكىن گهپنىـڭ راسـتىنى قىلغانـدا ،ائنـچه چـوڭ ۈئمىـد يـوق » دﯦيىشتى .دادىسىنى ۆئيگه ياندۇرۇپ كﯧلىشتى . بىر مهھهل سودا قىلىپ خﯧلى پۇل تاپقان ،بالىلىرىغا نﯧمه دﯦـسه ېئلىـپ بهرگهن، بالىلىرى نهگه بﯧرىپ وئقـۇيمهن دﯦـسه وئقۇتقـان دادىـسى يﯧقىنقـى يىلالردىـن بﯧـرى تىجارەتته چﯧكىنىپ ،ھال وئقىتى پهسـكويغا چۈشـۈپ قالغانىـدى .ۇئنىـڭ ۈئسـتىگه، كﯧــسهلجان بولغانــدىن كﯧــيىن ماڭىــدىغان يــولالرنى ۆئزى مﯧڭىــپ بواللمــاي ،جىــق ىئشالرغا يﯧتىـشىپ بواللمـاي ،تاپقـان پۇلىغـا يىداۋسـۇ ېئلىـپ ،بـارا-بـارا ھالىـدىن كﯧتىپ قالغانىدى . _ داداڭ جىق تىرىشتى ،لﯧكىن يالغۇز كﯧلىپ قالدى ،ائكـاڭ ۈئرۈمچىـدە ،سـهن ۇئ يهردە ،مهن ۆئيـگه قارىمىـسام بولمىغـان ،داداڭنىـڭ ھالىـدىن ۋاقتىـدا خهۋەر ېئلىـپ بواللمىدىم _...دﯦدى قايغۇدىن كۆز يﯧشى قۇرىمىغان ائپىـسى _،نهچـچه قﯧـتىم سـﯧنى يﯧنىپ كهلسۇن دﯦـسهم ،داداڭ قويمىـدى ،ېئھتىمـال مهنـدىن ەئنـسىرەپ قالمىـسۇن، دەپ وئيلىدى» ،قىزىم ۆئزىنىڭ ىئشىنى تﯧپىپ قىالاليدۇ ،ەئنسىرىمهڭال« دەپ داىئـم گﯧپىڭنى قىالتتى... _بىچــارە دادام ...مۇشــۇنداقال كﯧتىــپ قــاالرمۇ؟_دﯦــدى ائدىــله كــۆزىگه لىــق يــاش ېئلىپ _،بىر تال قىـزىم دەپ نـﯧمه دﯦـسهم مـاقۇل دەيتتـى ،ھـازىر ەئمـدى چىرايىغـا قارىساممۇ تونۇمايمهن ،يا بىر ېئغىز گﯧپىنى ائڭلىيالمايمهن. _داداڭنىــڭ بهك ھهرەمــگه بارغۇســى بــار ىئــدى ،يىغقــان پۇلنىــڭ ھهممىــسى داۋالىنىشقىال كهتتى ،ەئمـدى ائرزۇيـى ىئـشقا ائشـمايدىغان بولـدى _...دﯦـدى ائنىـسى ۈئمچىيىپ يىغالپ. _ىئشقا ائشمىغان بولسا بوپتۇ ،نﯧمه قىلىدۇ ھهرەمـگه بﯧرىـپ _...دﯦـدى ائدىـله ۋە ائپىسىنىڭ كۆڭلىگه ائزار بﯧرىپ قويۇشتىن ەئنسىرەپ گﯧپىنى توختىتىۋالدى. _نﯧمه دەيدىغانسهن باالم ،ۇئ دﯦگهن داداڭنىڭ چوڭ ائرزۇسى تۇرسا...
333
_خهقلهرنىــڭ ھهممىــسى ھهرەمــگه بﯧرىۋالغانــدىكىن ،دادامنىڭمــۇ بارغۇســى كهلگهندۇ دەيمىنا ەئمدى! خهقلهر ھازىر بهك بهسلىشىدىغان بولۇپ كهتتى. _خهقلهر بهسلىشىپ بارسـىمۇ ۇئ يهرگه تـۆۋە قىلغىلـى بارىـدۇ بـاالم ،يامـان ىئـش قىلغىلى بارمايدۇ... ائدىــله ائپىــسىنىڭ كــۆڭلى رەنجىتىــپ قويۇشــنى خالىمىــدى .ەئســلىدە دادىــسى بۇنچىلىك ېئغىرلىشىپ كهتمىگهن بولسا ۇئنىـڭ بﯧـشىدا وئلتـۇرۇپ خىرىـستىائنلىق ېئتىقادنى چۈشـهندۈرۈپ قويۇشـنى ،ىئنجىلنىـڭ مـۇھىم يهرلىرىنـى وئقـۇپ بﯧرىـشنى وئيلىغانىدى ،ھازىرچه بۇنـداق قىلىـش تهس ىئـدى .بﯧـشىغا كـۈن چۈشـكهن ائپىـسى بۇرۇنقىدىنمۇ بهك تهقۋالىشىپ كهتكهندەك قىالتتى ،سهھهردە بىر ۋاق بولسىمۇ نامـاز وئقــۇيتتى ،خــۇدانى ېئغىزىــدىن چۈشــۈرمهيتتى .ائپىــسى نامــاز وئقۇۋاتقانــدا ائدىــله چﯧركاۋدىكى مۇناجاتالرنى ەئسلهپ خىيال سۈرۈپ ياتاتتى ،كورىيهلىك كۆچمهن بىـلهن توي قىلىشنىڭ ەئجهپ تهسلىشىپ كهتكهنلىكىنـى كۆڭۈلـسىز وئياليتتـى .ۋاقىـت بـۇ يهردە بهكمۇ ائستا ،بهكمۇ تهسته ۆئتهتتى ،يهنه بىر نهچچه كۈن تۇرسا ۇئ بـۇ مۇھىتقـا، بۇ ەئھۋالغا چىدىيالماي كﯧتىپ قالىدىغانـدەكال قىالتتـى .دادىـسىغا ھهر بىـر قارىـسا كۆڭلى دەھشهت يﯧـرىم بـوالتتى ،تـوغرا يـولنى تاپالمـاي ۆئلـۈپ كﯧتهرمـۇ ،گۇنـاھتىن پاكالنماي ۆئلـۈپ كهتـسه ۇئ دۇنيـادا ائزابلىنـارمۇ؟ ...دەپ وئياليتتـى .ائنىـسى بىـلهن قــاتتىق دﯦيىــشىپ ۇئنــى ېئتىقادىــدىن قايتۇرۇشــنى ،دادىــسىغا ۇئنىــڭ ائخىرقــى تىنىقلىرىغىچه مهسىھ تهلىماتلىرىنى سـۆزلهپ بـۇ دۇنيـادىن پـاك كهتكۈزۈشـنى ائرزۇ قىالتتى .ەئمما بۇنىڭ ۇئنداق ائسان ىئش ەئمهسلىكىنى بىلهتتـى ،شـۇنداقتىمۇ ىئچـى تىتىلداپ ائرام بهرمهيتتى . دادىـسى ۆئيـدە ۆئمرىنىـڭ ائخىرقـى كـۈنلىرىنى باشـلىغاندىن كﯧـيىن ائدىلهنىـڭ ائكىــسى ۈئرۈمچىــدىن جىــددىي يﯧنىــپ كهلــدى ،ائدىــله كﯧلىــشنىڭ ائلدىــدا ۇئ ىئدارىسىدە جىددىي بىر ىئش چىقىپ قﯧلىپ كﯧتىپ قالغان ،بۇ قﯧتىم ەئمدى دادىسى بىلهن ۋىداالشقىلى كهلگهنىدى ،چىرايى ھهر ۋاقىت قايغۇلۇق ،تۈرگـۈن ،سـهپرا ىئـدى، ائدىله بىلهنمۇ تۈزۈك ساالمالشمىدى ،قىـزغىن گهپمـۇ قىلمىـدى .ۇئ ۈئرۈمچىـدە ۇئزاق تۇرۇپ جهمىئيهت ەئھۋالىنى چۈشهنگهچكه ،سىڭلىسىنىڭ بﯧيجىڭدا قىلىـپ يـۈرگهن ىئشلىرىدىن خهۋەرسىز بولسىمۇ ،ۇئنىڭ مۇشۇ ياشقىچه ەئرگه تهگـمهي ،ۇئ شـهھهردىن كــﯧلهلمهي يۈرۈشــلىرىدىن گۇمانلىنــاتتى ،ۇئنىــڭ بىــلهن پهقهت كــارى بولماســلىق نىيىتىگىمۇ كهلگهنىدى. بىر كۈنى ائخشىمى تاماقتىن كﯧيىن ائدىلهنىڭ ائپىـسى يولدىـشىنىڭ ياسـتۇقىنىڭ قﯧپىنى ائلماشتۇرۇۋﯦتىپ ،ياستۇق ائستىغا تىقىپ قويۇلغان ىئنجىلنى كۆرۈپ قالـدى. ائنىــسى بــۇ كىتابقــا ەئجهبلىنىــپ قاراۋاتقانــدا ائدىلهنىــڭ ائكىــسى كﯧلىــپ »نــﯧمه كۆرۈۋاتىسىز؟«دەپ سوراپ ،كىتابقا قارىدى ،قـاپىقى تۈرۈلـۈپ كهتتـى » ،مـاۋۇ سـاراڭ
334
نﯧمه قىلىپ يۈرۈيدۇ ەئمدى!« دەپ ائچچىقتىن توۋالپ ،كىتابنى بىـر ياققـا ائتـاي دەپ تۇرۇشىغا ائدىله كىرىپ قالدى ،كىتابنىڭ ائشكارىلىنىپ قالغانلىقىدىن ەئنسىرىدى، ەئمما ۆئزىمۇ مۇشـۇنداق بولۇشـىنى ۈئمىـد قىلغانـدەك راھهتلىنىـپ قالـدى ،چـۈنكى مۇشۇ باھانىدە ۇئالرغا ۆئزىنىڭ ېئتىقادىنى چۈشهندۈرەلهيتتى . _مهن وئقۇيــدىغان كىتــاب ۇئ ،نﯧمىــشقا چۆرۈىۋﯦتىــسهن؟!_دﯦــدى ۇئ ائكىــسىغا ھۈرپىيىپ. _سهن دادامنى خاتىرجهم قىلماي نـﯧمه ىئـش قىلىـپ يۈرۈيـسهن؟ !نومـۇس قىلمـاي قىلىۋاتقان ىئشىنى قارا بۇنىڭ! -دﯦدى ائكىسى كىتابنى مۇجۇقالپ. _نومۇس قىلىغۇدەك نﯧمه ىئش قىپتىمهن ،ھهر كىم ۆئزى ياخشى كـۆرگهن كىتـابنى وئقۇيدۇ . _تاشال بۇنداق كىتابنى ،ۈئرۈمچىدە توال كۆرگهنمهن سهندەك ساراڭالرنى ! _ھهر كىم ۆئزىنىڭ ېئتىقادىغا ۆئزى ىئگه ،كىم ساراڭكهن ،كﯧيىن بىلىمىز . _ســاراڭلىقىڭنى تﯧخــى بىلمهيۋاتامــسهن؟! ســﯧنىڭ كۇلىــدا نــﯧمه ىئــش قىلىــپ يۈرگهنلىكىڭنى خۇدا ۆئزى بىلىدۇ ،كۇلىدا نﯧمه ىئش قىلساڭ قىـل ،لـﯧكىن بىزنىـڭ ۆئيگه بۇ بىر نﯧمهڭنى سـۆرەپ كىـرمه ،ۇئقتۇڭمـۇ؟ دادام دﯦـگهن مۇسـۇلمان .ائنـاممۇ سﯧنى مۇسۇلمان دەپ تۇغقان .لﯧكىن سهن ھازىر خرىستىائن بوپسهن ،نـﯧمه بولـساڭ بول ،چاتىقىم يوق ،لﯧكىن ماۋۇ ۆئيـدە تۇرىدىكهنـسهن ،بـۇ بىـر نﯧمهڭنـى كـۆزىمىزگه كۆرســهتمه!_ دﯦــدى ائكىــسى كىتــابنى ائدىلهنىــڭ كــۆزىگه تهڭــلهپ ،ۇئ ائكىــسىنىڭ ەئلپازىدىن چۆچۈپ قالدى. _ۋاي ،نﯧمه سهتچىلىك بۇ!!_ دﯦدى ائپىسى يىغالپ. ائدىـله ائپىـسىنى رەنجىتىـپ قويۇشـنى ھهم ۆئلـۈم ائلدىـدا ياتقـان دادىـسىنىڭ يﯧنىدا ائكىسى بىلهن سوقۇشۇپ قﯧلىشنى خالىمىدى ،بىـر كىـم »قـارا« دﯦگهنـدەك دادىسىغا قارىدى ،قارىدىيۇ ،چۆچۈپ كهتتى ،دادىسى ۇئالرغا مۇزدەك سـوغۇق نهزەردە قـاراپ تـۇراتتى .ھـاجىم بواللمىغـان دادىـسى قىزىنىـڭ ەئمـدى خىرىـستىائن بولـۇپ كهتكهنلىكىنى بىلىپ قالغانمىدۇ؟! دادىـسى »ھهقىـقهت«نـى چۈشـهنگهن بولـسىدى، قىزىنـــــى ماختىغـــــان بـــــوالر ىئـــــدى ۋە كۈلۈمـــــسىرەپ قارىغـــــان بـــــوالتتى. _مﯧنىڭ ھازىر سهن بىلهن تاكالالشقىم يـوق ،كىتـابنى بهر! _ دﯦـدى ۇئ ائكىـسىنىڭ ائلدىغا كﯧلىپ. ائكىسى ۇئنىڭغا نهپـرەت بىـلهن تىكىلـدى ،كـۆزىگه جىـن كۆرۈنگهنـدەك بولـۇپ، ۇئنىڭدىن تﯧزرەك قۇتۇلۇشنى وئيالپ كىتابنى قايتۇرۇپ بهردى. _بـۇ كىتـاب_،دﯦـدى كىتـابنى ېئلىۋالغـان ائدىـله مهغرۇرلـۇق بىـلهن _،مـۇقهددەس كىتاب ،سهن بۇنى وئقۇپ باقماي تۇرۇپ ماڭا ائچچىقلىما ،مهنـدىن باشـقا ھهممىڭـالر مۇسۇلمان ،مهن بۇنى ھۆرمهتلهيمهن ،لﯧكىن سىلهرمۇ مﯧنى ھۆرمهتلىـشىڭالر كﯧـرەك.
335
قانۇندا خىرىسىتىائن دىنىغا ىئشىنىشكه بولمايدۇ دەيدىغان بهلگىلىمه يوق ،قايـسى دىنغا ىئشىنىش ەئركىنلىك! _نﯧمه قىلساڭ قىل ،بارىدىغان جايىڭغا بﯧرىپ قىل؛ لـﯧكىن بىزنىـڭ قﯧـشىمىزدا قسىىپ وئلتۇر؛ چىدىمىساڭ كهت ،سهن بولمىساڭمۇ بىز خاتىرجهم ياشاۋﯦرىمىز . _نهگه كﯧتىمهن؟! بۇ دﯦگهن مﯧنىڭ ۆئيۈم ،بۇ گهپلىرىڭنى خوتۇنىڭغا بﯧرىـپ دەپ بهر! _مﯧنىڭ خوتۇنۇم سهندەك داپشاق ەئمهس . _ۋاي ،نﯧمه بولۇشتۇڭالر !داداڭالرنىڭ ائلدىدا نﯧمىشقا سهتلىشىلهر! مﯧنى نﯧمىشقا وئيلىمايسىلهر دەيمهن _...دﯦدى ائپىسى تﯧخىمۇ قاتتىق يىغالپ . ائدىله ائكىسىغا سهت ائلىيىپ قويۇپ ،ائپىسىنىڭ يﯧنىغا كهلـدى» ،ھهقىـقهت« ائلدىدا ھهممىگه چىداش قارارىغا كﯧلىـپ ،غـۇرۇرىنى قۇربـان قىلىـشقا تهييارلىنىـپ قويــدى .ائكىــسى دادىــسىنىڭ يﯧنىغــا كﯧلىــپ ،دادىــسىنىڭ كۆزلىرىــدىن ســىرغىپ چۈشكهن ياشالرنى كۆرۈپ ۆئزىنى تۇتالماي قالدى: _دادا ،مهندىن رەنجىمهڭ دادا ،رازى بولۇڭ دادا! ائدىله چۆچۈپ دادىسىنىڭ يﯧنىغا كهلدى ،ائنىسى ۈئن سﯧلىپ يىغـالپ بىـر يانـدا قاراپ تۇراتتى. دادىــسى وئغلىنىــڭ بﯧــشىنى ســىالپ بىــر نهرســىلهرنى دﯦــدى ،ائنــدىن ائدىلهنــى شهرەتلهپ يﯧنىغا چاقىردى .ائدىله ەئيمىنىپ ھهم قورقۇپ دادىـسىغا يـﯧقىن كهلـدى، دادىسى ۇئنىڭغا سۈرلۈك تىكىلـدى ،ائدىـله چىـدىيالماي پهسـكه قارىۋالـدى .دادىـسى خىرىلداپ گهپ قىالتتى ،بۇ چۈشىنىكسىز تاۋۇشـالرنى ائدىـله ھـﯧچ ائڭقىرالمىـسىمۇ، لــﯧكىن دادىــسىنىڭ نــﯧمه دەيــدىغانلىقىنى ھــﯧس قىلــدى .شــۇ ائجايىــپ-غارايىــپ تاۋۇشــالردىن بىــر-ىئككىــسى ۇئلىنىــپ ،مهنه ائيدىڭلىــشىپ قالــدى » :ائلــالھ ... ائلالھ ...ائلالھ«... ائدىله دادىسىنىڭ بهرىبىـر شـۇنداق دەيـدىغانلىقىنى بىلهتتـى ،ېئتىقادىغـا چىـڭ ېئسىلىپ جان بﯧرەتتى ،ائخىرقـى تىنىقلىـرىغىچه ائلالھنـى يـاد ېئتهتتـى ،ۆئلۈمـدىن قورقمايدىغان كىم بار؟! گۇناھىنى تىلىمهيدىغان كىم بار؟! سـهكراتتىكى بـۇ ھـالهت باشقىچه ىئدى ،ائنىسى بىلهن ائكىـسى يىغـالپ ېئقىـپ كهتتـى ،بـۇ ھالـدا ائدىلهنىـڭ تاشتهك قﯧتىپ كهتكهن قهلبى ائزغىنه بولـسىمۇ يۇمـشىدى .ۇئ نـﯧمىال دﯦـگهن بىـلهن ىئلگىرى مۇسۇلمان ىئدى .دادىسى ەئنه شۇ تهرزدە ھهممهيلهنگه قىيالماسلىق بىـلهن قاراپ ،ەئڭ ائخىرىدا كهلىمه شاھادەتنى تىلىدا جـارى قىلىـپ جـان ۈئزدى ،مۇسـىبهت يىغا-زارىلىرى باشالندى . ائدەتـته كـۆپىنچه ېئغىـر ائغـرىقالر يﯧـرىم كﯧچىـدە ،سـاەئتتىن ۈئچ-تـۆتلهردىن ائشقاندا قازا قىالتتى ،ائدىلهنىڭ دادىسى زاۋال چۈشكهندە قازا قىلدى ،بالىلىرىنىڭ
336
جهڭگى-جﯧدەللىرىگه شاھىد بولـۇپ ،كـۆڭلى قـاتتىق يﯧـرىم بولـۇپ ،دەرد ۈئسـتىگه دەرد تارتىپ ،تۇيۇقسىزال ۆئزگىرىپ ،بۇ ائلهمدىن كهتتـى .ائدىلهنىـڭ ائكىـسى ۆئزىنـى ەئيبكار ،ائدىلهنى بولسا جىنايهتكـار ھﯧـسابلىدى .ەئتىـسى تـاڭ سـهھهردە جامـاەئت يىغىلىـپ ،مﯧيىتنـى دەپـنه قىلـدى .ائدىلهنىـڭ ائكىـسىنىڭ كـۆز يﯧـشى قۇرىمىـدى، تــۇپراق بﯧــشىدىن ۆئيــگه كﯧلىــپ ائپىــسىغا تهســهللىي بهردى .ائنــا-بــاال بىــر دەم يىغلىشىپ دەرد تۆكتى . _مهن بۇ نﯧمىنى بۇنچىلىـك ۆئزگىرىـپ كﯧـتهر دەپ وئيلىمـاپتىكهنمهن ائپـا ،دادام بىلمهيال قالسا بولماسمىدى ،مهنمۇ نﯧمه دەپ ائچچىقىمنى باسالمىغاندىمهن؟ ەئمـدى پۇشايمان قىلغاننىڭ پايدىسى يوق... _بوپتۇ باالم ،كۆڭلۈڭنى يﯧرىم قىلما ،مهنمۇ ۇئ كىتابنى كۆتۈرۈپ يۈرگىچه جايىدىال قويۇپ قويسام بوپتىكهن. _ياق ائنا ،ۇئنى ياستۇقنىڭ تﯧگىـدىن ېئلىـۋەتكىنىڭىز بولـدى ،ۇئ يهردە ەئسـلىدە قۇرائن تۇرۇشى كﯧرەك .سىز ۇئنىڭغـا ائق سـۈت بﯧرىـپ باققـان تۇرسـىڭىز ،نﯧمىـشقا يۈزىمىزنى قارا قىلىدۇ دەيمهن بۇ جوھوت ! _مۇسىبهت كۈنىدە بۇنداق گهپ قىلما باالم ،ۇئنىڭ بىلهن يهنه سوقۇشـۇپ قالمـا، كىچىكىڭالردىغــۇ پﯧتىــشالمايتتىڭالر ،ەئمــدى چــوڭ بولۇپمــۇ بۇنــداق سوقۇشــۇپ يۈرسهڭالر ،سهت ەئمهسمۇ! مﯧنى بىر خاتىرجهم ياشىغىلى قويۇڭالر... _سـىزنى دەپ مهن ۇئنىڭغـا گهپ قىلمـايۋاتىمهن ائنـا ،بولمىـسا بۈگـۈنال ۇئنـى بـۇ ۆئيدىن ھهيدەپ چىقىراتتىم ! _ۇئنداق پهيلىڭنى يامان قىلما باالم ،نهزىر-چىراغنى خاتىرجهم ۆئتكۈزۈۋالىلى. _ۇئ خرىــستىائن بولغانــدىكىن نهزىــرگه قاتناشمىــسىمۇ بولىــدۇ ائنــا ،بولــسا ىئتتىكرەك يوقالسۇن ،نهگه كهتسه كهتسۇن! _ۋاي ،ۇئنـداق دﯦـسهڭ قانـداق بولىـدۇ بـاالم ،دادىـسىنىڭ نهزىـرىگه قاتناشمىـسا بولماس. _ىئشقىلىپ ،مﯧنىڭ ۇئنى كۆرەر كۆزۈم يوق. ائدىله دادىسىنىڭ ۈئچ نهزىرىـسىگىچه ۆئيىـدە تـۇردى ،ائنـدىن تـاقهت قىاللمىـدى، ائپىسىغا بﯧيجىڭغا قايتمىسا بولمايدىغانلىقىنى ېئيتىپ ،ىئجازەت سورىدى. _شۇنداق قىلىپ ،مﯧنى يالغۇز تاشالپ كﯧتهمسهن؟ داداڭنىڭ يهتته نهزىرىـسىگىمۇ قارىشىپ بهرمهمسهن؟!_دﯦدى ائپىسى يىغالپ تۇرۇپ. _كهتمىسهم بولمايدۇ ،ائكام بولغاندىكىن ۆئتكۈزەر . _مهن بىر نهرسه دﯦيهلمهيمهن ،ۆئينىڭ چوڭى ھازىر ائكاڭ ،ائكاڭدىن سورا . _نﯧمىشقا ۇئنىڭدىن سورىغۇدەكمهن ،سىزدىن سورىسام بولدى. _مهن بۇنىڭغا ھازىر قوشۇلمايمهن .
337
ائدىـله ائمالـسىز ائكىـسىنىڭ يﯧنىغـا كهلـدى ،ائكىـسى ۇئنـى باشـالپ ائنىـسىنىڭ يﯧنىغا ېئلىپ كهلدى. _ائنا ،ماقۇل دەڭ ،كهتـسه كهتـسۇن _،دﯦـدى ائكىـسى _ ،ۇئنىڭغـا ۆئزىنىـڭ يﯧـرى ياخشى .سىز ۇئنىڭغا چىـدىمىغان بىـلهن ۇئ ھهر قانـداق ىئـشقا چىدايـدۇ .ىئنـساۋى بولسا ائدەم بولۇپ قايتىپ كﯧلهر ،بولمىسا نﯧمه بولـسا مهيلـى ،قـالغىنى خۇدانىـڭ ۆئزىگه ائمانهت ! ائدىله باشقا ېئغىـر گهپلهرنـى ائڭلىمىغىنىغـا شـۈكۈر دەپ ،ۋاقتىـدا كﯧتىـۋﯦلىش ۈئچۈن ھهممىگه سهۋر قىلـدى ۋە شـۇ كـۈنىال ائپتوبۇسـقا بـﯧلهت ېئلىـپ ۈئرۈمچىـگه كهتتى. ائدىله بﯧيجىڭغا كﯧلىپ ىئككى كـۈنگىچه كورىيهلىـك كۆچمهننىـڭ ىئـز-دﯦرىكىنـى قىاللمىدى ،ۇئنىڭ بﯧيجىڭدا ىئشلهتكهن تﯧلﯧفـون نومـۇرى بىكـار قىلىۋﯦتىلگهنىـدى، ائدىــله ۇئنىــڭ ائۋســترالىيىلىك دوســتىغا تﯧلﯧفــون قىلىــپ ،شــۇنچه ســهمىمىي، ىئــــشهنچلىك ،ائلىيجانــــاپ كــــۆرۈنگهن ۇئ ائدەمنىــــڭ ۆئز دۆلىــــتىگه غىپپىــــدە تىكىۋەتكهنلىكىنى بىلىپ ھهيران قالدى ،ائچچىقى كهلدى ،دەرد-ەئلىمىنى باسـالماي قالدى .تﯧلﯧفوننى ائلغان ائۋسىترالىيىلىك دوستى ۇئنىڭ بىلهن ائدىلهنىـڭ كﯧيىنكـى مۇناسىۋەتلىرىدىن خهۋەرسىز ىئدى ،توي قىلىـشقا ۋەدىلهشـكهنلىرىنىمۇ بىلمهيتتـى، ائدىلهگه » بهلكىم ۇئ جۇڭگوغا قايتا كﯧلىـشىمۇ ،كهلمهسـلىكىمۇ مـۇمكىن ،ماڭـا ۇئ ھهقته گهپ قىلمىدى« دﯦدى. تﯧلﯧفونــدا بولــسىمۇ ائدىــلهگه خــوش دەپ قويمىغــان ۇئ مىســسوئنﯧر ەئمــدى كهلمهيتتى ،كهلسىمۇ ائدىله بىـلهن تـوي قىلىـشى ناتـايىن ىئـدى .شـۇنچه ۋەدىلهرنـى بهرگهن ۇئ ائدەمنىڭ بولغۇسـى خوتـۇنىنى تاشـالپ كﯧتىـشى زادى نـﯧمه سـهۋەبتىندۇ؟ ائدىلهنــى خىرىــسىتائن قىلغــانلىقىم ۇئنــى بهختلىــك قىلغــانلىقىم ،مۇشــۇنىڭ ۆئزى كۇپــايه دەپ وئيلىغانمىــدۇ ؟! يــاكى ائدىــله ەئســلىدىنال پاھىــشه ،پاھىــشهنى پــاكالپ بـــولغىلى بولمايـــدۇ ،بۇنـــداق ناپـــاك قىزنـــى خوتـــۇن قىلغىلـــى بولمايـــدۇ دەپ وئيلىغانمىــدۇ؟! مهيلــى قانــداقال وئيلىــسۇن ،ۇئ ائدىلهنــى تاشــلىۋﯦتىپ كهتتــى، بﯧرىدىغان پۇلمۇ شۇنىڭ بىلهن تۈگىدى.ۇئ ھﯧچ بولمىـسا تﯧلﯧفـون قىلىـپ ائدىـلهگه ىئككى ېئغىز چۈشهنچه بهرگهن بولـسا ائدىـله بۇنچىلىـك ائزابلىنىـپ ،دەرد-ەئلهمـدە تولغىنىــپ كهتمهيتتــى .يــاكى ۇئ مىســسوئنﯧر ۈئرۈمچىــگه بﯧرىــپ باشــقا بىــر قىزنــى تﯧپىۋالدىمۇ ،ۇئققىلـى بولمـايتتى ،ەئگهر شـۇنداق بولـسا ۇئ قىـز چوقـۇم ائدىلهدىـن چىرايلىق ھهم پاكىز ىئدى .ياشتىن قﯧرىغىچه ،دىنسىزدىن دىندارغىچه جىمـى ەئرلهر ائشۇنداق پاسىق ،ائلدامچى كﯧلهمدىغاندۇ؟ جىمى ەئرلهر ائيالالرنىـڭ ائجىزلىقىـدىن پايــدىلىنىپ ۇئالرنىــڭ بﯧــشىنى چۆرگىلىتىــپ تاماشــا كــۆرۈپال يۈرەمدىغانــدۇ؟ ەئرلهر
338
ھۆكۈمران بولۇۋالغان بۇ جاھاندا ائيالالرنىڭ يهنه قانداق ھوقۇقى ،قانداق خوشـلۇقى، قانداق ائرمانلىرى بولسۇن؟ ائدىــله كورىيىلىــك كۆچمهنــدىن قــالتىس مىننهتــدار ىئــدى ،ۇئنىڭغــا بــارلىقىنى بﯧغىشالشقا تهييـار ىئـدى ،قـاراپ تـۇرۇپ تاشـلىۋﯦتىلدى ،داغـدا قالـدى؛ ەئمـدى يهنه ۇئنىڭدىن داۋاملىق مىننهتدار بولۇپ ،ۇئ باشالپ بهرگهن يولدا ماڭىۋەرسـۇنمۇ؟! ەئگهر ماڭىۋەرســه مهســىھنى تﯧخىمــۇ ياخــشى كۆرىــدىغان بوالمــدۇ؟ ىئنجىــل بۇرۇنقىــدەك سۆيۈملۈك كۆرۈنهمدۇ؟ ياكى تۇرمۇشتىكى بهخت بىلهن دىندىكى بهخت ائيرىم-ائيرىم ىئشمۇ؟ ائيرىم ەئمهس ،تۇرمۇش دىندىن ائيرىلمايدۇ .شۇنداق تۇرسا ،ۇئ مىسسىوئنﯧر بۇ قىلمىشىنىڭ خىرىستىائنلىققا ھاقارەت ىئكهنلىكىنـى نﯧمىـشقا وئيلىمىـدى؟ بـۇ ساداقهتسىزلىك زادى نﯧمه ۈئچۈن يۈز بﯧرىدۇ؟ نﯧمىشقا وئغرىدەك قﯧچىپ كﯧتىـدۇ؟ گۈزەللىك ،ياخشىلىق ،مﯧھىر-مۇھهببهت ھهققىدە تهسىرلىك پـاراڭالرنى قىلىـدىغان، ىئالھىــي ســۆيگۈنى ،ىئنــسانىي ســۆيگۈنى ائغزىــدىن چۈشــۈرمهيدىغان ۇئ ائدەم نــﯧمه ۈئچۈن ائدىلهنىڭ چىن كۆڭلىنى پاخالدەك دەسسهپ چهيلىۋﯦتىپ كﯧتىدۇ؟! ائدىله ائرقىمـۇ ائرقـا كهلـگهن زەربىلهردىـن زەخـمه يهپ چۈشكۈنلىـشىپ كهتتـى، كهيپ-ساپاغا بۇرۇنقىـدىنمۇ بهك ۆئزىنـى ۇئرىـدىغان بولـۇپ قالـدى .چهت ەئللىكـكه تهرجىمانلىق قىلىدىغان ىئـشرەتخانىغا چهت ەئللىكـلهر ائنـچه كهلمهيـدىغان بولـۇپ قالغاچقا خوجايىن ۇئنى ىئـشتىن بوشـىتىۋەتتى ،شـۇنىڭ بىـلهن ۇئ كوچىغـا رەسـمىي چىقتى .ىئشرەتخانىدا تونۇشقان پۇلدارالر ،خوجايىنالر ،چهت ەئللىكلهرگه ائكتىپلىـق بىلهن تﯧلﯧفون ۇئردى ،ۇئالرنىڭ تولىسى ائدىلهنى ۇئنتۇپ كهتكهنىـدى ،ۇئنىـڭ بىـلهن كۆرۈشكهندە ائندىن ېئسىگه كﯧلىپ ىئشىنى تۈگىتىپ ،قولىغا بﯧرىـدىغاننى بﯧرىـپ، ۇئنــى ىئككىنچــى ىئزدىمىــدى ،ائدىــله قايتــا تﯧلﯧفــون قىلغانــدا بولــسا ســىلىق رەت قىلـــدى.ۇئالر ائدىـــلهدەك كـــونىراپ پهيـــزى قالمىغـــانالرنى ەئمهس ،يﯧڭـــى-يﯧڭـــى سهتهڭلهرنى ىئزدەپ ھۇزۇرلىنىپ تۇراتتى. ائدىله نىغمهت تاشچىنى ېئـسىگه ېئلىـپ تﯧلﯧفـون قىلـدى ،نىغـمهت تاشـچىنىڭ تﯧلﯧفونىنى باشقا بىرسى ائلدى: _ نىغمهت يۇرتقا كهتكهن ،سىز كىم بولىسىز؟ _ مهن ۇئنىڭ بىر تونۇشى ،ۇئ نﯧمىگه كهتتى؟ _ ۇئقمايمهن ،سىز ۇئنى نﯧمىگه ىئزدەيتتىڭىز؟ _ىئزدەيدىغان ىئشىم بار ىئدى.. _ نﯧمه ىئش بار ىئدى؟ دﯦسىڭىز بىزنىڭمۇ قولىمىزدىن كﯧلىدۇ. ائدىله بۇنىمۇ وئيۇنچى تاشچىالرنىڭ بىرسى دەپ وئيلىدى ،نىغمهت تاشچى بولمىسا باشقىسى بولسىمۇ بولىۋﯦرەتتى. _ بىڭسىڭىز بار وئخشىمامدۇ؟
339
_ ەئلۋەتته ،ھﯧچكىمدىن قﯧلىشمايمىز. _ توال پو ائتماڭ ،بىر دەمدە يﯧلىڭىز چىقامدىكىن؟! _ كﯧلىپ كۆرۈپ باقمامسىز ائۋۋال. _ نهدە تۇرىسىز؟ _ نىغمهت تاشچى تۇرغان ياتاقتا. _ مﯧنى نهدىن بىلىسىز؟ _ نىغمهت تاشچى ىئسمىڭىزنى يوغان قىلىپ خاتىرىلهپ قويۇپتىكهن. _ نﯧمىشقا ۇئنىڭ تﯧلﯧفونىنى ىئشلىتىۋالدىڭىز؟ _ كارىمىزنى ائلماشتۇرغان ،ۇئنىڭ تاپقىنى مﯧنىڭكى ،مﯧنىـڭ تـاپقىنىم ۇئنىڭكـى. ھــازىر مۇشــۇ مــودا بولۇۋاتىــدۇ .يﯧڭىلىــق بولىــدىكهن ،جاھاننىــڭ قىززىــق ىئــشلىرى چىقىدىكهن _ ...نامهلۇم تاشچى بﯧزەڭلىك بىلهن كۈلۈپ كهتتى. _ بوپتۇ باراي ،قاچان ساقاليسىز؟ _ ەئلــۋەتته كهچــته بولىــدۇ-دە ،لــﯧكىن بهك ســهت ياســىنىۋالماڭ ،ەئتىرنــى جىــق چﯧچىۋالماڭ. _ بىلىمهن ،تاشچىالر تومپايراق كﯧلىدۇ... ائدىله شۇ كـۈنى كهچـته نىغـمهت تاشـچىنىڭ ياتىقىغـا بـاردى ،ىئـشىكنى نىغـمهت تاشچىدىنمۇ سﯧمىز ،كاالڭپاي ،قﯧرى چىراي بىرسى ائچتى. _ ائدىله دﯦگهن سىزكهنسىز _دە ،قﯧنى ىئچكىرى كىرىڭ. _ نﯧمانداق پۇرىتىۋەتتىڭىز ياتاقنى ،نهشه چﯧكهمسىز؟ _ ھه ،ائنچه-مۇنچه ،بىرەر قاپاق تارتىپ قويىمىز. _ مهن بۇ ياتاقتا ۇئزۇن وئلتۇرالمىغۇدەكمهن ،قىلىدىغان ىئشىڭىزنى تۈگىتىپ مﯧنى چاققانراق يولغا سﯧلىپ قويۇڭ. _ نﯧمانچه ائلدىرايسىز ،ۇئزاق پهيزى قىلىمىز دەيمهن. ائدىــله ۇئنىــڭ تهلــەئتىگه مهنــسىتمهسلىك بىــلهن قــاراپ قويــدى ،ۇئ بىــر قارىــسا يﯧزىنىـــڭ كىندىكىـــدىن چىققـــان قاتـــاڭغۇر دﯦھقانـــدەكال كـــۆرۈنهتتى ،نهشـــىنىڭ كهيپىدىنمۇ ،ياكى مىجهزى شۇنداقمۇ ەئيتاۋۇر ائدىلهنىڭ ائلدىدا ھهييـارلىق قىلىـپ، ۇئششاق سـۆزلهپ يـۈرەتتى .ۇئ بىـر دەمنىـڭ ىئچىـدە ۆئزىنىـڭ قانـداق قىلىـپ چـوڭ تاشچىغا ائيلىنىپ كهتكهنلىك ھﯧكايىسىنى سـۆزلهپ بهردى ،پـۇل تاپقانـدىن كﯧـيىن ائدەمدەك ھۇزۇر سۈرۈپ ،نهچچه قﯧتىم يىغالپ كهتكهنلىكىنـى ېئيتتـى .ۇئ ائدىلهدىـن ەئيمىنگهندەك قىالتتى ،ەئمما ەئيمىنگهنچه ھاياجانلىناتتى .ائدىله بىر قانچه قﯧـتىم ۇئنى ائلدىراتقاندىن كﯧيىن ۇئ يوتقان كۆرپىنى ۆئرۈپال سالدى. ىئــش تۈگىگهنــدىن كﯧــيىن ۇئ تاشــچى ائدىلهنــى ســۆيۈپ قويــۇپ ،ەئزمىــسىنى ېئزىپ يوقىالڭ پاراڭنى باشلىۋىدى ،ائدىله سىلكىۋەتتى:
340
_ بولدى ،بولدى ،قۇمدەك ۇئششاق گهپ قىلىدىغان ائدەم ىئكهنسىز! ەئمدى بايـا دﯦيىشكهن بويىچه بﯧرىدىغاننى بﯧرىڭ ،مهن كﯧتىمهن. _ سىزنى بىز ۈئچـۈن ھهقـسىز مـۇالزىمهت قىلىـدۇ دەپ ائڭلىغـان _،دﯦـدى ۇئ ائدەم چىرايىغا جىددىي تۈس بﯧرىپ _ ،ماڭىمۇ ھﯧلىقى كىتابتىن بهرسىڭىز... ائدىله كۈلۈشنى يا يىغالشنى بىلمهي قالـدى ،نىغـمهت تاشـچى خوتـۇن كىـشىدەك گهپ توشۇپ ۇئنىڭ نامىنى چىقىرىۋەتكهنىدى. _ نﯧمه كىتاب؟ قاچانقى گهپ بۇ؟! ەئر كىشى دﯦگهنمۇ شۇنداق چۈپهي بوالمدۇ؟! _ ىئنجىلنى تارقاتـساق ،ھهقـسىز يﯧتىـپ بﯧرىـدىغان سـهتهڭ سـىز شـۇغۇ؟! باشـقا بىرسىمىدى يا؟ _ ائ ھﯧجىقىزنىڭ تاپقان گﯧپىنى! ەئر كىشى دﯦگهنمۇ شۇنداق پهس بولىدىكهن_... دﯦدى ائدىله غهزەپتىن تىترەپ. _ چىقه ماڭ جاالپ! _ دﯦدى ۇئ ائدەم تويۇقسىز پهيلىنى بۇزۇپ _،سﯧسىق ائغزىڭنـى يۇمۇپ ائستا كﯧتىۋال ،خهقنىڭ ائلدىدا سﯧسىپ بولدۇڭ ،سهندەك نﯧمىگه بﯧرىدىغان پۇلنى كوچىدىكى تىلهمچىگه بﯧرىمهن. ائدىله يهنه گهپ ياندۇرسا چوقـۇم تايـاق يهيتتـى ،سومكىـسىنى ېئلىـپ ياتـاقتىن ۆئزىنــى تاالغــا ائتتــى ،تاالغــا چىقىــپ بولــۇپ ،ۇئ »وئغــرى«نــى يهتمىــش پۇشــتىغىچه تىللىدى. شــۇنىڭدىن كﯧــيىن ۇئ ۇئيغــۇر دﯦگهنــدىن قاچىــدىغان ،تاشــچى دﯦگهنــگه يــﯧقىن يولىمايدىغان بولـدى .قاۋاقخانـا كوچىلىرىـدا ىئـشرەت يـولىنى بـويالپ ،ساغرىـسىنى تولغاپ مﯧڭىشلىرىنى داۋام ەئتتى ،شهھۋەتخۇمارالرغا مهنىلىك قاراپ ،قانداق ائدەم بولۇشىدىن قهتىئينهزەر ۇئنى ىئندەككه كهلتۈرۈپ ،ېئھتىيـاجىنى قانـدۇردى» .دۇكـان« وئچۇقال تۇرسا خﯧرىدار ھامان كىرىپ تۇراتتى. ائدىله »خارلىق بىلهن خارلىقنى يﯧڭىـۋاتىمهن« دەپ ۆئزىـگه تهسـهللىي بﯧرىـپ شۇنداق ياشاۋەردى ،سهكراتتىكى دادىسىنىڭ سۈرلۈك چاقناپ كهتـكهن كۆزلىرىـدىكى نـــارازىلىق ۇئچقـــۇنلىرىنى ھهر قـــانچه قىلىپمـــۇ ۇئنتۇيالمىـــدى ،دادىـــسى ۇئنىـــڭ خىيالىــدىن ،چۈشــلىرىدىن چىققىلــى ۇئنىمــاي ،بارغانــسﯧرى روشهنلىــشىپ ،ۇئنىــڭ نﯧرۋىسىغا تهسىر قىلدى .ۇئنى ۇئنتۇش ۈئچۈن كهيپ-ساپاغا ،وئيۇن-كۈلكىگه شۇنچه بﯧرىلىپ باقتى ،ەئمما كۆڭلى زادىال ائرام تاپالمىدى. ۇئ قاۋاقخانا كوچىلىرىدا يۈرۈپ بىر قﯧتىم خالىدنىڭ نهزىـرىگه ىئلىنىـپ قالـدى، خالىــد ۇئنــى بىــر يهردە كۆرگهنــدەك ھــﯧس قىلــدى ،لــﯧكىن ەئســلىيهلمىدى ،ۇئنــى زۆھرەنىڭ نومۇسـىغا تـﯧگىمهن دەپ مهقـسىتىگه يﯧـتهلمىگهن ۆئيـگه ،شـۇ كارىۋاتقـا ېئلىپ چىقىـپ بىـر كﯧچىنـى ۆئتكـۈزدى .ائدەم تاللىمـاي نومۇسـىنى سـﯧتىپ يـۈرگهن ائدىــله مۇشــۇنداق پاھىــشۋاز چهت ەئللىكــلهر بىــلهن قايتــا بىــرگه بولــۇپ قالغانــدا،
341
»ىئززەت-ھۆرمىتى« قايتىپ كهلگهنـدەك ھـﯧس قىلىـپ ،بىچـارىلهرچه پهخىرلىنىـپ، ۇئالرغا ىئنگىلىزچه گهپ قىلىپ كﯧتهتتـى .ۇئ خالىـد بىـلهن گهپلهشكۈسـى بولـسىمۇ خالىد ۇئنىڭغـا گهپ قىلىـشنى خالىمىـدى ،ۆئزىنـى تونۇشـتۇرماق تۈگـۈل ،ىئـسمىنى بىلدۈرۈشنىمۇ خالىمىدى. ائدىله زۆھرەنىـڭ سـىيىت قارىغـا زادى تهگـكهن-تهگمىگهنلىكىنـى بىلمهيتتـى، بىلىــشنىمۇ خالىمــايتتى .لــﯧكىن ۇئ ىئــشنى پــات-پــات وئيــالپ قــاالتتى ،ېئــسىدىن چىقىرالمايتتى ،بىـر كـۈنى كهچـته دﯦـسكوخانىدا ۆئزى يـالغۇز پىـۋا ىئچىـپ ،تاالغـا چىقىپ مهستچىلىكته زۆھرەگه تﯧلﯧفون قىلدى ،تﯧلﯧفون ۇئالندى ،ەئمما ۈئزىۋﯦتىلدى. » ھـــۇ پاســـكىنا ...ىئززىتىنـــى بىلمهيـــدىغان ...ھهقىچـــان بىـــر ەئرنىـــڭ ائســـتىدا ياتقانسهن ...رەسۋا« دەپ تىلالپ قويدى. ائدىله كﯧچىلىرى كهيىپ بولسىمۇ خۇدىنى بىلمىگـۈدەك مهسـت بولۇشـتىن ھهزەر ەئيلهيتتى ،بىرەر بۇالڭچى ياكى باسقۇنچىغا ۇئچراپ پاالكهتكه يولۇقۇشـتىن ،قهسـتكه ۇئچراشتىن قورقاتتى ،ھﯧلىقـى چاغـدا كۈپكۈنـدۈزدە خـاالدا باسـقۇنچىلىققا ۇئچـراپ تازىلىق قهغىزىدەك تاشلىۋﯦتىلگهن ىئـشنى ۇئنتـۇپ قالمـايتتى ،قارىماققـا تىپتىـنچ تۇرغان بۇ شهھهرنىڭ بۇلۇڭ-پۇچقاقلىرىدا بۇزۇقچىلىق ،زوراۋانلىـق مـاراپ تـۇراتتى. شــۇڭا ۇئ جــان ســاقالش ،راھهت ياشــاش ۈئچــۈن ھوشــىنى يىغىــپ ياتىقىغــا ۋاقتىــدا كﯧتىۋاالتتى ،ۆئيىگه كىرىپال ىئشىكنى چىـڭ قۇلـۇپالپ ،ھۇجرىـسىنىڭ ىئـشىكىنىمۇ ېئتىپ ،كىيىمىنى تۈزۈك سالمايال يﯧتىپ قاالتتى. ائدىله ۋاقـچه قوپـۇپ ېئزىلىـپ يـاتتى ،ۋۇجـۇدى زەھهرلىـك مـاددىالر بىـلهن توشـۇپ كهتكهندەك بىائرام ۋە ھالـسىز ىئـدى ،خىيالىـدا نۇرغـۇن ەئرلهر ھاياسـىز ېئـشهكلهر، چوشــقىالردەك قــۇترايتتى ،ىئــشرەت بهيگىــسىگه چۈشــكهن نومۇسســسىزالر ائدىلهنــى بﯧشى كﯧـسىلگهن وئغالقـتهك بىـر-بىـرىگه ېئتىـشىپ ،تارتىـشماق وئينـايتتى ،يهرگه تاشاليتتى ،دەسسهيتتى ...خارلىنىشقا خۇمار بولۇپ قالغان ،تﯧنـى مهۋجـۇت بولـسىمۇ روھــى ۆئلــگهن بىچــارە جــانىۋار بﯧــشىغا كهلــگهن بــۇ قىــسمهتلهرنى ۈئنــسىز قوبــۇل قىالتتى ،قانچه تاشالنسا ،قانچه خارالنسا شۇنچه ھوزۇرلىنىدىغانـدەك ياشـايتتى .پـاك بولۇپمـــۇ ياشـــاپ بـــاقتى ،بۇزۇلۇپمـــۇ ياشـــاپ بـــاقتى ،ائقىـــۋەتته قانـــداق ياشىـــسا بولىۋﯦرىدىكهنغۇ؟ ...دﯦگهن خۇالسىگه كﯧلىـپ ،ۆئزىنـى بولۇشـىغا قويـۇۋەتتى» .ائدەم دﯦگهن قانداقال ياشىسا بولىۋﯦرىـدىغۇ؟« دﯦـگهن خىيـال ەئركىـنلىككه ىئنتىلىـدىغان قىزالرنىــڭ شــوائرى ىئــدى ،ائدىــله شــۇنداق قىــزالردىن بىــر نهچچىــسى بىــلهن دوســت بولۇۋالدى ،ۇئالر ائتا-ائنىسىدىن قﯧچىپ ەئركىنلىك ىئزدەپ ماڭغان قىزالر ىئدى ،بىـر ھﯧــسابتا ائدىــله ۇئالرنىــڭ بايراقــدارى ىئــدى .تﯧــنىگه قــۇرت كىرىــپ ھهمــمه يﯧرىنــى ۆئتمهتۆشۈك قىلىۋەتسىمۇ بىر دەمدىن كﯧيىن ساقىيىپ قالىـدىغان ائلۋاسـتى قىـزالر، مــاڭقۇرت قىــزالر ،رەســۋا قىــزالر پۇلــدىن باشــقا ھﯧچنﯧمىنــى تونۇمــايتتى ،پۇلــدەك
342
كىرلىــشىپ ،پۇلــدەك خهجلىنىــپ ،پۇلــدەك پــۇرالپ تىقىلىــپ ،پۇلــدەك يىرتىلىــپ، تاشــــلىنىپ ياتــــاتتى ،بهرىبىــــر ۇئالرنــــى تﯧرىۋالىــــدىغانالر ،ەئتىۋااليــــدىغانالر، ھوزۇرلىنىدىغانالر چىقىپ تـۇراتتى .قـارا جهمىئيهتنىـڭ شـايكىلىرى دﯦـسكوخانىنىڭ ائلدىدىال ۇئالرنى تاكسىغا بﯧسىپ ەئكىتىپ ،قـاراڭغۇ ھۇجرىلىرىـدا قىينـاپ ،بـوزەك قىلىپ ،ساغرىسىغا تاماكىنىڭ چوغلىرىنى يﯧقىپ كۆڭۈل ائچسىمۇ ەئتىسى ۇئالر يهنه ھﯧچ ىئش بولمىغاندەك ياسىنىپ ،كوچىالرغا چىقاتتى .بىر كﯧچه قىينىلىپ دەپسهندە قىلىنغانالر ەئتىسى ھايات قالغانلىقلىرىنى تهبرىكلهشكهندەك بىر-بىرىگه تﯧلﯧفـون ۇئرۇشـــۇپ ،بىـــر-بىرىنـــى چاقىرىـــپ ،بىلـــله تامـــاق يﯧيىـــشىپ كهچمىـــشلىرىنى سۆزلىشهتتى .يالغۇز قالغانلىرىدا يىغلىسىمۇ كۆرۈشكهنلىرىدە بىر-بىرىگه يﯧـشىنى كۆرسهتمهيتتى ،ائجىزلىقلىرىنى چاندۇرمايتتى ،مهسـخىرىگه ۇئچراشـنى خالىمـايتتى. كۆز ياشلىرىنى ۋىجـداننىڭ ،وئيغىنىـشنىڭ ،پۇشـايمان قىلىـشنىڭ ائالمهتلىـرى دەپ بىلىپ ،ۇئنىڭدىن ۆئزلىرىنى ىئمكانقهدەر قاچۇرۇشاتتى. ائدىله كوچىدا تﯧنهپ يۈرگهن ىئككى قىزنى يﯧنىغا ەئكىلىۋالدى ،ۆئزىنىڭ ماجـالى قالمىغانـدا بـۇ قىزالرنـى ىئـشقا سـﯧلىپ ،وئتتۇرىـدىن نهپ ۈئنـدۈرۈپ ،جﯧنىنـى جــان ەئتتى .ۇئنىڭغا تىرىكچىلىك شۇ قهدەر مۇھىم بولۇپ كهتتىكى ،خىرىـستىائن دىنىنـى تارقىتىش ۋەزىپىسىنى ۇئنتۇپ قالدى ،يﯧنىدىكى قىزالرنى بولسىمۇ خىرىستىائن قىالي دەپ وئيلىغانىــدى ،دىننىــڭ گﯧپــى چىقــسىال ىئچــى ســىقىلىدىغان ۇئ قىــزالر »بىزنــى مۇشۇنداق ياشىغىلى قويسىڭىز ،تارتىۋاتقان دەردلىرىمىز ھﯧلىمۇ ائز ەئمهس «...دەپ پهقهت »گهپ ائڭلىمىــدى« ،ائدىلهدىــن يــالغۇز قالغانلىرىــدا بولــسا » ،خىرىــستىائن بولۇپ نـﯧمه كهپتـۇ ،ۇئنىڭـدىن مۇشـۇنداق ياشـىغىنىمىز ياخـشى ،گۇنـاھ ۈئسـتىگه گۇنــاھ قىلــساق بىــر كــۈنى بــوينىمىز قاتلىــشىپ ۆئلىمىــز «...دەپ كۇسۇلداشــتى. كهسىپلىـــشىپ كهتـــكهن ىئـــشرەتۋازلىق بـــۇ قىزالرنـــى »جىنـــسىي مـــۇالزىمهت قىلغـــۇچىالر«ســـﯧپىگه قوشـــۇپ ،پاھىـــشهلهر دۇنياســـىنىڭ رەڭـــدارلىقىنى» ،ســـهر خىل«لىقىنى ائشۇردى .باشقا مىللهتنىـڭ قىزلىـرى »بۇمـۇ بىـر كهسـىپ ،بۇنىڭغىمـۇ ماھارەت كﯧرەك ،قارا پاھىشه بولمايمىز« دﯦـگهن سـودا ېئڭىـدا بۇزۇقچىلىـق قىلـسا، ائدىــلهدەك قىــزالر » بولۇشــىمىز شــۇ ،تۇرۇشــىمىز شــۇ ،ائمالــسىزلىقتىن شــۇنداق قىلىــۋاتىمىز ،پــۇل تﯧپىــپ جــاننى باقمىــساق بولمايــدۇ ،ائزراق پــۇل تﯧپىۋالــساق بــۇ ىئــشنى قىلمــايمىز ،ەئممــا مهقــسىتىمىزگه يهتمىگىــچه بولــدى قىلمــايمىز« دﯦــگهن ىئدىيىدە بۇزۇقچىلىقىنى داۋامالشتۇراتتى. كۈنلهر ۆئتۈپ ائدىلهنىـڭ تﯧنىـدا نورمالـسىزلىق كۆرۈلۈشـكه باشـلىدى ،ېئغىـزى قۇرۇپ ۇئسساپ تـۇراتتى ،چىرايىـدا سـهت ،قىزغـۇچ داغـالر پهيـدا بولۇشـقا باشـلىدى. قولىنى ىئگىز كۆتۈرسـه قولتـۇقى تﯧلىـپ ائغرىيتتـى .ھهيـز كـۆرمىگىلى بىـر ائيـدىن ېئشىپ كهتتى ،ۇئ ھهر قانداق ەئر بىلهن مۇناسىۋەت قىلغاندا بويىـدا قالماسـلىقنىڭ
343
ائمــالىنى قىالتتــى ،ائچكــۆز ەئرلهرمــۇ ەئيــدىز كﯧــسىلىدىن قورققاچقــا بىخهتهرلىــك چارىلىرىنى ىئشلىتهتتى .ەئمدى بۇ چاتاق نهدىن كهلدى؟ ھهيـز كهلمىگهنـچه ائدىـله ەئنسىرەشكه باشلىدى ،قورققانچه جﯧنى قالمىـدى ،ماغدۇرسـىزلىق ،ىئـشتىھاسىزلىق كۈندىن كۈنگه كۈچيىىپ كهتتى .ەئگهر راستىنال بويىـدا قالغـان بولـسا بۇنىڭغـا بىـر نهرســه دەپ بــولغىلى بولمــايتتى ،بىخهتهرلىــك چــارىلىرى كارغــا كهلمىــسه يــاكى تهساددىپىي ەئھۋال يۈز بهرسه بويىدا قالىۋﯦرەتتى .ھﯧلىقى چاغـدا خـاالدا يـۈز بهرگهن باسقۇنچىلىق ...گاندون ۋە ھامىلدارلىقتىن ساقلىنىش دورىلىرىنىـڭ سـاختا چىقىـپ قﯧلىشى ...ۇئنىڭدىن كﯧيىن بىر نهچـچه قﯧـتىم مهسـتلىك ۋە ۇئيقۇلۇقتـا يـۈز بهرگهن ىئــشالر...ۆئزىنــى ەئيــدىز دەپ گۇمــان قىلىــپ ەئسهبىيلهشــكهن چاغلىرىــدا دىقــقهت قىلمىغان ىئشالر ...تﯧخى ۆئزى ساق تۇرۇپ كﯧسهل يۇقتۇرۇۋالـدىمۇ يـاكى شـۇ بـۇزۇق ەئرلهرنىــڭ نىجىــس ۇئرۇقىنــى ىئچىــگه تﯧرىۋالــدىمۇ ...بــۇنى ۇئ ۆئزىمــۇ ۇئقمــايتتى، قااليمىقان مۇناسـىۋەت بهك جىـق ىئـدى ،بـۇ ھالـدا قايسىـسىنىڭ ھهقىقىـي سـهۋەب ىئكهنلىكىنى بىلهلمهيتتى... ۇئ بارغانسﯧرى قورقۇشقا باشلىدى ،ەئگهر راستىنال بويىدا قالسا دوختۇرخانىغـا بﯧرىپ تهكشۈرتمىسه بولمايدۇ ،ۇئ چاغدا سﯧستىرا »قان تهكـشۈرۈپ كﯧلىـڭ« دەيـدۇ، قﯧنىنى تهكشۈرتسه ەئيدىز چىقىـدۇ ،ۆئلـۈم خﯧتىنـى قولىغـا تاپـشۇرۇۋالىدۇ ،شـۇنىڭ بىلهن جان پﯧنى چىقىپال كﯧتىدۇ ،تﯧقىمى يۇمشاپ جايىدا وئلتۇرۇپ قالىـدۇ ،تامـدەك تاتىرىپ ۈئنسىز يىغاليدۇ ،يىغىسىغا ھﯧچكىم قۇالق سالمايدۇ ...بـۇ چاغـدا قهلـبىگه ائرام بﯧرىدىغان نﯧمه بار؟ يۆلىنىدىغان كىـم بـار؟ شـۇ چاغـدا ۇئ خىرىـستىائن دىنـى ائرقىلىق كۆڭلىگه تهسـهللىي تاپاالمـدۇ؟ ۆئزىـگه مﯧھىـر-شـهپقهت بىـلهن مـۇائمىله قىلىپ رھىنى ائزابتىن قۇتۇلدۇراالمدۇ؟ دادىسى ۆئلـۈپ كهتتـى ،ائرزۇلـۇق قىزىنىـڭ مۇشۇ ائقىۋەتكه قالىدىغانلىقىنى بىلگهندەك ،خاتىرجهم ،قۇلىقى تىنچ ھالدا كﯧتىـپ قالدى .ائپىسى تىكهندەك يالغۇز قالدى ،بهلكىم ائپىسىمۇ غﯧرىبلىق دەردىنى تارتىپ، قايغۇ-ھهسرەتتىن بالدۇرال قﯧرىپ كﯧتىـشى ،بالىلىرىـدىن تهنھـا ھالـدا بـۇ دۇنيـادىن خوشلىشىشى مۇمكىن .ائكىسى خوتۇنى بىـلهن بىلـله ،سىڭلىـسىدىن قﯧرىنداشـلىق مﯧھرىنـــى ۈئزدى .ائدىـــله بهرىبىـــر يـــالغۇز قالىـــدۇ ،ۆئزىـــگه يـــۈزلىنىپال ياشـــايدۇ، ائرىلىــشىدىغان تــۈزۈك دوســتلىرى يــوق ،خــاپىلىقىنى ۆئزى تارتىــدۇ ،ائغرىــپ قالـسا ھﯧچكىم يۆلىمهيدۇ ...ۇئ نۇرغۇن ەئرلهرنى كۆردى ،لﯧكىن بىرسىمۇ ۇئنىڭغـا ھهقىقىـي ھهمــراھ بواللمىــدى ،كورىيهلىــك كۆچمهنمــۇ »پــارالق« وئبرازىنــى خۇنۇكلهشــتۈرۈپ، خرىستىائنلىقنى تاشـالپ بﯧرىـپ كﯧتىـپ قالـدى ،خوتـۇن بـولىمهن دﯦـگهن بىچـارىنى تﯧخىمۇ رەسـۋا پاھىـشه قىلىـۋەتتى .ائرزۇ-ائرمـانلىرى ۋەيـران بولغـان ائدىـله ەئمـدى نﯧمىدىن ۈئمىد كۈتىدۇ ،نىجىسالر تﯧرىغان بۇ »كﯧسهللىك تۆرەلمىـسى«دىـن قانـداق قۇتۇلىدۇ؟ قورساقتا ۈئنۈپ قالسا ائلدۇرۇۋەتكىلى بولىدۇ ،ەئمما ەئيدىز بولۇپ قالـسا
344
تۈگهشــكىنى شــۇ ،ەئجهللىــك كﯧــسهللىكتىن خارلىنىــپ ۆئلىــدۇ ،ۆئلگىــچه ائرىلىقتــا ائزاب ،قورقۇنچ ،ۋەھىمىدىن نهچـچه مىـڭ قﯧـتىم ۆئلـۈپ بولىـدۇ ،ھهقىقىـي دوزاخنـى كۆرمهي تۇرۇپ بۇ دۇنيانىڭ دوزىخىدا كۈيۈپ كۈل بولىدۇ... ۇئ يﯧنىـــدىكى قىزالرنـــى ىئـــشقا ســـﯧلىپ قويـــۇپ ۆئزى ۆئيـــدە كىنـــو كـــۆرۈپ وئلتۇرىدىغان قاقۋاش دەلاللنىڭ ۆئزىال بولدى ،بۇرۇنقىدەك گىرىم قىلمايتتى ،يوتقان- كۆرپىلىرىنى يىغمايتتى ،قورسىقى ائچسا تهييار چۆپ ىئچهتتى ،تاالغـا چىقىـپ قالـسا يﯧڭى كىنوالر چىقتىمىكىن دەپ دۇكانالرغا قاراپ باقاتتى ،ائمﯧرىكىنىـڭ ،ياۋروپانىـڭ ھهر قانداق كىنوسـى بولـسا ائرىـيهتكه ېئلىـپ ،ىئـشىكنى مهھـكهم تاقـاپ سـاەئت- ســاەئتلهپ كىنــو كــۆرەتتى .شــۇ كىنوالرنىــڭ ىئچىــدە ائمﯧرىكىــدا ىئــشلهنگهن »يــۈزى ېئچىلمىغان قىز« ناملىق كىنو ائدىلهگه قاتتىق تهسىر قىلدى .بـۇ كىنـودا 18ياشـقا كىرگىچه ەئر كىشى بىلهن بىلله بولۇپ باقمىغـان ۇئسـتىخانلىق بىـر قىـز چىقـاتتى، دوستلىرىغا داىئـم ۆئزىنىـڭ پـاك قىـز ىئكهنلكىنـى پهخىرلىنىـپ سـۆزلهپ بﯧرەتتـى، ائمﯧرىكىدا بۇنـداق قىزنىـڭ بولۇشـى ھهيـران قـاالرلىق ىئـش بولـسا كﯧـرەك ،ۇئ قىـز ۆئزىنى مۆجىزە ياراتقانـدەك كۆرسـىتهتتى ،دوسـتلىرى ۇئنىڭغـا مهسـخىرىلىك نهزەردا قارايتتى .ائچىسىمۇ ۇئنى ياراتمايتتى .كۈنلهرنىڭ بىرىدە بۇ قىز تـاڭ سـهھهردە چـۈش كۆرىدۇ ،چۈشىدە ۆئزىنى چىرايلىق كارىۋاتتا تـاڭ نۇرىنىـڭ قوينىـدا ياتقـان ھـالهتته كۆرىدۇ ،دﯦرىزىدىن بىر تـوپ قۇشـقاچ ۇئچـۇپ كىرىـپ ۇئنىـڭ بﯧـشىدا چۆگىلهيـدۇ ۋە »بهختلىك بول« دەۋاتقاندەك ۋىچىرالپ سايرىشىدۇ .بۇنداق چۈش ۇئدا بىر نهچچه كۈن تهكرارلىنىدۇ ،شۇنىڭ بىلهن بۇ قىز ۆئزىنى ىئالھىي نۇر ۋە ىئالھىي سۆيگۈنىڭ ىئچىدە تۇرۇۋاتقاندەك ھﯧس قىلىپ ھاياجانلىنىدۇ ،مۆجىزە ماڭىمۇ خاس ،خۇدا ماڭا باشقىچه قاراۋاتىدۇ دەپ وئياليدۇ ھهم ۆئزىنىڭ بۈۋى مهريهمـدەك پـاك ،گـۈزەل تۇرغانلىقىـدىن تﯧخىمــۇ پهخىرلىنىــدۇ .شــۇنىڭ بىــلهن ۇئنىــڭ قهلبــى مﯧھىــر-مــۇھهببهتكه تولىــدۇ، باشقىالرغا ھهر ۋاقىت كۈلۈمسىرەپ قارايدۇ ،ۆئزىنى ياراتمايدىغان ائچىـسى يۈگـۈرۈش مۇسابىقىسىدە بىرىنچى بولغانـدا ائلـدىغا بﯧرىـپ قۇچـاقالپ تهبرىكلهيـدۇ ،ائچىـسى سىلكىۋەتسىمۇ ھهرگىز كۆڭلىگه ائلمايدۇ ،قهلبى مۇقهددەس تۇيغۇالرغا باي بولغاچقا كۆڭۈلسىزلىككه پهرۋا قىلمايدۇ ،قورسىقىنى ناھايىتى كهڭ تۇتىـدۇ ،ھهمـمه ائدەمـگه مﯧھرىبانلىق مۇائمىله قىلىدۇ ،كىمال بولسا وئڭ مهڭزىگه بىر كاچـات سالـسا ،سـول مهڭزىنــى تۇتــۇپ بﯧرىــشكه تهييــار تۇرىــدۇ ،ىئــشالرغا ۈئمىــدۋارلىق بىــلهن قارايــدۇ، ائدەملهرگه ىئشىنىدۇ ،ھﯧچكىمدىن گۇمانالنمايدۇ ۋە ھﯧچكىمـدىن ائغرىنمايـدۇ .ەئنه شــۇنداق خۇشــال كۈنلهرنىــڭ بىرىــدە ۇئ ماشىنىــسىنى ھهيــدەپ بﯧرىــپ شــهھهردىن چهتــرەك بىــر قاۋاقخانىــدا ياشــالر بىــلهن جهم بولــۇپ ېئچىلىــپ-يﯧيىلىــپ وئينايــدۇ، ھهممهيلهنــگه تهبهســسۇم قىلىــپ كۈلىــدۇ .ائلىــي مهكــتهپكه چىقىــش ائلدىــدا شــۇ قاۋاقخانىـــدا ۋاقىتلىـــق ىئـــشلهپ تۇرغـــان بىـــر يىگىـــت ۇئنىـــڭ ىئچىملىكىـــگه
345
ھوشسىزالندۇرغۇچ دورا سﯧلىۋىتىدۇ ،ائندىن ۇئنى يۆلهپ تاالغا ېئلىپ چىقىـدۇ ۋە بىـر وئرمانلىققا كىرىدۇ .ىئككىسى پاراڭلىشىۋاتقاندا ۇئ قىزنىڭ ېئغىـزى كالۋالىـشىدۇ، ھهرىكىتى كاالڭپايلىشىدۇ ،خۇدىنى يوقىتىپ بىر دەرەخكه يـۆلىنىپال يﯧتىـپ قالىـدۇ، نىيىتىنى بۇزغـان يىگىـت شـۇ يهردىـال ۇئنىـڭ نومۇسـىغا تﯧگىـدۇ ،ائنـدىن شـىمىنى وئڭــشاپ قويىــدۇ .قىــز شــۇ ياتقــانچه ھﯧچنﯧمىنــى تۇيمــاي ەئتىــسى تــاڭ ائتقانــدا وئيغىنىــپ ،ماشىنىــسىنى ھهيــدەپ ۆئيىــگه كﯧتىــدۇ .ىئككــى ائيــدىن كﯧــيىن ۇئنىــڭ ھامىلــدارلىقى مهلــۇم بولــۇپ قورســىقى يوغىناشــقا باشــاليدۇ .ۇئ بۇنىڭــدىن نومــۇس قىلماقتا يوق ،ەئكسىچه ،خۇدا ماڭا بۇ بالىنى ەئرسىز ائتا قىلدى» ،ھهقىقهت«مﯧنىڭ تﯧنىمــدە ،مهن بــۇ بــالىنى چوقــۇم تــۇغىمهن دەپ ســۆزلهپ يۈرۈيــدۇ .ائتــا-ائنىــسى غهزەبلىنىـــپ ۇئنـــى ۇئرۇپ تىلاليـــدۇ ،ەئممـــا ۇئ جـــاھىللىق بىـــلهن شـــۇنداق دەپ تۇرۇۋالىـــدۇ .ۇئ داۋاملىـــق ۆئز خيـــالى بـــويىچه ياشـــاۋﯦرىدۇ ،قورســـىقىدىكى ۇئ »خرىــستوس«نــى چوقــۇم تۇغىــدىغانلىقىنى ېئيتىــدۇ .كىــشىلهر ۇئنــى ســاراڭ بوپتــۇ دﯦيىــشىدۇ ،ائتــا-ائنىــسى ۇئنىڭغــا قارىمــايال قويىــدۇ .ائچىــسى ۇئنىــڭ بىــلهن سۆزلهشكهندە ۇئ بىر نهچچه قﯧتىم كۆرگهن چۈشىنى زوق-شوخ بىلهن سۆزلهپ بﯧرىـدۇ ۋە بــۇ چۈشــنىڭ ائلــدىن بﯧــشارەت ىئكهنلىكىنــى تهكىتلهيــدۇ .ۇئ يهنه پومپايغــان قورسىقىنى كۆتۈرۈپ ھﯧلىقى قاۋاقخانىدا بارىدۇ» ،بالىنىڭ دادىـسى« ۆئزىنـى چهتـكه ائلىدۇ ،ائلىي مهكتهپته وئقۇش پۇلىغـا ېئرىـشهلمهسلىكتىن ەئنـسىرەپ قىلمىـشىنى يوشۇرىدۇ ،ۇئنىڭ بىـلهن بىلـله ىئـشلهيدىغان ۋە ھهمـمه ىئـشتىن خهۋەردار دوسـتى مهخپىيهتلىكنى ساقاليدۇ ،ھهتتا ۇئ ىئـشنى يوشـۇرۇش مهقـسىتىدە قىزغـا كـۆڭلىنى ىئپادىلهيدۇ ،قىز ۇئنى رەت قىلىدۇ .ائتا-ائنىسى مىڭ بىر تهسـلىكته ۇئنـى چﯧركاۋغـا بﯧرىپ پوپنىڭ ائلدىدا تۆۋە قىلىـشقا مـاقۇل كهلتۈرىـدۇ .ۇئ چﯧركاۋغـا بارىـدۇ؛ ائتـا- ائنىـــسى ،قاۋاقخانىـــدىكى ىئككـــى دوســـت ۋە باشـــقا بىـــر مـــۇنچه ائدەم ۇئنىـــڭ تۆۋىنامىسىنى ائڭاليمىـز دەپ وئلتۇرسـا ،كۈتۈلمىگهنـدە ۇئ »كهچـۈرۈڭالر ،مـۇھهببهت مﯧنىڭ قهلبىمدە ،خرىستوس مﯧنىڭ قهلبىمدە« دەپ جاكاراليدۇ ،تۆۋە قىلىـشنى رەت قىلىدۇ .ۇئ چﯧركاۋدىن تاالغا ماڭغاندا پوپ ۇئنىڭغا » ەئي گۇناھكار ،كهينڭگه قايت، گۇناھىڭغـا تــۆۋە قىـل ،خرىــستوس سـﯧنى يهنىــال كهچۈرىـدۇ«دەيــدۇ ،لــﯧكىن ۇئ پهرۋا قىلمــاي چىقىــپ كﯧتىــدۇ ،ھهمــمه ائدەم ۆئرە-تــۆپه بولــۇپ تاالغــا چىقىــپ» ،شــهيتان چﯧركاۋغــا كىرىپتــۇ« دﯦيىــشىدۇ ،ائتــا-ائنىــسى ائزابلىنىــپ وئلتــۇرۇپ قالىــدۇ .بــۇنى كۆرگهن ىئككى دوستنىڭ بﯧشى قاتىدۇ ،بىر كـۈنى كهچـته ۈئچ-تـۆت يـاش بـالىالر ۇئ قىزنىــڭ يــولىنى توســۇپ ماشىنىــسىنى ۇئرۇپ چاقىــدۇ ،قىزنــى ماشــىنىدىن ســۆرەپ چۈشــۈپ ۇئرۇپ دەسســسهيدۇ .ۇئ قىزغــا كــۆڭلىنى ىئپــادىلهپ رەت قىلىنغــان يىگىــت قىزغا باسقۇنچىلىق قىلىـدۇ .ائتىـسى ائچىـسى ۇئنـى ىئـزدەپ تﯧپىـپ دوختۇرخانىغـا ائپىرىــدۇ ،كﯧيىنكــى قﯧــتىم قىزغــا باســقۇنچىلىق قىلغــان يىگىــت دوســتى ۈئچــۈن
346
وئتتۇرىغــا چىقىــپ ،دوختۇرخانىغــا بﯧرىــپ قىزنــى يوقاليــدۇ ۋە ۆئزىنىــڭ قىزنىــڭ قورسىقىدىكى بالىنىڭ دادىسى ىئكهنلىكىنى ېئيتىدۇ ،قىز ۇئنىڭغا ىئـشهنمهيدۇ ھهم ەئگهر بـۇ گهپنــى باشــقىالرغا دەيــدىغان بولــسا ۇئنــى باســقۇنچىلىق جىنــايىتى بىــلهن ەئيــبلهپ تــۇرمىگه ســولىتىۋﯦتىدىغانلىقىنى ېئيتىــدۇ» ،كۆزۈمــدىن يوقــال«دەپ ۇئ يىگىتنى چىقىرىۋﯦتىـدۇ .دوختـۇر ۇئ يىگىتنـى بالىنىـڭ دادىـسى دەپ وئيـالپ بـالىنى ساقالپ قااللمايدىغانلىقىنى ېئيتىدۇ .ۇئ خاتىرجهم بولۇپ ،بالىنىڭ ەئسلى دادىـسىغا بۇ خۇشخهۋەرنى يهتكۈزىدۇ .دوختۇر ۇئ قىزغـا بالىنىـڭ ھايـات تۇغۇلمايـدىغانلىقىنى، وئپىراتسىيه قىلىپ ېئلىۋﯦتىـدىغانلىقىنى ېئيتقـان بولـسىمۇ قىـز ۇئ بـالىنى ھايـات دەپ تۇرۇۋالىدۇ ۋە بالىنى چۈشۈرىۋﯦتىشكه قهتىئي ۇئنىمايدۇ ،ائچىسى بىـلهن يـالغۇز قالغان چاغدا ۇئنىڭغا يالۋۇرۇپ ،ۆئزىنى دوختۇرخانىدىن ېئلىـپ چىقىـپ خـالىي بىـر جايدا تۇغدۇرۇشنى ۆئتۈنىدۇ .ائچىـسى يـۈز كـﯧلهلمهي سىڭلىـسىنى دوختۇرخانىـدىن ېئلىپ چىقىدۇ» ،ھهقىقي دادا«ۇئالرغا ھهمراھ بولۇپ ،ماشىنىنى ھهيدەپ بىر تاغنىڭ باغرىغــا ېئلىــپ كﯧلىــدۇ ،قىزنــى مىــڭ تهســته تۇغدۇرىــدۇ ،بــوۋاق قىــز تۇغۇلىــدۇ ۋە تۇغۇلــۇپال ۆئلــۈپ قالىــدۇ .شــۇنداق ەئھۋالــدىمۇ ۇئ قىــز بــۇ بالىنىــڭ مــۇقهددەس ىئكهنلىكىدە چىڭ تۇرۇۋالىدۇ ،باال دەردىدە ېئلىشىپ قالغان بىر ائيال شۇ يهردە پهيدا بولۇپ ،بوۋاقنى قۇچىقىغا ېئلىپ مﯧھرىبانلىق بىلهن قاراپ تۇرىدۇ... ائدىله بۇ كىنونى شۇنداق بﯧرىلىپ كۆردى ،ىئدىيه-ھﯧسسىياتى بورانـدا قالغـان دﯦڭىـــزدەك داۋالغـــۇدى ،ىئدىيىىـــسى ەئركىـــن ائمﯧرىكىلىقالرنىـــڭ بـــۇ كىنـــونى ىئشلىشىدىكى مهقسىتى خىرىسىتىائن دىنىنى مهسخىرە قىلىشمۇ ياكى ۇئنى تهشۋىق قىلىشمۇ؟ ۇئ قىزنىڭ ساراڭالرچه قىلىقلىرى نﯧمىنى چۈشهندۈرىدۇ ،ۇئنىـڭ » ھهمـمه ائدەمنىڭ قهلبىدە خۇدا بولىدۇ ،قورسىقىمدا خىرىستوس بار ،بۇنداق بولۇشـى ھهيـران قاالرلىق ىئش ەئمهس ،خۇدا ماڭا شۇنداق قابىلىيهتنى ائتا قىلغان ،مهن ائلدىن ھـﯧس قىلىش كۈچىگه ىئگه «...دەپ ۆئزىنى چۈشهندۈرۈشلىرىدە قانـداق »ھهقىـقهت« بـار؟! ائدىله ۇئ قىزدىن نهپرەتلىنىشنى ياكى ۇئنىڭغـا ھﯧـسداشلىق قىلىـشنى ۇئقالمىـدى، ۆئزى بىلىـــدىغان خىرىـــستىائنلىق چۈشـــهنچىلهردە تﯧڭىرقـــاپ قالـــدى ،گۇمـــان ۋە مهســـخىرە جىنـــدەك چاپلىـــشىۋالدى .نهتىجىـــدە ،ۆئزىنىـــڭ بـــۇ دىننىمـــۇ تـــۈزۈك چۈشهنمهيدىغانلىقىنى ،ماھىيهتته ۆئزىگه ۋاقىتلىق تهسهللىي بﯧرىپ كهلگهنلىكىنى ھــﯧس قىلــدى .ۇئ ۆئزىنىــڭ جانىجــان ھاياتىغــا ەئســتايىدىل مــۇائمىله قىاللمىغــان تۇرۇقلۇق دىنىي ېئتىقادىغا قانداق چىڭ يﯧپىشالىسۇن! خرىـستىائنلىق ۋەدە قىلغـان بهخت شۇ كورىيىلىك كۆچمهننىڭ يوقىلىشى بىلهن تهڭ يوقالغانـدەك بولـدى ،ائدىـله پىداكار خىرىستىائنلىقنى بۇرۇنقىدەك داۋامالشتۇرالمىدى ،يهنه كﯧلىپ بﯧيجىڭـدىكى چهت ەئللىكلهرنىــڭ ۆئزلىــرى خىرىــستىائن تــۇرۇپ خىرىــستىائن دىنىغــا ۇئنچىلىــك پىداكارلىق كۆرسهتمهيتتى ،چﯧركاۋغا ۇئالر ەئمهس ،بهلكى جۇڭگولۇقالر باراتتى؛ ۇئالر
347
بولــسا ېئــسىل تۇرمۇشــتىن ھوزۇرلىنىــپ ،پــانىي دۇنيانىــڭ راھهت-پاراغهتلىرىــدە وئيناپ-كۈلۈپ يۈرەتتى .خهق ۆئزىنىڭ دىنـى بىـلهن كـارى يـوق يۈرۈۋاتـسا جﯧنىنىمـۇ تۈزۈك باقالمايۋاتقان ائدىلهگه نـﯧمه تـۇرۇش! يهنه كﯧلىـپ ائمﯧـرىكىلىقالر مۇشـۇنداق كىنــو ىئــشلهپ ،ۆئزىنىــڭ دىنىنــى »تهشــۋىق« قىلىپتــۇ .قورســىقىدا ۈئنــۈپ قالغــان ھاراملىقنى »خرىستوس« دەۋالغان بۇزۇق ائخىرىدا نﯧمىشقا تاناۋىنى تارتماي ،ۆئلـۈك بوۋىقىنى كۆتۈرۈپ ائرشاڭدا سۇ ۈئزۈپ يۈرۈيدۇ؟! بۇ زادى نﯧمه مهنه بﯧرىدۇ؟ »سـهنمۇ شۇنداق ياشا ،ھهر بىر ائدەم مۇقهددەس ،باال تۇغۇپ مﯧھىر-مۇھهببهت بىـلهن بـاالڭنى باق ،باشقىسىنى وئيلىما «دﯦمهكچىمۇ؟ بۇ »ماز كىنو« باال تۇغۇشنى ھهرگىز خالىمايـدىغان ،ەئيـدىز ۋەھىمىـسىگه چۈشـۈپ قالغان ائدىلهنىڭ خرىستىائنلىق ېئتىقـادىنى تـۈپ يىلتىزىـدىن تهۋرىتىـۋەتتى ،ۇئنـى تﯧخىمۇ ائزابقا قويدى ،بۇ كىنونى كۆرمهستىال پهسكويغا چۈشۈپ قالغان پىـداكارلىقى ەئمدى تامامهن يوقالدى .تﯧخى تارقىتىپ بواللمىغـان ىئنجىلنـى بىـر ياققـا تاشـلىدى. ۇئنىڭغـــا نهق بهخـــت-ســـاائدەت __ رىائللىقنىـــڭ مۇشـــهققهتلىرىدىن ۋە كﯧـــسهل ۋەھىمىسىدىن ۇئنى قۇتقۇزىدىغان بىر ياردەم كﯧرەك ىئدى. 29 سىيىت قارى ھااللالپ ائلغان گۈزەل ،پاك خوتۇنىـدىن ائيرىلغانـدىن كﯧـيىن چـوڭ بهختىنى قولدىن بهرگهندەك ائزابالنـدى؛ چوپچـوڭ يىگىـت ،ائبرۇيلـۇق ىئمـام تـۇرۇپ كۆڭۈلگه ەئسىر بولۇپ ،خوتۇن ائلدىدا ېئگىلىپ ،ھىجران مۇشهققهتلىرىگه قالغىنىغا ېئچىنــدى ،ۆئزىنــى ەئيبلىــدى ،ەئممــا يولغــا چىقىــپ بولغانىــدى ،ۋاقىــت قاتنــاش ۋاســىتىلىرىدەك ائلغــا قــاراپ مــاڭىۋىرەتتى ،كﯧچىكىــپ كهلــگهن ەئقىــل ،تــۈگىمهس پىغان ،ەئپسۇس-نادامهت ھامان كهينىدە قاالتتى .ۇئ پويىزدىمۇ ،ائپتوبۇستىمۇ زۆھرە بىــلهن بىلــله بولغــان بهختلىــك مىنــۇتلىرىنى ،شــىرىن كهچمىــشلىرىنى ەئســلىدى. سﯧغىنىش وئتلىرى ھﯧلىتىنال ىئچىنى تونۇردەك قىززىتتـى» .ھهسـرەتلىك ائيـرىلىش قاچانغــا ســوزۇالر؟ يــاكى بــۇ ۆئمۈرلــۈك ائيــرىلىش بولــۇپ قــاالرمۇ؟ زۆھــرە نىكــاھتىن كﯧيىنكى ەئھدى-ۋاپانى قوغداپ قاالالرمۇ؟ يهكى شهيتانالر ۇئنى ىئسكهنجىگه ائالرمـۇ؟ بۇ يۈرەك ائخىر داغدا قاالرمۇ؟ « ...دەپ ىئزتىراپ چهكتى. ســىيىت قارىنىــڭ ەئنــسىرىگىنىدەك ،ســۆز-چــۆچهك ۇئنىڭــدىن ائۋۋال يﯧتىــپ كهلگهنىدى .زۆھرە ۆئيىدىكىلهرگه بۇ ىئشنى مهخپىي تۇتۇشـنى تاپىلىغـان بولـسىمۇ، ۋات-ۋات ائچىــسى يﯧڭــى ياراشــقان ېئــرىگه دەپ قويــۇپ ،بــۇ ەئر ھــاراق ســورۇنىدا چۆپقهتلىرىگه دەپ سـﯧلىپ ،شـۇنىڭ بىـلهن ۇئ گهپ قـۇالقتىن قۇالققـا تـاراپ ،ھهتتـا تهشكىلنىڭ قۇلىقىغىچه بﯧرىپ يهتكهنىدى .سىيىت قارى ۆئيىگه كﯧلىپ ائتا-ائنىسى
348
بىلهن بىر ائخشام مۇڭدىشىپ ھهمـمه ەئھـۋالنى بايـان قىلـدى ،وئغلىنىـڭ ىئمانىغـا ســهمىمىيىتىگه ىئــشىنىدىغان ائتــا-ائنىــسى ۇئنــى تــوغرا چۈشــهندى ،كﯧلىنىنىــڭ باشباشتاقلىق قىلغىنىغا ەئپسۇسالندى. ەئتىسى سىيىت قارى ائتا-ائنىسىنى باشالپ ،ائز-توال سوۋغا-ساالم بىلهن قﯧيناتا، قﯧينانىلىرىنىڭ ائلدىغا كىردى .ۇئالر قـۇدىلىرى ۋە كـۈيوئغلىنى قىـزغىن كۈتۈۋالـدى، پولو ېئتىپ مﯧھمان قىلدى .سىيىت قارى بۇ ۆئينىڭ ھهممه يﯧـرىگه قـاراپ زۆھرەنىـڭ ىئزنــالىرىنى ىئزدىــدى ،بۇالرنىــڭ تۇرمــۇش شــاراىئتىنىڭ بۇرۇنقىــدىن ياخــشىلىنىپ، ســهرەمجانلىرىنىڭ يﯧڭىلىنىــپ قالغــانلىقىنى كــۆردى» .چــانغۇدەك ەئمهســقۇ؟ بــۇ تۇرمۇشنىڭ نﯧمىسى يارىمايدۇ؟ ائتا-ائنىسىنىڭ قﯧشىدا داق يهردە ياتـسىمۇ ،يـالغۇز يهردە يۇمشاق كارىۋاتتـا ياتقانـدىن ياخـشىراق ەئمهسـمۇ؟ ھهي كهم ەئقىـل خوتـۇن، شهھهرنىڭ جىنلىرى سﯧنى قاچان قويۇپ بﯧرەر! «...دەپ وئيلىدى. _ باالم ،تارتىنماي ائلسىال ...چـاينى ىئسـسىق دەمـلهپ ەئچىقـاي _...دەپ ماڭـدى قﯧينانىسى. _ مۇشۇنداق ىئچىۋىرەي ،كايىمىسىال ائنا_...دﯦدى سيىت قـارى بـۇ ۆئيـگه بىـردىنال ۆئزلىشىپ كهتكهندەك خۇشاللىق بىلهن. _ مهھهللىدە سىلىنىڭ ۈئستىلىرىدىن جىـق گهپ بولـدى ،خهق ھهر قىـسما گهپنـى تاپىدىكهن ،كارىمىز يوق وئلتۇردۇق قارىسىال .گهپ بىزنىڭ قىز بالىدا ،نﯧمه قىلىـدۇ دەيمهن سىلى بىلهن بىلله يﯧنىپ كهلمهي ...ائچچىقىم كهلمىسه كﯧلىدۇ شۇ... _ خوتۇن كىشى دﯦگهننى مهيلىگه قويۇۋەتسهك بولمايتتى قارىم_...دﯦدى قﯧيناتىسى ۆئزىدە يوق تهجرىبىنى سۆزلهپ. _ زۆھرە ھامان يﯧنىپ كﯧلىدۇ ،ماڭا شۇنداق دﯦگهن_...دﯦدى سـىيىت قـارى ۆئزىـگه ىئشهنچ بﯧرىپ. _ قاچان يﯧنىپ كﯧلهر؟ شۇنداق دﯦگىلى بىر يىلـدىن ائشـتى .مهن تـوال سـوراۋﯦرىپ زﯦرىكمىدىم ،ۇئمۇ يالغان سۆزلهپ ھارمىدى_...دﯦدى قﯧينانىسى ۇئھ تارتىپ. خوتۇنىنىــڭ قاچــان كﯧلىــدىغانلىقى ھهققىــدە ېئنىــق بىــر ۋاقىتنــى دﯦــيهلمىگهن سىيىت قارى خىجالهتته قالـدى ،دﯦـمهك ،ېئـرى خوتۇنىنىـڭ ىئـشلىرىغا ىئـگه ەئمهس، خوتۇنى قاچان كهلگۈسى كهلسه شۇ چاغدا كﯧلىـدۇ؛ كاللىـسى قايـسا تﯧخـى كهلمهيـال قويىدۇ .سىيىت قارى ەئنسىزلىككه چۆمدى ،زۆھرەگه ھهر قانچه ىئشهنـسىمۇ ،خوتـۇن كىشىنىڭ شهيتانغا يﯧقىن ىئكهنلىكىنى ېئسىدىن چىقارمايتتى» ،مىڭ بىر كﯧچه« دە پادىــشاھنىڭ ەئڭ ىئــشهنچلىك ،ائمــراق خوتۇنىمــۇ بىــر قــارا زەنگىــگه بۇزۇلغــان ەئمهسمۇ؟!شۇڭا خوتۇن كىشىگه ائلدىراپ ىئشهنمهسلىك كﯧرەك؛ خوتۇنىدىن بىـر ائي ەئمهس ،بىـــر ھهپـــته ائيرىلغانـــدىن كﯧيىنمـــۇ ۇئنىـــڭ مـــۇائمىله-خۇلقلىرىـــدىكى ۆئزگىرىشنى ەئستايىدىل تهكشۈرۈش كﯧرەك.
349
سىيىت قارى ۈئرۈمچىگه كﯧلىپ بىر قﯧـتىم ،مهھهللىـسىگه كﯧلىـپ بىـر قﯧـتىم زۆھــرەگه تﯧلﯧفــون قىلــدى ،زۆھــرە ۇئنىڭغــا قىزغىنمــۇ ەئمهس ،ســوغۇقمۇ ەئمهس مــۇائمىله قىلــدى ،بىــر ېئغىــز گهپ سورىــسا بىــر ېئغىــز جــاۋاب بهردى؛ قىزغىنلىــق، رومــانتىكىلىقتىن ھﯧچقانــداق ائالمهت كۆرۈلمىــدى .شــۇ ھالــدا ۇئ گويــا ىئگىــزگه چىقىۋﯦلىــپ ،ســىيىت قــارىنى پهســكه دومىلىتىۋەتكهنــدەك ،شــۇنىڭ بىــلهن بــارلىق مۇناسىۋەتنى تۈگهتكهندەك تۇيغۇ بهردى .سىيىت قارى ەئسلىدە »ائيرىلغاندىن كﯧيىن قهدرىمىز ۆئتۈلىدۇ ،مۇناسىۋىتىمىز باشـقىچه گـۈزەل بولىـدۇ ،مﯧھىـر-مـۇھهببىتىمىز چوڭقۇرلىشىدۇ« دەپ وئيلىغانىدى ،ىئش ۇئنـداق بولمىـدى؛ زۆھـرە ۇئنـى دەسـلهپتىال ھهقىقىــي ياخــشى كــۆرۈپ باقمىغانــدىكىن ،بۇنىڭــدىن كﯧيىنمــۇ ۇئنىڭغــا ھهقىقىــي كۆڭۈل بهرمهيدىغاندەك قىالتتى؛ بىر تۇرۇپ سىيىت قارىنى قهسـتهن قىيناۋاتقانـدەك، ســىناۋاتقاندەكمۇ قىالتتــى؛ ەئممــا بۇنــداق ســىناقالر كــۆڭلى نــازۇك قارىمغــا ېئغىــر كﯧلهتتى. سىيىت قـارى قﯧيناتىـسىنىڭ ۆئيىـدىن چىقىـپ كﯧتىۋﯦتىـپ» ،ەئمـدى بـۇ ۆئيـگه دەســسهشكه مــۇمكىن بوالمــدۇ يــوق ،خــۇدا ۆئزى بىلىــدۇ« دەپ وئيلىــدى .ۇئ يولــدا ۇئچرىغان جاماەئتكه ساالم قىلىـپ ماڭـاتتى ،ەئممـا تـۈزۈك جاۋابقـا ېئرىـشهلمهيتتى، ھهممه ائدەم ۇئنىڭغا بىر قانـداق قـارايتتى ،خهقلهرنىـڭ بىـر-بىرىنـى ىئـشهندۈرۈش كــۈچى شــۇنچىلىك يــۇقىرى ىئــدىكى ،يالغــاننىمۇ ھهقىــقهت دەپ بىــر دەمــدە قوبــۇل قىلىــۋاالتتى .ســىيىت قــارى ۆئزىنىــڭ ھهقىــقهتهن ھــۆرمهتتىن ،ىئنــاۋەتتىن چۈشــۈپ كهتكهنلىكىنى ھﯧس قىلىپ كۆڭلى يﯧـرىم بولـدى» ،خهقلهرنىـڭ ھهممىـسى ۇئنـداق ائق-قــارىنى پهرق ېئتهلمهيــدىغان نــادانالر ەئمهس« دەپ وئيلىغــانلىرى نهگه كهتتــى! »قــارىم نهگه بارســا خوتــۇن ائلىــدىكهن ،خوتۇنــسىز كــۈن ۆئتكۈزەلمهيــدىكهن ،خوتــۇن بولمىـــسا چىدىمايـــدىكهن؛ يولـــدىن چىققـــان قىـــز بولـــسىمۇ چىرايلىـــق بولـــسىال ائلىۋﯦرىدىكهن؛ بىر ۆئيىنى مهركهزدە ،بىر ۆئيىنـى مهھهللىـسىدە تۇتىـدىغان بوپتـۇ؛ قىــشنى شــهھهردە ،يــازنى يﯧزىــدا ۆئتكۈزىــدىكهن؛ رامىزاننــى مهھهللىــسىدە تۇتــسا، ھﯧيتنــى شــهھهردە وئينايــدىكهن .ھۆكــۈمهت ەئمــدى ۇئنىــڭ ىئمــاملىقىنى ېئلىــپ تاشاليمىش «...دﯦـگهن گهپلهرنـى قانـداق بﯧـسىقتۇرۇش كﯧـرەك؟ يـاكى جاماەئتنىـڭ ھهممىسىنى چاقىرىپ بىر ساەئت ھﯧكايه سۆزلهپ ۆئزىنى ائقالش كﯧرەكمۇ؟ بىرلىكسهپ ىئشخانىسى سىيىت قارىنى چاقىرتىپ ،مهسـۇئلىيهتنى سۈرۈشـتۈردى؛ سىيىت قارى ائالھىدە ەئھۋال بولۇپ قالغاچقا توي خﯧتى ېئلىشقا ۈئلگۈرمهيال نىكـاھ وئقــــۇپ قالغــــانلىقىنى ،خوتــــۇنى كهلــــسه دەرھــــال نــــاھىيىىگه كىرىــــپ خهت ائلىدىغانلىقىنى ،مهھهللىسىدە توي چﯧيى بﯧرىدىغانلىقىنى ېئيتتى.
350
_ قىزنى باشالپ كﯧلىپ ،مهشهدىن توي خﯧتى ېئلىش شـۇنچه تهس كهلـدىما؟_دﯦـدى ىئشخانا مۇدىرى قاپىقىنى تۈرۈپ » _ ،چىراغ تـۈۋى قـاراڭغۇ« دەپ ،مهركهزدە نىزامغـا خىالپلىق قىلغىنىڭلىنى قاراڭال... _ قىز ۇئنىماي تۇرۇۋالدى ،بولمىسا مهنمۇ ۇئنداق قىلمايتتىم. _ توي قىلماستىال سايىماخۇن بولدۇم دەڭال... سىيىت قارى بۇنى ېئتىراپ قىلماي تۇرالمىدى ،ىئچى دەرد-ەئلهمدىن سىقىلدى. _ قىزغا چۈشهندۈرسهڭال بولمامدۇ؟! خوتۇن خهق دﯦگهنغۇ بهغهرەز كﯧلىدۇ. _ چۈشهندۈرسهك ائڭلىمايدىكهن ،قاىئدە-تۈزۈمنى بىزال بىلىدىغان وئخشايمىز. _ بىلىپ تۇرۇپ شۇنداق قىلىپسىلىغۇ ەئمىسه؟! _ شهھهردە قااليمىقان بىلله تۇرىدىغانالر جىقكهن ،شـۇڭا ھـﯧچ بولمىغانـدا نىكـاھ قىلىۋااليلى دەپ ائلدىراپ كﯧتىپتۇق... _ شهھهرلىكنى دوراپ بواللمايسىله قارىم ،ۇئ يهر بىلهن بۇ يهر وئخشىمايدۇ. _ شۇنداق ،بۇنى ۇئنتۇماسلىقىمىز كﯧرەك ىئدى ،شهيتان ائزدۇرۇپتۇ... _ ھهممىنى شهيتانغا دۆڭگىمهيلى قارىم ،چارە كۆرمىسهك بولمايدۇ. سىيىت قارىم باش ىئماملىقتىن مۇائۋىن ىئماملىققا چۈشـۈرۈلۈپ ،ۈئچ ائي سـىناقتا قالدۇرۇلــدى .ەئســلىدىكى مــۇائۋىن ىئمــام بــاش ىئماملىققــا ۆئســتۈرۈلۈپ ،ىئنــاۋىتى تﯧخىمۇ كۆتۈرۈلـدى .بـۇ ىئـشالر سـىيىت قـارىنى بىـر ھهپـته بىـائرام قىلـدى ،ەئممـا زۆھرەنىڭ غﯧمىدە يۈرۈپ ،بۇ ىئشالرنىمۇ ائنچه ېئتىۋارىغا ائلمىدى .ىئچ پۇشـۇغى ھهر ياقتىن قىستاپ كهلسه نـامىزىنى وئقـۇپ ،زۆھرەنىـڭ ائمـان-ېئـسهنلىكىنى تىلىـدى. ائرىلىقتا بىر قﯧتىم تاھىر قارىغا تﯧلﯧفون قىلدى: _ يﯧنىڭغا پهقهت بﯧرىـپ بواللمىـدىم ،بولمىـسا تـازا ھـال-مـۇڭ قىلىـشاتتۇق، بﯧشىمغا ېئغىر كۈنلهر كﯧلىۋاتىدۇ مﯧنىڭ... _ سهۋر قىل ،ائلالھتىن ائسانلىق تىله ،ھﯧلىمۇ ياخشى قارىم بولۇپ قاپتىكهنسهن، بولمىسا تۈگىشىپ كهتكۈدەكسهن. _ شــۇنى دﯦگىــنه ،زۆھرەنىــڭ كهلمگىنىنــى ائز دەپ ،كــالتهقۇيرۇق ىئمــام بولــۇپ وئلتۇردۇم .زۆھرە بۇنى بىلسه يﯧنىمغا ھهرگىز كهلمهيدۇ. _ ۇئ سﯧنىڭ ىئماملىقىڭىنى چوڭ بىلمهيدۇ ،سهندىكى مـۇھهببهتنى چـوڭ بىلىـدۇ. شۇڭا ۇئنىڭغا داۋاملىق تﯧلﯧفون ۇئرۇپ ،كۆڭلۈڭنى ىئپادىلهپ تۇر. _ تﯧلﯧفون قىلمىدى دەمسهن ،نهچچه ۇئردۇم ،ىئسسىق باسـماس گهپلهرنـى قىلىـدۇ شۇ... _ سهن ۇئنىڭغا قﯧيداپ قالماي ،داۋاملىق ۇئرىۋەر؛ ۇئنىڭ ېئرى ىئكهنلىكىڭنـى ھهر ۋاقىت ېئسىگه سﯧلىپ تۇر .بولمىسا »كۆزدىن يىراق كۆڭۈلدىن يىراق« بولۇپ قالىدۇ. ۇئ چاغدا ىئشىڭ چاتاق!
351
_ تﯧلفون ۇئرىۋەرسهم زﯦرىكىپ ،مهندىن تﯧخىمـۇ قاچامـدىكىن دەيـمهن ،شـۇڭا ھهر ىئشنىڭ مۇۋاپىق بولغىنى ياخشىمىكىن. _ بۇ گﯧپىڭمۇ توغرا ،ۆئزەڭ توغرا تاپقان بويىچه ىئش قىلىۋەر. سىيىت قارى ۈئچىنچى قﯧتىم زۆھرەگه تﯧلﯧفون قىلدى ،ۇئالنغان ائۋاز سـوزۇلغانچه ۇئنىڭ ۈئمىدى شۇنچه ۇئزاقلىشىپ كﯧتىۋاتقاندەك بولدى ،زۆھرە تﯧلﯧفـوننى ائلغانـدا ائندىن كۆڭلى جايىغا چۈشتى ،ەئمما سهل-پهل جىددىيلىشىپ قالدى: _ ەئسساالمۇ ەئلهيكۇم ،قانداق ەئھۋالىڭىز؟ ياخشى تۇردىڭىزمۇ؟ _ ياخشى ،ۆئزىڭىزچۇ؟ _ قهدىر ەئھۋال ...خىزمىتىڭىز ائلدىراش كﯧتىۋاتامدۇ؟ _ ائلدىراش ەئمهس ،ەئمما ۇئششاق ىئش چىقىپ تۇرىدۇ. شۇ چاغدا دﯦگىدەك گهپ تﯧپىلماي قالدى ،سىيىت قارى باشـقا گهپنـى باشلىمىـسا، زۆھرە ھهرگىز ائرتۇق گهپ قىلمايتتى. _ تهشكىلدىن مﯧنى چاقىرتىپتۇ ،توي خﯧتى ائلمىساق بولمايدىكهن. _ ائالرمىز بىر كۈنى... _ سىز ۇئنداق دﯦگهن بىلهن گهپنىڭ ھهممىسى ماڭا كﯧلىدىكهن. _ شۇنداق بولىدىغانلىقىنى بىلگهندىكىن ەئمدى چىدىغاچ تۇرۇڭ. زۆھرە نهدىمۇ ېئرى بىلهن تهڭ دەرد تارتىدىغان خوتـۇن بولـسۇن ،بهەئينـى يىراقتـا تۇرۇپ تاماشا كۆرگۈچى ىئدى. _ بــۇ نــﯧمه دﯦگىنىڭىــز؟ ماڭــا دەرد تارتىــشىپ بهرمىــسىڭىز بهرمهڭ ،لــﯧكىن ماڭــا بۇنداق گهپلهرنى قىلىپ دەردىمنى ائۋۇتماڭ!_ دﯦدى سىيىت قارى جىله بولۇپ. _ ھهممىمىزنىڭ دەردى يﯧتىپ ائشقۇچه بار ،چىدىماي ائمال يوق ،چىداڭ... _ سىزنىڭ نﯧمه دەردىڭىز بـار ،ائڭـالپ باقـاي مهن_،دﯦـدى سـىيىت قـارى دەرگۇمـان بولۇپ. _ سۆزلىسهم بهك جىق ،دﯦگىلى بولمايدۇ... سىيىت قارى ەئنسىرەپ قالدى ،زۆھرە ۇئنى ساز قىلىۋاتامدۇ ياكى راست دەۋاتامدۇ؟! _ دﯦگىلى بولمىسا دﯦمهيـال قويـۇڭ _،دﯦـدى سـىيىت قـارى ېئغىـر تىنىـپ قويـۇپ_، مۇشۇنداق قىلىپ ائدەمنى تهتۈر قىينايدىغان بولدىڭىز .ائلالھ كۆڭلىڭىزگه ىئنـساپ بهرسۇن. _ تاۋى نازۇك قارىم ،نﯧمه دﯦسهم ىئشىنىپ وئلتۇرماڭ ،كۆڭلىڭىزنى يﯧرىم قىلماڭ، ۆئيدىكىلهرنى پات-پات يوقالپ تۇرۇڭ. _ ۆئزىڭىز كﯧلىپ يوقالڭ ،يالغۇز بﯧرىشتىن زﯦرىكتىم. _ ۇئنداق قىلىپ كهتمهڭ ،سىز بارمىسىڭىز ۇئالر مهندىن يهنه گۇمانلىنىدۇ.
352
_ شۇڭا دەيمهن ،نﯧمىـشقا ۆئزىڭىزنـى گۇمانغـا سـﯧلىپ يۈرۈيـسىز؟ مهھهلـله كـوي ائلدىدا يـۈزۈمنى قـويمىغىلى تـۇردىڭىز ،بـۇ كـۈنلهر قاچـان تۈگهيـدۇ ،قاچـان يﯧنىـپ كﯧلىسىز؟ ماڭا بىر ېئنىق جاۋاب بﯧرىڭه زادى! _ خهقلهرنىــڭ گﯧــپىگه چىدىماپــسىز-دە ،ســهھرايى قىيــامهت دﯦــگهن ەئنه شــۇ... ۆئيــدىكىلهرنى دﯦمىــسهم مﯧنىــڭ ۇئ يهرگه تارتىــشقۇدەك ھﯧچنــﯧمهم يــوق .ۇئ يهردە ياشاشـــنى وئيلىـــسامال ىئچىـــم پۇشـــىدۇ ،ۆئزەمنـــى پهقهت ەئركىـــن -ائزادە ھـــﯧس قىاللمايمهن؛ تاڭ ۇئقمايمهن ،بىر توپ ائدەم مﯧنى قىسماققا ائلغانـدەك ،ھهممىـسى مﯧنى باشقۇرۇپ تۇرۇۋالىدىغاندەك بىلىنىدۇ. _ سىزدىكى بۇ مهسىلىنى ھهل قىلىش تهس وئخشايدۇ ،ائلـالھ كـۆڭلىڭىزگه مۇشـۇ يهرنىڭ مۇھهببىتىنى سالمىغىىچه وئڭشالمايدىغان وئخشايسىز. _ گهپ سىزدە ،ەئر كىـشى بولغانـدىكىن تىرىـشىڭ .ىئمـاملىقال قىلىـپ وئلتۇرمـاي باشقا تىرىكچىلىك بولسا قىلىڭ. _ ىئماملىقتىنمۇ ائيرىالي دەپ قالدىم ،تىرىكچىلىكنى چوقۇم قىلمىساق بولمايدۇ. _ مانا مۇنداق دەپ تۇرۇڭ... سىىيىت قارىم يﯧنىك تىندى ،ەئممـا يهنىـال خـاتىرجهم بواللمىـدى .بهزى خوتـۇنالر ېئرىنىــڭ يﯧنىــدا تــۇرۇپ ەئســكى ىئــشنى قىلىۋاتقــان يهردە ،يىراقتىكــى خوتۇنــدىن قانداقمۇ خاتىرجهم بولغىلى بولسۇن؟! سىيىت قارىنىڭ غﯧرىب-مىسكىنلىكى قانچه ېئغىرالشقانچه سهۋر-تاقهت ،غهيرەت- شــىجاەئتلىرىمۇ شــۇنىڭغا مــاس ھالــدا كــۈچىيهتتى» .گــۈزەل مهھبــۇب ،ســۆيۈملۈك خوتۇن« وئبرازىنىڭ خۇنۇكلىشىپ يوقـاپ كهتمهسـلىكىنى ۈئمىـد قىالتتـى .زۆھرەنـى نىكاھىغا ائلماستا ۇئنىڭ ىئنـساۋىنى تىـلهپ غـايىۋانه دۇائ قىلغـان بولـسا ،ەئمـدى ۇئنىــڭ ائمــان-ېئــسهن قايتىــپ كﯧلىــشىنى جــان دىلــى بىــلهن ۈئمىــد قىلىــپ دۇائ قىلىدىغان بولدى ،زۆھرەدىن بهك ەئنسىرەپ كهتكهن ياكى يامان چۈش كۆرۈپ قالغـان چاغلىرىدا نهپله ناماز وئقۇپ ،كۆز ائلدىدا ائغرىـق ياتقـان قﯧرىندىـشىنىڭ شـىپالىق تﯧپىشىنى تىلهپ دۇائ قىلغاندەك يۈكسهك تهقۋالىق ،چوڭقۇر تىلهك ،كۈچلـۈك ائرزۇ- ىئستهك بىلهن دۇائ قىالتتى. ائيــالر ۆئتــۈپ رامىــزان شــهرىف يﯧتىــپ كهلــدى ،نامازغــا كﯧلىــدىغان جامــاەئت كۆپهيدى ،بايالر كهمبهغهللهرگه ۆئشرە-زاكات ائيرىشقا باشلىدى ،ۆئچ-ائداۋىتـى بـارالر مۇناسىۋەتلىرىنى ياخشىالشقا قـاراپ ماڭـدى ،كىـشىلهر بىـر-بىرلىرىنـى ىئپتارلىققـا چاقىرىشقا باشلىدى ،مهھهللىنى ىئناق كهيپىيات قاپلىدى .سىيىت قارى بۇ مۇبـارەك ائينىــڭ ھهر بىــر كــۈنىنى تهقۋالىــق بىــلهن ۆئتكۈزۈشــكه تىرىــشتى ،ىئمكانىيهتنىــڭ بﯧرىچه مهسچىتتىن ،جاماەئتتىن ائيرىلمىدى .جاماەئتمۇ ۇئنىڭغـا بۇرۇنقىـدەك تهتـۈر قاراپ كهتمىدى» .سىيىت قارى نﯧمىال قىلسا نىكاھالپ خوتۇن ائپتۇ ،يا ناشايان ىئش
353
قىلماپتۇ ،بﯧرىـپ تـاش سـﯧتىپتۇ ،وئغرىلىـق قىلمـاپتۇ ،نـﯧمه قىلىمىـز ەئيـبلهپ؟!« دەيدىغانالرمۇ چىقىشقا باشـلىدى ،بـۇ پىكىـر ېئقىمىغـا ەئگهشـكهنلهر كـۆپ بولـدى، نامازنى ۇئنىڭ كهينىـدە رازىمهنلىـك وئقۇشـقا ،ۇئنىڭـدىن ائنـچه-مـۇنچه تهبلىـغ ۋە ھۆكۈمهتنىڭ ەئمر-پهرمانلىرىنى ائڭالشقا باشلىدى .سىيىت قارىنىڭ تهلىـيىگه ،بـاش ىئمام وئڭلۇق ،كهمتهر باال ىئدى ،سـىيىت قـارى بىـلهن مـۇنبهر تاالشـمايتتى ،جـۈمهدە ىئمام بولۇپ تهبلىغ قىلغانـدىن باشـقا ۋاقىتتـا ائساسـهن سـىيىت قـارىنى وئتتۇرىغـا چىقىرىپ قوياتتى ،سىيىت قارىنىڭ ۆئيى مهسـچىتكه يﯧقىنـراق بولغاچقـا ھهر كـۈنى دﯦگۈدەك دىنىي پاائلىيهتلهرگه يﯧتهكچىلىـك قىالتتـى .بـۇ ائيـدا ىئمـام-خاتىپالرنىـڭ يىغىنى ،ۆئگىنىش كۇرسلىرى ائۋۇپ كهتتى ،سىيىت قارىمۇ بۇنىڭغا چوقـۇم بارمىـسا بولمايتتى ،يىغىن تۈگىگىچه ۇئخالپ قالغىلى تاس قـاالتتى ،وئيغـاق تۇرسـىمۇ كـۆزى باشلىقتا بولغان بىلهن ،خىيالى خوتۇنىدا ىئدى... ســىيىت قارىنىــڭ ائدىمىيلىــك ھــۆرمىتى ســاقلىنىپ قالغــان بىــلهن ،بــۇرۇنقى ىئناۋىتى يهنىال ەئسلىگه كﯧلهلمىدى ،ۇئ تهنه-مهسخىرىدىن قۇتۇلىدىغان كۈنلهرنىڭ پاتراق كﯧلىشىنى ،قهددىنى تىك تۇتـۇپ ياشاشـنى ۈئمىـد قىلغـانچه ،زۆھـرە يﯧنىـپ كهلمهي خاپا سالدى ،دەرد ۈئسـتىگه دەرد قوشـتى .تﯧلﯧفـون ۇئرسـا خۇشـخهۋەر يـوق، كۆڭۈلــسىز گهپ جىــق .بۇنــداق چاغــدا ۇئ زۆھرەنــى ۆئزىــدىن بارغــانچه ياتلىــشىپ كﯧتىۋاتقاندەك ھﯧس قىالتتـى ،ھهتتـا »ۇئنىـڭ بىـلهن تـوي قىلغىـنىم ،نهچـچه كـﯧچه بىلله بولغىنىم چۈشۈممۇ؟!« دەپ وئيالپ قاالتتى. ىئنساننىڭ نهپـسى غالىـپ كهلـسه ،ىئمـانى ،تهقـۋالىقى تـۆۋەن وئرۇنغـا چۈشـۈپ قــاالتتى؛ بــۇنى ســىيىت قــارى ھهر ۋاقىــت ھ ـﯧس قىالتتــى ،ائلالھنــى كــۆپرەك زىكــرى قىلىشىم كﯧرەك دەپ وئياليتتى ،ەئمما خيالى يهنه زۆھرەگه كﯧتىپ قـاالتتى .شـهيتان ۇئنى ھهر كويالرغا ساالتتى! جاماەئت سـىيىت قارىنىـڭ ھهسـرىتىنى بىلمهيتتـى ،خوتـۇنىنى ۈئچ-تـۆت كـۈن خوتــۇن قىلىــپال بۇنــداق ھىجــران ،ســﯧغىنىش ائزابىغــا قالغــانالر تولىمــۇ ائز ىئــدى. ســىيىت قــارى جامــاەئتكه ۆئزى ھهققىــدە باياننــامه جاكارالشــنى ،ۆئســهك گهپلهرنــى بﯧسىقتۇرۇشنى قانچه قﯧتىم وئيلىغان بولـسىمۇ مۇۋاپىـق پۇرسـهت تاپالمىـدى ،جـۈمه كۈنىدىن باشقا ۋاقىتتا جىـق گهپ قىلغىلـى بولمـايتتى .رامىزاننىـڭ ائخىرقـى جـۈمه كۈنى باش ىئمامنىڭ ىئشى چىقىپ قﯧلىپ رۇخسهت سورىدى ،ىئماملىق سىيىت قارىغا وئڭچه قالدى .بۇ كۈندىكى تهبلىغ »ىئناق جهمىئيهت بهرپا قىلىش« ھهققىدە بوالتتى. سىيىت قـارى ۋاقىتنـى چىـڭ تۇتـۇپ ۋەز سۆزلهشـكه باشـلىدى ،بۇرۇنقىـدەك تهمكىـن ھالىتىنى ساقلىدى .ۇئ ىئسالم دىنىنىڭ ىئناق جهمىئيهت بهرپـا قىلىـشتىكى رولىنـى سۆزلهپ بولۇپ ،نۇقتىلىق ھالدا ائىئله ،نىكاھ ھهققىدە توختالدى.
354
» ائىئله ىئناق جهمىئيهت بهرپا قىلىشنىڭ ائساسى_،دﯦـدى ۇئ جامـاەئتكه تهكـشى قارىۋﯦتىپ _،ائىئله بۇزۇلسا جهمىئيهت بۇزۇلىدۇ ،ائىئله تۈزەلسه جهمىئيهت تۈزۈلىدۇ. ائىئلىنىڭ بۇزۇلۇشى ياكى تۈزۈلۈشى ەئر-خوتۇنغا بـاغلىق ،ەئر-خوتۇننىـڭ ىئنـاقلىقى ەئمهلىيهتته جهمىئيهت ىئناقلىقىنىڭ ائساسـى .ھـازىر جهمىئيىتىمىـزگه قارايـدىغان بولساق ،ائىئلىسىنى بۇزۇۋاتقـان ەئر-ائيـالالر ائز ەئمهس؛ تاالغـا قـاراپ قالغـان ەئرلهر ھﯧچ سهۋەبنىڭ تـايىنى يـوقال خوتـۇنىنى تـاالق قىلىۋﯦتىـپ بارىـدۇ ،بـالىلىرى يﯧـتىم قﯧلىۋاتىــدۇ .ەئرســىز قالغــان خوتــۇنالر ەئرگه تﯧگىــشنى خالىمــاي ،بــاال بﯧقىــشنىمۇ خالىماي يامان يولغا كىرىپ كﯧتىپ بارىدۇ .خوتۇنى ائشكارە زىنا قىلمىغـان ھـالهتته، يهنه كﯧلىپ خوتۇنىنىڭ زىنا قىلغانلىقىغا تۆت گـۇۋاھچىنى كهلتـۈرەلمىگهن ھـالهتته ېئرىنىــڭ ۇئنــى تــاالق قىلىــشى ھــارام ،مىجهزىمىــز چىقىــشالمىدى دەپ ائلــدىراپ ائجرىشىپ كﯧتىشمۇ دىنىمىزدا دۇرۇس ەئمهس .خوتۇننى قويۇۋﯦتىشكه ناھايىتى چـوڭ سهۋەب كﯧرەك ،ائجراشمىسا پهقهت بولمايدىغان ەئھۋالدا ائندىن ائجرىشىش كﯧـرەك، شۇنداقتىمۇ بىر تاالق خوتۇنىنى ھهيـزدىن ،نىفاسـتىن پـاك بـولغىچه قﯧـشىدا ېئلىـپ قﯧلىـــشى كﯧـــرەك .خوتـــۇنى ېئرىنىـــڭ قﯧـــشىدا تۇرغـــان مـــۇددەتته ېئـــرى ۇئنىڭغـــا نامهھرەملهرگه قىلىدىغان قىلىقنى قىلماسلىقى كﯧرەك ،بولمىسا نىكاھتا يﯧنىشقان بولىدۇ .خوتۇنىنى تاالق قىلغاندىن كﯧيىن ەئرنىڭ ۇئنى ۆئيدىن ھهيـدەپ چىقىرىـشى ھــارام ،خوتــۇنى باشــقا ەئرگه تﯧگىــپ بــولغىچه مهلــۇم ۋاقىــت كۈتۈشــى كﯧــرەك، شۇنىڭغىچه ەئرنىڭ ائچچىقى يﯧنىپ قﯧلىـشى ،خوتۇنىغـا مﯧھرىبـانلىق كۆرسىتىـشى مــۇمكىن ،ەئگهر ائلــالھ نﯧــسىپ قىلــسا ،قايتــا يﯧنىشىۋﯦلىــشى مــۇمكىن .شــۇڭا جامــاەئتلىرىمىز ،ائىئــله ىئنــاقلىقىنى قوغــدايلى ،ائلــدىراپ ائجرىــشىدىغان ىئــشنى قىلمايلى ،ائيال خهق ائجىز ،ۇئالرنى ائسرايلى .ەئگهر » بۇ گهپلهرنى دﯦيىشكه سﯧنىڭ الياقىتىڭ توشـمايدۇ« دەپ قالـساڭالر ۇئمـۇ مهيلـى ،دەيـدىغان گهپنـى دەپ قويـدۇق، ھهقنــى يهتكــۈزۈش بىزنىــڭ ۋەزىپىمىــز .ھهق تــاائال ائلدىــدا شــۇنداق قهســهم قىلىــپ ېئيتىمهنكى ،مهن بىر مۇسۇلمان بولۇش سۈپىتىم بىلهن شهرىەئتكه خىالپ كﯧلىدىغان ىئشنى قىلمىدىم ،نىكاھ تۇرمۇشۇمنىڭ وئڭۇشسىزلىققا ۇئچرىشىنى ائلالھنىڭ ماڭـا بهرگهن بىــر ســىنىقى دەپ چۈشــىنىمهن .مهن ھهر قايــسىڭالرنىڭ ائلدىــدا جاۋابكــار ەئمهس ،ائلالھنىــڭ ائلدىــدا جاۋابكــار .كىمنىــڭ ھهق ،كىمنىــڭ ن ـاھهق ىئكهنلىكــى قىيامهتته ائشكارا بولىدۇ .مهن توغرۇلۇق كىـم نـاھهق گهپ قىلغـان بولـسا شـۇ ماڭـا تۆھمهت قىلغان بولىدۇ ،ەئگهر دﯦگهن گهپلىرى ھهقىقهتهن مهندە يۈز بهرگهن بولسا ۇئ غهيــۋەت بولىــدۇ .مهن ســىلهرگه غهيــۋەت-شــىكايهتنىڭ زىنــادىنمۇ ېئغىــر گۇنــاھ ىئكهنلىكىنى جىق سۆزلىدىم ،ەئمما يهنىـال غهيـۋەت-شـىكايهتتىن ،پىتـنه-ىئغـۋادىن قۇتۇاللمىدىم ،ۇئنداق قىلماڭالر جاماەئت ،بىزنىمۇ بـۇ جاھانـدا ياشـىغىلى قويـۇڭالر. كىم باشقىالرنىڭ ەئيـب-نۇقـسانلىرىنى ياپـسا قىيـامهت كـۈنى ائلـالھ ۇئ كىـشىنىڭ
355
ەئيىــۋىنى ياپىــدۇ ،كىــم باشــقىالرنىڭ ەئيــب-نۇقــسانلىرىنى ائشكارىلىــسا ائلــالھ ۇئ كىــشىنى قىيــامهت كــۈنى رەســۋا قىلىــدۇ .ائۋۋال ۆئزەڭالرنــى بىلڭــالر ،باشــقىالرنىڭ گۇناھىنى ائلالھقـا قويـۇپ بﯧـرىڭالر .يهنه بىـر ىئـشنى مهشـهدە دەپ قويـاي ،ائيـالىم زۆھرە ھهققىدە ھهر قىسما گهپ قىلىدىغانالر بولسا ەئمدى ماڭـا دﯦـسۇن ،زۆھرەنىـڭ قانداقلىقىنى مهن بىلىمهن .بولمىسا ھﯧچكىم قااليمىقان سـۆزلهپ يۈرمىـسۇن ،پـاك ائيالغا تۆھمهت قىلىش يهتته چوڭ گۇناھنىڭ بىـرى ،بـۇنى وئبـدان بىلىـپ قويـۇڭالر. مهن مهشهدە پهخىرلىنىپ تۇرۇپ شـۇنداق دەيمهنكـى ،شـۇنداق قىزنـى بﯧقىـپ چـوڭ قىلغان ائتا-ائنىغا مىـڭ رەھـمهت .ھهممىڭالرنىـڭ ۆئيىـدە ائيـال زاتـى بـار ،ۇئالرنـى ائسراش ،قوغداش ،يامـان ىئـشتىن توسـۇش سـىلهرنىڭ مهجبـۇرىيىتىڭالر ،ائيـال خهق پىتنه-پاساتقا ەئڭ يﯧقىن كﯧلىدۇ ،بۇنىڭغا كـۆپ دىقـقهت قىلىـش كﯧـرەك .قاچـانكى ەئرلهرمۇ خوتۇن خهقـتهك غهيـۋەتچى ،سـۇخهنچى بولىـدىكهن ،ىئمـانى ۋە ەئركهكلىكـى يوقالغان بولىـدۇ .خۇالسـه كـاالم ،پىتـنه -ىئغـۋا ،قـارا تـۆھمهت ،غهيـۋەت-شـىكايهت كىــشىلىك مۇناســىۋەتنى ،ائىئلىنــى ،جهمىئيهتنــى بۇزىــدۇ ،ىئنــاق جهمىئــيهت بهرپــا قىلىــشقا ېئغىــر زىيــان يهتكۈزىــدۇ .ۇئنــداق ناچــار قىلمىــشنى دىنىمىزمــۇ قــاتتىق ەئيبلهيدۇ .قهبرە ۋە قىيامهتنىڭ ائزابىدىن قورقىدىغانالر ۇئنـداق چـوڭ گۇنـاھالردىن يىراق تۇرۇشـى كﯧـرەك .ائخىرىـدا دەيـدىغىنىم ،ھهر بىـر مۇسـۇلمان سـاغالم ەئقىـل، ساغالم ەئخالقى بىـلهن ياشـاپ ،ائىئلىـسىنى گۈللهنـدۈرۈپ ،ىئنـاق جهمىئـيهت بهرپـا قىلىشقا بىر كىشىلىك تۆھپه قوشۇشى كﯧرەك... بۇ قارىمنىڭ نهچـچه ۋاقىتـتىن بﯧـرى كۆڭلىـدە دەپ بولغـان گهپلىرىنـى ائڭـالپ وئلتۇرغان جاماەئت بىر-بىـرىگه قارىـشىپ كۇسۇلدىـشىپ كهتتـى ،ەئممـا بىرەرسـىمۇ وئتتۇرىغـــا چىقىـــپ ۇئنىـــڭ دﯦگهنلىـــرىگه قارشـــى چىقالمىـــدى .نامـــازدىن تـــاراپ چىققانلىرىدا بولسا » ائران تۇرغاندەك ەئجهپ دەۋالدىيا ،ھۆكۈمهت بﯧكىتىـپ بهرگهن تهبلىغدىن چهتنهپ كهتتىيا ...خوتۇنىغا كۈچى يهتمىسه بىزگه كـۈچى يﯧتهمـدىكىنا... خوتۇنىغــا دﯦــيهلمىگهن گهپلىرىنــى بىــزگه دەمــدىكىنا ...ىئــشىنى قىلــسىنا «...دەپ غۇدۇراشتى ،ەئمما سىيىت قارىنىڭ ېئيتقانلىرىنى ھهرگىز خاتـا دﯦيهلمهيتتـى ،قايىـل بولمايــدىغان يهرلىرىنــى وئتتۇرىغــا قويالمــايتتى .جامــاەئت دﯦــگهن بويــسۇنغۇچى، ىئمامنىڭ پىكرىگه ھۆرمهت قىلماي بوالمدۇ؟ مۇشۇ تهبلىغ باھانىـسىدە كۆڭلىـدىكىنى دەۋالغـان ،ۆئزىنـى ۋە زۆھرەنـى بىـراقال ائقالپ چىققان سىيىت قـارى خـﯧلىال روھلىنىـپ قالـدى ،زۆھرەنىـڭ يۈزىغـۇ ائقـاردى، ەئمما قايتىپ كهلمهي قالسا كۈتۈلمىگهندە قارا يۈز بولۇپ كﯧتهتتى .سىيىت قارىنىـڭ جاماەئت ائلدىدىكى يۈزىمۇ تۆكۈلهتتى. ۇئ شۇ كۈنى كهچته زۆھرەگه تﯧلﯧفون قىلدى ،قىـسقىچه ەئھۋالالشـقاندىن كﯧـيىن خۇشاللىقى ۋە ەئنسىزلىكىنى ائشكارىلىدى:
356
_ بۈگۈنكى جۈمهدە مهن جامـاەئتكه تهبلىـغ قىلىـپ ،ۆئزىمىزنـى ائقلىـدىم ،ەئمـدى يﯧنىپ كهلمىسىڭىز يۈزۈمنى قارا قىلىسىز. _ شۇنداقمۇ؟ ياخشى قىلىپسىز ،لﯧكىن خهق گﯧپىڭىزگه ائلدىراپ ىئشىنهمدۇ؟ _ ىئشىنىشى مۇمكىن ،چۈنكى مهن ائلالھ ائلدىدا قهسهم قىلدىم. _ ىئشهنمهسلىكىمۇ مۇمكىن ،چۈنكى خهقلهرنىڭ ھهممىسى قهسهمخور. _ ىئشهنمىسه مهيلى ،بولغىنىنى كۆرەرمىز _،دﯦدى سىيىت قارى كهيپىنى بۇزماي. _ بىز ۇئ خهقنىڭ ائلدىدا زادى نﯧمه گۇناھ قىلىپتۇق؟ ۆئيىدىكى خوتۇن ،قىزلىرىنى باشقۇرسا بولمامدۇ دەيمهن. _ خهقنى ەئيبلهۋەرمهڭ ،ۇئالرمۇ ائىئلىسىنى وئبدان باشقۇرۇۋاتىدۇ. _ ۆئزىمىزنى ائقلىدىم دەپ ۆئزىڭىزنـى چانـدۇرۇپ يۈرمىگهنـسىز-ھه ،خهق ەئمـدى تﯧخىمۇ ىئشهنمهيدۇ. _ ۇئالرنىڭ ىئشىنىش-ىئشهنمهسلىكى سىزگه باغلىق بولۇپ قالدى ،قايتىپ كﯧلىپ قﯧشىمدا تۇرسىڭىز خهقلهر سىزگه ھﯧچنﯧمه دﯦيهلمهيدۇ ،ەئگهر قايتىپ كهلمىـسىڭىز يۈزىڭىز قارا پﯧتى تۇرىۋﯦرىدۇ. _ مهن خهقنى دەپ ياشامدىمهن؟ ماڭا ۆئزەمنىڭ تۇرمۇشى الزىم. _ ۇئنــداق دﯦــسىڭىز ەئمــدى بولمايــدۇ ،تــوي قىلغانــدىكىن بــۇ تۇرمــۇش ىئككــى ائدەمنىــڭ تۇرمۇشــى بولىــدۇ ،ســىز يهنىــال ۆئزىڭىزنــى ەئگه تهگمىــگهن قىــزدەك وئيالمسىز؟ _ ەئرگه تﯧگىپال ۆئزەمدىن ائيرىلىپ قالسام بولمايدۇ. _ ۆئزىڭىــدىن ائيرىلىــپ قالمايــسىز ،يــالغۇزلۇقتىن قۇتۇلــۇپ مهن بىــلهن وئبــدان ياشايسىز. _ تاڭ ،بۇنىڭغا ھﯧچ ىئـشهنگۈم كهلمهيـدۇ ،ھـال كـۈنىڭىز ياخشىالنمىـسا قانـداق بهختلىك تۇرمۇش كهچۈرگىلى بولىدۇ؟ _ بىــز تﯧخــى يــاش ،تىرىــشىمىز ،بۇنــداق نــامرات ۆئتىــۋەرمهيمىز .شــۇنىڭغىمۇ ائز دﯦگهندە ىئككى-ۈئچ يىل ۋاقىت كﯧتىـدۇ .شـۇنىڭغىچه ائشـۇنداق يۈرەمـسىز؟ مﯧنـى پهقهت وئيلىمامسىز؟ _ ۇئنداق ىئش يوق ،مهن ھامان بارىمهن. _ قاچان كﯧلىسىز؟ ەئگهر »سهن بﯧيىغاندىن كﯧـيىن يﯧنىڭغـا بـارىمهن« دﯦـسىڭىز قامالشمايدۇ... _ سىزدە پۇل تاپااليدىغان چىراي يوق ،تۆگىنىـڭ قـۇيرۇقى يهرگه تهگكهنـدە ائنـدىن مۇرادىمغا يﯧتهرمهنمىكىن دەيمهن. _ سىزگه مال-دۇنيا شۇنچه مۇھىمما؟ ائدەم دﯦگهن بىر قاچـا تامـاق يﯧـسه تويىـدۇ، ائرتۇق تاماق ائشـقازانغا زىيـان .ھهر قـانچه كاتتـا ائدەممـۇ بىـر كىـشىلىك وئرۇنـدا
357
ياتىدۇ ،بﯧيىپ ائسـمانغا چىقىـپ كهتمهيـدۇ ،يهنه شـۇ يهردە ياشـايدۇ .خـۇدا بهرگهن جان ،ىئمان ،ساالمهتلىكتىن باشقا نهرسىنىڭ ھهممىسى ھهقىقىي بايلىق ەئمهس مهن سىزگه دەي ،نﯧمىنىڭ ەئڭ ياخشى ىئكهنلىكىنى پهقهت بىلهلمهيۋاتىسىز. _ سىز شۇ بايلىققا ېئرىشهلمىگهنچه ۇئنى كهمسىتىـسىز .مهن كهمـبهغهل ياشاشـنى قهتىئي ياقتۇرمايمهن. _ بـۇنى بىلىـمهن ،لــﯧكىن خوتـۇن خهق مــال-دۇنياغـا ائرتــۇق بﯧرىلىـپ كهتــسه ەئر كىشىگه وئخـشاپ قالىـدۇ ،يـالغۇز تىرىكچىلىـك ائيـال كىـشىگه پهقهت ياراشـمايدۇ. مال-دۇنيا تﯧپىشنى سىز ەئمهس ،بىز وئيلىساق بولىـدۇ .ماڭـا ائنـچه ىئشهنمهيـسىز، لﯧكىن شۇنى وئيالپ باقسىڭىز بولىدۇ ،تۇرمۇشتا ەئر-ائيالنىڭ پهرقى بولۇشى كﯧرەك. تىرىكچىلىكنى ەئرلهرگه قويۇپ بﯧرىش كﯧرەك؛ ائيال خهقنىڭ بهختـى تـاالدا ەئمهس، ۆئيدە ،ائىئلىدە .كهمبهغهل بولسىمۇ نـوچى ياشـايدىغان بىـر ەئرنىـڭ غهمخورلۇقىـدا ۆئتۈۋاتقان ائيالنىڭ چىرايىدىكى كۈلكىنى سىز كۆرۈپ باققانمۇ؟ مهن كـۆرۈپ باققـان، مۇشۇ مهھهللىدىال شۇنداق بهختلىك ائىئلىدىن وئن نهچچىسى بار. _ سىز شۇ خوتۇنالرغـا قـاراپ يۈردىڭىزمـا؟ ۇئالرغـا قـاراپ بىزمـۇ شـۇنداق ۆئتـسهك بولىــدىكهن دەمــسىز؟! ســىز شــۇ خوتۇنالرنىــڭ ۆئيىــگه كىرىــپ دەردىنــى تىڭــشاپ بــاقتىڭىزمۇ؟ ېئرىــدىن تايــاق يﯧگهنلىرىنــى ائڭــالپ بــاقتىڭىزمۇ؟ ېئــرىگه بﯧقىنىــپ قالغـــان خوتـــۇن ۆئمـــۈر بـــويى بهختلىـــك بواللمايـــدۇ .خوتـــۇن كىـــشىنىڭ نﯧمىنـــى وئياليدىغانلىقىنى مهندىن سوراڭ. سىيىت قارى ېئغىر خۇرسىندى ،كاج خوتۇنغا گهپ ۆئتكـۈزمهك نﯧمـانچه تهس-ھه! ەئمما سهۋر قىلماي بولمايتتى؛ ائچچىقتىن ،تىل-ھاقارەتتىن يىراق تۇرۇپ ،چىرايلىق گهپ قىلماي بولمايتتى: _ سىزنىڭچه شـۇ ەئر-خوتـۇنالر كۈنـدىال ۇئرۇشـۇپ يۈرىـدىكهن-دە! ھهمـمه ائدەمنـى شــۇنداق ەئســكى ،ۇئرۇشــقاق ،قــاالق دەپ وئيالمــسىز؟ نﯧمىــشقا مۇشــۇ مهھهللىــدىن ەئمهستهكال گهپ قىلىسىز .بۇ مهھهللىدىن سىز چىقىپ كهتكىلى قانچىلىـك بولـدى؟ ۇئنچىلىك قىلىپ كهتمهڭ ،ھهر ائدەمگه ھهر قانچه ناچار بولسىمۇ ۆئز يﯧـرى ياخـشى، سىز بﯧيجىڭدا نهچچه وئن يىل تۇرسىڭىزمۇ بهرىبىر بﯧيجىڭلىق بواللمايسىز ،بﯧيىـپ پۇل تاپىمهن دەپ يـا كارخانـا قۇرالمايـسىز ،تۇرۇۋاتقـان ۆئيىڭىزگىمـۇ ۆئزىڭىـز ىئـگه ەئمهس ،بىرســى كﯧلىــپ ھهيــدەپ چىقىىرىۋەتــسه تــاالدا قالىــسىز .ىئــشخانىڭىزدا ۆئز زۇۋانىڭىــزدا گهپ قىاللمايــسىز ،بىــر كىمــلهر بىــلهن مۇڭدىشالمايــسىز ،ېئھتىمــال قاتتىراق يۆتىلهلمهيسىز ،كوچىالردا بىـر كىمـلهر بىـلهن ساالملىـشىپ ماڭالمايـسىز، قايسى بىر وئغرى ائلدىمنى توسۇۋﯦلىپ سومكامنى بـۇالپ كﯧـتهر دەپ ەئنسىرەيـسىز. كﯧچىدە يالغۇز قﯧلىشتىن قورقىسىز ،ۆئيىڭىزدە خاتىرجهم ۇئخلىيالمايسىز .شۇنداق تۇرۇقلۇق تﯧخى ەئركىن-ائزادە ياشاۋاتىمهن دەمسىز؟! ۇئنداق قىلماڭ زۆھـرە ،يﯧنىـپ
358
كﯧلىڭ ،كاللىڭىزدىكى بهزى خىيالالرنى چىقىرىۋﯦتىڭ ،شۇنچه گهپلهرنـى قىلىـشتۇق، شۇنچه ىئشالرنى باشتىن كهچۈردۇق؛ بۇ ياشقا كﯧلىپ ،توي قىلىـپ ەئمـدى خـاتىرجهم بوالي دﯦگهندە ىئشىمىزنى بۇزمايلى؛ ەئقىل بىلهن ىئش قىلىۋﯦتىـپ ،تـۇرۇپال ۇئنـداق ەئخمهقلىــق قىلمــايلى ،يــوقىالڭ ائرزۇالرغــا بﯧرىلىــپ تۇرمۇشــتىن زىيــان تارتمــايلى، بهختىمىزگه پالتا چاپساق ۇئۋالى ۆئزىمىزگه! _ مهنــدىن ەئنــسىرىمهڭ_،دﯦــدى زۆھــرە بىــر دەم جىمىــپ كﯧتىــپ _،ھــﯧچ ىئــش بولغىنى يوق ،ۆئزىڭىزمۇ كۆردىڭىزغۇ ،بۇ شهھهر ۇئنداق قااليمىقـان شـهھهر ەئمهس، ۇئنىڭ ۈئسـتىگه بىزنىـڭ بـۇ ەئلچىخانـا رايونىنىـڭ ھهمـمه يﯧرىـدە سـاقچىالر پوسـت تۇرىدۇ ،تۇرۇۋاتقان بىنانىڭ ىئشىكىدىمۇ ائدەم بـار ،كىرىـپ-چىققـانالرنى تهكـشۈرۈپ تۇرىدۇ .بﯧشىمىزغا باال كهلسه نهدىـال بولـسا كﯧلىۋﯦرىـدۇ ،خـۇدايىم سـاقالر ،ھﯧلىمـۇ شــۇنچه ۋاقىتــتىن بﯧــرى ھــﯧچ ىئــش بولمىــدى .ىئــشقىلىپ ،مهنــدىن بهك ەئنــسىرەپ كهتمهڭ ،ۇئنداق ەئنسىرەپ وئلتۇرغىچه تىنچ-ائمانلىقىمنى تىلهپ ماڭـا دۇائ قىلىـپ قويۇڭ. _ ھهر كۈنى دۇائ قىلىۋاتىمهن ،ىئنساۋىڭىزنى ،خاتىرجهملىكىڭىزنى تىـلهپ ،يهنه پاتراق قايتىپ كﯧلىشىڭىزنى تىلهپ دۇائ قىلىۋاتىمهن. _ مﯧنىــڭ ىئنــساۋىمدىن چاتــاق چىقمايــدۇ ،خۇدايىمــدىن مهنــال قــورقىمهن دەپ وئيالمسىز؟! _ قورقسىڭىز ياخشى ،خۇدايىمدىن مهندىن بهكرەك قورقۇشىڭىزنى ۈئمىد قىلىمهن. ائلالھــتىن ھهقىــقهتهن قورقــۇپ ،مﯧنــى تاشــالپ قويم ـاي ،يﯧنىمغــا تﯧــزرەك قايتىــپ كﯧلىشىڭىزنى تىلهيمهن. _ قايتىدىغان ىئشىم بولـسا سـىزگه دﯦمهيـال بـارىۋﯦرىمهن ،ھـازىرچه سـهۋر قىلغـاچ تۇرۇڭ. _ مﯧنى وئيلىمىـسىڭىزمۇ ،ۆئيـدىكىلىرىڭىزنى بولـسىمۇ وئيـالڭ» .ەئرگه تﯧگىپمـۇ ائتا-ائنىسىنى كۆرگىلى كهلمهيدىكهن« دەپ سىزدىن بهك خاپا بولۇپ كهتمىسۇن. _ ائھ ،نﯧمانچه جىق خاپىلىق بۇ ،ۆئزەمگه ائخىر ىئگه بواللمايدىغان وئخشايمهن. سىيىت قارى زۆھرەنىڭ بۇ ھهسرىتىدىن ائمالسىزلىقنى ۋە ائزغىنه ۈئمىـدنى ھـﯧس قىلدى. رامىزان چىقىـپ كﯧتىـشكه ائز قالغـان كۈنلهرنىـڭ بىرىـدە سـىيىت قـارى تـۇنجى خوتـــۇنى گۇلنىـــسانىڭ ۈئرۈمچىـــدە كﯧلىـــشمهسلىككه ۇئچـــراپ ۆئيىـــگه يﯧنىـــپ كهلگهنلىكىنى ۇئقتى ،غۇالم قارى بىلهن كۆرۈشۈپ سىڭلىسىنىڭ ەئھۋالىنى سورىدى. _ مهنــدىن نﯧمىنــى ســورايال_،دﯦــدى غــۇالم قــارى قــاپىقىنى تــۈرۈپ _،ســىلىگه يارىمىغاندىن كﯧيىن ۆئيدىن قﯧچىـپ ،خهقنىـڭ شـهھىرىدە ىئتنىـڭ كـۈنىنى كـۆرۈپ، ەئيپناق بولۇپ يﯧنىپ كهلدى شۇ...
359
سىيىت قارى جىددىيلىشىپ قالدى ،يۈرىكى سىقىلدى: _ بۇ قىسمهتلهرنى مهندىنال كۆرسىله بولمايدۇ قارىم ،تهقدىر دﯦگۈلۈك... _ خوتۇن خهق دﯦگهن ائشۇنداق ساراڭ بولىدىكهن؛ قىلىدىغىنىنى قىلىـپ بولـۇپ ائلالھــتىن تﯧگىــشلىك جازاســىنى تارتقانــدا يىغــالپ ياتىــدىكهن ،بــارلىق دەردى يهنه بىزگه ېئشىپ قالىدىكهن... _ نﯧمه ىئش بولغانلىقىنى ېئيتىشقا بوالمدۇ؟ غۇالم قارى تۇرۇپ قالدى ،چىرايىدا قايغۇ-ھهسرەت ،كۆڭلىدە ىئزا-ائھانهت ...بـۇنى بىر ېئغىز گهپ بىلهن تـۈگهتكىلى بولمـايتتى ،مۇشـۇ قـارىم سىڭلىـسىنى ائلـدىراپ قويۇۋەتمىگهن بولسا بۇ كۈنلهرمۇ يوق ىئدى. _ بـــۇ گهپنـــى سورىمىـــسىال بـــوالتتى ،لـــﯧكىن دەپ قويـــاي ،بۇنىڭـــدا ســـىلىنىڭ مهسۇئلىيهتلىرىمۇ يوق ەئمهس .قويۇۋەتكهن خوتـۇنلىرى ۆئيـدىن قﯧچىـپ ۈئرۈمچىـدە بىر رﯦـستۇراندا ىئـشلهپتۇ ،كﯧـيىن يامـان قىـزالر بىـلهن ائرىلىـشىپ قـاپتۇ ،وئيـۇن- تاماشــىغا تويمــاپتۇ ،كﯧــيىن بىــر ائلــدامچى بىــلهن ائرىلىــشىپ قــاپتۇ .ىئككىــسى نىكاھسىزال بىر ۆئيدە تۇرۇپتۇ .ۇئ مهلۇئن جهمىئيهتتىال يۈرۈيدىغان ەئسكى نﯧمىكهن، گۇلنىسانى يامان ىئشقا ساپتۇ ،ۇئنىمىسا ۇئرۇپ خورالپتۇ ،قﯧچىـپ كهتـسه كهينىـدىن تۇتۇۋاپتۇ .بىر قﯧـتىم ۇئنىـڭ يانپىـشىغا دەسـسهپ قوپالمـاس قىلىۋﯦتىپتـۇ ،ۋاقتىـدا داۋاالتماي سۆرىۋﯦتىپتۇ ،بىچارە ۇئزۇن يﯧتىپ كﯧتىپتۇ ،ۆئلمهپتۇ ،ۇئنىڭ بﯧرىسى بوپتۇ. بىزگه تﯧلﯧفون قىاللمىغاندىكىن ،بـۇ ىئـشتىن خهۋىرىمىـز بولمـاپتۇ ،كﯧـيىن قانـداق بولــۇپ تﯧلﯧفــون ۇئرۇپ قالــدى ،بىــزگه ەئھــۋالىنى خهۋەر قىلــدى ،ۆئيــگه يانــدۇرۇپ ەئكىلىۋالدۇق .ھازىر ەئھـۋالى خﯧلـى ياخـشى ،لـﯧكىن دوڭغـاقالپ ماڭىـدۇ ،بىـر دەم وئلتۇرسا بﯧلى تﯧلىـپ ائغرىيـدۇ ،دۈمـچهك موماينىـڭ ۆئزىـال بولـدى ،لـﯧكىن قوشـنا مهھهللىدىكى توقسان ياشلىق سارىخانمۇ ۇئنىڭدىن ياخـشى ،گـۈس-گـۈس دەسـسهپ ماڭىدۇ... سىيىت قارى ھهسـرەتلهندى ،بـۇ ىئـشتا مﯧنىـڭ مهسـۇئلىيىتىم يـوق دﯦيهلمىـدى، گۇلنىسا ائجرىشمهن دﯦسىال ماقۇل دەپ خﯧتىنى بهردى ،قىزلىقىنى ساقالپ قااللمىغان ناپاك قىزدىن قۇتۇلغىنىغا خوش بولدى ،ەئگهر گۇلنىسا ائجراشـقىلى ۇئنىمـاي» ،زادى مهن سﯧنىڭ خوتۇنۇڭ« دەپ تۇرۇۋالغان بولسا سىيىت قارى قانداق قىالر ىئـدى؟ ائران ائلغــان خوتــۇنىنى دەردىنــى ىئچىــگه يۇتــۇپ خوتــۇن قىلىۋﯦرەرمىــدى؟ ســىيىت قــارى بۇنىڭغا بىر نهرسه دﯦيهلمهيتتى .ۆئزىگه ھهقىقىي قاراپ باقسا ،ۇئنىڭ ەئر كىـشىدەك ائكتىپ ،جهسۇر بولغان ۋاقىتلىـرى بهك ائز ىئـدى ،گۇلنىـسانىمۇ پاسـسىپلىق بىـلهن ېئلىپ ،ناىئالج قويۇۋەتكهنىـدى؛ زۆھـرەگه ائكتىپلىـق بىـلهن كۆڭـۈل بىلـدۈرەلىگهن بىلهن ھالقىلىق پهيتته پاسسىپلىق قىلىـپ ەئمـرىگه ائاللمىغىلـى تـاس قالغانىـدى، تاھىر قارى بولمىغان بولسا بهلكىم ۇئ ائرزۇسى ەئمهلگه ائشـمىغان بـوالتتى .قىـزالر،
360
خوتۇنالر ۆئزىنىڭ دﯦگىنىنى قىلدى ،گۇلنىسا گۇناھىنى بوينىغا ېئلىـپ ائجرىـشىمهن دەپ ائجراشتى ،نومۇس كۈچىگه پايلىماي كﯧتىمهن دەپ كهتتى .زۆھرە سىيىت قارىغـا تﯧگىمهن دەپ تهگدى ،شهھهردە قالىمهن دەپ قالدى .بىچارە سىيىت قارى ھهممىسىگه يۇۋاشلىق بىلهن بويسۇنۇپ ،تهقدىرىگه تهن بهردى .مولال ائدەم تهقـدىرگه ھهممىـدىن بهك تهن بﯧرەمـــدۇ؟ نﯧمىـــشقا ائلـــالھ بهرگهن بـــۇ جـــان ۋە ەئقىلنـــى ائكتىپلىققـــا ىئشلهتمهيدۇ؟! سىيىت قارى ۆئز ھالىغا ىئچ ائغرىتتـى ،قاچـانغىچه ۆئزىنىـڭ دﯦگىنىنـى قىاللمـاي تىتــرەپ تولغىنىــپ يۈرۈيــدۇ؟ زۆھــرە قايتىــپ كهلگىلــى ۇئنىمىــسا نﯧمىــشقا ۇئنــى پاسسىپلىق بىـلهن زورالۋﯦرىـدۇ؟ نﯧمىـشقا ۆئزى كهسـكىن قـارار قىلىـپ »:ەئتىگىـچه كهلــسهڭ كهل ،بولمىــسا تــاالق! « دﯦيهلمهيــدۇ .بىــر يــاكى ىئككــى تاالقتــا يﯧنىــشىش ىئمكانىيىتى بولىدۇ ەئمهسمۇ؟ سىيىت قارى يهنىال ۆئزىـگه ھـاي بهردى ،كۆنـۈپ قالغـان خـۇينى ۆئزگهرتـمهك تهس ىئدى ،مۈشـۈك بىـر دەمـدىال يولۋاسـقا ائيلىنالمـايتتى .ۇئ ھـازىر گۇلنىـسانى يـوقالپ كۆرۈپ كﯧلىشنى وئيلىدى ۋە شـۇنداق قـارار قىلـدى؛ غـۇالم قارىغـا ەئگىـشىپ ،يـول ۈئستىدىكى بىر دۇكاندىن سوۋغا ساالم ېئلىپ ،ۇئالرنىڭ ۆئيىگه باردى .غۇالم قارىنىـڭ ۆئيىـــدىكىلىرى ۇئنـــى ســـوغۇق قارشـــى ائلـــدى ،كﯧـــسهلنى يـــوقالش ســـاۋاب ىئـــش بولغاندىكىن ،ۇئنداق قىلىپ كهتمىسىمۇ بوالتتى .سىيىت قارىنىڭ ائلدىغا كۆڭۈلسىز مهنزىرە چىقىۋەردى ،ۆئيدە ھاياتلىق چىرىغىنى ائجىز ياندۇرۇپ ،دوڭغـاق سـۆگهتنىڭ كۆتىگىدەك تاشلىنىپ ياتقان گۇلنىسا توي كﯧچىسى زۆھرەنى ەئسـلهتكهن چىرايلىـق قىزغــا ھــﯧچ وئخــشىمايتتى .وئرۇقــالپ ،يىگىــلهپ مومايــدەكال بولــۇپ قالغانىــدى، ۇئنداقمىكىن دﯦسه چىرايىدا يهنه ياشلىق گۈزەللىكى جىلۋە قىلىـپ تـۇراتتى ،خـازان پهسلىدە تﯧخى سارغىيىپ بواللمىغان بىر تال يﯧشىل ياپراق مـۇددەتتىن بـۇرۇن يهرگه چۈشۈپ ائجىز ،يالغۇز ،مهيۈس ،ېئچىنىشلىق ھالدا تاشلىنىپ ياتاتتى. گۇلنىسا ۆئزىگه دەھشهتلىك زۇلۇم سالغان ھايۋاننى جاھاندىكى ەئرلهرنىڭ ەئڭ ەئسكىسى دەپ وئيالپ بولغاچقا ،سىيىت قارىغا ۇئنچه نهپرەتلىنىپ قاراپ كهتمىـدى. ســورىغان گهپلىــرىگه جــاۋاب بﯧرىــپ وئلتــۇردى .ســىيىت قــارى ۇئنىڭغــا تولىمــۇ ىئــچ ائغرىتتى ،ەئگهر ھۆكۈمهت ىئمامالرغا ىئككى خوتـۇن ېئلىـشنى يولغـا قويغـان بولـسا گۇلنىسانى ەئمرىگه ېئلىشنى چوقۇم وئيالشقان بوالتتى. سىيىت قارى غۇالم قارىنىڭ ۆئيىدىن چىقىپ يولبويى گۇلنىسانى وئيلىدى ،ۇئنىڭ توي كـۈنى زارلىنىـپ يىغالشـلىرىنى ەئسـلىدى ،يىغاليـدىغان كـۈنى ەئسـلىدە بۈگـۈن ىئدى ،قىزلىقىنى ساقالپ قااللمىغان بىچارە قىز ،ۆئزىدە شـۇنچىلىك غـۇرۇر ۋە نومـۇس كۈچى بولغاندىكىن نﯧمىشقا ىئپپىتىنى بۇرۇنراق قوغـدىمىغان بولغىيـدى! ۇئ چوقـۇم شـــهيتانلىرىنى باشـــقۇرالمىغان ،زىناغـــا ائۋۋال يﯧقىنالشـــقان ،ائنـــدىن شـــهھۋەت
361
غىلتاڭلىرىغا تﯧيىلغان ،ائندىن ۆئزىنـى تۇتالمىغـان گهپ ،قىزىقىـپ سـىناپ باققـان گهپ .شهيتان ائدەمنى يامان ىئـشالرغا شـۇنچىلىك قىزىقتۇرىـدىكى ،ىئمـانى كۈچلـۈك ائدەملهرال شۇ قىزىقىش ائرىسىدا ھوشىنى تاپىدۇ ،خۇداغا قايتىدۇ. زۆھرەنىڭ ىئمانى سۇسلىـشىپ كهتتـى ،قهلبـى سـىيىت قارىمـدىن يىراقلىـشىپ كهتتــى .قارىمــدىن يىراقلىــشىپ كهتــسه كــارىيىتى چــاغلىق ،ىئمــان-ېئتىقادىــدىن يىراقالپ كهتمىسه بوالتتى .سىيىت قارىمنىڭ تاقىتى تاق بولۇشـقا باشـلىدى ،ەئمـدى قاچــانغىچه ۇئ بهڭــۋاش خوتــۇننى بىچــارىلهرچه ســاقاليدۇ؟! ھىجــران ،ســﯧغىنىش، ەئنسىرەش ائزابى قاچانغىچه سوزۇلىدۇ؟ زۆھـرە قاچـانغىچه ېئرىنـى مـولال پـوك-پـوك كۆرۈپ ەئخمهق قىلىدۇ؟ قاچانغىچه بۇ نىكاھنىڭ ھۆرمىتىنى قىلمايدۇ؟ ائچچىق ،ەئلهملىك خىيال سۈرۈپ كﯧىتىۋاتقان قارىمنى ۆئزىگه بولغان ېئچىـنىش تۇيغــۇلىرى چىرمىۋالــدى ،بىــرەر قﯧــتىم بولــسىمۇ ۆئمرىــدە ائكتىــپ بولــۇپ ،ۆئزى كهســكىن قــارار چىقىرىــپ » ،كهلــسهڭ ېئــرىم ،كهلمىــسهڭ تــاالق« دەپ زۆھرەنــى چۆچۈتۈپ قويغۇسى كهلدى ،قﯧيناتا-قﯧيناپىلىرىنى ۋە مهسچىتته جامـاەئتكه خوتـۇنى ائلدىراپ تاالق قىلماسلىق ھهققىدە سۆزلىگهنلىرىنى ۇئنتۇپ قالدى. بــۇ تاقهتنىــڭ چﯧكــى قــانچه كــۈن؟ بىــر ھهپــته ،بىــر ائي! ەئممــا كۆڭۈلچــۇ؟ مۇھهببهتچۇ؟ ۇئنى نهگه ائپىرىـدۇ؟ كۆڭـۈل ۇئنـى سـهمهرقهند ائلمىـسىدەك چـۆللهرگه ائپىرىــپ تاشــالپمۇ بولــدى ،مانــا ەئمــدى ۇئ ھهقىــقهتهن چۆلــدە قالغــان يولۇچىــدەك تﯧڭىرقاپ ،تهشنالىق ائزابىدا قىينالماقتا. سىيىت قارى قاتار تامدىن ۆئتۈپ كﯧتىۋﯦتىپ بىرەيلهننىڭ ھويلىسىدىن ياڭراۋاتقان »ۈئچ پهدە« نى ائڭالپ قالدى: دۇتتارىم وئن بهش پهدە، باش پهدە يامان يهردە. قىزنىڭ ۋەدىسى ۋەدە، يىگىتنىڭ ۋەدىسى نهدە... 29 نىكاھ ائرقىلىق قىزلىـق دەۋرىـدىن خوشالشـقان ،كـۆڭلى ائرام تاپقـان زۆھـرە ۆئز ائرزۇســى بــويىچه ياشاشــنى داۋام ەئتتــى .بهلهن خىــزمهت ،ەئركىنلىــك ۋە راھهت ھهر كۈنى قۇچاق ائچتى .تۇرۇۋاتقان ۆئي ۆئزىنىڭ بولمىغان بىلهن ۆئيىنى ناھايىتى پـاكىز، رەتلىك تۇتاتتى ،ھﯧچقانداق نهرسىدە توپا-چـاڭ ،كىـر-داغ قالـدۇرمايتتى ،قانـداقتۇر بىر نهرسه رەتسىز تۇرۇپ قالسا كۆزىگه سىغمايتتى-دە ،بﯧرىپ ۇئنـى وئڭـشايتتى ،بـۇ ىئشالرغا شـۇنچه ھﯧرىـسمهن ىئـدىكى ،پوپايكـا توقۇشـقا ائمـراق خوتـۇنالردەك زىـل،
362
چاققان ھهرىكهت قىالتتى؛ شۇنچىلىك ىئنچكه ،ەئستايىدىل ىئـدىكى ،ەئمـدى بولـدى دﯦمىگىچه كۆڭلى تىنمايتتى ،ەئگهر كﯧيىنچه بالىسى بولۇپ بۇ باال تـامالرنى سـىزىپ، ۆئيدىكى نهرسىلهرنى وئڭتهي-توڭتهي قىلىۋﯦتىدىغان بولسا چوقۇم چىدىماي قـاالتتى. دﯦمهك ،ۇئنىڭ كۆڭۈل خوشلۇقى ۆئيـدىكى ەئشـياالرغا باغلىنىـپ كهتكهنىـدى ،گـۈزەل كۆرۈنگهن ھهمـمه نهرسـىگه مﯧھىـر بىـلهن قـارايتتى ،ائسـرايتتى .شـۇ نهرسـىلهردىن ھۇزۇرلىنىپ غﯧرىبلىقىنى ،ىئچ پۇشـۇقىنى باسـاتتى ،ىئككـى كۈنـدە بىـر يۇيۇنـاتتى، يىپهكتىن ىئشلهنگهن راھهت كىيىملىرىنى كىيىپ ۆئيدىن ۆئيگه غىتىلـداپ مﯧڭىـپ يــۈرەتتى ،بالكونغــا چىقىــپ رەڭــدار شــهھهرنىڭ قاينــاق مهنزىرىلىــرىگه قــارايتتى، ائشخانىدا خالىغان تامىقىنى ېئتىپ يهيتتى ،مﯧۋە-چﯧۋىنى ائقالپ ائلـدىغا ەئكىلىـپ قويــۇپ ســاەئت-سـاەئتلهپ تﯧلىــۋىزور كــۆرەتتى ،يــاكى مۇڭلــۇق مــۇزىكىالرنى قويــۇپ يــالغۇز رومــانتىكىلىق ىئچىــدە ائرامــبهخش خىيالالرغــا چــۆمهتتى ...ۇئ بﯧيجىڭغــا كهلگهندىن بۇيان مهكتهپته ۋە باشـقىالرنىڭ ۆئيىـدە قىـسىلىپ ،قورۇنـۇپ ،خارلىنىـپ ياشاپ كهلگهنلىرىنى وئيلىسا ھازىرقى راھهتلىرىنىڭ قهدرىنى تﯧخىمۇ ھﯧس قىالتتى، يالغۇزلۇقىنى ھﯧسابقا ائلمىغاندا بۇنـداق ەئركىـن-ائزادە ياشـاش تولىمـۇ كۆڭۈللـۈك ىئش ىئدى. _ ەئجهپ چاققان توي قىلىۋاپسىز ،مۇبارەك بولسۇن _،دﯦدى ھۈسهيىن سىيىت قارى بىلهن كۆرۈشكهن كۈنىنىڭ ەئتىسى. زۆھرە خىجىل بولغاندەك بىر ياققا قارىۋالدى. _ مهندىن ۆئزىڭىزنى قاچۇرۇپ شۇنداق قىلدىڭىز ،شۇنداقمۇ؟ _ ياق ،ۇئنداق ەئمهس... _ مﯧنى كۆرسۇن دەپ چاقچاق قىلىۋاتامسىز-يا؟! _ ياق ،بىز راست توي قىلدۇق. _ ەئمىسه نﯧمىشقا ۇئنى ېئرىم دﯦمهيسىز؟ نﯧمىشقا يالغان ېئيتىسىز؟ _ سىزنى باشقىچه چۈشىنىپ قاالمدىكىن ،تهسىرى ياخشى بولماسمىكىن دەپ... _ ەئرگه تﯧگىش نومۇس ىئشمىدى؟ _ ۇئنداق ەئمهس ،لﯧكىن ائدەم خىجىل بولىدىكهن. _ ېئرىڭىز وئبدان بالىكهن ،ياخشى ىئنسانالر بهختكه ېئرىشىشى كﯧرەك .سىز ھازىر ۆئزىڭىزنى بهختلىك ھﯧس قىالمسىز؟ _ ھهەئ _...دﯦدى زۆھرە چاندۇرماي. _ مهن قارىسام ۇئنچه بهختلىك ەئمهستهك ...سىز ېئرىڭىزنـى كهمسىتىدىكهنـسىز، بۇنداق ائيالالر ۆئزىنى ھهرگىز بهختلىك ھﯧس قىاللمايدۇ ،ائخىرقـى ھﯧـسابتا ۆئزىمـۇ بهختسىز بولۇپ قالىدۇ. _ مهن ۇئنى كهمسىتمهيمهن.
363
_ياق ،مهن ۇئنچىلىك ىئـشالرغا ھۆكـۈم قىالاليـمهن .سـىز يامـان ائيـالالر تىپىـدىن؛ مﯧنىڭ ائيالىممۇ شۇنداق ،ۇئ تا ھازىرغىچه مﯧنى كهمـسىتىدۇ ،مهنـدىن رازى ەئمهس. مﯧنى ياخشى كۆرىدۇ ،چىدىمايدۇ ،لﯧكىن ۇئنىڭ نـارازىلىقى مـۇھهببهتتىن كۈچلـۈك، ھاياتىدىن پهقهت رازى ەئمهستهك يۈرۈيدۇ ،بهلكىم ۆئمۈر بويى شۇنداق ۆئتىدۇ... زۆھرە ۆئز مىجهزىنىڭ ھۈسهيىننىڭ خوتۇنىنىڭ مىجهزىـگه وئخـشايدىغانلىقىنى ائڭالپ ،ھۈسهيىننىڭ كﯧيىنكى كـۈنلهردە ۆئزىنـى خوتۇنلۇققـا ېئلىـش نىيىتىـدىن ۋاز كهچكهنلىكىنىڭ مۇھىم سهۋەبىنى بىلگهندەك بولدى. _ ۇئ باال سىزنى ياخشى كۆرىـدىكهن ھهم قهدىرلهيـدىكهن؛ دەل مۇشـۇ سـهۋەبتىن ۇئ بىچـارە! مهن بىــر قــاراپال ۇئنىــڭ خاراكتﯧرىنىــڭ ائجىزلىقىنــى ،بﯧــشىدىن جىــق ىئــش ۆئتمىگهنلىكىنـــى ھـــﯧس قىلـــدىم .بـــۇ ۇئنىـــڭ ۈئچـــۈن ياخـــشى ەئمهس .ھهمـــمه كۆڭۈلسىزلىك ەئمهلىيهتته قابىلىيهتسىزلىكتىن باشلىنىدۇ. _ شۇنداق ،ەئرلهر چوقـۇم بـاي ،قابىلىيهتلىـك بولۇشـى كﯧـرەك _،دﯦـدى زۆھـرە بـۇ گهپنى قۇۋۋەتلهپ _،ھازىر زامان شۇنى تهلهپ قىلىدۇ. ەئرگه تهگكهننىڭ خاسىيىتىمىكىن ،ھۈسهيىن سىيىت قارىنى كۆرگهندىن باشالپ زۆھرەگه بۇرۇنقىدەك يامان غهرەز دە كۆز تاشلىمايدىغان بولدى ،زۆھـرە ىئـشقا كهلـسه بۇرۇنقىدەك تـوال چاقىرىـپ كهتمهيتتـى ،مـۇھىم ىئـش بولمىـسا ىئـشقا بۇيرۇمـايتتى، چىرايىنــى ۆئزگهرتمهيتتــى ،گهپنــى ائز قىالتتــى .زۆھــرە ۇئنىــڭ ىئچىــدىكىنى بىلىــپ بواللمىدى ،ياكى بۇ ھالغا كارى يوق يۈرەلمىدى ،ىئچى سىقىلىپال تۇراتتى .ەئسـلىدە ۇئنىــڭ ھهر كــۈنى شــۇنداق ســوغۇق ،پهرۋاســىز مــۇائمىله قىلىــشىنى ۈئمىــد قىلــسا، ماائشــىنى خــاتىرجهم ېئلىــپ ياشىــسا بولىــۋﯦرەتتى .نﯧمىــشقا ەئمــدى تــۇرۇپال ۇئنىــڭ قىزغىن ۋە چهكتىن ائشقان مۇائمىلىسىنى ەئسلهپ »سﯧغىنىپ« قالدى؟ خىزمهت ۋاقتىدا ھﯧچ ىئشىنىڭ تايىنى يوق ،ېئكراندىكى دۇنياغا مهستانه بولۇپ وئلتۇرغـــان زۆھـــرە ھۈســـهيىننىڭ قىـــزغىن دىـــدارىنى كـــۆرەلمىگهنچه ۆئزىـــدىن خۇدۇكسىرەيدىغان ،يوقىالڭ خىيالنى جىـق قىلىـدىغان بولـۇپ كهتتـى .ۇئ ھۈسـهيىن بهخش ەئتكهن ىئمكانىيهتنىڭ سﯧھرىدىن ،تهسىر كۈچىدىن ،بﯧسىمىدىن ،قهرزدارلىق تۇيغۇســىدىن قۇتۇاللمــايال يــۈرەتتى ،بــۇ يهرگه ۆئزىنىــڭ مهنــسۇپ ەئمهســلىكىنى، ھۈســــهيىن ىئــــشتىن بوشــــىتىۋەتمىگهچكىال مۇشــــۇ كــــۈنلىرىگه شــــۈكرى دەپ ۆئتۈۋاتقــانلىقىنى وئيلىــسا يــۈرەكلىرى ېئغىــر-ېئغىــر ســوقۇپ كﯧتهتتــى؛ كهلگۈســى بهربات بولۇپ ،شىرىن چۈشى ائياغالشسا كۆرىـدىغىنى جاپـا-مۇشـهققهت ،بۇنچىلىـك تهلهي ۋە ىئمكانىيهتكه ەئمدى ۇئنداق ائسان ېئرىشهلمهيدۇ» ،ياغاچ قازاندا بىر قﯧتىم ائش پىشىدۇ« ،ەئگهر ۇئ ىئـشتىن ھهيـدىلىپ قالـسا بۇرۇنقىـدەك رﯦـستۇرانغا بﯧرىـپ ىئشلىيهلمهيدۇ ،ائز ماائشلىق قارا ىئشنى ھهرگىز قىلمايدۇ ...ائلدىغا قـاراپ ماڭـسا ماڭىدۇكى ،كهينىدە قﯧلىپ ائزابلىنىشنى خالىمايدۇ.
364
رامىزان كىرىشى بىـلهن بﯧيجىڭـدىكى كـۆپلىگهن ەئرەب دىپلومـاتالر وئيـۇنلىرىنى يىغىشتۇرۇپ قويۇپ ،ائلالھنى ياد ېئتىشكه ،گۇناھلىرىغـا تهۋبه قىلىـشقا باشـلىدى. بــۇ ائي شــهرەپلىك ائي ىئــدى ،ەئمــدى بــۇ ائينىمــۇ وئينــاپ ۆئتكۈزۈۋەتــسه گۇناھتــا ھهددىدىن ېئشىپ كهتكهنلىرىنى ،ائخىرەتته دەھشهتلىك ائزابقا قالىـدىغانلىقلىرىنى وئيلىــسا كﯧــرەك ،كﯧچىنــى ۇئخلىمــاي ۆئتكــۈزۈپ ســۇھۇرلۇقنى يهپ نامــاز ۆئتهپ بولغاندىن كﯧـيىن چۈشـكىچه ۇئخلىـشاتتى؛ ىئبـادەتنى قولـدىن بهرمهيتتـى ،تهراۋىـھ نامىزىغىمۇ جىق ائدەم يىغىالتتى .ۇئالر خۇيزۇ ائخۇنالرنىـڭ قىراەئتلىرىنـى يـاقتۇرۇپ كهتمىگهچــكه ،ۆئزلىــرى بىــر ائخــۇن تﯧپىــپ ىئمــام قىلىــش نىيهتلىرىــدە بولــدى .بــۇ تهلهپكه بىناەئن سهۇئدى ەئرەبىستان ەئلچىخانىسى ائدەتتىكى بىر شهيخنى بﯧيجىڭغا تهكلىپ قىلىـپ ،ھهممهيلهننىـڭ ائرزۇسـىنى ىئـشقا ائشـۇردى ،تهجۋىـدلىك ،مۇڭلـۇق قىـراەئت قىلىـدىغان ۇئ شـهيخ كۆپچىلىكنىـڭ ۈئمىـدىنى يهردە قويمـاي ،دىپلومـاتالر وئلتۇراق رايونىدا تهييارالنغان ۋاقىتلىق ۆئيدە بىر ائي ىئمام بولدى .ناماز دﯦسه بﯧشى ائغرىيــدىغان ،وئينــاپ يــۈرۈپ ىئبــادەتتىن بهكــال يىراقلىــشىپ كهتكهنلهرمــۇ شــۇ ىئمامنىڭ خاسىيىتى بىلهن تهقۋالىقلىرىغـا يﯧنىـپ ،نامـازنى تهئـدىل ەئركـان بىـلهن وئقۇشقا باشلىدى .ېئـسىل ياشـاۋاتقاندەك قىلغـان بىـلهن كـۆڭلى سـۇنۇق ھۈسـهيىن رامىــزان شــهرىفنىڭ ھــۆرمىتىنى يــاد ېئتىــپ ،تهقۋالىــق ســﯧپىگه جهم بولغــان قﯧرىنداشــلىرىغا قﯧتىلــدى؛ تــۈگىمهس ھهســرەتلىرى ،ىئــچ پۇشــۇقلىرىدىن ۋاقىتلىــق بولــسىمۇ قۇتۇلــدى .ۇئ مۇشــۇنداق بولىــدىغانلىقىنى بىلهتتــى ،ۆئز ېئتىقادىــدىن خاتىرجهملىك تﯧپىشنىڭ مۇھىملىقىنى ېئتىراپ قىالتتى .ەئمما دۇنيـا ۋەسۋەسـىلىرى ۇئنىڭدىن كۈچلۈك كﯧلىۋەرگهچكه » ،يا رەببىم ،بۇ شىرىن دۇنيانىڭ رىزىقلىرى مﯧنى ائزدۇردى ،قهلــبىم كﯧــسهل ،مﯧنــى ھىــدايهت قىلمىــساڭ ھهممىــسى بىكــار «...دەپ وئياليتتى ،بىر ائلالھقا شﯧرىك كهلتۈرمىسىال ھهر قانچه گۇناھ ۆئتكۈزسـىمۇ ۆئزىنىـڭ ھامان قۇتۇلۇشقا ېئرىشىدىغانلىقىغا ىئشىنهتتى» ،ائلالھ رەھمهت قىلمىسا ھﯧچكىم ۆئزىنىڭ ەئمهلى بىلهن ياخشى ائقىۋەتكه ېئرىـشهلمهيدۇ ،ائلالھنىـڭ مﯧھرىبـانلىقىنى كۈتۈش كﯧرەك« دﯦگهندەك تهۋەككۇلچىىك ھﯧسسىياتىدا كۈنـدىلىك پهرز ەئمهلـلهرگه ســهل قــارايتتى ،ائنــدىن تهقــۋالىقتىن بــارا-بــارا يىراقلىــشىپ كﯧتهتتــى-دە ،نهپــسى خاھىشلىرىغا ەئگىشىپ كﯧتهتتى« .ىئمانىمىز بىـلهن شـهيتانىمىزنىڭ كۈرەشـلىرىدە شــهيتانىمىز ۋاقىتلىــق غهلىــبىگه ېئرىشــسىمۇ ،ائخىــر ىئمــانىمىز غالىــب كﯧلىــدۇ، ائخىرقى ۆئمرىمىزدە بـۇنى ىئـشقا ائشـۇرىمىز ،ىئماننىـڭ ۋەزنـى شـهيتاننىڭ ھىـيله- مىكىرلىرىدىن ،ائلدامچى دۇنيادىن ،وئيۇن-كۈلكلهردىن مىـڭ ھهسـسه ېئغىـر« دەپ وئياليتتى .ۇئ ائشۇنداق پىكىر يۈرگۈزۈشـكه ائمـراق ىئـدى ،نامـاز ائرىلىقلىرىـدا دەم ېئلىۋﯦتىــپ ،قهھــۋە ىئچىۋﯦتىــپ ،ۇئيــاقتىن بۇياققــا مﯧڭىــپ وئيلىنــاتتى » :ائلــالھ ىئنساننى ياخشى-يامان ىئشنى قىلىشقا تهڭ ياراتقـان ،بـۇ تهبىىئتىمىـزگه خىالپلىـق
365
قىاللمايمىز ،ۆئزىمىزنى پهرىـشتىدەك پاكلىققـا چىقىرالمـايمىز؛ نامـازدىن پاكلىنىـپ چىقىپ ،بىر دەمدىن كﯧيىنال گۇناھ ۆئتكۈزىمىز ،بىلىپ-بىلمهي شـۇنداق قىلىمىـز؛ شــهيتان بولمىــسا بــۇ دۇنيــادىكى ســىناقمۇ مهۋجــۇت بولمايــدۇ ،شــهيتان بولمىــسا قىتىغۇرلۇق بولمايدۇ ،تهرەققىيـات بولمايـدۇ .شـهيتاننىڭ ىئنـساننى دۇنياغـا زىيـادە چوقۇندۇرۇۋﯦتىشى ۋە ھهر خىل ۋەسۋەسىلهرگه سﯧلىشى تهرەققىياتنىڭ ائساسـى .بىـز شهيتاننى بهك چهكلىۋﯦتىپ تهرەققىياتتا كهينىدە قالدۇقمۇ قانـداق؟ شـهيتان سـۈپهت ىئنسانالر تهقۋا ىئنسانالردىن ەئقىللىق بوالمدۇ قانداق؟ !شهيتاننىڭ تهكهببۇرلۇقىـدا ھﯧسسىيات جـۇش ۇئرىـدۇ ،ھىـيله-مىكىرلىـرىگه بولـسا ەئقىـل ھۆكـۈمران .نۇرغـۇن ىئنـسانالردا ەئقىـل بىـلهن ھىيلىگهرلىـك ائرىلىـشىپ كهتـكهن ،ەئنه شـۇالر دۇنيـانى رەڭگارەڭ ېئزىتقۇلۇقالرغا غهرق قىلىدۇ...جىن-شهيتانالر دۇنياسـى بىـزگه شـۇنچىلىك يﯧقىن ۋە شۇنچىلىك يىراق .شۇڭا بۇ دۇنيا ائجايىباتقا تولغان ...شهيتان خىلمـۇ خىـل ناچــار ســۈپهت بىــلهن ســۈپهتلىنىدۇ ،لهنهتلىنىــدۇ ،ەئممــا ۇئ بۇنىڭغــا قارىمــاي دۈشمهنلىكىنى داۋامالشتۇرىۋﯦرىدۇ ،زامانالردىن بﯧرى شهيتانالرنىڭ غالىب كۈلكىـسى ۈئزۈلمىدى ،بهلكـى بـارا-بـارا كۈچهيـدى .بـۇ ەئجىبـا قىيـامهت يﯧقىنالشـقانلىقنىڭ ائالمىتىمــۇ ؟ ائلــالھ بــۇ دۇنيــانى كهڭ قويۇۋﯦتىــپ ،ھهممىنــى ۆئز ۋەدىــسى بــويىچه كۈتمهكته .قىسمهتلىرىمىز قانداق بوالر؟! ىئنسان ائجىز مهخلۇق ،ۇئ داىئم بۇرنىنىڭ ۇئچىنىال كۆرىدۇ ،ھهمىشه كۆز ائلدىدىكى جهلپكـار نهرسـىلهرگه ائلدىنىـدۇ .غهيبنـى بىلهلمهيــدىغان ىئنــسان گۇمانــدىن قۇتۇاللمايــدۇ ،شــۇ چاغــدا ائلالھنىــڭ رەھمىتــى، ھىدايىتى جاندەك ،سۇدەك ،ھاۋادەك زۆرۈر بولىدۇ .ەئرەبلهر ھﯧسـسىياتچان مىلـلهت، دۇنياغا ائسان ائلدىنىدۇ ،وئيۇنغا بﯧرىلىپ كهتـسه ائلالھنـى ،پهيغهمبىرىنـى ۇئنتـۇپال كﯧتىــدۇ .مۇشــۇنداق ائيــالردا تهقۋالىققــا قايتىــپ ،مۇڭلــۇق قىراەئتلهرنــى ائڭــالپ، ائلالھنــى ،رەســۇلۇلالھنى يــاد ەئتــسه تهســىرلىنىپ يىغــالپ كﯧتىــدۇ؛ پهلهســتىن ۋە ىئراقتىكى بىچارە بالىالر يادىغـا يﯧتىـپ ،ۇئزاققـا سـوزۇلغان ىئـزا-ائھـانهت ،چوڭقـۇر دەرد-ەئلهمدىن پۇچۇلىنىدۇ .مهيلى نﯧمىال بولسۇن ،تهقۋالىققا قايتالىغان ،ائلالھـتىن قورقۇپ ياش تۆكهلىگهن ىئنسان يهنىال ياخشى ىئنسان ،ۈئمىدلىك ىئنسان ...ائدەمنىڭ قىممىتى ەئقىـل بىـلهن ھﯧسـسىياتتا تهڭ گهۋدىلىنىـشى كﯧـرەك .ائدەم وئيلىنىـشقا يارىتىلغــان مهخلــۇق ،پىكىــر يۈرگۈزمهيــدىغان ،ىئزگۈلــۈكتىن تهســىرلهنمهيدىغان ائدەمنىڭ ېئشهكتىن پهرقى يوق .ەئقىلنى بهك تهكىتلهپ ھﯧسسىياتقا سهل قاراشقىمۇ بولمايدۇ .ەئقىل يﯧتهكچى ،ھﯧسسىيات ياردەمچى ھۈســهيىن يهنه بــوش ۋاقىتتــا شــهيخ بىــلهن پاراڭلىــشىپ ،پىكىــر ائلماشــتۇردى، شهيخنى چۈشهندى ،ۆئيىگه بﯧرىپ چاي ىئچتى ،شهيخ ناھـايىتى تهقـۋا ىئنـسان ىئـدى، ماشــىنىدا ماڭــسا قىــراەئتتىن باشــقا ھﯧچنــﯧمه ائڭلىمــايتتى ،يﯧنىــدىن قــۇرائننى
366
ائيرىمــايتتى .ۇئ ھۈســهيىنگه ۆئزىنىــڭ ىئلىــم تهھــسىل قىلىــش جهريــانىنى ،ۆئز دۆلىتىدىكى تۇرمۇشى ۋە باشقا سىياسىي ەئھۋالالرنى سۆزلهپ بهردى. _بﯧيجىڭ قانداقراقكهن؟_دەپ سورىدى ھۈسهيىن. _چــوڭ ،ائزادە شــهھهركهن ،مهن تﯧخــى ائدەملىــرى يولــدا پاتمــاي ماڭىــدۇ دەپ وئيالپــتىكهنمهن ،ۇئنچىلىكمــۇ ەئمهســكهن .جۇڭگوغــا كهلمهســتىال بــۇ دۆلهتنىــڭ قىسقىچه ەئھۋالى تونۇشتۇرۇلغان ماتﯧرىيالالرنى توردىن ائختۇرۇپ كۆردۈم ،بﯧيجىڭمۇ تارىخى ۇئزۇن شهھهر ىئكهن ،بﯧيجىڭدا بۇنچه كۆپ مهسچىت ۋە چﯧركاۋنىڭ بارلىقىنى وئيلىماپتىكهنمهن .بۇ چوڭ دۆلهتته ھهممه دىن بار ىئكهن ،ېئتىقادتا ەئركىن ىئـكهن، دىنالر بىر-بىرى بىلهن توقۇنۇشمايدىكهن ،بۇنچه كۆپ ائدەمنىڭ سىغىـشىپ ياشىـشى كىشىنى ھهيران قالدۇرىدۇ... _توغرا ،بۇ دۆلهت بهكمۇ تىنچ ،دۇنيا ەئرەبلهرگه ۆئچ بولـۇپ كهتـكهن ۋاقىتالردىمـۇ بىز بۇ يهردە سوغۇق مۇائمىلىگه ۇئچرىمىدۇق .ائدەملىرى بهكمۇ تىرىشچان ،شـۈكۈر- قاناەئتچــان .جاھانــدىكى ەئشــياالرنىڭ ھهممىــسى مۇشــۇالرنىڭ قولىــدىن چىقىــدۇ، بازارلىرى ناھايىتى ائۋات ،نﯧمه ىئزدىسه تﯧپىلىدۇ . _بىزنىـــڭ دۆلهتتىمـــۇ جۇڭگـــو مـــاللىرى كـــۆپ ،پهقىـــرلهر ۇئنىڭـــدىن كـــۆپ مهنپهەئتلىنىدۇ . _بۇ شهھهردە ۇئزاقراق تۇرۇش خىياللىرى بارمۇ؟ قـــــــايتىمهن. _يـــــــوق ،رامىـــــــزان شـــــــهرىفنى ۆئتكۈزۈۋالـــــــسامال _كــۆپرەك تۇرســىال بــوالتتى ھهزرىــتىم ،ھهر جــۈمه كــۈنى ىئمــام بولــۇپ بهرســىله قﯧرىنداشلىرىمىزنىڭ ىئمانىغا پايدىسى بوالتتى _ .ىئمان دﯦگهن بهزىدە كۈچىيىپ ،بهزىدە ائجىزلىشىپ قالىدۇ؛ بۇنىڭدا مۇھىتنىڭ تهسىرىمۇ چوڭ رول وئينايدۇ_ ،دﯦدى شهيخ غهمكىن ھالدا _،مهن ھهر قايـسىڭالرنىڭ شهھرى رامىزاندىن كﯧيىنمۇ داۋاملىق تهقـۋا بولۇشـۇڭالرنى ۈئمىـد قىلىـمهن .چـۈنكى بىزنىڭ روھىمىز ،بهخت-ىئقبالىمىز مۇشۇ مۇبارەك دىندا. _توغرا ،بىزنىڭ كىملىكىمىز ،ساالھىيىتىمىزمۇ مۇشۇ دىندا ،بۇنىڭدىن ائيرىلىـپ قالساق باشـقا تاىئـدىپىكى ىئنـسانالرغا وئخـشاپ قـالىمىز ،لـﯧكىن بىـز بـۇنى داىئـم ۇئنتۇپ قﯧلىپ باشقىالرغا وئخشاپ قﯧلىۋاتىمىز _ دﯦـدى ھۈسـهيىن راسـتچىللىقىنى، تۈزلـۈكىنى ىئپـادىلهپ _ ،قﯧرىنداشـلىرىمىزنىڭ بـۇ شـهھهردە گۇنـاھ ۆئتكۈزۈشـىگه پۇرسهت كۆپ . _ائدەم گۇنـاھ ۆئتكـۈزىمهن دﯦـسه ھهر قانـداق ماكانـدا گۇنـاھ ۆئتكۈزىۋﯦرىـدۇ_ ، دﯦدى شهيخ ۇئنىڭغا رەددىيه بﯧرىپ _،مۇھىتنىـڭ تهسـىرى مـۇھىم ،ەئممـا ھهممىنـى ۇئنىڭغا ائرتىپ قويۇشقا بولمايدۇ ،تهقۋادارالر مۇھىتقا بﯧقىنمايدۇ ،ائلالھتىن قورقۇپ ياشايدۇ ،نهپسىگه ھاكىم بولىدۇ .ىئمـان ۋە تهقۋالىـق مـۇھىم ،گۇنـاھ ۆئتكۈزۈشـكه
367
پۇرسهت كۆپ ەئھۋالدا ساقلىغان ىئمان كۈچلۈك ىئماندۇر ،ساۋابىمۇ چوڭـدۇر .سـاۋاب ائرقىلىق گۇناھ تۆكۈلىدىغان بولغاچقا ،ائلـالھ بـۇ مۇبـارەك ائينـى گۇناھكارالرنىـڭ تۆۋە قىلىۋﯦلىـشى ۈئچـۈن بىـر پۇرسـهت قىلىـپ بﯧكىـتكهن ،ۇئنـى زايه قىلىۋەتـسهك بولمايدۇ .مهن قﯧرىنداشلىرىمىزنىڭ بۇ ائينى چىقىرىۋﯦتىپال بوشىشىپ كﯧتىـشىدىن، گۇناھىنى داۋامالشتۇرۇشىدىن ەئنسىرەيمهن... شــهيخ بــۇ يهردىكــى ەئرەب قﯧرىنداشــلىرىنىڭ ھــالىنى بىــرەر قــۇر چۈشــىنىپ بولغاندەك قىالتتى .شهيخ ەئنـسىرىگهن ەئھـۋال ھۈسـهيىندىمۇ يـۈز بﯧرەرمـۇ؟ ەئممـا ھۈســهيىن باشــقا ەئرەبــلهرگه ائنچهوئخــشىمايتتى ،ۇئ مــال-دۇنيــانى ،شــهھۋەتنى، جۈملىــدىن »مــۇھهببهت«نــى چــوڭ بىلــگهن بىــلهن ،ۇئنىڭغــا زىيــادە بﯧرىلىــپ كهتمهيتتــى؛ ەئركهكــلهرگه خــاس مهردلىــك ،كهڭ قورســاقلىق ۋە تهۋەككــۇلچىلىكنى يـاقتۇراتتى ،خىيالىغــا كهلــگهن ىئــشالرنى ياخــشى-يامــان بولــسۇن ســىناپ باققۇســى كﯧلهتتى .ۇئنىڭ زۆھرەنى قىسماققا ېئلىپ ىئككى قﯧتىم پهيلىدىن يانغانلىقى ۇئنىڭ ۆئزىنى تۇتۇۋالغانلىقى ،گۇناھتىن قايتقانلىقىنىڭ روشهن بهلگىسى ەئمهسمۇ؟ شـهيخ شۇنچىلىك قىالالرمىدى؟ ۇئ شۇ چاغدا زۆھرەنىڭ قولىدىكى قان يۇقى قهغهزنى كۆرۈپ ىئپالسلىقنىڭ سىماسىنى ،شـهيتان لهىئننىـڭ ھىـيله-مىكرىنـى كۆرگهنـدەك بولـۇپ، نىيىتىدىن يانغان ەئمهسمىدى؟ شۇنىڭدىن كﯧيىن قورقۇپ كهتكهن زۆھرە يوشـۇرۇنچه ەئرگه تﯧگىپ ۆئزىنى قوغدىدى ،بۇمۇ ھۈسهيىننىڭ تۆھپىسى ەئمهسـمۇ؟! ۇئ ۆئزىنىـڭ گۇنــاھىنى ســاۋاب ىئــشقا ائيالندۇرالىغانلىقىــدىن پهخىرلهنــسه بولىــدۇ؛ يامــانلىق ياخشىلىققا ۋەسىله بولىدىغان ،گۇناھتىن كۈتۈلمىگهنـدە سـاۋابلىق ەئمهل مهيـدانغا كﯧلىــپ ،ۇئ گۇنــاھنى ۆئچۈرەلهيــدىغان ائجايىــپ ىئــشالرنىڭ ھهممىــسى ائلالھنىــڭ .شـهيخ بىـلهن تونۇشـۇپ ھﯧكمىتىدىن بولىدۇ ،ائلالھ ھهممىنـى بىلگۈچىـدۇر ەئسرالىــشىپ پىكىرلىــشىپ مىللهتچــى ۋە دىنــدار بولــۇپ كهتــكهن ھۈســهيىن يــاش ۋاقتىدىمۇ شۇنداق قىزغىن مىللهتچـى ۋە خﯧلـى تهقـۋا مۇسـۇلمان ىئـدى ،كﯧيىنكـى كۈنلهردە ەئرەب دۇنياسـىدا ،جۈملىـدىن ۆئز دۆلىتىـدە ەئۋج ائلغـان دۇنياپهرەسـلىك، سىياســـىي جهھهتتىكـــى مهغلـــۇبىيهت ۋە چۈشـــكۈنلۈك ســـهۋەبىدىن مهســـلهك ۋە غايىلىرىــدىن ۋاز كﯧچىــپ ،مۇســۇلمانلىقتىن يىراقلىــشىپ ،شهخــسىيىتىگه زىيــادە بﯧرىلىپ كهتكهنىدى .مىللهتچىلىك ۋە دىندارلىقتىن ۇئ ۆئزىنى ھهر قـانچه قاچۇرغـان بىلهن ۇئ كاتىگورىيىدىن چىقىـپ كﯧتهلمهيتتـى ،چـۈنكى كىملىـك ۋە ېئتىقـاد ۇئنىـڭ جىـسمى ،روھـى بىـلهن ھهر ۋاقىـت بىلـله ىئـدى ،وئيلىمـاي تۇرالمـايتتى ،خالىـدتهك ۆئزىنىال ،شهھۋەت نهپسىنىال وئياليدىغان پۈچهك ائدەم بولۇپ قﯧلىشنى خالىمـايتتى. »پىكىر يۈرگۈزىـدىغان ائدەم ائزابلىنىـدۇ ،ەئممـا بـۇ ائزاب ائدىمىيلىكنىـڭ تهلىپـى، تــاتلىق ائزاب «...دەپ وئياليتتــى ،ائلىيجانــاپ ەئر بولۇشــنى ائرزۇ قىالتتــى ،ېئــسىل ياشــايتتى ،ەئممــا ۇئنىڭــدىن زﯦرىككهنــدە پهسلىــشىپ ،ەئسهبىيلىــشىپ باققۇســى
368
كﯧلهتتى ،قاتماللىقتىن گۇمانلىناتتى ،رەڭدارلىققا ،خىلمۇخىل ياشـاش ۇئسـۇللىرىغا ھﯧرىسمهن ىئدى .ۇئ شۇنداق ياشىدى ،بﯧيجىڭغا كهلگهندىن كﯧيىن رەڭدار دۇنيانىـڭ قاينىمىغــا ،مهىئــشهت ،ھــوزۇر-ھــاالۋەت قوينىغــا چۆكــۈپال كهتتــى ،ەئممــا خالىــدەك شــهھۋەت خۇمــارى بولــۇپ قالمىــدى ،ھايۋانىيلىققــا چهك قويــۇش تهرەپــدارى بولــدى، مهنىۋىيهتنىڭ ېئسىللىكىنى ېئسىدىن چىقارمىدى .يهنه بىـر جهھهتـتىن ۇئ بـۇ يهرگه كهلگهندىن كﯧيىن كىملىك ۋە ېئتىقاد مهسىلىـسىگه بىۋاسـىته دۇچ كهلـدى ،چىـراي- تۇرقى ،رەڭگى ،تىلـى ،يـۈرۈش-تۇرۇشـى ،سـۆلىتى ۇئنىـڭ خـاس بهلگىـسى ،ۆئمۈرلـۈك مهۋجــۇدىيىتى ىئــدى .تاشــقى قىيــاپهت شــۇنچىلىك مــۇھىم بهلــگه بولغــان يهردە، روھىيهتچۇ ،ېئتىقادچۇ ،مىللىي پىسخىكىچۇ؟ ھۈسهيىن بۇنىڭغا سهل قارىيالمايتتى، مۇشۇنداق سـهل قارىماسـلىق ۇئنىـڭ ائلىيجاناپلىقىنىـڭ ،ېئـسىللىكىنىڭ ،تهربىـيه كۆرگهنلىكىنىـــڭ نهتىـــجه-نامايهندىـــسى ىئـــدى ،بـــۇ ھالـــدا ۇئ مىللهتچىلىـــك ۋە دىندارلىققا چوقۇم قايتىپ كﯧلهتتى ،ەئسلى-ۋەسلىنى ۇئنتۇپ قالمـايتتى ،كۆپـۈكتهك يوقايــدىغان مــال-دۇنيــا ۋە وئيــۇن-تاماشــىنىڭ باغرىــدىن ســهتهڭنىڭ قوينىــدىن قۇتۇاللمىغاندەك قۇتۇاللمىسىمۇ ،ۇئنىڭـدا داۋاملىـق يﯧتىۋﯦرىـشنىڭمۇ زﯦرىكىـشلىك ىئكهنلىكىنــى ،ھهر جهھهتــتىن خــوراپ ،پارازىــت قــۇرتتهك يۇمــشاپ ،بالــدۇر ھــاالك بولىدىغانلىقىنى چۈشىنهتتى . رامىزان ېئيىدا زۆھـرە ھۈسـهيىننىڭ مىجهزىنىـڭ ياخـشى بولـۇپ قالغـانلىقنى، بۇرۇنقىدىن تﯧتىكلىشىپ ،چاققانلىشىپ كهتكهنلىكىنى ھﯧس قىلدى .ھۈسهيىن روزا تۇتقانىدى ،ىئچمهيتتى ،چهكمهيتتى ،زۆھرەنـى بىـرەر قﯧـتىم چـاقىرىپمۇ قويمـايتتى . زۆھرەمۇ يىلالردىن بﯧرى روزا تۇتۇپ كﯧلىۋاتاتتى ،بۇ يىلمۇ تۇتتى ،ەئمما تهقۋالىقىغـا راھهت ياراشــمىغاندەك ،بهزى كــۈنلىرى ســهھهردە قوپالمــاي ،قورســاقنىڭ ائچلىقىغــا چىــدىماي نهچــچه قﯧــتىم روزىــسىنى بــۇزدى .جاپــالىق كۈنلىرىــدە ســاق تۇتقــان روزا قواليلىق ىئمكـانىيهتلهردە تاشـلىنىپ قالـدى ،بهلكىـم زۆھـرە روزا تۇتۇشـنىڭ جاپـا- مۇشهققهتلىرىنىمۇ جىمى مۇشـهققهتلهر قاتارىـدا كهيـنىگه چـۆرۈۋەتمهكچى بولـدى .ۇئ مــاددىي راھهت ،ائرامــبهخش ىئمكــانىيهت ،يــالغۇز خۇشــاللىققا چۆكــۈپ كهتــكهن چاغلىرىــدا مۇشــۇنىڭدىن باشــقا ھﯧچنﯧمىنــى وئيلىماســلىققا ،كهلگۈســىدىن غهم قىلماسلىققا تىرىشاتتى ،ەئمما غهمدىن قۇتۇاللمايتتى ،ەئجىبا ۇئ سىيىت قارى بىـلهن كىچىـك بـالىالردەك »ۆئي تۇتـۇش وئيـۇنى« وئينـاپ ،ۇئنىڭغـا يالغانـدىن تهگـدىمۇ؟ ۇئنداق ەئمهس ،ۇئنداق بولماسلىقى كﯧرەك ،قارىمغا تهگكهن قىز بهش ياشـلىق قىـز ەئمهس ،بويىغا يهتكهن قىز ،كاللىسى ىئشلهيدىغان قىز .ۇئنىڭ سىيىت قارى بىـلهن بىلــله تۇرغــان كــۈنلىرى بهك ائز بولغاچقــا ،يهنه كﯧلىــپ بىــر تۆشــهكته تۇرغانــدىمۇ كاللىسىنى بىر يهرگه جهم قىاللمىغاچقا ،قارىمغا ۆئزىنى پۈتۈنلهي ائتىۋﯦتىپ ،نـﯧمه دﯦسه ماقۇل دەيدىغان ۋە شۇنداق مۇاليىملىقتىن ھۇزۇرلىنىدىغان قىـز بواللمىغاچقـا،
369
بۇ ەئر-خوتۇنچىلىقنىڭ خۇشاللىقىنى دﯦگهندەك ھﯧس قىاللمىـدى؛ تـوي قىلىـپال ەئر بىلهن تهڭ تىركىشىدىغان ،ائتـتىن چۈشـسىمۇ ۆئزەڭگىـدىن چۈشـمهيدىغان ،ۆئزىنـى ېئگىزگه ېئسىپ قويۇپ قىينىلىدىغان ،پهشتاختىن چۈشمهي پهگانىـڭ خۇشـاللىقىنى مهڭگۈ بىلهلمهيدىغان ھاكاۋۇر خوتۇنالر سﯧپىدىن وئرۇن ائلدى .ۇئ تهۋەككۇل دەپ شۇ قارىمنىڭ قوينىغا ۆئزىنى ائتقان ،ھﯧچنﯧمىنى وئيلىماي كۆزىنى يۇمۇپ ياتقان بولـسا بهختىنى تاپقان بوالرمىدى؟ نﯧمىـشقا شـۇنداق قىلمىـدى؟ بـۇ شـاراىئتتىن ائيرىلىـپ قﯧلىشتىن قورققان بىلهن بۇ يهردە ېئرىنى كۆمـۈپ قويغـان تـۇل خوتۇنـدەك يـالغۇز تۇرىۋﯦرەمــدۇ؟ »قايتــسام مۇشــهققهتته قــاالرمهنمۇ؟ كهيــنىمگه يانــارمهنمۇ؟ داغــدا قاالرمهنمۇ؟« دەپ وئيلىغان بىلهن ،ياشاپ باقمىغان كهلگۈسىنى نﯧمه بىلىدۇ؟ ائرتۇق خىيال ،ائرتۇق غهم ۇئنىڭ ائلدىدا ھىيلىگهر دۈشمهندەك ھىجىيىپال تۇرغىنى تۇرغان !! سىيىت قارى شۇ ائلدىراڭغۇ مىجهزى بىـلهن ھﯧلىمـۇ چىداشـلىق بﯧرىۋاتىـدۇ ،شـۇنچه گهپلهرنى كۆتۈرۈۋاتىدۇ ،مۇھهببهت بىلهن ،سهۋر-تاقهت بىلهن ۇئنـى كۈتۈۋاتىـدۇ .ھهر قﯧـتىم تﯧلﯧفـون بهرسـه ائۋازى تىترەيـدۇ ،ھهمـمه گﯧپىنـى يىغىـپ كهلـسه » جﯧـنىم زۆھرە ،ۇئنداق قىلماڭ ،قايتىـپ كﯧلىـڭ ،چىـدىغۇچىلىكىم قالمىـدى« دﯦـگهن بىـرال مهنه چىقىــدۇ .ائتــا-ائنىــسىنىڭمۇ تــاقىتى تــاق بولــدى ،ائنىــسى ەئگهر يالغانــدىن بولسىمۇ »مهن ائغرىپ قالدىم ،جان تۇمشۇقۇمغا كهلدى ،ەئمدى كهلمىسهڭ يـۈزۈمنى كۆرەلمهيسهن« دەپال قالسا ۇئنىڭ بارماي ائمـالى يـوق ،يـاكى سـىيىت قارىنىـڭ سـهۋر قاچىــسى تاشــسا ،ھۈســهيىندىن گۇمانلىنىۋﯦرىــپ ائخىــر چىدىمىــسا » ەئمــدى كهلمىسىڭىز كهلمهيـال قويـۇڭ ،بۈگۈنـدىن باشـالپ بىـز ەئر-خوتـۇن ەئمهس« دەپ بـۇ نىكاھنى ۈئزىۋﯦتىشى ،مهھهللىدىكى باشقا قىزالرنى كۆزلهپ قويۇشى مۇمكىن .ائدىله ىئشنى بۇزغاندا ۆئزى ائرزۇلىغان قىزدىن يﯧنىۋالغان قـارىم ۇئنـى بىـر قﯧـتىم خوتـۇن قىلىپ بولغاندىن كﯧيىن ۇئنى قويۇۋﯦتىـشكىمۇ جـۈرەئت قىالاليـدۇ ...سـىيىت قـارى ۇئنى قويۇۋەتـسه ۇئنىـڭ ەئسـلىدىكى مهقـسىتى ىئـشقا ائشـامدۇ؟ قايـسى مهقـسهت؟ ھۈسهيىن ۇئنى ەئمدى خوتۇن قىالمدۇ؟ ۇئ ەئمدى باشقا نﯧمىنى كۈتىدۇ؟... زۆھرەنىــــڭ ېئغىــــر خىيــــاللىرى ،غهملىــــرى ،دەردلىــــرى ،ەئنــــسىزلىكلىرى، ىئككىلىنىشلىرى ،رىائللىقـتىن ھالقىـپ كهتـكهن مهقـسهت-مـۇددىائلىرى ،ەئسـهبىي خام خىياللىرى ،پات-پـات ائلمىـشىپ تۇرىـدىغان گۇمـان ۋە ىئـشهنچلىرى ۇئنىڭغـا سايىدەك ھهمراھ ىئدى ،يامان خىيال كﯧچىلىرى جىندەك چاپلىشىۋاالتتى ،جىنـسىي ۋەسۋەسىلهر ۇئنتۇلغان بۇلۇڭدىن باش كۆتۈرۈپ چىقاتتى-دە ،ۇئنى قورشـاۋغا ېئلىـپ، ائلدىغا سﯧلىپ ھهيدەپ ،ھاياجان ۋە ھىجران ائزابىغا ائپىرىپ تاشاليتتى .ۇئ يوتقاندا يالغۇز تۈگۈلۈپ ياتقاندا بهختنىڭ زادى نـﯧمه ىئكهنلىكىنـى وئيـالپ قـاالتتى ،بهخـت ۇئنىڭغا تهۋە بولمىغان تۇرمۇش ،ىئسـسىق ۆئي ،ىئسـسىق يوتقانـدىمۇ يـاكى ېئـرىم دەپ تهگــكهن ،ۆئزى مهنــسۇپ بولغــان ھهم ۆئزىــگه مهنــسۇپ قىلغــان ،ۋۇجۇدىــدىن
370
مۇھهببهت ،ھارارەت ،ىئللىقلىق كﯧلىپ تۇرىدىغان شۇ ەئركهكتىمـۇ؟! سـىيىت قـارى ۇئنى زادى بهختلىك قىاللماسمۇ؟ ەئمىـسه نﯧمىـشقا ۇئنىڭغـا تهگـدى؟ شـۇنچه ۋاقىـت قهدىرلهپ قوغداپ كهلگهن پاكلىقىنى ۇئ قارىمغا وئينىشىپال بهخشهندە قىلىۋەتتىمۇ؟ شــۇنىڭ بىــلهن ىئــش تۈگىــدىمۇ؟ ۇئنىــڭ مهســۇئلىيىتى قﯧنــى؟ ىئككىــسىدىن بــاال بولمامدۇ؟ ۇئ باال ائش-نان يﯧمهمدۇ؟ مۇقىم بىر يهردە ياشىمامدۇ؟ زۆھرە شۇالرنى وئيلىغاندا ۇئيقۇسى قاچاتتى ،ھهسـرەتته تولغىنىـپ ياتـاتتى »ەئر كىشى دﯦگهنگه وئيلىشىپ تﯧگىدىغان ىئش ىئكهن ،نﯧمىشقا ماڭـا ائرزۇيۇمدىكىـدەك اليىق چىقمىدى ،نىكاھ غايب بولغىنى ۈئچۈن ،قىسمىتىم ەئمدى شۇ بولـدىمۇ ،ەئرگه تﯧگىپ كۆرىدىغان كۈنـۈم بـۇ بولـسا ەئرگه تهگمهيـال قويـسام بولماسـمىدى ،يﯧنىمـدا تۇرســا چۈشــهپ قويــسا ،يىراققــا كهتــسه كــاللىنى ائرامىــدا قويمىــسا ...يــا بــۇ مۇناســىۋەتتىن ،بــۇ چهكلىمىــدىن قۇتــۇلغىلى بولمىــسا ...ائھ ،ياشــىماق ەئجهپ تهسكهن!« دەپ وئياليتتى .ۇئيقۇغا كهتكهندە كاللسىى ائرام تاپقاندەك قىلغان بىـلهن ھهرىكهتچان روھى جاھاننى كﯧزەتتى ،خام خىيالالر شىرىن مهنزىرىلهرگه ۆئزگىرەتتى، ۆئزىگىال مهلۇم بولغـان غهيـرى نىيهتلىـرى چۈشـىدە ائشـكارىلىناتتى-دە ،رىائللىقتـا مــۇمكىن بولمىغــان غهلىــته ىئــشالرنى چــۈش مۇھىتىــدا وئرۇناليتتــى؛ ەئنــسىزلىك ۋە قورقــۇنچلىرى چۈشــىدىمۇ ائيــان بــوالتتى-دە ،رىائللىقتــا ەئنــسىرەيدىغان ىئــشلىرى چۈشىدە يۈز بﯧرەتتى ،گاھىدا قارا بﯧسىپ وئيغىنىپ كﯧتهتتى ،بۇنداق چاغدا ۇئنىـڭ كهيپىياتىنى جايىغا چۈشۈرىدىغان ،كۆڭلىنى خاتىرجهم قىلىدىغان ېئـرى يـوق ىئـدى. سىيىت قـارى ۇئنىـڭ ھالىـدىن بىـخهۋەر يىراقتـا ۇئيقـۇدىن بىـدار ،دۇنيـادىن بىـزار، خوتۇنىغا زار ھالدا ياتاتتى ،قاچانغىچه مۇشۇنداق ياتىدىغانلىقىنى بىلمهيتتى. رامىزان ېئيىنىڭ ائخىرىـدا ھۈسـهيىن روزا ھﯧيتنـى دۆلىتىـدە ۆئتكـۈزۈش ۈئچـۈن كﯧتىپ قالدى ،زۆھرە ھﯧيتتا بولـسىمۇ ۆئيىـگه بﯧرىـپ كﯧلىـشنى ،ھۈسـهيىندىن بىـر ائيلىق رۇخسهت سوراشنى وئيلىغان بولسىمۇ جىـق ىئككىلهنـدى؛ ىئـشلىگىلى ۇئزاق بولمىغانلىقى ،پهرۋاسـىز يـۈرگهن ھۈسـهيىننىڭ ۆئزىنـى ىئـشتىن بوشىتىۋﯦتىـشىدىن ەئنسىرىگهنلىكى ،ۆئيىگه بارسا ۋاقتىدا يﯧنىپ كﯧلهلمهسلىكىدىن ۋە قانـداقتۇر بىـر كۆڭۈلسىزلىكلهرنىڭ چىقىشىدىن قورققانلىقى ۈئچۈن ۋاقتىنچه قايتماسلىق قارارىغـا كهلــدى .تــوال تﯧلﯧفــون قىلىــپ ھــالىنى قويمىغــان ســىيىت قــارى ۋە ۆئيىــدىكىلهرگه »باشــلىقىم كﯧلىــپ بــولغىچه ىئــشخانىغا قارىمىــسام بولمايــدىكهن« دەپ يالغــان سـۆزلهپ قۇتۇلـدى .ھۈسـهيىن كﯧتىـپ تﯧخىمـۇ ەئركىـن-ائزادە بولـۇپ قالغـان زۆھـرە كــۈنلىرىنى خۇشــال ۆئتكۈزۈشــكه تىرىــشتى؛ ۆئمــۈر بــويى قۇتــۇلغىلى بولمايــدىغان، ائدەمنى قﯧرىتىشتىن باشقا رولى يوق غهم-ەئندىشىلىرىنى ۋاقتىنچه بىر ياققا ائتتى. سودا سارايلىرىغا بﯧرىپ زىبۇزىننهت ،ۇئپا-ەئڭلىكـلهرگه قـاراپ بـاقتى ،بىـر نهرسـه ائلمىسىمۇ كـۆڭلىنى ائچتـى ،قىمـمهت كىيىملهرنـى ۆئزىـگه ھﯧيتلىـق دەپ ائلـدى؛
371
ھﯧيت كۈنى ھﯧلىقى رﯦستۇرانغا بﯧرىپ تﯧخىچه شۇ يهردە ىئشلهۋاتقان سىڭىلچاقلىرى بىلهن كۆرۈشۈپ ۇئالرنـى مﯧھمـان قىلـدى؛ »بىكـار بولغانـدا ۆئيـلهرگه بﯧـرىڭال« دەپ قويۇپ ،ۇئالرنىڭ ھهۋەسلىك كۆزلىرىدىن مهغرۇرالندى . بىـر چاغـدا ائدىلهدىـن تﯧلﯧفـون كهلـدى ،زۆھـرە تﯧلﯧفـون نومـۇرىنى كۆرگهنـدە بۇرۇنقىــدەكال تﯧلﯧفــونىنى بﯧسىۋﯦتىــشنى وئيلىغــان بولــسىمۇ» ،بۈگــۈن ھﯧيــت بولغاندىكىن بوپتۇ« دەپ ۇئنىڭ تﯧلﯧفونىنى ائلدى. _ائداش ،ەئھۋالىـــڭ ياخـــشىمۇ ،پهقهت كۆرۈشـــهلمىدۇق ...بىـــر كهلـــگهن بولساڭ_...دﯦدى ائدىله پهس ائۋازدا. _سهن ۆئيۈڭدىمۇ؟ _ھهەئ ... زۆھــرە ۇئنىــڭ ھالــسىز ،بــوش گهپ قىلىۋاتقــانلىقىنى ائڭــالپ ،بﯧــشىغا بىــر ىئــش كهلگهنلىكىنى سهزدى؛ تاكسىدىن بىرنى توسـۇپ ،ۇئنىـڭ ۆئيىـگه كهلـدى .ىئـشىكنى يۈز-كۆزىنى قﯧنىق بويۇۋالغان بىر قىز ېئچىپ ،زۆھرەنى ىئچىگه كىرگـۈزۈۋﯦتىپال ۆئزى تاالغا چىقىپ كهتتى .زۆھرە ۆئيگه كىرىپال سﯧسىق پۇراقتىن ائينىپ كهتتـى ،بـۇ كونـا ۆئي بۇرۇنقىدىن نهچچه ھهسسه قااليمىقان بولۇپ كهتكهن بولۇپ ،ھهممه يهرنـى توپـا- چاڭ ،قاسماق بﯧسىپ تۇراتتى .زۆھرە ائدىلهنىڭ ھۇجرىسىغا كىرىپ ۇئنىـڭ ھالـسىز ياتقــانلىقىنى كــۆردى ،ۇئ وئرۇقــالپ تﯧخىمــۇ ســارغىيىپ كهتكهنىــدى ،وئرا كــۆزلىرى ۆئڭكۈردىكى جىـن چىـراغتهك پىلىلـدايتتى ،كىرلىـشىپ كهتـكهن بـۈدۈر چـاچلىرى چۇۋۇلــۇپ تﯧخىمــۇ سهتلىــشىپ كهتكهنىــدى ،قــوللىرى ەئگــرى تايــاقتهك ســاڭگىالپ تۇراتتى ،بىر نهچچه سۈۋەرەك ۇئنىڭ كارىۋىتىنىڭ بﯧشىدا قىمىرالپ يۈرەتتى .ۆئينىـڭ ىئچى قااليمىقان بولۇپ ،بىر نهچچه قۇر كىيىم يهرگه پـۇرالپ تاشـالنغان؛ مهيـنهت ىئـچ كىــيىملهر ،پايپــاقالر ،ســاپما كهشــلهر ،كىــرلىكلهر ،پهرداز ۈئســتىلىدىكى قــۇتىالر چﯧچىلىپ ياتاتتى ... زۆھرە ائدىلهدىن گهپ سوراپ بهزى ەئھۋالالرنى ۇئقتى ،بۇرۇن ۋاتىلداپ تۇرىـدىغان ائدىله ھازىر ناھايىتى تهسته گهپ قىالتتى ،ېئغىزىغا مىـس رەڭگىـدە ەئسـۋە چىقىـپ كهتكهن بولۇپ ،يۈزىدىمۇ ۇئششاق يارا-جاراھهتلهرنىـڭ ىئـزى تـۇراتتى .ۇئ »بويۇمـدا قالدى ،ىئچىمگه بىر مهرەز ۈئندى ،ۇئنـى يـوقىىتمهن« دەپ وئيـالپ بىـر ھهپـته ائۋۋال ھــامىلىنى چۈشــۈرۈش دورىــسى ىئچــكهن بولــسىمۇ دورا ۈئنــۈم بهرمىــدى ،ىئچىــدىن ھﯧچنﯧمه چۈشمىدى .ھامىله 40كۈندىن ۆئتۈپ كهتتىمۇ يـاكى دورا سـاختا چىقتىمـۇ، ھﯧچنﯧمىــسىنى ۇئقالمىــدى؛ ۇئ ۆئزىنــى شــۇنچه ائســراپ كهلــگهن بىــلهن ۇئشــشاق- چۈششهك كﯧسهل چاپلىشىپال تۇراتتى ،ھهيز ائدىتى قااليمىقـان ىئـدى ،دوختۇرخانىغـا بﯧرىشتىن ۆئلگۈدەك قورققاچقا ھهممىنى دورا بىلهنال جۆندەپ كﯧلىۋاتاتتى .بۇ قﯧتىم ۇئ ائلدىراپ قالدى ،ىئچىدە دورا بىلهنمۇ چۈشمهيدىغان غهيرى بىر تۆرەلمىنىـڭ پهيـدا
372
بولــۇپ قالغىنىغــا ەئرۋاھــى ۇئچتــى ،ائمﯧرىكىنىــڭ قورقۇنچلــۇق فىلىملىرىنــى جىــق كۆرگهچكه ،ىئچىـدىن غهلىـته مهخلـۇقالر چىقىـدىغان ائيالالرغـا ۆئزىنـى وئخـشىتىپ، تۇرۇپ-تۇرۇپ ەئنسىرەيدىغان بولۇپ قالـدى .بىـر كـۈنى يولـدا كﯧتىۋﯦتىـپ تامـدىكى كىچىك ېئالنغا كۆزى چۈشۈپ قالدى»،ائغرىتمايال باال چۈشۈرىمىز ،تهكـشۈرۈش ھهققـى ائلمــايمىز ،باھاســى ەئرزان ،ھــامىلىنى چۈشــۈرۈپ بولغانــدىن كﯧــيىن وئرنىڭىــزدىن قوپۇپال مﯧڭىپ كﯧتىسىز« دﯦگهن گهپلهر ۇئنى قىزىقتۇردى ،شـۇ يهرگه تﯧلﯧفـون ۇئرۇپ وئرنىنى مىڭ تهسته ىئزدەپ تاپتى ،تار كوچىالرنىڭ ىئچىدىكى كۆرۈمسىز بىر ھويلىغا كىرىپ »دوختۇرخانا« نى كۆرۈپ رايى قايتتى ،ەئمما »باال چۈشۈرۈش چوڭ وئپىراتسىيه بولمىغاندىكىن مهيلى« دەپ وئيلىدى ،ىئچىـگه كىرىۋالغـان »ائپهت«تىـن قۇتۇلـسىال بـــوالتتى .يهنه كﯧلىـــپ ،بـــۇ يهردە قـــان تهكـــشۈرمهيتتى ،ۇئشـــشاق-چۈشـــشهك رەسمىيهتلىرى يوق ىئدى» .دوختۇرالر« ۇئنى قىزغىن كۈتۈۋﯦلىـپ ،ائلىـدىغان پـۇلنى ائلغاندىن كﯧيىن ۇئنىڭ پۇت-قـولىنى يهرگه تهگكـۈزمهي مهيـنهت بىـر ۆئيـگه ېئلىـپ كىردى ،غىچىرالپ تۇرىدىغان ياغاچ كارىۋاتقا ياتقۇزدى ،بىر ەئر كىرىپ ۇئنىـڭ ۇئ يهر- بۇ يهرلىرىنى مۇجـۇقالپ تۇتـۇپ قويغانـدىن كﯧـيىن نـاركوز وئكـۇلىنى ۇئردى .ىئككـى خوتــۇن كىرىــپ ۇئنىــڭ پــۇتلىرىنى كﯧرىــپ »بالىيــاتقۇنى قىــرىش« ماھــارەتلىرىنى كۆرسىتىشكه كىرىشتى .ناركوز چاال قىلىنغـان بولـسا كﯧـرەك ،ائدىلهنىـڭ جـان پﯧنـى چىقىپال كهتتى ،چىقىراپ ۆئينى بىر ائلدى ،ھﯧلىقى ەئر باسقۇنچىلىق قىلىدىغانـدەك يۈگۈرۈپ كىرىـپ ۇئنىـڭ ىئككـى قـولىنى مىـدىر-سـىدىر قىلمـاي تۇتـۇپ تۇرۇۋالـدى، ائغزىغا قاسماق لوڭگىنى تىقتى .ائدىله قاتتىق ائغرىق ائزابىدىن ھوشىنى يوقـاتتى، قــولى قانغــا بويالغــان ىئككــى خوتــۇن قىرىــدىغاننى قىرىــپ ،بىــر مــۇنچه قــاننى ېئقىتقانــدىن كﯧــيىن ،بىــر داس ســوغۇق ســۇنى ېئلىــپ قــاننى تازىلىــدى .ائدىــله شــۇ ياتقانچه كهچقۇرۇندا ائندىن تﯧنىنى مىدىرلىتالىدى ،لﯧكىن چۈشۈپ ماڭالمىدى. _ بــۇ يهردە ياتــاق يــوق ،قونۇشــقا بولمايــدۇ ،قونــساڭ ائيــرىم پــۇل ائلىمىــز _دﯦــدى ائلــدامچى خوتــۇن ،ۇئنىــڭ قــولى تۆشــۈككه كىرىــشكه تهييــار زەھهرلىــك يىالنــدەك مىدىرالپ ،سوزۇلۇپ تۇراتتى. _ ھــازىر بىرســى كﯧلىــدۇ ،بۇنــداق يهردە ۆئلــسهممۇ ياتمــايمهن_،دﯦــدى ائدىــله غهزەبلىنىپ _،سىلهر دوختۇر ەئمهس ،ائلدامچى ىئكهنسىلهر. _ نﯧمه دﯦدىڭ؟! ائغزىڭنى يىغىۋال ،بۇ گﯧپىڭنى ېئرىم ائڭالپ قالسا ھﯧلى ۆئلۈكۈڭ چىقىدۇ بۇ يهردىن ،كىم سﯧنى بۇ يهرگه چىلـالپ كهلـدى؟ ۆئزەڭ كهلـدىڭ ،ھـامىلىنى چۈشۈرۈۋەتتۇق ،گهپنى ائز قىلىپ بۇ يهردىن يوقال. _ دﯦمىسهڭمۇ ھازىر كﯧتىمهن_...دﯦدى ائدىله قورقۇپ.
373
_ سهندەك پاسكىنىالرنى تـوال كـۆرگهنمهن ،ىئچىـدىن قـان ەئمهس ،يىرىـڭ چىقىـدۇ. جىنسىي يولۇڭدا بىر ىئششىق بـار ىئـكهن ،بالىيـاتقۇڭمۇ نورمـال ەئمهس ،كﯧـسىلىڭ باردەك قىلىدۇ ،بﯧرىپ تهكشۈرتۈپ باق. ائدىله چۆچۈپ كهتتى ،قورساقتىكى مهرەزدىن قۇتۇلسا ەئمدى بۇ نﯧمه كﯧسهلدۇ؟ بۇ جاھاندا كﯧسهلدىن قۇتۇاللمايال ۆئتهمدۇ؟ ياشـلىق گۈلىنىـڭ بىـرى ېئچىلمـاي تـۇرۇپ ۆئلهمدۇ؟ ۇئنى قايتىدىن ۋەھىمه باستى ،ەئۋرەتنىڭ چۆرىسىدە پهيـدا بولـۇپ يوقـاپ كهتـكهن قــاپراتمىالر ،يــارا-جــاراھهتلهر زادى قانــداق كﯧــسهلنىڭ ائالمهتلىــرى؟ ۇئ »راســتىنال ەئيدىز چىقىپ قالـسام روھىـي جهھهتـتىن تۈگىـشىپ كﯧـتىمهن« دەپ دوختۇرخانىغـا بارماي ،قان تهكشۈرۈشتىن قورقۇپال يۈرۈپ ھﯧچ قانداق كﯧسىلىنى ۇئقالمىدى ،گﯧلـى ائغرىپ ،قىزىتمىسى ۆئرلهپ قالغاندىمۇ دورا يهپـال قۇتۇلـدى ،ەئممـا بۇنـداق كﯧـسهل ائالمهتلىــرى قايتــا قوزغىلىــۋەردى .بــۇ خوتۇننىــڭ شــۇم ېئغىزىــدىن چىققــان كﯧــسهل راستىنال ەئيدىز كﯧسىلىمىدۇ؟! ائدىله روھى چىقىپ كهتكهن ائدەمدەك بوشىشىپ كارىۋاتتا وئلتۇرۇپ قالدى ،ائزاب، خارلىق ۋە ۆئلۈم ۋەھىمىسىدىن بوغۇلۇپ دﯦمىنى ائاللماي قالدى ،ۇئ ۆئزىنىڭ ۇئنداق ائســـان ۆئلـــۈپ كﯧتىـــشىگه ىئـــشهنمهيتتى ،ەئممـــا ۆئلۈمنىـــڭ قانـــداق يﯧتىـــپ كﯧلىدىغانلىقىنى بىلمهيتتى ،چۈنكى ۇئ سىرلىق ،قاباھهتلىك ھادىسه ىئدى؛ لﯧكىن ەئته قانداق بولۇشىدىن قهتىئينهزەر ۇئ بۇ قورقۇنچلۇق يهردىن كهتمىـسه بولمـايتتى، ۆئلسىمۇ بۇ بۇ شهھهردە ۆئلسه بولمايتتى. ۇئ ۆئيدىكى قىزغا تﯧلﯧفون قىلىـپ ،تاكـسىدىن بىرنـى توسـۇپ كﯧلىـشنى ېئيتتـى؛ ياسىنىشتىن ،وئيناشتىن باشقىنى بىلمهيدىغان دۆت قىز بۇ يهرنـى ىئككـى سـاەئتته ائران تﯧپىپ كهلدى .بۇ ىئككى ساەئت ىئچىدە ائدىـله كﯧـسهل ۋەھىمىـسىگه چۆكـۈپ، شۇ ۋەھىمىدىنال ۆئلۈپ قاالي دﯦدى .ۇئ پهقهت يول ماڭالمىغاچقا دۆت قىز ۇئنى يۈدۈپ مىڭ تهسته تاكسىغا ېئلىپ چىقتى .ائدىله ۆئيىگه كىرىپ شـۇ ياتقـانچه يـاتتى ،قـول ائستىدىكى قىزلىرى دەسلهپته بىر ىئككى كۈن ھالىدىن خهۋەر ائلغـان بىـلهن كﯧـيىن ائنچه كارى بولمايدىغان بولدى ،بىر يﯧـشىك تهييـار چـۆپنى ۆئيـگه ەئكىلىـپ قويـۇپ، شۇنىڭ بىلهن ائدىلهنى باقتى .ائدىله ۇئالرنىمۇ چۈشهندى ،ھهتتا ۇئالر ۆئيـگه خﯧرىـدار باشالپ كىرىپ ائدىلهگه قارىتىـپ قويـۇپ پهسـكهش ىئـشلىرىنى داۋامالشـتۇرغاندىمۇ ائدىــله ۇئنــى قوبــۇل قىلــدى ،ۇئالرمــۇ پــۇل تاپمىــسا ،پــۇل خهجلىمىــسه بولمــايتتى، ۇئالرنىڭ جىسمى» ،دۇكىنى« پۇل بىلهن ۆئرە تۇراتتى. ائدىله ۆئزىنىـڭ ياشـلىقىغا تهمهننـا قويـۇپ ،دوختۇرخانىغـا بارمـايمۇ سـاقىيىپ كﯧتىمهن دەپ وئيلىغان بولسىمۇ شۇ ياتقانچه ۆئرە بواللمىدى؛ ۇئنىڭ چىرايىدا ،پۇت- قوللىرىــدا جــان قالمايۋاتقــانلىقىنى كــۆرگهن »ھهمــراھ قىــزالر« بىــر-بىــرىگه قــاراپ
374
كۇسۇلدىــشىپ» ،پــۇلى تــۇرۇپ ۆئزى دوختۇرخانىغ ـا بــارغىلى ۇئنىمىــسا بىــزگه نــﯧمه تۇرۇش ،ائنىمىزغىمۇ بۇنچىلىك قىلغـان ەئمهسـمىز ،قانـداق قىلـسا قىلـسۇن ،ياتـسا ياتسۇن ،ۆئلىمهن دﯦسه ۆئلسۈن« دﯦيشىپ ،كارى بولمىدى. ەئمهلىيهتــته ائدىــله تــۈزۈك پــۇل يىغمىغانىــدى ،ھــارام ىئــشنى بىلىــپ تــۇرۇپ قىلىدىغانالرنىڭ كاللىسىدىكى ۋىجدانىي قاراش بويىچه ،تاپقان پۇلىنى بهرىكهتـسىز پۇل دەپ وئيلىغاچقا ائساسهن پۇل يىغمايتتى » ،سـومكىنى وئغـرى ائلـسا ھهممىـسى يوق ،شۇڭا خهجلهپ تۈگىتىش كﯧرەك« دەپ چـوڭ-چـوڭ خهجـلهپ ،ۇئدۇل تـاپقىنىنى ۇئدۇل تۈگىتىپ تۇراتتى .كﯧيىنكى كۈنلهردە »سودىـسى« ائقمىـدى ،جﯧنىنىـڭ بارىـدا باشقۇرالىغان قىزلىرى ،مانـا ەئمـدى »ائچىـسى« ائغرىـپ ياتقانـدا »دۇكـان« ائيرىـپ چىقىشقا تهييارالندى .تۇرۇۋاتقان ۆئينىڭ ىئجارىسى بـۇ ائي چىقىـپ كهتـسه توشـاتتى، يهنه ىئجارە تۆلىگىلى پۇل بولمىـسا ،تـاالدا قـاالتتى .بۇنىڭـدىن قـاتتىق ەئنـسىرىگهن ائدىله ساقىيىپ بولغىچه بولسىمۇ كوچىدا ياتماسلىق ۈئچۈن زۆھرەگه تﯧلﯧفون ۇئردى. زۆھــرە ۇئنىــڭ ھالىغــا ىئــچ ائغرىتتــى ،بىــر چــاغالردا ســهن ەئمهس مهن بولــۇپ ياشىغان ،شـۇنچه پـۇل تاپقـان خﯧنىمنىـڭ بـارلىق قىمـمهت باھـالىق كىيىملىرىنـى، پهرداز بۇيــۇملىرىنى يىغىــپ يــۆگهپ ياتــسىمۇ مىــڭ كويغــا يارىمــايتتى .مانــا ەئمــدى داۋاالنغــۇدەك پــۇلى ،تۇرغىــدەك ماكــانى يــوق ۆئلهمجــان ھالــدا پۇشــۇلداپ ياتــاتتى. زۆھرەنىــڭ بﯧــشىغا غهم چۈشــتى ،ائدىلهنــى ۆئيىــگه ېئلىــپ كهتــسه ېئغىــر بىــر يــۈك بوالتتى ،زۆھرەنىڭ پۈتـۈن تۇرمۇشـى بـۇزۇالتتى ،خۇشـاللىقى يـوقىالتتى؛ لـﯧكىن ۇئنـى بۇنداق تاشالپ قويۇشقىمۇ بولمايتتى ،ھـﯧچكىم ھالىـدىن خهۋەر ائلمـاي تهسـاددىپىي ۆئلۈپ قالسا زۆھرە ۋىجدان ائزابىغـا قـاالتتى ،نـﯧمىال دﯦـگهن بىـلهن ائدىـله ۇئنىڭغـا يﯧنىــدىن جــاي بهرگهن ،بىــر يىــل بولــسىمۇ بىلــله تۇرغــان دوســتى ىئــدى .ۇئنــى دوختۇرخانىغــا ائپىرىــپ كۆرســىتىپ باقمىــسا ،كﯧــسىلى ســوزۇلۇپ ېئغىرلىــشىپ كﯧتهتتى-دە ،ائقىۋەتته نﯧمه بولۇشىنى ھﯧچكىم بىلمهيتتى. بىر چاغالردا »مهن بهختلىك!« دەپ يايراپ يۈرگهن بۇ خﯧنىم ېئغىر كۈنگه قالغانـدا كۆرەڭلىكنى ،وئساللىقنى ،ائداۋەتنـى تاشـالپ ،قاسـراق تاشـلىغان يىالنـدەك ەئسـلى ھالىتىگه قايتقانىـدى .ەئسـلى ھـالهت؟! ەئسـكىلىك ۇئنىـڭ ەئسـلى ھـالىتىمۇ يـاكى ياخشىلىق ەئسلى ھالىتىمۇ؟ زۆھرە بۇالرنى وئيالپ بواللمىدى .كۆز ائلدىـدا تهلمـۈرۈپ ياتقان ،ساق بولـسۇن ،ائغرىـق بولـسۇن ،يـاكى ۆئلـۈپ قالـسۇن ،ھامـان ائۋارىچىلىـق تۇغدۇرىدىغان بۇ يامان قىزغا ھﯧسداشلىق نهزىرىدە تىكىلـدى .ائدىـله بىـر چـاغالردا ۆئزىگه ماالي بولۇپ ىئشلىگهن زۆھرەنىڭ پاكىز چىرايىغا ،ېئسىل كىيىملىرىگه ،زىبۇ زىننهتلىرىگه قاراپ ائھ ۇئردى ،ھهسهدتىن تولغاندى ،ەئممـا چاندۇرمىـدى ،ىئچىـدىن قان كهتسىمۇ ەئمدى چىداپ ،زۆھرەنىڭ ياردىمىنى كۈتۈشى كﯧرەك ىئدى.
375
_ ۆئيگه بﯧرىشتىن ائۋۋال سﯧنى دوختۇرخانىغا ائپىرىپ تهكشۈرتۈپ باقايلى _،دﯦدى زۆھرە _،بۇنداق يﯧتىۋەرسهڭ بولمايدۇ. _ ۆئيۈڭدە ...بىر نهچچه كۈن ياخشى دەم ائلسام ...وئڭشىلىپ قاالرمهنمىكىن ... .بۇ يهردە ...دوختۇرخانا بهك قىممهت .مهندە ...ۇئنىڭغا پۇل يوق. _ۇئنچىلىك پۇل مهندە بار ،بﯧرىپ تهكشۈرتۈپ باقايلى ،قالغىنىنى كﯧيىن بىلىمىز. ائدىله دوختۇرخانىنىڭ ىئشىكىگه قهدەم بﯧسىشنى قهتىئي خالىمىـسىمۇ ،ەئممـا بۇ قﯧتىم تهلىيىنـى سـىناپ باققۇسـى ،وئتنىـڭ تﯧـشىدا كۆيگهنـدىن ىئچىـدە كۆيـۈپ باققۇسى كهلدى ،ھﯧلىمۇ جان قىينىلىـپ بىـر يهرگه بـاردى ،ۆئلـۈم كـۆزىگه كۆرۈنـۈپال قالـدى .بۇنـداق ەئھۋالـدىمۇ يهنه ەئيـدىز ۋەھىمىـسىدىن قۇتۇاللمـاي قﯧچىـپ يـۈرۈش وئرۇنسىز بىر ىئش ىئدى. زۆھرە ۇئنى تاكسىغا سﯧلىپ يﯧقىن ەئتراپتىكى چـوڭ بىـر دوختۇرخانىغـا ېئلىـپ كهلدى ،قولتۇقىدىن يۆلهپ ،پهلهمپهيـدىن يـۈدۈپ چىقتـى ،بـۇنى كـۆرگهن بىـر نهچـچه دوختــۇر ۇئنىڭغــا جىــددىي قۇتقــۇزۇش بۆلــۈمىنى كۆرســىتىپ قويــدى ،زۆھــرە تهرلهپ تهپچىرەپ ۇئ يهرگه بﯧرىشىغا بىر سﯧستىرا چاقلىق كارىۋاتنى تهقلهپ تهييار قىلـدى، زۆھرە ائدىلهنى كارىۋاتقا يـاتقۇزۇپ بىـر دەم دﯦمىنـى ېئلىۋالـدى .سﯧـسىتىرا كﯧـسهل ەئھــــۋالىنى ســــورىغاندا ائدىــــله نهق جــــاۋاب بﯧــــرەلمهي ،توغــــۇت بۆلــــۈمىگه كۆرۈنىدىغانلىقىنى ېئيتتى. تۇغــۇت بۆلۈمىــدىكى ائيــال دوختــۇر ۇئنىــڭ قىزىتمىــسىغا ،يىرىڭــداپ كهتــكهن كالپۇكىغا قاراپ ،دەرھال بﯧرىپ قان تهكشۈرۈپ كﯧلىشنى بـۇيرۇدى .ائدىـله قﯧچىـپ- قﯧچىپ ائيلىنىپ كﯧلىپ ائخىر يهنه قان تهكشۈرۈشكه مهجبۇر بولـدى .زۆھـرە نهچـچه تۆشۈككه ۈئسۈپ ،تۆلهيدىغان پـۇلنى تـۆلهپ ائدىلهنىـڭ قﯧنىنـى تهكـشۈرتتى ،يﯧـرىم ساەئت ساقالپ تهكشۈرۈش نهتىجىـسىنى ېئلىـپ دوختۇرنىـڭ قﯧـشىغا بـاردى .دوختـۇر ۇئنــى كــۆرۈپ قانــداقتۇر بىــر كﯧــسهلنىڭ ىئــسمىنى دەپ ،دەپــتهرگه جىجىــالپ بىــر نهرسىلهرنى يﯧزىپ زۆھرەگه تۇتقۇزۇپ قويـدى .زۆھـرە دەپتهرنـى كۆتـۈرۈپ ائدىلهنىـڭ قﯧشىغا كهلدى ،يۈرىكى پوكۇلداپ ىئچ-ىئچىـدىن سـىقىلىپ ياتقـان ائدىـله دەپتهرنـى كۆرۈپ ،جىجىالپ يﯧزىلغان ۇئ خهتنى وئقۇيالماي قالدى ،سـىنچىالپ قارىـدى爱此病، ەئيدىز 阳性دﯦگهن خهت ۇئچراپ قالسىال ھوشىدىن كﯧتىدىغانـدەك قايتـا-قايتـا قارىدى ،ەئمما ۇئنداق مهنىدىكى خهت يوقتهك قىالتتى ،خوشلۇقىدىن بﯧشى ائسمانغا تاقاشــتى ،بىــراقال ســاقىيىپ كهتكهنــدەك روھالنــدى ،ەئممــا كۆڭلىــدە يهنىــال بىــر ەئندىشه بار ىئدى. _ بىر كﯧسهلنىڭ ىئسمىنى دﯦدى ،ۇئقالمىدىم_،دﯦدى زۆھرە. _ يۈرە ،دوختۇرنىڭ ۆئزىنىڭ گﯧپىنى ائڭالپ باقايلى_،دﯦدى ائدىله.
376
زۆھرە چاقلىق كارىۋاتنى ىئتتىرىپ تۇغۇت بۆلۈمىنىڭ ائلـدىغا كﯧلىـپ ،دوختـۇرنى چاقىرىپ كهلدى. _ قاندا بۇزۇلۇش ېئغىر _ ،دﯦدى دوختـۇر ائدىـلهگه _،سـىفلىس كﯧـسىلى ائخىرقـى باســقۇچغا بﯧرىــپ قــاپتۇ ،ۋاقتىــدا داۋالىنىــشىڭ كﯧــرەك .بولمىــسا مىكــروب پۈتــۈن بهدىنىڭگه تاراپ سﯧنى پالهچ قىلىپ قويىدۇ ،ېئغىر بولغاندا نﯧرۋاڭ كاردىن چىقىدۇ، كۆزۈڭ كۆرمهيدۇ ،ھهتتا ۆئلۈم خهۋپى تۇغۇلىدۇ... ائدىــله بــۇ كﯧــسهلنىڭ قانــداق كﯧــسهللىكىنى دەســلهپته ائڭقىرالمــاي ،ائخىرقــى گهپلهرنى ائڭالپ چۆچۈپ كهتتى .ائخىرقى باسقۇچ دﯦگهن راك كﯧسهللىرىدە بـوالتتى، بۇ قانداق گهپ! _ بۇ كﯧسهلنى ...داۋاالپ ساقايتقىلى بوالمدۇ دوختۇر؟_ دﯦدى ائدىله ىئلتىجا بىلهن. _ ســاقايتقىلى بولىــدۇ ،لــﯧكىن بۈگۈنــدىن قالمــاي ياتاقتــا يﯧتىــپ داۋالىنىــشىڭ كﯧرەك... ائدىلهگه جان كىردى ،پۇل! يهنه پۇل! جاندىن ەئزىز پۇل! پۇلنى دەپ خوراپ كهتـكهن بۇ جﯧنى ەئمـدى قـانچه پـۇل بىـلهن سـاقلىنىپ قالىـدۇ؟ چوقـۇم نۇرغـۇن پـۇل بىـلهن داۋالىنىدۇ .بﯧيجىڭدا داۋاالنسا بهك قىممهت ،ۈئرۈمچىدە داۋالىنىـشى كﯧـرەك ،بۇغـدا دوختۇرخانىـسى ەئيــدىزدىن باشـقا جىنــسىي كﯧـسهلنىڭ ھهممىــسىنى ساقايتالىــشى مۇمكىن .ۈئرۈمچىدە ائكىسى بار ،ائكىسى ياردەم قىاللمىسا يۇرتىدا غهمگۇزار ائنىسى بار ،ائكىسى خوتۇنىدىن قورقۇپ پۇلغا چىدىمىسىمۇ ،ائنىسى ۆئينى سﯧتىپ بولـسىمۇ قىزىنى داۋالىتااليدۇ... ائدىله ۈئمىـدۋارلىق بىـلهن شـۇالرنى وئيلىـدى ،دوختۇرخانىـدىن چىقىـپ دەرھـال ائنىسىغا تﯧلﯧفون ۇئردى ،نهچچه ۋاقىتتىن بﯧرى ائشـكارىلىمىغان دەرد-ەئلهملىرىنـى يىغالپ تۇرۇپ بايان قىلدى ،ەئڭ ائخىرىدا: _ ائكامغا دەڭ ائنا ،مﯧنى بۇ يهردىن ېئلىپ كهتسۇن ،بولمىـسا ۆئلـۈپ كﯧـتىمهن!... _دﯦدى. ائدىله يىغالۋاتقان بىلهن روھىي ھالىتى خﯧلىال ياخشى ىئدى ،زۆھرە ۇئنىڭ ائنىـسى بىلهن جىددىي ۋە تهسىرلىك كهيپىياتتا پاراڭلىشىۋاتقانلىقىنى يﯧقىندىن ائڭلىدى. بىر دەمـدىن كﯧـيىن ائدىـلهگه ائكىـسىدىن تﯧلﯧفـون كهلـدى ،ائكىـسى نﯧمىلهرنـى دﯦدىكىن ،ائدىله پۇشايمان ياشلىرىنى تۆكۈپ ،ېئسهدەپ تۇرۇپ ۇئ گهپلهرنى جىممىدە ائڭلىدى .گهپ تۈگىگهندە ائدىله تﯧلﯧفوننى ېئتىپ زۆھرەگه قاراپ خۇشاللىق بىلهن: _ ائكام كﯧلىپ ەئكىتىدىغان بولدى_،دﯦدى. ائدىله شۇ كۈنى ائخشىمى زۆھرەنىـڭ ۆئيىـدە يﯧتىـپ قالـدى ،كهيپىيـاتى بـۆلهكچه ياخشىلىنىپ كهتكهنىدى .زۆھرەگه مىننهتدارلىق بىلهن تىكىلىپ »بۈگۈن سﯧنى جىق ائۋارە قىلىۋەتتىم ،سهن بولمىغان بولساڭ ۆئز-ۆئزەمنى قورقۇتۇپ يهپ بوالركهنمهن ،ۇئ
377
ۆئيــدىن ۆئلۈكــۈم چىقــاركهن« دەيتتــى ،ۆئچهكىــشىپ يــۈرگهنلىرىنى قهتىئــي تىلغــا ائلمايتتى ،ياخشى ۆئتكهن كۈنلهرنى ەئسلهيتتى. ۇئخاليدىغان چاغدا ىئككىسى بىر دەم مۇڭدىشىپ قالدى. _ شۇنداق قىلىپ ،سىيىت قارىغا تهگدىڭمۇ؟ _ ھهەئ... _ ائخىر دﯦگىنىڭنى قىلىپسهن-دە ،دﯦگهن بىلهن نوچى قىز جۇمۇ سهن... زۆھرە كۈلۈپ قويۇپ باشقا گهپ قىلمىدى. _ سىيىت قارى يۇۋاش بولغان بىلهن بولىـدىغان بـاال ،ەئسـلىدە مهن زورلىغانـدا ۇئ ماڭا چﯧقىلمىغان .ۇئ سﯧنى كىرىپ قـاالرمىكىن دەپ كـۆزى ىئـشىكته ىئـدى .سـهندىن قورقىدىغان بىر بالىغا تﯧگىۋالدىڭ ،بۇمۇ بهختىڭ... _ مۇنــداق دە _ ،دﯦــدى زۆھــرە بــۇ گهپــتىن خۇرســهن بولــۇپ _ ،لــﯧكىن يالغــان سۆزلهپ ،تۆھمهت قىلىپ خﯧلى تﯧرىكتۈردۈڭ جۇمۇ ! _ ىئككىڭالرنى سىناپ باققانتىم_...دﯦدى ائدىله قﯧلىنلىق بىلهن. _ شۇنداق ،بىزنى قاتتىق سىنىدىڭ ،بىز سﯧنىڭ دﯦپىڭغا ۇئسسۇل وئينىدۇق. _ شۇنداق قىلغاچقا توي قىاللىغانسىلهر؟! _ ھهي ...توي قىلغـان بوالمـدۇ ،نىكـاھ وئقـۇپال بىـر ۆئيـگه كىـردۇق .ۇئ تﯧـشىنى ساتالماي ۈئچ-تۆت كۈن تۇرۇپال كهتتى. _ سهن ..نﯧمىشقا قالدىڭ؟ ەئمدى ائجرىشامسهن؟ زۆھرە بـۇ گهپـتىن ەئنـدىكىپ كهتتـى ،ائدىـله ەئسـلى مهقـسهتنى ېئنىـق بىلهتتـى، لﯧكىن ھازىر ەئسلى مهقسهت ،كﯧيىنكى مهقسهت...لهر مهۋجۇت ەئمهس ىئدى. _ ۇئنداق ائسان ائجرىشىدىغان ىئش يوق ،ۋاقىتلىق ائيرىلىپ تۇرۇۋاتىمىز. _ لﯧكىن ،مهنچه ،بۇنداق تۇرۇۋەرسـهڭ ۇئنىڭغىمـۇ ،ۆئزەڭگىمـۇ ياخـشى ەئمهس .يـا بىر يهردە بىلـله ۆئي تۇتـساڭ بولىـدۇ ،يـا بولمىـسا تارتىـشماي ائجراشـساڭ بولىـدۇ. وئتتۇرىــدا قالغانــدىكىنال ىئــش چاتــاق .ۆئزەڭنــى قىينــاپ قويىــسهن ،ســهن بۇرۇنمــۇ شۇنداق ۆئزەڭنى قىينايتتىـڭ ،ھـازىرغىچه شـۇ ائدىتىڭنـى تاشلىماپـسهن .ەئلـۋەتته، بۇرۇنقى ھالىتىڭ بىلهن ھازىرقىسى وئخشىمايدۇ. ائدىله زۆھرەنىڭ كـۆڭلىنى ائيـاپ گهپ قىلىۋاتـاتتى ،ەئممـا زۆھـرە بـۇنى ھـﯧس قىلغانچه كۆڭلى يﯧرىم بولدى. _ ھازىرچه مۇشۇنداق ياشىغاچ تۇراي ،كﯧيىنچه بىر گهپ بوالر_،دﯦدى ۇئ بـۇ ھهقـته بىر نهرسه دﯦيىشنى خالىماي؛ دﯦمىسىمۇ ۇئ بۇ ىئـشالرنى تـوال وئيـالپ سـاراڭ بولـۇپ كهتتى ،بىر دەم بولسىمۇ وئيلىمىسا ياخشى.. _ بۇ شهھهرگه بهكال كۆنـۈپ كهتتىـڭ دﯦگىـنه ،بوپتـۇ سـهن بولـساڭمۇ ياخـشى كـۈن كۆرۈپ ياشىغاچ تۇرغىن...
378
_ سهنچۇ ،ساقايغاندىن كﯧيىن بﯧيجىڭغا كهلمهمسهن؟! _ ســاقىيىپ قالــسام ائپامنىــڭ قﯧــشىدا تــۇرىمهن ،ســاقىيالماي ۆئلــۈپ كهتــسهممۇ ائپامنىڭ قﯧـشىدا ۆئلىـمهن؛ ائپامنىـڭ قۇچىقىـدا بﯧـشىمنى قويـۇپ ۆئلـۈپ كهتـسهم ائرمىنىم يوق .وئيالپ باقسام ،مهن بۇ يهردە ۆئلۈپ قﯧلىشتىن بهكال قورقىـدىكهنمهن. وئيلىساڭ ،نﯧمىدﯦگهن قورقۇنچلۇق ،بىر تال قۇرت ۆئلگهندەكال ۆئلىدىغان گهپـكهن، ھﯧچكىمنىڭ كارى بولمايدىكهن ،ەئچىقىپ كۆيدۈرۈپ ياكى كۆمۈپ تاشـلىۋﯦتىدىكهن. ۆئلۈم ائسان كهلمهيدۇ دەپ وئياليتتىم ،دوختۇرنىڭ »ائخىرقى باسقۇچ« دﯦگهن گﯧپىنى ائڭالپ ۆئلۈم ائدەمگه بهك يﯧقىنكهن دەپ قالدىم. زۆھرە بۇ گهپلهرنى ائڭالپ سوغۇقتا توڭغاندەك شۈركىنىپ كهتتى. ىئككى كۈندىن كﯧيىن ائدىلهنىڭ ائكىـسى كﯧلىـپ سىڭلىـسىنى پويىزغـا سـﯧلىپ ېئلىپ كهتتى .زۆھرە ھهممىسىنى بىر-بىرلهپ ۇئزىتىپ قويۇپ ،ۆئزى ۆئلۈمدەك تهنھـا قالدى. 31 زۆھـــرە بىـــر چـــاغالردىكى قهدىناســـلىرىنى ۇئزىتىـــپ قويغانـــدىن كﯧـــيىن مۇھهببهتتىنمۇ ،دۈشـمهنلىكتىنمۇ ائيرىلىـپ قالغانـدەك ،ىئلگىـرى گويـا ھـﯧچ ىئـش بولۇپ باقمىغاندەك ،ھاياتىدا ەئمدى نﯧرۋىسىغا كۈچلۈك تهسىر قىلىـدىغان ىئـشالر بولمايدىغاندەك ،تۇرمۇشىنى ۆئز رايى بويىچه يهڭگىل ۆئتكۈزىدىغانـدەك تۇيغۇالرغـا كهلدى .ەئمما خىيـالى يهنه تىنجىمـايتتى ،ھاياتىـدا چوڭقـۇر ىئـز قالـدۇرۇپ ۆئتـكهن ىئشالرنى وئيلىماي تۇرالمايتتى ،كهلگۈسىنىڭ تۈز سىزىق بويالپ وئڭۇشلۇق ،پـارالق داۋاملىـــشىدىغانلىقىغا ائنـــچه ىئـــشهنچ قىاللمـــايتتى ،باشـــقىالردىن كﯧلىـــدىغان دۈشــمهنلىك تــۈگىگهن بىــلهن غهم-قايغۇنىــڭ دۈشــمهنلىكى تــۈگىمهيتتى ،بهلكــى ائللىكىملهر ،ائللىقانداق ىئـشالر ائدەمنـى غهم-قايغۇغـا سـﯧلىپ تـۇراتتى ،بهلكـى يهنه باشــقىالر ،بهلكىــم ەئڭ يــﯧقىن كىــشىلهر دۈشــمهنگه ائيلىنىــپ كﯧتىــپ ،دەرد ۈئستىگه دەرد قوشاتتى. “ائدىلهنىڭ بﯧشىغا كهلگهن پاالكهت ۆئزىنىڭ شورى _،دەپ وئياليتتـى ۇئ ائدىلهنىـڭ قىلمىــش-ەئتمىــشلىرىنى كۆڭۈلــسىز ەئســلهپ _،گۇنــاھنى قىلىۋەرســه خۇدانىــڭ جازاسىغا ۇئچرايدىغان گهپ ،كاللىسى ىئشلىگهن بىلهن ۆئزىنـى ائسـراپ يۈرەلمىـسه بىكار ،بۇزۇلـسا بۇزۇلـۇپ كﯧتىۋﯦرىـدىغان گهپ .يامـانلىق قىلـسا ۆئزىـگه يانىـدىغان گهپ ،پـۇلنى دەپ ىئـپالس ەئرلهرنىـڭ نهپـسىنى قانـدۇرۇپ بـولغىچه ۆئزى تۈگىـشىپ كﯧتىدىغان گهپ ،ىئپاسالر ۇئالرنى ۆئزىنىڭ ائمراق ىئت-مۈشـۈكلىرىدەكمۇ كۆرمهيـدۇ، خــالىي جايــدا بــۇزۇقچىلىقنى تۈگهتكهنــدىن ۇئالرنــى ىئــشلىتىپ بولغــان تــازىلىق قهغىزىدەك پۇرالپ تاشلىۋﯦتىدۇ ...ۇئالر ساق چﯧغىـدىال خارلىنىـپ ،كﯧـسهل بولغانـدا
379
ۇئنىڭدىنمۇ بهتتهر تاشلىنىپ ياتىدۇ ،ۆئزى خاالپ بۇزۇلغـانالر ،مهجبـۇرىي بۇزۇلغـانالر ياش تۇرۇپال قﯧرىپ كﯧتىـدۇ ،ائدىـلهگه وئخـشاش مهرەز يۇقتـۇرۇپ قورقـۇپ يىغاليـدۇ، ساقىيالمىسا قىينىلىپ خارلىنىپ ۆئلىدۇ ...نﯧمىدﯦگهن ېئچىنىشلىق!” زۆھرە ائدىلهنىڭ بﯧشىغا كهلگهن ىئشالرغا ېئچىنىش بىلهن بىر ۋاقىتتا ۆئزىنى پـاك تۇتـــۇپ ياشـــاپ كهلگهنلىكىـــدىن ناھـــايىتى پهخىرلهنـــدى ،ھﯧچقاچـــان بۇنـــداق پهخىرلىنىپ ،خۇشاللىنىپ باقمىغانىدى ،ائدىلهنى ۇئزىتىـپ قويغـان كـۈنى كﯧچىـسى ىئپپهت-نومـۇس ،شـهھۋەت ،ائقىـۋەت ھهققىـدە چوڭقـۇر وئيالرغـا چـۆكتى« :خـۇدايىم ھﯧلىمۇ ماڭا شـۇنداق كـۈنلهرنى كۆرسـهتمىدى ،ۆئزەمنـى قويـۇۋەتكهن بولـسام ىئـچ- ىئچىمــدىن تۈگىــشىپ كﯧتهتــتىم ،بۇزۇلــۇش بهك ائســان ،تــۈزەلمهك تهس .تــۈزەلگهن تهقدىردىمۇ يۈرىكىمدە داغ ،ىئچىمدە مهينهت قالىدۇ .مهن ەئسلىدىمۇ رەسـۋا ەئمهس، رەسۋا بولمىدىم ،ھهم رەسۋا بولمايمهن .مهن ۇئنداق بۇزۇقالرغا وئخشىمايمهن ،ائنـام مﯧنى نﯧمىگه تۇغقان؟ ىئپالسلىق ۈئچۈن تۇغقانمىدى؟ شۇ ائچكۆز ىئتالرنىـڭ ائلـدىغا گۆش تاشالپ بﯧرىش ۈئچۈن تۇغقانمىدى؟ بىچارە ائنىالر ،قىزلىرى بۇزۇلـۇپ كهتـكهن بهختسىز ائنىالر ،ۆئلسىمۇ ائرماندا كﯧتىـدىغان ېئچىنىـشلىق ائنىـالر...نىـڭ يـۈرىكى قانــداق چىدايدىغانــدۇ؟ قىزلىرىــدا پــاك ائنىلىرىنــى وئياليــدىغان قهلــب يوقمىــدۇ؟ ىئپپهت-نومۇس نﯧمىـشقا ىئتنىـڭ ائلدىـدىكى سـۆڭهكتهك تاشـلىنىپ ياتىـدۇ؟ مهن نامرات بولسىمۇ نومۇسچان بىر بالىغا تهگدىم ،ائدىلهدەك بۇزۇققا بۇلغانمىغان نـوچى بالىغا تهگدىم ،جان خۇدانىڭ ،ىئپپهت-نومۇسمۇ خۇدانىڭ ،جانمۇ ائمانهت ،ىئپپهت- نومۇسمۇ ائمانهت ،ائمانهتنى چوقۇم ىئگىسىگه تاپشۇرۇش كﯧرەك ،شۇ ۋاقىتـتىال جـان ... يﯧتىـــــدۇ ۋە مهڭگۈلـــــۈك ائرام تاپىـــــدۇ». ھهم كۆڭـــــۈل ھهقـــــدادىغا زۆھرە ۆئزىدىن رازى بولۇپ ،كۈنلىرىنى يهڭگىل ،خۇشـال ۆئتكۈزۈشـكه باشـلىدى، ھﯧچكىم ەئمدى ۇئنىڭغا دەخلى قىلمايتتى ،ەئمما ۇئ يالغۇز ائرالـدا يهكـكه-يﯧگـانه ياشايدىغان ىئنسان بولمىغاچقا ،يىراق-يﯧقىندىن ۇئششاق-چۈشـشهك ائۋارىچىلىـق، كۆڭۈلسىزلىك كﯧلىپ تـۇراتتى .ھۈسـهيىن پـات-پـات تﯧلﯧفـون ۇئرۇپ ىئـشخانىدىكى ىئشالرنى سورايتتى ،بىنـانى باشـقۇرىدىغانالر بىـر نهرسـه دەپ كﯧلهتتـى ،يولىـدا بىـر كىملهر وئغرىدەك قارايتتى .بۇالرغۇ ائنچه مۇھىم ەئمهس ،تولىراق سىيىت قارى بىلهن ۆئيىدىكىلىرى ەئنسىرەپ تﯧلﯧفون قىلىپ ۇئنى ائرام تاپقۇزمايتتى . «قاچان كﯧلىسهن ،چاققان تويۇڭنى قىلىۋەتـسهك بـوالتتى ،خهقنىـڭ ائلدىـدا سـهت تۇرىدۇ«...دەيتتى ائنىسى. «ېئرىڭنــى بــۇ ياقتــا قايرىــپ قويــۇپ ۇئ يهردە نــﯧمه ىئــش قىلىۋاتىــسهن؟ «...دەپ ائچچىقاليتتى ائچىسى . «مﯧنى پهقهت كۆزىڭىزگه ىئلمايۋاتىسىز ،بۇنداق قىلىۋەرسىڭىز مهن بۇ مهھهللىنى تاشالپ ۈئرۈمچىگه چىقىپ كﯧتىدىغان وئخشايمهن «...دەيتتى سىيىت قارى .
380
ائدىلهنىڭ ھالىنى كۆرگهن زۆھرە بۇ يهرنى تاشالپ كﯧتىـشنىمۇ وئيلىـدى ،سـىيىت قارىغــا ســهل قارىيالمىــدى ،ۇئنىڭــدىن ائيرىلىــپ قﯧلىــشنىمۇ خالىمــايتتى ،ەئردىــن چىقىپ ەئرگه تﯧگىش ۇئنچىـۋاال وئبـدان ىئـش ەئمهس ىئـدى .ەئر ائلماشـتۇرۇپ ائخىـر بۇزۇلۇپ كهتكهن خوتۇنالرنىڭ يولىغا ەئسال ماڭمايتتى .زۆھرە ۆئزىنىـڭ تۇيـۇق يولغـا كىرىپ قالغانلىقىنى ھﯧس قىلسىمۇ ،تهۋەككۇلچىلىكىنى توختاتقۇسى كهلمهيتتـى» ، بۇ يهردىكى تىرىـشچانلىقلىرىم شـۇنداقال بىكارغـا كﯧتهمـدۇ؟ نﯧمىـشقا سـهھرالىقالر چوقۇم سهھرادا ياشىشى كﯧرەك؟ خوتۇن خهقنىڭ ھهممىسى نﯧمىشقا ۆئيىدە وئلتۇرۇپ ېئرىنى كۈتۈشى كﯧرەك؟ بىزنىڭمـۇ ەئركىنلىكىمىـز بولمامـدۇ؟ شـهھهردە چىرايلىـق كىيىنىپ ېئـسىل يۈرسـهك ،جاھاننىـڭ ائۋاتلىقىـدىن بهھىرلهنـسهك بولمامـدۇ؟ بـۇ قـارىممۇ شـۇ يهرگىـال ېئـسىلىۋالغىچه باشـقا يـول تﯧپىـپ تهلىيىنـى سـىناپ باقـسا بولمامدۇ؟ ۆئيدىن چىقمىسا بىر ىئش بوالمدۇ؟ «...دەپ وئياليتتى .سىيىت قارىمنىڭ خوتۇندىن تهلىيى چىققان بىلهن تاشتىن تهلىيى كهلمىـدى ،دەسـمىي بولمىغانـدىكىن سودا قىاللمايدۇ ،تويلۇق قهرزى تﯧخى گهدەندە ،سودا قىلىمهن دﯦگهن بىلهنمۇ وئڭالپ سودا قىاللىشى ناتايىن ،سودا دﯦگهندە ساختىلىق ،ھﯧيلىگهرلىك ائرىلىشىپ كﯧتىدۇ، سىيىت قارىدەك ساددا ،تۈز كۆڭۈل ائدەم كﯧلىشتۈرۈپ سودا قىاللمايدۇ .يهنه كﯧلىـپ ۇئنىڭــدەك ھﯧــسىىياتچان ،كــۆڭلى يۇمــشاق ائدەم پايــدا-زىياننىــڭ تهســىرىگه بهك ۇئچــراپ ۆئزىنــى ائســان يوقىتىــپ قويىــدۇ .دﯦــمهك ،ۇئنىڭــدىمۇ ائنــچه ۈئمىــد يــوق، ۇئالرنىــڭ دﯦھقــانچىلىق قىلغــۇدەك جىــق يﯧرىمــۇ يــوق ،يهر جىــق بولغــان بىــلهن ۇئنىڭدىنمۇ ۈئمىد يوق ،مهھهللىدە دﯦھقانچىلىق قىلىپ بﯧيىغان تۈزۈك ائدەم يوق، قوشۇمچه ىئگىلىلىك بىلهن شـۇغۇللىنىپ ،بازارغـا ،شـهھهرگه كىرىـپ پـۇل تاپقـانالر بﯧيىۋاتىدۇ ،ماائشلىق كادىرالرمۇ قوشۇمچه بىر ىئش قىلىپ پۇل تﯧپىۋاتىدۇ .پۇلنىـڭ ھهممىسى شهھهر-بازاردا تۇرسا يﯧزىدا نﯧمه بار؟ سىيىت قارى مهسـچىتتىن چىقمـاي، ھۆكۈمهت بهرگهن تۇرمۇش پۇلىغا تايىنىپال ياشىسا جﯧنىنى قانداق باقااليدۇ؟ قورساق تويسىال ھﯧسابمۇ؟ شۇ ەئپتى بىلهن زۆھرەنـى قانـداق بهختلىـك قىالاليـدۇ؟ »قايتىـپ كﯧلىڭ »دەپ مهيدىسىگه مۇشتلىغانغا چۇشلۇق زۆھرە رازى بولغۇدەك ،ۇئنى قﯧشىدا تۇتـــۇپ قـــااللىغۇدەك بىـــر ىئـــش قىالالمـــدۇ؟ ...يهنه تﯧخـــى گهپ چـــوڭ ،زۆھرەنـــى ۈئمىدلهندۈردىغان گهپ يوق ،تهھـدىت ائرىـالش گهپ جىقـالپ قالـدى .زۆھـرە ۆئزىنـى چۈشــهندۈرۈپ بواللمىــدى ،تــوال ســۆزلهپ زﯦرىكتــى ،ھهر قﯧــتىم تﯧلﯧفونالشــقاندا ھهر ىئككىــسىنىڭ كــۆڭلى يﯧــرىم بولــدى .ىئككهيــلهن پىكىــردە بىــرلىككه كــﯧلهلمهيال ۆئتهرمـۇ؟ مۇشـۇنداق كﯧتىۋەرسـه »ىئككىلىمىـز ۆئزىمىزنىـڭ يولىغـا ماڭـايلى« دەپ ائجرىشىپال قۇتۇالرمۇ؟
381
_مهن ائخــشام بىــر يامــان چــۈش كــۆرۈپتىمهن _،دﯦــدى ســىيىت قــارى بىــر كــۈنى تﯧلﯧفونـدا _،ھۈســهيىن ســىزنى ىئشخانىــسىغا ســوالپ قويــۇپ چىقارمــاپتۇدەك ،ســىز ىئشىكنى ۇئرۇپ ۋاقىراپسىز ،مﯧنى چاقىرىپسىز... _سىز قاراپ تۇرۇپسىزمۇ؟ _مهن بۇ يهردە تۇرسام قانداق بارااليتتىم؟ _چۈشىڭىزدە بولسىمۇ شۇ يهردىن قﯧشىمغا كﯧلهلمىدىڭىزما؟ ەئمهلىيهتـته قىاللمىغـان ىئـشنى چۈشـىڭىزدىمۇ قىاللمايـسىز-دە!؟ _سىز چۈشكه ىئشىنهمسىز؟ چۈش كۆرۈپ ياشاۋاتمايدىغانسىز؟ _ياق ،مهن ناھايىتى بهلهن تۇرۇۋاتىمهن. _زﯦرىكىپ كهتسىڭىزمۇ يهنه شۇنى سوراي ،قاچان يﯧنىپ كﯧلىسىز؟ _ۇئنى تﯧخى قارار قىلمىدىم . _سىز مۇشۇنداق قىلىپ زادى نﯧمىگه ېئرىشمهكچى؟ _ياخشى تۇرمۇشقا ېئرىشمهكچى ،ھهممه ائدەم ياخشى تۇرمـۇش كهچۈرسـهم دەيـدۇ. مﯧنىڭ راستىنال جاپا تـارتقۇم يـوق .جاھـان دﯦـگهن مۇشـۇ دەپ قـۇدۇقتىكى پاقىـدەك ياشاۋەرگىلى بولمايدۇ ،بىزنىڭ باشقىالردىن نهرىمىـز كهم؟ مۇشـۇ ىئـشالرنى ەئسـلىدە سىز وئيلىسىڭىز بوالتتى ،بﯧشىڭىزنى ىئچىڭىزگه تىقىۋالدىڭىز... _ىئش دﯦگهننى ھالىمىزغا بﯧقىپ وئياليمىز ،مهن پـۇل تاپقـان تهقـدىردىمۇ ۇئنـداق شهھهردە ياشىمايمهن ،ۆئز يۇرت ،ۆئز مهھهللهمدىن ائيرىلمايمهن . _وئياليدىغىنىڭىز شۇنچىلىك وئخشايدۇ ،شۇنداق ياشىغاچ تۇرۇڭ. _مهن شـۇنى سـورىۋاالي ،سـىز مﯧنىـڭ خوتۇنۇممـۇ ەئمهسـمۇ ،سـىزدە مهسـۇئلىيهت دﯦگهن نهرسه بارمۇ يوقمۇ؟ _خوتۇنۇم-خوتۇنۇم دەپ دەۋﯦرىدىكهنـسىز ،ىئلمىـي گهپ قىلىـشنى ۇئقمامـسىز؟ دﯦمىسىڭىزمۇ مهن سىزنىڭ خوتۇنىڭىز ،لﯧكىن خوتۇنى داىئم ېئرىنىڭ كۆزىگه قاراپ تۇرسۇن ،ېئرىنىڭ چاپىنىنى كۆتۈرۈپال يۈرسۈن دەيدىغان گهپ يوقتۇ؟ _خوتۇن دﯦگهن ېئرىنىڭ قﯧشىدا تۇرماي نهگه بارىدۇ؟ _مهن بىر ياققا كهتمىدىم ،مهن مهشهدە بارغۇ؟ ىئشلهپ پۇل تاپقان گۇناھمۇ؟ مﯧنى باقالىغۇدەك ھالىڭىز بولسا بۇ گهپنى قىلىڭ ،بولمىسا ماڭا ۇئنداق بﯧسىم سالماڭ. _مهن ســىزنى باقــالمىغۇدەك ھالــدا ەئمهس ،مﯧنــى ۇئنــداق كهمــسىتمهڭ ،مهن ھﯧلىمـۇ چىـداۋاتىمهن ،سـىزنى ىئـشلهپ پـۇل تﯧپىـڭ دەپ بﯧـسىم سـالمىغاندىكىن چىرايلىقچهيﯧنىپ كﯧلىڭ ،مﯧنى وئيلىمىـسىڭىزمۇ ۆئيـدىكىلهرنى بولـسىمۇ وئيـالپ قويۇڭ _...سىيىت قارىنىڭ ائۋازى تىتـرەپ چىقـاتتى ،زۆھرەنىـڭ بۇنىڭـدىن يـۈرىكى تىترىمىدى ،كاللىسىغا كهلگهننى دەۋەردى:
382
_ائنامغـا بوشـراق گهپ ۆئگىتهرسـىز ،ۇئنچىلىـك ەئنـسىرەپ كﯧتىـدىغان مهن يـا كىچىك باال ەئمهس ... _ماڭا تهگمىـگهن بولـسىڭىز ،نـﯧمه بولـسىڭىز چـاتىقىم يـوق ىئـدى ،ھـازىر سـىز مﯧنىڭ خوتۇنۇم ! _بوشراق توۋالڭ ،قۇلىقىم پاڭ ەئمهس . _ەئمىـسه نﯧمانـداق گهپ ائڭلىمايـسىز؟ نﯧمىـشقا ماڭـا بويۇنتـاۋلىق قىلىـسىز؟ گهپنـى وئچـۇق قىلىـڭ ،يـا كـﯧلىمهن دەڭ ،يـا كهلمهيـمهن دەڭ ،ائلـدىڭىزدا بۇنـداق خارلىنىپ ياشىغۇم يوق! زۆھرە سهل چۆچۈپ قالدى» ،قانداق قىلسىڭىز قىلىڭ« دﯦسه ،سىيىت قارى چوقـۇم ائجرىشىـشتىن يانمـايتتى .بـۇ چاغـدا زۆھرەنىـڭ ائتـا-ائنىـسى ائلدىـدا يـۈزى تـۆۋەن بوالتتى ،مهھهلله كوي ائلدىدىمۇ قايتىدىن يۈزى تۆكۈلهتتى .ۇئ مهھهللىـدىكىلىرىنى ھهر قــانچه كــۆزىگه ىئلمىغــان بىــلهن ،ۇئالردىــن پۈتــۈنلهي چهك-چﯧگــرا ائجرىتىــپ بواللمــايتتى ،ۆئزىنىــڭ يــۈزىنى قــارا قىلىــش بىــلهن بىــر ۋاقىتتــا ۆئيىــدىكىلىرىنىڭ ىئناۋىتىنى تﯧخىمۇ تۆكهتتى . _مﯧنـى خوتۇنلۇققـا ېئلىـۋﯦلىپال يوغىنـاپ قالـدىڭىز-ھه_...دﯦـدى زۆھـرە ۆئزىنـى بﯧسىۋﯦلىپ _ ،توي قىلىپال مﯧنى ياخشى كۆرىدىغانلىقىڭىزنى ۇئنتـۇپ قالـدىڭىزما؟ بﯧيجىڭـــدا بهش يىـــل وئقـــۇغىنىڭىز نهگه كهتتـــى ،كـــاللىڭىز نﯧمىـــشقا تـــﯧخىچه ېئچىلمايدۇ؟ شۇ چاغدا يﯧنىمغا يوقالپ كﯧلهتتىڭىز ،مﯧنى نهچچه ائي كۆرمىسىڭىزمۇ ماڭا يهنىال ىئشىنهتتىڭىز ،ھازىر ماڭا نﯧمىشقا شۇنداق ىئشهنمهيسىز؟ بىـر-بىرىنـى ياخشى كۆرىدىغان ائدەم بىر-بىرىگه ىئشهنمىسه ۇئنـداق ياخـشى كۆرگهننىـڭ نـﯧمه پايدىسى؟ سىيىت قارى بۇ گهپلهرنى ائڭالپ سهل تهسـىرلهندى بولغـاي ،بايىقىـدىن يۇمـشاپ قالدى: _سىزگه ىئشهنگهچكه سهۋر قىلىپ تۇرۇۋاتىمهن ،كۆڭۈلنى دەپ ىئمـانىمنى قايرىـپ قويـۇۋاتىمهن ،بىلهمـسىز شـۇنى؟! ۇئ ۋاقىتتىكـى ياخـشى كـۆرۈش بىـلهن ھازىرقىـسى وئخشىمايدۇ ،ھازىر سىز دﯦگهن مﯧنىڭ خوتۇنۇم. _شۇنداق ،مهن سىزنىڭ خوتۇنىڭىز ،ھهر كۈنى سىزگه » مهن سىزنىڭ خوتۇنىڭىز« دەپ تﯧلﯧفون قىلىپ تۇرسام بولغىدەك-ته؟! _ھهر كۈنى ەئمهس ،ۈئچ كۈندە بىر قﯧتىم ۇئرسىڭىزمۇ خوش بولۇپ قـاالتتىم ،مهن كهتكهندىن كﯧيىن بىرەر قﯧتىم تﯧلﯧفون قىلغىنىڭىزنى بىلمهيـمهن .مهن ۇئرمىـسام تﯧلﯧفونمــۇ قىلمايــسىز ،شــۇنىڭ بىــلهن ائدەم ەئنــسىرەپ قالىــدىكهن ،قاچــانغىچه مۇشۇنداق يۈرۈيمهن دەيمهن؟!
383
_مولالم بولغانـدىكىن سـهۋر قىلىـڭ ،ياخـشى كـۈنلهر ائلـدىمىزدا_،دﯦـدى زۆھـرە ائچچىقى يامان ېئرى بىلهن وئينىشىۋاتقان تهنناز چوكاندەك _ ،ەئمدى سىزگه تﯧلﯧفون ۇئرۇپ ەئھۋالىمنى مهلۇم قىلىپ تۇرىمهن . شۇنداق قىلىپ زۆھرە بۇ قىيىن سۆھبهتتىنمۇ وئڭۇشلۇق ۆئتۈپ تﯧلﯧفوننى ەئتتى، كۆكسىگه تولدۇرۇپ نهپهس ائلدى .سىيىت قارىنى ۇئنىڭ ۆئزىدىكى كۆڭۈل ،خوتۇنىغا بولغان مۇھهببىتى بىلهن بويسۇندۇرۇپ نهگىچه ائپىـرار؟ ۇئنىڭـدىكى مۇھهببهتنىـڭ بىچارىلىكى قاچان تۈگهيدۇ؟ ھازىرغۇ مۇشـۇنچىلىك تۇرۇۋاتىـدۇ ،ەئممـا كهلگۈسـىگه ھﯧچنﯧمه دەپ بولغىلى بولمايتتى ،كهلگۈسىنىڭ مۇددىتى قانچىلىـك؟ كهلگۈسـىنىڭ رەڭگى قانداق؟ كهلگۈسىدىكى بهخت زادى شهھهردىمۇ ،يﯧزىدىمۇ؟ زۆھرەنىڭ بۇ شهھهردە ياشاش ىئشهنچى ەئسلىدىال ائنچه مۇستهھكهم ەئمهس ىئدى، كﯧيىن بىر قهدەر ياخشى شاراىئتقا ېئرىـشكهندىن كﯧـيىن كـۆڭلى تىنىـپ ،كهلگۈسـى ھهققىــدە ىئــشهنچلىك خىيــالالرنى قىلىــشقا باشــلىغانىدى ،ىئــشلهۋﯦتىپ داۋاملىــق ىئنگىلىزچه ۆئگىنىش ،ەئلچىخانىدا ھۈسـهيىننىڭ كـۆزىگه قـاراپ ۆئتـۈۋەرمهي باشـقا شــىركهتلهردىن خىــزمهت ىئــزدەپ بــﯧقىش ،چهت ەئلــلهرگه چىقىــش ...دﯦگهنــدەك پىالنالرنىمۇ سوققانىدى ،ەئمما ىئلگىرى بىر نهچچه يهرگه ۈئسـۈپ بﯧقىـپ ،نوپـۇس ۋە سهۋىيه كاشىلىسىغا ۇئچرىغاچقا ،ھوقۇقدار ەئرلهرنىڭ يامـان نىيهتلىـك كۆزلىرىـدىن قۇتۇاللمىغاچقا كۆڭۈلدىكىدەك خىزمهت تﯧپىشنىڭ ۇئنچىلىـك ائسـان ەئمهسـلىكىنى بىلهتتى ،بۇ خىزمهتنى ۆئزىگه كهلگهن ائمهتتهك ھـﯧس قىالتتـى ،بـۇ ائمهتـتىن تﯧخـى يﯧتهرلىــك بهھىرلىنىــپ بواللمىغانىــدى .ەئمــدى ۇئ مۇشــۇ يهردە داۋاملىــق ىئــشلهپ، تىرىشىپ ۆئگىنىپ سهۋىيه تىكلهپ ،قهدىر-قىممىتىنى ۆئستۈرۈشـنىڭ يـولىنى قىـالي دﯦگهندە ىئپپهت-نومۇس تهھدىتىگه ۇئچراپ ،نومۇستىن قﯧچىپ ەئرگه تﯧگىپ ،ەئرگه باغلىنىــپ ،ھهر يــاقتىن »بﯧــسىم«غــا ۇئچــراپ وئلتــۇردى ،كــۆڭلى تﯧخىمــۇ ائرام تاپالمىــدى ،كهلگۈســى ھهققىــدىكى پىالنلىــرى مۇرەككهپلىــشىپ كهتتــى؛ خىيــال- تهســهۋۋۇرىنىڭ چﯧتىلىــدىغان داىئرىــسى كﯧڭىيىــپ ،وئياليــدىغان ىئــشلىرى ائۋۇپ كهتتى» ،داۋاملىق ۆئرلهش ياكى داۋاملىق چۆكۈش« وئتتۇرىسىدا تﯧڭىرقاپ ،لهيـلهپ يۈردى .قاچانغىچه لهيلهيدۇ؟ كىم ۇئنى ىئشهنچلىك ھالدا تارتىـپ ېئلىـپ ،بىـر يهردە توختىتااليــدۇ؟ ســىيىت قــارى بﯧــسم سﯧلىــشتىن باشــقا نــﯧمىگه يارايــدۇ ،ھۈســهيىن ۆئزگىرىپ كهتتى ،قىزغىن ،ەئسهبىي» ،ساراڭ« ھالهتتىن بوشاپ قالدى ،بهلكىم»ېئرى بار خوتۇن«غا قىزىقمـاي قويـدى ،ۇئ تﯧخـى سـىيىت قارىنىـڭ بـۇ يهردە ۈئچ-تـۆت كـۈن تۇرۇپال كهتكهنلىكىنىمۇ بىلمهيدۇ ،زۆھرە ۈئچۈن ھازىرلىغان شاراىئتتا ىئككىـسىنىڭ ەئر-خوتــۇن بولــۇپ ياشــاۋاتقىنىغا ھﯧلىمــۇ چىــداپ كﯧلىۋاتىــدۇ .بهلكىــم ۇئ ســىيىت قــارىنى يــاقتۇرۇپ قالغانــدۇ ،دﯦمىــسىمۇ بــۇ قارىمنىــڭ كىــشىنىڭ كــۆزىگه ىئســسىق كۆرۈنۈپ قالغۇچىلىكى بار ،بىـر قارىغـان ائدەم ۇئ قارىمنىـڭ ائچچىقـى يامـانلىقىنى،
384
خاراكتﯧرىنىڭ ائجىزلىقىنى بىلمهيدۇ .ەئجىبا ھۈسهيىن شـۇنىڭغا ۇئزاققىـچه چىـداپ تۇرىۋﯦرەرمۇ ياكى سىيىت قارىنىڭ كهتكهنلىكىنى بىلىپ قالـسا نىيىتىنـى قايتىـدىن بۇزارمۇ؟ چۈنكى بۇنداق ەئرلهر »توي قىلىپ بولغان قىزالر ائسـان ىئنـدەككه كﯧلىـدۇ، تارتىشىدىغان ھﯧچنﯧمىسى قالمايدۇ ،ېئچىلىـپ بولغـان ىئـشىكتىن كىـرىش ائسـان« دەپ وئياليــدۇ .ھۈســهيىن ائلىيجانــاپ كۆرۈنۈۋالغــان بىــلهن غــۇرۇرى كۈچلــۈك ائدەم، ىئككــى قﯧــتىم مهقــسىتىگه يﯧتهلمىگهنلىكىنــى ھهرگىــز ۇئنتۇمايــدۇ ،زۆھــرەدىن مهقسىتىنى قاندۇرمىغىچه بولـدى قىلمايـدۇ ،بهلكىـم ۆئلـسىمۇ كـۆزى يۇمۇلمايـدۇ... »نﯧمىلهرنــى وئيــالپ كهتــتىم ،ەئجىبــا مهن شــۇ ائدەمنىــڭ ياخــشىلىقىنى چوقــۇم قايتۇرۇشۇم ،نهپسىنى چوقۇم قاندۇرۇشۇم كﯧرەكمۇ؟ _...دەپ ۆئزىگه ھهيـران قـاالتتى زۆھرە _ ،ەئرگه تهگكهندىن كﯧيىن شۇ ەئرنىڭ ھـۆرمىتىنى ساقالشـنى وئيلمـايمهنمۇ؟ ىئپــپهت-نومۇســنى تﯧخىمــۇ قهدىرلىمهيمهنمــۇ؟ ېئــرىگه خىيــانهت قىلىــش شــۇ ەئرنــى ۆئلتۈرگهنلىــك بىــلهن بــاراۋەر ەئمهســمۇ؟ ەئگهر ۇئنــداق قىلــسام قــارا يــۈز بولــۇپ كﯧتىمهن ،سىيىت قارىنىڭ يﯧنىـدا تۇرغانـدىن ائجرىـشىپال قۇتـۇلىمهن ،ائنـدىن نـﯧمه بولــسام بــولىمهن ...نﯧمىــشقا بۇنــداق يامــان خىيــالالرنى قىلىــمهن؟ يــاكى مﯧنىــڭ كالالمدىمۇ ائدىلهنىڭ كاللىـسىدىكى زاغۇنـدىن بىـر تاسـقام بـارمۇ؟ ېئرىـدىن باشـقا ەئرلهر بىــلهن بىلــله بولــۇپ بــﯧقىش شــۇنچىلىك ائجايىــپ ،شــۇنچىلىك ســﯧھىرلىك، شۇنچىلىك ېئسىل ىئشمىدى؟! بۇنداق بۇزۇق خىيالنىڭ پاھىشهنىڭ خىيالىدىن نـﯧمه پهرقــى بــار؟! ائدىلهنىــڭ مهرەزدىــن سهتلىــشىپ كهتــكهن چىرايــى ماڭــا شــۇنچه ۇئز كۆرۈنۈۋاتامــدۇ؟ بۇزۇلــۇپ ياشــاش ماڭــا شــۇنچه راھهت ،ائرامــبهخش تۇيۇلۇۋاتامــدۇ؟ ســـاقلىقتا خورلـــۇق يـــوق ،پاكلىقتـــا ەئپـــسۇس-نـــادامهت يـــوق .پـــاكلىقىمنى ۆئز ائرزۇيۇمدىكىــدەك بىــر يىگىــتكه بﯧرەلمهســلىكىم تۈپهيلىــدىن پاكلىقىمــدىن زىيــان تارتقاندەك تۇيغۇغا كﯧلىپ ،ېئرىمنى كهمسىتىپ ،ۇئ »زىيان«نىڭ وئرنىنى تولـدۇرۇش ۈئچــۈن ھهرىكهتلىنىــدىغان بولــسام تﯧخىمــۇ چــوڭ زىيــان تــارتىمهن ،قهدرىــم يهرگه ۇئرۇلــۇپ تۈگىــشىمهن ،خارلىنىــپ ۆئلىــمهن ...ۆئزەمــگه شــۇنداق دﯦيىــشىم كﯧــرەك، ساغالم ،ياشلىق ھهۋىسى ۇئرغۇپ تۇرىـدىغان قارىمنىـڭ ەئر كىـشى تـۇرۇپ ائدىـلهگه بۇزۇلمىغانلىقىـــدىن نﯧمىـــشقا تهســـىرلهنمهيمهن؟ نﯧمىـــشقا ۇئنـــى چـــوڭ بىلىـــپ سۆيمهيمهن؟!...ھهي ...شۇغىنىسى وئتى بار يهرنىڭ سۈيى يوق ،قارىم خۇدادىن قورققان بىلهن نامراتلىقتىن قورقمايـدۇ ،لـﯧكىن ھـازىر نـامرات ياشىـساق بولمايـدۇ ،ھهمـمه ائدەم نــامراتلىقتىن قۇتۇلــۇش ۈئچــۈن كــۈرەش قىلىۋاتىــدۇ ،يﯧــزىالردىن شــهھهرگه تهرەققىي قىلىۋاتىدۇ ،مﯧنىـڭ بـۇ يهردە ىئشلىـشىممۇ شـۇنداق مهقـسهتتىن ،ھهرگىـز باشــقا مهقــسهت يــوق ،ەئممــا قــارىم بــۇنى چۈشــهنمهيۋاتىدۇ ،ۆئزى بهش يىــل تۇرغــان بﯧيجىڭدىن قﯧچىۋاتىدۇ ،مﯧنىمۇ يﯧنىغا سـۆرەۋاتىدۇ ...بىـزگه پهقهت ەئر-خوتۇنلـۇقال مۇھىممۇ؟ جاھاننىـڭ ىئـشلىرى رەڭگـارەڭ» ،خـانىم-قىـزالر ۆئزىنـى پهقهت ېئرىنىـڭ
385
قوينىدىال بهختلىك ھﯧس قىلىدۇ« دﯦسه مهن ىئشهنمهيمهن ،بىز پۇل خهجلىمهمـدۇق، ســورۇنالرغا بارمامــدۇق ،كىــيىم كىيمهمــدۇق ،ۆئينــى زامانغــا اليىــق تۇتــۇپ ياخــشى ياشىمامدۇق ،شهھهرلهرگه كىرمهمدۇق ،ۇئ يهر-بۇ يهرلهرگه بﯧرىـپ سـاياھهت قىلىـپ كهلمهمدۇق؟ نامراتلىق جانغا ىئـكهك ،مهن ۇئنـداق ياشاشـنى ھهرگىـز خالىمـايمهن، ەئمىسه قانداق قىلىمهن؟ .قارىم پۇل تاپاالمدۇ؟ خهقنىڭ يانچۇقىـدىن ۆئشـرە-زاكـات ائيرىياالمــدۇ؟ ۇئنىڭــدىن قانچىلىــك بىــر نهرســه تاپااليــدۇ؟ ۇئ »ۈئرۈمچىــگه چىقىــپ كﯧتىــدىغان وئخــشايمهن« دەپ قويغــان بىــلهن ،ۇئ يهردىمــۇ نــان تﯧپىــپ يﯧيهلىــشى ناتايىن ،خهقلهر بىـر موچهننىـڭ ۈئسـتىدە تىـك تۇرىـدۇ ،بىـر نهرسـىلهر قىممهتـلهپ كﯧتىۋاتىدۇ ،بۇنداق كﯧتىۋەرسه تاپقان پۇلنىـڭ تـايىنى يـوق ،تﯧخىمـۇ نامراتلىـشىپ، ياشىغىلى بولمىغۇدەك ھالغا كﯧلىدىغان گهپ ،خهقنىڭ ائلدىدا خارلىنىـدىغان گهپ، پۇلنىــڭ ائلدىــدا ائدەمنىــڭ ھــۆرمىتى يهرگه ۇئرۇلىــدىغان گهپ ...ۇئ چاغــدا قــارىم مهسچىتكه كىرىپ دۇائ قىلىپ وئلتۇرامدۇ؟ مهن ۆئيدە قـازان بﯧـشىدا » قـارىم قاچـان بىــر مــوچهن تﯧپىــپ كﯧلىــپ مهن دﯦــگهن نهرســىنى ېئلىــپ بﯧــرەر« دەپ تهلمــۈرۈپ وئلتۇرامدىمهن؟! ۇئنىڭ تاھىر قارىچىلىك جﯧنى بولغان بولسىمۇ كاشـكى! يهنه ۇئنـى كهمسىتكىلى تۇردۇم _ ...زۆھرەنىڭ بىائرام خىياللىرى كۈچىيىپ ائخىـر نىـدا بىـلهن ائخىرالشتى _ قاچانمۇ مﯧنى تولۇق رازى قىلغۇدەك بوالرسىز سـولتهك قـارىم ،سـىزگه قاچــان ائمهت كــﯧلهر ،ســىزگه ائمهت كﯧلىــپ بــولغىچه قﯧرىــپ كﯧتهرمهنمــۇ؟ ائمهت دﯦگهن ۋاقىتلىق ،ەئر كىشى دﯦگهن جان چىقىـپ كهتـسىمۇ تهۋەككـۇل قىلىـپ ،ھـاالل ىئشلهپ پۇل تﯧپىشى كﯧرەك ،ېئغىزىڭىزدا شۇنداق دەيسىز ،ەئمهلىيهتته قىالالمسىز؟ مهن ۈئمىدســىزلهنمهيمهن ،ۈئمىدسىزلهنــسهم ائجرىــشىمهن ،ائڭغىــچه گۇمــان بىــلهن كۈتۈپ تۇرىمهن... زۆھرە ھهر كۈنى ىئشقا بﯧرىپ كهلگىچه شهھهر مهنزىرىسىگه ،ائدەملهرگه قـاراپ خىيال سۈرەتتى ،سىيىت قارىنى وئيالپ بىـائرام بولـسا باشـقا نهرسـىلهرنى وئياليتتـى »مۇشۇ ائدەملهر زادى بهختلىكمىدۇ؟ قارىـسا ھهممىـسى ھـارغىن چىـراي ،ائلدىراشـال يۈرگهن ،چﯧپىپ كﯧتىۋاتقان ېئسىل ماشىنىالر ،ساالپهتلىك الۋبهنـلهر ،چهتـەئللىكلهر، يــاپونلۇق يــاكى كــورىيهلىكنى دوراپ كىينىۋالغــان قىرقىمــا چــاچ قىــزالر ،غىــتمهك وئغــۇلالر ،قاســماق ىئــشلهمچىلهر ۆئز راھهتلىــرىگه يﯧتــشىنىال كــۆزلهپ مىــدىرالپ، شهھهرنى ائۋات قىلىـدۇ .ەئجىبـا شـۇنچه شـاۋقۇن-سـۈرەنلهر ،بـﯧكهتلهردە توختىغـان ائپتوبۇسالرنىڭ قۇالق پهردىسىنى تﯧشىۋەتكۈدەك سهت ائۋازلىرى شۇنچه يﯧقىملىقمـۇ؟ مهھهللىدىكى جىمجىتلىق ۋە ېئرىقالردىكى سۇالرنىڭ شىلدىرالشـلىرىنى ،بـاغالردىكى قۇشـــالرنىڭ سايراشـــلىرىنى زۆھـــرە ۇئنتـــۇپ قالـــدىمۇ؟ مىليونلىغـــان ماشـــىنا ۋە ائدەملهردىن چىقىۋاتقان سﯧسىق پۇراقالرغا شۇنچه كۆنـۈپ كهتتمـۇ؟ مهھهللىـسىنىڭ ساپ ھاۋاسىنى نﯧمىشقا سﯧغىنمايدۇ؟ زﯦكىشلىك سالوندا تﯧلىۋىزور كۆرۈپ ،بﯧـزەڭ
386
خىيالالرنى سۈرۈپ وئلتۇرغان زۆھرەنىڭ كاللىسىدا نهچچه يۈز قانـاللىق ېئكرانـدىنمۇ ائجايىپ ،مۇشۇ شهھهردىنمۇ چـوڭ دۇنيـا سـىغىپ كهتكهنىـدى ،كـۆرەتتى ،وئياليتتـى، خىيال دۇنياسىدا چۆگىلهيتتى ،بىر باشقا چىقالمايتتى... بـــۇ ەئلچىخانىـــدىكى باشـــقا ەئرەبـــلهر ۆئيىـــدىن چىقمـــاي ياشـــايدىغاندەك، ىئشخانىلىرىغا ائنچه كهلمهيتتى ،كهلـسىمۇ چۈشـتىن كﯧـيىن كﯧلىـپ قويـۇپ قـۇرۇق پاراڭ سﯧلىشىپ وئلتۇراتتى .باش ەئلچىمۇ پـات-پـات دۆلىـتىگه كﯧتىـپ دەم ېئلىـپ كﯧلهتتى ،ۇئ ائدەم بىر خهنزۇ قىزنى كاتىپ قىلىۋالغان بولۇپ ،زۆھرەنى ھۈسـهيىننىڭ خــاس خىزمهتچىــسىدەكال كــۆرەتتى ،ھۈســهيىن بىــلهن يــﯧقىن ۆئتهتتــى .ھۈســهيىنگه باشقىچه قارايدىغانالر زۆھرەنى ۇئنىڭ ائشنىسى دەپال وئيالپ ،زۆھرەگه ائنچه قىـزغىن مۇائمىله قىلمـايتتى ،ھهتتـا ۇئنـى تـازىلىقچىالر بىـلهن وئخـشاش قاتـاردا كـۆرەتتى. زۆھرە دەسلهپته بۇنىڭدىن بىائرام بولسىمۇ كﯧيىنچه كۆنۈپ كهتتى ،ەئممـا ھۈسـهيىن دۆلىــتىگه كهتكهنــدىن كﯧــيىن قورۇنــۇپال ياشــىدى ،تــازىلىقچىالر بىــلهن دﯦيىــشىپمۇ قالدى ،خهنزۇ قىـز چىقىـپ ائرىـسىنى ياراشـتۇرۇپ قويـدى ،ۇئشـشاق سۈركىلىـشنىڭ خاپىلىقى تۈگىمهي تۇرغاندا ،كاتىپ قىزنىڭ باشلىقتهك وئتتۇرىغا چۈشـۈپ ىئـشالرنى ھهل قىلىۋﯦتىشى زۆھرەگه تﯧخىمـۇ ەئلهم بولـدى ،ھهسـهدتىن نـﯧمه پايـدا ،ھهر ائدەم تىرىشقىىنىغا يارىشا تاپىـدىغان گهپ! لـﯧكىن تىرىشـسىمۇ تاپالمايۋاتقانالرغـا نـﯧمه دﯦگۈلۈك؟ بۇ قىسمهتنى كىمدىن كۆرگۈلۈك؟! ھۈسهيىن قايتىپ كهلدى ،ەئلچىخانا بىناسىنىڭ ىئچىگه زۆھـرەگه تونـۇش ەئتىـر پــۇراقلىرى پهيــدا بولــدى.ۇئ ھۈســهيىن بىــلهن كۈلۈمــسىرەپ ساالمالشــتى ،قىــسقىچه ەئھۋالالشتى .ھۈسهيىن ۇئنىڭغا دۆلىتىـدىن بىـر قۇتـا چىرايلىـق ،خۇشـپۇراق ەئتىـر ائلغاچ كهلگهنىدى» ،لﯧكىن بۇ ەئتىرنى ۆئيـدىال ىئـشلىتىڭ ،پـۇرىقى بهك كۈچلـۈك « دﯦـدى ،كهلـگهن كۈنىـدىن باشـالپ زۆھـرەگه ۇئنىـڭ بىـلهن باشـتا تونۇشــقاندىكىدەك ھۆرمهت ۋە سىلىق-سىپايىلىك بىلهن مۇائمىله قىلىشقا باشلىدى ،زۆھـرە بۇنىڭـدىن سهل ھهيران قالسىمۇ ،خۇرسهن بولۇپ »مۇشۇنداق بولغىنى ياخشى ،بولمىسا دەككه- دۈككىدە ۆئتىمهن« دەپ وئيلىدى. ھۈسهين كﯧلىپ بىـر ھهپتىـدىن كﯧـيىن زۆھـرە يهنه بۇرۇنقىـدەك تﯧلﯧۋىزورغـا قاراپ وئلتۇرغاندا سﯧمىز ،سۆلهتلىك ،قامالشـقان ،بىـر ائيـال سـالوندا پهيـدا بولـدى، ەئسلىدە چىرايلىق تۇرۇپمۇ گىرىمنى قﯧنىق قىلىۋالغان بۇ ائيال ۈئسـتۈنكى قهۋەتـكه چىقماي تۇرۇپال زۆھرەنى كۆردى ،ۇئنىڭغا بىر دەقىقه تىكىلىپ تهرىنى تۈرۈپ: _ زۆھرە دﯦگهن قىز سهنمۇ؟_ دﯦدى. ەئرەبچه گهپنى ۇئقالمىغان زۆھرە داڭقﯧتىپ تۇرپ قالدى. _ ىئنگىلىزچه بىلهمسهن؟_دﯦدى ۇئ ائيال ىئنگىلىزچه سۆزلهپ. _ ھهەئ ...بىلىمهن.
387
_ ىئشىڭ بولمىسا بۇ يهردە نﯧمىگه وئلتۇرىسهن؟ بـۇ يهرگه سـﯧنى كىـم ەئكهلـگهن؟ ھۈســـهيىن ەئكهلـــگهن شـــۇنداقمۇ؟ ھۈســـهيىن نﯧمىـــشقا ەئكهلـــگهن؟ وئينـــاي دەپ ەئكهلــدىمۇ؟ خوتــۇن قىــالي دەپ ەئكهلــدىمۇ؟ ۇئنىڭغــا ائشــنا بولغىنىــڭ يهتمىــدىما؟ كىچىككىنه تۇرۇپ شۇنداق بولۇپ كهتتىڭما؟ بۇ نﯧمىدﯦگهن نومۇسسىزلىق؟!... زۆھرە بۇ گهپلهرنى ائڭالپ نﯧمه قىالرىنى بىلمهي وئلتۇرۇپ قالدى ،ۇئ ائيال كﯧلىپال ۇئنىڭ قولىدىكى تىزگىنهكنى تارتىۋﯦلىپ سۆزلهۋەردى: _ تﯧلۋىزورغا قاراپ چهت ەئلـلهرگه چىقـاي دﯦگهنمـۇ؟ ائشـنىدارچىلىقنى ،قانـداق مۇناسىۋەت قىلىشنى ۆئگىنهي دﯦگهنمۇ؟ ھالىڭغا بﯧقىپ ىئش قىل ،ھۈسـهيىن تﯧگـى پهس ائدەم ەئمهس ،ەئگهر شــۇنداق قىلىــدىغان بولــسا ۇئنىــڭ كۆرىــدىغان كــۈنى بــار، قارىغاندا ۇئ چىرايىڭغا ائلدىنىپ كﯧتىپتۇ ،سهن ۇئنى شهيتاندەك ائزدۇرۇپسهن ،چىـق بۇ يهردىن ،بۇ سﯧنىڭ تۇرىدىغان يﯧرىڭ ەئمهس ،بۇ دﯦگهن بىزنىڭ دۆلهت سـﯧتىۋالغان جاي ،يوقال بۇ يهردىن ،نهدىن كهلگهن بولساڭ شۇ يهرگه كهت! ۇئ ائيــال كﯧلىــپال زۆھرەنىــڭ قولىــدىن تارتىــپ تاالغــا ســۆرەپ ماڭــدى ،ائڭغىــچه ھۈســهيىن ۋە باشــقا بىــر قــانچه ەئرەب ،جۇڭگولــۇق خىــزمهتچىلهر پهســكه چۈشــتى. ھۈسهيىن بۇ ىئشنى كـۆرۈپ ،بﯧـشىغا كـالتهك يـﯧگهن وئغرىـدەك ۇئجۇقـۇپ كهتتـى. ائيالىنىـڭ ائلــدىغىمۇ بارالمىـدى ،باشــقىالرنىڭ ائلدىـدا ىئــزا-ائھـانهتكه قالغانــدەك جىممىدە تۇرۇپ قالدى. ەئســلىدە تۈنۈگــۈن كهچــته مهلــۇم بىــر ەئرەب دۆلىتــى دۆلهت بــايرىمى كــۈنىنى تهبــرىكلهپ زىيــاپهت ۆئتكــۈزۈپ ،بﯧيجىڭــدىكى بــارلىق ەئرەبلهرنــى چاقىرغانــدا ،بــۇ زىياپهتكه كهلگهن خالىد ھۈسهيىننىڭ خوتۇنىنى كۆرۈپ» ،سىزگه دەيدىغان گهپ بار ىئدى« دەپ قويۇپ ،بۈگۈن ەئتىگهندە ھۈسهيىن ىئشقا كهتكهندە ۇئ ائيالغـا تﯧلﯧفـون ۇئرۇپ ،ھۈسهيىننىڭ چاۋىسىنى چىتقا يايغانىدى .ېئرىنىڭ بۇ دۆلهتـته خوتۇنـسىراپ، ناتوغرا يولالر بىلهن شهھۋىتىنى قاندۇرۇپ يۈرۈشـىدىن گۇمانالنـسىمۇ ۇئنـى ەئيـبلهپ كهتمهيدىغان خوتۇنى بۇ گهپنى ائڭالپ وئلتۇرالماي قالـدى ،ۆئزىمـۇ ائڭـالپ باقمىغـان بىــر مىللهتنىــڭ قىزىنــى خوتــۇن قىلمــاقچى بولغــان ېئرىنىــڭ بــۇ قىلمىــشىدىن غهزەبلهندى ،تﯧگى پهسـلهر ائلىـي نهسـهپكه قانـداقمۇ مـاس كهلـسۇن؟ شـۇنچه ېئغىـر بﯧسىق ېئرىنىڭ بﯧشىنى ائيالنـدۇرۋەتكهن ۇئ قىـز زادى قانـداقراق نـﯧمه ...بﯧرىـپ كۆرۈپ باققۇسـى كهلـدى ،ۇئنـى كـۆرۈپال ېئـرىگه چاپالشـقان »جىـن«نىـڭ ھهقىـقهتهن گۈزەللىكىنى بىلدى ،چىدىيالمىدى ،بىر قاراپال شۇ دەپ جهزىم قىلىپ ائلدىغا بـاردى، ەئقلىنى يوقـاتتى ،بﯧـرىپال ۇئ »جىـن«نىـڭ چـاچلىرىنى يۇڭـۇزالپ قولىغـا تۇتقـۇزۇپ قويغۇسى كهلدى ،ەئمما ۆئزىنى تۇتۇۋالدى ،ېئسىلزادە خﯧنىم دﯦـگهن تهربىـيه كـۆرگهن بــــوالتتى ،ىئنــــاۋەتنى تۆككۈســــى كهلمىــــدى .شــــۇنداقتىمۇ ۇئ ەئسهبىيلهشــــتى، سهتلىشىـــشتىن قورقمىـــدى ،ىئنگىلىـــزچه تىللىيالمىـــسا ەئرەبـــچه ائرىالشـــتۇرۇپ
388
تىللىدى ،بۇ ىئشتا ۆئزىنى ھهقلىق ھﯧسابلىدى ،ۆئزىنى نوچى كۆرسهتتى ،مهقسىتىگه يهتتى ،كۈشهندىسىنى سۈپۈرۈپ تاشلىدى ،ەئگهر بىر چهتـته قـاراپ تۇرغـان ھۈسـهيىن ائرىغا چۈشىدىغانال بولسا ۇئنىمۇ شۇ يهردىال رەسۋا قىلىـشنى وئيلىۋىـدى ،ھۈسـهيىن بۇنى بىلگهندەك بﯧشىنى ىئچىگه تىقىۋالدى. تۇيۇقــسىز ىئــزا-ائھــانهتتىن ەئس-ھوشــىنى يوقاتقــان زۆھــرە تاالغــا قانــداق چىققىنىنى بىلمىدى ،ۇئ خوتۇن ۇئنىڭ سومكىسىنى ېئلىپ چىقىپ كاللىسىغا ائتتى، سومكىسدىكى ۇئپا-ەئڭلىكلهر ،ەئينهكلهر يهرگه چۈشۈپ چﯧقىلـدى ،مانـا گۈزەللىـك دﯦگهن ،مانا خوتۇن كىشى دﯦگهن! بـۇ خوتـۇن نﯧمىـدﯦگهن دۈشـمهن-ھه! خوتۇنىنىـڭ ائلدىدا تىتـرەپ تۇرغـان ھۈسـهيىن يۈگـۈرۈپ كﯧلهلمىـدى ،مانـا ەئر كىـشى دﯦـگهن... ياخشى كۆردۈم دﯦگهننىڭ ھهممىسى يالغان! زۆھرە ائچچىق كۆز ياشـلىرىنى تۆكـۈپ ەئلچىخانـا دەرۋازىـسىدىن چىقىـپ كهتتـى، قولىــدىن ھهر بــاال كﯧلىــدىغان بــۇ خوتــۇن قانــداق پهيــدا بولــدى؟ كۆزلىرىــدىن زەھهر ياغىدىغان بۇ خوتۇن زۆھرەنى بۇ يهردىكى بارلىق ىئمكانىيهتلىرىدىن ائيرىۋەتمىگىچه توختىمايــدۇ ،ھۈســهيىن ۇئنىــڭ بــۇيرۇقلىرىنى شهرتــسىز وئرۇندايــدۇ ،بــۇ خوتۇننىــڭ تهكهببۇرلـــۇقى ،غـــالىبلىقى ،خۇرســـهنلىكى ۆئزى بىـــلهن قالىـــدۇ ،ھۈســـهيىننىڭ ھهسرىتىمۇ ۆئزى بىلهن قالىدۇ .كونىراپ كهتكهن ھهسـرەت ھﯧچنـﯧمىگه ەئرزىمهيـدۇ، ھهسرەت دﯦگهن كۈچكه ائيلىنالمىسا بىكار .رەھىمسىز رﯦائللىق ائلدىـدا مـۇھهببهت ۋاقىتلىق وئيۇنغا ،مهسخىرىگه ائيلىنىدۇ .ھۈسهيىن خوتۇنى بىـلهن تهڭـال زۆھـرەگه دۈشمهنلىك قىلدى ،ۇئنى رەسۋا قىلدى؛ ۇئالر بىـر مىلـلهت ىئـدى ،بـالىلىرى بـار ەئر- خوتۇن ىئدى ،ۇئرۇشسىمۇ يارىشىپ تـۇراتتى ،بىـر-بىرلىـرىگه مهسـۇئل ىئـدى ،بىلـله ۇئخاليتتى ،ۇئخالۋاتقاندىمۇ بىر-بىرلىرىنى كۆزىتىپ تۇراتتى ،بىر-بىرىنىـڭ گﯧپىنـى ائڭاليتتى ،ۈئچىنچى شهخسنى ائرىسىغا ھهرگىز سىغدۇرمايتتى. شىرىن چۈش بىـر دەمـدە ائياغالشـتى ،قاباھهتلىـك چـۈش باشـالندى .زۆھرەنىـڭ ەئمـــدى بـــۇ ەئلچىخانىغـــا ،ســـىقىلىش ىئچىـــدىكى بـــۇ خىـــزمهتكه تارتىـــشىدىغان ھﯧچنﯧمىسى قالمىدى .ۆئزى ھهرگىز ىئگه بواللمايدىغان ۆئيىگه كىرىۋﯦلىپ ۇئزاققىچه يىغلىسىمۇ ۇئنىڭ يىغىسىنى تىڭـشايدىغان ائدەم چىقمىـدى .مىيـاڭالپ بﯧرىـدىغان مۈشۈكىمۇ يوق .ھﯧچنﯧمىسى يوق... ەئتىسى ھۈسهيىن ۇئنى ىئشخانىـسىغا چـاقىرتتى .زۆھـرە يىغىـسىنى توختىتىـپ ىئــشخانىغا كهلــدى ،ھۈســهيىن چوقــۇم ھﯧــساب-كىتــاب قىالتتــى ،ۇئنــى ىئــشتىن بوشىتاتتى ،ۆئينى قايتۇرۇۋاالتتى ،بهلكـى ۇئ شـهھۋەت ائرزۇسـىنى قانـدۇرالمىغانلىقى ۈئچــۈن ،زۆھرەنــى بــۇرۇنال ھهيدىۋﯦتىــشى مــۇمكىن ىئــدى ،شــۇنداق ھهيدىۋەتــسه چىدىماســلىق ،نامهرتلىــك بولمــسىۇن دەپ ،خوتۇنىنىــڭ قــولى ائرقىلىــق بــۇ ىئــشنى پىالنلىغان بولۇشىمۇ مۇمكىن.
389
_ تۈنۈگــۈنكى ىئــشقا بهك ەئپــسۇسالندىم ،خانىمىمغــا ۋاكــالىتهن مهن ســىزدىن كهچۈرۈم سورايمهن_،دﯦدى ھۈسهيىن غهمكىن ھالدا. زۆھرە گهپ قىلمىدى ،يىغلىمىدى ،ھﯧلىمۇ قورقـۇپ تـۇراتتى ،بىلىـنهر-بىلىـنمهس تىترەيتتى. _ دۈشمهنلىرىمدىن بىرسـى مﯧنـى چﯧقىپتـۇ ،ائدەمـلهر مۇشـۇنداق رەزىـل ،ۇئنىـڭ بۇنداق قىلىدىغانلىقىنى پهقهت وئيلىماپتىكهنمهن... كىمنىڭ چﯧقىمچىلىق قىلىشى زۆھرە ۈئچۈن ۇئنـچه مـۇھىم ەئمهس ىئـدى ،ۇئنـداق خوتۇن بۇنداق ۆئزىنىڭ گۇمانىغا تايىنىپ قىلىۋﯦرەتتى ،چىرايلىق قىزالرنى ېئرىـدىن كۈنلهيدىغان خوتۇنالر ائزمۇ جاھاندا! _ ەئسلىدە بۇ يهردە ىئشلهپ قالـسىڭىز بولىـۋﯦرەتتى ،ەئمـدى مـۇمكىن بولمىـدى. باشقا يهردىن ىئش ىئزدەپ بﯧقىڭ ،باشـقا ەئلچىخانىالرغـا تونۇشـتۇرۇپ قويـاي دﯦـسهم پۈتۈن ەئرەبلهر ىئشىمىزنى بىلىپ كهتتى ،باشـقا دۆلهتنىـڭ ەئلچىخانىلىرىغـا بﯧرىـپ بﯧقىڭ ،ىئنگىلىزچه سهۋىىيىڭىز ياخشى ،چوقۇم ىئش تاپااليسىز؛ سـىزگه بـۇ ائيلىـق ماائشــىڭىزدىن باشــقا يهنه ىئككــى ائيلىــق ماائشــنى قوشــۇپ بﯧــرەي ،ىئــش تﯧپىــپ بولغىچه سىزگه يﯧتىدۇ .ھﯧلىقى ائلماس ۈئزۈك تويىڭىزغا قىلغـان سـوۋغىتىم بولـۇپ قالــسۇن ،بﯧــشىڭىزغا كــۈن چۈشــكهندە ساتــسىڭىزمۇ بولىــدۇ ،باھاســىنى ۆئزىڭىــز كۆرگهن ،ھـازىر ۇئنىڭـدىنمۇ ائشـۇرۇپ ساتااليـسىز _،دﯦـدى ھۈسـهيىن ىئـشخانىدا ۇئ ياقتىن بۇياققا مﯧڭىپ ،ائنـدىن دﯦرىـزە ائلـدىغا كﯧلىـپ بىـر مىنـۇت سـىرتقا قـاراپ تۇرغاندىن كﯧـيىن سـۆزىنى داۋامالشـتۇردى _،ۆئينـى قايتۇرۇۋەتمىـسهك بولمايـدىغان بولــۇپ قالــدى ،بىــر ھهپــتىگىچه كۆچــۈپ بولۇشــىڭىزنى ۈئمىــد قىلىــمهن ،ۇئ يهرگه كىرىپ-چىقىپ يۈرگىنىڭىزنى بىزنىڭ ائدەملهر كـۆرۈپ قالـسا ياخـشى ەئمهس ،بهزى ائدەملىرىمىز قىلىدىغانغا ىئشى يوق ،غهيۋەت ،چﯧقىمچىلىق بىلهن كۆڭۈل ائچىدۇ... _ رەھمهت_...دﯦدى زۆھرە ناھايىتى تهسته _ ،مهن بۇنى قوبۇل قىلىمهن... _ ســىزگه خۇشــاللىق ائتــا قىلىــمهن دەپ ائخىــر كۆڭۈلــسىزلىك ېئلىــپ كهلــدىم، ائلــدىڭىزدا بولمىغــۇر ىئــشالرنى قىلــدىم ،مهنــدىن رەنجىمهســلىكىڭىزنى ۈئمىــد قىلىمهن .بۇ يهردىن ائيرىلغانـدىن كﯧـيىن تﯧخىمـۇ ياخـشى خىـزمهت تﯧپىـشىڭىزنى، بهختلىك بولۇشىڭىزنى تىلهيمهن _...ھۈسهيىننىڭ ائۋازى تىتـرەپ كهتتـى ،چىرايىنـى زۆھـــرەگه كۆرســـهتمىدى _،رەســـمىيهتلىرىڭىزنى بۈگـــۈنال بﯧجىرىۋﯦتىـــڭ ،ۆئيـــدىن كۆچكهندىن كﯧيىن ماڭا تﯧلﯧفون قىلىۋﯦتىڭ ،ائچقۇچنى ائلغىلى ائدەم بارىدۇ. زۆھرەنىڭ بﯧجىرىدىغان جىق رەسمىيهتلىرى يوق ىئدى ،ائلىدىغان پـۇلنى ېئلىـپ كهتتــى ،ھۈســهيىندىن كۆڭۈلــسىز خوشالشــتى ،خىــزمهتچىلهردىن ھــﯧچكىم ۇئنــى ۇئزىتىپمــۇ قويمىــدى ،ۇئ كوچىغــا چىقىــپ يهنه تــاالدا قالغــانلىقىنى ،مۇشــهققهتنى كۈتىۋﯦلىش ۈئچۈن كﯧتىۋاتقانلىقىنى ھـﯧس قىلـدى .ۆئيـگه كىرىـپ ھهمـمه نهرسـىگه
390
قاراپ كۆڭلى يﯧرىم بولدى ،ھۇجرىسىغا كىرىـپ ېئيىـق قـوچىقىنى قۇچىقىغـا ېئلىـپ بۇقۇلداپ يىغلىدى .چىرايلىق كارىۋات ،دﯦرىزە پهردىلىـرى ،پـاكىز مۇنچـا ،ائشـخانا... كهڭ ېئكرانلىق تﯧلىۋىزور ،ائپتاپ چۈشۈپ تۇرىـدىغان بـالكون ...ھهممىـسى قـاالتتى. ۆئزىنىڭ بولسا قانچىلىك قىلىپ كﯧتهر ىئدى ،يالغان نهرسـىلهرگه مﯧھـرى چۈشۈشـمۇ مــۇھهببهتكه وئخــشاش شــۇنچه ائزابلىــق ...ۇئ دﯦرىــزە پهردىــسىنى كهڭ ېئچىۋﯦتىــپ شهھهر مهنزىرىسىگه سوغۇق قارىدى ،ھاۋانى تۇمان قاپالپ كهتكهنىدى ،زﯦرىكىـشلىك شاۋقۇن-سۈرەنلهر ۈئزۈلمهيتتى ،توساتتىن سـىگنال چالىـدىغان سـاقچى ماشـىنىلىرى ياكى جىددىي قۇتقۇزۇۇش بولكىۋايلىرى ائدەمنىڭ نﯧرۋىسىنى جىددىيلهشتۈرەتتى. ۇئ نهرسىلىرىنى رەتلهشكه كىرىـشتى ،ۆئزىـگه تهۋە جىـق نهرسـىلىرى يـوق ىئـدى، كىيىمنى بىر پاتمان يىغقانىدى ،چامادىنى كىچىك كهلدى ،كوچىغا چىقىپ سۆرىگىلى بولىدىغان چاماداندىن بىرنى ائلدى ،كىيىم-كﯧچهك ،زىبـۇزىننهت ،ەئتىـر-مـايلىرىنى رەتلهپ سالدى .تهييارلىقى پۈتتى ،بۇ ۆئيـدە بىـرەر كـۈن ائرتـۇق تۇرسـىمۇ خـاتىرجهم وئلتۇرالمايتتى ،سـىقىلىپال ياشـايتتى ،تارتىـشىدىغان نـﯧمه قالـدى؟ كﯧچهلمهيـدىغان نﯧمه بار؟ بﯧسىم سالغانالر خوش بولىدىغان بولدى ،بىر ھﯧسابتا بۇمۇ تهقدىر ،كﯧتىپ ياشاپ باقسۇن ،كۆنهلمىسه قايتا كﯧلهر ،قايتىپ كﯧلهلمىسه ياشاپ باقار ،جان تىرىك بولسا ائدەم ھهممىنـى كۆرىـدۇ ،ھهتتـا قايتـا ۇئنىڭـدىنمۇ ېئـسىل ياشـاپ باقااليـدۇ. ائنىسىنىڭ كۆز ياشلىرى قۇرۇپ كهتتى ،يـۇۋاش دادىـسى ۆئلـۈپ كهتكهنـدەك جىمىـپال كهتتى ،سىيىت قارى خوتۇنىنى قويۇۋﯦتىش ھهققىدە بهلكىم ائغىنىسىگه مهسـلىھهت سﯧلىشقا تهييارالندى .بﯧرىش كﯧرەك ،چاندۇرماي بﯧرىش كﯧرەك... زۆھرە بۇ شـهھهرنى تهرك ېئـتىش قارارىغـا كهلـدى ،ھـﯧچكىمگه دەردىنـى تۆكـۈپ تﯧلﯧفونمۇ قىلمىدى .ەئتىنىڭ پويىز بﯧلىتىنى ېئلىپ بﯧلهتكه ۇئزاقـتىن ۇئزاق قـاراپ كهتتى .ۆئيىگه قانداق سوۋغاتالرنى ېئلىش خىيـالى كاللىـسىغا كىرىۋالـدى ،ەئتىـسى كوچىغا چىقىپ بازارالرنى كهزدى ،باھا تالىشىپ يۈرۈپ كـۆڭلىگه ياققـان نهرسـىلهرنى سﯧتىۋالدى ،شۇ خوشلۇقىدا بـۇ شـهھهردىن ائيـرىلىش ائزابىنـى ۋاقتىـنچه ۇئنتۇپمـۇ قالــدى .ۆئيــگه كﯧلىــپ »كــالالم شــۇنچه ائددىيمىــدۇ؟ شــۇنچه ېئغىــر ىئــشالرغا دۇچ كﯧلىۋاتسام يهنه ھﯧچ ىئش بولمىغانـدەك يۈرىۋاتىمهنغـۇ ...يـاكى ھهمـمه بﯧـسىمدىن بىــراقال قۇتۇلغىنىمغــا خــوش بولــدۇممۇ ...ەئجىبــا مهن شــۇنچه ۈئمىــدۋارمۇ؟!« دەپ وئيالپ قالدى .ماڭىدىغان چاغدا دﯦرىزە پهردىلىرىنى ەئتتـى ،كـارىۋات يـاپقۇچلىرىنى، ياستۇقلىرىنى سىالپ قويدى ،ھهممه ۆئيگه مﯧھـرى بىـلهن قـاراپ قويـۇپ ىئـشىكنى ەئتتى ،چوڭ ىئشىكتىن چىقىپ ائچقۇچنى سىالپ بىر دەم تۇتۇپ تـۇردى ،ھۈسـهيىنگه تﯧلﯧفــون ۇئردى ،ھۈســهيىن ەئلچىخانىنىــڭ شــوپۇرىنى ەئۋەتتــى ،شــوپۇر ائچقــۇچنى ېئلىۋالغانـــدىن كﯧـــيىن ۇئنـــى پـــويىز ىئستانسىـــسىغا ائپىرىـــپ قويـــدى .زۆھـــرە چامادانلىرىنى سۆرەپ ،تهرلهپ تهپچىرەپ زالغا كىردى ،بىر يىلدىن بۇيـان توپلىغـان
391
تهەئللۇقاتلىرى ەئمدى ېئغىر يۈك بولسىمۇ ،ۇئنى جان جهھلى بىلهن سـۆرەپ ماڭـدى، ۋاقىت توشقاندا مىڭ تهسته پويىزغا چىقىپ چامادانلىرىنى جايالشتۇرۇپ قويدى ،ۇئنى ھﯧچكىم ۇئزىتىپمۇ چىقمىدى ،ۆئتكهنـدە سـىيىت قـارىنى ۇئزىتىـپ قويغانـدا ،ۆئيـگه قايتقۇســى كهلــسىمۇ وئيلىماســلىققا تىرىــشىپ ائلــدىراپ كهتكهنىــدى ،مانــا ەئمــدى بﯧــشىغا بــۇ كــۈن كهلــدى ،كۆزلىرىــدىن تــارامالپ يــاش قۇيۇلــدى ،بــۇ قىــسمهتلىرىگه ېئچىنىــپ يىغلىــدى ،ائشــۇ خوتۇننىــڭ نهشــتهردەك قادالغــان كــۆزلىرىنى ،زەھهردەك سۆزلىرىنى وئيالپ يىغلىدى ،بۇ شهھهردىن شۇنچه تﯧز» ،ۋاقىتسىز« كﯧتىپ قﯧلىشىغا ىئچى پۇشۇپ يىغلىدى .مۇشـهققهتلىك يـول سـهپىرىنىال ەئمهس ،جاپـا-مۇشـهققهتلىك ھايــات ســهپىرىنى باشــلىغانلىقىدىن قــايغۇرۇپ يىغلىــدى ...بىــر وئبــدان ياشــاپ كﯧتىۋاتقاندا نهدىن كهلگهن دۈشمهنلىك ،شۈمپهنلىك ،كۈتۈلمىگهن ائزاب بـۇ! يﯧـتهر ەئمدى ،كۆرىدىغان كۈنلىرى شۇنچىلىك وئخشايدۇ ،ائدەم نﯧمه ىئشالرغا ۇئچرىمايـدۇ، كﯧتىۋﯦتىپ يىقىلىپ چۈشىدىغانالر ،ھهتتا ۆئلـۈپ قالىـدىغانالرمۇ بولىـدۇ .ھـازىرقى چــوڭ مهســىله ،يولــدا بىــرەر ىئــشقا ۇئچرىمــاي ۆئيىــگه تىــنچ-ائمــان بﯧرىــۋﯦلىش، نهرســىلىرىنى وئغرىغــا بهرمهســلىك .ۇئ يﯧنىــدىن كــاۋاپچى ائشــپهزلهرنىڭ ســﯧمىز خوتــۇنلىرى يــاكى وئغرىــدەك قارايــدىغان بىــرەر ۇئيغــۇر ۇئچــراپ قالــسا ەئنــسىرەپ كﯧتهتتــى ،شــۇڭا ۈئســتىدىكى كــارىۋاتتىن چۈشــمهيال يــاتتى ،ۇئيقۇســى كهم بولــدى، قورسىقى ېئچىپ چىدىمىغاندىال پهسكه چۈشـۈپ بىـر نهرسـه يﯧـدى .شـۇنداق قىلىـپ مىڭ تهسلىكته ۈئرۈمچىگه چۈشۈۋالدى ،نهرسه-كﯧرەكلىرىنى پـويىز ىئستانسىـسىدىال باققىلى بﯧرىپ ،كوچا كهزدى .دەسلهپته ۈئرۈمچىنـى بﯧيجىڭـدىن كىچىـك ،مهيـنهت، قىستاڭ ھﯧس قىلدى ،ەئممـا بىـر دەمـدىن كﯧـيىن بـۇ شـهھهرنىڭ قوينىغـا چۆكـۈپ كهتتى ،دۆڭكۆۋرۈكتىكى ائدەملهر باشقىچه ىئللىـق ،يﯧقىملىـق كۆرۈنـدى ،ھايـاتلىق، تىرىكچىلىــك ،ائۋاتلىــق بــۇ يهردە ىئــدى ،قىزالرنىــڭ مــودا كىيىنىــشلىرى زۆھــرەدىن ھهرگىز قﯧلىشمايتتى .سىيىت قارىغـا وئخـشايدىغان قامالشـقان يىگىـتلهر مهسـچىت ەئتراپىدا توپلىشىپ پاراڭلىشىپ تۇراتتى ،ھهر ياقتىن مهززىلىـك تاائمالرنىـڭ ھىـدى ىئس-تۈتهكلهرگه ەئگىشىپ كﯧلهتتى ،دۇكان-دۇكاندا ناخشا-مۇزىكىالر ياڭرايتتى .بـۇ شــاۋقۇن-ســۈرەنلهر ۇئنــى بىــزار قىلمىــدى ،بهلكــى كــۆڭلىنى خــاتىرجهم قىلــدى، ھﯧچكىمدىن ەئنسىرەپمۇ كهتمىدى ،بازارالرنى ائرىالپ ائتا-ائنىسىغا بىـر قـۇر كىـيىم ائلدى .ائلىـدىغان نهرسـه تۈگىگهنـدىن كﯧـيىن ۇئنىـڭ بـازار ائيالنغۇسـى كهلمىـدى، دۆڭكۆۋرۈكمۇ نهچچه ائيلىنىپ تـۈگهپ قالـدى ،باشـقا كوچىالرغـا بارغۇسـى كهلمىـدى، يــالغۇزلۇق باســتى ،بــۇ يهردىنمــۇ كﯧــتىش خىيالىغــا كهلــدى ،ائتــا-ائنىــسى ،ۇئرۇغ- تۇغقانلىرى كۆزىگه كۆرۈنۈپ كهتتـى .ۆئزىـگه مهنـسۇپ بولمىغـان جايـدا ۇئنىـڭ بىـر كۈن ،ھهتتا بىـر سـاەئتمۇ ائرتـۇق تۇرغۇسـى كهلمىـدى ...كﯧـتىش كﯧـرەك ،بارىـدىغان جايىغا قونماي ،توختىماي بﯧرىش كﯧرەك...
392
مﯧڭىــشتىن ائۋۋال زۆھــرە ائدىلهنــى يــوقالپ قويۇشــنى وئيلىــدى ،ەئممــا ۇئنىــڭ راستىنال ۈئرۈمچىدە ىئكهنلىكىنى ۇئقمايتتى ،ۇئنىـڭ بﯧيجىڭـدىكى تﯧلﯧفـون نومـۇرى بىكار قىلىۋﯦتىلگهنىدى ،بۇ يهردىكـى نومـۇرىنى ۇئقمـايتتى.ۇئ زۆھـرەگه بىـر قﯧـتىم تﯧلﯧفونمۇ ۇئرۇپ قويمىدى ،بهلكىم كﯧسهل چىرماپ كهتكهن بولسا ۇئنچىلىك دەرمانى يوقتــۇ ،ۆئيىــدىكىلىرىنى چىقىمــدار قىلىــپ داۋالىنىۋاتقانــدۇ ...مهيلــى قانــداقال بولــسۇن ،ۆئزىنىــڭ دەردىنــى تارتىــدىغان ،ۆئلــۈك-تىــرىكلىكىگه ھهقىقىــي كۆڭــۈل بۆلىــدىغان ائدەم يهنىــال ائدىلهنىــڭ ۆئزى ،ائنــدىن قالــسا ائنىــسى ۋە بىــر تۇغقــان قﯧرىنداشلىرى ...ھهر كىم ۆئز ھاياتىنى ياشايدۇ ،ياخشى بولسىمۇ ،يامـان بولـسىمۇ ۆئزىــگه؛ ياخــشى بولـسا ېئــشىنى يهيــدۇ ،يامــان بولــسا بﯧــشىنى يهيــدۇ .تۈگهشــكهن ىئنسانالرنىڭ تىرىكلىكى بىلهن ۆئلۈكىنىڭ پهرقـى يـوق ،ۆئزىـگه كۆڭـۈل بـۆلمىگهن ۇئنداق ائدەملهرگه كىم ھهقىقىي كۆڭۈل بۆلىدۇ؟ ھهر كىم ۆئزىنىڭ دەردىنـى تارتىـپ بواللمايۋاتقانــدا ۇئنــداقالرنىڭ ھالىغــا يﯧتىــپ بــولغىلى بوالمــدۇ؟ ائدىــله مهرەزدىــن ساقىيىپ قالسىمۇ ،ۆئلۈپ كهتسىمۇ يهيدىغان رىسقى شۇنچىلىك بولىدۇ ،ھهممىـسى ۆئزى بىلهن بىلله ماڭىدۇ ،گۇناھى بىلهن ساۋابىنى ۇئ دۇنياغا بىلله ېئلىپ بارىدۇ. زۆھرە دەرھال پـويىز ىئستانسىـسىغا بﯧرىـپ ،نهرسـه-كﯧرەكلىرىنـى ېئلىـپ ۇئزۇن يوللۇق ائپتوبۇس بﯧكىتىگه كهلدى .تهلىيىگه يارىشا ،ائخىرقى ائپتوبۇستىن ۇئنىڭغا بىــر كىــشىلىك وئرۇن چىقىــپ قالــدى .ۇئ تهەئللۇقــاتلىرىنى ائپتوبۇســنىڭ ائســتىغا جايالشتۇرۇپ ،وئبدان بىر قارىۋﯦتىپ خـاتىرجهم بولـدى ،بىـسمىلالھ دەپ ائپتوبۇسـقا چىقىــپ جــايىنى تﯧپىــپ وئلتــۇردى ،ھــارغىن جى ـسمىنى قاســماق يوتقانغــا تاشــالپ پهرىشانلىق بىلهن كۆزىنى يۇمدى .ائپتوبۇس ماڭغاندا ۇئنى يهنه ھﯧچكىم ۇئزاتمىدى، يالغۇزلۇق دۈشمهندەك باستۇرۇپ كﯧلىـۋەردى ،ۇئ مهيۈسـلۈك بىـلهن سـىرتقا قـاراپ » مۇشهققهت ائللىقاچان باشالندى ،راھهت ياشىدىم دﯦگهن چاغالردىمۇ كۆڭلۈم ھهقىقىي ائزادە ەئمهس ىئكهندۇق «...دەپ وئيلىدى .نﯧمىال بولسۇن چاماداندا ۇئنىـڭ كـۆڭلىنى خــوش قىلىــدىغان نهرســىلهر بــار ىئــدى ،ۇئ بــۇ ســهپهرنىڭمۇ وئڭۇشــلۇق بولۇشــىنى تىلىدى .ائپتوبۇس كهچقۇرۇندا ىئس-تۈتهكلىك شهھهردىن سۇغۇرۇلۇپ چىقىـپ ،سـاپ ھاۋالىق تاغ-داۋانالرغا يول ائلدى. ۇئزاققا سوزۇلغان كﯧچه ،ھهسـرەتلىك كـﯧچه ،يـالغۇز كـﯧچه ...قـاراڭغۇ دﯦڭىـزدەك دولقۇنلىنىۋاتقان چۆل جهزىرە ...كۆزىدە ياش ،غهمگه چۆكۈپ ياتقان زۆھرە... بــۇ يــولالر ۇئزۇن يــولالر ىئــدى ،ھايــاتلىق ســهپىرىدىكى مۇشــهققهت ۆئلگىــچه داۋاملىــشاتتى .كۆڭۈلــسىزلىكلهر يﯧــرىم يولــدىكى ناچــار تاماقالرغــا وئخــشايتتى، ياخشىراق غىزالىناي دﯦگهندە ائرىسىدىن چىۋىن چىقاتتى ،يولۇچىالر »سـهپهر دﯦـگهن شۇ « دەپ يهۋﯦرەتتى ،ۆئز ماكانىغا كۆنۈپ كهتكهن بۇ كىـشىلهر ناھـايىتى سـهۋرچان، چىداملىق ىئدى ،ۆئيلىـرىگه سـاالمهت بﯧرىۋالـسا بهخـت دﯦـگهن شـۇ دەپ وئياليتتـى.
393
زۆھرەنىڭ ائلـدى تهرىپىـدە وئلتۇرغـان 50ياشـالردىكى ەئر-ائيـال نهۋرىـسىنى ېئلىـپ ماڭغانىدى ،يولبـويى مۇڭدىـشىپ ،بالىـسىغا كـۆز-قـۇالق بولـۇپ ،بىـر قۇتـا مﯧنـرال ســۇنىمۇ بىــر-بىــرىگه مﯧھىــر-مــۇھهببهت بىــلهن ســۇنۇپ ماڭــدى .قالغــانالرمۇ بىــرەر ھهمــراھ بىــلهن ماڭغانــدەك قىالتتــى ،بىــر-بىرىنــى چاقىرىــشاتتى ،ياردەملىــشهتتى، پاراڭلىــشاتتى ،غىڭــشىپ ناخــشا توۋلىــشاتتى .زۆھــرە يــالغۇز ماڭــسىمۇ ۇئنــچه غﯧرىبسىنىپ كهتمىدى ،بىر ائپتوبۇسـتىكى ھهمـمه ائدەم بىـر ائىئـله كىـشىلىرىدەك كۆرۈنۈپ كهتتى ،ۇئالرنىڭ پاراڭلىرىغا قـۇالق سـالدى ،خوتـۇنى بىـلهن بىلـله ماڭغـان شوخ ەئركهكلهرنىڭ ھهۋەس بىلهن كـۆز سﯧلىـشلىرىدىن ەئنـدىكىپ كهتتـى ،كـۆزىنى يۇمــۇپ ۇئخلىغــان بولــۇپ يــاتتى ،يهنه كۆڭۈلــسىز ،جىــددىي خىيالالرغــا پــاتتى ،غهم دەرياسىدا ائقتى... يﯧـرىم كﯧچىــدە ھهمــمه ائدەم ۆئلــۈپ كهتكهنــدەك جىممىــدە ياتقــان» ،تىرىــك« قالغــان شــوپۇر ماشىنىــسىنى دىقــقهت بىــلهن ھهيــدەپ كﯧتىۋاتقانــدا زۆھــرە يهنه ۇئخلىيالمىدى ،قارشى تهرەپتىن ېئزىتقۇ ماشىنىالر كۈچلـۈك چىراغلىرىنـى يانـدۇرۇپ سىگنال چﯧلىپ ۆئتۈپ كﯧتهتتى ،بىر قﯧتىم چوڭ بىر ائپتوبۇس قىلـدەك ائرىلىقـتىن بوراندەك ۆئتۈپ كﯧتىۋىدى ،زۆھرەنىڭ بهدىنـى سـىقىراپ كهتتـى ،ەئگهر شـوپۇر سـهل مۈگــدەپال قالــسا يــاكى بىخهســتىلىك قىلــسا ۇئچقانــدەك چﯧپىــپ كﯧتىۋاتقــان بــۇ ماشىنىنىڭ قارنى چۇۋۇلۇپ ،چۈش كۆرۈپ ياتقان يولۇچىالر كۆزىنى ائچمايال مهڭگۈلۈك ۇئيقىغا كﯧتىپ قاالتتى .زۆھـرە نۇرغـۇن قاتنـاش ۋەقهلىرىنـى ائڭلىغـان ،قـازايى قهدەر قاش بىـلهن كىرپىكنىـڭ ائرىـسىدىكى ىئـش ىئـدى ،غهپلهتـته ياتقـان ائدەمـلهر بـۇنى سﯧزەلمهيتتى ،بااليى قـازا سـىلكىپ وئيغاتقانـدا بهزىـلهر ھوشـىنى يىغىـپ ائزابـتىن تولغانــسا ،بهزىــلهر ائزابلىنىــشقا ۈئلگــۈرمهيال جــان تهســلىم قىالتتــى .زۆھــرە رولنــى مهھكهم تۇتۇپ وئلتۇرغان شوپۇرغا ھـۆرمهت بىـلهن نهزەر سـالدى ،بۇنـداق پهيتـته بـۇ ائدەم ائددىي ائدەم ەئمهس ىئدى» .خـۇدا ۇئ ائدەمنـى ھوشـيار قىلغـاي ،ھهمـمه ائدەم ســهگهك بولغــاي...مهنــزىلگه ســاق-ســاالمهت يﯧتىــشكه خــۇدا نﯧــسپ قىلغــاي« دەپ پىچىرلىدى زۆھرە. تــاڭ ســۈزۈلدى ،زۆھــرە ھايــاتلىق نــۇرىنى كۆرگهنــدەك كۈلۈمــسىرىدى ،مۈگــدەك بﯧسىپ ،شـىرىن ۇئيقۇغـا كهتتـى ،چـۈش كـۆردى ،چۈشـىدە ھويلىـسىدىكى كارىۋاتتـا سىيىت قارى قۇرائن وئقـۇپ وئلتۇرغىـدەك ،زۆھرەنىـڭ دەرۋازىـدىن كىرىۋاتقـانلىقىنى كۆرۈپ بﯧشىنى كۆتۈرۈپ قارىغۇدەك ،زۆھرە ۇئنى ھهيران قالىدۇ ،خۇشـال بولىـدۇ دەپ وئيلىــسا ســىيىت قــارى ۇئنىــڭ ەئكــسىچه غهزەب بىــلهن قــاراپ تۇرغىــدەك » شــۇنچه كۈتسهم ەئمدى كهلـدىڭىزما؟ كهلمهيـال قويـسىڭىز بولمامـدۇ؟ خهق ھهيـدىۋەتمىگهن بولــسىڭىز كهلمهمتىڭىــز؟ ياشــىغۇدەك ەئپتىڭىــز قالمىغانــدا يﯧنىــپ كهلگهنــسىز تايىنلىق ،يۈزىڭىزنى داپتهك قىلىـپ ياشاشـتىن سـىز نومـۇس قىلمىغـان بىـلهن مهن
394
نومۇس قىلدىم ،خهلقى ائلهم ائلدىدا ىئزا-ائھـانهتكه قالـدىم ،قويۇۋەتـسهمال تﯧخىمـۇ ەئركىن بوالتتىڭىز ،سىزدەك گهپ ائڭلىمايدىغان قىزنى باققان ائتا-ائنىنىـڭ ھالىغـا ۋاي « ...دﯦگۈدەك ،ائنـدىن كـارىۋاتتىن سـهكرەپ چۈشـۈپ قـۇرائننى قولتـۇقالپ تاالغـا ماڭغۇدەك ،ائنىسى ائشخانىدىن چىقىپ »ۋاي بـاالم ،تامـاق يهپ ماڭمامـسىز ،قىـزىم ائران كهلگهندە شۇنداق قىالمسىز «...دەپ كهينىـدىن پايپاسـالپ ماڭغىـدەك .زۆھـرە ائنىسىنى تۇتىۋﯦلىپ» :بولدى قىلىڭ ائنـا ،كهتـسه كهتـسۇن ،ۇئنـداق ەئردىـن مهنمـۇ تويدۇم ،مهن ۇئنى دەپ ەئمهس ،سىلهرنى كۆرگىلى كهلـدىم ،دادام قﯧنـى؟« دﯦگـۈدەك. ائنىــسى »داداڭ تۈنۈگــۈن قــازا قىلىــپ كهتتـى ...ســىيىت قــارىنى شــۇڭا خهتمهقــۇرائن وئقۇتقىلى چاقىرتقان« دەپ يىغلىغۇدەك ...زۆھرە داڭقﯧتىـپ تـۇرۇپ قـالغۇدەك ،بىـر يىلــدىن ائرتــۇق ۋاقىــت ائۋازىنــى ائڭلىمىغــان دادىــسىنىڭ ۈئن-تىنــسىز كﯧتىــپ قالغىنىغا قاتتىق ېئچىنىپ ،بۇنىڭغـا ۆئزى سـهۋەبچى بولغانـدەك ھـﯧس قىلىـپ قـارا يامغۇر يىغالپ ،ۆئينـى بﯧـشىغا كهيگـۈدەك...ائچىـسى كﯧلىـپ ۇئنىڭغـا چهكچىيىـپ »ھهممىنى قىلغان سهن ،ماڭقاڭنى ېئقىتىـپ يىغلىغىنىـڭ بىكـار .دادامنـى كۆرگـۈڭ كهلمىگهنــدىكىن ،داداممــۇ ســاڭا تارتىــشمايال كﯧتىــپ قالــدى «...دﯦگــۈدەك .ائنــدىن ھويلىغــا بىــر تــوپ جامــاەئت كىرگــۈدەك ...ھهممىــسى زۆھــرەگه ائلىيىــپ قــاراپ قويغىدەك... زۆھرە بۇ چۈشىدىن چۆچـۈپ وئيغىنىـپ كهتتـى ،كـۆڭلى قـاتتىق يﯧـرىم بولـدى، »چۈش تهتۈرىسىگه ماڭىدۇ« دەيدۇ ،ىئالھىم شۇنداق بولغاي دەپ دەرھال تﯧلﯧفـونىنى قولىغا ائلدى ،ەئمما قﯧرىشقاندەك تﯧلﯧفونىنىڭ پهقهت توكى قالمىغانىدى .ۇئ بۇنىمۇ بىر كۆڭۈلسىز بﯧشارەتتهك ھﯧس قىلىـپ جىددىيلىـشپ كهتتـى» ،سـهھهرلىك چـۈش بهزىــدە راســت چىقىــدۇ« دەپ وئيــالپ قــورقتى ،يــۈرىكى دۈپۈلــدەپ ســوقتى ،دادىــسى ەئسلىدىمۇ ائغرىقچان ائدەم ىئدى ،ىئچىدە تۈگىمهس ھهسـرىتى بـاردەك ،ھﯧچنﯧمىنـى چوڭ بىلـمهي ،ھﯧچنـﯧمىگه ائلـدىرىماي ياشـايتتى ،تاماكىـدىن ائيرىلمـايتتى .ەئگهر راستىنال مۇسىبهت بولغان بولسا ۆئيىدىكىلىرى چوقـۇم تﯧلﯧفـون قىالتتـى ،ەئممـا » نهچــچه ۋاقىتــتىن شــۇنچه دﯦــسهك كهلمىــدى ،قــۇلىقى زادى گهپ ائڭلىمىــدى ،ەئمــدى كهلسه-كهلمىسه بهرىبىر ،بولغۇلۇق بولدى« دەپ وئيلىغان بولسا تﯧلﯧفـون قىلمـايمۇ قوياتتى ،ائپتوبۇس مهنزىلگه ائز قالغانچه زۆھرە تىتىلداپ وئلتۇرالماي قالدى ،ائخىـر يﯧنىــدىكى بىرەيلهننىــڭ تﯧلﯧفــونىنى ســوراپ ۆئيىــگه تﯧلﯧفــون قىلىۋىــدى ،ھــﯧچكىم تﯧلﯧفوننى ائلمىدى ،ۆئيدىكىلهر بازارغا ياكى مازارغا كهتكهندەك ۈئن -ساداسىز ىئدى. زۆھرە تﯧلﯧفوننى ىئگىسىگه قايتۇرۇپ بﯧرىۋﯦتىپ » ،ۆئزەمنـى قورقۇتمـاي ،ھهممىـسى بار ،ھهممىـسى بىـلهن كۆرۈشـىمهن « دەپ ۆئزىـگه تهسـهللىي بهرسـىمۇ ەئندىـشىدىن قۇتۇاللمىدى .ائخىـر يـۇرت-مهھهللىـسىگىمۇ ائز قالـدى .ەئنه تونـۇش يـولالر ،غﯧرىـپ ۆئيــلهر ،غهمكىــن دەرەخــلهر ،قورايــدەك قﯧتىــپ كهتــكهن دﯦھقــانالر ،ائپتاپتــا قالغــان
395
دۇكانچىالر ،مايلىشاڭغۇ ائشـپهزلهر ،موتوسـكىلىتنى غاقىرىتىـپ يـۈرگهن بىكـارچى ياشالر... زۆھــرە نــاھىيه بازىرىغــا چۈشــۈپ ،كىراكهشــنىڭ ەئرزان باھــالىق ماشىنىــسىغا چىقىپ ۆئيىگه يﯧتىپ كهلدى ،چامادانلىرىنى دەرۋازا ائلدىغا تاشالپ قويۇپال ھويلىغا ائلدىراپ كىرىپ كهلدى ،دادىسى ائنىـسى بىـلهن بىلـله ھويلىـدىكى كارىۋاتتـا چـاي ىئچىپ وئلتۇراتتى ،زۆھرە يۈرىكىنى تۇتۇپ وئلتۇرۇپ قالدى ،خۇداغـا مىـڭ قﯧـتىمالپ شۈكۈر ېئيتتى ،وئرنىدىن تۇرۇپ ىئككهيلهنگه زوقلىنىـپ قارىـدى ،كـۆز ائلـدى يـورۇپ كهتتى .ائنىسى ۇئنى كۆرۈپ ھهيران ھهم خۇشال بولۇپ ائلدىغا كهلـدى ،كۆزلىرىـدىن خۇشاللىق ياشلىرى تۆكۈلدى .ائنـا-بـاال قۇچاقلىـشىپ يىغالشـتى .زۆھـرە دادىـسىغا قارىدى ،كارىۋاتتىن چۈشۈپ كۈلۈمسىرەپ قاراپ تۇرغان دادىسى شۇنچىلىك سۆيۈملۈك كۆرۈنـــۈپ كهتتىكـــى ،بﯧرىـــپ قوللىرىغـــا ېئـــسىلىپ » ۋاقتىـــدا كﯧلهلمىـــدىم دادا، ەئھۋالىڭىزنى سوراپ بواللمىدىم ،مﯧنى كهچۈرۈڭ« دﯦـدى ،تاماكـا پـۇراپ تۇرىـدىغان دادىسى»ھﯧچقىسى يوق قىـزىم ،ائت ائيلىنىـپ وئقـۇرىنى تاپىـدۇ دەيـدۇ ،كهلگىنىـڭ ياخشى بولدى« دەپ ۇئنىڭ كۆڭلىنى ياسىدى. _تﯧلﯧفــون قىلىــۋەتكهن بولــساڭچۇ قىــزىم ،ائلــدىڭغا چىقــاتتۇق_...دﯦــدى ائنىــسى خۇشاللىقتىن قويغان-تۇتقىنىنى بىلمهي _ ،كﯧلىشىڭدىن بىخهۋەر قاپتۇق. _ ائۋارە قىلماي دﯦدىم ،يولدا تﯧلﯧفون قىلسام ۆئيدە ھﯧچقايسڭالر يوققۇ؟ _ ھه ،چۈشته قوشنىالر چاقىرىپتىكهن ،چىقىپ كﯧتىپ قالغان وئخشايمىز... _ يولدا بىر يامان چۈش كۆرۈپ قاپتىكهنمهن ،توال ەئنسىرىدىم... _ بىــز بــۇ يهردە ســهندىن ەئنــسىرەپ يــۈرگهن قىــزىم ،ائخىــر كهلــدىڭ، ،يــۈرەك كﯧــسىلىممۇ ســاقىيىدىغان بولــدى ،خــۇدايىم ســاق-ســاالمهت كۆرۈشۈشــكه نﯧــسىپ قىلدى... _ بۇ باالم ۇئنداق كالۋا ەئمهس ،چىقىشنىمۇ بىلىدۇ ،چۈشۈشـنىمۇ بىلىـدۇ_...دﯦـدى دادىسى كۈلۈپ قويۇپ _،سىله توال گهپ قىلىـپ قـۇلىقىنى ائغرىتمىغـان بولـساڭال بـۇ چاغقا ۆئزى يﯧنىپ كﯧلهتتى... _ قارا ،سﯧنى كۆرۈپال داداڭنىڭ ائغزى ېئچىلىپ قالدى. زۆھرە زوقمهنلىككه ،شادلىققا چۆمدى ،ائتا-ائنىـسى بىـلهن مۇڭدىـشىپ ھارمىـدى. زۆھرەنىڭ ائچچىقى يامان ائچىسى ائنىسىدىن خهۋەر ائڭالپ دەرھال يﯧتپ كهلدى. _ قﯧنى ائۋۇ جىن ،نهگه كهتتى؟ _ مانا ،مهن _،دﯦدى زۆھرە ۆئيدىن چىقىـپ _،سـاڭا دەپ قويـاي ،ائران كۆرۈشـكهندە ماڭا سﯧسىق گهپ قىلما. _ دەيــدىغان گهپنىــڭ ھهممىــسىنى دەپ بولغــان_،دﯦــدى ائچىــسى كﯧلىــپال ۇئنــى قۇچاقالپ _،قﯧلىنغا گهپمۇ ۆئتمهيدۇ ...ەئمدى كهتمهيدىغانسهن؟
396
_ قاراپ باقىمهن_،دﯦدى زۆھرە ۇئنىڭ قۇالق تۈۋىگه پىچىرالپ _،سهن مﯧنىـڭ ېئـرىم ەئمهس ،كهتسهم ېئرىم بىلهن كﯧتىمهن... _ ۇئنــداق بولــسا مهيلــى ،لــﯧكىن ېئرىــڭ ســهل يۇۋاشــتهك قىلىــدۇ ،ســﯧنى باشــالپ ماڭاالمدۇ؟ ۇئنى ھﯧلىمۇ ىئككـى ائي بـوزەك قىلـدىڭ ،خهقـلهر ېئرىڭنىـڭ ۈئسـتىدىن ھﯧلىمۇ ائز گهپ قىلمىدى ،ۇئ سﯧنى ائقـالپ بواللمـاي قالغانىـدى ،ەئمـدى كهلمىـگهن بولساڭ چوقۇم چىدىماي خﯧتىڭنى بﯧرەتتى... _ مهھهللىدە ۇئ توغرۇلۇق باشقا گهپ-سۆزلهر بولمىغاندۇ؟ _ ياق ،ۇئنداق گهپ يـوق ،بولـسا بىـز ائڭلىمـاي قاالمـدۇق؟ ېئرىـڭ بىزنـى يـوقالپ تــۇردى ،ســﯧنىڭ ەئته-ۆئگــۈن قايتىــپ كﯧلىــدىغانلىقىڭنى كىــشىلهرگه دەپــال تــۇردى، مهســچىتلهردىمۇ دﯦــگهن چﯧغىــۋا ،ىئــشقىلىپ يــۈزىمىز بۇرۇنقىــدىن يــورۇق ،تاالغــا چىقساقمۇ خهقلهرگه قورقماي گهپ قىالاليمىز. ەئتىسى ەئتىگهندە زۆھرەنىڭ ائنىسى يولدىشىنى وئيغىتىپ ،بامدات نامىزىغـا ھهيدىدى ۋە سىيىت قارىنى چاقىرىـپ كﯧلىـشنى تاپىلىـدى .مىـجهزى ېئغىـر ،ېئتىقـاد ەئمهللىــرى ەئل قاتــارى كﯧتىۋاتقــان قﯧيناتــا بامــدات نامىزىنىــڭ پهرىــزىگه ائران ۈئلگۈرۈپ باردى ،نامـازدىن كﯧـيىن جامـاەئت بىـلهن كۆرۈشـۈپ بولـۇپ ،كـۈيوئغلىنى باشالپ ۆئيىـگه ماڭـدى ،سـىيىت قـارى ىئـچ-ىئچىـدىن شـادلىققا ،ھاياجانغـا تولـۇپ، چهبدەس قهدەم بىلهن كﯧتىۋاتاتتى ،ائلالھ تاائالغا ھهمدۇ ساناالر ېئيتـاتتى .ۇئ تونـۇش ھويلىغا قهدەم بﯧسىپ كارىۋاتتا وئلتۇردى. _ ۆئيگه كىرسىله بوالتتى_...دﯦدى قﯧيناتىسى. _ مهشهدىال وئلتۇراي دادا ،ەئتىگهنلىك ھاۋا ياخشى... بىــر دەمــدىن كﯧــيىن قﯧينانىــسى چىقىــپ ەئھــۋال ســورىدى ،كارىۋاتقــا داســتىخان سالدى .ۆئيگه كىرىپ زۆھرەنى چاقىردى .ۋاقچه ۇئخلىغان زۆھرە وئرنىدىن ائلدىرىماي قوپۇپ ،يـۈز-كـۆزىنى يۇيـۇپ ھويلىغـا چىقتـى ،سـىيىت قـارى كارىۋاتتـا چـاي ىئچىـپ وئلتۇراتتى ،زۆھـرە تۈنۈگـۈن كـۆرگهن چۈشـىنى دەررۇ ېئـسىگه ائلـدى ،ەئممـا سـىيىت قارىنىڭ قولىدا قۇرائن يوق ،نان بار ىئدى .زۆھرەگه ائچچىقالپ ەئمهس ،كۈلۈمـسىرەپ قاراپ تۇراتتى. _ قانداق ەئھۋالىڭىز ،گهپ قىلمايال كﯧلىۋاپسىزغۇ؟ _ ۆئزەمنىڭ ۆئيى تۇرسا ،كهلگىم كهلسه كﯧلىۋىرىمهن-دە... _ ياخـــشى بوپتـــۇ ،ســـىزگه قايىـــل بولـــدۇم ،ھـــالقىلىق پهيتتـــته تـــوغرا قـــارار چىقىرااليدىكهنسىز ،دﯦگىنىڭىزنى چوقۇم قىالاليدىكهنسىز... _ خۇدايىم مﯧنى ەئر كىشى قىلىـپ يارىتىـپ قويمـاپتىكهن ،بولمىـسا نـى ىئـشالرنى قىلغــۇم بــار ىئــدى ،ائلــدىراپ يﯧنىپمــۇ كهلمهيتــتىم ،لــﯧكىن ائيــال بولغىنىمغىمــۇ
397
پۇشايمان قىلمايمهن .خۇدايىمنىڭ بۇيرۇغىنى شۇ وئخشايدۇ _...دﯦدى زۆھرە كارىۋاتقا كﯧلىپ وئلتۇرۇپ. _ ائلالھقا شۈكۈر،ھهر نـﯧمه بولـسا بىـر يهرگه جهم بولـدۇق .بىزنىـڭ ۆئيـگه قاچـان كﯧتىمىز؟ _ نﯧمانچه ائلدىرايسىز؟ كﯧلىپ مهن تﯧخى تۈزۈك ائرام ائلمىدىم. _ شۇ ...ائرام ېئلىپ بولغاندىن كﯧيىن دەيمهن. _ بــۇ يهردە تﯧخــى بىــر تــوي قىالرمىــز؟ مﯧنــى مۇشــۇنداقال ېئلىــپ كهتمهكچىمــا؟ مهھهللىدىكى خهقلهرگه ۆئزەمنى بىلـدۈرۈپ قويمىـسام بولمـاس ،تويۇمنىـڭ نهغـمه- ناۋاسىنى ائڭلىمىسام بولماس... _ ەئلــۋەتته شــۇنداق قىلىمىــز ،ائۋۋال نــاھىيىگه كىرىــپ تــوي خﯧتــى ائلمىــساق بولمايدۇ... ســىيىت قــارى شــۇ تاپتــا زۆھــرە نــﯧمه دﯦــسه يــاق دﯦمهيتتــى ،كۆڭــۈل يهنه ائجىــز كﯧلىۋاتاتتى ،مهلۇم ۋاقىتتىن كﯧيىن بۇ ائجىزلىقمۇ تۈگهپ ،ەئركهكلىك ىئرادە غالىـپ كﯧلىــدىغان ،بــوي بهرمهس خوتۇنىنىــڭ ۋۇجــۇدىنى تامــامهن ىئگىلهيــدىغان كۈنلهرمــۇ كﯧلهرمۇ؟ ىئككى كۈندىن كﯧيىن سىيىت قارى زۆھرەنى باشالپ ناھىيىگه كىرىپ تـوي خﯧتـى ائلــدى ،بىــر ھهپــته تهييــارلىقتىن كﯧــيىن ىئككــى ۆئيــدە بىــرال ۋاقىتتــا تــوي بولــدى. مهھهللىدىكىلهر ،يىراق-يﯧقىندىكى ۇئرۇغ-تۇغقان ،تونـۇش-بىلىـشلهر تـوي ېئـشىغا ېئغىــز تﯧگىــشىپ ،غهيــۋەت-شــىكايهتكه كۆمۈلــۈپ كهتــكهن كﯧلىــنچهككه بهخــت تىلهشتى .زۆھرە ۆئزىنىڭ بىر قۇر ېئـسىل كىيىمـى بىلهنـال زىننهتلىنىـپ وئلتـۇردى، ائلىپــته گىــرىم قىلىپمــۇ كهتمىــدى؛ ائلمــاس ۈئزۈكنــى تىقىۋﯦتىــپ ،ســىيىت قــارى بﯧيجىڭدا ېئلىپ بهرگهن ۈئزۈكنى تاقىدى ،ۆئيىدە ېئلىكترونلۇق رىيال بىلهن ائز-توال نهغمه ناۋا قىلىنغان بولدى ،توي خاتىرىـسى سـۈرەتكه ېئلىنـدى ،سـانتانا بىـلهن قىـز كۆچۈرۈلــدى .ىئــشقىلىپ ،چىرايلىــق بىــر تــوي بولــدى ،تويلــۇق ېئلىنىــپ بولغاچقــا، مهھهللىــدىكىلهرمۇ ســىيىت قارىنىــڭ ھــۆرمىتىنى قىلىــپ ،توينىــڭ قاىئدىــسىنى قىلغاچقا چىقىم ائنچه ېئشىپ كهتمىدى .تويغا كهلگهن تـاھىر قـارى سـىيىت قـارىنى ائيرىم چاقىرىپ ،ۆئتكهندە بهرگهن بىر تۈمهن قهرزنـى كۆتـۈرۈۋەتكهنلىكىنى ېئيتىـپ ۇئنى تﯧخىمۇ تهسىرلهندۈرۈۋەتتى. _ بۇنداق قىلساڭ بولمايتتى ،سﯧنىڭمۇ خوتۇن-بالىلىرىـڭ بـار ،مهن ۇئنـى ھامـان قايتۇراتتىم. _ ۇئ سﯧنىڭ تويۇڭغا ائتىغىنىم ،قوبـۇل قىـل ،تـاش دﯦـگهن ائلالھنىـڭ زﯦمىنىـدىن چىقىدۇ ،ىئزدىسهك ،تىرىشساق يهنه تاپااليمىز .بۇنىڭدىن كﯧيىن يهنه بىلله مﯧڭىپ
398
قﯧلىــشىمىز مــۇمكىن .ەئمــدى بارســاق بﯧيجىڭغــا ەئمهس ،شــﯧنجﯧن ،شــاڭخهيلهرگه بارىمىز ،يول دﯦگهن ماڭغانچه ېئچىلىدۇ. _ رەھمهت دوستۇم ،سهندىن بهك مىننهتدارمهن ،ائلالھ ساڭا تﯧخىمۇ بهرىكهت ائتـا قىلغاي _ ،دﯦدى سىيىت قارى دوستىنىڭ قولىنى چىڭ سىقىپ _،دۇائلىرىمـدا تىـلهپ تــۇراي ،مىــدىرالپ تۇرســاق رىــسقىمىزنى تاپااليــدىكهنمىز ،ائلــالھ بىزنىمــۇ بــاي قىلىدىغان كۈنلهر كﯧلهر... _ سهۋەب قىل ،تهلهپ قىل دﯦگهن گهپ بار ،ائلالھنىڭ رەھمىـتىگه تويمـايمىز .ھهر ىئشنى يولىدا ېئلىپ بارساق تۇرمۇشىمىز بهختلىك بولىدۇ .سهن ەئمدى توي قىلدىڭ، خوتۇن خهق ائجىـز كﯧلىـدۇ ،زۆھرەنـى ھهرگىـز رەنجىـتمه ،ۇئ قىزنىـڭ دىلـى سـۇنۇق كۆرۈنىــدۇ ،كــۆپ ائۋايــال ،قهدىــرله ،چامىڭنىــڭ يﯧتىــشىچه مهرت ،كهڭ قورســاق بــول. ىئنشاائلالھ ،بهختلىك بولغايسىلهر... _ ىئنشاائلالھ ،دﯦگىنىڭ كهلسۇن. تــاھىر قــارى ھاتهمــدەك مهرتلىــك بىــلهن ســىيىت قــارىنى خۇشــال قىلىــپ ،ۇئنىــڭ كهلگۈســىگه بولغــان ىئــشهنچىنى تﯧخىمــۇ كــۈچهيتتى .ياخــشى دوســت ۋە چىرايلىــق خوتۇنغا ېئرىشكهن سىيىت قارىنى كىممۇ بهختلىك ەئمهس دﯦيهلىسۇن؟ »لﯧكىن « ...دەپ بىائرام بوالتتى سىيىت قارى» ،لﯧكىن«دىن كﯧيىن نۇرغـۇن غهم- ەئندىشه بۆكتۈرمىدىكى دۈشمهندەك پهيدا بوالتتى .لﯧكىن ...ۇئ چىرايلىق خوتۇنىنىڭ دەردىنى ەئمـدى تارتىـدۇ ،بىـر ۆئيـگه كىرگهنـدىن كﯧـيىن ھهقىقىـي تۇرمـۇش ەئمـدى باشلىنىدۇ .قۇدا-باجا ،كﯧلىن بىلهن قﯧينانا ،كﯧلىن بىلهن سىڭىل ...مۇناسىۋەتلىرى قاتتىق سىناققا دۇچ كﯧلىدۇ ،زۆھرەنىـڭ دىلـى تهقۋالىققـا تولـۇق مايىـل بـولمىغىچه ائىئلىنى شهرىەئت ھۆكۈملىرى بـويىچه باشـقۇرۇپ ،گـۈزەل ائىئلىنـى بهرپـا قىلغىلـى بوالمدۇ؟ قارىمنىڭ بﯧشىدا يهنىال وئت كۆيىـدۇ ،ەئممـا بـۇ وئت دوزاخ وئتـى ائلدىـدا ۇئچقــۇنچه يــوق .ۇئ ۆئز دىنىــدىن چهتــنىمىگهن ائساســتا خوتۇنىنىــڭ تهلهپلىرىنــى وئرۇندىشى كﯧـرەك ،ائنـدىن ۇئنـى سـهۋرچانلىق ۋە مﯧھىـر-مـۇھهببهت بىـلهن قايىـل قىلىشى كﯧرەك ،ھﯧلىمۇ شـۇنچه سـهۋر قىلىـپ كهلـدى ،سـهۋر-تاقهتنىـڭ مﯧۋىـسىنى كۆردى ،يهنه داۋاملىـق سـهۋرچانلىق كۆرسىتىـشى كﯧـرەك .كـۈنلهر ۆئتىـدۇ ،بـالىلىق بولىدۇ ،زۆھرە ائىئلىگه بارا-بارا مهھكهم باغلىنىدۇ ،پهۋقۇلائددە ەئھۋالدا ساراڭلىقى تۇتسىمۇ »قاراپ تـۇرۇڭ ،مهن يهنه بﯧيجىڭغـا كﯧـتىمهن« دﯦيهلمهيـدۇ ،ائرىلىقتـا ۇئ قاتتىق تۇغۇتنى باشتىن كهچـۈرۈپ ۆئلۈمنىـڭ ىئنـسانغا نهقهدەر يﯧقىنلىقىنـى ھـﯧس قىلىــدۇ ،مهھهللىــدىكى ۈئلــۈم-يﯧــتىم ىئــشلىرىغا قاتنىــشىدۇ ،ەئســلىدىكى ىئزگــۈ تۇيغۇلىرى وئيغىنىدۇ ،يىلـالر ۆئتكهنـچه ېئرىنىـڭ ھـۆرمىتىنى قىلىـدىغان ،ېئرىنىـڭ ھهققىنى ائدا قىلىـدىغان دىيانهتلىـك قۇشـناچىمغا ائيلىنىـدۇ .بۇالرنىـڭ ھهممىـسى ائلالھنىــڭ ھىــدايهت قىلىــشىغا بــاغلىق .شــۇڭا ســىيىت قــارى ھهر ۋاقىــت نامىزىــدا
399
ائلالھــتىن بــۇنى تىــلهپ تۇرىــدۇ ،ائلالھنىــڭ رەھمىتــى كهڭ ،تىلىــگهن ائدەم ھامــان تاپىدۇ. يﯧڭــى تۇرمــۇش خىيــاللىرى ســىيىت قــارىمنى ھاياجانغــا ســاالتتى ،زۆھــرە شــۇ تۇرمۇشنىڭ غهليانلىرى ىئچىدە ۆئزىنىڭ ىئدىيىسىنىڭ ۆئزگىرىشىنى ەئمهس ،سىيىت قارىمنىڭ تۇرمۇشىنىڭ ۆئزگۈرۈشىنى ۈئمىـد قىالتتـى ،بـۇ ۈئمىـد چـوڭ ەئمهس ىئـدى، يوقمۇ ەئمهس ىئدى ،ەئمما تۇرمۇشال مهۋجۇت بولىدىكهن ،بۇ ۈئمىد يوقالمايتتى. ۇئالر تــوي كۈنىنىــڭ ائلدىراشــلىقى ۋە ھاياجــانلىرىنى تۈگىتىــپ بولغــان كۈنىنىــڭ ەئتىسىال مىجهزدە ،پىكىـردە بىـرلىككه كـﯧلىش مهسىلىـسىگه دۇچ كهلـدى ،كۆڭـۈل ھهممىنى ،ھهتتا ىئدىيىنىمۇ يۇمشىتىدىغان يامان نهرسه ىئدى ،ەئمما ىئـدىيهمۇ بـوش كهلمهيتتــى ،تهھــدىتكه ۇئچرىغانــدا كۆڭۈلنىــڭ ۋاقىتلىــق ۋەسۋەســىلىرىنى چــۆرۈپ تاشلىۋﯦتهتتى. ۇئالرنىڭ تۇرمۇشى ەئنه شۇنداق ھاياجان ،ەئندىشه ،ۈئمىد بىلهن باشالندى. )تۈگىدى(
400