Powiat Grodziski - Informator 2010 by Appen Karpaty

Powiat

Grodziski

Informator 2010 1

Opracowanie merytoryczne: Izabella Maria Kamińska, Samodzielne Stanowisko Promocji Powiatu Konsultacja: Marek Wieżbicki – Starosta Grodziski, Joanna Damaziak – Sekretarz Powiatu Grodziskiego Teksty o miastach i gminach Powiatu Grodziskiego - na podstawie stron internetowych miast i gmin. Projekt i wykonanie: Agencja Multimedialna Appen Długa 4 05 - 806 Komorów Tel: (22) 758 08 12 Mob: (+48) 608 659 081 E-mail: agencja@appen.pl

Fotografie : Maciej Juszczakiewicz Studio Fotografii Cyfrowej FUJIFILM FDI Pl. Wolności 5 05 – 825 Grodzisk Mazowiecki Tel./fax 22/734 50 40 - 41 Izabella Maria Kamińska

z wyjątkiem: str. 25 i 38 archiwum Starostwa str. 63 archiwum Urzędu Gminy w Jaktorowie

Szanowni Państwo, Oddajemy w Państwa ręce Folder prezentujący Powiat Grodziski, jego walory przyrodnicze, jak również przybliżający działalność Powiatu i zadania jakie realizuje. Mija trzecia kadencja. Te trzy kadencje przyniosły istotne zmiany na obszarze Powiatu. Podejmowano wiele inicjatyw i przedsięwzięć, których znaczna część została zrealizowana. Kolejne kadencje to kolejne inwestycje. Wiele z nich kontynuowane było na przestrzeni więcej niż jednej kadencji, jak np. Szpital Zachodni im. Jana Pawła II czy Strażnica dla Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej. Zadaniem dla kolejnych kadencji jest również budowa i remont dróg, które dla ostatniej kadencji były sprawą priorytetową. Przeniesienie szeregu zadań do samorządów umożliwiło ich lepsze realizowanie. Istotnym przykładem może być tu Szpital, którego budowa, przerwana w 1996 r., wznowiona została po kilku latach właśnie po reformie administracyjnej w 1998 r. rozdzielającej kompetencje pomiędzy samorząd wojewódzki, powiatowy i gminny. Kolejnym przykładem jest infrastruktura oświatowa, która co roku sukcesywnie jest polepszana poprzez remonty szkół, budowę boisk szkolnych czy rozbudowę infrastruktury informatycznej w placówkach oświatowych. Zarówno obecny, jak i poprzednie samorządy realizujemy powierzone nam zadania jak też staramy się podnosić jakość usług świadczonych w Starostwie. Z inicjatywy obecnego kierownictwa i dzięki dużemu zaangażowaniu urzędników wdrożyliśmy Certyfikat Zarządzania Jakością ISO 9001-2008, który potwierdzany jest kontrolnymi auditami, co najmniej raz w roku. Pracownicy Starostwa wzięli również udział w dwóch edycjach ogólnopolskiej akcji ,,Przejrzysta Polska”, której celem było wprowadzenie transparentnych procedur oraz mechanizmów antykorupcyjnych. W celu skutecznego i satysfakcjonującego

klientów świadczenia usług urzędnicy podnoszą swoje kwalifikacje biorąc udział w licznych szkoleniach. Mając na uwadze komfort przyjmowania klientów Starostwa przeprowadziliśmy szereg remontów, m.in. pomieszczeń przy ul. Żyrardowskiej na potrzeby Wydziału Geodezji Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami oraz Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, dzięki czemu polepszyły się warunki przyjmowania interesantów przez pracowników pozostałych wydziałów przy ul. Kościuszki 32. Z kolei poprzez budowę podjazdu dla osób niepełnosprawnych umożliwiliśmy korzystanie ze Starostwa osobom mającym problemy z samodzielnym poruszanie się. Natomiast aby usprawnić obsługę korespondencji i dokumentów, za pozyskane z Unii Europejskiej dofinansowanie, rozbudowaliśmy infrastrukturę informatyczną i wprowadziliśmy elektroniczny obieg dokumentów wraz z podpisem elektronicznym. Innym nie mniej ważnym elementem naszej działalności było opracowanie koncepcji flagi Powiatu. Komisja Heraldyczna przy MSW i A 24 czerwca 2009 zaopiniowała pozytywnie jej projekt jako zgodny z zasadami heraldyki oraz miejscową tradycją heraldyczną. Flaga przyjęta została Uchwałą nr 231/09 Rady Powiatu Grodziskiego. Ufamy, iż Folder ten przybliży Państwu walory Powiatu Grodziskiego, nie tylko przyrodnicze ale również infrastrukturalne, inwestycyjne i lokalizacyjne, a w Starostwie obsłużeni zostaniecie Państwo w sposób kompetentny, rzetelny i kulturalny przez świadomych swojej roli urzędników. Sławomir Kamiński Przewodniczący Rady i Rada Powiatu Grodziskiego

Marek Wieżbicki Starosta Grodziski 3

Flagą Powiatu Grodziskiego jest prostokątny płat tkaniny w kolorze żółtym o proporcjach 5:8. W środku prostokątne pole w kolorze czerwonym o proporcjach 5:4 styczne obustronnie do dłuższych krawędzi płata. Na nim jak na tarczy herbowej godło z herbu Powiatu Grodziskiego wspólnie głowa orła mazowieckiego i Bogoria.

Powiat Grodziski

Powiat Grodziski Powiat Grodziski, położony w zachodniej części Województwa Mazowieckiego, w odległości ok. 30 km na południowy zachód od miasta stołecznego Warszawy, jest jednym z czterdziestu dwóch Powiatów Mazowsza. Od północy graniczy z Powiatem Warszawskim Zachodnim, od wschodu z Powiatem Pruszkowskim, od południowego wschodu z Powiatami Piaseczyńskim i Grójeckim, od zachodu z Powiatem Żyrardowskim i od północnego zachodu – z Powiatem Sochaczewskim.

polskie i z kapitałem zagranicznym działające w zakresie produkcji, usług i transportu oraz rolnictwo. Samorządy inwestują między innymi w modernizację dróg oraz infrastrukturę techniczną, posiadają tereny pod inwestycje przemysłowe i mieszkaniowe. Dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu, rozbudowanej infrastrukturze i walorom przyrodniczym otwarte gminy Powiatu przygotowane są do przyjmowania turystów i inwestorów, jak również nowych mieszkańców, którzy chcieliby tu osiedlić się.

Obszar terytorialny Powiatu, o powierzchni 367 kw., zaGrodzisk Mazowiecki to 488 – letnie miasto będące kiedyś mieszkiwany przez ponad 80 tys. mieszkańców, tworzy zdrojowy uzdrowiskiem dla elit, dziś dynamicznie rozwija sześć różnorodnych przyrodniczo i industrialnie gmin. się gospodarczo, jest otwarte na inwestycje przemysłowe Miasto i Gmina Grodzisk Mazowiecki będący zarazem i mieszkaniowe. stolicą Powiatu, miasta: Milanówek i Podkowa Leśna - należące przed 1998 rokiem do województwa warszawskiego oraz gminy: Żabia Wola, Baranów i Jaktorów – z Gdańsk Gdańsk dawnego województwa skierniewickiego. WARSZAWA 30 km Podstawą działalności władz Powiatu w budowaniu Poznań społeczeństwa obywatelskiego i pobudzenia aktywno11 km 2 BŁONIE 25 km ści społecznej oraz dążenia do przejrzystości i transpaPRUSZKÓW. rentności działań jest współpraca z organizacjami po4 km A2 zarządowymi. Działalność organizacji pozarządowych znacząco wpływa na rozwój Powiatu i jakość życia jego 79 Berlin 18 km mieszkańców. Bardzo dużą uwagę samorząd Powiatu przywiązuje również do współpracy z innymi samorząGRODZISK MAZ. Skierniewice dami, zarówno z terenu Powiatu, jak i sąsiednimi. Naj8 7 większe efekty współpraca ta przynosi przy realizacji ŻYRARDÓW inwestycji drogowych. 12 km Rozwój gospodarczy poszczególnych gmin, a zarazem nadający charakter całemu Powiatowi, kształtują firmy

MSZCZONÓW Łódź Katowice

Kraków

Powiat Grodziski

OSTROŁĘKA MŁAWA

PRZASNYSZ

ŻUROMIN

CIECHANÓW

SIERPC

MAKÓW MAZOWIECKI OSTRÓW MAZOWIECKI PUŁTUSK

PŁOŃSK

PŁOCK

WYSZKÓW

LEGIONOWO GOSTYNIN

WĘGRÓW

NOWY DWÓR MAZOWIECKI SOCHACZEW

SOKOŁÓW PODLASKI

WOŁOMIN

OŻARÓW MAZOWIECKI

WARSZAWA

MIŃSK MAZOWIECKI

ŁOSICE SIEDLCE

PRUSZKÓW

ŻYRARDÓW

OTWOCK

GRODZISK MAZOWIECKI

PIASECZNO

Baranów Milanówek

Jaktorów

Grodzisk Mazowiecki

Żabia Wola

GARWOLIN

GRÓJEC

Podkowa Leśna BIAŁOBRZEGI

KOZIENICE

RADOM PRZYSUCHA ZWOLEŃ SZYDŁOWIEC

LIPSKO

Milanówek to miasto pięknie wtopione w zieleń, otwarte na tych, którzy szukają terenów pod zabudowę indywidualną i przyjazną ekologicznie działalność produkcyjną i usługową. Podkowa Leśna od początku elitarne miasto inteligencji twórczej, polityków i przemysłowców. Wpisane jest w całości w rejestr zabytków. 6

Jaktorów to gmina rolnicza, gdzie grunty przeznaczone są m.in. pod inwestycje związane z przetwórstwem rol-

nym oraz pod inwestycje przemysłowe i mieszkaniowe. Baranów to gmina typowo rolnicza, ale też otwarta na inwestycje przemysłowe i usługowe. Bliskość aglomeracji warszawskiej i niewielkie zanieczyszczenie środowiska stwarzają warunki do przekształcania się gminy w bazę noclegowo – rekreacyjną. Gmina Żabia Wola dysponuje gruntami pod inwestycje przemysłowe, z zakresu turystyki i jednorodzinnego budownictwa mieszkaniowego. Atrakcyjna ekologicznie, lasy – rezerwaty zajmują 1/5 jej powierzchni.

Powiat Grodziski

Strategia rozwoju powiatu grodziskiego na lata 2004 – 2013 W długoletnim planowaniu działań w Powiecie Grodziskim oraz możliwości skutecznego zarządzania, jak również korzystania z funduszy unijnych, ma pomóc Strategia Rozwoju Powiatu Grodziskiego na lata 2004 – 2013. Nadrzędnym celem i koncepcją, która znajduje zastosowanie w odniesieniu do wszystkich planowanych działań jest zrównoważony rozwój Powiatu przy jednoczesnej ochronie dziedzictwa kulturowego i środowiska naturalnego.

Wśród celów strategicznych są:

1. rozwój i poprawa warunków życiowych lokalnej społeczności realizowanie m.in. poprzez: • wspieranie budownictwa jednorodzinnego, • zapewnienie sprawnej, przyjaznej dla obywateli i zgodnej ze standardami europejskimi, obsługi poprzez urzędy administracji publicznej, • ochronę, kształtowanie i wykorzystywanie zasobów środowiska naturalnego z poszanowanie dziedzictwa kulturowego, • poprawę stanu opieki zdrowotnej oraz rozwój pomocy społecznej na terenie Powiatu, • podniesienie znaczenia kultury jako czynnika wpływającego na rozwój społeczno – gospodarczy.

2. rozwój infrastruktury i komunikacji poprzez: • inicjowanie i wspieranie budowy parkingów zlokalizowanych przy stacjach PKP i WKD na terenie Powiatu, • budowę ścieżek rowerowych, budowę i remont sieci drogowej, • zapewnienie dostępności do mediów: woda, energia, gaz, telefon, internet itp. na terenie Powiatu.

3. rozwój przedsiębiorczości i zasobów ludzkich realizowany poprzez: • stymulowanie rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości, • zdynamizowanie rozwoju gospodarczego, • rozwój zasobów ludzkich.

Powiat Grodziski: Budżet

Budżet Podstawowym narzędziem służącym realizacji Strategii Rozwoju Powiatu jest budżet. Jego dochody i wydatki na przestrzeni ostatnich lat pokazują poniższe wykresy.

Dochody powiatu w latach 2003 - 2010

80000000

2010

70000000 61 769 874 60000000 51 612 935 50000000

53 952 413

2008

2007

36 584 530 29 336 327

2006

20000000

2005

10000000 0

2009

43 171 438

40000000 30000000

64 031 772 63 902 733

2004 2003 rok

2004 rok

2005 rok

2006 rok

2007 rok

2008 rok

2009 rok

2010 rok

2003

Powiat Grodziski: BudĹźet

Wydatki powiatu w latach 2003 - 2010

80000000 70 331 772 71 162 733 66 227 701

70000000 60000000

2008 ro

42 979 442

40000000 30000000

2009 ro

53 379 179 54 662 883

50000000

2007 ro

34 912 067 29 069 414

2006 ro

20000000

2005 ro

10000000 0

2010 ro

2004 ro 2003 rok

2004 rok

2005 rok

2006 rok

2007 rok

2008 rok

2009 rok

2010 rok

2003 ro

Powiat Grodziski: Budżet

Struktura wydatków Wpływ na strukturę wydatków maja również przypisane ustawowo zadania realizowane przez Powiat.

Rok 2009 Ochrona zdrowia Transport i łączność (drogi powiatowe) 15 942 386; 22%

1 759 150; 3%

Pomoc społeczna 9 681 453; 13% Gospodarka mieszkaniowa i działalność usługowa 3 725 931; 5%

Oświata i edukacja 20 448 061; 28%

Administracja publiczna 8 138 048; 11% Bezpieczeństwo publiczne i przeciwpożarowe 3 921 792; 6%

Kultura fizyczna i ochrona dziedzictwa narodowego

Różne rozliczenia (wpłata do budżetu)

1 447 692; 2%

7 354 792; 6%

Powiat Grodziski: Budżet

Rok 2010 Ochrona zdrowia Transport i łączność (drogi powiatowe) 15 039 504; 20%

1 7838 000; 3%

Pomoc społeczna 9 554 723; 13% Gospodarka mieszkaniowa i działalność usługowa 2 337 681; 3%

Oświata i edukacja 22 101 606; 30%

Administracja publiczna 8 866 764; 12% Bezpieczeństwo publiczne i przeciwpożarowe 3 568 687; 5%

Kultura fizyczna i ochrona dziedzictwa narodowego

Różne rozliczenia (wpłata do budżetu)

961 000; 1%

9 756 403; 13%

Powiat Grodziski: Budżet

Specjalistyczny Szpital Zachodni im. Jana Pawła II w Grodzisku Mazowieckim Budowa Szpitala jest inwestycją wieloletnią, finansowaną ze środków pochodzących z budżetu państwa w ramach Kontraktu Wojewódzkiego. Rozpoczęta została w latach 80 – tych, następnie przerwana i wznowiona w 1996 roku. Trzy lata później nadzór nad budową Szpitala przejął Powiat. Dzięki zaangażowaniu władz samorządowych: powiatowych i gminnych, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego oraz Dyrekcji Szpitala, w kwietniu 2003 roku placówkę uruchomiono. Obecnie do dyspozycji pacjentów pozostają 323 łóżka, w tym 296 na oddziałach Szpitala, 11 na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym i 16 w Stacji Dializ.

Do dyspozycji pacjentów są: Oddział Wewnętrzny Oddział Ortopedii i Traumatologii Oddział Neurologiczny i Udarowy Oddział Pediatryczny Oddział Chirurgiczny Oddział Kardiologiczny Oddział Urologiczny Szpitalny Oddział Ratunkowy Stacja Dializ Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Oddział Chirurgii Onkologicznej Oddział Diagnostyki Chorób Serca i Rehabilitacji Kardiologicznej

Powiat Grodziski: BudĹźet

Powiat Grodziski: Budżet

Strażnica PPSP Siedziba Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej przy ul. Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim to nowoczesny w pełni wyposażony obiekt, stwarzający komfortowe warunki służby strażakom oraz zapewniający bezpieczeństwo mieszkańców. Lokalizacja Strażnicy w północnej części miasta zmieniła oblicze architektoniczne okolicy. Rozpoczęta jeszcze w 2000 r. budowa łącznie kosztowała 6 868 073 zł, z czego 5 679 500 zł to dotacja. Reszta środków pochodziła z budżetu Powiatu. Budowa Strażnicy zakończona została z końcem 2007 r. Od 2008 r. Starostwo Powiatu Grodziskiego ze środków własnych na różne zadania inwestycyjne PPSP przekazało łączną kwotę 590 328,70 zł. Środki pozyskane z innych źródeł to 1 380 302 zł. Łącznie na doposażenie siedziby PPSP wydano 1 955 130,70 zł. W ramach tych funduszy zakupiono: • podnośnik pożarniczy, • samochód operacyjny, • lekki samochód rozpoznawczo-ratowniczy, • lekki samochód wspomagania, • defibrylator, • specjalistyczne latarki w klasie EX, • narzędzie wilofunkcyjne Chuligan, • nożyce do prętów, • prostownik, • prądownicę Rambojet z wkładem, • drukarkę, • oraz na działania ratowniczo-gaśnicze.

Powiat Grodziski: BudĹźet

Powiat Grodziski: Budżet

Rewitalizacja budynku Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku wraz z założeniem parkowym

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007 – 2013 Priorytet VI. Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji. Działanie 6.1. Kultura. 16 marca 2010 roku w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego podpisana została umowa na dofinansowanie Projektu pn. „Rewitalizacja budynku Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku wraz z założeniem parkowym”. Powiat Grodziski na realizację Projektu, którego całkowita wartość wynosi 1.672.179,54 zł, uzyskał dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego w wysokości 1.126.080,98 zł. W ramach tego Projektu w 2009 roku wyremontowany został dach Muzeum i pokoje gościnne. W 2010 roku wykonane zostanie przyłącze kanalizacyjne, kotłownia, modernizacja instalacji centralnego ogrzewania oraz remont instalacji elektrycznychm i teletechnicznych. W 2011 roku realizowane będą prace na terenie parku wokół Muzeum. W ramach tych prac wykonane zostaną trzy aleje dojazdowe, nasadzenia roślinności a istniejąca zieleń będzie poddana cięciom pielęgnacyjnym. Na terenie parku powstanie plac zabaw, dzięki czemu stanie się on

atrakcyjny również dla dzieci. Dofinansowanie uzyskane z Unii Europejskiej pozwoli na dostosowanie Stawiska do potrzeb osób niepełnosprawnych poprzez wybudowanie podjazdu, zamontowaniu schodołazu, stworzeniu udogodnień dla osób niewidomych i niedowidzących oraz dostosowanie prezentacji multimedialnej „Wirtualne Stawisko” dla osób niedosłyszących poprzez przełożenie tekstu na język migowy. Projekt na realizację, którego Powiat Grodziski przeznaczył 546.098,56 zł środków własnych, realizowany będzie przy współpracy z Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013 Informacje źródłowe na temat Regionalengo Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013 znajdują się na stronie: www.mazowia.eu. 16

Powiat Grodziski: BudĹźet

Powiat Grodziski: Budżet

Powiat Grodziski spełnił standardy Na terenie Powiatu Grodziskiego funkcjonuje Dom Pomocy Społecznej w Izdebnie Kościelnym i jego filia w Grodzisku Mazowieckim. Obie placówki osiągnęły wymagane standardy świadczonych usług i decyzją wojewody z 11 stycznia 2010 r. Powiat otrzymał zezwolenie na prowadzenie DPS-u na czas nieokreślony, zarejestrowanego na 40 osób, po 20 w każdym. Filia jest domem koedukacyjnym. W celu dostosowania budynków do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych w latach 2005 – 2009 zrealizowano szereg robót budowlano-remontowych. W Izdebnie wykonano podjazd dla osób niepełnosprawnych, założono aparat telefoniczny na kartę, zmniejszono zagęszczenie w pokojach, aby dorównać standardom. Wydzielono też pokój dziennego pobytu, zaś z myślą o sprawności mieszkańców zakupiono nowy sprzęt rehabilitacyjny. W pokojach mieszkalnych wymieniono podłogi i wyposażono je w nowe meble, wydzielono

kuchenkę i zaopatrzono ją w podstawowy sprzęt AGD, generalny remont przeprowadzono też w pomieszczeniu kuchennym i wyposażono je w nowy sprzęt gastronomiczny. Zakupiono nowy samochód osobowy, dostosowany do przewozu posiłków dla mieszkańców filii w Grodzisku. Zmodernizowano pralnię, zaś łazienki i toale-

ty przystosowano do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zmieniono ogrzewanie budynku z elektrycznego na gazowe i zainstalowano system alarmowo–przeciwpożarowy z monitoringiem, dział administracyjny wyposażono w sprzęt komputerowy oraz zainstalowano internet. Mając na uwadze wymogi zawarte w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej zatrudniono pracownika socjalnego, instruktora terapii zajęciowej oraz zwiększono liczbę wykwalifikowanych pracowników, tj. pielęgniarek i opiekunek osób niepełnosprawnych. Do wymaganych standardów dostosowano również filię Domu Pomocy w Grodzisku. Budynek pozbawiono barier architektonicznych, dobudowano szyb dźwigu, zainstalowano windę dla osób niepełnosprawnych. Odnowiono pokoje łącznie z wymianą wykładziny podłogowej i wyposażeniem w nowe meble. Wyremontowano łazienki i toalety przystosowując je do potrzeb osób niepełnosprawnych Przeprowadzono remont kotłowni z wymianą pieca gazowego. Budynek dostosowano do wymogów przepisów przeciwpożarowych. W ubiegłym roku władze Powiatu złożyły też wniosek o dofinansowanie projektu realizowanego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego - „Podnoszenie warunków życia mieszkańców Domu Pomocy Społecznej w Izdebnie Kościelnym poprzez budowę nowoczesnego zaplecza rehabilitacyjno - terapeutycznego”. Całkowita wartość projektu wynosi 1 442 856,15 zł, wkład własny Powiatu to 216 428,42 zł (15%), zaś wnioskowane dofinansowanie - 1 226 427,73 zł. Projekt przeszedł wszystkie etapy oceny, jednak z powodu braku środków finansowych nie został przyjęty do finansowania. Nowy obiekt miał powstać w miejscu starej oficyny, która ze względu na zły stan techniczny przeznaczona jest do rozbiórki. Projekt realizowany miał być od 01.10.2010 do 31.12.2012 roku. Zakłada on budowę budynku wolnostojącego o powierzchni 358, 40 m kw. z pomieszczeniem do terapii i rehabilitacji, pokojem dziennego pobytu, pokojem gościnnym z sanitariatem, pomieszczeniami biurowymi, pomieszczeniem do prania i suszenia, po-

Powiat Grodziski: Budżet

mieszczeniami magazynu żywnościowego, chemicznego i bielizny, pokojem socjalnym dla pracowników wraz z zapleczem sanitarnym i sanitariatami. Wokół budynku wybudowany miał być parking i położone chodniki oraz przebudowany zjazd publiczny z drogi powiatowej. Nowy budynek umożliwiłby nawiązanie lepszej więzi pensjonariuszy z bliskimi, bowiem odwiedzający mieliby możliwość skorzystania z noclegu i wspólnego spędzania czasu. Stworzenie stanowiska komputerowego z dostępem do internetu umożliwiłoby pensjonariuszom zdobycie umiejętności korzystania z portali internetowych oraz komunikacji internetowej, takiej jak poczta

elektroniczna czy komunikatory internetowe. Dzięki temu DPS w Izdebnie byłby bardziej konkurencyjny zważywszy na dodatkowy walor, jakim niewątpliwie jest teren parku wokół obiektu. W obu placówkach prowadzone są zajęcia terapeutyczne, organizowane imprezy kulturalne, spotkania z ciekawymi ludźmi, wycieczki, turnusy rehabilitacyjne. Mieszkańcy utrzymują stały kontakt ze społecznością lokalną i rodzinami, jak również czynnie uczestniczą w przeglądach twórczości artystycznej osób niepełnosprawnych min. w przeglądzie p.n. Ogrody Integracji.

Powiat Grodziski: Budżet

Inwestycje drogowe INWESTYCJE DROGOWE ZREALIZOWANE W LATACH 2007 - 2010 Jednym z kluczowych zadań, jakie realizuje Powiat są inwestycje drogowe, tj. budowa, remonty oraz bieżące utrzymanie dróg i chodników. Na ten cel każdego roku z budżetu Powiatu, na przestrzeni ostatnich kilu lat, wydawane jest nawet do 23 % środków budżetowych. W latach 2002 – 2010 na przedsięwzięcia drogowe wyasygnowane zostało 60 mln 37 tys. 642 zł. Dla porównania roczny budżet Powiatu na 2010 r. to 63 mln 902 tys. 733 zł. a przecież Powiat ma w swoich zadaniach wiele innych zdań min. z zakresu oświaty, opieki społecznej, opieki w rodzinach zastępczych, ochrony zdrowia czy bezpieczeństwa publicznego i przeciwpożarowego. Dlatego też liczne przedsięwzięcia drogowe, realizowane są sukcesywnie odcinkami z podziałem na lata.

Jedna z najważniejszych inwestycji drogowych to przebudowa nawierzchni drogi Grodzisk – Siestrzeń – Ojrzanów zrealizowana na odcinku od drogi wojewódzkiej 719 w Grodzisku do drogi powiatowej 2855 przez Zaręby (do szkoły w Ojrzanowie) z budową chodnika od drogi 719 do ul. Okrężnej w miejscowościach Kady, Opypy, wraz z zatokami autobusowymi oraz ciągiem 2002 rok 478 978,32 pieszo – rowerowym od cmentarza w Że2003 rok 1 580 904,94 lechowie do szkoły 2004 rok 1 593 206,68 w Ojrzanowie. Dodatkowo wykonany 2005 rok 4 785 939,46 został projekt ścieżki rowerowej od drogi 2006 rok 11 560 281,00 719 do trasy katowickiej. Jest to bardzo 2007 rok 7 924 932,00 ważny ciąg komuni2008 rok 6 896 400,00 kacyjny dla dwóch gmin Grodzisk i Ża2009 rok 12 500 002,00 bia Wola bowiem zapewnia szybki 2010 rok 12 717 000,00 dojazd min. do trasy

katowickiej oraz do grodziskiego szpitala. Ponadto jest to obszar mocno zurbanizowany. Nie mniej ważny szlak komunikacyjny to droga Grodzisk – Józefina, której przebudowa realizowana jest zarówno od strony Grodziska, jak i Józefiny. Od ul. Sienkiewicza w kierunku Józefiny wykonany został już odcinek o długości 1600 – set metrów. Remont polegał na wykonaniu nowej konstrukcji, nawierzchni, chodników obustronnych wraz ze zjazdami na posesje oraz kanału deszczowego. Natomiast od strony Józefiny w kierunku Grodziska wykonane zostało 1080 m począwszy od szkoły w Józefinie do ul. Kwiatowej, również z chodnikiem obustronnym i zjazdami na posesje. Jest to bardzo ważne połączenie komunikacyjne pozwalające na szybki dojazd do trasy katowickiej czy szpitala w Grodzisku. Przy tej trasie zlokalizowane są również inne obiekty istotne dla mieszkańców jak grodziski basen, szkoła w Józefinie, szkoła w Adamowiźnie czy cmentarz w Grodzisku. Kolejny wyremontowany ważny szlak komunikacyjny dla Grodziska, bowiem stanowi trasę ,,wylotową” ze strefy przemysłowej w kierunku Warszawy, to droga Chrzanów – Żuków – Czubin. Przebudowa polegała na poszerzeniu nawierzchni wraz z jej wzmocnieniem na całej długości od drogi 579 do granicy Powiatu. Następne przedsięwzięcie to przebudowa i remont drogi Grodzisk – Mazowiecki – Izdebno – Boża Wola – Bramki Ludne, na odcinku ul. Bałtyckiej od Placu Zygmunta Starego do ul. Zachodniej w Grodzisku wraz z wykonaniem chodników i parkingów oraz wzmocnieniem nawierzchni i poboczy od ul. Zachodniej, o długości 850 – u metrów w dwóch odcinkach – Wólka Grodziska i Kraśnicza Wola. W ramach inwestycji wybudowany został kanał deszczowy i chodnik w Centrum Izdebna Kościelnego od Domu Pomocy Społecznej do kościoła (do drogi w kierunku miejscowości Rozłogi). Przeprowadzony został także remont ul. Jabłoniowej w Urszulinie, będącej odcinkiem drogi Urszulin – Stara Wieś – Rusiec i przebudowa drogi Oryszew – Henryszew – Międzyborów od ul. Jagiellońskiej na odcinku o długości 2,1 km w kierunku Oryszewa oraz wykonany został projekt przebudowy drogi Adamowizna – Opypy – Milanówek i skrzyżowania ul. Kazimierzowskiej ze Średnią na rondo.

Powiat Grodziski: Budżet

Ważne z punktu widzenia mieszkańców gminy Baranów inwestycje to remont drogi Szymanów – Bronisławów i drogi Seroki – Gągolina – Baranów – Jaktorów od skrzyżowania z drogą 3833 Bronisławów – Szymanów do skrzyżowania z drogą powiatową 1516 Stare Budy – Baranów oraz budowa ronda w Pułapinie. Wybudowane zostały także parkingi i zatoka autobusowa przed kościołem w Kaskach. Nowa nawierzchnia położona została w rejonie kościoła i siedziby jednostki OSP. Wcześniej wykonany był odcinek Bronisławów – Szymanów od drogi gminnej w kierunku miejscowości Żaby do skrzyżowania z drogą powiatową 3832 Seroki – Gągolina – Baranów – Jaktorów. Remont tych dróg umożliwia mieszkańcom gminy Baranów sprawne przemieszczanie się ze wschodu na zachód oraz z północy na południe gminy. Dodatkowo jest to teren mocno zamieszały, gdzie zlokalizowane są takie obiekty jak Urząd Gminy kościół, siedziba Ochotniczej Straży Pożarnej, szkoła, poczta, apteka czy inne punkty usługowe. Z kolei dla mieszkańców Żabiej Woli istotny był remont drogi Żabia – Wola Piotrkowice polegający na wzmocnieniu nawierzchni na odcinku od miejscowości Ciepłe przez Skuły do miejscowości Bartoszówka oraz budowa ronda w rejonie szkoły podstawowej w Skułach. Zwłaszcza budowa ronda ma tu kluczowe znaczenie ze względu na bezpieczeństwo uczniów. Bezpieczeństwo pieszych wzrosło po przebudowie drogi w Żabiej Woli polegającej na wzmocnieniu nawierzchni wraz z budową urządzeń bezpieczeństwa ruchu, tzw. azyli dla pieszych w Centrum Żabiej Woli, na ul. Warszawskiej. Kolejne przedsięwzięcie częściowo zrealizowane na terenie tej gminy to przebudowa drogi Piotrkowice – Grzegorzewice – Mszczonów w miejscowościach Grzegorzewice i Piotrkowice. Dzięki tej inwestycji nastąpiła zdecydowana poprawa komfortu i szybkości jazdy bowiem na dotychczasowej gruntowej drodze położona została nawierzch-

nia z asfaltu. Następna to przebudowa nawierzchni drogi Bukówka – Skuły od trasy katowickiej do firmy Finco stal. W Podkowie Leśnej komunikację usprawnił remont nawierzchni ul. 1 Maja, obecnie Jana Pawła II. Wyremontowano powierzchnię ulicy wraz z chodnikami obustronnymi i parkingami, przy sklepach przy ulicach Akacjowej, Lipowej oraz przy szkole. Dodatkowo przy szkole zainstalowana została sygnalizacja świetlna wzbudzeniowa, co znacząco wpłynęło na poprawę bezpieczeństwa dzieci. Nowa nawierzchnia wykonana została na głównych ciągach komunikacyjnych w Milanówku na ul. Kościuszki od ul. Chrzanowskiej do granicy Powiatu wraz z remontem chodnika wzdłuż ul Kościuszki od ul. Kościelnej do ul. Kwiatowej, na ulicach Nowowiejskiej, Kazimierzowskiej od drogi wojewódzkiej 719 do granicy Powiatu oraz na ul. Średniej w granicach miasta wraz z budową chodnika od ul. Kazimierzowskiej do torów WKD. Przeprowadzony został również remont nawierzchni ul. Dębowej od ul. Jesionowej do ul. Piłsudskiego oraz ul. Warszawskiej od ul. Piłsudskiego do zbiegu ulic Prostej i Charci Skok.

Powiat Grodziski: Budżet

Przebudowa drogi powiatowej nr 1505W Grodzisk Mazowiecki – Józefina

8 271 098,96 zł to kwota za jaką Powiat Grodziski zrealizował przebudowę części drogi powiatowej nr 1505W Grodzisk Mazowiecki – Józefina. Inwestycja dofinansowana była ze środków unijnych na mocy umowy z Województwem Mazowieckim. Realizację projektu p.n. „Poprawa spójności komunikacyjnej regionu polegająca na przebudowie drogi powiatowej nr 1505W Grodzisk Mazowiecki – Józefina – Etap I” rozpoczęto w połowie roku 2009 realizując pierwszą część tego etapu, na odcinku od skrzyżowania ulicy Montwiłła z ulicą Sienkiewicza do ul. Mokronoskich, o długości 680 m.b. Przebudowę wznowiono w kwietniu roku następnego a zakończono w lipcu realizując odcinek od ul. Mokronoskich do Odrano Woli o długości 930 metrów. Od strony technicznej projekt nadzorował Powiatowy Zarząd Dróg. Równolegle z pracami w Grodzisku Powiat, z własnych środków, zrealizował w 2009 r. przebudowę 450 m.b. drogi Grodzisk – Józefina od strony Józefiny. W roku 2010 przebudowa drogi od strony Józefiny była kontynuowana na kolejnych 450 m.b. Prace wykonane w roku 2009 i 2010 wchodzą w skład całościo-

wego projektu przebudowy drogi powiatowej Grodzisk Mazowiecki – Józefina. Głównym celem tego projektu jest połączenie drogi wojewódzkiej nr 719 z drogą krajową nr 8 oraz połączenie drogi krajowej nr 2 z drogą krajową nr 8 poprzez drogę wojewódzką nr 579, bowiem droga powiatowa stanowi uzupełnienie układu dróg wyższej kategorii. Zrealizowanie projektu przyczyni się do poprawy dostępności komunikacyjnej regionu, co oznacza szybsze i bezpieczniejsze powiązania pomiędzy obszarami położonymi na terenie województwa mazowieckiego, lepszy dostęp do sieci dróg krajowych, a dalej do dróg międzynarodowych oraz korytarzy tras – europejskich, jak również polepszy system transportowy Powiatu Grodziskiego. Przebudowa drogi wpłynie na rozwój gospodarczy regionu, w tym na poprawienie dojazdu do miejsc prowadzenia działalności gospodarczej, udrożnienie systemu transportowego Powiatu, zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych pojazdów, poprawienie jakości funkcjonowania transportu publicznego oraz dostępności do głównych szlaków transportowych. Inwestycja pozostanie nie bez znaczenia jeżeli chodzi o zmniejszenie liczby wypadków czy poprawę stanu środowiska naturalnego. Wraz z poprawą parametrów technicznych powstaną nowe chodniki i elementy bezpieczeństwa ruchu co pozytywnie odczują wszyscy użytkownicy drogi, nie tylko zmotoryzowani czy korzystający z komunikacji publicznej ale również rowerzyści i piesi.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013 22

Informacje źródłowe na temat Regionalengo Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013 znajdują się na stronie: www.mazowia.eu.

Powiat Grodziski: Budżet

Remont drogi 3832 Seroki - Gongolina - Baranów – Jaktorów Wartość inwestycji to 3 900 000 zł, z czego Powiat Grodziski zainwestować ma 2 400 000 zł, zaś kwotą 1 500 000 zł projekt dofinansowany ma być z budżetu państwa w ramach Programu Wieloletniego pod nazwą „Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych 2008 - 2011”. Gmina Baranów, zgodnie z zawartą umową o partnerstwie, na realizację tego przedsięwzięcia przeznaczyć ma 160 000 zł. Remont realizowany na mocy umowy z Wojewodą Mazowieckim. Realizacja projektu p.n. „Poprawa spójności komunikacyjnej regionu poprzez remont drogi 3832 Seroki - Gongolina Baranów – Jaktorów” rozpoczęta została w maju 2010 a jej zakończenie planowane jest na październik tegoż roku. W ramach projektu wykonany zostanie remont drogi powia-

towej 3832 na odcinku o długości 6 400 mb od drogi powiatowej 1516 Baranów - Stare Budy do drogi powiatowej 3833 Bronisławów – Szymanów. Na znacznym odcinku remontowanej drogi wykonana zostanie nowa nawierzchnia z betonu asfaltowego wraz ze wznowieniem i lokalnym poszerzeniem jezdni. Przebudowane będzie skrzyżowanie z drogą powiatową nr 1517W Baranów - Feliksów oraz skrzyżowanie z drogą powiatową nr 1516W Baranów - Stare Budy -14.968,17m2. Na skrzyżowaniu z drogą powiatową nr 4135W Bronisławów – Wiskitki powstanie rondo. W ramach remontu wykonane zostaną również cztery zatoki autobusowe, chodniki, odwodnienie, oznakowanie poziome i pionowe drogi a także zamontowane bariery ochronne w rejonie szkół.

Wydatki na budowę i modernizację dróg powiatowych Lata 2002 - 2010

15000000 12 500 002,00 12 717 000,00

11 560 281,00

12000000

2009 rok 2008 rok

9000000

7 924 932,00 6 896 400,00

6000000

3000000

2010 rok

2006 rok

4 785 939,16

2005 rok

1 580 904, 94 1 593 206,68 478 978

2004 rok

0 2002 rok 2003 rok

2007 rok

2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok

2008 rok 2009 rok 2010 rok

2003 rok 23

Powiat Grodziski: Budżet

Wydatki na oświatę i wychowanie 2007 - 2010 Z ogólnej puli środków przeznaczonych na oświatę, stanowiących każdego roku blisko 30 – 31 % rocznego budżetu Powiatu, niezbędne remonty wykonywane były we wszystkich placówkach oświatowych oraz kupowane wyposażenie i pomoce naukowe. Jednak główną pozycję, na którą przeznaczane są finanse w zakresie oświaty stanowią inwestycje w placówkach szkolnych. Na przestrzeni ostatnich czterech lat zrealizowano: • zagospodarowanie terenu wokół boiska przy Zespole Szkół Nr 1 w Grodzisku Mazowieckim, • prace związane z wykonaniem pomiarów elektrycznych sieci boiska sportowego przy Zespole Szkół Nr 2 w Milanówku, • dokończenie modernizacji kotłowni w Centrum Kształcenia Praktycznego w Grodzisku,

• likwidację barier architektonicznych w Zespole Szkół im. H. Szczerkowskiego i zakupiono laptop, • zakupy inwestycyjne dla Publicznego Ogniska Plastycznego, • modernizację centralnego ogrzewania w Zespole Szkół im. H. Szczerkowskiego w Grodzisku, • remont sal i pomieszczeń biurowych, wymianę kaloryferów w części parteru i kuchni w Zespole Szkół Nr 1 w Milanówku, • kanalizację deszczową, wymianę nawierzchni na placu apelowym, remont podług na korytarzach dwóch kondygnacji w Zespole Szkół Nr 2 w Milanówku,

• budowę boiska sportowego przy Zespole Szkół Technicznych i Licealnych w Grodzisku,

• ocieplenie ścian zewnętrznych budynku administracji i frontu szkoły, remont ogrodzenia w Zespole Szkół Technicznych i Licealnych Nr 2 w Grodzisku,

• wykonanie dokumentacji technicznej na potrzeby budowy boiska sportowego przy Zespole Szkół Nr 1 w Milanówku

• przebudowę centrali telefonicznej na cyfrową, montaż automatycznej bramy wjazdowej do szkoły w Zespole Szkół Nr 1 w Grodzisku.

• opracowanie projektu technologii kotłowni i projektu instalacji gazowej w Zespole Szkół Nr 1 w Milanówku,

• bieżnię o nawierzchni poliuretanowej i długości 60 metrów wraz ze skocznią wdali wzwyż na terenie Zespołu Szkół Technicznych i Licealnych w Grodzisku przy ul. Kilińskiego 8 C,

• zakupy inwestycyjne związane z zakupem komputerów w Zespole Szkół Nr 1 w Milanówku, • zakupy inwestycyjne w Zespole Szkół Nr 1 w Grodzisku i w Centrum Kształcenia Praktycznego, • remont sali gimnastycznej w Zespole Szkól Nr 2 w Milanówku,

• budowę boiska sportowego, modernizację kotłowni w Zespole Szkół Nr 1 w Milanówku,

• budowa bieżni sportowej, zakup i montaż urządzenia do zbiorczego pomiaru zużywanych mediów, przebudowa kanału ciepłowniczego, przebudowa instalacji wodociągowej, zakup pięciu zestawów komputerowych w Zespole Szkół Technicznych i Licealnych w Grodzisku,

• W 2010 w planach znalazło się jeszcze: • zadaszenie boiska przy Zespole Szkół Nr 1 w Grodzisku Mazowieckim, • zakupy inwestycyjne dla Zespołu Szkół Nr 1 w Milanówku.

Powiat Grodziski: Budżet

Sala gimnastyczna przy zespole szkół im. Hipolita Szczerkowskiego w Grodzisku Mazowieckim Łączny koszt rozbudowy placówki zamknął się kwotą 2.280.000 zł. Do dyspozycji uczniów oddano: nowoczesną salę gimnastyczną wraz z zapleczem, sale dydaktyczne, gabinet rehabilitacyjny, lekarski, stołówkę i świetlicę, wraz z całkowitym wyposażeniem.

Powiat Grodziski: Budżet

Zespół Szkół przy ul. Piasta 14 w Milanówku - boisko sportowe do koszykówki o nawierzchni poliuretanowej wraz z bieżnią

Powiat Grodziski: Budżet

Aula w Zespole Szkół przy ul. Kilińskiego 8c w Grodzisku Mazowieckim

Powiat Grodziski: Budżet

Rynek pracy a szkolnictwo Na terenie Powiatu Grodziskiego działa wiele firm i instytucji publicznych. Pracodawcy poszukują pracowników wykorzystując różne formy rekrutacji takie jak internet, prasa, agencje pracy oraz zgłaszają oferty do Powiatowego Urzędu Pracy. Z analizy danych wynika, iż pracodawcy w ostatnich latach najczęściej poszukiwali: • kierowców: ciągników siodłowych, autobusów, samochodów ciężarowych, • sprzedawców, kasjerów, • pracowników magazynowych,

PORADNICTWO ZAWODOWE

• operatorów maszyn, • pracowników produkcji, • robotników w zawodach budowlanych: murarz, zbrojarz, dekarz, malarz, • pracowników biurowych, • księgowych, • spedytorów. Oferta edukacyjna szkół ponadgimnazjalnych jest coraz bardziej dostosowana do realiów lokalnego rynku pracy jak i zmieniających się oczekiwań pracodawców.

POŚREDNICTWO PRACY

PRACE INTERWENCYJNE

ROBOTY PUBLICZNE

SZKOLENIA

STUDIA PODYPLOMOWE

USŁUGI I INSTRUMENTY RYNKU PRACY

PRZYGOTOWANIE ZAWODOWE DOROSŁYCH JEDNORAZOWE ŚRODKI NA PODJĘCIE DZIAŁALNOŚCI 28

PRACE SPOŁECZNIE UŻYTECZNE

STAŻE

WYPOŻENIE LUB DOPOSAŻENIE STANOWISKA PRACY

Powiat Grodziski: Budżet

Bezrobocie Stopa bezrobocia w okresie 1999 – 2009

Polska

Mazowieckie

Powiat grodziski

20 15 10 5 0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Liczba bezrobotnych w okresie 1999 – 2009 4000

2009 r

3500

2008 r

3000

1140

1846

1228

500

1947

2004 r 2972

1000 3439

2005 r 3502

1500

3368

2006 r

3145

2000

2546

2007 r

2233

2500

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2003 r 29

2002 r

Powiat Grodziski: Budżet

Projekty unijne zrealizowane lub realizowane przez Powiat Grodziski

Inwestycje, które realizuje Powiat w ramach swojej działalności finansowane są nie tylko ze środków budżetowych ale również z funduszy zewnętrznych, tj. z budżetu Państwa lub unijnych. Środki unijne pozyskuje w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013 i Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007 - 2013.

Jednym z realizowanych projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013 jest projekt p.n. „Rewitalizacja budynku Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku wraz z założeniem parkowym”. Całkowita wartość projektu wynosi 1 684 126,54 zł, dofinansowanie zaś 1 083 044,15 zł. Obejmuje on remont dachu Muzeum i pokoi gościnnych, wykonanie przyłącza kanalizacyjnego, modernizację instalacji centralnego ogrzewania i kotłowni oraz remont instalacji elektrycznych. W 2011 roku realizowane będą prace na terenie parku wokół Muzeum. W ramach tych prac wykonane zostaną trzy aleje dojazdowe, nasadzenia roślinności a istniejąca zieleń będzie poddana cięciom pielęgnacyjnym. Na terenie parku powstanie plac zabaw, dzięki czemu stanie się on atrakcyjny również dla dzieci. Dofinansowanie uzyskane z Unii Europejskiej pozwoli na dostosowanie Stawiska do potrzeb osób niepełnosprawnych po przez wybudowanie podjazdu, zamontowanie schodołazu, stworzenie udogodnień dla osób niewidomych i niedowidzących oraz dostoso-

wanie prezentacji multimedialnej „Wirtualne Stawisko” dla osób niedosłyszących poprzez przełożenie tekstu na język migowy. Drugim kluczowym projektem realizowanym przez Powiat jest projekt p.n. „Poprawa spójności komunikacyjnej regionu polegająca na przebudowie drogi powiatowej nr 1505W Grodzisk Mazowiecki – Józefina – Etap I”. Inwestycję rozpoczęto w połowie roku 2009 realizując pierwszą część tego etapu, na odcinku od skrzyżowania ulicy Montwiłła z ulicą Sienkiewicza do ul. Mokronoskich, o długości 680 m.b. Przebudowę wznowiono w roku następnym realizując odcinek od ul. Mokronoskich do Odrano Woli o długości 930 metrów. Całkowita wartość inwestycji to 8 271 098,96 zł, zaś wnioskowane dofinansowanie to 7 020 490,39 zł. Z funduszy unijnych korzysta również kierownictwo jednej z jednostek Powiatu, tj. Szpitala Zachodniego im. Jana Pawła II w Grodzisku, które złożyło wniosek o dofinansowanie projektu p.n. „Zwiększenie dostępności i jakości usług medycznych świadczonych w Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym Szpitalu Zachodnim im. Jana Pawła II w Grodzisku Mazowieckim poprzez zakup specjalistycznego sprzętu medycznego wraz niezbędnym wyposażeniem” którego całkowita wartość wynosi 11 997 910,26, wkład własny - 1 799 686,54 zł (15%), zaś wnioskowane dofinansowanie - 10 198 223,72 zł. Jego

Powiat Grodziski: Budżet

przedmiotem jest zakup specjalistycznego sprzętu medycznego wraz z niezbędnym wyposażeniem dla grodziskiego szpitala. Zakres rzeczowy projektu obejmuje również przygotowanie dokumentacji wykonawczej oraz montaż sprzętu i wyposażenia w szpitalu. Głównym celem projektu jest podniesienie jakości opieki zdrowotnej w regionie, poprzez zwiększenie dostępności i jakości usług medycznych świadczonych w Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym Szpitalu Zachodnim im. Jana Pawła II w Grodzisku Mazowieckim. Kolejny projekt to „Przebudowa budynku po dawnej siedzibie Wojskowej Komendy Uzupełnień w Grodzisku Mazowieckim dla potrzeb Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej”. Projekt przeszedł pomyślnie wszystkie etapy oceny, lecz ze względu na ustalony poziom aloka-

cji, umieszczony został na liście projektów spełniających minimum punktowe jednak, z powodu braku środków finansowych nie został przyjęty do dofinansowania. W związku z tym trwająca inwestycja, jak wiele innych, sfinansowana jest na razie z budżetu Powiatu. Jego całkowita wartość wynosi 1 613 481,70 zł, wkład własny Powiatu - 242 022,25 zł (15%), zaś wnioskowane dofinansowanie - 1 371 459,45 zł. Przedmiotem projektu jest dostosowanie budynku po dawnej siedzibie Wojskowej Komendy Uzupełnień dla potrzeb Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Grodzisku Mazowieckim i tym samym zabezpieczone zostaną potrzeby lokalowe placówki. Zmiana siedziby zwiększy dostępność i jakość świadczonych usług. Powiat ubiega się również o środki na podnoszenie komfortu życia osób starszych korzystających z usług, a będącego w zadaniach Powiatu, Domu Pomocy Społecznej w Izdebnie Kościelnym składajac projekt p.n. „Podnoszenie warunków życia mieszkańców Domu Pomocy Społecznej w Izdebnie Kościelnym poprzez budowę nowoczesnego zaplecza rehabilitacyjno – terapeutycznego”. Podobnie jak poprzedni przeszedł pomyślnie wszystkie etapy oceny, lecz ze względu na ustalony poziom alokacji, umieszczony został na liście projektów spełniających minimum punktowe jednak, z powodu braku środków finansowych nie został przyjęty do dofinansowania. Jego całkowita wartość wynosi 1 442 856,15 zł, wkład własny Powiatu to 216 428,42 zł (15%), zaś wnioskowane dofinansowanie - 1 226 427,73 zł. Przedmiotem projektu jest budowa nowego budynku rehabilitacyjno - terapeutycznego będącego zapleczem głównego budynku Domu Pomocy Społecznej w Izdebnie Kościelnym. Nowy obiekt miał powstać w miejscu starej oficyny, która jest przeznaczona do rozbiórki. Z myślą o podnoszeniu poziomu bezpieczeństwa złożony został wniosek o dofinansowanie projektu p.n. „Zwiększenie skuteczności działań ratowniczych i likwidacja zagrożeń środowiska poprzez zakup specjalistycznego sprzętu dla Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Grodzisku Mazowieckim”. Jednakże na dzień 3 września 2010 r. brak jest informacji rozstrzygających o przyznaniu dofinansowania. Całkowita wartość przedsięwzięcia wynosi 2 696 400,00 zł, wkład własny -

Powiat Grodziski: Budżet

404 460,00 zł (15%), zaś wnioskowane dofinansowanie to 2 291 940,00 zł. Przedmiotem projektu jest zakup dla Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Grodzisku Mazowieckim dwóch specjalistycznych samochodów pożarniczych wyposażonych w sprzęt ratowniczo - gaśniczy umożliwiający przeciwdziałanie zagrożeniom powstałym na skutek pożarów, kolizji i wypadków na drogach i szlakach transportu kolejowego oraz innym miejscowym zagrożeniom, jakie mogą zaistnieć w obiektach przemysłowych i logistycznych, w tym zakwalifikowanych do zakładów dużego ryzyka. Brak środków finansowych spowodował wstrzymanie realizacji również projektu p.n. „Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Powiatu Grodziskiego poprzez budowę ścieżki pieszo – rowerowej Grodzisk Mazowiecki – Siestrzeń”. Jego całkowita wartość wynosi 9 500 000,00 zł, wkład własny - 1 425 000,00 zł (15%), zaś wnioskowane dofinansowanie to 8 075 000,00 zł. Projekt przeszedł pomyślnie etap oceny formalnej i merytorycznej. Ze względu na ustalony poziom alokacji i zdobytą liczbę punktów wniosek umieszczony został na liście projektów spełniających minimum punktowe jednakże z powodu braku środków finansowych nie został przyjęty do dofinansowania. Przedmiotem projektu była budowa ścieżki pieszo - rowerowej wzdłuż drogi powiatowej nr 1503 W Grodzisk Mazowiecki – Siestrzeń – Ojrzanów na odcinku Grodzisk Mazowiecki - Siestrzeń o długości 8,7 km. Budowa przewidziana była na lata 2012 – 2013 w dwóch etapach: Grodzisk Mazowiecki – wieś Marynin, na odcinku 7,850 km i wieś Siestrzeń, na odcinku 0,850 km.

Drugą grupę stanowią projekty realizowane w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007 – 2010 i nie jest są to inwestycje związane z przebudową dróg czy modernizacją budynku, tak jak ma to miejsce w przypadku Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku ale związane z oświatą. Celem projektu pn. „Znam języki będę poszukiwanym pracownikiem” jest podniesienie poziomu i atrakcyjności szkolnictwa zawodowego oraz dostosowanie umiejętności posługiwania się językami obcymi: angielskim, niemieckim, francuskim i rosyjskim uczniów szkół zawodowych w Powiecie Grodziskim do potrzeb rynku pracy. Projekt realizowany jest w trzech szkołach ponadgimnazjalnych, dla których orga-

nem prowadzącym jest Powiat Grodziski: w Zespole Szkół nr 1 w Grodzisku Mazowieckim, Zespole Szkół Technicznych i Licealnych nr 2 w Grodzisku Mazowieckim oraz Zespole Szkół nr 2 w Milanówku. Objętych nim zostało 220 uczniów kl. I i II techników. Jego wartość całkowita wynosi 468 212,75 zł, uzyskane dofinansowanie to 397 980,84 zł, zaś wkład własny to 70 231,91zł. Natomiast drugi rok z rzędu od 1 września 2010 r. rozpoczęła się realizację projektu p.n. ,,Niepełnosprawny uczeń – profesjonalny sprzedawca” Okres realizacji to dwa lata nauki szkolnej, czyli do 31 sierpnia 2011 r. Cel projektu to podniesienie kwalifikacji zawodowych w zawodzie sprzedawca oraz wyrównanie szans na rynku pracy uczniów niepełnosprawnych. Wsparciem objętych jest 10 – u uczniów Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Zespole Szkół im. H. Szczerkowskiego w Grodzisku Mazowieckim. Całkowita wartość projektu wynosi 72 530,80 zł, wnioskowane dofinansowanie - 63 283,12 zł, zaś wkład własny Powiatu to 9 247,68 zł (12,75%). Kolejny złożony projekt to projekt p.n. „Profesjonalnie przygotowany kucharz małej gastronomii – szansą na dobry start zawodowy ucznia niepełnosprawnego”. Jego całkowita wartość wynosi 73 520,00 zł, wnioskowane dofinansowanie - 64 146,20 zł, zaś wkład własny to 9 373,80 zł (12,75%). Projekt realizowany będzie w Zespole Szkół im. H. Szczerkowskiego w Grodzisku Mazowieckim w okresie od 1 stycznia 2011 r. do 31 stycznia 2012 r. Celem jest wyrównanie szans edukacyjnych w zakresie kształcenia zawodowego, w zawodzie kucharz małej gastronomii, uczniów o utrudnionym dostępie do edukacji poprzez uzupełnienie zajęć szkolnych dodatkowymi zajęciami z przedmiotów zawodowych. Wsparciem objętych będzie 10 - u uczniów z drugiej klasy Zasadniczej Szkoły Zawodowej. Poza przedsięwzięciami drogowymi i oświatowymi Powiat realizuje także zadania z zakresu pomocy społecznej. Na finansowanie tego zadania również stara się pozyskiwać fundusze unijne. Mając na względzie osoby pozostające bez pracy i jednocześnie korzystające ze świadczeń pomocy społecznej realizuje projekt p.n. „Poszerzyć krąg”. 24 października 2008 roku podpisana została umowa ramowa z Mazowiecką Jednostką Wdrażania Programów

Powiat Grodziski: Budżet

Unijnych na realizację projektu systemowego w okresie od 01.01.2008 r. do 31.12.2013 r. Środki na finansowanie projektu systemowego przyznawane są corocznie na podstawie zatwierdzonych wniosków. Celem głównym projektu jest rozwój osobisty i społeczny oraz przygotowanie do pełnienia ról zawodowych uczestników projektu realizowany poprzez cele szczegółowe takie jak: podniesienie poziomu kompetencji osobistych, podniesienie kompetencji społecznych, nabycie i uaktywnienie kompetencji zawodowych oraz wsparcie otoczenia uczestników projektu. Wsparcie skierowane jest do osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, które jednocześnie nie pracują i są w wieku aktywności zawodowej oraz należą do osób niepełnosprawnych ruchowo w znacznym i umiarkowanym stopniu, w tym z zaburzeniami psychicznymi jak również do osób opuszczających rodziny zastępcze i placówki opiekuńczo – wychowawcze.

również Powiatowy Urząd Pracy. Jest to projekt p.n. „Praca Twoją przyszłością”. 29 kwietnia 2008 roku podpisana została umowa ramowa na realizację projektu systemowego w okresie od 01.01.2008 r. do 31.12.2013 r. Środki na finansowanie projektu systemowego przyznawane są corocznie na podstawie zatwierdzonych wniosków. Celem projektu realizowanego przez PUP jest organizacja szkoleń, staży, przeznaczenie jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej, przygotowanie zawodowe dla osób bezrobotnych. Wszystkim uczestnikom projektu oferowane jest wsparcie w zakresie pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego. Uczestnictwo w projekcie stanowi szansę dla osób bezrobotnych na uzyskanie, uzupełnienie bądź zmianę kwalifikacji zawodowych, pokonanie bariery ekonomicznej dla osób przedsiębiorczych chcących założyć własną działalność gospodarczą.

Z kolei w Zespole Szkół Nr 1 w Grodzisku Mazowieckim miał być realizowany projekt p.n. „Każdy inny – wszyscy równi”. Jego całkowita wartość wynosi 554 028,50 zł, zaś wnioskowane dofinansowanie to 554 028,50 zł. W przypadku tego projektu Powiat nie wnosi wkładu własnego. Wniosek pomyślnie przeszedł etap oceny merytorycznej ale z powodu braku środków finansowych nie został przyjęty do dofinansowania i umieszczony został na liście rezerwowej. W przypadku zatwierdzenia projektu do realizacji wsparciem objętych zostanie 150 - ciu uczniów liceum ogólnokształcącego

Powiat Grodziski nie tylko sam ubiega się o fundusze unijne ale również uczestniczy we współfinansowaniu inwestycji realizowanej w ramach projektu unijnego. Wspólnie z Powiatem Żyrardowskim (lider projektu) oraz gminami Żabia Wola i Mszczonów realizuje projekt p.n. ,,Usprawnienie ruchu drogowego w subregionie warszawskim zachodnim, poprzez przebudowę drogi powiatowej Piotrkowice – Grzegorzewice - Mszczonów” o długości 8, 391 km. Na terenie Powiatu Żyrardowskiego jest to odcinek liczący 5,085 km, zaś na ternie Powiatu Grodziskiego – 3,306 km. Projekt obejmuje przebudowę drogi na odcinkach od ul. Wschodniej do Mszczonowa i od obwodnicy Mszczonowa do Piotrkowic skrzyżowanie z drogą wojewódzka 876). Przedsięwzięcie realizowane jest w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013. Planowany całkowity koszt inwestycji to 10 079 324, 84 zł. Dofinansowanie z funduszy unijnych stanowi 7 554 918,63 zł. Wkład własny Powiatu Grodziskiego – 574 993,37 zł, Powiatu Żyrardowskiego – 469 912,99 zł, Gminy Żabia Wola - 574 933,37 zł, zaś Gminy Mszczonów – 898 526,48 zł.

Celem projektu jest stworzenie właściwych warunków do rozwoju umiejętności niezbędnych na rynku pracy oraz rozwijanie indywidualnych zdolności i zainteresowań (zajęcia dodatkowe z języków obcych, z przedmiotów matematyczno – przyrodniczych, przedsiębiorczości i doradztwa zawodowego, zajęcia medialno - informatyczne). Wniosek o dofinansowanie projektu w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007 – 2010 złożył

Dw贸r w Ojrzanowie, gmina 呕abia Wola

Gminy 35

Powiat Grodziski: Gminy

Grodzisk Mazowiecki O początkach historii Grodziska Mazowieckiego można mówić od XI wieku, wówczas w tym rejonie do XII w. istniało słowiańskie grodzisko, położone we wsi Chlebnia, zwane potocznie „Szwedzkimi Górami”. Grodzisko jest pozostałością osady obronnej, która była najprawdopodobniej siedzibą rycerską. W otoczeniu warowni powstawały osady podgrodowe. Na miejscu jednej z nich rozwinęła się wieś, a potem miasto Grodzisk. Pierwsze pisemne wzmianki o Grodzisku pojawiają się wraz z informacją, iż w 1355 r. szlachcic Tomasz Grodziski ufundował kościół w istniejącej wówczas wsi. Prawie dwa wieki później 22 lipca 1522 r. Grodzisk otrzymał prawa miejskie z rąk Króla Zygmunta I Starego. W 1623 r. miasto przeszło w ręce rodziny Mokronoskich. Okres trwający do połowy XVIII w. to najtrudniejszy czas w historii Grodziska wielokrotnie niszczonego przez wojny, epidemie i klęski głodu. 14 czerwca 1845 r. nastąpiło otwarcie pierwszego odcinka Kolei Warszawsko - Wiedeńskiej, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju miasta. W 1884 r. dr Michał Bojasiński otworzył w Jordanowicach (obecnie w granicach Grodziska) Zakład Wodoleczniczy. Wokół uzdrowiska powstała elegancka dzielnica willowa - letnie siedziby zamożnych przemysłowców warszawskich. Niecałe pół wieku później, w 1927 r. miasto zyskało dodatkowe połączenie z Warszawą drugą linią kolejową (Elektryczna Kolej Dojazdowa – obecnie WKD).

Na terenie miasta znajduje się wiele obiektów zabytkowych. Wśród nich m.in. Kościół Parafialny p.w. Św. Anny ufundowany w 1687 r. przez Wojciecha Mokronoskiego. Murowany, wybudowany w stylu eklektycznym. We wnętrzu wyposażenie renesansowe i barokowe. Obok Kościoła Kaplica p.w. Św. Krzyża wybudowana w 1713 r. jako wotum dziękczynne po wygaśnięciu epidemii cholery. Dwór Skarbków zbudowany w II połowie XVIII w., w stylu barokowo - klasycystycznym. Rodowa siedziba kolejnych właścicieli Grodziska. We wnętrzu znajdują się unikalne polichromie autorstwa Jana Bogumiła Plerscha z 1782 r. Założony w 1870 r. Cmentarz Żydowski. Na jego dzisiejszym terenie znajduje się 277 zabytkowych nagrobków.

Willa „Foksal” wybudowana przez rodzinę Mokronoskich w latach 1845 - 46 r. z przeznaczeniem na dom zajezdny o charakterystycznym kształcie lokomotywki. Willa „Kaprys” z 1886 r. Najcenniejszą grupę obiektów zabytkowych obszarów wiejskich gminy stanowią zespoły dworskie - budynki wraz z otaczającymi je parkami np. Pałac w Opypach pochodzący z 1900 r. czy dwory w Adamowiźnie, drewniany Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego w Żukowie wybudowany w latach 1676 - 1677. Wystrój wnętrza pochodzi z okresu baroku, z przełomu XVII i XVIII w. Obok kościółka stoi drewniana dzwonnica z XVII w. Część północna gminy użytkowana jest głównie rolniczo i przemysłowo. Brak jest na tym obszarze większych skupisk leśnych, ale za to obficie występują stawy powstałe w dawnych wyrobiskach glinianych: Natolin, Chrzanów, Kraśnicza Wola z typową roślinnością szuwarową. Południowa część gminy to tereny idealne pod budownictwo mieszkaniowe. Malowniczy, typowo mazowiecki krajobraz urozmaicają niewielkie kompleksy leśne w okolicach wsi Mościska, Marynin i Książenice. Kilka dobrze zachowanych starych parków z bogatym drzewostanem i pomnikowymi okazami drzew możemy znaleźć, zarówno na terenie miasta - Park Skarbków oraz park otaczający willę „Kaprys”, jak i we wsiach: Chlebnia, Kłudzienko, Kozery, Kraśnicza Wola, Książenice, Stare Kłudno. 1506 ha południowej części gminy wchodzi w skład Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Zabytkowy dworzec PKP

Willa Foksal Kościół św. Anny

Deptak zimą

Powiat Grodziski: BudĹźet

Powiat Grodziski: Gminy

Milanówek Historia osadnictwa na terenie dzisiejszego Milanówka sięga epoki brązu. W XV wieku istniała tu osada o nazwie Milanów lub Milanowo. Dzieje współczesnego Milanówka rozpoczęły się w 1899 r., kiedy właściciel majątku Milanówek Michał Lasocki utworzył spółkę, która dokonała podziału folwarku milanowskiego na działki i rozpoczęła pozyskiwanie osadników, głównie wśród mieszkańców Warszawy. Rozwój osadnictwa nabrał dynamiki z chwilą utworzenia tu w 1901 r. przystanku Drogi Żelaznej Warszawsko - Wiedeńskiej. Dogodny dojazd z Warszawy, doskonałe warunki klimatyczne, duży kompleks leśny i stosunkowo niski koszt działek - wszystko to nie tylko przyciągało do Milanówka miłośników odpoczynku poza miastem, ale i zachęcało osoby z kręgów inteligencji warszawskiej do osiedlania się tu na stałe. Coraz częściej zaczęły powstawać piękne murowane wille i rezydencje reprezentujące różne style architektoniczne. Najlepiej trafiającymi w gusta mieszkańców okazał się tradycyjny historyzm i wszelkie odmiany stylu narodowego: Kościół św. Jadwigi wybudowany w stylu neoromańskim, pałac Matulinek - w stylu klasycystycznym. Powstały też wille w stylu neorenesansowym, tzw. zakopiańskim i wreszcie w stylu dworkowym, który nawiązywał do architektury polskiego dworu szlacheckiego. W latach I wojny światowej Milanówek przechodził z rąk rosyjskich w ręce niemieckie i odwrotnie, stosowano represje, zburzono wiele domów. Po uzyskaniu niepodległości podjęto odbudowę miasta. W grudniu 1919 roku Milanówek uzyskał status gminy.

Okres do wybuchu II wojny światowej to szybka rozbudowa Milanówka, który co prawda nie uzyskał jeszcze praw miejskich - przyznano je dopiero w 1951 r., ale mógł rozwijać się pod względem gospodarczym i zabudowy przestrzennej jak dobrze zaplanowane miasto. W 1928 r. utworzono parafię p.w. św. Jadwigi - wcześniej istniała kaplica. W 1924 r. z inicjatywy rodzeństwa Stanisławy i Henryka Witaczków powstała Centralna Doświadczalna Stacja Jedwabnicza, która szybko przyniosła twórcom sła-

wę i uznanie. Witaczkowie stali się pionierami hodowli jedwabników w Polsce, a także jako pierwsi rozpoczęli produkcję tkanin i nici z jedwabiu naturalnego z krajowego surowca. Wybuch wojny w 1939 r. przerwał rozwój miasta, zaś w latach powojennych nastąpiło załamanie się pozytywnych przemian zapoczątkowanych przed 1939 r. W 1948 r. upaństwowiono Centralną Doświadczalną Stację Jedwabniczą, a jej właściciele musieli opuścić Milanówek. Po przemianach zapoczątkowanych w 1989 r. nastąpił stopniowy upadek Zakładów Jedwabiu. W 1997 r. Zakłady wykupiła spółka „Jedwab Polski” S.A., która postawiła sobie za cel kontynuację dobrych przedwojennych tradycji milanowskiego jedwabnictwa. Przez cały powojenny okres świadomi wartości miasta milanowianie walczyli o zachowanie jego dawnego charakteru, m.in. ponad 200 - letnie dęby wpisano do rejestru pomników przyrody, ochroną konserwatorską objęto ok. 200 budynków, a 21 wpisano do rejestru zabytków. Najstarsze części miasta otrzymały status zabytkowego zespołu urbanistyczno - krajobrazowego.

Willa z otaczającym ogrodem o charakterze leśno - parkowym przy ul. Kościuszki 61

Powiat Grodziski: BudĹźet

Willa Matulinek przy ul. Mickiewicza 10

Willa przy ulicy KoĹ&#x203A;ciuszki

Willa Waleria przy zbiegu ul. KrasiĹ&#x201E;skiego i Spacerowej

Amfiteatr

Willa Maćkowa przy ul. Podgórnej 18 z otaczającym ogrodem tarasowym o założeniu osiowym

Powiat Grodziski: Gminy

Podkowa Leśna Podkowę Leśną lasy otaczają z trzech stron: od wschodu, południa i zachodu. Są pozostałością Lasów Młochowskich. Dobra brwinowskie wraz z folwarkiem Wilhelmów później nazywanym Podkową Leśną, należały, jeszcze w początkach XIX wieku, do wojewody wileńskiego Księcia Michała Hieronima Radziwiłła. Następnie do Józefa Wilhelma Szmideckiego, który w 1861 r. sprzedał je Stanisławowi Lilpopowi. Ten ustalił sukcesje na tym majątku dla swego nieletniego syna Stanisława Wilhelma Lilpopa. W 1909 r. po sprzedaży terenów brwinowskich nastąpiło oddzielenie hipoteczne gruntów dóbr Podkowa Leśna od księgi hipotecznej Brwinów i od tego momentu w źródłach historycznych pojawia się nazwa Podkowa Leśna. Jedynym i niepodzielnym właścicielem tych terenów jest Stanisław Wilhelm Lilpop – syn Stanisława.

W 1922 r. w ramach konsorcjum przemysłowego „Siła i Światło” powstała spółka akcyjna „Elektryczne Koleje Dojazdowe” zainteresowana budową elektrycznej trakcji kolejowej przez dobra podkowiańskie. Spółka ta kupiła od Stanisława Lilpopa majątek pod nazwą hipoteczną „Podkowa Leśna” o powierzchni 522 mórg. Jeszcze w 1925 r. projekt planu miasta wykonał na zamówienie Spółki znany warszawski architekt i urbanista Antoni Jawornicki. W 1927 r. nastąpiło uroczyste otwarcie pierwszego odcinka „Elektrycznych Kolei Dojazdowych” – z Warszawy do Grodziska. W grudniu 1927 r. Spółka „Miasto - Ogród Podkowa Leśna” zostaje rozwiązana. Powołany zostaje Zarząd Dóbr Podkowa Leśna, który ma się zajmować zagospodarowaniem terenu i sprzedażą działek przyszłym mieszkańcom i realizacją ich interesów. Zarząd Dóbr na terenie parku miejskiego już na przełomie lat 20 i 30 XX w. buduje dla obecnych i przyszłych mieszkańców Kasyno Obywatelskie, dziś zwane „Pałacykiem”. W 1951 r. w Podkowie Leśnej powstaje samodzielna parafia, do tej pory Podkowa należała do parafii Brwinów. 1 stycznia 1969 r. Podkowie Leśnej nadano status miasta. W 1981 r. miasto zostaje wpisane do rejestru zabytków ze względu na nie-

powtarzalny układ urbanistyczny, zabudowę i zieleń miasta – ogrodu. Spośród licznych terenów zielonych wymienić należy Parów Sójek rezerwat przyrody znajdujący się w zachodniej części miasta, o powierzchni 3,84 ha, obejmujący resztki naturalnych lasów grądowych i łęgowych w otoczeniu zabudowy miejskiej. Rezerwat im. Boleslawa Hryniewieckiego, który obejmuje powierzchnię 24,7 ha. Położony jest na zachodnim skraju uroczyska leśnego „Zaborów”. Otwarty dla turystów. Obejmuje jeden z najstarszych drzewostanów dębowo – sosnowych na Mazowszu. Rosnące w nim drzewa liczą 160 – 170 lat. Rezerwat ,,Zaborów” im. Witolda Tyrakowskiego obejmujący powierzchnię 10,26 ha. Zamknięty dla ruchu turystycznego. Park Miejski obejmujący 14 ha lasu sosnowo – dębowego rosnącego na wydmach. Ogród przy Kościele p.w. Św. Krzysztofa początkowo projektowany jako „zielony kościół”, przedłużenie kościoła murowanego, nawiązujący do symboliki i tradycji religijnej. Zrealizowany tylko częściowo. Park w Stawisku zajmujący obszar 18 ha. Położony w zachodniej części Podkowy Leśnej, wokół domu zbudowanego przez Stanisława Lilpopa dla córki Anny i jej męża Jarosława Iwaszkiewicza. Pierwotnie zajmował teren 35 ha. Północna część parku odcięta została w latach 60 - tych szosą Warszawa – Skierniewice i wkrótce zmieniła właściciela. Na lekko pofalowanym terenie rosną zespoły ponad stuletniego drzewostanu.

PaĹ&#x201A;acyk Kasyno wzniesiony w 1927 r.

Powiat Grodziski: Budżet

Kościół pw. Św. Krzysztofa

Willa Krychów zbudowana według projektu Lucjusza Jana Szperlinga w 1931 r.

Muzeum Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów

Powiat Grodziski: BudĹźet

Powiat Grodziski: Gminy

Żabia Wola Walory krajobrazowe gminy Żabia Wola podnoszą kompleksy leśne z licznymi drzewami pomnikowymi m.in. objęty ochroną drzewostan „Skulski Las” i rezerwat „Skuły - Zachód”. Malowniczy akcent krajobrazowy tworzą dolinki rzek spływających z Wysoczyzny Rawskiej: Utraty, Mrowny, Pisi Tucznej i Pisi Gągoliny. We wsiach na terenie gminy znajdują się obiekty stanowiące przykład starego budownictwa szlacheckiego jak również zabytki sakralne. Żabia Wola, siedziba gminy - tu znajduje się dwór zbudowany na początku XIX w. a przebudowany w XX w., otoczony parkiem założonym w 1850 r. Po 1945 r. dwór został mocno zdewastowany a jako obiekt zabytkowy skarbu państwa poddany został w 1988 r. kapitalnemu remontowi i adaptacji na potrzeby ośrodka kultury. Okazały Dwór wybudowany w stylu klasycznym znajduje się w Grzegorzewicach. W następnych latach rozbudowano go w duchu romantycznego historyzmu (eklektyzmu) i przekształcono w pałac. Wokół rezydencji założono park. W 1981 r. wpisany został do rejestru zabytków woj. skierniewickiego i podlega ochronie konserwatorskiej. Neorenesansowy pałac, wg projektu architekta Wojciecha Bobińskiego, wybudowano w połowie XIX w. w Grzmiącej. Obszerny park krajobrazowy założony został około 1860 r. wg projektu Kamila Jamme, który zaprojektował m. in. ogrody w Żelazowej Woli ( w 1871 r.) Wybudowany prawdopodobnie w połowie XIX w. dwór znajduje się we wsi Wyprys. Wnętrze willi wyposażone jest w charakterystyczne elementy wystroju tradycyjnego polskiego dworu. Przy wjeździe do dworu stoi drewniany krzyż z ukrzyżowanym Chrystusem. Przy nim w czasie Powstania styczniowego żegnali się z najbliższymi powstańcy wyruszający w bój.

Z kolei dworek w Ojcówku zbudowany został w 1900 r. Z tego też okresu pochodzi otaczający go park. W drugiej połowie XIX w., wg projektu Władysława Marco-

niego, w stylu późnego klasycyzmu wybudowany został pałac w Ojrzanowie. Wokół rozciąga się 13 - to hektarowy park krajobrazowy założony w połowie XIX w. We wsi Osowiec znajduje się dwór zbudowany w 1860 r. w stylu klasycystycznym. Po 1945 r. zdewastowany, popadł w ruinę. Obecnie został odbudowany, znajduje się w rękach prywatnych. Otoczony parkiem krajobrazowym z połowy XIX w. W stylu klasycystycznym wybudowano w pierwszej połowie XIX w. dwór w Petrykozach. Własność śp. aktora Wojciecha Siemiona, który założył w nim prywatną galerię sztuki obejmującą zbiory polskiego malarstwa współczesnego i sztuki ludowej. Kościół, zabytek II klasy znajduje się w Skułach. Jest to budowla orientalna o zrębowej konstrukcji, wzmocniona lisicami, zbudowana na planie prostokąta staraniem kolatorów: Seweryna Skulskiego i księży misjonarzy od św. Krzyża w Warszawie. W latach 1774 - 75 dobudowano zakrystię, a ściany wewnątrz obito płótnem. Na nim wymalowana została cenna iluzjonistyczna polichromia przedstawiająca sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Jest to jedyna tego rodzaju osiemnastowieczna polichromia kościelna jaka powstała na Mazowszu (wg L. Herza). Na suficie kościoła znajduje się obraz „Wniebowzięcia N.M.P”, a w prezbiterium „Ostatnia wieczerza” z 1896 r. pędzla Józefa Spornego z Nieszawy i Józefa Rutkowskiego. Z XVIII wieku pochodzą m.in. chrzcielnica barokowa, monstrancja, dwa ołtarze rokokowe, lichtarze na paschał i wyposażenie zakrystii. Kielich gładki fundacji Seweryna Skulskiego z 1684 r. W 1786 r. został odrestaurowany i pozłocony. Obok kościoła stoi czworoboczna, drewniana dzwonnica, wzniesiona w 1822 r. Na dawnym cmentarzu stoi zegar słoneczny z blatem marmurowym z XVIII wieku. Na terenie parafii w Skułach są dwa cmentarze grzebalne. „Stary” – bliżej kościoła z 1826 r. i „w polu” – nowy z 1865 r. Do cmentarza „w polu” przylega cmentarz prawosławny, utworzono dla przybyłych w XIX w. przesiedleńców z Rosji. Na zabytkowym cmentarzu pochowany jest wybitny malarz Józef Chełmoński.

Dworek w Petrykozach wybudowany w I połowie XIX w., w stylu klasycznym

Kolejny zabytkowy obiekt sakralny znajduje się w Żelechowie. Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny w stylu późnogotyckim wybudowany w połowie XVI w. Na skutek wielokrotnych przebudowań zatracił w dużej mierze swój pierwotny charakter. Wyposażenie wnętrza renesan-

sowe i barokowe. Nad bocznym portalem wejściowym interesująca renesansowa piękna rzeźba figuralna. Ołtarz główny z 1771 r. Renesansowa płyta nagrobkowa rycerza Kacpra Mińskiego z ok.1570 - 1580 r.

Zabytkowy Dworek w Żabiej Woli, obecnie Dom Kultury

Dworek w Ojrzanowie

Wnętrze kościoła w Skułach

Zabytkowy kościół pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Skułach

Powiat Grodziski: BudĹźet

Powiat Grodziski: Gminy

Jaktorów Warunki naturalne gminy Jaktorów, tj. rzeźba terenu, jakość gleb, zasoby wód powierzchniowych i gruntowych, pokrycie terenu i klimat, należy ocenić jako korzystne dla osadnictwa i działalności gospodarczej. Gmina Jaktorów leży w obrębie zlewni dwóch niewielkich rzek: Tucznej i Wierzbianki. Jej tereny znajdują się na byłym kompleksie rozległej Puszczy Jaktorowskiej będącej częścią dóbr królewskich, rozciągających się między Mszczonowem, Radziejowicami, Kuklówką, Grodziskiem Mazowieckim, Wiskitkami, Błoniem, Szymanowem i Sochaczewem. Gmina posiada duży potencjał rekreacji i wypoczynku. Znajdują się tu obiekty wpisane do rejestru zabytków. W Jaktorowie: Cmentarzysko kurhanowe z III, IV w. (stanowisko archeologiczne) i Osada z I - IV w. n. e., w Chylicach – Kolonii: Dwór oraz Park dworski, w Budach Zosinych: Cmentarz wojenny z II wojny światowej, w Grabniku: Cmentarzysko kurhanowe (stanowisko archeologiczne), zaś w Międzyborowie: Cmentarzysko wczesnośredniowieczne z VI, VII w. (stanowisko archeologiczne). Walory krajobrazowe gminy podnosi pomnik przyrody Wydmy Międzyborowskie i malownicza dolina rzeki Tucznej. Puszcza Jaktorowska była siedliskiem tura - krewnego żubra, który ostatecznie wyginął w 1627 roku. Nad rzeką Pisią Tuczną znajduje się głaz z napisem informującym, iż ostatni tur przetrwał w Puszczy Jaktorowskiej właśnie do 1627 r. Na terenie wsi Budy Zosine znajduje się Cmentarz żołnierzy AK z „Grupy Kampinos” założony w 1946. Większe prace porządkowe miały miejsce w 1964 i 2004. 29 września 1944 r. miała tu miejsce ostatnia bitwa „Grupy Kampinos”. Pod koniec powstania warszawskiego, 27 września, „Grupa Kampinos” wymaszerowała z terenu Puszczy Kampinoskiej, podejmując próbę dotarcia w Góry Świętokrzyskie. 29 września podczas próby sforsowania linii kolejowej Warszawa - Żyrardów, została otoczona przez siły niemieckie na terenie wsi i po stoczeniu ciężkiej bitwy rozbita.

Skwer w Jaktorowie

Powiat Grodziski: Budżet

Kościół w Międzyborowie

Powiat Grodziski: Budżet

Dąb w Bieganowie

Powiat Grodziski: Gminy

Baranów W okresie piastowskim ziemie dzisiejszej gminy Baranów należały do dóbr książęcych pod nazwą Kaski Młyńskie. Najważniejszą wówczas miejscowością w tym rejonie były Kaski, gdyż wieś Baranów jeszcze nie istniała. Teren ten wchodził w skład Dzielnicy Mazowieckiej, a po podziale w 1313 r. Kaski należały do Księstwa Rawskiego Ziemi Sochaczewskiej, Powiatu Sochaczewskiego. W 1476 r. król Kazimierz Jagiellończyk wcielił Ziemię Sochaczewską do Korony, a ziemie Kaskie stały się dobrami królewskimi i utworzono z nich starostwo niegrodowe. W okresie panowania króla Zygmunta Starego majątek przeszedł pod patronat królowej Bony. Kaski stanowiły wówczas ważny ośrodek administracji kościelnej i państwowej. Z akt wizyty ks. Święcickiego w ówczesnej parafii dowiadujemy się, że przed 1670 r. powstała wieś „Baranowo z Olędrami”. Po rozbiorach Polski województwo rawskie znalazło się w zaborze pruskim. Po wojnach napoleońskich ziemie majątku Kaski weszły w skład Księstwa Warszawskiego, a starostwo weszło w skład Powiatu Błońskiego Departamentu Warszawskiego. Po upadku Księstwa Warszawskiego ziemie te znalazły się pod zaborem rosyjskim i weszły w skład Królestwa Polskiego. Około 1880 r. (niektóre źródła podają, że w 1842 r.) dobra Kaskie stanowiły własność hrabiego Stanisława Potockiego. Ostatnim właścicielem Kask był Franciszek Szymański. W XIX wieku Kaski były gminą, lecz na początku XX wieku straciły na znaczeniu, gdyż wójt Kask Jan Puchała przeniósł siedzibę Urzędu Gminnego do Baranowa. Jednocześnie podzielono parafię i utworzono 12 X 1912 r. parafię św. Józefa w Baranowie. Kościół wybudowano wg projektu St. Grochowicza i Bronisława Czosnowskiego. W czasie wojny światowej tereny gminy były miejscem działań żołnierzy AK grupy „KAMPINOS”.

Pod względem administracji kościelnej obszar gminy wchodził do końca XVIII w. w skład biskupstwa poznań-

skiego, po rozbiorach od 1798 r. do diecezji warszawskiej , a od 1818 r. - archidiecezji warszawskiej, w granicach której znajduje się dziś diecezja łowicka. W XIX w. Kaski były siedzibą parafii na całym obszarze Dóbr Kaski. Na początku XX w. na tym terenie utworzono drugą parafię w Baranowie. W tym okresie przeniesiono siedzibę gminy z Kask do Baranowa. W rysie historycznym tego obszaru nie sposób pominąć okresu przedpiastowskiego ze względu na licznie występujące stanowiska archeologiczne. Na wielką skalę prowadzono tu bowiem wytop żelaza, który nie miał sobie równych w tej części Europy od IV w. przed Chrystusem do II w. po Chrystusie. Z żelaza wytwarzano broń i narzędzia gospodarcze.

Powiat Grodziski: Budżet

Kościół w Baranowie

Powiat Grodziski: BudĹźet

Starostwo Powiatu Grodziskiego ul. Kościuszki 30 05 – 825 Grodzisk Mazowiecki Telefon: 022 724 - 07 - 11, 724 - 05 - 01, 724 – 18 - 33, 724 - 28 - 71, 022 724 – 30 - 97 do 98 FAX: 022 724 – 30 - 49 E-mail: starostwo@powiat-grodziski.pl www.powiat-grodziski.pl www.bip.powiat-grodziski.pl