Anniversary issuu by Arab-Hellenic Chamber of Commerce and Development

ARAB-HELLENIC CHAMBER | 35 years of Excellence in Partnership

Eπετειακή Έκδοση

35 χρόνια Αραβο-Ελληνικό Επιμελητήριο Εμπορίου & Αναπτύξεως

AΘΗΝΑ 2015

This Anniversary Edition is sponsored by

Περιεχόμενα • Χαιρετισμός και Εκτίμηση στους Πρωτοπόρους �� 03 • Πρόλογος o Γιώργος Σταθάκης Υπουργός Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Ανάπτυξης �� 05 o Τάρεκ Αλσάαντη Πρέσβης της Δημοκρατίας της Τυνησίας Πρύτανης του Συμβουλίου των Διαπιστευμένων στην Ελλάδα Αράβων Πρεσβευτών �� 07 o Ημέρες με ιστορία Αντνάν Αλκασσάρ Επίτιμος Πρόεδρος της Ένωσης Επιμελητηρίων Εμπορίου, Βιομηχανίας και Γεωργίας των Αραβικών χωρών �� 09 o 35 χρόνια Επιτυχούς Συνεργασίας Χάρης Γερονικόλας - Πρόεδρος Ρασάντ Μάμπγκερ - Γενικός Γραμματέας Αραβο-Ελληνικό Επιμελητήριο Εμπορίου και Αναπτύξεως �� 11 •Η Αραβοελληνική πολιτισμική διασύνδεση στους αρχαίους χρόνους Δρ. Σάλεχ Σαάντα Αλτζαλάντ Μέλος του Διοικητικού Συµβουλίου του Α.Ε.Ε.Ε.Α και Οικονοµικός Σύµβουλος της εταιρείας CCC �� 12 •Σ ταθμοί στην κοινή ιστορία Αράβων και Ελλήνων Σωτήρης Ρούσσος Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων - Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου �� 14 • Photo Gallery �� 17 • Εκτίμηση και Eυγνωμοσύνη στον Δάσκαλο Σαήντ Ταουφίκ Αλχούρη �� 28

Editor Arab-Hellenic Chamber of Commerce & Development Our appreciation and thanks are extended to the Chamber staff members for material selection, research, review, editing and coordinating for the publication of this Anniversary Edition. Harris Geronikolas, President Rashad Mabger, Secretary General Translation: Samuel Bissaras, Translator – Interpreter, Arabic – Greek Design & Layout: Eliza Mouzenidou Printing & Binding: Grafima Media Creative Print www.grafima.net DISCLAIMER The photos exhibited in this Anniversary Edition represent selected important events of the Chamber since its establishment. To the best of our knowledge and intention and as accurate as possible these photos have been placed in chronological order. The designation of people appearing in the photos are according to the positions they held at the time. Any omitting of names, misspelling or mistakes is accidental and unintentional. Opinions expressed in the articles are solely the responsibility of their authors. The LOGO is a registered trademark and is owned by the ArabHellenic Chamber of Commerce & Development. Any unauthorized use or publication of the trademarks or images contained in this Anniversary Edition is not permitted. The Chamber retains the right to apply technical or aesthetic modifications and they may change at any time without prior notice. Distributed for free. Copyright: Arab-Hellenic Chamber of Commerce & Development 2015. All Rights Reserved.

Arab-Hellenic Chamber of Commerce & Development | 180-182, Kif issias Avenue, 154 51 Neo Psychiko, Greece Tel.: +30 210 6711 210, +30 210 6726 882 | Fax: +30 210 6746 577 | E-mail: chamber@arabgreekchamber.gr | Website: www.arabhellenicchamber.gr 1

Χαιρετισμός και εκτίμηση στους πρωτοπόρους

Η πρωτοβουλία ίδρυσης των μεικτών Αραβο–αλλοδαπών επιμελητηρίων βασίστηκε στις αποφάσεις και εισηγήσεις του Κοινωνικού και Οικονομικού Συμβουλίου της Γενικής Ένωσης των Επιμελητηρίων Εμπορίου, Βιομηχανίας και Γεωργίας των Αραβικών χωρών. Το Αραβογαλλικό επιμελητήριο ήταν το πρώτο μεικτό Αραβικό επιμελητήριο που ιδρύθηκε στο Παρίσι, τον Ιανουάριο του 1969. Έκτοτε, ακολούθησε η ίδρυση των μεικτών Αραβοευρωπαϊκών επιμελητηρίων, μεταξύ των οποίων του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου Εμπορίου και Ανάπτυξης, τον Δεκέμβριο του 1979. Η Αραβική πλευρά έσπευσε να υλοποιήσει την πρωτοβουλία ίδρυσης του Αραβοελληνικού επιμελητηρίου, οπότε ανέλαβε τις σχετικές συνομιλίες ο κος Μωχάμεντ Αμπντελχάϊ Ελσάγιεντ, ο Θεός να τον φυλάει, ως εκπρόσωπος του Συνδέσμου Αραβικών χωρών, με την υποστήριξη της Γενικής Ένωσης Επιμελητηρίων Εμπορίου, Βιομηχανίας και Γεωργίας των Αραβικών χωρών και του Συμβουλίου των Αράβων Πρεσβευτών. Από την Ελληνική πλευρά, ανέλαβε τις συνομιλίες ο αείμνηστος καθηγητής Ιωάννης Γεωργάκης. Οι προσπάθειες που όλοι κατέβαλαν καρποφόρησαν, οδηγώντας στην ίδρυση και οικοδόμηση του εν λόγω επιμελητηρίου, που συνεχίζει να διαδραματίζει τον ρόλο του στην σύσφιξη και ενίσχυση των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και των Αραβικών χωρών. Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο απαρτίστηκε από 12 μέλη, κατανεμημένο ισομερώς μεταξύ της Αραβικής και της Ελληνικής πλευράς. Πρόεδρος ήταν ο εξέχων επιχειρηματίας, ο αείμνηστος Παύλος Βαρδινογιάννης, ο οποίος υπήρξε επίσης ένας από τους ιδρυτές του Επιμελητηρίου, και Αντιπρόεδρος, από Αραβικής πλευράς, ο κος Αντνάν Αλκασσάρ, ο Θεός να τον φυλάει. Μέλη ήταν οι εξής κύριοι: • Μωχάμεντ Αμπντελχάϊ Ελσάγιεντ • Ιωάννης Μητσός • Σάεμπ Ναχάς

Γενικός γραμματέας Ταμίας Μέλος

• Λάζαρος Εφραίμογλου • Αμπντεσαλάμ Σουάϊμπ • Μανώλης Νειάδας • Μωχάμεντ Καφίλ Χουσέιν • Γεώργιος Αβραμίδης • Αμπντάλλα Ιμπν Αλαμίν • Διονύσης Κλαυδιανός

Μέλος Μέλος Μέλος Μέλος Μέλος Μέλος Μέλος

Δραττόμαστε της ευχάριστης ευκαιρίας για να εκφράσουμε στους πρωτοπόρους την πλήρη ευγνωμοσύνη και απόλυτη εκτίμησή μας για την προσφορά τους και τον κόπο που επωμίσθηκαν για την εδραίωση και ενίσχυση της θέσης του επιμελητηρίου στα πρώτα στάδια του, καθώς επίσης πολλές ευχαριστίες στους προέδρους και όλα τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων, που συνέχισαν με την σειρά τους την συγκεκριμένη προσφορά και στήριξαν τις δραστηριότητες, την αποτελεσματικότητα και την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου. Σε αυτό το πλαίσιο τονίζεται ο ρόλος των Αραβικών και Ελληνικών επιχειρήσεων-μελών του Επιμελητηρίου, οι οποίες ήταν εξαιρετικές στην προσφορά τους, επικυρώνοντας και προάγοντας την θέση και τον ρόλο του Επιμελητηρίου, τις δραστηριότητες και την βιωσιμότητά του. Τους χρωστάμε πολλά και εξαίρουμε την προσφορά τους, εκφράζοντας την ειλικρινή ευγνωμοσύνη και εκτίμησή μας. Ελπίζουμε, με την βοήθεια του Θεού και την στήριξή σας να συνεχιστεί ο διακεκριμένος ρόλος του Επιμελητηρίου στην εξυπηρέτηση των επιχειρηματιών αμφότερων πλευρών, στην ενίσχυση των Αραβοελληνικών σχέσεων και την διεύρυνση των οριζόντων τους προς την εποικοδομητική συνεργασία που θα αποφέρει τα αγαθά στις κοινωνίες μας. Αραβο-Eλληνικό Επιμελητήριο Εμπορίου και Αναπτύξεως

Η συμβολή του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου Εμπορίου και Ανάπτυξης

Όπως όλοι γνωρίζουμε η Ελλάδα, παρά τη δυσμενή οικονομική κατάσταση

στις εμπορικές και γενικότερα οικονομικές σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και

της, απόρροια της κρίσης αλλά και των πολιτικών που μέχρι τώρα

των χωρών του αραβικού κόσμου είναι σημαντική και αδιαμφισβήτητη. Στα

εφαρμόστηκαν ως «θεραπεία», εξακολουθεί να διατηρεί μια σημαντική

τριανταπέντε χρόνια λειτουργίας του, το Επιμελητήριο προωθεί την υγιή

γεωπολιτική θέση που την καθιστά διεθνή διαμετακομιστικό κόμβο και

επιχειρηματικότητα με αμοιβαίο όφελος για τους Άραβες και τους Έλληνες

Ευρωπαϊκή πύλη. Οι καλές σχέσεις που ιστορικά έχει αναπτύξει με τον

επιχειρηματίες, χτίζοντας στέρεες γέφυρες συνεργασίας.

αραβικό κόσμο, κάτι που αποτυπώνεται και στην μακρά και επιτυχημένη

Το σύνολο των υπηρεσιών που με συνέπεια παρέχει, αλλά και το εύρος των δραστηριοτήτων τις οποίες διοργανώνει, καθιστούν το ΑραβοΕλληνικό Επιμελητήριο Εμπορίου και Ανάπτυξης έναν απαραίτητο κόμβο

λειτουργία του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου, συνεισφέρουν στην οικονομική ανάκαμψη αλλά και στην ενδυνάμωση των σχέσεων ΕΕ και αραβικών χωρών.

επικοινωνίας, πληροφόρησης και πρωτοβουλιών που ενισχύουν και

Με αφορμή την παρούσα «Επετειακή Έκδοση» σας εύχομαι καλή συνέχεια

διευρύνουν τις Αραβο-Ελληνικές οικονομικές σχέσεις.

στο έργο που επιτελείτε και καλή επιτυχία στο 4ο Αραβο-Ελληνικό

Η προώθηση ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών και η διοργάνωση

Οικονομικό φόρουμ που επίκειται.

επιχειρηματικών συναντήσεων στη χώρα μας και στις χώρες του αραβικού κόσμου, θεωρώ ότι συμβάλλουν θετικά τόσο στην αύξηση του όγκου των εξαγωγών όσο και στην προσέλκυση επενδύσεων στη χώρα μας.

Γιώργος Σταθάκης

Ενισχύεται έτσι η εξωστρέφεια της χώρας μας και εμπεδώνεται στο διεθνές

Υπουργός Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού

συνδυάζουν την ανάπτυξη με σεβασμό απέναντι στους εργαζόμενους και

περιβάλλον ότι η Ελλάδα είναι ένας τόπος ασφαλής για επενδύσεις, οι οποίες

Με εκτίμηση Γιώργος Σταθάκης Υπουργός Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού

στο περιβάλλον.

Τάρεκ Αλσάαντη Πρέσβης της Δημοκρατίας της Τυνησίας Πρύτανης του Συμβουλίου των Διαπιστευμένων στην Ελλάδα Αράβων Πρεσβευτών

Με ιδιαίτερη χαρά, εκφράζω, εξ’ ονόματός μου και εξ’ ονόματος των αδελφών μου, Πρεσβευτών και επικεφαλής των Διαπιστευμένων στην Ελλάδα αδελφών, Αραβικών διπλωματικών αντιπροσωπειών, θερμά συγχαρητήρια στην επιχειρηματική κοινότητα στον Αραβικό κόσμο και την Ελλάδα, επί τη ευκαιρία της τριακοστής πέμπτης επετείου από την ίδρυση του Αραβο-Eλληνικού Eπιμελητηρίου Eμπορίου και Aνάπτυξης, το οποίο ιδρύθηκε σε κλίμα αισιοδοξίας και ελπίδας και αποτελεί γέφυρα πολιτισμικής επικοινωνίας μεταξύ των Αραβικών χωρών και της φίλης Ελλάδας, καθώς επίσης μία πηγή στήριξης και σύσφιγξης των οικονομικών και εμπορικών τους σχέσεων. Το Συμβούλιο Αράβων Πρεσβευτών συμμετείχε, τότε, στις συνομιλίες με την Ελληνική πλευρά για την ίδρυση του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Αραβικών χωρών και την Γενική Ένωση Επιμελητηρίων Εμπορίου, Βιομηχανίας και Γεωργίας των Αραβικών χωρών. Από την αρχή της ίδρυσής του, παρακολουθούμε τον αυξανόμενο ρόλο του Επιμελητηρίου, την προβολή της θέσης του στην ανάπτυξη και διεύρυνση των εταιρικών σχέσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Με την παρούσα ευκαιρία, επιθυμούμε να εκφράσουμε την πλήρη εκτίμησή μας για τα επιτεύγματα του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου Εμπορίου και Ανάπτυξης, κατά την διάρκεια αυτών των ετών, καθώς επίσης για την πολύτιμη συμβολή του στην ενίσχυση των οικονομικών σχέσεων μεταξύ των Αραβικών χωρών μας και της φίλης Ελλάδας. Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι υπάρχουν ακόμα πολλές δυνατότητες αναβάθμισης των εν λόγω σχέσεων σε ανώτερα επίπεδα, προκειμένου να ανοιχθούν νέοι ορίζοντες και τομείς με τους οποίους, όταν δημιουργηθούν, θα έχουμε συμβάλει με σοβαρό και ειλικρινή τρόπο στην επίτευξη της επιθυμητής ανάπτυξης στις χώρες μας. Ιδιαίτερα όταν είναι γνωστό σε όλους ο σημαντικός ρόλος του εξωτερικού εμπορίου, που συμβάλλει με βασικό τρόπο στην εκμετάλλευση και αξιοποίηση των οικονομικών πόρων οιασδήποτε χώρας, στην αύξηση του ρυθμού ανάπτυξής της και στην εξασφάλιση νέων θέσεων εργασίας

για την αντιμετώπιση της ανεργίας, που κατέχει πλέον την πρώτη θέση στις προτεραιότητες των προκλήσεων, που αντιμετωπίζουν εξίσου οι Αραβικές κοινωνίες και η Ελλάδα. Εμάς, στο Συμβούλιο Αράβων Πρεσβευτών, μας διακατέχει έντονη και ειλικρινής επιθυμία για περαιτέρω συντονισμό και συνεργασία με τους Έλληνες φίλους μας, προκειμένου να επιτύχουμε το απαιτούμενο αποτέλεσμα στις σχέσεις μας, σε όλους τους τομείς. Επιθυμούμε ιδιαίτερα να απευθύνουμε πρόσκληση προς ανίχνευση των επενδυτικών δυνατοτήτων μεταξύ των δύο πλευρών, πιστεύοντας ότι η Ελλάδα και οι Αραβικές χώρες διαθέτουν ήδη πολλές επενδυτικές ευκαιρίες. Επομένως η εξασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών, ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν στους νόμους που ρυθμίζουν και ενθαρρύνουν τις επενδύσεις, καθώς και στην διευκόλυνση των διοικητικών διαδικασιών, μπορεί να συμβάλει με αποτελεσματικό τρόπο στην προσέλκυση των επενδυτών και την εισροή επενδύσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Τέλος, εκφράζω με ιδιαίτερη χαρά, εξ’ ονόματος του Συμβουλίου Αράβων Πρεσβευτών, τα θερμά συγχαρητήρια σε όλα τα μέλη του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου Εμπορίου και Ανάπτυξης στην Αθήνα, στο διοικητικό του προσωπικό και σε όλους τους εργαζομένους του. Καλούνται όλοι, ο καθένας από την θέση του, να στηρίξουν και να ενισχύσουν την θέση του Επιμελητηρίου, προκειμένου να κατορθώσει να διατηρήσει τον πρωτοπόρο ρόλο του στην υπηρεσία των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων μεταξύ των Αραβικών χωρών μας και της φίλης Ελλάδας. Τάρεκ Αλσάαντη Πρέσβης της Δημοκρατίας της Τυνησίας Πρύτανης του Συμβουλίου των Διαπιστευμένων στην Ελλάδα Αράβων Πρεσβευτών

Ημέρες με ιστορία Οι μηχανισμοί του εξωτερικού εμπορίου, όπως έχουν εξελιχθεί, έχουν καταστεί πιο πολύπλοκοι και γενικευμένοι, με περισσότερο ανταγωνισμό, γεγονός που έχει επηρεάσει αρνητικά τις οικονομίες κάποιων χωρών μας, αυξάνοντας κατ’ επέκταση το χάσμα μεταξύ των περιορισμένων εξαγωγών τους και των αυξανόμενων εισαγωγών τους. Η αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προκλήσεων έγκειται στην σοβαρή εργασία για την εξασφάλιση της ποικιλομορφίας, της οργάνωσης και της εκμετάλλευσης των οικονομικών μας πόρων, εάν επιθυμούμε να αξιοποιήσουμε το εξωτερικό εμπόριο προς την επίτευξη της απαιτούμενης ανάπτυξης και την συμβολή στον περιορισμό της τρομακτικής ανεργίας στον Αραβικό μας κόσμο.

Αντνάν Αλκασσάρ Επίτιμος Πρόεδρος της Ένωσης Επιμελητηρίων Εμπορίου, Βιομηχανίας και Γεωργίας των Αραβικών χωρών

Από αυτό το εμπόριο, όπως και από κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, απορρέει η έννοια της συνεργασίας και της κοινωνικής συνοχής, που αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία του κατά την διάρκεια της εξέλιξής του. Οι Άραβες στον συγκεκριμένο τομέα διακρίνονται για την μακρά ιστορική τους ενασχόληση και τον εμφανή τους ρόλο στην επέκταση του χάρτη του εν λόγω εμπορίου, καθώς επίσης για την διακεκριμένη ανθρώπινη κληρονομιά στην μεταφορά του πολιτισμικού προϊόντος και την εξάπλωσή του, μεταφέροντας μαζί του ένα μήνυμα, το περιεχόμενο του οποίου βασίζεται και στηρίζεται στην αγάπη και την ειρήνη, είτε με τα εμπορικά καραβάνια, είτε με την μετανάστευση των Αράβων κυρίως των Υεμενιτών, από την περιοχή Χαντραμότ προς την Ινδική χερσόνησο, καθώς επίσης με την μετανάστευση ανθρώπων από την περιοχή του Αραβικού κόλπου προς τμήματα της Αφρικής και την μετανάστευση από την περιοχή του Λεβάντε προς την Βόρεια και Νότια Αμερική και την Αυστραλία. Όλη αυτή η Αραβική ανθρώπινη εξάπλωση, μετέφερε μαζί της την κληρονομιά και τον πολιτισμό που, σε συνεργασία με τις κοινωνίες στις οποίες εγκαταστάθηκαν, δημιούργησαν μία αρμονία που εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι σήμερα. Συνεχίζοντας στην ίδια κατεύθυνση, οι πρωτοβουλίες του Αραβικού ιδιωτικού τομέα στην ίδρυση των μεικτών Αραβικών και αλλοδαπών επιμελητηρίων, εδώ και πλέον των πέντε δεκαετιών, θεωρούνται σαφής επιβεβαίωση για την οικοδόμηση εξωτερικού εμπορίου που συμβάλλει στην εξέλιξη και ανάπτυξη των κοινωνιών μας. Ταυτόχρονα στηρίζονται στην φιλοσοφία της συνεργασίας και της σύσφιγξης των κοινωνικών δεσμών και των πολιτιστικών ανταλλαγών, γεγονός που διευκολύνει την οικοδόμηση κοινωνιών που στηρίζονται σε εξελιγμένες αστικές έννοιες. Έχω ζήσει τις αρχές ίδρυσης των εν λόγω επιμελητηρίων και, δόξα

τω Θεώ, παρακολουθώ τη δράση τους μέχρι σήμερα. Το παρόν άρθρο δεν διαθέτει τον χώρο για την ανάλυση και την αξιολόγηση του ρόλου που διαδραμάτισαν τα συγκεκριμένα επιμελητήρια. Εν συντομία, όμως, μπορώ να αναφέρω ότι τα επιτεύγματά τους χαίρουν μεγάλης εκτίμησης από τις Αραβικές επιχειρηματικές κοινότητες και των χωρών υποδοχής. Είμαστε περήφανοι για τα επιμελητήρια αυτά και τα εκτενή δίκτυα επαφών τους που, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν πλησιάσει στα κέντρα λήψης αποφάσεων των χωρών που τα φιλοξενούν. Επιγραμματικά, τα εν λόγω επιμελητήρια έχουν επιτύχει, αναμφίβολα, στην σύγκλιση των απόψεων για την ενίσχυση των σχέσεων συνεργασίας και σεβασμού μεταξύ των χωρών και των χωρών υποδοχής. Εν κατακλείδι, αισθανόμαστε μεγάλη υπερηφάνεια για τα επιμελητήρια αυτά, που διαδραματίζουν, με εποικοδομητικό τρόπο, τον ρόλο του πολιτισμικού διαμεσολαβητή που ενισχύει την αλληλοκατανόηση. Επιστρέφουμε στο τιμώμενο Αραβο-Ελληνικό Επιμελητήριο που κατέχει μία ξεχωριστή θέση για μένα, αφού είχα την τιμή να το υπηρετήσω ως ο πρώτος Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου από την Αραβική πλευρά, κατά την ίδρυσή του, με πρώτο Πρόεδρο, τον αείμνηστο Παύλο Βαρδινογιάννη, με πρώτο Γενικό Γραμματέα του Επιμελητηρίου, τον κ. Μωχάμεντ Αλσάγιεντ, ο Θεός να του χαρίζει μακροημέρευση, ο οποίος είχε διαδραματίσει κύριο ρόλο στην ίδρυση και οικοδόμηση του Επιμελητηρίου, σε συνεργασία με το τότε Συμβούλιο των Αράβων Πρεσβευτών, το οποίο διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην υποστήριξη του Επιμελητηρίου. Με την ευκαιρία αυτή χαίρομαι και υπογραμμίζω τον ιδιαίτερο ρόλο που διετέλεσε το Αραβο-Ελληνικό Επιμελητήριο στην ενίσχυση και ανάπτυξη των σχέσεών μας με τους Έλληνες φίλους μας, με τους οποίους μας συνδέουν κοινοί παρονομαστές και μία τιμημένη, μακρόχρονη ιστορία. Θα ήθελα να εκφράσω τα ειλικρινή συγχαρητήρια σε όλα τα μέλη του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου και απευθύνω πρόσκληση σε όλους να διατηρήσουν την ενίσχυση και συμπαράστασή τους προς το Επιμελητήριο, προκειμένου να διαδραματίσει τον εποικοδομητικό του ρόλο στην προώθηση των Αραβοελληνικών σχέσεων. Αντνάν Αλκασσάρ Επίτιμος πρόεδρος Γενική Ένωση Επιμελητηρίων Eμπορίου, Bιομηχανίας και Γεωργίας των Αραβικών χωρών

35 χρόνια Επιτυχούς Συνεργασίας

Χάρης Γερονικόλας Πρόεδρος

Ρασάντ Μάμπγκερ Γενικός Γραμματέας

Εορτάζοντας την τριακοστή πέμπτη επέτειο από την ίδρυση του ΑραβοΕλληνικού Επιμελητηρίου Εμπορίου και Αναπτύξεως, επιθυμούμε, εν μέσω αυτού του πανηγυρικού κλίματος, να παρακολουθήσουμε την ίδρυση και την πορεία του συγκεκριμένου επιμελητηρίου, που πραγματοποιήθηκε κατόπιν Αραβικής πρωτοβουλίας και Ελληνικής ανταπόκρισης και ξεκίνησε με την συνεργασία των δύο πλευρών. Από Αραβικής άποψης, το Επιμελητήριό μας και όλα τα μεικτά Αραβικά – αλλοδαπά επιμελητήρια, θεωρούνται ένα από τα φωτεινά αποτελέσματα της κοινής Αραβικής δράσης. Από την άποψη των χωρών υποδοχής και φιλοξενίας των εν λόγω επιμελητηρίων, αποτελούν ανεπτυγμένο μοντέλο κοινής συνεργασίας μεταξύ αυτών των αλλοδαπών και των Αραβικών χωρών. Τα συγκεκριμένα επιμελητήρια έχουν διαδραματίσει, και συνεχίζουν να διαδραματίζουν, καίριο εποικοδομητικό ρόλο, σχετικά με το επιθυμητό αποτέλεσμα, στην επικοινωνία και την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ των επιχειρηματικών κοινοτήτων των δύο πλευρών, βασιζόμενα στα ανεπτυγμένα δίκτυα επαφών τους, τις υπηρεσίες και τις δραστηριότητές τους, που συμβάλλουν με άμεσο τρόπο στην αύξηση των εμπορικών, οικονομικών και επενδυτικών συναλλαγών μεταξύ των Αραβικών χωρών και των χωρών υποδοχής. Η ίδρυση του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου πραγματοποιήθηκε σε αρμονικό περιβάλλον, αφού οι Αραβοελληνικές σχέσεις, με το ιστορικό τους βάθος, αποτελούν από τα αρχαία χρόνια, ένα ανεπτυγμένο υπόδειγμα των σχέσεων μεταξύ των λαών και των χωρών. Οι πολιτισμοί των δύο πλευρών, σε πολλές φάσεις τους, συναντήθηκαν στην ανταλλαγή της γνώσης και της μετάφρασης, θεμελιώνοντας έτσι πολλούς κοινούς παρονομαστές, γεγονός που επηρέασε τις σημερινές σχέσεις μεταξύ Αράβων και Ελλήνων. Όπως διαπιστώνεται από τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, σημειώθηκε αύξηση στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Ελλάδας και Αραβικού κόσμου. Επίσης, η εισροή επενδύσεων έχει σημειώσει αύξηση, ιδιαίτερα από την Αραβική πλευρά. Οι δυνατότητες και οι ορίζοντες της Αραβοελληνικής συνεργασίας έχουν να διανύσουν ακόμη μακρά πορεία, μέχρι να μετατραπούν σε αριθμούς και να φτάσουν σε επίπεδα ανώτερα από τα υφιστάμενα, γεγονός που θα συμβεί εφόσον αξιοποιήσουμε την ποικιλομορφία και την αλληλοσυμπλήρωση των πόρων των δύο πλευρών, τις αγορές και τα προνόμια της γεωγραφικής μας εγγύτητας και των ιστορικών μας σχέσεων, για την ενίσχυση και ανάπτυξη της συγκεκριμένης συνεργασίας, προκειμένου να αποφέρει καρπούς και

οφέλη προς την ανάπτυξη των κοινωνιών μας. Κατά την διάρκεια των 35 χρόνων ύπαρξής του, το Αραβο-Ελληνικό Επιμελητήριο κατόρθωσε να εδραιώσει και να ενισχύσει την θέση του, διανύοντας μεγάλη απόσταση στην επικοινωνία με τις επιχειρηματικές κοινότητες, στην Ελλάδα και τον Αραβικό κόσμο, προσφέροντας πολλές υπηρεσίες, δραστηριότητες και εκδηλώσεις, με προστιθέμενη αξία, στα μέλη του και στον ιδιωτικό τομέα στον Αραβικό κόσμο και στην Ελλάδα. Ωστόσο, παραμένει μακρύς ο δρόμος των όσων μπορούμε να προσφέρουμε σε όλους τους εμπορικούς, οικονομικούς, επενδυτικούς και πολιτιστικούς τομείς, με την υποστήριξη όλων των μελών μας, στην Ελλάδα και τον Αραβικό κόσμο, και την συνεργασία με τα Αραβικά Επιμελητήρια και τις Ενώσεις αυτών, των οποίων θεωρούμαστε φυσική προέκταση, γεγονός για το οποίο είμαστε περήφανοι. Θεωρούμε, δε, αυτά τα Επιμελητήρια και τις Ενώσεις τους ως μία από τις πιο σημαντικές πηγές στήριξης της θέσης του δικού μας, καθώς και όλων των μεικτών Αραβικών επιμελητηρίων. Θα ήταν πρέπον, στο σημείο αυτό, να αναφερθούμε στους υπαλλήλους του Επιμελητηρίου που στέκονται αρωγοί από το ξεκίνημά του και αξίζουν την εκτίμηση και αναγνώρισή μας για την προσπάθεια και το εξαιρετικό έργο τους· στο σημερινό, δε, υπαλληλικό προσωπικό εκφράζουμε την ειλικρινή ευγνωμοσύνη μας για την εργασία και τις συνεχείς προσπάθειες και αφοσίωσή του. Δραττόμαστε της παρούσας ευχάριστης ευκαιρίας για να απευθύνουμε την ειλικρινή εκτίμησή μας στο Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού και στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας, στον Σύνδεσμο Αραβικών χωρών και στην Γενική Ένωση των Eπιμελητηρίων Eμπορίου, Bιομηχανίας και Γεωργίας των Αραβικών χωρών, για το ενδιαφέρον τους και τη διαρκή στήριξή τους προς το Επιμελητήριο, προάγοντας την θέση του και την συνέχειά του. Θα θέλαμε να εκφράσουμε την ικανοποίησή μας για την επιτυχή συνεργασία που διαρκεί ήδη τριάντα πέντε χρόνια, ενώ μπροστά μας έχουμε πολλά, ακόμα, έτη προσφοράς, που ελπίζουμε πως θα αποφέρουν κάθε αγαθό στις σχέσεις εποικοδομητικής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Αραβικού κόσμου.

Χάρης Γερονικόλας Πρόεδρος

Ρασάντ Μάμπγκερ Γενικός Γραμματέας

Αραβο-Eλληνικό Επιμελητήριο Εμπορίου και Αναπτύξεως 11

Η Αραβοελληνική πολιτισμική διασύνδεση στους αρχαίους χρόνους

Δεν έχει γραφτεί παρά το ελάχιστο για τον αρχαίο πολιτισμό μεταξύ των Ελληνικών και Αραβικών λαών, εκτός από όσα αναφέρονται στα χειρόγραφα μετά την κυριαρχία του Αλεξάνδρου του Μακεδόνα στην Αραβική Ανατολή. Έκτοτε, πολλές χώρες και λαοί αναγκάστηκαν στην μετανάστευση, εξαιτίας των πολέμων, ή επιδόθηκαν στο εμπόριο ακολουθώντας τα βήματά του. Στο παρόν άρθρο επιθυμώ να αναφερθώ για λίγο στην εξέλιξη της ιστορικής και πολιτισμικής σχέσης που προηγείται του ογδόου αιώνα, μεταξύ των Αραβικών και Ελληνικών λαών, ανεξάρτητα από τις ονομασίες που τους απέδωσαν οι ιστορικοί, παράλληλα με τις ονομασίες που χρησιμοποιούσαν οι ίδιοι οι λαοί.

Δρ. Σάλεχ Σαάντα Αλτζαλάντ Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Αραβο-Ελληνικού Επιμελητηρίου και Οικονομικός Σύμβουλος της εταιρείας CCC

Πιστεύω ότι ο πολιτισμός δεν αρχίζει σε κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία και λήγει σε κάποια άλλη, αλλά είναι μία ζωντανή οντότητα με αέναη εσωτερική κίνηση και εξέλιξη, με γονίδια που συνδέονται με την γραπτή ή άγραφη ιστορία των λαών, αναπτύσσεται, ανθίζει, πολλαπλασιάζεται, διαδίδεται και προσαρμόζεται στον χρόνο και τον χώρο. Κατά συνέπεια, όλοι αυτοί οι λαοί και οι πολιτισμοί πιστεύουν ότι έχουν κάποιο συγκριτικό προνόμιο, λησμονώντας την συμβολή των προηγούμενων λαών που, με όποια πλούσια δράση, προσέφεραν νέους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων της εποχής τους, δημιουργώντας άλλα προβλήματα που αναμένουν νέες λύσεις, ακολουθώντας τον κύκλο της ιστορίας που ισχύει για τους συγκεκριμένους λαούς, όπως ίσχυσε για άλλους. Τα αρχαιολογικά ευρήματα των λαών του κόσμου, που εκτείνεται σε όλα τα σημεία της υδρογείου σφαίρας, αναφέρονται με περίεργη ακρίβεια στην ενότητα του ανθρώπινου πολιτισμού, όπου κι αν βρίσκεται, αντανακλώντας την αλληλεπίδραση μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης, ως άτομο, και ιδιαίτερα ως ομάδες, για την κάλυψη, πρωτίστως, των φυσικών τους αναγκών, και ακολούθως των προσωπικών τους επιθυμιών, σε συνάρτηση με τον χώρο και τον χρόνο. Έτσι πιστεύουμε ότι είναι υψίστης σημασίας να αποκαλύψουμε τις ρίζες των σχέσεων μεταξύ των Ελληνικών και των αντίστοιχων Αραβικών λαών, έχοντας υπόψη ότι χρησιμοποιήθηκαν αρκετές ονομασίες από ιστορικούς και συγγραφείς που επηρεάστηκαν από την περιοχή και την εποχή τους, ιδιαίτερα καθώς κοιτάζει κανείς με τα μάτια του σήμερα, η οποία, παρά την ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από θολό τοπίο σχετικά με τις αλήθειες. Κατά συνέπεια πιστεύω ότι η σχέση μεταξύ των Αραβικών και Ελληνικών λαών ήταν στενή, από τα βάθη της ιστορίας. Παρατηρώντας το περιεχόμενο της μυθολογίας των Ελλήνων, των Χαναναίων, των Βαβυλωνίων και των Ακκαδίων, διαπιστώνουμε ότι η πλειοψηφία της αναφέρεται σε μία στενή ειρηνική εμπορική, φιλοσοφική, πνευματική και πολιτισμική σχέση, που διέπεται από θέσμια της ειρήνης και του πολέμου που συνηθίζουν να την επηρεάζουν, ενώ η σχέση με τους λαούς της Δυτικής Ευρώπης, στην σύγχρονη εποχή, χαρακτηρίζεται από ανελέητο, άγριο, ολέθριο πόλεμο και συνεχή αδικία. Είναι εύκολο για τον επιμελή ερευνητή της Ελληνικής μυθολογίας να παρατηρήσει την επικοινωνία και την αποτελεσματική επαφή μεταξύ των Ελληνικών μύθων και των άλλων, ιδιαίτερα των Χαναναίων Φοινίκων, όπου αλληλοσυνδέονται τα υλικά και πνευματικά συμφέροντα και η διαπολιτισμική ανταλλαγή μεταξύ τους. Σημειώνεται ότι οι ιστορικοί συμφωνούν ομόφωνα πως οι ρίζες των Χαναναίων ανάγονται στην περιοχή της Αραβίας όπως ονομαζόταν τον τρίτο αιώνα π.Χ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η ονομασία «Ευρώπη» συνδέεται με τον όνομα του Μίνωα, ιδρυτή της Μινωικής εποχής που επικράτησε στην Κρήτη. Η Ευρώπη ήταν η κόρη του βασιλιά Αγήνορα του Ηνωμένου Βασιλείου των Χαναναίων, δηλαδή της Τύρου και της Σιδώνος, στην αρχαία εποχή, που

την απήγαγε ο θεός Δίας, την εγκατέστησε στο νησί της Κρήτης, όπου γέννησε τον γιό του, τον Μίνωα, χίλια χρόνια πριν την κυριαρχία του Ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή. Επίσης, ο Ησίοδος, κατά τον όγδοο αιώνα π.Χ., και ο Ηρόδοτος, τον πέμπτο αιώνα π.Χ., ανέφεραν τον μύθο του «Φοίνικα» που καίγεται στην φωτιά κάθε τριακόσια χρόνια, και μερικές φορές σε περισσότερα χρόνια, αφού αλειφθεί με μύρο, λιβάνι, σμύρνα κι αρώματα, οπότε αναγεννιέται μετά από τρεις ημέρες. Η κατοικία του μυθικού Φοίνικα ήταν η Αραβία, ενώ είναι πιθανό το σύμβολο της Βυζαντινής σημαίας να προέρχεται από τον συγκεκριμένο μύθο. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που αποδεικνύουν το βάθος της κοινής παράδοσης μεταξύ των Ελληνικών και των Αραβικών λαών, ανεξάρτητα από τις ονομασίες τους. Σχετικά με τον μύθο του Κάδμου, αδελφού της Ευρώπης, ιδρυτή της δυναστείας της Ελληνικής Θήβας, έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού μετέφερε το αλφάβητο των Φοινίκων Χαναναίων στην Ελλάδα, όπου το διέδωσε μεταξύ των λαών της. Παντρεύτηκε την Αρμονία, κόρη του θεού Άρη και της θεάς Αφροδίτης, σύμφωνα με την μυθολογία. Από την Ελλάδα διαδόθηκε το αλφάβητο στον κόσμο, γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί η πιο σημαντική εφεύρεση που διαφύλαξε την δημιουργική εξέλιξη της ανθρωπότητας. Εάν αυτό το πολιτισμικό έργο θεωρηθεί το μοναδικό που διακινήθηκε μεταξύ των λαών, τότε θεωρείται απαράμιλλη υπηρεσία στην ανθρωπότητα. Από το γένος του Κάδμου, προέρχεται η Σεμέλη, μητέρα του περίφημου θεού Ποσειδώνα. Επίσης είναι σπάνιο ότι, εκτός της ομοιότητας στο αλφάβητο, που αποτελεί έναν γραφικό συμβολισμό, παρατηρούμε την μεγάλη ομοιότητα στην γραμματική των δύο γλωσσών, σε πολλές περιπτώσεις, μέχρι σήμερα. Οι δύο γλώσσες χρησιμοποιούν τα ίδια περίπου γράμματα, οι λέξεις τους βασίζονται σε μία δομή από την οποία προέρχονται αρκετά παράγωγα, από την ίδια λέξη. Για παράδειγμα αν συγκρίνουμε το ρήμα «γράφω» («κάταμπα» στα Αραβικά) και τα παράγωγά του στην Αραβική και την Ελληνική, θα διαπιστώσουμε την μεγάλη ομοιότητα. Ένα παράδειγμα είναι τα παράγωγα που προέρχονται από την ρίζα του ρήματος «γράφω», όπως είναι η «γραφή», «γραφείο» («μάκταμπ» στα Αραβικά) και πολλές άλλες παρόμοιες περιπτώσεις στις δύο γλώσσες. Επιπλέον αναφέρονται οι λαϊκές παροιμίες που προέρχονται από τις κοινωνικές και ατομικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής στις δύο κοινωνίες. Διαβάζοντας τον Όμηρο, τον Ευριπίδη,

τον Αισχύλο και τον Σοφοκλή, διαπιστώνουμε την ομοιότητα στο περιεχόμενο και εννοιολογικά, με τις αντίστοιχες Αραβικές, αφού βασίζονται στην σοφία και στην κοινωνική δραστηριότητα που μοιάζουν μεταξύ τους. Αναφορικά με τα πνευματικά ζήτηματα, δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα από την μετακίνηση των πνευματικών θεμάτων από την Γη Χαναάν στην Ελλάδα, την εξέλιξη και την Ελληνική προσαρμογή τους, όπως είναι για παράδειγμα ο Χριστιανισμός, που διαδόθηκε στα πέρατα της γης, με τα χέρια και την γλώσσα των Ελλήνων. Το εν λόγω πνευματικό μήνυμα, που εμπλουτίστηκε με την αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, επικράτησε της αδικίας, της απολυταρχίας και του μίσους που κυριαρχούσαν για πολλά χρόνια, ιδιαίτερα στο Δυτικό κόσμο. Υπογραμμίζεται ότι οι Άραβες θεολόγοι ήταν από τους πιο σημαντικούς συμμετέχοντες στην πρώτη οικουμενική Χριστιανική σύνοδο το 325 μ.Χ., την οποία συγκάλεσε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, καθώς επίσης στις άλλες θεολογικές συνόδους που ακολούθησαν, με τις διάφορες Ελληνικές τους ονομασίες που δόθηκαν σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση. Σημειωτέον, η Ελληνική και η Αραμαϊκή γλώσσα επικρατούσαν στην περιοχή του Λεβάντε, οπότε ο χαλίφης της δυναστείας των Ομεϊάδων, Αμπντελμάλεκ Ιμπν Μαρουάν, αποφάσισε να τις αντικαταστήσει με την Αραβική γλώσσα. Δεν λησμονούμε ότι οι Ελληνικοί λαοί ήταν εκείνοι που χρησιμοποίησαν την ονομασία «Φοίνικες» για τους Χαναναίους, ιδιοκτήτες της Γης Χαναάν, όπου τα μνημεία τους παραμένουν μέχρι σήμερα σε κάποια νησιά ή χωριά, όπως είναι η Ιθάκη, η Φοινίκη και η Αττική, όπως ακριβώς συνέβη στην Ευρωπαϊκή Δύση όταν οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν τον τίτλο «βιονικό» που προέρχεται από την Ελληνική γλώσσα. Επίσης η Καρχηδόνα προέρχεται από την λέξη των Χαναναίων «κάργιατ χάντας» που σημαίνει νέο χωριό. Υπογραμμίζεται ότι η περιοχή Κύφων, που βρίσκεται κοντά στην Λάρνακα, στο νησί της Κύπρου, ήταν η πρώτη τοποθεσία στην οποία μετακόμισαν οι λαοί της Χαναάν, για τους οποίους χρησιμοποιείται ο όρος «Φοίνικες». Το εμπόριο μεταξύ των Ελληνικών και Αραβικών Φοινικικών Χαναναιϊτικών λαών, ανεξάρτητα από τις ονομασίες που χρησιμοποίησαν οι ιστορικοί, ήταν στενό με την Αραβική χερσόνησο, την Αραβία. Οι Υεμενικές, Αραβικές επιγραφές που ανακαλύφτηκαν στο Ελληνικό νησί της Δήλου, καθώς επίσης τα ιερά τους σύμβολα στις Αραβικές τους θεότητες, υποδηλώνουν την σημασία της διαρκούς επικοινωνίας και επαφής μεταξύ τους. Στο μουσείο του Ηρακλείου υπάρχουν αναφορές και σύμβολα που αποδεικνύουν το βάθος του

εμπορικού παράγοντα, στην σύνδεση μεταξύ των πολιτισμών των Αραβικών και Ελληνικών λαών, από τους αρχαίους χρόνους. Σχετικά με την εποχή των «λαών της θάλασσας», τότε μετανάστευσαν φυλές από την Κρήτη, το τελευταίο τέταρτο της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., εξαιτίας των φυσικών καταστροφών που έπληξαν την περιοχή, οπότε οι αρχαιολόγοι της Δύσης το όρισαν αυθαίρετα ως όριο μεταξύ του πολιτισμού των Φοινίκων και του πολιτισμού των Χαναναίων, προκειμένου να τεκμηριώσουν τις αφηγήσεις της Παλαιάς Διαθήκης, όσο συνεχίζεται η πιο βαθειά μελέτη τους από τους ειδικούς. Οι συγκεκριμένες φυλές κατοίκησαν στις ακτές της Συρίας, του Λιβάνου, της Παλαιστίνης και της Αλεξάνδρειας, οπότε διαμόρφωσαν ένα βασικό τμήμα του πολιτισμού τους, προσφέροντας εξ’ όσων διέθεταν και παίρνοντας όσα θεωρούσαν σημαντικά από τις συγκεκριμένες φυλές. Με την πάροδο του χρόνου αποτέλεσαν πλέον νέο πολιτισμικό παράγοντα στην διασύνδεση των πολιτισμών. Στο διάστημα μεταξύ του τετάρτου και εβδόμου αιώνα, οι Αραβικές φυλές, ιδιαίτερα όσες παρέμειναν στον Χριστιανισμό, όπως είναι οι Γασανίδες, οι Χαναναίοι και οι Ταεγίδες, διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στις στενές σχέσεις μεταξύ της Ελληνόφωνης Βυζαντινής αυτοκρατορίας και της Περσικής αυτοκρατορίας των Σασσανιδών, πριν ενωθούν με τους ομοεθνείς τους και με άλλα έθνη στην Μέση Ανατολή και την Αφρική, στο ψηφιδωτό της οντότητας του «Έθνους των πιστών» που ίδρυσε ο Άραβας προφήτης Μωάμεθ, τον έβδομο μ.Χ. αιώνα, στην Μεδίνα και στην περιοχή της Αραβίας. Ενώ οι προγενέστερες αυτοκρατορίες χαρακτηρίζονταν από τον βαθύ λήθαργο και το σκοτάδι της άγνοιας, γεννήθηκε ένας ανανεωμένος πολιτισμός, με εξελιγμένη μία Αραβική γλώσσα, βασισμένος σε πρότυπο διακυβέρνησης όπου επικρατεί η δικαιοσύνη, η κοινωνική και οικονομική πρόοδος που αναμφίβολα είχε, σαν υποστηρικτικούς του πυλώνες, τα όσα αποκτήθηκαν και αραβοποιήθηκαν από τα κειμήλια του Ελληνικού πολιτισμού, που μεταφράστηκαν στην Αραβική γλώσσα, εξετάστηκαν τα πρακτικά αποτελέσματά τους προς όφελος του κοινωνικού ψηφιδωτού που, αν δεν υπήρχε, θα είχαν όλα χαθεί στα έγκατα της λήθης. Δρ. Σάλεχ Σαάντα Αλτζαλάντ Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Α.Ε.Ε.Ε.Α. και Οικονομικός Σύμβουλος της εταιρείας CCC

Σταθμοί στην κοινή ιστορία Αράβων και Ελλήνων

Η εξιστόρηση της συνάντησης δύο λαών, δύο πολιτισμών δεν είναι καθόλου εύκολο εγχείρημα. Ιδιαίτερα η περίπτωση των Ελλήνων και των Αράβων γίνεται ακόμη δυσκολότερη αφού εκτείνεται στο βάθος της Ιστορίας και η αφήγηση πρέπει να καλύψει αιώνες παρουσίας. Για αυτό το σύντομο αυτό σημείωμα θα εστιάσει σε τρεις περιπτώσεις που η συνάντηση των δύο ιστορικών διαδρομών συνδιαμόρφωσε κρίσιμες αλλαγές όχι μόνο για την περιοχή της Μεσογείου αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Σωτήρης Ρούσσος Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Η ουσιαστική συνάντηση Αράβων και αρχαιοελληνικής γνώσης θα έρθει τον 8ο μ. Χ. αιώνα όταν η αρχαιοελληνική φιλοσοφία και επιστήμη άρχισε να μεταφράζεται στα αραβικά και θα συνεχίσει να αποδίδει καρπούς μέχρι τον 15ο αιώνα με τα επιτεύγματα των Αβερρόη, Αβικένα και άλλων Αράβων επιστημόνων, φιλοσόφων και θεολόγων, μεταξύ αυτών και του Ιμπν Χαλντούν που αποκαλούσε τον Αριστοτέλη «πρώτο δάσκαλο». Η μετακένωση της αρχαίας ελληνικής σοφίας ήταν αποτέλεσμα σημαντικών πολιτικών και οικονομικών διεργασιών στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της Μείζονος Συρίας. Ήδη από την ελληνιστική εποχή αλλά κυρίως κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ένα μεγάλο μέρος των γηγενών κοινωνιών, κυρίως οι ελίτ, είχαν αποκτήσει μια βυζαντινή πολιτιστική ταυτότητα που χαρακτηριζόταν από την χριστιανική θρησκεία, την ελληνική γλώσσα και την βυζαντινή πολιτική οργάνωση. Με την αραβική-ισλαμική κατάκτηση οι πληθυσμοί ενσωματώθηκαν στη νέα διοίκηση, εντάσσοντας σε αυτήν στοιχεία του βυζαντινού κράτους. Το Ιερό Κοράνι αναφέρεται στην Σούρα(τ) αλ-Ρούμ (ΧΧΧ, 1-5) στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και στους περσικούς πολέμους του Αυτοκράτορα Ηράκλειου, ο οποίος

αποτελεί το πρώτο υπόδειγμα κυβερνήτη για την ισλαμική ιερή παράδοση. Παράλληλα, χριστιανικοί πληθυσμοί που μιλούσαν την Αραμαϊκή στην Μεσοποταμία και την ανατολική Συρία αποτέλεσαν τη γλωσσική και πολιτιστική γέφυρα μεταξύ της ελληνικής επιστήμης και γνώσης και της αραβικής-ισλαμικής επικράτειας. Οι σχέσεις Βυζαντίου και των αραβο-ισλαμικών κρατών δεν ήταν ανέφελες, οι πολεμικές συγκρούσεις ήταν σκληρές αλλά πάντοτε υπήρχε η συναίσθηση της σύγκρουσης μεταξύ «συγγενών». H παγίωση της επικράτειας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και του αραβο-ισλαμικού Χαλιφάτου και τα πορώδη σύνορα τους διευκόλυναν τη δημιουργία ενός χώρου εμπορικών και πολιτιστικών ανταλλαγών που ξεκινούσε από τις παρυφές της Κίνας και την Ινδία και έφτανε μέχρι τη δυτική Ευρώπη. Αυτές οι ανταλλαγές θα αποτελέσουν τις αρτηρίες για τη μετάγγιση της αρχαιοελληνικής γνώσης στους Άραβες, οι οποίοι δεν θα μεταφράσουν απλά τα ελληνικά έργα αλλά θα θεμελιώσουν πάνω σε αυτά νέα επιστημονικά επιτεύγματα και δρόμους της ανθρώπινης σκέψης. Οι ίδιες αρτηρίες θα οδηγήσουν στην ανταλλαγή καλλιτεχνικών ρευμάτων, διακοσμητικών μοτίβων, αρχιτεκτονικών σχεδίων και μουσικών δρόμων. Η διασωθείσα από τους Άραβες ελληνική γνώση και τα επιτεύγματα των Αράβων σοφών θα περάσουν στην Ευρώπη για να μπολιάσουν τη μεγάλη ανθοφορία της νεότερης και σύγχρονης ευρωπαϊκής και παγκόσμιας σκέψης, την Αναγέννηση, τον Ουμανισμό και τον Διαφωτισμό. Οι Έλληνες και οι Άραβες θα συναντηθούν ακόμα σε άλλες δύο σημαντικές ιστορικές στιγμές της περιοχής τους αλλά και του κόσμου. Η πρώτη είναι τον 19ο αιώνα, την περίοδο

της παρακμής και προϊούσας διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της εισόδου της ανατολικής Μεσογείου στη μεγαλύτερη διαδικασία παγκοσμιοποίησης που γνώρισε ο πλανήτης, μεγαλύτερης και από την σημερινή. Σε αυτή την περίοδο μεγάλες ελληνικές παροικίες, ιδιαίτερα στην Αίγυπτο, και γηγενείς ελληνικές κοινότητες στη βόρεια Συρία και τον Λίβανο θα παίξουν τον ρόλο του συνδέσμου των αραβικών κοινωνιών με την οικονομική παγκοσμιοποίηση και την ευρωπαϊκή πολιτιστική διείσδυση. Θα βρεθούν μαζί, άλλοτε ανταγωνιστικά αλλά τις περισσότερες φορές σε συνεργασία, με Λιβανέζους, Σύρους και Αιγύπτιους εμπόρους και επιχειρηματίες. Είναι εκείνη η στιγμή που η Εγγύς Ανατολή παρουσιάζει ρυθμούς ανάπτυξης μεγαλύτερους από την Ισπανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες σε τομείς όπως το εμπόριο και τα έργα συγκοινωνιών. Η ελληνική παροικία της Αιγύπτου έφτασε να αριθμεί πάνω από 120 χιλιάδες μέλη, αποτελούμενη όχι μόνο από πλούσιους εμπόρους και μεγαλοεπιχειρηματίες αλλά κυρίως από μικρούς εμπόρους που έφταναν μέχρι τις κωμοπόλεις της αιγυπτιακής υπαίθρου. Η ανάπτυξη των αραβικών εθνικιστικών κινημάτων, από τη μια πλευρά, και η αποτυχία των ελίτ των ελληνικών παροικιών να ενταχθούν στο αραβικό εθνικό αφήγημα, από την άλλη, οδήγησαν στην έξοδο των Ελλήνων από την Αίγυπτο, πλήττοντας την μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη της μεγάλης αυτής χώρας. Οι Έλληνες και οι αραβικοί λαοί θα συναντηθούν ξανά κατά τη διάρκεια των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων κατά των αποικιοκρατικών δυνάμεων μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις δεκαετίες του 1950 και 1960, οι αγώνες της Αιγύπτου των Αλγερινών, των Παλαιστινίων για απελευθέρωση και

αυτοδιάθεση συνδέθηκαν με τους αγώνες της Κύπρου εναντίον της αποικιακής κυριαρχίας και σφυρηλάτησαν μια ενιαία αντίληψη για την ανάγκη υπερίσχυσης του Διεθνούς Δικαίου και των δικαιωμάτων των λαών έναντι της δύναμης και της αυθαιρεσίας των ισχυρών στην διεθνή πολιτική. Εισερχόμενοι στον νέο αιώνα Άραβες και Έλληνες αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα. Μεγάλο μέρος των κοινωνιών, ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι, αναδεικνύουν ως πρώτη προτεραιότητα τους μια ζωή με αξιοπρέπεια, με ισόρροπη ανάπτυξη, με δικαιοσύνη, δημοκρατία και σεβασμό στις ιδιαίτερες πολιτιστικές και ιστορικές διαδρομές κάθε λαού. Τόσο η ελληνική όσο και οι αραβικές κοινωνίες έχουν πικρή εμπειρία από επεμβάσεις ξένων δυνάμεων αλλά δεν είναι εσωστρεφείς. Άλλωστε η παγκοσμιοποιημένη οικονομία και γνώση ακυρώνει κάθε εγχείρημα απομονωτισμού. Η Μεσόγειος παραμένει εδώ και δεκαετίες μια περιοχή είτε στασιμότητας είτε άνισης ανάπτυξης. Σήμερα είναι ανάγκη να μετατραπεί σε ένα πεδίο γόνιμης συνεργασίας, ισόρροπης και δίκαιης ανάπτυξης. Αυτό είναι το κοινό στοίχημα Αράβων και Ελλήνων. Το νέο στοίχημά τους με την Ιστορία. Σωτήρης Ρούσσος Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, www.cemmis.edu.gr

This Anniversary Edition is sponsored by

Photo Gallery

Founders with Arab & Greek Dignitaries after the Signing Ceremony of the establishment of the ACHHD, 1979

Another event at the same period

Late Ioannis Mitsos, during the negotiations for the establishment of AHCCD, seen here with Late Miltiadis Evert, Minister of Industry & Energy, AHCCD event, 1979

Late Pavlos Vardinoyannis, President of AHCCD, with some of the Board Members, December 1981

* People in the photos are described from left to right, according to the positions they held at the time.

Regular Meeting of the Board of Directors, June 1983

Sheikh Saleh Al Toaimi, BD Member, and Mr. Adnan Kassar, 1st VP of AHCCD

A guest, Mr. Adnan Kassar, 1st VP of AHCCD, Late Burhan Dajani, SG of GUCCIAAC, a guest, Late Pavlos Vardinoyannis, President of AHCCD and Mr. Mohamed El Sayed, SG of AHCCD, June 1983

Event with Late Andreas Papandreou, Prime Minister, as Guest of Honour, June 1983

Arab-Hellenic Conference for Economic Co-operation with Guest of Honour & Keynote Speaker, Late Prime Minister, Andreas Papandreou, March 1985

Mr. Nikolaos Kioleidis, President of AHCCD, Mr. Panagiotis Roumeliotis, Minister of Commerce and Mr. Mohamed El Sayed, Secretary General of AHCCD, June 1987

Visit of Late Prince Sultan bin Abdulaziz, Minister of Defense, Kingdom of Saudi Arabia, with Late Ioannis Charalambopoulos, Deputy Prime Minister of Greece, and other Dignitaries at the Athens airport, May 1989

Mr. Mohamed El Sayed, Secretary General of AHCCD with Late Ioannis Latsis, May 1989

AHCCD event with Mr. Stavros Dimas, Minister of Industry, January 1990

Meeting of the Presidents & Secretaries General of the Joint Arab-European Chambers, Athens, June 1993

Visit of the Greek Business Delegation to the residence of the Ambassador of KSA, November 1994

Greek Business Delegation to Egypt, October 1993

Greek Business Delegation to UAE, May 1995

Newly-elected Board of Directors, January 1996

Greek Business Delegation to Morocco, Spring 1996

Greek Business Delegation to Algeria, April 1996

Dinner in honour of the Deputy Minister of Finance, Mr. Alexandros Baltas, November 1996

Official visit of Late Rafiq Al-Hariri, Prime Minister of Lebanon, July 1997. Seen here with SG Mr. Mohamed El Sayed and Late Michael Bitar, 1st Vice-President of AHCCD

Mr. Konstantinos A. Karamanlis, President of “New Democracy” Party with Late Raﬁq Al-Hariri, at the same event, July 1997

Late Hassib Sabbagh, Chairman CCC, Late Najla Sabbagh Salloum, and the Prime Minister of Greece, Mr. Costas Simitis, at the same event, July 1997

Late Rafiq Al-Hariri with Mr. Simitis and his spouse, Dafni, at the same event, July 1997

Mrs. Marianna & Mr. Vardis Vardinoyannis with SG El Sayed and his spouse, Hala, at the same event, July 1997

Late Ioannis Kassimatis, Mr. Abdul Majid Bokhari, Board Member, H.E. Abdullah Al Malhouk, Ambassador of KSA with Guest, April 1999

Mr. M. El Sayed, SG, Late M. Bitar, 1st Vice President, with Mr. Farouq Joud, Vice President, honouring Mr. George A. Papandreou, Minister of Foreign Affairs, February 2002

Visit of Saudi Delegation to Greece with AHCCDâ&#x20AC;&#x2122;s President, Late I. Kassimatis, May 1999

Mr. George A. Papandreou, Minister of Foreign Affairs, February 2002

Late I. Kassimatis with the Saudi Delegation, May 1999

Mr. Mohamed El Sayed, SG, Late Hassib Sabbagh, Mrs. Hala El Sayed, and Late Said Khoury, President of CCC, February 2002

Some of the Members of the Board of Directors of AHCCD, elections, April 2002

Greek Business Delegation to Tripoli & Beirut, Lebanon, June 2006

Mr. Mohamed El Khazmi, Secretary General of AHCCD, Mrs. Dora Bakoyannis, Minister of Foreign Affairs, and Mr. Anastasios Antonopoulos, President of AHCCD, July 2006

1st Arab-Greek Economic Forum, September 2006

Dignitaries and Guests, 1st Arab-Greek Economic Forum, September 2006

Press Conference of 1st Arab-Greek Economic Forum at the premises of the Ministry of Foreign Affairs, September 2006

Εκτίμηση και ευγνωμοσύνη Σαήντ Ταουφίκ Αλχούρη Σάφαντ / Παλαιστίνη 1923 – Αθήνα / Ελλάδα 2014 Από την στιγμή που η εταιρεία Consolidated Contractors Company CCC ίδρυσε υποκατάστημά της στην Αθήνα, το 1976, η Αραβική παρουσία και επενδύσεις αποτελούν τα πιο σημαντικά θετικά χαρακτηριστικά των οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων μεταξύ των Αραβικών χωρών και της Ελλάδας, γεγονός που συνάδει και υποστηρίζεται από τον ιστορικό χαρακτήρα των εν λόγω σχέσεων, όπου ο ρόλος του Δασκάλου Σαήντ Ταουφίκ Αλχούρη, στο συγκεκριμένο θέμα, ήταν ουσιαστικός και εξέχων. Η σοφή ηγεσία της εταιρείας Consolidated Contractors Company CCC, θεμελίωσε νέα προoδευτική αντίληψη στην κουλτούρα της εταιρικής λειτουργίας, που βασίζεται κυρίως στο γεγονός ότι η επιτυχία δεν είναι στόχος αλλά μέθοδος και οδός σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί το ηθικό, δημιουργικό οικογενειακό κλίμα, που εξασφαλίζει σε όσους ακολουθούν αυτό το υπόδειγμα, σταθερότητα και αχαλίνωτη επιθυμία για άοκνη εργασία. Δημιούργησε επίσης, μία διοικητική κληρονομιά, που διέπεται από το πνεύμα της ομαδικής εργασίας, της αμοιβαίας αφοσίωσης μεταξύ της ηγεσίας και των εργαζομένων. Είχε την δυνατότητα, δια της συγκεκριμένης φιλοσοφίας στην εργασία, να αντιμετωπίσει όλες τις επικίνδυνες περιφερειακές και διεθνείς αλλαγές, διατηρώντας υψηλή θέση παγκοσμίως στην κατασκευαστική βιομηχανία. Ο Δάσκαλος Σαήντ Ταουφίκ Αλχούρη Οραματιστής, μεθοδικός και σοφός ηγέτης, με διεισδυτική ματιά. Πολλοί από όσους τον γνώρισαν από κοντά, διαπίστωσαν στον συγκεκριμένο άνδρα, τον ηγέτη στην ανοικοδόμηση και τις κατασκευές, χαρακτηριστικά αυθορμητισμού, ταπεινοφροσύνης, αγαθοεργίας και φιλανθρωπικής προσφοράς. Κατά την διάρκεια του βίου του και της πορείας του, ήταν περήφανος για την Αραβική του ταυτότητα, υψώνοντας το λάβαρο υπεράσπισης των Ελληνικών, Αραβικών και διεθνών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών θεμάτων, προτρέποντας στην συμμετοχή στις χαρές και στις λύπες των κοινωνιών υποδοχής, εκφράζοντας προς την Ελλάδα και τον λαό της αγάπη και σεβασμό. Αραβο-Eλληνικό Επιμελητήριο Εμπορίου και Αναπτύξεως

‫تقــــديــر ووفـــاء‬ ‫ســعيد تــوفيق اخلــوري‬ ‫صفد ‪ /‬فلسطني ‪ – 1923‬أثينا ‪ /‬اليونان ‪2014‬‬ ‫منذ أن اتخذت شــركة إحتاد املقاوليــن ‪ CCC‬فرعا لها في أثيـــنا عـام ‪،1976‬‬ ‫أصبح التواجـد واالستثمار العربي يشكل أهم العالمات االيجابية الفارقة في‬ ‫العالقات االقتصادية واحلضارية بني البالد العربية واليونان معززة ومتســقة في‬ ‫هــذا مع الطبيعة التاريخية لهــذه العالقات‪ ،‬كان دور املعلم سعيد توفيق اخلـوري‬ ‫في هـذا الشأن محوريا ً وبارزا ً‪.‬‬ ‫أســست القيادة احلكيمة لشـركة احتاد املقاوليــن ‪ CCC‬مفهوما ً متقدما ً في‬ ‫ثقافة العمل املؤسسي تسـتند ركيزته األساسية على أن النجاح ليس هـدفا بل‬ ‫نهجـا ومسـيرة في بيئة تهيمن عليها روح أســرية خلقية خــالقة تضفي على‬ ‫جميع املنتمني لهــذا النموذج االستقرار والرغبة اجلامحة للعمل الدؤوب‪ ،‬وبنت‬ ‫ألرث إداري يحكمه روح عمل الفريق الواحد والوالء املتبادل بني القيادة واملوظفني‬ ‫واستطاعت من خـالل فلسـفة العمل هــذه مواجهة كافة املتغيرات اإلقليمية‬ ‫والدولية اخلطيرة واحتالل مركزا ً عاملــيا ً متقــدما ً في صناعة اإلنشاءات‪.‬‬ ‫املعلم ســعيد توفيق اخلـوري‬ ‫صاحب نهج ورؤية ثاقبة وقيادة حكيمة والكثيرين ممن عرفوه عن قرب ملســوا في‬ ‫هــذا الرجل القائد في اإلعمار والتشــييد سجايا وخصال في التواضع واخلير‬ ‫والعمل اإلنساني‪ ،‬وكان في سيرته ومسـيرته شامخا بعروبته ورافعا لواء الدفاع‬ ‫عن القضايا اإلقتصادية واإلجتماعية والسياسية العربية واليونانية والعاملية‪،‬‬ ‫يحث دوما على املشاركة في الســراء والضراء مع اجملتمعات املضيفة‪ ،‬ويكـن‬ ‫لليونان وشــعبها حبا واحتراما‪.‬‬ ‫الغرفة العـــربية اليــــونانية للتجارة والتنمية‬

Workshop on Arab-Greek Co-operation, June 2007

Mr. Farouk Joud, 1st Vice-President, Sheikh Saleh Al Toaimi and Mr. Anastassios Antonopoulos, President of AHCCD, during the workshop, June 2007

From the same Workshop, June 2007

Joint Workshop between AHCCD, the Athens Chamber of Commerce and Industry and the Export Credit Insurance Organization, April 2008

Mr. Adnan Youssef, President and CEO of the Union of Arab Banks, and Mr. George Karabatos, President of AHCCD, signing an MoU between the two organizations, during the 2nd Arab-Greek Economic Forum, November 2008

Mr. G. Karabatos honoring Mrs. Dora Bakoyannis, Minister of Foreign Affairs, during the 2nd Forum, November 2008

Mr. Farouq Joud, 1st VP of AHCCD, Mr. Samer Said Khoury, Executive Vice President Operations, CCC and Mr. Mazen M. Batterjee, Vice Chairman of Jeddah Chamber of Commerce and Industry, KSA during the 2nd Arab-Greek Economic Forum, November 2008

Greek Business Delegation to Tripoli, Libya, April 2009

Mr. Theodoros Pangalos, Deputy Prime Minister, Late Said Khoury, President of CCC, Bantali Antar, President of AHCCD and H.E. Mr. Adnan Kassar, President of the General Union of Chambers of Commerce, Industry and Agriculture for Arab Countries, 3rd Arab-Greek Economic Forum, September 2010

From the 3rd Arab-Greek Economic Forum, which was co-organized with the Hellenic Federation of Enterprises, September 2010

Honoring Late Said Khoury, President of CCC, at the same event, September 2010

Mr. Pavlos Geroulanos, Minister of Tourism, speaks during the 3rd Forum, September 2010

Official visit of Mr. El-Khazmi, SG, and Mr. Christos Folias, President of AHCCD, to H.E. the President of the Hellenic Republic, Mr. Karolos Papoulias, February 2011

Greek Business Delegation to Qatar, May 2012

Mr. Rashad Mabger, SG, and Mr. Christos Folias, President, AHCCD, paying a visit to Mr. Khalil Abdullah Al Khonji, President of Oman Chamber of Commerce, May 2012

Late Said Khoury at the 1st Greek-Palestinian Economic Conference, November 2012

Mr. Kostis Hatzidakis, Minister of Development and Competitivess, honoured by the President and Secretary General of AHCCD, November 2012

Dr. Riyad Al-Maliki, Minister of Foreign Affairs, State of Palestine, at the 1st Greek-Palestinian Economic Conference, November 2012

Visit of Greek Business Delegation to Riyadh, KSA, November 2012

Eng. Marwan Abdelhamid, Chairman, Palestinian-Greek Friendship Association, Mr. Tawfic Said Khoury, Deputy Chairman, CCC, Mr. Suheil Hassib Sabbagh, President of Palestinian Community in Greece & President, Group Human Resources, CCC, November 2012

Mr. Rashad Mabger, Secretary General of AHCCD, honoring Sheikh Saleh Al Toaimi, one of the long-serving members of the Board of Directors, November 2012

From the Greek Business Delegation to Riyadh, KSA, November 2012

Event co-organized by the Hellenic Federation of Enterprises and the AHCCD, â&#x20AC;&#x153;Business Council Greece-Lebanon Meetingâ&#x20AC;?, during the visit of H.E. the President of Lebanon, General Michel Sleiman. Seen in the photos H.E. the President of the Hellenic Republic, Mr. Karolos Papoulias, December 2012

Women Business Delegation from Chamber of Commerce, Industry & Agriculture of Tripoli & North Lebanon visiting Athens for B2B meetings, January 2013

Some of the current Board Members of AHCCD, October 2013

Mr. Stelios Katzourakis, Vice-President of AHCCD, representing the Chamber at “Made In Greece” Conference, December 2013

Economist Conference “Europe and the Arab World: Strengthening political, business and investment ties”, with AHCCD as Supporting Organization, March 2014

Dinner hosted by AHCCD for launching the â&#x20AC;&#x153;1st Export, Services & Investment Opportunities Directoryâ&#x20AC;?, April 2014

Eng. Omar Bahlaiwa, SG of International Trade Committee, Council of Saudi Chambers, speaking at the same event on Saudi projects and investment oppotunities, April 2014

Mr. Panayiotis Michalos, SG for International Economic Relations of the Ministry of Foreign Affairs, speaking at the same event, April 2014

Mr. Kostis Hatzidakis, Minister of Development & Competitiveness, and Mr. Harris Geronikolas, President of AHCCD, during the same event, April 2014

H.E. the Ambassador of KSA, Dr. Raed Krimly, honored by Mr. H. Geronikolas, President of AHCCD, at the same event, April 2014

Honoring the long-serving, distinguished Members of the Board of AHCCD, June 2014. Mr. R. Mabger, SG, honored former SG of GUCCIAAC, Dr. Elias Ghantous, H.E. Tarak Saadi, Dean of the Council of Arab Ambassadors in Greece, Mr. Elias Sovatzidis, VP and Mr. Henry Hafez, 1st VP of AHCCD

Honoring former President of AHCCD, Mr. Anastassios Antonopoulos, June 2014

Honoring the former 1st Vice-President of AHCCD, Mr. Farouk Joud, June 2014

Honoring Mr. Joseph Samaan, VP of AHCCD, for his role in support of the Chamber, June 2014

Greek Business Delegation to Qatar, June 2014

Dinner in honour of the 1st Yemeni Business Delegation visiting Greece, November 2014. Left photo: Mr. Kostas Skrekas, Minister of Development and Competitiveness, Mr. Harris Geronikolas, President of AHCCD, and Mr. Fathi A. Hayel Saeed, Head of the visiting Delegation. Right photo: Mr. H. Geronikolas, Mr. Constantinos Saflianis, representative of Motor Oil (Hellas) Corinth Refineries S.A., sponsors of the event, and Mr. R. Mabger, SG of AHCCD * People in the photos are described from left to right, according to the positions they held at the time.

Photo Gallery

This Anniversary Edition is sponsored by

‫يسهل على الباحث املدقق في امليثولوجيا اليونانية الهيالنية مالحظة‬ ‫االتصال والوصال الفعال بني األساطير اليونانية الهيالنية واألخرى‬ ‫خاصة الكنعانية الفينيقية‪ ،‬وتشابك املصالح املادية والروحية والتداول‬ ‫احلضاري بينها‪ ،‬وللعلم هناك اجماع بني املؤرخني أن أصول الكنعانيني‬ ‫يعود إلى “بالد العرب” “أوجت آريي” كما كان اسمها في القرن الثالث‬ ‫قبل امليالد فعلى سبيل املثال فحسب‪ ،‬نرى أن اسم “أوروبا” كان تيمنا‬ ‫باسم والده “مينوس” املؤسس للعصر املينوان الذي ساد في كريت‪.‬‬ ‫وأوروبا هذه كانت ابنة امللك “آجينور” ملك اململكة الكنعانية املتحدة‪ ،‬أي‬ ‫صور وصيدا في املاضي السحيق‪ ،‬كان قد خطفها اإلله اليوناني“زيوس”‬ ‫وأسكنها جزيرة كريت وأجنبت منه ابنها “مينوس” وذلك أكثر من ألف‬ ‫سنة قبل هيمنة احلضارة اليونانية الهيالنية على املنطقة‪.‬‬ ‫وكذلك‪ ،‬ذكر هيسيود في القرن الثامن قبل امليالد‪ ،‬وكذلك “هيرودوتس”‬ ‫في اخلامس أسطورة “الفينيق” الذي يحرق نفسه كل ثالثمائة عام‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫املعطر‪،‬‬ ‫وأحيانا أكثر بعد أن يدهن نفسه باملرو والبخور واللبان والطيب‬ ‫لينبعث بعد أيام ثالث من جديد‪ ،‬وكان موطن طائر الفينيق األسطوري‬ ‫“بالد العرب” كما كان اسمها ومن احملتمل أن رمز العلم الرومي البيزنطي‬ ‫مأخوذ من هذه األسطورة‪ .‬وهناك الكثير من هذه األمثلة الدالة على‬ ‫عمق التراث املشترك بني الشعوب اليونانية الهيالنية والشعوب العربية‬ ‫على اختالف أسمائها‪.‬‬ ‫أما أسطورة “قدموس” شقيق “أوروبا” ومؤسس أسرة “طيبة” اليونانية‬ ‫“‪ ”THEBES‬فلها أهمية بالغة‪ ،‬اذ أنه الذي حمل احلرف الكنعاني‬ ‫الفينيقي إلى اليونان ونشـره بني شعوبها‪ ،‬وتزوج من “هارمونيا” ابنة‬ ‫اإلله “مارس” واآللهة “أفروديت” حسب األسطورة ومن اليونان الهيالني‪،‬‬ ‫انتشر احلرف إلى العالم وقد يكون ذلك أهم استنباط عاملي حفظ‬ ‫به احلضارة اإلنسانية بتطورها اخلالق‪ ،‬فإن كان هــذا العمل احلضاري‬ ‫هو الوحيد الذي انتقل بني الشعبني‪ ،‬يكون ذلك خدمة لإلنسانية‬ ‫ال مثيل لها ومن نسل “قدموس” أيضا جاءت “سيميلي” والدة اإلله‬ ‫“ديونيسيوس” الشهير‪.‬‬ ‫ومن الفريد أيضا أنه باإلضافة إلى احلرف الذي ميثل رمزا كتابيا نالحظ‬ ‫الشبه الشديد في قواعد اللغتني حتى اليوم في نواح عديدة فعالوة‬ ‫على أن اللغتني يستعمالن األحرف ذاتها تقريبا ً فالكلمات فيهما كذلك‬ ‫مبنية في اجلوهر على مفهوم معني تنبثق منه مشتقات عديدة من‬

‫الكلمة غير أنها تبقى على اجلوهر لتصف أمورا أخرى مشتركة فيه‪،‬‬ ‫فإذا اخذنا مثال كلمة (ك‪-‬ت‪-‬ب) املؤلفة في اللغة العربية من ثالث‬ ‫أحرف ساكنة وحركناها بواسطة التشكيل املعروفة (فتحة‪ ،‬ضمة‪،‬‬ ‫كسرة – سكون) أو باستعمال أدوات العلة الثالث (أ ‪ ،‬و ‪ ،‬ي) وقارنا‬ ‫مثيالتها في اللغة اليونانية لتأكدنا من الشبه الغريب‪ .‬ومثاال على‬ ‫ذلك‪ ،‬انظر في اليونانية مفردات‪ ،‬كتب‪ ،‬كتاب‪ ،‬مكاتبة‪ ،‬مكتب وهكذا في‬ ‫معظم مفردات اللغتني‪.‬‬

‫كانت التجارة بني الشعوب اليونانية والكنعانية الفينيقية العربية‬ ‫باختالف أسماءها حسب املؤرخني على قدم وساق حتى مع اجلزيرة العربية‬ ‫بالد العرب فقد دلت النقوش العربية اليمنية التي اكتشفت في جزيرة‬ ‫“ديلوس” اليونانية وهياكلهم ورموزهم القدسية آللهتهم العربية إلى‬ ‫أهمية االتصال والوصال الدائم بينها‪ .‬وهناك في متحف “هيراكليون”‬ ‫في كريت إشارات ورموز كنعانية تثبت عمق العامل التجاري في تالحم‬ ‫احلضارات بني الشعوب العربية اليونانية منذ القدم‪.‬‬

‫وزد على ذلك األمثال الشعبية املنبثقة من األنشطة االجتماعية‬ ‫والفردية للحياة اليومية في كال اجملتمعني‪ ،‬وحتى أن قرأنا “هومرط”‬ ‫و “يوروبيدس” و “اسكيليس” و “سوفوكليس” جند الشبه في اجلوهر‬ ‫واملعنى والعمق بينها وبني مثيالتها العربية إذا أنها نتيجة حلكمة‬ ‫ونشاط مجتمعي متشابه بينهما‪.‬‬

‫أما حقبة “شعوب البحر” فقد هاجرت فيها قبائل من كريت في الربع‬ ‫األخير من األلفية الثانية قبل امليالد بسبب كوارث طبيعية عمت املنطقة‬ ‫والتي جعل منها علماء اآلثار في الغرب حدا اعتباطيا فاصال بني ما يسمى‬ ‫“احلضارة الفينيقية” و”احلضارة الكنعانية” بصدد تثبيت قصص العهد‬ ‫القدمي التي ما تزال موضع شك كل كلما تعمق اخلبراء في دراستها فقد‬ ‫سكنت تلك القبائل في سواحل سوريا ولبنان وفلسطني واإلسكندرية‪،‬‬ ‫وأصبحوا جزءا أساسيا في حضارتها‪ ،‬أعطت مما لديها وأخذت من ما كان‬ ‫مهما لها لتصبح مع الوقت عامال حضاريا آخر في تالحم احلضارات‪.‬‬

‫أما بالنسبة لألمور الروحية فليس هناك مثال أفضل من ارحتال األمور‬ ‫الروحية إلى اليونان من أرض كنعان‪ ،‬وتطويرها وتأقلمها الهيالني‬ ‫مثل املسيحية‪ ،‬التي انتشرت إلى أقصى بقاع األرض على أيدي اليونان‬ ‫وبلغتهم‪ .‬فقد تغلبت هذه الرسالة الروحية املطعمة بالفلسفة‬ ‫الهيالنية اليونانية على ميزات الظلم و االستبداد والكراهية التي كانت‬ ‫سائدة لسنني طويلة خاصة في العالم الغربي‪ .‬ومن اجلدير بالذكر أن‬ ‫الالهوتيني العرب كانوا من أهم احلاضرين في أول مؤمتر مسيحي سنة‬ ‫‪ 325‬ميالدي الذي دعا إليه اإلمبراطور قسطنطني‪ ،‬وما تبعه من مؤمترات‬ ‫الهوتية رغم أسماءهم اليونانية التي اعطيت لهم حسب التقليد‬ ‫الكنسي‪ ،‬وللعلم‪ ،‬كانت اللغة اليونانية واآلرامية سائدة في بالد الشام‬ ‫حتى القرن السابع امليالدي حني أقر عبد امللك ابن مروان اخلليفة األموي‬ ‫استبدالها باللغة العربية‪.‬‬ ‫وال ننسى أن الشعوب اليونانية هي اطلقت لقب “الفينيقيني” على‬ ‫الكنعانيني أصحاب أرض كنعان‪ ،‬والتي بقيت آثارهم في اليونان حتى‬ ‫يومنا هذا تتجسد بأسماء بعض جزرها وقراها مثل “إيثاكي” “وفينيك”‪،‬‬ ‫“والعتيقة” متاما ً كما جتسدت في الغرب األوروبي حني أطلق عليهم‬ ‫الرومان لقب “بيونك” املشتق من اليونانية‪ ،‬ومثلما حتولت “قرطاجة”‬ ‫املأخوذة من الكنعانية “قرية حدش” أي القرية احلديثة‪ .‬وللعلم كانت‬ ‫كيفون الواقعة قرب الرنكا اليوم في جزيرة قبرص أول مكان هاجرت إليه‬ ‫الشعوب الكنعانية الذي أطلق عليهم لقب الفينيقيني‪.‬‬

‫وما بني القرن الرابع امليالدي والقرن السابع‪ ،‬لعبت القبائل العربية‪ ،‬خاصة‬ ‫التي بقيت على نصرانيتها مثل الغساسنة والكنعانية والطائيون‬ ‫دورا حاسما في العالقات احلميمة بني اإلمبراطورية الرومية البيزنطية‬ ‫الناطقة باليونانية وبني اإلمبراطورية الفارسية الساسانية‪ ،‬قيل أن‬ ‫تتحد هذه القبائل مع بني جنسهم واألثنيات األخرى في الشرق األوسط‬ ‫وأفريقيا‪ ،‬في كيان “أمة املؤمنني” الفسيفسائي الذي أسسه الرسول‬ ‫العربي محمد (ص) في القرن السابع امليالدي في املدينة في بالد العرب‪،‬‬ ‫جهل‬ ‫فبينما كانت اإلمبراطوريات السابقة تنعم بسبات عميق وظالم‬ ‫ٍ‬ ‫داج‪ ،‬ولدت حضارة متجددة بلغة عربية واحدة متطورة بواسطة منوذج‬ ‫ٍ‬ ‫حوكمة يسود فيه العدل والتقدم االقتصادي و االجتماعي كان أقوى اوتاده‬ ‫املساندة له بدون أدنى شك ما انبثق وتعرب من ذخائر احلضارة اليونانية‪،‬‬ ‫بعد أن ترجمت إلى اللغة العربية اختبرت نتائجها العملية ملصلحة‬ ‫اجملتمع الفسيفسائي والتي كادت لواله أن تغور في غياهب النسيان‪.‬‬ ‫د‪ .‬صالح سعادة اجلالد‬ ‫عضو مجلس إدارة الغرفة العربية اليونانية‬ ‫واملستشار املالي لشركة ‪CCC‬‬ ‫‪١٥‬‬

‫لم يكتب إال النزر القليل عن احلضارة القدمية بني الشعوب اليونانية‬ ‫والعربية‪ ،‬إال ما ذكرته اخملطوطات بعد اكتساح اإلسكندر املقدوني الشرق‬ ‫العربي‪ ،‬ومنذ ذلك احلني قامت بالد وشعوب دأبت على النزوح بسبب احلروب‬ ‫أو التجارة على خطاه‪ ،‬أود في هذه املقالة أن ألقي بعض الضوء على تطور‬ ‫العالقة التاريخية واحلضارية السابقة للقرن الثامن امليالدي‪ ،‬بني الشعوب‬ ‫العربية والشعوب اليونانية على اختالف األسماء التي أطلقت عليها من‬ ‫املؤرخني بالرغم من األسماء التي كانوا هم ي َعرفون أنفسهم بها‪.‬‬

‫التالحم احلضاري‬ ‫العربي اليوناني‬ ‫في العصور القدمية‬ ‫د‪ .‬صالح سعادة اجلالد‬ ‫عضو مجلس إدارة الغرفة‬ ‫العربية اليونانية‬ ‫واملستشار املالي لشركة‬ ‫‪CCC‬‬

‫في اعتقادي أن احلضارة ال تبدأ من تاريخ معني وتنتهي بآخر‪ ،‬بل هي كيان‬ ‫حي دائم احلركة في داخلها وفي ترحالها‪ ،‬تعود جيناتها إلى تاريخ الشعوب‬ ‫املكتوب منها وغير مكتوب‪ ،‬تنموا وتترعرع‪ ،‬وتتكاثر وتنتشر وتتأقلم حسب‬ ‫الزمان واملكان‪ ،‬ومن ثم تعتقد كل من تلك الشعوب والثقافات أن لها حق‬ ‫االمتياز عليها متناسني أغناء الشعوب السابقة لها‪ ،‬بنشاط ثراء كي‬ ‫كل منها ينهل مما سبق مباشرة تستنبط مناذج حتديث تساهم في حل‬ ‫معضالت عصرها اجلديد وتخلق أخرى تنتظر حلول جديدة‪ ،‬حتى تدور دوائر‬ ‫التاريخ عليها‪ ،‬مثلما دار على غيرها وهكذا دواليك‪ .‬فاآلثار اآلركيولوجية‬ ‫لشعوب العالم املمتد على اصقاع الكرة األرضية اليوم يشير بدقة‬ ‫غريبة إلى وحدة احلضارة اإلنسانية أينما وجدت لتعكس تفاعل اإلنسان‬ ‫والطبيعة كأفرادٍ وباألخص كمجموعات إلشباع مخاوفهم الطبيعية أوال‬ ‫ومن ثم رغباتهم الشخصية حسب الزمان واملكان‪.‬‬ ‫من هذا املنطلق نرى أنه من اإلفادة القصوى الكشف عن أصول العالقة‬ ‫بني الشعوب اليونانية ونظرائها من الشعوب العربية مع اإلعتبار بأنها‬ ‫متيزت بأسماء مختلفة أطلقت عليها من مؤرخني وكتاب وهم حتت‬ ‫تأثير مكانهم و زمنهم‪ ،‬خاصة حني ننظر إلى ذلك بعيون الوقت احلاضر‬ ‫الذي رغما عن تطور العلم والتكنولوجيا مازال يتميز بغشاوة مشوشة‬ ‫للحقائق وأشباهها‪.‬‬ ‫وعليه فإني اعتقد أن العالقة بني الشعوب العربية واليونانية كثيفة‬ ‫منذ املاضي السحيق فإذا ما سيرنا أعماق امليثولوجيا اليونانية الهيالنية‬ ‫والكنفانية والبابلية واألكادية‪ ،‬لوجدنا أن معظمها يشير إلى عالقة‬ ‫جتارية وفلسفية وروحية وثقافية سلمية حميمة ال تخرج عن أعراف‬ ‫السلم واحلرب املألوف لترحيلها وذلك ملا اتسمت به العالقة في العصور‬ ‫احلديثة مع شعوب الغرب األوروبي من حروب ضروس وطحان فتاك وظلم‬ ‫متواصل‪.‬‬

‫‪١٤‬‬

‫الشرقية صارت مبثابة اجلسر اللغوي والثقافي بني العلم واملعرفة‬ ‫اليونانية واألراضي العربية ـ اإلسالمية‪.‬‬ ‫لم تكن العالقات بني الدولة البيزنطية والدول العربية –‬ ‫اإلسالمية خالية من الغيوم‪ ،‬بل حدثت صدامات حربية قاسية‪،‬‬ ‫إال انه كان هناك شعور دائم بأن هذا الصدام يحدث فيما بني‬ ‫«األقارب»‪ .‬أدى ترسيخ نفوذ اإلمبراطورية البيزنطية واخلالفة‬ ‫العربية – اإلسالمية باإلضافة إلى احلدود التي كان من السهل‬ ‫اختراقها إلى تيسير إنشاء منطقة للمبادالت التجارية والثقافية‬ ‫كانت تبدأ من مشارف الصني والهند وتصل حتى أوروبا الغربية‪.‬‬ ‫كانت هذه املبادالت مبثابة الشرايني لنقل املعرفة اليونانية‬ ‫القدمية إلى العرب‪ ،‬الذين لم يقتصروا فقط على ترجمة األعمال‬ ‫اليونانية بل سيرسخون عليها إجنازات علمية وطرق جديدة في‬ ‫الفكر اإلنساني‪ .‬وأدت هذه الشرايني ذاتها إلى مبادلة تيارات‬ ‫فنية‪ ،‬إشكال زخرفية‪ ،‬تصميمات معمارية وطرق موسيقية‪.‬‬ ‫لقد انتقلت املعرفة اليونانية التي أنقذها العرب ‪ ،‬باإلضافة‬ ‫إلى إجنازات احلكماء العرب‪ ،‬إلى أوروبا لتلقيح اإلزدهار الكبير فى‬ ‫الفكر األوروبي والعاملي احلديث واملعاصر‪ ،‬عصر النهضة النزعة‬ ‫اإلنسانية‪ ،‬والتنوير‪.‬‬ ‫لقد إلتقى اليونانيون والعرب مرة أخرى في حلظتني تاريخيتني‬ ‫هامتني‪ ،‬سواء بالنسبة ملنطقتهما أو للعالم أجمع‪ .‬كانت‬ ‫اللحظة األولى في القرن التاسع عشر‪ ،‬اثناء عصر اضمحالل‬ ‫وتفكك اإلمبراطورية العثمانية ودخول منطقة شرق البحر‬

‫األبيض املتوسط فى أكبر عوملة شهدها كوكب األرض‪ ،‬وهى‬ ‫أكبر من العوملة احلالية‪ .‬خالل هذه الفترة‪ ،‬لعبت جاليات يونانية‬ ‫كبيرة‪ ،‬خاصة في مصر وجاليات يونانية محلية في شمال سوريا‬ ‫ولبنان‪ ،‬دور الرابط بني اجملتمعات العربية والعوملة االقتصادية‬ ‫والتغلغل الثقافي األوروبي‪ .‬سوف يلتقون سوياً‪ ،‬في صورة‬ ‫تنافسية أحيانا ً لكن غالبا ً ما تكون عالقة تعاون مع التجار ورجال‬ ‫األعمال اللبنانيني‪ ،‬السوريني واملصريني‪ .‬يحدث ذلك فى الوقت‬ ‫الذى كانت منطقة الشرق األدنى تشهد معدالت منو أعلى من‬ ‫إسبانيا وبعض الدول األوروبية األخرى فى قطاعات مثل التجارة‬ ‫ومشروعات املواصالت‪ .‬لقد وصل تعداد اجلالية اليونانية فى مصر‬ ‫إلى ما يتعدى ‪ 120‬ألف من األعضاء‪ ،‬وكانت ال تتكون من التجار‬ ‫األثرياء وكبار رجال األعمال فقط‪ ،‬لكن أساسا ً من صغار التجار‬ ‫الذين كانوا يصلون إلى قرى الريف املصري‪ .‬لقد أدى منو احلركات‬ ‫القومية العربية‪ ،‬من ناحية وفشل صفوة اجلاليات اليونانية في‬ ‫االندماج مع التطور الوطني العربى من ناحية أخرى‪ ،‬إلى خروج‬ ‫اليونانيني من مصر‪ ،‬مما أصاب النمو االقتصادي لهذا البلد الكبير‬ ‫على املدى الطويل‪.‬‬ ‫سوف يلتقى اليونانيون والشعوب العربية مرة أخرى خالل نضال‬ ‫التحرر الوطني ضد القوى االستعمارية‪ ،‬بعد احلرب العاملية‬ ‫الثانية‪ .‬خالل عقدى اخلمسينات والستينات من القرن العشرين‪،‬‬ ‫ارتبط نضال املصريني واجلزائريني والفلسطينيني من أجل التحرر‬ ‫واحلكم الذاتي‪ ،‬بنضال القبارصة ضد السيطرة االستعمارية‪،‬‬ ‫مما رسخ مفهوما ً موحدا ً من أجل إعالء القانون الدولى وحقوق‬

‫الشعوب ضد مفهوم القوة وتعسف األقوياء على مستوى‬ ‫السياسة الدولية‪.‬‬ ‫بالدخول في القرن اجلديد‪ ،‬يواجه العرب واليونانيون مشاكل‬ ‫مشتركة‪ .‬فجزء كبير من اجملتمعات‪ ،‬خاصة من الشباب‪ ،‬يعتبر‬ ‫أن األولوية بالنسبة لهم هي املعيشة بكرامة‪ ،‬في ظل تنمية‬ ‫متوازنة‪ ،‬عدالة‪ ،‬دميقراطية واحترام املسيرات الثقافية والتاريخية‬ ‫اخلاصة بكل شعب‪ .‬لقد ذاق اجملتمع اليوناني واجملتمعات العربية‬ ‫مرارة التدخالت األجنبية‪ ،‬إال أنها مجتمعات غير منطوية على‬ ‫ذاتها‪ .‬ال سيما أن العوملة في االقتصاد واملعرفة تقضى على كافة‬ ‫محاوالت االنعزالية‪ .‬لقد اتسمت منطقة البحر املتوسط على‬ ‫مدار عشرات السنوات سواء باجلمود أو بالنمو غير املتساوي‪.‬‬ ‫من الضرورى اليوم أن تتحول إلى ساحة للتعاون املثمر وللنمو‬ ‫املتوازن والعادل‪ .‬إنه الرهان املشترك للعرب واليونانيني‪ .‬إنه‬ ‫رهانهم اجلديد مع التاريخ‪.‬‬ ‫سوتيريس روسوس‬ ‫أستاذ مساعد بقسم العلوم السياسية والعالقات الدولية بجامعة‬ ‫پلوپونيسوس واملسئول العلمى عن مركز الدراسات املتوسطية‪،‬‬ ‫الشرق أوسطية واإلسالمية‪www.cemmis.edu.gr ،‬‬

‫‪١٣‬‬

‫معالم فى التاريخ‬ ‫املشترك للعرب‬ ‫واليونانيني‬

‫ال يعد سرد التواصل بني شعبني‪ ،‬بني حضارتني باألمر اليسير‪ .‬خاصة‬ ‫في حالة اليونانيني والعرب حيث يصير األمر أكثر صعوبة نظرا ً لتوغل‬ ‫التواصل في أعماق التاريخ وبالتالي يجب على السرد أن يتطرق إلى‬ ‫قرون من هذا الوجود‪ .‬لذلك فإن هذه املقالة سوف تركز على ثالث‬ ‫حاالت‪ ،‬حيث أدى االلتقاء بني املسيرتني التاريخيتني إلى تشكيل‬ ‫تغيرات حاسمة‪ ،‬ليس فقط في نطاق منطقة البحر املتوسط‬ ‫فحسب بل على نطاق العالم بأكمله‪.‬‬

‫سوتيريس روسوس‬ ‫أستاذ مساعد بقسم العلوم‬ ‫السياسية والعالقات الدولية‬ ‫بجامعة پلوپونيسوس واملسئول‬ ‫العلمى عن مركز الدراسات‬ ‫املتوسطية ‪ ،‬الشرق أوسطية‬ ‫واإلسالمية‬ ‫‪www.cemmis.edu.gr‬‬

‫‪١٢‬‬

‫لقد التقى العرب مع احلضارة اليونانية القدمية في القرن الثامن‬ ‫امليالدي‪ ،‬عندما بدأت ترجمة الفلسفة والعلوم اليونانية القدمية إلى‬ ‫اللغة العربية وهو ما ظل يعطى ثماره حتى القرن ‪ 15‬امليالدي‪ ،‬باجنازات‬ ‫بن رشد‪ ،‬بن سينا وغيرهم من العلماء‪ ،‬الفالسفة ورجال الدين العرب‪،‬‬ ‫من بينهم بن خلدون الذى كان يطلق على أرسطو « املُعلم األول»‪ .‬يعود‬ ‫نقل احلكمة اليونانية إلى كثير من التطورات السياسية واالقتصادية‬ ‫الهامة في منطقة شرق البحر املتوسط وسوريا الكبرى‪ .‬منذ العصر‬ ‫الهيلليني‪ ،‬لكن أساسا خالل العصر البيزنطي‪ ،‬اكتسب جزء كبير من‬ ‫اجملتمعات احمللية‪ ،‬خاصة الصفوة‪ ،‬هوية ثقافية بيزنطية‪ ،‬كانت تتميز‬ ‫بالديانة املسيحية‪ ،‬اللغة اليونانية والتنظيم السياسي البيزنطي‪.‬‬ ‫بعد الفتح العربي ـ اإلسالمي اندمجت هذه الشعوب في اإلدارة‬ ‫اجلديدة‪ ،‬حيث أدخلت إليها بعض العناصر من الدولة البيزنطية‪.‬‬ ‫يشير القرأن الكرمي فى سورة الروم (‪ 30‬آيات ‪ )5-1‬إلى اإلمبراطورية‬ ‫البيزنطية واحلروب الفارسية لإلمبراطور البيزنطي هرقل‪ ،‬الذي يعد‬ ‫منوذجا ً للحاكم وفقا ً للحديث الشريف‪ .‬في ذات الوقت‪ ،‬فإن الشعوب‬ ‫املسيحية التي كانت تتحدث باللغة األرامية في بالد الرافدين وسوريا‬

‫‪ 35‬عاما من الشراكة الناجحة‬

‫خاريس جيرونيكوالس‬ ‫الرئيس‬

‫ونحن نحتفل بالذكرى اخلامسة والثالثني على تأسيس الغرفة العربية اليونانية‬ ‫للتجارة والتنمية نود في جو االحتفاء هذا أن نتأمل في نشأة ومسيرة هذه‬ ‫الغرفة التي جاءت مببادرة عربية واستجابة يونانية‪ ،‬ومن ثم انطلقت بتكاتف‬ ‫اجلانبني‪ .‬من وجهة النظر العربية فإن غرفتنا وكافة الغرف العربية األجنبية‬ ‫املشتركة تعد إحدى النتائج املشرقة للعمل العربي املشترك‪ ،‬ومن وجهة‬ ‫الدول احلاضنة واملضيفة لهذه الغرف فإنها متثل منوذجا ً متطورا ً في التعاون‬ ‫املشترك بينها وبني الدول العربية‪ .‬وقد أدت هذه الغرف وما تزال دورا ً أساسيا ً‬ ‫مثمرا ً فيما هو مأمول منها في التواصل وتعزيز العالقات بني مجتمعات رجال‬ ‫األعمال من اجلانبني مستندة في ذلك على شبكة عالقاتها املتطورة وعلى‬ ‫خدماتها وأنشطتها التي تسهم بشكل مباشر في ازدياد التبادل التجاري‬ ‫واالقتصادي واالستثماري بني الدول العربية والدول املضيفة لهذه الغرف‪.‬‬ ‫لقد جاء تأسيس الغرفة العربية اليونانية في بيئة ومحيط منسجم من‬ ‫أساسه‪ ،‬فالعالقات العربية اليونانية وعمقها التاريخي شكلت منذ أقدم‬ ‫العصور منوذجا متطورا لعالقات الشعوب والدول‪ ،‬وتالقت حضارات اجلانبني في‬ ‫كثير من مراحلها في تبادل واملعرفة والترجمات وأسست لكثير من القواسم‬ ‫املشتركة مما أرخى بظله على عالقات العرب واليونانيني احلاضرة‪.‬‬

‫رجال األعمال في اليونان والعالم العربي وقدمت الكثير من اخلدمات واألنشطة‬ ‫والفعاليات ذات القيمة املضافة ألعضائها وللقطاع اخلاص في العالم العربي‬ ‫واليونان‪ ،‬ومازال أمامنا الكثير مما ميكننا تقدميه في كافة اجملاالت التجارية‬ ‫واالقتصادية واالستثمارية والثقافية بدعم من كافة أعضائنا في اليونان‬ ‫والعالم العربي ومن تعاون االحتادات والغرف العربية التي نعد امتدادا طبيعيا‬ ‫لها نعتز به والذي يشكل أحد أهم روافد التأييد ملكانة غرفتنا والغرف العربية‬ ‫املشتركة كافة‪.‬‬ ‫كلمة حق واجبة الذكر هنا موجهة إلى أولئك العاملني الذين رافقوا هذه‬ ‫املسيرة منذ بداياتها‪ ،‬لهم منا التقدير والعرفان على ما قاموا به من جهد‬ ‫وعمل مميز‪ ،‬وإلى طاقم الغرفة احلالي خالص امتناننا على عملهم وجهودهم‬ ‫وتفانيهم املستمر‪.‬‬ ‫نرفع بهذه املناسبة الطيبة خالص التقدير إلى وزارة االقتصاد‪ ،‬والبنية‬ ‫التحتية‪ ،‬واملالحة والسياحة اليونانية ووزارة اخلارجية اليونانية وإلى جامعة‬ ‫الدول العربية واإلحتاد العام لغرف التجارة والصناعة والزراعة للبالد العربية‬ ‫على رعايتهم ودعمهم املستمر للغرفة والدفع مبكانتها واستمراريتها‪ .‬وإذ‬ ‫نعتز مبا حققناه من تأسيس لشراكة ناجحة طيلة خمسة وثالثني عاما فإن‬ ‫أمامنا سنوات أخرى من العطاء نأمل أن تعكس نفسها باخلير في عالقات‬ ‫التعاون املثمر بني اليونان والعالم العربي‪.‬‬

‫تدل اإلحصاءات األخيرة على زيادة في ميزان التبادل التجاري بني اليونان والعالم‬ ‫العربي‪ ،‬كما أن تدفق االستثمارات قد شهدت وتيرة أعلى خاصة من اجلانب‬ ‫العربي‪ .‬إن امكانات وآفاق التعاون العربي اليوناني ال يزال مداه طويال أمامنا كي‬ ‫نترجم ذلك إلى أرقام ومستويات أعلى مما هي عليه اآلن مستفيدين من تنوع ‬ ‫وتكامل مواردنا وأسواقنا ومزايا تقاربنا اجلغرافي وعالقاتنا التاريخية لتعزيز ‬ ‫وتطوير هذا التعاون ليعود بثماره وفوائده على تنمية مجتمعاتنا‪.‬‬

‫رشاد مبجر‬ ‫األمني العام‬

‫في سنواتها اخلمس والثالثني متكنت الغرفة العربية اليونانية من ترسيخ‬ ‫أقدامها وتأكيد مكانتها وقطعت شوطا كبيرا في التواصل مع مجتمعات‬

‫خاريس جيرونيكوالس ‬ ‫الرئيس ‬

‫رشاد مبجر‬ ‫األمني العام‬

‫الغرفة العربية اليونانية للتجارة والتنمية‬

‫‪١١‬‬

‫أيام لها تاريخ‬ ‫تطورت آليات التجارة اخلارجية وأصبحت أكثر تعقيدا وشموال وازدادت تنافسا‬ ‫مما ألقى بظالله سلبا على اقتصاديات بعض دولنا وأدى معه إلى اتساع الفجوة‬ ‫بني محدودية صادراتها وزيادة وارداتها واألمر في مواجهة هذه التحديات يكمن‬ ‫في العمل اجلاد في تنويع وتنظيم وحسن استغالل مواردنا االقتصادية هذا إن‬ ‫أردنا أن نستفيد من التجارة اخلارجية في احداث التنمية املطلوبة واملساهمة‬ ‫في احلد من البطالة املروعة في بالدنا العربية‪.‬‬

‫عدنان القصار‬ ‫الرئيس الفخري‬ ‫االحتاد العام لغرف التجارة‬ ‫والصناعة والزراعة للبالد‬ ‫العربية‬

‫هذه التجارة كأي نشاط إنساني متحور عنه مفهوم التعاون والترابط االجتماعي‬ ‫ليشكل مع تطورها جزئية مهمة خالل كافة مراحلها‪ .‬والعرب في هذا الشأن‬ ‫لهم باع تاريخي طويل ودور واضح في اتساع خارطة هذه التجارة وإرث إنساني‬ ‫متميز في نقل النتاج احلضاري وانتشار رقعته حامال معه رسالة مفادها‬ ‫وفحواها قائمان على احملبة والسالم سواء كان ذلك من خالل قوافل التجارة أو‬ ‫هجرات العرب خاصة اليمنيني من أبناء حضرموت إلى شبه القارة الهندية أو‬ ‫تلك األخرى مع بعض أبناء اخلليج العربي إلى أجزاء من أفريقيا وهجرات أهل‬ ‫الشام إلى األمريكيتني واستراليا ‪ .‬كل هذا التمدد اإلنساني العربي حمل معه‬ ‫تراث وثقافة تفاعلت مع اجملتمعات التي استقروا بها وخلقت جتانسا مازال‬ ‫مستمرا حتى يومنا هذا‪.‬‬ ‫واستمرارا لهذا التوجه فإن مبادرات القطاع اخلاص العربي في انشاء الغرف‬ ‫العربية األجنبية املشتركة منذ أكثر من خمسة عقود تعد تأكيدا واضحا في‬ ‫بناء جتارة خارجية تسهم في تطوير مجتمعاتنا وتنميتها وتستند في الوقت‬ ‫نفسه على فلسفة التعاون وتوثيق الروابط االجتماعية والتبادل احلضاري مما‬ ‫ميهد معه لبناء مجتمعات تقوم على مفاهيم مدنية متطورة‪.‬‬ ‫لقد شاهدت بدايات تأسيس هذه الغرف‪ ،‬وهلل احلمد مازلت معاصرا لها‪ ،‬وال‬ ‫يتسع املقال هنا للتحليل والتقييم حول الدور الذي لعبته هذه الغرف‪ ،‬وأوجز‬

‫القول أن إجنازات هذه الغرف محل تقدير كبير من مجتمعات رجال األعمال‬ ‫العربية وتلك في الدول املضيفة لها‪ ،‬ونعتز بها وبشبكات اتصاالتها الواسعة‬ ‫وفي حاالت كثيرة أضحت أقرب إلى صناع القرار في الدول املضيفة‪ .‬وفي إيجاز‬ ‫مبسط فإن هذه الغرف قد جنحت وال شك في تقريب وجهات النظر وفي تعزيز‬ ‫عالقات التعاون واالحترام بني دولنا والدول املضيفة وفي احملصلة األخيرة فإن‬ ‫اعتزازنا كبير بهذه الغرف التي تلعب دور الوسيط احلضاري بطريقة بناءة تعزز‬ ‫من فهم كل منا لآلخر‪.‬‬ ‫ونرجع إلى بيت القصيد إلى احملتفى بها الغرفة العربية اليونانية‪ ،‬التي لها‬ ‫مكانة خاصة عندي حيث كان لي شرف خدمتها كأول نائب لرئيس مجلس‬ ‫اإلدارة عن اجلانب العربي عند تأسيسها مع املرحوم بافلوس فارذينويانيس أول‬ ‫رئيس جمللس إدارتها ومع األستاذ محمد السيد أطال اهلل في عمره أول أمني عام‬ ‫للغرفة والذي كان قد لعب دورا أساسيا في تأسيسها وبنائها بالتعاون مع‬ ‫مجلس السفراء العرب حينذاك والذي أدى دورا أساسيا في دعمها‪ .‬وفي هذه‬ ‫املناسبة أعتز وأشيد بالدور املتميز الذي أدته الغرفة العربية اليونانية في تعزيز‬ ‫وتطوير عالقاتنا مع أصدقائنا اليونانيني الذين تربطنا بهم كثير من القواسم‬ ‫املشتركة وتاريخ طويل مشرف‪.‬‬ ‫تهنئة خالصة لكافة أعضاء الغرفة العربية اليونانية‪ ،‬ودعوة للجميع إلى‬ ‫استمرار دعمهم لها ومؤازرتها لتأدية دورها البناء في تعزيز العالقات العربية‬ ‫اليونانية‪.‬‬ ‫عدنان القصار‬ ‫الرئيس الفخري‬ ‫االحتاد العام لغرف التجارة والصناعة والزراعة للبالد العربية‬

‫‪٩‬‬

‫طارق السعدي‬ ‫سفير اجلمهورية التونسية‬ ‫عميد مجلس السفراء العرب‬ ‫املعتمدين في اليونان‬

‫يطيب أصالة عن نفسي وباسم أخواني السفراء ورؤساء البعثات‬ ‫الدبلوماسية العربية الشقيقة املعتمدين في اليونان أن أتقدم بأسمى‬ ‫عبارات التهاني إلى مجتمع رجال األعمال في العالم العربي واليونان‬ ‫مبناسبة الذكرى اخلامسة والثالثني لتأسيس الغرفة العربية اليونانية‬ ‫للتجارة والتنمية التي مت إنشاؤها في أجواء من التفاؤل واألمل وأصبحت‬ ‫تشكل جسرا للتواصل احلضاري بني بالدنا العربية و اليونان الصديق ورافدا‬ ‫مميزا لدعم وتوثيق العالقات االقتصادية والتجارية بينهما‪ .‬ولقد شارك‬ ‫مجلس السفراء العرب حينذاك في مفاوضات التأسيس للغرفة العربية‬ ‫اليونانية مع اجلانب اليوناني وبالتعاون مع جامعة الدول العربية واإلحتاد‬ ‫العام لغرف التجارة والصناعة والزراعة للبالد العربية ‪ ،‬ومنذ نشأتها األولى‬ ‫ونحن نشهد الدور املتنامي للغرفة وبروز مكانتها في تطوير وتوسيع عالقات‬ ‫الشراكة بني اجلانبني‪.‬‬ ‫وال يسعنا بهذه املناسبة إال أن نعرب عن كامل تقديرنا إلجنازات الغرفة‬ ‫العربية اليونانية للتجارة و التنمية خالل هذه السنوات ومساهمتها‬ ‫القيمة في دعم العالقات االقتصادية بني بالدنا العربية و اليونان الصديق‬ ‫وإننا على قناعة تامة بأنه ال تزال هناك إمكانات كبيرة لالرتقاء بهذه‬ ‫العالقات إلى مستويات أفضل من شانها أن تفتح آفاقا وحدودا عليا‬ ‫نستطيع حال حتقيقها أن نكون قد أسهمنا إسهاما جادا ً ومخلصا في‬ ‫التنمية املطلوبة في بالدنا خاصة وأنه ال يخفى على أحد الدور الهام‬ ‫للتجارة اخلارجية التى تسهم بشكل أساسي في استغالل وتنظيم املوارد‬ ‫االقتصادية ألي بلد وزيادة وتيرة التنمية فيه وخلق مواطن شغل للحد من‬ ‫البطالة التى أصبحت تتصدر أولوية التحديات التي تواجهها مجتمعاتنا‬ ‫العربية واليونان على حد السواء‪.‬‬

‫إننا في مجلس السفراء العرب حتدونا رغبة خالصة وجادة في مزيد التنسيق‬ ‫والتعاون مع أصدقائنا اليونانيني إلحداث األثر املطلوب من عالقاتنا في كافة‬ ‫اجملاالت‪ ،‬ونود هنا بشكل خاص أن ندعو إلى استكشاف إمكانات االستثمار‬ ‫بني اجلانبني إميانا منا بأن اليونان والبالد العربية ميلكان بالفعل الكثير من‬ ‫فرص االستثمار وبالتالي فإن تهيئة الظروف املناسبة وخاصة ما يتعلق منها‬ ‫بالقوانني املنظمة واملشجعة على االستثمار وتيسير اإلجراءات اإلدارية من‬ ‫شأنها أن تساهم بشكل فعال في استقطاب املستثمرين وتدفق املشاريع‬ ‫االستثمارية بني اجلانبني‪.‬‬ ‫في اخلتام يسعدني أن اتوجه باسم مجلس السفراء العرب بخالص التهنئة‬ ‫إلى كافة أعضاء الغرفة العربية اليونانية للتجارة و التنمية بأثينا وإلى‬ ‫جهازها اإلداري وكافة العاملني بها وندعو اجلميع كل من موقعه على دعم‬ ‫و تعزيز مكانة الغرفة و متكينها من مواصلة االضطالع بدورها الريادي في‬ ‫خدمة العالقات االقتصادية والتجارية بني بالدنا العربية واليونان الصديق‪.‬‬ ‫طارق السعدي‬ ‫سفير اجلمهورية التونسية‬ ‫عميد مجلس السفراء العرب املعتمدين في اليونان‬

‫‪٧‬‬

‫يعد إسهام الغرفة العربية اليونانية للتجارة والتنمية في العالقات التجارية‬ ‫واالقتصادية بشكل عام‪ ،‬بني اليونان وبلدان العالم العربي‪ ،‬هاما ً وال ميكن‬ ‫إنكاره‪ .‬خالل خمسة وثالثني عاما ً من نشاطها‪ ،‬تقوم الغرفة العربية اليونانية‬ ‫بدفع نشاط األعمال السليم مما يحقق املنفعة املتبادلة لرجال األعمال العرب‬ ‫واليونانيني‪ ،‬مبا يبنى جسور راسخة للتعاون‪.‬‬ ‫إن مجموع اخلدمات التي تقدمها الغرفة بالتزام‪ ،‬باإلضافة إلى تنوع األنشطة‬ ‫التي تنظمها يجعل الغرفة العربية اليونانية للتجارة والتنمية رابطا ً ضروريا ً‬ ‫للتواصل واملعلومات واملبادرات التي تدعم وتوسع العالقات االقتصادية‬ ‫العربية اليونانية‪.‬‬

‫چورچ ستاثاكيس‬

‫إن ترويج السلع واخلدمات اليونانية وتنظيم لقاءات بني رجال األعمال في بلدنا‬ ‫وبلدان العالم العربي‪ ،‬أعتبر أنه يساهم إيجابيا ً في زيادة حجم الصادرات‬ ‫وجذب االستثمارات إلى بلدنا‪ .‬بذلك‪ ،‬يتحقق دعم انفتاح بلدنا على اخلارج‬ ‫وتوطيد وضع اليونان على املستوى الدولي كمنطقة ﺁمنة لالستثمارات‪ ،‬التي‬ ‫تربط بني التنمية مع احترام العاملني والبيئة‪.‬‬

‫كما نعلم جميعا ً فإن اليونان رغم وضعها االقتصادي الصعب‪ ،‬نتاج األزمة‬ ‫والسياسات التى مت تطبيقها حتى اآلن على سبيل “العالج”‪ ،‬مازالت حتتفظ‬ ‫مبكانة جغرافية سياسية جتعلها رابط عبور دولي وبوابة أوروبية‪ .‬إن العالقات‬ ‫الطيبة‪ ،‬التي قامت بتنميتها تاريخيا ً مع العالم العربي‪ ،‬وهو شيء ينعكس‬ ‫من خالل النشاط الطويل والناجح للغرفة العربية اليونانية‪ ،‬تساهم في‬ ‫االنتعاش االقتصادي باإلضافة إلى تعزيز عالقات اإلحتاد األوروبي والبلدان‬ ‫العربية‪.‬‬ ‫مبناسبة هذا “اإلصدار التذكاري” أمتنى لكم مواصلة طيبة للعمل الذى‬ ‫تقومون به وأمتنى النجاح للمنتدى االقتصادي العربي اليوناني الرابع املزمع‬ ‫تنظيمه‪.‬‬ ‫مع التقدير‬ ‫چورچ ستاثاكيس‬ ‫وزير االقتصاد والبنية التحتية واملالحة والسياحة‬

‫وزير االقتصاد والبنية التحتية‬ ‫واملالحة والسياحة‬

‫‪٥‬‬

‫حتية وتقدير‬ ‫للرواد‬ ‫جاءت مبادرة تأسيس الغرف العربية األجنبية املشتركة بناء على قرارات‬ ‫وتوصيات اجمللس االقتصادي واالجتماعي التابع للجامعة العربية ومجلس إدارة‬ ‫اإلحتاد العام لغرف التجارة والصناعة والزراعة للبالد العربية‪ .‬وكانت الغرفة‬ ‫العربية الفرنسية أول غرفة عربية مشتركة مت تأسيسها في باريس في يناير‬ ‫‪ .1969‬وبعد ذلك توالى إنشاء الغرف العربية األوربية املشتركة ومن ضمنها‬ ‫الغرفة العربية اليونانية للتجارة والتنمية في ديسمبر عام ‪.1979‬‬ ‫بادر اجلانب العربي في فكرة إنشاء الغرفة العربية اليونانية وتولى املفاوضات‬ ‫بهذا اخلصوص سعادة األستاذ محمد عبد احلي السيد حفظه اهلل‪ ،‬ممثل‬ ‫اجلامعة العربية وبدعم من اإلحتاد العام لغرف التجارة والصناعة والزراعة للبالد‬ ‫العربية ومجلس السفراء العرب في حينه‪ ،‬ومن اجلانب اليوناني تولى املفاوضات‬ ‫املرحوم السفير البروفسور إيوانيس يورغاكيس‪ ،‬وقد أثمرت جهودهم جميعا ً‬ ‫في تأسيس وبناء هذا الصرح الذي مازال يؤدي دوره في توثيق وتعزيز العالقات‬ ‫االقتصادية والتجارية بني اليونان والبالد العربية‪.‬‬ ‫تشكل أول مجلس إدارة للغرفة من ‪ 12‬عضوا ً موزعا ً بالتساوي بني اجلانبني‬ ‫العربي واليوناني‪ ،‬وقد ترأسه رجل األعمال البارز املرحوم بافلوس فارذينويانيس‪،‬‬ ‫وكان نائب الرئيس من اجلانب العربي معالي األستاذ عدنان القصار حفظه اهلل‬ ‫وبعضوية السادة‪:‬‬ ‫• محمد عبد احلي السيد ‪ -‬االمني العام ‬ ‫• إيوانيس ميتسوس ‪ -‬امني الصندوق‬ ‫• صائب نحــاس ‪ -‬عضوا‬

‫• الزاروس ايفرميوغلـو ‪ -‬عضوا‬ ‫• عبد السالم شعيب ‪ -‬عضوا‬ ‫• مانوليس نيــاذاس ‪ -‬عضوا‬ ‫• محمد كفيل حسني ‪ -‬عضوا‬ ‫• جورج آفراميذيس ‪ -‬عضوا‬ ‫• عبد اهلل ابن االمني ‪ -‬عضوا‬ ‫• ذونيسيس كالفذيانوس ‪ -‬عضوا‬ ‫في هذه املناسبة الطيبة نتقدم إلى هؤالء الرواد بجميل العرفان وكامل‬ ‫التقدير على ما بذلوه من عطاء وما قاموا به من جهد في بناء وتعزيز مكانة‬ ‫هذه الغرفة في مراحلها األولى والشكر اجلزيل موصول لكل رؤساء مجالس‬ ‫اإلدارة وجميع أعضائها الذين بدورهم واصلوا هذا العطاء ودعموا أنشطة‬ ‫وفعالية الغرفة العربية اليونانية وضمان استمراريتها‪ .‬وفي هذا السياق فإن‬ ‫دور الشركات العربية واليونانية األعضاء في الغرفة كان مميزا ً في عطاءه وفي‬ ‫تأكيده ملكانة ودور الغرفة والدفع بها وبأنشطتها واستمراريتها‪ ،‬إننا ندين لهم‬ ‫بالكثير ونثني على كل ما قدموه ولهم خالص العرفان والتقدير‪.‬‬ ‫نأمل وبتوفيق من اهلل وبدعمكم من استمرار دور الغرفة املشرف في خدمة‬ ‫رجال األعمال من اجلانبني وفي تعزيز العالقات العربية اليونانية وتوسيع آفاقها‬ ‫في التعاون املثمر الذي يعود باخلير على مجتمعاتنا‪.‬‬ ‫الغرفة العربية اليونانية للتجارة والتنمية‬

‫‪٣‬‬

‫الفهرس‬ ٣ �� ‫• حتية وتقدير للرواد‬

‫• تقدمي‬ ‫ معالي األستاذ چورچ ستاثاكيس‬o ٥ �� ‫وزير االقتصاد والبنية التحتية واملالحة والسياحة‬ ‫ سعادة األستاذ طارق السعدي‬o ‫سفير اجلمهورية التونسية‬ ٧ ��‫عميد مجلس السفراء العرب املعتمدين في اليونان‬ ‫ أيام لها تاريخ‬o ‫معالي األستاذ عدنان القصار‬ ٩ �� ‫الرئيس الفخري لالحتاد العام لغرف التجارة والصناعة والزراعة للبالد العربية‬ ‫ عاما من الشراكة الناجحة‬35 o ‫ الرئيس‬- ‫خاريس جيرونيكوالس‬ ‫ األمني العام‬- ‫رشاد مبجر‬ ١١ �� ‫ اليونانية للتجارة والتنمية‬- ‫الغرفة العربية‬ ‫• معالم في التاريخ املشترك للعرب واليونانيني‬ ‫األستاذ سوتيريس روسوس‬ ١٢ �� ‫أستاذ مساعد بقسم العلوم السياسية والعالقات الدولية بجامعة پلوپونيسوس‬

١٤ ��

‫• التالحم احلضاري العربي اليوناني في العصور القدمية‬ ‫ صـالح سعادة اجلالد‬.‫د‬ CCC ‫عضو مجلس إدارة الغرفة العربية اليونانية واملستشار املالي لشركة‬

١٧ �� Photo Gallery • ٢٨ �� ‫• تقدير ووفاء للمعلم سعيد توفيق اخلوري‬

This Anniversary Edition is sponsored by

‫طبعة احتفالية‬

‫‪ 35‬عاما‬ ‫الغرفة العربية اليونانية‬ ‫للتجارة والتنمية‬

‫أثينا ‪2015‬‬