AWM 13

OKTOBER s E JAARGANG s s NUMMER

ARCHITECTENWEB MAGAZINE

PRAKTISCH VAKBLAD OVER BOUW EN ARCHITECTUUR

WWW ARCHITECTENWEB NL

PRAKTISCH VAKBLAD OVER BOUW EN ARCHITECTUUR

INTERVIEW *ACQUELINE #RAMER PROJECT BELICHT "REDE 3CHOOL 'RAVENBURG (UIS VOOR #ULTUUR EN "ESTUUR .IJVERDAL (ET +RAANSPOOR !MSTERDAM TECHNIEK .IEUW MATERIAALGEBRUIK THEM GAZINE -EUBILAIR

5IF "SU PG -JHIU

0SPTTP EFTJHO 0MMF -VOECFSH

-JHIU JT UIF TUBSUJOH QPJOU GPS NBOZ BSU GPSNT -JHIU GPSNT UIF CBTJT GPS ¾MN QIPUPHSBQIZ BOE QBJOUJOH *U OPU POMZ HJWFT QFPQMF B TFOTF PG QIZTJDBM BOE NFOUBM XFMM CFJOH CVU BMTP DSFBUFT UIF WJTVBM FOWJSPONFOU GPS BFTUIFUJD FYQFSJFODFT -JHIU JT BO JOTQJSBUJPO CFIJOE BSUJTUJD DSFBUJWJUZ PVS QFSDFQUJPO

0QFO #PY EFTJHO 1SPQFMMFS

BOE BQQSFDJBUJPO TPNFUIJOH UIBU IBT CFFO FYQMPSFE CVU OPU BMXBZT EF¾OFE 'PS VT BU 'BHFSIVMU UIF BSU PG MJHIU JT HSPVOEFE JO BO FYBDU TDJFODF 4PNFUIJOH UIBU DBO CF NFBTVSFE RVBOUJ¾FE BOE DPOUSPMMFE 0VS MJHIUJOH UFDIOPMPHZ JT VTFE UP DSFBUF GVODUJPOBM DPNGPSUBCMF FOFSHZ FG¾DJFOU MJHIU 5IJT FYQFSUJTF BMMPXT VT UP QVTI UIF CPVOEBSJFT BOE VTF MJHIU BT UIF SBX NBUFSJBM GPS B WFSZ QFSTPOBM GPSN PG FYQSFTTJPO 5IF "SU PG -JHIU

8BMM EFTJHO $MBFTTPO ,PJWJTUP 3VOF

*O XF JOUSPEVDFE UXP MVNJOBJSF GBNJMJFT JO UIF ³"SU PG MJHIU³ DPODFQU 8BMM BOE 0SPTTP 5IF TVDDFTT XBT JNFEJBUF 0SPTTP XBT BXBSEFE XJUI SFE EPU EFTJHO BXBSE /PX XF BSF JOUSPEVDJOH 0QFO #PY BOE XBT BHBJO BXBSEFE XJUI SFE EPU EFTJHO BXBSE UIJT UJNF BT ³CFTU PG UIF CFTU³

XXX GBHFSIVMU OM

WWW KUSCH NL

6!. $% 2%$!#4)% \ ).(/5$ PROJECT BELICHT +APEL IN 2ONCHAMP ,E #ORBUSIER

/NDERBELICHT /P HET MOMENT DAT IK DIT SCHRIJF ZIT IK IN EEN KLEIN VLIEGTUIGJE OP WEG NAAR HET 3PAANSE "ILBAO /NDANKS DE OORVERDOVENDE HERRIE VAN DE PROPELLERS IS HET STIL HEEL STIL )EDEREEN GENIET VAN HET SERENE WITTE WOLKENDEK EN VAN DE ZON DIE OP DEZE HOOGTE OVERDAG ALTIJD SCHIJNT $E HELDERHEID VAN DEZE ANDERE WERELD MAAKT DAT VELEN VAN ONS ZICH HIER PRETTIG VOELEN

$AT ONZE GEMOEDSTOESTAND VOOR EEN BELANGRIJK DEEL WORDT BEPAALD DOOR DAGLICHT BLIJKT NOG EENS OVERDUIDELIJK BIJ ONZE AANKOMST $E BEROEMDE ARCHITECT #ALATRAVA HEEFT DE AANKOMSTTERMINAL ONTWORPEN ALS EEN DONKERE @SCHELP MET AAN HET UITEINDE EEN @HEMELSE POORT VAN DAG LICHT $E AANTREKKINGSKRACHT HIERVAN ZORGT ERVOOR DAT PASSAGIERS SNEL DE @UNHEIMISCHE AANKOMSTHAL VERLATEN /OK IN DE VERTREKHAL SPEELT DAGLICHT EEN HOOFDROL $E WEELDE AAN LICHT HOUDT DE WACHTENDE REIZIGERS RUSTIG EN ZORGT VOOR HET BENODIGDE OVERZICHT

#ALATRAVA HEEFT DE BOODSCHAP VAN ,E #ORBUSIER GOED BEGREPEN @$E ARCHITECT HEEFT ALS BELANGRIJKSTE TAAK DAGLICHT IN HET GEBOUW TE BRENGEN @ ,E #ORBUSIER HAD EEN VOORUITZIENDE BLIK $ECENNIA NA ZIJN DOOD IS AAN GETOOND DAT DAGLICHT NIET ALLEEN FANTASTISCHE ARCHITECTONISCHE KWALITEITEN BEZIT MAAR OOK OP ANDERE VLAKKEN EEN TOEGEVOEGDE WAARDE HEEFT

/NDERZOEK HEEFT NAMELIJK AANGETOOND DAT DAGLICHT FUNGEERT ALS NATUURLIJK ANTIDEPRESSIVUM EN ER TEVENS VOOR ZORGT DAT ONS LICHAAM VITAMINE $ AANMAAKT DAT ESSENTIEEL IS VOOR ONS IMMUUNSYSTEEM 6ERDER REINIGT DAGLICHT DE LUCHT EN LAST BUT NOT LEAST DAGLICHT BESPAART ENERGIE EN VERHOOGT ONZE PRODUCTIVITEIT $AGLICHT IS DAAROM EEN BELANGRIJK ONTWERPIN STRUMENT NIET ALLEEN BEPALEND VOOR KLEUR EN VORM MAAR OOK VOOR DE WIJZE WAAROP DE GEBRUIKERS VAN EEN GEBOUW FUNCTIONEREN

'ELUKKIG ZIJN ER GOEDE VOORBEELDEN TE VINDEN WAARIN ARCHITECTEN DE KWALITEITEN VAN DAGLICHT OPTIMAAL BENUT HEBBEN 4OCH IS HET ONDERWERP NOG ONDERBELICHT EN LIGGEN ER GROTE KANSEN OM DE GEBRUIKS KWALITEIT VAN GEBOUWEN AANZIENLIJK TE VERBETEREN

7IE MEER WIL WETEN OVER ARCHITECTUUR EN DAGLICHT MOET EENS EEN BEZOEKJE BRENGEN AAN DE WEBSITE VAN 3TICHTING ,IVING $AYLIGHTS WWW LIVINGDAYLIGHTS NL DIE HET GEBRUIK VAN DAGLICHT IN DE ARCHITECTUUR PROMOOT %N DEGENEN DIE DE WIJSHEID AL IN PACHT DENKEN TE HEBBEN KUNNEN HUN PROJECTEN INZENDEN VOOR DE $AYLIGHT !WARD WWW ARCHITECTENWEB NL N 4OCH LEUK DAT ARCHITECTEN EEN ALTERNATIEF VOOR PROZAC KUNNEN BIEDEN

"REDE 3CHOOL 'RAVENBURG 'RONINGEN

4EAM ARCHITECTEN

PROJECTEN KORT

2ENOVATIE @$E /OST

2ULAND 0ARTNER !RCHITECTEN

PROJECTEN KORT 2ENOVATIE @$E /OST

2ULAND 0ARTNER !RCHITECTEN

0OLITIEBUREAU 3CHIJNDEL

$E 4WEE 3NOEKEN

.IEUWBOUW .OORDKOP !MSTERDAM

-ARLIES 2OHMER

4HE !QUARIANS $EN "OSCH

.IO ARCHITECTEN

3TARTERSWONINGEN !MSTELVEEN

"!' ARCHITECTEN

!MBASSADEWONING 0EKING

$IRK *AN 0OSTEL +RAAIJVANGER 5RBIS

*EROEN VAN /OSTVEEN (OOFDREDACTEUR !RCHITECTENWEB -AGAZINE

JVO ARCHITECTENWEB NL

COVERFOTO #HRISTIAAN DE "RUIJNE

ARCHITECTENWEB MAGAZINE

PROJECT BELICHT

INTERVIEW

TECHNIEK

(UIS VOOR #ULTUUR EN "ESTUUR .IJVERDAL

*ACQUELINE #RAMER

.IEUW MATERIAALGEBRUIK

#LAUS EN +AAN !RCHITECTEN

PROJECT BELICHT

-OOI .EDERLAND STAAT ONDER DRUK

THEM GAZINE

.IEUW MATERIAALGEBRUIK

PROJECTEN KORT

(ET +RAANSPOOR !MSTERDAM

-EUBILAIR

!MBASSADEWONING 0EKING

/4( /NTWERPGROEP 4RUDE (OOYKAAS

$E TREND VOORBIJ

$IRK *AN 0OSTEL +RAAIJVANGER 5RBIS

ARCHIPEDIA

PRODUCTINFORMATIE

EN VERDER

BOUWSTIJLEN

PRODUCTINFORMATIE NIEUW ONLINE BOUWPRODUCTEN

VAN DE REDACTIE INHOUDSOPGAVE NIEUWS UPDATE COLUMN +EES VAN DER (OEVEN

BEROEMDE GEBOUWEN

.OG GEEN SCHOOL VANDAAG

!LAMILLO "RIDGE "ROOKLYN "RIDGE

&IRTH OF &ORTH 2AILWAY "RIDGE

NIEUW ONLINE PROJECTEN COLUMN 0ETER $RIJVER

"RUGGENBOUW

BEROEMDE ARCHITECTEN

3ANTIAGO #ALATRAVA

BOUWKUNDIGE BEGRIPPEN

OPHAALBRUG HANGBRUG DRAAIBRUG TUIBRUG

BOOGBRUG CANTILEVERBRUG LIGGERBRUG

PUBLICATIES AGENDA VACATURES !RCH -AAIK ADVERTENTIE INDEX COLOFON

NUMMER OKTOBER

3YBOLD

GLAVERBEL WORDT

AGC FLAT GLASS EUROPE

Dé glasproducent voor architectuurprojecten, zowel voor buitenbeglazing als interieurdecoratie, verandert van naam en wordt AGC Flat Glass Europe.

De industriële vestigingen (17 floatlijnen en ongeveer 100 productie-eenheden) van de groep AGC Flat Glass Europe zijn verspreid over heel Europa, van Spanje tot Rusland; de commerciële vestigingen zijn over de hele wereld actief.

10.700 mensen met een passie voor glas, voortdurend op zoek naar de perfecte combinatie van technologische vernieuwing en schoonheid!

Muurbekleding in Lacobel gelakt glas AGC Flat Glass Nederland - Tiel - Tel.: +31 (0)344 67 99 22 - Fax: +31 (0)344 67 97 24 - sales.nederland@eu.agc-flatglass.com - www.YourGlass.com

DUCO D u c o C s y s t e m…

“Natuurlijk”

Energiezuinig

inst EPC-w 9 tot 0,1 • Gelijkwaardigheidsverklaring Cauberg-Huygen • Ventileren met Systeem C volgens NEN1087 • Compleet kwaliteitsgamma aan zelfregelende toevoerroosters (Ventilatieroosters, Susroosters en Suskasten) • Luchtafvoer via de gerenomeerde CVE ECO-fan 2 afvoerzuigunit van Itho • Meerdere RF bedieningsschakelaars mogelijk • Luchtdicht bouwen volgens SBR details • Uniek en eenvoudig EPC-berekeningsprogramma • Volledig draadloos system • Alle componenten kunnen worden ingekocht via de standaard kanalen

Handelsstraat 19 - 8630 Veurne - Belgium - tel 0032-58/33 00 33 f a x 0 0 3 2 - 5 8 / 3 3 0 0 4 4 - i n f o @ d u c o . e u - w w w. d u c o . e u

Ventileren

NIEUW

Citterio Gubi Iduna Prooff Unifor

Rotterdam t +31 (0)10 211 20 50 Amstelveen t +31 (0)20 347 21 30 www.sv.nl Brussel t +32 (0)2 531 13 50 www.sv.be

Gubi Chair en Gubi OfďŹ ce System ontwerp Komplot en Anders Lundqvist

De ideeën van Leonardo Da Vinci waren zo vooruitstrevend dat ze ook nu nog tot buitengewone uitvindingen leiden.

Wat gisteren een visie was, is vandaag werkelijkheid. Dagelijks zien nieuwe innoverende ideeën het licht.

Dat heet evolutie en soms zelfs revolutie.

Het 433MAXX Spouwisolatiesysteem koppelt een revolutionaire nieuwe bevestigingsmethodiek aan topkwaliteit isolatie. Het systeem staat garant voor maximaal thermisch rendement en eenvoudige én snelle verwerking. Kijk voor meer informatie op www.rockwool.nl/433MAXX.

433MAXX, beter en sneller isoleren!

Rockfon Sonar het Beste in Akoestiek, Brandveiligheid én Design Zowel de prestaties als het design van Sonar plafonds dragen actief bij tot een prettig en gezond binnenklimaat.

De totaal vernieuwde Sonar collectie biedt het beste op het gebied van akoestiek, esthetiek, brandveiligheid, duurzaamheid en lichtreflectie en biedt daarbij een ongekende ontwerpvrijheid.

Geluidabsorptie αw = 0,90 EU brandklasse A1 Afmetingen tot 2400 x 600 mm Zo werkt Sonar op alle fronten actief mee aan een goede sfeer.

www.rockfon.nl

®

En valt zij ook op door innerlijke schoonheid?

Schoonheid van gebouwen. Elke architect is daar mee bezig. Want mooi trekt de aandacht. Net als bij een vrouw. Maar haar uiterlijk vervaagt als ze innerlijke schoonheid mist. Porotherm bepaalt mede de innerlijke schoonheid van gebouwen. Qua geluid, qua warmte, qua comfort. Want Porotherm is een keramisch materiaal met buitengewoon aangename eigenschappen. Een beter leefklimaat begint daarom met Porotherm binnenmuurstenen.

De basis voor volmaakte schoonheid.

Baksteen. Voor mensen gemaakt.

Wienerberger B.V. info.nl@wienerberger.com, www.wienerberger.nl

ACTUEEL

DE ARCHITEKTEN CIE.

Bouw DSM China Campus van start In september is symbolisch de eerste spade de grond in gegaan voor de DSM China Campus in Shanghai.

Alle kantoren van het Nederlandse chemieconcern in de Chinese stad zullen worden ondergebracht in de nieuwbouw, evenals een afdeling research en development. Het complex is gelegen op het Zhang Jiang

High Technology Park en biedt ruimte voor 600 medewerkers. Het is de bedoeling dat de China Campus qua opzet en uitvoering zal voldoen aan het Gold-certificaat van het LEED-programma voor duurzaamheid. Het ontwerp is gemaakt door de Architekten Cie. Q architectenweb.nl/n10225

Ontwerp eerste ‘ruimtevliegveld’ onthuld Onlangs is het ontwerp onthuld van Spaceport America, ’s werelds eerste ‘luchthaven’ voor toeristische vluchten in de ruimte. De terminal en hangar zijn ontworpen door Foster & Partners. Het dak zweeft als een Mantarog vijftien meter boven de grond. Het 23 miljoen euro kostende complex is bijna 9300 vierkante meter groot. Volgend jaar moet de bouw van het ruimtevliegveld in Upham (New Mexico) beginnen. Virgin Galactic van de wereldberoemde zakenman Richard Branson wil vanaf 2009 vluchten door de ruimte gaan verzorgen.

Q architectenweb.nl/n10222

10

Chassé Park Breda officieel opgeleverd Eind september is het Chassé Park in Breda officieel opgeleverd. Op het voormalig militaire terrein van de Chassé Kazerne zijn de afgelopen jaren 650 woningen en appartementen gebouwd volgens een campusplan van Rem Koolhaas.

Daarnaast maken het Chassé Theater, poppodium Mezz, de tot casino verbouwde monumentale Kloosterkazerne en het nieuwe Stadskantoor deel uit van het plan. Verschillende gerenommeerde architecten(bureaus) leverden een bijdrage.

De reputatie van de nieuwe wijk is inmiddels internationaal gevestigd.

Q architectenweb.nl/n10208

architectenweb magazine

Eerste paal 2.200 woningen Overhoeks In september is de eerste paal geslagen voor 2.200 woningen in Overhoeks (Amsterdam). Dit voormalige Shellterrein aan de noordelijke IJ-oever moet de hoofdstad er heel anders doen uitzien. De woningen, die worden gerealiseerd tot 2015, zijn ontworpen door gerenommeerde architecten als Alvaro Siza en Francine Houben. Verder is 130.000 vierkante meter ingepland voor bedrijven, kantoren, culturele instellingen, winkels en horeca. Onder meer het nieuwe Filmmuseum wordt hier gerealiseerd. Er komen 5.200 parkeerplaatsen, voornamelijk ondergronds.

Q architectenweb.nl/n10261

Kraaijvanger • Urbis krijgt opdracht stationsplein Utrecht Rob Ligtvoet van Kraaijvanger • Urbis heeft de opdracht verworven voor een nieuw stationsplein in Utrecht, dat aansluit op de westzijde van het nieuwe centraal station en het stadskantoor. Onder het plein bevindt zich een fietsenstalling die op een beperkte oppervlakte onderdak biedt aan 5.000 fietsen.

De stalling overbrugt het hoogteverschil tussen de twee genoemde bouwwerken en het Jaarbeursplein. Dit gebeurt door middel van een trap die over de gehele breedte loopt. De oplevering verloopt gefaseerd van 2009 tot 2013.

Q architectenweb.nl/n10356

KuiperCompagnons wint prijsvraag in China KuiperCompagnons heeft het winnend ontwerp gemaakt voor Xindalongqi Bay in het Chinese Shenzhen. Het plan omvat een gebied van 1800 hectare in het hart van het schiereiland Dapeng. De intentie is om een wereldberoemd en kwalitatief hoogstaand ecologisch gebied te creëren waar het (eco)toerisme impulsen geeft aan de lokale economie. Zo worden aan de kust bestaande functies verweven met nieuwe stimulansen, waaronder een toeristisch programma.

Centraal hierin staat een hoog oprijzend hotel, een landmark vanuit een duurzame benadering.

Q architectenweb.nl/ n10240 KUIPERCOMPAGNONS

nummer 13 - oktober 2007

11

ACTUEEL

OD 205 ARCHITECTUUR BV

Ontwerp Fries provinciehuis goedgekeurd Gedeputeerde Staten van Friesland hebben ingestemd met het definitieve ontwerp van het nieuwe Provinciehuis aan de Tweebaksmarkt in Leeuwarden. Soeters van Eldonk architecten heeft ten opzichte van het voorlopig ontwerp een paar kleine wijzigingen doorgevoerd. Zo is het gebouw smaller gemaakt en verhoogd met één verdieping. Eerder werden symbolisch bedoelde windturbines op het dak geschrapt. Na de sloop van het oude pand zal het terrein in de zomer van 2008 bouwrijp worden gemaakt. In 2011 moet het nieuwe ‘Provinsjehûs’ zijn deuren openen.

Q architectenweb.nl/n10283

Nieuw onderdak voor groot kunstarchief Koningin Beatrix heeft in september het nieuwe onderkomen van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD) in Den Haag geopend. De huisvesting op de begane grond van het complex van de Koninklijke Bibliotheek is ingericht naar ontwerp van OD 205 architectuur. De instelling herbergt onder meer miljoenen afbeeldingen en een kilometer aan kunstarchieven. De collectie geldt als een van de belangrijkste ter wereld op het gebied van westerse kunst. De RKD is verhuisd omdat het een moderne, ruime en publieksvriendelijke huisvesting nodig had.

Q architectenweb.nl/n10269

Dubai wil ‘7-star hotel’ met jungle Ontwikkelaars hebben plannen voor een zevensterrenhotel met een ‘jungle’ van twee verdiepingen. Het door Sybarite Architects ontworpen hotel moet 300 meter buiten de kust van Dubai komen te ‘staan’ en is alleen toegankelijk met een helikopter of boot. Het circa 250 miljoen euro kostende hotel bestaat uit 28 verdiepingen. Onder water bevindt zich een restaurant dat uitzicht biedt op een omringende lagune. Het letterlijke topstuk bevindt zich op de bovenste twee etages, waar een jungle met vlinders en tropische diersoorten is gesitueerd.

Q architectenweb.nl/n10289

12

architectenweb magazine

GEMEENTE MAASTRICHT / PAUL RUTTEN

Mosae Forum Maastricht officieel geopend Het Mosae Forum in Maastricht is officieel geopend. In dit gebied in het centrum van de Limburgse hoofdstad zijn de nieuwe gemeentelijke stadskanto-

ren en een nieuwe raadzaal gevestigd. Verder omvat het forum winkels, woningen en een nieuw plein. Ook zijn enkele naburige straten heringericht en werd reeds

in 2005 een parkeergarage met 1100 plaatsen geopend.

Onder de grond bevindt zich de 3500 vierkante meter grote ‘fine food market’ MosaeGusto.

Architecten

van het grootschalige project zijn Jo Coenen en de Belg Bruno Albert.

Q architectenweb.nl/n10321

Bouw eerste woontoren Euroborg van start

JOHAN ROMBOUTS

In Groningen is de eerste paal geslagen van de woontoren Stoker. Dit zeventig meter hoge gebouw komt pal naast voetbalstadion Euroborg te staan. In de zomer van 2008 begint ook de bouw van zijn ‘tweelingbroer’ Brander. De torens, waarvan de voet in het water staat, zijn ontworpen door Claus en Kaan Architecten. In zowel Stoker als Brander is plaats voor negentig appartementen in diverse typen. In het ontwerp zijn verschillende technieken op het gebied van duurzaamheid verwerkt.

Beide bouwwerken moeten in 2009 gereed zijn.

Q architectenweb.nl/n10327

DOK architecten wint Europese Staalprijs

nummer 13 - oktober 2007

projecten uit evenzoveel verschillende Europese landen in de prijzen. De warmtekrachtcentrale is in 2005 opgeleverd en staat op terrein van de Uithof. De huid van zelfdragend cortenstaal zorgt dat het geluid binnen blijft en is bepalend voor de uitstraling.

Q architectenweb.nl/n10299

CLAUS EN KAAN ARCHITECTEN

De Warmte Krachtkoppelingcentrale in Utrecht van DOK architecten heeft na de Nationale Staalprijs in 2006 nu ook de European Steel Design Award 2007 gewonnen. Deze prijs wordt elke twee jaar uitgereikt door de European Convention for Constructional Steelwork.

Dit jaar vielen negentien

13

(EEA) ERICK VAN EGERAAT ASSOCIATED ARCHITECTS

ACTUEEL

Van Egeraat presenteert archipel aan Poetin Erick van Egeraat heeft tijdens het International Investment Forum 2007 in de Russische stad Sochi zijn plannen voor Federation Island gepresenteerd aan de Russische president Vladimir Poetin. Federation Island is een 330 hectare grote kunstmatige archipel, gelegen in de Zwarte Zee voor de kust van Sochi,

dat in 2014 gastheer is van de Olympische Winterspelen. De archipel is een geheel met zand opgespoten eilandengroep in de vorm van Rusland. Er komen woningen, culturele en recreatieve voorzieningen en hotels.

Q architectenweb.nl/n10345

RAU wint internationale prijsvraag Lyon RAU heeft een internationale competitie voor een kantorencomplex met sociale woningbouw in het Franse Lyon gewonnen. De wijk komt te liggen in het voormalige industriegebied CarrĂŠ de Soie. Een CO2-neutraal ontwerp was het zelfopgelegde doel van het Amsterdamse bureau. Om dit te bereiken, heeft RAU ingezet op onder meer duurzaam materiaalgebruik.

Verder is er straks sprake van laag energieverbruik en wordt er gebruik gemaakt van oneindige energiebronnen en zelf opgewekte energie. Het project telt 21.000 vierkante meter bruto vloeroppervlak.

Q architectenweb.nl/n10363 RAU

Quist Wintermans ontwerpt brug over IJssel

De nieuwe brug over de IJssel tussen Zwolle en Hattem wordt gebouwd naar ontwerp van Quist Wintermans Architecten. Het bureau werd geselecteerd na een Europese aanbesteding met vijf bouwcombinaties. Het ontwerp voldoet aan de criteria die aan de brug werden gesteld, zoals inpassing in het rivierenlandschap en een

14

overspanning van dijk tot dijk van circa een kilometer. De rode kleur versterkt het ontwerp en sluit aan bij een internationale traditie van bruggen. In september 2008 starten de bouwwerkzaamheden, de oplevering volgt in de tweede helft van 2010.

Q architectenweb.nl/n10348

architectenweb magazine

NIEUWS IN HET KORT

Juurlink [+] Geluk en Sputnik winnen campusprijsvraag Juurlink [+] Geluk en Sputnik mogen hun visie op de inrichting van de campus van de Erasmus Universiteit Rotterdam verder uitwerken.. Er waren vijf bureaus in de race voor het ontwerp.

De winnaars hebben op het terrein een nieuwe oost-

west as geïntroduceerd, van de huidige portiersloge aan de burgemeester Oudlaan naar het bestuurgebouw. De jury toonde grote waardering voor de ‘structurerende kracht’ van de landschappelijke ingrepen en het respect waarmee de architecten omgaan met de gebouwen die tot het gemeentelijk monumentbestand behoren.

Q architectenweb.nl/n10352

Bouw hoogste toren Almere van start

In september is gestart met de bouw van de hoogste toren van Almere. De 120 meter hoge Carlton is ontworpen door Dam en Partners Architecten. Het gebouw is een van drie kantoortorens die de komende jaren in het centrum van de stad zullen worden gerealiseerd als kantorencomplex L’Hermitage, dat in 2011 gereed moet zijn. De bouwwerken zijn goed voor 100.000 vierkante meter vloeroppervlak. De 28 verdiepingen tellende Carlton moet medio 2009 worden opgeleverd. Zijn kleinere broertjes Martinez (70 meter) en Majestic (85 meter) volgen later.

Q architectenweb.nl/n10351

nummer 13 - oktober 2007

Amerikaanse opdracht Neutelings Riedijk Neutelings Riedijk Architecten is gekozen om de renovatie en uitbreiding van het Cincinnati Art Museum te ontwerpen.

Voor het Rotterdamse bureau is dit de eerste opdracht in de Verenigde Staten. Tot de andere drie kandidaten behoorde UNStudio.

Q architectenweb.nl/n10374

Nieuwe uitbreiding Joods Museum Berlijn In Berlijn is de nieuwe uitbreiding van het Joods Museum ingewijd. Niet het beroemde gebouwdeel van Daniel Libeskind, maar het oudere gedeelte is vergroot.

Libeskind heeft de uitbreiding wel ontworpen, waarbij het binnenhof is voorzien van een glazen overkapping.

Q architectenweb.nl/n10360

München keurt nieuwe ‘Weissenhofsiedlung’ af Er komt in München geen ‘Wohnsiedlung’ naar ontwerp van de Japanse architect Kazunari Sakamoto.

De Deutsche Werkbund had met de wijk naar het voorbeeld van de vermaarde Weissenhofsiedlung in Stuttgart zijn honderdjarige bestaan luister willen bij zetten.

Q architectenweb.nl/n10372

Omstreden nieuwbouw Bouvigne kan doorgaan Waterschap Brabantse Delta verwacht in het voorjaar van 2008 te kunnen beginnen met de omstreden nieuwbouw op landgoed Bouvigne, ten zuiden van Breda. In de stad bestaat veel weerstand tegen de geplande ‘kantoorkolos’ die is ontworpen door Claus en Kaan Architecten.

Q architectenweb.nl/n10365

Twee winnaars prijsvraag Zorg 2025 De architectuurprijsvraag ‘Zorg 2025 – Gebouwen voor de toekomst’ heeft twee winnaars opgeleverd: Carel Weeber in samenwerking met Laura Kaper (Medsync) en het Finse bureau HarrisKjisik. Het Nederlandse duo werd beloond voor de inzending ‘Big Bang’.

Q architectenweb.nl/n10367

Foster onthult eerste beelden Nou Camp Norman Foster heeft de eerste beelden van zijn ontwerp voor het verbouwde Nou Camp in Barcelona onthuld. Het opvallendst is de veelkleurige huid van transparante tegels, die in het donker spectaculair oplicht.

Verder krijgt het stadion een beweegbaar dak.

Q architectenweb.nl/n10357

Het ‘nieuwe’ Nou Camp

15

COLUMN | KEES VAN DER HOEVEN

Nog geen school vandaag bedoeld waren om de concurrentie en de deelname aan de markt te vergroten, deze vorm van aanbesteden juist concurrentiebeperkend uitwerkt.

Misschien kwam het door de schoolvakanties - komkommertijd voor de landelijke dagbladpers - maar het was opvallend hoe het nieuws in de afgelopen zomermaanden werd beheerst door de vele ministeriële blunders aangaande het uitbesteden van werk. Het begon allemaal met de misser van minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking, die een groot project uit de hand had gegund aan zijn partijgenoten Booij en Van Bruggen in plaats van die opdracht Europees aan te besteden.

Vervolgens bleken zijn collega’s in het afgelopen jaar gezamenlijk voor een slordige 43 miljoen euro in de fout te zijn gegaan, tot en met nota bene het ministerie van Financiën aan toe: computergigant IBM ontving zonder voorafgaande selectie meer dan 120 miljoen euro werk van de Belastingdienst.

Bijkomend voordeel van deze schokkende berichten is wellicht dat ook de problematiek rond de aanbestedingen in de architectuur nader onder de aandacht van pers en publiek kwam. Zo publiceerde de Volkskrant een artikel waarin een middelgroot architectenbureau aan het woord kwam over de aanbesteding van ontwerpopdrachten voor scholen. Daaruit bleek dat er nog maar tien tot twintig architectenbureaus meedingen naar die schoolopdrachten. Onder meer door de hoge omzeteisen (vaak boven een miljoen euro per jaar) en de eis referenties te kunnen overleggen van scholen, in dit geval dus. Die schoolvoorbeelden kun je niet tonen als je nog geen scholen hebt gebouwd via een Europese aanbesteding, waarvoor je dus schoolprojecten moet kunnen overleggen om in aanmerking te kunnen komen, en zo verder....

Het laat weer eens zien dat, waar Europese selecties

16

Nog maar kort geleden kreeg ik een open brief van Atelier Kempe Thill aan BNA-voorzitter Jeroen van Schooten onder ogen, waarin diezelfde problematiek werd aangesneden, maar dan nader toegespitst op jonge architecten. Zij kennen geen enkel Nederlands architectenbureau ‘onder de 40’ dat een relevante opdracht heeft voor een school, om over een ziekenhuis, een universiteitgebouw of museum nog maar te zwijgen. Voor oplossingen van dat probleem verwijzen ze naar het buitenland. In België bestaat voor overheidsopdrachten het systeem van de ‘open oproep’, waarbij in de uiteindelijke voorselectie ook altijd een jong bureau wordt opgenomen en dat overkwam Kempe Thill nu al vijf keer. In Duitsland bestaat het systeem van de besloten prijsvragen waarbij ook jonge bureaus aan bod kunnen komen. Kempe Thill deed vier keer mee en won het project voor de Jugendherberge in het beroemde Prora. In Oostenrijk wordt voor belangrijke openbare projecten vaak een open prijsvraag uitgeschreven. Kempe Thill nam intussen drie keer deel en realiseerde zo dat wonderschone Konzerthaus in Raiding. Allemaal goede voorbeelden van hoe het wél kan: toch concurrentie maar met grotere kansen voor jonge architecten en een hogere kwaliteit.

Hun open brief had waarschijnlijk effectiever gericht kunnen zijn aan de overheid, en voor architectonische zaken kun je dan terecht bij de Rijksbouwmeester en zijn college van Rijksadviseurs (voor landschap, infrastructuur en monumenten). Het zou in dit kader interessant zijn om een Rijksadviseur voor Onderwijsgebouwen aan te stellen – vanzelfsprekend betaald door het ministerie van O&W – die als taak krijgt om binnen twee jaar een innovatief aanbestedingsbeleid voor schoolontwerpen te ontwikkelen. En vervolgens te experimenteren met open of besloten prijsvragen waarvoor jonge architecten van harte in aanmerking komen. Ik denk dan aan een ervaren architect als Herman Hertzberger: als er iemand verstand heeft van kwaliteit in relatie tot scholen, dan is hij het wel.

Leestip: Bond van Nederlandse Architecten (2007) – Werkmap Europees aanbesteden voor opdrachtgevers – BNA, Amsterdam (te downloaden via www.architecten.nl)

architectenweb magazine

Blijf dagelijks op de hoogte met architectenweb.nl

architectenweb

www.architectenweb.nl/actueel

Elke dag vindt u op architectenweb.nl - het laatste bouw- en architectuurnieuws - specials, interviews en informatie over evenementen - bouwproductgids met het laatste productnieuws - projectgids met projectportfolio’s van honderden Nederlandse architecten - vacaturebank met honderden vacatures en kandidaten - architectengids met circa 3.000 architectenprofielen - bedrijvengids met duizenden bouw- en architectuurgerelateerde bedrijven - arch.Maaik, de enige echte architectuurstrip ter wereld - bouwkosteninformatie (i.s.m. Archidat) - controleplannen, gebundelde kennis van ervaren bouwkundigen (i.s.m. CBB) Schrijf u ook online in op onze wekelijkse nieuwsbrief! *) Bron: www.alexa.com

online

Architectenweb.nl heeft dagelijks iets te bieden voor architecten, opdrachtgevers, en iedereen die op een andere manier met de architectuur- en bouwwereld te maken heeft. Breng daarom iedere dag een bezoek aan de populairste* bouw- en architectuursite van Nederland zodat u op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen.

INTERVIEW | JACQUELINE CRAMER

Mooi Nederland

staat onder druk!

De ruimtelijke kwaliteit van Nederland loopt terug. Het land is verrommeld en woon-, werk- en groenprojecten zijn slecht op elkaar afgestemd. Om het tij te keren belooft minister Cramer de ruimtelijke inrichting van Nederland hoog op de agenda te zetten.

Door | Eric Frijters en Olv Klijn

ric Frijters en Olv Klijn informeren naar de inhoud van die agenda in hun zoektocht naar dé opgave van morgen.

Jacqueline Cramer was onder meer hoogleraar in Amsterdam,

E

Verrommeling is niet alleen visueel, maar ook energetisch inefficiënt

18

Tilburg en Utrecht, kroonlid van de Sociaal-Economische Raad en lid van verschillende Raden van Toezicht. Ook was zij lid van een aantal raden van commissarissen, onder andere van Shell Nederland, ASN-fondsen en van de FMO, de Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden. Als minister van Ruimte en Milieu zet zij een schoner, mooier en veiliger Nederland met stip op nummer één.

Wanneer we nu eens heel cynisch naar de kabinetsplannen kijken, is het enige ruimtelijke onderwerp dat werkelijk aan bod komt, het thema van de verrommeling. Wat is in uw ogen verrommeling en waarom is het zo’n urgente kwestie?

Nederland is mooi. Dankzij open landschappen en typisch Hollandse vergezichten. Onze traditie op het gebied van ruimtelijke ordening en milieuzorg heeft daaraan bijgedragen. Dat mooie Nederland staat nu echter onder druk.

Wonen, werken, natuur, recreatie en mobiliteit concurreren met elkaar om de schaarse ruimte. Het resultaat is verrommeling.

Er zijn een heleboel definities van te geven, maar als ik het in een notendop samenvat dan vind ik verrommeling het onzorgvuldig en met weinig respect

architectenweb magazine

COPYRIGHT RVD/FOTO ERIC

nummer 13 - oktober 2007

19

INTERVIEW | JACQUELINE CRAMER

Wat kunt u doen aan verrommeling?

In het kader van de ruimtelijke ordening een heleboel. In de eerste plaats moeten we er voor zorgen dat we bewuster en spaarzamer omgaan met ruimte. Waar mogelijk moeten we binnensteden herstructureren en meer integraal ontwer-

Een kwaliteitsdebat is nodig - op alle overheidsniveaus

20

STICHTING NATUUR EN MILIEU

Is verrommeling niet eigenlijk vooral een visueel probleem? Of gaat het verder dan dat?

Verrommeling is zeker visueel, maar in veel gevallen ook energetisch inefficiënt. Door integraler te ontwerpen kun je er voor zorgen dat negatieve effecten daarvan zoveel mogelijk worden vermeden. Bij het ontwerpen voor de toekomst verdient de samenhang tussen de ingrepen op verschillende schaalniveaus veel meer aandacht. Als we ons bovendien meer concentreren in de stad, dan zouden mensen zich ook makkelijker kunnen verplaatsen met het openbaar vervoer, of zelfs met de fiets, of wandelend. In het verleden dachten we dat het slim was om kantoren aan snelwegen te situeren, zodat iedereen snel van en naar zijn werk zou kunnen.

Inmiddels hebben we wel gemerkt, dat deze aanpak een enorme congestie buiten de stad veroorzaakt heeft. Hoe het uiteindelijk exact cijfermatig uitpakt weet ik nog niet, maar mijn gevoel zegt dat je door integraal te ontwerpen in ieder geval meer rekening houdt met verkeersbewegingen dan wanneer je dat niet doet.

FOTO LUUK KRAMER

voor kwaliteit neerzetten van gebouwen in een omgeving, die niet past bij die gebouwen en waar geen harmonie is met datgene wat je als totaliteit in een omgeving wilt. We moeten zorgvuldig omgaan met onze ruimte, op zo’n manier dat we de schoonheid en de kwaliteit zo veel mogelijk behouden en blijvend versterken.

Verrommeling in Nederland in kaart gebracht door de campagne Zuinig op Ruimte. Op de kaart zijn ‘slechts’de eerste 1000 meldingen van allerlei soorten verrommeling ingetekend met zwart.

pen. Nu is het zo dat elke gemeente zijn eigen bedrijventerrein en zijn eigen uitleglocatie voor woningen wil, want dat is financieel gezien lucratief en het geeft status. De talloze bedrijventerreinen die als uniforme aaneenschakelingen van blokkendozen langs de snelwegen zijn verrezen, waren oorspronkelijk bedacht om een aantal schadelijke activiteiten niet te laten interfereren met het wonen. Inmiddels is een flink aantal van de activiteiten die op dergelijke terreinen plaats heeft, eigenlijk heel goed te integreren in de stad. Ik ben een groot voorstander van het bijeenbren-

gen van bedrijvigheid en wonen, omdat dan de stad daar levendiger door wordt.

In plaats van nieuwe bedrijventerreinen aan te leggen, lijkt het me zinvol de ‘nut-noodzaak’ van de activiteiten op de betreffende plekken aan de orde te stellen. Per provincie wil ik daarom een beter beeld krijgen van de prognoses voor bedrijventerreinen. Als er een noodzaak blijkt om bepaalde activiteiten buiten de bestaande steden te plaatsen, wil ik onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om meer bundeling op regionale bedrijventerreinen te realiseren. En dan is er altijd nog de optie van herstruc-

architectenweb magazine

STICHTING NATUUR EN MILIEU

Overhandiging van het rapport “Centraal wat moet! Stop de verrommeling van Nederland” uit handen van Mirjam de Rijk, directeur Natuur en Milieu.

Cramer: “we moeten bewuster en spaarzamer omgaan met ruimte”.

turering. Tenslotte heeft verrommeling te maken met mooi en lelijk. We zijn gewend te zeggen dat over smaak niet valt te twisten, maar ik ben van mening dat wij in de ruimtelijke ordening dit nu juist veel meer moeten doen. Teveel is het de afgelopen jaren over aantallen gegaan. Een kwaliteitsdebat is nodig, op alle overheidsniveaus.

Het kabinet heeft een hoog ambitieniveau geformuleerd wanneer het gaat over energie en energieverspilling. Om de beoogde doelstellingen voor duurzaam bouwen te halen, lijkt vooral te worden ingezet op technologische innovaties. Op hetzelfde moment wordt er op uitbreidingslocaties nog steeds bijna uitsluitend voor gezinnen gebouwd. Dat is verspilde energie, want het is duidelijk, dat dit niet de doelgroep van de toekomst is. Is het niet verstandig

nummer 13 - oktober 2007

meer fundamenteel na te denken over duurzaamheid en ruimte?

Daar ben ik het helemaal mee eens.

Het is duidelijk dat de populatie van Nederland al lang niet meer uit louter gezinnen bestaat. We moeten bouwen voor de doelgroepen van de toekomst.

Als we bovendien willen zorgen voor een spaarzaam gebruik van grondstoffen, dan moeten we ook letten op bijvoorbeeld de aanpasbaarheid van woningen. Met andere woorden, we moeten niet aansturen op het continueren van de huidige productie - of liever gezegd die van het verleden - maar ook overwegen of het aanbod van eengezinswoningen nog aansluit bij de toekomstige vraag.

In de toekomst zal de diversiteit van de woonvraag alleen maar toenemen.

Mensen leven steeds langer en zullen in de verschillende fases van hun langere leven steeds vaker andere behoeftes

hebben. Nu al zien we een brede interesse voor speciale woonvormen voor 50-plussers, maar in de toekomst zal er ook nagedacht moeten worden over alternatieven voor ‘ouden van dagen tehuizen’. Voor gezinnen ligt het vraagstuk net weer anders. Het aantal mensen dat in twee of meer gezinssituaties leeft, zal volgens mij in de toekomst zeker niet afnemen. En dan zijn er nog de behoeften van de allochtone bevolking, die zijn weer anders.

Wat doet u met dit gegeven en welke maatregelen kunnen we op korte termijn verwachten?

Dat heb ik zelf ook nog niet helemaal scherp. Het probleem is dat het moeilijk is om ver vooruit kijken. Zonder vooruit te willen lopen op beslissingen kan ik wel al vertellen dat ik behoefte heb aan advies op dit terrein. In het licht van de veranderende bevolkingssamenstelling

21

INTERVIEW | JACQUELINE CRAMER

en alle functies die we daarvoor moeten creëren, hoop ik zo een goed beeld te krijgen van de behoefte aan huizen, recreatie en daarmee de consequenties voor Ruimtelijke Ordening. Toch ben ik er van overtuigd dat als we er een aantal knappe koppen op zetten, mensen met inzicht in de problematiek, dat we dan tot een integrale oplossing moeten kunnen komen.

Het kabinet wil een belangrijk deel van de problematiek aanpakken door normen te stellen. Het probleem met veel normen in Nederland, zeker als het gaat om de bouw, is dat minimumeisen door veel partijen vaak als maximumprestaties worden beschouwd. De vraag is dan of we niet beter prestaties kunnen meten in plaats van normen naleven?

In vrijwel alle dossiers waar ik mee te maken heb, is er sprake van een minimumpakket waar mensen niet beneden mogen komen. Daarnaast is er ook een ambitieniveau. De vraag is nu hoe je aan dat laatste sturing kunt geven. Want hoe stimuleer je mensen hoger te mikken dan hetgeen strikt noodzakelijk is?

Jullie suggestie om meer te denken in termen van prestatie lijkt mij zinvol, hoewel ik nu niet helemaal kan inschatten hoe dat zou moeten wanneer we het bijvoorbeeld hebben over flexibel bouwen. Wat ik wel weet, is dat al in de jaren zeventig de architect Hein de Haan bezig was met flexibel bouwen. We woonden destijds in dezelfde woongroep in Amsterdam. Omdat de samenstelling van de woongroep steeds veranderde, was hij op zoek naar constructies waarin muurtjes gemakkelijk konden worden afgebroken en opgebouwd. Dat soort experimenten zijn denk ik nog steeds relevant. Zeker wanneer er ook op wordt gelet dat er geen materiaal verspild wordt. Is dat waar jullie aan denken, of gaat het verder dan die muurtjes?

Als het gaat om het vraagstuk van

22

flexibiliteit, gaat het inderdaad om het niveau van de woning. Maar wij denken ook aan de hele inrichting van Nederland: straten, wijken en zelfs steden.

Maar waar denken jullie aan als het gaat om de flexibiliteit van een wijk, je kunt toch niet zomaar een gebouw verplaatsen? Als je op het water bouwt is dat natuurlijk eenvoudiger. Dan slaan we bovendien twee vliegen in een klap, aangezien we ook klimaatbestendig moeten bouwen: drijvende woningen zijn een interessante oplossing in het kader van de overstromingsproblematiek. Maar hoe ik me eenzelfde flexibiliteit op het land moet voorstellen, weet ik niet.

Dat is precies het punt. We bouwen zo dat we er voor generaties aan vast zitten. Is het niet verstandig ook te onderzoeken hoe het anders zou kunnen? Er bestaan voorstellen waarbij steden volledig verdwijnen. Dat zijn radicale voorstellen. Maar als je geen riolering, geen elektriciteitsnet en geen verharde wegen aanlegt, dan is verstedelijking al veel minder permanent. Daagt u de ontwerperswereld uit om met nieuwe ideaalbeelden te komen, of gaat VROM hier wellicht zelf in investeren door ontwerpers te contracteren om zich met dit vraagstuk bezig te gaan houden?

Jullie zijn me voor. Wij zouden geen innovaties kennen, als de wereld van ontwerpers en producenten geen nieuwe concepten en ideeën zou voortbrengen. Dat is zowel een opgave voor architecten als voor de bouwwereld in het algemeen. In het licht van het toekomstgericht bouwen waarover we eerder spraken, vind ik het heel belangrijk om te horen dat aanpasbaarheid volgens ontwerpers verder gaat dan sec het gebouw, waar ik in eerste instantie aan dacht. Deze nieuwe inzichten zouden heel waardevol kunnen zijn in de maatschappelijke discussie, die op haar beurt weer sturend is voor opdrachtge-

vers. Al dit soort nieuwe ideeën moeten echter op één of andere manier concreter worden door er kansen en beelden aan te koppelen. Het behelst enkel een abstractie als VROM zou zeggen: ‘Wij moeten flexibel en toekomstgericht bouwen’. Die boodschap gaat nog niet leven. Daar zijn wervende beelden voor nodig. Met mooie plaatjes kan ik tijdens mijn lezingen uitleggen: ‘Kijk, dit is wat we ongeveer bedoelen’. Wanneer ontwerpers erin slagen hun ideeën verder te ontwikkelen, dan zou ook de ruimtelijke inrichting opnieuw voor een breder publiek kunnen gaan leven, net als destijds op het gebied van milieu is gebeurd.

Niet alleen als producent van wervende ideeën, maar ook als opdrachtgever van gebouwen is de rol van de overheid geminimaliseerd. Waar de overheid vroeger geld uittrok voor het realiseren van bijzondere gebouwen zoals scholen en stadhuizen, zien de meeste architecten zich tegenwoordig geconfronteerd met minimale budgetten. Ondanks het adagium ‘een schoner en mooier Nederland’ heeft de overheid blijkbaar steeds minder geld over voor een mooie omgeving. Geeft de overheid het goede voorbeeld?

Het is niet zo dat de overheid minder geld besteedt aan bijzondere gebouwen. Wat wel is veranderd, is dat de rijksoverheid niet meer zelf het initiatief neemt. Dat ligt nu bij lagere overheden.

Mogelijk is het effect hiervan zichtbaar, maar dat is niet het gevolg van een kleiner budget.

Als het gaat om de sturingsfilosofie dan hebben we vanuit de Nota Ruimte houvast aan het principe ‘decentraal wat kan’ maar nog niet voldoende aan ‘centraal wat moet’. En dat ga ik met mijn collega’s samen duidelijker invullen.

De problemen rondom de centrale regie van de ruimte in ons land stammen niet alleen van mijn voorgangster, mevrouw Dekker, maar ook al van daarvoor. In

architectenweb magazine

GEMEENSCHAPPELIJK ONTWIKKELINGSBEDRIJF

heden komen om te vereffenen met andere delen van de stad. Daar zijn we nu mee bezig.

Met geld alleen kan de verrommeling niet worden opgelost. Niettemin heeft het Rijk een miljard euro voor 24 gebiedsontwikkelingsprojecten beschikbaar gesteld, waaronder het Klavertje Vier in Venlo.

feite zijn de ontwikkelingen al ruim tien, vijftien jaar aan de gang. Om het tij te keren zullen we moeten zorgen dat de structuurvisies die we ontwerpen meer gericht zijn en strenger toezien op behoud van de groene gebieden. Dat is in eerste instantie een taak van de provincies, die zijn er voor de ruimtelijke ordening en de groene ruimte. Die moeten zorgen dat de gemeentes een aanpak kiezen die aansluit bij wat in de SER ladder genoemd wordt.

Op dit moment vervullen particuliere partijen de rol die eens door de overheid werd ingenomen. Als we nu kijken naar onze steden bent u dan in het kader van het kabinetsstreven

nummer 13 - oktober 2007

naar een Mooi Nederland tevreden met wat er nu gebeurt?

Ik vind dat het veel beter kan, anders had ik geen prioriteit gegeven aan de steden. De opgave voor de bouwwereld is al verruimd. In het kader van de grondexploitatiewet is immers al vastgelegd dat het bij het bouwen niet meer alleen gaat om het gebouw neerzetten, maar dat er ook aandacht moet worden besteed aan de omgeving, dat men daar in moet investeren. De vraag is of we de nieuwe grondexploitatiewet, die nu is aangenomen in de Eerste Kamer, niet nog een stapje moeten oprekken, zodat het niet alleen maar gaat over het meewegen van aspecten in de directe omgeving maar dat er ook mogelijk-

Tegenwoordig zijn grondexploitatie en stadsontwikkeling gescheiden afdelingen. Bij veel gemeenten zie je enerzijds een commercieel renderend ontwikkelingsbedrijf, terwijl anderzijds wanhopige stedenbouwkundigen niet weten waar ze hun ambities neer moeten leggen. Is het denkbaar dat stadsontwikkeling en grondexploitatie weer in één hand worden gebracht, zodat de afweging tussen kwaliteit en financiële voordelen beter kan worden gemaakt?

Ik signaleer het probleem, maar ik heb nog niet zomaar de oplossing uit de doos getoverd. Het is wel iets waar ik heel serieus mee bezig ben. Waar halen we het geld en de mechanismen vandaan om daar weer meer prioriteit aan te gaan geven? Deze zaken hangen namelijk nauw met elkaar samen.

Ik heb gesprekken gevoerd met Mels Crouwel over de vraag hoe we kwaliteit kunnen opkrikken, zowel van de gebouwen, als ook van de leefomgeving. Ook sprak ik met de NEPROM, want ook projectontwikkelaars willen investeren.

Het doel is om op alle schaalniveaus de ontwerpkwaliteit te verbeteren.

Het volledige ruimtelijke beleid is versnipperd over talloze ministeries.

LNV zich richt op de natuur en de landbouw, Rijkswaterstaat gaat over de infrastructuur, EZ op bedrijventerreinen en nu is VROM ook nog eens gesplitst in tweeën gesplitst. Is het niet eens hoog tijd voor een nieuw Ministerie van Ruimte?

De inrichting van de ruimte is altijd een kwestie van het afwegen van belangen.

Hoewel de ruimtelijke ordening op mijn

De vraag is of we de nieuwe grondexploitatiewet niet verder moeten oprekken

23

INTERVIEW | JACQUELINE CRAMER

ministerie gelokaliseerd is, wil dat niet zeggen dat ik alleen over alle ruimte kwesties beslis. Er is namelijk bijna geen ministerie, dat niet op de een of andere manier met ruimte te maken heeft. Als verantwoordelijk minister heb ik daardoor met iedereen te maken. Ik zit er gewoon tussen. Dat vind ik helemaal geen probleem, zo lang ik met alle collega’s goed door een deur kan en de sturing van mijn kant duidelijk is. Als ik praat over de kwaliteit van de inrichting van de ruimte hebben we in het kader van het beleidsprogramma drie opgaven gedefinieerd waarover iedereen het eens is.

De eerste opgave gaat over woningbouw en bedrijventerreinen in relatie tot een kwalitatief duurzame leefomgeving, en daarin heb ik te maken met mevrouw Van der Hoeven (EZ) en met collega Vogelaar (WWI). De tweede opgave gaat over de inrichting van het landelijk gebied, met name de natuuren landschapsopgave. Hierbij heb ik te maken met mevrouw Verburg (LNZ), die zelf weer sterk inzet op een vitaal platteland. De derde opgave is de klimaatbestendigheid. De problematiek hier heeft vooral te maken met water en kust en daar is mevrouw Huizinga (VenW) degene die trekt aan het dossier.

Kijkend naar de samenstelling van de huidige ministersploeg leek het architect Winy Maas in een eerder gesprek verstandig om iemand met een ruimtelijke achtergrond aan het kabinet toe te voegen. Wat denkt u, raakt hij hier een gevoelige snaar?

Ik denk dat de heer Maas mijn ruimtelijke achtergrond onderschat! Hoewel ik altijd geassocieerd wordt met milieu, heb ik me de afgelopen 35 jaar ook met natuur én ruimtelijke ontwikkeling beziggehouden. Als voorzitter van de commissie van de SER over ruimtelijke inrichting en bereikbaarheid heb ik ook zes jaar lang alle dossiers de revue zien passeren. Bovendien ben ik tien jaar in de Raad van Verkeer en Waterstaat

24

actief geweest. Kortom, ik voel mij zeer verbonden met de ruimtelijke ordening.

cierd, zoals de Nieuwe Sleutelprojecten en de BIRK-projecten.

Wellicht moeten we de kern van zijn boodschap iets anders opvatten. Hij doelt op de behoefte aan figuren, die de concrete ruimtelijke consequenties van het kabinetsbeleid kunnen verbeelden. Is dat een zinvolle suggestie?

Daar sta ik pal achter en ik vind dat heel belangrijk. Ik heb in de beleidsplannen ook al geformuleerd dat ik vind dat er kwaliteitsteams op provinciaal niveau moeten komen die in tegenstelling tot de welstandscommissie een stimulerende rol gaan spelen. Hun taak is niet het controleren van regels en normen achteraf, maar het opkrikken van ambities vooraf.

De opgaven die u noemt, lijken defensief ingestoken. Het klinkt toch als het beïnvloeden van processen die onvermijdelijk gaande zijn. Koestert u niet nog grotere, meer diepgaande ambities, iets nieuws dat u aan de bestaande initiatieven wilt toevoegen?

Jazeker. Ik zie een beeld voor me dat bestaat uit levendige, krachtige en kwalitatief hoogwaardige steden, die sociaal goed geïntegreerd zijn en waarin segregatie geen kans heeft. Buiten de steden denk ik aan een landbouw, die economisch sterk is en zich tevens qua landschap hoogwaardig ontwikkelt. Het resultaat van dit alles is het versterken van de kwaliteit van onze leefomgeving.

Dat gaat verder dan een visuele operatie. Vitaliteit en een mooie omgeving moeten hand in hand gaan.

Meer kan ik er helaas niet over zeggen, zonder in clichés te vervallen. Zoals jullie zelf al hebben aangegeven is de problematiek complex en is het zaak om aan de juiste knoppen te draaien. Het is dus veel verstandiger de voors en tegens met verschillende partijen goed door te praten alvorens actie te ondernemen.

Mijn streven is om binnen één jaar duidelijke keuzes te maken.

Als u dit alles samenvat, wat is dan wat u betreft de ruimtelijke opgave voor morgen? En klopt het dat het kabinet daar nog weinig financiële ruimte voor heeft vrijgemaakt?

De opgave van morgen is het aanpakken van de verrommeling en het klimaatbestendig maken van Nederland.

Hierbinnen zitten een heleboel opgaven zoals het aan de toekomst aanpassen van de woningbouwproductie en de bedrijventerreinen. We kunnen de problematiek te lijf gaan door meer druk te leggen op het behoud van groene gebieden en door het grote aantal partijen, dat zich op dit moment met deelaspecten van de ruimtelijke inrichting bezig houdt, beter te coördineren.

Ik heb daarbij niet de indruk dat het met geld alleen is opgelost. Desalniettemin heeft het rijk meer geld voor de Ecologische Hoofdstructuur en voor de kust beschikbaar gesteld, een miljard euro voor 24 gebiedsontwikkelingsprojecten. Ik noem de vernieuwing van de Noordelijke IJ-oevers in Amsterdam en Klavertje 4 in Venlo. Stad en land worden er bruikbaarder en mooier van.

En er lopen nog heel wat vergelijkbare projecten die al eerder waren gefinan-

We zijn dus te vroeg en moeten over een jaar nog eens terugkomen?

Ja, dat mag je gerust. Wat mij wel verheugt, is dat in de gesprekken met alle partijen tot nu toe, iedereen dit probleem onderkent. Ik ben dus niet bezig met een bewustwordingsproces.

Het probleem van een kwalitatief goede inrichting van de ruimte leeft bij iedereen, maar de oplossingen zijn niet zo simpel.

architectenweb magazine

!RCHITECTENWEB -AGAZINE NU OOK DIGITAAL

0ROBEER !7- DIGITAAL NU MAANDEN GRATIS !RCHITECTENWEB -AGAZINE IS NU OOK DIGITAAL BESCHIKBAAR

INCLUSIEF EEN HANDIGE ZOOM ZOEK EN PRINTFUNCTIE !LS WEBABONNEE KUNT U MET UW PERSOONLIJKE CODE DE DIGITALE EDITIE ALTIJD EN OVERAL LEZEN 4EVENS HEEFT U TOEGANG TOT HET !7- ARCHIEF MET DAARIN ALLE EERDERE VERSCHENEN EDITIES VAN !RCHITECTENWEB -AGAZINE 5 KUNT NU DRIE MAANDEN LANG GRATIS KENNIS MAKEN MET HET WEBABONNEMENT VAN !RCHITECTENWEB -AGAZINE +IJK VOOR ALLE INFORMATIE OP

WWW ARCHITECTENWEB NL AWMDIGITAAL

Herbestemming ‘De Oost’ te Amsterdam door Ruland + Partner architecten

26

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

Zolderkantoor Na lange tijd grotendeels leeg te hebben gestaan, is het Amsterdamse ‘postzakkengebouw’ gerenoveerd en herbestemd. Onderdeel van de renovatie is het aanpakken van de zolderverdieping door Ruland + Partner architecten.

Direct naast het beroemde Centraal Station van Amsterdam (1881-1889) van architect Cuypers staat een minder bekend, maar daarom niet minder interessant gebouw. ‘De Oost’ stamt uit 1923 en is ontworpen door Jos Kuipers. Oorspronkelijk was het bedoeld als spoorwegpostkantoor, maar het raakte in onbruik. Bureau Ruland + Partner architecten kreeg al in 2004 opdracht om een deel van de eerste verdieping en de gehele tweede verdieping van het gebouw om te bouwen tot directiekantoren van de Noord-Zuidlijn en andere onderdelen van de NS. Het project omvat verschillende fasen en in 2007 werd het eerste deel van de gerenoveerde zolderverdieping opgeleverd, naar ontwerp van Ruland + Partner verbouwd tot kantoorruimte voor de directie van NS Hispeed. Oorspronkelijk deed de zolder dienst als opslag- en sportruimte. Het oostelijke deel van de zolder, het oostelijk trappenhuis, een deel van de eerste verdieping, de begane grond en de kelder zullen in een later stadium volgen.

nummer 13 - oktober 2007

27

28

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

Een zolder is misschien niet het meest voor de handliggende onderdeel van een gebouw om tot kantoorruimte te verbouwen. Maar dat een zolder wel degelijk prima kantoren kan bevatten, bewijst de nieuwe inrichting van De Oost.

Beperking en uitdaging tegelijkertijd was het behoud van de monumentale dakconstructie. Om de ruimte geschikt te maken als kantoorruimte zijn de bestaande dakramen aan de noordzijde van het gebouw vergroot. Bovendien is er over de volledige lengte van het gebouw een lichtstraat aangebracht.

Het resultaat is een zee van licht en geweldige uitzichten over het IJ. De grote hoogte onder de kap is gebruikt om een extra verdieping te introduceren.

opdrachtgever

NS ProjectConsult, Utrecht

interieurarchitect

Ruland + Partner Architecten bna, Dedato architecten en ontwerpers, Amsterdam

ontwerpteam

Joost Ruland, Laurens Wessels, Pim Bangert, Tony Gee

constructeur

Adviesbureau Köhler, Amsterdam

aannemer

Krämer Bouw, Amsterdam

speciaal meubilair

Van ’T Wout interieurbouw,

realisatie

2007

fotografie

Jannes Linders

Alphen aan den Rijn

Door de nieuwe toevoegingen, inclusief de verdiepingsvloer, visueel los te houden van de oorspronkelijke constructie, en de stalen vakwerkspanten zoveel mogelijk in het zicht te laten, is een aantrekkelijke werksfeer gecreëerd. Door de scheidingswanden van de kantoren in glas uit te voeren en te plaatsen uit het stramien van de constructie, zijn bovendien de afmetingen van de ruimte zichtbaar gebleven. De ambachtelijk geklonken spanten lijken in een strak ritme door een modern kantoorinterieur te snijden, wat een aangenaam contrast tussen oud en nieuw oplevert. (EF) nummer 13 - oktober 2007

29

Politiebureau in Schijndel door Architectenbureau De Twee Snoeken

30

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

begane grond

1e verdieping

2e verdieping

Politie in het park Het nieuwe politiebureau van Schijndel is ontworpen door De Twee Snoeken. Het resultaat is een zorgvuldig gedetailleerd gebouw, gelegen in een parkachtige omgeving. Het overwegend donkere en gesloten volume opent zich slechts op een enkele plek voor het publiek: daar waar de entree zich bevindt.

Net als bij brandweerkazernes verzamelt zich rondom politiebureaus vaak een bonte verzameling van voertuigen en andere objecten. Dit verschijnsel kan extra storend zijn wanneer zulke gebouwen worden ontworpen als een vrijstaand object in de ruimte. Bij het nieuwe politiebureau in Schijndel heeft architectenbureau De Twee Snoeken dit probleem ondervangen.

In plaats van een gebouw te ontwerpen met een aangrenzende parkeerplaats, hebben zij een drielaags kantoorvolume en een ommuurde parkeerplaats voor dienstvoertuigen tot één volume gesmeed. Het resultaat is een helder en rustig ontwerp dat aan alle zijden een gesloten indruk maakt. Enige uitzondering hierop vormt de voorgevel, waarin ter hoogte van de begane grond een glazen gevel het publieke gedeelte van het gebouw markeert.

De entree is eveneens opvallend licht en open, in vergelijking met de rest van het gebouw. Door hier de glazen gevel enkele meters terug te laten springen en de bakstenen gevel uit te laten kragen, is een lichtschacht ontstaan die de overgang van de buiten- naar de binnenruimte markeert. De entree biedt toegang tot de publiekshal, waarachter het kantoorgedeelte van het politiebureau zich bevindt. Dit deel van het gebouw ontvangt niet alleen daglicht via de ramen die uitzien op de binnenplaats, maar krijgt tevens veel zonlicht door een langgerekt trappenhuis met glazen dak. Hier contrasteert de lichtheid van het interieur duidelijk met de gesloten donkere bakstenen gevels.

Q architectenweb.nl/p7932/ nummer 13 - oktober 2007

opdrachtgever

Politie Brabant Noord ’s-Hertogenbosch

ontwerp

Architectenbureau De Twee Snoeken, Den Bosch

architect

Maarten Willems

team

Bert Kaasjager, Stefan Puts, Andre Kaasjager en William Verploegen.

constructeur

Verhoeven Leenders, Uden

E en W installaties

Sweegers en de Bruijn, Den Bosch

hoofdaannemer

Bouwbedrijf Hendriks Gemert

realisatie

2007

fotograaf

Norbert van Onna

31

| XXXXX door Team 4 Architecten Gravenburgschool te Groningen PROJECT BELICHT

Een koperen

meteoor De intrigerende koperen gevel van het schoolgebouw steekt met zijn diepe schaduwpartijen scherp af tegen de strakblauwe lucht. In het open parklandschap tussen twee Groningse nieuwbouwwijken heeft Team 4 architecten een schoolgebouw op poten gerealiseerd. De gebutste en gedeukte gevel is het resultaat van de inventieve ontwerpmethode, maar tekent ook de grillige ontstaansgeschiedenis.

Door Jos Lafeber | fotografie Luuk Kramer

32

architectenweb magazine

nummer 13 - oktober 2007

33

PROJECT BELICHT | GRAVENBURGSCHOOL

de scholen worden vanaf een groene terp via luchtbruggen ontsloten

omenteel worden in Nederland op grote schaal zogeheten Brede Scholen gebouwd.

Onder het dak van een Brede School kunnen behalve een school uiteenlopende maatschappelijk of culturele voorzieningen worden ondergebracht. Elke school van dit type heeft een uniek programma, dat zich zowel specifiek richt op het verbeteren van de kansen van jongeren, als op het vergroten van de mogelijkheden van de wijkbewoners.

De Brede Scholen worden in de nieuwbouwwijken ingezet om de aantrekkelijkheid voor mogelijke bewoners te vergroten, of bij oudere wijken om de sociale integratie te bevorderen. Door de omvang van het gebouw én zijn openbare functie kan de Brede School bovendien een herkenbaar, monumentaal object in zijn omgeving worden.

M

De Groningse Gravenburgschool vormde daarmee een actuele ontwerpopgave voor Team 4 Architecten. De school biedt ruimte aan zowel een christelijke als een openbare basisschool. Het Programma van Eisen van de Gravenburgschool omschreef ruim twintig lokalen en een separaat bruikbare gymzaal. Een bijkomende eis was dat de scholen in de naaste

80 15

20

34

toekomst uitgebreid zouden moeten kunnen worden met een groot aantal lokalen, afhankelijk van de groei van de omliggende wijken, en met een kinderdagverblijf.

Een complicerende factor bij het ontwerp was de locatie van de school. Die ligt op de grens van twee plangebieden, de Groningse uitbreidingswijken Gravenburg en De Held. Over de invulling van De Groene Enclave, voor het moment Held 3 geheten, is lange tijd onzekerheid geweest door geschillen tussen de gemeente en projectontwikkelaars. Gedurende het ontwerpproces, dat in 2001 aanving, is het plan voor de school meerdere keren aangepast ten gevolge van wijzigingen in de stedenbouwkundige en landschappelijke uitgangspunten.

Na enkele jaren studie werd een synthese bereikt tussen de vraag van de gebruikers en de visie van de stedenbouwers.

Om overlast voor de school tijdens de bouwwerkzaamheden aan de uitbreiding te beperken stelde architect Klaas Paul de Boer voor om de uitbreidingslocatie niet op het dak of naast het gebouw te situeren, maar eronder. De school zou ontsloten worden via de eerste verdieping, die via een tweetal luchtbruggen zou aansluiten op een kunstmatig opgeworpen heuvel aan de westkant van het gebouw. Deze terp zou, tezamen met het schoolgebouw dat op kolommen boven het maaiveld zou zweven, het door de stedenbouwers verlangde accent in de parkzone worden.

De ontwikkelingen rond het project gingen echter zo snel dat de toekomst de realiteit inhaalde. Architect Klaas Paul de Boer heeft zijn originele ontwerp – een koperen meteoor, zwevend boven het water – nooit gerealiseerd gezien. Tijdens de uitvoering werd al besloten om de uitbreiding op de begane grond te bouwen.

Karakter De drie verdiepingen tellende school is volgens een eenvoudig ontsluitingsmodel georganiseerd. Een middengang verbindt alle lokalen. Centraal in de school bevinden zich de groarchitectenweb magazine

de beide betonnen luchtbruggen lijken door de glazen puien het gebouw binnen te dringen

nummer 13 - oktober 2007

35

PROJECT BELICHT | GRAVENBURGSCHOOL

achter de entree in de glazen pui ligt de gang die de beide scholen verbindt

tere ruimtes: de gymzaal op de tweede verdieping, de beide speellokalen op de eerste verdieping en het nog in te richten kinderdagverblijf op de begane grond. Gescheiden door deze functies bevindt zich op elke kop van het gebouw een school, die onafhankelijk van de andere school kan functioneren. De enige plek waar een overzicht van het interieur van de school wordt geboden, is in de entreehal, waar de hoofdtrap in een bescheiden vide naar boven leidt.

Om in- en exterieur van de school karakter te geven heeft de architect het Programma van Eisen zo letterlijk mogelijk ge誰nterpreteerd, hiertoe in staat gesteld door de vrijheden die de constructie hem bood. De constructie met stalen portalen en vloerplaten van prefab beton maakt namelijk een vrije wandindeling mogelijk en stelt de architect in staat om op eenvoudige wijze overstekken te realiseren. De schaduwwerking van de diepliggende houten klaslokaalkozijnen en de insnijding voor de grote pui ter plekke van de entrees versterken de plastiek van de gevel. De schuin geplaatste pilotis die het gebouw dragen, geschilderd in een koperkleurige brandwerende verf, benadrukken de zwaarte van de bovenliggende massa. De gevelinvulling op de begane grond, verdiepinghoge kozijnen afgewisseld met grijze prefab betonpanelen, is zo neutraal

De schuine, koperkleurige pilotis benadrukken de zwaarte van de bovenliggende massa

36

mogelijk vormgegeven om het idee van de zwevende, bovenliggende verdiepingen zo min mogelijk te verstoren.

Ter beperking van het gewicht is de gevelconstructie op de verdiepingen uitgevoerd in geprefabriceerde houtskeletbouwelementen. De eveneens lichte afwerkconstructie, de gefelste koperen platen met de dominante horizontale naden, zijn door de architect gekozen om het gebouw zo veel mogelijk te laten verschillen van de omliggende woonhuizen met hun traditionele bakstenen gevels en schuine pannendaken. De houtskeletbouwelementen zijn aan de binnenzijde afgewerkt met betontriplex, die in het werk enkel zijn geolied. In het interieur valt verder de toepassing van in het werk gestort beton op, dat wordt toegepast bij sommige stabiliteitswanden en de trappen. De houtskeletbouwelementen zijn glimmend strak, maar helaas kan dat niet gezegd worden van het zichtbeton.

De gangen hebben een halbreedte, aansluitend bij de entree van de school, en versmallen zich naarmate de lokalen verder van de entree verwijderd liggen en er minder leerlingen gebruik van maken. Dat heeft als resultaat een afwijkende ruimtevorm, die bovendien van verdieping tot verdieping verschillend is. De aan twee zijden van de gang gesitueerde lokalen hebben exact de vereiste afmetingen gekregen, zonder dat ze precies corresponderen met de naast- of bovengelegen ruimten, met de verspringende gevel als gevolg. Eenvoud en complexiteit gaan hierbij ontspannen hand in hand.

architectenweb magazine

de hoofdtrappenhuizen van de beide scholen zijn uitgevoerd in schoonwerk beton, met ingestorte lichtornamenten

nummer 13 - oktober 2007

37

PROJECT BELICHT | GRAVENBURGSCHOOL

In het gymnastieklokaal op de tweede verdieping kan daglicht toetreden door de hooggeplaatste kozijnen. Op de wanden is textiele wandafwerking gebruikt.

Plafonds In de school is een groot aantal energiebesparende maatregelen toegepast, die in de huidige scholenbouw eerder uitzondering dan regel zijn, zoals betonkernactivering in combinatie met een warmtepomp, warmte/koude-opslag in de bodem en warmteterugwinning via gerecirculeerde ventilatielucht.

Tevens is een speciale binnenzonwering gebruikt die het niet alleen mogelijk maakt om zontoetreding te voorkomen, maar ook om het zonlicht juist dieper in de ruimte te laten reflecteren.

De betonkernactivering maakte radiatoren overbodig en heeft ertoe geleid dat in de lokalen de betonnen vloerplaten in het zicht zijn gebleven, waarbij verlichting en akoestische panelen vrij onder het hoge betonnen plafond hangen. Alleen in de gangen zijn systeemplafonds toegepast. Maar de luchtkanalen, voorzien van isolatieplaten, blijven in de lokalen soms eveneens in het zicht. Dat werpt de vraag op of het met een beperkt budget als voor een basisschool eigenlijk wel moge-

De gangen versmallen zich naarmate er minder leerlingen doorheen hoeven

De gefelste koperen platen contrasteren met de nabijgelegen bebouwing 38

lijk is om zulke elementen vrijstaand vorm te geven zonder dat het al te geĂŻmproviseerd overkomt.

Fraaie elementen in het verder kleurrijke interieur zijn de waterbassins in de gangen. Met een afgezaagde standaard betonnen rioleringsbuis is door toevoeging van een rond gezet aluminium plintje en een eenvoudig rond waterbakje een kindvriendelijke wastafel gerealiseerd. De waterbassins zijn geplaatst in de toegangen naar de sanitaire ruimten.

Het is tekenend voor het huidige dubbelgebruik van de Gravenburgschool dat de gang die de beide scholen verbindt, oogt als een oningericht niemandsland. En dat terwijl het uitzicht door de glazen pui, met een panorama ingekaderd door de beide betonnen luchtbruggen, een van de hoogtepunten in het interieur van het gebouw is.

Deze gang legt de tegenstelling tussen utopie en werkelijkheid van de huidige Brede Scholen bloot. Waar gedroomd wordt van samenwerking tussen alle gebruikers van het gebouw, kennen de beide Groningse scholen een eigen voordeur, een eigen bel en een eigen huisnummer. Er is zelfs voor elke school een eigen betonnen luchtbrug.

opdrachtgever

Gemeente Groningen, dienst OCSW

ontwerp

TEAM 4 ARCHITECTEN (www.team4.nl)

projectarchitect

Klaas Paul de Boer

hoofdaannemer

Bam utiliteitsbouw, Groningen

constructie adviseur

Dijkhuis, Groningen

installatie adviseur

Vanderweele, Groningen

bouwmanagement

OCSW, Groningen

bruto vloeroppervlak

5.400 m2

bruto inhoud

17.280 m3

totale stichtingskosten

â‚Ź 9.877.000

realisatie

2007

fotografie

Luuk Kramer

architectenweb magazine

8 3

1 7

1 5

2

2

1

1

6

4

begane grond

12

1

klaslokaal

8

berging

2

gang

9

entree

3

gymzaal

10 loopbrug

4

directie

11 personeelsruimte

5

toiletten

12 speellokaal

6

trappenhuis

13 overdekte ruimte

7

lift

12

1

1

7

1

2

2 9 1

11

1

11

4

9

6

1e verdieping

10

10

1

1 13

1

2e verdieping

nummer 13 - oktober 2007

7

1

PROJECT BELICHT | GRAVENBURGSCHOOL 1 2

3

4

5

3

4

De gefelste koperen gevelplaten zijn bedoeld om te contrasteren met de omliggende bebouwing

3 2

6

7 9 8

10

1

koperen kap, op 18 mm watervast multiplex

2

koperen bekleding in horizontale banen (variabele breedte)

3

geluidsabsorptiebekleding

4

koperen dagkanten

5

hardhouten, roodbruin geschilderd kozijn

6

aluminium plint

7

isolatie 140 mm, waarboven dampremmende laag

8

schoren, h.o.h. 1200 mm

9

kanaalplaatvloer

10 vuren delen, 24 x 100 mm 11 geschaafde vuren planken, in kleur gebeitst 12 ge誰soleerde kanaalplaatvloer 13 ecotherm kantplank, dikte 110 mm

11

13

12

40

architectenweb magazine

Het uit een eenvoudige prefab betonnen rioleringsbuis samengestelde wasbakje is een fraai Èn praktisch element in de gangzone

Gerelateerd op architectenweb.nl projectportfolio

Villa De Linie

projectportfolio

bouwproduct

Koperen gevelbekleding

projectportfolio

Q architectenweb.nl/bp3058/

nummer 13 - oktober 2007

Klaas Paul de Boer

Singelland College Het centrale ontmoetingpunt vormt de rode draad van het ontwerp. Het gebouw is eigenlijk een groot overdekt onderwijsplein waar alle informele contacten plaatsvinden. Vijf verschillende kleinere gebouwen liggen met de voordeuren aan deze centrale plek. Team 4 Architecten b.v.

Q architectenweb.nl/p7977/

De TECU® Classic gevelplaten hebben een walsblank oppervlak met een klassieke koperrode kleur. In de loop der tijd verkleurt het koper donkerbruin en op schuine oppervlakken komt later geleidelijk de bekende patinagroene kleur te voorschijn. KME Germany AG

portret van...

Acanthus Wie het gebouw met de auto nadert, ziet als het ware een eiland opdoemen aan de rand van Winschoten. De ‘werkruimtes’ bevinden zich op het maaiveld, gedeeltelijk in de terp. Op de tweede level bevindt zich een losstaande verdieping van voornamelijk glas. Team 4 Architecten b.v.

Q architectenweb.nl/p7978/

In het woonhuis in de dichtbebouwde Groningse wijk ‘De Linie’ is met het oog op lichtinval gekozen voor een entreehal van bijna 10 meter hoogte en is op de eerste verdieping, waar de woonvertrekken zijn geplaatst, op de zuid/ westzijde een terras gerealiseerd. Team 4 Architecten b.v.

Q architectenweb.nl/p8019/

virtuele tour

Virtuele tour

Het motto van Klaas Paul de Boer is ‘Pluk de dag, en wel vandaag!’. Hij noemt succes de beste leerschool voor jonge architecten en wacht zelf nog op die ene opdrachtgever.

Nieuwsgierig geworden naar de Gravenburgschool? Bekijk dan nu de virtuele tour van het gebouw op architectenweb.nl!

Q architectenweb.nl/n10382/

Q architectenweb.nl/n10443/

41

Nieuwbouw Noordkop in Amsterdam door Architectenbureau Marlies Rohmer 42

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

1e verdieping

begane grond

Een nieuwe kop Op de hoek van de Spaarndammerstraat en de Spaarndammerdijk in Amsterdam is een opvallend appartementengebouw gerealiseerd. Het blok markeert de overgang tussen een kleinschalige volksbuurt en een havengebied dat een woonbestemming zal krijgen.

Het appartementengebouw is onderdeel van de Noordkop, een project van Woonstichting De Key, dat uit nieuwbouw en renovatie bestaat. Marlies Rohmer ontwierp het nieuwbouwgedeelte, een blok met twintig woningen, een supermarkt en een parkeergarage.

Gegeven de overgangslocatie was het de intentie om aan te sluiten bij de bestaande bebouwing. In het gerealiseerde ontwerp komt dit tot uitdrukking in de geleding van de straatgevel. Net als bij de omringende bebouwing is de geleding horizontaal. Opvallend is echter dat ze in hoogte net afwijkt van de belendende panden. Bovendien overheerst in het nieuwe gevelbeeld ter hoogte van de begane grond de witte gevel, waarop de naam van ’s lands grootste kruidenier prijkt, met daarboven een sterk verticaal ogende gevel van brede bakstenen schijven. Verborgen achter de schijven bevindt zich een woningtypologie die eveneens verschilt van de omringende woningen. Rohmer introduceert hier de galerijflat waarin per galerij vijf appartementen worden ontsloten.

In de materiaalkeuze is er eveneens sprake van zowel aansluiten bij het bestaande als introductie van iets nieuws.

De keuze voor baksteen en ambachtelijk ogend metselwerk verwijst naar de bestaande bebouwing. Het gebruik van prefab metselwerk is duidelijk eigentijds. Vooralsnog is het appartementengebouw van Rohmer vooral een nieuwkomer op een opvallende locatie, maar in de verandering van het havengebied kan de Noordkop ook als opmaat voor het hele gebied gaan gelden.(OK)

Q architectenweb.nl/p7927/ nummer 13 - oktober 2007

opdrachtgever

Woonstichting De Key, Amsterdam

architect

Architectenbureau Marlies Rohmer

ontwerpteam

Marlies Rohmer, Floris Hund, Gieneke Pieterse

constructeur

Bouwadviesbureau Strackee BV, Amsterdam

aannemer

Ursum Bouwgroep, Wognum

realisatie

2007

fotografie

Luuk Kramer

43

22 bruggen in de Watertuinen te ’s-Hertogenbosch door NIO architecten 44

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

langsdoorsnede

dwarsdoorsnede

Druppelbruggen Lang stond in de inrichting van Nederland de strijd tegen het water garant voor een mentaliteit van inventiviteit en onverzettelijkheid. Het water werd buitengesloten, veilig op afstand gehouden achter dammen en dijken. Tegenwoordig krijgt water weer meer ruimte en dringt het zelfs woonwijken binnen.

Makelaars weten al geruime tijd dat water behalve gevaarlijk ook aantrekkelijk kan zijn, zeker om aan te wonen. In recente stedenbouwkundige plannen wordt dit inzicht gecombineerd met de noodzaak meer water op te slaan. Zo is in het plan Watertuinen in de Bosche Vinex-wijk De Grote Wielen water zelfs tot centraal thema verheven. Het wonen is hier gegroepeerd op eilanden, waardoor iedereen er aan het water woont.

NIO architecten kreeg de opdracht om voor dit plan 22 bruggen te ontwerpen. Het water is in deze wijk zo prominent aanwezig, dat NIO de strategie hanteerde: if you can’t beat them, join them. In plaats van het stoere onverzettelijke uiterlijk dat bruggen traditioneel kenmerkt, heeft NIO gekozen voor een vormgeving die geïnspireerd is door het water. Op de kaart van de Watertuinen zijn de bruggen als ‘druppels’ vormgegeven. Strikt genomen zijn het de borstweringen van de bruggen die qua vorm een verwantschap met het water vertonen. Vervaardigd uit stalen buizen buigen zij in het midden van de bruggen breed uit, zodat een druppelvorm ontstaat.

NIO zelf vergelijkt het effect van de ‘druppelbruggen’ met het moment waarop Bambi voor het eerst zijn gelaatstrekken ziet in de spiegeling van een meertje. Of de bruggen en het water in Den Bosch elkaar ook werkelijk als spiegelbeeld zien is uiteraard niet na te gaan, maar duidelijk is wel dat met deze gracieuze bruggen het passeren van de waterwegen moeilijk nog onopgemerkt voorbij kan gaan. (EF)

opdrachtgever

gemeente ’s-Hertogenbosch

ontwerp

NIO architecten

ontwerpteam

Joan Almekinders, Maurice Nio, Alexander Paschaloudis, Radek Brunecky

Q architectenweb.nl/p7976/ nummer 13 - oktober 2007

constructeur

DHV Ruimte en Mobiliteit

realisatie

2007

fotografie

Hans Pattist

45

PROJECT BELICHT | HUIS VOOR CULTUUR EN BESTUUR

Huis voor Cultuur en Bestuur te Nijverdal door Claus en Kaan Architecten

Een huis

voor iedereen Het is alsof het Huis voor Cultuur en Bestuur er al heel lang staat. Toen de eerste foto’s van het gebouw in het afgelopen Jaarboek Architectuur verschenen, schoot zelfs even de gedachte aan een renovatieproject voorbij. Maar de uit onregelmatig metselwerk opgetrokken boogstructuur van het gebouw, dat het Raadhuis van de gemeente Hellendoorn, een theater en een openbare bibliotheek omvat, is gloednieuw.

Door Kirsten Hannema | fotografie Luuk Kramer, Satoshi Asakawa

et feit dat het Huis voor Cultuur en Bestuur zo vanzelfsprekend op zijn plek staat, is op zich al een hele prestatie. Want wat biedt Nijverdal aan context? Weinig tot niets, constateerde ook Felix Claus van Claus en Kaan Architecten. “Zeker, de natuur in de omgeving is prachtig.

Maar het dorp zelf is echt ‘Mainstreet, USA’. Geen enkele identiteit of referentie die je zou kunnen of willen oppakken.”

Behalve flexibiliteit – met het oog op de verdere uitwerking - was een sterke uitstraling dan ook het belangrijkste doel

H

situatie

46

dat de architecten zichzelf stelden bij het maken van het ontwerp voor de prijsvraag die de gemeente Hellendoorn uitschreef.

Het zou makkelijk geweest zijn om in zo’n situatie te zeggen: fuck the context. Zet er een ‘friendly alien’ neer.

Maar, zegt Claus: “Dit dorp verdient het niet dat er een soort Gehry landt”. En is een gemeentehuis niet juist een gebouw dat zou moeten communiceren met de bevolking?

Met de markante boogstructuur, die vaag doet denken aan de oude textielfabrieken rond Nijverdal, is Claus en Kaan Architecten erin geslaagd een nieuw beeld te creëren dat door de gebruikers wordt herkend en omarmd. Dit gebouw is typisch Hellendoorn, “zonder dat het Anton Pieck wordt”, aldus Claus.

Aanleiding voor de nieuwbouw, waarin het bestaande gemeentehuis van Nijverdal is opgenomen, was het samenvoegen van de dorpen Haarle, Daarle, Daarlerveen, Hellendoorn, Marle en Nijverdal tot de gemeente Hellendoorn.

Daarnaast had de provincie Overijssel ambitieuze plannen voor de revitalisering van culturele functies, waaruit het idee voor een multifunctioneel gebouw voortkwam: het Huis voor Bestuur en Cultuur. Behalve de gemeentelijke diensten, architectenweb magazine

Baksteen, staal en glas versterken de associatie die de boogstructuur oproept met het industrieel verleden van Nijverdal. nummer 13 - oktober 2007

47

PROJECT BELICHT | HUIS VOOR CULTUUR EN BESTUUR

het theater en de bibliotheek zijn ook de Culturele Raad Hellendoorn, het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI), een uitzendbureau, een grand café en de VVV onder de gewelven gehuisvest.

Dit gebouwtype, naar model van het Scandinavische Kulturhus, wint aan populariteit in Nederland. De huidige nieuwbouwgolf van stad- en gemeentehuizen is vrijwel geheel multifunctioneel. Want behalve dat gemeenschappelijke huisvesting diensten voor het publiek bundelt en nieuwe samenwerkingsverbanden genereert, is het delen van een dak ook financieel gezien voordelig. In dit geval bood extra programma bovendien mogelijkheden tot meer representatie.

KuiperCompagnons, dat het masterplan voor het centrum van Nijverdal maakte, heeft dat idee ook opgepakt. Naar hun ontwerp wordt het Henri Dunantplein, waaraan het Huis voor Cultuur en Bestuur staat, volledig opnieuw ingericht. De geparkeerde auto’s zullen in de toekomst in een ondergrondse garage verdwijnen en een nieuwe pleinwand zal gevormd worden door een groot woon-winkelgebouw, ontworpen door Saanen Knoups.

In de centrale hal is de blauwe raads/trouwzaal de blikvanger.

Het gebouw herbergt verschillende diensten, waaronder de bibliotheek.

48

Het plein gaat, via de glazen gevels waarmee de twaalf bogen zijn ingevuld, vrijwel naadloos over in de centrale hal.

Binnen, omringd door baksteen en eikenhout, lijk je nog steeds buiten te staan. Het gebouw is onderdeel van de openbare ruimte geworden. “Een stedelijk interieur”, noemt Felix Claus het en maakt de vergelijking met kerken die vroeger deze functie vervulden. En de hal heeft door zijn grote hoogte, het vele licht en de inrichting ook daadwerkelijk een sacrale kwaliteit gekregen.

Als het koor in de kerk manifesteert zich op de eerste verdieping de trouw- en raadszaal, een donkerblauw diamantvormig lichaam dat vrij in de ruimte staat. Geïnspireerd op een nomadentent, is de zaal door kunstenares Claudy Jongstra volledig bekleed met vilten doeken, van buiten in blauwe, van binnen in beige tinten. Hoewel de zaal een autonoom object is, spreekt het interieur dezelfde taal als het gebouw: het is gedistingeerd, maar bijzonder aanraakbaar.

De monumentale trap naar de verdieping, die zich bij uitstek leent als decor voor trouwreportages, bepaalt verder het beeld van de hal. Vanuit deze ruimte hebben de verschillende functies hun eigen ‘voordeur’. Direct links is de bibliotheek, die door de combinatie van metselwerk en hout associaties oproept met de bibliotheek in Exeter van Louis Kahn (1972). Achter de bibliotheek, in het bestaande (gerenoveerde) gemeentehuis, zijn de gemeentelijke publieksbalies en kantoren waarvan de glazen binnenwanden zijn beprint met fotokunst van Emilie Willems. Langs de trap in de hal kijk je, dwars door de centraal gelegen patio, naar de andere kant van het gebouw, dat is ingepast tussen de bebouwing aan de Constantijnstraat. Hier zijn het CWI en het uitzendbureau gevestigd. Het theater, door Jongstra in klassiek rood gestoffeerd, flankeert de patio aan de rechterzijde en daarvoor, met uitzicht op het plein, zijn de werkkamers van burgemeester en wethouders gesitueerd.

Claus en Kaan Architecten heeft het complexe programma helder georganiseerd en eenheid weten te brengen in het interieur. Dat is te danken aan de sterke overkoepelende vorm van het gebouw, het consequente gebruik van baksteen en eikenhout, maar ook aan het feit dat de gebruikers zich van meet af aan aansloten bij een unificerend concept.

De differentiatie binnen het gebouw wordt bepaald door de functie zelf.

Hoewel de vele kunstprojecten - de viltdoeken van Jongstra, de lichtkunst in de hal, het balkon bij de raadszaal - sieraden voor het gebouw zijn, vormt het metselwerk toch het hoogtepunt van het Huis voor Cultuur en Bestuur. Zeker als je bedenkt dat dit gerealiseerd is binnen een standaard budget. De gebruikte ‘wasserstrich’ stenen uit Denemarken, die variëren in kleurtoon, zijn in een schijnbaar willekeurig patroon gemetseld, met verschillende voegmaten. Claus en Kaan Architecten heeft het tot op de laatste steen uitgetekend en voor de aannemer moet het een enorme puzzel architectenweb magazine

In de opvallende ronde trap naar de trouw/raadszaal op de eerste verdieping is een huwelijksbordes geplaatst. nummer 13 - oktober 2007

49

PROJECT BELICHT | XXXXX

50

architectenweb magazine

Doordat het gebouw is opgedeeld in twaalf bogen, sluit het ondanks zijn grote omvang goed aan op de kleinschalige omgeving.

nummer 13 - oktober 2007

51

PROJECT BELICHT | HUIS VOOR CULTUUR EN BESTUUR

zijn geweest om dit uit te voeren. En ook de plinten en raamkozijnen zijn, zoals we dat van Claus en Kaan gewend zijn, strak in het vlak gedetailleerd. Maar wat een rijkdom!

Hier kan je uren naar blijven kijken.

Wanneer je dat doet, rijst onvermijdelijk de vraag hoe dit gebouw nu eigenlijk in elkaar zit. Gemetselde bogen – dat lijkt anno 2007 nogal onwaarschijnlijk. En dat is het ook.

Het hele gebouw is uit staal opgetrokken, er is geen steen die draagt. De gewelfde daken zijn opgebouwd uit kunststof segmenten waar de bakstenen als behang tegenaan ‘geplakt’ zijn. In constructief opzicht kun je het gebouw bepaald niet eerlijk noemen.

Toch is dit misschien wel het meest eerlijke, oprechte werk dat Claus en Kaan Architecten tot nog toe gemaakt heeft.

Met het loslaten van de minimalistische doos met zijn strakke gevels en rechte hoeken, door de introductie van een vleugje barok, is een gebouw ontstaan dat toegankelijker is voor de ‘man op straat’ dan enig ander project uit hun oeuvre. Toch wordt het evenveel bewonderd door critici.

De kloof die zo vaak gaapt tussen de gevestigde (architectonische) orde en de burger, is hier overbrugd. Maar met populisme heeft dat niets te maken.

De materialen die in het interieur overheersen zijn baksteen en eikenhout.

Moge het Huis voor Cultuur en Bestuur daarom een inspiratiebron zijn voor de politiek die er wordt bedreven en de kunsten die er worden vertoond.

opdrachtgever

Gemeente Hellendoorn

ontwerp

Claus en Kaan Architecten

interieur

Claus en Kaan Architecten

stoffering

Claudy Jongstra

led-verlichting

KKEP

balkon

Norman Trapman i.s.m.

Claus en Kaan architecten

Het metselwerk is als behang op de kunststof boogconstructie aangebracht.

52

fotoprints

Emilie Willems

grafisch ontwerp

Radek Brunecky

ontwerp patio

Lodewijk Baljon landschapsarchitecten

constructeur

Adams Bouwadviesbureau

aannemer

Heijmans IBC Bouw

realisatie

2003 - 2007

architectenweb magazine

5

1

3

6 7

2 1 entree 2 theater 3 bibliotheek 6

4 kantoor 5 cafe 6 kantoren gemeente (bestaande bouw) 7 binnentuin 8 CWI

8

9 kantoren gemeente 10 raadszaal/trouwzaal

4 begane grond

3 9 10

6

2

6

9

1e verdieping nummer 13 - oktober 2007

PROJECT BELICHT | HUIS VOOR CULTUUR EN BESTUUR 1

2

3

4

5 6 7 De onderverdeling van staal en glas varieert per boog.

8

1

thermisch verzinkte, geschilderde, vloeiend gebogen stalen plaat, 315 x 8 mm

9

2

prefab PU-gevelelement

3

aluminium siervin, 240 x 20 mm

4

samengestelde vloer, toplaag van massief eikenhout

5

kanaalplaatvloer, VBI A320

6

thermisch verzinkte, geschilderde, samengestelde stalen afdekkap,

7

THQ-ligger

8

samengestelde stalen windvin

9

samengestelde glasgevel (Jansen Janisol op hardhouten kozijn)

dikte 5 mm 10 11

10 thermische isolatie, stijl- en regelwerk 11 samengesteld staalprofiel, 300 x 150 x 8 mm 12 Thermic plintconvector 13 natuursteen vloerbedekking, mica black, 20 mm 14 geschilderde, samengestelde stalen afdekkap, dikte 5 mm 15 ge誰soleerde kanaalplaatvloer, VBI S200 12

13

14

15

54

architectenweb magazine

Kunstenares Claudy Jongstra baseerde het interieur van de trouw/raadszaal op een nomadentent.

Gerelateerd op architectenweb.nl projectportfolio

Woongebouw Amsterdam

projectportfolio

bouwproduct

Gebogen gelaagd glas

projectportfolio

nummer 13 - oktober 2007

Felix Claus

Kantoor Zuideramstel Het Stadsdeelkantoor wordt het gezichtsbepalende element in een gebouwenensemble met woningen en kantoren. Door de royale dimensies zijn de interieurs ruimtelijk en is het gebouw flexibeler en duurzamer dan een pand dat precies op maat is ontworpen. Claus en Kaan Architecten Q architectenweb.nl/p7986/

Door de vorm heeft een gebogen glaspaneel een sterke weerstand tegen breuk.

Door te variëren met verschillende glasen laminaatdiktes kunnen alle varianten gerealiseerd worden, van doorvalveilig tot inbraak- en kogelwerend glas. Ook warmtewerend isolatieglas is in gebogen vorm mogelijk. Tetterode Glas Voorthuizen Q architectenweb.nl/bp8550/

portret van...

Bureau Amsterdam Bureau Amsterdam op IJburg is een zes verdiepingen hoge monoliet van beton en glas. Het ontwerp is tot zijn essentie teruggebracht: het is een abstract, generiek gebouw in een bijzondere stedelijke context. Er worden verschillende functies in ondergebracht. Claus en Kaan Architecten Q architectenweb.nl/p7978/

Het woongebouw aan de Oostelijke Handelskade bevat 66 sociale huurwoningen. De rastergevel roept associaties op met de Amerikaanse hoogbouw uit de jaren zestig. Op de plek waar de rastergevel ophoudt, toont het gebouw een wat warmer en zachter karakter. Claus en Kaan Architecten Q architectenweb.nl/p8018/

virtuele tour

Virtuele tour

Felix Claus, bekend van ‘radio en tv’, hanteert als definitie voor architectuur ‘lekker en niet duur’. Zonder opdrachtgevers acht hij zijn vak niet mogelijk en tegenspraak van de welstand ‘helpt ons verder’. Gezondheid vindt hij het allerbelangrijkste. Claus en Kaan Architecten

Nieuwsgierig geworden naar het Huis voor Cultuur en Bestuur? Bekijk dan nu de virtuele tour van het gebouw op architectenweb.nl!

Q architectenweb.nl/n10385/

Q architectenweb.nl/n10440/

55

“Beton is een kameleon”

Beton is blauw. Beton is groen. Beton is oranje.

Beton is zo vanzelfsprekend dat je bijna zou vergeten dat beton als

De bouwopgave van nu stelt meer eisen aan beton dan het vanzelf-

bouwmateriaal volop in ontwikkeling is. Beton is zoveel meer dan

sprekende grijs, robuust, sterk en zwaar. Om aan de nieuwe eisen

grijs, robuust, bruikbaar, duurzaam, sterk, zwaar en onverwoestbaar…

te voldoen zijn durf, creativiteit, vakbekwaamheid en kennis nodig.

Er moeten grenzen worden verlegd.

Specialisten als architecten, constructeurs, technologen en bouwers werken samen om gebouwen te realiseren die functioneel onder-

Het nieuwe Cement&BetonCentrum wil daaraan meewerken door

scheidend en duurzaam zijn, de omgeving verrijken en de gebruiker

initiatieven voor verdere ontwikkeling en toepassing van cement en

het plezier geven van een kwaliteitsproduct. In zulke gebouwen en

beton te nemen of te ondersteunen. Wij bieden faciliteiten voor ieder-

bouwwerken is beton onmisbaar.

een die met beton wil werken en wil meewerken aan de toekomst van een uitermate inspirerend materiaal.

www.cementenbeton.nl

Cement&BetonCentrum

Help per meter mee onze planeet te behouden

meets

Forbo Flooring en het Wereld Natuur Fonds streven allebei naar een beter milieu. Marmoleum, gemaakt van natuurlijk en duurzame materialen, hoort bij ´s werelds meest milieuvriendelijke vloerbedekkingen. En nu zijn we nog een stap verder gegaan. Voor elke vierkante meter die u aanschaft van één van onze negen groene Marmoleum kleuren, doneert Forbo Flooring € 0,50 aan het WNF. Bezoek vandaag nog onze website en lees hoe u het milieu en het WNF kunt helpen met de aankoop van een groene Marmoleumvloer.

www.marmoleum.nl www.forbo-flooring.nl

creating better environments

'RAKT TI WS V

JAARBOE

!RCHITECTUUR IN .EDERLAND JAARBOEK

$E EDITIE VAN !RCHITECTUUR IN .EDERLAND IS VOLLER EN RIJKER DAN OOIT WANT NAAST DE GEBRUIKELIJKE SELECTIE VAN DE DERTIG MEEST OPMERKELIJKE GEBOUWEN DIE IN ONS LAND HEBBEN VERRIJKT LOOPT ER EEN BEELDESSAY DOOR HET BOEK WAARIN BELANGRIJKE ONDERWERPEN UIT DE ACTUALITEIT VAN DE .EDERLANDSE ARCHITECTUUR WORDEN AANGEKAART 4EVENS STAAN ER DRIE ESSAYS IN MET ALS BELANGRIJKSTE THEMA S DE ACTUELE ONTWIKKELINGEN IN DE SCHOLENBOUW EN DE ZORG COLLECTIEVE PROJECTEN HERSTRUCTURERING VAN NAOORLOGSE WOONWIJKEN EN STEDENBOUWKUNDIGE VERNIEUWING

7ORD NU !RCHITECTENWEB -AGAZINE ABONNEE EN ONTVANG HET JAARBOEK h!RCHITECTUUR IN .EDERLANDv T W V CADEAU

'RATIS JAARBOEK T W V รก BIJ EEN JAARABONNEMENT OP !RCHITECTENWEB -AGAZINE )K NEEM EEN JAARABONNEMENT NUMMERS VOOR EN ONTVANG ALS WELKOMSTGESCHENK

HET BOEK !RCHITECTUUR IN .EDERLAND TER WAARDE VAN

)K NEEM EEN JAARABONNEMENT VOOR MET EEN ร ร NMALIGE KORTING VAN

)K BETAAL HET EERSTE JAAR

.AAM M V "EDRIJFSNAAM !DRES 0OSTCODE 0LAATS 4ELEFOON % MAIL (ANDTEKENING

ARCHITECTENWEB

3TUUR DEZE ANTWOORDCOUPON IN EEN ENVELOP NAAR !RCHITECTENWEB -EDIA "6 ANTWOORDNUMMER 6" "5335- %EN POSTZEGEL IS NIET NODIG (ET ABONNEMENT GELDT TOT WEDEROPZEGGING EN WORDT DOOR MIDDEL VAN EEN ACCEPTGIRO IN REKENING GEBRACHT 5 ONTVANGT HET WELKOMSTGESCHENK NADAT HET ABONNEMENTSGELD DOOR U IS VOLDAAN

/NLINE AANMELDEN WWW ARCHITECTENWEB NL AWM

!RCHITECTENWEB -AGAZINE

UNI SYSTEM

Top Swing Side Swing ramen

Ramen zijn ons venster op de wereld. Ze brengen licht en frisse lucht in onze woningen en kantoren. Ramen brengen een gebouw tot leven; in het bijzonder als gebruik wordt gemaakt van PN Uni System beslag voor ramen. Kenmerkend voor deze uitzet-zak-kantelramen is dat deze nagenoeg 180 graden buiten de gevel gekanteld kunnen worden. Voor het schoonmaken van ramen hoeft de vensterbank niet leeggeruimd te worden.

De vloer wordt niet nat en dure externe onderhoudssystemen zijn overbodig. Het raambeslag is niet zichtbaar in gesloten stand. PN Uni System ramen zijn leverbaar in Top Swing en Side Swing uitvoering en inbraakwerend volgens klasse 2. Breng nu uw bestek in balans!

Tel. 035 601 24 33 • info@jpmkok.nl • www.jpmkok.nl

MIPOLAM • CREATION • TARALAY • TARASAFE • TARAFLEX

%EN GEZOND BINNENKLIMAAT BEGINT BIJ "56!

Oase

van rust...

...die vloeren van Gerflor

Want onze producten zijn: • Geluiddempend • Zeer makkelijk te onderhouden • Slijtvast • Beschermd tegen schimmels en bacteriën

3UN3TREAM ZONWERENDE VENTILATIEVOORZIENING "56! RATIONELE BOUWPRODUKTEN INTRODUCEERT DE 3UN3TREAM "UITENZONWERING MET GEÕNTEGREERDE EN ZELFREGELENDE VENTILATIEVOORZIENING %EN NIEUW EN INNOVATIEF PRODUCT MET VELE PLUSPUNTEN %XTRA COMFORT EXTRA FUNCTIONALITEIT BESPARING OP ENERGIEKOSTEN ÏN KOELING $E 3UN3TREAM IS GEMAKKELIJK TE ONDERHOUDEN EN EENVOUDIG TE BEDIENEN $E VENTILATIEVOORZIENING IN DE 3UN3TREAM IS STANDAARD ZELFREGELEND (IERMEE BIEDT DE 3UN3TREAM MEER COMFORT DOOR EEN EFFECTIEVE TOEVOER VAN VERSE VENTILATIELUCHT ZONDER TOCHT $E GEHELE ZONWERINGUNIT KAN VAN BINNEN UIT GEMONTEERD EN OF GEDEMONTEERD WORDEN 6OOR ZOWEL HET VENTILATIEGEDEELTE ALS DE SCREENZONWERING IS ER KEUZE UIT DIVERSE BEDIENINGEN MANUEEL KOORD STANG OF ELEKTRISCHE BEDIENING "EREIK EEN %0# REDUCTIE TOT MET 3UN3TREAM !LS 3UN3TREAM ONDERDEEL IS VAN HET "56! 6ITAL !IR 3YSTEM KAN EEN %0# REDUCTIE TOT

WORDEN BEREIKT

"REMEN ,* "ARENDRECHT 4ELEFOON %MAIL INFO

Telefoon NL +31 (0)40 266 1700 www.gerflor.com

BUVA NL

+IJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW BUVA NL

Starterswoningen in Amstelveen door BAG Architecten

62

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

begane grond

Een starterstypologie Starters op de woningmarkt hebben het moeilijk. Hun financiële middelen zijn even beperkt als het woningaanbod, maar ze stellen wel behoorlijke eisen aan het eerste eigen huis. Bovendien is de variatie aan woontypologieën gering, zeker in de Randstad.

Al snel zien starters zich hier gesteld voor de keuze tussen een appartement zonder buitenruimte, of een huisje met tuin, ergens ver weg in een buitenwijk.

In Amstelveen heeft BAG Architecten het probleem van de starter van een even eenvoudige als doeltreffende oplossing voorzien. Verdeeld over vier langwerpige blokken van ieder twee lagen hoog hebben zij galerijwoningen en grondgebonden woningen samengevoegd tot een soort groot patioblok.

Door de vier bouwmassa’s op de hoeken en langs de lange zijde van de kavel te positioneren, is er op het middenterrein een gemeenschappelijke, maar private binnentuin ontstaan.

De woningen in het plan zijn eenvoudig en doeltreffend.

Afgezien van kleine interne variaties bestaat de keuze uit een woning op de begane grond met tuin, of een woning op de eerste verdieping, ontsloten door een galerij en voorzien van Frans balkon. Meest bijzondere aan de oplossing van BAG blijft echter de genoemde binnentuin. Door afwisselend voordeuren en achtertuinen aan dit gebied te leggen ontstaat er een zekere variatie. Heldere tuinmeubels geven aanleiding tot gebruik. Verdiepingshoge en gevelbrede vouwbare luiken geven de bewoner tot slot wel de keuze de gezamenlijke tuin ‘in huis door te laten dringen’ of juist buiten te sluiten.

Hiermee bieden de 96 appartementen duidelijk een aantrekkelijk alternatief voor een snel groeiende doelgroep.(EF)

, Q architectenweb.nl/p8005/

nummer 13 - oktober 2007

opdrachtgever

BAG Architecten

architect

BAG Architecten

ontwerp

Jeroen Frerichs, Harold Redering, Luc van de Ven

constructeur

Constructiebureau Tentij

aannemer

Woutersbouw

koper

Woongroep Holland

realisatie

2007

fotografie

Luuk Kramer

63

Het PROJECT KraanspoorBELICHT te Amsterdam door OTH / Ontwerpgroep Trude Hooykaas | XXXXX

64

architectenweb magazine

Transparante havenarchitectuur Hoog boven het water van het IJ staat de trotse kantoorbebouwing op het Kraanspoor te blinken. Zwarte luchten, dreigende wolken en plotselinge zonneschijn zorgen voortdurend voor een steeds wisselend beeld. De architectuur van de opbouw is bewust terughoudend vormgegeven, zodat het industriële artefact goed tot zijn recht komt. Het verleden draagt hier op waardige wijze de toekomst als huisvesting voor creatieve bedrijven.

Door Machteld de Haan | fotografie Christiaan de Bruijne / Rob Hoekstra

et Kraanspoor is een van de belangrijkste beeldmerken van de NDSM-werf. Voor de toekomst van de voormalige scheepswerf als broedplaats voor creatieve ondernemingen en mediabedrijven is het behoud van dit bijzondere industriële element een zeer inspirerend voorbeeld van hergebruik. Op de NDSM-werf in AmsterdamNoord zijn de havenactiviteiten sinds de crisis in de

H

nummer 13 - oktober 2007

scheepsbouw in de jaren zeventig sterk afgenomen. Voor het gebied werd een nieuwe bestemming gezocht met de nadruk op bedrijfshuisvesting, kantoren en mogelijk woningbouw in de toekomst. De industriële gebouwen trokken echter de aandacht van kunstenaars en creatieve bedrijven die zich inspanden voor behoud van de unieke scheepswerf als broedplaats voor creatieve ondernemingen en mediabedrijven.

65

PROJECT BELICHT | HET KRAANSPOOR

De lichte en transparante opbouw lijkt te zweven boven het historische Kraanspoor.

Achitecte Trude Hooykaas was in het bijzonder gefascineerd door het Kraanspoor. Een kolossaal betonnen platform aan de kade in het IJ voor het afbouwen van schepen, dat zijn functie had verloren. De forse hijskranen, die op rails over de betonnen basis reden, deden al jaren geen dienst meer.

Bijna was het betonnen gevaarte gesloopt; de sloopvergunning was namelijk al afgegeven toen Trude Hooykaas tijdens een fietstochtje op zoek naar een nieuw kantoor het 270 meter lange spoorfundament ontdekte. Zij zag in het 13,5 meter hoge platform een interessante basis voor een kantoorgebouw boven het water en lanceerde tien jaar geleden met haar OTH / Ontwerpgroep Trude Hooykaas de eerste ontwerpen.

Ontwikkelaar ING Real Estate zag wel wat in de ambitieuze plannen en wilde graag de ontwikkeling op zich nemen. Toen IdtV geïnteresseerd bleek in de huur van circa de helft van 12.500 vierkante meter aan te ontwikkelen kantooroppervlak, was er voldoende draagvlak om het plan ook daadwerkelijk uit te voeren.

Functionele schoonheid Het platform dateert uit 1952. De constructie verkeerde nog in bruikbare staat, maar het draagvermogen was wel iets verminderd ten opzichte van de oorspronkelijke situatie.

Bijzonder aan de vormgeving van het platform zijn de betonnen schijven die zorgen voor de zijdelingse stabiliteit. Het betreft een zeer functionele constructie om de hijskranen te dragen. Het zicht dwars door de openingen in de schijven is betoverend mooi.

Het platform rust op betonnen portalen. Via vier oorspronkelijke stijgpunten bereikt men het spoorniveau. De nieuwe constructies die nodig waren om het draagvermogen te vergroten, zijn uitsluitend in deze stijgpunten ingebouwd, waardoor de oorspronkelijke constructie niet is aangetast, maar juist nog goed tot zijn recht komt. Naast Trude Hooykaas was Julian Wolse – inmiddels partner van OTH – projectarchitect van het Kraanspoor. Een belangrijk uitgangspunt bij het ontwerp was het intact laten van de betonnen constructie in al zijn ruwheid. De opbouw zweeft als het ware boven het spoor, waarmee oud en nieuw op een respectvolle wijze zijn gescheiden. ‘We wilden zo licht mogelijk bouwen, zodat we weinig extra constructies hoefden toe te voegen.

De bestaande constructie hebben we dus in zijn waarde gelaten door er een licht en rank gebouw op te zetten. Licht in gewicht vanwege de constructie en licht in materialisatie voor de architectuur. De heldere gevel en de transparantie door het hele gebouw zorgen voor luchtigheid als contrast met de zware onderbouw,’ aldus Wolse.

Vrij doorzicht Voor de opbouw zijn vele ontwerpstudies verricht. De lengte van maar liefst 270 meter is sterk geaccentueerd door de langgerekte opbouw, die bovendien door de plaatsing op kolommen loskomt van het betonnen platform. Via deze

Het zicht door de openingen in de betonnen schijven is betoverend mooi.

66

architectenweb magazine

De betonnen schijven zorgen voor zijdelingse stabiliteit en bezitten een grote functionele schoonheid.

nummer 13 - oktober 2007

67

PROJECT BELICHT | HET KRAANSPOOR

tussenlaag is er een vrij doorzicht naar het water. Voor de verhoudingen van de hoogte en de breedte heeft Wolse onder andere gekeken naar de maten van oudere schepen.

De opbouw staat asymmetrisch op het platform, omdat aan de waterzijde het platform sterker belast kon worden: hier stonden vroeger de kranen op. Daarmee is er tevens voor gezorgd dat het draagvermogen van de bestaande constructie optimaal wordt benut. Aan de afstanden tussen de ijle staalconstructies in het interieur is te zien dat de overstekken aan beide zijden verschillend zijn.

Glazen lamellengevel Zeer bijzonder is de glazen gevel. Omdat bij een dergelijk transparant gebouw de warmtelast zeer hoog kan worden, is de gevel voorzien van een tweede-huidfaçade. Hiervoor is een nieuw systeem ontwikkeld met kantelbare glazen lamellen. Door de lamellen open te zetten kan men de werking van de gevel reguleren; het uiterlijk van het gebouw verandert dan ook steeds. Zo ontstaat een zeer dynamisch beeld, dat beslist uniek is. Aan de zonbelaste zijde zijn de lamellen voorzien van een dotvormige screening als zonwering.

Contact met het water is in het hele ontwerp een belangrijk thema geweest. Zo zijn de vier stijgpunten royaal voorzien van glazen puien die de geknikte vormen van de fraaie betonnen boogconstructies volgen. De trap draait om de glazen liftkern heen, zodat je voortdurend contact houdt met het water. Alleen via de glazen liftkokers in de stijgpunten ervaar je de totale hoogte van 26,5 meter.

Het materiaalgebruik in de stijgpunten beperkt zich tot glas, staal en eikenhout voor de traptreden en bordessen, met een eerlijke uitstraling als gevolg. Per stijgpunt zijn tevens twee vergaderunits boven elkaar gerealiseerd. Door de beperkte ruimte zijn die vrij smal, maar door de grote mate van transparantie voel je je niet opgesloten.

Industriële uitstraling De breedte van de opbouw voldoet met 12,60 meter aan de gangbare maten voor kantoren. Een standaard indeling met kantoorruimten gescheiden door een gang is een mogelijkheid, maar ook andere indelingen zijn mogelijk. Daarbij is het gebruik van glazen wanden voor het behoud van de transparantie uiteraard wel een voorwaarde. Gemeenschappelijke voorzieningen, zoals de toiletten, zijn bij de stijgpunten geplaatst, waardoor de vrije indeelbaarheid van de kantoren uitstekend is.

Door het gebruik van lichte, holle vloeren kon daar alle installatietechniek in weggewerkt worden. Daardoor is de verdiepingshoogte royaal gebleven, terwijl de installaties uit het zicht zijn. De onderzijde van de holle Infra+ vloer is van onafgewerkt beton. Wolse benadrukt hiermee het industriele karakter van het pand. Het liefst zou hij ook een gladde vloerafwerking toepassen, maar vanwege de akoestiek is op de kantoorlagen tapijt aangebracht.

Het Kraanspoor is een fascinerend gebouw geworden, volstrekt uniek door de setting en het hergebruik van het industriële spoorfundament. Het havengevoel is niet alleen behouden, maar zelfs versterkt door de toevoeging van de nieuwe functie. Een enorme impuls voor de herontwikkeling van het oude haventerrein voor nieuwe economische en creatieve activiteit.

De unieke tweede-huidfaçade heeft kantelbare lamellen voor het reguleren van het klimaat.

Voor de binnengevel koos Wolse een basisstructuur van grenenhout. Door een afwerking met een licht witte toeslag krijgt het hout een matte uitstraling. Op regelmatige afstanden zijn verdiepinghoge ramen aangebracht die van binnenuit geopend kunnen worden. De binnengevel is voorzien van neutraal gekleurde, zonwerende beglazing.

Voortdurend contact met water Aan de waterzijde zijn de oorspronkelijke loopbruggen aan de buitenzijde van de noordgevel vanwege de slechte conditie gesloopt en op een industriële wijze herbouwd. De stalen bruggen, die aan betonnen consoles hangen, vormen de vluchtweg. Je kunt er natuurlijk ook even lekker uitwaaien en van het uitzicht genieten.

68

opdrachtgever

ING Real Estate Development, Den Haag

ontwerp

OHT / Ontwerpgroep Trude Hooykaas

projectarchitecten

Julian Wolse en Trude Hooykaas

concept & initiatief

Trude Hooykaas

projectadviseur

Inbo Adviseurs Bouw, Woudenberg

constructief advies

Aronsohn Raadgevende Ingenieurs bv,

installatie-advies

Huygen Installatie Adviseurs bv,

bouwfysisch advies

Lichtveld Buis & Partners bv, Nieuwegein

hoofdaannemer

Bouwcombinatie M.J. de Nijs en Zn.,

staalconstructie

WWL Staalbouwers

gevels

Brakel Atmos, Uden

realisatie

2007

Rotterdam

Rotterdam

Warmenhuizen / Bot bouw, Amsterdam

architectenweb magazine

Aan de oorspronkelijke consoles hangen opnieuw vormgegeven stalen loopbruggen, die functioneren als vluchtweg en als terras. Contact met het water is in het hele ontwerp een belangrijk thema, zoals hier aan de voet van een stijgpunt.

nummer 13 - oktober 2007

69

PROJECT BELICHT | HET KRAANSPOOR

1

1

begane grond

2

3

1

3

2e verdieping

7

6

3

6

3

4e verdieping 70

architectenweb magazine

Kopgevel van het Kraanspoor aan de kade.

1

6

3

nummer 13 - oktober 2007

1

1

toegang stijgpunt met panoramalift en trappenhuis

5

toiletgroepen

2

archiefruimten

6

vrij indeelbare kantoorruimte

3

miva toiletten

7

noodtrappenhuis

4

technische ruimtes

6

3

7

PROJECT BELICHT | HET KRAANSPOOR 1 2 3 4

5

6

7 8 9

10 11

12

Doordat de glazen lamellen per geveldeel zijn te openen ontstaat een zeer dynamisch gevelbeeld.

13

1

gelamineerd veiligheidsglas

2

minerale wol

3

aluminium sandwichpaneel

4

staalprofiel UNP 280

5

infra+vloer, 70 mm (met kunststof leidingen voor betonkernactivering)

6

ge誰soleerde beglazing

7

staalprofiel HEA

8

glaslamellen

9

aluminium constructie voor lamellen

10 Dejo-rooster 11 T-ligger

5

12 staalprofiel IPE 270 13 motor voor lamellengevel 14 convectorrooster 15 put met convector

14 15

3 2

72

architectenweb magazine

Vanuit de vergaderunit is er zicht in een stijgpunt met de glazen liftkern en de trap.

Gerelateerd op architectenweb.nl projectportfolio

Interieur ING House

projectportfolio

bouwproduct

portret van...

nummer 13 - oktober 2007

Beweegbare glaslamellen

Interpolis De Meern Het nieuwe kantoor van Interpolis Pensioenen is gevestigd in het voormalige pand van KPMG, waarvoor OTH het interieur ontwierp. Beeldbepalend in de entreehal is de vier verdiepingen hoge glazen pui, een ontwerp van kunstenaar Michael Ferron.

OTH Ontwerpgroep Trude Hooykaas bv Q architectenweb.nl/p7985/

Het transparante gebouw vroeg om een open interieur, dat optimaal ruimte biedt aan communicatie en concentratie. Het basismateriaal voor de wanden is glas met verschillende doorkijkgradaties.

Waar mogelijk zijn kasten in de wanden ge誰ntegreerd. OTH / Ontwerpgroep Trude Hooykaas bv Q architectenweb.nl/p8020/

projectportfolio

Stadhuis Leiden

Het beweegbare glaslamellensysteem wordt per kantoorunit en per gebouwzijde aangestuurd, zodat het aanzicht van het gebouw telkens wisselt. Aan de zonzijde is blauwe gescreende beglazing toegepast, aan de schaduwzijde enkele geharde beglazing. Brakel Atmos

De renovatie van het in 1929 afgebrande en weer gerestaureerde stadhuis van Leiden beslaat onder andere de voorheen ontoegankelijke binnenplaats, die is omgevormd tot centrale hal, en het oudste gedeelte aan de Breestraat.

OTH Ontwerpgroep Trude Hooykaas bv

Q architectenweb.nl/bp3495/

Q architectenweb.nl/p7983/

Trude Hooykaas

virtuele tour

Virtuele tour

Trude Hooykaas vindt de welstand niet streng genoeg en haar favoriete ontwerper is Mies. Jonge architecten adviseert zij om op de bouwplaats te werken, of een ander vak te kiezen.

Nieuwsgierig geworden naar het Kraanspoor? Bekijk dan nu de virtuele tour van het gebouw op architectenweb.nl!

Q architectenweb.nl/n10384/

Q architectenweb.nl/n10444/

73

Ambassadewoning in Peking door Dirk Jan Postel / Kraaijvanger Urbis 74

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

situatie

Luxe ambassadewoning in Peking Voor de Nederlandse ambassadeur in Peking ontwierp Dirk Jan Postel/Kraaijvanger Urbis een riant nieuw onderkomen. Het L-vormige complex bestaat uit een representatief en een privĂŠ-gedeelte en is aan de achterzijde volledig op de prachtige tuin gericht. Op 15 mei werd de residentie feestelijk geopend.

Nederland heeft een behoorlijke traditie als het gaat om het ontwerp van haar ambassades in het buitenland. Bekende recente voorbeelden zijn onder andere te vinden in Berlijn, Addis Abeba en Praag. In al deze gevallen is er sprake van spectaculaire architectuur waarmee ons land zich in den vreemden profileert.

Bij het ontwerp van de ambassadewoning in Peking lijkt profilering door spectaculaire architectuur echter niet het uitgangspunt te zijn geweest. Architect Dirk Jan Postel lijkt zich juist vooral te hebben verplaatst in de leefwereld van de ambassadeur.

Je zal het maar zijn, ambassadeur. Er zijn altijd wel openingen, vergaderingen of diners waar je geacht wordt aanwezig te zijn of die je dient te organiseren, en het is niet altijd eenvoudig werk en privĂŠ te scheiden. Ambassadewoningen bestaan dan ook vaak uit twee van elkaar gescheiden delen, een representatief gedeelte en een woongedeelte. Zo ook in Peking waar Postel een bijzonder ruime locatie van meer dan vierduizend vierkante meter tot zijn beschikking had voor de nieuw te bouwen ambassadewoning.

nummer 13 - oktober 2007

75

76

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

12

12 12

11

6 10

1

2

3

9 7

4

nummer 13 - oktober 2007

5

6

5

8

1

grote ontvangstkamer

7

wintertuin

2

kleine ontvangstkamer

8

garage

3

eetkamer

9

gastenverblijf

4

entree

10 bibliotheek

5

bijkeuken

11 zitkamer

6

keuken

12 slaapkamer

77

Gekozen is voor een L-vormige plattegrond van één laag die aan de voorzijde aan het zicht is onttrokken door een lange muur, opgebouwd uit Mongools graniet. De achtergevel bestaat voor het grootste deel uit glas en biedt zo een goed uitzicht op de tuin. Het representatieve gedeelte, waar de ontvangsten plaatsvinden, is voorzien van een breed overkragend dak, dat dienst doet als zonnescherm en afdak. Beide gebouwdelen zijn verbonden met een wintertuin.

Behalve de ingetogen en heldere vormgeving van het gebouw is volgens Postel de totstandkoming opmerkelijk: het gaat hier namelijk om ‘de eerste vrijstaande residentie die niet onder Chinese staatsarchitectuur is ontworpen en waarbij de architectuur uitdrukking geeft aan het land van herkomst’.

Bij het laatste zou men een kanttekening kunnen plaatsen.

In Nederland zijn we immers bijna altijd gedwongen zuiniger met een dergelijk grondoppervlak om te gaan. Ook heeft men in Nederland nogal eens de neiging zeer open, bijna publieke woningen te ontwerpen. Postel heeft in Peking het omgekeerde gedaan: het resultaat is een riante woning die verscholen ligt achter een gesloten muur.(OK)

opdrachtgever

Ministerie van Buitenlandse Zaken

ontwerp

Dirk Jan Postel/Kraaijvanger Urbis

architect

Dirk Jan Postel, Karin Wolf

landschapsontwerp/kunst Sjoerd Buisman realisatie

2007

fotografie

Christian Richters

Q architectenweb.nl/p7922/ 78

architectenweb magazine

Architecten presenteren zich met een projectportfolio op architectenweb.nl

architectenweb

www.architectenweb.nl/projecten

Belangrijkste kenmerken projectgids - Presentaties van circa 3200 projecten onderverdeeld in de disciplines architectuur, stedenbouw, tuin en landschap en interieur - Handige zoekfunctie op projectsoort, trefwoord en naam architect - Wekelijks aangevuld met nieuwe projecten - Heldere projectpresentaties in woord en beeld Schrijf u ook online in op onze wekelijkse projecten nieuwsbrief!

Uw projectportfolio ook op architectenweb.nl? Word lid van Architectenweb.nl en presenteer uw bureau op de grootste architectuursite van Nederland. (meld u aan op www.architectenweb.nl/wordlid).

online

Architecten zijn trots op hun projecten. En vaak terecht. Architectenweb.nl biedt Nederlandse architecten daarom een podium om hun projectportfolio te presenteren aan een breed publiek.

Handig als u zich wilt voorbereiden op de keuze van een architect. Maar ook voor diegene met liefde voor architectuur is de architectenweb projectgids een rijke bron om dagenlang in te verdwalen.

NIEUW ONLINE | PROJECTEN

nieuwe projecten op architectenweb.nl

Op deze pagina treft u een selectie aan van projecten die recent zijn toegevoegd aan architecten web.nl. Voor een volledig overzicht van alle projecten surft u naar www.architectenweb/projecten.nl

Uitbreiding HAN, Nijmegen

Portiersloge, Penitaire Inrichting

Volgens het Masterplan diende de zuidoostvleugel gebouwd te worden als spiegelbeeld van de zuidwestvleugel. Uiteindelijk zijn alleen de straatgevels identiek geworden.

Een langwerpig smal atrium waarop alle ruimten uitkomen, is het verbindend element van de nieuwe vleugel.

LIAG architekten & bouwadviseurs Q architectenweb.nl/p7176/

Het gebouwtje met parallellogramvormige plattegrond is in opdracht van de Rijksgebouwendienst ontworpen als onderdeel van het hekwerk langs de Tilburgse strafinrichting.

Hoogte, materiaalkeuze en detaillering zijn afgeleid uit de snelvouwpoort in dit hekwerk. Thomas Kemme Architectenbureau i.s.m. Harrie van Helmond Q architectenweb.nl/p7260/

Landmark voor Zwartsluis

Bolwerk, Utrecht

Kopgebouw, Entrepot

Het uitzicht op de omgeving van het stadje was uitgangspunt voor het ontwerp. De vorm van de woontoren speelt in op de draairichting van de zon, waarbij de toren om de eigen as lijkt te roteren. Per bouwlaag is elke buitenruimte verschillend. Poolen architecten b.v.

In de binnenstad is een bunker vervangen door een appartementencomplex. De inrichting van de openbare ruimte stoelt op het concept van de ‘binnenkamer’. De vloer van Wittmunder klinkers is een voortzetting van de gevels van het woongebouw. veenenbos en bosch landschapsarchitecten

Met de schaal van het gebouw is aansluiting gezocht bij de grote elementen op de Oostelijke Haveneilanden in Amsterdam. Het in 2009 te voltooien gebouw wordt gesitueerd op een opgetild plein, waardoor de waterrijke omgeving optimaal wordt ervaren. Bik + Mulder Architecten

Q architectenweb.nl/p7287/

Q architectenweb.nl/p7329/

Q architectenweb.nl/p7369/

Uw projectportfolio ook op architectenweb?

Word lid van Architectenweb. nl en presenteer uw bureau op de grootste architectuursite van Nederland.

80

architectenweb magazine

Resort, Zierikzee

Squash- en fitnesscenter, Den Haag

Buitenruimte, Star Sock

Het ontwerp van een resort-complex in een omgeving van strand, zee en duinen vroeg volgens de architecten om een ‘ontspannen’ situering. De architectuur reageert op de onbepaaldheid van die omgeving, waarin het tijdelijke tot uitdrukking moet komen. Vellinga Menkveld architecten

De vervangende nieuwbouw met het schuine, overhellende dak op de transparante bovenbouw sluit aan bij het in 1930 gebouwde paviljoen.

Ook in de geleding van stenen plint met houten bovenbouw is het oorspronkelijke gevelbeeld zoveel mogelijk voortgezet. Architectenbureau Stephan Rektorik

Samen met Tuinregie is een ontwerp gemaakt voor de buitenruimte van een nieuw bedrijfsgebouw in Oisterwijk. Het ontwerp sluit aan bij de architectuur van het gebouw. Dit uit zich in het materiaalgebruik en de afwisseling van strakke en speelse vormen. Buro BrekelmansRuijter

Q architectenweb.nl/p7377/

Q architectenweb.nl/p7447/

Q architectenweb.nl/p7525/

Veenlandencollege, Vinkeveen

Crematorium, Middelburg

Boulevard, Enschede

De slotenstructuur is in het ontwerp vertaald als afwisseling van steenachtige blokken en transparante tussenleden. De ganghal is het verlengstuk van het schoolplein waaromheen de lokalen zijn gegroepeerd.

Gevarieerde materialen en vormen geven de verschillende lokalen en functies aan. Arch. & Ing.buro H.W. van der Laan b.v.

Q architectenweb.nl/p7535/

In opdracht van de gemeente is het crematorium totaal gemoderniseerd.

De uitbreiding van de condoleanceruimte en het aanbrengen van airconditioning verlenen beduidend meer comfort. De nieuwe afwerking en inrichting hebben de sfeer en de dienstverlening verbeterd. Archikon architecten & constructeurs

De woontoren, de drie woongebouwen en de zeven grondgebonden woningen omsluiten een semi-openbare binnentuin. Aan de voorzijde van de bakstenen toren ligt een park met wandelroutes die aansluiten op de overige groenvoorzieninen in de omgeving. KOW Den Haag

Q architectenweb.nl/p7550/

Q architectenweb.nl/p7575/

nummer 13 - oktober 2007

81

hgschmitz.de

Nieuw. Gira E 22 Edel Staal 3 mm dun. Het nieuwe schakelaarprogramma Gira E22 is vlak op de wand geïnstalleerd slechts 3 mm dun. Naast de nieuwe montagemogelijkheid vlak op de wand is een normale installatie in een standaard inbouwdoos ook nog mogelijk.

Nieuw. Gira E 22 Aluminium 3 materialen. De materialen roestvrij staal, aluminium en thermoplast [zuiver wit glanzend] bieden de mogelijkheid een gebouw met één het hetzelfde design in te richten en toch op waarde te differentiëren.

Nieuw. Gira E 22 Thermoplast 3 x 200 functies. Het nieuwe schakelaarprogramma Gira E 22 vormt het kader voor meer dan 200 te integreren functies – van deurcommunicatie tot intelligent gebouwbeheer.

Meer informatie via: Fax +31 (0) 3 48 - 47 95 04, Gira Technische Profi Hotline: Tel 0900 - 2 35 44 72 of www.gira.nl/e22

COLUMN | PETER DRIJVER

Sybold

Op vrijdag kopte de krant dat het over en uit was op Rotterdam CS: het magistrale station van de architect Sybold van Ravesteyn gaat tegen de vlakte. Het nieuwe ontwerp met de proleterige champagneglazen bleek te duur, zodat een gelegenheidscombinatie met Benthem en Crouwel viel weer eens in de prijzen viel. Het plan lijkt ook hier weer geheel uit glas opgetrokken en we zijn benieuwd naar de resultaten van de onderhoudsinspanningen na 20 jaar. De woensdag erop een berichtje op pagina drie: het budget voor het nieuw te bouwen station Rotterdam CS gaat fors overschreden worden.

Kennis die ook bij de start van de sloop al voorhanden moet zijn geweest… De zaterdag erna: een bijlage van de Volkskrant over de Ruimtelijke Agenda, de verrommeling en de vermeende effectiviteit van ruimtelijke planning. Een pronte verklaring van ’s lands rijksbouwmeester en zijn adviseurs waarin de ozonlaag, de filedruk, het kwalitatieve woningtekort en de windhandel in bedrijventerreinen worden verknoopt. Je kan je moeilijk voorstellen dat een architect die daaraan meeschrijft niet zijn stinkende best doet om tenminste de Rotterdamse perronoverkappingen van Van Ravesteyn te behouden.

Wel eens goed naar gekeken, nu het nog kan? Tapse, met travertijn beklede kolommen dragen een afgetimmerde ligger van waaruit in gracieuze symmetrie een

nummer 13 - oktober 2007

betonschaal opwelft. Op de koppen van de perrons zijn deze profielen dun gedetailleerd, als het profiel van een vogel. Van grotere afstand is te zien dat de spatkrachten van de zelfdragende betonschalen worden opgenomen door dwarsribben die vanaf het perron niet zichtbaar zijn. Het raffinement van de vorm zit in de verlichting: het daglicht wordt verstrooid door een langwerpige strook draadglas, opgesloten in de betonschaal, die de regen weert maar het licht doorlaat. Het kunstlicht bestaat uit fraaie, speciaal gemaakte langwerpige armaturen waarin Tl-licht de schalen zacht aanschijnt. Kiosken en dienstgebouwtjes zijn midden onder de draagbalk geplaatst; het dak is in een barokke contrawelving afgetimmerd met ronde ramen die de schaal aanlichten. Het vernieuwende van deze perronoverkapping zit hem niet in de Calatraveske vorm, niet in de uitzonderlijke Torrojaachtige betonbekisting en wapening die is gebruikt, zelfs niet in de door Aalto geïnspireerde sensibiliteit van licht en materiaal. Het meest bijzondere is het zicht haaks op de perrons, wanneer de fraaie schalen geheel onzichtbaar zijn en er een eindeloos uitzicht is over de bestrate perrons en de dun belijnde draagbalken. Een kolossaal balkenplafond in stralend zonlicht of kunstlicht, die daardoor als virtuele kap een waardige modernisering van de traditionele spoorkap vormt.

De spoorwegen kampen met het probleem van verlichting. In Amsterdam wordt een proef gehouden met nieuwe verlichting. Er moet op de perrons 120 lux gehaald worden (net als op een schrijftafel) en het ontwerp bestaat uit enorme vérstralers die de enorme kap aanstralen. Dat die lampen je verblinden wanneer je op de tegenoverliggende perrons staat, doet er dan even niet toe - net zomin als de hoeveelheid energie die ermee verstookt wordt.

De traditionele kappen van Amsterdam, Den Haag HS en Haarlem zijn sfeervolle monumenten. Het spaarzame kunstlicht dat ’s avonds het station in Haarlem verlicht, heeft ervoor gezorgd dat iedere filmregisseur die locatie als set kiest. Margadants Haarlem en Van Ravesteyns Rotterdam CS zijn als uitersten, zeldzame ijkpunten voor wat Benthem en Crouwel over Nederland zullen uitrollen. Bij elke naar beneden vallende glasplaat, elk onaangenaam lichtcontrast en elke vervuilde glas- en staalconstructie, herdenken we hen.

postbus@scala-architecten.nl

83

Geen uitstraling en fantasieloos

U moet het met ons eens zijn, daarvan is hier absoluut geen sprake. Wel ziet u een fraai staaltje van moderne architectuur: appartementencomplex ‘De Olieberg’. Mét kunststof kozijnen. Dus zeer duurzaam, vrijwel onderhoudsvrij en bestand tegen alle weersomstandigheden. Bijzonder prettig voor een gebouw dat aan zee ligt. Maar het allerbelangrijkste: simpelweg heel erg mooi. Want kunststof is net zo fantasierijk als dat er mogelijkheden zijn om het toe te passen. Kijk op www.vkgkozijn.nl/projecten voor nog veel meer fraaie voorbeelden.

De mooie kant van kunststof

08" #FOFMVY #7 + 31 (0)20 682 53 05 info@owa.nl www.owa.nl

Een architect mag best eens wat meer met vuur spelen

OVER BRANDWEREND GLAS VAN VETROTECH SAINT-GOBAIN Als het om brandwerend glas gaat voelt u zich als archi-

breukbestendig, geluidsisolerend, kogelwerend, kortom,

tect mogelijk ernstig beknot in uw speelruimte. Terwijl

u mag het zeggen.

u wat ons betreft juist naar hartelust mag spelen met vuur en brandveiligheid! Brandwerend glas van Vetrotech

Bel of e-mail voor alle antwoorden

Saint-Gobain kent namelijk geen of nauwelijks beper-

Heeft u vragen over mogelijkheden of toepassingen,

kingen. Het biedt ultieme veiligheid in vele gradaties.

bel of mail ons dan! Van de belangrijkste brandwerend-

En kent toepassingsmogelijkheden die uw stoutste dro-

glasspecialisten ter wereld mag u immers snel een

men overtreffen.

perfect advies verwachten.

Het is brandwerend op de eerste plaats. Maar naar

Brandwerende beglazing van

wens ook uv-bestendig, warmte- en koude-isolerend,

Vetrotech Saint-Gobain – géén beperkingen

Vetrotech Saint-Gobain Europe BV, Graafschap Hornelaan 196, 6004 HT Weert. Postbus 15, 6000 AA Weert, Nederland Tel. +31 (0) 495-57 44 35 • Fax +31 (0) 495-57 44 36 • infoVSGNL.vetrotech@saint-gobain.com • www.vetrotech.com

ARCHITECTENWEB MAGAZINE

.IEUW MATERIAAL GEBRUIK .IEUWE MATERIALEN OF NIEUWE TOEPASSINGEN VAN MATERIALEN ZIJN EEN STIMULANS VOOR ARCHITECTEN EN BOUWKUNDIGEN OM ARCHITECTUUR EEN ANDERE UITDRUKKING TE GEVEN .IEUWE MATERIAALTOEPASSINGEN VORMEN TEVENS EEN IMPULS VOOR EEN ANDERE TECHNISCHE UITWERKING VAN GEBOUWEN /MGEKEERD WOR DEN VANUIT DE WENSEN VAN ONT WERPERS OOK NIEUWE TOEPASSIN GEN ONTWIKKELD "EIDE BENADERIN GEN LEIDEN MEESTAL TOT INVENTIEVE BOUWTECHNISCHE OPLOSSINGEN MET DE MATERIALEN EN HUN EIGENSCHAP PEN IN DE HOOFDROL $OOR \ *EROEN VAN .IEUWENHUIZEN

NUMMER OKTOBER

$E POLYESTER ELEMENTEN VERLENEN DE GEVEL VAN DE SCHOOL EEN GROTE MATE VAN PLASTICITEIT :E HEBBEN EEN AFMETING VAN TWEE BIJ TWEE METER WEGEN SLECHTS KG PER STUK

DE WITTE COATING MINIMALISEERT KLEURVERSCHILLEN BIJ BESCHADIGING EN VERSCHAFT EEN LICHTE GLANS

DE EERSTE STAP IN HET HANDMATIGE PRODUCTIEPROCES MET POLYESTERHARS ARCHITECTENWEB MAGAZINE

4%#(.)%+ \ .)%57 -!4%2)!!,'%"25)+

2ELIÑF VAN POLYESTER CASSETTES

"REDE SCHOOL $E -ATRIX IN (ARDENBERG OMVAT BEHALVE TWEE BASISSCHOLEN WELZIJNSVOORZIENINGEN WAARONDER EEN KINDER DAGVERBLIJF EEN PEUTERSPEELZAAL EN EEN PRAKTIJK VOOR FYSIO THERAPIE !RCHITECT -ARLIES 2OHMER WILDE EEN DIEP RELIÑF IN DE GEVEL OM DE ONTMOETINGSPLAATS HERKENBAAR TE MAKEN ALS BAKEN IN DE BUURT (ET RESULTAAT IS EEN EXPRESSIEF GEBOUW MET RELIÑFS VAN INDUSTRIEEL VERVAARDIGDE ORNAMENTEN /M DE EXPRESSIE TE REALISEREN IS DE GEVEL OPGEBOUWD UIT GEPREFABRICEERDE POLYESTER ELEMENTEN VAN ONGEVEER TWEE BIJ TWEE METER DIE TUSSEN DE RAAMSTROKEN GEPLAATST ZIJN %R IS GEKOZEN VOOR POLYESTER OMDAT MET HET RELATIEF LICHTE MATE RIAAL EEN GEVEL MET EEN DIEP RELIÑF GEMAAKT KAN WORDEN %LK ORNAMENT IS ONGEVEER CENTIMETER DIEP EN WEEGT SLECHTS KILOGRAM $E ELEMENTEN ZIJN OP EEN HOUTSKELETBOUWGEVEL GEMONTEERD

DIE IS VOORZIEN VAN ISOLATIE EN EEN WATERKERENDE LAAG !AN DE BOVENZIJDE WATEREN ZE AF NAAR DE ACHTERLIGGENDE GEVEL OM VERVUILING AAN DE VOORZIJDE VAN HET POLYESTER TE BEPERKEN (ET WATER WORDT VIA EEN VERBORGEN GOOT AFGEVOERD $E VORM VAN DE ORNAMENTEN HEEFT ARCHITECTONISCHE MAAR OOK BOUWKUN DIGE EN CONSTRUCTIEVE ASPECTEN .IET ALLEEN ZIJN ZE DECORATIEF

ZE FUNGEREN OOK ALS ZONWERING (ET DIEPE RELIÑF WAARBORGT TEGELIJK EEN GOEDE VORMVASTHEID $E ELEMENTEN ZIJN DOOR 0OLUX IN DE FABRIEK MET DE HAND GEMAAKT OP EEN MAL IN PLAATS VAN IN DE MAL 'EWOONLIJK WORDT ER IN HET PRODUCTIEPROCES BEGONNEN MET DE COATING EN VERVOLGENS LAAGSGEWIJS NAAR BINNEN GEWERKT -AAR OMDAT DE VORM VAN DE ELEMENTEN NIET @LOSSEND IS EN DE ARCHITECT JUIST EEN IETS RUWERE STRUCTUUR WILDE IS OP DE MAL VAN BINNEN NAAR BUITEN GEWERKT $E ELEMENTEN ZIJN GEMAAKT MET EEN BRANDVERTRAGENDE POLY ESTERHARS "RANDVERTRAGERS WERKEN ECHTER ONGUNSTIG OP HET KLEURBEHOUD ZODAT IN DE HARS EEN WITTE COATING IS OPGENOMEN OM KLEURVERSCHILLEN BIJ BESCHADIGING TE MINIMALISEREN !LS LAATSTE ZIJN DE ELEMENTEN VOORZIEN VAN EEN WITTE DEKKENDE COATING (IERAAN IS VANWEGE BRANDWEEREISEN GEEN PARAFFINE TOEGEVOEGD WAARDOOR DE COATING NIET HOOGGLANZEND MAAR EIGLANZEND IS (ET RESULTAAT IS EEN PRACHTIGE LICHT GLANZENDE EXPRESSIEVE GEVEL DIE VANWEGE HET GEKOZEN MATERIAAL TOCH LICHT VAN GEWICHT IS

POLYESTER DAKKAP IN KLEUR

GIPSPLAAT DIKTE MM

GEVELELEMENT

AFWERKVLOER MET VLOERVERWARMING

AFSCHOTISOLATIE MINERALE WOL

BREEDPLAATVLOER

/PDRACHTGEVER

'EMEENTE (ARDENBERG

VERDIEPTE GOOT IN ISOLATIE

POLYESTER GEVELELEMENT

!RCHITECT

!RCHITECTENBUREAU -ARLIES 2OHMER

WATERKERENDE FOLIE

STABILEREND KOKERPROFIEL

!MSTERDAM

ISOLATIE DIKTE MM

#ONSTRUCTIEF ADVIES

3CHREUDERS "OUWTECHNIEK (ENGELO

KOOF VAN MELAMINE SPAANPLAAT

ELECTRA EN DATALEIDINGEN

'EVELELEMENTEN

0OLUX %NKHUIZEN

VOEGEN H O H MM

BANKJE VAN POLYESTER ELEMENTEN

&OTO S

-ARLIES 2OHMER

ALUMINIUM KOZIJN IN KLEUR

STAALPROFIEL VOOR ONDERSTEUNING

NUMMER OKTOBER

X MM

$E VLAKKEN VAN VERLIJMDE BASALTSTEEN EN GOUDKLEURIG ALUMINIUM PANELEN VERLENEN DE GEVELS EEN EXPRESSIEF UITERLIJK

4%#(.)%+ \ .)%57 -!4%2)!!,'%"25)+

'OUDKLEURIG GEANODISEERD ALUMINIUM 6OOR ( STOND @DE GESTOLDE INTERPRETATIE VAN DE NATUUR CENTRAAL BIJ DE ONTWERPOPGAVE VOOR WONINGEN ROND DE "RINK VAN %ILAND VAN DE 6INEX LOCATIE &LORIANDE IN (OOFDDORP $AT IS TERUG TE VINDEN IN DE GEBRUIKTE MATERIALEN HOUT GEKLOOFD EN GEZAAGD #HINEES BASALT EN GOUDKLEURIG GEANODISEERDE ALUMINIUM CASSETTEPANELEN MET EEN BLADMOTIEF (ET BASALT IS VERLIJMD TOEGEPAST EEN MODERNE VERWERKINGS METHODE VAN EEN OEROUD MATERIAAL WAARDOOR DE STEEN OP DE VOORGROND TREEDT EN NIET DE VOEG !FHANKELIJK VAN DE POSITIE IN DE GEVEL IS DE GEKLOOFDE OF DE GEZAAGDE ZIJDE ALS ZICHTZIJDE GEBRUIKT $E ALUMINIUM BEPLATING IS VOORZIEN VAN BLADMO TIEVEN ONTSTAAN DOOR EEN BLAD VAN EEN PLATAAN TE SCANNEN EN TE PIXELEN EN HET RESULTAAT DAARVAN OM TE ZETTEN IN EEN STANSVORM EN NOPPENPATROON $E PLATEN VAN DE BORSTWE RINGEN HEBBEN EEN RELIÑF MET NOPPEN EN DE HEKWERKEN ZIJN GEPERFOREERD (OEWEL ALUMINIUM GEEN EDEL METAAL IS HEEFT HET TOCH EEN GROTE WEERSTAND TEGEN CORROSIE $AT KOMT DOOR DE UITERST DUNNE OXIDEHUID DIE WORDT GEVORMD BIJ DE AANRAKING MET LUCHT "IJ HET ANODISEREN WORDT ALUMINIUM LANGS ELEKTROCHE MISCHE WEG OMGEZET IN ALUMINIUMOXIDE $OOR TOEVOEGING VAN EEN KLEURSTOF NA DE ANODISERING MAAR VOORAFGAAND AAN HET SEALEN KRIJGT HET ALUMINIUM DE GEWENSTE KLEUR $E ANODISEERLAAG BEVAT VOOR HET SEALEN EEN GROOT AANTAL UITERST KLEINE PORIÑN WAARIN DE KLEURSTOFFEN WORDEN OPGENOMEN (ET SEALEN IS EEN EINDBEWERKING WAARMEE DE PORIÑN VAN HET ALUMINIUM WORDEN VERDICHT EN DE KLEURSTOF WORDT GEFIXEERD (ET GEHELE PROCES BEPERKT DE CORROSIE VAN ALUMINIUM $E GEVELS VAN DE APPARTEMENTEN EN EENGEZINSWONINGEN TONEN EEN BOEIEND SPEL VAN CONTRASTEN TUSSEN DE HOUTEN GEVELBEKLEDING DE GLADDE GOUDKLEURIGE GEVELPANELEN EN HEK WERKEN EN HET RUWE EN GLADDE BASALT (ET EFFECT WORDT VER STERKT DOOR DE HORIZONTALE EN VERTICALE ACCENTEN IN DE GEVELS EN DE VLAKKEN MET DE VERSCHILLENDE MATERIALEN (ET BASALT EN DE GEANODISEERDE CASSETTEPANELEN GEVEN HET PROJECT NIET ALLEEN EEN EXPRESSIEF UITERLIJK MAAR OOK EEN BOUWKUNDIGE DUURZAAMHEID

/PDRACHTGEVER

9MERE /NTWIKKELING !MSTERDAM

!RCHITECT

( !RCHITECTURE 2OTTERDAM

#ONSTRUCTIE ADVIES

!"4 $ELFT

'EVELBEPLATING

0LATINOX 3PECIAL 0RODUCTS -AARHEEZE

!ANNEMER

$E 2AAD "OUW +ATWIJK

"EELDEND KUNSTENAAR

" (EANEN !MSTERDAM

&OTO S

#HRISTIAN 2ICHTERS

NUMMER OKTOBER

GOUDGEEL GEANODISEERD ALUMIUM KOZIJN

FERMACEL

MM

MULTIPLEX DIKTE MM

GOUDGEEL GEANODISEERDE

MULTIPLEX DIKTE MM

ALUMINIUM PLAAT

GEÕSOLEERDE ALUMINIUM CASSETTE MET

METSELWERK VAN GEKLOOFD

NOPPENPATROON

REGELWERK VAN ALUMINIUM , PROFIELEN

LUCHTSPOW MM

X X MM

BALKONPLAAT

WATERDICHTE DAMPOPEN FOLIE

0% FOLIE

MM

MINERALE WOL MM

BASALT MM

.ATUURLIJKE MATERIAALEIGENSCHAPPEN EN BEWERKINGEN DRAGEN BIJ AAN DE DUURZAAMHEID

6ILLA 7ELPELOO HEEFT EEN DRAGEND SKELET VAN HERGEBRUIKT STAAL MET GEVELS VAN KABELHASPELHOUT EN GLAS VAN RESTPARTIJEN

3TALEN ONDERDELEN VAN DE PATERNOSTERMACHINE

HET HOUT VAN KABELHASPELS IS GESCHIKT VOOR HERGEBRUIK

ARCHITECTENWEB MAGAZINE

4%#(.)%+ \ .)%57 -!4%2)!!,'%"25)+

VERTICAAL DETAIL

(OUT VAN KABELHASPELS $E ONTWERPERS VAN !RCHITECTEN GEBRUIKEN ZO MIN MOGE LIJK NIEUWE MATERIALEN 3AMEN MET DE STICHTING 2ECYCLICITY PROBEREN ZIJ MATERIALEN DIE NIET LANGER ALS WAARDEVOL WORDEN GEZIEN TE HERGEBRUIKEN MET ZO MIN MOGELIJK TOEVOEGING VAN ENERGIE :E LATEN ZICH DAARBIJ VERRASSEN DOOR ONVERWACHTE KANSEN DIE UIT DE EIGENSCHAPPEN VAN DE MATERIALEN NAAR VOREN KOMEN $E MATERIALEN WORDEN ZO DICHT MOGELIJK BIJ DE LOCATIE VAN HET PROJECT GEZOCHT EN IN EEN OOGSTKAART WEERGEGEVEN )N 6ILLA 7ELPELOO IN %NSCHEDE IS VOOR MEER DAN PROCENT GEBRUIK GEMAAKT VAN MATERIALEN DIE IN DE OMGEVING ZIJN GESCOUT :O IS HET GROOTSTE DEEL VAN DE STAALCONSTRUCTIE AFKOMSTIG VAN EEN TEXTIELMACHINE DIE BIJ DE FIRMA ,OUWERS ,OTEX IN %NSCHEDE STOND OPGESLAGEN (ET STAAL VAN DE ZOGE NAAMDE PATERNOSTERMACHINE IS OP LENGTE GEMAAKT GESTRAALD EN GEMENIED $E CONSTRUCTIE IS GROTENDEELS MET BOUTEN BEVESTIGD ZODAT HET MATERIAAL OOK IN DE TOEKOMST HERGEBRUIKT KAN WORDEN )N DE GEVELS IS HOUT VERWERKT UIT KABELHASPELS EEN PRODUCT DAT !RCHITECTEN EERDER GEBRUIKTE VOOR DE 2OTTEPONT

EEN TIJDELIJKE PONT VOOR DE MANIFESTATIE +UNST OP DE 2OTTE "IJ DE 4WENTSE +ABELFABRIEK BLEKEN KABELHASPELS VOORHANDEN GEWOONLIJK WORDEN DIE AFGEDANKT WANNEER DE WIELEN VERROT ZIJN $E LATJES UIT HET MIDDEN VAN DE HASPEL BLEKEN GOED TE GEBRUIKEN EN HEBBEN EEN KARAKTERISTIEKE IETS RONDE VORM DIE IN DE GEVEL TOT UITDRUKKING KOMT $E LENGTE VAN ALLE HASPEL PLANKJES IS STEEDS MM $E DIKTE VAN DE PLANKJES IS SOMS EN SOMS MM "EHALVE HOUT ZIJN IN DE GEVELS VAN 6ILLA 7ELPELOO RESTPLATEN VERWERKT VAN DE 0ILKINGTON GLASFABRIEK IN %NSCHEDE $E OP MAAT GESNEDEN RESTPARTIJ BEPAALT HET BEELD VAN DE GLAZEN DELEN VAN DE GEVEL (ET GEBRUIKTE ISOLATIEMATERIAAL IS AFKOM STIG VAN EEN GESLOOPT BEDRIJFSGEBOUW UIT DE BUURT $E LAAG EPS EN DRIE LAGEN GLASWOL MET REFLECTIEFOLIE LEVEREN AL MET AL EEN HOGERE ISOLATIEWAARDE OP DAN DE WAARDE WAARVAN WAS UITGEGAAN "IJ DIT PROJECT BEPALEN DE ONTDEKTE KWALITEITEN VAN DE HERGEBRUIKTE MATERIALEN DE DETAILLERING EN DE ARCHITECTUUR

EN DAARMEE DE ARCHITECTONISCHE EXPRESSIE

BALLASTLAAG

VERTIKALE BELATTING VAN HASPELKERNHOUT

BITUMEN

X MM

%03 ISOLATIEPLATEN MET AFSCHOT

R V S WATERSLAG

,IGNATUUR DAKELEMENTEN

STIJL EN REGELWERK

HOOGTE MM

CEMPANEL DIKTE MM

ALUMINIUM AFDEKKAP

%03 ISOLATIEPLATEN MM

STAALPROFIEL 5.0

MULTIPLEX DIKTE MM

ISOLATIE MM

VOORZETWAND INCIDENTEEL

HORIZONTAAL DETAIL

STALEN KOLOM

STERK GEVENTILEERDE SPOUW

!CTIS ISOLATIE 4RISO SUPER

CEMPANEL

MM

R V S WATERSLAG BREEDTE MM

%03 ISOLATIEPLATEN MM DAMPREMMENDE LAAG

/PDRACHTGEVER

0ARTICULIER

VERTIKALE BELATTING VAN HASPELKRENHOUT

!RCHITECT

!RCHITECTEN

X MM

MULTIPLEX DIKTE MM

#ONSTRUCTIE ADVIES

.ICO 0LUKKEL

ANTRACIETKLEURIG KOZIJN *ANISOL

NUMMER OKTOBER

ARCHITECTENWEB MAGAZINE

4%#(.)%+ \ .)%57 -!4%2)!!,'%"25)+

2OESTEND GIETIJZER (ET NIEUWE ONDERKOMEN VAN DE RADIO EN TELEVISIEZENDER 246 2IJNMOND EN ENKELE ANDERE BEDRIJVEN IS ONDERDEEL VAN DE HERONTWIKKELING VAN DE 3CHIECENTRALE IN HET 2OTTERDAMSE ,LOYDKWARTIER $E ROBUUSTE UITVOERING VERWIJST ZOWEL NAAR DE OMVANG VAN DE VOORMALIGE ELEKTRICITEITSFABRIEK ALS NAAR DE IMPOSANTE ZEESCHEPEN DIE VROEGER AFMEERDEN AAN DE NABIJ GELEGEN KADE (ET IDEE VOOR EEN GEVEL VAN ROESTBRUINE GIETIJZEREN PANELEN WERD IN OPGEVAT /MDAT EEN DERGELIJKE GEVEL VOOR ZOVER BEKEND NOG NOOIT WAS UITGEVOERD WERD OP EIGEN INITIATIEF ONDERZOEK GEDAAN NAAR HET FABRICEREN VAN DE PANELEN -ET EEN PRODUCENT WERD ONDER MEER EEN MOCK UP ONTWIKKELD WAARBIJ DE VERROESTING LANGE TIJD WERD GEVOLGD (ET GEVELMATERIAAL IS GEÕNSPIREERD OP ROESTENDE PUTDEKSELS $OOR EEN VERBORGEN GOTENSYSTEEM LOOPT ER GEEN AFLOPEND ROESTWATER OP DE RAMEN OF OP DE STRAAT MAAR WORDT HET DIRECT OP HET RIOOL GELOOSD $E PANELEN KLEUREN IN HET BEGIN ORANJE EN ZULLEN NA EEN JAAR DONKERBRUIN WORDEN DOOR DE VERANDERING VAN &E / IN &E / /NDERZOEK HEEFT AANGETOOND DAT DEZE CHEMISCHE VERBINDING EEN STABIELE HARDE BRUINE KORST OP DE PANELEN VORMT

$E PANELEN VAN BIJ CENTIMETER ZIJN GEGOTEN UIT MET DE HAND GEMAAKTE WASSEN MALLEN %R ZIJN ACHT VERSCHILLENDE PATRONEN ONTWORPEN DIE DE GESCHIEDENIS EN TOEKOMST VAN DEZE HAVEN EN INDUSTRIELOCATIE UITBEELDEN $E PANELEN ZIJN IN EEN DOORLOPEND PATROON GERANGSCHIKT EN OPGEHANGEN MET BEHULP VAN EEN SPECIAAL SYSTEEM DAT ONDER MEER BESTAAT UIT MEEGEGOTEN HAKEN AAN DE ACHTERZIJDE VAN DE PANELEN $E GLASELEMENTEN IN DE GEVEL ZIJN UITGEVOERD VOLGENS EEN @EERSTE HUID PRINCIPE WAARBIJ ZONWERING IN DE SPOUW IS GEÕNTEGREERD $IT PRINCIPE ZORGT ERVOOR DAT DE ZONBELASTING IN HET GEBOUW LAAG WORDT GEHOUDEN 3AMEN MET DE BETONAC TIVERING IN DE VLOEREN DRAAGT DE GEVEL BIJ TOT EEN AANGENAAM BINNENKLIMAAT $AARTOE ZIJN KLEPRAMEN OPGENOMEN ZODAT OOK RECHTSTREEKS BUITENLUCHT KAN WORDEN BINNENGELATEN

ONTWERP

-EI ARCHITECTEN EN STEDENBOUWERS

2OBERT 7INKEL

GEVELPANELEN

3TUDIO *OB

OPDRACHTGEVER

/"2 /NTWIKKELINGS"EDRIJF 2OTTERDAM

TEKST

-ARCEL 4EUNISSEN

$E ORANJE PANELEN ZULLEN NA ONGEVEER EEN JAAR DONKERBRUIN VERKLEUREN DOOR DE VERANDERING VAN &E / IN &E /

NUMMER OKTOBER

(OUT KUNSTSTOF COMPOSIETEN

$RAGENDE GLAZEN LIGGERS

4WINSON IS EEN HOUT KUNSTSTOF COMPOSIET NET ZOALS $ECODECK EN 4ECH 7OOD (ET IS RECENT OP DE MARKT GEKOMEN EN BESTAAT VOOR UIT HOUT EN VOOR UIT PVC $E COMPOSIET PRO BEERT DE VOORDELEN VAN BEIDE MATERIALEN TE VERENIGEN HET NATUURLIJKE VAN HOUT EN DE ONDERHOUDSVRIENDELIJKHEID VAN PVC $ECEUNINCK HEEFT 4WINSON TERRASDELEN / TERRACE EN GEVEL DELEN / FACE ONTWIKKELD IN ACHT VERSCHILLENDE KLEUREN $E GEVELDELEN ZIJN VERKRIJGBAAR ALS VERTICALE EN HORIZONTALE GEVEL DELEN EN DE TERRASDELEN ZIJN TWEEZIJDIG TE GEBRUIKEN $AARDOOR IS ER KEUS TUSSEN TWEE VERSCHILLENDE STRUCTUREN EEN FIJNE EN EEN GROVE 4WINSON IS PRIMA BESTAND TEGEN ZOUT SMEEROLIE EN WATER MAAR MINDER BESTAND TEGEN ZUREN BASEN EN VERVEN (ET MATERIAAL ZELF IS WATERBESTENDIG SPLINTER EN ROTVRIJ EN KAN ZOWEL BINNEN ALS BUITEN WORDEN TOEGEPAST $E COMPOSIETEN KUNNEN WORDEN BEWERKT MET GEREEDSCHAPPEN DIE GEWOONLIJK VOOR HOUTBEWERKING WORDEN GEBRUIKT /M DE HECHTING VAN VUIL SCHIMMELS EN ALGEN TE VOORKOMEN ZIJN DE HOUTVEZELS

DIE ALS GRONDSTOF DIENEN VOLLEDIG INGEPAKT IN EEN SYNTHETISCH MATERIAAL 4WINSON IS RECYCLEBAAR EN BEVAT DENNENHOUT UIT BOSSEN DIE STEEDS WEER WORDEN HERBEPLANT

'LAS VLOEIT NIET BIJ BEZWIJKEN MAAR BREEKT BROS ZONDER AANKON DIGING $AARBIJ KAN GLAS GOED DRUKSPANNINGEN VERDRAGEN MAAR SLECHTS BEPERKT TREKSPANNINGEN OPNEMEN $E ONDERZOEKSGROEP 'LASS 4RANSPARENCY VAN DE FACULTEIT "OUWKUNDE AAN DE 45 $ELFT DOET ONDERZOEK NAAR HET GEBRUIK VAN GLAS ALS CONSTRUCTIE MATERIAAL -ET HET PROTOTYPE VAN !LL 4RANSPARENT 0AVILION HEBBEN DE ONDERZOEKERS VAN DE 45 $ELFT IN SAMEN MET GLASLEVE RANCIER 6AN .OORDENNEGROEP AANGETOOND DAT LIGGERS KOLOMMEN EN GEVELS GEHEEL VAN GLAS GEMAAKT KUNNEN WORDEN ÏN VEILIG ZIJN $E VEILIGHEID VAN GLAZEN LIGGERS WORDT VAAK GEWAARBORGD DOOR ZE TE OVERDIMENSIONEREN %EN ANDERE METHODE DIE OVEREENKOM STEN VORMT MET NAGESPANNEN BETONLIGGERS IS HET VOORSPANNEN VAN GLAS DOOR GLAZEN LIGGERS TE @WAPENEN )N HET PAVILJOEN ZIJN DIVERSE @GEWAPENDE GLAZEN LIGGERS TOEGE PAST DIE UITGEBREID ZIJN GETEST )N DE GLAZEN LIGGERS ZIJN RVS PRO FIELEN OPGENOMEN DIE DE TREKSPANNINGEN OPNEMEN WANNEER HET GLAS BEZWIJKT "ELANGRIJK IS DAT DE LIGGERS BIJ DE VERSCHILLENDE TES TEN NIET PLOTSELING BEZWEKEN MAAR DOOR DE BARSTEN IN HET GLAS EEN WAARSCHUWING GAVEN TERWIJL DE LIGGERS NOG EEN SIGNIFICANTE BELASTING KONDEN DRAGEN )N HET ONDERZOEK ZIJN OOK TRANSPARANTE KUNSTSTOF VERBINDINGEN GETEST EN ER WORDT EEN METER LANGE GELAMINEERDE EN VERLIJMDE GLAZEN LIGGER ONTWIKKELD

/NDERZOEK

'LASS 4RANSPARENCY RESEARCH GROUP

&RED 6EER &REEK "OS #HRISTIAN ,OUTER

WWW GLASS BK TUDELFT NL

#OPYRIGHT ILLUSTRATIES

(ANS +RàSE !63 "OUWKUNDE

&OTOGRAFIE

$ECEUNINCK

#HRISTIAN ,OUTER ' 4 RESEARCH GROUP

6ERWIJZING

WWW DECEUNINCK BE EN WWW TWINSON BE

45 $ELFT

ARCHITECTENWEB MAGAZINE

4%#(.)%+ \ .)%57 -!4%2)!!,'%"25)+

'EWICHTSBESPARING MET FERROCEMENT

'LASVEZELVERSTERKT BETON

-ICRO"ETON OOK WEL FERROCEMENT GENOEMD BESTAAT UIT WAPENINGSSTAAL MET DAAROMHEEN EEN DUNNE MAAR UITERST DICHTE LAAG CEMENT WAARDOOR HET LICHT VAN GEWICHT IS (ET MATERIAAL IS EEN UITKOMST OM BESTAANDE GALERIJEN EN BALKONS OP TE HOGEN MAAR ER KUNNEN OOK LUIFELS EN GEPREFABRICEERDE BALKONS VAN WORDEN GEMAAKT (ET MATERIAAL IS BIJVOORBEELD TOEGEPAST ALS DEK IN HET WONINGBOUWPROJECT DE (OVEN IN (AARLEM EN ZAL OOK OP )*BURG IN "LOK WORDEN TOEGEPAST -ET MILLIMETER DIKKE VLOERELEMENTEN BIJ EEN GEWICHT VAN CIRCA KILOGRAM PER VIERKANTE METER IS EEN VRIJE OVER SPANNING VAN MILLIMETER HAALBAAR 6OOR "LOK WORDEN ECHTER MILLIMETER DIKKE PLANKEN ONTWIKKELD DIE MIL LIMETER KUNNEN OVERSPANNEN (ET RELATIEF LAGE GEWICHT IS EEN VOORDEEL BIJ HET LEGGEN EN MAAKT DIT PRODUCT GESCHIKT VOOR RENOVATIEPROJECTEN $E VLOERELEMENTEN ZIJN WEERBESTENDIG EN DANKZIJ EEN ANTISLIPPROFILERING VEILIG IN HET GEBRUIK 6OOR DE PRODUCTIE VAN LICHTGEWICHT BALKONS MET FERROCEMENT WORDT EEN VULLING VAN POLYSTYREEN SCHUIM GEBRUIKT $ANKZIJ DIE PRODUCTIEMETHODE ZIJN LICHTGEWICHT BALKONS VAN KILOGRAM PER VIERKANTE METER TE LEVEREN

(ET EEUWENOUDE VEELVULDIG TOEGEPASTE BOUWMATERIAAL BETON KRIJGT DOOR TOEVOEGING VAN GLASVEZELS NIEUWE TOEPAS SINGSMOGELIJKHEDEN &IBRE # EEN COMPOSIET VAN GLASVEZELS EN BETON OOK WEL GLASVEZELVERSTERKT BETON GENOEMD MAAKT ZEER DUNNE MAAR STERKE ELEMENTEN VAN Ì MM MOGE LIJK $OORDAT WAPENINGSSTAAL MET DE BIJBEHORENDE BENODIGDE DEKKING ONTBREEKT ZIJN DE DUNNE BETONELEMENTEN LICHT VAN GEWICHT $OOR EXTRUSIE KUNNEN LAGEN GLASVEZELS IN HET BETON WORDEN GEBRACHT $AT KAN IN DE VORM VAN LOSSE VEZELS

MAAR OOK ALS VEZELMATTEN (ET MATERIAAL IS VERKRIJGBAAR IN VERSCHILLENDE KLEUREN EN MET VERSCHILLENDE OPPERVLAKTEN 'LASVEZELVERSTERKT BETON COMBINEERT DE EIGENSCHAPPEN VAN TWEE MATERIALEN IN ÏÏN PRODUCT (ET KAN IN MALLEN WORDEN GEGOTEN EN IS EVEN DUURZAAM ALS BETON $ANKZIJ DE GLASVEZELS IS HET BRANDWEREND EN LICHT VAN GEWICHT (ET MATERIAAL KAN GERECYCLED WORDEN EN IS GEHEEL GEBASEERD OP ORGANISCHE GRONDSTOFFEN

!RCHITECT

DE (OVEN -ARCO (ENSSEN ARCHITECTEN

BV "LOK $ÚLL ATELIER VOOR BOUWKUNST

,EVERANCIER

2IEDER

6ERWIJZINGEN

WWW MICROBETON NL

6ERWIJZING

WWW RIEDER CC

NUMMER OKTOBER

Innovatief van Foreco

Duurzaamheid met de waarborg van 15 jaar projectgarantie Bouwen begint met WaxedWood®, het duurzame en waterwerende hout van Foreco. Het geheim zit ‘m in het unieke productieproces waardoor WaxedWood® nooit door houtrot wordt aangetast.

Zo is WaxedWood® optimaal beschermd in weer en wind. Bovendien is WaxedWood®® gemaakt van naaldhout uit duurzaam beheerde Europese bossen. Het totaal aan eigenschappen maakt WaxedWood® uitmuntend geschikt voor projecten in woning- en utiliteitsbouw en biedt ongekende mogelijkheden.

WaxedWood® van Foreco: • wordt 15 jaar gegarandeerd tegen houtaantasting door de onafhankelijke stichting SGVH; • is efficiënt verwerkbaar en makkelijk hanteerbaar; • kan geleverd worden met FSCof PEFC-label; • is verkrijgbaar in 25 fraaie transparante of dekkende kleuren; • wordt geproduceerd volgens ISO 9001-2000 en onder KOMO-certificaat.

Meer weten over de onbegrensde mogelijkheden van WaxedWood® of onze andere innovatieve oplossingen op houtgebied?

Neem dan vrijblijvend contact met ons op.

Bel 0529 43 15 48 voor meer informatie. pagina 1 Foreco BV, Dalmsholterweg 5, Dalfsen,Telefoon +31 529 43 15 48, www.foreco.nl

G .TH. RIETVELD & GISPEN

Mondial 2007 www.gispen.com

Gispen WV01 WIRO VAN VILSTEREN VOOR GISPEN

Gratis jaarboek t.w.v. â‚Ź39,50 bij een jaarabonnement op Architectenweb Magazine Kijk snel op pagina 58

PRODUCTINFORMATIE Q Flexibele verlichting

De strak vormgegeven aluminium armaturen van Composit creëren tegelijkertijd indirecte algemene verlichting en directe accentverlichting. Door het verenigen van verschillende wijzen van verlichting in één armatuur, kan worden ingespeeld op de specifieke eigenschappen van de te verlichten ruimte. De structurele Multi-lampelementen zijn verkrijgbaar in drie verschillende lengtes. Verder vergroten de additionele afschermingen van de lampen de ruime toepassingsmogelijkheden van Composit. Flexibiliteit is dan ook het belangrijkste kenmerk van dit systeem.

Lineaire verbindingen, L-vormige hoekverbindingen, en overspanners maken het mogelijk om veelvoudige composities te verkrijgen, zoals individuele lineaire rijen, continue rijen of dubbel lineaire rijen. Een compactere versie van Composit is speciaal ontworpen voor de winkelsector.

iGuzinni illuminazione Benelux www.iguzzini.nl Q architectenweb.nl/bp8466/

Q Religieuze glaswand Het door Stef Hagemeier ontworpen absisraam van de Andreas, Petrus en Pauluskerk in Maassluis heeft een lengte van 23 bij 3 meter. De glaswand is onderverdeeld in 20 panelen die in de horizontale kromming van het gebouw staan en daarbij heeft het raam ook nog een verticale kromming.

Over de totale glaswand is de proloog van het evangelie van Johannes weergegeven. De bijbeltekst is gematerialiseerd in 3D-glas. De teksten zijn transparant en de achtergrond is fijnkorrelig en diffuus van structuur. Om de 1500 letters strak te smelten in het 12 mm dikke floatglas is een speciale techniek ontwikkeld. Het absisraam is daardoor uniek en past bij het karakter van het vernieuwende kerkgebouw.

360 glas bv www360glas.com Q architectenweb.nl/bp8473/

102

architectenweb magazine

Q Kleurrijke verlichting De nieuwe door Tobias Grau ontworpen Casino is een LEDarmatuur dat met een simpele druk op de knop naar ĂŠĂŠn van de acht verschillende kleuren kan wisselen. Met een dubbelklik wordt een cyclus in gang gezet waarmee de kleur om de vijf minuten verandert. Het warme witte licht van de tweede LED-lamp, dat door een lens naar beneden wordt geconcentreerd, kan worden gedimd met een knopje aan de bovenkant van het armatuur. Casino is 375 mm lang en heeft een diameter van 59 mm.

Tobias Grau www.tobias-grau.com Q architectenweb.nl/bp8475/

Q Modulair spanningsprofiel Het systeem maakt het mogelijk om op elke gewenste plek een adapter of stekker op het spanningsprofiel aan te brengen. Dit maakt een einde aan het gebruikelijke beeld van een wirwar van bedradingen en stekkers, thuis en met name op kantoren. De ontwikkeling van het verdwijnen van de traditionele kabelgoten resulteert met Eubiq in een stijlvol en flexibel systeem voor spanning- en datakabels. Het systeem heeft een groot vermogen: per strekkende meter kunnen twaalf Eubiq-adapters of zestien Eubiq-stekkers worden geplaatst.

De eenvoudig te installeren, modulaire profielen van geanodiseerd aluminium zijn zowel geschikt voor inbouw als voor opbouw. Daarbij is het systeem veilig: de gebruiker kan alleen in contact komen met de aarde en nooit met de spanning.

Eubiq Benelux BV www.eubiq-benelux.com Q architectenweb.nl/bp8476/

nummer 13 - oktober 2007

103

PRODUCTINFORMATIE Q Kunst op de vloer SignatureWorks is een collectie tapijttegels die speciaal voor architecten en designers is vervaardigd. Zij kunnen hun signatuur geven aan modulaire vloerbedekkingen. De eerste dessins zijn ontworpen door de Deense architect Niels Peter Flint en omvatten drie innovatieve designconcepten: Paint On, Collage en Digital.

Paint-On bestaat uit vijf dessins die zijn ontstaan vanuit het toepassen van de ‘splash on- techniek’, waarbij de ontwerper verf gooit op witte tapijttegels. De techniek stamt uit het oude China waar Boeddhistische monniken een vergelijkbare techniek gebruikten om te mediteren en zich te verzetten tegen de keizer. Dit maakproces geeft de vrijheid om gedachten uit het onderbewustzijn te visualiseren via energie-explosies.

SignatureWorks en de drie designconcepten worden op diverse Europese locaties met een serie evenementen gelanceerd.

Interfaceflor www.interfaceflor.eu Q architectenweb.nl/bp8477/

Q Echte matte Zweedse houtverf

Vanwege de schaarste van rood aardpigment werd de zogenaamde Schlamm Färg-verf tot nu toe alleen in Scandinavië verkocht. Falu Röd, de bekendste kleur, werd gemaakt met roodkleurige afvalerts uit Zweedse kopermijnen. Falu Röd is technisch verder ontwikkeld maar de ingrediënten zijn onveranderd. Vanwege de lijnolie ruikt de verf lekker en smeert gemakkelijk uit. De verf op waterbasis heeft een open structuur en vormt geen afdekkende film. Het hout kan daardoor ademen en eventueel met de verflaag krimpen en uitzetten.

104

De verf is waterafstotend, conserverend en door het matte karakter simpel aan te brengen. Omdat de verf niet bladdert, is overschilderen en bijwerken altijd mogelijk. Voor verschillende houtsoorten en gewenste kleurresultaten zijn diverse impregneringen ontwikkeld.

MOOSE FÄRG www.moosefarg.nl Q architectenweb.nl/bp8478/

architectenweb magazine

Q Bescherming van platte daken SECURIGARD速 betreft een nieuw, uitgebreid assortiment snel te installeren balustrades uit thermisch verzinkt staal voor het beschermen van alle typen van platte daken en dakterrassen. De esthetisch verantwoorde modellen zijn gestandaardiseerd en geschikt voor gebouwen met een stalen, stenen of betonnen structuur met dakrand. SECURIGARD速 omvat ook diverse elementen die de toegang en begaanbaarheid van technische terrassen verbeteren. Voor een betere afstemming op de architectuur van het gebouw kunnen de balustrades na het verzinken gelakt worden, in elke gewenste RAL-kleur.

De toepassing van ballastblokken maakt het doorboren van constructie of dakbedekking overbodig.

ETANCO Nederland www.etanco.nl Q architectenweb.nl/bp8479/

Q Haard met LED-technologie

De elektrische haard Lanza is een geschikt sfeeraccent in een strak vormgegeven interieur. De platte haard is aan de voorkant beglaasd en kan worden omlijst met een zwarte, grijze of witte plaat. Lanza kan binnen enkele minuten op elke plek worden gehangen waarbij alleen een geaard stopcontact nodig is. Opvallend is het natuurechte vuurbeeld van Vario Flame速. Dit door LED-technologie gecre谷erde vlammenspel werkt op zwakstroom, waardoor een besparing tot 75% ten opzichte van traditionele verlichting kan worden bereikt. Het

nummer 13 - oktober 2007

lage stroomverbruik resulteert in een lange levensduur en minimaal onderhoud. De verwarming kan naar keuze worden ingeschakeld. Een afstandsbediening wordt standaard meegeleverd.

DRU Verwarming B.V. www.dru.nl Q architectenweb.nl/bp8494/

105

PRODUCTINFORMATIE Q Schitterende wanden De toepassingsmogelijkheden van de Diametral glaspanelen en tegels zijn net zo rijk als de uiterlijke eigenschappen van deze nieuwe productlijn. De tegels en panelen zijn in alle vormen en maten leverbaar en zowel interieur als exterieur toepasbaar. Voor de afwerking van binnenwanden, vloeren en plafonds kan gekozen worden voor een inleg van goud, zilver look, bladeren of verschillende soorten houtfineer. De meest luxe variant heeft een inleg van 97.500 Swarovski® kristallen per vierkante meter, waarbij uit een ruim kleurenassortiment kan worden gekozen.

De toegepaste materialen zijn waterbestendig waardoor het oppervlak makkelijk te reinigen is. UV-straling heeft geen invloed zodat kleur een lange levensduur heeft.

Diametral www.diametral.nl Q architectenweb.nl/bp8496/

Q Antibacterieel glas AntiBacterial GlassTM is een wereldprimeur van AGC Flat Glass Europe, het vroegere Glaverbell. Het elimineren van micro-organismen op het glasoppervlak is gebaseerd op een al bij de Romeinen bekende werking van zilver. Het gepatenteerde procedé bestaat uit de verspreiding van zilverionen in de bovenste lagen van het glas. Het contact tussen deze ionen en bacteriën leidt tot vernietiging van de laatste. Het glas kan voor allerlei oppervlakken gebruikt worden, zoals beglazingen, muurbekledingen en spiegels. Niet in de laatste plaats kan het product een oplossing bieden in het bestrijden van ziekenhuisinfecties.

AGC Flat Glass Europe www.agc-flatglass.eu Q architectenweb.nl/bp8497/

106

architectenweb magazine

Q Kleurrijk kraanwater De nieuwe modellen Quadrato en Ovale zijn leverbaar in chroom en geborsteld nikkel. De rechthoekig of ovaal uitgevoerde kranen onderscheiden zich door een techniek die het mogelijk maakt uitstromend water te kleuren in relatie tot de uitstroomtemperatuur. Deze nog maar recent ontwikkelde techniek is gebaseerd op de toepassing van LED-verlichting.

GUGLIELMI is als eerste erin geslaagd water te kleuren zonder hulp van elektrische stroom. Er wordt gebruik gemaakt van de doorstromende waterhoeveelheid bij het openen van de kraan. Hierdoor wordt stroom opgewekt binnen een speciaal kastje dat onder de wastafel of het aanrecht is aangebracht. Het vermogen is toereikend om de LED-lampen in verschillende kleuren te laten branden, door een constante meting van de temperatuur van het uitstromend water.

Yessan Agenturen Nederland www.guglielmi-kranen.nl Q architectenweb.nl/bp8498/

Q Geoptimaliseerd zonneboilersysteem Hoewel zonne-energie zeer duurzaam is, zijn de toepassingen in Nederland beperkt. Veel op de markt gebrachte systemen zijn overwegend ontwikkeld vanuit een installatietechnisch gezichtspunt. Ze zijn daarom vaak duur en niet altijd esthetisch verantwoord.

Het Clearline zonneboilersysteem is vanaf de basis nieuw ontwikkeld en zoveel mogelijk geperfectioneerd wat betreft kostprijs en montagetijd. Extra aandacht is besteed aan de vormgeving. Het 80 mm hoge paneel wordt tussen de dakpannen gemonteerd, waarna het als een strak raam in het dakvlak opgaat.

Het systeem bestaat uit een vlakke paneelcollector van 3 m2, een boiler van 150 liter en een controller unit. Clearline kan met bijna alle standaard (combi-)ketels worden gecombineerd.

Helios Energie Systemen bv www.helios-energie.nl Q architectenweb.nl/bp8499/

nummer 13 - oktober 2007

107

PRODUCTINFORMATIE Q Chemische verduurzaming van bouwmaterialen Het innovatieve Dry-Treat Stain-Proof werkt door de oppervlakte van het bouwmateriaal te wijzigen en de absorptiekenmerken te veranderen. Dit wordt bereikt door een chemische reactie. Het resultaat is dat water, zouten en oliën worden afgestoten. Wanneer de verbinding op het poreuze bouwmateriaal wordt gespoten, reageert het direct op de vochtigheid in de lucht en in het materiaal. De waterafstotende verbinding zet zich aan het materiaal vast, waar het als afweermiddel dienst doet. Tegelijkertijd laat de verbinding de doorgang van waterdamp toe, zodat bijvoorbeeld beton kan ademen.

fragent excellent products www.drytreat@fragent.com Q architectenweb.nl/bp8500/

Q Kunststof raam- en deursysteem Schüco Corona CT 70 Accent is een energiezuinig kunststof raam- en deursysteem. Twee extra luchtkamers in de profielen zorgen voor zeer hoge isolatiewaarden. De verdiept liggende profielen zijn geschikt voor vele toepassingen en varianten, zoals naar binnen en naar buiten openende ramen, draaivalramen en schuifvalramen en (stolp)deuren. Verder zijn ook verticale schuiframen, zoals die vaak in oudere buurten voorkomen, optisch reproduceerbaar.

De energiezuinige profielen zijn op dusdanige wijze ontworpen, dat er mogelijkheden bestaan voor snellere en meer economische assemblagetechnieken bij de raam- en deurfabrikanten. Het systeem kent verder een groot bedieningsgemak en het onderhoud is eenvoudig.

Schüco Nederland b.v. www.schueco.nl Q architectenweb.nl/bp8521/

108

architectenweb magazine

Bouwproducten vindt u eenvoudig en doeltreffend op architectenweb.nl

architectenweb

www.architectenweb.nl/bouwproducten

Belangrijkste kenmerken productgids - Presentaties over circa 2.900 bouwproducten - Handige zoekfunctie op productsoort, trefwoord en naam leverancier - Wekelijks aangevuld met nieuwe bouwproducten - Heldere productbladen in woord en beeld, gericht op de esthetische producteigenschappen - Responsformulier voor het aanvragen van documentatie Schrijf u ook online in op onze wekelijkse nieuwsbrief met productnieuws!

Uw bouwproducten ook op architectenweb.nl? Word dan lid van Architectenweb.nl en presenteer uw bouwproducten op de grootste architectuursite van Nederland. (meld u aan op www.architectenweb.nl/wordlid).

online

U blijft graag op de hoogte van het laatste bouwproductnieuws. Logisch, want kennis van de laatste ontwikkelingen stelt u mede in staat vernieuwende gebouwen te ontwerpen. Maar ook als u zich alleen wilt oriĂŤnteren op wat er zoal op de markt te verkrijgen is, biedt de Architectenweb productgids u de uitkomst. Momenteel vindt u van maar liefst 2.900 bouwproducten uitgebreide productinformatie in woord ĂŠn beeld.

NIEUW ONLINE | BOUWPRODUCTEN

Nieuwe bouwproducten op architectenweb.nl

Op deze pagina treft u een selectie aan van bouwproducten die recent zijn toegevoegd aan de bouwproductgids op architectenweb.nl. Voor een volledig overzicht van alle bouwproducten surft u naar www.architectenweb.nl/bouwproducten.

Schoorsteensysteem

IN1™ damwand

Met dit systeem kan voor vrijwel ieder daktype een gemetselde schoorsteen gemaakt worden. Het semi-prefab systeem is volledig loodvrij en bestaat uit twee hoofdonderdelen: een kunststof bak en een metselplateau. De waterkerende bak wordt in het dakvlak geplaatst en omrand met een gootstuk. Next Schoorsteensystemen Q architectenweb.nl/bp8350/

Met de damwand worden verschillende productvoordelen gecombineerd. Het betreft een gevingerlaste constructie van duurzaam hardhout en onverduurzaamd naaldhout. Het naaldhout voldoet door afwezigheid van zuurstof prima voor toepassingen onder water. Op en boven de waterlijn wordt een hardhouten opzetstuk gebruikt. Reef Hout Q architectenweb.nl/bp8351/

EFTE lichtkoepel

Verduurzaamd WaxedWood®

Solidsan®

In aanvulling op de bekende ETFE luchtkussendaken is een gestandaardiseerde ETFE lichtkoepel op de markt gebracht. Het product is momenteel verkrijgbaar in een afmeting van 3 x 3 meter. Hierbij is een staalprofiel inbegrepen dat de horizontale (spat)krachten opneemt.

Buitink Technology

Deze geïmpregneerde en waterwerende houtspecialiteit biedt veel mogelijkheden. WaxedWood® is volledig onderhoudsvrij en onder vacuüm en druk geïmpregneerd tegen houtaantasting. De wasemulsie in de houtporiën voorkomt dat water het hout binnendringt. Foreco innovatief in hout

Solidsan® is de merknaam voor solid surface, een synthetisch composietmateriaal met duurzaam oppervlak dat onder meer wordt gebruikt voor wastafels. Het poriënvrije materiaal ziet er uit als graniet.

Solidsan® neemt de temperatuur van de omgeving aan, wat veel mensen als aangenaam ervaren. s.a.

INTERSAN b.v.

Q architectenweb.nl/bp8361/

Q architectenweb.nl/bp8357/

Q architectenweb.nl/bp8360/

Uw bouwproducten ook op architectenweb.nl?

Word dan lid van Architectenweb. nl en presenteer uw bouwproducten op de grootste architectuursite van Nederland.

110

architectenweb magazine

Fotobehang

Gecoat schuimmeubilair

Rhino Vovray

Ieder gewenst fotobehang is mogelijk met vlies- en vinylbehang en vinylfolies van Betiche. Vinylbehang bestaat uit een katoenen drager met een kunststof deklaag. Deze laag is duurzaam, brandwerend en gemakkelijk te reinigen. Voor het bekleden van gladde ondergronden worden zelfklevende folies aanbevolen.

Betiche Wallpaper Q architectenweb.nl/bp8377/

Het innovatieve meubilair is geschikt voor binnen en voor buiten en biedt ruime mogelijkheden. Door de lichte materialen zijn de meubelen in nagenoeg alle branches toepasbaar.

Grote voordelen zijn de afwezigheid van stiknaden en de waterdichte afwerking in een groot assortiment van vormen en kleuren. Basic Specials BV Q architectenweb.nl/bp8390/

De kluis is een veilige opbergplaats voor fietsen in de openbare ruimte. De vijf compartimenten zijn van elkaar gescheiden, zodat fietstassen of kinderzitjes in een apart compartiment kunnen worden achtergelaten. De openingen bieden voldoende luchtcirculatie en zorgen voor herkenbaarheid van de tweewielers.

Rhinosystems Q architectenweb.nl/bp8425/

Petra Blaisse gordijnen

Strengpersstenen

Lamellenzonwering

Voor dit project van UN-Studio ontwikkelde het Inside Outside team een akoestische wand en zonfilterende, verduisterende, akoestisch absorberende gordijnen Gerriets werkte samen met het team bij de materiaal- en brandbaarheidproeven en de vervaardiging van drie typen doeken en de gebogen rails. Gerriets Benelux Q architectenweb.nl/bp8429/

De strengpersstenen van MuhrLichterfeld zijn vormvast, hebben een lage wateropname, een hoge vormvastheid en zijn in diverse kleuren leverbaar. Door toevoeging van kolen en zout, gevolgd door regulatie van brandtemperatuur en luchttoevoer ontstaat een fijne kleurnuancering.

KWG Europe BV

De lamellenzonwering voor de buitenzijde absorbeert en reflecteert stralingsenergie. De warmte hoeft niet door ventilatie of koeling te worden afgevoerd, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan de energieprestatienormen. Colt biedt een breed programma buitenzonwering voor vrijwel iedere toepassing. Colt International Q architectenweb.nl/bp8439/

nummer 13 - oktober 2007

Q architectenweb.nl/bp8431/

111

Met Alcoa Architectuursystemen maakt u geschiedenis door aan de toekomst te bouwen

Aluminium systemen voor ramen, deuren, serres en gevels

Harderwijk

tel. 0341-464611

www.alcoa-architectuursystemen.nl

Van buiten zitten naar buiten loungen De trend was al onmiskenbaar; we willen niet buiten zitten, maar buiten loungen. Met “In the Mood” van Falco vonden we precies wat we zochten. Stoer graniet zonder fundering te gebruiken, vandalismebestendig, strakke vormgeving en eindeloos veel opstellingsmogelijkheden voor een gevarieerd stadsbeeld. Er zijn immers banken, loungebanken, stoelen, poefs, tafels. Een beetje zoals op je eigen terras, maar dan geschikt voor de openbare ruimte en onze burgers. In the mood van Falco bracht ons helemaal in loungestemming.

M E E R WE TE N O V E R D E S I G N S TR A ATM E UBIL AIR?

Vraag het 308 pagina’s dikke Falco Grote Buitenboek aan. Bel (0546) 55 44 44 of kijk op www.falco.nl

9L@C;@E> @EJG@I8K@FEJ iXd\e# [\li\e# mc`\j^\m\cj \e qfen\i`e^

I\peX\ij fekn`bb\ck Xcld`e`ld jpjk\d\e mffi iXd\e# [\li\e# mc`\j^\m\cj \e qfen\i`e^ [`\ q`Z_ fe[\ijZ_\`[\e `e bnXc`k\`k# ]leZk`feXc`k\`k \e mfid^\m`e^% ;XXiY`a c\`[k jXd\en\ib`e^ d\k XiZ_`k\Zk\e kfk fgmXcc\e[ Zi\Xk`\m\ \e `eefmXk`\m\ fgcfjj`e^\e% ;\ jk`ac mXe I\peX\ij `j m\ie`\ln\e[% Fej e`\ln\ cf^f jkiXXck [\ biXZ_k \e ^if\` l`k [`\ ef[`^ `j fd ln gXike\i mffi XiZ_`k\Zkfe`jZ_\ fgcfjj`e^\e k\ q`ae% D\k Xcld`e`ld Xcj dXk\i`XXc [Xk Y`a l`kjk\b ^\jZ_`bk `j fd `ejg`i\i\e[\ XiZ_`k\Zklli k\ i\Xc`j\i\e% Ln Zi\Xk`m`k\`k bfdk kfk c\m\e d\k I\peX\ij% 9\ek l ^\ ek\i\jj\\i[ `e [\ XiZ_`k\Zkfe`jZ_\ df^\c`ab_\[\e mXe [\ gif[lZk\e mXe I\peX\ij6 E\\d [Xe ZfekXZk fg d\k feq\ XiZ_`k\Zk\eX[m`j\lij% B`ab fg nnn%i\peX\ij%ec f] Y\c '+0) Ã ,- (' )'%

N\ Yi`e^ Xcld`e`ld kf c`]\

THEM@GAZINE | MEUBILAIR

Het aanbod van nieuwe meubels is dit jaar overweldigend, heel divers en zeer uitdagend. Promoot de ene designer strakke meubels in pasteltinten, anderen pakken juist uit met kunstzinnige ontwerpen in felle kleuren of volumineuze vormen in nieuwe materialen. Vanwege de meubelbeurs in Milaan is er de nodige aandacht voor Italiaans design, maar ook de Hollandse ontwerpers laten van zich horen. Meubels zijn de trends voorbij: wat de klant zoekt kan worden geleverd.

Door Jeroen van Nieuwenhuizen

De trend voorbij C

entraal in veel collecties staan stoelen, banken en kasten. Het is verbazingwekkend dat ontwerpers keer op keer in staat blijken te zijn met verrassende of opzienbarende ontwerpen te komen. Dat wordt ten dele mogelijk gemaakt door de niet aflatende stroom nieuwe materialen, waaronder veel composieten, maar vaker door slimme oplossingen en de creativiteit van de ontwerpers en meubelmakers zelf.

De door Ward Huting ontworpen spankast vormt een uitdaging voor de gebruiker

116

Design De Eindhovense Design Academy organiseerde in Milaan een grote overzichtstentoonstelling ter ere van zijn 60-jarig bestaan.

Nederlandse meubelontwerpers lijken op die tentoonstelling meer dan ooit te balanceren op de grens tussen kunst en design. Voorbeelden zijn de meubels van Studio Job, het doolhof met gehaakte sculpturen van Marcel Wanders en de poĂŤtische werken van Ineke Hans.

architectenweb magazine

Topdesign gebaseerd op hergebruik van rubber

De meubels van de Box-serie kunnen geschakeld worden

Volumineus Volumineus vormgegeven meubels kunnen, als zij gecombineerd worden met eenvoudige vormen, een interieur domineren. Voorbeelden zijn de Wave bank, fauteuil, tafel en stoel van Palau. Het bedrijf, dat eigen ontwerpers in dienst heeft, presenteert de Wave in pastelkleurige stoffen en in leer.

Maar ook de Zn4, een kast ontworpen door Hans de Klerk, is een robuuste en volumineuze verschijning. Een ander voorbeeld is de Transplastic serie van de Campana brothers met plastic zittingen in vrije vormen van Braziliaans Apuî, een vezelsoort. Hierdoor ontstaat een spannend contrast tussen materialen met verschillende eigenschappen.

Kunstzinnig Opvallend zijn ook de kunstzinnige ontwerpen, soms met vernuftige mechanismen of slimme bevestigingssystemen. De Spankast van Ward Huting is een goed voorbeeld. Binnen een stevig houten frame kan de gebruiker zelf de rangschikking van de spankabels bepalen. Bij het inrichten en opbergen van spullen in de kast is vervolgens enige creativiteit gewenst.

Ook de Bungee en Flexi kasten van Lady Penelope gaan op een speelse manier met de gebruiker om. Bij de Flexi zakken de planken verder door naarmate er meer boeken in worden gezet. En bij de Bungee bepaalt het gewicht de compositie van de doosjes, doordat die aan elastiek hangen. Het zijn inspirerende ontwerpen.

Vloeiend Het zitmeubel Sofa - El - corâzon van Wout Wessemius is gemaakt van de rubber binnenband van een tractor die door de voering lijkt op een opengeklapt weekdier. Net als het ‘weekdier’ heeft de Wing vloeiende lijnen. Het is een zitobject dat voor Gispen en Gelderland is vormgegeven door het ontwerpersduo Scholten & Baijings. De zithoogte varieert tussen de 50 en 80 centimeter, zodat diverse zithoudingen mogelijk zijn. De Wing is gestoffeerd met Sudden van Kvadrat, waarvan de kleurintensiteit verandert onder invloed van de verandering van het licht. Het meubel is met name bedoeld voor openbare gebouwen.

Strak Box van Inno, ontworpen door Harri Korhonen, heeft een zeer strakke lijnvoering. Interessant aan het ontwerp is dat de fauteuils geschakeld kunnen worden met tweezitmeubels en dat er tevens gekozen kan worden om wel of geen rugleuning toe te passen. Verschillende combinaties zijn mogelijk. Voor de afwerking is er de keuze tussen stof van Kvadrat of Inno, leer van Elmosoft of een eigen stof. Korhonen heeft voor Inno, waarvan M4p2 de handelsagent is, ook de CD Lobby ontworpen. Gebogen en rechte elementen kunnen in dit ontwerp aan elkaar geschakeld worden tot een zitmeubel dat zeer geschikt is voor wachtruimten.

nummer 13 - oktober 2007

Materialen Nieuwe modieuze metallic stoffen, polyester en andere materialen veroveren de meubelindustrie. Eén van de nieuwe stoelen is de Gubi Chair 2, waarvan de zitting en rugleuning vervaardigd zijn van gerecyclede PET-flessen en vilt. Deze stoel is onderdeel van de nieuwe Gubi importcollectie die SV toonde op de 100% Design beurs in de Van Nellefabriek. De Heavy Lightweight boekenkast van Bas Warmoeskerken die via Droog Design op de markt wordt gebracht, is gemaakt van carbon, waardoor hij aanzienlijk minder zwaar is dan hij eruitziet. De Grizz van Jan Bos, waarin met gekleurde epoxy geïmpregneerde OSB is verwerkt, is afgewerkt met een tweecomponentenspuitlak. Dat levert een onverwoestbaar resultaat op.

Meer over producten in deze rubriek en aanverwante nieuwe producten: www.palau.nl www.wessemius.nl www.sv.nl www.vanderplasbiz.nl www.m4p2.nl www.ladypenelope.nl www.designboom.nl www.droogdesign.nl www.bright.nl/design www.janbosdesign.nl www.designinfo.nl www.hutingendehoop.nl www.house-of-design.nl www.x2.nl/x2design www.gispen.nl Te bezoeken: 100% design in Londen 20 -23 September; Nature design, Zurich, 10 Augustus tot 2 December ; The Great Indoors, 16 t/m 18 November, Maastricht

117

Deze pagina’s bevatten gesponsorde onderdelen

THEM@GAZINE | MEUBILAIR

SV 010-211-2050 www.sv.nl info@sv.nl

Kembo 0318-544444 www.kembo.nl info@kembo.nl

Fineer in 3D

Creatief stapelen

Gubi is de nieuwe Deense importcollectie van SV Interieurgroep. Het label kenmerkt zich door het gebruik van nieuwe functionele, zachte organische vormen. Bijzonder is het verwerkte materiaal, zoals vilt en de bijzondere ‘softcoating’. Bovendien is de Gubi Chair het eerste industrieel vervaardigde product op basis van de innovatieve techniek van het vormen van fineer.

De Gubi Chair is verkrijgbaar als (stapelbare) projectstoel, loungestoel en barkruk. Een volledige bekleding is mogelijk, waarbij gekozen kan worden uit stof, leer of zwarte softcoating. De onderstellen variëren van vier poten tot een metalen slede of draaibaar onderstel. Deze stalen onderstellen kunnen worden afgewerkt in chroom of satijn chroom, wit of zwart gelakt. Het vierpotige onderstel is verkrijgbaar in zowel staal als verschillende houtsoorten: eiken, Amerikaans walnoot of zwart gebeitst beuken.

Q architectenweb.nl/bp8488/

Voor het uitgebreide assortiment werkt Kembo samen met verschillende ontwerpers. De enkele en dubbele Dot zijn ontworpen door 3punt13. De leuke, fris ogende stapelelementen zijn vervaardigd uit kunststof en in drie standaard kleuren te verkrijgen: (half)transparant, lichtgrijs en antraciet.

De Dot is te gebruiken als decoratief element om afscheidingen mee te creëren of puur als aankleding van het interieur. De Dot doet als puzzelstuk een beroep op de creativiteit van de ontwerper en van de gebruiker. Uiteraard is de Dot ook ontworpen om op te zitten. De combinatie met een zitkussen behoort tot de mogelijkheden.

118

Q architectenweb.nl/bp8501/

architectenweb magazine

Workware b.v.

035-6958980 www.workware.nl sales@workware.nl

Kusch+Co B.V. www.kusch.nl 0345-532844 info@kusch.nl

De kruk voorbij

Ona Plaza

De nieuwe Kube-serie sluit uitstekend aan bij de vele heersende trends in het internationale meubeldesign van dit jaar, zowel in vormgeving als in flexibel gebruik. Uitgangspunt van het ontwerp is het rechthoekig volume. De compacte zitelementen in frisse kleuren zijn gemakkelijk te hanteren.

De Kubes zijn inzetbaar om op te eten, te wachten, te werken, te luisteren en om aan te schuiven. Ze bieden beduidend meer zitcomfort dan de traditionele kruk. Opvallend zijn de combinaties van zacht kunstleer en wollen stoffen met afneembare hoezen. Bovendien is ingespeeld op de verschillende voorkeuren van de gebruiker. Zo zijn de onderstellen leverbaar in twee hoogten en kan voor de zittingen uit twee diktes worden gekozen. De Kubes zijn uitgevoerd als éénzitselement, als éénzitselement op een roestvrij stalen draaivoet en als twee- en driezitter.

Het lichte zitmeubel Ona Plaza is een nieuw lid van de Ona-serie van Kusch + Co. Dit hoogwaardige meubelstuk met zijn nobele, maar sierlijke uitstraling is bij uitstek geschikt voor kantoren, wachtkamers, conferentiezalen en ontvangstruimtes. Het door Jorge Pensi ontworpen zitmeubel is verkrijgbaar als stapelbaar model met vier poten en als verende stoel. Binnen de 8500-serie van Ona Plaza bestaan nog enkele varianten. Zo is de stapelbare stoel zowel met als zonder armleuningen ontworpen. Tevens zijn nog allerlei opties mogelijk voor wat betreft het stofferen, verchromen, koppelen en het aanbrengen van glijders en een schrijfblad.

Q architectenweb.nl/bp8489/

Q architectenweb.nl/bp8505/

nummer 13 - oktober 2007

119

Deze pagina’s bevatten gesponsorde onderdelen

THEM@GAZINE | MEUBILAIR

Meer producten

Markant FX

Sari stapelt tot nieuwe hoogten

Het meubelprogramma FX van Markant Office Furniture biedt meerwaarde op esthetisch vlak en neemt de hedendaagse milieuaspecten in ogenschouw. Het aluminium frame is samengesteld uit intelligente componenten; het is uiterst flexibel en facilitair ijzersterk. Markant Nederland B.V. Q architectenweb.nl/bp8524/

De door Krijn Hamelink ontworpen Sari is een uitbreiding op het assortiment stapelstoelen voor de werkplek. Door de verfijnde lijnvoering blijft de ruimte overzichtelijk en wordt de vloer doeltreffend benut, maar het zitcomfort en de benodigde sterkte om stoelen hoog te stapelen blijven gehandhaafd. VDS Stalen Meubelen b.v. architectenweb.nl/bp8483/

MILK

Schapenlederen meubels

Heruitgave Mondial van Rietveld

De multifunctionele desk MILK is uitgerust met vier geïntegreerde bakjes waarin persoonlijke dingen kunnen worden opgeborgen. De fraai gedetailleerde desk is uitgerust met kabelgoten die in het blad lopen. Een handig opbergvakje is aan de voorzijde geïntegreerd, dat geschikt is voor papierwerk. Nerus design

De schapenlederen fauteuils, banken en hockers met beukenhouten romp van Lounge Atelier worden met de hand gemaakt, zodat onder andere de poothoogte en zitdiepte naar wens kunnen worden aangepast. Er is keuze uit zes kleuren schapenleer.

Voor de poten zijn diverse kleuren en afwerkingen mogelijk. hdb-agenturen Q architectenweb.nl/bp8490/

Vanwege het 90-jarig bestaan heeft Gispen in samenwerking met RIETVELD by rietveld een heruitgave van de Mondial uit 1958 op de markt gebracht. Dankzij moderne (las-)technieken is het nu pas goed mogelijk de door Gerrit Rietveld ontworpen stoel te produceren zoals de ontwerper het ooit bedoelde. Gispen International BV Q architectenweb.nl/bp8491/

Op deze pagina treft u een selectie aan van andere bouwproducten die vallen binnen het thema “meubilair”. Wilt u meer weten over een van deze producten?

Surf dan naar www.architectenweb.nl en typ het bijbehorende wwwpagina nummer in.

Volgend thema De volgende keer is het thema “gevelbekleding”.

Q architectenweb.nl/bp8486/

120

architectenweb magazine

Ideale duo-werkplek

LU090

Ona Desk

Presto is het nieuwe werkplekconcept van Drentea, gericht op het faciliteren en werken van morgen.

De duo-werkplek bestaat uit twee werkplekken voorzien van één onderstel. Dit geeft eenheid in een open kantoorconcept, waarbij door toepassing van tussenwanden voldoende privacy gecreëerd wordt. Drentea Kantoormeubelen Q architectenweb.nl/bp8492/

Het modulaire lounge design LU090 biedt legio mogelijkheden. Met de banken kan iedere denkbare opstelling gecreëerd worden, waaraan verschillende elementen te koppelen zijn, zoals rugkussens, armsteunen, tafels en tableaus. De zitbank met verchroomd onderstel is verkrijgbaar van 1- tot 4-persoons zitelement.

Office Design Nederland Q architectenweb.nl/bp8493/

De modulaire tafelreeks Ona Desk is geschikt voor vele soorten interieurs, met name kantoorruimtes, vergader- of conferentiezalen en horecaruimtes. De tafels kunnen zowel vrijstaand worden geplaatst of gebruikt worden als onderdeel van een volledige inrichting van ruimtes waarin bijeenkomsten worden gehouden.

Kusch+Co B.V. Q architectenweb.nl/bp8506/

Kast in cirkelvorm

Modulaire spreekkamer

Flexibel wandsysteem

Het BCI Eurobib Steel ronde kastsysteem heeft een primeur in Nederland. De ronde, dubbelzijdige modules maken het mogelijk om een ruimte totaal anders in te richten. De voorkant van de legborden is gebogen. De modules kunnen ook worden ingevuld met verschillende typen legborden van het bestaande systeem.

NBLC Systemen B.V. Q architectenweb.nl/bp8509/

Karma Design heeft in samenwerking met D/Dock een modulaire unit ontwikkeld die door de SNS bank gebruikt wordt als spreekkamer in hun shops. De spreekkamers zijn opgebouwd uit diverse componenten. Ondanks het open karakter van de unit, biedt de constructie de in een bank benodigde privacy. Karma Design Q architectenweb.nl/bp8510/

De kasten, legborden en meubelelementen van het Ossosysteem worden opgehangen aan een bestaande muur of aan een Ossowand, bestaande uit tussen vloer en plafond geklemde aluminium staanders met geharde glazen panelen. Bij gebruik van de wand als ruimtedeler zijn schuif- en taatsdeuren mogelijk.

ZeroZDesign Q architectenweb.nl/bp8511/

nummer 13 - oktober 2007

121

THEM@GAZINE | MEUBILAIR

EXCITE daagt de gebruiker uit

Automatisch zitcomfort

Directiemeubilair

EXCITE bestaat uit vier elementen – zitbank, kubus, tafel en leuning – die steeds opnieuw in een handomdraai geconfigureerd kunnen worden. De speelse interactie tussen EXCITE en het interieur stimuleert de creativiteit van de gebruiker en kan bijdragen aan een aangenaam werkklimaat. König + Neurath Nederland B.V.

De KiNETA en SiGNETA bureaustoelen zijn uitgevoerd met i-seating® waardoor ze zich automatisch aan het gewicht en afmeting van verschillende gebruikers aanpassen. Handmatig instellen van de stoel is niet nodig.

Dit maakt de stoelen geschikt voor flexwerkplekken en ‘seatsharing’.

König + Neurath Nederland B.V.

De serie kantoorinrichting CX bestaat uit in fineer uitgevoerde bureaus, kasten en vergadertafels voor directieruimtes. De integreerbare units kunnen op verschillende manieren worden opgebouwd. De kenmerkende rand rondom de bureaubladen en vergadertafels is van aluminium of fineer. Frezza Holland BV

Q architectenweb.nl/bp8512/

Q architectenweb.nl/bp8513/

Q architectenweb.nl/bp8515/

Interieurontwerpen van Galvanolux

Axos

‘In the mood’

Transvorm maakt interieurontwerpen op maat van Galvanolux, een kwalitatief hoogwaardig systeem met een lange levensduur, gebaseerd op gegalvaniseerd metaal. De robuuste vormgeving heeft een industriële uitstraling. De ontwerpen zijn zowel geschikt voor de particuliere als de zakelijke markt. Transvorm

Molldesign heeft voor Interstuhl de stoelenlijn Axos ontwikkeld, voorzien van de gepatenteerde transmotion techniek. De modellen zijn verkrijgbaar met middelhoge of hoge rugleuning, in acht stofsoorten met 54 stofkleuren of in twee verschillende leersoorten. Interstuhl |VELTO B.V.

Q architectenweb.nl/bp8519/

Q architectenweb.nl/bp8520/

Met het modulaire bouwsysteem ‘In the mood’ kan eindeloos gevarieerd worden. Met schaalmodellen kan voor verschillende plekken binnen en buiten de gewenste vorm worden gevonden voor het granieten zitmeubilair. Het robuuste, duurzame materiaal behoeft amper onderhoud en is bestendig tegen vandalisme.

Falco b.v.

Q architectenweb.nl/bp8259/

122

architectenweb magazine

www.bibliotheekinrichters.nl

Ronde kastsystemen voor bibliotheken NBLC Systemen B.V. presenteert een nieuwe ontwikkeling op het gebied van stalen kasten: het BCI Eurobib Steel ronde kastsysteem.

Het plaatsen van een ronde kast in een ruimte geeft een totaal eigen sfeer. De speelse vormgeving en de diverse combinatiemogelijkheden vormen een goed uitgangspunt om een geheel eigen creatie te maken.

Het Steel ronde kastsysteem kan op zichzelf staan of in combinatie met het bestaande klassieke systeem geplaatst worden zodat er creatieve opstellingen kunnen worden verkregen. De modules van de kasten zijn dubbelzijdig en de voorkant van de legborden is gebogen. Naar wens kunnen de modules ook ingevuld worden met verschillende typen legborden van het bestaande systeem, zoals bijvoorbeeld presentatielegborden voor frontale presentatie.

Het Steel 60/30 ronde kastsysteem bestaat uit 12 dubbelzijdige modules die in een cirkel zijn geplaatst met een doorsnede van 432 cm. De eindpanelen kunnen naar wens worden aangepast. De ronde modules maken het mogelijk om bij een inrichtingsproject een ruimte op een andere wijze te benutten en om een design accent te geven aan uw leeshoek of bibliotheek.

NBLC Systemen B.V. Verlengde Blokkenweg 10-12 6717 AD Ede telefoon 088-0016200

)FU CMJKGU EF

%6/45& ®

$5&3&/%& # '- & &, & 3 5 &

% -&

%F EVOTUF TQPVXJTPMBUJF NFU EF MBBHTUF MBNCEB XBBSEF POEFS BMMF JTPMBUJFNBUFSJBMFO FO &1#% DPOGPSN *O IFU LBEFS WBO EF FOFSHJFQSFTUBUJF SFHFMHFWJOH IFFGU 3FDUJDFM *OTVMBUJPO &VSPXBMM HFPQUJNBMJTFFSE %F[F QPMZVSFUIBBO JTPMBUJFQMBBU IFFGU FFO OJFVXF TQPOOJOH NFU UBOE FO HSPFG LMJLTZTUFFN BBO EF [JKEFO IFUHFFO HBSBOU TUBBU WPPS FFO CFUFSF MVDIUEJDIUIFJE #JK EF EJLLFSF &VSPXBMM WFSTJFT JT FFO HSPUFSF TQPOOJOH WPPS[JFO )JFSEPPS XPSEFO LPVEF CSVHHFO WFSNFEFO FO XBSNUFWFSMJF[FO BBO[JFOMJKL HFSFEVDFFSE "BO EF MVDIUTQPVX[JKEF JT EF QMBBU WPPS[JFO WBO FFO SFGMFDUFSFOEF CFLMFEJOH %F IBOEJHF BGNFUJOHFO FO EF SBOEBGXFSLJHFO HBSBOEFSFO FFO QFSGFDUF WFSXFSLJOH UPU JO EF LMFJOTUF IPFLKFT %F TDIVJNTUSVDUVVS WBO &VSPXBMM JT HFNBLLFMJKL FO QSFDJFT UF WFSTOJKEFO %F WBLNBO FSWBBSU IJFSCJK HFFO JSSJUBUJF WBO MPTLPNFOEF WF[FMT (FFO XPOEFS EBU &VSPXBMM VX WPPSLFVS HFOJFU

Surf naar www.eurowall-recticel.nl en download onze nieuwe Eurowall brochure.

1PTUCVT %" ,&45&3&/ 5FM

'BY

JOTVMBUJPO@JOGP!SFDUJDFM DPN XXX FVSPXBMM SFDUJDFM OM

*/(

/ 6 .

EUR WALL

Compleet uniek bij Kerkhof Laren!

Een deurkruk is op vele plaatsen te koop. In vele vormen en kleuren. Maar er is meer nodig om uw woning mooi te maken: Uniformiteit en compleetheid van stijl.

Daarom levert Kerkhof Laren complete lijnen.

Van deurkruk tot meubelknop, van espagnolet tot raamuitzetter, van veiligheidsschild tot keukenkastgreep, van briefplaat tot toiletsluiting. Kortom: zoals gezegd: compleet!

Vandaar dat we zo trots zijn op de door ons ontwikkelde series: Ottolini, Amstelland, Eemland, Bauhaus en het traditionele Goylant. In messing, nikkel, rvs of mat nikkel.

Op www.kerkhoaren.nl kunt u het bewijs van ons vakmanschap bewonderen en zien waarom we ons de best gesorteerde speciaalzaak noemen.

Kijk anders ook eens op: www.eemlanddeurbeslag.nl www.bauhausdesign.nl www.ottolini.nl www.goylant.nl

Naarderstraat 12-14, 1251 BB Laren (‘t Gooi, vlak bij het Singer Museum) telefoon (035) 539 53 02. www.kerkhoflaren.nl

Voor stijl in grootse vorm.

Hansastela brengt een stijlvol element in de badkamer. Opvallend zijn de joystick-bedieningshendel en de brede, rechthoekige uitloop.

Hansacube is de nieuwe thermostaatserie voor bad en douche die onmiskenbaar verwijst naar architectuur en design. Stijlvol design voor de moderne badkamer. www.hansa.com

ARCHIPEDIA

Bruggenbouw De Firth of Forth Bridge in Schotland, de ‘sterkste brug ooit’, wordt gezien als 19e-eeuws constructief meesterwerk. In de brug zijn ruim 6,5 miljoen klinknagels geslagen.

Het maken van een brug is in eerste instantie een kwestie van het berekenen van een veilige constructie die de oevers van een rivier of kloof met elkaar verbindt. De materialen en constructiewijze moeten natuurlijk ook slim gekozen zijn, zodat de brug relatief makkelijk te maken is en niet teveel kost. Maar het oog wil ook wat.

Er zit esthetiek in al die techniek; en dat maakt dat bruggenbouw ook een typisch architectonische aangelegenheid is.

Door | Marjoleine van Schaik, Ronnie Weessies

Bouwstijlen De definitie van een brug is volgens van Dale: brug (de ~, ~gen) 1) beweegbare of vaste verbinding voor het verkeer tussen twee punten, die door water of anderszins gescheiden zijn. Toch spreken we meestal van een brug wanneer de verbinding over water of een diepe afgrond voert; een verbinding over een andere weg of spoorlijn heet een viaduct en een aquaduct is een brug waarin of waardoorheen water 126

stroomt. Bruggen worden ook wel aangeduid met vaak lokale benamingen als balk, draai, heul, hoogholtje, klap, pijp, til of v(l)onder. materialen Voor bruggen geldt, net als voor gebouwen, dat de ontwikkeling en verbetering sterk samenhangt met de introductie van nieuwe materialen.

Bruggen waren aanvankelijk van hout

of van steen in combinatie met hout; pas in de Romeinse tijd werd voor het eerst een boogbrug van natuursteen toegepast. Later verschenen de eerste bakstenen bruggen.

Zoals bij gebouwen steeds werd gezocht naar manieren om hoger te bouwen, stond bij bruggen de zoektocht naar steeds bredere overspanningen centraal. Dat begon ten tijde van de Industriële revolutie, toen in 1779 de eerste gietijzeren brug verscheen: de Iron Bridge in Engeland.

Gietijzer heeft een hoge druksterkte, maar is zeer bros en heeft een lage treksterkte. Gietijzer wordt geproduceerd in mallen, die zijn gevormd van zand; uitwendig heeft gietijzer daardoor en korrelige structuur, waardoor het materiaal gemakkelijk te onderscheiden is van smeedijzer en staal.

Vanaf 1860 worden constructie-elementen van smeedijzer gebruikt. Het voordeel van smeedijzer is de hogere treksterkte, maar het heeft een lagere druksterkte dan gietijzer. Aanvankelijk architectenweb magazine

werd smeedijzer gebruikt ter vervanging van de gietijzeren balken, daar waar deze in buiging belast werden.

De kolommen, die gewoonlijk alleen in druk belast worden, bleven lange tijd vervaardigd uit gietijzer.

Vanaf 1880 doet staal haar intrede als constructiemateriaal. Staal heeft een grote druksterkte en treksterkte en is daardoor zeer geschikt voor bruggenbouw. Tegenwoordig zijn beton en vezelversterkte kunststof populaire bouwmaterialen. brugtypen in hoofdlijnen zijn er twee soorten bruggen: de vaste brug en de beweegbare brug. Soorten die tot de eerste categorie behoren zijn de liggerbrug, de hangbrug en de boogbrug; Beweegbare typen bruggen zijn de draaibrug.

Een brug kan in principe eindeloos lang worden gemaakt. Er zijn echter wel grenzen aan de lengte van een enkele overspanning, ofwel het gedeelte tussen twee pijlers. De langste overspanningen komen voor bij hangbruggen.

Beroemde architecten

Santiago Calatrava (1951) Op het gebied van het ontwerpen van bruggen is geen enkele architect zo bekend als de Spaanse architect Santiago Calatrava . Zijn zeer herkenbare bruggen en gebouwen zijn veelal vervaardigd uit onaangekleed wit beton en staal en sculpturaal vormgegeven.

De in Valencia geboren Calatrava volgde in Spanje en Zwitserland opleidingen tot ingenieur en architect. Daarnaast is hij beeldhouwer en kunstenaar. Zijn werken zijn doorgaans een samensmelting van deze verschillende professies: ze nummer 13 - oktober 2007

De Alamillo-brug is in materiaal en vormentaal kenmerkend voor het werk van Calatrava

zijn technisch hoogwaardig en hebben een kunstzinnige insteek. Ze symboliseren vaak lichamelijke kenmerken van mensen of dieren. Calatrava probeert in zijn ontwerpen altijd de grenzen van het architectonisch bereikbare te zoeken.

Hij doet dit door middel van zorgvuldige wiskundige berekeningen. Omdat hij zo’n eigen stijl heeft, werkt hij ook helemaal alleen. Hij heeft in Spanje, Frankrijk en Zwitserland drie bureaus, die volledig in zijn dienst staan.

Calatrava beleefde zijn doorbraak aan het begin van de jaren negentig. Hij leverde het winnende ontwerp voor het treinstation van Zürich en werd gevraagd om een telecommunicatietoren te maken voor de Olympische Spelen van 1992 in Barcelona.

In 1994 werd een hoogtepunt uit zijn carrière gerealiseerd: het TGV-station van de Zuid-Franse stad Lyon. De centrale hal heeft twee enorme vleugels, die verder geen functie hebben.

Calatrava verwerkt in de meeste van zijn werken elementen die enkel een esthetisch nut hebben.

Maar het bekendst is Calatrava door de bruggen die hij ontwerpt. Hij heeft er tientallen op zijn naam staan, waaronder de beroemde Felipe II brug in Barcelona en de Alamillo brug in Sevilla. Ook in de Nederlandse Haarlemmermeer heeft hij een drietal bruggen ontworpen (2004).

Calatrava is ondanks de controverse die zijn werk soms oproept, al vaak beloond met architectuurprijzen. Alleen de prestigieuze Pritzker Prize ontbreekt nog in zijn prijzenkast.

Beroemde gebouwen Alamillo-brug De door Santiago Calatrava ontworpen Alamillo-brug werd gebouwd als onderdeel van de Expo ’92 in Sevilla, Spanje. Het betreft een tuibrug die de rivier de Guadalquivir overspant.

De brug was een van de belangrijkste bouwwerken van het evenement, aangezien de Expo op het eiland Cartuja gehouden werd, het eiland dat door de brug met het vasteland wordt verbonden.

De Alamillo-brug is een van de hoogste bruggen van Europa. In lijn met Calatrava’s voorliefde voor geometrische figuren bestond het oorspronkelijke idee voor de Alamillo-brug uit het bouwen van twee aparte, symmetrische bruggen die dezelfde weg op twee punten de rivier over zouden dragen. De twee grote pylonen zouden zo naar elkaar overhellen, dat ze elkaar met de toppen zouden aantikken. Op deze manier zouden de bruggen samen een driehoek vormen.

Uit financiële overwegingen bleef het ontwerp beperkt tot een enkele brug, die voorzien is van een overhellende witte pyloon van 142 meter hoogte.

De stalen, met beton gevulde pyloon is voldoende zwaar om onder een hoek van 58º het 200 meter lange wegdek met dertien paar staalkabels te dragen, zonder dat extra kabels of stutten nodig zijn. Calatrava, bruggenontwerper bij uitstek, had hiermee een primeur te pakken: het was de eerste keer dat een dergelijk hoogstandje 127

ARCHIPEDIA

De bouw van de Brooklyn Bridge kende veel technische innovaties, zoals het gebruik van caissons en het afgraven van de fundering voor de torens.

gepresteerd werd in de geschiedenis van de brugbouw. Bij zware verkeersbelasting komt de pyloon iets omhoog.

De Alamillo-brug is verreweg de grootste brug die voor de tentoonstelling werd gebouwd en is het symbool van het moderne Sevilla geworden.

Calatrava vestigde met de Alamillobrug internationale faam en nog altijd is het een van zijn bekendste werken.

Brooklyn Bridge Tussen 1869 en 1883 werd in New York de eerste hangbrug met staalkabels gebouwd. Het idee voor een brug tussen New York en Brooklyn werd eerder voor onmogelijk gehouden, vanwege de grote aantallen zeilschepen die de East River bevoeren. Maar toen de rivier die winter volledig bevroor en de vaart van de veerdienst onmogelijk was, werd in de zomer van 1867 een wetsvoorstel voor de oprichting van de New York Bridge Company aangenomen. Op 23 mei 1867 werd John Augustus Roebling aangesteld als hoofdingenieur.

Roebling deed een voorstel voor een

hangbrug met een centrale overspanning van 486 meter. Velen twijfelden aan zijn ontwerp, omdat de overspanning anderhalf keer langer was dan de op dat moment langste brug ter wereld, de Cincinnati-brug. In 1869 overleed J.A. Roebling en nam zijn zoon Washington Augustus Roebling het stokje over. caissons De bouw van de brug ging gepaard met een groot aantal vernieuwingen, waarvan de meeste onzichtbaar waren.

Zo waren het afzinken van de caissons en het uitgraven van de fundering voor de 82 meter hoge torens nooit eerder vertoonde prestaties. ook de hangbrugconstructie met staalkabels was nieuw. Elke kabel bestond uit 5282 gegalvaniseerde stalen draden, die in negentien strengen waren verwerkt en zo een 40 cm dikke kabel vormden.

Bij de verankeringpunten werden de kabels aan enorme ijzeren kettingen geklonken die aan vier gietijzeren, in graniet verzonken verankeringplaten waren bevestigd.

De vernieuwde werkzaamheden hadden een groot aantal risico’s en ontberingen tot gevolg. Zevenentwintig

werknemers kwamen om het leven door een val van de kabels of het oplopen van de caissonziekte, die veroorzaakt werd door een te snelle decompressie in de steeds dieper zinkende caissons. Ook W.A. Roebling zelf liep de ziekte op. Vanaf het moment dat hij ziek werd bestierde hij de bouw vanuit zijn ziekbed, met behulp van een telescoop en zijn vrouw Emily, die zijn instructies naar de werkplaats overbracht.

Veertien jaar na de start van de bouw, op 24 mei 1883, vond de officiĂŤle opening plaats. Nu, ruim 120 jaar later, is de Brooklyn Bridge de op een na drukste brug van New York. Er rijden dagelijks ruim 144.000 voertuigen overheen.

Firth of Forth Bridge De Firth of Forth Bridge overspant de monding van de Schotse rivier de Forth, bij Edinburgh. De spoorbrug is bijna 2,5 kilometer lang en wordt nu nog altijd gezien als een constructief hoogstandje. Het was de eerste brug die hoofdzakelijk werd gebouwd in staal en geldt bovendien als schoolvoorbeeld van het cantileverbrugtype. De constructie werd in 1883 ontworpen door Sir John Fawler

Aanzicht van de Brooklyn Bridge, de eerste hangbrug met staalkabels met een overspanning van ruim 480 meter.

128

architectenweb magazine

en Sir Benjamin Baker en feestelijk geopend in 1890.

Enkele jaren daarvoor was de brug die de Schotse Firth of Tay bij Dundee overspande, ingestort. De trein die er op dat moment overheen reed, stortte in het water en 75 mensen kwamen om. Toen het voorstel van de nog langere brug over de Firth of Forth werd gedaan, eisten de Schotten een brug die nooit of te nimmer in zou kunnen storten. Baker en Fawler kwamen met een geniale oplossing, namelijk het idee van de cantileverbrug. Bij dit brugtype steunt de constructie op een enkel punt en breidt zich van daaruit in de lengte naar beide zijden uit. Bij de eenvoudigste uitvoering zijn er twee steunpunten, de torens, geplaatst op ongeveer een kwart en op driekwart van de overspanning; vanuit beide steunpunten strekken de armen van de staalconstructie zich uit, zodat ze enerzijds de oevers bereiken en elkaar anderzijds in het midden tegenkomen.

De armen worden vanuit de torens ondersteund door diagonale stalen buizen.

Aanzicht van de Firth of Forth Bridge, gebouwd volgens het cantileverprincipe, gecombineerd met een vakwerkbrugconstructie in het midden.

Bij de Firth of Forth pasten Baker en Fawler dit principe toe, met een belangrijke toevoeging; de armen van beide cantilevers ontmoeten elkaar niet in het midden, maar ondersteunen elk een uiteinde van een extra vakwerkbrug. Het ontwerp is een van de sterkste ooit gebouwd – en het duurste. Behalve de enorme hoeveelheden beton en graniet was er in totaal 54000 ton staal nodig en bijna zeven miljoen klinknagels.

Het ontwerp is niet alleen stevig, het oogt ook uiterst robuust – en hoewel de brug daardoor niet bij iedereen in de smaak viel, was wel aan de veiligheidseis van de Schotse bevolking voldaan. Na voltooiing werd de spoorbrug als bewijs van de betrouwbaarheid van begin tot eind volgeladen met wagons.

Bouwkundige begrippen Ophaalbrug Beweegbare brug waarbij de klap of val kan worden opgehaald en neergelaten. (Dit gebeurt door middel van kettingen die door priemen of sprieten verbonden zijn aan de balans en hameipoort.) De ophaalbrug werd oorspronkelijk gebruikt bij burcht- en vestingpoorten.

De Firth of Forth Bridge is al sinds de bouw in 1883 een van de beroemdste bruggen ter wereld

Hangbrug Vaste brug, bestaande uit twee hoge pylonen waartussen hang-

kabels zijn gespannen. De belasting van de brug wordt door de hangkabels overgedragen op de draagkabels. Een hangbrug wordt alleen toegepast bij grote overspanningen.

Draaibrug Beweegbare brug die in horizontale richting opendraait door te bewegen rond een verticale as. Een draaibrug kan twee gelijke of ongelijke armen hebben.

Tuibrug Vaste brug waarbij het brugdek is opgehangen aan dikke kabels (tuien). De tuibrug wordt vooral toegepast bij middelgrote overspanningen.

Boogbrug Vaste brug waarbij het dek boven of onder een boogconstructie wordt geplaatst. De bogen worden door druk en buiging belast.

Cantileverbrug Vaste brug waarbij gebruik wordt gemaakt van cantilevers: horizontale structuren die het uiteinde van een centrale sectie ondersteunen.

Liggerbrug Veelvuldig toegepaste brugsoort waarbij betonnen of stalen balken het brugdek dragen.

Archipedia is een educatieve, interactieve architectuurencyclopedie in ontwikkeling. In deze rubriek vindt u alvast een extract uit de duizenden artikelen die straks online staan.

Wilt u belangeloos meewerken aan de totstandkoming van Archipedia, door bijvoorbeeld kosteloos een artikel te schrijven of beeldmateriaal te leveren?

Neem dan contact op met Marjoleine van Schaik, 035 – 69 20 874 of mail naar mvs@architectenweb.nl

nummer 13 - oktober 2007

129

PUBLICATIES

Archiprix International

Architectuur, stedenbouw, landschap Henk van der Veen (ed.)

2007 NAi publishers Paperback ISBN 978-90-6450-616-1 30 x 24 cm 144 p € 29,50 Engels

Hoe verhouden architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten van de toekomst zich tot de opgaven van vandaag? Welk afstudeerontwerp is ‘het beste’? In een tweejaarlijks terugkerend event probeert Archiprix International beide vragen te beantwoorden.

Bij het doorbladeren van het boek vallen meteen twee onderliggende motieven voor het afstudeerwerk op. De eerste is een soort bodybuildingarchitectuur, waarbij het volstrekt onduidelijk is welk probleem waarom wordt behandeld: de ontwerpen onderscheiden zich in een opzichtig rollen met al dan niet geïmiteerde, architectonische spierballen. De tweede soort is schaarser, maar interessanter. Dat werk adresseert heuse en actuele problematiek. Alleen al uit dit onderscheid blijkt voor welke onmogelijke taak de jury stond. Hoe vergelijk je 185 ontwerpplannen zonder gemeenschappelijke kenmerken, problematiek, of context? Voor het gemak selecteerde de jury daarom 7 winnaars, zonder toelichting op de criteria, prijscategorie of juryoordeel. Archiprix International is vooral interessant als etalage, maar de organisatie zou zich kunnen afvragen wat de betekenis is van het rangschikken van talenten. (EF)

The Villas of Le Corbusier and Pierre Jeanneret, 1920 - 1930

Architectuur Tim Benton 2007 Birkhauser Gebonden ISBN 978 3 7643 8406 7 24,5 x 29,5 272 p € 53,39 Engels 130

Tussen 1920 en 1930 vestigde le Corbusier zijn reputatie met opdrachten voor luxe woonhuizen en villa’s. In deze herziene en uitgebreide versie van Bentons uitgave uit 1984 wordt gefocust op de totstandkoming van de villa’s met behulp van tekeningen en ander bronmateriaal van de Fondation le Corbusier. Interessant is steeds de spanning tussen de puurheid van de ontwerpen en de welwillendheid van de opdrachtgever, die natuurlijk de praktische bruikbaarheid van de villa’s en het budget voor ogen had. In de tekeningen zijn de wijzigingen en concessies aan het ontwerp terug te lezen. Het boek wakkert tevens de discussie aan over de sociale idealen van de modernisten, die in de praktijk vooral voor rijke particulieren ontwierpen – wat in deze periode ook zeker voor Le Corbusier gold. Maar los van die discussie is dit een zeer goed geïllustreerde documentatie van het ontwerp- en realisatietraject van bijvoorbeeld Villa Savoye en Villa Besnus. (MvS) architectenweb magazine

De Bazel Tempel aan de Vijzelstraat in Amsterdam

Architectuur, monografie Mariëlle Hageman, Stefanie van Oldenhoven, Ludger Smit 2007 Uitgeverij Thoth Gebonden ISBN 978 90 6868 442 1 24,8 x 29,4 92 p € 39,90 Nederlands

Kan een architectuurhistorische ‘monografie’ nog van enige waarde zijn voor de huidige architectuurpraktijk?

Jazeker. Deze uitgave over het ontstaan van het hoofdkantoor voor de Nederlandse Handels Maatschappij (NHM) in 1923 en over de gelijknamige architect De Bazel (1869-1923) vormt hiervoor een overtuigend bewijs.

Ten eerste is dit lijvige en overigens prachtig vormgegeven boek een waardevol tijdsdocument. Door uitvoerige, doch zeer nauwkeurige teksten en goed gekozen beeldmateriaal wordt een levendig beeld geschetst van het tijdperk van het beginnend modernisme. Daarnaast biedt dit boek nuttige voorbeelden van stijloverwegingen en verschillen in architectuuropvatting, vooral in de confrontatie tussen het werk van de historiserende De Bazel en tijdgenoten zoals Berlage. Tevens komt de recente renovatie van het immense gebouw tot stadsarchief door o.a. Claus en Kaan Architecten aan bod. Boeiend is dat de transformatie van het gesloten financieel bastion naar een open publieksgebouw, juist de kwaliteiten van de destijds gemaakte ontwerpkeuzes onderstreept. (MTR)

Denken, ontwerpen, maken Basisboek techniekfilosofie

Architectuur, stedenbouw, landschap M.J. Verkerk, J. Hoogland, J. van der Stoep, M.J. de Vries 2007 Uitgeverij Boom Paperback met flappen ISBN 978-90-8506-395-7 17 x 22 cm 448 p € 39,90 Nederlands nummer 13 - oktober 2007

Techniek is onlosmakelijk verbonden met onze cultuur, maar lang genegeerd als filosofisch perspectief. Techniekfilosofie is een betrekkelijk jong vakgebied, waarin vier thema’s aan bod komen: techniek als artefact, als kennis, als proces en als onderdeel van ons mens-zijn. Zonder onnodig filosofisch jargon is Denken, ontwerpen, maken in eerste instantie bijzonder geschikt als lesboek. Het naslagwerk beoogt ook aan te sluiten op de dagelijkse praktijk van de ingenieur, die immers in toenemende mate te maken krijgt met drie soorten complexiteit. Allereerst moet hij zich buigen over de technische aspecten van zijn ontwerp, alsook de economische, juridische of morele vraagstukken. Op de tweede plaats is techniek diep verweven met ons leven van alledag, zodat er naast de opdrachtgever vele belanghebbenden zijn in het ontwerpproces. En ten derde valt techniek uiteen in talloze (sub)specialismen. Bij elkaar opgeteld maakt dit alles een zekere mate van abstractie noodzakelijk in het technologisch onderzoek van de hedendaagse ingenieur. (EF) 131

PUBLICATIES

De taal van de architectuur

Architectuurgeschiedenis Emily Cole (red) 2007 Librero Paperback ISBN 978 90 5764 205 0 23,5 x 20 cm 352 p € 19,95 Nederlands

De taal van de architectuur houdt het midden tussen een beeldwoordenboek en een historisch architectuuroverzicht. Het eerste deel behandelt in chronologische volgorde de voornaamste stijlen sinds de Egyptische tijd tot aan de vroege Industrialisatie in Engeland. In plaats van lange inleidingen en theoretische verhandelingen is een rijk assortiment aan illustraties ingezet om de behandelde stijlen inzichtelijk te maken; de tekeningen, plattegronden, schetsen en koper- en staalgravures zijn stuk voor stuk voorzien van een uitgebreid bijschrift. Het tweede deel behandelt tien bouwkundige basiselementen, zoals ‘zuilen’, ‘koepels’ en ‘trappen’, waardoor kruisverbanden tussen de verschillende stijlperioden en -gebieden worden gelegd. Al met al heeft het boek, ondanks het vogelvluchtperspectief en het daaruit voortvloeiende gebrek aan diepgang, een bijzonder hoge informatieve waarde. Bovendien is de uitgave met zorg vormgegeven: per stijl zijn de illustraties in eenzelfde kleurtoon gedrukt, waardoor de bladspiegel verzorgd oogt en het boek erg prettig wegleest. (MvS)

Detail Practice: Building with Steel

Bouwtechniek Alexander Reichel (et al) 2007 Gebonden Birkhäuser ISBN 978-3-7643-8386-2 21,0 x 29,7 cm 112 p € 34,90 Engels

132

De uitgave Building with Steel is onderdeel van de serie Detail Practice, waarvan dit jaar ook onderwerpen als Lighting Design en Energy-Efficiency Upgrades zijn verschenen. In Building with Steel worden op bondige wijze de principes, de details en de materiaaleigenschappen van staal behandeld. Het boek is rijkelijk voorzien van illustraties.

Met behulp van aansprekende voorbeelden passeren allerlei aspecten van het bouwen met staal de revue. Diepgaande artikelen over de materiaaleigenschappen, staalproducten en toepassingen van staal, maar ook beschrijvingen van verschillende bevestigingsmethoden en constructieve principes. En last but not least, het detailleren met staal. De materie wordt inzichtelijk gemaakt met behulp van acht projecten. Bij elk project komt een ander onderdeel van het staalspectrum aan bod. Het is een verademing voor iedere bouwkundige om per project overzichtelijk de foto’s, plattegronden, doorsneden en specifieke details op schaal bij elkaar te hebben, zodat het project op zijn merites kan worden beoordeeld. (JvN) architectenweb magazine

Heliodrome Architecture

Architectuur Alex de Voogt 2007 010 Publishers Paperback ISBN 978 90 6450 625 3 24,0 x 17,0 cm 160 p € 24,50 Engels

Een boek gewijd aan de architectuur van helikopterlandingsplaatsen – op het eerste gezicht zo’n onwaarschijnlijk onderwerp, dat het onmiddellijk de nieuwsgierigheid prikkelt. Wat valt er in hemelsnaam te vertellen over die open plekken, die zich eerder kenmerken door het ontbreken van architectuur dan door de aanwezigheid ervan? Alex de Voogt is een pionier, want - zoals hijzelf aangeeft in het hoofdstuk ‘To whom it may concern’ - voorstudies over het onderwerp ontbreken vrijwel geheel. Als gevolg daarvan is er ruime aandacht voor de opbouw van het onderzoek en brede verkenningen van raakvlakgebieden als ‘helicopters in film’ en corbusiaanse visioenen over landingsbanen voor vliegtuigen op de daken van wolkenkrabbers. De hoofdstukken zijn vlot geschreven en zeker interessant, maar het daadwerkelijke onderwerp - architectuur van helikopterlandingsplaatsen - blijkt vluchtig en moeilijk concreet te maken.

Tot het concluderende eindhoofdstuk tenminste, dat niet zonder ironie ‘To whom it still concerns’ genoemd is. (MvS)

The Wrong House

Architectuurtheorie Steven Jacobs 2007 Paperback Uitgeverij 010 ISBN 978 90 6450 637 6 16,0 x 24,0 cm 344 p € 29,90 Engels nummer 13 - oktober 2007

Dat een film een setting nodig heeft is vrij logisch, en dat die setting vaak architecturaal van aard is – een huis of een stad – is ook geen verrassing.

Maar net zoals er architecten zijn die hun architectuur ensceneren, zijn er regisseurs die architectuur bewust inzetten in hun films. In deze uitgave onderzoekt Steven Jacobs de rol van architectuur in het werk van Alfred Hitchcock, die bekend staat om de sterke visuele kracht van zijn sets. De hoofdstukken verkennen de kamers, de huizen en de steden die hij gebruikt als stille getuige van het plot. Erg leuk zijn de hoofdstukken die de huizen stap voor stap verkennen aan de hand van het script, geïllustreerd met zowel plattegronden als screenshots van de film. Het boek biedt een zeer leesbare introductie voor wie geïnteresseerd is in de relatie tussen film en architectuur, twee vakgebieden die meer overeenkomsten met elkaar hebben dan je op het eerste gezicht zou denken. (MvS) 133

AGENDA

TENTOONSTELLINGEN tot en met Ombouwen/Restructure 11 november De tentoonstelling maakt duidelijk dat de drie benaderingen van intelligent bouwen, namelijk hergebruik (Superuse), lichte constructies (Building Lightness) en Cradle to Cradle weliswaar verwant zijn, maar toch een verschillende invulling kennen.

Q www.stroom.nl

13 november - Tentoonstelling Euregionale Architectuurprijs 14 december Tijdens deze expositie zijn alle dertig inzendingen voor de Euregionale Architectuurprijs te zien. De drie beste afstudeerpraojecten van de architectuuropleidingen in de Euregio Maas-Rijn worden uiteindelijk beloond.

Q www.eap-pea.org

tot en met Expositie Working Apart Together 17 november ARCAM heeft een groep jonge, pas begonnen architecten gevraagd om zichzelf te presenteren en zich uit te laten over de vestigingskwaliteiten en de voorzieningen in de stad. De gestelde thema’s komen aan bod in deze expositie.

Q www.arcam.nl

tot en met Expositie Elke stad is uniek maar overal gebeurt hetzelfde [1] 18 november In Haarlem is er al jaren discussie over de invulling van het Stationsplein.

Ook in andere steden is men volop bezig met ontwikkelingen. In de expositie zijn voorbeelden opgenomen uit de steden Alphen a/d Rijn, Apeldoorn, Breda, Delft, Groningen en Zutphen.

Q www.architectuurhaarlem.nl

23 november – Megacities Bogotá 12 januari 2008 De tentoonstelling ‘Bogotá, The Proud Revival of a City’ is deze winter te zien bij ARCAM. Aan het thema van deze tentoonstelling, Megacities, is een vijftal lezingen in het Tropentheater gekoppeld.

Q www.arcam.nl

tot en met P. Struycken. Het digitale paradijs [3] 2 december Computerpionier Peter Struyken is vooral bekend van opdrachten als het lichtwerk bij het Nederlands Architectuurinstituut in Rotterdam en parkeerterrein Blauwe Golven in Arnhem.

Q www.groningermuseum.nl

1 Rob ‘t Hart

tot en met NIET BESCHREVEN RUIMTE [3] 6 januari 2008 Tentoonstelling over het werk van de Hilversumse architect Koen van Velsen.

Q www.museumhilversum.nl

CONGRESSEN EN SEMINARS 7 en 8 november Architecten Vakdagen

2 Peter Struycken, Arcadeverlichting NAi Rotterdam, 1992-1993. foto Jeroen Musch

Dit nieuwe, onafhankelijke vakevenement speelt in op de zoektocht naar vernieuwende concepten, innovatieve materialen, nieuwe producten en diensten op het gebied van ontwerpen, bouwen en fabriceren. Gedurende twee dagen worden professionals uit de architectenbranche in een sfeervolle en gastvrije ambiance met elkaar in contact gebracht.

Q www.architectenvakdagen.nl

29 november MasterClass Baksteen De KNB in Amsterdam organiseert de MasterClass Baksteen. Ook bij deze vijfde editie zullen ervaren en uitgesproken architecten en stedenbouwkundigen aan het woord gelaten worden. Vast onderdeel van de MasterClass Baksteen is verder de technische workshop onder leiding van de technisch

130

architectenweb magazine

adviseurs van KNB Hugo Speelman en Gerard Westenbroek. Deelnemers hebben de mogelijkheid vooraf ook eigen ontwerpvragen in te dienen.

Q www.knb-baksteen.nl

17 november The Great Indoors – Branded by Space Tijdens dit onderdeel van het interieurdesignevenement The Great Indoors wordt het format van een tijdschrift omgetoverd tot driedimensionaal decor waarin designdeskundigen, topontwerpers en toonaangevende journalisten ingaan op de rol van interieur vormgeving in de uiting van identiteit.

Q www.naimaastricht.nl

3 20 november Nationaal Sustainability Congres 2007 ‘Duurzaamheidsevent’ met ruime aandacht voor de actuele en toekomstige thema’s als duurzaam bouwen, duurzame mobiliteit, duurzame voeding, energie/ klimaat, lifestyles, duurzaam beleggen, duurzaamheid in beleid en economie.

Q www.sustainability-congres.nl

29 november Slimme Steden! (Dag van de Ruimte) Steden en regio’s concurreren met elkaar, waarbij onder meer identiteit en leefklimaat belangrijke waarden zijn. Hoe slim zijn Nederlandse steden hierin? Op de derde Nirov Dag van de Ruimte gaan prominenten uit de private en publieke vakwereld daarover met elkaar in gesprek.

Q www.nirov.nl

4 Paul Bogaers

10 - 12 december Tectonics Making Meaning Tijdens Tectonics Making Meaning staat het begrip ‘tektoniek’ centraal. Tijdens het congres worden de resultaten van de bijbehorende ontwerpwedstrijd gejureerd en zijn er workshops en masterclasses deelnemende studenten.

Q www.tectonics2007.com

tot en met 6 januari P.J.H. Cuypers (1827-1921) 2008 De architect P.J.H. Cuypers staat in Nederland bekend om grote projecten als het Rijksmuseum (1876-1885) en het Centraal Station Amsterdam (18821889), maar ook om zijn enorme hoeveelheid kerken.

Q www.nai.nl

PRIJSVRAGEN inschrijven tot Ontwerp brug Maasboulevard 1 december Venlo organiseert een ideeënprijsvraag voor het ontwerp van de nieuwe brug over de oude haven. De gemeente richt zich op twee categorieen, professionals en vrije inzendingen. De brug maakt deel uit van het Maasboulevardproject.

Q www.maasboulevard.nl

inschrijven tot Daylight Award 2008 11 december De Daylight Award heeft als doel toetreding van daglicht in gebouwen te stimuleren. Architecten, opdrachtgevers, bouwfysici, projectontwikkelaars en adviesbureaus kunnen projecten aandragen.

Q www.bouwwereld.nl

LEZINGEN 1 en 29 november Tilburg Zuidas?

Er is niets zo bepalend voor de ruimte in ons druk bevolkte land als mobiliteit en de hiermee samenhangende infrastructuur. CAST besteed op 1 en 29 november aandacht aan deze ruimtelijke ambities.

Q www.castonline.nl nummer 13 - oktober 2007

131

ACTUEEL

Architectenweb.nl vernieuwd Niet lang geleden vierde Architectenweb zijn vijfjarig bestaan. Vlak na dit eerste jubileum is er alweer reden tot een feestje: architectenweb.nl is geheel vernieuwd.

Het uiterlijk, de inhoud en de techniek achter de site zijn stevig onderhanden genomen. De nieuwe website is frisser en overzichtelijker dan voorheen en bevat tevens een aantal nieuwe revolutionaire functionaliteiten.

de nieuwe website is frisser en overzichtelijker dan voorheen

136

op architectenweb.nl vindt u dagelijks het laatste nieuws

Met de nieuwe zoekfunctie kan eenvoudig en doeltreffend worden gezocht

architectenweb magazine

et ruim 170.000 bezoekers en 900.000 bekeken pagina’s per maand, is Architectenweb marktleider op het gebied van architectuur- en bouwinformatie en toonaangevend voor de branche. Om te zorgen dat de duizenden projecten, bouwproducten, architecten en bedrijven snel en eenvoudig te vinden zijn en het gebruiksgemak van architectenweb. nl optimaal blijft, is de website in een nieuw jasje gestoken. Maar dat is nog lang niet alles. Architectenweb is volop in ontwikkeling en daarom is de site niet alleen verbeterd, maar ook spectaculair uitgebreid met innovatieve toepassingen.

M

Nieuwe lay-out Elke maand worden er honderden nieuwe items aan architectenweb.nl toegevoegd. Dagelijks verschijnen er nieuwe projecten en bouwproducten, maar ook nieuwsberichten, agendapunten en uitgebreide projectbesprekingen op de site. De vernieuwde lay-out met een duidelijk menu op de homepage zorgt ervoor dat architectenweb.nl overzichtelijk blijft. Er is bewust gekozen voor een zakelijke, rustige vormgeving van de site, waardoor het prettig navigeren is en de inhoud duidelijk naar voren komt.

Unieke integratie Google Maps en Google Earth Wie geïnteresseerd is in de architectuur en de projecten op architectenweb.nl, wil natuurlijk ook weten waar die projecten in het echt te zien zijn.

Alle projecten, architecten en bedrij-

Projecten kunnen worden ‘gepinpoint’ in Google Maps en Google Earth

nummer 13 - oktober 2007

ven die op archtectenweb.nl staan vermeld kunnen worden ‘gepinpoint’ in Google Maps en worden zo makkelijk vindbaar. Een handige toepassing, maar pas echt revolutionair is de nieuwe zoekfunctionaliteit van architectenweb.nl binnen Google Earth. Hiermee worden architectuurprojecten razendsnel gelokaliseerd.

Met deze revolutionaire zoekmethode worden alle projecten die vermeld staan op architectenweb.nl met één druk op de knop wereldwijd in kaart gebracht!

Snel zoeken en vinden De duizenden producten, projecten, architecten en bedrijven op de website vormen een waardevolle bron van informatie – maar alleen wanneer het eenvoudig is om te vinden wat je zoekt. De projectgids, architectengids en bouwproductengids hebben een nieuwe zoekfunctie, waarbij eenvoudig en doeltreffend op trefwoord kan worden gezocht. Het zoeken en vinden van architecten, projecten en bedrijven gaat bovendien supersnel, dankzij de nieuwe zoekfunctionaliteit op architectenweb.nl.

Integratie artikelen AWM De artikelen die in Architectenweb Magazine (AWM) zijn gepubliceerd, zijn gekoppeld aan de inhoud van architectenweb.nl. Deze wisselwerking tussen AWM en architectenweb.nl was altijd al sterk, maar op de vernieuwde website biedt de previewfunctie de mogelijkheid om de artikelen online door te bladeren en in te zien. Binnenkort kunnen de arti-

Vele bedrijven promoten hun bureau, projecten of bouwproducten succesvol via Architectenweb

Met de revolutionaire Geo Search kunnen razend snel projecten binnen Google Earth worden gelokaliseerd.

kelen of het hele nummer van AWM online worden besteld via de store. en binnenkort…

Nieuwe, binnenkort te verwachten ontwikkelingen op architectenweb. nl zijn onder andere de online store en de architectuurencyclopedie Archipedia. Ook krijgt de website een overzichtelijke thematische indeling, zodat de grote hoeveelheid aan informatie makkelijk vindbaar is. Tenslotte streven we ernaar om voor het einde van dit jaar het aantal bekeken pagina’s per maand voorbij de magische grens van het miljoen te krijgen!

Promoot uw bedrijf via architectenweb.nl Inmiddels telt Architectenweb.nl al meer dan 1.000 professionele leden die hun architectenbureau, projecten of bouwproducten succesvol promoten via de grootste architectuursite van Nederland. Bent u nog geen lid?

Dan nodigen wij u van harte uit te surfen naar www.architectenweb.nl/ deelnemen/ of contact op te nemen met Martijn Postmus, tel 035 - 69 20 874

AWM artikelen zijn gekoppeld aan de inhoud van architectenweb.nl.

137

VACATURES Kijk voor meer vacatures en een uitgebreide beschrijving van onderstaande advertenties op www.architectenweb.nl en vul het bijbehorenden wwwpagina nummer in.

bouwkundig tekenaar Als projectleider/ tekenaar begeleid je de uitwerking en de uitvoering van projecten en overleg je met betrokken partijen. We zoeken een zeer ervaren bouwkundig tekenaar (HTS-niveau) met goede kennis van AutoCAD 2000/2002, kennis van bouwregelgeving en communicatieve vaardigheden (woord/ geschrift). We zijn op zoek naar een zeer flexibele “dertiger” met een goed gevoel voor humor!

Vacature plaatsen of CV online zetten?

Surf ook daarvoor naar onze online vacaturebank!

Continu Engineering Rotterdam (010) 288 50 00 www.continu.nl m.grimberg@continu.nl Q architectenweb.nl/v6062

junior projectleider

projectleider

Ter uitbreiding van de organisatie is een architectenbureau per direct op zoek naar een junior projectleider, die na een gedegen interne opleiding en intensieve begeleiding op termijn met opgedane werkervaring uiteindelijk kan doorgroeien richting een zelfstandig opererende projectleider. Er ligt een breed takenpakket voor je klaar, zoals het schrijven van rapporten en verzorgen van presentatiewerk.

Voor de functie van projectleider zijn we op zoek naar iemand met een ruime bouwkundige kennis, een goed kostenbesef en leidinggevende capaciteiten. Ook heb je twee tot vijf jaar ervaring. Je moet zorg dragen voor de projecten van een gerenommeerd architectenbureau in de regio Rotterdam. Het gaat om een fulltime dienstverband.

Continu Engineering Amsterdam (020) 311 80 90 www.continu.nl h.mahieu@continu.nl Q architectenweb.nl/v7198

Dosign Engineering (010) 477 01 01 www.dosign.nl bouw@dosign.nl Q architectenweb.nl/v5791

bouwkundig tekenaars

senior architect

Dosign Engineering heeft opdracht gekregen een team van AutoCAD-tekenaars samen te stellen voor een toonaangevend en vooruitstrevend project in China. U werkt in zowel de V.O.als in de D.O.-fase. Wij vragen iemand met een opleiding op minimaal hbo-niveau en een aantal jaren ervaring met complexe projecten. Deze persoon is bereid om in de regio Rotterdam te werken.

Dosign is op zoek naar een senior architect voor een internationale opdrachtgever. U werkt in een internationaal samengesteld team van architecten, waarbij u de leidende rol speelt met betrekking tot de Nederlandse besluitvorming. Het team houdt zich bezig met een project dat gezichtsbepalend is voor de skyline van Rotterdam. U heeft minimaal vijf jaar ervaring.

Dosign Engineering BV (010) 477 01 01 www.dosign.nl noortje@dosign.nl Q architectenweb.nl/v5893

Dosign Engineering BV (010) 477 01 01 www.dosign.nl noortje@dosign.nl Q architectenweb.nl/v5894

projectleider

tekenaar

Voor een middelgroot architectenbureau in de regio ’sHertogenbosch zoeken wij een projectleider. Je werkzaamheden zullen bestaan uit intern en extern coördineren van activiteiten van een project, bewaken van de voortgang, verwerken van informatie, verzorgen van de planning, beheersen van de kosten. Zoek jij een nieuwe uitdaging en wil je hogerop als projectleider neem dan contact op.

Met bouwkundige specialisten werk je in een team bijzondere projecten uit. Vanaf het ontwerp tot en met de oplevering ben je betrokken bij het project. Je tekent met AutoCAD in alle fasen.

Nauwkeurigheid is belangrijk. In combinatie met je meedenkvermogen heb je zo een belangrijk aandeel in de voortgang en succes van het project. Wij vragen iemand met een bouwkundige opleiding op hbo-niveau.

InterWork Eindhoven (040) 265 20 00 www.interwork.nl niels@interwork.nl

InterWork Amsterdam (020) 423 08 55 www.interwork.nl eelko@interwork.nl

Q architectenweb.nl/v6982

Q architectenweb.nl/v7150

138

architectenweb magazine

projectmanager

bouwkundige

Voor een opdrachtgever in de omgeving van Utrecht zijn wij op zoek naar een projectmanager. Je ondersteunt projectmatig de opdrachtgever in haar taak als projectontwikkelaar door het vormgeven, het sturen, het coördineren en het bewaken van het planproces, gericht op het realiseren van de projectdoelen binnen de gestelde randvoorwaarden. Het gaat om een fulltime aanstelling.

Ben jij die enthousiaste bouwkundige (hbo-niveau, een á twee jaar ervaring) die graag werkt in teamverband? Wil jij bij een innovatief bureau meewerken in alle fasen van het bouwproces?

Neem dan contact op! Wij bieden uitstekende arbeidsvoorwaarden en goede begeleiding bij een middelgroot architectenbureau. Je werkt aan diverse en originele projecten. Het gaat om een fulltime baan.

InterWork Arnhem (026) 353 09 80 www.interwork.nl Susanne.Doekhi@interwork.nl architectenweb.nl/v7174

InterWork Delft (020) 423 08 55 www.interwork.nl delft@interwork.nl architectenweb.nl/v7200

Bouwkundig ontwerper

Projectleider bij ag NOVA architecten in A'foort

RikLagerwaard Architect BNA zoekt een bouwkundig ontwerper met gevoel voor detail, architectuur en overzicht. Wij vragen iemand die zelfstandig én in teamverband wil werken, afhankelijk van de grootte van het project. Ook beheers je het Nederlands in woord en geschrift en heb je kennis van wet- en regelgeving. Wij bieden een prettige werkomgeving nabij het centraal station te Amersfoort.

ag NOVA architecten zoekt een gemotiveerde projectleider voor woningbouw-, utiliteisbouw- en scholenopdrachten. Je kunt zelfstandig werken, hebt architectonische interesse en affiniteit met ons werk. Je bent communicatief en bouwtechnisch onderlegd en je hebt ca 4 jaar ervaring. Wij bieden leuke collega’s, goede arbeidsvoorwaarden en een aantrekkelijk toekomstperspectief.

RikLagerwaard Architect BNA BV (033) 456 63 71 www.lagerwaardarchitect.nl info@lagerwaardarchitect.nl architectenweb.nl/v6810

(033) 455 40 04 www.agnova.nl info.amersfoort@agnova.nl architectenweb.nl/v6998

bouwkundig medewerker

Senior landschapsarchitect / stedenbouwkundige

Architektenburo Brink & Fleer zoekt een bouwkundig medewerker voor onder andere het uitwerken van ontwerptekeningen, toetsing van het ontwerp aan het Bouwbesluit en de controle van tekeningen van derden. Er wordt gevraagd om kennis van AutoCAD en/of Microstation, resultaatgerichtheid en flexibiliteit.

Enige jaren ervaring in een soortgelijke functie is een pre.

Als senior landschapsarchitect/stedenbouwkundige ben je het boegbeeld van ons team van landschapsontwerpers en –architecten, en een belangrijk gezicht naar buiten toe. Je hebt affiniteit met projecten die Eelerwoude uitvoert, maar je hebt een eigen visie op de toekomst van het landelijk gebied. Je bent in staat om vanuit deze visie de identiteit van het ontwerpteam verder te ontwikkelen.

Architektenburo Brink & Fleer (0321) 386 220 www.brink-fleer.nl info@brink-fleer.nl architectenweb.nl/v7090

Eelerwoude (0547) 263 515 www.eelerwoude.nl email: w.bouwhuis@eelerwoude.nl architectenweb.nl/v7120

projectleider / tekenaar

bouwkundig tekenaars

Wij zoeken een bouwkundige (hbo-niveau) met minimaal vijf jaar ervaring en affiniteit met architectuur en gezondheidszorg.

Je coördineert in overleg met de architect de uitwerking van ontwerp tot bouwaanvraag, doet de bouwvoorbereiding en tekent in voorkomende gevallen zelf met AutoCAD (bij voorkeur met ADP-applicatie). Je komt terecht in een prettige platte organisatie met dertien medewerkers.

Soeters Van Eldonk architecten is een bureau dat niet alleen denkt, spreekt en discussieert over stedenbouw en architectuur, maar ook daadwerkelijk wil ontwerpen, tekenen en uitvoeren. Wij zoeken bouwkundige tekenaars die in staat zijn in een klein team op zelfstandige wijze projecten uit te werken. Je hebt een pragmatische instelling en weet uit ervaring wat een passend uitwerkingsniveau is.

Zijlstra Schipper Architectenbureau BNA (075) 616 55 66 www.zijlstraschipper.nl gjzijlstra@zijlstraschipper.nl architectenweb.nl/v7133

nummer 13 - okto ber 2007

Soeters Van Eldonk architecten 020-6242939 www.soetersvaneldonk.nl t.vanbaars@soetersvaneldonk.nl architectenweb.nl/v7164

139

Onze visie op de techniek:

Maakindustrie globaliseert.

Engineer verandert mee.

De laatste jaren voltrekt zich in de Nederlandse Technische ‘maakindustrie’ een zeer interessant proces. Eerst leek het dat onze maakindustrie het onderspit ging delven in de internationale concurrentie. Met name de prijsconcurrentie uit de opkomende economieën was moordend. Daar kwam nog bij dat de kwaliteit van de geproduceerde goederen uit die landen steeds beter werden. Bij de pakken neerzitten was er echter niet bij, want onze bekende handelsgeest lijkt deze bedreigingen omgezet te hebben in kansen. Met als uitgangspunt: if you can’t beat them, join them.

Nederlandse machinefabrieken bijvoorbeeld laten vaak grote delen van hun assortiment in Oost Europa of Azië vervaardigen. Dit konden ze pas doen nadat ze hun productie en logistieke proces volledig gerationaliseerd hadden. Modulaire opbouw en ERP gestuurde processen zijn hier voorbeelden van. Daarmee is de eerste winst behaald.

Daarnaast is enorm gewonnen aan flexibiliteit, aangezien de markt aanzienlijk verruimd is en hiermee ook de keuze van gunstige zakenpartners. Al met al zijn deze Nederlandse bedrijven door internationale samenwerkingsverbanden een stuk sterker geworden. Vanzelfsprekend heeft deze aangepaste bedrijfsvoering directe consequenties voor de Engineeringstaf. Immers waar voorheen primair ontworpen werd voor de eigen productie-afdeling, worden delen van de constructie nu misschien in Hongarije en Polen gebouwd. In eerste instantie stelt dit veel hogere eisen aan de Engineeringtekeningen en productiemanuals. Breder gezien vraagt deze geïnternationaliseerde productie ook veel van de Engineer en zijn organisatie- en communicatietalent. Hierdoor blijft er maar weinig over van de karikatuur van de naar binnen gerichte technicus. De Engineer van nu kijkt naar de wereld en benut de kansen die hieruit voortvloeien.

Mens blijft belangrijkste schakel Sinds 1985 detacheren wij middelbaar en hooggeschoolde technici. Specialisten in het ontwerpen, voorbereiden en begeleiden van technische constructies. Wij onderscheiden ons door kwaliteit en door liefde voor de techniek en de technicus. Want hoever de technische ontwikkelingen ook zullen gaan, de mens blijft de belangrijkste schakel in elk innovatief proces. En worden de kracht en duurzaamheid van een constructie niet bepaald door de kwaliteit van deze schakel? Door het verbindende menselijke element? Dosign onderkent dit en specialiseert zich daarom in de toegevoegde waarde van gemotiveerde mensen. Dosign Engineering heeft kantoren in Rotterdam, Amsterdam en Tilburg. Kijk voor meer informatie op onze internetsite.

www.dosign.nl

Falzonal, Prefalz en Falzink aluminium voor dakbedekking & gevelbekleding

Prefa Trading Nederland BV www.prefa-trading.nl Gooikensdam 34 • 4905 BN Oosterhout • Tel:0031 (0) 162 421 487 • Fax: 0031 (0) 162 421 587 • Mobiel: 0031 (0) 650 623 669 • E-mail: info@prefa-trading.nl

Gratis jaarboek t.w.v. €39,50 bij een jaarabonnement op Architectenweb Magazine Kijk snel op pagina 58

De Architecten Vakdagen 2007, het nieuwe en onafhankelijke vakevenement voor (binnenhuis)architecten, kennen een interessant lezingen/workshopprogramma met actuele onderwerpen. Onderwerpen die aan bod komen zijn o.a.: Q Kleur en architectuur Q Milieuvriendelijk/duurzaam bouwen Q Interactieve materialen door Materia Q Euronormen: de gevolgen voor architecten Bij dit nummer van Architectenweb magazine ontvangt u een VIP uitnodiging. Deze VIP uitnodiging geeft recht op een kostenloos en volledig verzorgd beursbezoek voor 2 personen, inclusief: Q Parkeren Q Entree Q Champagne lounge by Fatboy Q Overige drankjes Q Exquise hapjes Q Luxe gerechten Q Bijwonen lezingen/workshops (vol=vol) Q Beurscatalogus (zolang de voorraad strekt)

Architecten Vakdagen 2007 7 & 8 november Evenementenhal Gorinchem Meer info en het volledige programma vindt u op www.architectenvakdagen.nl

ARCH.MAAIK elke dag een nieuwe strip van arch.maaik op architectenweb.nl

nummer 13 - oktober 2007

143

COLOFON

ADVERTENTIE INDEX

ARCHITECTENWEB

!LCOA

!RCHITECTENVAKDAGEN

"UVA

#EMENT EN "ETON CENTRUM

#LESTRA

#ONTINU %NGINEERING

$OSIGN %NGINEERING

$UCO

&AGERHULT

&ALCO

&ORBO

&ORECO

'ERFLOR

'EVELTOTAAL

'IRA

'ISPEN 'LAVERBEL (ANSA (OLONITE * 0 - +OK

+EMBO

+ERKHOF

+USCH #O

/WA

0REFA 4RADING

2ECTICEL

2EYNAERS

2OCKWOOL 3AINT 'OBAIN 36

6ETROTECH

6KG

7IENERBERGER

2EDACTIEADRES 0OSTBUS !* "USSUM 4 & ) REDACTIE ARCHITECTENWEB NL 7 WWW ARCHITECTENWEB NL (OOFDREDACTIE *EROEN VAN /OSTVEEN JVO ARCHITECTENWEB NL 2EDACTIE -ARJOLEINE VAN 3CHAIK MVS ARCHITECTENWEB NL -ARCEL 4EUNISSEN MT ARCHITECTENWEB NL 2ONNIE 7EESSIES RW ARCHITECTENWEB NL %INDREDACTIE 4HEO *ANSSEN !AN DIT NUMMER WERKTE VERDER MEE 2EMCO !RNOLD 0ETER $RIJVER %RIC &RIJTERS +IRSTEN (ANNEMA +EES VAN DER (OEVEN /LV +LIJN *OS ,AFEBER -ACHTELD DE (AAN -ARIJKE 4ROOST

*EROEN VAN .IEUWENHUIZEN +ARIN 2OELOFSE

.BLC

2OCKFON

!RCHITECTENWEB -AGAZINE IS EEN UITGAVE VAN !RCHITECTENWEB NL EN VERSCHIJNT ACHT KEER PER JAAR !RCHITECTENWEB -AGAZINE IS EEN NIEUW PRAKTISCH VAKBLAD EN IS EEN LOGISCH VERVOLG OP HET SUCCES DE BEKEND HEID EN DE GOEDE WAARDERING VAN WWW ARCHITECTENWEB NL

!RCHITECTENWEB -AGAZINE IS EEN UITGAVE VAN !RCHITECTENWEB -EDIA " 6 0OSTBUS !* "USSUM MEDIA ARCHITECTENWEB NL !DVERTENTIES !RCHITECTENWEB -EDIA " 6 -ARTIJN 0OSTMUS

INFO ARCHITECTENWEB NL !RT DIRECTION EN GRAFISCHE 6ORMGEVING $ANNY 4UPANG (UIZEN !RCHITECTENWEB -EDIA " 6 .AARDEN $RUK 4HIEME 'RAFI-EDIA 'ROEP )NFORMATIE OVER ABONNEMENTEN ,OSSE NUMMERS

*AARABONNEMENT NUMMERS

NABESTELLINGEN PER NUMMER INCL "47 !LLE PRIJZEN ZIJN ONDER VOORBEHOUD VAN PRIJSWIJZINGEN (ET ABONNE MENTSGELD DIENT BIJ VOORUITBETALING TE WORDEN VOLDAAN 6OOR DE BETALING ONTVANGT U EEN FACTUUR !BONNEMENTEN KUNNEN PER NUMMER INGAAN EN WORDEN ZONDER TEGENBERICHT AUTOMATISCH VERLENGD /PZEGGEN DIENT SCHRIFTELIJK TE GEBEUREN BIJ !RCHITECTENWEB NL MINIMAAL VIER WEKEN VOOR DE VERSCHIJNINGSDATUM VAN HET LAATSTE NUMMER VAN UW ABONNEMENT 7ET OP DE PERSOONSREGISTRATIE 7IJ MAKEN U EROP ATTENT DAT WIJ ENKELE DOOR U ALS ABONNEE VERSTREKTE GEGEVENS ZOALS NAAM ADRES EN TELEFOONNUMMER HEBBEN OPGENOMEN IN ONS GEGEVENSBESTAND

COLOFON

6RIJWARING 5ITGEVER EN AUTEURS VERKLAREN DAT DIT BLAD OP ZORGVULDIGE WIJZE EN NAAR BESTE WETEN IS SAMENGESTELD %VENWEL KUNNEN UITGEVER EN AUTEURS OP GEEN ENKELE WIJZE INSTAAN VOOR DE JUISTHEID OF VOLLEDIGHEID VAN DE INFORMATIE 5ITGEVER EN AUTEURS AANVAARDEN DAN OOK GEEN ENKELE AAN SPRAKELIJKHEID VOOR SCHADE VAN WELKE AARD OOK 5W PROJECT IN !RCHITECTENWEB -AGAZINE 3TUUR DE PROJECTINFORMATIE DAN NAAR DE REDACTIE T A V *EROEN VAN /OSTVEEN EN WIE WEET VERSCHIJNT UW PROJECT BINNENKORT IN !RCHITECTENWEB -AGAZINE ¥ !RCHITECTENWEB -EDIA "6 .IETS UIT DEZE UITGAVE MAG WORDEN OVERGENOMEN EN OF OP ENIGERLEI WIJZE WORDEN GEREPRODUCEERD ZONDER SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN !RCHITECTENWEB -EDIA "6

" ' # # ! "# $ %$ % ( $ $)$% $ ) # &

!

((( ! !

3SSST 'OBAINß'LASS )NTERIORß'LASSß3OLUTIONS

0RIVACYßENßGELUIDSISOLATIEß GECOMBINEERDßMETßBRANDVEILIGHEIDß INßVOLGLAZENßWANDEN 3''ß)NTERIORß'LASSß3OLUTIONSßBIEDTß INNOVATIEVEßTOTAALOPLOSSINGENßVOORß HETßINTERIEURßWAARBIJßGLAS ßDESIGNß ENßFUNCTIONALITEITßINßmmNßCONCEPTß WORDENßGECOMBINEERD

3''ß3934%-3ß3425#452%ß

"RANDWERENDß 3''ß3934%-3ß3),%.#%ß

'ELUIDSISOLEREND 3''ß3934%-3ß02/4%#4ß

)NBRAAKVERTRAGEND 3''ß3934%-3ß02/4%#4

+OGELWEREND 3''ß3934%-3ß02/4%#4

%XPLOSIEWEREND 3''ß3934%-3ß0,5' ).

+ITLOOS

3PECIALS

0ROJECT ßß 3!")#ß ß3ITTARD !RCHITECT ßß 'ROUPß!ß!RCHITECTSß ß2OTTERDAM

6RAAGßNAARßONZEßNIEUWEß 'LASSINFOß'LASß ß7ANDSYSTEMEN %ß )ß

3'' )'3 SAINT GOBAIN COM WWW 3'' )'3 NL

ÌiÀ ÀÊ >ÃÃÊ- ÕÌ Ã