AWM 14

DECEMBER s E JAARGANG s s NUMMER

ARCHITECTENWEB MAGAZINE

PRAKTISCH VAKBLAD OVER BOUW EN ARCHITECTUUR

WWW ARCHITECTENWEB NL

PRAKTISCH VAKBLAD OVER BOUW EN ARCHITECTUUR

INTERVIEW 2UDY 3TROINK PROJECT BELICHT 7OONKERK 5TRECHT $IERENOPVANGCENTRUM !MSTERDAM /SDORP #HASSÏ 0ARK "REDA TECHNIEK "RANDVEILIGHEID THEM GAZINE 'EVELBEKLEDING

$ !" # # ! $! ! # # # % % $& $& # ! % ! & ! & ! ! " # % ! "# " " ( ! ! % ! % !! ""

#& ! ' $& !# " ! " ! $& " " % ! & $& + " ! ! " ' # ! "" % !#$ $' % ! ! " ! # ! &&& " & ! $ ! # !$ % $ # ( $! # ! ! " " ( # " $& " # $ # " "# $" # "

Design to move you

www.konedesign.nl

VAN DE REDACTIE | INHOUD project belicht

30 (On)macht Minister Plasterk van Cultuur heeft het armzalige idee opgevat de burger meer bij de architectuur te betrekken. ‘Als de bevolking meer bij de besluitvorming over architectuur wordt betrokken, wordt het land een stuk mooier’. Gemeenten worden daarom door de PvdA-minister opgeroepen om burgers te interesseren voor architectuur door hun uitdagende, beeldbepalende ontwerpen voor te leggen. ‘Als je blokkendozen neerzet, zoals de afgelopen jaren, hoef je ook geen interesse te verwachten.’

Dergelijke ideeën sluiten naadloos aan bij het beeld dat de afgelopen tijd bij mij is ontstaan over de politiek. Politici tonen steeds minder visie en daadkracht en maskeren hun onvermogen door zich te laten adviseren door externe adviesbureaus of het vragen naar de mening van de burger. Dat maakt regeren wel heel erg makkelijk, immers, het was nooit jouw keuze of beleid maar dat van een ander.

Het wordt hoog tijd dat we afrekenen met deze weeffout in onze democratie. Burgers die stemmen in het eigen belang en adviescommissies die veelal politiek gekleurd zijn, maken per definitie de foute keuze. In plaats van meer, moeten er minder personen en instanties worden betrokken bij het maken van duurzaam beleid.

Voor de vorming van een goed architectuurbeleid hebben we behoefte aan een daadkrachtige minister met kennis van zaken. Een minister die alle wezenlijke belangen in kaart brengt en vertaalt in een helder en uitvoerbaar beleid. Een minister die door overtuigingskracht draagvlak weet te creëren voor de soms moeilijke keuzes die gemaakt moeten worden in het belang van een stad, een provincie of het land.

Tot die tijd moeten we het doen met minister Plasterk, die overigens wel zo sportief is zijn onkunde ruiterlijk toe te geven: ‘Ik ben verantwoordelijk voor het architectuurbeleid, maar de enige levende architect die ik ken, is Rem Koolhaas. Toen heb ik op een zondag een halve meter architectuurboeken gekocht. Ik dacht: het zal me toch niet gebeuren dat ik over iets moet beslissen waar ik niks van weet.’

Nu maar hopen dat hij de juiste boeken heeft gekocht.

30

Dierenopvangcentrum, Osdorp Arons en Gelauff Architecten

projecten kort

26 26

Renovatie ‘De Bazel’, Amsterdam Claus en Kaan Architecten

projecten kort 26

Renovatie ‘De Bazel’, Amsterdam Claus en Kaan Architecten

40

Restaurant Zijlstroom, Leiderdorp Kingma Roorda Architecten

42

Blok 46a, IJburg HVDN Architecten

44

Distilleerderij De Kuyper, Schiedam

72

Kinder Cluster Noord, Vleuterweide

76

Forumgebouw, Wageningen

Broekbakema

VMX Architects

Quist Wintermans Architekten

Jeroen van Oostveen Hoofdredacteur Architectenweb Magazine

jvo@architectenweb.nl

2

coverfoto: Luuk Kramer

architectenweb magazine

project belicht

46 46

ChassĂŠ Park, Breda OMA / diverse architecten

project belicht

62 62

Woonkerk, Utrecht Zecc Architecten

interview

18 18

Rudy Stroink

techniek

88 88

Projectontwikkeling is te comfortabel

them@gazine

116 116 Gevelbekleding

Brandveiligheid Brandveiligheid

projecten kort

76 76

Aanpasbare materialen

Forumgebouw, Wageningen Quist Wintermans Architecten

archipedia

productinformatie

en verder...

128 bouwstijlen

102 productinformatie 110 nieuw online / bouwproducten

02 03 10 16

Noords classicisme

129 beroemde architecten Alvar Aalto

Over smaak

Erik Asplund

129 beroemde gebouwen Stadsbibliotheek Viipuri, Huis van

80 83

nieuw online / projecten column Peter Drijver

132 136 138 147 148 148

publicaties agenda vacatures Arch. Maaik advertentie index colofon

Hengeloos

de Arbeiders, KogskyrkogĂĽrden

131 bouwkundige begrippen Sienna rood, CIAM, Dorische zuil, Noords/ Noors verband, Noordsch hout

nummer 14 - december 2007

van de redactie inhoudsopgave nieuws update column Kees van der Hoeven

3

GLAVERBEL WORDT

AGC FLAT GLASS EUROPE

Dé glasproducent voor architectuurprojecten, zowel voor buitenbeglazing als interieurdecoratie, verandert van naam en wordt AGC Flat Glass Europe.

De industriële vestigingen (17 floatlijnen en ongeveer 100 productie-eenheden) van de groep AGC Flat Glass Europe zijn verspreid over heel Europa, van Spanje tot Rusland; de commerciële vestigingen zijn over de hele wereld actief. 10.700 mensen met een passie voor glas, voortdurend op zoek naar de perfecte combinatie van technologische vernieuwing en schoonheid!

Pyrobel brandwerend glas AGC Flat Glass Nederland - Tiel - Tel.: +31 (0)344 67 99 22 - Fax: +31 (0)344 67 97 24 - sales.nederland@eu.agc-flatglass.com - www.YourGlass.com

DUCO inst w C P E 6 tot 0,2

DucoTronic System-CO2…Vraaggestuurde Natuurlijke Ventilatie ‘VNV’

• Eenvoudig, gebruiksvriendelijk ventilatiesysteem • Gecontroleerde ventilatie door CO2 sturing • Natuurlijke ventilatie = gezonde ventilatie • Ventileren waar nodig, volgens de omgeving • Ventileren volgens het BouwBesluit • Infiltratie is ook ventilatie • Neemt geen ruimte in • CO2 indicatie op de sensor inschakelbaar

NIEUW CO 2 ges tuurd

• Geluids- en onderhoudsarm

Handelsstraat 19 - 8630 Veurne - Belgium - tel 0032-58/33 00 33 f a x 0 0 3 2 - 5 8 / 3 3 0 0 4 4 - i n f o @ d u c o . e u - w w w. d u c o . e u

“Beton is een kameleon”

Beton is blauw. Beton is groen. Beton is oranje.

Beton is zo vanzelfsprekend dat je bijna zou vergeten dat beton als

De bouwopgave van nu stelt meer eisen aan beton dan het vanzelf-

bouwmateriaal volop in ontwikkeling is. Beton is zoveel meer dan

sprekende grijs, robuust, sterk en zwaar. Om aan de nieuwe eisen

grijs, robuust, bruikbaar, duurzaam, sterk, zwaar en onverwoestbaar…

te voldoen zijn durf, creativiteit, vakbekwaamheid en kennis nodig.

Er moeten grenzen worden verlegd.

Specialisten als architecten, constructeurs, technologen en bouwers werken samen om gebouwen te realiseren die functioneel onder-

Het nieuwe Cement&BetonCentrum wil daaraan meewerken door

scheidend en duurzaam zijn, de omgeving verrijken en de gebruiker

initiatieven voor verdere ontwikkeling en toepassing van cement en

het plezier geven van een kwaliteitsproduct. In zulke gebouwen en

beton te nemen of te ondersteunen. Wij bieden faciliteiten voor ieder-

bouwwerken is beton onmisbaar.

een die met beton wil werken en wil meewerken aan de toekomst van een uitermate inspirerend materiaal.

www.cementenbeton.nl

Cement&BetonCentrum

9L@C;@E> @EJG@I8K@FEJ iXd\e# [\li\e# mc`\j^\m\cj \e qfen\i`e^

I\peX\ij fekn`bb\ck Xcld`e`ld jpjk\d\e mffi iXd\e# [\li\e \e mc`\j^\m\cj% <\e Y`aqfe[\i gifa\Zk `j _\k XggXik\d\ek\eZfdgc\o XXe [\ JcfkcXXe `e Q\`jk d\k q`ae Y`aqfe[\i\ iXXdgXik`a\e \e =iXej\ YXcbfej% ;\ biXZ_k mXe _\k iXXd$ \e [\lijpjk\\d :J */$JC `j [\ fe[\ijZ_\`[\e[\ l`kjkiXc`e^% JkiXb \e jcXeb kfk `e [\kX`c% <e k\Z_e`jZ_ kfZ_ d\k fe^\b\e[\ gi\jkXk`\j `e `jfcXk`\# jkXY`c`k\`k# Y\[`\e`e^jmXi`Xek\e# m\iYfi^\e nXk\iX]mf\i \e `eYiXXbn\i\e[_\`[ NB) % <\e le`\b\ \`^\ejZ_Xg mXe _\k jpjk\\d `j [Xk _\k \\e YiXe[n\i\e[_\`[ _\\]k mXe *' d`elk\e -' d`elk\e N9;9F % @ek\i\jj\ mffi \\e gif]`c\i`e^ fg dXXk6 E\\d ZfekXZk fg d\k [\ XiZ_`k\Zk\eX[m`j\lij mXe I\peX\ij% B`ab fg nnn%i\peX\ij%ec f] Y\c '+0) Ã ,- (' )'

N\ Yi`e^ Xcld`e`ld kf c`]\

Help per meter mee onze planeet te behouden

meets

Forbo Flooring en het Wereld Natuur Fonds streven allebei naar het behoud van de natuur. Marmoleum, gemaakt van natuurlijke en duurzame materialen, hoort bij ´s werelds meest milieuvriendelijke vloerbedekkingen. En nu zijn we nog een stap verder gegaan. Voor elke vierkante meter die u aanschaft van één van onze negen groene Marmoleum kleuren, doneert Forbo Flooring € 0,50 aan het WNF. Bezoek vandaag nog onze website en lees hoe u de natuur en het WNF kunt helpen met de aankoop van een groene Marmoleumvloer.

www.marmoleum.nl www.forbo-flooring.nl

creating better environments

starring: Charlie & Sylvia

HEALING LIGHT

modular lighting nederland bv **31 (0)20 347 30 47 • info@modular.nl • www.modular.nl

CHRISTIAN RICHTERS

ACTUEEL

Het Museum voor Moderne Literatuur van architect David Chipperfield is bekroond met de RIBA Stirling Prize 2007. Deze onderscheiding voor het beste gebouw van het jaar is de belangrijkste Britse architectuurprijs. Het gebouw in het Duitse Marbach werd verkozen boven onder andere Casa da Musica van Office for Metropolitan Architecture (OMA). De jury vindt het literatuurmuseum een geslaagde uitvoering van een moeilijke opdracht. ,,De beheersing en keuze van het materiaal is bij deze verworden tot een signatuur. Het gebouw is tegelijkertijd rijk en ingehouden.”

Q architectenweb.nl/n10448/

Opdracht Martinair voor architecten van Mourik Het nieuwe hoofdkantoor van Martinair op Schiphol wordt ontworpen door architecten van Mourik. Het bureau was een van de zes deelnemers aan een prijsvraag. Het ontwerp, dat het karakter van de vliegmaatschappij vertaalt en een link legt met het ‘vakantiegevoel’, gaat uit van een asymmetrisch volume met uitsparingen. Ter plaatse van de uitsparingen blijft alleen een glazen huid over. In de ruimtes die hier ontstaan is plek voor bijzondere functies, waaronder een palmentuin voor het bedrijfsrestaurant op dakniveau.

Q architectenweb.nl/n10467/ 10

SIMON FENELEY

David Chipperfield wint RIBA Stirling Prize

Edward Cullinan winnaar RIBA Gold Medal 2008 De Britse architect Edward (Ted) Cullinan is de winnaar van de RIBA Gold Medal 2008. Dat maakte de Royal Institute of British Architects (RIBA) bekend. De koninklijke onderscheiding is na de Pritzker Prize de meest prestigieuze architectuurprijs ter wereld.

Cullinan (1931) is een van de meest gerespecteerde Britse architecten. Hij heeft meer dan 110 gebouwen op zijn naam staan. Met name zijn oog voor de natuurlijke omgeving en de gebruikers van zijn werken waren voor de jury doorslaggevend om hem de Gold Medal toe te kennen. In februari neemt Cullinan de prijs in ontvangst.

Q architectenweb.nl/n10474/ architectenweb magazine

KCAP wint ontwerpcompetitie Shenyang KCAP Architects & Planners heeft de Shenyang master planning competition gewonnen. Het plan omvat ongeveer 16.000 huizen en 200.000 vierkante meter aan commerciële en sociale voorzieningen. De site van 70 hectare is nu nog een voornamelijk ruraal gebied met een tijdelijke nederzetting, op

ongeveer 6 km afstand van het centrum van de Chinese stad. Het gebied maakt deel uit van een masterplan voor de gehele zuidoever van Shenyang, waarbij wordt voorzien in een acht kilometer lange ‘lineaire stad’ die evenwijdig loopt aan de rivier de Hun. Q architectenweb.nl/n10585/

Nederlandse Designprijzen uitgereikt Bij de uitreiking van de Nederlandse Designprijzen zijn drie projecten beloond met een Nederlandse Designprijs in de categorie Ruimte: de vergader- en ontvangstruimte van DSM (Maurice Mentjens Design), de bodemverharding van het Funenpark Amsterdam (Landlab) en het House of Bols (…,staat) behoren tot de in totaal elf winnaars van de belangrijkste Nederlandse ontwerpprijs. Er waren meer dan vijfhonderd aanmeldingen, verdeeld over de categorieën Communicatie, Design For All, Interactie, Product en Ruimte.

De uitreiking van de Designprijzen maakt deel uit van de Dutch Design Week.

Q architectenweb.nl/n10610/

Hadid presenteert plannen eiland in Bilbao Zaha Hadid heeft de plannen vrijgegeven voor de herontwikkeling van Zorrozaurre in Bilbao. De Brits/Irakese architect wil van dit schiereiland in de rivier Nervión een eiland maken.

Acht bruggen zorgen voor de verbinding met het vasteland.

Er komen 6.000 woningen, twee technologiecentra en een

nummer 14 - december 2007

72 hectare groot park. Het voormalige industrie-eiland wordt verder verrijkt met een kanaal. Het project kost 1,4 miljard euro en zal naar verwachting starten in 2010. Tussen 2025 en 2030 moet Zorrozaurre klaar zijn.

Q architectenweb.nl/n10476/

11

ACTUEEL

Da Vinci College (Mecanoo architecten) geopend

CHRISTIAN RICHTERS

Prinses Máxima heeft het Da Vinci College geopend.

De school, gelegen in het Leerpark Dordrecht, is door Mecanoo architecten ontworpen als ‘een stad in een stad’. In het 22.000 m2 tellende complex werkt het onderwijs intensief samen met het bedrijfsleven, zoals dat in de tijd van de ambachtscholen ook het geval was.

De school bestaat onder meer uit negen leerhuizen, die onderling worden verbonden door pleinen, stegen en hoven. Afwisseling in materiaalgebruik geeft de leerhuizen elk een eigen identiteit.

Q architectenweb.nl/n10788/

HENK GERAEDTS

Grote opdrachten voor Foster in Azië

Restauratie Chabot Museum voltooid De witte hoekvilla aan het Museumpark in Rotterdam is in oude luister hersteld. Het afgelopen jaar zijn de gevels van het pand, waarin het Chabot Museum is gevestigd, gerestaureerd. Molenaar & Van Winden architecten heeft het restauratieplan voor het Rijksmonument opgesteld. Het bureau heeft ervoor gekozen de villa niet naar een bepaalde periode te reconstrueren, maar wijzigingen en toevoegingen bij eerdere restauraties als uitgangspunt te nemen.

Q architectenweb.nl/n10701/ 12

Norman Foster heeft dit najaar zijn opdrachtenportefeuille aardig uitgebreid.

De ‘starchitect’ won onder meer de prijsvraag voor de stedelijke vernieuwing van een langgerekt gebied aan Beach Road in Singapore.

Kenmerkend voor het ontwerp is de mix van stedelijke functies en de bijzondere aandacht voor ecologie en duurzaamheid. In Astana (Kazachstan) kreeg Foster de opdracht voor het ontwerp van het grootschalige project Abu Dhabi Plaza. De plattegrond heeft een schaakbordpatroon, met sterk in hoogte variërende bebouwing.

Q architectenweb.nl/n10647/ Q architectenweb.nl/n10808/ architectenweb magazine

Bouw Museum Plaza van start gegaan De bouw van Museum Plaza in het Amerikaanse Louisville is van start gegaan.

De 213 meter hoge wolkenkrabber was oorspronkelijk een project van Office for Metropolitan Architecture (OMA), maar het behoort nu tot de portefeuille van het uit OMA voortgekomen Ramus Ella Architects (REX). De torencluster herbergt behalve 165 woningen, een hotel met 260 kamers en kantoorruimte (3250 m2) enkele bijzondere culturele instellingen. Zo wordt het Master of Fine Artsprogramma van de University of Louisville in het complex aangeboden.

Q architectenweb.nl/n10746/

Plannen voor Cradle to Cradle kantorenpark

Dorp voor vrachtwagenchauffeurs in Rotterdam

In het gebied van Werkstad A4 (Haarlemmermeer) moet het eerste duurzame full service kantorenpark van Nederland komen dat is opgezet volgens het principe van Cradle to Cradle. Bij deze visie voor duurzaam bouwen worden grondstoffen en de natuur op zo’n manier ingezet, dat het afval bij de verwerking ervan weer kan

worden gebruikt. Op deze manier ontstaat een biologische kringloop. Het zogenaamde Park 20|20 wordt ongeveer 114.000 vierkante meter groot. Voor de ontwikkeling van het masterplan voor het park is de ‘Cradle to Cradle-architect’ William McDonough aangesteld.

Q architectenweb.nl/n10658/

Er komt volgend jaar een dorp voor vrachtwagenchauffeurs in de Europoort of op de Maasvlakte. Het Rotterdamse havengebied krijgt er met dit zogeheten TruckCity een unieke voorziening bij. Een TruckCity is een megatruckerscentrum waar vrachtwagenchauffeurs van alles kunnen vinden wat zij nodig hebben. Dat loopt uiteen van een bewaakte parkeerplaats, een garage voor onderhoud en keuringen tot aan horeca, fitness- en ontspanningsruimte en een slaapplaats. De centra zijn aparte dorpen die een oppervlakte hebben van minimaal zes hectare.

Q architectenweb.nl/n10731/ nummer 14 - december 2007

13

ACTUEEL

Documentatiecentrum Bergen-Belsen geopend

KLEMENS ORTMEYER

In het voormalige concentratiekamp Bergen-Belsen is het documentatie- en informatiecentrum opengegaan voor publiek. Het gebouw is ontworpen door KSP Engel & Zimmerman. Het Berlijnse sinai.exteriors AW Faust verzorgde het landschapsontwerp rondom het centrum.

Het gebouw bestaat uit weinig verschillende en monochrome materialen, waarbij grijs beton de boventoon voert. Ook qua vorm is het grote bouwwerk minimalistisch, met spaarzame openingen en insnijdingen. Vanaf de ingang kan de bezoeker twee routes volgen om het centrum te bekijken.

Q architectenweb.nl/n10833/

Architectuurprijs Achterhoek 2007 uitgereikt

LUUK KRAMER

De Architectuurprijs Achterhoek 2007 is toegekend aan Erik van Wel (BRTArchitecten) voor zijn ontwerp van het Christelijk College Schaersvoorde in Aalten. De jury noemde de school een â&#x20AC;&#x2DC;uitnodigend gebouwâ&#x20AC;&#x2122; vanwege het ritme van de gevel en de trap naar de hoofdingang. De stadswoning Buitenste-Binnen (Rooijakkers + Tomesen Architecten) kreeg de Publieksprijs. Het bureau heeft binnen de bestaande ommuring van een voormalige bovenwoning een eigentijdse variant op de hofwoning ontworpen. Nout Wellink van De Nederlandsche Bank heeft beide prijzen uitgereikt.

Q architectenweb.nl/n10867/

Van Egeraat ontwerpt uitbreiding Drents Museum Het Drents Museum heeft (EEA) Erick van Egeraat Associated Architects uitgekozen om de uitbreiding op het huidige museumgebouw te ontwerpen. De nieuwe tentoonstellingsruimte wordt deels ondergronds gebouwd op het terrein van de parkeerplaats bij de Gouverneurstuin aan de Zuidersingel in Assen.

14

Een tuinlandschap omgeven door een waterpartij vormt het dak van de expositieruimte. De nieuwe entree van het museum situeert Van Egeraat in het monumentale Koetshuis op het Jacob Cramerplein.

Daarbij wordt dit pand een meter omhoog getild en van een glazen plint voorzien.

Q architectenweb.nl/n10905/ architectenweb magazine

NIEUWS IN HET KORT

Historische spoorbrug wordt café-restaurant In november werd na acht maanden de laatst overgebleven draaispoorbrug van Nederland teruggeplaatst tussen de Westerdoksdijk en Westerdokskade in Amsterdam. De brug, in 1922 ontworpen door ingenieur P. Joosting, wordt in opdracht van café-restaurant OPEN op de vertrouwde plek getransformeerd tot café-restaurant. Het ontwerp hiervoor werd gemaakt door de Architekten Cie. De brug is tijdens zijn afwezigheid grondig gerestaureerd. Hierbij is het casco van het restaurant opgebouwd met de voor het ontwerp zo kenmerkende raampartijen.

Q architectenweb.nl/n10918/

Bouw nieuw centrum Waddinxveen ingeluid In Waddinxveen zijn de voorbereidende werkzaamheden voor een nieuw stadscentrum begonnen. Op de velden van voetbalclub Be Fair verrijst voor 22.800 vierkante meter aan woningen, winkels, kantoren, een bibliotheek en een parkeergarage.

Q architectenweb.nl/n10901/

Eerste Cradle to Cradlecongres gehouden In november heeft in Maastricht het eerste Cradle to Cradle-congres plaatsgevonden. De grondleggers van het ecologische ontwerpconcept, Michael Braungart en William McDonough, spraken het publiek toe.

Q architectenweb.nl/n10879/

Oeuvreprijs voor architect Wim Quist Het voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst heeft een oeuvreprijs toegekend aan architect Wim Quist..

Hij verwierf naam met onder meer de uitbreiding van het Kröller Müller Museum op de Hoge Veluwe en het Maritiem Museum in Rotterdam.

Q architectenweb.nl/n10888/

Corporatiegigant actiever in oude wijken De woningcorporaties Ymere en Woonmaatschappij gaan na hun fusie, die gepland staat op 1 januari 2008, extra aan de slag met het aanpakken van dertien oude wijken in de regio Amsterdam. De nieuwe corporatie wil de woningproductie in die buurten flink verhogen.

Q architectenweb.nl/n10873/

Gehry aangeklaagd voor gebreken ontwerp Het Massachussetts Institute of Technology heeft toparchitect Frank Gehry aangeklaagd wegen gebreken aan het ontwerp voor het Stata Center in het Amerikaanse Cambridge.

De architect wordt verantwoordelijk gehouden voor onder meer drainageproblemen en lekkage.

Q architectenweb.nl/n10919/

Europese aluminiumprijs voor De Nautilus Pakhuis De Nautilus in Scheveningen is beloond met een European Aluminium in Renovation Award. Het woongebouw naar ontwerp van Archipelontwerpers is samen met vier andere projecten elders in Europa onderscheiden met de prestigieuze aluminiumprijs.

Q architectenweb.nl/n10934/

Ontwerp olympisch stadion Londen onthuld HOK Sports en Peter Cook hebben het ontwerp voor het olympisch stadion in Londen onthuld. In het bouwwerk vinden de opening en afsluitingsceremonie van de Olympische Spelen van 2012 plaats. Het stadion biedt tijdens dit evenement plaats aan 80.000 toeschouwers. Na de Spelen kan de capaciteit terug worden gebracht tot 25.000 en wordt het een permanent (atletiek)stadion. Volgens Building Design waren functionaliteit en flexibiliteit een belangrijkere uitdaging voor de architecten dan het maken van een iconisch bouwwerk.

Q architectenweb.nl/n10921/ nummer 14 - december 2007

Pakhuis de Nautilus

15

COLUMN | KEES VAN DER HOEVEN

Over smaak Net terug van een ruime week vakantie in Zwitserland.

Bij het leesvoer voor die dagen het recente nummer van Hollands Diep, het nieuwe driemaandelijkse magazine over cultuur en opinie. In het hoofdartikel interviewt Paul Witteman minister van OC&W Ronald Plasterk, onder meer over zijn favoriete kunstwerken. We kennen parmantige Paul nog wel van zijn schokkende afscheidsinterview met Carel Weeber.

Na 15 minuten genadeloze karaktermoord op televisie bestond de sidekick van Witteman het om ten slotte aan de opvolgende gast te vragen: “Wie was er erger voor Rotterdam, Weeber of de Duitsers?” Daarom zo mooi dat Carel kortgeleden weer eens een lange neus kon maken naar al zijn critici door met een glashelder concept de prijsvraag ‘Zorg 2025’ - over zorggebouwen van de toekomst - te winnen.

Maar Paul en Plasterk kennen elkaar al geruime tijd en dus blijft de toon uiterst vriendelijk. Zelfs wanneer onze cultuurminister geen enkele vaderlandse favoriet aanwijst binnen de vijf besproken kunstcategorieën: boek (Ian McEwan), schilderij (Vlaming Michael Sweerts), popmuziek (Joni Mitchell) en muziek (een Adagio van Bach: ‘Het raakt je vanaf de eerste noot.

Je wordt er stil van.’). Als beste gebouw kiest hij nota bene het Empire State Building in New York: “Ik word er steeds weer blij van als ik het zie. Het is net over de top, maar toch ook weer heel mooi.” Onbegrijpelijk dat Witteman hem niet nader aan de tand voelt over een dergelijke oubollige smaak.

Bij thuiskomst verrast door het aardige initiatief van Jurgen van der Ploeg van FARO Architecten om via een website de architectonische smaak van leken en professionals eens nader te onderzoeken (www.architectuursmaaktest.nl). Aan de hand van vele tientallen beelden uit de Nederlandse woningbouw wordt de kijker gevraagd per project een schoolcijfer te geven; aan het slot wordt jouw persoonlijke top-vijf automatisch gepresenteerd en vergeleken met die van de ande-

16

ren. De deelnemers worden verdeeld in een drietal groepen – naast de leken de bouwprofessionals en de architecten – zodat aan het einde van de rit een beter onderbouwd beeld ontstaat van de gedachte discrepantie tussen de smaak van architecten en die van de gebruikers van hun producten.

Helaas loopt het sympathieke initiatief zo wel het risico te blijven steken in een stijl- of beelddiscussie, mede omdat we alleen de buitenkant van de gerealiseerde projecten te zien krijgen. Zou het niet veel interessanter zijn om in plaats van ‘mooi-of-lelijk’ te kunnen beoordelen wat er nou ‘goed’ is aan al die verschillende projecten? Juist los van de onderliggende traditionalistische of modernistische stijlkenmerken?

Zodat we gesteund door die informatie op weg kunnen naar betere beelden en oplossingen, die we nu nog níet kennen?

Een mogelijk antwoord op dit soort vragen vond ik tijdens ons bezoek aan het werk van architect Luigi Snozzi in het Zwitserse plaatsje Monte Carasso. Als stadsarchitect werkt Snozzi daar al meer dan 25 jaar aan nieuwe antwoorden op herstelen ontwikkelingsvragen in de alledaagse lokale bouwpraktijk. Een echte modernist in een puur traditionele omgeving. Maar het architectonische vakmanschap straalt af van elke ingreep, of die nu groot of klein is.

Vooral de nieuwe maar eenvoudige overgangen tussen straat en huis, veelal opgebouwd uit simpele betonnen muren en daken, maken diepe indruk.

Daar word ík nou stil van.

Leestip: Paul Witteman, De minister en het goede leven, in: Hollands Diep, nummer 3 (2007), Weekbladpers, Amsterdam.

architectenweb magazine

Blijf dagelijks op de hoogte met architectenweb.nl

architectenweb

www.architectenweb.nl/actueel

Elke dag vindt u op architectenweb.nl - het laatste bouw- en architectuurnieuws - specials, interviews en informatie over evenementen - bouwproductgids met het laatste productnieuws - projectgids met projectportfolioâ&#x20AC;&#x2122;s van honderden Nederlandse architecten - vacaturebank met honderden vacatures en kandidaten - architectengids met circa 3.000 architectenprofielen - bedrijvengids met duizenden bouw- en architectuurgerelateerde bedrijven - arch.Maaik, de enige echte architectuurstrip ter wereld - bouwkosteninformatie (i.s.m. Archidat) - controleplannen, gebundelde kennis van ervaren bouwkundigen (i.s.m. CBB) Schrijf u ook online in op onze wekelijkse nieuwsbrief! *) Bron: www.alexa.com

online

Architectenweb.nl heeft dagelijks iets te bieden voor architecten, opdrachtgevers, en iedereen die op een andere manier met de architectuur- en bouwwereld te maken heeft. Breng daarom iedere dag een bezoek aan de populairste* bouw- en architectuursite van Nederland zodat u op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen.

INTERVIEW | RUDY STROINK

Projectontwikkeling is te comfortabel In Nederland is er nauwelijks een grotere tegenstelling denkbaar dan die tussen de architect en de projectontwikkelaar. Met kantoren in Nederland, Duitsland, Portugal, BelgiĂŤ en Hongarije en als eigenaar van onder meer het Mediapark in Hilversum lijkt TCN Property Projects een typisch voorbeeld van een projectontwikkelaar.

Door | Eric Frijters en Olv Klijn

18

architectenweb magazine

nummer 14 - december 2007

19

INTERVIEW | RUDY STROINK

och is de achtergrond, de bedrijfsfilosofie en de opstelling tegenover architecten van TCN-oprichter en directeur Rudy Stroink allesbehalve traditioneel te noemen. Met hem bespreken Eric Frijters en Olv Klijn zijn inschatting van de opgave voor morgen.

T

U bent in Delft opgeleid als architect en als partner verbonden geweest aan Villa Nova. Waardoor kwam u, na enkele jaren als architect werkzaam te zijn geweest, tot het inzicht, dat u aan de verkeerde zijde van de tafel zat?

Ik ben van een goede generatie. Mijn vriendjes waren Henk Döll, Francine Houben en Erick van Egeraat, de latere oprichters van bureau Mecanoo.

Ergens halverwege de jaren zeventig kwamen wij tot de conclusie dat het antwoord op ontwerpvraagstukken

het gaat nog wel twintig jaar duren voordat we op het niveau van de VS zitten

niet in Karl Marx te vinden was, maar dat je gewoon moest ontwerpen. Deze praktische benadering werd uitgedragen door Max Risselada, Henk Engel en Carel Weeber.

Onder hun begeleiding kwamen we tot de ontdekking dat architectuur een vak was. Ik ben uiteindelijk afgestudeerd bij Carel Weeber, die ik nog altijd als goede vriend beschouw, en heb na mijn studie samen met Jan Hoffmans, Erik Jong en Maurits de Hoog een bedrijf opgericht: Villa Nova.

Na enkele jaren kwam ik erachter dat mijn ambities ten aanzien van Nederland veel groter waren dan de projecten die ik als architect kon verwezenlijken. Als architect controleer je immers niet de condities van het project. Ik wist niets van het onderliggende politieke spel om dingen gedaan te krijgen, hoe je geld moest inzamelen, wat de taal van de bank is, of die van investeerders. Kortom, als architect voelde ik me met mijn ambities overgeleverd aan de wensen van anderen en dat kan ik slecht hebben.

Het werk van de 18e-eeuwse John Nash, die grote delen van Londen vormgaf, toont aan dat projectontwikkeling en architectuur tegelijk zijn uitgevonden en geen tegenpolen hoeven te zijn.

20

Toen werd u zomaar ontwikkelaar?

In Nederland was het destijds onmogelijk om de overstap te maken. Ik ben dus naar de Verenigde Staten gegaan om het vak te leren. De zes jaar in Los Angeles waren tropenjaren. Het gaat daar ongelooflijk hard. In Californië werk je drie keer zo effectief als in Nederland en de resultaten zien er ook nog eens beter uit. Terwijl architecten en projectontwikkelaars in Nederland zich opstellen als elkaars tegenpolen en handelen vanuit een intens wantrouwen, is dat in Amerika niet zo. Ik heb recent een stuk geschreven met de titel ‘Lotgenoten’.

Wat ik in dit stuk wil zeggen, is dat architecten en projectontwikkelaars tegelijkertijd zijn uitgevonden en geen tegenpolen hoeven zijn. Dat zie je bijvoorbeeld in een figuur als John Nash, een van de helden uit mijn studietijd.

Als architect / projectontwikkelaar in de 18de eeuw realiseerde hij grote delen van Londen, die ook nu nog als waardevol worden beschouwd.

In de Verenigde Staten liggen de vakgebieden ontzettend dicht tegen elkaar aan en zie je dat er een symbiose mogelijk is, die vanuit goed opdrachtgeverschap leidt tot geweldige architectuur.

In Nederland kennen we dit opdrachtgeverschap niet, enkele uitzonderingen als Huub Smeets (Vesteda), Friso de Zeeuw (Bouwfonds) en hopelijk mijzelf daargelaten. Sinds de jaren vijftig is de architect hier zeer dominant geweest.

Langzaam zie je dat ook opdrachtgevers in hun rol groeien, maar het gaat nog wel twintig jaar duren voordat we op het niveau van de VS zitten.

Waarom lukt in Amerika wel wat hier niet lukt?

De condities waaronder projecten gerealiseerd worden, zijn volkomen anders.

In de Verenigde Staten is de relatie tussen alle partijen gebaseerd op het vertrouwen in elkaars rol en kunde.

Het streven is om een project samen tot een goed einde te brengen en er allemaal beter van te worden. Daarom zijn alle partijen in principe bereid op

architectenweb magazine

STEFAN HEIJDENDAEL

Rudy Stroink: ‘Projectontwikkeling in Nederland is zo ontzettend comfortabel. Er is geen enkele stimulans om nieuwe wegen in te slaan.’

alle fronten compromissen te sluiten.

Concreet betekent dit, dat de opdrachtgever niet begint met te stellen dat ‘het allemaal goedkoper moet’. Daar wordt zelfs niet over gesproken. Waar wel over gesproken wordt: uitstraling, kwaliteit, product, doelgroep, randvoorwaarden, programma, marktanalyses en marktbegrip. Vervolgens wordt er onderhandeld, maar daarbij men vindt elkaar niet vervelend. Daarom gaat het zo snel en daarom ook kan het zo goed worden. Dat betekent overigens niet dat alles werkelijk lukt. Maar als iets mislukt, is het wel altijd duidelijk waar aan het lag.

Wat heeft u na zes jaar Amerika geleerd?

Net als hier is ook in Amerika het bouwproces een hoop geruzie. Maar het kli-

nummer 14 - december 2007

maat waarin naar oplossingen wordt gezocht, is toch net even anders. Hier leven we in een wereld van consensus. Maar het kan anders. Een goed voorbeeld is de loodkatalysator. Die is bedacht in Los Angeles, de stad waar ook smog is uitgevonden. Op een goed moment stelde de burgemeester een ultimatum: “Over drie jaar rijden er geen auto’s meer mijn stad in waar lood uitkomt.” En de uitvinding van de katalysator was een feit, want het was te belangrijk om in Los Angeles te blijven komen.

Nu proberen wij in Nederland de fijnstofproblematiek op te lossen. Wij gaan nota’s schrijven, wetten aannemen en overleg voeren. We geven zelfs transporteurs inspraak over wat de beste manier van invoeren is. Dat is gewoon idioot.

Zo zit de wereld niet in elkaar. “Never

negotiate Christmas with the turkey”, zeggen ze in de Verenigde Staten. In plaats daarvan moet je gewoon zeggen dat over twee jaar geen enkele auto de snelweg op mag, die een bepaald fijnstofpercentage produceert. Gewoon afspreken wat er moet gebeuren en de wereld zal zich daaraan aanpassen.

Na een paar jaar zoeken en wat advieswerk heeft u in 1994 Trammell Crow Nederland (TCN) opgericht. Het idee achter TCN is het Amerikaanse model voor projectontwikkeling toegepast op de Nederlandse situatie.

Was het moeilijk hier een positie te veroveren?

De wereld van het vastgoed en de ruimtelijke ordening in Nederland wordt gekenmerkt door een ongelofelijk kuddegedrag. Het is bijna incestueus hoe

21

INTERVIEW | RUDY STROINK

architecten, ontwikkelaars en overheden hier elkaar in de tang houden. Er wordt gehandeld vanuit het principe ‘als je mij geen pijn doet, doe ik jou geen pijn’.

Toen we met TCN begonnen was de Berlijnse muur pas enkele jaren geleden gevallen, waarmee de mondiale tegenstellingen leken opgelost. Ook in Nederland was er een muur doorbroken.

De staat had niet langer de exclusieve rechten als opdrachtgever. Het was de periode net na Lubbers, waarin er geen geld, geen kracht en geen ambitie meer bij de overheid leek te zijn.

Ineens stond daar een bedrijf genaamd

architecten, ontwikkelaars en overheden houden elkaar in de tang TCN dat riep: “Wij gaan het helemaal anders doen, wij willen langetermijnbetrokkenheid bij onze projecten.” Ik vroeg me af waarom we bouwen in weilanden, terwijl er zoveel transformaties te doen zijn? Mijn overtuiging was, dat ontwikkelaars hun projecten niet meteen moeten verkopen aan beleggers. Bovendien wilde ik geen makelaar, maar onderhoud ik zelf contact met mijn huurders. Je kunt je voorstellen dat ik in die jaren heel wat bedreigende telefoontjes heb gekregen. Ook wanneer ik ergens een praatje hield, werd de zaal vaak opstandig, begon men te roepen dat ik gek geworden was.

De oude coalitie voelde zich enorm bedreigd. Langzamerhand ontstond ook bij de overheid een unheimisch gevoel. Ambtenaren werden nu opeens geconfronteerd met iemand die riep dat hij wel ziekenhuizen, universiteiten of zelfs steden wilde runnen. Dit alles klinkt populistisch, maar ontstaat vanuit puur strategische overwegingen. Onze lijfspreuk is immers: “Als de markt naar links beweegt, gaat TCN naar rechts.”

Het heeft me altijd enorm verbaasd, dat wanneer je eenmaal uit de wurggreep van het kuddegedrag breekt, je in een veld terechtkomt waar bijna geen competitie is.

22

Ontwikkelaars beschuldigt u van kuddegedrag. De houding van de overheid kan worden omschreven met: “We laten gewoon niets gebeuren, want dan kan er ook niets ergs gebeuren”. Klopt deze omschrijving?

Ja. In Nederland heeft men in dit verband al snel de neiging om te spreken over ‘zorgvuldigheid’. Dat woord heeft inmiddels een totaal verkeerde dimensie gekregen. De paradox is dat ons land onder het mom van zorgvuldigheid behoorlijk is verrommeld. Ik heb daar veel debat over met wethouders. Die menen dat projectontwikkelaars arme dorpjes en steden verleiden en vervolgens rommel achterlaten. Dat is onzin.

Elke steen, elke lantaarnpaal in dit land heeft minstens de besluitvorming van drie commissies gekend. En dat waren geen projectontwikkelaars. Er is door projectteams, stedenbouwkundigen, welstandscommissies, wethouders en burgemeesters zorgvuldig naar gekeken. In dat proces gaat veel tijd zitten.

Deze dodelijke omknelling leidt onvermijdelijk tot rommel. Rommel wordt kortom veroorzaakt door het zorgvuldigheidsprincipe.

Het probleem is verankerd in het gegeven dat de overheid medeplichtig is.

Van begin af aan wil zij bij elk proces betrokken zijn en werkt zo haar eigen machteloosheid in de hand. “Wij gaan zorgvuldig om met de groenstructuur bij de ontwikkeling van een gebied”, kan een ontwikkelaar beloven. Maar als er vervolgens zes sprietjes van bomen staan, dan moet de overheid tegen die ontwikkelaar zeggen: “Je krijgt geen vergunning tot ingebruikname, totdat de bomen het afgesproken formaat hebben”. Maar dat gebeurt niet. De ambtenaar zit immers al die tijd aan tafel en in de bouwnotulen staat vastgelegd, dat na zorgvuldig overleg met landschapsarchitect is besloten tot de summiere aanleg van een groenstructuur. Die ambtenaar had niet bij dat overleg aanwezig moeten zijn. Nu is hij medeplichtig en houdt zijn mond.

Medeplichtigheid veroorzaakt verrommeling.

Moeten we toe naar een overheid, die veel meer toetst op prestaties?

Zeker. ‘Trust, but verify’, of ‘speak softly, but carry a big stick’, Het begint met vertrouwen. Als ik bij een wethouder binnenkom en zeg dat we een winkelcentrum aan de rand van zijn stad willen realiseren, dan wil ik weten aan welke randvoorwaarden het project moet voldoen. Ik wil geen eindeloze procedures en inspraak. Ik wil gewoon weten waar men problemen voorziet. Wat men wel wil en niet en dan maak ik het. Gewoon een contractje op een A4-tje en geen 150 pagina’s. Natuurlijk zullen we daar nog wel eens debat over hebben, maar het is in mijn belang dat ik mijn beloften nakom.

Wat is naast het genoemde wederzijdse vertrouwen het fundamentele verschil tussen de VS en Nederland?

De crux is dat in Nederland, en Europa in het algemeen, projectontwikkeling wordt verward met bouwen. In de Europese traditie heeft het toevoegen van een object aan de ruimtelijke omgeving direct een culturele dimensie. Het gevolg is, dat we meer oog lijken te hebben voor het gebouwde object dan voor de gebruiker. De gebruiker past altijd, is de gedachte. In de Verenigde Staten is projectontwikkeling veel meer gericht op een eindproduct, waarbij het gebouw in veel gevallen slechts faciliterend is. Met andere woorden, in Europa voeg je een object toe aan de stad, terwijl je in Amerika een product levert aan de klant.

Bezien vanuit een Amerikaans standpunt is het product niet geleverd als het gebouw opgeleverd is, maar ongeveer drie jaar daarna. Belangrijke eis is aan te tonen dat je bij een eventueel faillissement van eerste huurders nieuwe huurders voor je gebouw(en) kunt vinden. Pas dan is je product sustainable.

Ter vergelijking, in Nederland moet je tienjarige huurcontracten binnenhalen om een belegger te interesseren.

Vervolgens koopt hij het gebouw van je, maar in feite koopt hij vooral een cashstroom. Dat verschil bepaalt alles.

architectenweb magazine

Dankzij een beperkte vrijheidsgraad in de rolverdeling tussen architect en projectontwikkelaar kan er volgens Stroink worden geïnvesteerd in kwaliteit.

Hier het TCN Media Park, samen met KCAP architects & planners

Want de traditie hier is gebouwen voor zo weinig mogelijk geld bouwen en dan zo duur en zo snel mogelijk verkopen?

Ja, de logica is: je bent stom als je er meer geld aan uitgeeft dan strikt noodzakelijk is. Elk gebouw is hier een gematerialiseerde huurovereenkomst.

Dat is het product en verder heb je te maken met een lastige gemeente, die je dwingt om die overeenkomst ook een maatschappelijke dimensie te geven. Dat zijn dus bijna onverenigbare doelstellingen waardoor de architect meestal niet meer dan een excuustruus wordt. Ik zeg bewust ‘meestal’, want jullie hebben ook met Huub Smeets gesproken en ik weet dat hij niet zo

nummer 14 - december 2007

in elkaar zit. Smeets verkoopt zijn projecten ook niet. Bovendien heeft hij het ABP achter zich staan, waardoor hij meer armslag heeft gekregen. Ook bij enkele woningbouwcorporaties bespeur ik een zelfde maatschappelijke dimensie, maar het zijn slechts enkelen die zich hierin onderscheiden van de rest van het projectontwikkelaarsvolk.

Hoewel TCN als bedrijf duidelijk succesvol is, zien wij bijna geen navolging. Waarom blijft dit effect uit?

Het effect van TCN is nog veel minder dan dat ik wil. Mijn ambities zijn dan ook nog lang niet vervuld. Een van de belangrijkst problemen, zeker in Nederland, is dat projectontwikke-

ling zo verschrikkelijk comfortabel is. Er is geen enkele stimulans om nieuwe wegen in te slaan. Als je een Amerikaan vertelt hoe een vastgoedpartij in dit land zijn geld verdient, gelooft hij zijn oren niet. De overheid lost je infrastructurele problemen op en doet je voorinvesteringen. Ook dicteert de overheid de markt, zodat er altijd schaarste is. En ten slotte bepaalt zij dat de klant geen zak te vertellen heeft, zodat hij wel moet vreten wat hem wordt voorgeschoteld. Kortom een luie wereld.

Europa zou zich moeten specialiseren; Nederland als vastgoedenclave

23

INTERVIEW | RUDY STROINK

Alleen in Engeland en Frankrijk zijn er wel structureel betere praktijken te vinden, hoewel dit in het laatstgenoemde land vaak nog berust op de overheid.

Met andere woorden, er zijn wel enclaves te vinden met voorbeelden van hoe het beter kan, maar we slagen er niet in dat structureel te maken zoals in de VS. Daar zie je tot grote ergernis van Europa dingen als New Urbanism, en een waanzinnig bloeiende architectenpraktijk.

Wat is dus volgens u de belangrijkste opgave in Nederland?

Het vormgeven van een nieuw programma voor een publieke collectieve ruimte.

Ik denk daarbij aan alle schakeringen tussen volstrekt privaat en volledig openbaar. Daar moet een programma voor ontwikkeld worden, op stedelijk en landschappelijk niveau. De aandacht heeft teveel enkel op architectuur gelegen en moet ook weer terugkeren bij de stedenbouw. Er moet een nieuw programma voor stedelijkheid komen.

Een visie op wat een stad anno de 21ste eeuw moet worden.

En wie gaat dat programma schrijven?

Idealiter is het programma de uitkomst van een debat, want ik ben tegen dictatuur. Tenminste op grote schaal dan, op kleine schaal mag het. Politici, bestuurders, architecten, de markt, zij hebben allen bewezen het zelf niet te kunnen.

Zij moeten zich verenigen in nieuwe verbanden en onderwerpen aanschrijven onder de titel ‘De opdracht van Nederland’. Paradox van onze tijd is dat we ontzettend veel geld en talent hebben, goed getraind zijn, veel ervaring hebben, zodat alles op het aanrecht ligt te wachten op de kok. En die gaat het programma schrijven en daarin moeten keuzes worden gemaakt: dat doen we wel en dat niet. Ik zou het zelf graag schrijven als ik tijd had. Een heel kort stuk: de opdracht van Nederland. Daarin staat wat we moeten maken. Daarna kijken we of er een politieke consensus over kan komen.

24

Welke dingen moeten we niet doen bijvoorbeeld?

Een goed voorbeeld is ‘Nederland transportland’, dat is voorbij, verspilde tijd, te weinig toegevoegde waarde. Ook moeten we niet langer Vinexlocaties maken en suburbanisatie de deur wijzen. We moeten af van monofunctionele woonen werkgebieden. In plaats van het aanwijzen van vier locaties moeten we afzien van zware industrie, geen bedrijfsterreinen meer aanleggen en stoppen met het streven naar één havenautoriteit voor Rotterdam, Antwerpen en Amsterdam, die dan wordt opgesierd met een mooie naam, zodat de Belgen niet afhaken.

En wat wel?

Europa zou zich moeten specialiseren: Engeland in geld, Milaan in design, Parijs in mode en Frankfurt in saaie dingen. In dat totaalbeeld wordt Nederland de vastgoedenclave van Europa. Vanuit Nederland komen er allerlei aders Europa in en fungeren wij als de vormgevers. Nederland specialiseert zich in architectuur. Het zit in ons DNA en we zijn zo slim om dat internationaal over te brengen. Het ligt dan voor de hand om Rotterdam als hoofdstad te nemen.

Vervolgens gaan we een heel vastgoedconglomeraat opzetten naar het evenbeeld van Chicago in de Verenigde Staten. Dat moet een heel effectieve machine zijn, die in Moskou, Tunis of Athene heel goed projecten kan organiseren. We blijven natuurlijk ook wel andere dingen doen, maar er moet iets zijn waarin we uitblinken. Zo zullen er nog wel banken zijn, maar hoofdzakelijk heel slimme vastgoedbanken. Het gaat om het maken van keuzes. We trekken de hele creatieve industrie mee.

Dat zou mijn manifest zijn. Het kan maar we moeten ophouden met het verkwanselen van onze creatieve, financiële bronnen.

Wat is in dit geheel de inbreng van ontwerpers? Doen ze er nog wel toe?

Net als opdrachtgevers zijn ook ontwerpers in Nederland slecht voorbereid op hun taak. Dat maakt hen zoals gezegd tot lotgenoten. Zo blijkt het merendeel van de ontwerpers waarmee wij te maken hebben een vooringenomen standpunt ten aanzien van ons bedrijf te hebben. TCN gaat het alleen om geld, denken de meesten van hen. Die vooringenomenheid vertroebelt de relatie tussen opdrachtgever en ontwerper. De opdrachtgever moet zijn opdracht goed formuleren. Daar moet de architect zich niet mee bemoeien. Pas als de opgave helder is, komt de architect aan tafel.

Dan wordt er gepraat, worden er ideeën uitgewisseld en kan er feedback worden gegeven op het programma. Deze dialoog komt echter nauwelijks nog op gang door het gebrek aan vertrouwen en gebrek aan oefening. Nog te vaak wordt de architect gemanoeuvreerd in de positie van herder van het maatschappelijk belang en de ontwikkelaar als de partij die snel geld wil verdienen. Beide posities zijn onzin, want de realiteit is dat ontwerper en ontwikkelaar samen een dienst moeten leveren waarvan iedereen beter wordt.

Architecten doen er dus toe?

Jazeker, maar een architect is niets meer en niets minder dan een vormgever. In mijn tijd werd je als architect geleerd eerst de wereld te begrijpen om hem daarna te gaan verbeteren. Nu ben ik ervan overtuigd dat de verbetering van de wereld zit in alle individuen. Ik heb een rol te spelen en de architect heeft een rol te spelen. De architect fungeert als vormgever van een nieuwe wereld en ik als programmeur. Hij de hardware en ik de software. Daarin moeten we elkaar respecteren. De meeste architecten accepteren deze rolverdeling niet en daarom werk ik maar met enkelen samen. Juist door de beperkte vrijheidsgraad die ik bied, kan er ongelofelijk veel geïnvesteerd worden in kwaliteit. Zo heb ik met Neutelings Riedijk en Mecanoo vreselijk mooie dingen gemaakt.

architectenweb magazine

Architectenweb Magazine nu ook digitaal

Probeer AWM digitaal nu 3 maanden gratis Architectenweb Magazine is nu ook digitaal beschikbaar, inclusief een handige zoom-, zoek- en printfunctie. Als webabonnee kunt u met uw persoonlijke code de digitale editie altijd en overal lezen.Tevens heeft u toegang tot het AWM archief, met daarin alle eerdere verschenen edities van Architectenweb Magazine. U kunt nu drie maanden lang gratis kennis maken met het webabonnement van Architectenweb Magazine. Kijk voor alle informatie op:

www.architectenweb.nl/awmdigitaal/

Stadsarchief in de Bazel door Claus en Kaan Architecten 26

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

Levend verleden Claus en Kaan Architecten heeft tussen 2003 en 2007 het robuuste rijksmonument De Bazel in de Amsterdamse Vijzelstraat onder handen genomen. Dit complex uit 1926 stond oorspronkelijk bekend als De Spekkoek, maar draagt inmiddels de naam van de architect, K.P.C. de Bazel (1869-1923).

Ontworpen als hoofdkantoor van de Nederlandsche HandelMaatschappij en later in gebruik genomen door de ABN-Amro, moest Claus en Kaan Architecten het complex aanpassen aan de wensen van de huidige gebruiker: het Stadsarchief Amsterdam, dat de ambitie heeft een historisch, publieksvriendelijk platform te zijn.

De grootste uitdaging voor de architecten lag waarschijnlijk hierin, dat zij gebonden waren aan de eisen en bezwaren van de Rijksdienst voor Monumentenzorg. Onder toezicht van deze partij en te midden van de historische overdaad, slaagden de architecten erin een heldere, rustige publieke ruimte te creĂŤren. De ervaring van de welhaast serene ruimte wordt versterkt door het contrast met de groezelige en chaotische Vijzelstraat, van waaruit de bezoeker het pand betreedt.

delen van het gebouw spierwit te schilderen hebben zij wel de nadruk gevestigd op het betonskelet, waarvoor destijds Bureau van Gendt tekende. Met die simpele ingreep wist Claus en Kaan Architecten het architectuurhistorisch verleden van de Bazel nieuw leven in te blazen. (EF) Q architectenweb.nl/p8417/

De belangrijkste ingreep was het openbreken van het gebouw.

De Bazel ontwierp een oerdegelijk gebouw met twee lichthoven, waarlangs de verschillende verdiepingen waren georganiseerd. Door vele verbouwingen in het verleden was de helderheid volledig vertroebeld. Claus en Kaan Architecten bracht orde aan door onder meer het glazen plafond in de hal terug te brengen en het zicht op het binnenhof te herstellen.

Door plaatsing van twee glazen vensters in de plint aan weerzijde van de hoofdentree is bovendien een relatie tussen het gebouw en de straat ontstaan.

Het verlangen naar helderheid wordt in het interieur op de begane grond verder doorgevoerd door te kiezen voor veel lichte kleuren: witgrijze marmeren balies, witte vitrinekasten en een zilvergrijze aluminium wandbekleding. Deze verlichte wereld vormt een wezenlijk contrast met de oude directieruimtes op de tweede verdieping, nu de werkvloer voor het merendeel van de medewerkers. Op deze etage werd onder leiding van restaurator Maarten Fritz op evocatieve wijze de sfeer van de jaren twintig en dertig teruggebracht, compleet met tapijten, lambrisering en originele meubelstukken. Ook de als schatkamer dienstdoende kelder is grotendeels in oude luister hersteld. Tijdens de restauratie kwam het oorspronkelijke geometrische decoratieschema weer tevoorschijn en ook de veelkleurige tegelvloer werd in originele staat teruggebracht.

Toch is De Bazel vooral omgeven door een modern aura, wat niet enkel het gevolg is van de ingrepen en toepassingen van Claus en Kaan Architecten. Door de constructieve ondernummer 14 - december 2007

27

28

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

5

3 4

1

2

begane grond

6

6

6

6

6

2e verdieping

6e verdieping

1 tentoonstellingsruimte

4 boekwinkel

2 informatiecentrum

5 bewaardepot

3 studiezaal

6 kantoor

opdrachtgever

Stadsarchief Amsterdam

adviseur bouwfysica/

ontwerp

Claus en Kaan Architecten (www.cka.nl)

akoestiek

restauratiearchitect

Architectenbureau Fritz

adviseur constructie

Van Rossum

interieurarchitectuur

Claus en Kaan Architecten

realisatie

2007

aannemer

Aannemingsbedrijf H.J. JurriĂŤns, Utrecht

fotografie

Luuk Kramer

nummer 14 - december 2007

Royal Haskoning

29

xxxx

Dierenopvangcentrum Amsterdam Osdorp door arons en gelauff architecten

Ruimte maken tussen de regels door Het dierenopvangcentrum in Osdorp is groen. Zo ontzettend groen dat je je afvraagt of architecten Floor Arons en Arnoud Gelauff misschien de spot wilden drijven met de veelheid aan regels, die onder andere een â&#x20AC;&#x2DC;groen karakterâ&#x20AC;&#x2122; dicteerden voor de bebouwing aan de Ookmeerweg in Osdorp.

Door Kirsten Hannema | fotografie Luuk Kramer

PROJECT BELICHT | DIERENOPVANGCENTRUM

Vanwege geluids- en beveiligingseisen zijn de buitengevels vrijwel geheel gesloten en is de bestaande sloot rond het gebouw doorgetrokken; het gebouw oogt daardoor als een groene vestinga

trikt schoonmaakbeleid en strenge hygiënevoorschriften, de exact voorgeschreven maten voor kennels zoals vastgelegd in het honden- en kattenbesluit, geluidsnormen met betrekking tot overlast naar de omgeving, veiligheidseisen in verband met agressief gedrag van sommige klanten – de ontwerpopgave voor het dierenopvangcentrum Amsterdam werd vrijwel volledig gedicteerd door regels.

S

Regels die hun invloed hebben doen gelden tot op het niveau van het exterieur. Zo had de Gemeente Amsterdam in het bestemmingsplan vastgelegd dat nieuwe gebouwen aan de Ookmeerweg in Osdorp een ‘groen karakter’ moesten hebben. De brandweerkazerne en de Academie voor Lichamelijke Opvoeding even verderop hebben bijvoorbeeld een grasdak.

Maar het dierenopvangcentrum is anders groen geworden.

Zo ontzettend groen dat het lijkt alsof Floor Arons en Arnoud Gelauff de spot wilden drijven met de regels. Dat ligt echter niet in de aard van de architecten. Als je ver genoeg inzoomt op het gras van de achtergelegen dijk, zul je de groene en gele tinten van de gepixelde staalplaatgevels daadwerkelijk terugvinden.

In 2004 kreeg arons en gelauff architecten – via een architectenselectie waarvoor tien bureaus waren uitgenodigd – de opdracht voor het ontwerp van het nieuwe dierenopvangcentrum. Een geluk, want met 5800 m2 BVO is het de grootste dierenopvang van Nederland en meestal worden opdrachten voor gebouwen van een dergelijke omvang via Europese aanbestedingen vergeven. De opdrachtgevers waren echter nadrukkelijk op zoek naar een architect die ruimte zou scheppen niet alleen met het oog op voornoemde voorschriften, maar vooral met aandacht voor het welzijn van de dieren. Arnoud Gelauff denkt nog steeds dat zijn referentie aan de hokken die hij als jongen voor zijn eigen hamsters timmerde, de doorslag gaf.

En inderdaad, het is de architecten ondanks alle restricties gelukt om de ruimte voor de honden en katten tot de dominante in het ontwerp te maken. Het gebouw is ontworpen rond twee enorme patio’s, de buitenspeelplaatsen voor de dieren. In het voormalige, sterk verouderde onderkomen van de dierenopvang aan de Polderweg was er geen plaats voor zulke buitenruimten. De afmetingen van de patio’s zijn gemaximaliseerd door de kennels zo ver mogelijk naar de rand van de kavel te duwen. Zo is een heel dun gebouw ontstaan van slechts zes meter diep met een wat merkwaardige afgeronde vorm, langgerekt en driehoekig.

situatie

32

Deze opzet heeft een aantal voordelen. De kennels, waarvan de gevels geheel gesloten zijn, fungeren meteen als geluidswal rond de speelplaatsen. Aan de kant waar woningen staan, zijn de kattenverblijven nog eens als extra buffer op de honarchitectenweb magazine

Passend bij de begroeiing in het water hebben de betonnen panelen aan de onderzijde van de gevel een rietprint in relief nummer 14 -december 2007

33

PROJECT BELICHT | XXXXX

De kleuren van de staalplaten gevels, in acht verschillende groen- en geeltinten, zijn een gepixelde uitvergroting van het gras op de achtergelegen dijk.

34

architectenweb magazine

Vanaf de achterzijde van het gebouw neemt de dichtheid van de pixels toe, om een climax te bereiken ter plaatse van de entree

denkennels geplaatst. En dankzij deze opzet kijk je van buiten nergens tegen hekken aan. Beveiliging van het terrein is ook eenvoudig, doordat het gebouw direct op de erfgrens staat.

Bovendien is de sloot langs de dijk als een slotgracht rond het gebouw doorgetrokken om extra afstand te scheppen tussen het opvangcentrum en ongewenste bezoekers, bijvoorbeeld personen van wie de hond in beslag is genomen en die hem komen opeisen. De dam vormt de centrale toegang, de brug is de vereiste tweede invalroute voor de brandweer.

Vanaf de dam stulpt het gebouw naar binnen, waardoor als vanzelfsprekend het entreegebied is ontstaan. Van hieruit wikkelt zich voor elk dier dezelfde procedure af, volgens een logische route door het gebouw. Aan de ene kant worden de zwerfhonden- en katten en de in beslag genomen dieren binnengebracht. Nadat de dierenarts ze onderzocht heeft, gaan de dieren in quarantaine. Als alles in orde blijkt, verhuist het dier naar het observatiegebied, dat zich eveneens in het smalle deel van het gebouw bevindt. Honden met een trauma of gedragsstoornis volgen een ‘resocialisatietraject’ in de punt van het gebouw, waar een aparte kleine speelplaats en een trainingsruimte zijn aangelegd. Daarna mogen ook zij naar de andere kant van het gebouw, dat wel voor bezoekers toegankelijk is. Hier zijn de verblijven gesitueerd van de dieren die ‘in de verkoop’ zijn, en het dierenpension.

De receptie, de kantoren, de voorlichtingsruimte en de woning van de beheerder vormen de logische schakel tussen de twee gebouwdelen met de kennels. Deze functies zijn rond de dubbelhoge entree gegroepeerd, met het oog op goed overzicht en beveiliging. Tegelijkertijd is het met een minimum aan middelen gelukt om een gevoel van ruimtelijkheid te geven aan dit deel van het gebouw, waar mensen toch een groot deel van de dag doorbrengen. Door de ronde daklichten en via de reflectie op de wit gestuukte wanden en plafonds valt daglicht overvloedig naar binnen. Vanaf de entree is een zichtlijn doorgetrokken langs de receptie, zodat je vanaf het balkon dat gemaakt is voor nummer 14 -december 2007

het personeel dwars door het gebouw naar de dijk kijkt.

In de genormeerde verblijven voor de dieren bleek het onmogelijk om op die manier met de ruimte om te gaan. Het allerbelangrijkste was dat de hondenkennels schoongemaakt zouden kunnen worden met een hogedrukspuit met een druk van 100 bar. Dit vroeg om een specifieke oplossing, want in het oude gebouw werden tegels en met minimale middelen is voegwerk letterlijk kapot gespoten.

Daarom is de onderbouw geheel ruimtelijkheid gecreëerd uitgevoerd in prefab beton, met een zeer zorgvuldige detaillering. Onzichtbaar voor het oog is daar een groot deel van het budget in gaan zitten. Omdat de bovenbouw van de katten ‘gewoon’ met water gereinigd wordt, kon die worden opgetrokken in kalkzandsteen met daarop een speciale coating.

Ook de klimaatbeheersing van de kennels vroeg om extra aandacht. In verband met ziektes moesten er per kennelgroep schotten geplaatst worden om de ruimten hermetisch af te sluiten. En omdat er voor mensen, honden en katten verschillende temperatuureisen zijn, staat het hele dak vol met machinerie.

Aan de buitenkant is er niets van te zien, want gelukkig is er geld gevonden om de gevel aan de buitenzijde een flink stuk omhoog te laten lopen.

De binnengevels zijn daarentegen wel het slachtoffer gewor-

doorsnede

35

Om het geluid van spelende honden binnen het gebouw te houden zijn aan de zijde waar al woningen stonden de kattenverblijven op de hondenkennels geplaatst, als een extra geluidsbuffer

den van bezuinigingen. De rode geveldelen die hier als afwisseling op de witte gedacht waren, zijn er niet gekomen. Daardoor hebben de binnenplaatsen volgens Arnoud Gelauff ‘een vrij klinische uitstraling’ gekregen. Wellicht zal het beeld budgetten, regels en procedures in de toekomst wat speelbepalen in toenemende mate de ser worden, wanneer de architectonische opgave klimop tegen het hekwerk en de bomen op de patio’s gegroeid zijn. De klimheuvels in de vorm van hondenbotten, ontworpen door Ruwan Aluvihare van DRO Amsterdam, zijn in elk geval een begin.

Budgetten, regels, vergunning- en bezwaarprocedures, ze 36

bepalen in toenemende mate de architectonische opgaven.

Het is aan de architect om een balans te vinden tussen dat wat sowieso moet, dat wat kan en dat wat toch nog mogelijk blijkt.

Door daadwerkelijk de grenzen van de kavel op te zoeken zijn Arons en Gelauff erin geslaagd extra speelruimte te creëren, ruimte die in dienst staat van de gebruikers waarvoor het gebouw bedoeld is: de dieren. Een belangrijke meerwaarde voor het project. En door een andere regel juist heel letterlijk op te vatten ontstond het ‘over the top’-idee voor de knalgroene gevel. Arons en Gelauff hebben een opeenstapeling van normen en voorschriften weten te vertalen naar een sculpturale stapeling van beton, isolatie en staalplaat. Een vrolijke groene bunker met zachte randen. architectenweb magazine

9

7

4

9 7

5

3 5 2

1

5 4

4

8 8 6

begane grond

11

10 12

11 1e verdieping

13

1 loopbrug

8 opslag

2 entree

9 resocialisatieruimte

3 ontvangsthal

10 kantoren

4 hondenverblijven

11 kattenverblijven

5 hondenspeelweide

12 galerij

6 opgang dienstwoning

13 dienstwoning

12

7 veterinaire vertrekken

opdrachtgever

Project Management Bureau Amsterdam / Stichting Dierenopvangcentrum Amsterdam

ontwerp

arons en gelauff architecten

architect

Floor Arons, Arnoud Gelauff

landschapsarchitect

DRO Amsterdam, Ruwan Aluvihare

aannemer

BAM, Amsterdam

constructeur

Van Rossum, Amsterdam

adviseur bouwfysica

DGMR, Arnhem

(www.aronsengelauff.nl)

adviseur installaties

W+R installaties, Utrecht

terreininrichting

Rodâ&#x20AC;&#x2122;or Advies, de Meern

realisatie

2007 Kantoren eerste verdieping

nummer 14 -december 2007

37

PROJECT BELICHT | DIERENOPVANGCENTRUM 1 3

1 2

in RAL 7009 2

4

aluminium daktrim, thermisch verzinkt en gemoffeld

3

12 mm multiplex op stijl- en regelwerk gezet stalen gevelbekleding, thermisch verzinkt en gemoffeld in 12 NCS-kleuren

4 5

130 mm isolatie 180 mm breedplaatvloer met vloerverwarming, schoon werk aan zichtzijde

6

5

6

85 mm isolatie

7

prefab betonnen latei, gesausd of gecoat in diverse kleuren

8

ge誰soleerd glas, buitenzijde zelfreinigend (delen voor penanten, ondoorzichtig glas)

7 9

150 mm kalkzandsteen, gesausd of gecoat in diverse kleuren

10 zandcement dekvloer, vloercoating in diverse kleuren 11 aluminium kozijn, in de rondingen gesegmenteerd (RAL 7009) 8

12 120 mm prefab betonnen element, schoon werk aan zichtzijde 13 200-180 mm breedplaatvloer 14 120 mm prefab betonnen grondkerend element, met rietstructuur

9 10

11

12

3

13

14

38

architectenweb magazine

Vanuit de centrale entreehal overzie je in een keer de receptie, de dijk achter het gebouw en de kantoren op de eerste verdieping

Gerelateerd op architectenweb.nl bouwproduct

bouwproduct

Virtuele tour

Sonacoustic

Pontsteiger, Amsterdam De locatie Pontsteiger vormt een knooppunt binnen waterstad Amsterdam en het pontveer wordt een belangrijke verbinding tussen de nieuwe stadswijken.

Een eigentijdse stadspoort op dit knooppunt in het IJ is hiervoor een passende vorm. arons en gelauff architecten

Q architectenweb.nl/bp5293/

Q architectenweb.nl/p8318/

Wapex 660

projectportfolio

De Rokade, Groningen

De tweecomponenten vloer- en wandcoating op basis van epoxyhars is waterverdunbaar en leverbaar in meer dan 600 kleuren, alsook kleurloos. De coating is chemicaliënvast, geurarm en gemakkelijk verwerkbaar. Sikkens

Woontoren De Rokade staat op een verdichtingslocatie in Groningen. De toren is 21 verdiepingen hoog en oogt zeer slank door de kruisvormige plattegrond. De vier appartementen zijn L-vormig gesitueerd rond de binnenhoeken van de toren. arons en gelauff architecten

Q architectenweb.nl/bp8674/

Q architectenweb.nl/p3292/

Dierenopvangcentrum Ook een kijkje nemen in het dierenopvangcentrum in Osdorp? Bekijk dan nu de virtuele tour van het gebouw op architectenweb.nl!

Q architectenweb.nl/n11007/

nummer 14 -december 2007

projectportfolio

De naadloze geluidabsorberende plafond en/of wandbekleding kan pleisterglad worden afgewerkt, met enige structuur of met een spuitstructuur. Sonacoustic absorbeert geluidenergie in hoge mate, waardoor nagalm en lawaaihinder beperkt blijven. ASONA BENELUX BV

projectportfolio

Spoorzone, Amsterdam Direct aan de ringspoorlijn in Amsterdam Slotervaart / Overtoomseveld ligt de “Spoorzone”. De bijna tweehonderd woningen, parkeergarage en de bedrijfsruimten, waaronder hoogbouwappartementen die als geluidsbuffer fungeren, zullen worden uitgewerkt door Arons en Gelauff. arons en gelauff architecten Q architectenweb.nl/p8317/

39

Restaurant De Zijlstroom in Leiderdorp door Kingma Roorda architecten

Zijlstroom De voormalige meelfabriek aan de oever van de rivier de Zijl (Leiderdorp) werd in 1916 gebouwd in opdracht van een boer die ermee wilde voorzien in de voerproductie voor zijn koeien. Voor de restauratie van het industriële complex en het ontwerp van de aanbouw tekende Kingma Roorda architecten. Het interieur is ontworpen door interieurarchitect Marian de Bock.

De Zijlstroom, een vroeg voorbeeld van toepassing van een betonskelet, omvat tegenwoordig een café, restaurant, kookstudio en vergaderruimte. De meest opvallende architectonische ingreep vond plaats aan de achterzijde van het gebouw. Hier is een stalen nieuwbouw verrezen, bekleed met aluminium golfplaten die een contrast vormen met de traditionele rode baksteen van het hoofdcomplex. Met de vorm van de aanbouw en vooral de keuze voor het zadeldak hebben de architecten willen refereren aan de koeienstal die er oorspronkelijk stond. Ook de uitstekende luifel roept associaties op met agrarische architectuur. De landelijke factor wordt versterkt door de directe omgeving van de Zijlstroom, die is ingericht met moestuinen, kassen en een boomgaard; onmisbare faciliteiten voor een restaurant dat kookt volgens het slow food-concept.

gebouw op verschillende plaatsen opengemaakt, zodat een directe relatie ontstaat tussen oud en nieuw.

Het robuuste en eenvoudige karakter van het exterieur wordt weerspiegeld in het interieur. De ontwerpers kozen voor underlaymentplaten voor de bekleding van de vloeren, wanden en plafonds van de nieuwbouw. Doordat ook het kleurenpalet en de meubels sober zijn gehouden, ontstaat een ongedwongen sfeer. (EF) Q architectenweb.nl/p8419/

opdrachtgever architect

40

Kingma Roorda architecten (www.kingmaroorda.nl)

interieurarchitect

Hoewel het bestaande gebouw geen verregaande transformaties heeft ondergaan, is wel een deel van de bovenste vloer verwijderd ter verbetering van de lichtinval en de ruimtelijke ervaring. Ook is de wand tussen het oude en nieuwe

Zijlstroom

Marian de Bock interieurarchitect

constructeur

Eckhart Ouwerkerk engineering

aannemer

Aannemingsbedrijf Meerburg, Leiderdorp

realisatie

2007

fotografie

René de Wit

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

1

entree

2

restaurant

3

brasserie

4

bar

5

toiletten

6

kookschool

7

vide

8

keuken

9

koelcellen

1

3 2 5

4

10 kantoor 11 vergaderruimte

begane grond

7

5

9

6 8

1e verdieping

11

7

7

10

2e verdieping

nummer 14 - december 2007

41

Blok 46a op IJburg door HVDN Architecten

42

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT DVB

X BR; =

X BR; =

begane grond

1e verdieping

3e verdieping

Nieuw blok op IJburg Aan een knikpunt van de IJburglaan, de hoofdas van IJburg, ontwierp HVDN Architecten het U-vormige woongebouw 46a. Door de positie en schaal, die in verhouding tot de omliggende bebouwing behoorlijk is, neemt het blok een prominente plek in op Haveneiland.

Het gebouw heeft een klassieke, vrij strenge uitstraling, die het gevolg is van een regelmatig ritme van glazen erkers en verticale bakstenen stroken. Op straatniveau vragen vooral de oranje voordeuren de aandacht, doordat ze afsteken tegen de lichte gevelbekleding.

De architectuur van blok 46a sluit aan bij het stedenbouwkundige blokkenontwerp dat IJburg kenmerkt. Het complex telt acht verdiepingen met 144 woningen. De 118 parkeerplaatsen, centraal gelegen onder het blok, worden gecamoufleerd door een begroeid dak dat tevens fungeert als binnentuin.

Het merendeel van de woningen is aan de binnenzijde van het complex ontsloten door een galerij. Bij elke woning is die verbreed, waardoor een eigen buitenruimte ontstaat die van de galerij wordt afgeschermd met een translucent scherm.

De architecten hopen hiermee een ongedwongen sociaal leven te stimuleren.

De compositie van de gevel is verticaal geaccentueerd.

Boven de hoge plint van het gebouw, die uit twee bouwlagen bestaat, zorgen uitstekende glazen erkers voor een subtiele beweging. Samen met de lichte bakstenen huid dragen de erkers bij aan het open karakter van het gebouw. Een ambitieus plan om een sculptuur van kunstenaar Marc Ruygrok op het dak te plaatsen sneuvelde. Zijn idee om de letters IJ te abstraheren, werd wel uitgewerkt in de geperforeerde gevelluiken. Hierin is het motief gespiegeld en gedraaid, zodat het een kantachtig patroon vormt. In de hekjes rondom het complex is die vorm eveneens te ontdekken. (OK) Q architectenweb.nl/p8418/ nummer 14 - december 2007

opdrachtgever

Waterstad 2 c.v./ de Alliantie, Huizen

ontwerp

HVDN architecten (www.hvdn.nl)

architecten

Arie van der Neut, Furkan Kรถse, Amber Beernink, Menno Veldman

aannemer

Van Wijnen Heerhugowaard bv

realisatie

2007

fotografie

Luuk Kramer

43

De Kuyper Royal Distillers in Schiedam door Broekbakema

Leven na de kopstoot Familiebedrijf De Kuyper stookt al ruim 300 jaar likeuren en is inmiddels een van de marktleiders van dit basisingrediënt voor cocktails. Omdat het interieur van het monumentale fabriekscomplex uit 1911 niet meer strookte met het hedendaagse imago van likeur, vroeg men Broekbakema om binnen het bestaande complex een nieuwe ontvangstruimte, cocktailbar, expositieruimte en kantoren te ontwerpen.

Hoewel De Kuyper Distillers zich bevindt in Schiedam, jeneverstad bij uitstek, waant de bezoeker van het complex zich voor korte tijd in een trendy club in een willekeurige wereldstad. Zonder afbreuk te doen aan het monumentale pand onderscheiden de interieuringrepen van Broekbakema zich in materiaal, vorm en vooral kleur. Hierdoor is het fabriekcomplex omgetoverd tot een heuse likeurbeleving. Deelnemers aan de zogenaamde exporoute betreden het ontvangstplein via monumentale houten deuren en worden langs de receptie naar een met kleurrijke prints bedekte glazen wand geleid. Hierachter bevindt zich een loungeachtige cocktailbar in de paarsblauwe huisstijlkleur. Een trap leidt naar een hangend balkon, van waaruit gebeurtenissen in de bar te volgen zijn, zoals bedrijfspresentaties en cocktailwedstrijden. Doordat verschillende lichtbronnen in de Future Spirits Bar van kleur kunnen veranderen, kan 44

de sfeer in deze ruimte op speelse wijze worden aangepast aan verschillende situaties en klanten.

In de expositieruimte wordt met allerhande historische objecten de geschiedenis van het bedrijf verteld. De voorwerpen worden getoond in halftransparante vitrines, waarachter de werkplekken van de medewerkers zijn ingericht. Via doorkijkjes in de wand tegenover de vitrines wordt de bezoekers een blik gegund op karakteristieke, architecturale elementen van het rijksmonument.

Door het eigentijdse interieurontwerp van Broekbakema is De Kuyper erin geslaagd het stoffige jeneverimago te restylen en de bezoeker een idee te geven van ‘The Colourful World of De Kuyper’. Er is leven na de kopstoot. (OK) Q architectenweb.nl/p7822/ architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

doorsnede

5

5

4

4 6 1

entree

2

entreehal

3

cocktailbar

4

distilleerderij

5

opslag

6

drankvoorraad

7

kantoor

8

vergaderruimte

7 2

3

4

7

8 1

plattegrond

opdrachtgever

Koninklijke De Kuyper BV, Schiedam

meubelontwerp

Broekbakema i.s.m. ZOINK!, Hasselt

ontwerp

Broekbakema, Rotterdam

licht, audio, video

DEP, Waddinxveen

(www.broekbakema.nl)

aannemer

Koninklijke Woudenberg, Ameide

Meindert Booij, Tessa Barendrecht, Ronald

adviseur constructie

Cumae, Arnhem en Capelle a/d IJssel

Hoogeveen, Kees van Zwol, Luc Vreugdenhil,

en installaties

Peter van den Berg

realisatie

2007

Punt Interieurbouw, Dordrecht

fotografie

Rob â&#x20AC;&#x2DC;t Hart

projectteam

interieurbouwer

nummer 14 - december 2007

45

2 1

3 8

9

15 16 14

10

13

12

11

Chassé Park in Breda

Kwaliteit als sleutelwoord 4 7

5

6

Het Chassé Park in Breda is klaar voor de start. Het beheer van het terrein komt binnenkort officieel in handen van de bewoners en de bedrijven die er gevestigd zijn. Daarmee laat de stad Breda na tien jaar haar paradepaardje los en zal duidelijk worden of het alom geroemde campusconcept van Rem Koolhaas en Xaveer de Geyter daadwerkelijk de succesformule is die het lijkt te zijn.

Door | Marjoleine van Schaik fotografie | René de Wit

nr naamproject

architect

bouwjaar

1

Chassé Theater

Herman Hertzberger

1995

2

Holland Casino

Kraaijvanger Urbis (Dirk Jan Postel) 2003

3

Vijfsterren hotel

in ontwikkeling

4

Stadskantoor

Claus en Kaan Architecten

5

Singelappartementen Kuiper Compagnons

6

Parkappartementen

Xaveer de Geyter

2001

7

Theaterwoningen

Architecten Werkgroep Tilburg

2005

8

Chassé Parking

OMA (Govert Gerritsen)

2000

9

Carré

OMA (Govert Gerritsen)

2002

10 Het Paleis

Kollhoff-Rapp/Kollhoff

2006

2005 2000

(Theo van Esch)

en Timmerman 11 Parkvilla’s

Van Sambeek & Van Veen

2007

12 Wintertuin

Bureau Duinker / Van der Torre /

2003

13 Poppodium Mezz

Erick van Egeraat Associated

MAP (Mateo) 2002

Architects (EEA)

het Chassé park ligt tegen de zuidoostrand van de binnenstad van Breda aan en maakt deel uit van de ‘groene’ oostflank, een grootschalig herstructureringsgebied waartoe ook het park Valkenberg behoort.

14 Breda’s Museum

Grosfeld Architecten

1999

15 Stadswoningen

Van Sambeek & Van Veen

2002

16 Stadslandschap

West 8 Urban Design

1999-2007

and Landscape Architecture (Adriaan Geuze, Edzo Bindels)

PROJECT BELICHT | XXXXX

Het Carré OMA (Govert Gerritsen) Het Carré is een variant op de galerijflat, waarbij verschillende volumes haaks op elkaar zijn geplaatst en een langwerpig plein laten ontstaan. Het plein is aan twee kanten ontsloten, enerzijds door een korte trap en aan de andere zijde door een brede onderdoorgang die de hoofdentree tot het plein vormt.

De appartementen, allen huurwoningen, zijn ontsloten via open galerijen die worden afgeschermd met glazen puien. Het speelse ritme van de windschermen geeft, in combinatie met de smalle hoge lancetramen, de gevel een speels uiterlijk, zowel vanaf het binnenplein als vanaf het campusterrein rondom. De aanzienlijke massa van het blok wordt verder verzacht door de opvallende gele kleuren van het complex, die wordt versterkt door de roestbruine toon van het binnenplein. De kleuren geven het gebouw een warme uitstraling, vooral wanneer ’s avonds de gloed van binnenverlichting wordt weerkaatst in de geeloranje portieken en galerijen.

48

architectenweb magazine

Doordat de volgroeide bomen waar mogelijk zijn gehandhaafd, wekt het parklandschap direct een volwassen indruk en passen de gebouwen op een natuurlijke manier in hun omgeving

e plannen voor het Chassé Park kenden in 1994 een vliegende start toen een ontwikkelingscompetitie werd uitgeschreven onder vijf teams van ontwikkelaars en gerenommeerde architectenbureaus. De opdracht van de prijsvraag was het uitwerken van een creatieve visie voor de ontwikkeling en inrichting van het kazerneterrein, gelegen aan de zuidoostkant van Breda, op basis van een programma van eisen dat de nodige ruimte liet. De planvorming stokte echter toen bleek dat het college, de verschillende adviescommissies, de gemeenteraad en de publieke opinie het niet eens konden worden over de winnaar. Pas in 1995 kwam er weer schot in de zaak. De twee kanshebbende bouwcombinaties (Proper-Stok en Wilma, thans AM) hergroepeerden zich in nieuwe samenstelling in de Chassé CV. De keuze voor de inzending van Rem Koolhaas werd vervolgens verder uitgewerkt.

D

De gemeente Breda was vanaf het begin zeer nadrukkelijk op zoek geweest naar een kwalitatief hoogstaand integraal plan. Hierbij werd uitgegaan van een resultaat dat ten minste budgettair neutraal moest zijn. Door de veranderende woningmarkt kwam bij die kwaliteitseis nu een aangepast programma van eisen: het Chassé Park moest een woonwijk worden met ruim 600 overwegend vrijesectorwoningen en 100 sociale nummer 14 - december 2007

tevens dienst als dak van de parkeergarage van OMA. In de openbare parkeergarage, ontworpen met daglichttoetreding en hoge plafonds, parkeren bezoekers van het Chassé Theater, het Casino en de binnenstad.. Ondergrondse en bovengrondse publieke ruimte zijn verbonden door de lichtcorridors die zich op het plein manifesteren als bankjes. autoluw woonpark Als gevolg van de ondergrondse parkeermogelijkheid zijn er vrijwel geen auto’s te zien aan het plein. Het ondergronds

Waar het Chassé Park grenst aan de oude binnenstad van Breda is een cluster van publieke functies gesitueerd, zoals het Chassé theater en het Holland Casino. De publieke zone vormt de toegang tot het parklandschap 49

PROJECT BELICHT | CHASSÉ PARK BREDA

niem ‘niemandsland’ tussen de afzonderlijke gebouwen. En juist daarin onderscheidt het Chassé Park zich: de ruimtelijke, functionele en sociale context van het publiek domein is de drager van het ontwerp.

De ingang van de Chassé Parking van OMA is vloeiend onder het golvende pleinoppervlak gesitueerd. De garage biedt ruim 650 plaatsen voor bezoekers en bewoners.

huurwoningen. Er moest ook parkeervoorziening komen en een aantal historische gebouwen diende te worden gespaard.

Hetzelfde gold voor de bestaande bomen en groen. context als drager van het ontwerp Samen met supervisor Xaveer de Geyter vertaalde Koolhaas de nieuw geformuleerde opdracht in een campusconcept, een ‘collectief stadslandschap’ dat zowel een rustige, parkachtige woonomgeving als een dynamisch gebied met openbare en culturele functies en grote, regionale publiekstrekkers moest zijn.

Geen nieuw concept, want vooral in de jaren zestig zijn er veel woonomgevingen in het groen opgezet. Het probleem daarbij is vaak het ontbreken van samenhang, resulterend in een ano-

Langs de zuidoostelijke contouren van de binnenstad, waartegen het Chassé Park aanschurkt, markeert het oude nonnenklooster de overgang van het bestaande stadcentrum tot het Chassé Park. Hier zijn de verschillende commerciële, culturele en recreatieve functies gesitueerd die aan het programma werden toegevoegd toen eenmaal voor het campusconcept gekozen was. Het zijn publiekstrekkers als poppodium Mezz van Erick van Egeraat Architecten, het Holland Casino in het oude klooster en het Chassé Theater van Hertzberger. Op deze plek zal nog een restaurant verrijzen en een vijfsterrenhotel.

Het theater van Hertzberger lijkt voorzichtig over de kloostermuren heen te zijn gedrapeerd, een eerste aanwijzing dat het hier gaat om een stedenbouwkundige ingreep waarin de context serieus genomen wordt.

De gebouwen liggen aan een grijs geschakeerd plein, dat in een grillige zigzagvorm het terrein doorklieft en de commerciële bedrijvigheid verbindt met de woonfuncties in het achterliggende park. Vanaf het plein zijn verschillende zichtlijnen gecreëerd die dwars door het park tot voorbij de grenzen van het terrein reiken, zodat voortdurend een visuele verbinding wordt gelegd met de bestaande omgeving. Altijd is de watertoren aan de oostkant te zien, of de torenspitsen van het oude centrum. Het enigszins golvende oppervlak van het plein doet

Het Paleis Kollhoff-Rapp/Kollhoff en Timmerman Het gebouw bevat 86 huurwoningen en bestaat uit drie delen: twee vleugels van drie verdiepingen en een bruggebouw van vijf verdiepingen, dat haaks op de uiteinden van de twee lagere volumes rust. Het ‘brugblok’ wordt ondersteund door ranke kolommen, zodat een doorzicht onder het gebouw ontstaat. Dit voorkomt dat het gebouw alle zicht op het park ontneemt en tegelijk blijft vanuit het park de oude Chassékazerne zichtbaar.

De gevels hebben een eenvoudige, neoklassiek getinte opzet. De plint is bekleed met natuursteen, de verdiepingen met baksteen. Hierbij zijn de bakstenen stijlen tussen de loggia’s en raampartijen vormgegeven als gestileerde klassieke pilasters. De kroonlijst ten slotte is afgewerkt met natuursteen. Waar het gebouw in totaal acht bouwlagen telt – op de kopse kanten van het bruggebouw – is een met natuursteen gedetailleerd fronton aangebracht, compleet met oculus, dat het complex een neoklassieke uitstraling geeft. Daaraan dankt het gebouw waarschijnlijk de bijnaam Het Paleis.

50

architectenweb magazine

De ingang van de ChassĂŠ Parking van OMA is vloeiend onder het golvende pleinoppervlak gesitueerd. De garage biedt ruim 650 plaatsen voor bezoekers en bewoners.

Doordat de woongebouwen zijn ontworpen door verschillende architecten, kent elk gebouw een heel eigen stijl. De afzonderlijke gebouwen worden tot een stedenbouwkundig geheel gesmeed door het gemeenschappelijke stadslandschap waarin ze zijn geplaatst.

De handhaving van bestaande structuren zoals bomen en links de oude kazerne verankeren het nieuwe stadslandschap in de omgeving. De kazerne is nummer xx - maand 0000 Museum 51 nu in gebruik als Bredaâ&#x20AC;&#x2122;s

PROJECT BELICHT | CHASSÉ PARK BREDA

De diverse woongebouwen liggen als individuele eilanden over de campus verspreid. Dat elk cluster van woongebouwen door een andere architect is ontworpen, versterkt die indruk: de afzonderlijke gebouwen variëren sterk in architectonische stijl en materiaalgebruik. Het programma van eisen stelde geen strakke eisen aan de bouwhoogte, zodat de gebouwen ook daarin behoorlijk verschillen. Ten slotte is ook de woontypologie zeer divers: singelappartementen, grondgebonden theaterwoningen, museumwoningen in een hoftypologie, een variatie op de galerijflat; het campusconcept is geen keurslijf voor de architectonische vormgeving gebleken.

Dankzij de drie zichtlijnen die de grenzen van het plangebied overschrijden, is er een visuele relatie tussen het stadslandschap en de bestaande omgeving

parkeren is consequent doorgezet bij de woongebouwen in het achtergelegen park: onder de parkappartementen in een halfverdiepte ring rond de vijf torens, bij de overige complexen 1- of 2-laags ondergronds. Een slingerende, niet doorgaande weg door het park ontsluit de parkings van de bewoners.

De gebouwen staan met de plint in het gras, omgeven door eiken, kastanjes en linden. In plaats van een netwerk van asfalt voeren fiets- en wandelpaden langs en door de woongebouwen en het groen. Dit versterkt het gevoel daadwerkelijk in een park te zijn en niet op een met begroeiing geëxcuseerde parkeerplaats. Ook de aanwezigheid van volgroeide bomen, die waar mogelijk mochten blijven staan, draagt bij aan het parkgevoel en verleent de gebouwen een bepaalde vanzelfsprekendheid.

beheersconstructie Bij een dergelijke individualistische opzet van een woonomgeving ligt het gevaar op de loer dat de ruimte tussen de gebouwen een ‘niemandsland’ wordt waarin de bewoners zich niet thuis voelen en dat vatbaar is voor ongewenst gebruik. Bij het Chassé Park zorgt het parkontwerp voor de nodige ruimtelijke samenhang, de mix aan functies en voorzieningen bewerkstelligt een functionele relatie tussen de planonderdelen en het ontwerp biedt gelegenheid voor een visuele band tussen bestaand en nieuw. Aan context duidelijk geen gebrek, maar het beruchte probleem van tussenruimtes is het ontbreken van sociale samenhang. Juist dit type samenhang kan er voor zorgen dat bewoners zich verbonden voelen met hun directe omgeving, als ware het een openbare achtertuin.

Een speciale beheersconstructie is in het leven geroepen om de sociale binding van de bewoners met hun groene buurt

Parkappartementen Xaveer de Geyter De dertien verdiepingen tellende parkappartementen van Xaveer de Geyter zijn letterlijk blikvangers van de stadscampus. De vijf torens, speels gerangschikt ten opzichte van elkaar, staan aan het einde van verschillende zichtlijnen en flankeren de oostgrens van de park. De plint van het gebouw rust op een halfverdiepte ring rond de vijf torens, die dienst doet als parkeergarage.

De torens worden omgeven door volwassen bomen. Aan de tuinkant zijn de gevels afgewerkt met witgeglazuurde tegels, aan de andere zijden bestaat de gevelbekleding uit antraciet grijs beton en leisteen. De doffe uitstraling van het antraciet contrasteert prachtig met de helderwitte gevels.

De derde gevelafwerking die bij de torens voorkomt, is glas. De betonnen kruisconstructie is zichtbaar gelaten.

52

architectenweb magazine

De gele galerijen van het CarrĂŠ geven het complex een warme uitstraling en een heel eigen karakter. Hierdoor wordt voorkomen dat de gebouwen rond het plein te uniform zijn en een monotoon beeld opleveren.

nummer xx - maand 0000

53

PROJECT BELICHT | XXXXX

Parkvillaâ&#x20AC;&#x2122;s Sambeek & Van Veen architecten De grondgebonden parkvillaâ&#x20AC;&#x2122;s zijn opgezet in een blokvorm, van 100 bij 100 meter. In feite bestaat het blok uit vier rijen woningen, waarbij twee rijen aan elkaar grenzen met de achtertuinen. De twee middelste rijen zijn op hun beurt van elkaar gescheiden door een breed hof, dat het woonblok doorsnijdt. Aan de kopse kanten van het binnenhof zijn twee onderdoorgangen uitgespaard.

Het blok heeft rondom voordeuren aan de buitenkant, die bekleed is met donkerblauwe baksteen met oranje en witte accenten in de kozijnen en portieken. Aan het binnenhof zijn de gevels wit gekeimd, met dezelfde bruinoranje accenten in de deuren en luiken. De onregelmatige gevelindeling geeft het blok vanaf het binnenhof een speels uiterlijk. Het hek dat de onderdoorgangen desgewenst afsluit, is roestbruin en naar verluid ontworpen naar het uiterlijk van de moerbei; de reeks grillige moerbeiboompjes die op het binnenhof zijn geplant, versterken in elk geval de speelse, vriendelijke uitstraling van het intieme hof.

54

architectenweb magazine

Het park moet in de loop der tijd niet alleen als achtertuin voor de bewoners dienst doen, maar ook een echt stadspark worden voor de andere inwoners van Breda

te bevorderen. De gemeente zorgt voor het basisonderhoud op hetzelfde binnenstedelijke niveau als bij andere parken het geval is. De bewoners zijn echter met de eigenaars van de openbare en commerciële gebouwen verenigd in een beheerstichting, waarbij iedereen maandelijkse bijdraagt aan een budget voor extra beheer, gericht op ‘extra schoon en extra veilig’. Voorstellen voor de besteding van het geld worden geformuleerd door de stichting, en geëffectueerd in samenspraak met de gemeente. Zaken als de inzet van een parkopzichter of het plaatsen van kunstwerken in het park kunnen op initiatief van en naar goedkeuring van de gezamenlijke gebruikers plaatsvinden.

De komende jaren zal blijken of de unieke beheersconstructie naar verwachting functioneert en of het park de gezochte aansluiting zal vinden bij de binnenstad. Het golvende plein zal hier een belangrijke rol in spelen, omdat het de potentie heeft om als echt stadsplein voor Breda te gaan fungeren.

Op dezelfde manier zal het groene park ook dienst moeten gaan doen als stadspark en niet alleen als achtertuin voor de bewoners.

heid van gemeente en marktpartijen zorgde bovendien voor een constante kwaliteitsbewaking, waardoor de kwalitatieve aspecten waaraan niet direct een prijskaartje gekoppeld kan worden, niet zijn gesneuveld ten behoeve van winstmarges.

Een bijzonderheid bij een stedenbouwkundig project op dergelijke schaal.

Voorlopige kroon op het werk is de toekenning van de Neprom Volhardingsprijs, speciaal in het leven geroepen om de voortdurende betrokkenheid van verschillende partijen en individuen bij het project te erkennen. En nu is het wachten.

Afwachten of het alom geroemde Chassé Park de verwachtingen die de afgelopen tien jaar zo strak zijn gespannen, ook waar gaat maken.

opdrachtgever

gemeente Breda

stedenbouwkundig concept Rem Koolhaas / Xaveer De Geyter ontwerp stadslandschap

West 8 Urban Design and Landscape

bouwcombinatie

‘Chassé CV’ Proper-Stok / Wilma (nu AM)

Architecture (Adriaan Geuze, Edzo Bindels)

In het stedenbouwkundig ontwerp, in de architectuur, in de uitvoering, in de afwerking – bij de gehele totstandkoming van het Chassé Park heeft de ambitie om een het leveren van kwaliteit voorop gestaan. De voortdurende betrokkennummer 14 - december 2007

architecten

diversen

realisatie

2007

fotografie

René de Wit, Wietse Pottjewijd

55

Met Alcoa Architectuursystemen maakt u geschiedenis door aan de toekomst te bouwen

Aluminium systemen voor ramen, deuren, serres en gevels

Harderwijk

tel. 0341-464611

www.alcoa-architectuursystemen.nl

Graktit.ws.v.

jaarboe

50 , 9 3 â&#x201A;Ź

Architectuur in Nederland jaarboek 2006-2007

De editie 2006/07 van Architectuur in Nederland is voller en rijker dan ooit, want naast de gebruikelijke selectie van de dertig meest opmerkelijke gebouwen die in 2006 ons land hebben verrijkt, loopt er een beeldessay door het boek waarin belangrijke onderwerpen uit de actualiteit van de Nederlandse architectuur worden aangekaart.

Tevens staan er drie essays in, met als belangrijkste themaâ&#x20AC;&#x2122;s de actuele ontwikkelingen in de scholenbouw en de zorg, collectieve projecten, herstructurering van naoorlogse woonwijken en stedenbouwkundige vernieuwing.

Word nu Architectenweb Magazine abonnee en ontvang het jaarboek “Architectuur in Nederland” t.w.v. €39,50 cadeau!

Gratis jaarboek t.w.v. 39,50 bij een jaarabonnement op Architectenweb Magazine.

Q Ik neem een jaarabonnement (8 nummers) voor €69,- en ontvang als welkomstgeschenk het boek: Architectuur in Nederland ter waarde van €39,50

Q Ik neem een jaarabonnement voor €69,- met een éénmalige korting van €20,-.

Ik betaal het eerste jaar €49,-.

Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m/v Bedrijfsnaam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Postcode/Plaats:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Telefoon: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

E-mail: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Handtekening:

architectenweb

Stuur deze antwoordcoupon in een envelop naar:

Architectenweb Media BV, antwoordnummer 526, 1400 VB BUSSUM. Een postzegel is niet nodig.

Het abonnement geldt tot wederopzegging en wordt door middel van een acceptgiro in rekening gebracht.

U ontvangt het welkomstgeschenk nadat het abonnementsgeld door u is voldaan.

Online aanmelden:www.architectenweb.nl/awm/

Architectenweb Magazine

VBI FlexCasco

Hoge bouwsnelheid

Doordacht bouwconcept voor keuzevrijheid De voordelen in vogelvlucht:

Ook voor grondgebonden woningen

• Eenvoudig inspelen op bewonerswensen • Hoog comfortniveau • Blijvend aanpasbaar • Snelle oplevering

Meer weten?

Looveer 1, 6851 AJ Huissen Postbus 31, 6850 AA Huissen Telefoon: 026 379 79 79 Fax: 026 379 79 00 E-mail: vbi@vbi.nl Internet: www.vbi.nl

Slimme oplossingen komen van VBI

Aantrekkelijke appartementen

U ontwerpt kunstwerken.

Laat Ceder uw canvas zijn.

Voor de expressieve architect is Western Red Cedar zowel onderscheidend als duurzaam. Een hernieuwbare grondstof rechtstreeks uit de natuur. Ceder zorgt voor duurzame elegantie, warmte, schoonheid en prestige voor de huizen die u creĂŤert.

Voor meer informatie, bezoek onze website. www.wrcea.org

www.wrcea.org

PROJECT BELICHT | WOONKERK

Woonkerk in Utrecht door Zecc Architecten

Hemels wit

wonen

Het is niet moeilijk om een kerk als woning te benutten, vindt architect Marnix van der Meer van Zecc Architecten. De uitdaging is om van een kerk een goed georganiseerde woning te maken. Dat gold ook voor de verbouwing van de kapel van de St. Gregorius congregatie tot een ingetogen woonruimte, waar een sculpturaal woonelement is ingezet om de ruimte te organiseren - met een opmerkelijk helder resultaat.

Door | Josine Crone fotografie | Cornbread Works / Zecc

ij de herbestemming van een willekeurig pand tot woning doet zich altijd het spanningsveld voor tussen het behoud van de oorspronkelijke kwaliteiten versus de ingrepen voor de nieuwe functie. De verbouwing van de Sint Martinuskapel van de Sint Gregorius congregatie vormt hierop geen uitzondering.

B

deuren en in de zijkant van de kerkbanken. Fijnzinnige en eenvoudige motieven sieren de wanden van de kapel. De 25 zeer fraaie gebrandschilderde ramen zijn nog compleet aanwezig en geven de kapel een authentieke sfeer. De kunstwerken beelden onder andere de drie kloostergeloften kuisheid, gehoorzaamheid en armoede uit.

De kapel is in 1922 gebouwd als onderdeel van het kloostergebouw Sint Gregoriushuis in Utrecht, op de restanten van de oude kapel uit 1781. De kapel is vanaf de Nieuwegracht nauwelijks zichtbaar, omdat hij niet grenst aan de straat maar aan een binnenplaats in het complex, waar de Fraters van Utrecht hun congregatie hadden.

Toen de fraters in 2005 het fraterhuis verlieten, werd het grootste deel van het enorme complex verbouwd tot woningen. De Sint Martinus kapel werd als apart object verkocht.

Aan Zecc Architecten is gevraagd om van deze kapel een bijzondere woonruimte te maken, waarbij de sfeer en de ruimtelijkheid van de kapel behouden en zelfs versterkt moest worden.

De kapel ligt op de eerste verdieping van het Sint Gregoriushuis en is bereikbaar via diverse smalle gangen en trappen. Het plafond van de kapel heeft een toogvorm die in verschillende onderdelen van het gebouw terugkomt. Zo zijn de plafondbetimmeringen boven de gebrandschilderde ramen van togen voorzien en komt de vorm terug boven de

De aandacht van architecten Marnix van der Meer en Rolf Bruggink ging in het bijzonder uit naar drie belangrijke vraagstukken: het aanbrengen van passende daglichtvoorzieningen, het leggen van een relatie tussen de woning en de buitenwereld en het ontwerpen van een ruimte-indeling die recht zou doen aan de sacrale sfeer.

62

architectenweb magazine

Tussen de keuken en de gevel is een doorzicht op de schitterende glas-in-lood ramen

nummer xx - maand 0000

63

PROJECT BELICHT | WOONKERK

Om van deze kapel een woning te maken was bepaald een uitdaging. Gelukkig waren de opdrachtgevers niet gericht op het maken van zo veel mogelijk woonoppervlak, maar wilden zij nadrukkelijk de sacrale sfeer van de kapel in stand houden.

De ruimtelijke ingrepen konden daardoor zeer subtiel blijven.

De maatregelen zijn voldoende om het gebruik als woning te faciliteren, maar dringen zich nergens op en zijn bovendien zichtbaar gebleven door hun contrasterende vormgeving en asymmetrische plaatsing. daglichtvoorziening In de eerste plaats heeft Zecc het daglichtprobleem aangepakt, licht Van der Meer toe. Het verwijderen van de gebrandschilderde ramen was uiteraard geen optie, omdat deze juist zo belangrijk zijn voor de sfeer en een kunstzinnige bijdrage leveren aan het wonen in de kerk. Door te kiezen voor hoge dakramen boven de glas-in-loodramen valt er nu op plezierige wijze diffuus daglicht in de kapel. De dakramen zijn bewust niet symmetrisch boven het glas-in-lood geplaatst, zodat zij als een aparte laag herkenbaar zijn. Als gevolg van de forse spouw tussen het dak en het plafond is de negge rondom de dakramen zeer diep. Dit levert behalve diffuus licht ook een mystiek beeld op.

De kapel had oorspronkelijk een somber interieur door de donkere kleurstelling. Door de wanden, plafonds en de vloer van een witte afwerking te voorzien heeft de kapel een heldere uitstraling gekregen. In de witte context komt het fonkelende en kleurrijke licht dat door de gebrandschilderde ramen valt extra goed uit.

relatie met de buitenwereld In een woning verwacht je behalve daglicht ook uitzicht. Nu is de kapel zo ingeklemd tussen de bebouwing dat er weinig aantrekkelijke uitzichtpunten zijn. Maar belangrijker is wellicht dat ramen met uitzicht het besloten karakter van de kapel aantasten. Daarom is maar op één plaats en op een bescheiden manier een ingreep gedaan om de relatie met de buitenwereld te leggen. Dit is in de gevel waar voorheen het altaar stond. Het raam is geïnspireerd op abstracte kunst van Mondriaan en is ingedeeld in vakken met kleuraccenten, die dichtbij de kleuren van het gebrandschilderde glas komen.

Ook hier is gekozen voor een asymmetrische plaatsing om concurrentie met het bestaande werk te voorkomen. Het glas is gelijmd op stalen kokers om zo weinig mogelijk van het kozijn te laten zien. ruimtelijke organisatie Voor de ruimtelijke organisatie van functies heeft Zecc Architecten een heldere ingreep gedaan. Een wit, bijna sculpturaal element is zorgvuldig in de ruimte geplaatst, waarmee in één beweging de organisatie van de keuken, de studeerkamer en de toegang naar de verdieping is geregeld. Het resultaat is een spannende structuur waarbij de voortdurend wisselende doorzichten een dynamisch beeld opleveren. Het element is opgebouwd uit een stalen basisconstructie en is uiteindelijk afgewerkt met stucwerk. Een strakke verflaag zorgt voor een monoliet uiterlijk. Door het ontbreken van de trapboom en leuning aan één zijde van de trap, oogt deze luchtig. De uitkragende treden zijn vervaardigd van stalen kokerprofielen en bevestigd in een stalen trapboom.

Langsdoorsnede

64

architectenweb magazine

De ruimtelijke ingrepen die van de kapel een woning maken, vormen een zeer subtiele toevoeging en dragen bij aan het handhaven van de sacrale sfeer

nummer xx - maand 0000

65

PROJECT BELICHT | WOONKERK

Als organiserend element biedt de sculptuur een behoorlijke functionaliteit, hoewel de study op de verdieping nogal bescheiden van afmetingen is. Door de openheid blijft de ruimtelijke ervaring echter volledig intact, een prestatie die recht doet aan de wens van de opdrachtgever om vooral de sfeer van de kapel te benutten als belangrijkste kwaliteit.

De slaapkamer en badkamer zijn in een aparte ruimte naast de kapel gesitueerd. Voor de slaapkamer is een zwarte afwerking van wanden, vloer en plafond gekozen om zo het nachtelijke gebruik te benadrukken. De kroonluchter komt oorspronkelijk uit de kapel. Op het dak van de slaapkamer is een riant terras gelegen. Aan de wens voor een buitenruimte kon op deze manier worden voldaan.

Alleen bij de altaargevel is de relatie met de buitenwereld gelegd door middel van een asymmetrisch, op Mondriaan ge誰nspireerd raam

4

Het resultaat van de verbouwing is een leefbare woning met een geheel eigen karakter. De sacrale sfeer is behouden gebleven en gecombineerd met een ruimtelijk effect dat nu indrukwekkender is dan in de oorspronkelijke, wat sombere kapel het geval was. Ook de akoestiek is onaangeroerd gebleven, wat betekent dat de ruimte voor woonbegrippen erg galmt.

Door de brute vorm levert de sculptuur een mooi contrast met de fijne structuren van het gebrandschilderde glas.

De ingrepen vormen een herkenbare laag met een eigen idioom. Met de modernistische vormgeving van de ingrepen brengt Zecc een andere stijl uit de jaren twintig terug in deze woonkapel.

6 9

1

11

5

7

2

3

1

hal

2

keuken

3

woonruimte

4

toilet

5

bijkeuken

6

doucheruimte

7

slaapkamer

8

werkruimte

9

orgel

10

vide

8

10

11 dakterras

begane grond

66

1e verdieping

architectenweb magazine

De ruimtelijke woonsculptuur ordent de woonfuncties in de verbouwde kapel

nummer 14 - december 2007

67

PROJECT BELICHT | WOONKERK

Om het nachtelijk gebruik van de slaapkamer te benadrukken, is deze geheel in donkere tinten uitgevoerd

Volgens Van der Meer is het kenmerkend voor de aanpak van Zecc om te proberen niet teveel te doen. â&#x20AC;&#x2DC;We maken heldere functionele dingen met prikkelende verschijning.

Daarbij besteden we veel aandacht aan een zakelijke, pragmatische aanpak. Anderzijds gaat het om de beleving van ruimte, dus dat wat je doet, moet wel goed zijn. We vatten dat wel samen met de woorden zinvol en zintuiglijk, helder en prikkelend.â&#x20AC;&#x2122; De lichte en luchtige verschijningsvorm van de sculpturale ingreep in de Sint Martinuskapel is daar een overtuigend voorbeeld van.

opdrachtgever

particulier

ontwerp

Zecc Architecten (www.zecc.nl)

architect

Marnix van der Meer, Rolf Bruggink

aannemer

Thesis Bouw, Nieuwegein

adviseur E-installaties

Comfort & Installatie te Opheusden

adviseur energie

MoBius consult B.V. te Delft

fotografie

Cornbread Works

realisatie

2007

dwarsdoorsneden 68

architectenweb magazine

De open trap oogt opvallend luchtig. Op de verdieping is het originele orgel gehandhaafd

nummer 14 - december 2007

69

PROJECT BELICHT | WOONKERK

1

1

dakraam

2

bestaand glas-in-lood

3

gelaagd glas

4

gipsplaat / stucwerk

5

multiplex

6

houten regelwerk

7

houten vloerdelen

8

houten balklaag

9

stalen IPE-profiel

10 stalen kokerprofiel 11 traptrede met LED-verlichting

3

7

6

5

4

3

2

9

9

70

8

4

5

6

4

10

11

architectenweb magazine

Het dakterras op de slaapkamer voorziet in de behoefte aan buitenruimte

Gerelateerd op architectenweb.nl portret van...

Marnix van der Meer

projectportfolio

Q architectenweb.nl/n11097

projectportfolio

Villa Vriezenveen De villa is net als de historische boerderijen aan de Weitemansweg in de lengtelichting georganiseerd. Het huis wordt verlengd door de verdieping in twee volumes uit elkaar te schuiven richting de voorzijde en de achterzijde. Hiermee ontstaat de voor die omgeving karakteristieke silhouet van losse volumes. Zecc architecten Q architectenweb.nl/p6573/

nummer 14 - december 2007

Transformatie woning De woning is aan de achterzijde over twee lagen uitgebouwd en intern volledig gereorganiseerd. Alle ruimtes zijn bereikbaar via een open een ruimtelijk trappenhuis in de kern van de woning.

Aan de achterzijde is koper toegepast in gefelste horizontale banen. Zecc Architecten Q architectenweb.nl/p3533/

Marnix van der Meer vindt goede architectuur helder en prikkelend. Zijn favoriete bezigheid is een goed gesprek voeren over iets anders dan architectuur en hij heeft een hekel aan rotzooi op zijn bureau.

projectportfolio

Watertoren In het onderste deel is het ‘traditionele’ woonprogramma georganiseerd langs een doorlopende wenteltrap. Om de relatie met de tuin in het onderste deel te versterken en meer daglicht binnen te halen, is de toren aan de achterzijde ‘opengesneden’ over drie lagen. Zecc Architecten Q architectenweb.nl/p2796/

71

72

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT Kinder Cluster Noord in Leidsche Rijn door VMX architecten

Spierwit met zuurstokroze In opdracht van de Gemeente Utrecht ontwierp VMX architecten het Kinder Cluster Noord in Leidsche Rijn. Deze brede school biedt ruimte aan twee basisscholen, kinderdagverblijven, naschoolse opvang, een sporthal, een wijkcentrum, een theater en een cafĂŠ. Omgeven door architectuur uitgevoerd in rode baksteen en grijze dakpannen is het KCN de blikvanger van de wijk Vleuterweide.

nummer xx - maand 0000

73

Dat komt in eerste instantie door de behoorlijke omvang, maar meer nog door het effect van het opvallende kleurenschema. Het grotendeels spierwitte gebouw wordt doorsneden door een zuurstokroze bel-etage, zodat de vergelijking met een Engels dropje snel is gemaakt. Ook in functionele zin is het gebouw opvallend. Er is duidelijk gepoogd een centrum voor de wijk te creëren, waarbij alle openbaar toegankelijke functies zijn gegroepeerd in de roze etage.

74

Het hart van de rechthoekige plattegrond wordt gevormd door de sporthal, die gebouwd is volgens de normen van NOC*NSF en daarom nauwelijks daglicht toelaat. Aan het sporthart, ofwel de black-box, is ook de theaterfunctie toegevoegd. Rondom dit centrum zijn de andere functies van het cluster verdeeld over drie verdiepingen.

Omdat toegang tot buitenruimte verplicht is voor kinderdagverblijven, werden alle kinderfuncties op de begane grond gesitueerd. Vanaf het omringende trottoir leiden trappen op alle hoeken van het gebouw naar de bel-etage, die de publieke functies en gezamenlijke ruimtes van de gebruikers omvat.

Doordat de bovenste laag van het complex ver uitkraagt, ontstaat op de tussenverdieping een beschutte omgang. De bovenste verdieping bevat de twee basisscholen, waarvan de klassen niet alleen om, maar ook op het centrale hart van het gebouw zijn geplaatst. De lokalen zijn in een U-vorm geformeerd, zodat één kant van de gevel open is gebleven. Ter afsluiting hiervan is een semitransparant, surrealistisch landschap van beeldend kunstenaar Bethany de Forest geplaatst, dat tevens een raam vormt voor de speelplaats die op het dak van de sportzaal is gecreëerd.

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

2

3

6

5 1

1

1

kinderopvang

2

dagopvang gehandicapte kinderen sporthal

4

naschoolse opvang

5

buurtcentrum

6

aula

4

1e verdieping

begane grond

3

4

Voor de bekleding van de gevel gebruikte VMX kleine witte tegels. Door de toepassing hiervan ontstaat een pixelachtige huidstructuur die beweegt en leeft. Omdat de architecten vreesden dat de jongste gebruikers van het complex weinig enthousiast zouden reageren op een al te klinisch uiterlijk, werd besloten de tussenverdieping uit te voeren in een felle kleur. Hierdoor is de etage â&#x20AC;&#x201C; met overigens de meest volwassen functies â&#x20AC;&#x201C; voorzien van roze epoxy vloeren en een grotendeels roze glazen pui. Ook in de sokkel van het gebouw is gekozen voor veel glas en in de hoogste bouwlaag snijdt een baan van horizontaal geplaatste ramen de verdieping visueel in drie delen. (EF) Q architectenweb.nl/p8422/

opdrachtgever

Stichting Onderwijs Midden-Limburg

architect

VMX architecten

realisatie

2007

fotografie

Luuk Kramer

(www.vmxarchitects.nl )

nummer 14 - december 2007

75

Forumgebouw te Wageningen door Quist Wintermans Architekten 76

architectenweb magazine

PROJECTEN KORT

doorsnede

Wageningen op de kaart Quist Wintermans Architekten uit Rotterdam tekende voor de nieuwbouw van het Forumgebouw, een opdracht van Wageningen Universiteit en Researchcentrum (Wageningen UR). Het samenbrengen van kennis uit zowel onderwijs als onderzoek vormden de belangrijkste uitgangspunten. Verder diende met het gebouw de identiteit van Wageningen als ‘City of Life Sciences’ te worden versterkt.

De wens om onderwijs en onderzoek samen te brengen komt tot uitdrukking in het tien lagen tellende Forumgebouw, dat uit één groot volume lijkt te bestaan. Er is maar liefst zeventig procent van de onderwijsfaciliteiten van Wageningen Universiteit en de Wageningse opleidingen van Hogeschool Van Hall-Larensteinin ondergebracht, waaronder ongeveer zestig collegezalen, driehonderd studieplekken, verschillende practicazalen en een campusrestaurant voor 1400 personen.

Ook bevindt zich in het gebouw de hoofdvestiging van de Bibliotheek.

Opvallend aan het forse volume van het Forumgebouw is dat het blijkt te zijn opgebouwd uit kleine gebouwen. In plaats van het te geleden in afzonderlijke bouwdelen zijn in het ontwerp losse volumes zo dicht naar elkaar toegeschoven, dat er nog slechts een verbindende tussenruimte open is gebleven.

De tussenruimte, de agora, is een aaneenschakeling van binnenpleinen, balkons en vides. Twee loopbruggen zorgen voor interne verbindingen door het luchtruim. Een tweede spectaculaire leegte is het ronde atrium in het bibliotheekgedeelte, dat veel daglicht toelaat tot het hart van het gebouw. nummer 14 - december 2007

77

1

3

2 1

begane grond

7 4

6

5

4

2e verdieping

11

10

8

Het exterieur van het Forumgebouw oogt degelijk, conform de serieuze uitstraling van een wetenschappelijk instituut.

Bakstenen gevels met relatief kleine ramen benadrukken de riante schaal van het gebouw. Op twee hoekpunten zijn er in de gevels echter grote openingen gemaakt. Bijzonder grote glasvlakken benadrukken daar de diagonale ontsluiting van het gebouw.

Duidelijk is dat in het Forumgebouw op een overzichtelijke manier veel verschillende functies zijn samengebracht. Het leven van studenten en docenten is er ongetwijfeld comfortabeler door geworden, maar het is de vraag of het gebouw tot symbool van de universiteit zal uitgroeien. Het degelijke, ietwat saaie karakter voorkomt in ieder geval dat het direct als nieuw beeldmerk op het netvlies staat gebrand.(OK) Q architectenweb.nl/p8421/

9

8

7e verdieping

opdrachtgever

Wageningen Universiteit en Researchcentrum

directievoering

ABT bouwmanagement (www.abt-consult.nl)

ontwerp

Quist Wintermans Architekten (www.qwa.nl)

architect

Paul Wintermans | Geertjan van Geffen

adviseur constructie

Pieters Bouwtechniek, Delft/Almere

adviseur bouwfysica

DGMR bv, Arnhem

1

entree

7

bolvormige vide bibliotheek

en brandveiligheid

2

agora

8

onderwijs / PC practicum

adviseur installaties

Schreuder Groep, Apeldoorn

atrium

bouwkundig aannemer

Bouwcombinatie Dura Vermeer Trebbe Bouw,

3

depot bibliotheek

9

4

collegezalen

10 patio

5 6 78

â&#x20AC;&#x2DC;bibliotheekâ&#x20AC;&#x2122;brug bibliotheek

11 Hogeschool Van Hall Larenstein

Hengelo / Enschede realisatie

2004 - 2007

fotograaf

Rob Hoekstra

architectenweb magazine

Architecten presenteren zich met een projectportfolio op architectenweb.nl

architectenweb

www.architectenweb.nl/projecten

Belangrijkste kenmerken projectgids - Presentaties van circa 3200 projecten onderverdeeld in de disciplines architectuur, stedenbouw, tuin en landschap en interieur - Handige zoekfunctie op projectsoort, trefwoord en naam architect - Wekelijks aangevuld met nieuwe projecten - Heldere projectpresentaties in woord en beeld Schrijf u ook online in op onze wekelijkse projecten nieuwsbrief!

Uw projectportfolio ook op architectenweb.nl? Word lid van Architectenweb.nl en presenteer uw bureau op de grootste architectuursite van Nederland. (meld u aan op www.architectenweb.nl/wordlid).

online

Architecten zijn trots op hun projecten. En vaak terecht. Architectenweb.nl biedt Nederlandse architecten daarom een podium om hun projectportfolio te presenteren aan een breed publiek.

Handig als u zich wilt voorbereiden op de keuze van een architect. Maar ook voor diegene met liefde voor architectuur is de architectenweb projectgids een rijke bron om dagenlang in te verdwalen.

NIEUW ONLINE | PROJECTEN

nieuwe projecten op architectenweb.nl

Op deze pagina treft u een selectie aan van projecten die recent zijn toegevoegd aan architecten web.nl. Voor een volledig overzicht van alle projecten surft u naar www.architectenweb.nl/projecten

Theeschenkerij, Putten

De Werkplaats, Nieuwegein

Bij het ontwerp voor de theeschenkerij op het landgoed Schovenhorst te Putten vormden de omsloten tuin en de ommuring integraal onderdeel van de opgave. De situering van de theeschenkerij, onderdeel van het bezoekerscentrum, nodigt uit om door de tuin te bewegen. na-ma architecture

Q architectenweb.nl/p7448/

Voor een handelsonderneming in bouwmaterialen werd een transparante, open â&#x20AC;&#x153;werkplaatsâ&#x20AC;? ontworpen op een verouderd industrieterrein.

Het massieve blok van ruw metselwerk neemt de schuinte van het perceel over in de gevels. Het gebouw is genomineerd voor BNA gebouw van het jaar 2006. Van Bokhorst Architecten Q architectenweb.nl/p7449/

Protestantse Kerk, Elst

Interieur Kinderdagverblijf, Rotterdam

Christian Salvesen, Amsterdam

Atelier Jan Franssen maakte voor de nu protestantse kerk een ontwerp voor een nieuwe koorinrichting, zijbeuk en toren, waarbij het lichte karakter van de kerk volledig is behouden. De ingrepen hebben de monumentale kerk geschikt gemaakt voor veelzijdig gebruik. Atelier Jan Franssen

Voor het bestaande gebouw van het kinderdagverblijf is een nieuw interieur ontworpen. Een bijzonder gevormde wand begeleidt de kinderen vanaf de entree via de garderobe naar binnen. In de wanden zijn grote en kleinere gaten aangebracht voor doorgang en doorzicht. No Label architectuur stedenbouw interieur

Q architectenweb.nl/p7595/

Q architectenweb.nl/p7624/

Het gebouw is te omschrijven als een samenstel van twee zelfstandige gebouwdelen, een magazijn en een kantoor. Het materiaal- en kleurgebruik voor de gevels sluit aan op het onderscheid in schaal en functie van de twee programmaonderdelen. Het verschil wordt bereikt door toepassing van verschillende grijstinten als egale kleur of streeppatroon. ArchitectenConsort bv Q architectenweb.nl/p7667/

Uw projectportfolio ook op architectenweb?

Word lid van Architectenweb. nl en presenteer uw bureau op de grootste architectuursite van Nederland.

80

architectenweb magazine

Tuinontwerp, Son

Terreininrichting Holstraat, Eindhoven

Hotel Weber, Amsterdam

De tuin, speciaal ontworpen voor een opgroeiend gezin, is opgevat als buitenkamer en ontworpen volgens een strak, maar onvolledig grid. De beplantingsvakken zijn ingekaderd door een rand van cortenstaal, die een transparante scheiding tussen het terras en de ‘boskamer’ met oude dennenbomen vormt. Parklaan Landschapsarchitecten BV Q architectenweb.nl/p7684/

De ligging van het terrein aan de Holstraat, op de overgang van stad naar enerzijds het ecologische waardevolle buitengebied en anderzijds een industriële zone, is gebruikt als basisidee voor het ontwerp. Het terrein is opgedeeld in twee delen met elk een eigen sfeer, die samen toch één geheel vormen. BTL Advies BV Q architectenweb.nl/p7743/

In het centrum van Amsterdam bevindt zich het karakteristieke hotel Weber. VASD heeft voor de acht ruime studio’s in het hotel een meubellijn ontworpen die bestaat uit een keuken, een tafel met plek voor een koffer en een kledingkast. De meubels zijn eenvoudig van stijl en hangen grotendeels los van de vloer.

VASD ontwerpers Q architectenweb.nl/p7837/

Woonhuis Heilooërdijk, Almaar

Noorderplassen, Almere

Lunet B, Breda

Op een tien meter brede kavel is een vrijstaand woonhuis gebouwd.

Om het in maat, schaal en ritme te voegen in het historische straatbeeld, is het opgedeeld in twee in hoogte verspringende helften met een transparante tussenzone. De gevel is bekleed met een roodpaarse, glimmende steen. BLANCA architecten

De Golden Mile is een groene as met woonblokken van grondgebonden woningen en gestapelde appartementen in de wijk NoorderplassenWest. Loof & Van Stigt Architecten ontwierp laagbouw met rondom doorlopende betonbanden en een prominent dakoverstek en hoogbouw met een sterk horizontaal karakter.

Loof & Van Stigt Architecten Q architectenweb.nl/p7915/

Over de geconsolideerde ruïne, een rijksmonument uit 1842, is een glazen doos gepositioneerd, waardoor de ruïne zichtbaar blijft. In de ruimte rondom, die in de schaduw is gelegen, zijn de werkplekken gesitueerd onder dunne, met kunstgras beklede ‘comfort’-luifels. Rothuizen van Doorn ’t Hooft Architecten Stedenbouwkundigen Q architectenweb.nl/p8006/

Q architectenweb.nl/p7873

nummer 14 - december 2007

81

Plastica Massief NT is al jaren een veelgebruikt plaatmateriaal voor toepassing als buitenbekleding van gebouwen. Duurzaam, veelzijdig en uniek. Voorzien van dubbelzijdig decor en standaard uitgerust in brandclassificatie Euroklasse B. Hiermee voldoet Plastica Massief NT aan de strengste bouweisen.

De nieuwe kleurencollectie biedt voor elke gevel een aansprekend dessin. Kies voor brutaal Saffraangeel, beleefd Petroleumgroen of één van de nieuwe trendy Patina- of Afro dessins.

Plastica Massief NT biedt vrijheid en zekerheid in ontwerp en uitvoering.

Plastica Massief NT

colour collection Gevelplaten speciaal voor buitenbekleding van gebouwen.

E W U E I DEEURNENCOLLECTIE KL !

N E N IS BIN Voor meer informatie bel 0416 - 67 24 00 of kijk op www.plastica.nl

COLUMN | PETER DRIJVER

Hengeloos Plasterk – de minister van de intellectuele bagatel – droeg onlangs een honderdtal naoorlogse gebouwen voor als potentiële rijksmonumenten. ‘Veel te Weinig’ bromde Heemschut en sloeg de spijker op de kop. Als ons eeuwoude monumentenbeleid iets bewijst, dan is het wel dat het onderhouden en herbestemmen van objecten een cultureel doel dient. Een enkel gebouw zonder context is echter als een theeservies zonder porceleinkast. Immers, de aanwijzing tot beschermd stads- en dorpsgezicht biedt in de praktijk te weinig houvast om in dynamische gebieden als historische centra en kernen de boel bijeen te houden. Een groot deel van de honderd nieuwe objecten ligt bovendien in naoorlogse uitleggebieden, waar de corporaties stakeholder zijn bij herstructureringsopgaven.

Met het verwerven van de status van rijksmonument zou je mogen verwachten dat deze gebouwen en complexen stedenbouwkundig en architectonisch als ankerpunt worden genomen voor de vernieuwing, maar gezien de locale conflicten die al meer dan tien jaar spelen rond veel van deze juwelen, lijkt dat niet waarschijnlijk.

De minister zou op korte termijn de zetting en inbedding van de nieuwe rijksmonumenten kunnen verzekeren door aanvullende paragrafen hierover in de monumentenwet te formuleren; met de ministers van financiën en volkshuisvesting zou bovendien een financieel arrangement kunnen worden kortgesloten om de Aedes-corporaties te bewegen bij te dragen aan instandhouding en herbestemming van deze brandpunten.

Ook de praktijk van ‘het eigentijdse element’ dat bij restauraties inmiddels tot rijkscliché is verworden, doet afbreuk aan de identiteit en betekenis van het monument.

Er is niet direct reden om aan te nemen dat dit bij de wederopbouwarchitectuur anders zal zijn. Maar of Rob Krier binnenkort in opdracht van de Rijksbouwmeester eigentijdse, contrasterende toevoegingen in de vorm van gotische torenspitsen gaat ontwerpen voor het Groothandelsgebouw en de Lijnbaan, dát is nog maar de vraag. Zoals Zonnestraal van Duiker prettig pijnlijk precies is herbouwd, zo zou je wensen dat ook met

nummer 14 - december 2007

Cuypers’ Rijksmuseum omgegaan zou zijn, met het Rembrandthuis, met het Haagse gebouw van de Raad voor de Rechtspraak en het Vijzelstraatgebouw van de Bazel, enzovoorts.

Hoe gaat het er namelijk in de luwte van die paar topstukken aan toe met die stedenbouw en architectuur van de wederopbouw? Het bombardement op de zware industrie van Hengelo was aanleiding om bij de wederopbouw de transformatie van dorp tot regionaal centrum vorm te geven. Het wederopbouwplan had een stedelijk karakter en in het centrum verdwenen alle herinneringen aan de dorpse erven: er werd na de oorlog nog een deel van het dorp gesloopt ter grootte van het gebombardeerde deel. Net als bij de herbouw van Nijmegen stond de bestuurders een traditioneel netwerk van straten en pleinen voor ogen, maar dan in profielbreedte gedimensioneerd op de komst van het autoverkeer. Het resulteerde in beide steden in te brede straten, een te lage bebouwing en te grote (parkeer-)pleinen. In de architectuur van de wederopbouw van Hengelo werd gezocht naar een lichtvoetige moderniteit, die je ook in wel aantreft in Emmeloord, Eindhoven, Middelburg en Wageningen. Een joyeuze architectuur die – als overal – vandaag de dag gestript wordt, gesloopt en vervangen door ‘eigentijdse’ bikkelharde dozen. Vegter, Zwiers en Holt realiseerden gebouwen die weinig met de vriendelijke dorpsheid van het vooroorlogse Hengelo te maken hadden, maar wel een eigen karakter inbrachten.

Datzelfde geldt voor het knappe stadhuis van BerghoefHondius-Lamers, voorgedragen als Rijksmonument en als palazzo tot scharnierpunt gemaakt in de stedelijke ruimten van de binnenstad. In de ambities van het stadsbestuur wordt dat gebouw voor de tweede maal aangetast, nu door Hubert-Jan Henket die de gelaagde architectonische compositie infantiliseert door het gebouw op een glazen sokkel te zetten. Zo zegt de status van (aspirant)Rijksmonument mij helemaal niets meer. postbus@scala-architecten.nl

83

®

Tech-Wood naturals Tech-Wood® Siding Met Tech-Wood® gevels kiest u voor duurzaam op zijn mooist. Tech-Wood® is een uniek composiet van 70% naaldhoutvezels en 30% polypropyleen met een zéér hoge duurzaamheid.

Tech-Wood® Naturals Tech-Wood Nederland BV introduceert Tech-Wood® Naturals gevel bekledingsprofielen met een unieke en natuurlijke uitstraling.

Tech-Wood® Naturals behoeft géén afwerking en kan onbehandeld worden toegepast. Door de natuurlijke vergrijzing van de houtvezels in het product zal elk van de vier basiskleuren in de tijd een geheel eigen grijstint ontwikkelen.

Tech-Wood® Naturals wordt geleverd in de kleuren Sand, Terra, Granite en Stone.

Bezoek ons op Geveltotaal 2008 Ahoy Rotterdam, 23 t/m 25 jan.

Stand 01B019

www.tech-wood.com

Innovatief van Foreco

Brandveiligheid conform Bouwbesluit

Zó kunt u aan Euroklasse-B voldoen SafeWood®, het brandvertragende hout van Foreco, is een innovatief product met ongekende mogelijkheden. SafeWood® bevordert de brandveiligheid en draagt bij aan een solide constructie. Daardoor is het geschikt voor houttoepassing in vluchtroutes, galerijen, trappenhuizen en vele andere publieksruimten waar veiligheid een rol speelt. Met SafeWood® vergroot u de speelruimte om esthetisch èn verantwoord te bouwen.

En dat is een veilige gedachte.

SafeWood® van Foreco: • voldoet aan de eisen volgens Euroklasse B, TNO getest; • is niet hygroscopisch; • zeer laag in rookgetal; • is geschikt voor binnen- en buitengebruik; • vergroot de toepassingsmogelijkheden van hout binnen het Bouwbesluit; • wordt besteksmatig geproduceerd.

Meer weten over de onbegrensde mogelijkheden van SafeWood® of onze andere innovatieve oplossingen op houtgebied?

Neem dan vrijblijvend contact met ons op. Bel 0529 43 15 48 voor meer informatie.

Foreco BV, Dalmsholterweg 5, Dalfsen, Telefoon +31 529 43 15 48, www.foreco.nl

GPIKPGGTKPIPQY PN PKGWYURNCVHQTO XQQT FG KPIGPKGWT 1R 'PIKPGGTKPI0QY PN JGV PKGWYURNCVHQTO XQQT FG KPIGPKGWT XKPFV W JGV NCCVUVG PKGWYU QXGT KPHTCUVTWEVWWT OKNKGW YCVGT GP DQWY 1R GGP QXGT\KEJVGNKLMG YKL\G DKGFV FG UKVG CEVWGNG GP TGNGXCPVG KPHQTOCVKG XQQT FG KPIGPKGWT &G DGTKEJVIGXKPI XCTKGGTV XCP QPVYKMMGNKPIGP QR DGUVWWTNKLM IGDKGF VQV QROGTMGNKLMG PKGWYUHGKVGP '[GECVEJGT KU FG TWDTKGM 'ZVTGOG 'PIKPGGTKPI YCCTKP VGEJPQNQIKUEJG JQQIUVCPFLGU WKV JGGN FG YGTGNF CCP DQF MQOGP

5EJTKLH W KP XQQT FG 'PIKPGGTKPI0QY PKGWYUDTKGH FKG GNMG FKPUFCI GP FQPFGTFCI GGP QXGT\KEJV DKGFV XCP JGV DGNCPITKLMUVG PKGWYU

YYY 'PIKPGGTKPI0QY PN

D[ CTEJKVGEVGPYGD

88

architectenweb magazine

De 34,4 meter hoge windhoos in het Mercedes Benz Museum in Stuttgart is bedoeld als afvoerkanaal bij rookontwikkeling. De ingenieurs van het gebouw kwamen met deze oplossing om te voldoen aan de regels die gelden om te veel rookvorming in het gebouw tegen te gaan.

Dankzij de tornado hoefden in het ontwerp geen branddeuren te worden opgenomen. Het duurt zeven minuten om de tornado te vormen.

Hiervoor zijn 144 straalpijpen en 28 ton lucht nodig. Het is de grootste kunstmatige tornado ter wereld, wat een afgelopen maand een vermelding in het Guinness Book of Records heeft opgeleverd.

Brandveiligheid De belangrijkste oorzaken van brand zijn apparaten die defect raken, en menselijk handelen. Nadat een brand is ontstaan, is er een groeifase, waarin vluchten nog mogelijk is. Daarvoor is het meestal te laat in de latere fasen, de brand- en de dooffase. Het beperken van persoonlijk letsel en het beheersbaar houden van de brand staan centraal in de bouwregelgeving waar iedereen in Nederland zich aan moet houden. Het Bouwbesluit en de Modelbouwverordening zijn de belangrijkste documenten waaraan die regels ontleend zijn.

Door | Jeroen van Nieuwenhuizen

De belangrijkste aspecten van de regels zijn: sterkte van de gebouwconstructie bij brand, beperken van de kans op het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie en op de ontwikkeling van brand, voorkomen dat de brand zich uitbreidt, en de aanwezigheid van vluchtmogelijkheden.

nummer 14 - december 2007

89

Kleppenventilatoren in het glazen dak van Villa Mes voeren warme lucht af en zijn gekoppeld aan de brandmeldings- en ontruimingsinstallatie 90

architectenweb magazine

TECHNIEK | BRANDVEILIGHEID

Beperken van rookontwikkeling O-Kwadraat in Hengelo is een wijkgebonden woonzorgcomplex. Het bestaat uit twee woongebouwen en een parkeergarage. Het ontwerp gaat uit van korte loopafstanden, waarbij mensen in geval van brand twee kanten op kunnen vluchten.

Vanwege de leeftijd van de oudere bewoners gelden bij dit gebouwtype niet de brandveiligheidseisen die voor gewone woningen gebruikelijk zijn, maar brandveiligheidseisen voor verpleeg- en verzorgingshuizen. De basis van het brandveiligheidsconcept is een centrale brandmeldinginstallatie, die is doorgeschakeld naar de brandweer en de verantwoordelijke personen in het gebouw (24-uursbewaking). Verder is in de beide atria van het complex een intelligent adresseerbaar brandmeldingnetwerk toegepast dat voorzien is van uitleespanelen met flitslampen. Het is namelijk erg belangrijk dat de atria niet vol rook komen te staan. Het brandveiligheidsconcept is ontwikkeld door Brakel Atmos, evenals de twee glasdaken, waarvan het ene uit drie en het andere uit vier sheddaken bestaat. Beide daken hebben de vorm van een driehoek. In de gevels en daken van de atria zijn

ramen en rookluiken opgenomen die zijn aangesloten op een Automatisch Natuurlijk Ventilatiesysteem en op de brandmeldinginstallatie.

In het centrum van Wijchen ligt langs de spoorlijn Villa Mes. Het gebouw is eind juni 2007 officieel geopend. De wintertuin draagt bij aan een comfortabele, prettige leefomgeving en fungeert tevens als buffer voor het geluid van passerende treinen.

Villa Mes staat op veren die trillingen opvangen. Het atrium, dat 60 meter lang is, heeft een dak met verschillende hellingshoeken en varieert in breedte van 6 tot 12 meter.

Voor de luchttoevoer zijn in de gevel transparante Estra-kleppenventilatoren opgenomen. En in het dak zijn Eura-kleppenventilatoren ge誰ntegreerd, die warme lucht afvoeren op basis van thermiek. De kleppenventilatoren hebben tevens een functie in het totale brandveiligheidsconcept. Ze zijn gekoppeld aan de brandmelding- en ontruimingsinstallatie en zijn onderdeel van het rookgas- en warmteafvoersysteem.

O-Kwadraat opdrachtgever

St. Joseph Wonen, Hengelo (ov)

architect

Architecten Werkgroep, Tilburg en Beltman architecten, Enschede

aannemer

Bouwcombinatie Droste Plegt Vos vof

constructeur

Schreuders, Hengelo (ov)

brandveilige voorzieningen Brakel Atmos

Villa Mes opdrachtgever

Talis

architect

Frank Willems architecten, Nijmegen

uitvoering

Pepping Bouw B.V., Kaatsheuvel

constructeur

Van Kessel en Janssen ingenieurs, Beuningen

brandveilige voorzieningen Brakel Atmos

nummer 14 - december 2007

Het brandveiligheidssysteem in de atria van O-Kwadraat is gecombineerd met het klimaatsysteem 91

De veiligheidstrappenhuizen op de hoeken van â&#x20AC;&#x2DC;Het Strijkijzerâ&#x20AC;&#x2122; bieden mensen de keuze om twee richtingen uit te vluchten

TECHNIEK | BRANDVEILIGHEID

Begane grond. Trappenhuizen en liften zijn via rookwerende sluizen gescheiden van inpandige gangen

Vluchten bij brand

nummer 14 - december 2007

opdrachtgever

Vestia, Den Haag

architect

AAArchitecten, Paul Bontenbal, Den Haag

uitvoering

Boele van Eesteren, Rijswijk

constructie

Corsmit, Rijswijk

installatie advies

Deerns, Rijswijk

foto: Peter de Ruig

Aan het Rijswijkseplein in Den Haag is ‘Het Strijkijzer´ bijna gereed. Met 41 verdiepingen en een hoogte van 132 meter is het gebouw het op één na hoogste van Den Haag. De hoogbouw bevat studio’s voor jongeren en luxe appartementen, een restaurant met panoramaterras op de 41e verdieping en horeca en kantoorruimte op de onderste bouwlagen.

Het elegante ontwerp heeft glazen trappenhuizen op de hoeken, die een spectaculair uitzicht bieden op de stad en ’s avonds verlicht zijn, waardoor het gebouw zich manifesteert als een stedelijke lampion.

Omdat de woontoren aan het Rijswijkseplein meer dan 70 meter hoog is, moet de hoofddraagconstructie 120 minuten lang brandwerend zijn. Doordat de trappenhuizen, die uitgevoerd zijn als veiligheidstrappenhuis, op de koppen van de driehoekige plattegrond liggen, kunnen mensen twee kanten op vluchten. Zowel de trappenhuizen als de liften zijn door rookwerende sluizen gescheiden van de gangen op de verdiepingen en daardoor ook ten opzichte van elkaar. Bij brand worden op commando van de brandmeldinginstallatie in het geval van brand roosters in de gevel geopend, zodat de overdrukinstallatie in de trappenhuizen effectief kan werken.

De trappenhuizen op de hoeken van het gebouw geven de vluchtende mensen tevens de mogelijkheid zich te oriënteren; gemis van oriëntatie is bij vluchttrappenhuizen in betonnen kernen van hoge gebouwen een bekend probleem.

Het gebouw heeft een door de brandweer voorgeschreven sprinklerinstallatie. Daardoor konden de woningen als subbrandcompartimenten met een onderlinge eis van 30 minuten Weerstand tegen BrandDoorslag en BrandOverslag (WBDBO) worden uitgevoerd. De twee liften aan de zuidgevel zijn uitgevoerd als brandweerliften en stoppen om en om op de verdiepingen, zodat de brandweer op elke verdieping de brand dicht kan benaderen. De scheidingswand tussen de liften heeft een brandwerendheid van 60 minuten. Het portaal voor de liften is rookvrij.

Voor hoogbouw gelden strenge eisen voor brandveiligheid.

Belangrijk is dat er zo min mogelijk gewonden of, nog erger, slachtoffers vallen bij een brand of andere calamiteit. De vluchtmogelijkheid uit een gebouw moet dus goed geregeld zijn, wat zijn weerslag vindt in het Gebruiksbesluit dat 1 januari 2008 van kracht wordt. Samengevoegd zijn daarin de eisen voor het vluchten in de Modelbouwverordening en de Kamerverhuurverordening. Lokale verordeningen worden uniform gemaakt en de controles worden aangepast. Bovendien wordt de regelgeving voor de aanduiding van vluchtroutes, te vinden in in het Gebruiksbesluit Verkeersroute, aangepast.

Glazen trappenhuizen bevorderen de oriëntatie tijdens het vluchten 93

Stalen onderdelen van de paternostermachine Binnenwand in het ING Centerpoint van brandwerend glas 94

het hout van kabelhaspels is geschikt voor hergebruik

architectenweb magazine

TECHNIEK | BRANDVEILIGHEID

Brandwerende pui met glas aan weerszijden van doordraaiende deuren in het ING centerpoint

Beperking van de uitbreiding van brand Als middelen om uitbreiding van brand via glazen binnenwanden of dakkappen te voorkomen brengen verschillende leveranciers innovatieve producten op de markt. Zo is er Pyrosafe van Scheuten Research. De basis van Pyrosafe bestaat uit minimaal twee bladen floatglas waartussen een ultradunne brandwerende laag wordt aangebracht. Bij brand transformeert de opschuimende laag het glas tot een ondoorzichtig schild dat de warmtestraling stopt of, afhankelijk van de gekozen toepassing, minimaliseert.

Bovema Glas brengt glazen dakkappen op de markt die in tests bij TNO te Delft maar liefst 90 minuten stand houden. Volgens de goedkeuring van TNO voldoet het glas aan de gangbare WBDBO-eis van 30 of 60 minuten brandvertraging en aan 90 minuten bescherming tegen doorslag van brand.

Enige maanden geleden is in Amsterdam het ING Centerpoint opgeleverd. Opmerkelijk is dat daarin ook nog doordraaiende brandwerende deuren zijn opgenomen; die zijn ontwikkeld door het Zwitserse staalprofielbedrijf Jansen.

Scheuten Research

www.scheutensolar.com

Bovema Glas

www.bovemaglas.nl

Vetrotech Saint-Gobain Europe B.V.

www.vetrotech.com

nummer 14 - december 2007

De glaskappen van Bovema bieden 90 minuten bescherming tegen doorslag van brand

95

Het op de buitengevel geplakte Foamglas W+F wordt achtereenvolgens voorzien van een coating en plantengeleidende draadframes

96

architectenweb magazine

TECHNIEK | BRANDVEILIGHEID

Brandveiligheid en bouwmaterialen Isolatiematerialen zijn er in verschillende soorten en maten, en het ene materiaal is brandbaarder dan het andere.

Het classificeren van bouwmaterialen op hun brandveiligheid betreft de mate waarin het materiaal brandbaar is of bijdraagt aan de voortplanting van de brand. Er zijn verschillende gestandaardiseerde testen waar een bouwmateriaal aan onderworpen moet worden om te worden ingedeeld in een klasse. Klasse A1 is het veiligst en betekent dat het materiaal niet bijdraagt aan de voortplanting van de brand, noch aan een volledig ontwikkelde brand. Producten van klasse E kunnen leiden tot brandoverslag, waarschijnlijk binnen de eerste twee minuten van een brand. Het is van belang dat de producten worden getest in een zo realistisch mogelijk nagebootste toepassing. Bevestigingsmethoden, plaatafmetingen en de details waarin het product wordt toegepast, moeten in een test zo goed mogelijk worden gesimuleerd.

Eén van de geteste materialen is Foamglas W+F. Dit isolatiemateriaal wordt aan de buitenzijde van de gevel gekleefd en dient als ondergrond voor de montage van plantengeleidende draadframes. Ontwerpers kunnen met dit isolatiesysteem ´groene gevels´ maken. De planten worden geplant in de grond

rondom het gebouw. Foamglas W+F wordt gefabriceerd van cellulair glas dat is opgebouwd uit hermetisch gesloten glascellen. Foamglas cellulaire glasisolatie is absoluut onbrandbaar volgens NEN 6064 en is geclassificeerd volgens Euroklasse A1. Het draagt niet bij aan brandvoortplanting en rookontwikkeling. Daarnaast is het materiaal ondoordringbaar voor water, dampdicht en drukvast zonder vervorming.

EPS is goedkoop en makkelijk te verwerken. Maar het smelt weg bij 100 graden Celcius. Dat gebeurt ook bij Xire, het materiaal dat IsoBouw in 2007 op de Bouwbeurs introduceerde. Echter, van het silicaat-polystyreen blijft na het smelten een holle structuur van glasparels over zodat het materiaal de Europese brandklasse A1 haalt.. Xire is toepasbaar voor vlakke daken en verdere toepassingen worden ontwikkeld.

Het materiaal is niet gevoelig voor vocht, is druk- en vormvast, eenvoudig te verwerken, recyclebaar en CFK-vrij.

Toepassing van Foamglas W+F op de gevels van het kantoor Asfinag in Wenen

Na het smelten van het silicaat-polystyreen Xire blijft een holle structuur over

nummer 14 - december 2007

FoamglassW+F

www.foamglass.nl www.groengevels.nl

architect Asfinag

Adolf Krischanitz

Xire

www.xire.com

97

Sterkte van de gebouwconstructie bij brand

Beperking van het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie

Er is nog relatief weinig bekend over de invloed van brand op verbindingen in staalconstructies. Tot nu toe is de brandveiligheid van constructies vaak gecontroleerd op elementenniveau bij een zogenaamde standaardbrand. Het Europese onderzoek COSSFIRE (COnnections of Steel and composite Structures under natural FIRE conditions) brengt daar verandering in. Omdat de kosten van brandproeven hoog zijn, worden voor een deel van het onderzoek computermodellen gebruikt. Uiteraard moeten de modellen geverifieerd worden met brandproeven, maar door die werkwijze kan het aantal proeven beperkt worden.

In samenwerking met Efectis Nederland heeft Martin Francke een computermodel ontwikkeld voor COSSFIRE. Het model voorspelt het gedrag van een staalconstructie en zijn verbinding tijdens een natuurlijke brand. Met behulp van een brandproef uitgevoerd door Efectis France zijn de resultaten van het model gevalideerd. Francke heeft verder enkele aanbevelingen geformuleerd die door constructeurs kunnen worden gebruikt als zij een soortgelijke verbinding toepassen. Er zijn uiteindelijk twee versies van het computermodel ontwikkeld. Het verschil tussen die versies is de manier waarop de scharnierende verbinding tussen de hoofdliggers (IPE300) en de kolom (HE220A) is uitgewerkt. Dit soort onderzoek is essentieel om de sterkte van stalen constructies bij brand te kunnen voorspellen en het bezwijken binnen de daarvoor gestelde wettelijke tijdslimiet te voorkomen. Niet voor niets heeft het onderzoek onlangs de Studentenstaalprijs 2007 in zijn categorie gekregen.

Het appartementencomplex New Limits, aan de Planetenbaan in IJsselstein, bevat 80 appartementen met een totaal oppervlak van ongeveer 9.000 vierkante meter. De installatie is tevens geschikt als rookgas- en warmteafvoerinstallatie die, gekoppeld aan een rookdetectiesysteem, bij brand een open en geventileerde vluchtweg vormt.

Door de glazen lamellen wordt op natuurlijke wijze warmte afgevoerd en verse lucht toegevoerd. Behalve voor ventilatie zorgt het systeem voor extra daglicht in het trappenhuis.

Het Coltlite systeem is samengesteld uit een rechthoekig frame met daarin bedienbare glazen jaloezieën. Er zijn verschillende glassoorten opgenomen in de elektrisch bediende en transparante units; zo is op hogere niveaus dikker glas toegepast om invloeden van de wind op te vangen.

opdrachtgever uitvoering

98

Efectis Nederland B.V.,

opdrachtgever

Rijswijk

brandveilige voorzieningen Colt, Delft

Student Martin Francke,

architect

Döll – Atelier voor Bouwkunst, Rotterdam

Avans Hogeschool, Tilburg

uitvoering

Era Bouw B.V., Zoetermeer

IJsselsteinse Woningbouwvereniging

architectenweb magazine

TECHNIEK | BRANDVEILIGHEID

Beheersbaarheid van brand

Simuleren van brand

Sitos in Amsterdam verzorgt de afhandeling en opslag van cacaobonen, zowel in zakken als in bulk. De totale oppervlakte van de opslag overstijgt 60.000 vierkante meter. Op het eerste gezicht zijn de loodsen van Sitos niet bijzonder. In deze gestreepte betonnen gebouwen blijkt echter een interessant vraagstuk met brandveiligheid te zijn opgelost.

De nieuwste loods van 21.000 vierkante meter bestaat uit vier compartimenten van elk 72 meter lang. De compartimenten hebben een brandwerendheid van 240 minuten onderling, en zijn door Hercuton gerealiseerd. Dat is gelukt door de wapening en de dekking van het beton aan te passen en alle voegen van de hoofdzakelijk in droge bouwwijze gemonteerde loods af te kitten met brandwerende kit. Ter voorkoming van brandoverslag steken de wanden een meter boven het dak uit. Elk brandcompartiment is in drie rookcompartimenten gescheiden door aan het dak bevestigde schermen. De betonnen kapspanten hebben bovendien een kantelnok, zodat ze in het geval van bezwijken niet de rest van de constructie meenemen. Als de brandweer op tijd begint met het nat houden van de zijwanden, kan de brand binnen één compartiment worden gehouden.

Computational Fluid Dynamics (CFD) simulaties worden uitgevoerd om de hitte, de belemmering van zicht en de rookconcentraties waaraan vluchtende personen en brandweerlieden worden blootgesteld, te berekenen. Ook kan de lokale thermische belasting op een constructie voorspeld worden. CFD is bovendien te gebruiken om de kans op brandoverslag te beoordelen.

Op basis daarvan kunnen delen van de gevel als brandwerende stroken worden uitgevoerd. Het brandscenario is sterk bepalend voor de uitkomst van een brandsimulatie. Dat geldt niet alleen voor de keuze van het maximale brandvermogen, maar ook voor de gekozen groeisnelheid en vermogensdichtheid van de brand.

De waarden van de parameters dienen in overeenstemming te zijn met de in normen of Eurocodes vastgelegde waarden.

Vaak wordt een ontruimingssimulatie in combinatie met een vultijdberekening voor rook uitgevoerd, om gelijkwaardigheid aan de eisen uit het Bouwbesluit aan te tonen. Hierbij worden de ASET en RSET (Available of Required Safe Egress Time) met elkaar vergeleken. De ASET kan zijn bepaald met een zonemodel of een CFD-berekening, en de RSET door een ontruimingssimulatie.

Het vultijdmodel is een door Peutz ontwikkeld rekenprogramma, waarmee de beschikbaarheid van vluchtwegen in grote brandcompartimenten kan worden bepaald. Tevens is te berekenen in hoeveel tijd een grote ruimte zich met rook vult. In korte tijd zijn een aantal varianten door te rekenen. Van de resultaten kan automatisch een rapportage worden gemaakt die geschikt is als bijlage bij een vergunningaanvraag.

opdrachtgever

Sitos, Amsterdam

architect

Architectenbureau de Jonge,

uitvoering en constructie

Hercuton BV, Nieuwkuijk

Vebon

www.vebon.org

Bovema Glas, Milsbeek

Efectis

www.efectis.nl

‘s Gravenpolder

rookluiken

nummer 14 - december 2007

99

Kijk snel op www.brandsymposium2007.com voor het volledige verslag van het eerste Benelux Brandsymposium!

Petje af voor Powerdeck Een unieke combinatie van: > een hoog isolerend vermogen > brandveiligheid > beloopbaarheid zonder schade

v

isolatie van platte daken PIR heeft het grootste marktaandeel in Amerika voor het isoleren van industriële daken. De Amerikaanse brandweerman weet waarom.

Hij adviseert FM-gekeurde PIR isolatie, zoals TAUfoam by Recticel. y

exclusief product van Recticel Insulation

Deze verzekert een brandveilige dakopbouw. De speciale celstructuur TAUfoam by Recticel beschermt zichzelf tijdens de brand door een carbonisatie van de buitenste cellen.

Interesse in meer informatie? www.powerdeck.nl

Recticel Insulation • Postbus 1 • 4040 DA Kesteren T +31 (0)488 48 94 00 • F +31 (0)488 48 31 87 • insulation_info@recticel.com

Een schoner stadscentrum... Nu mensen buiten steeds vaker “onderweg” iets eten en drinken, neemt ook het zwerfvuil toe. Omdat we constant streven naar een gezellig, schoon en veilig stadshart, hebben we overal nieuwe afvalbakken geplaatst. Op ons programma van eisen stond o.a.: grote inhoud, makkelijk te legen, voldoende hoog en solide constructie. We kozen uiteindelijk voor de FalcoUltimo naar een ontwerp van designbureau KVD in Amsterdam. 55 liter inhoud, slimme deur/binnenbakconstructie voor makkelijker legen, gepoedercoat in gemeentekleuren, grote en hoge inwerpopeningen en toch een slank voorkomen. Voor onze eisen was de FalcoUltimo de ultieme afvalbak.

M E E R W E T E N O V E R D O O R D A C H T E A F VA L B A K K E N ?

Vraag het 308 pagina’s dikke Falco Grote Buitenboek aan. Bel (0546) 55 44 44 of kijk op www.falco.nl

PRODUCTINFORMATIE Q Armatuur Lux Kenmerkend voor de vormgeving van het door Gerhard Reichert ontworpen armatuur Lux is de flauw gebogen belijning. Het ontwerp is bij uitstek geschikt voor de verlichting van musea, showrooms, winkels en winkelcentra, waar behoefte bestaat voor verlichting met een eigen karakter. De optische behuizing van Lux heeft een speciaal scharnier met een blokkeringsysteem en graduele schaalverdeling die een nauwkeurige afstelling van de lichtbundel door de gebruiker toelaat. Indien gewenst, zijn zowel inwendige als uitwendige accessoires beschikbaar, die beide tot 360° roteerbaar zijn. De in drie formaten uitgevoerde armatuur beantwoordt daarmee aan gevarieerde eisen voor de verlichting van ruimtes. iGuzzini illuminazione Benelux www.iguzzini.nl Q architectenweb.nl/bp8469/

Q LED-verlichting voor buiten Terwijl LED-verlichting in steeds meer interieurs wordt toegepast, heeft het Italiaanse merk Antonangeli LED-armaturen voor buitengebruik geïntroduceerd. Uitgangspunt voor het ontwerp van de modellen is het met minimale middelen creëren van sfeervolle lichtaccenten in het donker.

De vloerlamp en de staande lamp kunnen uitstekend samen worden toegepast, zoals ook in de woning verschillende soorten armaturen worden gecombineerd. De vloerlamp geeft daarbij de algemene verlichting en de flexibel, buigbare staande lamp is te richten als spot. Vloerlamp Policino is uitgevoerd als aluminium bakje met een doorsnede van 250 mm en is bedekt met een mat, wit kunststof plaatje. De in de grond te steken lamp I-snap is gemaakt van kunststof en koper en is verkrijgbaar in twee lengtematen. Beide armaturen kunnen worden uitgevoerd met witte of blauwe LED-verlichting.

PD Lighting www.pdlighting.nl Q architectenweb.nl/bp8621/

102

architectenweb magazine

Q Zitelement als opvallend object De door Bartsch Design ontworpen bank Schwabing nodigt uit tot een rustmoment en vormt daarbij een verfraaiing van de openbare ruimte. Kenmerkend voor de vormgeving is het contrast in vorm, kleur en materiaal van de zitting en de dragende elementen. Door de schuin geplaatste, antracietgrijze zijsteunen van thermisch verzinkt, gepoedercoat staal wordt de zitting van houten latten ingeklemd. Deze latten zijn verkrijgbaar in Douglasie, Kambala of Thermohout. De zitting is standaard onbehandeld maar kan indien gewenst ook ge誰mpregneerd geleverd worden. De 95 kg wegende Schwabing is ontworpen als vrijstaand object maar is ook verkrijgbaar met verlengde voeten om deze aan te storten met beton.

falco www.falco.nl Q architectenweb.nl/bp8581/

Q Transparante inloopdouche Reductie tot het minimale was de opdracht voor ontwerper Artweger. Dat moest zowel gelden voor de vormgeving als voor de montage en het onderhoud van de douche. Het resultaat is de nagenoeg volledig transparante WALK IN, met royale glasvlakken die door enkele verchroomde bevestigingselementen worden gedragen. Door de speciale lijmtechniek en smalle siliconen voegen zijn schroefverbindingen en wandprofielen in principe niet nodig. De onderste bevestigingselementen functioneren als opzetvlak, zodat de rechte (of gebogen) glaswanden zonder bouten zijn te monteren. De strakke vormgeving is bevorderlijk voor het onderhoud: de binnenzijde van de WALK IN bestaat uit gladde wanden die eenvoudig te reinigen zijn. Zonder deur, vloerprofiel en indien gewenst zonder douchebak draagt de WALK IN bij aan zo veel mogelijk bewegingsvrijheid in de badkamer.

Burgmans Agenturen B.V. www.burgmans.nl.

Q architectenweb.nl/bp8582/

nummer 14 - december 2007

103

PRODUCTINFORMATIE Q Scheidingswand van zeshoeken Het merk Abstracta introduceert Airflake, een door Stefan Borselius ontworpen decoratieve, stoffen scheidingswand die wordt samengesteld uit losse, modulaire panelen. De wand heeft goede geluidsabsorberende eigenschappen en een brandvertragende werking. De panelen van 40 bij 36 cm – de Airflakes – zijn allen variaties op een zeshoek en bestaan uit vezels die tot vilt zijn verwerkt. De gebruiker kan kiezen uit vier patronen in zwart, grijs, rood, bruin en groen. De Airflakes kunnen worden opgehangen aan een railsysteem dat aan de wand of aan het plafond bevestigd wordt. De elementen, leverbaar in series van drie en van tien, kunnen ook direct op de wand gemonteerd worden.

Velto/Interstuhl www.velto.nl

Q architectenweb.nl/bp8583/

Q Transparante brandwerende beglazing

SGG STRUCTURE is een systeem in de brandwerende klasse EI tot 60 minuten waarmee grotere transparantie gecreëerd wordt. Dit systeem maakt het mogelijk glaspanelen onderling te verbinden door middel van een kitvoeg, zonder profielen.

Hiermee worden doorgaande, verdiepingshoge en transparante scheidingswanden voor binnensituaties gemaakt, die geluid- en brandwerend zijn. Bij brand wordt het systeem ondoorzichtig door het opschuimen van de interlayers tussen de verschillende glaslagen. Door deze reactie vormt SGG

104

Structure een ondoorzichtig, hitte-isolerend schild. De lagen en afdichtingen vormen samen een integrale barrière tegen rook, vlammen en toxische gassen. Snelle toegang en veilige bereikbaarheid voor blusapparatuur, rookevacuatie en reddingspogingen zijn hierdoor verzekerd.

VETROTECH SAINT-GOBAIN EUROPE BV www.vetrotech.nl Q architectenweb.nl/bp8584/

architectenweb magazine

Q Waterdichte LCD televisie Breedbeeld televisie kijken in de badkamer of aan de rand van het zwembad in de tuin? Dat is mogelijk met het nieuwe audioprogramma van AquaSound. De waterdichte LCD televisies vallen onder de klasse IPX 6 waarmee zij in het bijzonder geschikt zijn voor het gebruik in vochtige omgevingen. Alle modellen zijn uitgerust met touch-sensitive toetsen en een waterdichte afstandbediening.

De Blackline bestaat uit een zwart scherm gecombineerd met een grijze behuizing. De Silverline is eveneens uitgevoerd met een grijze behuizing, maar heeft een zilverkleurig scherm. De televisies zijn zowel draadloos beschikbaar als in een 230 Voltversie. Een muurhouder wordt meegeleverd om het toestel van 47 bij 32 cm op de gewenste plek te fixeren.

VanRijsingen www.aquasound.nl Q architectenweb.nl/bp8588/

Q Vloeiende vormgeving in de badkamer De nieuwe lijn douche- en wasbakken van Disegno Ceramica onderscheidt zich van de gangbare vormgeving van accessoires voor de inrichting van de badkamer. Terwijl strak design in dit opzicht toonaangevend is, kiest de Italiaanse fabrikant met de series Splash en Ovo voor sculpturale vormen. Door de toepassing van heldere kleurtonen in oranje, geel en groen, in combinatie met het gebruikelijke frisse wit, worden de vloeiende lijnen in het keramiek extra geaccentueerd.

Karakteristiek voor Splash is de organische belijning. Bij Ovo contrasteert het ovaal met de verder rechtlijnige basisvorm van de bassins.

DISEGNO CERAMICA SRL www.disegnoceramica.com Q architectenweb.nl/bp8592/

nummer 14 - december 2007

105

PRODUCTINFORMATIE Q Antibacterieel zelfklevend systeem Contactoppervlakken bij zorginstellingen en in medische omgeving vormen een steeds groter probleemgebied. Preventie van de groei en verspreiding van bacteriën in gebouwen is een belangrijk doel voor veel instellingen met een kritische hygiënische omgeving.

Foil-Coat® AM biedt oplossingen. Deze zelfklevende, duurzame, gelaagde folie biedt veelzijdige bescherming voor verschillende toepassingen. Daartoe is in de toplaag van de folie microban® technologie geïntegreerd, waarmee de groei van bacteriën wordt geremd. Terwijl ontsmettingsmiddelen slechts voor korte tijd actief zijn, blijft microban ® minimaal 15 jaar actief waarbij de werking niet verminderd door gebruik of reiniging.

Het in vele kleuren leverbare Foil-Coat® kan eenvoudig worden aangebracht op werk- en productielocaties. Door de kenmerken van het materiaal is snelle verwerking mogelijk, zodat overlast tot een minimum word beperkt

Foil-Coat Nederland BV www.foil-coat.nl Q architectenweb.nl/bp8593/

Q All-in-one werkstation Met het all-in-one werkstation Kalidro introduceert Steelcase een verbetering op de werkomgeving. Het in hoogte verstelbare werkstation houdt de werkruimte overzichtelijk. Door de toegevoegde opties zoals het Partito scherm, de Orga rail, het Modesty paneel, de CPU houder en de Worktools trays en boxes kan iedere gebruiker de meest comfortabele en geschikte opzet voor zijn werkstijl kiezen. Als de gebruiker van taken wisselt, kan Kalidro snel veranderd worden, waarbij het werkproces niet wordt onderbroken.

Kalidro is beschikbaar in een breed assortiment van kleuren en afwerkingen. Dankzij kabelsteunen aan de onderkant van het bureau, worden stekkerdozen en kabels uit de werkruimte gehouden, maar blijven makkelijk bereikbaar. Daarnaast is een kabelgoot beschikbaar.

Steelcase Benelux www.steelcase.nl Q architectenweb.nl/bp8594/

106

architectenweb magazine

Q Modulaire vloertegels De modulaire vloertegel Swisstrax vormt zowel binnen als buiten een prima alternatief voor gebarsten, gebroken en gevlekte betonnen vloeren. Swisstrax is als afwerking esthetisch verantwoord, eenvoudig te leggen en kan bij een verhuizing worden meegenomen.

Swisstrax wordt vervaardigd uit 100 % recyclebaar, gestabiliseerd, milieuvriendelijk polipropyleen en is bestand tegen zuren, verdunners en oplosmiddelen.

De tegel van 33 bij 33 bij 1,2 cm is leverbaar in veertien standaard kleuren. De grotere uitvoering Riprax is op de markt gebracht in twaalf standaard kleuren. Alle afwerkranden en hoekstukken zijn in deze kleuren te verkrijgen. Qua materiaalgebruik en oppervlaktestructuur bestaat het assortiment uit zeven soorten vloertegels.

Swisstrax Benelux B.V. www.swisstrax.nl Q architectenweb.nl/bp8595/

Q More to see Het Villeroy & Boch spiegelprogramma ‘More to see’ bestaat uit een modulair opgebouwd systeem dat optioneel uitgebreid kan worden met onder meer contactdozen, glazen planchetten en drie verschillende lampen. Ook spiegelverwarming en een afstandbediening voor het schakelen van de verlichting behoren tot de rijke mogelijkheden. Alle spiegels hebben een hoogte van 75 cm en zijn qua breedte af te stemmen op de gangbare maten van wastafels.

De gebruiker kan hierbij kiezen uit verschillende maten tussen de 45 en 130 cm. Tenslotte is het spiegelconcept qua vormgeving zo neutraal mogelijk gehouden, waardoor ‘More to see’ kan worden toegepast in combinatie met verschillende soorten stijlen.

Villeroy & Boch www.villeroy-boch.com Q architectenweb.nl/bp8596/

nummer 14 - december 2007

107

PRODUCTINFORMATIE Q Vlak ventilatierooster Met de THM-90 introduceert RENSON een vlak aluminium kleprooster met thermische onderbreking voor toepassing in aluminium, houten en kunststof ramen. Een speciale windklep garandeert bovendien een hogere waterdichtheid in open positie.

Het rooster kan rechtstreeks onderaan of bovenaan op het glas of via kalfplaatsing geïnstalleerd worden. De combinatie van het vlakke design met de montage onderaan of op kalf maakt de THM-90 ideaal voor het gebruik in schuiframen en veranda’s.

De aluminium binnen- en buitenkap kunnen blank geanodiseerd of in meer dan 150 RAL-kleuren geleverd worden.

De kunststof kopschotten zijn wit of zwart en worden zowel links als rechts standaard uitgerust met traploos regelbare bediening.

RENSON N.V. www.renson.be Q architectenweb.nl/bpxxxx/

Minimalistisch in design, veelzijdig in techniek: HANSAPUBLIC. Hansapublic geeft de elektronische kraan nieuwe impulsen. Door de hoge mate van comfort en functionaliteit is deze kraan de ideale optie voor moderne architectuur in openbare gebouwen en in de privé-designbadkamer. Met Hansapublic is bovendien het aantal toepassingsmogelijkheden van ons beproefde en toekomstgerichte inbouwsysteem Hansavarox uitgebreid met een oplossing voor een vooruitstrevende elektronische kraan. www.hansa.com

Bouwproducten vindt u eenvoudig en doeltreffend op architectenweb.nl

architectenweb

www.architectenweb.nl/bouwproducten

Belangrijkste kenmerken productgids - Presentaties over circa 2.900 bouwproducten - Handige zoekfunctie op productsoort, trefwoord en naam leverancier - Wekelijks aangevuld met nieuwe bouwproducten - Heldere productbladen in woord en beeld, gericht op de esthetische producteigenschappen - Responsformulier voor het aanvragen van documentatie Schrijf u ook online in op onze wekelijkse nieuwsbrief met productnieuws!

Uw bouwproducten ook op architectenweb.nl? Word dan lid van Architectenweb.nl en presenteer uw bouwproducten op de grootste architectuursite van Nederland. (meld u aan op www.architectenweb.nl/wordlid).

online

U blijft graag op de hoogte van het laatste bouwproductnieuws. Logisch, want kennis van de laatste ontwikkelingen stelt u mede in staat vernieuwende gebouwen te ontwerpen. Maar ook als u zich alleen wilt oriĂŤnteren op wat er zoal op de markt te verkrijgen is, biedt de Architectenweb productgids u de uitkomst. Momenteel vindt u van maar liefst 2.900 bouwproducten uitgebreide productinformatie in woord ĂŠn beeld.

NIEUW ONLINE | BOUWPRODUCTEN

Nieuwe bouwproducten op architectenweb.nl

Op deze pagina treft u een selectie aan van bouwproducten die recent zijn toegevoegd aan de bouwproductgids op architectenweb.nl. Voor een volledig overzicht van alle bouwproducten surft u naar www.architectenweb.nl/bouwproducten.

Veelzijdige zendmodules

Rimadesio Cartesia

Met de Nice RF zendmodules is vanuit elk punt in huis de G-RAILÂŽ laagspanningsgordijnrails per systeem of per groep te bedienen. Daarbij is er keuze uit vijf zendmodules en drie soorten houders in verschillende kleuren. De breed toepasbare modules zijn vuil- en schokbestendig en spatwaterdicht. Goelst Nederland B.V. Q architectenweb.nl/bp8345/

Dit modulaire boekenkastensysteem van Rimadesio met een constructie van geĂŤxtrudeerd aluminium past in diverse soorten interieurs. Ook de toepassing van kleurgelakt glas als afwerking van liggers, achterwanden, deuren en ladefronten draagt bij aan de gewenste afstemming op de omgeving. Zenit interieuragenturen Q architectenweb.nl/bp8336/

Tandem-serie

TRI

Brandwerende panelen

De door Thomas Sauvage ontworpen modellen van de Tandem-serie kunnen zowel binnen als buiten worden geplaatst. De ook voor openbare ruimtes geschikte elementen zijn uitgevoerd met een hoogwaardig gepoedercoat aluminium frame en teakhouten latten of met een bespanning van Batyline. Christine Barker MERK Tuinmeubelen Q architectenweb.nl/bp8447/

Dit verlichtingsarmatuur is gemaakt van duurzame materialen, zodat het onder meer toepasbaar is in de openbare ruimte en op vandalismegevoelige plekken. De behuizing kan worden uitgevoerd in verschillende metaalsoorten. De opbouw is standaard, waarbij een gependelde versie tot de mogelijkheden behoort. Van DOORN Verlichting B.V. Q architectenweb.nl/bp8464/

De in diverse uitvoeringen leverbare, gelaagd opgebouwde panelen zijn te gebruiken voor het isoleren van wand- en dakconstructies. Het systeem presteert goed wat betreft de brandwerendheid, is milieuvriendelijk en bovendien esthetisch verantwoord. Metaflex Isosystems B.V.

Uw bouwproducten ook op architectenweb.nl?

Word dan lid van Architectenweb. nl en presenteer uw bouwproducten op de grootste architectuursite van Nederland.

110

Q architectenweb.nl/bp8522/

architectenweb magazine

Synthetische ijsvloeren

WK-1

Linoleum XF

Er zijn verschillende soorten synthetische schaatsvloeren verkrijgbaar, voor zowel de professionele als de particuliere sector. De vloer gaat ongeveer 10 jaar mee en is verplaatsbaar. Als ondergrond kan een vlakke houten of betonnen gebruikt worden, waarop de panelen aan de uiteinden worden geblokkeerd. URBANIA PRODUCTS Q architectenweb.nl/bpxxxx/

Deze compacte, comfortabele fauteuil van Workware kan zowel met leer als met stof bekleed worden. De WK-1 is daarbij verkrijgbaar met een houten romp met schuim en met een verchroomde draaivoet inclusief terugdraaimechaniek. Het zitelement kan in vele soorten interieurs een geschikte plaats vinden. Workware B.V. Q architectenweb.nl/bp8557/

De ingrediënten kurk, hars, hout en lijnzaadolie maken van linoleum XF een natuurlijke vloer, waarvan het oppervlak zelf krassen en schade kan herstellen. Door de inwendige sterkte is Lineoleum XF geschikt voor druk bezochte ruimtes. De vloer is eenvoudig te reinigen en van nature beschermd tegen bacteriën. Tarkett Benelux B.V. Q architectenweb.nl/bp8560/

EJ 2 EYES

Compact mini

Antimicrobe coatings

De zit- en rugschaal van de EYES rusten op een licht stalen frame, afgewerkt met matchroom of witte epoxy lak. De stoel heeft een polyurethaan koudschuim zitting die met stof is overtrokken. Het ranke ontwerp valt verder op door twee grote ogen op de rug van de stoel: buttons in een contrasterende stof. Erik Jørgensen Benelux Q architectenweb.nl/bp8571/

Deze personenlift is een uitkomst wanneer de ruimte beperkt is. Met flexibele liftput, machinekamer, dakopbouw en maatvoering is de Compact Mini zowel geschikt voor plaatsing binnen als buiten bestaande gebouwen. Door de minimale inbouwmaat is de lift eenvoudig te plaatsen in een standaard trappenhuis Aesy Liften B.V. Q architectenweb.nl/bp8574/

De nieuwe watergedragen coatings zijn bestand tegen de aangroei van bacteriën, schimmels en algen en geclassificeerd volgens de laatste richtlijnen. De coatings zijn geschikt voor branches waarin hygiëne een belangrijke rol speelt, zoals ziekenhuizen, woonzorgcomplexen, scholen en horecagelegenheden. Inducoat

nummer 14 - december 2007

Q architectenweb.nl/ bp8591/

111

.XLSHU D Â&#x2021; '* (HUVHO Â&#x2021; 7 Â&#x2021; ) Â&#x2021; , ZZZ WZHKD QO Â&#x2021; ( LQIR#WZHKD QO

Hig^`di]Zgb <ZkZa^hdaVi^ZhnhiZbZc <ZeaZ^hiZgYZ VgX]^iZXijjg bZi ]d\Z ZcZg\^ZWZheVg^c\#

M_` hWa[d [dj^eki_Wij Zeeh [[d X_`ZhW][ j[ b[l[h[d WWd _d][d_[kp[ [d ifhWWacWa[dZ[ WhY^_j[Yjkkh" cWWh ZWWhdWWij p_`d ^[j eea Z[ ab[_d[ Z_d][d Z_[ [[d fhe`[Yj _[ji X_`pedZ[hi ][l[d P_` X[fWb[d ^[j l[hiY^_b jkii[d ][c_ZZ[bZ[ amWb_j[_j [d ^[j Zeeh _[Z[h ][m[dij[ ^ee]ij[ d_l[Wk Hig^`di]Zgb g^X]i o^X] heZX^Ò Z` de YZ egd[Zhh^dcZaZ bVg`i Zc YdZi VaaZh db YZ kV`bVc iZ dcYZghiZjcZc# L^_ W^ZYZc ]Zb YZ oZ`Zg]Z^Y YVi ]Zi lZg` haVV\i! c^Zi

VaaZZc Yddg ZZc eZg[ZXi egdYjXi bVVg dd` Yddg VYk^ZoZc! WZ\ZaZ^Y^c\ de YZ Wdjl" eaVVih! \VgVci^Zh Zc dcoZ IZX]c^hX] 6hhdgi^bZci EgdYjXi HZgk^XZ I6EH #

e] (& % &+' *& ), *% > [m (& % &+' *' ') -( > ^c[d5hig^`di]Zgb#ca > lll#hig^`di]Zgb#ca A^hhZckZaY . " &( > EdhiWjh *' > ).)% 67 GVVbhYdc`hkZZg

L^_ o^_c cVVhi aZkZgVcX^Zg dd` ZZc eVgicZg kddg YZ deYgVX]i\ZkZg! VgX]^iZXi! egd[Zhh^dcZaZ kZglZg`Zg Zc Y^hig^WjiZjg# 6ah dcYZghiZjc^c\ kddg ]Zi kddgWZgZ^YZc! YZiV^aaZgZc Zc j^ikdZgZc kVc \ZkZa"^hdaVi^Z" hnhiZbZc `jci j YZh`jcY^\Z ^c[dgbVi^Z ^cl^ccZc W^_ ]Zi Hig^`di]Zgb 6Yk^Zh 8ZciZg# =Zi 6Yk^Zh 8ZciZg W^ZYi kg^_Wa^_kZcY VYk^Zh Zc VcilddgY de kgV\Zc# =Zi ^h ') jjg eZg YV\ WZgZ^`WVVg k^V lll#hig^`di]Zgb#ca! Zc i^_YZch `VciddgjgZc dd` k^V ]Zi \gVi^h iZaZ[ddccjbbZg

%-%% " ,-,)*+*# VaaZZc ^c CZYZgaVcY

Innovatief van Foreco

Duurzaamheid met de waarborg van 15 jaar projectgarantie Bouwen begint met WaxedWood®, het duurzame en waterwerende hout van Foreco. Het geheim zit ‘m in het unieke productieproces waardoor WaxedWood® nooit door houtrot wordt aangetast.

Zo is WaxedWood® optimaal beschermd in weer en wind. Bovendien is WaxedWood®® gemaakt van naaldhout uit duurzaam beheerde Europese bossen. Het totaal aan eigenschappen maakt WaxedWood® uitmuntend geschikt voor projecten in woning- en utiliteitsbouw en biedt ongekende mogelijkheden.

WaxedWood® van Foreco: • wordt 15 jaar gegarandeerd tegen houtaantasting door de onafhankelijke stichting SGVH; • is efficiënt verwerkbaar en makkelijk hanteerbaar; • kan geleverd worden met FSCof PEFC-label; • is verkrijgbaar in 25 fraaie transparante of dekkende kleuren; • wordt geproduceerd volgens ISO 9001-2000 en onder KOMO-certificaat.

Meer weten over de onbegrensde mogelijkheden van WaxedWood® of onze andere innovatieve oplossingen op houtgebied?

Neem dan vrijblijvend contact met ons op.

Bel 0529 43 15 48 voor meer informatie. pagina 1 Foreco BV, Dalmsholterweg 5, Dalfsen,Telefoon +31 529 43 15 48, www.foreco.nl

ÜÜÜ° iÌ> V >`` }° *À wi Li i` }

>ÃÃiÌÌiÃÞÃÌi i * > «À wi i iÀ> ÃV i à Êi Ê `> i Ã>} ià Li i` } ÝÌÀÕà i Þ`À v À } , iÃÌÛ>ÃÌÊÃÌ>> Ê}>>à , iÃÌÛ>ÃÌÊÃÌ>> ÊÌi}i Ã

Aanpasbare materialen K

Het ontwikkelen van nieuwe gevelmaterialen vindt vooral plaats in het buitenland.

Een groot aantal bedrijven dat in Nederland gevelbekleding levert, is onderdeel van een internationaal concern.

Door Jeroen van Nieuwenhuizen

De koperen wandlamellen Fasetti N van Finn Roof veranderen na verloop van tijd van kleur

116

enmerkend voor veel nieuwe materialen is dat de eigenschappen aanpasbaar zijn (kunststoffen), dat ze in allerlei afmetingen, kleuren en soorten beschikbaar komen (keramische stenen en natuursteen), of dat ze per project op maat geweven kunnen worden (metaalweefsels, textielen en kunststoffen). Nieuwe materialen voor gevels zijn op allerlei manieren aanpasbaar.Veel materialen voor de bouw komen uit de auto-industrie, de vliegtuigindustrie of de sport- en recreatie-industrie. Kunststof panelen, sandwichelementen en metalen weefsels zijn hier voorbeelden van. Het zijn materialen waarvan continu nieuwe typen en toepassingen beschikbaar komen voor gevelbekleding. Maar ook kunststeen en natuursteen zijn sinds kort aan een opmars begonnen, doordat ze goedkoper zijn geworden.

Translucent In gevels zijn de daglichtopeningen thermisch gezien vaak een zwakke schakel. Als zicht naar buiten geen noodzaak is kan de ontwerper kiezen voor translucente daken en wanden om licht door te laten, zoals bij sporthallen of zwembaden vaak het geval is. Er zijn allerlei translucente materialen beschikbaar

architectenweb magazine

THEM@GAZINE | GEVELBEKLEDING

coustic Shingle is een van de vele door Terreal ontwikkelde keramische gevelelementen

de fijnmazigheid van het metalen weefsel Charlie Bravo van Twentinox

die gelijkmatig licht doorlaten en tegelijkertijd goed isoleren.

Voorbeelden zijn de verschillende producten van Okalux zoals Okaflex en Okagel. Dat bestaat uit dubbelglas met een isolerende vulling. GE, een onderdeel van Sabic, brengt het product Lexan op de markt. Dit zijn polycarbonaat profielen die in grote lengten beschikbaar zijn voor de bouw en toepasbaar zijn als buitengevel. Deze profielen en andere gevelbekleding kunnen met Aerogel worden gevuld, een zeer licht isolatiemateriaal van het Amerikaanse bedrijf Cabot.

van het fijnmazige Charlie Bravo tot het grofmazige Golf Romeo Large. Juweeltjes voor de gevel die kunnen worden aangepast aan de wensen van de ontwerper. Ook Drenth Holland uit Oude Pekela brengt allerlei metalen weefsels op de markt. De weefsels werden oorspronkelijk gebruikt als filters en zeven in industriële processen, maar ze zijn tegenwoordig ook voor gevels beschikbaar.

Honingraat Schott maakt verschillende decoratieve glassoorten voor gevels.

Glas met een dichroide coating, verschillende gekleurde glassoorten zoals Imera en Artista en Narima en Amiran, respectievelijk kleureffectglas en ontspiegeld glas. Schott levert ook wanden met geïntegreerde LED-verlichting, een product dat tevens door Laser-Star GmbH wordt aangeboden en dat zeer geschikt is voor etalages. Hopro International levert honingraat profielplaten, bruikbaar in gevels en daken, in twee kunststoffen: ABS (Acrylonitril Butadieen Styreen) en polypropyleen. De platen van dit materiaal kunnen in principe op elke gewenste lengte worden geproduceerd.

Patronen Wil je als ontwerper wat meer kleuren en patronen in de gevel, dan is Airboard van Design Composites misschien een optie.

De kunststof panelen van Lumicor gaan nog een stap verder en zijn verkrijgbaar met verschillende dessins, in verschillende kleuren, oppervlakteafwerkingen en dikten. Lumicor is een kunststof composiet, opgebouwd uit een combinatie van Lumiclear, Lumiguard en Lumiform. Oneindige variaties met patronen en vezels in kunststof panelen zijn een inspiratie voor ontwerpers. Ook metaal biedt ruime mogelijkheden. Met de stalen en koperen elementen van Finn Roof kunnen gevels worden samengesteld in diverse kleuren en oppervlaktestructuren.

Weefsel Het project Westraven in Utrecht laat een inspirerende toepassing zien met kunststof glasvezeldoek. Maar ook metalen ‘geweven’ doeken kunnen leiden tot prachtige resultaten. Zo brengt Twentinox een hele range aan weefsels op de markt,

nummer 14 - december 2007

Keramiek Keramische elementen werden reeds door de Romeinen gebruikt en de laatste tijd worden er ook in Nederland veel binnenwanden van woningen mee gerealiseerd. Met name de gebouwen van Renzo Piano met gevels met geprefabriceerde keramische elementen zijn bekend bij ontwerpers. Terreal levert een heel scala aan deze elementen, van keramische bakstenen tot akoestische elementen in verschillende soorten en maten. Bijvoorbeeld de Phonbric, de Acoustic Shingle en de Acoustic Brick.

Stone Solutions levert ook keramische elementen en verschillende soorten natuursteen voor gevels, van breuksteen tot Royal Mahogany. Natuursteen heeft eveneens oneindig veel keuzemogelijkheden. Het kan worden gekapt, diamantgezaagd, gebouchardeerd, geborsteld, gezoet of gepolijst.

Aanpasbaar Vubonite is een uit twee componenten opgebouwd keramisch materiaal dat leverbaar is als poeder maar ook als gelcoat en vloeistof. Het materiaal is geschikt voor wapening met glasvezels en kan gebruikt worden in sandwichpanelen, wanden van silo’s en in andere gevels. Vubonite is een onbrandbare composiet die net als verschillende kunststoffen aan de wensen van de ontwerper is aan te passen.

Meer over producten in deze rubriek en aanverwante nieuwe producten: www.okalux.de www.design-composite.com www.terrealfacade.com www.hopro-international.com www.geplastics.com www.schott.com www.stonesolutions.nl www.twentinox.com www.finn-roof.com www.drenthholland.com www.vubonite.com Te bezoeken: Geveltotaal 2008 van 23 – 25 januari in Ahoy Rotterdam.

Bouwbeurs Zuid-Nederland van 11- 13 maart 2008 in Den Bosch.

Internationale Bouwbeurs van 8 – 12 januari 2008 in Essen.

117

Deze pagina’s bevatten gesponsorde onderdelen

THEM@GAZINE | GEVELBEKLEDING

Alkondor 074-24 55 355 alkondor@alkondor.nl www.alkondor.nl

Vink Kunststoffen b.v.

0316-298911 info@nl.vink.com www.vinkkunststoffen.nl

Gevarieerde vlakvullingen

Reynobond Architecture

Voor de gevelbekleding van het Brewinc College in Doetinchem paste Alkondor consequent één systeem toe om alle zeven verschillende vlakvullingen te bevestigen.

Ongeveer een vijfde van het gevelvlak bestaat uit gesloten, bronskoperkleurige panelen van polyesterbeton. Er zijn ook betonnen panelen met verticale sleuven als ventilatieroosters voor de installatieruimten toegepast.

De niet-lichtdoorlatende delen van de gevels bestaan verder uit shadowboxen en panelen met vuren delen. De shadowboxen zijn samengesteld uit gehard floatglas, een spouwruimte, 2 mm aluminium platen en 70 mm isolatie.

Tenslotte zijn ook panelen met blank glas, de draaiende delen en vullingen met gezeefdrukt glas bepalend voor het gevarieerde gevelbeeld van de school.

De lichte, aluminium sandwichpanelen Reynobond Architecture bestaan uit een heldere PE-kern, een hoogwaardige coating en een extra dikke aluminiumlaag van 0,5 millimeter. Door deze gelaagde opbouw is het materiaal goed bestand tegen hoge windbelastingen. De gevelbekleding is vormbaar, waardoor het omgezet of gegolfd kan worden. Bovendien is het materiaal kleurecht. De keuze in het kleurenpalet is groot en de platen behouden jarenlang hun kleur. Er kan uit verschillende glanssterktes gekozen worden, tot aan het zogenaamde spiegeleffect. Reynobond Architecture is ook als cassettesysteem leverbaar. De stijvere constructie van de cassette biedt extra toepassingsmogelijkheden. De makkelijk te hanteren sandwichpanelen kunnen gelijmd of geschroefd worden. De cassettes worden op eenvoudige wijze gemonteerd op een achterwandconstructie.

Q architectenweb.nl/bp7946/

Q architectenweb.nl/bp8544/

118

architectenweb magazine

HIM Nederland 0251–276300 info@him.nl www.him.nl

Wienerberger b.v.

0418-597111 info.nl@wienerberger.nl www.wienerberger.nl

Betonwanden met structuur

Leipan als gevelbekleding

Graphic Concrete is een in Finland ontwikkelde technologie waarmee een betonnen oppervlak van een bepaalde structuur of afbeelding kan worden voorzien. Via druktechnieken wordt een betonvertrager op een speciaal folie aangebracht.

De afbeelding wordt vervolgens zichtbaar als gevolg van het contrast tussen het normaal uitgeharde oppervlak en de gedeelten die met de vertrager in aanraking zijn gekomen.

De methode biedt grafisch ontwerpers, architecten en ook producenten in de betonindustrie wereldwijd de mogelijkheid het bouwmateriaal relatief eenvoudig en goedkoop een nieuw aanzien te geven. Of de keuze valt op reliëf of juist een glad uiterlijk, Graphic Concrete is geschikt voor diverse typen wanden, zowel buiten als binnen. De behandelde oppervlakken zijn duurzaam en vergen weinig onderhoud.

Keramische leipannen worden al eeuwen toegepast als dakbedekking. De verticale bevestiging aan de gevel mag daarom als noviteit worden beschouwd.. Door het kleine formaat van de Koramic Leipan 301 is dit model makkelijk verwerkbaar en zijn ook gebogen gevelvlakken eenvoudig te realiseren. Dankzij het grote assortiment aan hulpstukken kunnen hoekoplossingen en aansluitingen bij deur- en raamkozijnen op een verantwoorde bouwtechnische en esthetische wijze worden gerealiseerd. De Koramic Leipan 301 kent onder meer linker- en rechterhoekstukken voor een perfecte afwerking van de buitenhoeken.

De leipannen zijn leverbaar in tien kleuren en daarbij in diverse afwerkingen, zoals natuurrood, gesmoord, geëngobeerd en verglaasd. De leipan is een natuurproduct dat weinig onderhoud vergt en een lange levensduur heeft.

Q architectenweb.nl/bp8641/

Q architectenweb.nl/bp8651/

nummer 14 - december 2007

119

Deze pagina’s bevatten gesponsorde onderdelen

THEM@GAZINE | GEVELBEKLEDING

Meer producten

Op deze pagina treft u een selectie aan van andere bouwproducten die vallen binnen het thema “gevelbekleding”.

Wilt u meer weten over een van deze producten? Surf dan naar www.architectenweb.nl en typ het bijbehorende wwwpagina nummer in.

Volgend thema De volgende keer is het thema “thermische en akoestischeisolatie.”

aluminium felsbanden

Keramische gevelbekleding

Buitengevels in Nederland staan bloot aan storm, regen, zon en invloeden van zout zeewater. Dit vraagt om duurzame bescherming. De kwaliteit van de lak van de aluminium felsbanden van PREFA is dermate hoog en kleurecht, dat hierop een fabrieksgarantie van 30 jaar van toepassing kan zijn.

PREFA TRADING NEDERLAND BV

LeeBrick® is een flexibel, demontabel bouwsysteem van keramische bakstenen. De eenvoudige verwerkingsmethodiek biedt voordelen op de bouwplaats. Witte uitslag blijft achterwege, een hoog bouwtempo is mogelijk en er kan reliëf in het geveloppervlak gecreëerd worden. Daarmee wordt de ontwerpvrijheid vergroot. Leebo dak-en geveltechniek Q architectenweb.nl/bp5399/

Q architectenweb.nl/bp5100/

Fibre C

Houtvezelpaneel met toplaag

MIRAWALL®

Door toevoeging van glasvezels krijgt beton nieuwe toepassingsmogelijkheden. De composiet Fibre C is leverbaar in sterke elementen van slechts 8 tot 13 mm. De geringe dikte is mogelijk door het ontbreken van wapeningsstaal en de bijbehorende dekking.

Dankzij de glasvezels is de composiet bovendien brandwerend en licht van gewicht. CFS Nederland Q architectenweb.nl/bp7600/

De serie Canexel gevelbekleding is uitgebreid met de tinten zwart, antraciet en kaki. De houtvezelpanelen hebben een harde, gekleurde toplaag die niet geschilderd hoeft te worden en weinig onderhoud vergt. De panelen worden blind vernageld op de gevel, in horizontale of verticale richting. Fetim Group

De gelakte aluminium platen MIRAWALL® zijn breed toepasbaar, zowel binnen als buiten. Dankzij het PULCO polyester lakproces hebben de panelen een twee tot drie maal dikkere laklaag dan de traditionele coilcoatings. MIRAWALL® is leverbaar in ongeveer 500 kleuren, naar wens met parelmoer-, spikkel- of metalliceffecten. Comhan Holland BV Q architectenweb.nl/bp8138/

120

Q architectenweb.nl/bp8673/

architectenweb magazine

Gekleurd gevelfolie

Print-HPL

MetalKern®

Het gekleurde gevelfolie wordt toegepast achter glazen, semi-transparante of open gevels. Fassawall kan in elke gewenste RAL-kleur geleverd worden, wat grote creatieve mogelijkheden biedt voor het gevelontwerp. Verder is het materiaal dampopen, waterkerend, UV-bestendig, vlamvertragend, duurzaam en eenvoudig te verwerken. Fassawall Q architectenweb.nl/bp8487/

Sinds enige tijd is het mogelijk om tijdens het productieproces een digitale print te integreren in High Pressure Laminate (HPL). De volkern print-HPL panelen zijn door hun kras- en stootvastheid geschikt als gevelbekleding.

Daarbij is het materiaal onderhoudsarm en wordt de kleurechtheid van de print tien jaar gegarandeerd. M2uur bv Q architectenweb.nl/bp8620/

De symmetrisch opgebouwde plaat bestaat uit twee decoratieve metaallagen op een massieve kunststof kern.

De gevelelementen zijn eenvoudig te bewerken en te monteren op een houten of aluminium regelwerk, door te schroeven of te lijmen. Nieuw in het assortiment zijn de slag- en stootvaste felsprofielen in koper en zink.

BuildingSuits BV Q architectenweb.nl/bp8622/

CRS-gevelpanelen

MEG Wood

SafeWood®

CRS-gevelpanelen ontlenen hun uitstraling aan de bedekking met een (natuur)steensoort. De panelen zijn uitgevoerd in drie structuurvormen: Granit IV (grof, rotsachtig), Granit II (steenachtig) en Granit 0 (glad, steenachtig). De panelen zijn onder meer toegepast in het kantoorgebouw Mahler 4, naar ontwerp van Erick van Egeraat. Poly Products BV

De kunststof MEG Wood-collectie bestaat uit tien houtdecors. Het is mogelijk om via digitale druk een afbeelding in deze decors te integreren. Zo kan één unieke plaat worden geproduceerd of een beeld worden opgebouwd uit tientallen panelen.

Voor de platen geldt een garantie van 10 jaar op kleurechtheid en fysische en mechanische eigenschappen.

ABET BV. Q architectenweb.nl/bp8624/

De brandvertragende werking van Safewood wordt verkregen door een speciale impregnatie met neutraliserende stoffen. Verder biedt het hout bescherming bij een luchtvochtigheid van meer dan zeventig procent. Dit komt omdat het materiaal niet hygroscopisch is en het geen sterkteverlies kent. Foreco innovatief in hout

Q architectenweb.nl/bp8578/

nummer 14 - december 2007

Q architectenweb.nl/bp8612/

121

Deze pagina’s bevatten gesponsorde onderdelen

THEM@GAZINE | GEVELBEKLEDING

Aluminium cassettegevelsysteem

Brandwerende PUR- en PIR-panelen

Plastica Massief NT

De door Limeparts projectmatig geproduceerde cassettegevel is leverbaar in gepoedercoat aluminium, quartzzinc, anthrazinc, aluzink, staal, cortenstaal, roestvrij staal, koper en sedum. In deze brede waaier van leverbare cassettes heeft elk materiaal zijn specifieke eigenschappen en esthetische toepassingsmogelijkheden. Limeparts B.V. Q architectenweb.nl/bp8644/

Behalve de isolatiewaarde speelt brandwerendheid steeds vaker een belangrijke rol in gevelpanelen. Joris Ide levert diverse typen panelen met een kern van PUR of PIR, beiden met een goede brandwerendheid. Zowel de buiten- als binnenplaat zijn uitgevoerd in verzinkt staal. Er zijn ook diverse elementen voor dakafwerking leverbaar. Joris Ide s.a. nv Q architectenweb.nl/bp8638/

De kleurencollectie van Plastica Massief NT gevelbekledingspanelen is uitgebreid met nieuwe dessins. De elementen zijn onder meer leverbaar in saffraangeel en in het trendy Pantina en Afro. De panelen zijn kleurecht, duurzaam en bestand tegen allerlei weersinvloeden. Ze worden standaard geleverd in dubbelzijdig decor. Plastica Plaat b.v.

Q architectenweb.nl/bp3771/

Horizontaal rabat

Geëmailleerd gevelglas

Kleurrijke laminaatgevel

De veelvuldig in Nederland toegepaste gepotdekselde houten delen vergden van oudsher tamelijk veel onderhoud.

Finish Profiles heeft dit ondervangen door stalen rabatdelen te ontwikkelen die aan de buitenzijde zijn voorzien van een plastisol coating. Leverbaar zijn het Holland rabat met een strak, glad uiterlijk en het Finish rabat met een ruwer oppervlak. Finish Profiles B.V. Q architectenweb.nl/bp8643/

De combinatie van productontwikkeling en marktbewerking leidde tot de ontwikkeling van systemen van gehard geëmailleerd glas. Onlangs breidde Wageco het assortiment uit met profielen waarmee een esthetisch en technisch verantwoorde vlakliggende glasgevel kan worden gerealiseerd. Wageco Benelux BV

Extoriet Uni is een gevelbekleding van massieve laminaatplaten, verkrijgbaar in een breed assortiment van kleuren. De Extoriet is een duurzaam, onderhoudsvriendelijk een eenvoudig te bewerken product. De standaard afmeting van 3050 bij 1300 mm is uit voorraad leverbaar. Alle overige afmetingen zijn op aanvraag leverbaar.

Dekoriet b.v.

Q architectenweb.nl/bp8629/

122

Q architectenweb.nl/bp8645/

architectenweb magazine

'ROOTßGELD

#OMMUNICERENDEß GEVELBEKLEDING !RCHITECTß2IMASß!DOMAITISßDRUKTß ZIJNßSTEMPELßOPßHETßGEBOUWß "USINESSß#ENTERß ßINß+AUNAS ß ,ITOUWEN ß$EßGEVELßWORDTßGEVORMDß DOORßEENßENORMßOUDß ß,)4!ß BILJETßDATßRONDßHETßGEBOUWß GEWIKKELDßLIJKT ß3AMENßMETß2IMASß !DOMAITISßSTORTß3''3ßZICHßOPßHETß AVONTUURßINß+AUNAS -ATERIAAL ßGLASßNATUURLIJK ß%NßELKß TOEGEPASTßGLASPANEELßISßVOLLEDIGß UNIEK ß-ETßDEßZEEFDRUKTECHNIEKß 3''ß3%2!,)4ß%6/,54)/.ßENßZEERß SPECIALEßEMAILLESßISßHETßMOGELIJKß AANßDEßBUITENZIJDEßVANßDEß ISOLATIEBEGLAZINGßTEßDRUKKEN ß EENßUNIEKEßOPGAVE ß%NßEENßUNIEKß GEVELONTWERP ß

6OORßMEERßINFORMATIEßKUNTß UßCONTACTßOPNEMENßMET +ONINKLIJKEß3AINT 'OBAINß'LASSß .EDERLANDß.6 0OSTBUSß ß ß ß!-ß6EENENDAALß 4ßß ß ß ß &ßß ß ß ß INFO SGGS NL WWW SGGS NL

PIRANACONCEPTS.EU

DAK- EN WANDPLATEN

| Optie: Anticondensfolie

DAKPANPLATEN SANDWICHPANELEN met kern in PUR

| Wand/dak, verborgen/zichtbare bevestiging | Koel- en diepvriespanelen tot 200 mm dik

SANDWICHPANELEN met kern in Steenwol | Brandwerend

22 33 250

VERZINKTE PROFIELEN LICHTSTRATEN in polycarbonaat | Lexan thermoroof

250

33

DAK- EN WANDPLAAT

1000 1050

ECOPANEEL

HILLE 174 - B-8750 ZWEVEZELE T +32 (0)51 610 780 F +32 (0)51 610 781 DIVISION.EXPORT@JORISIDE.BE WWW.JORISIDE.BE

350 23,3 183,3

1100 1180

DAKPANPLAAT

63 1000 1050

“CMC produceert en plaatst alle gevel en daksystemen die te bedenken zijn”

CMC MAAKT DROMEN WAAR

• composite alu/rvs panelen Metrabond • felspanelen • geïsoleerde sandwich elemeten in alle vormen • strekmetalen- en gaashekwerken • perfo elementen in iedere vorm (golf/micro/dam/T/punt) • design gevelprofielen • lamellen gevels als punt/T/speciaal • brandwerende zelfdragende gebouw separatie wanden • alle producten in RVS/Alu/koper/staal/zink

CMC Metal building systems Klompenmakerstraat 113 3194 DD Hoogvliet Tel.: +31 (0)10 2621456

Fax: +31 (0)102620653 e-mail office@cmcmetalbuildingsystems.com web site www.cmcmetalbuildingsystems.com

graphic concreteTM graphic concreteTM is de nieuwe mogelijkheid als het er om gaat uw betonnen gevel of muur een ander aanzien te geven.

De verrassende techniek achter graphic concreteTM betekent een ommekeer in de wereld van toepassing van architectonisch beton. Naast de reeds voor u ontworpen patronen is het ook mogelijk uw eigen ontwerp in het beton te laten verschijnen.

graphic concreteTM Graphic Concrete Ltd Porkkalankatu 11H11 00180 Helsinki, Finland www.graphicconcrete.fi

Vertegenwoordiging in Benelux HIM Nederland Postbus 1 1950 AA Velsen-Noord tel. + 31 251 276 300

fax + 31 251 225 031 www.him.nl info@him.nl

Kijk voor meer informatie op de website www.graphicconcrete.fi

®

Cape Cod FSC gevelbekleding Kwaliteit met garantie

12 goede redenen voor een massief houten gevel van Cape Cod®: • FSC gecertificeerd • 15 jaar kwaliteitsgarantie tegen barsten, bladderen of schilferen van de verf • bewezen bestendigheid tegen alle weersomstandigheden • geen schimmelvorming • geen vrijkomst van hars • twee verflagen aangebracht aan 5 zijden, achterzijde één laag • alle kleuren mogelijk (keuze uit RAL, NCS of stalen) • profielen met stabiele afmetingen met enkele kleine vaste kwasten • compleet assortiment • tijdbesparende montage • milieuvriendelijke houtproductie • geschikt voor nieuwe gebouwen, aanbouwen en renovatieprojecten

Ook leverancier van: FSC Western Red Cedar | FSC Lariks | FSC Sealwood® Beka Houtprodukten B.V. | Gramsbergen - Holland | T 0524 56 15 41 | F 0524 56 13 38 | info@bekahout.nl | www.bekahout.nl Beka Houtprodukten B.V. | Gramsbergen Holland | T 0524 56 15 41 | F 0524 56 13 38 | info@bekahout.nl | www.bekahout.nl

ARCHIPEDIA

Noords classicisme In de jaren tien en twintig van de twintigste eeuw was in Scandinavië een ingetogen, klassieke bouwstijl in zwang, die bekend staat als het noordse classicisme. De stijl werd lang gezien als een soort overgangsperiode tussen twee bekende stromingen, de Jugendstil en de latere Internationale Stijl. Maar de laatste twintig jaar wordt het noordse classicisme op waarde geschat en als volwaardige architectonische stijl aangemerkt.

Bouwstijlen Noords classicisme De opkomst van het noordse classicisme was geen op zichzelf staand verschijnsel, maar kwam voort uit de klassieke traditie, die stevig in de Scandinavische architectuur is verankerd. Gecombineerd met lokale invloeden, ideeënuitwisseling met Italië en de beginselen van het modernisme resulteerde dit in een ingetogen, formele en klassiek ogende architectuur.

128

Hierbij zijn in het vrij sobere materiaalgebruik de vaak beperkte materiele mogelijkheden uit die jaren te zien, terwijl tegelijkertijd uitdrukking wordt gegeven aan verschillende lokale en culturele invloeden. De vrijheid die de architecten hierin hadden, leidt ertoe dat er veel uiterlijk verschil kan zitten in gebouwen die tot het noords classicisme worden gerekend.

Het

ontluikende

moderne

tijdperk

had niet alleen invloed op de uiterlijke kenmerken van de architectuur in de jaren tien en twintig, maar ook op het programma: de opkomst van de Scandinavische verzorgingsstaat en de nieuwe ideeën over stadsplanning en stedenbouw gaven aanleiding tot het bouwen van openbare gebouwen als ziekenhuizen en scholen, maar ook (sociale) woningbouw. De culturele uitwisseling tussen de Scandinavische landen was in deze periode groot en doordat de landen, met uitzondering van Finland, niet betrokken waren bij WOI, kon culturele ontwikkeling gewoon doorgang vinden terwijl andere delen van Europa op dit gebied stil lagen.

Beroemde bouwwerken die tot het noordse classicisme worden gerekend, zijn de tuinstad Käpylä in Helsinki (1920 - 1925), het Huis van de Arbeiders in Jyväskylä (1924 -1925) en begraafplaats Skogskyrkogården in Stockholm(1917 - 1940). Sommige van de architecten die volgens het noordse classicisme werkten, hadden hun spoarchitectenweb magazine

ren in de architectuur al verdiend in de Scandinavische variant op de jugendstil; voor anderen, zoals Ivar Tengbom, vormde de periode 1910 – 1930 het hoogtepunt van hun carrière. Voor een derde groep diende het noords classicisme als opstapje naar het pure modernisme. Tot de laatste groep behoren onder andere Arne Jacobsen en Alvar Aalto. Uitzonderingen zijn Gunnar Asplund en Sigurd Lewerentz; deze twee Zweedse architecten hebben een uitzonderlijke bijdrage geleverd aan zowel het noordse classicisme, als aan het opvolgende modernisme.

Beroemde architecten Alvar Aalto 1898 – 1976

De Fin Alvar Aalto behoorde tot de grootste architecten en designers van de twintigste eeuw. Samen met Erik Bryggman geldt hij als een van de baanbrekers van het Finse functionalisme in de jaren dertig.

Aalto opende in 1923 zijn eigen architectenbureau. Zijn voornaamste medewerker was zijn vrouw Aino Marsio.

Tijdens hun huwelijksreis raakte hij geïnspireerd door de Italiaanse renaissancearchitectuur en in zijn werk na die tijd is een sterke classicistische invloed merkbaar: de architectuur die Aalto in deze periode realiseerde, zoals het Huis van de Arbeiders in Jyväskylä, wordt gerekend tot het noordse classicisme.

Na zijn verhuizing naar Turku (1927) volgde zijn grote doorbraak. Hij kwam daar in aanraking met de moderne beweging, wat in zijn werk is terug te zien door bijvoorbeeld het gebruik van prefab betonelementen. Met Erik Bryggman realiseerde hij een woningblok in Stockholm (1929), dat gezien wordt als de eerste uiting van moderne architectuur in Scandinavië.

Ook trad hij toe tot het CIAM. Tijdens zijn periode in Turku zette Aalto veel werken neer die als klassieke voorbeelden van het modernisme zouden gaan gelden. Voorbeelden zijn het sanatorium van Paimo (1929), de bibliotheek van Viipuri en het hoofdkantoor van de krant Turun Sanomat in Turku. nummer 14 - december 2007

Aalto ontwierp vanaf 1928 ook meubelen en gebruiksvoorwerpen. Midden jaren dertig richtte hij hiervoor in Helsinki een eigen fabriek op: Artek.

Met de vaas Savoy won hij in 1937 een glasontwerpwedstrijd van de Finse glasfabrieken Karhula en Iitala.

De wereldberoemd geworden vaas verwijst qua vorm naar de omtrek van een meer. Nog steeds is de vaas een designklassieker.

In zijn latere architectuur ontwikkelde Aalto een eigen variant op het brutalisme, waarin hij verfijnder materiaalgebruik liet zien en organische, in plaats van strakke vormen hanteerde. Kenmerkend voor al zijn werk is dat de functie van het bouwwerk aan de buitenzijde is af te lezen.

Na de dood van zijn eerste vrouw in 1949 hertrouwde Aalto met architect Elissa Mäkiniemi. Ook met haar bouwde hij een intensieve samenwerking op. Zij zorgde ervoor dat na Aalto’s dood in 1976 zijn niet-voltooide werken werden afgemaakt. Dit deed zij tot ze zelf stierf in 1994. Zo kwamen de stadsschouwburg in Jyväskylä (1982), het operagebouw in Essen (1988) en de kerk in Lahti (1979) nog gereed.

Erik Gunnar Asplund (1885 -1940)

Erik Asplund werd in 1885 geboren in Stockholm. Vaak wordt hij gezien als

de invloedrijkste architect van Zweden, maar hij begon zijn carrière als schilder voordat hij zich inschreef bij het Royal Institute of Technology in Stockholm.

Na zijn studie werkte hij bij de architectenfirma Tengrom, Westman en Ostberg. Uiteindelijk sloot hij zijn vorming tot architect af met een periode waarin hij veelvuldig door Zweden en andere delen van Europa reisde.

Asplund verwierf veel van zijn opdrachten door ontwerpwedstrijden te winnen, in sommige gevallen samen met Sigurd Lewerentz. Behalve als architect was Asplund ook werkzaam als docent op het Royal Institute of Technology en was redacteur van een Zweeds architectuurtijdschrift. Werkte Asplund aanvankelijk in de stijl van het noordse classicisme, aan het einde van de jaren twintig werd hij een fervent modernist.

Onder andere zijn ontwerp voor de Stockholm Exhibition in 1930 geeft hier duidelijk blijk van.

Vanaf ongeveer 1931 tot aan zijn dood in 1940 raakte Asplund weer verwijderd van de principes van het modernisme. Hij keerde terug naar een soort gestript noords classicisme, de stijl waarin hij in de jaren twintig veel gewerkt had. Hij stierf in Stockholm in 1940.

Beroemde gebouwen Stadsbibliotheek Viipuri Het winnende prijsvraagontwerp dat Aalto in 1927 indiende voor het ontwerp van de bibliotheek in de stad Viipuri, was hoofdzakelijk noordsclassicistisch. Toen de bouw in 1933 eindelijk was goedgekeurd, paste Aalto het ontwerp aan zijn inmiddels verder ontwikkelde denkbeelden aan, waardoor het een veel modernistische karakter heeft gekregen.

Het gebouw in Viipuri, de eerste van ruim twintig bibliotheken die Aalto zou ontwerpen, wordt gekenmerkt door zijn lichtheid, openheid en transparantie. Maar ondanks de uitgesproken

Het gebouw is nog steeds in gebruik als bibliotheek, maar behoeft grondige restauratie 129

ARCHIPEDIA

Het gebouw is nog steeds in gebruik als bibliotheek, maar behoeft grondige restauratie

moderne architectuur komt het bouwwerk niet streng over. De bibliotheek bestaat uit twee parallelle volumes.

Het eerste volume omvat de entree, een collegezaal en kantoorruimtes.

Het tweede deel omvat de ingepaste bibliotheek, verdeeld over twee verdiepingen. De diepliggende kegelvormige ramen in het dak zorgen voor indirect daglicht, waardoor het licht gelijkmatig wordt verdeeld over de hele ruimte en geen schaduwvorming aanwezig is.

Dat Aalto zijn eigen interpretatie geeft aan de functionalistische denkbeelden, blijkt onder meer uit het plafond van de collegezaal. Dat bestaat uit een houten, golvend dak, dat ervoor zorgt dat de sprekersstem effectief wordt versterkt. Het gebruik van hout en de toepassing van golvende ronde vormen stroken niet met de strakke witte

In de bibliotheek is een modernistische vormentaal toegepast

130

De begane grond van het Huis van de Arbeiders bood vroeger plek aan een restaurant. De verdieping bevat een theater

vormentaal van het modernisme, maar zijn toch volstrekt functioneel.

De meubelontwerpen zijn gebaseerd op ideeën die Aalto eerder opdeed tijdens de constructie van het Paimio Tuberculosis Sanatorium. Vaak wordt gedacht dat de bibliotheek zwaar werd getroffen in WOII, maar feit is dat de meeste schade aan het gebouw voortkomt uit de verwaarlozing en slecht uitgevoerde reparaties van de jaren na de oorlog. Het gebouw is nog steeds in gebruik als bibliotheek, maar behoeft grondige restauratie waarmee de afgelopen tien jaar een begin is gemaakt.

Het gebouw is opgenomen op de List of 100 Most Endangered Sites door de World Monuments Watch 2000-2001.

Huis van de Arbeiders Geïnspireerd door het neoclassicisme en de Italiaanse renaissancearchitectuur is het in de jaren twintig Aalto’s ambitie om Jyväskylä om te toveren tot ´Florence van het Noorden´. Het huis van de Arbeiders in het centrum in Jyväskylä uit 1925 is het eerste bekende gebouw van Aalto en een schoolvoorbeeld van het noordse classicisme.

De begane grond van het Huis van de Arbeiders bood vroeger plek aan een restaurant en de verdieping bevat een theater. De eerste verdieping heeft een zeer gesloten gevel, die slechts op enkel plaatsen wordt doorboord door kleine openingen. De begane grond heeft echter door de grote glaspartijen en de toepassing van eenvoudige Dorische zuilen juist een heel open karakter. De hoofdgevel van het gebouw bevat een drieluikraam met een sierbalkon.

Aalto heeft met opzet de structuur van de gridlijnen, die de kolommen suggereren, niet doorgevoerd in het interieur. De theaterfoyer is ontworpen alsof het een miniatuurstadsplein is: de muren en plafond zijn geschilderd siennarood geschilderd en ontdaan van alle detail, wat de indruk van een buitensfeer versterkt. Ook de zijkant van de aan het plein grenzende sikkelvormige theaterruimte met balkon, vormgegeven als een renaissancegevel van een apart gebouw, draagt hieraan bij. Het gebouw wordt momenteel gerestaureerd.

Kogskyrkogården, Stockholm

De begraafplaats Skogskyrkogården werd tussen 1917 en 1940 aangelegd naar ontwerp van twee destijds jonge Zweedse architecten, Erik Gunnar Asplund and Sigurd Lewerentz. In het ontwerp zijn landschappelijke en architectonische elementen nauw met elkaar verweven. De architecten wilden niet terugvallen op de destijds gebruikelijke Europese ontwerpmotieven voor begraafplaatsen, zoals het idee van de ‘paradijstuin’ of de ‘dodenstad’. In plaats van gebruik te maken van Christelijke beeldtaal, richtten ze zich op veel primitievere, Noordse associaties met vergankelijkheid en

architectenweb magazine

In plaats van een Christelijke beeldtaal pasten Asplund en Lewerentz typisch noordse associaties met vergankelijkheid toe, waarbij de natuur een grote rol speelt

wedergeboorte. Natuurlijke tegenstellingen in het terrein, een 75 hectare groot bosachtig gebied ten zuiden van Stockholm, vormden hierbij het uitgangspunt: heuvel en vallei, lucht en aarde, bos en veld.

Met minimale ingrepen wilden de architecten een zo groot mogelijk effect bereiken. Bij de ingang is een monumentaal ogend, ovalen hof gecreëerd, dat toegang biedt tot een weids veld waarop geen gedenkstenen te zien zijn. De openheid van het veld geeft de plek een serene sfeer. Een enorm granieten kruis in de verte markeert de overgang naar de drie kapellen aan de bosrand. Een lelievijver aangelegd, die de eeuwige cyclus van leven en dood symboliseert en tevens dienst doet als decor voor de begrafenisrituelen die buiten worden uitgevoerd. Er tegenover ligt een hoge aarden wal met een lange trap die naar een ommuurd terrein leidt, omgeven door treurwilgen die opvallend afsteken tegen de lucht.

Bovenop de heuvel is een berkenbos geplant, dat dienst doet als colonnade naar de graven, die in het dennenbos erachter zijn geplaatst.

Skogskyrkogården wordt nog altijd gezien als een van de meest geslaagde

begraafplaatsontwerpen ooit gemaakt.

Het heeft dan ook wereldwijd als voorbeeld gediend voor soortgelijke ontwerpopgaven.

Bouwkundige begrippen CIAM CIAM staat voor Congrès Internationaux d’Architecture Moderne en was de ‘danktank’ van de Moderne Beweging tussen 1928 en 1959, vooral door het houden van grote internationale congressen over architectuur.

Dorische zuil In de klassieke zuilenorden is de Dorische zuil de eenvoudigste. In tegenstelling tot de Ionische en Corintische zuil, heeft de Dorische zuil geen voet en weinig decoratie.

Noords/Noors verband Metselverband met per steenlaag zowel strekken en koppen. Vaak wordt ook gesproken van Vlaams verband of Engels verband; hiervan is sprake als er na elke kop telkens respectievelijk een of drie strekken volgen.

Noordsche balken Middelnederlandse uitdrukking voor hout dat uit het noorden is aangevoerd, maar dat niet per se Noors of zelfs maar dennenhout hoeft te zijn.

Ook wel Noordsch hout genoemd.

Sienna rood sienna is een geelbruin pigment op kleibasis uit de streek van Sienna in Italië met een bruinachtige kleur. In het Italiaans heet het pigment terra di Sienna. Het pigment is dan ook een aardkleur. De naam rauwe sienna staat in tegenstelling tot gebrande sienna, dat uit de rauwe sienna kan worden verkregen en dat donkerder is.

Archipedia is een educatieve, interactieve architectuurencyclopedie in ontwikkeling. In deze rubriek vindt u alvast een extract uit de duizenden artikelen die straks online staan.

Wilt u belangeloos meewerken aan de totstandkoming van Archipedia, door bijvoorbeeld kosteloos een artikel te schrijven of beeldmateriaal te leveren?

Neem dan contact op met Marjoleine van Schaik, 035 – 69 20 874 of mail naar mvs@architectenweb.nl

nummer 14 - december 2007

131

PUBLICATIES

Advances in Passive Cooling

Architectuur, stedenbouw, energie M. Santamouris (red) 2007 Earthscan Hardback ISBN 9781844072637 23 x 16 cm 284 p € 103,00 Engels

Als gevolg van een snelle toename in het gebruik van airconditioning in de wereld is het energieverbruik van gebouwen aanzienlijk gestegen. Vormen van passief koelen zijn op dit moment dan ook het beste alternatief om verspilling van energie tegen te gaan.

Advances in Passive Cooling is de opvolger van het in 1996 verschenen Passive Cooling for Buildings. Ook nu weer heeft een internationaal gerenommeerd gezelschap wetenschappers en experts een bijdrage aan deze publicatie geleverd.

In dit boek is alle kennis verzameld om ontwerpers te bedienen van de laatste toepassingsstrategieën op het gebied van passief koelen. In afzonderlijke hoofdstukken komen allerhande aspecten aan bod: comfort, stedelijk microklimaat, beheersing van zonne-energie, ventilatie, grondkoeling, koeling door verdamping en koeling door straling. Hoewel airconditioning in Nederland niet op grote schaal wordt toegepast, zal dit met het oog op klimaatsveranderingen naar verwachting snel veranderen. Dit boek is daarom een must voor ieder ontwerpbureau dat zichzelf serieus neemt op het gebied van duurzaam ontwerpen. (EF)

Architecture in Existing Fabric planning design building

Architectuur Joh. Cramer, Stefan Breitling 2007 Birkhäuser gebonden ISBN 9783764377526 221p 24,5 x 17,5 cm € 39,90 Engels 132

In Architecture in Existing Fabric wordt ingegaan op wat volgens de auteurs een steeds belangrijkere architectonische opgave zal worden, namelijk het ontwerpen van ingrepen in bestaande gebouwen. Inderdaad lijken actuele ontwikkelingen zoals herwaardering van het onroerend erfgoed, een groeiend ecologisch bewustzijn en het ideaal van een duurzame, flexibele architectuur voor dat standpunt te pleiten.

Het leuke aan dit boek is dat het niet alleen voorbeelden van kleine en grote ingrepen laat zien, maar ook zaken als het planningsproces, het plan van aanpak, verschillende ontwerpstrategieën en de praktijk van de bouwplaats. De teksten zijn theoretisch, informatief en vlot geschreven, waardoor het boek lekker compleet aanvoelt. Bijna een soort handboek ‘architectuur in bestaande gebouwen’, ware het niet dat de auteurs in het voorwoord nadrukkelijk waarschuwen dat het geen handboek voor renovatiearchitectuur is. Maar een interessante, bruikbare en zeer informatieve uitgave is het in elk geval wel. (MvS) architectenweb magazine

Catalonia A guide to Modern Architecture 1880-2007

Architectuur Maurice Pla 2007 Triangle Editorial Gebonden ISBN 9788484780090 488 p 24,5 x 17,5 cm € 45,00 Engels (vert. vanuit Spaans)

De eerste architectuurgids over ruim honderd jaar moderne architectuur in de Spaanse provincie Catalonië is een juweeltje. Over Barcelona zijn veel goede architectuurgidsen verschenen, maar de buiten de provinciehoofdstad gerealiseerde projecten zijn dermate talrijk en boeiend dat deze publicatie als een verrijking van de bestaande literatuur beschouwd mag worden. Interessant zijn de overeenkomsten met ontwikkelingen in de internationale architectuur in elke beschreven periode, waarbij lokale, regionale en uiteraard ook persoonlijke stijlkenmerken een eigen identiteit geven aan de moderne Spaanse architectuur. Een goede architectuurgids heeft echter meer nodig dan een boeiende inhoud. Een heldere opzet en gemakkelijke hanteerbaarheid zijn minstens zo belangrijk. Ook in dit opzicht is het initiatief van de Catalaanse architectenbond geslaagd te noemen. Voor wie de projecten op locatie wil zien, zijn per deelgebied overzichtelijke kaarten met routes opgenomen, die qua landschappelijk schoon en als decor van de gebouwen op zichzelf al de moeite waard zijn. (MT)

Pierre Cuypers, architect 1827 - 1921

Architectuur A.J.C. Van Leeuwen 2007 Waanders Uitgevers Gebonden ISBN 9789040084010 29 x 24,5 cm 344 p. € 39.95 Nederlands

nummer 14 - december 2007

Deze met fraai beeldmateriaal gelardeerde biografie verschijnt in het Cuypersjaar 2007. Het schrijven van een overzichtswerk over leven en werk van Cuypers is geen geringe opgave, onder meer door de omvang van het materiaal, de controversiële status van de architect en het niet altijd even toegankelijke 19e-eeuwse gedachtegoed en jargon.

Kortom, een onderwerp om over te struikelen.

Auteur Wies van Leeuwen geeft aan dat in het voorbereidend onderzoek ‘Cuypers geen moment verveelde’. Op zijn beurt verveelt hij de lezer evenmin: Pierre Cuypers boeit van begin tot eind. Om samenhang aan te brengen tussen leven en werk van de architect is de biografie rond vier thema’s opgezet: relaties, ruimte, tijd en nalatenschap. Dit concept is dermate zorgvuldig uitgevoerd, dat de doelstelling om het belang van het werk van Cuypers te verankeren in zijn tijd is bereikt. Dat dit op meeslepende wijze gebeurt, waarbij de nodige objectiviteit wordt behouden, is een verdienste van de auteur. (MT) 133

PUBLICATIES

The Domestic and the Foreign in Architecture

Architectuur Sang Lee, Ruth Baumeister (eds) 2007 Uitgeverij 010 paperback ISBN 9789064505669 374 p 23,5 x 17 cm € 34,50 Engels

In deze uitgave is een reeks essays, foto-essays en interviews gepubliceerd die allemaal te maken hebben met de vermenging van culturen die voortvloeit uit de huidige mondialisering en de weerslag daarvan op architectuur. Een breed onderwerp dat uitgebreid aan bod komt in essays van onder andere George Ritzer, Gordon Mathews en Hajime Yatsuka. De essays, afgewisseld met de foto-essays, behandelen bijvoorbeeld de culturele identiteit ten tijde van mondialisering, koloniale architectuur, het omgaan met gebouwd erfgoed en de wereldwijde verspreiding van modernistische denkbeelden van het Bauhaus. Zoals bij elk essayboek zijn sommige teksten interessanter of leesbaarder dan andere, maar het is altijd boeiend om figuren als David Chipperfield, Cecil Balmond, Robert Venturi met Denise Scott Brown en Rem Koolhaas zelf aan het woord te laten over dergelijke grote ontwikkelingen. Dat gebeurt in de goed geïllustreerde gesprekken, waardoor dit deel van de uitgave eigenlijk het leukste is. (MvS)

Patterns in Design, Art and Architecture

Architectuur, kunst, design Petra Schmidt, Annette Tietenberg, Ralf Wollheim (red) 2007 Birkhäuser Softcover ISBN 978 3 7643 7750 24 x 30 cm 332 p € 29,90 Engels 134

Patronen zijn weer helemaal terug. Na Adolf Loos, die in 1909 decoraties afzwoor, en na een kortstondige opleving in de jaren ’70 duiken patronen nu op brede schaal weer op. Van oudsher was een patroon een repetitief element dat als decoratie werd toegevoegd aan een bestaand object. Door computergestuurde productiemethoden en nieuwe technieken, zoals bijvoorbeeld gelaserd glas, is het patroon inmiddels een volwaardig onderdeel geworden van het product zelf.

Tegelijkertijd zijn patronen geen stijluiting van lagere bevolkingsgroepen meer, maar een teken van welvaart geworden.

Het boek begint met twee essays waarin wordt getracht de hernieuwde esthetische en culturele waarde van patronen te verklaren. Toch zijn het vooral de ruim 300 pagina’s met recent werk van 84 vormgevers die overtuigen. Helaas missen de kleurrijke en vaak inspirerende afbeeldingen een adequate technische omschrijving. Ook islamitische patronen ontbreken, waardoor het toch een enigszins oppervlakkig bladerboek blijkt te zijn van een voornamelijk westerse trend.

(MTR) architectenweb magazine

Transparent Plastics, Design and Technology

Architectuur Simone Jeska 2007 Birkhäuser gebonden ISBN 9783764374709 30,5 x 23,5 cm 159 p. € 59,90 Engels (vertaald vanuit Duits)

Het boek begint met een beknopte geschiedenis van synthetische stoffen als (experimenteel) bouwmateriaal en een kritische beschouwing over de verhouding tussen vorm en materiaal door de eeuwen heen.

Het tweede en grootste deel van Transparent Plastics betreft een bloemlezing van toepassingen van plastics in de internationale architectuur van de laatste tien jaar. Bekende en tamelijk onbekende architecten komen hier aan bod en er is afwisseling tussen kleine bouwwerken en grootschalige projecten. Het was blijkbaar te vroeg in de tijd om de projecten op een of andere wijze (bijvoorbeeld geografisch, typologisch of constructietechnisch) te ordenen. Die taak krijgt een volgende generatie, wanneer plastic een definitieve inbedding heeft gevonden in de bouwtechniek. Het maakt dit ingetogen vormgegeven boek niet minder interessant. Per project komen esthetiek en bouwtechniek evenwichtig aan bod. Voor wie geïnteresseerd is in avant-garde en nieuwe materialen, is Transparent Plastics beslist een must. Voor iedere architectuurliefhebber is het boek een aanrader. (MT)

Urban Building Blocks basics

Stedenbouw Thorsten Bürklin, Michael Peterek 2007 Birkhäuser paperback ISBN 9783764384609 74 p 22 x 15,5 cm € 12,90 Engels nummer 14 - december 2007

De basics serie van Birkhauser is voornamelijk gericht op studenten in het architectuuronderwijs. De handzame, overzichtelijke boekjes bieden een overzicht van allerhande onderwerpen binnen het architectuurspectrum, zoals ‘design ideas’, ‘technical drawing’ of, in dit geval, ‘urban building blocks’. De uitgave behandelt de basisvormen van voorkomende gebouwde structuren in de stedelijke omgeving.

De verschillende typen ‘bouwstenen’ worden onderverdeeld in rijen, blokken, hoven, arcades, linten, op zichzelf staande structuren, groepen en ‘sheds’. Van elk type worden in schematische overzichtjes voorbeelden en varianten getoond. Ook wordt de relatie van elk basistype tot de straat en de omgeving besproken en wordt gebruik gemaakt van historische voorbeelden, die een bruggetje slaan tussen de vrij abstracte schematische weergaven en de praktijk van de stad. Al met al een nuttig boekje, dat samen met andere uitgaven uit de basics serie een prima kennismaking of opfriscursus vormt tot de grondbeginselen van het architectuurvak. (MvS) 135

AGENDA

TENTOONSTELLINGEN tot en met BRUIKBAAR / 8 jaar BAR / 62 projecten / 10 realisaties [1] 5 januari Een tentoonstelling over het werk van BAR architecten. Het architectenbureau laat volgens Aorta zien ‘dat er alternatieven zijn, vrij van dogma’s of vooringenomenheid’.

Q www.aorta.nu

tot en met Tentoonstelling Gaston Eysselinck [2] 6 januari De Belg Gaston Eysselinck wist al op jonge leeftijd buitenlandse invloeden op een zeer persoonlijke manier te assimileren. Vooral het werk van Le Corbusier heeft een grote invloed uitgeoefend op het ontwerp van zijn eigen woning (1931-1932) in Gent.

Q www.vitruvianum.nl

26 januari De Wereld van de Forens [3] tot en met In de hedendaagse mobiliteitsdiscussie ligt de nadruk op het verkeer. Museum 22 juni 2008 Hilversum verschuift de nadruk naar de mobiliteitsruimte en de mensen daarin. De Wereld van de Forens onderzoekt het fenomeen forensen. Waar komt het idee vandaan om wonen en werken te scheiden?

Q www.museumhilversum.nl

tot en met Het aanzien van Amsterdam 6 januari Na Rome en Venetië is er geen stad zo vaak in beeld gebracht als Amsterdam.

Tijdens deze tentoonstelling zijn panorama’s, plattegronden en profielen uit de Gouden Eeuw te zien.

Q www.stadsarchief.nl

tot en met Een Eigenwijze Opdrachtgever [4] 13 januari Woningcorporatie de Alliantie Flevoland en haar voorgangers

drukten de afgelopen dertig jaar een eigenwijs stempel op de ontwikkeling van de sociale woningbouw in Almere. Aan de hand van een reeks voorbeeldprojecten wordt getoond hoe dat gebeurde.

Q www.casla.nl

tot en met René van Zuuk, architect 13 januari In de afgelopen 10 jaar heeft het bureau René van Zuuk Architekten een grote

1

verscheidenheid aan projecten gerealiseerd: van de jeugdcomplex De Toekomst van Ajax tot het kunstpaviljoen in Zeewolde en van woningbouw tot bruggen.

Q www.rondeeldeventer.nl

tot en met A.A. Kok en de grachtengordel 26 februari Wat weinig mensen weten, is dat een deel van de grachtengordel van Amsterdam niet het gekoesterde overblijfsel is uit de Gouden Eeuw. De grachtengordel die wij kennen is deels een zorgvuldig geconstrueerd stilleven, door de restauratiepraktijken van architect A.A. Kok, gecreëerd aan het begin van de 20e eeuw.

Q www.nai.nl

CONGRESSEN EN SEMINARS

2

10 december Tectonics Making Meaning tot en met Tectonics wordt georganiseerd vanwege het veertigjarig bestaan van de facul12 december teit bouwkunde. Op dit driedaags congres staat het maken van een gebouw centraal. Een greep uit de sprekers: Petra Blaisse, Mels Crouwel, Kenneth Frampton en Ken Yeang.

Q www.tectonics2007.nl

tot en met 1:500 Ontwerp Heesterveld 11 januari Het NAi toont de uitgewerkte plannen van de genomineerden voor de 136

architectenweb magazine

prijsvraag 1:500 Ontwerp Heesterveld en plaatst ze in de context van de Bijlmermeer, Amsterdam. Heesterveld werd in 1982 opgeleverd en ontworpen door architect Frans van Gool.

Q www.nai.nl

tot en met Utrecht Manifest 11 februari Dit evenement belicht en onderzoekt actuele ontwikkelingen op vormgevingsgebied vanuit een maatschappelijk perspectief. Er wordt een aantrekkelijk tentoonstellingsprogramma en tal van debatten, lezingen en tussentijdse publicaties aangeboden.

Q www.utrechtmanifest.nl

3

tot en met Behang, van Plint tot Plafond 18 mei Salvador Dali, Andy Warhol, Le Corbusier en William Morris hebben één ding gemeen: in de schaduw van hun ‘grote’ werk ontwierpen ze allemaal behang.

Behangontwerpen van hen en vele anderen zijn te zien in de tentoonstelling Behang, van Plint tot Plafond.

Q www.coda-apeldoorn.nl

LEZINGEN 6 december New European League & 13 december Steden veranderen voortdurend. De diversiteit van die transformaties is enorm, ook binnen de grenzen van Europa. In de Capita Selecta-reeks New European League een zestal portretten van Europese steden en de uitdagingen waar zij heden ten dage voor staan.

Q www.academievanbouwkunst.nl

4 foto: Marco Overeem

13 december Lezing stedenbouwkundige Maarten Schmitt Lezing van de Nederlandse stedenbouwkundige en stadsbouwmeester van Den Haag.

Q www.nai.nl

PRIJSVRAGEN inschrijven tot en Satelliet Design Challenge 2008 met 31 december De Satelliet Design Challenge biedt jonge, innovatieve designers een unieke kans om een totaal vernieuwend interieurconcept voor de drankverstrekkende horeca te ontwerpen.

Q www.satellietdesignchallenge.nl

inschrijven tot Innovatieprijs 2008 voor mooie en gebruiksvriendelijke producten en met 2 januari Vilans en Fireva organiseren dit jaar samen voor de achtste keer de Innovatieprijs.

Gezocht wordt naar unieke ontwerpen en ideeën die de zelfredzaamheid van gebruikers versterken.

Q www.innovatieprijs2008.nl

inschrijven tot en European Urban and Regional Planning Awards 2008 met 1 februari In 2008 worden voor de 7de keer de European Urban and Regional Planning Awards (EURPA) uitgereikt door de European Council of Spatial Planners (ECTP). De BNSP organiseert de Nederlandse voorselectie voor de EURPA. Q www.ceu-ectp.org

inschrijven tot en Holcim Awards met 29 februari De driejaarlijks georganiseerde Holcim Awards competitie is bestemd voor innovatieve en toekomstgerichte bouwwerken. Deelname is mogelijk voor projecten, waarvan in ieder geval voor 1 juni 2007 duidelijk was dat ze gerealiseerd gaan worden. nummer 14 - december 2007

137

VACATURES Kijk voor meer vacatures en een uitgebreide beschrijving van onderstaande advertenties op www.architectenweb.nl en vul het bijbehorenden wwwpagina nummer in.

interieurontwerper B-COVERED is een jong, ambitieus bureau. Wij zoeken met spoed een assistent interieurarchitect/ontwerper, die goed in teamverband kan werken. Een enthousiaste ontwerper, een doener, nauwkeurig en creatief, met uitstraling. HBO-niveau, tot 5 jaar ervaring. Kennis van AutoCAD/Archicad, 3ds max/viz, Photoshop en Illustrator is gewenst.

Vacature plaatsen of CV online zetten?

Surf ook daarvoor naar onze online vacaturebank!

B-COVERED 040 212 21 54 www.b-covered.com info@b-covered.com Q architectenweb.nl/v7416/

bouwkundig tekenaar

Eerste tekenaar

Dhondt Stedenbouw en Architectuur is een middelgroot architectenbureau en stedenbouwkundig adviesbureau. Wij zoeken een jonge, ambitieuze bouwkundig medewerker voor het uitwerken van bouwkundige ontwerpen tot bestek- en werktekeningen voor woon- en utiliteitsgebouwen en het assisteren van de projectleider. HBO of MBO, min. 1 jaar relevante werkervaring en ervaring met CAD-tekenen.

Dosign is op zoek naar een eerste tekenaar voor haar grootste opdrachtgever, een architectenbureau met een breed geschakeerde orderportefeuille. U wordt leidende rol geboden in het aansturen van een vijf- tot achtkoppig tekenteam bij een utilitair project, bestaande uit twee woontorens. Minstens vijf jaar ervaring, opleidingsniveau HBO/universitair.

Dhondt Stedenbouw en Architectuur (076) 5229520 www.dhondt.nl info@dhondt.nl Q architectenweb.nl/v7244/

Dosign Engineering BV (010) 447 01 01 bouw@dosign.nl www.dosign.nl Q architectenweb.nl/v7445/

Bouwkundig tekenaar

Bouwkundig adviseur

Voor een van onze opdrachtgevers, een architectenbureau dat zich met name gespecialiseerd heeft in woningbouw, is Dosign op zoek naar een bouwkundig tekenaar. Binnen deze functie is een groeiperspectief opgenomen, onder meer door opleiding (bijv. Academie voor Bouwkunst of Opleiding Projectmanager).

1 tot 2 jaar ervaring, HBO-niveau.

Dosign is op zoek naar een bouwkundig adviseur, die verantwoordelijk wordt voor het toetsen van bouwplannen aan het Bouwbesluit en bouwverordening. Daarnaast houdt diegene zich ook bezig met het zelfstandig uitvoeren of aansturen van adviesbureaus voor het vervaardigen van berekeningen (brandoverslag- en vuurbelastingberekeningen). 2 tot 5 jara ervaring, HBO-niveau.

Dosign Engineering BV (010) 447 01 01 bouw@dosign.nl www.dosign.nl Q architectenweb.nl/v7446/

Dosign Engineering BV (010) 447 01 01 bouw@dosign.nl www.dosign.nl Q architectenweb.nl/v7447/

Interieurarchitect

Projectmedewerker architecten binnen/buiten

Voor de CAD/Studio van GDB Nederland zoeken wij een interieurarchitect die verantwoordelijk wordt voor tekeningen, inrichtingsvoorstellen, presentaties, projectbegeleiding, bezoeken van (potentiĂŤle) klanten/dealers, contact met architecten en showroom. Goede kennis van Engels, Word, PowerPoint, Excel en AutoCAD. Kennis van Frans, ADT en VIZRENDER is een pre.

Opleiding minimaal HBO.

Wij bieden een interessante en afwisselende functie, deels in de binnendienst en deels in de buitendienst. Taken zijn o.a. het bezoeken van architecten en projectontwikkelaars en het opvolgen van bouwprojecten. Wij vragen een opleiding op MBO/HBO niveau, commerciĂŤle richting of architectuur met affiniteit voor techniek, rijbewijs B en goede contactuele eigenschappen.

GDB Nederland (0318) 518351 www.gdbi.com frits.katuin@gdbi.com Q architectenweb.nl/v7257/a

138

Hateha B.V.

(071) 34 19 009 www.hateha.nl secretariaat@hateha.nl Q architectenweb.nl/v7411/

architectenweb magazine

Arkey tekenaar

Assistent ontwerper

Voor een landelijk opererend architectenbureau in de omgeving Eindhoven zoeken wij een arkey tekenaar met ervaring. Samen met de projectleider bent u, met uw uitstekende tekenvaardigheid, vanaf de ontwerpfase tot aan de oplevering, verantwoordelijk voor de uitwerking van verschillende projecten. U assisteert hierbij de projectleider onder andere met de coördinatie van de werkzaamheden.

Voor een middelgroot bedrijf in Arnhem zijn wij op zoek naar een enthousiaste assistent ontwerper. Als tussenspil van architect en de tekenkamer heb je als assistent ontwerper een veelzijdige functie met veel verantwoordelijkheid. Daarom moet je conceptueel goed zijn, goed met visualisaties zijn en kunnen tekenen.

Wij vragen een Academie voor Bouwkunst/TU achtergrond en 3 tot 5 jaar werkervaring.

InterWork Eindhoven 040-2652000 eindhoven@interwork.nl www.interwork.nl Q architectenweb.nl/v7448/

InterWork Arnhem 026-3530980 Susanne.Doekhi@interwork.nl www.interwork.nl Q architectenweb.nl/v7433/

Tekenaar/assistent projectleider

verschillende vacatures (Zuid-Holland)

Voor een zeer bekend architectenbureau in Amsterdam zoeken wij een ervaren tekenaar/assistent projectleider. Je werkt in een dynamisch team aan verschillende projecten in niet alledaagse woningbouw, unieke utiliteit en openbare gebouwen. Je bent de spin in het web als het gaat om tekenen, aansturen van tekenaars en assisteren van projectleider. Bouwkunde ten top, zelfstandig, pro-actief.

Ben jij op zoek naar een nieuwe baan in de architectuur?

InterWork denkt graag met jou mee om de ideale baan te vinden. We onderhouden intensief contact met verschillende soorten bureaus en bemiddelen o.a. voor: tekenaars, projectleiders, inspecteurs, ontwerpers, opzichters, constructeurs, calculators en adviseurs.

InterWork Amsterdam 020-4230855 Eelko@interWork.nl www.interwork.nl Q architectenweb.nl/v7450/

InterWork Delft 015 – 251 50 00 peter.freriks@interwork.nl www.interwork.nl Q architectenweb.nl/v7451/

Senior stedenbouwkundige/landschapsarchitect

assistent ontwerper

Tot het takenpakket behoort het aansturen en vormgeven van inrichtingsplannen op diverse schaalniveaus voor stedenbouwkundige en landschappelijke projecten en het leiden van multidisciplinaire ontwerpteams. Wij vragen een relevante WO/HBOopleiding, min. 5 jr ervaring als projectleider, nieuwsgierigheid en een onderzoekende houding. Je weet van werk werk te maken en benut hiervoor je netwerk.

We zoeken een enthousiaste, gedreven ontwerper die initiatief neemt en met plezier in teamverband werkt aan zeer gevarieerde ontwerpopgaven. EGM geeft haar medewerkers de ruimte om zich vakinhoudelijk en persoonlijk te ontwikkelen.

Heb je affiniteit met onze projecten of heb je ons juist iets nieuws te bieden, reageer dan snel. Opleiding TU/Architectuur of Academie van Bouwkunst.

Movares (030) 26 54 537 www.werkenbijhetleukstebedrijfvannederland.nl Q janou.sleutjes@movares.nl

Nivel/EGM 076 - 515 15 32 www.nivelgroep.nl/egm egm@nivelgroep.nl Q architectenweb.nl/v7223/

tekenaar-ontwerper

projectmanager

In deze functie, waarvoor vacatures in zowel Dordrecht als in Rotterdam zijn, werk je zelfstandig in een team van bouwkundigen. Je ondersteunt jongere collega’s en architecten met bouwkundige oplossingen, controleert tekeningen, ontwikkelt principedetails en levert het materiaal voor de bestekschrijver en de bouwkostendeskundige. Je hebt een afgeronde MTS+ of HTS bouwkundeopleiding.

Wij zijn op zoek naar een ervaren projectmanager die in nauwe samenwerking met ontwerpers en architecten in een bouwkundig team grote projecten in de utiliteitsbouw en de gezondheidszorg vorm wil geven. Als projectmanager ben je verantwoordelijk voor de projectplanning. Gezien het profiel van deze doorgroeifunctie zoeken wij ervaren kandidaten met minimaal HBO denk- en werkniveau.

nummer 14 - december 2007

Nivel/EGM 076 - 515 15 32 www.nivelgroep.nl/egm egm@nivelgroep.nl

Nivel/EGM 076 - 515 15 32 www.nivelgroep.nl/egm egm@nivelgroep.nl

Q architectenweb.nl/v7222/

Q architectenweb.nl/v7221/

139

VACATURES stedenbouwkundige

vestigingsmanager

Voor onze vestiging te Amsterdam zijn wij op zoek naar een gedreven en enthousiaste senior stedenbouwkundige. In een jong en ambitieus team van ca. 17 mensen bepaal jij mede het gezicht van ons bureau. Je kent de markt van RO en stedenbouw en je bent initiatiefrijk, klantbewust en in staat medewerkers te coachen en te laten excelleren. Een veelzijdige functie op hoogwaardig niveau.

Voor SAB Amsterdam zoeken wij een vestigingsmanager. De juiste kandidaat combineert vakinhoudelijke en commerciële taken met management en kan de vestiging in zijn geheel tot verdere ontwikkeling brengen. Daarnaast is de vestigingsmanager zelf actief als vakinhoudelijk senior en relatiebeheerder. Wij vragen HBO/WO-niveau, minimaal 15 jaar werkervaring en een eigen relatienetwerk.

SAB Adviesgroep 020-5682990 www.sab.nl personeelszaken@sab.nl Q architectenweb.nl/v7404/

SAB Adviesgroep 020-5682990 www.sab.nl personeelszaken@sab.nl Q architectenweb.nl/v7403/

Jurist

Jonge stedenbouwkundige

Wij zijn op zoek naar een ervaren jurist ruimtelijke ordening.

In deze veelzijdige functie treed je o.a. op als adviseur en projectleider. Je adviseert onze klanten met betrekking tot inhoudelijke vraagstukken en juridische procedures. Voor collega’s ben je de juridische vraagbaak. Opleiding Nederlands Recht en 5 tot 10 jaar ervaring als jurist ruimtelijke ordening.

VHP is een eigenzinnig ontwerpbureau voor stedenbouw, architectuur en landschapsarchitectuur. Wij zoeken per direct een talentvolle stedenbouwkundig ontwerper met eigen ideeën. Je hebt enige ervaring met ontwerpen en zelfstandig uitwerken van stedenbouwkundige plannen. We zoeken een teamspeler met opleidingsniveau TU / Academie van Bouwkunst. 1 tot 2 jaar ervaring.

SAB Adviesgroep 020-5682990 www.sab.nl personeelszaken@sab.nl Q architectenweb.nl/v7402/

VHP s+a+l

Laboratoriumplein 43 7411 CH Deventer

010-4520744 www.vhp.nl solliciteren@vhp.nl Q architectenweb.nl/v7359/

T 0570 67 00 07 F 0570 60 88 05 info @ m2uur.nl www.m2uur.nl

design & construct van creatieve geveloplossingen

140

architectenweb magazine

Een leuke baan in de techniek?

“Dosign biedt mij alle mogelijkheden om me te ontwikkelen.”

Er is veel werk in de techniek, maar hoe vind je de baan

gedetacheerd, waardoor ik ben doorgegroeid naar de func-

die bij je past? Dosign Engineering is al ruim 20 jaar een

tie senior tekenaar.” De mogelijkheid jezelf te ontwikkelen

vooraanstaand technisch detacheringsbureau en kent als geen

zit naast werkervaring ook in opleidingen. Dino geeft aan dat

ander de markt. De liefde voor de techniek, gecombineerd

hij via Dosign verschillende trainingen en opleidingen heeft

met de eis voor kwaliteit brengt een technicus op de juiste

gevolgd. “De trainingen zijn divers en vergroten de kwaliteit

plaats. Dino Djamat kan dit als geen ander bevestigen.

van je werk. Zodra ik bij een bedrijf word gedetacheerd dat

Hij werkt al zes jaar bij Dosign Engineering. “Een actieve,

werkt met een softwarepakket dat ik nog niet ken, dan regelt

betrokken organisatie die je alle mogelijkheden biedt om

Dosign voor mij de juiste training. Zo vergroot ik mijn kennis

je te ontwikkelen”.

en ervaring.”

Tijdens zijn opleiding HTS Bouwkunde aan de Hogeschool van

Dosign denkt met je mee

Rotterdam had Dino wel eens contact met Dosign Engineering gehad. “Na mijn studie startte ik eerst in vaste dienst bij

“Het fijne aan Dosign is dat ze echt met je meedenken. Op dit

een bedrijf. Na een drietal jaar was ik echter toe aan iets

moment werk ik bij KOW Architecten in Den Haag, maar ik

nieuws. Juist op dat moment kwam ik weer in contact met

vind de reisafstand vanuit Rotterdam toch wel groot worden.

Dosign Engineering, waarbij Noortje Vrind als adviseur me

Daarom heeft Dosign nu voor mij een functie bij De Jong Gorte-

gelijk enthousiast maakte voor een aantal mogelijkheden bij

maker Algra Architecten in Rotterdam geregeld. Regelmatig

verschillende opdrachtgevers van haar. Ik wil me graag ont-

heb ik contact met Noortje Vrind om te bespreken hoe mijn

wikkelen, ik ben leergierig en houd van nieuwe uitdagingen.

werk en mijn projecten verlopen. De contacten verlopen

Dosign kan mij dat nog steeds bieden. In de zes jaar dat ik

soepel en zakelijk en de manier waarop Noortje alles regelt

voor Dosign werk, ben ik bij verschillende opdrachtgevers

is prima. Ik voel me gewaardeerd.”

Noortje Vrind van Dosign Engineering en Dino Djamat gedetacheerd bij De Jong Gortemaker Algra Architecten.

Dosign Engineering Sinds

1985

detacheert

Dosign

middelbaar en hoog geschoolde technici. De opdrachtgevers zijn toonaangevende bedrijven in de meest

uiteenlopende

branches.

Bij Dosign staan twee waarden centraal: de liefde voor techniek Noortje geeft aan dat luisteren één van

bezoeken aan de bedrijven. Bovendien

en kwaliteit. De liefde voor de

haar belangrijkste taken is. “In een eer-

krijgen alle medewerkers periodiek

techniek vertaalt zich in de kennis

ste persoonlijk kennismakingsgesprek

functioneringsgesprekken, waarin we

van

luister ik vooral naar de carrièrewensen

bespreken of het werk nog nog vol-

kent vooral de juiste persoon op

en ideeën van iemand. Niets is makke-

doende aansluit bij de ideeën van de

de juiste plaats. Zij zorgen ervoor

lijker in deze markt dan het plaatsen

werknemer. Zó werken we voortdurend

dat twee partijen elkaar vinden en

van een kandidaat bij een opdracht-

aan de carrièreplanning.”

dat het een succes wordt.

de

markt.

Kwaliteit

Dosign is multidisplinair. Het bedrijf

gever. Wij zijn echter kritisch en vinden het belangrijk een functie te vinden

De mogelijkheid jezelf te ontwikkelen,

die écht aansluit bij de wensen van

de betrokkenheid en de ruime arbeids-

de kandidaat. Dosign heeft een groot

voorwaarden maken Dosign voor Dino

Q

Architectuur

netwerk in verschillende regio’s en kent

de perfecte werkgever. “Ik zou iedereen

Q

Bouwtechniek

de in’s & out’s van haar opdrachtgevers.

adviseren om voor Dosign te gaan wer-

Q

Brandbeveiliging

Wij weten welke mogelijkheden er

ken. Als je net bent afgestudeerd, is het

Q

Civiele techniek

zijn, maar kijken ook naar wat past bij

dé manier om bij verschillende bedrij-

Q

Elektrotechniek

iemand. Zo kan de sfeer of de structuur

ven een kijkje in de keuken te nemen.

Q

Klimaattechniek

van een organisatie heel belangrijk

Gecombineerd met de doorgroeimoge-

Q

Mechanical

zijn. Dit moet passen bij een persoon.

lijkheden en het gemak waarmee Dosign

Q

Meet- en regeltechniek

Wij zijn ervan overtuigd dat je je alleen

een baan vindt die bij je past, maakt het

Q

Piping

inhoudelijk sterk kan ontwikkelen in

ideaal. Maar óók als je al werkervaring

Q

Procestechniek

een bedrijf waar je je prettig voelt.”

hebt, is Dosign een goede optie. Ik heb

Q

Scheepsbouw

al een aantal collega’s geadviseerd om

Q

Staalbouw

“Voordeel aan het werken voor Dosign

voor Dosign te gaan werken en die

Q

Telecommunicatie

is dat wij samen met de medewerker

hebben de overstap met tevredenheid

Q

Werktuigbouw

een carrièrepad uitstippelen. We bie-

gemaakt.”

is actief in de volgende disciplines:

den medewerkers de kans om door te groeien zoals zij dat willen. Standaard geeft Dosign Engineering aan al haar

Sign for Dosign

medewerkers een aantal cursussen als investering in zichzelf. Daarnaast bieden we scholingsmogelijkheden. Dit varieert van technische trainingen tot de mogelijkheid om een HBO- of WO-opleiding te volgen.”

Persoonlijke begeleiding tijdens het werk vindt Dosign Engineering heel belangrijk. “De begeleiding bestaat uit tussentijdse telefonische overleggen en

bete-

Ben je op zoek naar die leuke baan in de techniek?

Schrijf je dan in via www.dosign.nl/signfor Wij nemen dan contact met je op en gaan graag vrijblijvend met je in gesprek.

VM ZINC Elegantie voor elk budget

Overlappingspaneel VM ZINC速 200 Topkwaliteit en toch besparen in tijd en budget ?

Het nieuwe Overlappingspaneel VM ZINC速 200 is voor elk type gebouw een voordelige en creatieve oplossing. De panelen zijn eenvoudig te plaatsen. Deze unieke en eenvoudige toepassing geeft uw gevel een subtiele meerwaarde.

Op zoek naar voordelige en duurzame kwaliteit voor uw creatieve renovatie of nieuwbouw ? www.vmzinc.nl of op nummer 020/494 58 78.

Budget en elegantie gaan hand in hand.

ontdek meer op www.vmzinc.nl

Beschikbaar chikbaar in geprepatineerd HRA-ZINC速 en QUARTZ-ZINC速 ANTHRA-ZINC

Een Umicore merk

%EN GEZOND BINNENKLIMAAT BEGINT BIJ "56!

Gratis jaarboek t.w.v. €39,50 bij een jaarabonnement op Architectenweb Magazine

3UN3TREAM ZONWERENDE VENTILATIEVOORZIENING

Kijk snel op pagina 58 "56! RATIONELE BOUWPRODUKTEN INTRODUCEERT DE 3UN3TREAM "UITENZONWERING MET GEÕNTEGREERDE EN ZELFREGELENDE VENTILATIEVOORZIENING %EN NIEUW EN INNOVATIEF PRODUCT MET VELE PLUSPUNTEN %XTRA COMFORT EXTRA FUNCTIONALITEIT BESPARING OP ENERGIEKOSTEN ÏN KOELING $E 3UN3TREAM IS GEMAKKELIJK TE ONDERHOUDEN EN EENVOUDIG TE BEDIENEN

,QQRYDWLHYH LQGXVWULsOH URHVWYULMVWDOHQ URRVWHUVWUXFWXUHQ 7RHJHSDVW LQ 7RHJHSDVW LQ • :DQG EHNOHGLQJ • 0HXEHO EHNOHGLQJ • 9ORHUURRVWHUV • 7UDSWUHGHQ • 3ODIRQG EHNOHGLQJ • %DOXVWUDGHV • =RQZHULQJ • 9HQWLODWLH

$E VENTILATIEVOORZIENING IN DE 3UN3TREAM IS STANDAARD ZELFREGELEND (IERMEE BIEDT DE 3UN3TREAM MEER COMFORT DOOR EEN EFFECTIEVE TOEVOER VAN VERSE VENTILATIELUCHT ZONDER TOCHT $E GEHELE ZONWERINGUNIT KAN VAN BINNEN UIT GEMONTEERD EN OF GEDEMONTEERD WORDEN 6OOR ZOWEL HET VENTILATIEGEDEELTE ALS DE SCREENZONWERING IS ER KEUZE UIT DIVERSE BEDIENINGEN MANUEEL KOORD STANG OF ELEKTRISCHE BEDIENING "EREIK EEN %0# REDUCTIE TOT MET 3UN3TREAM !LS 3UN3TREAM ONDERDEEL IS VAN HET "56! 6ITAL !IR 3YSTEM KAN EEN %0# REDUCTIE TOT

WORDEN BEREIKT

7UDSWUHGH 7UDSWUHGHQ 7UDSWUHGHQ 'H %D]HO WH $PVWHUGDP 'H %D]HO WH $PVWHUGDP

"REMEN ,* "ARENDRECHT

1('(5/$1' 1LMYHUKHLGVVWUDDW 7HO $% :LHUGHQ )D[ 7KH 1HWKHUODQGV (PDLO VDOHV#HXURVORW QO

ZZZ HXURVORW DUFKLWHFWXUH FRP

4ELEFOON %MAIL INFO

BUVA NL

+IJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW BUVA NL

+(( * 1 +*/2%''!(/ %**+1 /%!1! +,(+..%*#!* 1++- - $%/! /+*%. $! #!1!(.4./!)!* ++- %* 0./-%7(! !* ) /2!-' ,-+ 0 /!* +,/%) ( )!/ !(' - /! +) %*!-!* /!#!* !!* 1++- " +1!-!!*#!'+)!* ,-%&.

+(( * 1 ,-+ 0 !!-/ !* (!1!-/

' !*

#!1!( !,( /%*# 0%/ 1!-5%*'/ !* 1++-#!( '/ ,( /./ ( ./ +*./-0 /%!1! !* '( ..%!'! ,-+ 0 /!* !$+-!* ++' ! - $%/! /+*%. $! %(1!- +3 ,-+6!(!* !* 1( ''! ,( /!* /+/ $!/ (!1!-%*#.,-+#- ))

+(( * 1 ,-+ 0 !!-/ !* (!1!-/ 1( ''! #!8.+(!!- ! , *!(!* 1++- ' !* #!1!( !5! , *!(!* '0**!* 5+2!( )+ 0( %- (. % )+ 0( %- 2+- !* /+!#!, ./ %* %&* !('! ++- 0 #!2!*./! ) / !* ) /!-% (. )!*./!((%*#

!. -+6!(!* 1 %. !!* #!.,! % (%.!!- ! %!*./1!-(!*!- +, $!/ #! %! 1 * )+*/ #! +* !-$+0 !* -!*+1 /%! !* !. $%'/ +1!- !!* !%#!* )!/ (5!//!-%& *5! %*/!#- (! *, ' %. #!-% $/ +, ! '+-/./ )+#!(%&'! ++-(++,/%& 1 * $!/ +02,-+ !.

%&1!-$!% ../- / +./ 0. %&'!-'

!(

3

%*"+ +(( * -+!, *( 222 +(( * -+!, *(

ARCH.MAAIK elke dag een nieuwe strip van arch.maaik op architectenweb.nl

nummer 14 - december 2007

147

colofon

advertentie index

architectenweb

AGC

4

Alcoa

56

Beka hout

127

Buva

145

Cement en beton

6

CMC

125

Continu Engineering

141

Dosign Engineering

142

Duco EngineeringNow

5 87

Euroslot

145

Falco

101

Forbo

86, 114

Hansa

108

Him

126

Holland groep

146

Joris ide

124 1

M2uur

140

Mcs

115

Modular

9

Plastica

82

Recticel

100

Reynaers Rimadesio

7 57

Saint Gobain

123

Schueco

149

Strikotherm

113

Techwood

Redactieadres Postbus 394, 1400 AJ Bussum T (035) 692 08 74 F (035) 692 26 78 I redactie@architectenweb.nl W www.architectenweb.nl Hoofdredactie Jeroen van Oostveen (jvo@architectenweb.nl).

8

Foreco

Kone

Architectenweb Magazine is een uitgave van Architectenweb.nl en verschijnt acht keer per jaar. Architectenweb Magazine is een nieuw praktisch vakblad en is een logisch vervolg op het succes, de bekendheid en de goede waardering van www.architectenweb.nl.

84

Trespa

150

Tweha

112

Umicore

144

VBI

60

VNU exhibitions

85

Wrcea

61

Redactie Marjoleine van Schaik (mvs@architectenweb.nl), Marcel Teunissen (mt@architectenweb.nl), Ronnie Weessies (rw@architectenweb.nl).

Eindredactie Theo Janssen.

Aan dit nummer werkte verder mee Remco Arnold, Peter Drijver, Eric Frijters, Kirsten Hannema, Kees van der Hoeven, Olv Klijn, Josine Crone, Sjoerd Reitsma, Marijke Troost, Jeroen van Nieuwenhuizen, Karin Roelofse.

Architectenweb Magazine is een uitgave van Architectenweb Media B.V. Postbus 394, 1400 AJ Bussum media@architectenweb.nl.

Advertenties Architectenweb Media B.V. Martijn Postmus (035) 69 20 874, info@architectenweb.nl.

Art-direction en grafische Vormgeving Danny Tupang Huizen, Architectenweb Media B.V. Naarden.

Druk Thieme GrafiMedia Groep Informatie over abonnementen Losse nummers € 9,50 Jaarabonnement (8 nummers) € 69,nabestellingen € 14,- per nummer (incl. BTW) Alle prijzen zijn onder voorbehoud van prijswijzingen. Het abonnementsgeld dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. Voor de betaling ontvangt u een factuur. Abonnementen kunnen per nummer ingaan en worden zonder tegenbericht automatisch verlengd. Opzeggen dient schriftelijk te gebeuren bij Architectenweb.nl, minimaal vier weken voor de verschijningsdatum van het laatste nummer van uw abonnement.

Wet op de persoonsregistratie Wij maken u erop attent dat wij enkele door u als abonnee verstrekte gegevens, zoals naam, adres en telefoonnummer, hebben opgenomen in ons gegevensbestand.

colofon

Vrijwaring Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, Evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook.

Uw project in Architectenweb Magazine?

Stuur de projectinformatie dan naar de redactie t.a.v. Jeroen van Oostveen, en wie weet verschijnt uw project binnenkort in Architectenweb Magazine! © 2007 - Architectenweb Media BV Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van Architectenweb Media BV.

;d[h]_[ X[ifWh[d [d ;d[h]_[ m_dd[d :[ m[h[bZ l[hWdZ[hj$ =hedZije\\[d mehZ[d iY^WWhi[h" Z[ [d[h]_[fh_`p[d ij_`][d$ :[ [d[h]_[XWbWdi lWd [[d ][Xekm mehZj ij[[Zi X[bWd]h_`a[h$ IY^ Ye X_[Zj ^_[hleeh _ddelW# j_[l[ efbeii_d][d c[j ^[j j^[cW ;d[h]o 1 [d[h]_[ X[ifWh[d [d [d[h]_[ m_dd[d c[j Z[ ^ee]ij[ [_i[d WWd WkjecWj_i[h_d]" l[_b_]^[_Z [d Z[i_]d$ IY^ Ye D[Z[hbWdZ 8L mmm$iY^k[Ye$db

>[j WZh[i leeh aep_`d[d [d pedd[#[d[h]_[

0$1/ $01/$"2(4$1 (1 $$- (-1/(0 2($!0.- 4..0 35 &$4$+.-25$0/ ($35$ (#$$9- *0()&$- 4.0, !(--$- #$ 2'$, 1 ($/2$ (2,$ $- 0 *2$0 ()4..0!$$+# #..0 #$ ".,!(- 2($*0 "'2 4 - *+$30 0,$$ "0$9$02 3 3(2$$-+./$-#$ 0(2,$1 (- 35 .-25$0/$- 0 "'2(&$ ""$-2$- $- 4 0( 2($1 4 - %$+ - 0 7 "'2 .% 4 - +("'2 - 0 #.-*$0 $2 "'2 -($35$ ! 1(1*+$30$- $- $$- .-$(-#(&$ 0$$*1 /0.)$"2*+$30$- *3-2 3 35 "0$ 2(4(2$(2 0312(& #$ 40()$ +../ + 2$- $$% 35 .-25$0/ $$- *+$300()* 8- !+()4$-# ,..( * 0 *2$0 5 -2 0$1/ (1 #3307 , *+$30$"'2 1+ & $- 12..24 12 0$1/ (1 $".-.,(1"' $- ,(+($34$0 -25..0# 2 3 ..* (-1/(0$0$-

.12!31 $$02 $+

6

(-%.-$#$0+ -# 20$1/ "., 555 20$1/ ".,