AWM 3

praktisch vakblad over bouw en architectuur

juli 2006 • 1e jaargang •

9,50 • nummer 03

architectenweb magazine www.architectenweb.nl

interview

Dirk

Sijmons

..

project belicht

Mercedes-Benz-Museum

Stuttgart

/

UN Studio, Kantoorgebouw Zilverparkkade Lelystad / René van Zuuk Architekten / Bosvilla’s Almere / Onix

.. techniek Expressief Hout! .. them@gazine esthetische installaties

HUMANERGY BALANCE Lichtoplossingen voor evenwicht tussen milieu, energie en mens.

Durf uw vaste voorstellingen over de lichtervaringswerelden van morgen te verlaten …

Met de ELI Ergonomic Lighting Indicator en de LENI Lighting Energy Numeric Indicator wordt een nieuwe norm in de lichtbranche geïntroduceerd.

Humanergy Balance – balance of human aspects and energy efficiency – voortaan moet elke lichtoplossing aan deze eis voldoen. Zonder hierover compromissen te sluiten.

www.zumtobel.com/HumanergyBalance

Zumtobel is een internationaal toonaangevende aanbieder van globale, toekomstgerichte lichtoplossingen.

Zumtobel maakt voor het eerst de balans tussen lichtkwaliteit en lichtefficiëntie meetbaar.

van de redactie

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

projecten

32 Jeroen van Oostveen, Hoofdredacteur Architectenweb Magazine

“Dat ken wel!”

In het verleden ben ik betrokken geweest bij een project dat deel uitmaakte van de BouwExpo Gewild Wonen. Deze Expo had als streven een bijzondere wijk te creëren waarbij de consument grote keuzevrijheid zou krijgen in de architectuur en indeling van de eigen woning.

Om dat complexe klusje te klaren waren tweekoppige teams van architecten en ontwikkelaars samengesteld. Ons bureau had een team gevormd met een Amsterdamse ontwikkelaar en tevens bouwer. Na maandenlange studies kregen de plannen definitief vorm en ging ook de gemeente akkoord met ons architectonisch en technisch gewaagd plan.

So far, so good.

Totdat de eerste vergadering zich aandiende waarbij ook de projectleider van de aannemer een vast lid vormde van het overlegcomité. De beste man – een echt oude rot in het vak – dacht alles al te hebben meegemaakt en was bij voorbaat overtuigd van zijn gelijk. Er deugde daarom niets van de vernieuwende plannen die wij, jonge honden, hadden uitgewerkt. Op alles wat niet standaard was of waar hij geen ervaring mee had, reageerde hij steevast: “Dat ken niet!”.

Daar zaten wij met onze “waardeloze” plannen. Je kunt nog zulke mooie ideeën hebben, als de aannemer niet wil meewerken, heb je een serieus probleem. Met veel overtuigingskracht, aanpassing van de plannen en wat druk van de ontwikkelaar hebben wij het project alsnog voor een belangrijk deel overeind kunnen houden, maar wel tegen een veel te hoge prijs. Want wat heeft het veel tijd, geld en energie gekost om dat robuuste bastion van onwil te overmeesteren.

Dat het ook anders kan, bewijzen de drie projecten die dit keer in Architectenweb Magazine besproken worden. Projecten die alleen tot stand hebben kunnen komen doordat architecten ruimte voor (technische) innovatie is geboden door opdrachtgevers, technici en bouwers. Ik kan geen beter voorbeeld bedenken dan het nieuwe Mercedes-BenzMuseum van UN Studio. Dit uiterst complexe en innovatieve gebouw is een ultieme samensmelting van architectuur en techniek.

Maar ook het kantoorgebouw Zilverparkkade van René van Zuuk en de bosvilla’s van Onix zijn goede voorbeelden van architecten die ook hebben nagedacht over techniek, en aannemers die oog hebben voor architectuur. Het kan dus wel, als je maar wilt…

42

50 32

Het nieuwe Mercedes-BenzMuseum Stuttgart UN Studio

42

Kantoorgebouw Zilverparkkade Lelystad René van Zuuk architekten

50

Bosvilla’s Almere Onix

58

projecten kort

64

nieuw online

jvo@architectenweb.nl coverfoto Christian Richters 2

architectenweb magazine

inhoudsopgave

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

interview

22 22

Dirk Sijmons

techniek

72 72

Expressief Hout!

Marktgebouw in Comenda (Portugal), Schoolgebouw in Sipoo (Finland), De Zwolsche roei- en zeilvereniging, Roeiclub Amsterdam, Uitkijkpost Midden-Delfland

them@gazine

95

archipedia

104

productinformatie

84 84

productinformatie

90

nieuw online

en verder...

01

van de redactie

01

inhoudsopgave

09

nieuws update

14

agenda

18

column Kees van der Hoeven Nauwe verwanten

68

column Peter Drijver JoJo

110 publicaties 95 esthetische installaties

104 bouwstijlen De bouwkundige paradox tijdens de technische revolutie

105 beroemde gebouwen Eiffeltoren (1889)

106 beroemde architecten

114 vacatures 123 arch.maaik 124 advertentie index 124 colofon

Hendrik Petrus Berlage (1856-1934)

107 begrippen Blinde muur, Erf, Geometrisch, Minaret, Restauratie

nummer 3 - juli 2006

3

www.bbc.be

ENERGYN glas Koeler in de zomer Warmer in de winter

ENERGY INSIDE

N

)

Thermobel ® EnergyN zorgt ’s zomers voor een aangenamere temperatuur in uw woning. De unieke neutrale coating laat het licht volop binnen, maar houdt de grootste hitte buiten. Op een hete dag heeft u het achter Thermobel ® EnergyN enkele graden koeler dan buiten.

Zonder ventilator of airco. En in de winter? Dan blijft het natuurlijk behaaglijk warm. Want de EnergyN coating isoleert als geen andere.

Glaverbel Nederland - Tiel - Tel: 0344 679922 - verkoop.nl@glaverbel.com - www.MyGlaverbel.com

A WORLD OF GLASS

Velaria separatie wanden

Rimadesio Nederland via Reinder Kuipers

015 - 214 67 17

r.kuipers@zenit.nl

C O M F O RTSTORIES

Dak- of gevelisolatie?

We hebben er toch wel over moeten nadenken.

En nadenken was bij dit complexe renovatieproject noodzakelijk. Professioneel advies en hoogstaand kwalitatief isolatiemateriaal hebben ervoor gezorgd dat dit project

ADMIX • BELGIË

“schittert” op onze referentielijst.

www.zucchettidesign.it

design: matteo thun with antonio rodriguez - ph. max zambelli -

EURO RSCG MILANO

actueel

architectenweb

nieuws

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Nieuws Update Voor het complete artikel surft u naar www.architectenweb.nl en typt u het bijbehorende wwwpagina nummer in. De online artikelen bevatten veelal aanvullend beeldmateriaal en kunt u gemakkelijk printen en doorsturen naar bekenden.

John Ellis

Bezoek dagelijks architectenweb.nl voor het laatste bouw- en architectuurnieuws!

Twee ASLA Awards naar Marmol Radziner Het Amerikaanse bureau Marmol Radziner + Associates is tweevoudig winnaar van de meest prestigieuze prijs voor landschapsarchitectuur. De projecten Glencoe Residence en Horizon Residence werden onderscheiden met respectievelijk een ASLA Award of Honor en een Award of Merit in de categorie woonontwerp. Eerstgenoemde woning kreeg de hoogste onderscheiding van de American Society of Landscape Architects vanwege een optimale afstemming tussen de ruimten in de woning en die erbuiten. Vorig jaar won het Nederlandse Lodewijk Baljon beide prijzen. wwwpagina n7425

Apple opent 24/7 Store

LT architecten ontwerpt grootste gymnastische complex ter wereld

Computerfabrikant Apple heeft een 24/7 Store geopend in het hart van New York. De Fifth Avenue Store is ondergronds gebouwd, maar heeft een opvallende ingang: een tien meter hoge glazen kubus. Boven de wenteltrap, die naar de Store leidt, hangt een verlicht Apple-logo. Het grootste deel van het interieur wordt in beslag genomen door de Genius Bar, met daaraan toegevoegd een iPod Bar. De winkel is verder ingericht met houten tafels voor de demomodellen, hoge kasten langs de wand en lagere kasten in het midden.

Het Vlijmense architectenbureau LT architecten heeft het grootste gymnastische complex ter wereld ontworpen. Naast de Maaspoorthal in Den Bosch verrijst de vierlaagse accommodatie, met een oppervlak van 9741 vierkante meter. Er worden onder meer een springhal van twee verdiepingen hoog en tien turnhallen in ondergebracht. Naast verschillende sportruimten zijn er randvoorzieningen als overnachting- en scholingfaciliteiten gepland. Ook krijgt TNO een eigen onderkomen voor sporttechnisch onderzoek. De bouw, die 8,1 miljoen euro kost, zal in oktober starten.

wwwpagina n7487

wwwpagina n7403

10

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

nieuws

Voorlopig ontwerp stadskantoor Leyweg afgerond

West 8 wint prijsvraag Waterfront Toronto

Het Haagse college van burgemeester en wethouders heeft ingestemd met het voorlopige ontwerp van architect Rudy Uytenhaak voor de nieuwbouw van het stadskantoor Leyweg. Op de plek van de oude MTS komt een driehoekig, wit gebouw met zeventien verdiepingen. De onderste twee lagen van het 75 meter hoge bouwwerk zijn bestemd voor publieke gemeentelijke voorzieningen.

Verder is er tot en met de negende verdieping kantoorruimte voor 950 medewerkers. Daarboven komen in totaal 46 appartementen.

Het Rotterdamse bureau West 8 is winnaar van de internationale prijsvraag die de Toronto Waterfront Revitalization Corporation had uitgeschreven voor de openbare ruimte aan het waterfront van Toronto. In het winnende plan wordt er met vier verschillende verweven structuren een nieuw, openbaar, multifunctioneel waterfront gecreëerd.

Wat het meest opvalt, is het drijvende waterfront, dat bestaat uit pontons en drijvende pieren. Opmerkelijk in het plan zijn ook de integratie van de beroemde CN Tower in het waterfront en het spectaculaire verlichtingsschema.

wwwpagina n7437

wwwpagina n7549

BNA Kubus voor Frits van Dongen

SnoezelThuis wint ideeënprijsvraag gehandicaptenwoningen

Frits van Dongen is onderscheiden met de BNA Kubus 2006. De jury wees hem aan vanwege zijn verdiensten op het gebied van Bijeenkomstgebouwen, het thema van dit jaar. Hij heeft een breed oeuvre bijeengebouwd, variërend van poppodium Heineken Music Hall in Amsterdam tot schouwburg De Harmonie in Leeuwarden. De jury was verder van mening dat hij zich uitstekend heeft bekwaamd in andere type bouwopgaven. In de ruim veertigjarige historie van de Kubus hebben onder meer Jo Coenen en Aldo van Eyck de onderscheiding ontvangen.

Met het ontwerp SnoezelThuis heeft Wiegerinck Architecten de eerste prijs gewonnen in de ideeënprijsvraag ‘Hetzelfde, maar dan anders’, die was georganiseerd door het College Bouw Zorginstellingen. Het complex voor gehandicapten bevat vier vrijstaande woningen rond een binnenterrein. Met het ontwerp is de klassieke Hollandse woning met beperkte ingrepen voor deze mensen bewoonbaar gemaakt. Door middel van vides, royale ramen en zichtlijnen wordt het hele huis met zijn omgeving als het ware één ‘snoezelruimte’.

wwwpagina n7506

wwwpagina n7514

nummer 3 - juli 2006

11

nieuws

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Plannen voor kilometer hoog gebouw Architect Julio Torcello heeft een ontwerp gemaakt voor een kilometer hoge toren in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires. De spiraalvormige wolkenkrabber staat gepland voor 2016, het jaar wanneer het Zuid-Amerikaanse land tweehonderd jaar onafhankelijk is. Het gigantische gebouw, dat onderdak kan bieden aan 120.000 mensen, wordt geplaatst op een kunstmatig eiland in de Rio de la Plata. Daaromheen komen platforms te liggen, waarop een zakenstad wordt gebouwd. Bij oplevering is de toren waarschijnlijk het hoogste gebouw ter wereld.

Jarko Aikens

wwwpagina n7454

Torre Agbar wint Highrise Award

Muziekgebouw winnaar Europese projectprijs

De Highrise Award 2006 is toegekend aan de Torre Agbar in Barcelona. De 142 meter hoge toren van de Franse architect Jean Nouvel staat volgens de jury symbool voor de ontwikkeling van een nieuwe wijk in de Catalaanse hoofdstad. Het winnende gebouw ontleent zijn bijzondere karakter aan zijn dubbele huid. Aan de binnenzijde bestaat die uit aluminium panelen in 25 kleuren, die op een oppervlak van beton zijn gemonteerd, terwijl de buitenkant uit 60.000 beweegbare glasblinden bestaat. Door veranderend daglicht biedt ieder aanzicht een andere kleur.

Het Muziekgebouw aan ’t IJ is een van de vijf winnaars van de ULI Award for Excellence Europe. Deze prijs van de internationale organisatie voor projectontwikkelaars Urban Land Institute is de meest prestigieuze die er op zijn gebied bestaat. Het Amsterdamse bouwwerk was een van de negen finalisten die meedongen naar de vijf hoofdprijzen. De andere winnende projecten zijn gerealiseerd in Duitsland, Frankrijk, Spanje en ItaliÍ. Door de winst dingt het Muziekgebouw in het najaar mee naar de Global Award of Excellence, die wordt uitgereikt in Denver.

wwwpagina n7550

wwwpagina n7520

12

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

nieuws

Fokker F27 wint verkiezing Beste Nederlandse Design

‘Stadshaven – Stadskade – Stadsvloot’ wint eerste prijs Unorthodocks

De Fokker F27 heeft de Beste Nederlandse Design Verkiezing gewonnen. Het vliegtuig bleef het vijftig-guldenbiljet (de zonnebloem) en de Martin Visser-bank voor. Het type, dat van 1955 tot 1988 in productie was, werd direct met veel enthousiasme ontvangen. De onderdelen waren aan elkaar gelijmd, waardoor het toestel licht en aërodynamisch was. De F27 is ontworpen door een team onder leiding van H.C. Meertens (1907-1992). De verkiezing werd georganiseerd door het Cultureel Supplement van NRC Handelsblad en de Premsela Stichting.

Het ontwerp ‘Stadshaven – Stadskade – Stadsvloot’ van een Nederlands team van vier jonge ontwerpers is als winnaar gekozen voor de ideeënprijsvraag Unorthodocks. Met studenten uit binnen- en buitenland werden 97 teams gevormd om tijdelijke en flexibele invullingen van de Dokhaven op het terrein van de Rotterdamse Droogdok Maatschappij te bedenken. In het winnende plan wordt de Dokhaven thuishaven voor een vloot gerestaureerde RDMschepen, die een aantal uiteenlopende stedelijke functies vervullen.

wwwpagina n7420

wwwpagina n7477

Hauptbahnhof in Berlijn geopend

Ontwerpprijzen uitkijktoren natuurbrug uitgereikt

De nieuwe Hauptbahnhof in Berlijn, het grootste treinstation in Europa, is officieel geopend. De beslissing om het 700 miljoen euro kostende project te realiseren, werd reeds genomen in de eerste jaren na de val van de Berlijnse Muur. Uiteindelijk heeft de bouw zelf acht jaar in beslag genomen. Dagelijks zullen driehonderdduizend passagiers gebruik maken van het bouwwerk, dat is verdeeld over vijf verdiepingen. In de nabije toekomst verrijzen er acht trein- en metrostations om het infrastructurele netwerk van Berlijn te vernieuwen.

Hans Ringenier en Mirjam Heidacker hebben met hun ontwerp ‘Laat boomtorens groeien’ de eerste prijs gewonnen in een ontwerpprijsvraag voor een uitkijktoren op de natuurbrug in het buurtschap Crailo bij Hilversum. De prijsvraag voor de 20 meter hoge toren was namens het Goois Natuurreservaat door advies- en ingenieursbureau DHV uitgeschreven. Deelname was mogelijk voor studenten van de Technische Universiteiten van Eindhoven en Delft.

De publieksprijs ging naar ‘Dubbele Helix’ van Roger van Bergen. In totaal zijn er 31 inzendingen binnengekomen.

wwwpagina n7523

wwwpagina n7509

nummer 3 - juli 2006

13

agenda

Vincent Wigbels

Fas Keuzenkamp

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Dagtochten landschapskunst De Groene Kathedraal van Marinus Boezem, De Collectie Almere/Museum De Paviljoens

OMA in de Haag Ontwerp Koningin Julianaplein Den Haag

Parels op het dak Jan van Houtkade, Leiden

Evenementen

kunstwerken van onder andere Libeskind, Serra en Morris in Flevoland. www.depaviljoens.nl/

t/m 26 augustus 2006 Parels op het dak Tentoonstelling van selectie van dakopbouwen die de afgelopen twee jaar zijn verzameld. www.rapsite.nl

4 juli 2006 Excursie tunnels Roermond Excursie naar de in aanbouw zijnde tunnels voor de A73 Zuid. www.betonvereniging.nl t/m 13 augustus 2006 Paradiso, stad van de toekomst In deze ervaringsgerichte voorstelling maakt het publiek kennis met de nieuwe mens in een ideale wereld. www.tgmax.nl t/m 15 oktober 2006 Van Grachtenpand tot Grachtenpand Rondleiding langs grachtenpanden, koetshuizen, grachtentuinen en hofjes in Amsterdam. Uitgebreide informatie over de architectuur en indeling van de panden. www.uhgt.nl t/m 22 oktober 2006 Dagtochten landschapskunst Dagtochten langs de vijf landschaps14

Tentoonstellingen t/m 16 juli Tentoonstelling "Alphons J.N. Boosten (1893-1951)" Expositie laat een selectie uit het oeuvre van deze Limburgse architect zien. www.vitruvianum.nl t/m 16 juli 2006 Expositie Architectuurprijs 2006 Expositie van alle inzendingen van de architectuurprijs Haarlemmermeer in Galerie de Meerse. www.podiumarchitectuur.nl t/m 20 augustus 2006 OMA in Den Haag Expositie over plannen, studies en gerealiseerde projecten van OMA. www.stroom.nl

t/m 10 september 2006 Domplein 2013 Multimediale expositie over de geschiedenis van het Domplein. www.aorta.nu t/m 3 september 2006 China Contemporary Tentoonstelling over China. De expositie toont aan de hand van vijf thema’s ruim veertig opmerkelijke projecten van 18 jonge Chinese architecten. www.nai.nl t/m 9 september 2006 Architectuur in Nederland 2005-06 Expositie van projecten uit het Jaarboek bij het Regionaal Architectuur initiatief Achterhoek in Eefde. www.enkzicht.nl architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

agenda

FollyDOCK Inzending van Ed Euser, Terza Verrips

200 jaar Rijksbouwmeester Post- en telegraafkantoor Rotterdam architect: G.C. Bremer & J.R. Prent

Het geluk van de tuin Tuinontwerp van Dick Beijer van Hotel Spaarne 8 te Haarlem

t/m 20 september 2006 FollyDOCK De tentoonstelling toont de maquettes van vijftig genomineerde follyontwerpen. De follies zullen in 2007 in Rotterdam gebouwd worden. www.nai.nl

Prijsvragen

inschrijven tot 1 september 2006 Lensvelt de Architect Interieurprijs Afgestudeerde ontwerpers aan een (interieur) architectuur- of design opleiding kunnen meedingen naar de Lensvelt de Architect Interieurprijs door het inzenden van één of meerdere interieurprojecten, die zijn opgeleverd tussen 1 augustus 2005 en 31 juli 2006. De ingezonden interieurprojecten moeten zijn gerealiseerd in Nederland en België. De uitslag wordt op 23 november 2006 bekend gemaakt. www.dearchitect.nl

t/m 1 oktober 2006 200 jaar Rijksbouwmeester Tentoonstelling over de invloed van de Rijksbouwmeester op de Nederlandse bouwcultuur. www.nai.nl 27 augustus t/m 8 oktober 2006 Zetel Ontwerpen van stoelen door Benthem Crouwel, Ben van Berkel en anderen. www.dezonnehof.nl t/m 5 november 2006 Het geluk van de tuin Tentoonstelling over tuinarchitectuur. www.museumhilversum.nl

nummer 3 - juli 2006

inschrijven tot 30 juli 2006 Nederlandse Designprijzen Ontwerpers kunnen een of meerdere ontwerpen laten inschrijven voor deze prijs.

De uitreikingsceremonie is op 21 oktober 2006. N.a.v. de prijzen verschijnt er een catalogus en komt er een reizende expositie. www.nederlandsedesignprijzen.nl inschrijven tot 1 augustus 2006 Ideeënprijsvraag Ruimte voor Kinderen Prijsvraag van het Waarborgfonds Kinderopvang. De uitschrijver vraagt architecten uit om ontwerpideeën voor kinderopvang binnen een combinatiegebouw te bedenken. Prijsuitreiking op 6 oktober 2006. De twee beste ontwerpen worden beloond met: een eerste prijs van 10.000,euro en een tweede prijs van 5.000,euro. www.architectuurprijs.nl www.ruimtevoorkinderen.nl

inschrijven tot 15 september 2006 Job Dura Prijs: Veilige Ruimte Bijzondere plannen met als doel het verhogen van de sociale veiligheid komen in aanmerking.

De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 32.500. www.jobdurafonds.nl/

15

architectenweb

Blijf dagelijks op de hoogte met architectenweb.nl

www.architectenweb.nl/actueel

online

Architectenweb.nl heeft dagelijks iets te bieden voor architecten, opdrachtgevers, en iedereen die op een andere manier met de architectuur- en bouwwereld te maken heeft. Breng daarom iedere dag een bezoek aan de populairste* bouw- en architectuursite van Nederland zodat u op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen.

Elke dag vindt u op architectenweb.nl - het laatste bouw- en architectuurnieuws - specials, interviews en informatie over evenementen - bouwproductgids met het laatste productnieuws - projectgids met projectportfolio’s van honderden Nederlandse architecten - vacaturebank met honderden vacatures en kandidaten - architectengids met circa 3.000 architectenprofielen - bedrijvengids met duizenden bouw- en architectuurgerelateerde bedrijven - arch.Maaik, de enige echte architectuurstrip ter wereld - bouwkosteninformatie (i.s.m. Archidat) - controleplannen, gebundelde kennis van ervaren bouwkundigen (i.s.m. CBB) Schrijf u ook online in op onze wekelijkse nieuwsbrief! *) Bron: www.alexa.com

Bonnefanten museum Maastricht, architect Aldo Rossi Interieur Maurice Mentjens Design

Het naadloos en akoestisch alternatief voor traditionele plafonds Deze unieke combinatie maakt het Rockfon Mono Acoustic Plafondsysteem zeer geschikt voor zowel eigentijdse designoplossingen als voor renovatie toepassingen.

De akoestische prestaties (_w= 0,85) staan borg voor een aangenaam binnenklimaat.

Zowel esthetisch als akoestisch voldoet Rockfon Mono Acoustic dus aan de hoogste eisen.

Rockfon customer service 0475 353035 info@rockfon.nl - www.rockfon.nl

A KO E S T I S C H E P L A F O N D S

column

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Nauwe verwanten Kees van der Hoeven - Architect en oud-voorzitter BNA Pi de Bruijn en het enorme CCTV complex in Bejing van de hand van OMA. Maar leg voor de lol ook maar eens de spiraalbeelden van het Mobiushuis in het Gooi van Ben van Berkel en die van het Posbank Paviljoen van Bjarne Mastenbroek naast elkaar. Of de uitkragende brandweerkazerne in Amstelveen van Fons Verheijen en het bijkans zwevende Kinzokantoor in Ede van Snelder Architecten. En als je dacht dat het spectaculaire nieuwe gebouw voor Unilever in Rotterdam - die langgerekte doos op pootjes van JHK Architecten echt origineel is, bekijk dan ook eens de kunstacademie in het Canadese Toronto naar ontwerp van William Alsop.

De foto van mijn kop bij deze column is verouderd, want ik draag al een tijdje een nieuwe bril. Net als de vorige van het merk Air Titanium en nu niet met dat slimme geveerde scharniertje, maar ditmaal een super lichtgewicht exemplaar waarbij het glas slechts met stiftjes aan het dunne montuur vastzit. Ik liet er speciale dubbelfocus glazen bij maken die na een enkele test uiteindelijk een liggend ovale vorm kregen.

Met de zo opgeruimde blik kijk en lees ik dan ook weer volop, zoals in die nieuwe serie van architectuurjournalist Bernard Hulsman op de achterpagina van NRC Handelsblad. Na zijn vermakelijke reeks over modes in de architectuur beschrijft hij daar nu onder de titel Nauwe verwanten de vaak opvallende overeenkomsten tussen bepaalde gebouwontwerpen. "Beter goed gepikt dan slecht ontworpen" zei mijn leermeester altijd, maar het is inderdaad soms schokkend om te zien hoe ver architecten gaan in het bij elkaar afkijken.

Zelf verzamel ik al jarenlang de opvallendste voorbeelden van deze 'beeld-broertjes' en ik stuurde mijn hele serie meteen aan Bernard op.

Een van de bekendere is de vergelijkbare opzet van het niet uitgevoerde ontwerp voor de Amsterdam Arch van

18

Natuurlijk gebeurt het wel dat ontwerpers bij toeval dezelfde ingeving krijgen, maar het is waarschijnlijker dat het zien van het goede voorbeeld architecten inspireert tot een eigen variant op datzelfde thema. Iemand als Le Corbusier was daar bijvoorbeeld heel sterk in; de structurele opzet van Corbu's Villa Garches blijkt een getrouwe kopie van Palladio's Villa Foscari (La Malcontenta). Maar in dit geval zeer vakkundig gedaan en met een volstrekt nieuw en eigen gezicht. En zelf ontkom ik er natuurlijk ook niet aan. Bepaalde oplossingen van collega's maakten dermate indruk dat ze op de meest onverwachte momenten in mijn eigen ontwerpen weer opduiken‌ Toch komt het voor dat je aan een opvallende gelijkenis in het geheel niets kunt doen. Zo heb ik een naamgenoot die regelmatig in het nieuws opduikt en in de Zaanstreek zeg ik daarom altijd als ik me voorstel: "Ik ben Kees van der Hoeven - niet van Ahold", waarop de vaak onderkoeld humoristische Zaankanter repliceert: "Dat hadden wij al wel gezien."

Maar ik werd pas werkelijk met stomheid geslagen toen ik in een advertentie voor Business News Radio de meest recente en gedetailleerde foto van mijn naamgenoot onder ogen kreeg. Hij droeg exact, maar dan ook exact dezelfde bril. Mijn bril dus, die de opticien op mijn persoonlijke aanwijzing had ontworpen‌

kavander@xs4all.nl

Leestip: De Krul en andere modes in de architectuur, Bernard Hulsman, Prometheus Pers, 2005, ISBN 90-46604-99-6

architectenweb magazine

« ÀÌiÕÀ Û> \

1 v À

>ÀÛ>

ÌÌiÀ ,> `iÀà "À> }iL Ý À> V , ÌÌiÀ`> Ì ³Î£ ­ä®£ä Ó££ Óä xä

Ã

ÃÌi Ûii Ì ³Î£ ­ä®Óä Î{Ç Ó£ Îä ÜÜÜ°ÃÛ° ÀÕÃÃi Ì ³ÎÓ ­ä®Ó xΣ £Î xä ÜÜÜ°ÃÛ°Li

ÌÌiÀ Ê >à VÊÜ> `ÃÞÃÌii ÌÜiÀ«ÊÊ À> V Ê Ài â ]Ê6 ÌÌ À Ê*>À } ]Ê °,°-°Ê ÌÌiÀ

> Ì À À V Ì } ÌiÀ iÕÀ«À iVÌi >>ÌÜiÀ

foto: Levien Willemse

interview

architectenweb

interview

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Verandering van klimaat interview met Dirk Sijmons

Vincent van den Hoven

door: Olv Klijn en Eric Frijters

22

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

interview

Het tweede interview in de reeks gesprekken met toonaangevende ontwerpers, initiatiefnemers, bestuurders en andere specialisten in de organisatie van de ruimte, staat in het teken van het landschap. Aan het woord is nu spin-in-het-web Dirk Sijmons. Ook aan hem stellen Eric Frijters en Olv Klijn de vraag: “Wat zijn de opgaven van morgen?”

In het afgelopen decennium heeft u als relatieve buitenstaander het vakgebied van de landschapsarchitectuur ingrijpend beïnvloed. Hoe heeft dit kunnen gebeuren?

Het was eigenlijk een soort bedrijfsongeval. Als kind van de democratisering stelde ik mijn studieprogramma zelf samen. Van vijf verschillende universiteiten heb ik vakken bij elkaar gesprokkeld en zo de niet bestaande afstudeerrichting Milieuplanning geformeerd. Na mijn studie in Delft werkte ik bij diverse ministeries aan plannen voor de zogenoemde ‘Grote Wateren’, als de Oosterschelde en de Waddenzee. Later werd ik hoofd van de afdeling Landschapsarchitectuur bij Staatsbosbeheer. In die periode werd het kijken naar en ontwerpen aan het landschap op een geheel nieuwe leest geschoeid. De innovatieve lijn en belangstelling voor de publieke zaak hebben we vastgehouden toen we in 1990 H+N+S landschapsarchitecten oprichtten. Vanaf het begin hebben we in ons bureau ontwerp, onderwijs en onderzoek gebundeld. Dat is vitaal gebleken. Nu constateer ik, dat we als ontwerpbureau meer invloed hebben kunnen uitoefenen op het overheidsbeleid, dan van binnen uit.

Voordat we verder ingaan op beleid, kunt u misschien verduidelijken waarom we het landschap opnieuw moeten leren lezen om de discussie erover goed te kunnen voeren?

Het landschap is niet een statisch gegeven, maar een stadium in een immer onvoltooid proces. We moeten de actieve landschapsvormende krachten daarin leren hernummer 3 - juli 2006

kennen. De grootschalige transformaties van nu vormen slechts een nieuw laagje in het landschappelijke veranderingsproces. Een vroeg voorbeeld van een planningsbenadering dat deze dynamiek onderkent, is het casco-concept waarin functies met een verschillende ontwikkelingsdynamiek, zoals landbouw en natuur, van elkaar worden gescheiden.

U heeft ooit de lagenbenadering geïntroduceerd. U verbindt hierin verschillende tijden aan de planningshorizon voor de uiteenlopende lagen. Wat houdt het lagenmodel exact in?

Het lagenmodel maakt in de eerste plaats duidelijk wat de ruimtelijke ordeningstaken op rijksniveau zijn, en welke zaken het primaire werkterrein zijn van de lagere overheden, mondige burgers en hun organisaties. Het model is nadrukkelijk hiërarchisch en onderscheidt drie lagen: ondergrond, netwerken en occupatie. De lange-termijnvraagstukken en dito oplossingen zijn daarbij belangrijker dan die voor de middellange en de kortere termijn. Op basis van de onderlinge hiërarchie en planningshorizon worden keuzes gemaakt en prioriteiten gesteld. Bezien vanuit het lagenmodel moet in het teken van de huidige klimaatsverandering op Rijksniveau voorrang worden gegeven aan waterstaatkundige ingrepen, zij vormen de eerste laag.

Rekening houdend met de beperkingen voortkomend uit deze eerste laag moeten de infrastructurele ingrepen – de tweede laag – worden gepland. Op de derde laag krijgen, ten slotte, alle gebruiksfuncties hun plaats.

In het boek ‘Een Plan dat Werkt’ gebruikt u het lagenmodel als een kompas om de contouren te schetsen van een nieuw, leidend verhaal voor de ruimtelijke ordening: de Deltaplanologie. Hoe gaat die concreet in zijn werk?

Deltaplanologie komt voort uit het bewustzijn dat we in één van de veertig grote deltagebieden van de wereld leven. In 2100 zal daar volgens UNESCO 35% van de totale wereldbevolking wonen. De ruimte in de delta’s zijn bovendien van groot belang voor de (wereld)voedselvoorziening, aangezien ze beschikken over de hoogste natuurlijke bodemvruchtbaarheid. Deltaplanologie stelt een nieuw sturingsmodel voor om ons land klimaatveranderingbestendig te maken. Het nieuwe planningsidioom zoekt aansluiting bij de Angelsaksische planningscontext, die meer vrijheden biedt voor burgers, maar tegelijk veel striktere beschermingscategorieën kent.

23

Dirk Sijmons

Kenmerkend voor invloedrijke personen is hun veelkleurige achtergrond. Dirk Sijmons is ontwerper, ambtenaar én adviseur. Tot voor kort was hij lid van de VROM-raad, die regering en parlement adviseert over de duurzame kwaliteit van de leefomgeving en over onderdelen van het rijksbeleid op het gebied van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieubeheer.

Al ruim vijftien jaar is hij bovendien partner in het ontwerpbureau H+N+S en sinds 2004 is hij aangesteld als Rijksadviseur voor het landschap. In die hoedanigheid moet hij de strategische vernieuwing van het landelijk gebied regisseren. Tevens is Sijmons als adviseur verbonden aan het Ruimtelijk Planbureau, het Staatsbosbeheer en het Berlage Instituut en bepaalt hij als voorzitter van de Stichting OASE mede de inhoud van het architectonisch debat.

interview

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Het mobiliteitsvraagstuk, de daarmee verbonden infrastructuurontwerpen en de energieproblematiek gaan grote ruimtelijke gevolgen hebben

Op de startconferentie ‘Klimaat voor Ruimte’ definieerde u het hoofddoel van Ruimtelijke Ordening als: ruimte scheppen voor verschillende ruimtevragende functies. U toonde daarbij verassende cijfers van de verwachte ruimteclaims in 2030 (afb. ruimte behoefte in 2030). Kunt u toelichten wat de claims precies inhouden?

De cijfers komen uit de nota ‘Rekenen met ruimte’, die aan de Vijfde Nota voorafging. Verschillende beleidssectoren hebben daarin hun ruimteclaims gelegd. Daaruit blijkt dat water en natuur, in tegenstelling tot wonen, naar verhouding een groot aandeel van de ruimte claimen. Zelfs wanneer je een strafkorting van 50% toepast wegens overdrijving, wat een echte Haagse sport is, doemt er nog een geweldige opgave op. Het deed de toenmalige minister Pronk verzuchten dat hij “een provincie Zuid-Holland aan oppervlakte te kort kwam om iedereen tevreden te stellen”. In één oogopslag wordt duidelijk dat meervoudig ruimtegebruik en slimme oplossingen absoluut noodzakelijk geworden zijn.

Denkt u dat het voor al die mensen in Nederland die al jaren op zoek zijn naar een woning, als een verrassing komt dat ruimtelijke ordening voorrang geeft aan water en natuur boven huizen?

We moeten dat soort cijfers met een korreltje zout nemen.

Ondanks het indrukwekkende rekenwerk dat erachter steekt, is het wel heel erg ‘behoefte-maal-gemiddeldedichtheid’. Zowel de geplande hectares woningbouw om de nieuwe vormen van woningnood op te heffen, als de cijfers over de behoefte aan bedrijventerreinen, zouden wat mij betreft met eenzelfde argwaan moeten worden gehanteerd. Het echte probleem is in mijn ogen dus ook niet de planologische rekensom, maar de opgave voldoende hoogwaardige locaties op tijd beschikbaar te hebben en te bouwen voor de concrete groepen woningzoekenden.

Momenteel wordt er bijvoorbeeld erg weinig gebouwd voor de lagere inkomens. Tegelijkertijd gaat wel een belangrijk deel van de kernvoorraad goedkope woningen verloren in de transformatie van de naoorlogse wijken.

Wat zijn naast de klimaatsverandering volgens u de grote factoren die het landschap van de 21ste eeuw gaan vormgeven?

Het mobiliteitsvraagstuk, de daarmee verbonden infrastructuurontwerpen en de energieproblematiek gaan grote ruimtelijke gevolgen hebben. Het Nederlandse landschap is echter altijd gemaakt door een combinatie van grote projecten en duizenden individuele beslissingen. Op het

Ruimtebehoefte in 2030 De extra ruimte die in Nederland de komende dertig jaar nodig is (x 1.000 hectare) Winning delfstoffen 25 Bedrijfsterreinen 35 Infrastructuur 60 Wonen 75 Recreatie 140 Natuur 330 Water 390 Sectoren die met minder ruimte toe kunnen Landbouw -170 Defensie -5

24

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

interview

niveau van de grote projecten is in ons land grote kennis aanwezig, maar in het sturen van de huidige veranderingen van onderop zijn we minder ervaren. De indirecte opgave bestaat erin te proberen de duizenden eigen initiatieven te organiseren. Op dit niveau ontwikkelen ontwerpen zich meer als ruimtelijke strategieën. Het meest bepalend is in mijn ogen de geleidelijke, maar onstuitbare metamorfose van een productie- naar een consumptieland. De vrijwel onafgebroken periode van zestig jaar welvaartsgroei heeft de vraag naar vrijetijdsruimte een geweldig aandeel in het gebruik van het landelijk gebied bezorgd. We hebben nu bijvoorbeeld in Nederland meer paarden dan voor de introductie van de tractor. De vraag is dus hoe je in zo’n ontwikkeling als de ‘horsificatie’ van het landschap de collectieve kant weet te organiseren. Hier zijn grootschalige inrichtingsprojecten niet meer van toepassing. Juist eenvoudige voorlichting, pilotprojecten en kleine subsidies moeten die processen begeleiden.

Wellicht is dus de meest complexe opgave die van de landbouw, omdat de prognose voor deze sector negatief is.

De opgave is niet het inrichten, maar juist het afbouwen van nieuwe landbouwgronden. Hoe beschouwt u het proces om het agrarisch areaal met 170.000 hectare te verminderen?

Wanneer je de ruimtevraag voor woningbouw, infrastructuur en bedrijventerreinen bij elkaar optelt, kom je nagenoeg uit op de oppervlakte die de landbouw inlevert. De traditionele grondgebonden landbouw heeft het door een combinatie van hoge grondprijzen en relatief dure productieomstandigheden erg moeilijk. In Nederland stoppen dagelijks gemiddeld zo’n zeven agrarische bedrijven. Van die categorie, en dan heb je het dus over 85% van het agrarische areaal, kan je zeggen dat daarbij niet alleen economische argumenten een rol hoeven te spelen. Achter de koele cijfers gaat namelijk een wereld van emoties schuil.

Aan de andere kant kent Nederland ook vormen van buitengewoon succesvolle landbouw, die zonder een cent Europese subsidie goede toekomstperspectieven hebben.

Het gaat om kennis- en kapitaalintensieve teelten, zoals glastuinbouw, boom- en bollenteelt. De kapitaalintensieve landbouw produceert zo’n 90% van de agrarische exportwaarde op slechts 15% van de landbouwgrond. Hier liggen fascinerende ontwerpopgaven in het verschiet. Niet enkel de planning van krimp, maar vooral vervangings- en verdringingsprocessen moeten naar mijn mening een rol gaan spelen. Onder de werktitel ‘Boer zoekt architect’ wil ik dan ook proberen twee van de meest geïnternationaliseerde bedrijfstakken in Nederland, agrariërs en ontwerpers, met elkaar in contact te brengen.

plankaart AIR Hoekse Waard

nummer 3 - juli 2006

25

Dirk Sijmons

Ten koste van alles moeten we voorkomen dat het kapitaal en de ontwikkelaars het landelijk gebied als makkelijke en goedkope optie verkiezen

interview

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Inspraak moet het karakter krijgen van ‘iedere zinnige stem telt mee’ in plaats van de ‘meeste stemmen gelden’

Recentelijk poneerde u drie mogelijke scenario’s voor suburbanisatie. De eerste is doorgaan met de productie van nieuwe woonwijken. De tweede is verdichten van bestaande verstedelijkte gebieden. De derde is lage-dichtheidwonen mogelijk maken in landelijke gebieden. Welk scenario heeft uw voorkeur?

Er moet in de toekomst veel minder plaats zijn voor de VINEX-achtige stadsuitleg. Mijn voorkeur gaat uit naar een mix tussen stedelijke verdichting en het onder strikte voorwaarden ingaan op de vraag naar landelijk wonen. In de eerste plaats zijn dat de twee categorieën waar achterstanden zijn, doordat we al een halve eeuw de marktvraag hebben genegeerd. In de tweede plaats denk ik dat we er in de Randstad verstandig aan doen niet weer ‘de matjes uit te rollen’ in de droogmakerijen.

Naast verdichting in de stad kan wonen in het buitengebied een verrijking van het landschap betekenen, maar het mag geen belemmering vormen in de vraag naar ruimte voor water. Het zou dramatisch zijn als de liberalisering van de ruimtelijke ordening ertoe leidt dat in de toekomst de

plankaart Groene Hart Deltametropool

ordeningsinstrumenten volledig machteloos worden. Die hebben we in het kader van de aanpassingen aan het veranderende klimaat hard nodig. Het echte klimaat is namelijk meedogenlozer dan het ondernemingsklimaat.

U heeft het over landelijk wonen onder voorwaarden. Ook stelt u in het advies van de VROM-Raad ‘Buiten Bouwen’ dat bouwen buiten de stad even complex moet zijn als bouwen binnen de stad. Wat bedoelt u precies?

Ten koste van alles moeten we voorkomen dat het kapitaal en de ontwikkelaars het landelijk gebied als makkelijke en goedkope optie verkiezen boven inbreidingsprojecten in de stad of in bestaande dorpen. Vandaar mijn stelling dat men het bouwen in het landelijk gebied op de een of andere manier – kunstmatig, en dus door middel van beleid – ongeveer even complex en even duur moet maken als bouwen in verstedelijkte gebieden. Dat geldt trouwens in nog sterkere mate voor bedrijventerreinen. Die zijn zo ‘makkelijk en goedkoop’, dat innovaties en intensief ruimtegebruik verder weg lijken dan ooit te voren.

U zou graag zien dat veel ruimtelijke vraagstukken bij voorkeur op een regionale schaal – de middenschaal – worden begrepen en aangepakt?

Ruimtelijke problematiek speelt zich veelal op bovenlokaal niveau af. De eerste laag, ofwel de ondergrond, houdt zich niet aan bestuurlijke grenzen. Een aanpak op de middenschaal is daarom noodzakelijk. Een voorbeeld hiervan is de al genoemde waterproblematiek, die slechts inzichtelijk wordt op het niveau van deelstroomgebieden. Ook landschappelijke grenzen zijn alleen zinvol te trekken op regionaal niveau. Zelfs economische ruimte, als de woon- en bedrijfsruimtemarkt, zijn alleen regionaal zinvol te plannen en de arbeidsmarkt overstijgt dit niveau allang.

Veel regionale plannen blijven echter onuitgevoerd als gevolg van het veelkoppig opdrachtgeverschap met te veel medebeslissers. Moet ‘inspraak’ in uw visie dan ook niet worden teruggebracht?

In tegenstelling tot de ontwerpvaardigheden op regionaal niveau is het opdrachtgeverschap op dit schaalniveau inderdaad problematisch. De vraag ‘wie doet wat op welk bestuursniveau’ is in de huidige decentralisatie nog onvoldoende beantwoord. Hierdoor is er nog altijd sprake van een bestuurlijke spaghetti. De recente decentralisatie van 26

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

interview

het ruimtelijk beleid heeft dus niets opgelost.

In de tweede plaats moet de participatie van de burgers productiever worden ingezet. De inspraak moet niet worden afgeschaft, maar moet het karakter krijgen van ‘iedere zinnige stem telt mee’ in plaats van de ‘meeste stemmen gelden’. Ten slotte moet de verhouding tussen ‘ontwerpen’ en ‘toetsen’ in het planningsproces tegen het licht worden gehouden. Er bestaat een geweldige bureaucratische scheefgroei tussen de synthese van het ontwerp en de decompositie in zijn mogelijke effecten. Voor ieder uur dat gestoken wordt in het maken van plannen, worden er tien besteed aan milieueffecten, watertoetsen, welstand enzovoort. Die absurde situatie moet veranderen.

het streven om de overheid te herscheppen naar het model van het bedrijfsleven. Als ontwerpergemeenschap lopen we op drie fronten tegen die ontwikkelingen op.

In de eerste plaats moet je constateren dat ontwerpers in overheidsdienst in een soort diaspora zijn geraakt. De scheiding tussen beleid, uitvoering en kennis biedt geen vanzelfsprekende plek meer voor ons generalistische vakgebied. Overal zit wel een plukje, maar zonder een duidelijk profiel. In de tweede plaats worden we geconfronteerd met een aanmerkelijk versmald en minder inhoudelijk opdrachtgeverschap. De principaal is vooral geïnteresseerd in het budgetteren van geld en tijd en voelt zich minder op zijn gemak met de culturele kant van de opgave.

De overheid heeft ondanks haar regelzucht verschillende ontwerpafdelingen afgeschaft. Deskundigheid moet vanaf nu worden ingehuurd. Hoe beoordeelt u die ontwikkeling?

Ten slotte kom je als (landschaps)architect steeds verder af te staan van het vooronderzoek. Verontrustend is dat de vanzelfsprekende plek voor het survey volledig aan het verdwijnen is. Opdrachtsituaties zijn steeds kortademiger en hebben als ongunstig resultaat dat de geproduceerde plannen een steeds hoger ‘beweer’-gehalte krijgen.

Het is een van de symptomen van de deprofessionalisering van de overheid, dat op zichzelf weer een gevolg is van

Dirk Sijmons

Opdrachtgeverschap is aanmerkelijk versmald, minder inhoudelijk en vooral geïnteresseerd in het budgetteren van geld en tijd

Gerko de Ruiter, Rotterdam (www.mkgalerie.nl)

Natuurontwikkeling van productie naar consumptielandschap

nummer 3 - juli 2006

27

Mijn onderburen vinden mij zo stil.

De FERMACELL vloer.

Geluid blijft waar het hoort, met FERMACELL vloerelementen. Deze stabiele elementen bieden een uitstekende contact- en luchtgeluidsisolatie. Bovendien zijn ze licht in gewicht, brandwerend ĂŠn uitstekend beloopbaar. De snelle, droge montagemethode maakt deze platen bijzonder geschikt voor zowel renovatie als nieuwbouw. En voor uiteenlopende vloerafwerkingen: van tapijt, vinyl, linoleum en kurk tot stenen, tegels, marmer, terracotta en parket. Precies zoals u van FERMACELL mag verwachten. Meer weten? Kijk op www.xella.nl of bel 024 - 649 51 11.

Schoon, stabiel & snel. FERMACELL.

FERMACELL is een merk van Xella Droogbouw Systemen BV. Telefoon 024 - 649 51 11 Telefax 024 - 649 51 26 fermacell-nl@xella.com www.xella.nl

design: matteo thun with antonio rodriguez - ph. max zambelli -

EURO RSCG MILANO

isy*system

www.zucchettidesign.it

projecten

architectenweb

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Gestolde beweging Het nieuwe Mercedes-Benz-Museum van UN Studio

door Eric Frijters, fotografie Mercedes-Benz en Jeroen van Oostveen A

32

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

Vier jaar na de gewonnen prijsvraag opent het nieuwe Mercedes Benz Museum haar deuren. Door de unieke structuur en de succesvolle samensmelting van ontwerp en techniek is het gebouw nu al een klassieker. UN Studio realiseerde een waardig monument voor een legendarisch automerk, waarin de bezoeker het heroïsche verleden kan gedenken en de toekomst kan vieren.

JVO

proces Het museum is een direct resultaat van de bureaufilosofie van United Net Studio. Met de nadruk die ligt bij de organisatie van processen, onderkent het bureau de veranderende omstandigheden waarin architectuur idealiter tot stand komt. De toegenomen complexiteit van architectonische projecten, buitenlandse bouw- en wetgevingscondities, alternatieve ontwerptechnieken en innovatieve productiemethoden hebben geleid tot de ontwikkeling van nieuwe werkstrategieën. Het ontwerpproces is dynamisch, zonder hiërarchie en wordt voortdurend uitgedaagd door technologische ontwikkelingen.

C

A

Thuis aangekomen in het nieuwe Mercedes-Benz-Museum

B

ingang tot het plintlandschap

C

museum gezien vanuit het amfitheater

D

JVO

In de totstandkoming van het museum hebben drie adviesbureau’s een beslissende rol gespeeld. De dramatische vorm is van Ben van Berkel. Het architectenbureau HG Merz is gespecialiseerd in het ontwerpen van musea als context voor tentoonstellingen. Dat ontwikkelde het museumconcept als voorbereiding op de prijsvraag en maakte het uiteindelijke tentoonstellingsontwerp. DaimlerChrysler Immobilien GmbH was verantwoordelijk voor de constructieve werken en fungeerde tevens als hoofdaannemer. De wijze waarop het proces is ingericht, heeft verbazingwekkend veel overeenkomsten met de manier waarop de automobielindustrie werkt. De vergelijking gaat zelfs zover, dat prototypes van enkele innovatieve gebouwdelen één-opéén zijn gerealiseerd.

D

atrium met futuristische liften (duidelijk zichtbaar is het gat boven

JVO

de lege kern, waarlangs de kunstmatige cycloon wordt opgewekt bij brand)

nummer 3 - juli 2006

33

Het nieuwe Mercedes-Benz-Museum van UN Studio

B

In het glooiende landschap rondom het DaimlerChrysler complex in Stuttgart-Untertürkheim presenteert het nieuwe Mercedes Benz Museum zich als een natuurlijk gebaar langs de B14. Bij invallende duisternis lonkt het interieur van het gebouw naar de autobestuurders. Door de felle verlichting lijkt het gebouw uiteen te vallen in verschillende onderdelen, die gewichtloos boven een landschappelijk gevormde plint zweven. Dit kunstmatige landschap biedt plaats aan uiteenlopende activiteiten en bevat ondermeer een openlucht arena. In de plint zelf is een passage opgenomen, die het museum verbindt met het nabij Mercedes Benz centrum.

project belicht

34

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

Het nieuwe Mercedes-Benz-Museum van UN Studio

E

nummer 3 - juli 2006

35

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

F

G

E

direct gelegen aan de B114 is het museum opgenomen in een landschappelijk vormgegeven plintbebouwing

F G

museumingang zichtbaar is de 'geplooide' betonstructuur van de dubbele helix, dat resulteert in een donkere en lichte afdaling

H

exemplarische doorsteek vanuit de 'donkere' geschiedeniskamers naar de lichte collectiekamers

I

uitgeslagen gevel

museumconcept Het tonen van kunst en andere voorwerpen in een museale context gaat gebukt onder eigen tradities met bijbehorende dogma’s. De verwachting is dat in de nabije toekomst het aantal algemene verzamelingen zal afnemen ten gunste van gespecialiseerde collecties. De musea die zich wijden aan specifieke sorteringen, communiceren zuiverder en kunnen daardoor effectiever richting geven aan culturele ontwikkeling. De recente architectuurgeschiedenis levert een ruime variëteit aan museumconcepten op.

Het Mercedes Benz Museum leunt sterk op de reeds beproefde concepten, maar is in de synthese daarvan compleet nieuw. Ruimtelijk is het museum een hybride samensmelting van het Guggenheim in New York door Wright en het Parijse Centre Pompidou van Rogers en Piano. Het verbindt de vloeiende beweging van de afdaling met het eindeloos dwalen door afzonderlijke sferen.

Tegenover de enkelvoudige afdaling in het Guggenheim introduceert UN Studio het model van een dubbele helix.

Het Mercedes Benz Museum verhoudt zich tot het Centre Pompidou in twee opzichten. Evenals in het museum van Rogers en Piano beweegt het publiek buiten om de tentoonstellingszalen. Hier loopt de route echter binnen de gevels van het gebouw. De andere overeenkomst is gelegen in de thematisering van de omgang met technische installaties. Echter in het museum van UN Studio zijn de installaties niet open en bloot opgehangen aan de constructie, maar juist onzichtbaar weggewerkt en volledig geïntegreerd in de constructie. tentoonstellingsontwerp Onder begeleiding van oude filmbeelden die op de wanden van het atrium geprojecteerd worden, brengen drie futuristisch ogende liften de bezoekers naar het hoogste niveau in het gebouw. Vandaaruit zijn er twee mogelijke tentoonstellingstrajecten. Eén route voert langs de zeven zogenaamde geschiedeniskamers. Hier start de chronologisch vertelde geschiedenis van het automerk. De geschiedeniskamers markeren elk een tijdvak, die wordt weerspiegeld in de materialisering van het interieur. De route voert langs de binnenzijde van de gevel, die als achtergrond dient voor een doorlopende tijdbalk, waarin feiten, anekdotes en bijzondere objecten worden getoond.

Geklemd tussen de rondgaande hellingen zijn plateaus ingericht die de legendarische modellen tonen uit de enorme archieven van het automerk. Op zogeheten werkbanken worden de technische topprestaties uit de periode toe-

I

36

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

vorm en gebruik De grondtrek van het museum is volkomen symmetrisch en heeft de vorm van een drieledig klaverblad, waarvan de lusbewegingen samen een eindeloze loop maken.

Rond een atrium ondersteunen drie kerntorens de negen niveaus, die vanuit deze grondvorm met elkaar zijn vervlochten. De hoogteverschillen tussen de horizontale plateaus worden overbrugd via hellingbanen. De samensmelting resulteert in één doorlopend vloervlak. De geplooide betonstructuur is bekleed met een huid van aluminium en glas.

De inhoud van de tentoonstelling en de manier waarop de bezoeker zich door het gebouw beweegt, hangen sterk samen. Wellicht nog belangrijker is de wijze waarop de benadering van de tentoongestelde objecten is geënsceneerd. De bezoekers betreden iedere toonzaal vanaf het hoogste punt. Dit biedt hun een compleet overzicht. Bij hun afdaling in de doorlopende ruimte worden ze om de objecten heen geleid. In de tijd die het afdalen in beslag neemt, krijgen ze een algemene indruk van wat ze even later in detail kunnen bestuderen.

De twee tentoonstellingsroutes zijn helder van elkaar onderscheiden. Dit is te danken aan het inzicht van de ontwerpers dat een oppervlak twee afzonderlijke zijden vertegenwoordigt. Doordat het enkelvoudig oppervlak tot een ruimtelijke structuur geplooid wordt, ontstaan twee soorten ruimtereeksen. De serie collectiekamers baden in het daglicht, want de gevel bestaat volledig uit glas. Ze bieden

Het nieuwe Mercedes-Benz-Museum van UN Studio

gelicht. De bezoekers die een audioguide gebruiken, zullen merken dat in elke ruimte achtergrondgeluid het sfeerbeeld van de periode weergeeft.

Het alternatief voor de chronologische route leidt de bezoeker langs een thematisch georganiseerde tentoonstelling. In de collectiekamers zijn de voertuigen verzameld op grond van hun gebruik. In plaats van het besef in een museum te verkeren met de bijbehorende distantie tot de objecten overheerst hier het gevoel van de dagelijkse omgang met auto’s: de bezoeker beweegt zich tussen de ogenschijnlijk wanordelijk geparkeerde voertuigen. Elke collectiekamer is gewijd aan een ander thema: reizen, vrachten, hulpdiensten, beroemdheden en helden. De tentoonstellingsruimtes, tijdelijk ingericht, tonen van alles: van reguliere autobussen tot en met het pausmobiel van Johannes Paulus II en zijn.

Doordat beide trajecten naadloos met elkaar zijn verweven, kan tijdens de afdaling in het museum op elk moment een andere route worden gevolgd. Beide routes eindigen gezamenlijk in een overweldigende setting met het thema ‘races and records’. Hier hangen de snelste modellen die het merk heeft voortgebracht tegen een strip asfalt als schilderijen aan de muur. Langzaam verandert de asfaltstrip tot een curvebocht waarin een indrukwekkende uitstalling van klassiekers opgesteld zijn. Hier lijken de fameuze Silverarrows in achtervolging op de meer recente racemodellen uit de ‘formule 1’-klasse in een race naar de toekomst.

project belicht

JVO

H

nummer 3 - juli 2006

37

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

O

J

toeschouwer beweegt rondom de geschiedeniskamers op de chronologische route naar beneden

K

natuurlijk verlichte interieur van een collectiekamer

L

start van de tentoonstelling 'races and records'

M

doorzicht op lichte collectiekamer [boven] en donkere geschiedenisroute (onder)

niveau 1

J

38

architectenweb magazine

niveau 5

project belicht

niveau 9

K

L

M

nummer 3 - juli 2006

39

Het nieuwe Mercedes-Benz-Museum van UN Studio

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

de bezoekers een panoramisch blikveld op het naburige infralandschap. Het circuit van de geschiedeniskamers is daarentegen in het donker gehuld. De ruimtes functioneren als kleinschalige amfitheaters. Vandaaruit is enkel oriëntatie op en door het atrium mogelijk. Dit levert prachtige zichtlijnen op in de spectaculaire ruimtelijkheid van de betonstructuur.

zijn alle tentoonstellingsruimtes in het museum kolomvrij.

De overspanningen die hiervoor noodzakelijk zijn, reiken tot aan 33 meter. De belastingen zijn daarbij niet gering gezien de vrachtauto’s en autobussen die op sommige vloeren zijn verzameld.Wat het gebouw zo ingewikkeld maakt, is dat de meest complex gevormde elementen tegelijk de meest essentiële onderdelen van de constructie zijn.

Vanaf de start was duidelijk dat de realisatie van het prijsvraagontwerp de deelnemende partijen zou dwingen tot het uiterste van hun kunnen. Desondanks committeerden alle betrokkenen zich aan de spectaculair geometrie, zoals die door UN Studio was neergelegd. Meer dan 200 bedrijven namen deel aan het bouwproces en communiceerden met meer dan 35.000 werktekeningen. Toch is het gebouw in een verassend korte tijd tot stand gekomen. Het uiterst complexe bouwwerk is in slechts drie jaar tijd uitgevoerd in een staat die grenst aan het perfecte. Vanuit beroepseer en professionele deskundigheid werden technische problemen geslecht. Een goed voorbeeld is de kunstmatig opgewekte cycloon, die bij brand rook onttrekt aan de tentoonstellingsruimten. Door die technologische innovatie is er geen behoefte aan een rookcompartimentering, die het concept van de eindeloze ruimte zou hebben doorbroken.

constructie en innovatie Denken in individuele elementen is vermeden ten gunste van het grote gebaar. UN Studio streeft naar wat zij een ‘inclusieve organisatie’ noemt: een integraal ontwerp waarin tijd, gebruik, circulatie, constructie en alle andere systemen samensmelten. Alle onderdelen komen op hetzelfde moment tot stand. Dat wil zeggen dat er geen tijdverschil of ruimtelijk onderscheid bestaat tussen constructie en interieuren dat de technische installaties zijn opgenomen in de betonnen structuur.

In het museum komen geen rechte hoeken voor. Het onderscheid tussen verticale wanden en horizontale vloeren is nergens precies te bepalen en wordt opgevangen door de meest spectaculaire innovatie in het bouwwerk: de ‘twist’. Feitelijk is het zelfs onmogelijk om te spreken van negen niveaus. Vrijwel elk element heeft unieke afmetingen en beschikt over een afwijkende hellingshoek.

Naast de dubbelgekromde vlakken zijn ook minder in het oog springende constructieve uitdagingen aan de orde. Zo

architectuur en merk Vanaf de eerste werken is het moeilijk om uit de architec-

N

proefopstelling: één op één prototype van de zogeheten 'twist'

O

in de inclusieve architectuur vallen betonstructuur en technische voorzieningen samen

N

40

O

architectenweb magazine

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Opdrachtgever DaimlerChrysler Immobilien (DCI) GmbH

Ontwerp UN Studio, Amsterdam (www.unstudio.com)

Projectarchitecten Ben van Berkel, Caroline Bos en Tobias Wallisser

Tentoonstellingsconcept HG Merz, Stuttgart

Interieurontwerp UN Studio met Concrete Architectural Associates, Amsterdam

Oplevering mei 2006

Bruto oppervlakte Het nieuwe Mercedes-Benz-Museum van UN Studio

tuur van UN Studio een taal te destilleren. Kenmerkend is echter de overduidelijke fascinatie voor het spel met lijnen: recht, scheef, gebogen, asymmetrisch gekromd. Het recente werk is meer coherent. Lijnen zijn oneindig geworden. Nergens in het beeld, of in het gebruik worden lijnen afgebroken. Lijnen doven uit, smelten in vlakken en duiken weer op. In bureaujargon heet dit een uitgebreidere capaciteit van continuïteit. Dode punten bestaan niet in projecten die worden gekenmerkt door het eindeloze. De lijn die de bezoekers van het museum volgen, valt samen met de vorm van het gebouw: die wordt muur, plafond en dan een ruimte. Zo verdwijnt het onderscheid tussen lijn, vlak en volume.

De geavanceerde geometrie is een synthese van structurele en programmatische organisatie. De routing in het museum is onverwacht eenvoudig voor een complex ogend gebouw. Bezoekers volgen een natuurlijke route naar beneden, waarvan de richting bij twijfel wordt ingegeven door de zwaartekracht. Deze ogenschijnlijke complexiteit is niet zonder reden. De organische wijze van bewegen in het gebouw wordt in het gevelbeeld zichtbaar gemaakt.

Het gebouw verschijnt als een compacte sculptuur: geconstrueerd als een viaduct en gematerialiseerd als een auto.

Die uitdrukking dient het doel van het gebouw, dat gaat over het samenspel tussen technologie en ontwerp. Als geen ander is UN Studio in staat gebleken het merk Mercedes Benz in een gebouw te personificeren.

34.000 m2

Stichtingskosten € 150.000.000,-

Adviseur constructie Werner Sobek Ingenieure, Stuttgart

Adviseur geometrie Arnold Walz, Stuttgart

Adviseur klimaat Transsolar Energietechnik, Stuttgart

Aannemer ARGE Neues Mercedes-Benz-Museum Züblin/Wolff & Müller, Stuttgart

www.architectenweb.nl - wwwpagina n7503

gerelateerd op www.architectenweb.nl projectportfolio UN studio

projectportfolio UN studio

multimedia

Park & Rijntoren Arnhem

Battersea Weave Kantoren, London

Bouwfilm

De twee kantoortorens vormen in het stationsgebied van Arnhem een architectonische geheel met de door UN Studio ontworpen transferhal en de omliggende horizontale bebouwing. De verschillende bouwmassa's zijn als het ware geïntegreerd in het stadslandschap van Arnhem. wwwpagina p4449

De beperkte oppervlakte van de locatie vereisten de introductie van interne vides om daglichttoetreding mogelijk te maken. De rotatie van verdiepingen rond een aantal draaipunten met een extern dragend frame maakt een kolomvrije kantoorverdieping mogelijk. wwwpagina p4454

Interessant filmpje dat is opgebouwd uit momentopnames tijdens de bouw. Het filmpje brengt de complexiteit en de bouwwijze van het museum verhelderend in beeld.

nummer 3 - juli 2006

wwwpagina n7493 41

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

9

8

US

UR

I E F V I RTU

N E O LINE

TO

Rijke gevelarchitectuur

EL

INC

project belicht

n7

5

L

Kantoorgebouw Zilverparkkade Lelystad door RenĂŠ van Zuuk architekten door Kirsten Hannema, fotografie RenĂŠ van Zuuk A

42

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

B

Het is moeilijk om het werk van René van Zuuk onder een noemer onder te brengen. Misschien heeft het ermee te maken dat zijn bureau opdrachten krijgt met zeer uiteenlopende programma’s: wonen, werken, sport, cultuur, infrastructuur. Zelf zegt Van Zuuk bewust een ontwerphouding te hanteren gericht op het ‘eigen’ karakter van de verschillende projecten. Die specificiteit maakt hij financieel haalbaar door standaardsystemen en -structuren zodanig te bewerken dat een nieuw beeld ontstaat. De modificaties resulteren veelal in het gebruik van organische vormen zoals in de constructie van zijn eigen woonhuis – en eerste bouwwerk – Psyche in Almere en een aantal blob-achtige gebouwen, zoals het ARCAM paviljoen in Amsterdam en het woongebouw The Wave in Almere. Tot nog toe werd die eigenheid – ook te omschrijven als sculpturaliteit – van de bouwwerken steeds verder versterkt doordat ze vrijwel allemaal als losse objecten in hun omgeving staan. De opgave voor het kantoorgebouw aan de Zilverparkkade in Lelystad mag daarom voor Van Zuuk een nieuwe uitdaging genoemd worden: het gebouw staat ingeklemd tussen twee andere panden en het is – zijn eerste – doos.

C

Het project Zilverparkkade maakt deel uit van de facelift die het centrum van Lelystad momenteel ondergaat. In 2001 is door West 8 een masterplan gemaakt om de hoofdstad van de provincie Flevoland, in navolging van kleine broer Almere, een echt centrum te geven, dat wil zeggen met een verdichte stedenbouwkundige structuur en een gevarieerder programma. Beide doelstellingen komen tot uitdrukking in het project dat bestaat uit twaalf kantoor- en appartementgebouwen van gemiddeld acht verdiepingen.

De kade wordt bebouwd volgens het zogenaamde grachtenmodel: alle panden zijn verschillend en ook door verschillende architecten ontworpen, onder wie Erick van Egeraat, Meyer en van Schooten, SeArch, de Zwarte Hond en XX architecten.

De gevel was het enige architectonische middel waarmee zij het gebouw identiteit konden geven en zich van elkaar konden onderscheiden. Meyer en Van Schooten opteerden uiteindelijk – net eerder dan Van Zuuk – voor het hoogste gebouw. De reden daarvoor is niet alleen dat hun gebouw nu boven de andere uittorent, maar dat zij daarmee het meest profiteren van het uitzicht vanaf de bovenste verdie-

A

Detail van de zuidgevel met verdiepingshoog gevelpaneel

B

Zicht vanuit het Zilverpark in het zuidoosten richting stationsgebied

C

De zonering van plattegrond en constructie is zichtbaar in de gevel

nummer 3 - juli 2006

43

Kantoorgebouw Zilverparkkade Lelystad door René van Zuuk architekten

Heel simpel gezegd luidde de opdracht voor dit kantoorgebouw in Lelystad: “Realiseer een zo groot mogelijk verhuurbaar oppervlak binnen een gebouw met een opvallende uitstraling. René Van Zuuk’s oplossing is veel meer dan een mooi behangetje rond zoveel mogelijk vierkante meters. Hij ontwierp een gelaagde gevel die iets vertelt over de locatie, het gebruik van de ruimten erachter en het bouwen zelf.

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

D 5

3 3

1

2

4

1

1

kantoorruimte

2

pantry

3

toiletten

4

lift

5

trappenhuis

6

glazenwasbalkon

pingen richting het westen, waar je over de stad tot aan het IJsselmeer kan kijken. De voorgevels aan de zuidzijde bieden echter allemaal een aantrekkelijk beeld van het levendige Zilverpark, waar net een nieuwe skatebaan is aangelegd.

Omdat het uitzicht de belangrijkste kwaliteit van de locatie is, is de gehele zuid- en westgevel (op de bovenste twee verdiepingen) van vloer tot plafond uitgevoerd in glas.

Daarvoor is een tweede gevel gehangen, die alleen de extra hoge plint vrijlaat, waardoor als vanzelf een entreepartij is ontstaan. Aanleiding voor de extra gevel waren de benodigde glazenwasserbalkons, die vanuit het stedenbouwkundig masterplan ongewenst waren als uitstekende of inspringende elementen. De balkons zijn tussen de twee gevels geplaatst en voorkomen brandoverslag, zodat er geen speciaal brandwerend glas nodig is.

De gevel is vormgegeven als een netwerk van betonnen takken. Van buiten gezien vormen die takken een doorlopend patroon. Wanneer je het gebouw nadert, valt het uiteen in een grid van donkergrijze betonnen frames waarop de lichtere takkenstructuur is bevestigd. De frames gaan ter plaatse van de oostelijke zijgevel over in eveneens betonnen gevelplaten in dezelfde kleur als de frames,

6

E

44

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

waarop de takken in reliëf zijn aangebracht. Aan de achterzijde kun je het patroon in gedachten doortrekken, maar zijn de takken weggesnoeid tussen de borstweringen.

Voor de ramen zorgen de balustrades (de doorvalbeveiliging voor de glazenwasser) ervoor dat het reliëf in de gevel doorloopt. Het gebouw splijt vervolgens verticaal in tweeën. De kloof brengt enige spanning in de eenvoudige compositie en geeft zicht door het hele gebouw op het park. Tegelijkertijd laat de gevel hier de opbouw van de plattegronden zien. Langs de oostelijke zijgevel, waar geen uitzicht is, zijn de technische ruimten, lift, toiletten en pantry ondergebracht; de westzijde is de vrij indeelbare kantoorruimte. Daartussen is een verkeerszone die aansluit op een in de spleet gelegen balkon dat naar het brandtrappenhuis leidt. Deze oplossing is één van de middelen die is ingezet om zoveel mogelijk verhuurbaar oppervlak te realiseren: het brandtrappenhuis vervangt het anders noodzakelijke tweetal vluchttrappenhuizen.

Het belangrijkste onderdeel van dit project was het uitwerken van het patroon in de gevel. Het is een zoektocht geweest naar een motief dat voldoende abstract was om tijdloos te zijn. De structuur is voldoende wijdmazig om doorzicht te bieden en de repetitie erin is niet zichtbaar, zodat de gevel een geheel blijft. Daardoor en doordat het

project belicht

Het interessante van de gevel is dat die binnen een totaal andere ruimtelijke ervaring teweeg brengt dan buiten. De betonnen begroeiing geeft een gevoel van bescherming en fungeert als een filter tussen de binnenwereld van het kantoor en de landelijke stedelijkheid van de polder.

Tegelijkertijd zorgt deze structuur ervoor dat de ruimten in het gebouw duidelijk voelbaar een deel van het grotere geheel zijn. Tussen de twee gevels ontstaat aan beide zijden een steeds wisselend spel van schaduw en licht: op de takken zelf, op het glas erachter en op de vloeren in de kantoren.

Het gevelpatroon is uitgewerkt tot een zelfdragend frame dat met behulp van één mal gemaakt is. Door de keuze voor robuust materiaal kon de detaillering tussen de

D

Plattegrond 1e tot en met 6e verdieping

E

Op de bovenste twee verdiepingen loopt de verdiepingshoge glazen gevel door om de hoek

F

Het takkenpatroon loopt in de noordgevel door als een reliëf op de gevelplaten

G

De achtergevel is over de volle hoogte gescheiden door de plaatsing van vluchtbalkons naar het externe trappenhuis

F

nummer 3 - juli 2006

Kantoorgebouw Zilverparkkade Lelystad door René van Zuuk architekten

gevelpatroon rondom doorloopt, manifesteert het gebouw zich als een object – en sluit het dus ondanks het verschil in vorm en positie aan op Van Zuuks eerdere werk. Dat was overigens niet zijn opzet. De keuze om het patroon om de hoek door te zetten, komt voort uit het feit dat beide buurpanden ten opzichte van het gebouw verspringen.

Daar waar de zijgevels elkaar ontmoeten, ontstaat een ‘botsing’ tussen de volledig ingepakte, sculpturale doos die zich losmaakt van de aangrenzende gebouwen.

G

45

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

frames onderling en op de hoeken ook grof uitgevoerd worden zonder dat het doorlopende effect van het patroon verstoord wordt. Bovendien is beton een duurzaam materiaal dat weinig onderhoud vraagt; als het aan Van Zuuk ligt zal enige vervuiling of algengroei op de takken de gevel zelfs nog rijker maken.

Ontwerp René van Zuuk architekten BV (www.renevanzuuk.nl)

Architecten René van Zuuk, Kersten Scheller

Opdrachtgever Develop-Havelte, Lelystad

Oplevering

Het integraal nadenken over de architectonische vorm, de constructie en het daadwerkelijke maken en onderhouden van het gebouw is voor René van Zuuk, die aan de Technische Universiteit van Eindhoven is afgestudeerd in de richting productietechnologie, een tweede natuur. Voor een architect is dat een eigenschap om te koesteren. Op dit moment werkt hij zelf als hoofdaannemer aan de uitvoering van het ontwerp voor zijn tweede eigen huis, genaamd Project X, dat naast het eerste wordt gebouwd.

Het wordt Van Zuuk’s tweede doos en de natuurstenen gevel krijgt een bladerpatroon in drie richtingen.

april 2006

Bruto oppervlakte 1867 m2

Bruto inhoud 6620 m2

Bouwkosten € 1.750.000,-

Bouwkundig aannemer Ter Steege, Rijssen

Advies constructies Van Rossum, Almere

Stedenbouwkundig masterplan West 8, Rotterdam

www.architectenweb.nl - wwwpagina n7502

gerelateerd op www.architectenweb.nl bouwproduct

multimedia

Prefab sierbeton

Balusterloze lamellenhekken

Virtuele tour

Sierbetongevels kunnen als enkelvoudige bladen of als sandwichelementen worden uitgevoerd. De zeer uiteenlopende verschijningsvormen kunnen worden bereikt met natuurlijke toeslagmaterialen, maar ook is het mogelijk kleurstoffen aan de betonmortel toe te voegen. Westo Prefab Betonsystemen, Coevorden wwwpagina bp7338

De balusterloze lamellenhekken van Broeze geven een traphal een open beeld. Doordat ook een handleuning ontbreekt, ogen ze rustig en zijn ze flexibel qua vorm. De trapbomen bestaan uit een ongelijkzijdige koker Broeze, met tredenconsoles.

Nijverdal

Laat u ook digitaal rondleiden op architectenweb.nl. Uw virtuele bezoek aan de Zilverparkkade biedt u de mogelijkheid het plangebied en het gebouw in alle richtingen te bekijken!

wwwpagina bp7340

wwwpagina n7598

EL

N E O LINE

TO 9

8

US

UR

INC

L

46

I E F V I RTU

bouwproduct

n7

5

architectenweb magazine

H

project belicht

Kantoorgebouw Zilverparkkade Lelystad door René van Zuuk architekten

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Uitzicht vanuit de zuidgevel over het Zilverpark

gerelateerd op www.architectenweb.nl, René van Zuuk Architecten projectportfolio

projectportfolio

portret van…

Blok 16, Almere

Paviljoen, Roosendaal

René van Zuuk

Blok 16 maakt deel uit van het masterplan van OMA voor het nieuwe stadscentrum van Almere. Het blok reageert op twee aanwezige condities: het opbollende uiteinde markeert de ingang van de haven. Het andere vlakke uiteinde sluit aan bij de orthogonale structuur van de naastgelegen glazen woontorens. wwwpagina n5988

Het paviljoen is gemodelleerd naar het plein waarop het staat en dat het in tweeën verdeelt. Aan de grote zijde is het naar beneden gedrukt om een vloeiende overgang naar de open ruimte te creëeren. De ontstane ‘kreukels’ in het dakvlak lopen op richting het kleinere, drukkere gedeelte van het plein. wwwpagina p4455

René van Zuuk wilde als kind constructeur worden, ziet de toekomst rooskleurig in, vindt de afwisseling het leukste aan zijn werk en vult zijn dagen het liefst met maquettes maken.

nummer 3 - juli 2006

wwwpagina n7521 47

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

H

H

Op het gevelaanzicht is goed zichtbaar dat er maar gebruik is gemaakt van 2 typen betonelementen

I

Mal prefab betonelement

J

In de fabricagehal is de schaalgrootte van de elementen goed zichtbaar I

48

J

architectenweb magazine

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

1

2

4

5

6

De ruimte tussen de kozijnen en prefab betonelementen fungeert als glazenwas balkon

7

8

10

9

11

3

4 5

nummer 3 - juli 2006

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

dakbedekking isolatie prefab beton element aluminium kozijn verlaagd plafond prefab beton gevel element cement dekvloer druklaag houten stelkozijn houten vlonder RVS anker 49

Kantoorgebouw Zilverparkkade Lelystad door RenĂŠ van Zuuk architekten

3

N E O LINE

5

US

99

UR

I E F V I RTU

EL

TO

L

Wilder wonen

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

INC

project belicht

n7

Bosvilla’s Almere door Onix

door Jacob Voorthuis, fotografie Jeroen van Oostveen A

50

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

Comfortabel genesteld tussen de populieren van Almere Buiten, vertegenwoordigen de Bosvilla’s van het Groningse bureau Onix een bijzonder experiment in het wonen in Nederland. Hier worden de vaak overgevoelige grenzen tussen openbaar en privé, beeld en gebruik door een intelligente verkenning van de beperkingen van het klimaat, de mogelijkheden van de materialisering en een markant hoogteverschil grondig onderzocht en blijvend verlegd.

Een Hollandse lucht: grootse donkere wolken waarachter het zonlicht hier en daar doorschijnt, het platte polderlandschap krijgt zo zijn diepte. Almere Buiten is een gigantische vinexwijk temidden van de populieren. Iedere architect heeft zo z’n straat, blok of buurt vormgegeven. Vanaf de A6 wordt het geheel dramatisch aangekondigd door de Rooie Donders van Liesbeth van der Pol. Daarvoorbij parkeren we bij de vernuftig doordachte Groeiwoningen van Laura Weeber. Het wonen hier is vooral wild in de zin van feestelijk, kleurrijk en anders. We wandelen richting de nieuwe Stripheldenbuurt langs het water. Op de Maarten Toonderlaan worden 36 bosvilla’s opgeleverd van het Groningse architectenbureau Onix. Bij de woningen aangekomen moet je twee keer kijken. De eerste keer om te zien wat je ziet en de tweede keer om het tot je door te laten dringen. Hier is het wonen wilder. Niet zozeer als beeld, of in termen van aanpassingsmogelijkheden, maar in de zin van een vreemd soort pioniersgevoel.

Los op het zuidwesten georiënteerd staan verschillende stroken van soms drie, soms vijf huizen op een rij, aaneengeregen door een hoog zadeldak en een diepe, overdekte veranda, zwevend gemonteerd boven op een terp temidden van populieren. Een eigen ranch in de polder. Je waant je héél even héél ergens anders, maar je weet niet precies waar. Huizen op terpen kennen we natuurlijk wel in Nederland en veranda’s kom je steeds vaker tegen.

Vroeger werden die vooral gereserveerd voor badplaatsen en het soort huizen waar het vluchtige zomerse wonen de hoofdrol speelt. Daar ligt de uitdaging van een veranda: om de zomer uit te buiten zonder de winter in de weg te staan.

En gedurende de zomer is ook in Nederland een veranda een genot. Mensen leven buiten, ze roepen hun buren en passanten toe met een groet, de openbare ruimte wordt beheerst door de kabbelende sfeer van zacht gefilterde conversaties, nu en dan gelach, en dat allemaal doorkruist door intensief spelende kinderen. Door de veranda krijgt de straat, of het gebied waar het op gericht is, diepte, en

Bosvilla’s Almere door Onix

B

C

D

A

Zicht op de terpen met de villa’s vanaf het Zuiden. Het pad leidt naar de kinderspeelplaats. Op de achtergrond staat een voorbeeld van een rij van vijf huizen

B

Zicht op de villa’s gerangschikt rond de centrale openbare tuin met kinderspeelplaats. De foto is genomen vanaf het slaapkamerbalkon op de 2e etage

C

De veranda is zwevend op de terp gemonteerd. Ook de uitkragingvan de oostelijke gevel is hier goed zichtbaar

D

Situatie

nummer 3 - juli 2006

51

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

5

4

3 2

6 4

1

7

begane grond

1e verdieping

1

opstelplaats auto('s)

7

keuken

2

entree

8

slaapkamer

3

toilet

9

badkamer

4

bergruimte

10 overloop

5

werkkamer

11

6

woonkamer

dan vooral in sociale zin. Het wordt een zelfregulerend mechanisme van interactie. Het klimaat moet er natuurlijk wel bij passen, anders worden de kamers die aan de veranda grenzen alleen maar donker en dat van de herfst tot en met de lente, wanneer het wonen in Nederland toch vooral binnen gehouden wordt...

De veranda’s van deze bosvilla’s zijn diep, gemaakt van goudbruin larikshout en zorgvuldig afgewerkt. Forse vierkante kolommen ondersteunen een eenvoudige ligger, waarop de balken van het schuine dak rusten als lange wimpers. Om te voorkomen dat de aangrenzende kamers donker worden is er voorzichtig omgesprongen met ramen. In het dak van de veranda zijn smalle stroken met glas uitgespaard, zodat het licht ook direct de woonkamer binnenkomt. Het spel met hoogtes wordt vanuit het interieur voortgezet. De vloer van de woonkamer ligt 60 cm hoger dan de veranda. Zo speelt het dak van de veranda een grote rol in het uitzicht vanaf de woonkamer, maar dat is allerminst storend, vooral niet omdat het uitzicht als het ware van onderen weer wordt aangevuld door de hoogte van de terp vanwaaruit men de beboste omgeving kan bekijken.

Een aantal huizen wordt al bewoond. De sfeer is er goed.

Mensen zijn bezig hun woning in gebruik te nemen. Ze zagen en hameren erop los en discussiëren met elkaar over de beste aanpak. De voorwaarden voor dit hartelijk gebruik van de openbare ruimte zitten besloten in de vorm en opzet van de wijk. Goede sociale omgang wordt immers vooral gewaarborgd door mensen die er waarde aan hechten het contact met de buren goed te houden.

Een kwetsbare doch leefbare balans tussen privé en openbaar stimuleert dat en maakt van het wonen een activiteit 52

zolder

in letterlijke zin: een samenleven. Hier is sprake van een project waarbij de precieze grens tussen het openbare leven en het privé leven op een sympathieke manier ondervraagd wordt. Het risico bestaat natuurlijk wel degelijk dat de mensen hun tuintje gaan omheinen met schuttingen, en dan is dat gemeenschapsgevoel weg en zullen de dichte schuttingen op de terpen zeer vreemd aandoen.

De veranda zal dan niet meer zichtbaar zijn van buiten af.

De ranch wordt zo een fort en die zijn per definitie niet echt uitnodigend. Maar het lijkt erop alsof de nodige voorwaarden zijn geschapen om dergelijke vormen van privatiseren te voorkomen. Het uitzicht vanaf de terpen is immers royaal en aantrekkelijk. Men zou wel gek zijn om dat te verkwanselen. Misschien moeten we ons even herinneren dat het Nederlandse woord privé afstamt van het Latijnse werkwoord privare, hetgeen stelen betekent. Die afkomst mogen we ons wel eens voorhouden als we aan schuttingen denken.

Lopen we om het gebied heen, dan blijkt het gedachtegoed dat ten grondslag ligt aan dit ontwerp over meer te gaan dan uitsluitend een vertaling van een veranda naar het Nederlandse klimaat. Het subtiele spel met hoogteverschillen wordt aan de noordoostelijke kant ingezet om de aankomst met de auto en de binnenkomst van het huis

E

Gezicht van twee bosvilla’s langs het water vanaf het noorden

F

Zicht vanaf de veranda. Goed te zien zijn de “wimpers”, de dakuitsparingen en hoogteverschillen tussen woonkamer, veranda en het uitzicht

G

Detail van de uitkraging aan de oostkant en de gevel. De belijning komt in ritme mooi overeen met de maatvoering van de ramen

architectenweb magazine

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

8

8 10

8

11

9

2e verdieping

3e verdieping

Taco Huese

Bosvilla’s Almere door Onix

E

F

nummer 3 - juli 2006

G

53

project belicht

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

goed te integreren. Doordat de auto wordt geparkeerd aan de voordeur onder een forse uitkraging van de eerste verdieping, overheerst het beeld van de auto niet in het openbare gebied en dat is, laten we even eerlijk zijn, zonder meer een goede zaak. Staat er geen auto dan wordt die ruimte dankbaar als buitenwerkplek in gebruik genomen.

Vanaf de zijkant is duidelijk te zien hoe de huizen zijn opgebouwd. De begane grond van ieder rijtje, waar de ingang, de berging en de hobbykamer zijn gesitueerd, vormt een smalle strook die net over de helft van de totale diepte van het gebouw in beslag neemt opneemt. Bovendien ligt deze verdieping grotendeels verborgen in de terp en oogt daardoor veeleer als een souterrain. De eerste verdieping, tezamen met de veranda gedraagt zich daardoor als een kraag die zich om het volume heen wikkelt. Het meest oostelijk gelegen hoekhuis in het rijtje gebruikt de kraag voor een uitbouw. Hierin is een grotere eetkeuken geplaatst. De andere huizen hebben aan deze kant een ruim balkon. Ondanks het balkon oogt deze kant veel dichter. Met name het net genoemde hoekhuis presenteert vanaf het noorden een vrijwel dichte gevel met aan het oosten een uitkragende dakrand die bedoeld is om de kille noordoostenwind enigszins te temmen. De ramen van de overige huizen in het rijtje ogen klein, maar zijn in een

speels ritme opgenomen in het verticale lijnenspel van het gevelbeeld.

De gevels ogen behaaglijk en elegant als de wanden van een statige schuur. Verticale stroken grijs cementvezelplaat (geen fratsen) worden afgewisseld met regels van een diep bruin cederhout. Het dak is groot en dominant, de balkons van de slaapkamers op de tweede verdieping zijn erin uitgesneden en de rode dakpannen liggen er als een tapijt overheen. De brede rand met goot die overblijft, is afgewerkt in aluminium dat zo nu en dan een zonnestraal opvangt en het geheel doet schitteren. Het beeld van de wijk wordt sterk bepaald door de richting vanwaar men het project benadert. En ieder perspectief biedt een verassing die, bij nadere inspectie, op een goed gefundeerde beredenering berust. Dat is natuurlijk allemaal goed en wel, maar uiteindelijk is er bij woningbouw eigenlijk maar één vraag die er echt toe doet. Een vraag die alle andere mogelijke vragen overbodig maakt, namelijk: zou je er zelf willen wonen? Het antwoord op die vraag levert uiteindelijk het ultieme oordeel, vooral omdat het wonen altijd sterk aan een persoonlijke smaak gebonden is en mensen tegenwoordig uit een ruim aanbod kunnen kiezen. Niettemin, voor wat het waard is, is mijn antwoord op die vraag zonder meer bevestigend.

gerelateerd op www.architectenweb.nl bouwproduct

multimedia

Zinken dak- en gevelbekleding

Sidings

Virtuele tour

De voorbewerkte geprofileerde banen hebben een stucco gehamerd of glad aluminium oppervlak en hebben een speciale oppervlakte-behandeling ondergaan. Deze behandeling gaat de natuurlijke schittering en reflectie van aluminium tegen en geeft het product een mattere uitstraling. Hafkon B.V. wwwpagina bp6987

SIDINGS zijn vezelcementstroken met een houtnerfstructuur. De stroken worden enkelgeperst en geautoclaveerd. De beeldzijde wordt voorzien van een cederhoutstructuur en kunnen worden afgewerkt met diverse coatings naargelang dekkende kleur of natuurlijke basiskleur.

Eternit B.V. wwwpagina bp3165

Laat u ook digitaal rondleiden op architectenweb.nl. Uw virtuele bezoek aan de Bosvilla’s van Onix biedt u de mogelijkheid het plangebied en de woningen in alle richtingen te bekijken!

EL

N E O LINE

TO

INC

L

wwwpagina n7599

5

US

99

UR

54

I E F V I RTU

bouwproduct

n7

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

project belicht

Opdrachtgever NCB Projectrealisatie BV, Harderwijk

Ontwerp Onix, Groningen (www.onix.nl)

Ontwerpteam Haiko Meijer, Siert Willem Helder, Alex van de Beld

Projectteam Siert Willem Helder, René Harmanni, Klaas Pieter Lindeman, Fadi Alnajar

Oplevering april-juni 2006

Bruto oppervlakte 36 woningen: 5.200 m2

Bruto inhoud 36 woningen: 17.600 m2

Adviseur constructie Goudstikker – de Vries Almere b.v.

Aannemer

www.architectenweb.nl - wwwpagina n7412

Gezicht langs de oostelijke gevel van het gebouw vanaf de veranda. De route loopt links de terp af naar beneden en rechts naar de keukendeur

gerelateerd op www.architectenweb.nl, Onix projectportfolio

projectportfolio

portret van…

Schuur, Haarlem

DogmA house Leeuwarden

Haiko Meijer

Deze schuur naast een bestaand woonhuis in het Haarlemmer landschap moet dienen voor alle functies die niet meer in het bestaande huis passen. De drie gaten in het verder totaal uit hout bestaande gebouwtje bepalen de sfeer en zorgen voor uitzicht naar de hemel of over het lommerijke landschap. wwwpagina p4457

In de wijk Zuiderburen in Leeuwarden is een vrijstaand huis gebouwd geïnspireerd op de DogmA regels. Het ontwerp en alle details zijn specifiek voor dit huis gemaakt.

De gevels zijn het gevolg van de plattegronden en andersom.

De definitie van architectuur is volgens Haiko ‘Het zoeken en ervaren van ruimte’. Hij werkt het liefst met zeer betrokken, gekke, bezeten, opdrachtgevers’, heeft geen favoriete kleur: ‘als de kleur zich vanuit het materiaal aandient is het bijna altijd mooi’ en heeft als motto ‘Nait soez’n moar doun.’ wwwpagina n7522

nummer 3 - juli 2006

wwwpagina p4456

55

Bosvilla’s Almere door Onix

Bouwbedrijf Joustra b.v., Lelystad

project belicht 1

scharnierkap

2

OVH keramische pan

3

aluminium felsbanen

4

lariks liggers 59 x 171 mm

5

lariks kolommen 200 x 200 mm

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

1

6

geprofileerde bilinga terrasdelen 28 x 145 mm

7

betontegels 300 x 300 mm op tegeldragers

8

240 mm breedplaatvloer

9

50 mm afwerklaag

2

10 stalen convectorput 11

prefab betonwand 200 mm + isolatie

12 ge誰soleerde kanaalplaatvloer 200 mm 13 HSB wand + verticale western red cedar delen 14 isolatie + bilinga delen

3

3

4 7

8

9

5

10

6

11 12

56

9

architectenweb magazine

project belicht

Bosvilla’s Almere door Onix

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

3

3

14

13

nummer 3 - juli 2006

57

projecten kort

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Projecten kort

Daria Scagliola

Van alle projecten in deze rubriek vindt u meer informatie op www.architectenweb.nl. U vindt deze door het bijbehorende wwwpagina nummer online in te typen. door: Eric Frijters

Winkelgebied Spazio Zoetermeer is uit zijn centrum gegroeid. Precies tien jaar geleden moest een nieuw stedenbouwkundig plan (OMA, 1996) de stedelijke uitstraling van Zoetermeer versterken en het stadshart vergroten, zodat het weer voldoende capaciteit heeft voor het aantal inwoners. Het plan is een voorstel om het centrum uit te breiden in zowel de westelijke als de oostelijke richting. De centrumuitbreiding aan de westzijde is inmiddels gereed gekomen. Tussen het oorspronkelijke centrum en de openbaarvervoerknoop Centrum West realiseerde de Architekten Cie. een stedelijk ensemble. Het nieuwe winkelcentrum Spazio is door de dynamische programmamix van winkelen, wonen, werken en horecavoorzieningen een belangrijke aanvulling op het bestaande stadscentrum van Zoetermeer. Door de strategische ligging heeft het bovendien een belangrijke poortfunctie voor het gebied.

De gehele ingreep is gevat in een compact carré van één hectare. De eerste twee niveaus hebben een extra verdiepingshoogte en zijn bestemd voor winkels. Een promena-

de doorsnijdt het winkelgebied en sluit direct aan op de omliggende winkelstraten van het stadshart. Boven op die commerciële schijf zijn op de hoeken drie woontorens en een kantoorgebouw gesitueerd. Een maximum aan dynamiek is bereikt door zoveel mogelijk geveloppervlak, inclusief het winkeldek, te activeren. De buitengevels bevatten de entreehallen van de woningen, een strook baliekantoren, het woonservicecentrum en winkels.

In het midden van het plangebied zweeft een opvallende, cirkelvormige ‘ufo’: het beeldmerk van Spazio. Het smeedt het doorsneden carré op een hoger niveau weer aaneen.

In de ufo, hoog boven het winkelend publiek, is een fitnesscentrum gehuisvest. Op het dak van het winkelcentrum is naast het fitnesscentrum ruimte gereserveerd voor sport en recreatie. Hopelijk – voor de bewoners van de woontorens – is het al in de nabije toekomst nodig om die ruimte in gebruik te nemen, zodat de kwaliteit van het uitzicht verandert van daklandschap in sportparadijs.

wwwpagina p4432 de Architekten Cie. - www.cie.nl

58

architectenweb magazine

projecten kort

S. Voeten

Luuk Kramer

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Uniforme gevels

Stedelijke Rubicscube

Het stedelijk vernieuwingsproject Stellenboschstraat in de Haagse Transvaalbuurt is voor Marlies Rohmer geen aanleiding om te vervallen in een historiserende leefstijlen architectuur. Achter identieke gevels schuilt een divers programma voor een gevarieerd cultureel palet van uiteenlopende leeftijden. Het programma omvat woningen voor starters, grote gezinnen en wonen en werken. Verder is er plaats voor een supermarkt en een mechanisch parkeersysteem.

De uitzonderlijk smalle bouwblokken zijn overwegend vier lagen hoog. In de aanzichten geeft de strenge regelmaat van de wit omkaderde strookramen het geheel een stedelijke schaal. De sobere gevels zijn verlevendigd door reliëf en ritmiek van portieken en geprefabriceerde elementen van betonmetselwerk. Hierdoor blijft de individuele woning herkenbaar in het groter geheel en ontstaat een zone die de overgang tussen privé en openbaar verzacht. De binnenterreinen zijn afgewerkt in lichtgekleurde materialen, zodat optimaal wordt omgesprongen met de minimale lichtinval.

Op de locatie, die is ingeklemd tussen de Klokhuistoren nabij de middeleeuwse Bavokerk en het Teylers Museum, heeft de gemeente Haarlem ervoor gekozen om een hotel, een uitbreiding van het concertgebouw met 4.000 m2, een gerechtsgebouw van 16.000 m2 en een parkeergarage voor 350 auto’s bij elkaar te brengen langs een openbare wandelroute. Zo is op deze centrale plek een maximum aan diversiteit van stedelijke functies gerealiseerd.

Gecombineerd met de geëiste ruimtelijke demarcaties, het beschermde stadsgezicht en de bijzondere eisen voor de beveiliging, logistiek en beleving van een Gerechtsgebouw is deze opgave het best te vergelijken met een stedelijke Rubicscube.

In de nog gave structuur van de Haarlemse binnenstad introduceert Henket en Partners een nieuwe binnenhof waaraan de entree van het nieuwe Gerechtsgebouw is gelegd. Rond de hof zijn de rechtbankfuncties, het publieksgedeelte en de kantoren geprojecteerd. Hierdoor ontstaat een geluidsluwe buffer tussen de openbare straat en het interieur van de rechtbank, die een geleidelijke overgang vormen naar de rust die nodig is voor de concentratie op de rechtspraak in de zittingszalen.

wwwpagina p4385

wwwpagina p4428

Architectenbureau Marlies Rohmer - www.rohmer.nl

Henket & partners architecten - www.henket.nl

nummer 3 - juli 2006

59

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Kees Hummel

projecten kort

Prinsenhof In Den Haag zijn bijna 63 verschillende woningtypen ondergebracht in een drietal woontorens van Kees Rijnboutt. De onderlegger voor de ontwikkelingen aan het Prinsenhof is het stedenbouwkundig masterplan van Professor Joan Busquets uit 1999. Het Beatrix-kwartier wordt in het masterplan getransformeerd tot een centraal zakendistrict.

Naast 75000 m2 kantoorruimte en 1000 parkeerplaatsen worden er 207 woningen in opgenomen. De positionering van de woontorens in het stedenbouwkundig model voor het Prinsenhof komt voort uit een intensieve samenwerking tussen Joan Busquets, Atelier Pro en Rijnboutt Van der Vossen Rijnboutt. Er is gezocht naar een optimale menging van wonen en werken, die het hoogstedelijke karakter van het plan onderstreept.

Het grootste aandeel van appartementen en maisonnettes bevindt zich in een drietal torens. De torens op het Kavel zijn 72 meter hoog. De woningplattegronden zijn zorgvuldig georganiseerd en profiteren optimaal van de hoge

ligging door de interne zonering. Oriëntatie op de zon en uitzicht vormden de belangrijkste uitgangspunten. Zo zijn de appartementen aan de zuidzijde van de torens gesitueerd. Bij de maisonnettes bevinden zich altijd één of meerdere woonvertrekken aan de oost of westzijde van het bouwvolume. Dit systeem moet een stapeling mogelijk maken, waarin woningen ontstaan met een grote mate van ruimtelijkheid en een bijzonder ‘stedelijk’ karakter.

De zo belangwekkende baan van de zon komt ook tot uitdrukking in de aanzichten. De formele raamverdeling in de noordgevel worden wilder naarmate de bezonning toeneemt. De gevelopeningen aan de binnenhoven geven daardoor een vrij verspringend patroon te zien. Op enkele plaatsen zijn dubbelhoge balkons uit de bouwvolumes gespaard. Hoewel de torens hierdoor niet geleed worden, is er een vorm van instabiliteit geïntroduceerd, die de compositie een zekere dynamiek verschaft.

wwwpagina p4429 Rijnboutt Van der Vossen Rijnboutt bv - www.rvrbv.nl

60

architectenweb magazine

projecten kort

Rob 't Hart

Kim Zwarts

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Wonen in een lamellenstructuur

Splitlevelschool

In de wijk Witbrant Oost sluit de architectuur van de woningen naadloos aan op de intenties van het stedebouwkundig plan. Dat is niet verwonderlijk, want Jacq. de Brouwer tekende voor beide onderdelen. Hierdoor kon nadrukkelijk worden gezocht naar een unieke identiteit, die superieur is aan de uitwisselbaarheid van de Vinex-wijken. Langgerekte straten tussen afwisselende stroken bebouwing en groen geven uitzicht op het naburige bos.

Een structuur van lamellen vormt het conceptuele uitgangspunt voor de uitleg van de wijk, die daardoor een robuust karakter heeft. Woningplattegronden ontwikkelen zich zogezegd tussen twee tuinmuren en zijn daardoor ook in de toekomst eenvoudig aan te passen. Patio’s voorzien de lange woningen ruimschoots van licht. De architectuur is volledig inclusief. Alle gevels zijn ontworpen en uitgevoerd als een representatief aanzicht. Parkeerplaatsen, bloembakken en schuttingen, alles maakt deel uit van dezelfde ambachtelijke benadering van architectuur.

Corlaer 2 is een school voor HAVO en VWO in Nijkerk. Een modern schoolconcept ligt aan de basis van het programma van eisen. Slechts een klein deel van de leerdomeinen bestaat uit traditionele klaslokalen. Het grootste deel beslaat voornamelijk een reeks studieplekken voor meer of minder individueel onderwijs. Het programma is op groei berekend en de centrale voorzieningen, zoals aula, ckvtekenen, muziek en binas / toa, gaan nu al uit van 800 leerlingen.

Het ruimtelijk concept van de school is gebaseerd op splitlevel-vloervelden die vloeiend in elkaar overgaan door trappen en bruggen. Dit biedt een indrukwekkend ruimtelijk spektakel in het hart van het gebouw. In het zogenoemde ‘kenniscanyon’ vormt het idee van de kantoortuin de basis voor een vernieuwend studiehuisconcept. Werkplekken in teamverband zijn gekoppeld aan individuele en gemeenschappelijke stilteruimtes, die door relaxeilanden doorkruist worden. Ongeacht de individuele leerverschillen biedt het gebouw zowel extroverte, als introverte leerlingen een plek.

wwwpagina p4426

wwwpagina p4431

Bedaux de Brouwer Architecten b.v. - www.bedauxdebrouwer.nl

Broekbakema - www.broekbakema.nl

nummer 3 - juli 2006

61

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

C. de Bruijne

projecten kort

Advocatenkantoor Het advocatenkantoor Houthoff Buruma is gevestigd aan de Zuidas in Amsterdam. Eén van de negen torens in het Mahler 4-complex is ontworpen door Toyo Ito. Het gebouw kenmerkt zich door de trapsgewijze opbouw, waarbij het vloeroppervlak afneemt bij de hogere verdiepingsvloeren.

De 370 medewerkers bezetten daarom de eerste tot en met de zesde verdieping, terwijl zij op de drieëntwintigste beschikken over een vergadercentrum. De splitsing is een compromis tussen de uitdrukkelijke wens om te vergaderen op stand en om het maximale aantal werknemers op zo min mogelijk verdiepingen te plaatsen. De Ontwerpgroep Trude Hooykaas is gevraagd voor een passend interieur.

De structuur van het Ito-gebouw heeft grote gevolgen voor elk interieurontwerp. Het gebouw wordt gekenmerkt door een grote mate van onvoorspelbaarheid van vloerplan. In de ‘blurring architecture’ van Ito grijpen grillige gevormde vides in op de vorm van het bouwvolume en de verdiepingsvloeren. De wijze waarop licht invalt, speelt daarbij een belangrijke rol. Dat resulteert in een opwindende ruimtelijkheid, maar bemoeilijkt het interieurontwerp.

De belangrijkste ingreep door OTH moet de dynamiek in het kantoorgebouw versterken. Ter hoogte van de achtste

verdieping is de vloer onder een van de buitenvides vervangen door een glazen dak. Hierdoor is een gigantische, lichte ruimte ontstaan. Er zijn enorme trappen in opgehangen, die nieuwe looproutes tussen de afzonderlijke verdiepingen mogelijk maken. De verdiepingshoge glaswanden rond de vide zijn vervangen door borstweringen, zodat tussen de verdiepingen niet enkel mensen, maar ook geluid wordt uitgewisseld.

Tussen de cellenkantoren op de verdiepingen zijn rond de vides en open middenzones secretariaten gevestigd in speciaal met Vitra ontwikkeld werkplekmeubilair. De grote behoefte aan archiefruimte is voor een belangrijk deel geïntegreerd met scheidingswanden. Opvallend is de inrichting van het café. In tegenstelling tot het overwegend lichtgekleurde kantoorinterieur zijn de wanden in het café afgewerkt met wengéhout en is de bar bekleed met rood glas.

De vergaderkamer naast het café kan dienst doen als uitloopruimte bij drukbezochte recepties. De kamer zelf is met schuifwanden flexibel indeelbaar. Het overige vergaderen vindt plaats op de drieëntwintigste verdieping, dat rondom voorzien is van ramen die een prachtig uitzicht bieden op het centrum van Amsterdam.

wwwpagina p4433 OTH Ontwerpgroep Trude Hooykaas bv - www.oth.nl

62

architectenweb magazine

projecten kort

Herman de Winter

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Glasterras

Lounge-etalage

Binnen het monumentale en kleinschalige weefsel in het centrum van Utrecht ontwierp Emiel Lamers Architectures een nieuw terras in een binnenhof van een woning uit 1643. Het terras is gesitueerd boven een kleine binnenplaats. Doordat het nieuwe terras voorzien is van een stalen constructie met roostervloeren en glazen vloerplaten, blijft de schaduwprojectie beperkt. De reflectie van de monumentale gevels aan het binnenhof weerspiegelt in twaalf blank geharde floatglazen platen van 12 mm dikte.

De glasplaten, die in een stalen roostervloer liggen, maken het mogelijk het terras met blote voeten te betreden.

Een geheel glazen balustrade, bevestigd aan de stalen hoofdligger met behulp van vier glas-connectoren, markeert de rand van het terras. Hierdoor blijft het zicht op de historische gevel maximaal. Op de begane grond is de verlichting geïntegreerd in de oude klinkervloer. Mede door de designarmaturen aan de strak gepleisterde wanden heeft het binnenhof het karakter gekregen van een volwaardige buitenkamer.

In het Chassé Theater in Breda plein realiseert M+R interieurarchitecten een uitbreiding van de foyerruimte voor de bezoekers van het theater. Als tegenhanger van de warme, natuurlijke kleuren in klassieke brasserie, waarvoor zij in 2003 het ontwerp maakten, is de overwegend witte kleurstelling voor de vloer, wanden en plafonds de basis van de nieuwe foyerruimte. Die langgerekte ruimte, die aan de pleinzijde volledig geopend is, vormt feitelijk een voortzetting van de openbare ruimte.

In het interieur benadrukt de uitgestrekte glazen bar de lengte van de ruimte. De LED-verlichting onder de glasplaten geeft een subtiele blauwe gloed. Achter de bar is een enorme spiegelwand met glazen schappen de drager voor het veelkleurige spektakel van dranken, flessen en etiketten. In de zone aan de glasgevel worden de omvangrijke kolommen letterlijk omringd door witte banken en poefjes in een treincoupé-opstelling. Zien en gezien worden is het uitgangspunt van het ontwerp, dat als een lichtobject de aandacht vraagt van passanten en theaterbezoekers.

wwwpagina p4430

wwwpagina p4434

Emiel Lamers - www.architectures.nl

M + R interieurarchitecten -

nummer 3 - juli 2006

www.mplusr.nl 63

nieuw online

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

nieuwe projecten op architectenweb.nl

Op deze pagina treft u een selectie aan van projecten die recent zijn toegevoegd aan architectenweb.nl. Voor een volledig overzicht van alle projecten surft u naar www.architectenweb/ projecten

Gemeentehuis

Professor Tulp

Slochteren

Amsterdam

In het ontwerp is gezocht naar contrast met de bestaande bebouwing en verwantschap met elementen uit de omgeving. De wijze waarop het gebouw zich in landschap manifesteert en de referentie naar vorm en materiaal spelen hierin een belangrijke rol. Ontwerp: Zofa

In het pand waren nog veel oorspronkelijke interieurs aanwezig.

Deze belangrijkste elementen zijn gerestaureerd en hergebruikt.

Letterlijk en figuurlijk hoogtepunt van de restauratie was het terugplaatsen van de achtkantige daklantaarn. Ontwerp: CASA architecten

wwwpagina p4418

wwwpagina p3923

Bedrijfspand Holtgrefe

De Peperbus

Forensisch Psychiatri-

Breda

Winterswijk

sche Afd. ’s-Gravenhage

Door de overkragende verdieping aan de voorzijde van het pand ontstaat op straatniveau een overdekt entree. Het contrast met de bovenliggende houten lamellengevel maakt het verschil in bedrijfsactiviteiten duidelijk. Ontwerp: Architecten en Ingenieursbureau Oomen Havermans Waltjen bv wwwpagina p4306

Het complex biedt ruimte aan 18 wooneenheden, gemeenschappelijke ruimten en een woonwinkel.

De positionering van de nieuwbouw is overeenkomstig de historische structuur van het oude fabrieksterrein en de fabrieksvilla ‘De Peperbus’. Ontwerp: Borren Staalen-hoef Architecten BV BNA wwwpagina n7370

Uitgangspunt bij het ontwerp is de scheiding tussen wonen en behandelen. De verblijfsunits vormen als het ware de ruggengraat van het gebouw. Alle overige functies en ruimtes zijn erop gericht de verblijfsunits te ondersteunen. Ontwerp: Terry van der Heide Architecten BV

Uw projectportfolio ook op architectenweb?

Word lid van Architectenweb en u ontvang gratis een jaarabonnement op Architectenweb Magazine ter waarde van € 69,-!

64

wwwpagina p4353 architectenweb magazine

nieuw online

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Door de bomen het bos

Roeigebouw

Grotiusplaats

blijven zien, Zeist

Amstelveen

’s-Gravenhage

In dit ontwerp staat centraal het gebouw in zijn omgeving op te nemen als decorelement. Daarvoor zijn de standaard gevelelementen voorzien van UV-bestendige afbeeldingen van bomen. Ontwerp: Rik Lagerwaard Architect BNA BV

Het gebouw is van binnenuit ontworpen: het balkon over de gehele lengte doet recht aan het prachtige uitzicht. De poort tussen beide volumes vormt een haast monumentaal ogende openbare ‘kamer met uitzicht’ op het water. Ontwerp: Korteknie Stuhlmacher Architecten

wwwpagina p4347

wwwpagina n7342

Het concept voor het woongebouw is een 70 m hoog volume dat op negen 20 m hoge poten rust. Ter hoogte van het Prins Bernhardviaduct wordt een nieuw maaiveld gemaakt, waaronder de parkeergarages en de bergingen zijn gelegen.

Ontwerp: Ir. Rudy Uytenhaak Architectenbureau B.V. wwwpagina p4435

Qubic

Opium club restaurant

Aartsenfruit

Amsterdam

Amsterdam

Breda

715 studentenwoningen van ontwerp tot oplevering in 12 maanden.

In het plan is een strategie ingezet om aan het beeld van een barakkendorp te ontkomen door de containers te vatten in een sterke vorm die alles bindt. Ontwerp: hvdn architecten

Gelegen aan de Sloterplas in Amsterdam is in vier weken tijd een frisse en chique tent ontstaan. Een goede mediterrane keuken maakt ’s avonds plaats voor een bruisende club met live dj’s. Ontwerp: Jesse Visser

wwwpagina p4450

wwwpagina p4451

Het nieuwe kantoorgebouw is op heldere wijze ‘ingeplugd’ op de bestaande boerderij. De positie is zorgvuldig gekozen, zodat boerderij en paviljoen samen in een parkachtige setting komen te staan, waarbij een aantal waardevolle bomen zijn gehandhaafd. Ontwerp: Grosfeld Architecten wwwpagina p4436

nummer 3 - juli 2006

65

architectenweb

Architecten presenteren zich met een projectportfolio op architectenweb.nl

www.architectenweb.nl/projecten

online

Architecten zijn trots op hun projecten. En vaak terecht. Architectenweb.nl biedt Nederlandse architecten daarom een podium om hun projectportfolio te presenteren aan een breed publiek.

Handig als u zich wilt voorbereiden op de keuze van een architect. Maar ook voor diegene met liefde voor architectuur is de architectenweb projectgids een rijke bron om dagenlang in te verdwalen.

Belangrijkste kenmerken projectgids - Presentaties van circa 3.000 projecten onderverdeeld in de disciplines architectuur, stedenbouw, tuin en landschap en interieur - Handige zoekfunctie op projectsoort, trefwoord en naam architect - Wekelijks aangevuld met nieuwe projecten - Heldere projectpresentaties in woord en beeld Schrijf u ook online in op onze wekelijkse projecten nieuwsbrief!

Uw projectportfolio ook op architectenweb.nl? Word lid van Architectenweb en u ontvangt tevens een gratis jaarabonnement op Architectenweb Magazine ter waarde van â‚Ź 69.-! (meld u aan op www.architectenweb.nl/wordlid).

) N N O V E RE N D O E J E S A M E N

#7 #7 IS EEN INNOVATIEF VLIESGEVELSYSTEEM VOOR STRUCTURELE OF CASSETTE BEGLAZING (ET SYSTEEM WORDT VEELAL TOEGEPAST VOOR KLIMAATGEVELS EN VOOR GEÕNTEGREERDE GEVELS VAN ZONWERING GLAS LUCHT BEHANDELING EN GELUIDS COMFORT

5 DE INSPIRATIE EN CREATIVITEIT 7IJ DE PRODUCTONTWIKKELING EN SERVICE 2EYNAERS !LUMINIUM LEVERT GEÕSOLEERDE PROFIELEN VOOR RAMEN DEUREN SCHUIFSYSTEMEN

VLIESGEVELS EN ZONWERING $OOR SERVICE OP MAAT ONTSTAAT EEN HECHTE RELATIE MET ONZE BOUWPARTNERS 2EYNAERS !LUMINIUM INNOVEERT OP BASIS VAN SPECIFIEKE PRODUCTONTWIKKELING EN AANPAK PER MARKTSEGMENT

/NZE INNOVATIEVE OPLOSSINGEN ZOALS DE #7 VINDEN HUN TOEPASSING IN UW CREATIE 5W PERSOONSWAARDEN KOMEN IN EEN GEBOUW TOT LEVEN WAARDOOR EEN ONDERSCHEIDENDE UITSTRALING ONTSTAAT 3AMEN MAKEN WE HET 2EYNAERS " 6 4 WWW REYNAERS NL

column

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

JoJo Peter Drijver - Architect

In Maassluis heeft een woningcorporatie het initiatief genomen haar hele bezit aan galerij-flats neer te halen.

Zo worden in de Burgemeesterswijk meer nieuwe grondgebonden woningen teruggebouwd in een tuindorp-achtige setting dan er voorheen als flat aanwezig waren. Groter ook en met meer parkeerruimte. Een veelheid aan typen woningen staat straks langs straten, lanen en rond hoven en een heus parkje. Dat er meer woningen terugkomen, is aan twee factoren te danken. De galerijflats leggen immers een aanzienlijk beslag op openbare ruimte, benodigd voor ‘kijkgroen’; En verder komt er ook hoogbouw terug, alleen waar daadwerkelijk sprake is van uitzicht, namelijk aan het Haringvliet. Onlangs berichtte de ontwikkelende aannemer dat de traditioneel ogende woningen gedurende de uitvoering veranderd worden: het wit geschilderde metselwerk wordt uitgevoerd in een witte metselsteen. De traditioneel groene kleur voor ramen en deuren zijn verboden en de gemetselde schoorstenen op het dak worden uitgevoerd als polyester mock-up met kunststof steenstrips.

De integere ambitie van de corporatie – investeren in een levende buurt die duurzamer is dan galerijflats – wordt niet gehonoreerd door de kruidenierspragmatiek van de ontwikkelende aannemer. Niet alleen geeft dit voorbeeld goed het spanningsveld weer tussen de 20e-eeuwse corporaties en de 21e-eeuwse marketeers van de aannemerij, het reflecteert ook de wijze waarop de bouwwereld reageert op het marktverlan-

68

gen naar traditionele architectuur en stedenbouw. Een verlangen dat juist verder gaat dan alleen het oppervlakkig beeld van een 5.40-woning. Met zijn aantreden als hoogleraar restauratie aan de TU-Delft heeft Jo Coenen in het hol van de leeuw gesproken over alledaagse waarnemingen met een gezond verstand. De versnelde verwoesting van het Hollandse landschap, de pretentieuze planning en ten slotte de almaar dunner wordende kennis en kunst van de ontwerpers ten opzichte van het uitvoerende bouwbedrijf, marketeers van vastgoed en de bijbehorende cohorten bouwmanagers en adviseurs. Zo geruststellend als Jo’s waarnemingen ook mogen zijn, zo onvoldragen nog is zijn actieplan. En daar zou hoop op gevestigd moeten kunnen worden. Modificatie, interventie en transformatie zijn de bezweringsformules waarmee verleden en toekomst, schoonheid en discipline, gebruik en aanpassing moeten worden gedefinieerd. Catshuis en Rijksmuseum tonen waar een tekort aan architectonische sensibiliteit en kennis toe kan leiden bij eigentijds modificeren, interveniëren en transformeren. Dat is geen versmelting maar een contrast, waar de eigentijdse ontwerper zich de rol van koekoeksjong aanmeet.

Dat is een gevaarlijke benadering waarbij Duikers Zonnestraal net zo makkelijk een pannendak had kunnen krijgen. De ontwerponderzoeksprojecten van RMIT moeten worden uitgebreid met voor de hand liggende vragen die het traditionele ontwerp openlegt voor de architectuur- en stedenbouwstudent van vandaag. Het succesvolle sobere classicisme, dat vanaf begin 18e eeuw de woonhuisarchitectuur en het stadsbeeld van ons land is gaan bepalen, biedt een inspiratiebron waar schoonheid, individualiteit en eenvoud hand in hand gaan. Vergeet het woord historie en stel dat dit moderne ontwerpen zijn met een intelligente bouwkunde, breng de schoonheid van ruimte, opstand en ornament met de kennis van het werkverband restauratie op begrip. Detailleer vervolgens op de maat van een handpalm. Voel hoe spannend het is om er afstand van te nemen in een eigen ontwerp en toch de kracht ervan vast te willen houden. Kennis van gebouwen en kennis van monumenten zijn per definitie startpunt voor elke ontwerper: stedenbouwkundig en architectonisch. Het zou mooi zijn dit vanuit de restauratiediscipline naar de architectuur terug te brengen, Jo. Het lijkt me ook de enige weg om polyester schoorstenen voorgoed uit te bannen. postbus@scala-architecten.nl

architectenweb magazine

Innovatief van Foreco

Duurzaamheid met de waarborg van 15 jaar projectgarantie Bouwen begint met WaxedWood®, het duurzame en waterwerende hout van Foreco. Het geheim zit ‘m in het unieke productieproces waardoor WaxedWood® nooit door houtrot wordt aangetast.

Zo is WaxedWood® optimaal beschermd in weer en wind. Bovendien is WaxedWood®® gemaakt van naaldhout uit duurzaam beheerde Europese bossen. Het totaal aan eigenschappen maakt WaxedWood® uitmuntend geschikt voor projecten in woning- en utiliteitsbouw en biedt ongekende mogelijkheden.

WaxedWood® van Foreco: • wordt 15 jaar gegarandeerd tegen houtaantasting door de onafhankelijke stichting SGVH; • is efficiënt verwerkbaar en makkelijk hanteerbaar; • kan geleverd worden met FSCof PEFC-label; • is verkrijgbaar in 25 fraaie transparante of dekkende kleuren; • wordt geproduceerd volgens ISO 9001-2000 en onder KOMO-certificaat.

Meer weten over de onbegrensde mogelijkheden van WaxedWood® of onze andere innovatieve oplossingen op houtgebied?

Neem dan vrijblijvend contact met ons op.

Bel 0529 43 15 48 voor meer informatie. pagina 1 Foreco BV, Dalmsholterweg 5, Dalfsen,Telefoon +31 529 43 15 48, www.foreco.nl

foto: Harry Noback

techniek

architectenweb

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Expressief Hout! door Jeroen van Nieuwenhuizen

Hout kan, mits bossen duurzaam worden beheerd, een oneindige grondstof zijn voor de bouwindustrie en wordt dan ook al sinds mensenheugenis gebruikt. Los van de vraag of het duurzaam is verkregen, kan hout wel degelijk op een duurzame, natuurlijke en robuuste manier in architectuur worden gebruikt. In dit artikel komen een aantal projecten aan bod waar hout een expressieve bijdrage levert aan het ontwerp.

72

architectenweb magazine

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Marktgebouw in Comenda, Portugal

4

1

2

3

Opdrachtgever: Gavião city council (Camara Municipal de Gavião) Ontwerp: Pedro Soares, Maximina Almeida, Telmo Cruz Arquitectos, Lissabon

Constructeur: Firmino Fernandes Bispo, Abrantes Aannemer: BETAR

5 6

7

1 2 3 4 5 6 7

Expressief Hout!

Comenda ligt in Alentejo, een streek in het zuiden van Portugal, waar in de zomer de temperatuur midden op de dag kan oplopen tot 40 graden. Het ontwerp voor een gebouw voor de locale markt is zorgvuldig ingepast in de omliggende bebouwing aan de hoofdstraat van het dorp, en heeft een oost-west oriëntatie.

Van de twee parallelle volumes waaruit het ontwerp bestaat, zorgt het hogere volume aan de zuidzijde voor schaduw op de markt. Dit volume biedt plaats aan acht verkoopplekken voor groente, fruit of vis en aan het sanitair.

Het volume aan de noordzijde, dat schaduw krijgt door het overstek van de esplanade, biedt plaats aan drie kleine winkeltjes, een cafetaria en de beheerder.

Het ontwerp laat met simpele architectonische middelen een aantrekkelijke ruimte ontstaan, waarin de houten constructie en afwerking een dominante rol spelen. Door het gebruik van de houten constructie krijgt de marktplaats een interieurkwaliteit met een logisch ritme en een doeltreffende eenvoud.

Er is gekozen voor een geprefabriceerde houtconstructie omdat het een droge bouwmethode is en omdat de constructie in ongeveer één week eenvoudig te monteren was. De constructie van beide ‘vleugels’ bestaat uit gelamineerd houten staanders van 65 bij 300 mm en liggers met een afmeting van 65 x 400 mm. De houtconstructie van de ‘zuidvleugel’ heeft een overspanning van ongeveer 4500 mm en een hoogte van ongeveer 5100 mm. De stabiliteit wordt gewaarborgd door stalen trekstangen met wartels, terwijl de verbindingsplaten tussen de verschillende onderdelen van de houten constructie zijn ingelaten.

Door het ritme van de houten spanten krijgt de ruimte een geleding die door de bevestigingsmiddelen nog meer gaat spreken. keramische dakpannen folie isolatie zinken goot multiplex L-staal randbalk

nummer 3 - juli 2006

73

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Schoolgebouw in Finland Opdrachtgever: Sipoo gemeenschap Ontwerp: Sari Nieminen arkkitehti SAFA (www.arknieminen.fi) Constructeur: Skanska Talonraskennus Oy Foto's: Arno de la Chapelle

74

architectenweb magazine

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

1 2 5

6

4

3

Expressief Hout!

7

1 2 3 4 5 6 7

In het Finse Sipoo heeft Sari Nieminen de Sakarinmakischool ontworpen. Achter de houten gevels in verschillende rode, bruine, grijze en gele kleuren zijn naast de school een dagopvang en een buurthuis gevestigd. Het ontwerp bestaat uit vijf volumes van verschillende hoogten rondom een gezamenlijke aula van twee verdiepingen. Door de verschillende kleuren van de gebouwen zijn de verschillende programma-onderdelen eenvoudig te vinden. Ze zijn ook afzonderlijk te betreden en hebben ieder daarvoor een aparte ingang.

De houten gevelbekleding van de volumes, die doorloopt tot in de aula en de volumes verbindt, heeft afwisselend een horizontale en een verticale belijning. De belijning komt tot uitdrukking in de geveldelen die een standaard breedte hebben van 145, 120, 97 of 70 mm en ‘at random’ nummer 3 - juli 2006

gipsplaat houten binnenspouwblad isolatie houten rabatdelen houten kozijn dubbele beglazing T-staal

zijn toegepast. De houten kozijnen in de gevel behoefden daarom niet gebaseerd te worden op een veelvoud van een standaardgeveldeel. Extra aandacht is gegeven aan de selectie van het hout voor de geveldelen. Hout dat langzamer groeit, levert namelijk een hogere kwaliteit hout; daarom is er in de zaagfabriek speciaal op geselecteerd.

De constructie van de gebouwen bestaat niet uit hout, maar de constructie van de veranda’s en pergola’s wel. De constructies van de veranda’s met schermen van glas en houten latten zijn een voorbeeld van de sterke relatie tussen licht en hout in het ontwerp. Het licht strijkt langs de lijnen in de gevel, valt door de schermen van de veranda’s en wordt getemperd. Licht valt door de grote glazen puien die de lokalen van de gangen scheiden. En licht geeft de centrale aula een rijke schakering van natuurlijke kleuren door de bekleding van de volumes die er samenkomen.

75

techniek

76

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

architectenweb magazine

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

5

De Zwolsche roei- en zeilvereniging

3

1

2

Opdrachtgever: Zwolsche roei- en zeilvereniging Ontwerp: Zofa, Groningen (www.zofa.nl) Constructeur: Raadgevend Ingenieursbureau R. Wieringa, Groningen Aannemer: Groothuis bouwgroep, Genemuiden Foto's: Harry Noback

Ook in het ontwerp van Zofa voor de Zwolsche roei- en zeilvereniging speelt hout een belangrijke rol. Zoals een skiff door het water klieft, zo klieft dit bonkige gebouw door zijn omgeving.

7 4

De buitenschil van het gebouw, die bestaat uit een aluminium dak en gevels van polycarbonaat, omkleedt de houten constructie, waarvan de negen gelamineerde hoofdspanten naar buiten doorlopen. De spanten hebben een afmeting van 360 bij 115 mm, zijn binnen uit vurenhout samengesteld en buiten van lariks.

nummer 3 - juli 2006

6

9 10 11

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Expressief Hout!

Overdag valt het licht naar binnen door de gevels uit polycarbonaat, dat de UV straling dempt. ’s Avonds is het gebouw juist verlicht en zijn de mensen, de boten en de houten constructie zichtbaar door de kunststof gevels.

In de afwerking is het hout afgestemd op de plaats die het heeft in het interieur: in de botenhal ruw OSB, in de kantine gelakt multiplex. Het terras op de eerste verdieping bestaat uit AzobĂŠ-delen met een zonwering van Western Red Cedar. Door de subtiele verschillen zullen het terras en de zonwering anders verouderen dan de andere houten afwerkingen of de houten constructie-onderdelen.

Hoewel de meeste boten reeds van kevlar worden gemaakt, past hout goed bij een gebouw voor de roei- en zeilsport. De houten constructie is toegepast vanwege de sfeer, de brandwerendheid en het onderhoud dat een stalen constructie zou eisen. Bovendien ontlopen hout en staal elkaar prijstechnisch niet veel in dit geval. Het resultaat is een prachtig bonkig architectonisch object.

8

aluminium profielbanen, Kalzip type 65/400 gezette aluminium goot isolatie warmdakplaat sab-profiel 106r/750 houten lamellen samengestelde ligger ventilatierooster Rodeca gevelsysteem aluminium lekprofiel 18 mm WBP zwart aluminium kozijn

77

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Roeiclub te Amsterdam Opdrachtgever: Koninklijke Nederlandse Roei Bond en Okeanos Ontwerp: Korteknie Stuhlmacher Architecten, Rotterdam (www.kortekniestuhlmacher.nl)

Constructie: Pieters Bouwtechniek, Utrecht Aannemer: De Nijs, Warmenhuizen

In het Amsterdamse Bos is het ontwerp van Korteknie Stuhlmacher gerealiseerd voor een sociëteit van de studentenroeivereniging Okeanos en een kantoor voor de KNRB. Het gebruik van houten bouwsystemen komt voort uit de wens om de constructie expressief, vanzelfsprekend en doeltreffend naar voren te laten komen. De bouwsystemen dragen bij aan de door Korteknie Stuhlmacher gewenste echtheid en directheid van het ontwerp. Ze zijn mede gekozen omdat ze verrassend simpel zijn en goedkoop. Zo is het dak opgebouwd uit bijna 4,5 meter overspannende lignatuurelementen op liggers van gelamineerd lariks. De liggers, die op betonkolommen liggen, en de lignatuurelementen zijn dus niet afgetimmerd of weggewerkt, maar vormen het dakoverstek boven het bordes en binnen het plafond.

78

Omdat de architecten op de hoeken van het gebouw grote overhoekse openingen wilden maken, is daar gebruik gemaakt van het Lenotec systeem. Het massief houten systeem is opgebouwd uit hout dat loodrecht op elkaar is verlijmd, en past in het idee om een architectuur te maken waar constructie en ruimtelijkheid één ding zijn.

De binnenafwerking van de poort, de luiken en de achtergevel zijn afgewerkt met ‘Drieschichtplatten’ en de andere gevels met brede Western Red Cedar-delen zonder messing en groef. De WRC-delen zijn gebeitst met een halftransparante Jotun-beits, de ‘Drieschichtplatten’ hebben verschillende groene kleuren. Het ontwerp heeft in plaats van een soort robuustheid eerder echtheid gekregen.

Daarbij speelt het hout een belangrijke rol.

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

1

techniek

2

3

4

6

7 8 7

gelamineerde ligger 250 x 500 lignatuur dakelement verduurzaamd vuren hefschuifpui HSB borstwering kerto beplating western red cedar delen 240 x 22 behandeld met Aidol HK lasur, kleur donkergrijs schuifluik t.b.v. inbraakbeveiliging betonnen systeemvloer betonnen funderingsbalk

Expressief Hout!

5

1 2 3 4 5 6

7

8

9

nummer 3 - juli 2006

79

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Uitkijkpost Midden-Delfland Opdrachtgever: Gegevens Uitkijkpost Midden-Delfland.

Opdrachtgever: Gemeente Midden-Delfland Ontwerp: Marchel-Wim van Dongen Post L30, Haarlem. Houtconstructie: Withagen Houtproducten B.V., Annen Constructeur: Bureau Duister B.V. i.s.m.

Withagen. RVS Staalwerk: Snep exclusieve materialen, Eindhoven.

Voor de gemeente Midden-Delfland heeft Post L30 landschapsarchitecten drie verschillende typen uitkijkposten ontworpen, type tribune, type bordes en type stoel.

Withagen Houtproducten heeft het type stoel, de uitkijkpost die hier is afgebeeld, in productie. Er zullen er in totaal vijf van worden geplaatst.

Kort gezegd bestaat de uitkijkpost uit een fundering, een houten draagconstructie met een trap en een bordes.

Nauwkeuriger bekeken bestaat de uitkijkpost uit twee identieke houten dragers van gelamineerd Siberisch lariks,

80

afgewerkt met drie lagen Leonardo Hydrolazuur. De robuuste houten dragers zijn 180 mm breed en verlopen van 900 mm aan de voet naar 400 mm aan de top. De trap is bevestigd tussen de dragers, die stabiel worden gemaakt door het stabiliteitskruis en het bordes. Alle stalen onderdelen zijn uitgevoerd in roestvast staal, waardoor een mooi contrast ontstaat tussen het hout en het blinkende staal. Hoewel de uitkijkposten niet meer zijn dan een trap met een bordes, vallen ze op door de elegante vormgeving en zorgvuldige detaillering.

architectenweb magazine

techniek

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

De toekomst van hout De toekomst van hout hangt in belangrijke mate af van het beheer van de bossen. De nadelen van hout, brandbaarheid, gevoeligheid voor vocht en de variatie in kwaliteit zijn met de huidige stand van de techniek oplosbaar. Door hout te lamineren, in een vorm te persen of samen te voegen met een ander materiaal, zijn de constructieve eigenschappen te verbeteren. Door beitsen of lakken is hout te beschermen tegen UV-straling, vocht en brand. Door hout bijvoorbeeld onder hoge druk te stomen is het te verduurzamen.

5 6 1

stalen bordersdrager strip 300 x 15, bouten M20 houten dragers gelamineerd Siberisch lariks 2 x 2 stuks ingelijmde draadstangen M24 x 800 + M24 x 400 HE 300A funderingspalen

Expressief Hout!

1 2 3 4

2

3

4

5

6

nummer 3 - juli 2006

81

productinformatie

architectenweb

productinformatie

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Zelfreinigend glas door hydrofiele laag

Naadloos en akoestisch plafond

Het Duitse concern Semcoglas introduceert haar succesvolle zelfreinigend glas Dur Clean nu ook op de Nederlandse markt. Zelfreinigend glas van Semcoglas is dankzij een speciale coatingmethode uitermate bestendig tegen zout water en zwaveldioxide. Een dunne en harde hydrofiele laag ondersteunt het reinigingsproces. Bij regen vloeien de afzonderlijke waterdruppels uiteen en vormen een waterfilm. Die spoelt de aanhechtende vuildeeltjes los, zodat ze met het regenwater wegvloeien. Het glas is minder gevoelig voor microdeeltjes, doordat de coatinglaag porievrij is.

Ondanks de coating blijven de uitstekende klimaattechnische waarden van het glas behouden. Bij de Semco Dur Clean-producten wordt principieel gebruik gemaakt van enkelvoudig veiligheidsglas, dat de voordelen biedt van een veilige behandeling en een gering breukrisico.

Bovendien is het glas van buitenaf blikdicht, terwijl het van binnenuit neutraal doorzichtig is. De coating is geschikt voor gevels van representatieve gebouwen en andere toepassingen van grote glasoppervlakken.

Het Rockfon Mono Acoustic Plafondsysteem is een naadloos en akoestisch alternatief voor traditionele plafonds.

Het is geschikt voor zowel eigentijdse designoplossingen als renovatietoepassingen. Door de optimale akoestiek wordt er een aangenaam binnenklimaat gecreĂŤerd, ook in ruimtes die verder bestaan uit hardere materialen als glas, hout en steen. Het systeem biedt vele ontwerpvariaties, zoals niveauverschillen, gebogen lijnen en speciale randdetails. Hierdoor is het eveneens geschikt voor renovatieprojecten waarbij het plafond een bepalend element is.

Basis van het systeem zijn steenwol plafondpanelen, die worden opgehangen in een profielsysteem. Daarna worden de naden gevuld met akoestisch vulmiddel en vervolgens gladgeschoren. De eindafwerking met akoestische spuitpleister zorgt voor een licht gestructureerd oppervlak en waarborgt de goede akoestische prestaties.

wwwpagina bp7319 Semcoglas Holding GmbH - www.semcoglas.com

wwwpagina bp7388 Rockfon B.V. - www.rockfon.nl

84

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

productinformatie

HygiĂŤnische en dempende schuifdeur

Permanente LED-gevel

De Metaslide is een in de wand schuivende deur, die wordt afgesloten volgens een concept met afsluitrubbers tussen de ruimte in de wand en de aansluiting van de kopse stijl. Op deze manier wordt stofophoping voorkomen en worden deurbewegingen geruisloos opgevangen.

Het systeem is geluiddempend, lichtdicht, tochtdicht en trekvrij. Metaslide voldoet daarmee aan de behoefte van verpleeg- en zorginstellingen en is uitermate geschikt voor onder meer ruimtes die direct aansluiten op gangen.

Op de gevel van het UNIQA-gebouw in Wenen is de eerste permanente LED-installatie aangebracht.

Verlichtingsontwerpers Licht Kunst Licht wekten de toren ermee tot leven en maakten het tot een van de opvallendste gebouwen van de stad. De LED-oplossing bestaat uit MIPIX van Barco en werd vastgemaakt in een speciaal IP65-gecertificeerd omhulsel. Hiervoor zijn 2892 MIPIXstroken van 1,3 meter lang met de uiteinden aan elkaar bevestigd, zodat er 1406 stroken van 2,6 meter resteren.

wwwpagina bp7265 Metaflex Isosystems BV - www.metaflex.nl

wwwpagina bp7321 Barco NV - www.barco.com

Geruisarm vouwdeursysteem

Dakvenster met groot gebruiksgemak

Weatherfold is een nieuw vouwdeursysteem met een flexibele en geruisarme werking. Het is samengesteld uit hoogwaardige materialen, zoals een geanodiseerde bovenen onderrail, kogelgelagerde hangrollen en geleidewielen.

Toepassing van een draaideur in een vouwwand is mogelijk. Daarnaast kunnen wandopstellingen tot acht vouwdeuren probleemloos worden uitgevoerd. De geruisarme werking wordt verzekerd door een zwart polypropyleen invulprofiel in de ondergeleiderail.

Integra is een elektrisch dakvenster dat vanuit de luie stoel bediend kan worden. Een druk op de knop van de afstandsbediening is voldoende om het venster, de gordijnen, de zonwering of het rolluik in beweging te zetten. Een regendetector zorgt ervoor dat het venster bij regen automatisch wordt gesloten. Het venster is vervaardigd uit duurzaam dennenhout en is behandeld met vernis, waardoor het beter bestand is tegen de invloed van de zon.

wwwpagina bp7318 Henderson Nederland BV - www.henderson.nl

wwwpagina bp7325 VELUX Nederland BV - www.velux.nl

nummer 3 - juli 2006

85

productinformatie

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Spannende ambiance dankzij

Family-stoelen misstaan op geen

Stixx-wand

enkele plek

Stixx is een modulaire scheidingswand waarmee flexibele en luchtige ruimten gecreëerd kunnen worden. De wand is, speciaal voor het Duitse merk Koziol, tot stand gekomen in samenwerking met de Franse ontwerper René Barba. Het design van de afzonderlijke modulen is geïnspireerd door het uiterlijk van geslepen diamanten. Barba was geïntrigeerd door hun paradoxale kwaliteiten: ze zijn puntig en hoekig, maar toch gracieus.

Op het eerste gezicht ziet een Stixx-wand er gestroomlijnd uit, maar algauw ontvouwen zich de bijzondere eigenschappen. De vele randen van de ‘diamantvlakken’ creëren met hun reflectie een glitterend spektakel, wat wordt versterkt door de vlakken zelf. Stixx straalt hierdoor een dynamische energie uit, die in iedere ruimte voor een spannende ambiance zorgt.

De karaktervolle Family-zitmeubels stralen in alles klassieke neutraliteit uit. Ze kunnen worden ingezet voor uiteenlopende functies als tuinstoel of zitting tijdens vergaderingen. Voor iedere bestemming is er een geschikt model. Tot de Family-collectie behoren al dan niet gestoffeerde kunststofstoelen, waarbij een charmante stoffeerhoes kan worden geleverd. Het model is ook leverbaar als een comfortabele, volledig gestoffeerde armstoel.

De Family-stoelen zijn in projecten goed te combineren met andere zitmeubelprogramma’s van Kembo.

wwwpagina bp7310 Bonkers design - www.bonkersdesign.nl

wwwpagina bp7331 KEMBO - www.kembo.nl

86

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

productinformatie

Sfeerverwarming met eigen karakter

Kraan met nieuwe dimensies

De nieuwe Cubic Fire-serie bestaat uit drie typen gesloten gashaarden, die met een vernieuwde vormgeving voor sfeerverwarming zorgen. Het model S is een eigentijdse en compacte sfeermaker, die vanwege zijn geringe grootte zeer geschikt is om bijvoorbeeld in een pilaar te worden ingebouwd. De M kan vrijhangend worden opgehangen, waardoor er vanuit alle hoeken zicht op de vlammen is. De L beidt de mogelijkheid om er geheel naar eigen inzicht een zeer in het oog springend object van te maken.

De vorm en functie van de Orbix verschilt erg van andere keukenkranen. De kraan heeft een gebogen hoekige uitloop. Een ergonomisch ontworpen eenhendelbediening regelt op slimme wijze de uitstroom en watertemperatuur.

Naarmate de greep verder van zijn beginstand wordt weggedraaid, neemt de warmte van het water toe. De Orbix is uitgevoerd met het Damixa X-Change™ systeem, waardoor het design met een snelle beweging kan worden verwisseld voor een ander.

wwwpagina bp7312 Helex BV - www.helex.nl

wwwpagina bp7313 Damixa Nederland BV - www.damixa.com

Lampen met iedere gewenste lichtkleur

Verfrissende douche onder strak design

De LightWave LED-lampen kunnen iedere kleur uit het spectrum weergeven. Hierdoor zijn ze in staat de juiste atmosfeer te creëren voor elke setting, van een foyer tot huiskamer. De gewenste kleur is gemakkelijk in te stellen via een afstandsbediening. Daarnaast kan een automatische kleurenselectie worden ingesteld. Door het elegante simpele design en de kwaliteit van de gebruikte materialen hebben de lampen een moderne en tijdloze uitstraling.

De Uno is een verfrissende tuindouche voor mensen met een voorliefde voor strakke lijnen. De douche, die is ontworpen door Sebastian David Büscher, heeft zijn unieke verschijning te danken aan een elegant vierkant profiel van roestvrij staal. De wijde douchekop bevat veel gaatjes, waardoor de douche een verfrissend watervaleffect heeft.

De kraan is halverwege het staande profiel bevestigd, zodat de douche eenvoudig is te bedienen. De Uno kan geplaatst worden op zowel harde als zachte ondergronden.

wwwpagina bp7317 Utilicht Projectverlichting BV - www.lightwave-led.com

wwwpagina bp7311 Castle Design Imports BV - www.conmoto.nl

nummer 3 - juli 2006

87

productinformatie

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Kranen die spelen met water en licht

Dak als beeldscherm door lichtpannen

Het Hansa-assortiment is uitgebreid met drie typen designkranen, die spelen met kleur en licht. De collectie HansaCanyon bestaat uit badkamerkranen waar verlichting in is verwerkt. Het design is minimalistisch, maar de vormen zijn speels. De kranen lijken op een klein watervalletje, doordat het water op natuurlijke wijze door een open waterbekken loopt. Daarbij wordt een koude stroom blauw verlicht, terwijl warm water een rode kleur krijgt. De verlichting wordt gestuurd door temperatuursensoren. Tot de HansaCanyon-serie behoren kranen voor een wastafel in twee maten, een bad- en een douchemengkraan.

De tweede uitbreiding is de HansaColourshower. Met behulp van LED-verlichting, verwerkt in de douchekop, kan een verkwikkende kleurendouche genoten worden. Het systeem is ook te installeren op een bestaande douche.

Het derde model is de HansaMotion, die eveneens een open waterloop heeft.

Lichtpannen, ontworpen door kunstenaar Lambert Kamps, zijn transparante dakpannen waar verlichting in verwerkt is. Ze zijn in verschillende kleuren leverbaar en bieden legio mogelijkheden. De pannen kunnen voor reclamedoeleinden gebruikt worden, bijvoorbeeld om teksten, afbeeldingen of logo’s te laten zien. Teksten kunnen ook verschijnen in de vorm van een lichtkrant op een dak.

Op dit moment wordt eraan gewerkt om met lichtpannen bewegende beelden te tonen. Als een soort videopannen projecteren ze een of meerdere pixels van een videoscherm, waardoor het dak als een beeldscherm fungeert.

Verder wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om zonnecellen in een pan te plaatsen, die overdag een accu opladen om op de zo verkregen elektriciteit de verlichting te laten branden.

wwwpagina bp7231 Hansa Nederland - www.hansa-nederland.nl

wwwpagina bp7316 Lambert Kamps - www.lambertkamps.com

88

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

productinformatie

Vlak ondervloersysteem

Driedimensionale vloeiende bank

Forbo QuickFit is een tweelaags ondervloersysteem voor linoleum- en vinylvloeren, dat bestaat uit twee dunne, op elkaar geplakte platen zelfklevend MDF. Houten en zelfs oneffen steenachtige ondervloeren zijn snel en eenvoudig te egaliseren, zonder dat er hinderlijke doortekening van plaatnaden ontstaat. In combinatie met de Forbo Foamschuimlaag, die is afgewerkt met uitermate dampdichte aluminiumfolie, wordt er een contactgeluidreductie bereikt van 12 dB.

Wing is een langwerpige zitbank die opvalt door zijn vloeiende lijn. Door zijn driedimensionale vormgeving biedt het meubel plaats aan meerdere mensen. Het zitvlak, dat verstelbaar is van 50 tot 80 cm hoogte, is meer dan vier meter breed. Wing is gestoffeerd met bijzonder textiel dat onder invloed van licht verandert van kleur en intensiteit. Het meubel is speciaal ontworpen voor publieke ruimtes met een tijdelijke verblijfs- of wachtfunctie.

wwwpagina bp7314 Forbo Linoleum BV - www.forbo-flooring.nl

wwwpagina bp7315 Gelderland Groep BV - www.gelderlandgroep.com

Twinson verenigt voordelen hout en pvc

Vierkante downlights

In Twinson zijn hout en pvc verenigd in één nieuwe grondstof. Het natuurlijke en warme aanzicht van hout wordt zo gecombineerd met de duurzaamheid en het onderhoudsvriendelijke karakter van pvc. De Twinson-serie bestaat uit één terrasconcept en meerdere gevelpanelen. Toepassing is mogelijk in zowel interieur als exterieur, ook bij eenvoudige renovaties en complexe nieuwbouwprojecten.

Plaatsing en bewerking is eenvoudig, terwijl de bevestiging volledig is weggewerkt.

Panos Q downlights richten zich door hun vierkante vorm naar de rechtlijnige en gereduceerde architectuurtaal van deze tijd. De geometrie wordt doorgevoerd tot in de details: zelfs de reflector is vierkant. Voor de coating van de reflector wordt zuiver zilver gebruikt, wat meer rendement oplevert dan conventionele types coating. Een andere vernieuwing vormen de exact gevormde facetten die zorgen voor een schitterende totaalindruk. Panos Q is verkrijgbaar in twee bouwgroottes: Low en High.

wwwpagina bp7322 Deceuninck Kunststof NV - www.twinson.net

wwwpagina bp7323 Zumtobel Lighting NV - www.zumtobel.nl

nummer 3 - juli 2006

89

nieuw online

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Nieuwe bouwproducten op architectenweb.nl

Op deze pagina treft u een selectie aan van bouwproducten die recent zijn toegevoegd aan de bouwproductgids op architectenweb.nl. Voor een volledig overzicht van alle bouwproducten surft u naar www.architectenweb.nl/bouwproducten/.

Uw bouwproducten ook op architectenweb.nl?

Word dan lid van Architectenweb en u ontvangt tevens gratis een jaarabonnement op Architectenweb Magazine ter waarde van € 69,-!

Architraven

Ondex platen

Sinds kort heeft Albo Deuren een zeer gevarieerde serie architraven in haar assortiment. Fraaie stijldeuren, rondom voorzien van architraven geven een eigen karakter aan het interieur. Zo kan de deur tot een fraaie finishing touch worden in een interieur. Albo Deuren

Deze hoogwaardige PVC-platen zijn vervaardigd volgens het unieke procedé van bi-oriëntatie en coëxtrusie dat zorgt voor een bijzonder hoge slagvastheid. De technische eigenschappen maken de platen geschikt voor de meest uiteenlopende toepassingen in de bouw. Atlas Acomfa bv wwwpagina bp7327

Coen Dekkers

wwwpagina bp7326

Quattro Screen

Myst

Secu Strip Duo 1

Een Quattro Screen kan zorgen voor een warmtereductie tot maar liefst 20%. Dit doordat 65% van het zonlicht wordt gestopt voordat het glas van het dakvenster wordt bereikt.

Het netto effect is een aanzienlijke verlaging van de binnentemperatuur tijdens zonnig weer. QuattroLux

Myst is een herontwerp van het ‘VPRO armatuur’, hoogfrequent en voorzien van een T5 TL-buis met een diameter van 16 mm. Myst is o.a. compacter, gebruiks- en installatievriendelijker geworden, met behoud van de karakteristieke vorm en lichtvlekken. Robin Hood Produkties

De Secu Strip Duo 1 wordt kant en klaar geleverd en hoeft bij montage niet meer passend gemaakt te worden. De schildhoogte mag variëren, want de strip past altijd. De Duo 1 kan aan zowel de slot- als de scharnierzijde worden gemonteerd.

SecuProducts BV

wwwpagina bp7328

wwwpagina bp7329

wwwpagina bp7330

90

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Sublitecno

Brandwerend geluids-

nieuw online

Trespa Meteon

isolerend deurelement Sublimatie maakt het mogelijk om op materialen als glaspanelen, keramiek, hout, aluminium, staal en marmer in hoogwaardige kwaliteit te printen. Het maximale formaat is 2 x 3 meter, de duurzaamheid van de afbeelding is gewaarborgd. Vertical Vision

Door op zoek te gaan naar de grenzen van de mogelijkheden van houten binnendeuren is Westag Nederland erin geslaagd een geluidwerende (tot 48 dB) en 90 minuten brandwerende deur te ontwikkelen.

Westag Nederland

wwwpagina bp7332

wwwpagina bp7333

Trespa heeft zeven nieuwe decoren aan de Meteon-collectie toegevoegd, waarmee architecten en ontwerpers eigentijdse, op de natuur geïnspireerde designs kunnen realiseren. Door de uitbreiding van de collectie biedt Trespa nu nog meer mogelijkheden om moderne designs te creëren. Trespa International wwwpagina bp7305

Nimbus SMD-

Schuifdeurbeslag

Fraim + armaturen

SMD-LED-lichtbronnen zijn ultraplat en alleen al daardoor verschillen ze van de LED’s die in 1962 werden uitgevonden. De grootte van de lichtbron bepaalt niet langer de vormgeving, zodat er nog meer ruimte is voor creativiteit. KOENenCO

Het schuifdeurbeslag Unotec Home is speciaal ontwikkeld om schuifdeuren in woningen er optisch aantrekkelijk uit te laten zien. Het systeem is probleemloos te monteren en heeft een licht en stil loopwerk.

Heerenveen Import BV

Het Fraim + concept is een serie innovatieve armaturen met hetzelfde uitgangspunt: ultradunne T5-armaturen. De extreem vlakke behuizing is slechts 16 mm hoog. Fraim + is met de iF Design Award onderscheiden.

Regiolux | Van Klingeren industrial agencies

wwwpagina bp7263

wwwpagina bp7276

wwwpagina bp7298

LED-lampen

nummer 3 - juli 2006

91

architectenweb

Bouwproducten vindt u eenvoudig en doeltreffend op architectenweb.nl

www.architectenweb.nl/bouwproducten

online

U blijft graag op de hoogte van het laatste bouwproductnieuws. Logisch, want kennis van de laatste ontwikkelingen stelt u mede in staat vernieuwende gebouwen te ontwerpen. Maar ook als u zich alleen wilt oriënteren op wat er zoal op de markt te verkrijgen is, biedt de architectenweb productgids u de uitkomst. Momenteel vindt u van maar liefst 2.000 bouwproducten uitgebreide productinformatie in woord én beeld.

Belangrijkste kenmerken productgids - Presentaties over circa 2.000 bouwproducten - Handige zoekfunctie op productsoort, trefwoord en naam leverancier - Wekelijks aangevuld met nieuwe bouwproducten - Heldere productbladen in woord en beeld, gericht op de esthetische producteigenschappen - Responsformulier voor het aanvragen van documentatie Schrijf u ook online in op onze wekelijkse nieuwsbrief met productnieuws!

Uw bouwproducten ook op architectenweb.nl? Word dan lid van Architectenweb en u ontvangt tevens een gratis jaarabonnement op Architectenweb Magazine ter waarde van € 69.-! (meld u aan op www.architectenweb.nl/wordlid).

Building Value

Building Value.

Een heldere visie op keramisch bouwen.

Wienerberger produceert keramische bouwmaterialen met een heldere visie op modern en comfortabel wonen, werken en leven: Building Value. We willen namelijk blijvende waardes creĂŤren met onze natuurlijke producten. Innovatie, duurzaamheid, betrouwbaarheid, veiligheid en kwaliteit staan daarbij voorop. Zo leveren we een waardevolle bijdrage aan het leven van ieder individu. Want onze producten zijn voor mensen gemaakt. Met respect voor het milieu en overtuigd van de esthetische en constructieve meerwaarde van keramische bouwmaterialen.

Wienerberger B.V. Infolijn: 0800 - 022 85 80 www.wienerberger.nl

hgschmitz.de

Gira Esprit glas in zwart.

De perfecte omraming voor lifestyle en luxe.

Hoogwaardige natuurlijke materialen zoals aluminium, chroom, messing, terracotta, wengĂŠhout, glas mint, glas wit en glas zwart onderscheiden het programma Gira Esprit. Alle afdekramen kunnen naar believen met afdekplaten in de kleuren zuiver wit mat, zuiver wit glanzend, aluminium en antraciet worden gecombineerd. Bovendien voldoet het programma met omvangrijke functies voor veiligheid, comfort, communicatie en efficiency aan alle eisen die aan hoogwaardige techniek mogen worden gesteld.

Meer informatie krijgt u tevens via de Gira architectenservice, tel. +31 (0) 6 53 - 98 43 21 of www.gira.nl Foto: Gira Esprit, tweevoudige combinatie drukvlakschakelaar / wandcontactdoos met randaarde met kinderbeveiliging, afdekraam glas zwart, afdekplaat kleur aluminium

them@gazine

architectenweb

them@gazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Zichtwerk of Design door: Jeroen van Nieuwenhuizen

Zichtwerk. Bij architecten loopt nu het koude zweet over de rug en bij aannemers worden de normen met de bijbehorende toleranties op tafel gelegd. Bouwmanagers bekijken wat het bestek omschreven heeft en installateurs leggen vervolgens uit dat ze altijd met een ander merk werken dat net zo goed is. Even gechargeerd. En de consument?

Die weet niet waar dit over gaat.

A

96

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

them@gazine B

Consumenten kiezen steeds vaker voor installaties met een hoog designgehalte. En met design is veel geld te verdienen. Consumenten willen de nieuwste designradiatoren, een roestvast stalen intercom met touchscreen, handige ‘badkamerradiatoren’ of een volautomatische klokthermostaat. Maar dan wel ‘die mooie’, met oplichtend tableau, afstandsbediening, zo klein mogelijk en het liefst een beetje strak vormgegeven. Installaties in het zicht, zichtwerk.

En waarom ook niet? Waarom installaties verstoppen of zo veel mogelijk wegwerken in kabelgoten, systeemplafonds, voorzetwanden? En waarom standaardontwerpen aanbieden als de consument juist geen standaard wil, maar maatwerk of design. Want het wonderlijke is dat voor design door consumenten veel geld wordt betaald, maar voor zichtwerkinstallaties niet.

Er zijn een aantal trends te ontdekken. Zo willen consumenten meer en meer hun eigen identiteit uitdragen en daarin ‘uniek’ zijn. Dat betekent dat ze ook hun woon-, werk- of recreatieruimte in willen richten vanuit hun identiteit. Installaties die in het zicht komen zijn daarom in vele soorten en maten verkrijgbaar, kunnen in verschillende kleuren worden geleverd, en veelal draadloos worden bediend. Daarbij is de omloopsnelheid van interieurs en de bijbehorende ‘esthetische installatie’ al jaren erg hoog.

Natuurlijk moet er niet altijd naar de consumenten geluisterd worden, soms ‘loopt het een beetje uit de hand’. Zo heeft eind jaren ’90 het huiskamerkantoor-concept overal zijn intrede gedaan, compleet met schemerlampen, ‘originele gietstalen radiatoren’, bakelieten bedieningsschakelaars en ga zo maar door. Die trend is nu voorbij, en bovendien: thuis ben je thuis en op kantoor moet gewerkt worden. Die interieurs kunnen nu verwijderd worden!

Verder lijken er steeds meer installaties in gevels en vloeren te worden verwerkt, wat juist meer zichtwerk oplevert.

Als bijvoorbeeld de verwarming en koeling in de vloer wordt opgenomen, kunnen de afmetingen van de luchtkanalen kleiner en zijn systeemplafonds overbodig. Dat betekent echter wel dat sprinklers, brandmelders, verlichting of aansluitpunten voor data en elektra als zichtwerk uitgevoerd moeten worden. Kortom, ze moeten ontworpen worden!

Hetzelfde geldt voor de gevels. Het wordt steeds duidelijker dat die zich zullen ontwikkelen als intelligente interface tussen binnen en buiten. Daar liggen fantastische kansen voor slimme gevels met op afstand bedienbare zonwering, lokaal te bedienen ventilatie, geïntegreerde verwarming en koeling, en bestuurbare reclame of verlichting.

Als de verschillende bouwpartijen elkaar kunnen vinden in ontwerpen die de consument aanspreken, zullen installaties die in het zicht komen en mooi zijn vormgegeven, de

aandacht krijgen die zij verdienen.

A B C

C

Het Gira TX_44 programma omvat een breed spectrum toepassingen voor binnen en buiten Ultraplatte Smart Bell-haard Siedle-Individual telefoon in Wenge uitvoering

nummer 3 - juli 2006

97

them@gazine Deze pagina’s bevatten gesponsorde onderdelen

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

iHabitat (010) 2 14 18 14 info@ihabitat.nl www.ihabitat.nl

Gira (049) 2195 602 154 info@gira.de www.gira.nl

Simpele huisautomatisering

Alle wandfuncties in smalle rail

Met het visiomatic Home System is het mogelijk om via een simpel te bedienen display de complete technologie in huis in goede banen te leiden. Het automatiseringsysteem is volledig afgestemd op de gebruiker en zonder handleiding te begrijpen. Het scala aan mogelijkheden van het Home System is breed. Zaken als het regelen van de kamertemperatuur, het checken van de e-mail, het inschakelen van het beveiligingsysteem en nog veel meer zijn allemaal inbegrepen in het automatiseringsysteem.

Interactie met het systeem is mogelijk via vaste of draadloze visiPad aanraakschermen. Deze zijn leverbaar in diverse uitvoeringen met een beelddiagonaal van 10 tot 46".

Visiomatic Home System kan zelfs alle AV-apparatuur zoals televisie en de bijbehorende bediening vervangen.

Het installatiesysteem Gira ITS 30 voldoet aan de flexibiliteit die vereist is bij toepassing in moderne scheidingswanden. Alle functies en apparaten zoals schakelaars en oriëntatielichten kunnen vóór de wand worden bediend. De installatiebehuizingen zijn aangebracht in een basisrail van 30 mm breed tussen de deurkozijn en scheidingswand.

Doordat de rail zo smal is, is er in glazen wanden meer plaats voor glas. Dit zorgt voor meer transparantie en helderheid in een ruimte.

Na installatie wordt de rail met een aluminium afdekplaat afgesloten, en samen met speciale afdekramen tot één designlijn verbonden. Alle modules uit de vijf Gira-programma’s met meer dan 180 functies kunnen eraan worden gekoppeld, evenals het ruimtebesturingsapparaat Gira SmartSensor. Ook deur- en naambordjes uit het Mabegprogramma COM.form kunnen worden geïntegreerd. wwwpagina bp7368

wwwpagina bp7370

98

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Caleido (020) 511 22 82 info@caleido-radiator.nl www.caleido-radiator.nl

them@gazine

Jung / Hateha B.V. (071) 341 90 09 marketing@hateha.nl www.jung.nl

Kunstzinnige radiator

Lichttechniek

Skin is een kunstzinnige radiator uit de collectie Fine Design Natural Series van de internationaal gerenommeerde fabrikant en leverancier van designradiatoren Caleido.

Net als de andere modellen die door de Italiaan James di Marco zijn ontworpen, wordt er door de bijzondere plastiek van het voorblad een aantrekkelijk schouwspel gecreëerd.

De naar voren stekende en elkaar deels overlappende ovaalvormige modules zorgen voor een spannend reliëf, dat de radiator vanuit ieder oogpunt een ander aanzicht geeft. Naast het aantrekkelijke uiterlijk beschikt Skin over een uitstekende kwaliteit. Het was om deze redenen een doorslaand succes in het mode- en designbewuste thuisland van de ontwerper. De warmtebron is 2040 mm hoog, 503 mm breed en verkrijgbaar in verschillende kleuren.

Skin wordt geleverd met een kit om hem aan de wand te plaatsen. wwwpagina bp7228

Voor een goede functieaanduiding en oriëntatie in openbare ruimten bieden LED-lichtsignaalarmaturen van JUNG overzichtelijke informatiebordjes met pictogrammen, belettering en oriëntatieverlichting. De armaturen bestaan uit een basiselement dat voor alle toepassingen, behalve de contactdoos, wordt gebruikt en een LED-signaalarmatuur dat erop gemonteerd wordt. Deze armaturen zijn er in alle LS Designs; LS 990 in de kleuren alpin-wit en lichtgrijs, Edelstaal, Aluminium, Antraciet en LS plus.

JUNG LED lichttechniek combineert publieksvriendelijkheid met minimaal stroomverbruik en een lange levensduur. Voor het aangeven van een functie kunnen afdekkingen als transparante folie en plexiglas worden gebruikt.

Verder zijn er afdekkingen met gescheiden ‘verkeerslichtvlakken’. Ook kunnen vloeren of traptreden verblindingvrij verlicht worden. wwwpagina bp7371

nummer 3 - juli 2006

99

Deze pagina’s bevatten gesponsorde onderdelen

them@gazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Meer producten

Op deze pagina treft u een selectie aan van andere bouwproducten die vallen binnen het thema “esthetische installaties”. Wilt u meer weten over een van deze producten? Surf dan naar www. architectenweb.nl en typ het bijbehorende wwwpagina nummer in.

Volgend thema De volgende keer is het thema “buiteninrichting”.

Muziek bedienen

Intercoms in vele

Expressief

variaties

schakelprogramma

Siedle intercomtelefoons zijn verkrijgbaar in vier modellen en twaalf designvariaties. De telefoon is met of zonder videoscherm uitgevoerd en wordt geleverd in de versies Standard of Comfort. De laatste versie heeft meer programmeermogelijkheden en een groter scherm. SSS Siedle wwwpagina bp7365

Exacte en heldere lijnen definiëren de vormtaal van schakelserie Gira Esprit. Het glanzende zwarte glas van het afdekraam correspondeert perfect met het rechtlijnige karakter van de bijbehorende schakelaar. Het expressieve programma voegt zich bescheiden in de woonomgeving.

Gira wwwpagina bp7366

Vlakke lichtschakelaars

Designvolle

vanaf één plek

besturingsystemen

Door de integratie van het Revox Multiroom-systeem met schakelprogramma’s uit het Gira-assortiment kan vanaf één plek de muziek voor iedere ruimte afzonderlijk geregeld worden. Het is bij uitstek geschikt voor woningen met luxe inrichting en topklasse-hotels. Gira

De nieuwe opbouw Funk wandzenders voor het Berker Funkbussysteem zijn vlakker dan voorheen.

Zonder opbouwbehuizing wordt het nieuwe schakelpunt eenvoudig aan de wand geschroefd of geplakt. Ook kunnen geprogrammeerde lichtscènes worden opgeslagen. Berker B.V.

AMX biedt besturingsystemen voor onder meer audiovisuele apparatuur, klimaatbeheersing en verlichting, waarbij ook rekening wordt gehouden met het design. Door koppelingen aan Ethernet, GSM en Servers worden de systemen steeds uitgebreider en interessanter. MK2

wwwpagina bp7367

wwwpagina bp7369

wwwpagina bp7372

100

architectenweb magazine

Breed inzetbare

Radiator met radicaal

Radiator als een

intercoms

design

springveer

Siedle Classic intercoms zijn met vrijwel iedere architectuurstijl is te combineren. De modellen zijn beschikbaar in roestvast staal, aluminium en koper. In combinatie met verschillende coatings kan de entree een persoonlijk accent worden gegeven. SSS Siedle

Acova Altima Spa is een radiator met een nieuw radicaal design voor de hedendaagse woonkamer of badkamer. Het perfect gladde oppervlak kent twee uitzonderlijke metaalafwerkingen, met inox of aluminium.

Acova BENELUX NV

De door Priestman Goode ontworpen Hot Spring radiator oogt als een springveer. Door zijn sierlijkheid, fraaie design en zijn geringe afmetingen biedt hij een scala aan plaatsingsmogelijkheden. Hij is in meerdere maten en kleuren verkrijgbaar.

Prolix designradiatoren

wwwpagina bp7373

wwwpagina bp7374

wwwpagina bp7375

Dualis radiatoren

Trendy haard

Warme designhaarden

Dualis en Dualis Plus-radiatoren met Italiaans design zijn geschikt voor woon- en werkomgeving, badkamers en verblijfsruimten. De Dualis is er in 63 uitvoeringen en kan in 65 kleuren worden geleverd. Er is een horizontale en verticale versie.

Zehnder Nederland B.V.

De uiterst trendy Vertical Bell-haarden van Bellfires zijn leverbaar in drie varianten. De Large en Small zijn zowel in grote als kleine ruimten een lust voor het oog en de Large Doorkijk is de blikvanger en ruimteverdeler in een interieur. Interfocos B.V.

Flueless is een collectie designhaarden die ieder vertrek een warm karakter geven. Ze kunnen overal geplaatst worden omdat er geen afvoerkanaal nodig is. Ze voldoen aan alle CE en Nederlandse gaskeurmerken, die de hoogste kwaliteit waarborgen. CVO-Fires

wwwpagina bp7376

wwwpagina bp7377

wwwpagina bp7378

101

Het glas met zelfreinigende werking!

Goed nieuws voor de architecten- en bouwwereld.

Het Duitse concern Semcoglas introduceert haar succesvolle Semco Dur Clean glas nu ook op de Nederlandse markt. Een innovatief glasconcept waarmee u tot 50% op de reinigingskosten kunt besparen en het milieu aantoonbaar minder belast. Semco Dur Clean heeft een zeer hoge resistentie tegen zout water en laat zich “wonderschoon� toepassen in gevels of overkappingen met royale glasvlakken. Denk aan kantoorgebouwen en winkelcentra maar ook in de woningbouw komt Semco Dur Clean uitstekend tot zijn recht.

Surf naar: www.semcoglas.com voor meer informatie of bel met (06) 54 99 51 57 voor een demonstratie door een van onze adviseurs. E-mail: rohenkohl@home.nl

Semco Dur Clean: wonderschoon!

archipedia

architectenweb

archipedia

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Bouwstijlen

De Eiffeltoren in Parijs

De bouwkundige paradox tijdens de technische revolutie In Engeland vonden in de 18e eeuw belangrijke bouwkundige ontwikkelingen plaats. Abraham Darby verbeterde de kwaliteit van gietijzer door bij de productie daarvan cokes te gebruiken in plaats van houtskool.

Gietijzer werd ontwikkeld tot een ruimtebesparend bouwmateriaal, dat bovendien eenvoudig te bewerken en niet brandbaar was. Samen met John Wilkinson en de architect Thomas Farnolis ontwierp Darby de

‘s Werelds eerste gietijzeren brug, bij het Engelse Ironbridge 104

eerste brug van gietijzer, die werd gebouwd bij het plaatsje Ironbridge.

Stoommachine Nadat James Watt in 1776 de stoommachine had ‘uitgevonden’ (eigenlijk bestond deze al, maar Watt had hem geperfectioneerd), kwam de industrie (massaproductie) op. Door de mechanisatie waren er grotere ruimten nodig, en daarmee grotere overspanningen. Gietijzer leende zich daar uitstekend voor. Doordat dit type ijzer steeds goedkoper werd, kwam skeletbouw in ontwikkeling.

Bij gebouwen werd het in kolommen toegepast om de last van het dak te dragen. De ruimten tussen de kolommen werden opgevuld met steen, hout of ijzeren liggers.

Historisme In de 19e eeuw was het historisme de overheersende bouwstijl, waarin een ‘uitontwikkelde stijl’ als gotiek opnieuw werd toegepast, zij het

vanuit een nieuwe invalshoek. De architecten gebruikten wel nieuwe materialen en constructiemethoden in gebouwen, maar die werden verstopt achter een traditioneel omhulsel.

Puur technisch bouwen werd destijds als lelijk ervaren en men was er ook een beetje bang voor. De vele innovaties leidden tot onzekerheid in de samenleving. Zo was de industriële revolutie technisch gezien een vooruitgang, maar het ging wel ten koste van arbeidsplaatsen. Daarbij verloor ook de culturele elite aan invloed, een groep die traditioneel een grote rol speelde bij de ontwikkeling van nieuwe bouwstijlen.

De smaak van ‘het volk’ ging overheersen en dat had als gevolg dat architecten bleven vasthouden aan vertrouwde bouwstijlen. Vernieuwingen werden vooral doorgevoerd in ‘onzichtbare’ elementen zoals de constructie. architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Oude stijlen herleven De technische ontwikkelingen boden zelfs gelegenheid om oude stijlen te doen herleven, zoals gotiek en barok. Materialen die voorheen kostbaar waren, konden nu goedkoper geproduceerd worden. In combinatie met de verregaande idealisering van de Middeleeuwen zette dit opdrachtgevers en architecten aan om weer kastelen of Renaissanceachtige gebouwen te maken.

Ook werden veel middeleeuwse kastelen gerestaureerd, zoals door Eugène Emmanuel Violet-le-Duc. Vaak werd de architecten verweten dat ze vanuit een te idealistisch standpunt te werk gingen. Na de restauraties zagen sommige bouwwerken er ‘middeleeuwser’ uit dan ze ooit waren geweest.

Wereldtentoonstellingen Wel zette de ontwikkeling van een puur technische en functionele bouwstijl zich door. De Wereldtentoonstellingen speelden hierin een belangrijke rol, doordat ze de aandacht trokken van een breed publiek.

De eerste werd in 1851 gehouden, in Londen.

300 meter het hoogste gebouw ter wereld was. Voor een nadere beschrijving zie beroemde gebouwen.

daarmee het hoogste bouwwerk ter wereld zou zijn. In 1884 werd ingenieur Alexandre-Gustave Eiffel met de opdracht belast.

Stationsgebouwen De nieuwe hoogstandjes leidden toch niet direct tot een breed gedeeld enthousiasme over ijzer en staal als bouwmateriaal. Men had er moeite mee bruggen en fabrieken als architectuur te zien. Nieuwe constructies als perronoverkappingen werden zoveel mogelijk uit het zicht gehouden vanuit het stadscentrum.

Daarom werden er monumentale stationsgebouwen voor geplaatst.

Hij vertrouwde het ontwerp toe aan zijn medewerkers Maurice Koechlin en Emile Nouguier, maar zij stuitten op technische problemen. Daarom voltooide Eiffel de bouwtekening zelf. Door de vertraging zag het stadsbestuur zich genoodzaakt in 1886 opnieuw een wedstrijd uit te schrijven, maar die won Eiffel alsnog met zijn definitieve ontwerp.

De werkelijke emancipatie van de ‘technische’ en functionele bouwkunst vond pas plaats aan het begin van de twintigste eeuw, onder invloed van modernistische kunstbewegingen en architectuurstijlen (zoals het rationalisme van Berlage).

Beroemde gebouwen Eiffeltoren (1889)

Voor die eerste Wereldtentoonstelling ontwierp de tuinarchitect Joseph Paxton het Crystal Palace, een 600 meter breed en 120 meter lang gebouw, dat was opgetrokken uit ijzer en glas. Het bouwwerk, dat in 1936 afbrandde, bestond uit geprefabriceerde en gestandaardiseerde materialen, waardoor het in zeer korte tijd kon worden opgebouwd.

Detail van een boog van de Eiffeltoren

Een tekening van het in 1936 uitgebrande Crystal Palace. illustratie: Wikipedia

Een ander hoogtepunt was de Eiffeltoren (1889) in Parijs, die met nummer 3 - juli 2006

archipedia

Bij het honderdjarige bestaan van de republiek Frankrijk organiseerde hoofdstad Parijs in 1889 de Wereldtentoonstelling. Als centraal monument wilde het stadsbestuur een toren van driehonderd meter, die

Er was snelheid geboden om de toren vóór de Wereldtentoonstelling te realiseren. Eiffel koos daarom voor een aanpak met de harde hand.

Hij schakelde een relatief klein leger bouwvakkers van 250 man in en hanteerde werkdagen die duurden van zonsopgang tot het vallen van de avond. Wel zorgde hij voor teamgeest door de werklieden ruim van eten te voorzien en ze enthousiast te maken om de klus op tijd te klaren.

Een andere versnellingstactiek was het gebruik van geprefabriceerde materialen. Ieder onderdeel werd in voltooide staat naar boven gebracht.

De elementen waren genummerd en werden met klinknagels bevestigd. Doordat de ijzeren materialen zeer fijn gevormd waren, werd de Eiffeltoren een bijzonder licht bouwwerk. De open ruimten tussen de constructie zorgden ervoor dat hij bestand was tegen de wind.

Hoewel de Eiffeltoren vaak alleen als een technisch meesterstuk wordt gezien, hebben ook esthetische aspecten een grote rol gespeeld bij de bouw. Eiffel heeft de vorm van de toren bepaald volgens de regels van architectonische harmonie.

Daarnaast is er gebruik gemaakt van decoratieve elementen zoals de grote bogen tussen de uitlopers aan de onderzijde.

De Eiffeltoren was een van de eerste gebouwen die volledig van ijzer 105

archipedia waren gemaakt. Logischerwijs stuitte dat op de nodige scepsis. Die verdween goeddeels toen het gebouw daadwerkelijk op zijn plaats stond, maar sommige critici volhardden in hun afkeer van het ijzeren gevaarte.

Voor hen was het bijvoorbeeld ‘een skelet dat wacht op zijn omhulsel’.

Dat de toren nooit is afgebroken, zoals de bedoeling was, kwam met name door de inspanningen van Eiffel zelf. Hij gebruikte ‘zijn’ bouwwerk voor experimenten op het gebied van aërodynamica, een liefhebberij die hij beoefende na zijn carrière als ingenieur. Later is de Eiffeltoren gebruikt als doorgeefstation voor radio- en televisiesignalen.

De Eiffeltoren groeide uit tot het symbool van de stad en heel Frankrijk. Het was meer dan veertig jaar het hoogste bouwwerk ter wereld, totdat het Chrysler Building die titel in 1930 voor een jaar overnam.

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

De Amsterdamse architect Hendrik Petrus Berlage studeerde drie jaar architectuur aan de Technische Hogeschool van Zürich. Daar kwam hij in contact met de denkbeelden van Gottfried Semper. Deze ouddocent van de Hogeschool was de auteur van het boek ‘Der Stil’, dat voor de studenten gold als de bijbel.

De neoclassicistische architect wees daarin op de noodzaak eenheid te creëren door in doel, vorm en materiaal harmonie aan te brengen.

Berlage ontwikkelde een eigen rationalistische stijl. Hij ontwierp vanuit de plattegrond, gebruikte vlakke muren en kende aan ornamentiek een ondergeschikte rol toe.

Ornamenten werden overigens niet weggelaten. Immers, de Beurs van Berlage (1903) is ook voorzien van beeldhouwwerk.

De nadruk ligt echter op de constructie, want Berlage wilde ‘de leugen bestrijden’. Daarom geen oneerlijk materiaalgebruik. Baksteen overheerst, terwijl belangrijke punten in een gebouw geaccentueerd worden met natuursteen.

Beroemde architecten Hendrik Petrus Berlage (1856-1934)

Opvallend is de eenheid die het gebouw uitstraalt, terwijl er verschillende functies in zijn ondergebracht.

De lange zijgevel naar het Damrak toe is één doorlopend vlak, dat in traveeën verdeeld is.

Berlage heeft met de Beurs een gebouw gemaakt, dat geldt als voorloper van de moderne architectuur.

Dat komt doordat het een overgang markeert van neostijlen naar een zakelijke manier van bouwen. De architecten van de Amsterdamse school verwerkten de Beurs in hun werk, maar ook moderne bouwkunst grijpt er op terug.

foto: Amsterdam Municipal Department for the Preservation and Restoration of Historic Buildings and Sites (bMA) 106

Berlage ontwierp ook Plan Zuid in Amsterdam. Als gevolg van de Woningwet van 1901 was Amsterdam verplicht een uitbreidingsplan te maken. Een jaar later was Berlage de eerste Nederlandse architect die

De Beurs van Berlage gezien vanaf het Damrak. foto: Beurs van Berlage

zo’n groot plan uitwerkte. Hij baseerde zich op de denkbeelden van Camillo Sitte, in diens boek ‘Der Städtebau nach seinen künstlerischen Grundsätzen’.

Aan deze Oostenrijker had Berlage in het originele ontwerp het idee van kronkelende straten ontleend.

Daarmee werd de (traditionele) lengte van de straten drastisch ingekort.

Het ging echter ten koste van de bouwdichtheid. Het plan werd daarom pas in 1917 in sterk gewijzigde vorm uitgevoerd, toen Berlage had gekozen voor smalle en rechte straten, met enkele brede en lange assen. Er zat een social(istisch)e gedachte achter het ontwerp van het stadsdeel.

Berlage ontwierp de woonblokken zelf, terwijl de Amsterdamse schoolarchitecten er verder invulling aan gaven. architectenweb magazine

archipedia

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Begrippen Blinde muur Een gevel die helemaal dicht is.

Erf Een feitelijk of op papier begrensd stuk grond dat toebehoort aan een gebouw. De afmetingen en de grenzen zijn vermeld bij het kadaster (openbaar register waar gegevens over onroerend goed staan geregistreerd).

Het geometrisch opgezette Rietveld- SchrĂśderhuis in Utrecht. foto: Bart van Hoek

Geometrisch Geometrisch betekent meetkundig en wordt in de architectuur meestal gebruikt om een bouwwijze aan te duiden waarbij wordt uitgegaan van wiskundige vormen en figuren. Ook afmetingen en verhoudingen spelen daarbij een grote rol.

Minaret Een smalle spitse toren, die vaak in series van twee of vier rond een moskee staan. Van hieruit wordt opgeroepen tot gebed.

Restauratie Een verouderd of beschadigd gebouw terugbrengen in de oorspronkelijke staat door onderdelen te vervangen, te repareren of schoon te maken. Soms brengt een architect ook nieuwe elementen aan.

Eugène Emmanuel Violet-le-Duc was wat dat betreft berucht. Hij restaureerde gotische gebouwen naar zijn eigen ideaalbeeld, waardoor het resultaat niet overeenkwam met de oorspronkelijke staat.

Tekst: Ronnie Weessies

Archipedia wordt onder begeleiding van Architectenweb grotendeels samengesteld door (ex) studenten. Het doel is om binnen afzienbare tijd een educatieve online encyclopedie te ontwikkelen met duizenden artikelen in relatie tot bouw- en architectuur. De hoofdgroepen betreffen: architectuurstromingen, architectuurtermen, beroemde architecten en gebouwen, bouwtermen en materialen. De bezoekers van architectenweb.nl kunnen in de toekomst zelf artikelen aan de encyclopedie toevoegen en bestaande artikelen aanpassen of uitbreiden.

Daarnaast spant Architectenweb zich vanuit haar centrale positie als uitgever in om marktpartijen, opleidingen en andere kennisorganisaties te bewegen opgebouwde kennis over te dragen via Archipedia. De encyclopedie wordt financieel mogelijk gemaakt doordat Architectenweb een gedeelte van haar omzet ter beschikking stelt voor de ontwikkeling van Archipedia.

Belangeloos meewerken Wilt u belangeloos meewerken aan de totstandkoming van Archipedia door bijvoorbeeld het kosteloos leveren van informatie (tekst en/of beeld) of het schrijven van artikelen? Neem dan contact op met Jeroen van Oostveen, (035) 60 20 874 of jvo@architectenweb.nl.

Bronnen Voor een compleet overzicht van gebruikte bronnen surft u naar wwwpagina: n7422

nummer 3 - juli 2006

107

Veilig én comfortabel

ERGO-NOMIC BUVA Méér dan een meerpuntssluiting

• MÉÉR BEDIENINGSGEMAK: KRUK OMHOOG = DEUR OP SLOT! • MÉÉR VEILIGHEID: INBRAAKWEREND EN ANTI-PANIEK • MÉÉR ZEKERHEID: ANTI-FOUTBEDIENINGSPAL • MÉÉR TIJDWINST OP DE BOUW: ÉÉN FREES - EN AFMONTAGEMAAT Bremen 5 - 2993 L J Barendrecht Postbus 262 - 2990 AG Barendrecht Tel.: 0180 69 75 00 Fax: 0180 69 75 05 E-mail: info@buva.nl www.buva.nl

• MÉÉR DESIGN: SERIE 2800 SOFT-L INE VEILIGHEIDSBESLAG

NCS - Natural Color System®©, de NCS®© notaties en NCS®© producten zijn eigendom van het Scandinavian Colour Institute AB, Stockholm ©SCI 2006.

publicaties

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Architectuuronderwijs

A/S/L 2005

Bart Bulter, Arjen Oosterman 2006 010 publishers gebonden ISBN 978-90-6450-571-3 / ISBN 90-6450-571-3 24 x 17 cm 312 p € 24,50 Nederlands/Engels

Architectuur Daan Bakker, Allard Jolles, Michelle Provoost, Cor Wagenaar april 2006 NAi Uitgevers paperback ISBN 90-5662-488-1 32 x 24 cm 176 p € 39,50 Nederlands/Engels

110

Het jaarboek A/S/L 2005 geeft een beeld van het onderwijs aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam aan de hand van activiteiten zoals het semesterthema, “water tekent de stad”, de verschillende ontwerpateliers, workshops en een rijke keuze uit de afstudeerprojecten. Inleidende essays gevolgd door presentaties van het werk van studenten laten zien hoe het denken en doen wordt overgedragen aan, en opgepakt door de komende generatie architecten stedenbouwers en landschapsarchitecten. Het onderwijs- en activiteitenprogramma wordt ingevuld door ontwerpers en onderzoekers van binnen en buiten de Academie, zoals Luc Deleu, Tom Frantzen en Noël van Dooren. In een reeks indringende artikelen en een afsluitend interview met ‘rijksinframeester’ Jan Brouwer wordt gekeken naar de uitdagingen van de academie voor haar curriculum en haar maatschappelijke positie in het huidige onderwijsklimaat. (JV)

Architectuur in Nederland jaarboek 2005/06 Het jaarboek opent met een (reis)verslag van de verhelderende tocht die de redactie per automobiel door Nederland heeft gemaakt langs de ruim 100 aangemelde gebouwen. Verhelderend, want ze constateert dat er een omwenteling gaande is in de Nederlandse architectuur en stedenbouw: marktwerking heeft de collectieve idealen van weleer vervangen en architectuur is verworden tot een consumptiegoed. Het klinkt wat pessimistisch, maar het betekent niet dat de architectonische oogst in 2005 mager was. Integendeel, architectuur blijkt ook in dit nieuwe klimaat prima te gedijen. De ‘herbouw van Nederland tot de perfecte, want op ieders individuele wensen afgestemde habitat voor de nieuwe mens’, blijkt een groot aantal reeds bekende en nog vrij onbekende gebouwen opgeleverd te hebben die de moeite waard zijn om – al dan niet per auto – te gaan bekijken. Naast de 32 gedocumenteerde projecten biedt het jaarboek een beknopt overzicht van de hoogtepunten uit het architectonisch nieuws van 2005. (KH)

architectenweb magazine

publicaties

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

nummer 3 - juli 2006

Architectuur Radboud van Beekum, Jan Derwig (foto’s) 2006 THOTH hardcover ISBN 90-6868- 407-8 22 x 22 cm 108 p € 19,90 Nederlands

Cornelis Kruyswijk (1884-1935), Amsterdamse School architect

Design Edo van Dijk, Annemarie Piersma, Willem Woudenberg e.a.

2006 BIS Publishers gebonden ISBN 90-6369-096-7 23,5 x 29 cm 260 p € 45,Nederlandse en Engelse editie

Eden { Design and Communication

De relatief onbekende architect van de Amsterdamse School Cornelis Kruyswijk (1884-1935) ontwierp onder meer woonblokken in Amsterdam (Oud-)Zuid en West. Anders dan de opdrachten voor woningbouwverenigingen als het Schip, die hoogtepunten van de Amsterdamse School werden, ontwierp Kruyswijk voor particuliere bouwmaatschappijen. Mede door zijn onbekendheid is een aantal van zijn bouwwerken reeds gesloopt. Het door Radboud van Beekum geschreven boek over Kruyswijk moet hierin verandering brengen.

De scholenbouw, woningbouw, kerken en typografie die Kruyswijk ontwierp, worden beschreven in 8 hoofdstukken. Van Beekum gaat uitgebreid in op de politieke en maatschappelijke context waarin Kruyswijk werkte, waaronder zijn betrokkenheid bij de Hervormde Kerk en de politiek. Ook komt ondermeer de regelgeving voor scholenbouw aan bod.

Na de inleiding wordt per hoofdstuk een selectie van zijn ontwerpen besproken. In het boek zijn archiefbeelden, recente foto's, tekeningen en kaarten opgenomen. In het latere werk van Kruyswijk krijgt zijn specifieke Amsterdamse Schoolstijl meer traditionalistische kenmerken. (BvH)

Het grafisch ontwerpbureau Eden (voorheen BRS Premsela Vonk) viert haar 49e verjaardag met het boek Design en maakt daarmee de balans op. In vier delen wordt de huidige positie van het bureau geïllustreerd: zijn aanpak en geschiedenis tezamen met een waaier aan recente projecten. Het deel Eden is plaatst het bureau in zijn eigen ontwikkeling en die van de maatschappij. Eden was toont de ontwikkeling van het bureau van 1956 tot 1986. Aan de hand van het proces dat een aantal projecten doorlopen heeft, laat Eden denkt zien hoe het bureau samenwerkt met haar cliënten en tot een definitieve vorm komt. Met Eden doet worden projecten van de laatste vijftien jaar gepresenteerd aan de hand van een chronologische ordening. De drukplaten van het boek zijn gebruikt als kaft, zodat ieder exemplaar uniek is. (JV)

111

publicaties

112

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Architectuur Philip Jodidio (voorwoord), Christian Richters (foto’s) 2006 Images Publishing Group hardcover ISBN 1-86470-131-51 30 x 22,3 cm 256 p € 59,50 Engels

Erick van Egeraat 10 years realised works

Architectuur/Monografie Hans Ibelings/Peter Cuypers 2006 Valiz, Amsterdam Gebonden ISBN 90-78088-06-6 25 x 33 cm 168 p € 29,50 Nederlands/Engels

Peer Bedaux, architect

Erick van Egeraat stapte 10 jaar geleden uit Mecanoo en startte zijn eigen bureau Erick van Egeraat Associated Architects (EEA). Hij heeft een duidelijke eigen persoonlijke uitbundige stijl ontwikkeld: ‘Moderne Barok’. In de Master Architect series VII van Images Publishing is over het werk van EEA een boek verschenen.

Na een inleiding door Philip Jodidio over Van Egeraat passeren een dertigtal gerealiseerde projecten de revue. Van elk project is er een beschrijving, een toelichting door Van Egeraat, tekeningen en foto’s. In dit deel wordt de grote verscheidenheid van het werk van Van Egeraat zichtbaar.

Gebouwen, tentoonstellingsontwerpen en productontwikkeling komen aan bod. Een projectoverzicht en uitgebreide literatuurverwijzingen completeren het boek.

Opvallend is dat er weinig schetsen en maquettes worden getoond. De lezer krijgt vooral het eindresultaat te zien en niet veel informatie over het ontwerpproces. Daar staat tegenover dat in deze eerste echte monografie over EEA de gebouwen inzichtelijk worden gemaakt met schitterende foto’s en tekeningen. (BvH)

Kan tijdloze, sobere, welhaast traditionalistische architectuur nog boeien vandaag de dag? Temidden van zich almaar vernieuwende beeldcultuur, originele vondsten en modes ademt de architectuur van de in 1940 in Goirle, Noord-Brabant, geboren en werkende Peer Bedaux een sfeer van kalmte en eenvoud. In de voetsporen van zijn vader, Jos Bedaux, ontwerpt hij villa’s, een enkel kantoorgebouw, een cultureel centrum in een tot regionalisme verheven ‘mild modernistische’ stijl. Met het uitdiepen van thema’s als de dakkapel, de muur en de hof staat dit oeuvre in Nederland vrijwel op zichzelf. Geen verwijzing naar ontwikkelingen als het structuralisme of neorationalisme. Hoogstens is er invloed te bespeuren van de Deense architect Jorn Utzon met zijn woonhuizen.

Tekst en beeld van de zorgvuldig vormgegeven uitgave zijn even onpretentieus als de architectuur zelf: niet opzienbarend, niet spectaculair, niet origineel, een verademing. (MT)

architectenweb magazine

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

nummer 3 - juli 2006

publicaties

Architectuur /Stedenbouw / Landschap /Ruimtelijke ordening Wolfgang Andexlinger, Pia Kronberger, Stefan Mayr, Kersten Nabielek, Cédric Ramière, Claudia Staubmann.

2005 Folio Verlag paperback 3-85256-319-4 170 x 240 mm 288 p € 25,Engels/Duits

TirolCITY New urbanity in the Alps

Architectuur Ben van Berkel, Caroline Bos 2006 Thames & Hudson gebonden ISBN: 0-500-34222-9 27 x 21,5 cm 400 p € 55,Engels

UN Studio - Design Models

TirolCITY is de prachtig geïllustreerde, tweetalige uitgave van een verassend en origineel uitgewerkt onderzoek. De regionale studie is uitgevoerd door een internationaal samenwerkingsverband van architecten en regionale planners. Vanuit Bordeaux, Rotterdam en Wenen bestudeert het collectief ruimtelijke ontwikkelingen op mondiale, regionale en lokale schaal. Vier thema’s, te weten park, metro, com en core, structureren de onderzoeksmethodiek, die de lezer een ongebruikelijk beeld van Tirol verschaft, dat ver afstaat van enige bergromantiek. Ongerepte natuur, schitterende berglandschappen en traditionele landbouw zijn de trefwoorden waarmee Tirol vooralsnog beschreven is. In werkelijkheid heeft slechts een minimaal percentage van de bevolking aandeel in de landbouw en woont en werkt het overgrote deel in het sterk verstedelijkte Inn-dal. Net als in andere Europese regio’s hebben de toenemende mobiliteit, het groeiende individuele ruimtebeslag, het ontstaan van een mondiale economie en het veranderende recreatiegedrag een enorme impact op het landschap van het rivierdal. Het onderzoeksresultaat wordt kracht bijgezet door de individuele bijdragen van onder anderen David Hamers, Yona Friedman en Winy Maas. (EF)

Nieuw boek van architect Ben van Berkel en kunsthistorica Caroline Bos van UN Studio: Design Models. De titel Design Models verwijst naar een ontwerpmethodiek die is ontstaan uit diagrammen die Ben van Berkel en Caroline Bos voor hun ontwerpen gebruikten. Een ‘design model’ ontwikkelt zich en is niet gekoppeld aan een locatie. Het moet de complexiteit van de bouwopgave weergeven, waaronder routing, constructie en programma. Zo’n ‘design model’ kan organisatieschema’s of matrixen met parameters bevatten. Door voor elk project andere parameters te gebruiken zullen met ‘design models’ ontworpen gebouwen er nooit hetzelfde uitzien. Interessant is dat met de ontwerpmethode die Van Berkel en Bos presenteren, het boek gelijk een uitgebreid overzicht is van het werk van UN Studio over de afgelopen 18 jaar. Van 34 projecten worden schetsen, tekeningen, paginagrote foto’s en schema’s getoond. Hoewel de teksten in het boek niet een heel concrete handleiding bieden zou Design Models ook door andere ontwerpers voor de complexere ontwerpopgaven kunnen worden ingezet. (BvH) 113

vacatures

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Lancee architecten (045) 571 60 22 www.lancee-architecten.nl r.lancee@lancee-architecten.nl technisch medewerker Een enthousiaste en gedreven "teamplayer" met een complete bouwkundige opleiding. Kennis van bouwtechniek, procedures en regelgeving is vereist. wwwpagina v4052 assistent ontwerper Ambitieuze enthousiaste ontwerper die met projectarchitect de ontwerpen kan illustreren. Ervaring is gewenst doch niet noodzakelijk. Voldoende technische knowhow (opleiding c.q. affiniteit) is wel een must. wwwpagina v4051 ervaren architect Ervaren architect die vooral de bestaande portefeuille (projecten van woningstichtingen en institutionele beleggers) van een van de stafarchitecten kan beheren c.q. uitbouwen. Ruime ervaring in de (sociale) woningbouw is van belang. wwwpagina v4050

Continu (010) 288 50 00 www.continu.nl info@continu.nl projectleider-tekenaar AutoCAD tekenaar met doorgroeimogelijkheden naar projectleider. Minimaal HTS-niveau en 3 jaar ervaring in het uitwerken van projecten. Een goede kennis van bouwtechniek en affiniteit met detaillering is vereist. wwwpagina v4086 bouwkundig tekenaar Een gedreven bouwkundige met afgeronde HTS-opleiding richting bouwkunde en tekenvaardig in AutoCAD of Microstation. Je bent fulltime inzetbaar, werkt secuur en bent in staat om zowel zelfstandig als in een team te kunnen functioneren. wwwpagina v4071 commercieel/ technisch medewerker Je bent verantwoordelijk voor ondersteunende taken op het gebied van marketing, acquisitie en projectmanagement en ondersteund bouwmanagement- en ontwikkelingstrajecten en draagt zorg voor een stukje relatiebeheer.

Commercieel bouwkundige opleiding op HBO-niveau is een pre, ervaring is niet noodzakelijk. wwwpagina v4034 calculator Met een afgeronde MTS of HTS bouwkunde opleiding. Je hebt stage ervaring als tekenaar, calculator of werkvoorbe114

reider en bent zeer gemotiveerd. Je hebt een proactieve instelling en vindt je eigen ontwikkeling erg belangrijk. wwwpagina v4030 bouwkundig tekenaar Communicatieve persoon met minimaal een HBO-opleiding, enige jaren ervaring en leidinggevende kwaliteiten.

Het betreft een interessante functie binnen een goede organisatie met uitstekende primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. wwwpagina v4044

HM Architecten (020) 626 61 79 www.hm.nl hm@hm.nl bouwkundig tekenaar/projectleider Bouwkundig tekenaar/projectleider (fulltime) niveau HTS/HTI die in samenwerking met de projectarchitect projecten uitwerkt en die ambitie heeft om zijn vaardigheden te vergroten. Minimaal 5 jaar werkervaring, inspirerende en resultaatgerichte persoonlijkheid. wwwpagina v4033 architect Architect/projectleider (fulltime) niveau TU die in samenwerking met de projectarchitect projecten uitwerkt en begeleidt en die de ambitie heeft om zich allround te ontwikkelen. Je benadert het ontwerpproces conceptueel en hebt ruime ervaring opgedaan met de procesmatige en bouwtechnische aspecten. wwwpagina v4032 bouwkundig tekenaar Fulltime, niveau MTS/HTS die in samenwerking met de projectleider projecten uitwerkt en die de ambitie heeft om zijn vaardigheden te vergroten. Je begeleidt het traject van definitief ontwerp naar uiteindelijke realisatie in al zijn facetten. wwwpagina v4031

MT&V (020) 412 41 20 www.mtenv.nl mtv@mtenv.nl bouwkundig tekenaar/ass. projectcoordinator MT&V is in heel Nederland op zoek naar ambitieuze bouwkundig tekenaars/assistent projectcoรถrdinatoren. Ben je bekend met het vervaardigen van bouwkundig tekenwerk van V.O. tot en met werktekeningen? Heb jij een aantal jaren werkervaring? Reageer dan snel. wwwpagina v4111 ervaren constructeur/projectleider In Noord-Holland en Utrecht is MT&V op zoek naar ervaren constructeurs/projectleiders. Heb je ervaring met het zelfstandig uitvoeren van constructiewerkzaamheden voor beton-, hout- en staalconstructies en ben je een communiarchitectenweb magazine

vacatures

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

catief vaardig persoon, dan is deze baan een goede carrièrestap voor jou. wwwpagina v4112 constructief tekenaar Voor een ingenieursbureau in de omgeving Utrecht biedt MT&V een uitdaging met doorgroeimogelijkheden. Je werkt constructieve ontwerp-, bestek- en uitvoeringstekeningen uit en vervaardigt zelfstandig detailtekeningen van beton-, staal- of houtconstructies. Op zoek naar een carrièrekans? Reageer dan snel. wwwpagina v4113

Verweij en Partners (038) 331 77 88 www.verweij-partners.nl info@verweij-partners.nl

ervaren bouwkundig tekenaar Bouwkundig tekenaar met H.T.O. bouwkunde en minimaal 5 jaar werkervaring. Kennis van begrotingen, bestekken en het bouwbesluit. Alle ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing. Een winstdelingsregeling en studiekostenregeling. wwwpagina v3857 ambitieuze architect Architect met TU Bouwkunde of AvB en ruime ervaring die door zijn/haar goede contactuele eigenschappen, ontwerpen managementkwaliteiten en ervaring de opdrachtenportefeuille kan uitbouwen en ontwikkelen. Volledige participatie, op gunstige voorwaarden, is op korte termijn mogelijk. wwwpagina v4029

KOW /Kaap3 (070) 427 61 48 www.kaap3.nl office@kaap3.nl ervaren projectleider Afgeronde studie TU/AvB richting Stedenbouw, ambitieus en gedreven. Verwacht wordt dat de projectleider gewend is in een groep van ontwerpers te werken waarbij hij/zij zorg draagt voor de inhoudelijke aansturing en de voortgang van de projecten bewaakt. wwwpagina v4026 ervaren landschapsarchitect Hij/zij ziet in de voortdurende interactie tussen stedenbouw en landschapsarchitectuur een meerwaarde voor het uiteindelijke ontwerpproduct. Werkt in team verband waarbij hij/zij zorg draagt voor de inhoudelijke aansturing en de voortgang van de projecten bewaakt. wwwpagina v4025

nummer 3 - juli 2006

Dosign (010) 477 01 01 www.dosign.nl noortje@dosign.nl ontwerper Hoe sprankelend en verrassend is de presentatie van jouw portfolio? Slaag jij erin onze opdrachtgever te overtuigen, dan zou jij als creatieve, conceptuele sparringpartner van de architect kunnen worden ingezet. wwwpagina: v3769 bouwkundig tekenaar Ervaren bouwkundig tekenaars, voor projecten binnen de woning- en utiliteitsbouw, voor architectenbureau in de regio Rotterdam. Voorkeur gaat uit naar tekenaars die in alle fasen voorkomende tekeningen kunnen vervaardigen. wwwpagina: v3768 projectleider Een ervaren projectleider gezocht voor middelgroot architectenbureau in regio Den Haag. Je bent actief in de woning- en utiliteitbouw. Beschikt over een groot inlevingsvermogen voor de intenties van de opdrachtgever, kennis hebben van bouwregelgeving en architectonisch talent. wwwpagina: v3767

SATIJNplus (046) 420 55 55 www.satijnplus.nl info@satijnplus.nl ervaren bouwkundig tekenaars Ervaring met Arkey-ASD, MBO/HBO niveau, enkele jaren ervaring in o.a. utiliteitsbouw, parate kennis van Bouwbesluit en EPN. Je hebt een enthousiaste instelling en accurate werkhouding, bent een teamspeler. wwwpagina v4015 senior projectleider HBO/TU bouwkunde, creatief meedenken, goede contactuele eigenschappen zowel in- als extern, enthousiast, teamspeler met leidinggevende capaciteiten. wwwpagina v4013 interieur architect(e) Je werkt mee aan verschillende projecten onder begeleiding van architecten en projectleiders, je levert ondersteuning aan het ontwerpteam en maakt presentaties en animaties. Enthousiaste instelling, teamspeler, accurate werkhouding. wwwpagina v3982

115

vacatures

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

Crepain Binst (+32) 3 213 61 61 www.crepainbinst.be mail@crepainbinst.be architect-projectleider Verantwoordelijke voor woningbouw- en/of kantoorbouwprojecten in Nederland onder supervisie van een teamleider. U werkt projecten volledig zelfstandig uit van ontwerp tot oplevering, begeleidt bestekken en kostencalculaties en superviseert het project. wwwpagina v3999 architect Opleiding TU of AvB en minimaal 3 jaar ervaring. Sterk ontwerpmatig denker en krachtig in het presenteren. Kennis van AutoCAD 2002 vereist (AutoCAD 2006 is operationeel). In of in de omgeving van Antwerpen (willen komen) wonen. wwwpagina v4000

bouwkundig tekenaar Het uittekenen van verschillende architectuurprojecten in Nederland en België onder de supervisie van een projectleider en het scherp stellen en onderhouden van het tekendatabeheersysteem. Minimaal 3 jaar ervaring, opleiding bouwkundig tekenaar of architect assistent. wwwpagina v4001

Wilt u meer informatie over deze vacatures?

Surf dan naar www.architectenweb.nl en zoek de vacature op met het bijbehorende www paginanummer

Talenten architectuur zijn schaars, maar vindbaar

MT&V biedt de werkgever: • ervaren adviseurs met gespecialiseerde marktkennis • omvangrijk kandidatennetwerk • efficiënt en accuraat procesmanagement • focus op kwaliteit • flexibele oplossingen voor elk capaciteitsprobleem • no-cure-no-pay

MT&V biedt als gespecialiseerd adviesbureau in de bouw-, vastgoed- en civiele sector oplossingen voor capaciteits- en personeelsvraagstukken van tijdelijke of structurele aard.

Dankzij ons hoog gekwalificeerde, landelijke en omvangrijke kandidatennetwerk is MT&V in staat u op het juiste moment de juiste professional te bieden. Kenmerkend voor de MT&V aanpak is een vruchtbare combinatie van specialistische branchekennis én een doeltreffende methode van het werven en selecteren van kandidaten.

www.mtenv.nl

Tesselschadestraat 4-12 1054 ET Amsterdam tel. 020 412 41 20 fax. 020 412 41 22 amsterdam@mtenv.nl Hofplein 20 3032 AC Rotterdam tel. 010 217 19 77 fax. 010 217 19 78 rotterdam@mtenv.nl Maliebaan 48A 3581 CS Utrecht tel. 030 284 07 90 fax. 030 284 07 99 utrecht@mtenv.nl Stationsweg 2 5211 TW Den Bosch tel. 073 690 42 10 fax. 073 690 4 211 denbosch@mtenv.nl

WERVING & SELECTIE - DETACHERING - ORGANISATIEADVIES - OPLEIDINGEN 116

architectenweb magazine

Onze visie op de techniek:

‘Geen kenniseconomie zonder techniek’ Lange tijd is er sprake geweest van een sterke verheerlijking van de managementcultuur, die minder ruimte liet aan technische inspiraties. Gelukkig groeit het besef dat het niet alleen gaat om het organiseren, maar juist ook om het creëren. Creatief denken wordt weer op juiste waarde geschat. Een beta revival lijkt in opkomst.

En dat is broodnodig met in het vizier dat Europa in 2010 de meest concurrerende kenniseconomie van de wereld moet zijn. Een doelstelling waaraan de techniek een heel essentiële bijdrage kan leveren. Ook grote mondiale problemen vragen om technologische ontwikkelingen. De reductie van verbrandingsgassen bijvoorbeeld en de wereldvoedselvoorziening. En wat te denken van mobiliteitskwesties? De techniek is er volop mee bezig.

Politiek en bedrijfsleven ontwikkelen initiatieven om jongeren voor techniek te interesseren. Nu al begint dat zijn vruchten af te werpen. R&D-afdelingen zijn weer aan het groeien en de engineering gaat een steeds belangrijker rol spelen in het productieproces. Kortom de machine is op gang gebracht en laat zich voorlopig niet meer stilzetten. Het wordt nu tijd dat de technicus zelf emancipeert en vanuit een nieuw zelfbewustzijn kansen en uitdagingen oppakt. Technici zullen in veel innovatieve processen weer een pioniersrol moeten vervullen. Waarbij binding met de gebruiker en heldere communicatie essentieel zijn. Dat is de visie van Dosign op techniek en de technicus. De technicus als verbindend element tussen wetenschap en gebruiker.

Sinds 1985 detacheren we middelbaar en hoger geschoolde technici. Specialisten in het ontwerpen, tekenen, voorbereiden en begeleiden van technische constructies. Hoever de technische ontwikkelingen ook zullen gaan, de mens blijft de belangrijkste schakel in elk innovatief proces. En wordt de kracht en duurzaamheid van een constructie niet bepaald door deze schakel? Door het verbindende, menselijke element? Dosign onderkent dit en specialiseert zich daarom in deze verbindende elementen, in de toegevoegde waarde van gemotiveerde mensen.

Dosign

Engineering

heeft

kantoren

in

Rotterdam, Amsterdam en Tilburg. Kijk voor meer informatie op onze internetsite.

www.dosign.nl

Een minimale, maximale of optimale constructie?

In de filosofie van de constructeurs van DHV moet het constructieve ontwerp de architectuur dienen. Dat wil niet zeggen dat DHV de architect klakkeloos volgt.

Soms denkt deze aan een constructie die de architectuur optimaal ondersteunt. Dan beschouwt DHV het als haar taak de architect te overtuigen van de voordelen van andere mogelijkheden. Een klassiek voorbeeld is het kantoorgebouw Weena 200 in Rotterdam. Zo waren bij het gebouw sommige kolommen in eerste instantie alleen nodig uit het oogpunt van de architectuur. DHV koos ervoor alle kolommen in de constructie optimaal te benutten. Door het uitgekiende ontwerp konden zware voorzieningen boven in het gebouw vervolgens achterwege

blijven. DHV is als internationaal advies- en ingenieursbureau actief in de markten Bouw en Industrie, Mobiliteit, Water, Ruimtelijke Inrichting en Milieu. In een informele, open organisatie met 3.800 professionals werken we aan innovatieve, veelal maatschappelijk relevante projecten.

Bouw en Industrie is onder meer gespecialiseerd in flexibele kantoorconcepten, complexe bouwprojecten en de herontwikkeling van binnenstedelijke gebieden.

DHV. Wijnhaven 140. Postbus 2078, 3000 CB Rotterdam. tel 010 4044040, e-mail bi-rotterdam@dhv.nl website www.d3bn.nl | www.dhv.nl/bouwenindustrie contactpersoon ir. J.G. (John) Kraus

architect meets novelties

2006

NIEUW ARCHITECT @WORK

TO TA A L E V E N E M E N T M E T P R O D U C T I N N O VAT I E S EXCLUSIEF VOOR ARCHITECTEN, INTERIEURARCHITECTEN, ONTWERPERS EN ANDERE VOORSCHRIJVERS

DONDERDAG 21 & VRIJDAG 22 SEPTEMBER 2006 van 13 tot 20 uur in Ahoy Rotterdam - VAKBEURS MET PRODUCTINNOVATIES VAN MEER DAN 100 FABRIKANTEN EN EXCLUSIEVE VERDELERS - INLOOPSEMINARS, WORKSHOPS & VISIES OP ARCHITECTUUR - NETWORKING IN EEN EXCLUSIEVE, PROFESSIONELE SFEER - INNOVATIEVE BEURSLAY-OUT BY CREATIVE4 ORGANISATIE Beurzen Adviesbureau T 030/298 22 93 office@architectatwork.nl

WWW.ARCHITECTATWORK.NL

Nieuwe mogelijkheden voor unieke ontwerpen

“ Limitations in design are merely set by the fantasy of the artist...”

*-'>cXj 9%M% [\m\cfgj ^cXjj gif$ [lZkj ]fi XiZ_`k\ZkliXc Xggc`ZXk`fej# jlggc`\[ Xe[ `ejkXcc\[ Xcc fm\i k_\ Nfic[% :fekXZk lj kf j\\ _fn k_\ Xik`jkj f] *-'>cXj 9%M% ZXe Y\ f] j\im`Z\ kf pfl n_\e [\j`^e`e^ pfli _fd\# f]]`Z\ fi Xep XiZ_`k\ZkliXc Xggc`ZX$ k`fe.

`e]f7*-'^cXj%Zfd nnn%*-'^cXj%Zfd k\c1 "*( (* ,/( '+ (]Xo1 "*( (* ,*, /- ,,

UNI SYSTEM

Top Swing Side Swing ramen

Ramen zijn ons venster op de wereld. Ze brengen licht en frisse lucht in onze woningen en kantoren. Ramen brengen een gebouw tot leven; in het bijzonder als gebruik wordt gemaakt van PN Uni System beslag voor ramen. Kenmerkend voor deze uitzet-zak-kantelramen is dat deze nagenoeg 180 graden buiten de gevel gekanteld kunnen worden. Voor het schoonmaken van ramen hoeft de vensterbank niet leeggeruimd te worden.

De vloer wordt niet nat en dure externe onderhoudssystemen zijn overbodig. Het raambeslag is niet zichtbaar in gesloten stand. PN Uni System ramen zijn leverbaar in Top Swing en Side Swing uitvoering en inbraakwerend volgens klasse 2. Breng nu uw bestek in balans!

Tel. 035 601 24 33 • info@jpmkok.nl • www.jpmkok.nl

Nieuwe serie 1 voor een toegankelijke prijs S Transparant en elegant S Veel combinatie mogelijkheden S 6 mm veiligheidsglas S Hoge stabiliteit S Asymmetrische uitvoeringen mogelijk S 3 kleur uitvoeringen Hüppe B.V. Kelvinring 1, 2952 BG Alblasserdam info@huppe-nederland.nl Tel. 078-6102022 Fax. 078-6102120

THE DOORS DESIGN OP MAAT The Doors is gespecialiseerd in schuifdeuren, draaideuren, vouwdeuren en multifunctionele spanpanelen. Maar levert ook complete kastwanden met kastinterieurs. Maatwerk is het motto. Met als uitgangspunt dat functie en design perfect moeten combineren en harmoniĂŤren, of juist contrasteren.

www.thedoors.nl

Kastwanden met draaideuren, in elke gewenste kleur

The Doors - Movi Design, schuif-, draai- en vouwdeuren

Mezzo kastinterieur, ontworpen door Karel Boonzaaijer en Dick Spierenburg

actueel - projecten - bouwproducten - techniek - interview - archipedia - column

arch.maaik

elke dag een nieuwe strip van arch.maaik op architectenweb.nl

nummer 3 - juli 2006

123

colofon

advertentie index

architectenweb

adverteerder

pagina

Architectenweb Magazine is een uitgave van Architectenweb.nl en ver-

360glas Architectural Glass Company

120

schijnt zes keer per jaar. Architectenweb Magazine is een nieuw prak-

Architect@work

119

tisch vakblad en is een logisch vervolg op het succes, de bekendheid

Asona

122

en de goede waardering van www.architectenweb.nl.

Brickhouse

19

BUVA

108

Redactieadres

DHV

118

Postbus 394, 1400 AJ Bussum

Dosign Engineering

117

T

(035) 692 08 74

Foreco

70

F

(035) 692 26 78

GIRA

94

I

redactie@architectenweb.nl

W

www.architectenweb.nl

Glaverbel

4

Hafkon

120

Hansgrohe

126

Holonite

30

Hüppe B.V.

121

J.P.M. de Kok

121

Kembo

82

MT&V Werving & Selectie

116

NBK | Ceramic

125

NCS

109

Pollux

8

Reynaers

Hoofdredactie Jeroen van Oostveen, jvo@architectenweb.nl (Freelance) Redactie Eric Frijters, Kirsten Hannema, Bart van Hoek, Olv Klijn, Jeroen van Nieuwenhuizen, Marijke Troost, Jacob Voorthuis, Ronnie Weessies.

Eindredactie Theo Janssen.

67

Rimadesio

5

Rockfon

17

Rockwool

6

Semcoglas

Aan dit nummer werkte verder mee Remco Arnold, Peter Drijver, Jandik Fetlaar, Kees van der Hoeven, Martijn Postmus, Sjoerd Reitsma, Karin Roelofse.

102

SV

20

The Doors design for living

122

Architectenweb Magazine is een uitgave van Architectenweb Media B.V.

Wienerberger

93

Postbus 394, 1400 AJ Bussum

Xella

28

media@architectenweb.nl

Zucchetti

7, 29

Zumtobel

1

Advertenties Architectenweb Media B.V. Martijn Postmus (035) 69 20 874, info@architectenweb.nl Grafische Vormgeving After5design Zwolle, Architectenweb Media B.V. Bussum.

Druk Jellema Druk Almelo bv, Almelo.

Informatie over abonnementen Losse nummers € 9,50 Introductieabonnement (5 nummers) € 37,50 Jaarabonnement (8 nummers) € 69,nabestellingen € 14,- per nummer (incl. BTW)

Mededelingen m.b.t. Architectenweb Magazine nr. 2 Alle prijzen zijn onder voorbehoud van prijswijzingen. Het abonneActueel, rectificatie pagina 13

mentsgeld dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. Voor de betaling

Abusievelijk is vermeld dat Vera Yanovshtchinsky door

ontvangt u een factuur. Abonnementen kunnen per nummer ingaan en

zowel de vak- als publieksjury is aangewezen als win-

worden zonder tegenbericht automatisch verlengd. Opzeggen dient

naar van de Architectuurprijs Zwolle. Dit is onjuist,

schriftelijk te gebeuren bij Architectenweb.nl, minimaal vier weken voor

want het nieuwe club- en botenhuis van de Zwolse

de verschijningsdatum van het laatste nummer van uw abonnement.

colofon

Roei- en Zeilvereniging van architectenbureau Zofa heeft de publieksjuryprijs gewonnen (zie ook pagina 76

Wet op de persoonsregistratie

in dit magazine).

Wij maken u erop attent dat wij enkele door u als abonnee verstrekte gegevens, zoals naam, adres en telefoonnummer, hebben opgenomen

Woontoren Smalle Haven, aanvulling pagina 35

in ons gegevensbestand.

Uitvoerend architect is Hoen Architecten uit Maastricht.

Vrijwaring Kantoor IBA Amsterdam, rectificatie pagina 46, 47

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar

De juiste naamsvermelding van de fotograaf is

beste weten is samengesteld, Evenwel kunnen uitgever en auteurs op

Christiaan de Bruijne. Op pagina 47 is abusievelijk een

geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de infor-

tekening afgedrukt van het OZW (Jeanne Dekkers archi-

matie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprake-

tectuur).

lijkheid voor schade, van welke aard ook.

8BU IFFGU EF NFFTUFS WPPS PHFO NFU BSDIJUFDUPOJTDIF UFSSBDPUUB 0ONPHFMJKLF WPSNFO SFBMJTFSFO "#&340/ #068."5&3*"-&/ -&7&35 6 %&4,6/%*( &/ 1&3400/-*+, "%7*&4 01 )&5 (&#*&% 7"/ ,&3".*4$)& (&7&-1-"5&/ &/ )&-15 6 &&/ ,&6;& 5& .",&/ 6*5 %& %& 7&-& #&4$)*,#"3& 703.&/ ,-&63&/ '03."5&/ 4536$563&/ &/ 130'*-&3*/(&/ 8*+ 45&--&/ 45&--&/ (3""( "--& /*&68& &/ *//07"5*&7& .0(&-*+,)&%&/ 7"/ 0/;& 1"35/&3 /#, ] $&3".*$ $&3".*$ ""/ 6 7003 .&&3 8&5&/ #&- +&30&/ )"&/ 01 5&-&'00//6..&3

#&- +&30&/ )"&/ 01 5&-&'00//6..&3

Axor Starck X Een nieuw tijdperk breekt aan!

In badkamer design staat de letter “X“ voor een nieuw tijdperk. De nieuwe serie

presenteert zich als kunst, compromisloos minimalistisch en rechtlijnig. Het water vloeit als uit een waterval en wordt zo een bron van inspiratie. Axor Starck X biedt meer - meer water, meer design, meer kwaliteit. Voor meer informatie bezoekt u onze websites www.axor-design.com of www.hansgrohe.nl of email info@hansgrohe.nl.