20150430 ambitienota web

architectuur— cultuur is ambitienota

vliegwiel voor innovatie

Inhoud Voorwoord ............................................................................................. p. 2 Architectuurcultuur is vliegwiel voor innovatie: de bijdrage van architectuurorganisaties aan grote ruimtelijke en maatschappelijke vraagstukken ......................................... p. 4 Onze ambities: wat we kunnen, willen en blijven doen ............................ p. 8 Strategische doelen voor de toekomst ..................................................... p. 22 Samen werk maken van een sterke architectuurcultuur ............................ p. 24 Voorstelling van de initiatiefnemers ........................................................ p. 26

initiatiefnemers A+

Voorwoord

Antwerpen Averechts Archipel Architectura.be AR-TUR Architecture Workroom Brussels Architectuurwijzer Beroepsvereniging voor Architecten Oostende Werft Stad en Architectuur Vlaams Architectuurinstituut

Architectuurcultuur­is­een­van de­jongste­cultuurdisciplines­in Vlaanderen­en­Brussel.­De­laatste jaren­is­er­onmiskenbaar­een­nieuwe­ dynamiek­binnen­de­sector­ontstaan.­Architectuurorganisaties­ hebben­met­veel­enthousiasme­en­ engagement­de­kans­gegrepen­om­ vanuit­culturele­hoek­actief­bij­te­ dragen­tot­reflectie­en­visievorming­ rond­urgente,­maatschappelijke­en­ ruimtelijke­kwesties.­Dat­dit­een­blijvende uitdaging voor de toekomst is­hoeft­geen­betoog:­verschillende­ globale­en­lokale­uitdagingen­presenteren­zich­vandaag­steeds­vaker­ als­complexe­ruimtelijke­vraagstukken.­Daarnaast­heeft­de­stimulering­ vanuit­het­Kunstendecreet­een­

2

gunstige­invloed­gehad.­Ook­is­er­in­ het­architectuurveld­de­afgelopen­ decennia­een­stevige­basis­gelegd­ dankzij­onder­meer­het­werk­van­ sterke­ontwerpteams,­de­instelling­ van­bouwmeesters­op­Vlaams­en­ stedelijk­niveau­en­de­hoge­kwaliteit­ van­het­architectuuronderwijs.­De­ positieve­omwenteling­binnen­de­ sector­vertaalt­zich­in­een­toegenomen­interesse­van­het­publiek­ en­een­groeiend­aantal­samenwerkingen­met­andere­spelers,­en­dat­ zowel­binnen­als­buiten­de­culturele­ sector,­zowel­op­lokaal,­regionaal,­als­ internationaal­niveau.­ Ondanks­deze­dynamiek­en­de­groeiende­nood­aan­ruimtelijke­visie­voor­

de­samenleving,­wordt­architectuur­ cultuur­momenteel­geconfronteerd­ met­een­onhoudbare­spreidstand.­ Aan­de­ene­kant­doen­er­zich­enorm­ veel­uitdagingen­voor­rond­belangrijke­ruimtelijke­thema’s.­Hierop­ zouden­architectuur­organisaties,­ dankzij­de­opgebouwde­expertise­ en­ervaring,­volop­kunnen­inspelen.­ Het­feit­dat­uiteenlopende­partijen­ steeds­vaker­spontaan­de­weg­vinden­ naar­architectuur­organisaties­bevestigt­deze­tendens.­Aan­de­andere­ kant­is­de­omvang­en­slagkracht­van de­architectuur­cultuursector­de­ afgelopen­jaren­min­of­meer­constant­gebleven.­Ze­heeft­dus­geen­ gelijke­tred­kunnen­houden­met­ de­toe­nemende­maatschappelijke­

veranderinge­n.­De­financiering­ afkomstig­uit­onder­meer­cultuursubsidies­schiet­hiervoor­tekort.­ Bijgevolg­is­er­een­onevenwicht­ontstaan­tussen­de­huidige­en­de­potentiële­capaciteit­van­de­architectuur­ cultuursector.­Het­beperkte­kader­ waarbinnen­architectuurorganisaties­ vandaag­functioneren­is­achterhaald.­ Het­staat­niet­langer­in­verhouding­ tot­de­vele­uitdagingen­waarvoor­zij,­ en­tegelijk­ook­de­ruimere­samen­ leving­zich­gesteld­zien.­ Met­deze­ambitienota­willen­wij­ als­architectuurorganisaties­een­ collectief­signaal­geven.­Een­substantieel­sterkere­architectuur­ cultuursector­kan­de­noodzakelijke­

vernieuwing­brengen­bij­de­ontwikkeling­van­visie,­debat­en­reflectie­ rond­stedelijkheid,­maatschappelijke­ veranderingsprocessen,­ruimtelijke­ vraagstukken­en­onze­gebouwde­ omgeving.­Dit­zijn­kwesties­die­ uit­eenlopende­maatschappelijke­ spelers­aanbelangen,­zowel­beleidsmakers,­belanghebbenden­als­het­ brede­publiek.­ Daarom­richten­wij­ons­met­deze­ ambitienota­tot­de­bevoegde­politici,­ verantwoordelijke­ambtenaren­en­ subsidieverstrekkers,­zowel­binnen­ als­buiten­de­cultuursector,­zowel­op­ regionale­als­lokale­beleidsniveaus.­ Daarnaast­zien­wij­deze­ambitienota­ ook­als­een­gelegenheid­om­belang-

hebbenden­en­potentiële­samen­ werkingspartners­aan­te­spreken­ en­te­inspireren.­Dat­kan­gaan­van­ allerhande­middenveldorganisaties,­ over­commerciële­vastgoedontwikkelaars­of­publieke­instellingen­tot­ particuliere­ondernemers­of­actieve­ burgers­die­zich­herkennen­in­de­ ambities­en­projecten­die­we­naar­ voor­schuiven.­Tot­slot­zien­wij­deze­ ambitienota­als­een­moment­van­ introspectie,­een­eerste­aanzet­tot­ een­collectieve­terug­­en­vooruitblik.­ Deze­dialoog­willen­wij­in­de­toekomst­graag­voortzetten,­samen­met­ onze­raden­van­bestuur­en­advies­ verleners,­onze­samenwerkingspartners­en­andere­geïnteresseerde­ partijen.

3

Architectuurcultuur­is­vliegwiel­ voor­innovatie:­de­bijdrage­van­ architectuur­organisaties­aan­grote­ ruimtelijke­en­maatschappelijke­ vraagstukken De­gelijktijdige­economische,­eco­ logische­en­demografische­crisis­ plaatst­de­architectuurwereld­voor­ nieuwe­uitdagingen.­De­sector­heeft­ de­groeiende­maatschappelijke­noden­en­uitdagingen­aangegrepen­om­ haar­eigen­werking­te­herdenken.­ Dat­vertaalt­zich­in­een­expliciet­ en toenemend engagement rond actuele­ruimtelijke­opgaven­zoals­ de­creatie­van­betaalbaar­wonen,­de­ demografische­druk­op­het­(stads) landschap,­het­zorgvraagstuk,­de­ plek­van­minder­geprivilegieerde­ groepen­in­de­samenleving,­enz.­ Naast­een­inhoudelijke­verschuiving,­ is­hierdoor­ook­de­positie­van­de­ architectuurorganisaties­fundamenteel­gewijzigd.­

4

Een­eerste­belangrijke­vaststelling is­dat­architectuurorganisaties,­ meer­dan­ooit­een­platformfunctie­ vervullen.­Architectuurorganisaties­ zijn­teamspelers:­zij­functioneren­ niet­als­een­eiland,­maar­nemen­een­ actieve­rol­op­in­het­ruime­speelveld­ van­partijen­die­betrokken­zijn­bij­ de­ontwikkeling­van­onze­stedelijke­ en­regionale­omgeving.­Dankzij­hun­ ruimtelijke­verspreiding­zitten­zij­ bovendien­stevig­ingebed­in­lokale,­ Vlaamse­en­internationale­netwerken­en­kunnen­zij­vlot­anticiperen­ op­urgente­noden­en­vragen­vanuit­ de­gemeenschap.­Architectuur­ organisaties­hebben­de­laatste­jaren­ aangetoond­dat­er­voor­de­cultuursector­een­belangrijke­rol­is

weggelegd­in­het­vormen­van­ nieuwe­allianties­en­het­opzetten­ van­netwerken­met­heel­diverse,­ publieke­en­private­spelers.­Dat­ geldt­in­het­bijzonder­ook­voor­het­ samenbrengen­van­actoren­die­actief­ zijn­binnen­uiteenlopende,­maar­ gerelateerde­beleidsdomeinen,­zoals­ ruimtelijke­ordening,­mobiliteit,­ leefmilieu,­erfgoed,­zorg,­wonen­en­ werk.­Zo­is­architectuurcultuur­op­ relatief­korte­termijn­uitgegroeid­tot­ dé­sector­bij­uitstek­die­er,­over­de­ beleidsdomeinen­heen,­in­slaagt­om­ alternatieve­denkpistes­te­verbeelden en vorm te geven.

Een­tweede­observatie­is­dat­architectuur­en­ruimtelijk­ontwerp

vandaag­steeds­vaker­in­een­veel­ vroeger­stadium­worden­ingezet­om­ actief­visie­te­ontwikkelen­en­inno­ vatieve­oplossingen­aan­te­reiken­ voor­urgente­ruimtelijke­en­maatschappelijke­kwesties.­Ontwerp­laat­ zich­met­andere­woorden­niet­vernauwen­tot­een­luxeproduct­dat­aan­ het­einde­van­de­rit­als­‘extraatje’ wordt­toegevoegd­aan­lopende­ ruimtelijke­ontwikkelingsprocessen.­ Veel­meer­dan­op­het­afgewerkte­ eindproduct­ligt­het­accent­nu­op­ ontwerp­als­proces.­Dat­vertaalt­zich­ onder­meer­in­de­wijze­waarop­tentoonstellingen­worden­opgezet:­niet­ langer­als­een­louter­te­consumeren­ cultuurproduct,­maar­als­onderdeel­ van­een­breder­ontwikkelings­traject­

dat­in­samenspraak­met­uiteenlopende­partijen­wordt­afgelegd.­ Hetzelfde­geldt­voor­lezingenreeksen­ die­steeds­vaker­als­inzet­hebben­om­ publiek­debat­of­politieke­discussie­ aan­te­wakkeren.­Het­gaat­dus­om­ veel­meer­dan­het­geven­van­een­ podium­aan­een­ontwerper­of­kunstenaar.­Tegelijk­kan­hieruit­worden­ afgeleid­dat­de­vaak­indirecte invloed­die­architectuurcultuur­ uitoefent­veel­groter­is­dan­wat­een­ traditionele­meting­op­basis­van­ (toenemende)­publieks­cijfers­zou­ kunnen doen vermoeden.

Architectuurorganisaties­hebben­dus­ op­een­succesvolle­manier­cultuur­ weten­in­te­zetten­als­vliegwiel­voor­

5

innovatie.­Dit­heeft­een­positieve­ kentering­teweeg­gebracht­die­voel­ baar­is­tot­ver­buiten­de­cultuur­ sector.­Vanuit­hun­hernieuwde­positie­slagen­architectuurorganisaties­ er­steeds­beter­in­om­het­bekende­ te­bevragen­en­alternatieve,­betere­ werelden­te­tonen.­Door­ruimtelijke­ kwesties­in­een­nieuw­daglicht­te­ plaatsen,­worden­reguliere­opvattingen­over­hoe­we­vandaag­met­onze­ ruimte­omgaan­in­vraag­gesteld.­Dat­ blijft­de­grote­uitdaging.­Eenmaal­de­ motor­op­gang­is­gebracht,­de­allianties­zijn­gevormd­en­het­netwerk­is­ opgebouwd,­blijkt­heel­veel­mogelijk.­ In­sommige­gevallen­is­architectuur­ cultuur­er­zelfs­in­geslaagd­om­een­ ‘mindshift’­teweeg­te­brengen­in­de­ hoofden­van­beleids­makers,­burgers­

6

en­andere­betrokkenen.­Ervaring­ leert­dat­er­dan­vaak­een­grote­behoefte,­wil­en­noodzaak­bestaat­om­ samen­aan­vernieuwende­ruimtelijke­ visies en strategieën voor de stad en de­regio­te­werken.­ Het­komt­er­nu­op­aan­in­te­spelen­ op­de­huidige­dynamiek.­Wij­hebben­ de­afgelopen­jaren­heel­wat­expertise­opgebouwd­die­wij­graag­nog­ actiever­willen­inzetten.­Tegelijk­is­ zowel­de­noodzaak­als­het­potentieel­ van­de­architectuurcultuursector­ veel­duidelijker.­Daarom­willen­wij­ ons in de toekomst engageren om onze­maatschappelijke­functie­nog­ explicieter­en­ambitieuzer­op­te­ nemen.

Tijdelijke voetgangersbrug, installatie van Gijs Van Vaerenbergh © Jeroen Verrecht

aWB / atelier De stad: Brussel - festival Kanal Play Ground In 2010, 2012 en 2014 bundelden culturele en stedelijke actoren de krachten in het Festival Kanal Play Ground om de samenkomst van maatschappelijke noden en dynamieken in de Brusselse kanaalzone te agenderen. Door middel van installaties en performances in deze zone, zoals onder meer de tijdelijke voetgangersbrug van het Leuvense collectief Gijs Van Vaerenbergh op de plek waar al een decennium een brug wordt gepland, staat de kanaalzone vandaag centraal in het stadsproject.

Architecture Workroom assisteerde tegelijk ook de Brusselse overheden bij de ontwikkeling van een nieuw planningsinstrument: het Kanaalplan. De Franse stads- en landschapsontwerper Alexandre Chemetoff werd laureaat van een internationale wedstrijd.

De komende tien jaar zal een cel van acht personen de ontwikkeling van de kanaalzone aansturen en stimuleren.

7

Onze­ambities:­wat­ we­kunnen,­willen­en­ blijven­doen

1. Wij spreken tot de verbeelding ∕ Wij vertalen architectuurcultuur naar een gedeelde en beleefde ervaring voor een breed én specifiek publiek.

Als­architectuurorganisatie­hebben wij­niet­alleen­een­brug­,­maar­ook­ een­vertaalfunctie.­Wij­zien­het­ als­een­cruciale­opgave­van­architectuurcultuur­om­een­complex,­ vaak­weinig­toegankelijk­ruimtelijk­ vertoog­te­vertalen­naar­een­beleving­en­ervaring­die­de­verbeelding­prikkelt.­Hiervoor­bedenken­ we­allerlei­creatieve­werkvormen.­ Buiten­de­klassieke,­nog­steeds­goed­ werkende­formules­van­tentoonstellingen­en­lezingen­hebben­we­een­ breed,­zich­steeds­verder­uitbreidend­ repertorium­van­initiatieven­en­ activiteiten­ontwikkeld.­Dat­gaat­van­

8

stadsverkenningen,­studiereizen­en­ culturele­interventies­in­de­publieke­ ruimte;­over­experimentele­tussen­ vormen­waar­gezocht­wordt­naar­ uitwisseling­met­de­theater­,­dans­­ of­stripwereld;­tot­zogenaamde­ ‘community’­projecten­die­inhaken­ op­bestaande­gemeenschaps­ initiatieven.

Dankzij­ons­divers,­ruimtelijk­ verspreid­en­breed­vertakt­netwerk­ slagen­we­er­niet­alleen­in­om­samen­ een­breder­publiek­te­mobiliseren­ en­sensibiliseren.­Daarnaast­spreken­ wij­ook,­elk­op­onze­eigen­manier,­

heel­specifieke­doelgroepen­aan.­ Zo­dragen­we­bij­aan­een­architectuurcultuur­die­zich­niet­beperkt­ tot­exclusieve­activiteiten­gericht­ op­een­select­publiek­van­gelijkgestemden,­maar­stellen­wij­ons­open,­ dienstbaar­en­kritisch­op­naar­de­ buitenwereld.­Dat­kan­gaan­van­het­ bijstaan­van­openbare­instellingen­ bij­het­formuleren­van­een­ruimtelijke­visie,­over­het­gezamenlijk­opzetten­van­educatieve­programma’s­ in­samenwerking­met­lokale­scholen,­ tot­het­samenbrengen­van­partijen­ die­worstelen­met­gemeenschappelijke­ruimtelijke­vraagstukken.

Fietstour in de stad © Antwerpen Averechts

antwerpen averechts / Ochtend in de stad - fietstour Wie ‘s nachts door de stad fietst, krijgt een heel ander beeld dan wie de stad enkel van overdag kent. De fietstour ‘Ochtend in de stad’ start om vier uur ‘s morgens, dompelt de deelnemers onder in het stedelijk labyrint van straten en pleinen en laat ze op een andere manier kennis maken met de mensen die er dagelijks wonen, werken en voorbij komen. Tegelijkertijd krijgen de deelnemers inzicht in de stad als een levendig organisme met uitleg over historische ontwikkelingen, actuele trends en recente architectuur- en stadsontwikkelingsprojecten. Ook wordt er stilgestaan bij wie en wat de stad ‘s nachts draaiend houdt.

9

Workshop KRAAK!1 © Sien Verstraeten

Lezing op locatie onder de luifel van Baukunst en UTIL © Arnout Fonck

stad en architectuur / Kinderenproject KraaK!1 Kinderenproject KRAAK!1, een initiatief van Stad en Architectuur, is een kunsteducatieve verkenning die focust op de ervaring

archipel / lezingen op locatie

van ruimte en de waarneming van architectuur bij jonge kinderen tussen 9 en 12 jaar. KRAAK!1 wil kinderen leren kijken naar

Archipel reikt jonge, veelbelovende bureaus een platform aan en zoekt hierbij uitdagende locaties op die het denken over

hun omgeving en hen gevoelig maken voor architectuur en de verschillende onderdelen waaruit onze leefomgeving bestaat. Het

architectuur stimuleren of waar de bureaus zichzelf, hun werkmethoden en ideeën kunnen tonen in een kader dat ze zelf

is een do-workshop die kinderen onderdompelt in een actieve ervaring van ruimte, architectuur en stad. Opdracht voor opdracht

realiseerden. Zo werden bijvoorbeeld tien jonge architecten uitgenodigd om volgens het PechaKucha concept een uiteenzetting

worden zij op een speelse wijze geconfronteerd met gebouwen en stedelijke plekken. Stap voor stap verwerven zij – net als een

te geven in de kerk van de Paters Redemptoristen en gaven de ontwerpers van UTIL en Baukunst architecten een lezing in

architect – inzicht in ruimtelijke situaties.

openlucht, onder de luifel die ze recent in Molenbeek realiseerden.

10

11

2. Wij zijn koppelaars ∕ Wij vormen een netwerk van verbindende en innoverende platforms. Wij brengen diverse partijen samen rond ruimtelijke en maatschappelijke vraagstukken.

Wij­maken­architectuur­zichtbaar­en­ bespreekbaar­door­beleids­makers,­ burgers en andere betrokkenen samen­te­brengen­rond­ruimtelijke­ kwesties.­Wij­maken­dwarsverbanden­zichtbaar­tussen­de­verschillende­departementen­en­compartimenten­van­het­beleid.­Wij­stimuleren­ uitwisseling­tussen­de­verschillende­ architectuurorganisaties­en­andere­ denkers­en­doeners­die­actief­zijn­in­ het­architectuurveld.­Wij­initiëren­ samenwerking­met­andere­regio’s,­ andere­gemeenschappen­en­met­het­ buitenland.­Bij­de­partnerschappen,­ allianties­en­netwerken­die­op­die­ manier­ontstaan­streven­we­altijd­ naar­een­win­winrelatie.­Wij­hechten­evenveel­belang­aan­het­traject­ dat­we­samen­met­onze­partners­en­ andere­betrokken­actoren­afleggen­ dan­aan­het­eindresultaat.­

12

Wij­zijn­onzichtbaar­aanwezig­en­ bestaan­bij­de­gratie­van­de­veelheid­ aan­samenwerkingen­en­uitwisselingen­die­we­aangaan.­Dat­is­onze­ eigenheid.­Wij­hechten­veel­belang­ aan­onze­strategische­positie­binnen­ het­ruimere­veld.­De­flexibele,­ruime­ afbakening­van­architectuurcultuur­ wordt­soms­gezien­als­een­nadeel,­ maar­wij­beschouwen­het­als­onze­ belangrijkste­troef.­Het­biedt­ruimte­ voor­verschillende,­steeds­wisselende­of­verschuivende­invalshoeken­en­ aandachtspunten.­Als­individuele architectuurorganisatie­én­als­ collectief­netwerk­willen­we­ons­ niet­laten­vangen­in­één­eenduidig­ bepaald,­afgebakend­profiel.

Pop-up expo Inspiratietraject Wonen © Pieter de Ruijter

ar-tUr / inspiratietraject Wonen In dit traject brengt AR-TUR professionelen en bewoners van de regio in gesprek over wonen in de toekomst. Met het Tilburgs architectuurcentrum CAST reisde AR-TUR langs woonomgevingen aan weerszijden van de grens. Paul D’Haese maakte een fotoreeks, die als pop-up expo werd getoond in de Turnhoutse Parkwijk. Ook presenteerde AR-TUR de Architectuurkaart Wonen in de Kempen en een cahier met bevindingen. In het project geWOONtebreker gaan AR-TUR en de Stadsregio Turnhout met bewoners in gesprek over nieuwe manieren van wonen. Doel is te komen tot een woonbeleid dat meer mensen kan huisvesten met aandacht voor de open ruimte, woonkwaliteit, betaalbaarheid, mobiliteit en energie.

13

Crematorium ontworpen door Coussée & Goris architecten © Hisao Suzuki

Tentoonstelling Maritiem Museum © Arnout Fonck

Oostende Werft / Jonge architectuur aan Zee - expo maritiem museum De Stad Oostende opteert in het bestuursprogramma voor de bouw van een maritiem museum: een scheepvaartmuseum als toeristisch all-weather aanbod. Eerste master architectuurstudenten van de Faculteit Architectuur van de KU Leuven op campus Sint-Lucas Gent en Brussel hebben ontwerpoefeningen gedaan op de site ‘Stationschiereiland – Churchillkaai’. Oostende Werft

BVa / architectuurcafés

organiseerde een tentoonstelling van dit werk als reflectie over de zin en impact van dergelijk museum, begeleid door een

De beroepsvereniging voor architecten organiseert architectuurcafés waarbij architecten en experten in gesprek gaan met het

panelgesprek met experten over de rol van ontwerpend onderzoek bij stadsvernieuwing en over de zin en onzin om dergelijk

aanwezige publiek over actuele ruimtelijke en maatschappelijke thema’s zoals stad en water of stad en demografie. Leerrijke

project te realiseren.

praktijkvoorbeelden zoals het crematorium dat ontworpen werd door Coussée & Goris architecten voeden mee de discussie.

14

15

3. Wij pleiten voor ‘de omstrijdbaarheid der dingen’ /

Formulering van Guy Gypens, directeur van het Kaaitheater

Wij koesteren onze onafhankelijke positie en maatschappelijke

betrokkenheid. Wij leveren kritische reflectie op de vormgeving van onze ruimte, wakkeren publiek debat aan en plaatsen ruimtelijke kwesties op de politieke agenda.

Wij­stellen­ons­onafhankelijk­en­ kritisch­op­ten­aanzien­van­architec­ tuur,­stedenbouw­en­de­samen­leving.­ Eerder­dan­genoegen­te­nemen­met­ het­bekritiseren­van­de­oplossingen­ die­de­bedrijfswereld­en­de­overheid­ aanbieden,­vinden­we­het­belangrijk­ om­onszelf­en­anderen­aan­te­zetten­ om­zelf­actief­prioriteiten­te­stellen,­ inhoudelijke­kwesties­naar­voor­te­ schuiven­en­naar­alternatieven­te­ zoeken.­Welke­waarden­vinden­we­ belangrijk?­Hoe­kunnen­we­komen tot­vernieuwende­ruimtelijke­ont­ wikkelingsmodellen­voorbij­de­ be­staande­institutionele­grenzen­en­ hindernissen?­Hoe­voorkomen­we­ dat­architectuur­gereduceerd­wordt­

16

tot­de­optelsom­van­toenemende­ regelgeving?

Architectuurcultuur­is­tegelijk­ autonoom­en­dienstbaar:­ruimtelijk­ experiment­en­architectuurkritiek­ zijn­per­definitie­verbonden­aan­ maatschappelijk­engagement.­Wij­ zijn­niet­bang­om­af­en­toe­tegen­de­ haren­in­te­strijken­en­te­provoceren.­ Urgente­ruimtelijke­kwesties­aan­ de­orde­stellen,­daar­gaat­het­over.­ Ruimtelijke­alternatieven­blijven­ ontwikkelen­en­tonen,­ook­als­het­ geloof­in­alternatieven­dreigt­in­ de­kiem­te­worden­gesmoord,­daar­ maken­we­ons­sterk­voor.

Vernissage Atelier N75/N702 © Pim Jacobs

architectuurwijzer / ruimteregie in Limburg Het project Ruimteregie in Limburg, een initiatief van Architectuurwijzer, gaat over de zoektocht naar een bovenlokale aanpak van de toekomstige gezamenlijke uitdagingen in Limburg met als doel een meer duurzame stedelijkheid en samenwerking. Door de organisatie van debatten, ateliers en de productie van visionaire beelden stimuleert dit project de dialoog tussen uiteenlopende partijen en worden de mogelijkheden van een provinciaal bouwmeester verkend. Tijdens de Staten-Generaal in C-mine stelden Architectuurwijzer en Gideon Boie (BAVO) de publicatie voor, gingen zij in debat met enkele burgemeesters en het middenveld en nodigden zij Indy Johar van 00 architects (Londen) uit voor een inspirerende avondlezing.

17

4. Wij bouwen actief mee aan het geheugen van de stad en de regio ∕ Wij verzamelen, bewaren en delen waardevolle kennis

over onze leefomgeving. Wij zijn overtuigd van het belang van inzicht in de historische en ruimtelijke context bij de ontwikkeling van een duurzame visie op stedelijkheid.

Wij­dragen­zorg­voor­ons­architec­ turaal­en­stedenbouwkundig­erfgoed.­Wij­werken­met­archieven­die­ als­doel­hebben­om­informatie­rond­ ruimtelijke­thema’s­te­ver­zamelen,­ bewaren­en­delen,­voorbij­de­waan­ van­de­dag.­Wij­onder­kennen­het­ belang­van­context,­zowel­op­het­ vlak­van­tijd­als­van­plaats.­Terugblikken­op­het­verleden­helpt­bij­ het­vormgeven­van­de­toekomst:­ het­stimuleert­om­te­denken­voorbij­ korte­termijnoplossingen­en­bevordert­de­ontwikkeling­van­meer­ duurzame,­langetermijnvisies.­ Lokale­informatie­verwerking­toont­

18

daarnaast­hoe­architectuur­en­stedenbouw­bij­uitstek­plaatsgebonden­ zijn:­elke­plek,­elk­landschap­brengt­ zijn­eigen­ruimtelijke­thematieken­ voort;­heeft­een­eigen,­specifieke­ ruimtelijke­ontwikkelingscontext;­ doet­eigen­ruimtelijke­vraagstukken­ rijzen.­ Het­verspreide­netwerk­van­architec­ tuurorganisaties­speelt­een­belangrijke­rol­in­het­ontsluiten­van­lokale­ kennis,­zowel­die­van­het­verleden­ als­die­van­vandaag.­Wij­beschouwen onszelf­als­een­onmisbare­schakel bij­het­mee­vormgeven­van­de­

toekomstige agenda voor een verstedelijkend­Vlaanderen.­Wij­ geloven­in­een­samenspel­in­twee­ richtingen.­Vanuit­de­verstedelijkende­regio’s­willen­wij­de­huidige,­ eenzijdige­focus­op­de­grote­steden­ doorbreken­en­aandacht­vragen­ voor­andere,­specifieke­en­lokale­ ruimtelijke­kwesties.­Aan­de­andere­ kant,­erkennen­wij­de­noodzaak­ om ook buiten de grote steden een groter­bewustzijn­te­creëren­rond­ thema’s­als­vergrijzing,­bevolkings­ toename,­alternatieve­economieën­ of­mobiliteits­vraagstukken.

Klemskerke, Driftweg © Jean Massart, 1908 / Georges Charlier, 1980 / Jan Kempenaers, 2004 / Michiel De Cleene, 2014 Vai / re-collecting Landscapes Re-collecting Landscapes is een wetenschappelijk onderbouwde tentoonstelling die de transformatie van het Vlaamse landschap tussen 1904 en 2014 in beeld brengt. In 1904 maakte professor Jean Massart tientallen foto’s van landschappen in België.

Fotograaf Georges Charlier herfotografeerde in 1980, in opdracht van de Nationale Plantentuin, een zestigtal van deze locaties in Vlaanderen. Het Vlaams Architectuurinstituut (VAI) vroeg in 2004 aan Jan Kempenaers en in 2014 aan Michiel De Cleene om dezelfde locaties een derde en vierde maal te fotograferen. Zo ontstond een unieke vierledige reeks die de transformatie van het landschap gedurende de laatste honderd jaar op een objectieve en schitterende manier weergeeft. Bij de tentoonstelling verschijnt een uitvoerige publicatie en website: www.recollectinglandscapes.be

19

5. Wij eisen ruimte op voor een innovatieve architectuur­ cultuur ∕ Wij moedigen architecten, stedenbouwkundigen en

landschapsarchitecten aan om uit hun reguliere werkterrein te breken. Wij zetten in op de kracht van vernieuwende methodieken zoals ontwerpend onderzoek om verandering mogelijk te maken.

Door­aandacht­op­te­eisen­voor­ architectuur,­stedenbouw­en­maatschappelijke­veranderingsprocessen­ die­een­impact­hebben­op­de­ruimte,­ willen­we­de­reguliere­gang­van­ zaken­niet­alleen­bevragen,­maar­ ook­doorbreken.­Wij­willen­niet­dat­ de­culturele­vrijplaats­vrijblijvend­ is.­Cultuur­mag­geen­keurslijf­zijn,­ net­zomin­als­het­cultuurbeleid.­ Wij­gaan­op­een­actieve­manier­de­ dialoog­aan­met­de­buitenwereld.­ Concreet­betekent­dit­dat­we­niet­ stoppen­bij­de­probleemstelling­en­ de­analyse,­maar­dat­we­een­stap­ verder­durven­zetten.­ Via­ontwerpend­onderzoek­en­andere­vernieuwende­methodieken

20

streven­we­niet­enkel­naar­een­ gefundeerde­analyse­van­ruimtelijke­vraagstukken,­maar­schuiven­ we­ook­oplossingen­naar­voor.­Dat­ doen­we­nooit­alleen,­maar­altijd­in­ samenwerking­met­andere­betrokken­partijen.­Dergelijke­trage,­meer­ risicovolle­en­daarom­niet­altijd­ even­zichtbare­zoektochten­naar­ innovatieve­ruimtelijke­werk­­en­ zienswijzen­zijn­uiterst­relevant.­ Omdat­dit­veel­tijd­kost­en­de­uitkomst­vaak­moeilijk­voorspelbaar­ is,­moet­de­ruimte­voor­dergelijke­ experimenten­worden­afgedwongen.­ Vanuit­architectuurcultuur­willen­ wij­bijdragen­aan­het­stimuleren­van­ een­vruchtbare­voedingsbodem­voor­ dergelijke­initiatieven.­

Tentoonstelling 4x4. 4 visies op de Brusselse Noord-Zuidverbinding © A+ Architecture in Belgium

a plus / 4x4. 4 visies op de noord-Zuidverbinding - tentoonstelling Bezorgd over de impact van de mobiliteitsinfrastructuur op het grondgebied van Brussel nodigde Brussels Bouwmeester Olivier Bastin, in samenwerking met A plus vier Belgische en internationale architectenbureaus uit om zich over het vraagstuk te buigen en de problematiek van de Noord-Zuidverbinding op de publieke agenda te plaatsen. Om het thema toegankelijk te maken voor een groot publiek werden de visies van de bureaus uitgewerkt op vier grote wandtapijten van 4 bij 4 meter, die tentoongesteld werden in het Paleis voor Schone Kunsten. Zo werd op een suggestieve manier een bijdrage geleverd aan het debat over een van de belangrijkste uitdagingen die Brussel en omgeving de komende jaren te wachten staat.

21

Strategische­doelen­ voor de toekomst

1. Wij­stellen­ons­ op­als­een­collectief: wij­beschouwen­ onszelf­als­knopen­ in­een­gezamen­lijk­ netwerk­met­gedeelde­ambities­en­ overtuigingen,­open­ en­zichtbaar­voor­de­ buitenwereld.

22

We­stellen­ons­op­als­collectief­en­ we­handelen­ernaar.­Wij­zien­dit­ collectief­als­een­informele,­vrije­ samenwerkingsvorm­met­respect­ voor­de­eigenheid­van­de­diverse­ architectuurorganisaties.­Wij­ staan­in­principe­open­voor­elke­ architectuur­organisatie­die­deze­ gedeelde­ambities­mee­wil­helpen­ waar­maken.­Wij­zien­de­huidige­ diversiteit­van­de­architectuur­ organisaties­als­een­troef:­dit­maakt­ dat­we­complemen­tair­en­breed­inzetbaar­zijn.­De­rijkdom­van­het­huidige,­verspreide­netwerk­zit­vooral­in­ de­grote­verscheidenheid,­de­diverse­ dynamieken­en­de­verschillende­ in­vullingen­van­architectuurcultuur.­ Eén­organisatie­kan­niet­alles­dekken:­net­in­het­anticiperen­op­onze­ verspreide­en­diverse­krachten­ligt­ de toekomst van een boeiende en veelzijdige­architectuurcultuur.

Deze­ambitienota­vormt­de­aftrap van­een­nieuwe­strategische­koers,­ waarbij­we­ons­bewust­aan­de­ buiten­­wereld­willen­presenteren­ als­een­collectief.­In­het­verleden­ zijn­er­al­tal­van­onderlinge­samen­ werkingen­geweest,­maar­dit­willen­ we­in­de­toekomst­graag­verder­uit­ bouwen.­Met­dit­initiatief­hopen­we­ onze­collectieve­zichtbaarheid te­vergroten,­zowel­binnen­de­ archi­tectuurwereld­als­daarbuiten­ en­willen­we­het­belang­en­vooral­ het­toe­komstige­potentieel­van­ architectuur­cultuur­extra­in­de­verf­ te­zetten.­

2. Wij­engageren­ ons om in de toekomst nog meer en­actiever­samen­ te­werken­door­ge­ zamenlijk­ruimte­ lijke­uitdagingen­ aan­te­kaarten,­ zonder­hierbij­in­ te­boeten­op­onze­ eigenheid­en­on­ afhankelijkheid.

De intense reeks van bijeenkomsten naar­aanleiding­van­de­opmaak­van­ deze­ambitienota­doet­ons­verlangen­ naar­meer.­In­de­toekomst­willen­wij­ nog­meer­en­actiever­samenwerken,­ zowel­op­inhoudelijk­als­praktisch­ vlak.­De­vele­maatschappelijke­en­ ruimtelijke­uitdagingen­vragen­erom­ dat­we­onze­krachten­in­de­toekomst­ beter­bundelen­en­onze­allianties­ met­andere­betrokken­partijen­nog­ verder­versterken.­Om­dit­te­reali­ seren,­zal­het­noodzakelijk­zijn­op­ zoek­te­gaan­naar­gezamenlijke­ financieringsmogelijkheden.­Op­ die­manier­zouden­de­architectuurorganisaties­een­meer­structurele­ bijdrage­kunnen­leveren­aan­de­ ruimtelijke­uitdagingen­in­Vlaanderen,­Brussel­en­daarbuiten­en­aan­ het­bijhorende­publieke­debat.

Naast­inhoudelijke­focusbepaling,­is­ er­op­het­vlak­van­expertisedeling,­ zakelijk­beleid­en­communicatie­ nog­ruimte­voor­meer­uitwisseling,­ onderlinge­afstemming­en­versterking.­Zo­kunnen­we­bijvoorbeeld­ ideeën­uitwisselen­over­de­opmaak­ van­een­programma,­het­bepalen­van­ de­inhoudelijke­agenda­of­mogelijke­ samenwerkingsvormen­met­andere­ partijen.­Ook­op­het­vlak­van­financiële­werkwijzen­kunnen­we­nog­veel­ van­elkaar­leren.­We­kunnen­bijvoorbeeld­onze­ervaringen­delen­op­het­ vlak­van­onze­zoektocht­naar­alternatieve­pistes­om­naast­subsidiegelden­andere­inkomsten­te­verwerven.­ In­het­huidige­cultuurlandschap­is­ nadenken­over­cultureel­ondernemerschap­en­onze­verhouding­tot­ de­markt­een­absolute­noodzaak­ geworden.

23

Samen­werk­maken­ van een sterke architectuurcultuur Deze­ambitienota­is­een­pleidooi­ om de komende jaren nog meer en actiever­in­te­zetten­op­de­expertise­ die­binnen­architectuurorganisaties­ is­ontwikkeld­om­in­te­spelen­op­ urgente­maatschappelijke­en­ruimtelijke­noden.

1. Vliegwiel! architectuurorganisaties hebben cultuur succesvol ingezet als vliegwiel voor innovatie: het is nu zaak om dat vliegwiel op volle capaciteit te doen draaien.

De­architectuurorganisaties­staan­ vandaag­onder­druk.­Zij­worstelen­ met­een­gebrekkige­basisfinanciering.­Het­lijkt­wel­alsof­sommige­ architectuurorganisaties­kunnen­ ­toveren­met­de­beschikbare­middelen,­wat­ongetwijfeld­te­maken­

24

heeft­met­het­vele­vrijwilligerswerk.­ Ondanks­het­feit­dat­de­Belgische architectuur­sinds­de­laatste­jaren­ een­opvallende­toename­kent­van­ lokale­en­internationale­erkenning1 wordt­er­niet­op­een­evenredige­ manier­in­de­ondersteunende­werking­van­archi­tectuurorganisaties­ geïnvesteerd2.

Wanneer een inhaaloperatie achterwege blijft, houdt dit een reëel risico in dat de opgebouwde expertise, lokale erkenning en internationale uitstraling in de toekomst niet kunnen worden geconsolideerd.­De­architectuurcultuursector­heeft­nood­aan­ een­grote­sprong­voorwaarts.­Andere­ sectoren­waarmee­wordt­samengewerkt,­hebben­de­sprong­naar­verdere­professionalisering­al­gemaakt.­ Willen­wij­in­de­toekomst­dergelijke­ samenwerkingen­met­partijen­buiten­ de­cultuursector­kunnen­blijven­

1. Een duidelijke aanwijzing van een verhoogde aandacht is de toename van internationale prijzen, artikels in buitenlandse (vak)bladen en projecten van architecten uit Vlaanderen in het buitenland. 2. “Bij het laatste besluit voor meerjarige subsidies voor het geheel van de werking voor de periode 2013-2016 kregen zes architectuurorganisaties samen €435.500 (0,46% van de meerjarige subsidies). Gemiddeld komt dit neer op €72.500 per organisatie, met als hoogste bedrag €130.000 en als laagste €44.000. Het gaat om Antwerpen Averechts, Archipel, Architecture Workroom Brussels, Ar-Tur, ICASD en Stad en Architectuur. Architectuur haalt met dit bedrag minder dan een half procent van de middelen uit de subsidiepot.” Bron: Siffer, S. (2013).

Architectuur wil fundament. In D. Hesters (Ed.), Kunstzaken. Financiële en zakelijke modellen voor de kunsten in Vlaanderen (pp. 67-79). Brussel: Kwarts.

voortzetten,­dan­is­het­belangrijk­ dat­onze­financiële­draagkracht­ gelijke­tred­blijft­houden­met­onze­ inhoude­lijke­daadkracht.­ Wij vragen meer erkenning als geheel van architectuurorganisaties, maar ook een meer gerichte inzet van het specifieke instrumentarium van het nieuwe Kunstendecreet. Naast de

middelen­die­ter­beschikking­worden­ gesteld­voor­de­structurele­werking­ van­architectuurcultuurorganisaties, pleiten­wij­voor­een­gepaste­onder­ steuning­via­bijvoorbeeld­partnerprojecten­met­private­en­publieke­ partners­binnen­en­buiten­de­kunst­ wereld.­Sectoroverschrijdende­ ini­­tia­tieven­waarbij­de­architectuur­ cultuursector­een­aanjagende­rol­ speelt,­ontstaan­vandaag­in­hoofdzaak­van­onderuit,­maar­zouden­in­ de­toekomst­nog­veel­sterker­kunnen­ worden­gestimuleerd­en­geoptimaliseerd­via­een­cultureel­impulsbeleid.

2. Steun voor innovatie Concreet wil dit zeggen dat wij vragende partij zijn om in extra steun te voorzien voor initiatieven of projecten die aantonen dat architectuurcultuur innovatiebevorderende effecten heeft waar zowel private partijen als andere beleidsdomeinen baat bij hebben.

Wij­zijn­ervan­overtuigd­dat­op­die­ manier­nieuwe­kansen­kunnen worden­geboden­aan­cultureel­on­ der­­nemerschap.­Als­architectuur­ cultuurorganisaties­stellen­wij­ons­ autonoom,­maar­dienstbaar­op.­Wij­ stellen­ons­voortdurend­de­vraag­

wat­wij­als­architectuurorganisaties­ kunnen­betekenen­voor­de­veelheid­ aan­publieke­en­private­actoren­die­ betrokken­zijn­bij­maatschappelijke­ en­ruimtelijke­kwesties.­

3. Thematische programma’s Dit kan vervolgens hand in hand gaan met het uitzetten van een aantal thematische programma’s.­Als­architectuurorganisaties­hebben­wij­de­ afgelopen­jaren­bewezen­veel­kennis­ te­hebben­opgebouwd­en­samengebracht­die­wij­in­de­toekomst­graag­ willen­inzetten­om­nog­actiever­bij­te­ dragen­tot­vernieuwende­ruimte­lijke­ en­maatschappelijke­visie­vorming.­ Daarom­stellen­wij­een­meer­gerichte­ kennis­­en­visieontwikkeling­voor­ rond­een­selectie­van­thema’s­met­ een­hoge­maatschappelijke­urgentie­ zoals­bijvoorbeeld­het­woonvraagstuk,­mobiliteit,­de­productieve­stad­ of­suburbane­verstedelijking.­De­ expertise­die­we­hiervoor­hebben­ opgebouwd­kan­in­overleg­tussen­de­ architectuurorganisaties­en­betrokken­partijen­worden­gekoppeld­aan­ concrete­ruimtelijke­opgaven­en­ verder­worden­uitgewerkt.­

Deze­collectieve­programma’s­ hoeven­niet­exclusief­of­algemeen­ te­zijn.­Architectuurorganisaties­ bepalen­zelf­bij­welke­initiatieven­ zij,­al­dan­niet­in­samenwerking,­ willen­inhaken.­De­output­van­deze­ initiatieven­is­meervoudig.­Wat­het­ culturele­luik­betreft,­kan­dit­zich­ vertalen­in­uiteenlopende­vormen,­ bijvoorbeeld­een­tentoonstelling,­lezing,­publicatie,­manifest,­workshop,­ debat,­atelier,­televisiedocumentaire,­ ruimtelijke­interventie,­enz.­ Omdat­wij­de­huidige­expertise­binnen­de­architectuurcultuursector­ in­de­toekomst­graag­verder­willen­ uitbouwen,­wordt­het­tijd­dat­onze­ huidige­positie­verder­wordt­geconsolideerd­en­geprofessionaliseerd.­ De­maatschappelijke­urgenties­en­de­ bijhorende­ruimtelijke­investeringen­ die­ons­te­wachten­staan,­onderstrepen­het­belang­van­een­sterke­ architectuurcultuur.­Via­cultureel­ ondernemerschap­zijn­de­architectuurorganisaties­in­dit­gewijzigde­ speelveld­in­toenemende­mate­een­ actieve­rol­gaan­opnemen.­een verdere doorstart is nodig, willen wij als geheel van architectuurorganisaties via cultuurproductie de noodzakelijke maatschappelijke cultuurshift mee blijven helpen waarmaken.

25

Voorstelling­ van de initiatiefnemers a+­­­­­Met­de­publicatie­van­een­ tweemaandelijks­tijdschrift,­een­ website­en­het­organiseren­van­lezingen­en­tentoonstellingen,­wil­A+­ de­referentie­zijn­voor­architectuur­ en­stedenbouw­in­Vlaanderen­en­ België.­A+­brengt­de­lokale­architectuurproductie­in­kaart,­archiveert­ ze,­toont­speciale­aandacht­voor­ aankomend­talent­en­zorgt­voor­ kruisbestuiving­tussen­het­lokale­en­ het­internationale­niveau.­Daarnaast­ biedt­A+­een­platform­aan­voor­ reflectie­over­de­rol­van­architectuur­ en­een­kritisch­standpunt­om­het­ architectuurdebat­te­voeden. www.a-plus.be

·

antWerPen aVereChts Antwerpen­Averechts­organiseert­ al­meer­dan­25­jaar­stadsverkenningen in bekende en minder voor de­hand­liggende­buurten.­Verder­

26

neemt­het­ook­andere­initiatieven­ zoals­lezingen,­tentoonstellingen­ en­multimediaprojecten­over­de­ stad­en­haar­bewoners.­Antwerpen­ Averechts­draagt­de­stad­een­warm­ hart­toe.­Daarom­engageert­het­zich­ als­een­kritische­en­volwaardige­ gesprekspartner­in­debatten­rond­ stadsontwikkeling. www.antwerpenaverechts.be

·

arChiPeL ­­­­­Archipel­focust­direct­ op­het­no­nonsense­bouwen:­materie,­constructie,­vorm,­ruimte­in­een­ context­als­zichtbare­feiten­en­directe­ervaring,­beleving­en­betekenis.­ Archipel­organiseert­hiervoor­druk­ bijgewoonde­maandelijkse­lezingen­ over­architectuur­en­zoekt­daarvoor­ de­interessantste­locaties­in­Oost­­ en­West­Vlaanderen­op.­Het­zoeken­ naar­ervaring­en­beleving­vertaalt­ zich­in­excursies,­tentoonstellingen­

ar-tUr­­­­­AR­TUR­is­een­centrum­

en­jaarlijkse­architectuurreizen­in­ onder­meer­Europa,­de­USA,­Japan,­ Brazilië­en­Indië. www.archipelvzw.be

·

arChiteCtUra ­­­­­Architectura­is­ de­meest­bezochte­website­voor­architecten­in­Vlaanderen.­De­nadruk­ ligt­op­kwalitatieve­en­relevante­ content­voor­deze­doelgroep.­Elke­ week­verstuurt­Architectura­een­ nieuwsbrief­uit­naar­meer­dan­achttienduizend­abonnees­met­een­twintigtal­artikels­over­architecten­en­ architectuur.­Hiervoor­wordt­nauw­ samengewerkt­met­de­belangrijkste­ architectuurorganisaties­in­Vlaanderen.­Zij­beschikken­met­Architectura­ over­een­ideaal­online­platform­om­ te­communiceren­over­hun­werking­ en­hun­evenementen­bij­architecten­ en­architectuurliefhebbers. www.architectura.be

voor­architectuur,­stedelijkheid­en­ landschap­in­de­Kempen.­AR­TUR­ wil­vanuit­de­specifieke­ruimtelijke­context­en­vanuit­de­artistieke­omgeving­van­cultuurhuis­de­ Warande­een­incubator­zijn­voor­ inspirerende­duurzame­architectuur­en­landschapsarchitectuur.­ De­betrokkenheid­van­de­kleinere­ steden­en­hun­landelijke­omgeving­ op­de­ruimtelijke­en­architecturale­ ontwikkeling­vraagt­immers­een­ specifiek­antwoord­wil­men­dergelijke­regio­niet­buiten­het­architectuurdebat­houden.­AR­TUR­fungeert­ als­een­activerend,­faciliterend­en­ inspirerend­platform­voor­dialoog­en­ samenwerking­tussen­de­sector­en­ maatschappelijke­actoren. www.centrum.ar-tur.be

·

arChiteCtUre WOrK rOOm BrUsseLs ­­­­­AWB­is­een­cul­turele­ denk-en-doe-tank voor innovatie binnen­de­architectuur­en­stedenbouw.­Door­ontwerpers­in­allian­ties­ te­betrekken­bij­ruimtelijke­visie­ vorming­en­planningsprocessen­ bouwt­Architecture­Workroom­aan­ een­culturele­context­voor­ver­ nieuw­ing­van­de­ontwerppraktijk.­ Tegelijk­promoot­ze­hiermee­de­rol­

en­betekenis­van­ruimtelijk­ontwerp­ in­het­formuleren­van­antwoorden­ op­de­maatschappelijke­vraagstukken­van­een­verstedelijkte­wereld.

Brussel,­kleine­kosmopoliet­en­ hoofdstad­van­Europa,­is­voor­Architecture­Workroom­de­ideale­uitvalsbasis­–­en­vaak­ook­laboratorium­ –­om­bij­te­dragen­tot­het­internationale­debat­over­de­vormgeving­van­ de­ruimte­waarin­we­leven. www.architectureworkroom.eu

·

arChiteCtUUrWiJZer ­­­­­AW­is­ geworteld­in­Limburg,­maar­houdt­ de­ogen­open­voor­wat­er­zich­buiten­ de­provinciegrenzen­afspeelt­–­in­ Vlaanderen,­de­Euregio­Maas­Rijn,­ Europa,­de­wereld.­AW­maakt­de­ kwaliteiten­van­architectuur­en­ de­ontwerppraktijk­zichtbaar­en­ wakkert­het­debat­over­de­rol­van­ ruimteproductie­aan.­Daarbij­gaat­ het­niet­enkel­om­de­louter­artistieke­eigenschappen­van­de­gebouwde­ omgeving,­maar­ook­om­de­band­tussen­het­artistieke­en­het­maatschappelijke.­Architectuur­wordt­immers­ bewoond,­gebruikt­en­ervaren,­en­ heeft­daardoor­belangrijke­effecten­ op­een­samenleving­in­verandering.­ AW­begrijpt­architectuur­niet­enkel­ als­een­resultaat­maar­evengoed­als­

een­middel­om­complexe­ruimtelijke­ uitdagingen­aan­te­pakken. www.architectuurwijzer.be

·

BerOePsVereniGinG VOOr arChiteCten ­­­­­BVA­telt­als­ beroepsvereniging­voor­architecten­ een­kleine­duizend­leden­en­heeft­ als­doel­architecten­te­versterken­en­ verbinden­die­het­maatschappelijk­ belang­van­architectuur­binnen­een­ duurzame­samen­leving­ter­harte­nemen.­Dit­gaat­over­het­opvolgen­en­ aansturen­van­overheidsbeleid,­het­ bespreekbaar­maken­van­architectuur­binnen­de­maatschappij,­maar­ ook­over­acties­die­de­individuele­ professionele­belangen­van­de­leden­ ondersteunen.­BVA­pleit­voor­de­ meerwaarde­van­de­architect­voor­ de­verdere­ontwikkeling­van­het­ stedelijk­landschap.­BVA­verbindt­ architecten­door­in­te­zetten­op­de­ organisatie­van­al­dan­niet­lokale­ netwerken­en­treedt­hierbij­op­als­ platform­met­de­bedoeling­informatie­en­ondersteuning­te­verspreiden. www.bvarchitecten.be

27

OOstende Werft

Oostende Werft informeert en debatteert over stedelijke transformatie. Het wil samen met inwoners, bezoekers, bestuurders en experten stedelijke verbeeldingskracht aanboren. Het is een podium voor reflectie, debat en deskundigheid. Door in gesprek te gaan met uiteenlopende partijen wil het Oostende uitbouwen tot een kwalitatieve plek waar beter geleefd, gewoond en gewerkt kan worden. Zo wil het bijdragen aan een levendig en gefundeerd stadsdebat en een grotere betrokkenheid bij de stad in transitie. www.oostendewerft.be

·

stad en architectuur

Stad en Architectuur is een vereniging, gevestigd in Leuven, die architectuur in België promoot aan de hand van debatten, lezingen en tentoonstel­ lingen en die voor haar activiteiten samenwerkt met Museum M en Kun­ stencentrum STUK te Leuven. Stad en Architectuur maakt een stimule­ rend architectuurklimaat zichtbaar, ervaarbaar en bediscussieerbaar.

Hierbij inspireert het een breed publiek om zodoende een zo groot mogelijke maatschappelijke betrok­ kenheid te creëren.

28

Stad en Architectuur werd opge­ richt door Leuvense architecten, stedenbouwkundigen, het departe­ ment Architectuur, Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening van de KU Leuven en het stadsbestuur van Leuven. Vanuit een sterk lokaal, ste­ delijk geënt initiatief groeit Stad en Architectuur uit tot een speler met gewestelijke ambities en perspectief.

Dit reflecteert zich in het artistieke programma dat zich richt op drie be­ leidsniveaus: Vlaanderen, Provincie Vlaams­Brabant en de Stad Leuven. www.stadenarchitectuur.be

bijdragen aan de ontwikkeling van architectuurcultuur. Het organiseert tentoonstellingen, lezingen, debat­ ten en architectuurreizen, brengt publicaties uit en coördineert eve­ nementen, zoals het tweejaarlijkse Architectuurboek Vlaanderen en de Dag van de Architectuur. www.vai.be

·

·

het Vlaams architectuurinstituut Het VAi is een centrum voor hedendaagse architectuur. Het VAi heeft als streefdoel om het pu­ bliek attent te maken op het belang van een goed ontworpen leefomge­ ving, om het maatschappelijke debat omtrent het ontwerp van gebouwen en steden te stimuleren en om ken­ nis over architectuur te verspreiden.

Het VAi is het voornaamste aan­ spreekpunt voor informatie omtrent Vlaamse architectuur en actuele ontwikkelingen in het architecturale beleid in Vlaanderen. Als steunpunt voor architectuur biedt het een platform aan voor iedereen die wil

Deze ambitienota kwam tot stand na overleg tussen de initiatiefnemers op 17 oktober, 17 november, 11 december 2014 en 8 januari 2015. auteur Els Vervloesem grafisch ontwerp Ontwerpburo Bertus © 2015

32 / ambitienota architectuurorganisaties