Emancipatie Gak

M iJ n R o u t E

n u

inhoud

opleiding schulden

kinder op vang

Colofon

2

Inleiding

3

Route Schulden

5

Route Opleiding

7

Route Kinderopvang

10

Route Werk

12

toekomstkaart

14

w erk

Colofon Dit kaartenboek is uitgebracht door De Argumentenfabriek met subsidie van Stichting Instituut GaK. Uitgave juli 2009, eerste druk De Argumentenfabriek Maaike de Vries Daniël Coenen Kees Kraaijeveld Frank Kalshoven Shaun Lednor Wilma Bulhof Maaike Molenkamp De Argumentenfabriek helpt mensen en organisaties helder na te denken door het visualiseren van informatie. We doen dit door complexe informatie uit te tekenen op Informatiekaarten, Argumentenkaarten en Feitenkaarten.

Ons werk valt doorgaans uiteen in twee activiteiten. Eén: het verzamelen van informatie. Dit doen we vooral door het begeleiden en structureren van denksessies met deskundigen. Twee: het structureren van informatie. Dit doen we door de uitkomsten van de denksessies overzichtelijk in kaart te brengen.

Wil je reageren op dit boek? Neem telefonisch contact met ons op via 020- 412 4001 of stuur een e-mail naar maaike@argumentenfabriek.nl Voor meer informatie, kijk op: www.argumentenfabriek.nl of www.mijnroute.nu.

Drukwerk Joh. Enschedé Amsterdam Papier FSC-gecertificeerd papier

© 2009

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

inleiding

Stel, je bent een alleenstaande moeder met één of meer kinderen.

Gescheiden of nooit getrouwd geweest. Geen of weinig werk en (grotendeels) afhankelijk van een bijstandsuitkering. Je bent ‘bijstandsmoeder’, net als 66 duizend andere vrouwen in Nederland.

Hoe kan je dan je eigen situatie verbeteren? Dat kan met Mijn Route.

Mijn Route is een methode waarmee vrouwen met een (aanvullende) bijstands­ uitkering hun leven kunnen verbeteren door het heft in eigen hand te nemen.

Tientallen bijstandsmoeders en deskundigen hebben aan het project Mijn Route meegedacht en meegewerkt. Allen vanuit de overtuiging dat deze vrouwen, alleenstaande moeders met een bijstandsuitkering, zelf hun situatie kunnen verbeteren.

Al deze vrouwen hebben hun eigen verhaal. Daarbij past een eigen route naar een betere situatie. Op basis van deze persoonlijke route schakelen zij instanties in en weten zij de hulp te vragen die zij nodig hebben van het UWV WERKbedrijf of de gemeente die zij nodig hebben. Zelfredzaam, door zelf het initiatief te nemen. Op weg naar bijvoorbeeld een schuldenvrij bestaan, een opleiding, werk of kinderopvang.

Mijn Route Dit boek Mijn Route en de bijbehorende website www.mijnroute.nu zijn de opbrengst van een project dat De Argumentenfabriek heeft uitgevoerd in de periode januari-juli 2009. Het boek en de website bevatten vier gevisualiseerde stappenplannen die alleenstaande moeders met een bijstandsuitkering kunnen volgen om zelf hun situatie te verbeteren. Mijn Route bevat (in willekeurige volgorde) de volgende vier routes: Schulden, Opleiding, Kinderopvang en Werk.

Aan de hand van een spel wordt bepaald welke route het beste als eerste gelopen kan worden.

Anja, Rachida, Vanisha en Corrie Mijn Route bevindt zich nog in de ontwikkelfase. De huidige website www.mijnroute.nu is een voorproefje van hoe de website in de toekomst zal functioneren.

De verhalen van Anja, Rachida, Vanisha en Corrie in dit boek en op de website zijn dan ook fictief.

Het zijn voorbeelden van hoe Mijn Route gebruikt kan gaan worden.

De verhaallijnen zijn geïnspireerd op geraadpleegde literatuur en op wat bijstandsmoeders in de denksessies hebben verteld. Elke gelijkenis met bestaande personen en gebeurtenissen berust op toeval.

De routes wijzen alleenstaande moeders met een bijstandsuitkering de weg in het woud aan vragen, mogelijkheden, wet- en regelgeving, instanties en formulieren.

Iedere vrouw volgt haar eigen individuele route, afhankelijk van haar persoonlijke situatie.

Werkwijze De routes en de website zijn ontwikkeld op basis van literatuuronderzoek en zes denksessies met deskundigen op dit gebied: praktijkbegeleiders en casemanagers, wetenschappers en onderzoekers en uiteraard de moeders zelf die in een uitkerings­ situatie zitten of hierin gezeten hebben. In deze denksessies is nagedacht over wat precies de problemen van deze vrouwen zijn, hoe zij hier het beste aan kunnen werken en welke belemmeringen zijn ervaren bij het verbeteren van hun situatie.

De Argumentenfabriek heeft het denkwerk begeleid. Vervolgens heeft de Fabriek de routes opgesteld en de website en het boek gemaakt. Concepten van de routes zijn beoordeeld door een groep bijstandsmoeders, en door inhoudelijke deskundigen. De website is ontwikkeld in samenwerking met ITpreneurs. De Argumentenfabriek heeft Mijn Route kunnen maken met subsidie van Stichting Instituut Gak. Met dank aan alle mensen die hebben meegedacht voor hun inzet, denkwerk en steun voor dit project.

Dit boek en de website In het project zijn de routes Schulden, Kinderopvang, Werk en Opleiding uitgewerkt. Het boek bevat beknopte versies van deze routes, de hoofdlijnen. Iedere route is voorzien van een toelichtende tekst.

Op de website zijn de volledige routes te bekijken. De Route Werk is online daadwerkelijk te volgen. Hierdoor is deze route ook direct te gebruiken door de moeders. De overige drie routes zijn te downloaden, maar nog niet uitgewerkt als interactief online instrument.

De huidige site is dus een voorproefje van hoe www.mijnroute.nu in de toekomst zal functioneren, in zijn volledige vorm. Het is een demonstratiewebsite die inzicht geeft in de opzet en de structuur van de routes, waarin ook toon en vormgeving een belangrijke rol spelen. De interactieve Route Werk is aldus een voorbeeld van hoe de overige routes uitgewerkt zullen worden.

Naast de Route Werk bevat de website het verhaal van Anja. Zij vertelt hoe ze met behulp van Mijn Route haar weg uit de bijstand vond én volgde. De levensverhalen van Anja en drie andere vrouwen zijn ook in dit boek opgenomen.

Achtergrond Zelfredzaamheid staat hoog op de maatschappelijke agenda. Het huidige kabinet (en dat zal voor toekomstige kabinetten niet anders zijn) mikt op verhoging van de arbeidsparticipatie en afname van inactiviteit. Dit geldt zowel voor mensen mét als mensen zonder uitkering. Moeders met een (aanvullende) uitkering volgens de Wet werk en bijstand (Wwb) worden aangemoedigd aan het werk te gaan. ‘Work first’ is het credo.

Zelfredzaamheid wordt in theorie aangemoedigd, maar de praktijk blijkt weerbarstiger. Uitvoeringsinstanties in de sociale zekerheid doen hun best hun klanten te ‘activeren’. Dit is bijna per definitie een aanbodgedreven aanpak. Klanten ‘moeten iets’, aangespoord door de instituties, op hun beurt gedreven door doelstellingen en richtlijnen van hogerhand en van ketenpartners.

Mijn Route pakt het anders aan. Bijstandsmoeders worden nergens toe gedwongen maar via kleine behapbare stappen in staat gesteld om daadwerkelijk zichzelf te redden. Mijn Route geeft ze een instrument in handen waarmee zij hun eigen toekomst kunnen verbeteren, op de manier die het beste past. Gebruikmakend van die regelingen, mogelijkheden en instanties die bieden wat zij op dat moment nodig hebben.

De toekomst Voor nu is het project Mijn Route afgerond. Het denkwerk is gedaan en de resultaten kunnen de opmaat vormen naar meer. Het is de bedoeling dat in de toekomst uiteindelijk alle routes, inclusief nader vast te stellen extra routes, als gezondheid, een plek krijgen op de website. Ook kan er plek worden gemaakt voor bijvoorbeeld online advies, of een online gemeenschap waar vrouwen onderling met elkaar in contact kunnen komen.

Als deze opzet slaagt, kan het concept van Mijn Route ook worden uitgebreid naar andere doelgroepen. Naast alleenstaande moeders met een bijstandsuitkering zijn er tal van andere groepen in Nederland die een hulpmiddel kunnen gebruiken bij het zelf verbeteren van hun situatie. Hierbij kan worden gedacht aan mensen die een uitkering krijgen volgens de Werkloosheidswet (WW), de Wet werk en in­ komen naar arbeidsvermogen (WIA) en de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong).

Alle toekomstige mogelijkheden en toepassingen staan weergegeven op de Functionaliteitenkaart in dit boek. Nu het project in zijn huidige vorm is opgeleverd, zal De Argumentenfabriek zich richten op de uitwerking, implementatie en financiering van het grotere plan zoals dat hierboven schetsmatig is weergegeven.

3

Op deze en de volgende bladzijde staat de Route Kinder­opvang beschreven. Hieronder staat het verhaal van Rachida die deze route heeft gevolgd. Op de volgende pagina staat de route afgebeeld. Op www.mijnroute.nu kan de volledige route worden gedownload.

De Route Kinderopvang is een stappenplan dat alleenstaande moeders met een bijstandsuitkering kunnen gebruiken op weg naar kinderopvang.

De route bestaat uit vier tussenhaltes: Uitzoeken, Voorbereiden, Contract en Toeslag.

De route begint met vragen als ‘wat heb ik nodig?’ gevolgd door het treffen van praktische voorbereiding. Vervolgens wordt stilgestaan bij het afsluiten van een contract en het aanvragen van de kinderopvangtoeslag.

De Route Kinderopvang moet stap voor stap van boven naar beneden worden gelezen. Iedere stap vereist een ‘ja’ om door te kunnen gaan naar de volgende stap.

Zo worden de vier tussenhaltes op weg naar kinderopvang doorlopen.

rachida 24 jaar Rachida volgt de mbo-opleiding sociaal cultureel werker als ze zwanger raakt. Ze woont nog thuis.

De vader van het kind – haar vriendje met wie ze dan een paar weken verkering heeft – schrikt zich rot en maakt direct duidelijk niets met het kind te maken te willen hebben. Zij wel. Maar ze wil ook verder met haar school.

Voor de opvang van haar kind kan Rachida niet terugvallen op haar ouders. Haar thuissituatie leent zich er niet voor. Haar vader is overleden en haar moeder is eigenlijk te oud en fysiek niet meer in staat om bijna dagelijks voor het kind te zorgen. Daarbij komt dat haar moeder nauwelijks Nederlands spreekt en Rachida wil dat haar kind ook Nederlands leert. Ten slotte toont haar moeder zich ook niet heel erg bereid voor het kind te zorgen, omdat het kind een ‘ongelukje’ is.

Rachida’s zussen en broers kunnen ook niet op het kind passen. Zij moeten natuurlijk ook gewoon naar school of werken.

Rachida’s opleiding raakt in de knel. Met de zorg voor haar pasgeboren kind kan ze gewoonweg geen tijd vrijmaken voor haar studie. Ook een ander probleem dient zich aan: gebrek aan geld. Een kind onderhouden is duur. En waar Rachida al nauwelijks meer tijd heeft voor haar opleiding, kan ze haar bijbaantje al helemaal niet volhouden. Het geld dat ze hiermee verdient is een belangrijk inkomen voor het hele gezin.

“Het was een drama. Mijn kind eiste al mijn aandacht op, waardoor ik niet naar school kon en niet kon werken. We hadden dus ook nauwelijks geld om van te leven, aangezien de studiefinanciering bij lange na niet voldoende was. Ik kon niet anders dan een bijstandsuitkering aanvragen. Ik zette mijn studie stil en ging volledig voor mijn kind zorgen.”

“Na verloop van tijd wilde ik echter verder. Ik wilde mijn studie weer oppakken.

Ik was bang dat ik die anders nooit meer zou afmaken. Geld was echter een probleem, ik moest immers ook nog kinderopvang gaan betalen.”

“Via de Route Opleiding vond ik manieren om aan meer geld te komen. Ik bleek recht te hebben op de éénoudertoeslag van de Informatie Beheer Groep, maandelijks zo’n vierhonderd euro. Ook vond ik een fonds dat moeders in mijn situatie financieel ondersteunt. Via de Route Kinderopvang vond ik een geschikt opvangcentrum en werd ik gewezen op de mogelijkheden om kinderopvangtoeslag aan te vragen. Ook werd mij duidelijk hoe ik dit moest doen en waar ik hierbij op moest letten. Toeslag die je aanvraagt, staat bijvoorbeeld niet direct de volgende week op je bankrekening. Je moet dus goed uitzoeken wanneer je het geld gaat ontvangen en vanaf wanneer je dus opvang wilt hebben.”

Rachida zorgt ervoor dat zij en haar kind voldoende geld hebben voor levensonderhoud, opvang en haar opleiding. Rachida loopt stage en studeert binnenkort af.

Route Kinderopvang 1 UItzoekeN

Ik kom in aanmerking voor kinderopvangtoeslag.

Nee

Onderzoek of jouw gemeente je kan helpen met de financiering van kinderopvang.

Maak afspraken met familie en vrienden over informele kinderopvang.

Als je niet werkt of geen opleiding volgt krijg je geen kinderopvangtoeslag. Als je via de gemeente ook geen toeslag kan krijgen voor de kinderopvang, wordt officiële kinderopvang erg duur. Je kunt tot die tijd beter gebruik maken van informele opvang via familie en vrienden.

Ja

Ik weet op welke dagen en tijden ik kinderopvang nodig heb.

Nee

Zet op papier op welke dagen je niet zelf voor je kinderen kunt zorgen.

Nee

Kies een vorm van kinderopvang, afhankelijk van de leeftijd van je kind.

Nee

Bepaal bij welke kinderopvangcentra jij je kind wilt plaatsen.

Nee

Schrijf je in bij de kinderopvangcentra waar jij je kind wilt plaatsen.

Ja Ik weet van welke vorm van kinderopvang ik gebruik wil maken.

Ja Ik weet van welk kinderopvangcentrum ik gebruik wil maken.

2 VoorbereIdeN

Alles Ja? Ga door naar Voorbereiden.

Ja

Ik ben ingeschreven bij een kinderopvangcentrum.

Ja Ik heb een plan om de eerste weken kinderopvang te financieren.

3 CoNtrACt

Alles Ja? Ga door naar Contract.

Nee

Vraag of je (toekomstige) werkgever de eerste weken kan voorschieten.

Vraag of de gemeente de eerste weken kan voorschieten.

Vraag of het kinderopvangcentrum de eerste weken kan voorschieten.

Kijk of je geld kunt lenen bij familie of vrienden tot je de eerste toeslag ontvangt.

Reken uit of je alvast iets kunt sparen om de eerste weken door te komen.

Ja

Ik heb één of meerdere aanbiedingen van kinderopvangorganisaties ontvangen.

Nee

Informeer regelmatig naar je plek op de wachtlijst.

Nee

Lees het contract en de algemene voorwaarden goed door.

Zoek uit of de opvang gemeentelijk erkend is.

Nee

Let op, als je een contract tekent en terugstuurt, ben je eraan gebonden.

Teken het contract als je op het aanbod in wilt gaan.

Nee

Vraag kinderopvangtoeslag via internet of per post aan.

Onderzoek of jouw gemeente je kan helpen met (extra) financiering.

Ja Ik heb de aanbiedingen bestudeerd en een keuze gemaakt voor een kinderopvangorganisatie.

Ja Ik heb een contract getekend bij een kinderopvangorganisatie.

4 toeSLAG

Alles Ja? Ga door naar toeslag.

Ik heb kinderopvangtoeslag aangevraagd.

Ja

JA

Denk erom dat de eerste uitbetaling acht weken na de aanvraag plaatsvindt.

Geef iedere wijziging in je situatie door aan de Belastingdienst.

Onderzoek of jouw gemeente extra tegemoetkomingen biedt.

10

Op deze en de volgende bladzijde staat de Route Werk beschreve­n. Hieronder staat het verhaal van Anja die deze route heeft gevolg­d. Op de volgende pagina staat de route afgebeeld. Op www.mijnroute.nu kan de volledige route worden gedownload.

De route Werk is een stappenplan dat alleenstaande moeders met een bijstands­ uitkering kunnen gebruiken op weg naar werk. De route bestaat uit vier tussenhaltes: Uitzoeken, Voorbereiden, Zoeken, en Vinden. De route begint met vragen als ‘wat wil ik en wat kan ik?’ gevolgd door het treffen van praktische voorbereiding. De route vervolgt met een vacaturezoektocht, om te eindigen met een concrete sollicitatie en uiteindelijk een baan. Tot slot wordt nog stilgestaan bij de (financiële) gevolgen van het hebben van een baan. Waar nodig wordt binnen de Route Werk verwezen naar de Routes Opleiding en Kinderopvang. De Route Werk moet stap voor stap van boven naar beneden worden gelezen. Iedere stap vereist een ‘ja’ om door te kunnen naar de volgende stap. Zo worden de vier tussenhaltes op weg naar een baan doorlopen.

Anja 37 jaar Anja heeft de Route Werk gevolgd en vond een baan in de zorg. Hiervoor volgde ze eerst een opleiding, via de route Opleiding. Via de Route Kinderopvang zorgde ze voor financiering voor de opvang van haar twee kinderen.

Als Anja en haar man getrouwd zijn, krijgen ze al snel twee kinderen, Abel en Daniël. Voor hun huwelijk heeft Anja een mbo-opleiding gevolgd, maar omdat ze voor de kinderen zorgt, werkt ze nauwelijks buitenshuis en betaald. In 2004 gingen Anja en haar man uit elkaar. Na de scheiding heeft Anja onvoldoende inkomsten om voor zichzelf en haar twee kinderen te zorgen. Voor financiële steun kan ze niet op haar ex-man terugvallen. Ze vraagt een bijstandsuitkering aan.

In eerste instantie vertrouwt ze op steun uit haar omgeving. Ook hoopt zij op hulp van allerlei instanties, al dan niet van de overheid. Die zijn toch in het leven geroepen om dit soort menselijk leed te verzachten? Tussen de momenten dat ze haar kinderen van en naar school brengt zit ze voornamelijk thuis. Wachtend op hulp, maar steeds moedelozer en futlozer. Met steeds minder verwachtingen van haar toekomst. Tijden gesprek met het CWI en de gemeente toont ze zich zeer ongemotiveerd.

Totdat ze er genoeg van heeft. Anja beseft dat ze het vooral zelf moet doen. Ze realiseert zich dat zij zelf verantwoordelijk is voor haar eigen leven en dat van haar kinderen, en ze gelooft er ook in dat ze zelf daadwerkelijk in staat is om haar situatie te verbeteren.

“Startend bij de Route Werk bleek al gauw dat de mbo-opleiding die ik ooit had gevolgd uit de tijd was. In vacatures die mij aanspraken werden eisen gesteld waaraan ik niet meer kon voldoen. Ik besloot een nieuwe opleiding te gaan volgen, via de Route Opleiding. Het werd sociaal-pedagogisch werk.”

“Mijn schooltijden kwamen zo goed als overeen met die van mijn kinderen. Maar buiten de lesuren moest ik natuurlijk ook opdrachten doen en studeren. Daarom had ik kinderopvang nodig. Via de Route Kinderopvang vond ik een fijn verblijf op een gunstige locatie.”

“Met de gemeente kon ik afspraken maken over de financiering van de opleiding en de opvang. Omdat ik zelf met het voorstel van een opleiding was gekomen en ook al een plan van aanpak had gemaakt, kregen zij het vertrouwen dat ik inderdaad de opleiding ging afmaken. Dit zou natuurlijk de uiteindelijke kans op werk enorm vergroten.”

Anja rondt haar opleiding inderdaad met succes af. Verdergaand met de Route Werk begint ze met solliciteren. Na een aantal afwijzingen heeft ze succes bij een verpleeghuis, waar ze wordt aangenomen als activiteitenbegeleidster. Ze helpt de bewoners een beetje fit te blijven. Haar manager is goed te spreken over haar werk en geeft haar steeds meer taken en vrijheden. Uiteindelijk biedt hij haar zelfs een vervolgopleiding aan, op hbo-niveau. “Daar was ik enorm blij mee. Ik ben zo snel mogelijk begonnen en het gaat goed, al is het niveau af en toe best hoog.”

“Mijn kinderen en ik zijn niet langer afhankelijk van een bijstandsuitkering. Ik leef een hartstikke druk bestaan met de kinderen, mijn werk en de opleiding. Maar ik kan me niet beter wensen. Ik heb veel meer energie en tijd dan toen ik nog in de bijstand zat.”

Route Werk 1 Ik weet al wat voor werk ik wil doen.

UItzoekeN

Nee

Maak een top vijf van banen die je aanspreken.

Nee

Overweeg werk in een andere richting.

Nee

Volg een opleiding, ga naar de Route Opleiding.

Doe ervaring op, door middel van vrijwilligerswerk of een stage.

Overweeg ander werk.

Nee

Bepaal hoeveel dagen per week en op welke dagen je wilt werken.

Nee

Ga naar de Route Kinderopvang.

Nee

Maak een overzicht van je huidige inkomsten.

Maak een overzicht van je uitgaven.

Zoek uit hoe een baan je inkomsten verandert.

Nee

Oefen het schrijven van een sollicitatiebrief en cv.

Bespreek met je klantmanager of je een cursus solliciteren kunt volgen.

Zorg voor geschikte kleding om te solliciteren.

Zorg voor vervoer om naar sollicitatiegesprekken te gaan.

Zorg voor oppas voor je kinderen.

Nee

Ga op zoek naar vacatures.

Laat mensen in je omgeving weten dat je op zoek bent naar werk.

Nee

Blijf zoeken naar geschikte vacatures en houd je omgeving op de hoogte.

Denk opnieuw na over je voorkeuren en wensen.

Nee

Kies een van je gevonden vacatures.

Schrijf een sollicitatiebrief en cv, laat beide aan anderen lezen en stuur ze op.

Bel om te vragen of je sollicitatiebrief is aangekomen.

Bereid sollicitatiegesprekken voor met familie, vrienden, of je klantmanager.

Nee

Informeer waarom je niet bent aangenomen en kijk wat je daarvan kunt leren.

Solliciteer op andere vacatures die je hebt gevonden.

Blijf zoeken naar geschikte vacatures en houd je netwerk op de hoogte.

Ja Ik heb voldoende kans op een baan binnen het soort werk dat ik leuk vind.

Ja Ik heb de vaardigheden en diploma’s voor het soort werk dat ik wil doen.

Ja Ik weet hoeveel en op welke dagen ik wil werken.

Alles Ja? Ga door naar Voorbereiden.

Ja

2 VoorbereIdeN

Ik heb de zorg voor mijn kinderen geregeld voor als ik ga werken.

Ja Ik weet wat een baan voor mijn financiële situatie betekent.

Ja

Ik ben voorbereid op sollicitaties.

3 zoekeN

Alles Ja? Ga door naar zoeken.

Ja

Ik heb gezocht naar vacatures.

Ja Ik heb een aantal geschikte vacatures gevonden.

4

Alles Ja? Ga door naar Vinden.

Ja

Ik heb gesolliciteerd op een vacature.

VINdeN Ja Ik ben aangenomen en ga binnenkort aan de slag.

Ja Bespreek de (financiële) gevolgen zo specifiek mogelijk met je klantmanager.

Neem contact op met de Belastingdienst (0800-0543 / www.belastingdienst.nl).

12

Op deze en de volgende bladzijde staat de Route Opleiding beschreven. Hier staat het verhaal van Vanisha die deze route heeft gevolgd. Op de volgende pagina staat de route afgebeeld.

De Route Opleiding is een stappenplan dat alleenstaande moeders met een bijstandsuitkering kunnen gebruiken op weg naar een opleiding. De route bestaat uit twee tussenhaltes: Uitzoeken en Voorbereiden. De route begint met vragen als ‘wat wil ik en wat kan ik?’ gevolgd door het treffen van praktische voorbereiding. Waar nodig wordt binnen de Route Opleiding verwezen naar de Route Kinderopvang.

De Route Opleiding moet stap voor stap van boven naar beneden worden gelezen.

Iedere stap vereist een ‘ja’ om door te kunnen gaan naar de volgende stap. Zo worden de twee tussenhaltes op weg naar een opleiding doorlopen.

Vanisha 47 jaar Vanisha staat er geen seconde bij stil dat ze in de bijstand terecht kan komen. Ze maakt haar middelbare school af en gaat werken bij een platenmaatschappij. Muziek is haar grote passie.

Daar ontmoet ze ook de vader van haar twee kinderen. Ze blijven drie jaar samen.

Vanaf het moment dat ze uit elkaar gaan, zorgt Vanisha in haar eentje voor de kinderen. Al snel komt ze erachter dat dit niet te combineren is met haar baan: ze werkt veertig uur in de week. Deeltijd werken zit er bij haar baas niet in en werken bij een ander bedrijf is voor haar geen optie. Kinderopvang is hartstikke duur, zo begrijpt ze uit kranten en van televisie en haar ouders wonen op grote afstand. Zo komt ze in de bijstand.

“Ik vond het jammer dat ik niet meer kon werken want ik was gek op mijn baan.

Maar nog gekker op mijn kinderen natuurlijk, en ik wilde zoveel mogelijk bij hen zijn. Ik heb er geen spijt van dat ik toen ben gestopt met werken. Ik kon me best goed redden in de bijstand.”

De tijd gaat snel voorbij. Op een dag beseft Vanisha dat ze al tien jaar in de bijstand zit. Ze is altijd van plan geweest weer te gaan werken, maar de stap naar een baan lijkt haar plotseling wel groot. En als bijstandsmoeder zal ze in de muzieksector niet snel weer aan de bak komen, denkt ze. “Nee, dat zag ik niet zo snel gebeuren. Maar ik wist ook echt niet wat ik anders wilde doen. Ik heb alleen een havo-diploma, dan zijn je opties beperkt. Ik besloot te wachten totdat de kinderen uit huis zouden gaan, dan zou ik weer aan mijn carrière gaan denken.”

Als de kinderen het huis uit zijn, blijkt het lastig om werk te vinden. Via een vriendin komt Vanisha op www.mijnroute.nl. “Vanwege mijn beperkte vooropleiding kwam ik uit bij de Route Opleiding. Ik wilde eigenlijk gewoon aan het werk, maar het bleek beter voor mij om eerst een opleiding te volgen. Ik had daar zelf eigenlijk niet aan gedacht, ik ben meer een doener. De gemeente was ook blij dat ik eens verder wilde kijken dan altijd maar die muziek.”

“Op de Route Opleiding kwam ik snel bij opleidingen terecht die me leuk leken, zelfs buiten de muziek. Ook leerde ik dat ik in mijn gemeente kon studeren met behoud van een bijstandsuitkering. Het is behoorlijk wat geregel en formulieren invullen, maar als je het stapje voor stapje voor je ziet, dan is het eigenlijk niet moeilijk.”

Vanisha kiest voor de mbo-opleiding Verkoopmanager, in de toerisme-sector. Ze is bijna klaar en loopt nu stage bij een reisbureau. “Het is leuk en het gaat eigenlijk ook heel goed. Ze willen zelfs dat ik na mijn stage bij ze blijf werken. En dan van de zomer zelf op vakantie, ik weet nu precies waar ik heen moet!”

Route Opleidingen

1 Uitzoeken

Het is voor mij financieel mogelijk om te studeren.

nee

Het is op dit moment geen juiste keuze om aan een studie te beginnen.

nee

Informeer je, bijvoorbeeld via internet en kies een opleiding.

nee

Informeer, bijvoorbeeld bij de decaan, naar mogelijkheden voor vrijstelling.

nee

Kies een andere opleiding.

nee

Met het oog op de toekomst is het verstandig een andere opleiding te kiezen.

nee

Informeer bij de gemeente of zij je kunnen helpen met vervoer.

Kijk of je jouw opleiding dichter in de buurt kunt volgen.

nee

Zoek uit op welke data je met de opleiding kunt beginnen.

Maak een overzicht van wat je allemaal moet regelen, bijvoorbeeld kinderopvang.

Maak een planning.

nee

Kijk naar je planning en kies een startdatum.

nee

Schrijf je in voor de opleiding.

nee

Ga naar de Route Kinderopvang.

Ja

ik weet welke opleiding ik wil volgen.

Ja

ik heb de juiste diploma’s om deze opleiding te mogen volgen.

Ja De opleiding die ik wil doen voldoet aan de eisen van de financiering die ik heb gekozen.

Ja

ik ga een opleiding doen die mijn kansen op de arbeidsmarkt vergroot.

Ja ik heb vervoer om naar mijn opleiding te komen.

Alles Ja? Ga door naar Voorbereiden.

Ja

2 VoorbereiDen

ik heb een planning op papier gezet met zaken die ik moet regelen.

Ja ik heb bepaald wanneer ik met de opleiding ga beginnen.

Ja ik heb me ingeschreven voor de opleiding.

Ja ik heb kinderopvang geregeld.

Ja ik heb de financiĂŤn voor mijn opleiding geregeld.

nee

Vraag financiering aan en zorg dat je die op tijd ontvangt.

nee

Regel vervoer naar je opleiding.

Ja

ik heb vervoer naar mijn opleiding geregeld.

7

Op deze en de volgende bladzijde staat de Route Schulden beschreven. Hieronder staat het verhaal van Corrie die deze route heeft gevolgd. Op de volgende pagina staat de route afgebeeld.

De Route Schulden is een stappenplan dat alleenstaande moeders met een bijstandsuitkering kunnen gebruiken om zelfstandig uit de schulden te komen. De route bestaat uit twee tussenhaltes: Uitzoeken en Aflossen. De route begint met de vraag wat de inkomsten, uitgaven en schulden zijn, gevolgd door het onderzoeken van aflossingsmogelijkheden. Als de schulden te hoog zijn om zelfstandig af te kunnen lossen, wordt verwezen naar minnelijke trajecten en de Wet schuldsanering.

De Route Schulden moet stap voor stap van boven naar beneden worden gelezen.

Iedere stap vereist een ‘ja’ om door te kunnen naar de volgende stap. Zo worden de twee tussenhaltes op weg naar een schuldenvrij bestaan doorlopen.

Corrie 58 jaar Corrie komt in de bijstand als ze na een scheiding alleen achterblijft met drie kinderen. Werken is geen optie, de zorg voor haar kinderen gaat voor. Naast een uitkering ontvangt ze alimentatie.

Het leven in de bijstand valt zwaar. “Nergens is geld voor, maar kinderen willen natuurlijk vanalles. Een nieuwe fiets of jas, een spelcomputer, op vakantie. Je weet dat het niet kan, maar je kan niet altijd ‘nee’ zeggen. Iedere moeder wil haar kinderen af en toe verwennen. Zo zijn mijn financiële problemen begonnen.”

Als Corrie later ook depressief wordt, krijgt ze serieuze schulden. Rekeningen die eerst hoogstens te laat betaald werden, gaan nu rechtstreeks de prullenbak in.

De telefoon neemt ze ook niet meer op. Na twee jaar komt ze uit haar depressie.

Dit is echter niet direct het begin van financieel herstel. “Ik wist niet waar ik moest beginnen. Het was zoveel geld, zo’n 3.500 euro. Ook schaamde ik me ervoor. Ik durfde het gewoon niet aan om mijn schulden aan te pakken.”

Na een jaar komt hier verandering in. Ze vindt www.mijnroute.nu, waar ze een actieve bezoekster wordt. Ze treft een vrouw die hetzelfde heeft meegemaakt en langzaam maar zeker kan ze haar schaamte opzij zetten. Daarbij komt dat deze vrouw met succes bezig is haar schuld weg te werken, via de Route Schulden. Ze raadt Corrie aan hier ook mee te beginnen.

“Ik besefte dat ik door de zure appel heen moest bijten. De schulden zouden niet vanzelf verdwijnen. Ze worden vooral vanzelf groter. Als je die beslissing genomen hebt, ben je al een eind op weg. Je hebt dan vooral nog hulp nodig: hoe doe je dat eigenlijk, een grote schuld aflossen?”

De Route Schulden biedt uitkomst. “Stapje voor stapje bracht ik mijn financiële situa­tie in kaart: welke schulden had ik allemaal, en bij wie? Het was confronterend, maar toen ik wist hoe het zat kon ik ook actie ondernemen.”

Corrie belt al haar schuldeisers en legt haar situatie uit. In veel gevallen tonen deze begrip en kunnen ze tot een werkbare aflossingsregeling komen. Soms is vijf euro per maand al genoeg. Voor de schulden die overblijven komt Corrie uiteindelijk in een minnelijk traject. “Ik had geen idee wat dat was, een minnelijk traject, maar in de route werd het uitgelegd. Dat ik al wist wat me te wachten stond, werd door de gemeente gewaardeerd.”

Drie jaar later is Corrie bijna uit haar schulden. Hier is ze best trots op. “Ik heb toch zelf het voortouw genomen en ben uit een diep dal geklommen. Ik ben nu zelfs een paar uur in de week aan het werk in de naschoolse opvang. Via de Route Werk ga ik binnenkort eens kijken wat mijn mogelijkheden zijn om meer te gaan werken.”

Route Schuld

1 Uitzoeken

ik heb een schriftelijk overzicht van mijn inkomsten en uitgaven.

nee

Maak een overzicht van je inkomsten.

Maak een overzicht van je uitgaven.

Controleer aan de hand van bankafschriften of je alles hebt meegerekend.

Ja

ik heb een schriftelijk overzicht van mijn schulden en schuldeisers.

nee

Maak een overzicht van je schulden: noteer eisers, bedragen en betalingstermijnen.

Stel vast of je schulden hebt die je eerst moet aflossen (preferente schulden).

Ja

ik heb vorderingen ontvangen die allemaal kloppen.

Alles Ja? Ga door naar Aflossen.

nee

Maak afspraken met schuldeisers van wie de schuldeis niet klopt.

Laat bij overeenstemming de schuldeiser gemaakte afspraken op papier zetten.

Begin pas met aflossen als je akkoord bent met de schuldeis.

nee

Kijk in je overzicht van uitgaven of er posten zijn waarop je kunt bezuinigen.

Kijk of er mogelijkheden zijn om je inkomsten te verhogen, zoals werk.

Zoek uit op welke toeslagen jij recht hebt en of je daar al gebruik van maakt.

nee

Informeer je schuldeisers dat je de schuld nu niet kunt aflossen.

Zet via je klantmanager de stap naar een minnelijk traject.

nee

Verdeel de maandelijkse aflossing over verschillende schuldeisers en zet dit op papier.

Denk erom dat preferente schulden als eerste moeten worden afgelost.

nee

Neem contact op met de schuldeiser(s) om een betalingsregeling af te spreken.

Laat de schuldeiser de gemaakte afspraken op papier zetten en deze naar jou opsturen.

nee

Zet via je klantmanager de stap naar een minnelijk traject.

Ja

2 Aflossen

ik weet het bedrag waarmee ik maandelijks mijn schuld kan aflossen.

Ja

ik kan elke maand een vast bedrag vrijmaken om mijn schulden af te lossen.

Ja

ik heb voor mijn schuldeisers een betalingsvoorstel op papier gezet.

Ja ik heb mijn schuldeisers benaderd om een betalingsregeling af te spreken.

Ja ik heb met mijn schuldeisers een betalingsregeling afgesproken.

hulp Je kunt zelfstandig je schulden aflossen, maar als dat niet lukt moet je hulp inschakelen. Je kunt dan niet meer je eigen route bepalen. Dit wordt voor je gedaan. Daarom heeft De Argumentenfabriek voor zo’n situatie geen stappenplan. De Argumentenfabriek kan wel informatie geven over hoe deze aflossingstrajecten er over het algemeen uit zien.

Het minnelijke schuldsaneringstraject In een zogenaamd ‘minnelijk traject’ betaalt een instantie voor jou, jouw schuldeisers af. Jij hebt dan wel een schuld bij deze instantie (een saneringskrediet). Welke instantie dat is, dat verschilt per gemeente. Het kan de gemeente zelf zijn, een gemeentelijke kredietbank of een particuliere organisatie. Betaal echter nooit voor schuldhulpverlening, dit is bij wet verboden. Deze instantie bepaalt, gekeken naar jouw financiële situatie van dat moment, hoeveel jij kunt gaan aflossen (aflossingscapaciteit). De aflossingsperiode duurt maximaal drie jaar, dat is een vaststaande afspraak tussen schuldeisers en instanties van minnelijke trajecten. Het deel van de schuld dat je niet kunt aflossen, wordt kwijtgescholden. Je gaat per maand aflossen.

Mocht je inkomen wijzigen gedurende de aflossingsperiode, dan heeft dit geen gevolgen voor de hoogte van het bedrag dat je maandelijks aflost. Dit bedrag blijft gelijk. Nadat je een minnelijk traject achter de rug hebt (geslaagd of niet geslaagd), kun je er over het algemeen de eerstvolgende vijf tot tien jaar geen aanspraak op maken. Dit is geen vaststaande regel, maar een richtlijn die door de meeste minnelijke instanties wordt gehanteerd.

Zo kom je in in het minnelijke schuldsaneringstraject Neem contact op met je klantmanager en geef aan dat je naar een minnelijk traject wil. De klantmanager kan samen met jou uitzoeken of je hier voor in aanmerking komt.

De Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) In een WSNP-traject moet je maandelijks aflossen wat je maximaal kwijt kunt. Hoeveel geld dit is wordt door de rechter bepaald. Je betaalt zelf direct aan je schuldeisers.

Een WSNP-traject duurt drie jaar en dan ben je van je schulden af. Lukt dit door omstandigheden toch niet, dan is een verlenging van twee jaar mogelijk. Je hebt pas toegang tot de WSNP wanneer je zonder succes een minnelijk traject hebt gevolgd. Als je meer gaat verdienen, moet je ook meer aflossen. Om dit te controleren, kan de uitvoerder van de WSNP inzage krijgen in al je post en daarmee ook in je bankafschriften (postblokkade). In een WSNP-traject is het volgen van een opleiding nagenoeg onmogelijk. Alles is gericht op (zo snel mogelijk) aflossen en wanneer je een opleiding volgt, kun je minder aflossen dan wanneer je zou werken. Een opleiding is niet verboden, maar is alleen toegestaan als je dit naast een voltijdbaan doet. Nadat je een WSNP-traject achter de rug hebt (geslaagd of niet geslaagd), kun je er de eerstvolgende tien jaar geen aanspraak meer op maken.

Zo kom je in de WSNP Voor een WSNP-aanvraag word je door de gemeente meestal doorverwezen naar een schuldhulpinstantie. Deze doet voor jou de aanvraag. De rechter toetst of je toegelaten wordt, volgens drie richtlijnen: 1) een minnelijk traject is geprobeerd, 2) je schuld is niet ‘te kwader trouw ontstaan’ (dat je beter had kunnen weten) en 3) je hebt geen strafblad of je kunt aantonen dat je je leven hebt gebeterd. Als jouw aanvraag door de rechter niet wordt gehonoreerd, kun je in hoger beroep gaan. Hier heb je wel verplicht een advocaat bij nodig en dat kost geld, meestal rond de 90 euro. Daarbij moet je binnen acht dagen nadat je aanvraag is afgewezen in beroep gaan.

Wacht hiermee dus niet totdat je de uitspraak thuisgestuurd krijgt, dit kan veel langer duren dan acht dagen.

Voor meer informatie over juridische processen en regels kun je de hulp inschakelen van het Juridisch Loket.

Doe dit, vanwege de termijn van acht dagen, ruim voordat de rechter uitspraak doet. Een advocaat zoeken kan via www.advocatenoverzicht.nl (controleer de hier vermelde gegevens wel altijd bij het kantoor zelf).

5

Toekomstkaart

toekoMstkaarttoekomstkaart 1 Meer geMak

Een kort introductiespel verzamelt snel relevante informatie over de gebruiker.

De gebruiker print met één klik de lijst met actiepunten.

In een persoonlijk profiel slaat de gebruiker eigen gegevens en voortgang op.

De gebruiker opent handige websites met één klik meteen op de juiste pagina.

Op basis van postcodegegevens vindt de gebruiker informatie over voorzieningen in de buurt.

De gebruiker krijgt informatie op maat door samenwerking met regionale instanties en instellingen. …en meer.

2 Meer interactie

Gebruikers blijven met elkaar in contact via een chatfunctie.

Op het forum wisselen gebruikers verhalen, informatie, tips en successen uit.

De gebruiker krijgt wekelijks ondersteuning van een online-coach, via e-mail of skype. …en meer.

Welke mogelijkheden biedt de website mijnroute.nu in de toekomst?

3 nieuWe routes

Lichamelijke gezondheid Psychische gezondheid Sociale contacten Een eigen onderneming starten Bugetteren en administratie bijhouden …en meer.

4 nieuWe doelgroepen

Arbeidsongeschikten Werklozen Jonggehandicapten Schoolverlaters …en meer.

14

www.mijnroute.nu