August 2015 Issue

/tobaccoplusindia

lEiw.kZ rackdw ,oa lqxa/k m|ksx dh viuh if=dk

• vad 5 • vxLr 2015 • o"kZ 14 • ewY; 50 :i;s

lEiknd % ,e- ,- Qk#dh lgk;d lEiknd % uhjt 'kekZ mi lEiknd % 'kksHkuk f}osnh] fuxkj C;wjks izeq[k % izoh.k 'kekZ foKkiu izca/kd % dqaoj nsosUnz izrki flag mÙkj izns'k C;wjks izeq[k % iznhi feJk dkuiqj laoknnkrk % vuqt feJk fo'ks"k laoknnkrk fnYyh bykgkckn HkhyokM+k t;iqj lgkjuiqj lkxj lwjr

% fl¼kFkZ jkBh % ,l-ds JhokLro] [kkfyn % izse nfj;kuh % jfodkUr baMksfi;k % iadt xks;y % vfHkthr Bkdqj % vkflQ [kku

vkVZ Mk;jsDVj % jhuk vxzoky lEiknd izdk'kd ,oa fizaVlZ % ,e- vkfjQ Qk#dh us vul dE;wfuds'ku izk- fy- ds fy, 92 ch] ikWdsV (,)] e;wj fogkj] Qsl 2] fnYyh & 91 ls çdkf'kr rFkk lqij dSlsV~l baMLVªht fyfeVsM] lh&85 lSDVj 4] ukS,Mk&201301 ls eqfærA

fnYyh dk;kZy; % vul dE;wfuds'ku izk- fy-] ch&117,] f}rh; ry] tks'kh dkyksuh] fu;j csfIV'k Ldwy] vkbZ ih ,DlVsa'ku] fnYyh&92 Mobile: 9873766789, 9999431555, Ph.: 011-22231979; 65705666 e-mail : tobaccoplusm@gmail.com tobaccoplus@rediffmail.com

m|ksx dh ckr ,-Qk:dh

©lô» ×ð¢ ÕðãÌÚ ÌæÜ×ðÜ ·¤è ÁM¤ÚÌ ∑ȧ¿ ◊Ê„ ¬„‹ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ •ı⁄ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ©lÙª ∑§ ’Ëø ¡Ù ∞∑§¡È≈ÃÊ •ı⁄ ‚◊ãflÿ ÁŒπÊ߸ ¬«∏UÊ ÕÊ, ©‚◊¢ •’ ∑§◊Ë Ÿ¡⁄ •Ê ⁄„Ë „Ò– ‚¢÷fl× ÿ„Ë ∑§Ê⁄áÊ „Ò Á∑§ ©lÙª ∑§Ë ‚È⁄ˇÊÊ ∑§ Á‹∞ ø‹Ÿ flÊ‹Ê •Ê¢ŒÙ‹Ÿ ÷UË œË◊Ê „Ù ªÿÊ „Ò– •Ä‚⁄ ¬ÊŸ flÊ‹ fl ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄ SÕÊŸËÿ SÃ⁄ ¬⁄ œ⁄ŸÊ-¬˝Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄ •¬Ÿ ◊ÈgÙ¢ ∑§Ù ©∆ÊÃ „Ò¢, ‹Á∑§Ÿ ◊„ÊŸª⁄Ù¢ fl ∑¥§Œ˝Ëÿ SÃ⁄ ¬⁄ ߟ •ÊŒÙ‹ŸÙ¢ ∑§Ù ¡Ù ‚◊Õ¸Ÿ •ı⁄ ’‹ Á◊‹ŸÊ øÊÁ„∞, fl„ Ÿ„Ë¥§ Á◊‹ ¬Ê ⁄„Ê „Ò– ©lÙª ◊¢ ‚◊ãflÿ fl ÃÊ‹◊‹ Á‚»¸§ ∑ȧ¿ ◊È∑§Œ◊Ù¢ ∑§ Á‹∞ Ÿ„Ë¥§’ÁÀ∑§ √ÿʬ∑§ ‹«∏UÊ߸ ∑§ Á‹∞ „ÙŸÊ øÊÁ„∞, ÄÿÙ¢Á∑§ ‚«∏U∑§Ù¢ ¬⁄ ©Ã⁄ Á’ŸÊ ¡Á≈‹ ‚◊SÿÊ∞¢ „‹ Ÿ„Ë¥§ „ÙŸ flÊ‹Ë „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ Á¬¿‹ v{ ◊߸ ∑§Ù ªÙflÊ ◊¢ S◊Ù∑§‹‚ ≈Ù’Ò∑§Ù »§«⁄‡ÊŸ (ߢÁ«ÿÊ)∑§Ë ’Ò∆∑§ ∑§ Œı⁄ÊŸ ‚◊ãflÿ •ı⁄ •Ê¬‚Ë ÃÊ‹◊‹ ∑§Ù ‹∑§⁄ ÁflSÃÎà M§¬ ‚ øøʸ „È߸ ÕË– ÁŸÁ‡øà M§¬ ‚ ‚¢ª∆Ÿ Ÿ ß‚ ÁŒ‡ÊÊ ◊¢ ¡Ù ¬˝ÿÊ‚ Á∑§ÿÊ „Ò, fl„ ¬˝‡Ê¢‚ŸËÿ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ß‚ ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê ∑§Ù •ı⁄ √ÿʬ∑§ M§¬ ŒŸ ∑§Ë ¡M§⁄à „Ò– œ˜ÿÊŸ ⁄„ Á∑§ ©lÙª ∑§ ‹ÙªÙ¢ Ÿ ¡’ ÷Ë ∞∑§¡È≈ „Ù∑§⁄ ∞∑§ Sfl⁄ ◊¢ •ÊflÊ¡ ©∆Ê߸ „Ò ÃÙ ©‚∑§Ê •‚⁄ „È•Ê „Ò– ∑§Ù≈¬Ê ∑§ÊŸÍŸ ◊¢ ‚¢‡ÊÙœŸ ∑§ »Ò§‚‹ ∑§Ê ≈‹ŸÊ ß‚∑§Ê ÃÊ¡Ê ©ŒÊ„⁄áÊ „Ò– Á‚â’⁄ ◊¢ ÁŒÀ‹Ë •ı⁄ Á’U„Ê⁄ ◊¢ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§ ◊‚‹ ¬⁄ ∑§Ù≈¸ ◊¢ ‚ÈŸflÊ߸ „ÙŸË „Ò¢– ©ê◊ËŒ „Ò Á∑§ ©lÙª ∑§Ù ߢ‚Ê»§ Á◊‹ªÊ–

www.tobaccoplusindia.com ys[kksa esa O;Dr fopkj ys[kdksa ds futh fopkj gSaA if=dk ds lHkh fooknksa ds oknksa dk fuiVkjk fnYyh esa gksxkA

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

5

lykgdkj eaMy

CONTENTS August, 2015

czkaM lekpkj Mh ,l lewg dh ikl ikl iYl dSaMh lqij fgV

Mh ,l fo’ks”k /keZiky lR;iky (Mh ,l dh nkLrku)

Mh ,l fo’ks”k lQyrk ds fur u;s izfreku x<+rk Mh ,l lewg

jkT;ksa ls egkjk"Vª esa izfrca/k dh vof/k 1 o"kZ ds fy, fQj c<+h

fo’ks”k lfp= psrkouh ds elys ij QSlyk 'kh?kz

m|ksx jRu vk'kk ds eqrkfcd feyh vk'kk T;ksfr dks dke;kch

Lora=rk fnol fo’ks”k cM+h dqckZfu;ksa ds ckn feyh gS gesa ;g vktknh

iSdsftax m|ksx iSdsftax e'khuksa dk tkuk igpkuk uke cu x;k gS tkoyk bathfu;fjax izk- fyfeVsM

fMLVªhC;wVj eap mRiknksa dks j¶rkj nsus esa ekfgj gS egs'k VªsfMax da0 8

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

20 36 38 42 48 74 82 86 94

czm|ks kaM xlekpkj txr

Çè°â â×êã ·¤è Âæâ-Âæâ ÂËâ ·ññ´¤Çè âéÂÚ çãÅ

â’Ê∑ͧ fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ˇÊòÊ ∑§Ê •Êª˝áÊË «Ë∞‚ ‚◊Í„ •¬Ÿ ◊Ê‹ ∑§Ë ªÈáÊflûÊÊ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ Ÿ∞-Ÿ∞ ¬˝ÿ٪٢ ∑§ Á‹∞ ÷Ë ¡ÊŸÊ ¡ÊÃÊ „Ò– •¬Ÿ SÕʬŸÊ ÁŒfl‚ ∑§ ◊ı∑§ ¬⁄ ∑¢§¬ŸË Ÿ ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ÁŸ∑§Ê‹Ê „Ò, ¡Ù ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ßÃŸÊ ¬‚¢Œ •Ê ⁄„Ë „Ò Á∑§ ∑ȧ¿ „Ë Œ⁄ ◊¢ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄ ∑§Ê ¬Í⁄Ê ¡Ê⁄ πà◊ „Ù ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ß‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ê ç‹fl⁄ ∑§ëøÊ •Ê◊ ≈¢ªË ≈˜flËS≈ ∑§ ‚ÊÕ „Ò– Á‚»¸§ v M§¬∞ ∑§Ë ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ë πÁ‚ÿà ÿ„ „Ò Á∑§ Á¡‚Ÿ ÷Ë ß‚ ∞∑§ ’Ê⁄ ¡È’ÊŸ ¬⁄ ⁄πÊ ÃÙ fl„ ©‚ ŒÙ’Ê⁄Ê ¡M§⁄ ◊Ê¢¢ªÃÊ „Ò– ∑§„Ÿ ∑§Ù ÿ„ ‚Ê◊Êãÿ ‚Ë ∑ÒÒ¥§«Ë „Ò, ‹Á∑§Ÿ ÄflÊÁ‹≈Ë •ı⁄ ç‹fl⁄ ∞‚Ê „Ò Á∑§ ª˝Ê„∑§ ß‚∑§Ê ◊È⁄ËŒ ’Ÿ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ß‚∑§Ë ‹Ù∑§Á¬˝ÿÃÊ ∑§Ù ŒπÃ „È∞ ∑ÒÒ¥§«Ë ’ŸÊŸ flÊ‹Ë ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ Áø¢ÁÃà Ÿ¡⁄ •Ê ⁄„Ë „Ò¢– ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë Á‚»¸§ ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ „Ë Ÿ„Ë¥§◊Á«∑§‹ S≈Ù⁄Ù¢ fl •ãÿ ¡⁄Ÿ‹ S≈Ù⁄Ù¢ ¬⁄ Á◊‹ ⁄„Ë „Ò– ∞∑§ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ fl„ ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§ Á⁄S¬Ê¢‚ ∑§Ù Œπ ∑§⁄ „ì˝÷ „Ò– ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄ •ÊŸ flÊ‹ ª˝Ê„∑§ ∑§Ë Ÿ¡⁄ ¡’ ß‚ ¬⁄ ¬«∏UÃË „Ò ÃÙ fl„ ß‚ ¡M§⁄ ◊Ê¢ªÃÊ „Ò– „Ê‹Ã ÿ„ „Ò Á∑§ ∞∑§ ¡Ê⁄ ∑ȧ¿ „Ë ÉÊ¢≈ ◊¢ πà◊ „Ù ¡ÊÃÊ „Ò– ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ë πÊ‚ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ◊È„ ◊¢ «Ê‹Ã „Ë ÿ„ ¬„‹ ∑§ëøÊ •Ê◊ ∑§Ê ≈S≈ ŒÃË „Ò– ß‚∑§ ’ÊŒ •øÊŸ∑§ ß‚∑§Ê ◊¡Ê ’Œ‹ ¡ÊÃÊ „Ò– ŒÍ‚⁄Ë Ã⁄„ ‚ ∑§„¢ ÃÙ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ◊ÊòÊ v M§¬∞ ◊¢ ∞∑§ ‚ÊÕ ∑§ß¸ SflÊŒ Á◊‹ ⁄„ „Ò¢– ‚’‚ πÊ‚ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ß‚◊¢ ‚⁄¬˝Êß¡ „Ò– πÊŸ flÊ‹Ê ‚◊¤Ê Ÿ„Ë ¬ÊÃÊ „Ò Á∑§ ©‚∑§Ë ¡È’ÊŸ ¬⁄ ∑§’ ŒÍ‚⁄Ê ≈S≈ •Ê ªÿÊ? ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ∑¢§¬ŸË ∑§Ù ¬ÃÊ ÕÊ Á∑§ ÷Ê⁄à ∑§Ê Ä‹ÊÁ‚∑§‹ ≈S≈ •Ê◊ „Ò– ß‚ËÁ‹∞ ’Á‚∑§ ç‹fl⁄ ∑§ëøÊ •Ê◊ ⁄πÊ ªÿÊ– ‚ÊÕ „Ë ß‚◊¢ Ÿ∞ •ÊÁ«ÿÊ ∑§ ‚ÊÕ •ı⁄ ç‹fl‚¸ ∑§Ù ‚◊ÊÁ„à Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ß‚ ‹Ê¢ø ∑§⁄Ã ‚◊ÿ ∑¢§¬ŸË ∑§ ‚ËÁŸÿ⁄ ¡Ÿ⁄‹ ◊Ÿ¡⁄ üÊË ‡Ê‡ÊÊ¢∑§ ‚È⁄ÊŸÊ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ©Ÿ∑§Ë ∑¢§¬ŸË Ÿ ◊ı¡ÍŒÊ fl ©¬‹éœ ç‹fl⁄ ∑§ ‚ÊÕ ∑ȧ¿ ∞‚Ê ŸÿÊ ∑§⁄Ÿ ∑§ Á‹∞ ¬˝ÁÃ’h „Ò, ¡Ù ÷Ê⁄ÃËÿ ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§Ù ¬‚¢Œ •Ê∞– ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ◊¢ ∞∑§ ∞‚Ê ¬Êfl«⁄ «Ê‹Ê ªÿÊ „Ò, ¡Ù ß‚ •ãÿ ©à¬ÊŒÙ¢ ‚ •‹ª ∑§⁄ÃÊ „Ò– ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ Œ‡Ê ◊¢ ß‚ ‚◊ÿ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ê ◊Ê∑§¸≈ v}ÆÆ ∑§⁄Ù«∏U M§¬∞ ∑§Ê „Ò •ı⁄ ß‚◊¢ ~ »§Ë‚ŒË ∑§Ë flÎÁh „È߸ „Ò– ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ¡’ zÆ fl·Ë¸ÿ ∞∑§ ª˝Ê„∑§ ‚ ’Êà ∑§Ë ªß¸ ÃÙ ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ ÕÊ ß‚ πÊÃ „Ë ©ã„¢ •¬ŸÊ ’ø¬Ÿ ÿÊŒ •Ê ªÿÊ– ©ã„Ù¢Ÿ ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§Ù ‹Ê¡flÊ’ ’ÃÊÿÊ– ⁄Ê¡œÊŸË ◊¢ ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ø‹ÊŸ flÊ‹ ‚È⁄‡Ê ‚ ¡’ ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ¬Í¿Ê ªÿÊ ÃÙ ©ã„Ù¢Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ©Ÿ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄ •ÊŸ flÊ‹Ê „⁄ Á‚ª⁄≈ ∑§Ê ª˝Ê„∑§ ß‚∑§Ë ◊Ê¢ª ∑§⁄ÃÊ „Ò– ∑§Ê©¢≈⁄ ¬⁄ ⁄π ¡Ê⁄ ∑§Ù ÁŒπÊÃ „È∞ ‚È⁄‡Ê Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ©ã„Ù¢Ÿ ‚È’„ „Ë ß‚ πÙ‹Ê ÕÊ, ‹Á∑§Ÿ y-z ÉÊ¢≈ ◊¢ ‚Ê⁄Ë ∑§Ò¢«Ë Á’∑§ ªß¸– ¡Ê⁄ πÊ‹Ë „Ù ªÿÊ ÃÙ ©ã„Ù¢Ÿ ©‚◊¢ ŒÍ‚⁄Ë ∑¢§¬ŸË ∑§Ê ◊Ê‹ ÷⁄ ÁŒÿÊ– ‚È⁄‡Ê Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ë ◊Ê¢ª „⁄ ©◊˝ ∑§Ê ª˝Ê„∑§ ∑§⁄ ⁄„Ê „Ò– ∑ȧ¿ ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ Á¡‚ Ã⁄„ ‚ ß‚∑§Ê Á⁄S¬Ê¢‚ Á◊‹ ⁄„Ê „Ò •ı⁄ „⁄ ©◊˝ ∑§ ‹Ùª ß‚ ¬‚¢Œ ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢, ∞‚Ë ‚Í⁄à ◊¢ ∑ÒÒ¥§«Ë ’ŸÊŸ flÊ‹Ë •ãÿ ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§ Á‹∞ ∑§Ê»§Ë ◊ÈÁ‡∑§‹ π«∏UË „Ù ¡Ê∞ªË, ÄÿÙ¢Á∑§ ∑§Ù߸ ÷Ë ª˝Ê„∑§ ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑§ •‹ÊflÊ ŒÍ‚⁄Ë ∑¢§¬ŸË ∑§Ê ©à¬ÊŒ Ÿ„Ë¥§◊Ê¢ª ⁄„Ê „Ò– ◊Ê¢ª ∑§Ë „Ê‹Ã ÿ„ „Ò Á∑§ ∑¢§¬ŸË ¬Í⁄Ë Ã⁄„ ‚ ‚å‹Ê߸ Ÿ„Ë¢ Œ ¬Ê ⁄„Ë „Ò–

20

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

czm|ks kaM xlekpkj txr

ç×ÚæÁ ·¤ô Âêßæü¢¿Ü ×𢠥‘Àè ÕɸÌ

Á◊⁄Ê¡ ¬˝Ù«Ä≈‚ ¬˝Ê. Á‹. ∑§Ë Á◊⁄Ê¡ Á»§À≈⁄ πÒŸË ¬Íflʸ¢ø‹ ∑§ ’ŸÊ⁄‚, Á◊¡Ê¸¬È⁄U ªÙ⁄π¬È⁄, •Ê¡◊ª…∏, ªÊ¡Ë¬È⁄, ªÙ⁄π¬È⁄ fl ’Á‹ÿÊ •ÊÁŒ Á¡‹Ù¢ ◊¢ •ë§¿Ê ¬˝Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄ ⁄„Ë „Ò– ß‚∑§ ∞∑§ ¬Ò∑§≈ ◊¢ wÆ Á»§À≈⁄ ’Òª „Ò¢, Á¡‚∑§Ë ∞◊•Ê⁄¬Ë z M§¬∞ „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ Á◊⁄Ê¡ ¬„‹ ‚ „Ë ’«∏UÊ ŸÊ◊ „Ò– ⁄Ê¡SÕÊŸ, ªÈ¡⁄ÊÃ, ◊äÿ ¬˝Œ‡Ê, •Ê¢äÊ˝Ê ¬˝Œ‡Ê fl ÿÍ¬Ë ∑§ ’Ê¡Ê⁄Ù¢ ◊¢ ß‚∑§Ë SÕÁà ¬„‹ ‚ „Ë ◊¡’Íà ⁄„Ë „Ò– flø◊ÊŸ ◊¢ ß‚∑§Ë Á’∑˝ Ë ◊¢ •ë¿Ë ’…∏ÙûÊ⁄Ë ŒπË ¡Ê ⁄„Ë „Ò– ‚÷Ë ¡ª„ •ë¿Ë Á⁄¬Ë≈ Á◊‹ ⁄„Ë „Ò– SflÊŒ fl ç‹fl⁄ ∑§ ∑§Ê⁄áÊ ‹Ùª ß‚ ¬‚¢Œ ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢– ∞∑§ •„◊ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ Á◊⁄Ê¡ Á»§À≈⁄ πÒŸË ©Ÿ ¡ª„Ù¢ ¬⁄ •¬ŸÊ ¬Ê¢fl ¡◊ÊŸ ◊¢ ∑§Ê◊ÿÊ’ „È߸ „Ò, ¡„Ê¢ øÍŸ ∑§ ‚ÊÕ ⁄ª«∏U ∑§⁄ â’Ê∑ͧ πÊŸ ∑§Ê ø‹Ÿ ⁄„Ê „Ò–

ÚÁÙ転Ïæ ·¤æ ÙØæ

·ñ¤Ù Âñ·¤

⁄¡ŸËª¢œÊ Ÿ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ •¬ŸÊ ŸÿÊ ∑Ò§Ÿ ¬Ò∑§ ©ÃÊ⁄Ê „Ò– äÿÊŸ ⁄„ Á∑§ ¬„‹ ⁄¡ŸËª¢œÊ ∑§Ê zÆ ª˝Ê◊ flÊ‹Ê Á¡¬⁄ ¬Ê™§ø •ÊÃÊ ÕÊ– •’ ∑¢§¬ŸË ∑Ò§Ÿ ◊¢ zz ª˝Ê◊ •ı⁄ z ª˝Ê◊ ÿÊŸË ∑ȧ‹ {Æ ª˝Ê◊ ◊‚Ê‹Ê Œ ⁄„Ë „Ò– ‚ÊÕ „Ë ∞∑§ ∑Ò§Ÿ ¬Ò∑§ ∑§ ‚ÊÕ ¬À‚¸ ß‹ÊÿøË ∑§Ê w ª˝Ê◊ flÊ‹Ê ¬Ê™§ø »˝ Ë ÁŒÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ∞∑§ ’ÊÄ‚ ◊¥ { ∑Ò§Ÿ „Ò¢, Á¡‚∑§Ë Á⁄≈‹ ∑§Ë◊à xyÆ M§¬∞ „Ò– ∞∑§ ∑Ò§Ÿ vyÆ M§¬∞ ∑§Ê „Ò– ∑§¢¬ŸË ∑§Ê ÿ„ ŸÿÊ ¬˝ÿÙª ∑§Ê»§Ë ‚⁄Ê„Ê ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ∞∑§ ÃÙ ◊Ê‹ ÖÿÊŒÊ Á◊‹ ⁄„Ê „Ò– ‚ÊÕ „Ë ß‚∑§Ê ∑Ò§Ÿ ∑§Ê»§Ë •Ê∑§·¸∑§ „Ò– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ⁄¡ŸËª¢œÊ ∑§Ê ŸÿÊ ∑Ò§Ÿ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ œÍ◊ ◊øÊ∞ªÊ–

çß×Ü Ùð Õæ¢Åè ÀÌçÚØæ¢

ÁŒÀ‹Ë, ÿͬË, ◊äÿ ¬˝Œ‡Ê fl ªÈ¡⁄Êà ‚◊à ∑§ß¸ ⁄ÊÖÿÙ¢ ◊¢ ◊¡’Íà ¬∑§«∏U ⁄πŸ flÊ‹Ê Áfl◊‹ •¬Ÿ ©êŒÊ ç‹fl⁄ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ •Ê∑§·¸∑§ S∑§Ë◊Ù¢ ∑§ Á‹∞ ÷Ë ◊‡Ê„Í⁄ „Ò– Ôfl·Ê¸ ∑§ ◊ı‚◊ ◊¢ Áfl◊‹ Ÿ •¬Ÿ ◊äÿ ¬˝Œ‡Ê ∑§ Á«S≈˛ËéÿÍ≈⁄Ù¢ fl „Ù‹ ‚‹‚¸ ∑§Ù ¿ÃÁ⁄ÿÊ¢ ’Ê¢≈Ë „Ò¢– ‚ÍòÊÙ¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ¡ÀŒ „Ë ∑¢§¬ŸË ∑ȧ¿ •ı⁄ •Ê∑§·¸∑§ S∑§Ë◊¢ ‹Ê¢ø ∑§⁄Ÿ flÊ‹Ë „Ò–

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

21

doj LVksjh

çÈ¤Ú ÕÉ¸è ¿éÙõçÌØæ¢ ∑¥§Œ˝ ◊¢ Ÿß¸ ‚⁄∑§Ê⁄ ’ŸŸ ∑§ ’ÊŒ â’Ê∑ͧ fl ¬ÊŸ ◊‚‹Ê ©lÙª √ŒÊ⁄Ê ⁄Ê„Ã ∑§Ë ¡Ù ©ê◊ËŒ ∑§Ë ¡Ê ⁄„Ë ÕË,fl„ Ÿ„Ë¥§Á◊‹Ë– ‹Á∑§Ÿ ÿ„ ’Êà ÷Ë ‚„Ë „Ò Á∑§ ∑¥§Œ˝ ∑§Ë Ã⁄»§ ‚ ©lÙª ∑§ Áπ‹Ê»§ ∑§Ù߸ ∑§Ê⁄¸flÊ߸ Ÿ„Ë¥§ ∑§Ë ªß¸, Á‚flÊÿ ß‚∑§ Á∑§ Á¬¿‹ •Ê◊ ’¡≈ ◊¢ ≈ÒÄ‚ ◊¢ flÎÁh ∑§Ë ªß¸– ß‚∑§ ©‹≈ ∑§ß¸ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ë ŸËÁÃÿÙ¢ ∑§ ø‹Ã S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ù ÷Ê⁄Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ ©∆ÊŸÊ ¬«∏ ⁄„Ê „Ò– ß‚ ‚◊ÿ ¬Áp◊Ë ’¥ªÊ‹,Á’„Ê⁄, ¡ê◊Í-∑§‡◊Ë⁄,U •Ê¥œ˝ ¬˝Œ‡Ê, Á◊¡Ù⁄U◊, ◊ÁáʬÈ⁄U, ◊„Ê⁄UÊC˛, Á„◊Êø‹ ¬˝Œ‡Ê fl ø¢«Ëª…∏ •ÊÁŒ ⁄UÊíÿÙ¥ ◊¥ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ¬⁄ ¬˝ÁÃ’¢¢œ ‹ªÊ „È•Ê „Ò– ÿÁŒ ¬˝ÁÃ’¢œ flÊ‹ ‚÷Ë ⁄ÊÖÿÙ¢ ∑§Ù Á◊‹Ê Á‹ÿÊ ¡Ê∞ ÃÙ Ã∑§⁄Ë’Ÿ Œ‡Ê ∑§Ê xz ¬˝ÁÇÊà ’Ê¡Ê⁄ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ∑§ Á‹∞ ’¢Œ ∑§⁄ ÁŒÿÊ ªÿÊ U„Ò– ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄Ù¢ √ŒÊ⁄Ê ∑§Ë ªß¸ ß‚ Ã⁄„ ∑§Ë ∑§Ê⁄¸flÊ߸ ‚ Ã◊Ê◊ ’«∏UË ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ ¬⁄‡ÊÊŸ „Ò¢– ◊Ê„ı‹ ∑ȧ¿ ∞‚Ê ’ŸÊ ÁŒÿÊ ªÿÊ „Ò Á∑§ ¿Ù≈Ë ¬Í¢¡Ë flÊ‹ ©l◊Ë ◊Ҍʟ ◊¢ ©Ã⁄Ÿ ‚ ’ø ⁄„ „Ò¢– ’Ê¡Ê⁄Ù¢ ◊¢ ∑È ¿ ÁªŸ øÈŸ ©à¬ÊŒ „Ë ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„ „Ò¢– ∞∑§ Ã⁄»§ •ŒÊ‹Ã ◊¢ ∑§⁄Ë’ yÆ ◊È∑§Œ◊¢ ‹¢Á’à „Ò¢– ߟ◊¢ ‚ ÿÁŒ ∞∑§ ∑§Ê ÷Ë ÁŸáʸÿ Áπ‹Ê»§ „È•Ê ÃÙ ©lÙª ∑§Ù ’«∏UÊ ¤Ê≈∑§Ê ‹ªªÊ– ߟ◊¢ ‚ ÁŒÀ‹Ë ◊¢ ¬˝ÁÃ’¢œ ‚ ‚¢’¢ÁœÃ ◊Ê◊‹ ¬⁄ „UÊß ∑§Ù≈¸ ◊¢ v Á‚â’⁄ ∑§Ù ‚ÈŸflÊ߸ „ÙŸË „Ò, ¡’Á∑§ Á’„Ê⁄ ◊¢ ¬˝ÁÃ’¢œ flÊ‹ ◊Ê◊‹ ∑§Ë ‚ÈŸflÊ߸ wy Á‚â’⁄ ‚ÈÁ¬˝◊ ∑§Ù≈¸ ◊¥ „٪˖ ߟ∑§ •‹ÊflÊ å‹ÊÁS≈∑§ ¬Ê™§øÙ¢ ‚ ‹∑§⁄ Ã◊Ê◊ •ãÿ ◊Ê◊‹ „Ò¢– ∞∑§ Ã⁄»§ ©lÁ◊ÿÙ¢ ∑§Ù ◊È∑§Œ◊Ù¢ ∑§Ë Á»§∑˝§ ‚ÃÊ ⁄„Ë „Ò ÃÙ ŒÍ‚⁄Ë •Ù⁄ ⁄◊‡Ê ø¢Œ˝Ê ∑§◊≈Ë ∑§Ë Á‚»§ÊÁ⁄‡Ê ∑§ •ÊœÊ⁄ ¬⁄ ‚ª⁄≈ fl •ãÿ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒ (ÁŸ·œ fl √ÿʬÊ⁄ •ı⁄ flÊÁáÊÖÿ ©à¬ÊŒŸ •Ê¬ÍÁø ÃÕÊ ÁflÃ⁄áÊ ÁflÁŸÿ◊Ÿ) •ÁœÁŸÿ◊ wÆÆx (∑§Ù≈¬Ê) ◊¢ ¬˝SÃÊÁflà ‚¢‡ÊÙœŸ ∑§ ◊Èg Ÿ ŸË¥Œ „⁄Ê◊ ∑§⁄ ⁄πË „Ò– ÿÁŒ ∑§◊≈Ë ∑§Ë Á‚»§ÊÁ⁄‡ÊÙ¢ ∑§ •ÊœÊ⁄ ¬⁄ ∑§Ù≈¬Ê ◊¢ ’Œ‹Êfl ∑§⁄ ÁŒÿÊ ªÿÊ ÃÙ ∑§◊ ‚ ∑§◊ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§ •ÁSÃàfl ¬⁄ ‚flÊ‹ π«∏UÊ „Ù ¡Ê∞ªÊ– Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ‚⁄∑§Ê⁄ ß‚ ‹ÊªÍ ∑§⁄Ÿ ∑§Ë ÁŒ‡ÊÊ ◊¢ •Êª ’…∏ ⁄„Ë ÕË, ‹Á∑§Ÿ ’Ëø ◊¢ ©‚Ÿ •¬Ÿ ∑§Œ◊ ⁄Ù∑§ Á‹∞– ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ ◊È∑§Œ◊Ù¢ ∑§ •‹ÊflÊ ŒÙ •„◊ ◊Ê◊‹ ∞‚ „Ò¢ Á¡Ÿ ¬⁄ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ SÃ⁄ ¬⁄ ÁŸáʸÿ „ÙŸÊ „Ò– ∞∑§ ÃÙ ∑§Ù≈¬Ê ◊¢ ‚¢‡ÊÙœŸ •ı⁄ ŒÍ‚⁄ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸ ∑§Ê ◊Ê◊‹Ê „Ò– ÿ„ ŒÙŸÙ¢ „Ë ◊Ê◊‹ •÷Ë ‹¢Á’à „Ò¢– ‚ÍòÊÙ¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ÁŸ∑§≈ ÷Áflcÿ ◊¢ ‚⁄∑§Ê⁄ ߟ ◊ÈgÙ¢ ¬⁄ •Êª ’«∏U ‚∑§ÃË „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ߟ ◊ÈgÙ¢ ∑§Ù ‹∑§⁄ ©lÙª ∑§ ∑ȧ¿ ‚¢ª∆ŸÙ¢ Ÿ ‚¢ÉÊ·¸ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ ÕÊ– ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ¡Ù •¬Ÿ ∑§Œ◊ ⁄Ù∑§ Õ, ©‚∑§Ë ∞∑§ fl¡„

22

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

∑§ß¸ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ë ŸËÁÃÿÙ¢ ∑§ ø‹Ã S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ù ÷Ê⁄Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ ©∆ÊŸÊ ¬«∏ ⁄„Ê „Ò – ß‚ ‚◊ÿ ¬Áp◊Ë ’¥ªÊ‹,Á’„Ê⁄, ¡ê◊Í-∑§‡◊Ë⁄,U •Ê¥œ˝ ¬˝Œ‡Ê, Á◊¡Ù⁄U◊, ◊ÁáʬÈ⁄U, ◊„Ê⁄UÊC˛, Á„◊Êø‹ ¬˝Œ‡Ê fl ø¢«Ëª…∏ •ÊÁŒ ⁄UÊíÿÙ¥ ◊¥ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ¬⁄ ¬˝ÁÃ’¢¢œ ‹ªÊ „È•Ê „Ò– ÿÁŒ ¬˝ÁÃ’¢œ flÊ‹ ‚÷Ë ⁄ÊÖÿÙ¢ ∑§Ù Á◊‹Ê Á‹ÿÊ ¡Ê∞ ÃÙ Ã∑§⁄Ë’Ÿ Œ‡Ê ∑§Ê xz ¬˝ÁÇÊà ’Ê¡Ê⁄ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ∑§ Á‹∞ ’¢Œ ∑§⁄ ÁŒÿÊ ªÿÊ U„Ò– ÿ„ ÷Ë ÕË Á∑§ ©lÙª Ÿ •¬ŸË •ÊflÊ¡ ©∆Ê߸ ÕË– •’ ÿ„ ŒπÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò Á∑§ ©‚ ‚¢ÉÊ·¸ ◊¢ …∏ˋʬŸ •ÊÿÊ „Ò– ∑§ß¸ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ‹ª ⁄„Ê „Ò Á∑§ ‚¢∑§≈ πà◊ „Ù ªÿÊ „Ò, ¡’Á∑§ flÊSÃfl ◊¢ ∞‚Ê Ÿ„Ë¥§ „Ò– S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑Í fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ©lÙª ∑§ Áπ‹Ê»§ ¡Ù ‹Ê’Ë ∑§Ê◊ ∑§⁄ ⁄„Ë „Ò,fl„ ‹ªÊÃÊ⁄ ‚Á∑§˝ÿ „Ò– ‚⁄∑§Ê⁄ ¬⁄ ⁄◊‡Ê ø¢Œ˝Ê ‚Á◊Áà ∑§Ë Á‚»§ÊÁ⁄‡ÊÙ¢ ∑§Ù ‹ÊªÍ ∑§⁄Ÿ ∑§Ê Œ’Êfl ’ŸÊÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥§◊È∑§Œ◊Ù¢ ∑§ SÃ⁄ ¬⁄ ÷Ë ¡Ù ∞∑§¡È≈ÃÊ •ı⁄ ‚◊ãflÿ „ÙŸÊ øÊÁ„∞ fl„ Ÿ¡⁄ Ÿ„Ë¥§ •Ê ⁄„Ê „Ò– äÿÊŸ ⁄„ Á∑§ •ŒÊ‹ÃË ◊Ê◊‹Ê ’„Œ ¡Á≈‹ „ÙÃÊ „Ò– ß‚∑§ Á‹∞ ’„Ã⁄ËŸ fl∑§Ë‹Ù¢ ∑§Ê ∑§⁄Ÿ ‚ ‹∑§⁄ ©ã„¢ ∆Ë∑§ Ã⁄„ ‚ ’˝ËÁ»¢§ª •ÊÁŒ ŒŸ ∑§Ë ¡M§⁄à „ÙÃË „Ò– yÆ ◊È∑§Œ◊Ù¢ ‚ ∑§ß¸ •‹ª-•‹ª ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ mÊ⁄Ê ‹«∏U ¡Ê ⁄„ „Ò¢– ∞∑§ ◊¢ U÷Ë …∏ˋʬŸ ⁄„ ªÿÊ •ı⁄ »Ò§‚‹Ê Áπ‹Ê»§ „È•Ê ÃÙ ‚◊Íø ©lÙª ∑§Ù ß‚∑§Ê πÊÁ◊ÿÊ¡Ê ÷ÈªÃŸÊ ¬«∏UªÊ– ¬˝ˇÊ∑§Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ •ŒÊ‹ÃË ◊Ê◊‹Ù¢ ◊¢ ©lÁ◊ÿÙ¢ ∑§ ’Ëø ‚◊ãflÿ •ı⁄ ‚„ÿÙª ∑§Ù •ı⁄ ’„Ã⁄ ∑§⁄Ÿ ∑§Ë ¡M§⁄à „Ò–

©lô» ·ð¤ â×ÿæ Õɸ Úãè ãñ¢ ¿éÙõçÌØæ¢ ·¤ôÅÂæ â¢àæôÏÙ ÂÚ ¥æ»ð Õɸ â·¤Ìè ãñ âÚ·¤æÚ çÎËÜè ß çÕãæÚ ÂÚ âéÙßæ§ü ¥æ»Üð ×æã ©lô» ×ð¢ â׋ßØ ÕɸæÙð ·¤è ÁM¤ÚÌ

ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥§≈ÒÄ‚ flÎÁh ‚ ‹∑§⁄ ‚◊ÿ-‚◊ÿ ¬⁄ „ÙŸ flÊ‹Ë ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ë ∑§Ê⁄¸flÊ߸ÿÙ¢ ∑§ Áπ‹Ê»§ ¡Ù ‚¢ÉÊ·¸ ‡ÊÈM§ „È•Ê ÕÊ, ©‚ Á»§⁄ ‚ Ã¡ ∑§⁄Ÿ ∑§Ë ¡M§⁄à „Ò– Á¬¿‹ ’¡≈ ◊¢ ÁflûÊ◊¢òÊË •M§áÊ Ÿ Á‚»¸§ ≈ÒÄ‚ ’…∏ÊŸ ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ ∑§Ë ‹Á∑§Ÿ ߟ◊¢ ‚ Á∑§‚Ë ÷Ë ‚flÊ‹ ∑§Ù „‹ ∑§⁄Ÿ ∑§Ê •Ê‡flÊ‚ Ÿ„Ë¥§ ÁŒÿÊ– „ÙÃÊ ÿ„ „Ò Á∑§ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄¢ πÊl ‚¢⁄ˇÊÊ •Áœÿ◊ ∑§Ù •ÊœÊ⁄ ’ŸÊ ∑§⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ ∑§⁄ ŒÃË „Ò¢– „Ê‹Ê¢Á∑§ ß‚ ∑§ÊŸÍŸ ∑§Ë œÊ⁄Ê x ◊¢ ‚Ê»§ Ãı⁄ ¬⁄ ∑§„Ê ªÿÊ „Ò Á∑§ Á∑§‚Ë ÷Ë πÊl ¬ŒÊÕ¸ ◊¢ â’Ê∑ͧ ÿÊ ÁŸ∑§ÙÁ≈Ÿ ∑§Ê ßSÃ◊Ê‹ Ÿ„Ë¥§Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò– ¡’Á∑§ ‚ëøÊ߸ ÿ„ „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ ÃÙ πÊl ¬ŒÊÕ¸ „Ò „Ë Ÿ„Ë¥– ¡’ ∑§Ù߸ øË¡ πÊl ¬ŒÊÕ¸ Ÿ„Ë¥§ „Ò ÃÙ ©‚ ¬⁄ πÊl ‚¢⁄ˇÊÊ ∑§Ê ∑§ÊŸÍŸ ∑Ò ‚ ‹ÊªÍ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò? ∑ȧ¿ fl·Ù¸¢ ¬Ífl¸ ªÈ≈πÊ ∑§ ‚ÊÕ ÷Ë ∑ȧ¿ ∞‚Ê „Ë Á∑§ÿÊ ªÿÊ ÕÊ– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ÿÁŒ ©lÙª ∑§Ù ’øÊŸÊ „Ò Ã٠ߟ ‚Ê⁄ ‚flÊ‹Ù¢ ¬⁄ •ÊflÊ¡ ∑§Ù •ı⁄ ’È‹¢Œ ∑§⁄ŸÊ „ÙªÊ, fl⁄ŸÊ ◊È‚Ë’Ã¢ ∑§◊ „ÙŸ flÊ‹Ë Ÿ„Ë¥§ „Ò– ∑§ß¸ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ÿ„ ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ¬⁄ ≈ÒÄ‚ flÎÁh ∑§Ë ◊Ê¢ª ß‚Á‹∞ ∑§Ë ¡Ê ⁄„Ë „Ò Á∑§ ÃÊÁ∑§ ÿ„ ßÃŸÊ ◊„¢ªÊ „Ù ¡Ê∞ Á∑§ ª˝UÊ„∑§ ß‚ π⁄ËŒ „Ë Ÿ

doj LVksjh

-

∑§ß¸ Áfl‡Ê·ôÊ ◊ÊŸÃ „Ò¢ Á∑§ â’Ê∑ͧ ©lÙª ◊¢ ¡Ù ø◊∑§ ™§¬⁄Ë Ãı⁄ ¬⁄ ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„Ë, flÊSÃfl ◊¢ ÿ„ ÷˝◊ „Ò– ∑ȧ¿ ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ÁflôÊʬŸ ≈ËflË ¬⁄ •ÊŸ ÷⁄ ‚ ÿ„ Ÿ„Ë¥§ ∑§„Ê ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò Á∑§ ©lÙª ∑§ •ë¿ ÁŒŸ •Ê ª∞ „Ò¢– ◊ı¡ÍŒÊ „‹Êà ◊¢ ©lÁ◊ÿÙ¢ ‚ ‹∑§⁄ ∑§◊¸øÊ⁄Ë,◊¡ŒÍ⁄, ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ flÊ‹ •ı⁄ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒ∑§ Á∑§‚ÊŸ Ã∑§ ¬⁄‡ÊÊ „Ò¢–

‚∑§– ß‚∑§ ¬Ë¿ ‚Ù¢ø ÿ„ „Ò ¡’ ©à¬ÊŒ Á’∑§ªÊ „Ë Ÿ„Ë¥§ ÃÙ ©lÙª •¬Ÿ •Ê¬ ’¢Œ „Ù ¡Ê∞ªÊ– ∑§ß¸ Áfl‡Ê·ôÊ ◊ÊŸÃ „Ò¢ Á∑§ â’Ê∑ͧ ©lÙª ◊¢ ¡Ù ø◊∑§ ™§¬⁄Ë Ãı⁄ ¬⁄ ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„Ë, flÊSÃfl ◊¢ ÿ„ ÷˝◊ „Ò– ∑ȧ¿ ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ÁflôÊʬŸ ≈ËflË ¬⁄ •ÊŸ ÷⁄ ‚ ÿ„ Ÿ„Ë¥§ ∑§„Ê ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò Á∑§ ©lÙª ∑§ •ë¿ ÁŒŸ •Ê ª∞ „Ò¢– ◊ı¡ÍŒÊ „‹Êà ◊¢ ©lÁ◊ÿÙ¢ ‚ ‹∑§⁄ ∑§◊¸øÊ⁄Ë,◊¡ŒÍ⁄, ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ flÊ‹ •ı⁄ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒ∑§ Á∑§‚ÊŸ Ã∑§ ¬⁄‡ÊÊ „Ò¢– •Ê¢œ˝ ¬˝Œ‡Ê ◊¢ â’Ê∑ͧ ∑§ ÷Êfl Áª⁄Ÿ ‚ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ë Áø¢ÃÊ ’…∏ ªß¸ „Ò– ß‚ ◊Ê◊‹ ∑§Ù ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ÷Ë ‚¢ôÊÊŸ ◊¢ Á‹ÿÊ „Ò– ∞»§‚ËflË Ã¢’Ê∑ͧ ∑§Ê „Ë ©ŒÊ„⁄áÊ ‹¢ ÃÙ ß‚Ë fl·¸ ◊߸ ◊¢ ww}y{ ‹Êπ M§¬∞ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ∑§Ê ÁŸÿʸà „È•Ê „Ò, ¡’Á∑§ Á¬¿‹ fl·¸ ◊߸ ◊¢ „Ë w|yÆÆ ‹Êπ M§¬∞ ∑§Ë ∞»§‚ËflË Ã¢’Ê∑ͧ ÁŸÿʸà „È߸ ÕË– Œ‡Ê ◊¢ Á¡‚ Ã⁄„ ∑§Ê Ÿ∑§Ê⁄Êà◊∑§ ◊Ê„ı‹ ’ŸÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò, ©‚‚ ÷Ê⁄ÃËÿ â’Ê∑ͧ ∑§ ÁŸÿʸà ¬⁄ •‚⁄ ¬«∏U ⁄„Ê „Ò– ∑ȧ¿ •‚ʸ ¬„‹ ÷Ê⁄à ∑§Ë â’Ê∑ͧ øËŸ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ∑§Ù ≈Ä∑§⁄ Œ ⁄„Ë ÕË– ÷Ê⁄ÃËÿ Á∑§‚ÊŸ ©àÃ◊ Á∑§S◊ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ¬ÒŒÊ ∑§⁄ ⁄„ Õ, Á¡‚∑§Ë •¢Ã⁄ʸc≈˛Ëÿ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ◊Ê¢ª ÕË– ß‚‚ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù ÷Ê⁄Ë ⁄Ê¡Sfl ÷Ë „ÊÁ‚‹ „Ù ⁄„Ê ÕÊ– ÁflŒ‡ÊË ◊ÈŒ˝Ê Œ‡Ê ◊¢ •Ê ⁄„Ë ÕË– •’ ¬„‹ ¡Ò‚Ë ’Êà Ÿ„Ë¥§ ⁄„ ªß¸ „Ò– ◊„ı‹ ∑ȧ¿ ß‚ Ã⁄„ ∑§Ê ’ŸÊ ÁŒÿÊ ªÿÊ „Ò Á∑§ ©lÁ◊ÿÙ¢ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ Á∑§‚ÊŸ ÷Ë „ÃÙà‚ÊÁ„à „Ò¢– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ©lÁ◊ÿÙ¢, ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ fl Á∑§‚ÊŸÙ¢ ‚◊à ©Ÿ ‚÷Ë ∑§Ù Á¡Ÿ∑§ Á„à â’Ê∑ͧ ©lÙª ‚ ¡È«∏U „È∞ „Ò¢, ©Ÿ ‚÷Ë ∑§Ù ∞∑§ ¡È≈ „ÙŸÊ „ÙªÊ •ı⁄ ≈ÒÄ‚ ∑§Ë ‚Ë◊Ê ∑§◊ ∑§⁄flÊŸ, ◊‡ÊËŸ •ÊœÊÁ⁄à ‹flË ¬˝áÊÊ‹Ë ∑§Ù πà◊ ∑§⁄ÊŸ, ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§ •Ê∑§Ê⁄ ◊¢ ’…∏ÊŸ ‚ ⁄Ù∑§Ÿ •ı⁄ ∑§Ù≈¬Ê ◊¢ ‚¢‡ÊÙœŸ ∑§ ¬˝SÃÊfl ∑§Ù ¬Í⁄Ë Ã⁄„ ‚ πÊÁ⁄¡ ∑§⁄flÊŸ ∑§ Á‹∞ ‹«∏UÊ߸ ∑§Ù Ã¡ ∑§⁄ŸÊ „٪ʖ œ˜ÿÊŸ ⁄„ Á∑§ â’Ê∑ͧ ©lÙª ◊„¡ ø¢Œ ©lÁ◊ÿÙ¢ Á„ÃÙ ∑§Ê ◊Ê◊‹Ê Ÿ„Ë¥§ „Ò– ß‚‚ ∑§⁄Ë’ | ∑§⁄Ù«∏U ‹ÙªÙ¢ ∑§Ë ⁄Ù¡Ë ⁄Ù≈Ë ¡È«∏UË „È߸ „Ò– πÊ‚Ãı⁄ ¬⁄ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ •ı⁄ ’Ë«∏UË ©lÙª ‚ ÖÿÊŒÊ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ⁄Ù¡ªÊ⁄ Á◊‹Ê „È•Ê „Ò– ÿ„ ŒÙŸÙ¢ „Ë Œ‡ÊË ©lÙª „Ò¢– ÿÁŒ â’Ê∑ͧ ©lÙª ’¢Œ Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò ÃÙ ßß ‚Ê⁄ ª⁄Ë’ ‹Ùª ∑§„Ê¢ ¡Ê∞¢ª?

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

23

Mh ,l fo'ks"k 36

Ï×üÂæÜ âˆØÂæÜ (Çè

¡’ v ¡Ÿfl⁄UË, v~Æv ∑§Ù ŒÈÁŸÿÊ Ÿß¸ ‚ŒË ∑‘§ ŒSÃ∑§ ŒŸ ∑‘§ ‚ÊÕ ©‚∑§Ê ¡‡Ÿ ◊ŸÊŸ ◊¥ ◊‚M§»§ ÕË ÃÙ ©‚∑‘§ ‚ÊÕ „Ë «Ë∞‚ ‚◊Í„ ∑§Ë Á∑§S◊à Ÿ ÷Ë ∑§⁄Ufl≈U ‹ŸÊ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ– ∑§¥¬ŸË ∑‘§ ‚¥SÕʬ∑§ ‹Ê‹Ê œ◊¸¬Ê‹ ¡Ë ∑§Ê ¡ã◊ ÷Ë ©‚Ë ÁŒŸ „È•Ê ÕÊ– Á¡¥ŒªË ∑§Ù ’Œ‹ ŒŸ flÊ‹ ©Ÿ∑‘§ ‚»§⁄U ∑§Ê •ÊªÊ¡ ∑§⁄UŸÊ‹ ∑‘§ ‡Ê„⁄U ‚ ‡ÊÈM§ „È•Ê •ı⁄U ‹ªÊÃÊ⁄U •Êª ’…∏Ã „È∞ ÁŒÀÀÊË ∑‘§ øÊ¥ŒŸË øı∑§ ∑§Ë ‡Ê„⁄UË ‚«∏∑§Ù¥ Ã∑§ •Ê ¬„È¥øÊ– ‹Ê‹Ê œ◊¸¬Ê‹ ÿ„ ‚◊¤ÊŸ ◊¥ ∑§Ê»§Ë Ã¡ •ı⁄U ’ÈÁh◊ÊŸ Õ Á∑§ fl„ Á¡‚ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ◊¥ ‹ª „Ò¥, fl„ ‡Ê„⁄U ∑§Ë ‚¥S∑§ÎÁà ∑‘§ ‚ÊÕ ¡È«∏Ê „È•Ê „Ò •ı⁄U ŒÙŸÙ¥ ∑§Ù •‹ª Ÿ„Ë¥ Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ– œ◊¸¬Ê‹ ¡Ë Ÿ ¬˝àÿ∑§ ßòÊ ∑§Ë πÊÁ‚ÿÃÙ¥ - ◊‚‹Ÿ ©‚∑§Ë ©à¬ÁûÊ, ªÈáÊ •ı⁄U ©¬ÿÙª ∑§Ù ‚◊¤ÊŸÊ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ– flQ§ ’Ëß ∑‘§ ‚ÊÕ „Ë •¬Ÿ √ÿÁQ§àfl, √ÿfl„Ê⁄U •ı⁄U ‚ËπŸ ∑§Ë ˇÊ◊ÃÊ ∑‘§ ø‹Ã •¬Ÿ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ∑§Ù ‚¥÷Ê‹Ÿ ◊¥ œ◊¸¬Ê‹ ¡Ë ‹ªÊÃÊ⁄U ’„È◊ÈπË ¬˝ÁÃ÷ʇÊÊ‹Ë „ÙÃ ª∞– wÆflË¥ ‚ŒË ∑§Ë ‡ÊÈL§•Êà ◊¥, ¡’ ÷Ê⁄Uà ◊¥ ’˝Ê¥«˜‚ •ı⁄U Áfl¬áÊŸ ªÁÃÁflÁœÿÙ¥ ∑§Ê ©÷Ê⁄U Ÿ„Ë¥ „È•Ê ÕÊ, Ã’ ‚◊Í„ ∑‘§ ‚¥SÕʬ∑§ üÊË œ◊¸¬Ê‹ ¡Ë Ÿ vy •ªSÃ, v~w~ ∑§Ù ÁŒÀÀÊË ∑‘§ øÊ¥ŒŸË øı∑§ ◊¥ ÁflÁœ-ÁflœÊŸ ∑‘§ ‚ÊÕ ¬Í¡Ê•ø¸ŸÊ ∑§⁄U ßòÊ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ (¬⁄UçUÿÍ◊⁄UË ‡ÊÊÚ¬) πÙ‹Ë– ‚◊Í„ ∑‘§ ßÁÄʂ ◊¥ ÿ„ ÁŒŸ ’„Œ •„◊ „Ò ÄUÿÙ¥Á∑§ üÊË ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë ÷Ë ©‚Ë ÁŒŸ ¬ÒŒÊ „È∞– ÿ„ ÁŒŸ ‚◊Í„ ∑‘§ ‚¥SÕʬŸÊ ÁŒfl‚ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ◊ŸÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ª˝Ê„∑§Ù¥ ∑‘§ SflÊŒ •ı⁄U ¬‚¥Œ ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ’…∏ÊŸ ∑§Ë ßë¿Ê Ÿ ∑§¥¬ŸË ∑§Ù •ª⁄U’ûÊË, ‚Ȫ¥ÁœÃ ‚ȬÊ⁄UË, ªÈ‹Ê’¡‹ •ı⁄U Ã¥’Ê∑§Í ¡Ò‚ ¡M§⁄UË Ã‹Ù¥ ‚ ’ŸŸ flÊ‹ ’„Ã⁄UËŸ ªÈáÊflûÊÊ flÊ‹ ©à¬ÊŒ ’ŸÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ¬˝Á⁄Uà Á∑§ÿÊ– ◊ª⁄U v~xz ◊¥ ÿ„ Ÿß¸ Ÿfl‹Ë ∑§¥¬ŸË ∞∑§ „ÊŒ‚ ∑§Ê Á‡Ê∑§Ê⁄U „Ù ªß¸– ífl‹Ÿ‡ÊË‹ ¬ŒÊÕÙ¥¸ ‚ ÷⁄U ∞∑§ ªÙŒÊ◊ ◊¥ •Êª ‹ª ªß¸ •ı⁄U ÿ„ ŒÈ∑§ÊŸ Ã∑§ »Ò§‹ ªß¸– „⁄U Á∑§‚Ë Ÿ ŒπÊ Á∑§ ŒÈ∑§ÊŸ ∑‘§ Á’ŸÊ Á’∑‘§ ‚Ê◊ÊŸ ∑‘§ •Áœ∑§Ê¥‡Ê ÷¥«Ê⁄U ∑§Ù Ÿ„⁄U ◊¥ «Ê‹ ÁŒÿÊ ªÿÊ •ı⁄U ©‚Ÿ ‹Ê‹ Á∑§‹ Ã∑§ ∑‘§ ⁄UÊSÃ ∑§Ù •¬ŸË πÈ‡Ê’Í ‚ ◊„∑§Ê ÁŒÿÊ– Ÿ∞ Á‚⁄U ‚ ‡ÊÈL§•Êà ∑§⁄UÃ „È∞ ©ã„Ù¥Ÿ v~x| ◊¥ øÊ¥ŒŸË øı∑§ ◊¥ ∞∑§ •ı⁄U ŒÈ∑§ÊŸ πÙ‹Ë– •’ ©Ÿ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡ÊÙ¥ ∑§Ù ©Ÿ∑‘§ ’«∏ ’≈U ¬˝◊ø¥Œ ∑§Ê ÷Ë ‚„ÿÙª Á◊‹Ÿ ‹ªÊ, ß‚ Ã⁄U„ ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄U ‘’ œ◊¸¬Ê‹ ¬˝ø◊¥Œ ‘’ ŸÊ◊ ∑§Ê ’Ù«¸ ‹ªÊ– ‹Ê‹Ê œ◊¸¬Ê‹ ∑‘§ ¬˝ÿÊ‚Ù¥ Ÿ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ∑‘§ Á‹∞ ∞∑§ ◊¡’Íà •ÊœÊ⁄UÁ‡Ê‹Ê ‚ÈÁŸÁ‡øà ∑§Ë– ©ã„Ù¥Ÿ ‡ÊÈL§•ÊÃË øÈŸıÁÃÿÙ¥ •ı⁄U ¤Ê≈U∑§Ù¥ ∑§Ê ’πÍ’Ë ‚Ê◊ŸÊ Á∑§ÿÊ •ı⁄U ∞∑§ ◊¡’Íà ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ∑§Ë ⁄UÊ„ ÃÒÿÊ⁄U ∑§Ë– v~yÆ ∑‘§ Œ‡Ê∑§ ◊¥ ∑§¥¬ŸË Ÿ ø’ÊŸ flÊ‹ Ã¥’Ê∑§Í ∑‘§ ©à¬ÊŒŸ ¬⁄U äÿÊŸ ∑‘§¥ÁŒ˝Ã ∑§⁄UŸÊ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ– flQ§ ∑‘§ ‚ÊÕ „Ë œ◊¸¬Ê‹ ¡Ë mÊ⁄UÊ ’ŸÊÿÊ ¡ÊŸ flÊ‹Ê ©ûÊ◊ ªÈáÊflûÊÊ •ı⁄U SflÊŒ flÊ‹Ê ©à∑§ÎC Á◊ÁüÊà å’Ê∑§Í Œ‡Ê ◊¥ Ã¥’Ê∑§Í ∑‘§ ∑§Œ˝ŒÊŸÙ¥ ∑‘§ ’Ëø ‹ªÊÃÊ⁄U ‹Ù∑§Á¬˝ÿ „ÙÃÊ ªÿÊ– ©ã„Ù¥Ÿ ÿ„Ê¥ ¡’⁄UŒSà ‚¥÷ÊflŸÊ∞¥ ŒπË¥– ’„Ã⁄UËŸ ßòÊ •ı⁄U ◊‚Ê‹Ù¥ ∑‘§ ‚ÊÕ Ã¥’Ê∑§Í ∑‘§ ’„Ã⁄U ©à¬ÊŒ ÃÒÿÊ⁄U „ÙŸ ‹ª •ı⁄U ©‚Ë Á„‚Ê’ ‚ ©Ÿ∑§Ë ∑§Ë◊à Ãÿ ∑§Ë ¡ÊŸ ‹ªË– v~yÆ ∑‘§ Œ‡Ê∑§ ∑‘§ •¥Ã Ã∑§ ©Ÿ∑‘§ ŒÍ‚⁄U ’≈U ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë ÷Ë ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ‚ ¡È«∏ ª∞ •ı⁄U ‚ÊÕ „Ë fl„ ÁŒÀÀÊË ∑‘§ ⁄UÊ◊¡‚ ∑§ÊÚ‹¡ ‚ •¬ŸË FÊÃ∑§ ∑§Ë ¬…∏Ê߸ ÷Ë ¬Í⁄UË ∑§⁄U ⁄U„ Õ– Ã¥’Ê∑§Í ∑‘§ ¡Êÿ∑‘§ ∑‘§ Á‹∞ ÁflÁ÷ÛÊ Á∑§S◊ ∑‘§ Á◊üÊáÊ •ı⁄U ŸÈSπ •Ê¡◊Ê∞ ¡ÊŸ ‹ª– •ÊÁπ⁄U∑§Ê⁄U ∑§¥¬ŸË Ÿ ∞∑§ ’„Ã⁄UËŸ ©à¬ÊŒ ¬‡Ê Á∑§ÿÊ– ÿ„ ø’Ê∞ ¡ÊŸ flÊ‹Ê •¬ŸË Á∑§S◊ ∑§Ê •ŸÙπÊ Ã¥’Ê∑§Í ÕÊ, Á¡‚◊¥ ‡ÊÈf ‚Ê◊ª˝Ë •ı⁄U ∞‚Ë πÈ‡Ê’Í ∑§Ê Á◊üÊáÊ ÕÊ, Á¡‚∑§Ê ◊È∑§Ê’‹Ê „Ë Ÿ„Ë¥ Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ ÕÊ– ß‚ ’„Ã⁄UËŸ ©à¬ÊŒ ∑§Ù ¡Ê»§⁄UÊŸË ¬ûÊË vwÆ ŸÊ◊ ‚ ’Ê¡Ê⁄U ◊¥ ©ÃÊ⁄UÊ ªÿÊ– ¡Ò‚ „Ë ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ ’Ëø ß‚∑§Ë øøʸ „È߸, ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄U π⁄UËŒÊ⁄UÙ¥ ∑§Ê ÃÊ¥ÃÊ ‹ªŸ ‹ªÊ •ı⁄U ‚÷Ë Á∑§S◊ ∑‘§ Ã¥’Ê∑§Í ∑§Ë Á’R§Ë Ã¡ „ÙŸ ‹ªË– wÆflË¥ ‚ŒË ∑§Ê ◊äÿ •ÊÿÊ •ı⁄U ’Ëà ªÿÊ, ∞‚ ◊¥ ◊Ê„ı‹ ÷Ë ’Œ‹Ÿ ‹ªÊ– ÷Ê⁄Uà ∑§Ù •Ê¡ÊŒË Á◊‹ ªß¸ •ı⁄U fl„ •ÊœÈÁŸ∑§Ë∑§⁄UáÊ ∑§Ë •¬ŸË ⁄UÊ„ ¬⁄U ’…∏ ªÿÊ– ‚ÊÕ „Ë ‚ÊÕ ¡ÊªM§∑§ ∑§¥¬ÁŸÿÙ¥ Ÿ ÷Ë ‹ÊÚÁ¡ÁS≈UÄU‚ •ı⁄U •∑§Ê©¥Á≈U¥ª ∑‘§ Ÿ∞ Ãı⁄U Ã⁄UË∑§Ù¥ ∑§Ù •¬ŸÊ∑§⁄U •¬Ÿ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ∑§Ù ÷Ë •ÊœÈÁŸ∑§ ’ŸÊŸ ∑§Ë ‡ÊÈL§•Êà ∑§⁄U ŒË– ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë Ÿ ߟ ‚÷Ë ªÁÃÁflÁœÿÙ¥ ∑§Ê ’«∏Ë ’Ê⁄UË∑§Ë ‚ •fl‹Ù∑§Ÿ Á∑§ÿÊ •ı⁄U ∑§¥¬ŸË ∑‘§ ¬Á⁄UøÊ‹Ÿ ∑§Ù •ÊœÈÁŸ∑§ ’ŸÊŸ ◊¥ ©à¬˝⁄U∑§ ∑§Ë ÷ÍÁ◊∑§Ê ÁŸ÷Ê߸– ‹πÊ •ı⁄U Áfl¬áÊŸ ∑‘§ Ÿ∞ Ãı⁄U Ã⁄UË∑‘§ •¬ŸÊ∞ ª∞, ¡Ù ¬Í⁄UË Ã⁄U„ ¬Ê⁄UŒ‡Ê˸ Õ, Á¡‚ ¬⁄U¥¬⁄UÊ ∑§Ê ‚◊Í„ •Ê¡ Ã∑§ ¬Ê‹Ÿ ∑§⁄U ⁄U„Ê „Ò– œ◊¸¬Ê‹ ¬˝◊ø¥Œ Ã⁄UP§Ë ∑‘§ ¬Õ ¬⁄U ø‹ ¬«∏ Õ– ◊ª⁄U flÎÁf ∑§Ë ÿ„ ©ÃŸË Ã¡ ⁄UçUÃÊ⁄U Ÿ„Ë¥ ÕË, ¡Ù ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë øÊ„Ã Õ– •ª⁄U œ◊¸¬Ê‹ ¬˝ø◊¥Œ ∑§Ù Ã⁄UP§Ë ∑§Ë Ÿß¸ ©¥øÊßÿÊ¥ ¿ÍŸË ÕË¥, ÃÙ ©‚ •¬Ÿ ¬˝àÿˇÊ Á’∑˝§Ë ◊ÊÚ«‹ ∑§Ë ¡ª„ ¬⁄U ∞‚ Ã¡ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄UË ◊¥òÊ ∑§Ù •¬ŸÊŸ ∑§Ë ¡M§⁄Uà ÕË, ¡Ù flÎÁf ∑‘§ Á‹„Ê¡ ‚ íÿÊŒÊ Ã¡ •ı⁄U ˇÊ◊ÃÊflÊŸ „Ù– ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë Ÿ ‚ȤÊÊfl ÁŒÿÊ Á∑§ •’ flÄà •Ê ªÿÊ „Ò ∑§¥¬ŸË S≈UÊÚÁ∑§S≈UÙ¥ ∑§Ù ÁŸÿÈÄà ∑§⁄U, πÊ‚Ãı⁄U ‚ ∞‚ ß‹Ê∑§Ù¥ ◊¥, ¡„Ê¥ ◊Ê¥ª ’„Èà íÿÊŒÊ „Ù– VkscSdks Iyl • vxLr 2015

°â) ·¤è ÎæSÌæÙ

v~zÆ ∑‘§ Œ‡Ê∑§ ∑‘§ Œı⁄UÊŸ »§◊¸ Ÿ Œ‡Ê ÷⁄U ∑‘§ ’Ê¡Ê⁄U ◊¥ •¬ŸË ÁSÕÁà ∑§Ù ◊¡’Íà ’ŸÊŸ ∑§Ë ÁŒ‡ÊÊ ◊¥ ∑§Ê◊ Á∑§ÿÊ– ∑§¥¬ŸË Ÿ Ã◊Ê◊ ‡Ê„⁄UÙ¥ ◊¥ S≈UÊÚÁ∑§S≈UÙ¥ ∑§Ë ÁŸÿÈÁÄà ∑§Ë •ı⁄U ÿ„ √ÿflSÕÊ ’ŸÊ߸ Á∑§ ÿ S≈UÊÚÁ∑§S≈U SÕÊŸËÿ πÈŒ⁄UÊ Áfl∑˝§ÃÊ•Ù¥ ∑‘§ ‚ÊÕ ‚„Ë …¥ª ‚ ‚◊ãflÿ ∑§⁄U¥– v~zÆ ∑‘§ Œ‡Ê∑§ ∑‘§ •¥Ã ◊¥ »§◊¸ Ÿ •¬Ÿ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑‘§ ŒÊÿ⁄U ∑§Ê ÁflSÃÊ⁄U ∑§⁄UÃ „È∞ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ¡Ò‚ •ı⁄U ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ê ÁŸ◊ʸáÊ ∑§⁄UŸÊ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ– ’Ê¡Ê⁄U ◊¥ ’…∏ÃË ¬˝ÁÃS¬œÊ¸ ∑‘§ ‚ÊÕ „Ë ∑§¥¬ŸË ∑§Ù ¡M§⁄Uà ◊„‚Í‚ „È߸ Á∑§ ©‚∑‘§ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ë ÁflÁ‡ÊC ¬„øÊŸ ’ŸÊ߸ ¡Ê∞ ÃÊÁ∑§ ©ã„¥ •Ê‚ÊŸË ‚ •‹ª ©à¬ÊŒÙ¥ ‚ ¬„øÊŸÊ ¡Ê ‚∑‘§– ß‚ Ãâÿ ∑§Ù ◊gŸ¡⁄U ⁄UπÃ „È∞ Á∑§ œ◊¸¬Ê‹ ¬˝ø◊¥Œ ∑‘§ ©à¬ÊŒ ’ÈÁŸÿÊŒË M§¬ ‚ ◊„¥ª Õ •ı⁄U ©Ÿ◊¥ ◊„¥ªË ‚Ê◊ª˝Ë ∑§Ê ßSÃ◊Ê‹ Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ ÕÊ, ∞‚ ◊¥ fl ŸÄ∑§Ê‹Ù¥ ∑‘§ ÁŸ‡ÊÊŸ ¬⁄U •ÊŸ ∑‘§ Á‹„Ê¡ ‚ ’„Œ ‚¥flŒŸ‡ÊË‹ Õ– ß‚∑‘§ ‚ÊÕ „Ë ∑§¥¬ŸË Ÿ •¬Ÿ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ë ∑§Ë◊ÃÙ¥ ∑§Ù ‹∑§⁄U ©Ÿ∑‘§ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ù •‹ª ⁄UπŸ ∑§Ê ø‹Ÿ ÷Ë •¬ŸÊÿÊ– ∑§¥¬ŸË ∑§Ê ‚’‚ íÿÊŒÊ Á’∑§Ÿ flÊ‹ Ã¥’Ê∑§Í ©à¬ÊŒ ∑§Ê ŸÊ◊ ÕÊ œ◊¸¬Ê‹ ¬˝◊ø¥Œ ¡Ê»§⁄UÊŸË ¡ŒÊ¸ vwÆ, ¡Ù ∞∑§ ¡ŸÁ⁄U∑§ ŸÊ◊ ÕÊ– ß‚Á‹∞ ©ã„¥ ∞‚ ŸÊ◊ •ı⁄U ¬˝ÃË∑§ ∑§Ë ¡M§⁄Uà „È߸, ¡Ù ’„Œ πÊ‚ „Ù, ’Ù‹Ÿ ◊¥ •Ê‚ÊŸ „Ù •ı⁄U ©‚ •Ê‚ÊŸË ‚ ¬„øÊŸÊ ¡Ê ‚∑‘§– ‚Ëœ ‡ÊéŒÙ¥ ◊¥ ∑§„¥ ÃÙ ©ã„¥ ∞∑§ ‘’ ’˝Ê¥« ‘’∑§Ë ¡M§⁄Uà ÕË– •ÊÁπ⁄U∑§Ê⁄U, v ÁŒ‚¥’⁄U, v~z} ∑§Ù ‘’ ’Ê’Ê ‘’ ŸÊ◊ ‚Ê◊Ÿ •ÊÿÊ •ı⁄U ∑§¥¬ŸË Ÿ ∞ÄU‚ÄU‹ÈÁ‚fl ’˝Ê¥« ∑‘§ Ãı⁄U ¬⁄U ©‚∑§Ê ¬¥¡Ë∑§⁄UáÊ ∑§⁄UÊÿÊ– ß‚ Ã⁄U„ ∞∑§ ÁŒÇª¡ ’˝Ê¥« ∑§Ê ¡ã◊ „È•Ê– •’ ¡’ ‘’’Ê’Ê’’ ŸÊ◊ Ãÿ „Ù ªÿÊ ÃÙ ©‚ ◊¡’Íà ’ŸÊŸ ∑§Ë ’Ê⁄UË •Ê߸– ’Ê’Ê ŸÊ◊ ∑§Ù √ÿʬ∑§ Ãı⁄U ¬⁄U ¬„øÊŸ ÁŒ‹ÊŸ ∑§Ë ∑§flÊÿŒ ◊¥ ∑§¥¬ŸË Ÿ SÕÊŸËÿ •π’Ê⁄UÙ¥ ◊¥ ÁflôÊʬŸ ŒŸ ‡ÊÈM§ Á∑§∞ •ı⁄U •¬Ÿ ©à¬ÊŒ ∑‘§ ¬˝øÊ⁄U flÊ‹ ¬ÙS≈U⁄U ‹ªflÊ∞– ¡ÀŒ „Ë ‘’ ’Ê’Ê ‘’ ∑‘§ ’Ê’Ê ~Æ, ’Ê’Ê vwÆ •ı⁄U ’Ê’Ê v{Æ ¡Ò‚Ë •ãÿ Á∑§S◊Ù¥ Ÿ •Ê‚ÊŸË ‚ ¬„øÊŸ ’ŸÊ ‹Ë •ı⁄U ª˝Ê„∑§Ù¥ ∑§Ë ©Ÿ◊¥ ¬Í⁄UË ÁŸDÊ „Ù ªß¸– ’˝Ê¥« ∑§Ù ©ëø ∑§ÙÁ≈U ∑§Ê Œ¡Ê¸ ŒŸ ∑‘§ Á‹∞ ¬„‹Ë ’Ê⁄U ß‚ ©lÙª ◊¥ œÊÃÈ ∑‘§ Á«é’ ◊¥ ¬ÒÁ∑§¥ª ‡ÊÈM§ ∑§Ë ªß¸– ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë ∑§Ù ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ◊¥ ‚’‚ •Êª ⁄U„Ÿ ∑‘§ Á‹∞ ™§¥ø •ÊŒ‡ÊÙ¥¸, Ÿ∞ Ãı⁄U Ã⁄UË∑§Ù¥ •ı⁄U •Ê∑§Ê¥ˇÊÊ•Ù¥ ¡Ò‚ ªÈáÊ Áfl⁄UÊ‚Ã ◊¥ Á◊‹– ßòÊÙ¥ ∑§Ù ‹∑§⁄U ©Ÿ∑§Ë ª„⁄UË ‚◊¤Ê Ÿ ©ã„¥ ‚Ȫ¥œË ∑§Ê ÁπÃÊ’ ÁŒ‹ÊÿÊ– ©ã„¥ Ã¥’Ê∑§Í ∑§Ù Ã◊Ê◊ ©à∑§ÎC ‚Ȫ¥œÙ¥ ∑‘§ ‚ÊÕ Á◊ÁüÊà ∑§⁄UŸ ∑§Ê üÊÿ ¡ÊÃÊ „Ò– fl„ ß‚ ˇÊòÊ ◊¥ ªÈáÊflûÊÊ •ı⁄U •ŸÈ‚¥œÊŸ ∑‘§ ‚ÍòʬÊà ∑‘§ Á‹∞ ÷Ë ¡ÊŸ ¡ÊÃ „Ò¥, Á¡‚∑§Ê ß‚ ˇÊòÊ ◊¥ ‚fl¸ÕÊ •÷Êfl ÕÊ– ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ◊¥ •¬Ÿ •ÃÈ‹ŸËÿ ∑§ı‡Ê‹ ∑‘§ Á‹∞ ÷Ë fl„ ÿÊŒ Á∑§∞ ¡ÊÃ „Ò¥– ’Ê¡∏Ê⁄U ∑§Ë ¡M§⁄Uà ∑§Ù ÷Ê¥¬Ÿ, ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄UË ◊Ê„ı‹ ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ⁄UáÊŸËÁà ÃÒÿÊ⁄U ∑§⁄UŸ •ı⁄U øÈŸıÁÃÿÙ¥ ∑§Ù •fl‚⁄U ◊¥ ’Œ‹Ÿ ¡Ò‚ ªÈáÊ ©Ÿ◊¥ ∑§Í≈U-∑§Í≈U ∑§⁄U ÷⁄U „È∞ Õ– fl·¸ v~|x-|y ◊¥ ¬„‹Ë ’Ê⁄U ¡Ê»§⁄UÊŸË ¡ŒÊ¸ ÁŸ◊ʸÃÊ, ¡Ê»§⁄UÊŸË ¡ŒÊ¸ ÁŸ◊ʸÃÊ ‚¥ÉÊ ’ŸÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ∞∑§¡È≈U „È∞– ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë ß‚ ‚¥ÉÊ ∑‘§ •äÿˇÊ ’Ÿ •ı⁄U ©‚ ¬Œ ¬⁄U ÃÊ©◊˝ ’Ÿ ⁄U„– ß‚Ë Œ‡Ê∑§ ∑‘§ Œı⁄UÊŸ fl·¸ v~|{ ◊¥ •¬Ÿ Á¬ÃÊ ‹Ê‹Ê œ◊¸¬Ê‹ ∑§Ë |zflË¥ fl·¸ªÊ¥∆ ¬⁄U ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë Ÿ ©Ÿ∑§Ë S◊ÎÁà ◊¥ ÃÊŸ‚Ÿ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ¬‡Ê Á∑§ÿÊ– ©‚Ë Œ‡Ê∑§ ◊¥ œ◊¸¬Ê‹ ‚àÿ¬Ê‹ («Ë∞‚) Á‹Á◊≈U« ∑§Ê ÁŸª◊Ë∑§⁄UáÊ „È•Ê– ©‚Ë ‚Ê‹ ’„Ã⁄UËŸ ¬˝ÁÃ÷Ê•Ù¥ ∑‘§ Œ◊ ¬⁄U œ◊¸¬Ê‹ ‚àÿ¬Ê‹ Ÿ ‘ÃÈ‹‚Ë’ ŸÊ◊ ‚ ∞∑§ •ı⁄U ©à∑§ÎC Ã¥’Ê∑§Í ©à¬ÊŒ ¬‡Ê Á∑§ÿÊ– ÿ„ ÁŸáʸÿ ÷Ë Á‹ÿÊ ªÿÊ Á∑§ ªÒ⁄U-Ã¥’Ê∑§Í •ÊœÊÁ⁄Uà ©à¬ÊŒÙ¥ ◊¥ ÷Ë ©Ã⁄UÊ ¡Ê∞ •ı⁄U ’Ê¡Ê⁄U ◊¥ •¬ŸË ◊ı¡ÍŒÊ ’„Ã⁄U ¿Áfl ∞fl¥ «Ë‹⁄U Ÿ≈Ufl∑§¸ •ı⁄U •Ê¬ÍÁø∑§Ãʸ•Ù¥ ∑§Ë ‚„ÊÿÃÊ ‚ Ÿß¸ ∑§¥¬ŸË ∑§Ë ¬Á⁄U‚¥¬ÁûÊ •ı⁄U ’Ê¡∏Ê⁄U ∑§Ê ÁŸ◊ʸáÊ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞– fl·¸ v~}x ◊¥ ‘’⁄U¡ŸËª¥œÊ’’ ŸÊ◊ ‚ ∞∑§ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹ ∑§Ù ¬‡Ê Á∑§ÿÊ ªÿÊ, ¡Ù ’Ê¡Ê⁄U ∑§Ê ’ÊŒ‡ÊÊ„ ‚ÊÁ’à „È•Ê– fl·¸ v~}{ ◊¥ ¬Á⁄UflÊ⁄U Ÿ ¡Ë ≈UË ∑§⁄UŸÊ‹ ⁄UÙ« ¬⁄U ∞‚∞◊∞ ∑§ÊÚ¬⁄UÁ≈Ufl ∞S≈U≈U ◊¥ ∞∑§ Ÿß¸ •ÊœÈÁŸ∑§ »Ò§ÄU≈U⁄UË ∑§Ë ’ÈÁŸÿÊŒ ⁄UπË– ŸflÊøÊ⁄U •ı⁄U ªÈáÊflûÊÊ ∑§Ù ‹∑§⁄U ‹ªÊÃÊ⁄U •¬Ÿ ©à‚Ê„ ◊¥ œ◊¸¬Ê‹ ‚àÿ¬Ê‹ Ÿ fl·¸ v~}| ◊¥ ∑Ò§ø ‚ÊÀ≈U ∞¥« ¬¬⁄U ÁS¬˝¥ÄU‹‚¸ ŸÊ◊ ‚ πÊl ∞fl¥ ¬ÿ üÊáÊË ∑‘§ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ◊¥ Ÿ∞ ◊ÊŸŒ¥« SÕÊÁ¬Ã Á∑§∞– ß‚Ÿ ÷Ê⁄UÃËÿ ¬Á⁄UflÊ⁄UÙ¥ ◊¥ Ÿ◊∑§ •ı⁄U ◊‚Ê‹Ù¥ ∑‘§ •ÊŸ¥Œ ©∆ÊŸ ∑§Ê Ãı⁄U Ã⁄UË∑§Ê ’Œ‹ ÁŒÿÊ– •ÊŸ flÊ‹ Œ‡Ê∑§Ù¥ ◊¥ ∑§¥¬ŸË Ÿ •ª‹Ë ¬Ë…∏Ë ∑‘§ ⁄UÁfl¥Œ⁄U ∑§È◊Ê⁄U •ı⁄U ⁄UÊ¡Ëfl ∑§È◊Ê⁄U ∑§Ë ‚ˇÊ◊ •ªÈ•Ê߸ ◊¥ Ã¡Ë ‚ Ÿ∞ ∑§ËÁø◊ÊŸ ’ŸÊ∞– ©à¬ÊŒÙ¥ ◊¥ Ÿß¸ øË¡Ù¥ ∑§Ù ‡ÊÊÁ◊‹ ∑§⁄UŸÊ, ‚’‚ ÁflE‚ŸËÿ ’˝Ê¥« ∑‘§ ÁflSÃÊ⁄U •ı⁄U Ã∑§ŸË∑§ ◊¥ ’ÈÁf◊ÊŸË ‚ Á∑§∞ ª∞ ÁŸfl‡Ê Ÿ ‚»§‹ÃÊ ‚ÈÁŸÁpà ∑§Ë– ’Ê’Ê, ÃÈ‹‚Ë, ⁄U¡ŸËª¥œÊ, ÃÊŸ‚Ÿ, ¬Ê‚-¬Ê‚, çUM§, ˇÊË⁄U, Áø¥ªÀ‚, ¬À‚ •ı⁄U ∑Ò§ø Œ‡Ê ÷⁄U ◊¥ ¡ÊŸ ¬„øÊŸ ’˝Ê¥« „Ò¥– ’Ê’Ê ∑§Ë ¬‡Ê∑§‡Ê ∑‘§ ‚ÊÕ „Ë ‚◊Í„ Ÿ ∑§÷Ë ¬Ë¿ ◊È«∏∑§⁄U Ÿ„Ë¥ ŒπÊ •ı⁄U ‚Ê‹ Œ⁄U ‚Ê‹ Ÿß¸ ©¬‹ÁéœÿÊ¥ „ÊÁ‚‹ ∑§Ë¥– ß‚ Ã⁄U„ ∞∑§ ©à¬ÊŒ ‚ ’…∏∑§⁄U ∑§ß¸ ’˝Ê¥«Ù¥ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ¬Á⁄UáÊà „Ù∑§⁄U «Ë∞‚ Ÿ }{ fl·Ù¥¸ ∑§Ë ‚»§‹ÃʬÍfl¸∑§ ªÈáÊflûÊÊ, ŸflÊøÊ⁄U •ı⁄U ©lÁ◊ÃÊ ∑§Ë ∞∑§ Á◊‚Ê‹ ∑§Êÿ◊ ∑§Ë „Ò– •ı⁄U ÿ„ ‚»§⁄U ‹ªÊÃÊ⁄U ¡Ê⁄UË „Ò...

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

37

Mh m|ks,l x txr fo'ks"k

âȤÜÌæ ·Ô¤ çÙÌ ÙØð ÂýçÌ øÊ¥ŒŸË øı∑§ ◊¥ ∞∑§ ¿Ù≈UË ‚Ë ßòÊ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ‚ ‡ÊÈL§•Êà ∑§⁄U ‚»§‹ÃÊ ∑‘§ ÁŸÃ Ÿÿ ¬˝ÁÃ◊ÊŸ ª«∏Ã „È∞ «Ë∞‚ ÇL§¬ ∑‘§ M§¬ ◊¥ Œ‡Ê ∑§Ë ¡ÊŸË ◊ÊŸË ∑§¥¬ŸË ’Ÿ ¡ÊŸÊ Á¡‚∑‘§ Äà „¡Ê⁄UÙ¥ ¬Á⁄UflÊ⁄UÙ¥ ∑§Ù ‚ê◊ÊŸ ∑§Ë ⁄UÙ≈UË Á◊‹ ⁄U„Ë „Ò ÃÙ ÿ„ ß‚∑‘§ ‚¥SÕʬ∑§Ù¥ üÊË œ◊¸¬Ê‹ ¡Ë fl üÊË ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë ‚Ȫ¥Áœ ∑§Ë ∑§«∏Ë ◊„ŸÃ, ŒÍ⁄UŒÎÁC fl ∑§∆Ù⁄U ìSÿÊ ∑§Ê „Ë ŸÃË¡Ê „Ò–

∑§

üÊË œ◊¸¬Ê‹ ¡Ë

üÊË ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë

Œ◊ Œ⁄U ∑§Œ◊ ∑§Ê◊ÿÊ’Ë ∑§Ë Ÿß¸ ’È‹¥ÁŒÿÙ¥ ∑§Ù ¿ÍŸ ∑§Ë •Ù⁄U •ª˝‚⁄U «Ë∞‚ ‚◊Í„ vy •ªSà ∑§Ù •¬ŸË SÕʬŸÊ ∑‘§ }z fl·¸ ¬Í⁄U ∑§⁄U }{fl¥ fl·¸ ◊¥ ¬ŒÊ¬¸áÊ ∑§⁄UŸ ¡Ê ⁄U„Ê „Ò– ‚◊Í„ ∑§Ë ß‚ ‚»§‹ÃÊ ∑§Ë ∑§„ÊŸË Á∑§‚Ë ¬Á⁄U∑§ÕÊ ‚ ∑§◊ Ÿ„Ë¥ „Ò– ‚Ê«∏ •Ê∆ Œ‡Ê∑§Ù¥ ∑§Ë ß‚ ‚Ãà ‚»§‹ÃÊ ∑§Ù ÿÊŒ ∑§⁄UŸÊ ∞∑§ ‚ÈπŒ •ŸÈ÷ÍÁà ¡Ò‚Ê „Ò– «Ë∞‚ ‚◊Í„ ÿÊŸË œ◊¸¬Ê‹ ‚àÿ¬Ê‹ Á‹Á◊≈U« ∑§Ë SÕʬŸÊ vy •ªSà v~w~ ∑§Ù „È߸ ÕË, Ã’‚ ‚◊Í„ Ÿ ¬Ë¿ ◊È«∏∑§⁄U Ÿ„Ë¥ ŒπÊ– øÊ¥ŒŸË øı∑§ ◊¥ ∞∑§ ¿Ù≈UË ‚Ë ßòÊ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ‚ ‡ÊÈL§•Êà ∑§⁄U ‚»§‹ÃÊ ∑‘§ ÁŸÃ Ÿÿ ¬˝ÁÃ◊ÊŸ ª«∏Ã „È∞ «Ë∞‚ ÇL§¬ ∑‘§ M§¬ ◊¥ Œ‡Ê ∑§Ë ¡ÊŸË ◊ÊŸË ∑§¥¬ŸË ’Ÿ ¡ÊŸÊ Á¡‚∑‘§ Äà „¡Ê⁄UÙ¥ ¬Á⁄UflÊ⁄UÙ¥ ∑§Ù ‚ê◊ÊŸ ∑§Ë ⁄UÙ≈UË Á◊‹ ⁄U„Ë „Ò ÃÙ ÿ„ ß‚∑‘§ ‚¥SÕʬ∑§Ù¥ üÊË œ◊¸¬Ê‹ ¡Ë fl üÊË ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë ‚Ȫ¥Áœ ∑§Ë ∑§«∏Ë ◊„ŸÃ, ŒÍ⁄UŒÎÁC fl ∑§∆Ù⁄U ìSÿÊ ∑§Ê „Ë ŸÃË¡Ê „Ò– ◊ÍÀÿÙ¥ fl ŸËÁÃÿÙ¥ ∑§Ë •ÊœÊ⁄UÁ‡Ê‹Ê ¬⁄U Á¡‚ «Ë∞‚ ‚◊Í„ ∑§Ë ŸË¥fl ß‚∑‘§ ‚¥SÕʬ∑§Ù¥ Ÿ «Ê‹Ë ÕË ŸÿÊ ¬˝’¥œŸ ÷Ë ©‚‚ ÃÁŸ∑§ ÷Ë Ÿ„Ë¥ Á«ªÊ „Ò– •¬Ÿ ¬Ífl¸¡Ù¥ ∑§Ë ÕÊÃË ‚„¡ üÊË ⁄UflË¥Œ˝ ∑§È◊Ê⁄U ¡Ë fl üÊË ⁄UÊ¡Ëfl ¡Ë ÷Ë ©‚Ë ∑§Ã¸√ÿÁŸDÊ ∑‘§ ¬Õ ¬⁄U ÁŸ⁄U¥Ã⁄U •ª˝‚⁄U „Ò¥– Œ‡Ê ◊¥ ß‚ ‚◊Í„ ∑§Ë •¬ŸË •‹ª ‚Êπ fl ¬„øÊŸ „Ò– Á¬¿‹ }z fl·Ù¥¸ ‚ ø‹Ë •Ê ⁄U„Ë ß‚Ë ‚Êπ fl ¬⁄U¥¬⁄UÊ ∑§Ù ‚◊Í„ ∑‘§ flø◊ÊŸ ∑§áʸœÊ⁄U üÊË ⁄UÁflãŒ˝ ∑§È◊Ê⁄U ¡Ë fl üÊË ⁄UÊ¡Ëfl ∑§È◊Ê⁄U ¡Ë ÷Ë ÁŸ⁄U¥Ã⁄U ∑§Êÿ◊ ⁄Uπ „È∞ „Ò¥– ¬Ífl¸¡Ù¥ ∑§Ë ‚Êπ ¬⁄U Á∑§‚Ë Ã⁄U„ ∑§Ê ’^Ê Ÿ ‹ª ß‚ ’Êà ∑§Ù ‹∑§⁄U fl πÊ‚ øı¥∑§ÛÊ ⁄U„Ã „Ò¥– «Ë∞‚ ‚◊Í„ ∑§Ê ◊Í‹œŸ „Ë „Ò ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑§Ë ‚flÊ fl ‚¥ÃÈÁC– ÿ„Ë ß‚ ∑§¥¬ŸË ∑§Ë ‚»§‹ÃÊ ∑§Ê ⁄UÊ¡ ÷Ë „Ò– ߟ ‚Ê…∏ •Ê∆ Œ‡Ê∑§Ù¥ ∑‘§ ‚»§⁄U ◊¥ ÁflÁ÷ÛÊ Ÿÿ ∞fl¥ ÁflÁ‡ÊC ©à¬ÊŒÙ¥ ∑‘§ ‚ÊÕ «Ë∞‚ ‚◊Í„ ∞∑§‹ ©à¬ÊŒ ‚ ’„È ’˝Ê¥« ‚◊Í„ ◊¥ ¬Á⁄UflÁøà „È•Ê „Ò– •Ê¡ ÇL§¬ „ÊÁS¬≈UÒÁ‹≈UË, ¬Ò∑‘§Á¡¥ª, ∞ª˝Ù »§Ê⁄US≈˛Ë, «ÿ⁄UË, ∑§Ê¥»‘§ÄU‚Ÿ⁄UË ÃÕÊ ß¥S≈˛Ê»˝§B§⁄U ¡Ò‚ •ãÿ ˇÊòÊÙ¥ ◊¥ ÷Ë ‚»§‹ÃÊ ∑‘§ ‚ÊÕ •Êª ’? ⁄U„Ê „Ò– ∞∑§ ’„Ã⁄U ÷Áflcÿ ∑§Ë ∑§À¬ŸÊ •ı⁄U Á»§⁄U ©‚‚ ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ ¡ËflŸ ∑§Ù πȇʄʋ ’ŸÊŸÊ √ÿÁQ§ ∑‘§ øÁ⁄UòÊ ∑§Ù ¡ÊŸŸ ∑§Ê ‚„Ë ¬Ò◊ÊŸÊ „Ò– •¬ŸË ¡ÈŸÍŸ fl ‚ëøË ‹ªŸ ‚ «Ë∞‚ ‚◊Í„ ∑‘§ ‚¥SÕʬ∑§Ù¥ Ÿ ©l◊‡ÊË‹ÃÊ ∑§Ê •ÁflE‚ŸËÿ ◊ʪ¸ ¬˝‡ÊSà Á∑§ÿÊ, Á¡‚ ¬⁄U ø‹∑§⁄U •Ê¡ ‚◊Í„ •¬Ÿ ª˝Ê„∑§Ù¥, •¬Ÿ ‚„ÿÙÁªÿÙ¥ ÷ʪˌÊ⁄UÙ¥ ÃÕÊ ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑§Ë •Ê∑§Ê¥ˇÊÊ•Ù¥ ∑§Ù ¬Í⁄UÊ ∑§⁄U ⁄U„Ê „Ò– ª˝È¬ Ÿ ’Œ‹ÃË flÊSÃÁfl∑§ÃÊ•Ù¥, øÈŸıÁÃÿÙ¥ ÃÕÊ •fl‚⁄UÙ¥ ‚ ‚Ëπ ‹∑§⁄U •Êª ’«∏Ã „È∞ •Ê¡

38

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

∞∑§ ◊¡’Íà ∑§Ê⁄U¬Ù⁄U≈U ∑‘§ M§¬ ◊¥ •¬Ÿ Á‹∞ ∞∑§ πÊ‚ •ÊœÊ⁄U ÃÒÿÊ⁄U Á∑§ÿÊ „Ò– ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ ¡ËflŸ ∑§Ù πȇʄʋ ’ŸÊŸ ∑§Ë ¬˝’‹ ßë¿Ê Ÿ „⁄U ¬‹ •Êª ’«∏Ÿ, ÁflÁflœ ˇÊòÊ ◊¥ ∑§Œ◊ ⁄UπŸ ∑‘§ ‚ÊÕ •¬ŸÊ ÁflSÃÊ⁄U ∑§⁄UŸ ∑‘§ Á‹∞ ¬˝ÁÃ’h Á∑§ÿÊ „Ò– }{ fl·Ù¥¸ ∑§Ë ß‚ ‹¥’Ë ÿÊòÊÊ ∑‘§ Œı⁄UÊŸ ⁄UÊSÃ ◊¥ •Ê߸ øÈŸıÁÃÿÙ¥ ∑§Ù ‚◊Í„ ∑‘§ ∑§áʸœÊ⁄UÙ¥ Ÿ •¬ŸË ¡ËÁ¡Áfl·Ê ∑‘§ ’‹ ¬⁄U •fl‚⁄UÙ¥ ◊¥ ÃéŒË‹ ∑§⁄U ÁŒÿÊ– •¬Ÿ ÿÊòÊÊ ∑§Ê‹ ◊¥ ‚◊Í„ Ÿ ∞∑§ ‚ ’«∏∑§⁄U ∞∑§ ÁflESÃ⁄UËÿ ©à¬ÊŒ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑§Ù ÁŒ∞ „Ò¥– ◊Ê©Õ »˝§‡ÊŸ⁄U ¬Ê‚ ¬Ê‚ fl Ÿÿ çU‹fl⁄U •ı⁄U Ÿÿ »§Ê⁄U◊≈U ◊¥ ©¬‹éœ ¬Ê⁄U¥¬Á⁄U∑§ M§¬ ‚ •‹ª Á◊ŸË ëÿÍߥª◊ Áø¥ªÀ‚ ÃÙ ÁflŒ‡ÊË ∑§¥¬ÁŸÿÙ¥ ∑‘§ ëÿͥߪ◊ ∑§Ù ¡’Œ¸Sà ≈UP§⁄U Œ ⁄U„Ê „Ò– ß‚Ë Ã⁄U„ ⁄U¡ŸËª¥œÊ ∑§Ë ÃÙ ’Êà „Ë ÁŸ⁄UÊ‹Ë „Ò– ÿ„ S≈U≈U‚ Á‚¥’‹ ∑§Ê M§¬ ‹ øÈ∑§Ê „Ò– fl·¸ v~}x ◊¥ ⁄U¡ŸËª¥œÊ •ı⁄U fl·¸ v~~~ ◊¥ ¬‡Ê Á∑§ÿ ªÿ ¬Ê‚ ¬Ê‚ ¡Ò‚ ◊Ê©Õ »˝§‡ÊŸ⁄U Ÿ Ÿÿ flªÙ¥¸ ∑§Ë SÕʬŸÊ ∑§Ë– ‚ı¥»§, ŸË¥’Í, Á◊¥≈U fl ≈UÍ≈UË-çUM§≈UË SflÊŒ ∑‘§ ‚ÊÕ ¬Ê‚ ¬Ê‚ Ÿ •¬ŸË Œ◊ŒÊ⁄U ©¬ÁSÕÁà Œ¡¸ ∑§⁄UÊ ⁄UπË „Ò– Ÿß¸ ¬hÁà •ı⁄U ªÈáÊflûÊÊ ∑§Ë ⁄UÊ„ ¬⁄U ‹ªÊÃÊ⁄U ø‹Ã „È∞ ‚◊Í„ Ÿ fl·¸ v~}| ◊¥ ∑Ò§ø S¬Êß‚¡, Ÿ◊∑§ •ı⁄U ∑§Ê‹Ë Á◊ø¸ ÁS¬¥∑§‹⁄U ∑‘§ ‚ÊÕ »§Í« ∞fl¥ ’˝fl⁄UË¡ ‚ª◊¥≈U ◊¥ ◊Ë‹ ∑§Ê ¬àÕ⁄U SÕÊÁ¬Ã Á∑§ÿÊ– ß‚∑‘§ ’ÊŒ fl·¸ v~~~ ◊¥ ∑Ò§ø ŸøÈ⁄U‹ ÁS¬˝¥ª flÊ≈U⁄U ‹Ê¥ø Á∑§ÿÊ ªÿÊ– fl·¸ wÆÆw ◊¥ Á»§í¡ ’˝fl⁄UË¡ •ı⁄U ‚Ê‹ wÆÆx ◊¥ ∑Ò§ø ÁÄU‹ÿ⁄U çU‹fl«¸ Á«˛¥∑§ ∑§Ë ¬‡Ê∑§‡Ê ∑§Ë ªß¸– «Ë∞‚ ‚◊Í„ ß‚∑‘§ ’ÊŒ Á◊ÄU‚ ∞¥« Á«˛¥∑§ flª¸ ◊¥ ∑Ò§ø Á¬ÿÙ¡ ‹∑§⁄U •ÊÿÊ– •Êÿ⁄UŸ •ı⁄U Áfl≈UÊÁ◊Ÿ ‚Ë ‚ ÷⁄U¬Í⁄U ∑Ò§ø Á¬ÿÙ¡ ŸÊÚŸ ∑§Ê’Ù¸Ÿ≈U« „ÙŸ ∑‘§ ‚ÊÕ „Ë SflÊSâÿflœ¸∑§ „Ò– ∑Ò§ø Á¬ÿÙ¡ ∑§Ù ∞∑§ Áª‹Ê‚ ∆¥« ¬ÊŸË ◊¥ Á◊‹Ê∞¥ •ı⁄U Á«˛¥∑§ ÃÒÿÊ⁄U „Ò– ÿ„ ‚Ò‡Ê ¬Ò∑§ ◊¥ ©¬‹éœ „Ò– ∑Ò§ø Á¬ÿÙ¡ ◊¥ ◊ı¡ÍŒ Á◊Ÿ⁄U‹ •ı⁄U Áfl≈UÊÁ◊Ÿ ÃÈ⁄U¥Ã ™§¡Ê¸ •ı⁄U ÃÊ¡ªË ¬˝ŒÊŸ ∑§⁄UÃ „Ò¥– ß‚◊¥ çU‹fl‚¸ ∑§Ë ÁflÁflœ üÊáÊË „Ò– «Ë∞‚ ‚◊Í„ ∑§Ê ÿ„ ÁflÁ‡ÊC ∞fl¥ Á⁄U»˝§Á‡Ê¥ª ©à¬ÊŒ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑§Ù ‹Ê¡flÊ’ SflÊŒ ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄UÊ ⁄U„Ê „Ò– ß‚Ë Ã⁄U„ ªÁ◊¸ÿÙ¥ ∑‘§ Á‹∞ π^Ê ◊Ë∆Ê •Ê◊ ¬ŸÊ, ¡‹¡Ë⁄UÊ, ÁŸê’Í ¬ÊŸË •ı⁄U •ÊÚ⁄U¥¡ ÃÕÊ ŒÙ •ÊœÈÁŸ∑§ SflÊŒ »˝§‡Ê flÊ≈U⁄U◊‹Ÿ ÃÕÊ Á⁄U»§˝Á‡Ê¥ª ⁄UÙ¡ ∑§Ë ‚¥¬Íáʸ ⁄U¥¡ ¬‡Ê ∑§Ë „Ò– ß‚Ë ∑‘§ ‚ÊÕ ÇL§¬ Ÿ ˇÊË⁄U ’˝Ê¥« ∑‘§ Äà ŒÍœ, ÉÊË, ¿Ê¿, πÙÿÊ, Œ„Ë ÃÕÊ ÿÙÁ◊‹ flŸ Á◊Ÿ≈U ‡Ê∑§ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ŒÍœ ‚ ’Ÿ ¬Ê©«⁄U ’Ëfl⁄U¡¡ ∑§Ë ¬‡Ê∑§‡Ê ∑§Ë „Ò– ¬ÿ ¬ŒÊÕÙ¥¸ ∑‘§ ‚ª◊¥≈U ◊¥ ÿ„ Œ‡Ê ◊¥ •¬ŸË Ã⁄U„ ∑§Ê ¬„‹Ê •ŸÍ∆Ê ©à¬ÊŒ „Ò– ∑Ò§ø ◊‚Ê‹¥ „Ù ÿÊ Á»§⁄U ∑Ò§ø ’˝fl⁄UË¡ ◊ı¡ÍŒÊ Œı⁄U ◊¥ ∑Ò§ø ’˝Ê¥«

¬˝Ù«ÄU≈U ∞fl¥ ¬Ò∑‘§Á¡¥ª ∑‘§ Á‹„Ê¡ ‚ •¥Ã⁄U⁄UÊC˛Ëÿ SÃ⁄U ∑§Ê „Ò– «Ë∞‚ ‚◊Í„ Ÿ „ÊS¬Ë≈UÒÁ‹≈UË ˇÊòÊ ◊¥ ÷Ë •¬ŸË Œ’Œ¸Sà ŒSÃπà ŒË „Ò– ©ûÊ⁄UÊ𥫠∑‘§ ŸÒŸËÃÊ‹ ◊¥ ◊ŸÈ ◊„Ê⁄UÊŸË »§Êßfl S≈UÊ⁄U „Ù≈U‹, Á¡◊ ∑§Ê’¸≈U Ÿ‡ÊŸ‹ ¬Ê∑§¸ ◊¥ Ÿ◊— Á⁄U¡Ê≈U¸, ªÈflÊ„Ê≈UË ◊¥ ⁄UÁ«‚Ÿ éÀÿÍ „Ù≈U‹ ÃÕÊ ªÈ«∏ªÊ¥fl ∑‘§ ÁŸ∑§≈U ◊ÊŸ‚⁄U ◊¥ SflÊSâÿ ª˝Ê◊ ∑‘§ ‚ÊÕ „ÊS¬Ë≈UÒÁ‹≈UË ∑‘§ ˇÊòÊ ◊¥ ÁŸÃ Ÿÿ ÁflSÃÊ⁄U ∑§⁄UÃÊ ¡Ê ⁄U„Ê „Ò– •ª‹ ∑§È¿ ÁŒŸÙ¥ ◊¥ ¡ÿ¬È⁄U fl ∑§Ù‹∑§ÃÊ ◊¥ ¬Ê¥ø Á‚ÃÊ⁄UÊ „Ù≈U‹ ∑‘§ ‚ÊÕ ‚ÊÕ ’¡≈U „Ù≈U‹ ’ŸÊŸ ∑§Ë ÿÙ¡ŸÊ „Ò– ß‚Ë Ã⁄U„ ÇL§¬ ©ûÊ⁄UÊ𥫠◊¥ «ÿ⁄UË, »§Í« fl ¬Ò∑‘§Á¡¥ª ∑‘§ ˇÊòÊ ◊¥ •¬ŸË ©¬ÁSÕÁà Œ¡¸ ∑§⁄UÊ øÈ∑§Ê „Ò– Á‚«∑§È‹ »‘§¡-w ∑‘§ •¥Ãª¸Ã Á‚ÃÊ⁄Uª¥¡ ◊¥ ∑§ê¬ŸË ∑§Ë ß∑§Ê߸ SÕÊÁ¬Ã „ÙŸ ∑‘§ ’ÊŒ ‹ª÷ª ∞∑§ „¡Ê⁄U ‹ÙªÙ¥ ∑§Ù ⁄UÙ¡ªÊ⁄U Á◊‹ªÊ– «Ë∞‚ ÇL§¬ SÕÊŸËÿ «ÿ⁄UË ©à¬ÊŒ∑§Ù¥ ∑‘§ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ù ÷Ë ∑˝§ÿ ∑§⁄UªË– ©ûÊ⁄U ¬Ífl¸ ⁄UÊíÿÙ¥, ¡ê◊Í ∑§‡◊Ë⁄U, ŸÙ∞«Ê ‚Á„à •Ÿ∑§ SÕÊŸÙ¥ ¬⁄U ‚◊Í„ ∑§Ë •Ÿ∑§ ß∑§Ê߸ÿÊ¥ ‚¥øÊÁ‹Ã „Ò¥– ⁄UÊ¡SÕÊŸ ∑‘§ ⁄UË¥ª‚ ◊¥ ∞∑§ «ÿ⁄UË ÿÍÁŸ≈U ¬„‹ ‚ „Ë ø‹ ⁄U„Ë „Ò– ©ûÊ⁄UÊπá« ◊¥ ¬ÿ¸≈UŸ ∑‘§ ˇÊòÊ ◊¥ ∑§ê¬ŸË ¬„‹ ‚ ∑§Êÿ¸ ∑§⁄U ⁄U„Ë „Ò– ÿ„Ê¥ ∑§Ê™§ ’˝ËÁ«¥ª »§Ê◊¸ ÷Ë SÕÊÁ¬Ã Á∑§ÿÊ ¡ÊÿªÊ– ß‚◊¥ «Ÿ◊Ê∑§¸ fl ß¡⁄UÊÿ‹ ∑§Ë ∑§ê¬ÁŸÿÙ¥ ‚ Ã∑§ŸË∑§Ë ‚„ÿÙª ‹∑§⁄U •ŸÈ‚¥œÊŸ ∞fl¥ ªÙfl¥‡Ê ∑‘§ Áfl∑§Ê‚ ¬⁄U Áfl‡Ê· ¡Ù⁄U ÁŒÿÊ ¡ÊÿªÊ– «Ë∞‚ ‚◊Í„ ∞ª˝Ù »§ÊÚ⁄US≈˛Ë fl ¬Ò∑‘§Á¡¥ª ÃÕÊ ⁄U’⁄U Õ˝« ∑‘§ ˇÊòÊ ◊¥ ÃÙ ‚Á∑˝§ÿ „Ò „Ë Œ‡Ê ∑‘§ ÁŸ◊ʸáÊ ◊¥ ÷Ë •¬ŸË •„◊ ÷ÍÁ◊∑§Ê ÁŸ÷Ê ⁄U„Ê „Ò– ∑§¥¬ŸË ߥ»§˝ÊS≈˛B§⁄U ◊¥ •¬ŸË ‚Á∑˝§ÿ ÷ʪˌÊ⁄UË ÁŸ÷ÊÃ „È∞ Á‚◊¥≈U, ¬Êfl⁄U fl S≈UË‹ ∑‘§ ˇÊòÊ ◊¥ ÷Ë ¬Ê¥fl ¬‚Ê⁄U øÈ∑§Ë „Ò–

Mh m|ks,l x txr fo'ks"k

×æÙ »É¸Ìæ Çè°â â×êã

Çè°â â×êã ·Ô¤ ÕɸÌð ·¤Î× ÅUôÕñ·¤ô ’Ê’Ê ~Æ, vwÆ, y{ ÃÕÊ v{Æ ×æ©Í Èýð¤àæÙÚU ⁄U¡ŸËª¥œÊ, ⁄U¡ŸËª¥œÊ ÄU‹Ùfl, ⁄U¡ŸËª¥œÊ ¬À‚¸, ◊Ë∆Ê ◊¡Ê, ÃÈ‹‚Ë ‚ÊŒÊ, ÃÊŸ‚Ÿ ‚Ȭ˝Ë◊, ÃÊŸ‚Ÿ éÀÿÍ, ’Ê’Ê ß‹ÊÿøË ÃÕÊ ‚ȬÊ⁄UË ·¤´ÈÔ¤UàæÙÚUè ¬Ê‚ ¬Ê‚, ¬Ê‚ ¬Ê‚ Áø¥Ç‹‚ ‚ı¥»§, ŸË¥’Í, Á◊¥≈U fl ≈UÍ≈UË çUM§≈UË ÃÕÊ ¬Ê‚ ¬Ê‚ ¬À‚ ȤêÇ °´Ç ÕðßÚUðÁ ∑Ò§ø ◊‚Ê‹, ∑Ò§ø Ÿ◊∑§, ∑Ò§ø ’fl⁄U¡, ∑Ò§ø »§ÊÚÿÀ‚, ∑Ò§ø ¬Ê©«⁄U ’fl⁄U¡, Á¬ÿÙ¡ ÃÕÊ ÿÙÁ◊‹ ÇðØÚUè «ÿ⁄UË◊ÒÄU‚ ÉÊË, ˇÊË⁄U ÉÊË, ¿Ê¿, πÙÿÊ, ŒÍœ, Œ„Ë ÃÕÊ Á◊À∑§ ¬Ê©«⁄U ãæSÂèÅUñçÜÅUè Œ ◊ŸÈ ◊„Ê⁄UÊŸË, »§Êßfl S≈UÊ⁄U „Ù≈U‹, ŸÒŸËÃÊ‹, Á¡◊ ∑§Ê’¸≈U Ÿ‡ÊŸ‹ ¬Ê∑§¸ ◊¥ Ÿ◊— Á⁄U¡Ê≈U¸, ªÈflÊ„Ê≈UË ◊¥ ⁄UÁ«‚Ÿ éÀÿÍ „Ù≈U‹ ÃÕÊ ªÈ«∏ªÊ¥fl ∑‘§ ÁŸ∑§≈U ◊ÊŸ‚⁄U ◊¥ SflÊSâÿ ª˝Ê◊ §´Èý¤æSÅþ¿ÚU Á‚◊¥≈U, ¬ÊÚfl⁄U ÃÕÊ S≈UË‹ VkscSdks Iyl • vxLr 2015

39

Mh ,l fo'ks"k

·¤æ×ØæÕè ·¤æ ¥ÙéÂ×

Ï×üÂæÜ Âýð׿´Î çÜç×ÅUðÇ

Ã¥’Ê∑§Í ©lÙª ◊¥ ‹ªÊÃÊ⁄U Á¿ÿÊ‚Ë fl·Ù¥¸ ‚ ‚»§‹ÃÊ ∑§Ê ¬⁄Uø◊ ‹„⁄UÊ ⁄U„ ’Ê’Ê ÇL§¬ Ÿ •¬Ÿ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑‘§ ’Ëø ÁflEÊ‚ ∑§Ë ∞∑§ ¬⁄U¥¬⁄UÊ ∑§Êÿ◊ ∑§Ë „Ò– ÿ„ ¬⁄U¥¬⁄UÊ SflÊŒ •ı⁄U ‚Ȫ¥œ ∑‘§ ‚ÊÕ üÊD ‚Ê◊Áª˝ÿÙ¥ ‚ ÿÈQ§ ©à¬ÊŒ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ Ã∑§ ¬„È¥øÊŸ ∑§Ë ŒÎ? •ÊSÕÊ ∑§Ê „Ò– ’Ê’Ê ∑§Ê SflÊŒ fl ‚Ȫ¥œ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑§Ù •ŸÊÿÊ‚ •¬ŸË •Ù⁄U πË¥øÃÊ „Ò– œ◊¸¬Ê‹ ¬˝◊ø¥Œ Á‹Á◊≈U« Ÿ „◊‡ÊÊ ©ëø `§ÊÁ‹≈UË ∑§Ë ¬˝Ê∑§ÎÁÃ∑§ ‚Ê◊Áª˝ÿÙ¥ ∑§Ê „Ë •¬Ÿ ©à¬ÊŒÙ¥ ◊¥ ¬˝ÿÙª Á∑§ÿÊ „Ò– øÊ„ fl„ Ã¥’Ê∑§Í ∑§Ë ¬ÁûÊÿÊ¥ „Ù, ¡Ê»§⁄UÊŸ, ◊‚Ê‹, ‚¥Œ‹ Ã‹ ÿÊ Á»§⁄U ∑§È¿ •ı⁄U– ‚Ê⁄UÊ ∑§È¿ ‚’‚ ’Á«∏ÿÊ, ‚’‚ üÊD– Á∑§‚Ë ÷Ë ∑§Ë◊à ¬⁄U ªÈáÊflûÊÊ ‚ ‚◊¤ÊıÃÊ Ÿ„Ë¥– »§ÊÿŒ ∑‘§ Á‹∞ ∑§ÊÿŒ Ÿ„Ë¥ Á’ªÊ«∏Ÿ ∑§Ë Á¡Œ– ‚’‚ ¬„‹ ©¬÷ÙQ§Ê– ’Ê∑§Ë øË¡¥ Ÿªáÿ– ÿ„Ë ∑§Ê⁄UáÊ „Ò Á∑§ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥, ÁflÃ⁄U∑§Ù¥ fl √ÿʬÊÁ⁄UÿÙ¥ ‚ ‹∑§⁄U ¿Ù≈U ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄UÙ¥ Ã∑§ Ÿ ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒÙ¥ ¬⁄U •Ê¥π ◊Í¥Œ∑§⁄U ÷⁄UÙ‚Ê Á∑§ÿÊ „Ò– ‹ªÊÃÊ⁄U }{fl·Ù¥¸ ‚ ¬ÊŸ ∑‘§ ‡Êı∑§ËŸÙ¥ ∑§Ë ¬„‹Ë ¬‚¥Œ ’Ÿ øÈ∑‘§ ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒ ‚»§‹ÃÊ ∑‘§ ÁŸÃ Ÿÿ Á‡Êπ⁄U ¿Í ⁄U„ „Ò¥– œ◊¸¬Ê‹ ¬˝◊ø¥Œ Á‹Á◊≈U« ∑§Ê ◊Í‹œŸ „Ë „Ò ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ë ªÈáÊflûÊÊ ‚ Á∑§‚Ë Ã⁄U„ ∑§Ê ‚◊¤ÊıÃÊ Ÿ„Ë¥ ∑§⁄UŸÊ– ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑§Ë ‚flÊ fl ‚¥ÃÈÁC ß‚∑§Ê ‚’‚ ’«∏Ê ‹ˇÿ „Ò– ÿ„Ë ∑§Ê⁄UáÊ „Ò Á∑§ ’Ê¡Ê⁄U ◊¥ •Ê¡ ÷Ë ’Ê’Ê ∑§Ë •‹ª ¬„øÊŸ ’ŸË „È߸ „Ò– üÊË ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë ∑§Ë ÕÊÃË ∑§Ù ‚◊≈U Ÿÿ ¬˝’¥œŸ Ÿ ÷Ë ß‚ •¬ŸÊ œ◊¸ •ı⁄U ߸◊ÊŸ ’ŸÊ ⁄UπÊ „Ò– ßß fl·Ù¥¸ Ã∑§ ‹ªÊÃÊ⁄U ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑§Ë ¬„‹Ë ¬‚¥Œ ’Ÿ ⁄U„ŸÊ ∑§Ù߸ „¥‚Ë π‹ Ÿ„Ë¥ „Ò– ß‚‚ ’«∏Ë ©¬‹Áéœ ∑§Ù߸ „Ù „Ë Ÿ„Ë¥ ‚∑§ÃË Á∑§ ‹Ùª •Ê¡ ÷Ë ß‚ ’˝Ê¥« ∑‘§ ÁŒflÊŸ „Ò¥– ©‚Ÿ ÿ„ ©¬‹Áéœ •¬Ÿ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ë ªÈáÊflûÊÊ fl ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑‘§ ÁflEÊ‚ ‚ •Á¡¸Ã ∑§Ë „Ò– ∑§ß¸ Ã⁄U„ ∑‘§ ’˝Ê¥«Ù¥ ∑‘§ ©à¬ÊŒ ‚ ’Ê¡Ê⁄U ¬≈U ¬«∏ „Ò¥ ∞‚ ◊¥ •¬ŸË ‚Êπ ’ŸÊÿ fl ’øÊÿ ⁄UπŸÊ „Ë ‚’‚ ’?Ë ©¬‹Áéœ „Ò– ‚Ÿ˜ v~w~ ◊¥ •¬ŸË SÕʬŸÊ ∑‘§ ’ÊŒ ‚ „Ë ‹ªÊÃÊ⁄U ©ëø ªÈáÊflûÊÊÿÈQ§ ©à¬ÊŒ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ Ã∑§ ¬„È¥øÊŸ ∑§Ë ¬˝ÁÃ’hÃÊ Ÿ „Ë ’Ê’Ê ∑§Ù ∞∑§ ∞‚Ê ’˝Ê¥« ’ŸÊ ÁŒÿÊ „Ò Á¡‚∑§Ë ’⁄UÊ’⁄UË ÃÙ ŒÍ⁄U ∑§Ù߸ •Ê‚¬Ê‚ Ã∑§ Ÿ„Ë¥ »§≈U∑§ ¬ÊÿÊ– ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒÙ¥ Ÿ Œ‡Ê ◊¥ „Ë Ÿ„Ë¥ ÁflŒ‡ÊÙ¥ ◊¥ ÷Ë •¬ŸË ¡’Œ¸Sà ©¬ÁSÕÁà Œ¡¸ ∑§⁄UÊ߸ „Ò– ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒ øÊ„ fl„ ’Ê’Ê ¡ŒÊ¸ „Ù¥, ø≈UŸË „Ù¥, Á∑§flÊ◊ ÿÊ ß‹ÊÿøË– SflÊŒ fl ‚Ȫ¥œ ◊¥ ∑§Ù߸ ÷Ë Á∑§‚Ë ‚ ∑§◊Ã⁄U Ÿ„Ë¥– ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ù ÁŒflÊŸªË ∑§Ë „Œ Ã∑§ øÊ„Ÿ flÊ‹ Œ‡Ê ŒÈÁŸÿÊ ◊¥ ∑§⁄UÙ«∏Ù¥ ŒËflÊŸ „Ò¥–

40

∑§¥¬ŸË ß‚ Ãâÿ ‚ ÷‹Ë÷Ê¥Áà ¬Á⁄UÁøà „Ò ÿ„Ë ∑§Ê⁄UáÊ „Ò Á∑§ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑§Ë ¬‚¥Œ ∑§Ê πÊ‚ ÅÿÊ‹ ⁄UπÃ „È∞ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ë •Ê∑§·¸∑§ ¬ÒÁ∑§¥ª •ı⁄U ©Ÿ◊¥ ‚◊ÿ ‚◊ÿ ¬⁄U ’Œ‹Êfl Á∑§ÿ ¡ÊÃ „Ò¥– flÊSÃfl ◊¥ ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒ ¬⁄U¥¬⁄UÊ, ÁflEÊ‚ fl •ÊœÈÁŸ∑§ÃÊ ∑‘§ •jÈà Á◊üÊáÊ „Ò¥– ÿ„Ë ’Ê’Ê ∑§Ù ‚’‚ •Êª ’ŸÊ∞ ⁄UπÃÊ „Ò– √ÿʬÊ⁄U ’?ÊŸ ∑‘ § Á‹∞ ’ªÒ⁄U Á∑§‚Ë ŒÊ¥fl ¬ ¥ ø ∑§Ê ‚„Ê⁄UÊ Á‹∞ œ◊¸¬Ê‹ ¬˝◊ø¥Œ Á‹Á◊≈U« Ÿ Á‚»§¸ •¬ŸË ªÈáÊflûÊÊ ∑‘§ ’‹ ¬⁄U •¬ŸË ‚Êπ ’ŸÊ∞ ⁄UπË „Ò – ∑§¥¬ŸË Ÿ ∑§÷Ë ÷Ë ©à¬ÊŒÙ¥ ◊¥ Á◊‹Êfl≈U ÿÊ •¬Ÿ ‹Ê÷ ∑‘§ Á‹∞ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑‘§ ÁflEÊ‚ ∑§Ù Ÿ„Ë¥ ÃÙ«∏Ê „Ò– Ã¥’Ê∑§Í ©lÙª ∑‘§ Á¬ÃÊ◊„ ∑§„ ¡ÊŸ flÊ‹ üÊË ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë ∑‘ § ÁŒπÊÿ ⁄U Ê SÃ ‚ ¡⁄UÊ ÷Ë Á«ªŸÊ ¬˝’¥œŸ ∑§Ù •Ê¡ ÷Ë ◊¥¡Í⁄U Ÿ„Ë¥– ÿ„Ë

∑§Ê⁄UáÊ „Ò Á∑§ ∑§¥¬ŸË ∑§Ë ‚Êπ ¬⁄U •Ê¡ Ã∑§ ∑§Ù߸ •Ê¥ø Ÿ„Ë¥ •Ê߸– ÿ„ •¬Ÿ •Ê¬ ◊¥ •ŸÍ∆Ë Á◊‚Ê‹ „Ò– ’Ê’Ê ∑§Ë ß‚ ∑§Ê◊ÿÊ’Ë ∑‘§ ¬Ë¿ ©‚∑‘§ √ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§ ‚ʤÊËŒÊ⁄UÙ¥, ÁflÃ⁄U∑§Ù¥, ¿Ù≈U ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄UÙ¥ fl ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑‘§ •≈UÍ≈U ÁflEÊ‚ ∑§Ê „ÊÕ „Ò– ∑§¥¬ŸË ∑‘§ ‡Ê‹Ê∑§Ê ¬ÈL§· üÊË ‚àÿ¬Ê‹ ¡Ë ‚ ‹∑§⁄U •Ê¡ ß‚∑‘§ Ÿÿ ¬˝’¥œ∑§Ù¥ Ã∑§ ‚’Ÿ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑‘§ ÁflEÊ‚ ∑§Ù ∑§÷Ë ∆‚ Ÿ„Ë¥ ‹ªŸ ŒË– üÊD ‚ üÊD ‚Ê◊ª˝Ë ‚ ÿÈQ§ ©à¬ÊŒ ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ Ã∑§ ¬„È¥ø ß‚ ¬⁄U Áfl‡Ê· äÿÊŸ ⁄UπÊ ¡ÊÃÊ ⁄U„Ê „Ò– ∑§¥¬ŸË ∑‘§ ‚÷Ë ©à¬ÊŒ ◊‚‹Ÿ, ’Ê’Ê ¡ŒÊ¸, Ÿı⁄U% ø≈UŸË, ‚ÊœŸÊ ø≈UŸË, ÁŒ‹’„Ê⁄U ø≈UŸË, ¬˝◊ ø≈UŸË, Ÿı⁄U% Á∑§flÊ◊, ß‹ÊÿøË fl •ãÿ ‚÷Ë ∞∑§ ‚ ’«∏∑§⁄U ∞∑§ „Ò¥–

’Ê’Ê ÿÊŸË ¬⁄U¥¬⁄UÊ– ÿ„ ¬⁄U¥¬⁄UÊ „Ò ÁflEÊ‚ ∑§Ë– SflÊŒ ∑§Ë– ‚Ȫ¥œ ∑§Ë– ªÈáÊflûÊÊ ∑§Ë •ı⁄U ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑§Ë ‚¥ÃÈÁC ∑§Ë– ÿÊ ÿ„ ÷Ë ∑§„ ‚∑§Ã „Ò¥ Á∑§ SflÊŒ, ‚Ȫ¥œ fl ¬⁄U¥¬⁄UÊ ∑§Ê •jÈà Á◊üÊáÊ „Ò¥ ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒ– ’Ê’Ê ÿÊŸË œ◊¸ø¥Œ ¬˝◊ø¥Œ Á‹Á◊≈U« ∑§Ê ≈˛«◊Ê∑§¸– vy •ªSà ∑§Ù ∑§¥¬ŸË •¬ŸË SÕʬŸÊ ∑‘§ }z fl‚¥Ã ¬Í⁄U ∑§⁄U }{fl¥ ‚Ê‹ ◊¥ ¬˝fl‡Ê ∑§⁄U ⁄U„Ë „Ò– ߟ ªÈ¡⁄U }z ‚Ê‹Ù¥ ◊¥ ’Ê’Ê ŸÊ◊ ∑§Ê ÿ„ Ÿã„Ê ¬ıœÊ •Ê¡ ∞∑§ Áfl‡ÊÊ‹ fl≈UflÎˇÊ ∑§Ê M§¬ ‹ øÈ∑§Ê „Ò– Á¡‚∑§Ë ‡ÊËË ¿ÊÿÊ ◊¥ „¡Ê⁄UÙ¥ ¬Á⁄UflÊ⁄U »§‹ »§Í‹ ⁄U„ „Ò¥– •ª⁄U ÿ„ Ÿã„Ê ¬ıœÊ Áfl‡ÊÊ‹ fl≈UflÎˇÊ ◊¥ ¬Á⁄UflÁøà „È•Ê „Ò ÃÙ ÁŸpÿ „Ë ÿ„ •Õ∑§ ¬Á⁄UüÊ◊, ‹ªŸ fl ∑§«∏Ë Ã¬SÿÊ ∑§Ê ¬˝Áû§‹ „Ò– ’Ê’Ê ¡ŒÊ¸ ‚ ‡ÊÈM§ „È•Ê ÿ„ ‚»§⁄U •Ê¡ œ◊¸¬Ê‹ ¬˝◊ø¥Œ Á‹Á◊≈U« ∑‘§ M§◊¥ Œ‡Ê-ŒÈÁŸÿÊ ◊¥ •¬ŸË ‚»§‹ÃÊ ∑§Ê ¬⁄Uø◊ ‹„⁄UÊ ⁄U„Ê „Ò– Œ‡Ê ∑‘§ „⁄U ªÊ¥fl, „⁄U ª‹Ë ◊¥ ß‚∑§Ë ¬Ò∆ ÿ„ ‚ÊÁ’à ∑§⁄UŸ ∑‘§ Á‹∞ ∑§Ê»§Ë „Ò Á∑§ •ª⁄U ∑§Ù߸ ÷Ë ∑§Ê◊ ¬Í⁄UË ‹ªŸ fl ߸◊ÊŸŒÊ⁄UË ‚ Á∑§ÿÊ ¡Êÿ ÃÙ fl„ ¡ÊÿÊ Ÿ„Ë¥ ¡ÊÃË– ß‚Ë ’Êà ∑§Ù ⁄UπÊ¥Á∑§Ã ∑§⁄UÃË „Ò œ◊¸¬Ê‹ ¬˝◊ø¥Œ Á‹Á◊≈U« ∑§Ë ‚Ãà ‚»§‹ÃÊ– Á¬¿‹ }z fl·Ù¥¸ ‚ ø‹ ⁄U„Ê ‚»§‹ÃÊ ∑§Ê •Ÿfl⁄Uà ‚»§⁄U „⁄U ÁŒŸ ŸÿÊ ◊È∑§Ê◊ „ÊÁ‚‹ ∑§⁄UÃÊ ¡Ê ⁄U„Ê „Ò– SflÃ¥òÊÃÊ ¬Ífl¸ ‚Ÿ˜ v~w~ ‚ ‡ÊÈM§ „È•Ê ‚»§‹ÃÊ ∑§Ê Á‚‹Á‚‹Ê ’ŒSÃÍ⁄U •Ê¡ Ã∑§ ¡Ê⁄UË „Ò– ÿ„ ‚»§‹ÃÊ Ÿ Á‚»§¸ ¡Ê⁄UË „Ò ’ÁÀ∑§ ⁄UÙ¡ ’ ⁄UÙ¡ ß‚◊¥ øÊ⁄U øÊ¥Œ ‹ªÃ ¡Ê ⁄U„ „Ò¥– ’Ê’Ê ’˝Ê¥« ∑‘§ Ã¥’Ê∑§Í, ¡ŒÊ¸, Á∑§flÊ◊, ◊Ê©Õ »˝§‡ÊŸ⁄U •ı⁄U ø≈UŸË •ÊÁŒ ∑§Ë ‹Ù∑§Á¬˝ÿÃÊ Œ‡Ê ∑§Ë ‚Ë◊Ê∞¥ ‹Ê¥ÉÊÃ „È∞ ‚ÈŒÍ⁄U ‚Êà ‚◊È¥Œ⁄U ¬Ê⁄U Ã∑§ ¡Ê ¬„È¥øË „Ò– •Ê¡ ß‚∑‘§ ∑§Œ˝ŒÊŸ ÁflE ∑‘§ ∑§ÙŸ ∑§ÙŸ ◊¥ ◊ı¡ÍŒ „Ò¥– ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒ •ª⁄U ŒÈÁŸÿÊ ÷⁄U ◊¥ ¬˝Á‚Áh ¬ÊŸ ∑‘§ ‚ÊÕ „Ë ‚»§‹ÃÊ ∑‘§ ¤Ê¥« ªÊ«∏ ⁄U„ „Ò¥ ÃÙ ß‚∑‘§ ¬Ë¿ πÊ‚ fl¡„ ÷Ë „Ò– ’Ê’Ê ‚◊Í„ „◊‡ÊÊ ‚ „Ë ªÈáÊflûÊÊ ¬⁄U Áfl‡Ê· äÿÊŸ ŒÃÊ ⁄U„Ê „Ò– •¬Ÿ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ë ªÈáÊflûÊÊ ‚ Á∑§‚Ë ¬˝∑§Ê⁄U ∑§Ê ‚◊¤ÊıÃÊ Ÿ ∑§⁄UŸ ¬⁄U •Á«ª ⁄U„Ÿ ∑§Ë ¬⁄U¥¬⁄UÊ Ÿ „Ë •Ê¡ ©‚ ß‚ ◊È∑§Ê◊ ¬⁄U ¬„È¥øÊÿÊ „Ò– ß‚◊¥ ∑§Ù߸ ‡Ê∑§ Ÿ„Ë¥ Á∑§ ’Ê’Ê ∑§Ù ß‚ ’È‹¥ŒË ¬⁄U ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑‘§ ÁflEÊ‚ fl ©à¬ÊŒ ∑§Ë ªÈáÊflûÊÊ Ÿ ¬„È¥øÊÿÊ „Ò– ∑§¥¬ŸË Ÿ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë ¬‚¥Œ ∑§Ê πÊ‚ ÅÿÊ‹ ⁄UπŸÊ •¬ŸÊ œ◊¸ •ı⁄U ߸◊ÊŸ ◊ÊŸÊ „Ò– ‚ø ∑§„¥ ÃÙ ’Ê’Ê •Ê¡ ¬˝ÃË∑§ ’Ÿ ªÿÊ „Ò ªÈáÊflûÊÊ •ı⁄U üÊD ¬⁄U¥¬⁄UÊ ∑§Ë– ÿ„ ¬⁄U¥¬⁄UÊ „Ò ÁflEÊ‚ ∑§Ë– SflÊŒ ∑§Ë– ‚Ȫ¥œ ∑§Ë– ªÈáÊflûÊÊ ∑§Ë •ı⁄U ©¬÷ÙQ§Ê•Ù¥ ∑§Ë ‚¥ÃÈÁC ∑§Ë– ‹Ùª ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒ ¬⁄U •Ê¥π ◊Í¥Œ∑§⁄U ÷⁄UÙ‚Ê ∑§⁄UÃ „Ò¥– ÿ„Ê¥ Ã∑§ Á∑§ SflÊŒ fl ‚Ȫ¥œ ∑‘§ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ‚ ¡È«∏ ‹Ùª ÷Ë ¬˝ÁÃS¬œÊ¸ ∑‘§ ’Êfl¡ÍŒ ’Ê’Ê ∑§Ù •¬ŸÊ •ÊŒ‡Ê¸ ◊ÊŸÃ „Ò¥– ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒÙ¥ Ÿ ÿ„ ÷⁄UÙ‚Ê ¡ËÃÊ „Ò •¬ŸË ∑§«∏Ë ◊„ŸÃ ‚– œ◊¸¬Ê‹ ¬˝◊ø¥Œ Á‹Á◊≈U« ∑‘§ ߟ ÁflE ¬˝Á‚h ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ë ’Œı‹Ã •Ê¡ ∑§¥¬ŸË •ãÿ ˇÊòÊÙ¥ ◊¥ ÷Ë •¬Ÿ ∑§Œ◊ ’«∏Ê øÈ∑§Ë „Ò–

Mh ,l fo'ks"k

©ÎæãÚU‡æ ãñ

ÕæÕæ, ØæÙè ÂÚU´ÂÚUæ, çßEæâ ß ¥æÏéçÙ·¤Ìæ ·¤æ ¥jéÌ çןæ‡æ

41

jkT;ksa ls

âæ¢âÎô¢ ·¤ô ç×Üè S×ôç·¢¤» ·ð¤ çÜ° Á»ã

‚¥‚Œ ÷flŸ ∑‘§ ÷ËÃ⁄U S◊ÙÁ∑§¥ª ∑§⁄UŸ flÊ‹ ‚Ê¥‚ŒÙ¥ ∑§Ù Á‚ª⁄U≈U ¬ËŸ ∑‘§ Á‹∞ πÊ‚ ¡ª„ ŒŸ ¬⁄U Ãê’Ê∑ͧ Áfl⁄UÙœË ‚¢SÕÊ•Ù¢ Ÿ Áfl⁄UÙœ ‡ÊÈM§ ∑§⁄U ÁŒÿÊ „Ò– Ãê’Ê∑§Í ‚flŸ ∑‘§ Áπ‹Ê» ∑§Ê◊ ∑§⁄UŸ flÊ‹Ë ∞∑§ ‚¢SÕÊ Ÿ ‹Ù∑§‚÷Ê S¬Ë∑§⁄U ∑§Ù Á‹πÊ „Ò Á∑§ ‚¥‚Œ mÊ⁄UÊ ‹ÊªÍ Á∑§ÿÊ ªÿÊ Ãê’Ê∑§Í Áfl⁄UÙœË ∑§ÊŸÍŸ ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ‚¥‚Œ ÷flŸ •¬Ÿ •Ê¬ ◊¥ ¬Áé‹∑§ å‹‚ ∑‘§ ŒÊÿ⁄U ◊¥ •ÊÃÊ „Ò, ß‚Á‹∞ ÿ„Ê¥ ‚Ê¥‚ŒÙ¥ ∑§Ù Á‚ª⁄U≈U ¬ËŸ ∑§Ë ß¡Ê¡Ã ŒŸÊ ß‚ ∑§ÊŸÍŸ ∑§Ê ©À‹ÉÊŸ „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ •ÄU≈UÍ’⁄U wÆÆ} ∑‘§ ’ÊŒ ‚ ¬Áé‹∑§ å‹‚ ¬⁄U Á‚ª⁄U≈U ¬ËŸ ¬⁄U ⁄UÙ∑§ „Ò– ∑§„Ê ¡Ê ⁄U„Ê „Ò Á∑§ ‚Ê¥‚ŒÙ¥ ∑‘§ ∞∑§ ‚◊Í„ Ÿ ‹Ù∑§‚÷Ê S¬Ë∑§⁄U ‚ ‚¥‚Œ ÷flŸ ∑‘§ ¬Á⁄U‚⁄U ◊¥ ‚Ê¥‚ŒÙ¥ ∑‘§ Á‹∞ Á‚ª⁄U≈U ¬ËŸ ∑‘§ Á‹∞ •‹ª ‚ ¡ª„ ÁŸœÊ¸Á⁄Uà ∑§Ë ◊Ê¥ª ∑§Ë ÕË– ∞‚ ‚Ê¥‚ŒÙ¥ ∑§Ë ÅflÊÁ„‡Ê „Ê‹ „Ë ◊¥ ©‚ flQ§ ¬Í⁄UË ∑§⁄U ŒË ªß¸ ¡’ ‚¥≈˛‹ „ÊÚ‹ ◊¥ flÁ≈U¥ª ‹Ê©¥¡ ∑§Ù ß‚∑‘§ Á‹∞ ◊È∑§⁄U¸⁄U ∑§⁄U ÁŒÿÊ ªÿÊ– •’ ∑ȧ¿ ‚¢SÕÊ∞¢ ß‚∑§ Áfl⁄Ùœ ◊¢ ©Ã⁄ ¬«∏UË „Ò¢– äÿÊŸ ⁄„ Á∑§ •¢’Í ◊ÁáÊ⁄Ê◊ŒÊ‚ ∑§ SflÊSâÿ ◊¢òÊË ⁄„Ã „È∞ ŸÙ S◊ÙÁ∑¢§ª ∑§Ê ÁŸÿ◊ ’ŸÊ ÕÊ– ¬Ífl¸ ∑§Ê¢ª˝‚ ‚Ê¢‚Œ ŸflËŸ Á¡¢Œ‹ Ÿ ÷Ë ß‚ ◊Èg ∑§Ù ¡Ù⁄ ‡ÊÙ⁄ ‚ ©∆ÊÿÊ ÕÊ– ß‚∑§ ’ÊŒ ‚ ‚Ê¢‚ŒÙ¢ •ı⁄ ¬òÊ∑§Ê⁄Ù¢ Ÿ ‚¢‚Œ ÷flŸ ¬Á⁄‚⁄ ◊¢ Á‚ª⁄≈ ¬ËŸÊ ’¢Œ ∑§⁄ ÁŒÿÊ ÕÊ– ß‚ ÁŸÿ◊ ∑§ ’ŸŸ ∑§ ’ÊŒ ©Ÿ Ã◊Ê◊ ‚Ê¢‚ŒÙ¢ ∑§Ù ÁŒÄ∑§Ã „ÙŸ ‹ªË ¡Ù S◊ÙÁ∑¢§ª ∑§ •ÊŒË „Ò¢– ÿ„Ë ∑§Ê⁄áÊ „Ò Á∑§ ©ã„Ù¢Ÿ S¬Ë∑§⁄ ‚ ß‚∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ß¡Ê¡Ã ◊Ê¢ªË– ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ ‚¢‚Œ ÷flŸ ◊¢ ‚¢≈˛‹ „Ê‹ fl„ ¡ª„ „Ò, ¡„Ê¢ ‚Ê¢‚ŒªáÊ •Ê ∑§⁄ ’Ò∆Ã „Ò¢– ÿ„Ë¥§øÊÿ, ∑§Ê»§Ë •ı⁄ ª¬‡Ê¬ ÷Ë „ÙÃË „Ò– ß‚ ◊ı∑§ ¬⁄ ¡’ ©ã„¢ Ë’ ‹ªÃË ÕË ÃÙ Á‚ª⁄≈ ¬ËŸ ∑§Ë ¡ª„ Ÿ„Ë¥§ Á◊‹ÃË ÕË– ©Ÿ∑§Ë ß‚Ë ÁŒÄ∑§Ã ∑§Ù ŒπÃ „È∞ ‚¢≈˛‹ „Ê‹ ∑§ flÁ≈¢ª ‹Ê©¢¡ ◊¢ S◊ÙÁ∑¢§ª ∑§Ë ß¡Ê¡Ã Œ ŒË ªß¸– flÒ‚ ¬„‹ ÷Ë ‚¢≈˛‹ „Ê‹ ∑§ ’ª‹ ◊¢ S◊ÙÁ∑¢§ª ¡ÙŸ ’ŸÊÿÊ ªÿÊ ÕÊ–

×ãæÚæcÅþ ×ð¢ ÂýçÌÕ¢Ï ·¤è ¥ßçÏ v ßáü ·ð¤ çÜ° çÈ¤Ú ÕÉ¸è ‹ÊπÙ¢ ª⁄Ë’ ¬ÊŸflÊ‹Ù¢ ∑§Ë ⁄Ù¡Ë ⁄Ù≈Ë ∑§Ë ¬⁄flÊ„ Á∑§∞ Á’ŸÊ ◊„⁄Êc≈˛ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ∞∑ ’Ê⁄ Á»§⁄ â’Ê∑ͧ, ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê, π⁄ʸ, ◊ÊflÊ •ı⁄ ‚Ȫ¢ÁœÃ ‚ȬÊ⁄Ë ¬⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ë ‚Ë◊Ê ∞∑§ fl·¸ fl·¸ ∑§ Á‹∞ ’…∏Ê ŒË „Ò– ÁflœÊŸ‚÷Ê ◊¢ ÿ„ ÉÊÙ·áÊÊ Sfl¢ÿ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË Œfl¥Œ˝ » «áÊflË‚ Ÿ ∑§Ë– Á¬¿‹ ‚Ê‹ ‹ªÊ∞ ª∞ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ë •flÁœ wÆ ¡È‹Ê߸ ∑§Ù πà◊ „Ù ⁄U„Ë ÕË– ⁄ÊÖÿ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ ß‚ »Ò§‚‹ ‚ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ •ı⁄ â’Ê∑ͧ fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ©lÙª ‚ ¡È«∏ ‹ÙªÙ¢ ◊¢ ª„⁄Ë ÁŸ⁄ʇÊÊ „Ò– ©ã„¢ ©ê◊ËŒ ÕË Á∑§ ⁄ÊÖÿ ◊¢ Ÿß¸ ‚⁄∑§Ê⁄ ’ŸŸ ∑§ ’ÊŒ ß‚ fl·¸ ©ã„¢ ∑§Ù߸ ⁄Ê„Ã ¡M§⁄ Á◊‹ªË, ‹Á∑§Ÿ ŸÃË¡Ê ∆Ë∑§ ß‚∑§ ©‹≈ ÁŸ∑§‹Ê– ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ∑§ ∑§ß¸ ’«∏U √ÿfl‚ÊÿË ◊„Ê⁄Êc≈˛ ‚ „Ë ‚¢’¢œ ⁄πÃ „Ò¢– fl •¬ŸÊ ©à¬ÊŒ •¬Ÿ „Ë ⁄ÊÖÿ ◊¢ Ÿ„Ë¥§ ’ø ‚∑§Ã „Ò¢– fl •¬ŸÊ ∑§Ê⁄Ù’Ê⁄ •ãÿ ⁄ÊÖÿÙ¢ ◊¢ ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ Ã◊Ê◊ ∑§Ê⁄Ù’ÊÁ⁄ÿÙ¢ •ı⁄ ¬ÊŸ ∑§ √ÿfl‚Êÿ ‚ ¡È«∏ ‹ÙªÙ¢ Ÿ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄ ‚ ªÈ„Ê⁄ ‹ªÊ߸ ÕË, •’ ¬˝ÁÃ’¢œ „≈Ê Á‹ÿÊ ¡Ê∞, ‹Á∑§Ÿ ©Ÿ∑§Ë ∑§Ù߸ ‚ÈŸflÊ߸ Ÿ„Ë¥§ „È߸– „Ê‹Ê¢Á∑§ ∑ȧ¿ ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ß‚ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ë ∑§Êÿ¸flÊ߸ ‚ ‚⁄∑§Ê⁄Ë π¡ÊŸ ∑§Ù Á‚»¸§ ŸÈ∑§‚ÊŸ „Ë „Ù ⁄„Ê „Ò– ŒÍ‚⁄ Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ∑§Ë ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ÷⁄◊Ê⁄ „Ò– •Ê∞ ÁŒŸ ¿Ê¬Ê◊Ê⁄Ë ◊¢ ŸÄ∑§Ê‹ ¬∑§«∏U ÷Ë ¡ÊÃ „Ò¢– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ÿ„ ‚’∑ȧ¿ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§ ∑§Ê⁄áÊ „Ë „Ù ⁄„Ê „Ò– ∑§ÊŸÍŸË M§¬ ‚ ∑§Ê◊ ∑§⁄Ÿ flÊ‹Ë ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§ „ÊÕ ’Ê¢œ ÁŒ∞ ª∞ „Ò¢, Á¡‚∑§ ø‹Ã Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ∑§Ê ªÙ⁄πœ¢œÊ ¡Ù⁄Ù¢ ¬⁄ ø‹ ⁄„Ê „Ò– ‚⁄∑§Ê⁄Ë Áfl÷ʪ fl ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ ß‚ ⁄Ù∑§Ÿ ◊¢ ŸÊ∑§Ê◊ ⁄„ „Ò– ÿÁŒ ¬˝ÁÃ’¢œ Ÿ„Ë¥§‹ªÊÿÊ ªÿÊ „ÙÃÊ ÃÙ ∑§ÊŸÍŸË M§¬ ‚ ∑§Ê◊ ∑§⁄Ÿ •ı⁄ ÁŸœÊ¸Á⁄à ◊ʬŒ¢« •¬ŸÊŸ flÊ‹Ë ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ •¬Ÿ ©à¬ÊŒ ’øÃË ⁄„ÃË¥– ÿÁŒ •ë¿Ë ªÈáÊflûÊÊ flÊ‹Ê ◊Ê‹ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù Á◊‹ÃÊ ⁄„ÃÊ– ∑§◊ ‚ ∑§◊ ß‚ πÃ⁄ŸÊ∑§ Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ‚ ÃÙ ’øà ⁄„ÃË– ∑ȧ¿ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ÃÙ ÿ„Ê¢ Ã∑§ ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ÿÁŒ ß‚ Ã⁄„ ∑§Ë ∑§Êÿ¸flÊ߸ „ÙÃË ⁄„Ë ÃÙ ‚„Ë Ã⁄Ë∑§ ‚ ∑§Ê◊ ∑§⁄Ÿ flÊ‹ ‹Ùª Á∑§ŸÊ⁄ ¡M§⁄ ‹ª ¡Ê∞¢ª, ‹Á∑§Ÿ ŸÄ∑§Ê‹Ù¢ ∑§ ø‹Ã ÿ„ œÊ¢œÊ ’¢Œ „ÙŸ flÊ‹Ê Ÿ„Ë¥§ „Ò– ß‚∑§Ê ¡ËÃÊ ¡ÊªÃÊ ©ŒÊ„⁄áÊ ÿ„ „Ò Á∑§ ∑§ß¸ fl·Ù¸¢ Ã∑§ ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ª ⁄„Ÿ ∑§ ’Êfl¡ÍŒ Ÿ∑§‹Ë ∑§Ê⁄πÊŸ fl ÃS∑§⁄Ë ∑§Ê ◊Ê‹ ’⁄Ê◊Œ „Ù ⁄„Ê „Ò– ŒÍ‚⁄Ë •„◊ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ‹ÙªÙ¢ ∑§ SflÊSâÿ ∑§Ê „flÊ‹Ê ŒÃ „È∞ ÿ„ ⁄Ù∑§ ‹ªÊ߸ „Ò, ‹Á∑§Ÿ Á‚ª⁄≈ ∑§Ù πÈ‹Ë ¿Í≈ Á◊‹Ë „È߸ „Ò– ß‚‚ ‹ÙªÙ¢ ◊¢ •‚¢ÃÙ· ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„Ê „Ò, ÄÿÙ¢Á∑§ â’Ê∑ͧ ∑§Ù ‹∑§⁄ •‹ª-•‹ª ◊ʬŒ¢« •¬ŸÊ∞ ¡Ê ⁄„ „Ò¢–

42

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

jkT;ksa ls

çÕãæÚU ×ð´ »éÅU¹ð ·¤è çÕ·ý¤è ÂÚU ÚUô·¤ ãÅUæÙð âð âéÂýè× ·¤ôÅUü ·¤æ §Ù·¤æÚU ‚Ȭ˝Ë◊ ∑§Ù≈U¸ Ÿ Á’„Ê⁄U ◊¥ ªÈ≈UπÊ-¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ∑§Ë Á’∑˝§Ë ¬⁄U ¬Íáʸ ¬Ê’¥ŒË ‹ªÊŸ ∑‘§ Á’„Ê⁄U ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑‘§ •ÊŒ‡Ê ∑§Ù ’⁄U∑§⁄UÊ⁄U ⁄UπÃ „È∞ ¬≈UŸÊ „Ê߸∑§Ù≈U¸ ∑‘§ ÁŸáʸÿ ¬⁄U ‹ªÊ߸ ⁄UÙ∑§ ∑§Ù „≈UÊŸ ‚ ߟ∑§Ê⁄U ∑§⁄U ÁŒÿÊ– ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê •ı⁄U ¡ŒÊ¸ ©à¬ÊŒ∑§Ù¥ Ÿ ß‚ ⁄UÙ∑§ ∑§Ù „≈UÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ¬È⁄U¡Ù⁄U ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê ∑§Ë ‹Á∑§Ÿ ∑§Ù≈U¸ Ÿ ©ã„ ∆È∑§⁄UÊ ÁŒÿÊ– ◊ÈÅÿ ãÿÊÿÊœË‡Ê ¡ÁS≈U‚ ∞ø∞‹ ŒûÊÍ ∑§Ë ¬Ë∆ Ÿ | ¡È‹Ê߸ ∑§Ù ÿ„ •ÊŒ‡Ê ŒÃ „È∞ ¡ŒÊ¸ ©à¬ÊŒ∑§Ù¥ ∑‘§ ß‚ •Êª˝„ ∑§Ù ∆È∑§⁄UÊ ÁŒÿÊ Á∑§ ß‚ ◊Ê◊‹ ∑§Ë ¡ÀŒ ‚ÈŸflÊ߸ ∑§Ë ¡Ê∞– ¡ŒÊ¸ ©à¬ÊŒ∑§Ù¥ ∑§Ë •Ù⁄U ‚ flÁ⁄UD •ÁœflÄÃÊ ⁄UÊ¡Ëfl œflŸ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ „◊Ê⁄U ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ’’ʸŒ „Ù ⁄U„ „Ò¥ •ı⁄U ÿÁŒ ¡ÀŒ ‚ÈŸflÊ߸ Ÿ ∑§Ë ªß¸ ÃÙ { Ÿfl¥’⁄U ‚ ‚’ ∑§È¿ ’’ʸŒ „Ù ¡Ê∞ªÊ– ¬˝ÁÃ’¥œ ∑‘§ ‹ÊªÍ „ÙŸ ∑§Ë ÁÃÁÕ { Ÿfl¥’⁄U „Ò– ß‚ ¬⁄U ∑§Ù≈U¸ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ „◊ ß‚ ◊Ê◊‹ ∑§Ù ¡ÀŒ Ÿ„Ë¥ ‚ÈŸ ‚∑§Ã ÄUÿÙ¥Á∑§ •ŒÊ‹Ã ∑§Ë ‚ÍøË »È§‹ „Ò– •Ê¬ ÉÊ’⁄UÊßÿ ◊à ¡’ Ã∑§ ◊ÊŸfl ‚◊Ê¡ ◊ı¡ÍŒ „Ò ¡ŒÊ¸ ’’ʸŒ Ÿ„Ë¥ „Ù ‚∑§ÃÊ– „Ê‹Ê¥Á∑§ ’ÊŒ ◊¥ ∑§Ù≈U¸ ß‚ ◊Ê◊‹ ∑§Ù 6 •ÄÃÍ’⁄U ∑§Ù ‚ÈŸŸ ∑‘§ Á‹∞ ÃÒÿÊ⁄U „Ù ªÿÊ– ß‚‚ ¬Ífl¸ } ◊߸ ∑§Ù ‚flÙ¸ëø •ŒÊ‹Ã Ÿ Á’„Ê⁄U ◊¥ ªÈ≈UπÊ Á’∑˝§Ë ¬⁄U ‚ ¬Ê¥’ŒË „≈UÊŸ ∑‘§ •ÊŒ‡Ê ¬⁄U ⁄UÙ∑§ ‹ªÊ ŒË ÕË •ı⁄U ¡ŒÊ¸ ÁŸ◊ÊÃʸ•Ù¥ ∑§Ù ŸÙÁ≈U‚ ¡Ê⁄UË Á∑§ÿÊ ÕÊ– ‚flÙ¸ëø •ŒÊ‹Ã ∑‘§ ß‚ •ÊŒ‡Ê ‚ •’ ⁄UÊíÿ ◊¥ ‚÷Ë œÍ◊˝⁄UÁ„à å’Ê∑§Í ¬ŒÊÕÙ¥¸ ¡ŒÊ¸, ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê, ‚Ȫ¥ÁœÃ ‚ȬÊ⁄UË •ı⁄U ‚Ȫ¥ÁœÃ Ã¥’Ê∑§Í ∑§Ë Á’∑˝§Ë ¬⁄U ⁄UÙ∑§ ‹ªÊŸ ∑§Ê ⁄UÊSÃÊ ‚Ê»§ „Ù ªÿÊ „Ò– ⁄UÊíÿ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ë •Ù⁄U ‚ flÁ⁄UD •ÁœflÄÃÊ ŸÊª¥Œ˝ ⁄UÊÿ •ı⁄U ‚◊Ë⁄U•‹Ë πÊŸ Ÿ ’„‚ ∑§Ë– ©ã„Ù¥Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ªÈ≈Uπ ∑§Ë Á’∑˝§Ë ‹ª÷ª ¬Í⁄U Œ‡Ê ◊¥ ’¥Œ ∑§⁄U ŒË ªß¸ •ı⁄U ß‚∑§Ê SflÊSâÿ ¬⁄U ’È⁄UÊ •‚⁄U ¬«∏ÃÊ „Ò– ß‚ ¬⁄U ‚ ¬˝ÁÃ’¥œ „≈UÊÿÊ Ÿ„Ë¥ ¡ÊŸÊ øÊÁ„∞– ªı⁄UË’ „Ò Á∑§ Á’„Ê⁄U ‚⁄U∑§Ê⁄U Ÿ ªÈ≈Uπ ∑§Ù »Í§« ‚çU≈UË ∞ÄU≈U ∑‘§ •œËŸ ◊ÊŸÃ „È∞ SflÊSâÿ ∑‘§ Á‹∞ πÃ⁄U ∑§Ù ŒπÃ Ÿfl¥’⁄U wÆvy ◊¥ ß‚∑§Ë Á’∑˝§Ë ¬⁄U ¬Íáʸ ⁄UÙ∑§ ‹ªÊ ŒË ÕË– ‹Á∑§Ÿ Ã¥’Ê∑ͧ§ÁŸ◊ÊÃʸ•Ù¥ Ÿ ß‚ „Ê߸∑§Ù≈U¸ ◊¥ øÈŸıÃË ŒË Á¡‚∑‘§ ’ÊŒ „Ê߸∑§Ù≈U¸ Ÿ ß‚ •ÊŒ‡Ê ¬⁄U •¥ÃÁ⁄U◊ ⁄UÙ∑§ ‹ªÊ ŒË–

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

43

fofo/k

¥æ§üÅèâè ·¤æ ×éÙæȤæ Õɸæ- ÁèÂè¥æ§ü ·¤æ ƒæÅæ

¡ÍŸ ◊¢ ‚◊Êåà ÁÃ◊Ê„Ë ◊¥ •Ê߸≈UË‚Ë ∑§Ê ◊ÈŸÊ» Ê x.{ » Ë‚ŒË ’…∏∑§⁄U ww{z ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ „Ù ªÿÊ, ¡’Á∑§ ªÊ«»˝ Á»§Á‹å‚ ∑§Ê ‡ÊÈh ◊ÈŸÊ»§Ê xw »§Ë‚ŒË ‚ ÖÿÊŒÊ ÉÊ≈ ªÿÊ „Ò– ÁflûÊ fl·¸ wÆvz ∑§Ë ¬„‹Ë ÁÃ◊Ê„Ë ◊¥ •Ê߸≈UË‚Ë ∑§Ê ◊ÈŸÊ» Ê wv}{.y ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ⁄U„Ê ÕÊ, ‹Á∑§Ÿ ÁflûÊ fl·¸ wÆv{ ∑§Ë ¬„‹Ë ÁÃ◊Ê„Ë ◊¥ •Ê߸≈UË‚Ë ∑§Ë •Êÿ |.v » Ë‚ŒË ÉÊ≈U∑§⁄U }z}} ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ „Ù ªß¸ „Ò– ÁflûÊ fl·¸ wÆvz ∑§Ë ¬„‹Ë ÁÃ◊Ê„Ë ◊¥ •Ê߸≈UË‚Ë ∑§Ë •Êÿ ~wy}.x ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ⁄U„Ë ÕË– •Ê߸≈UË‚Ë ∑‘§ ŸÃË¡Ù¥ ¬⁄U Áfl‡Ê·ôÊÙ¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ß‚ ÁÃ◊Ê„Ë ◊¥ ∞» ∞◊‚Ë¡Ë ‚ª◊¥≈U ‚ •ë¿ ¬˝Œ‡Ê¸Ÿ ∑§Ë ©ê◊ËŒ Ÿ„Ë¥ ÕË– •Ê߸≈UË‚Ë ‚ ŸÃË¡ ÷Ë ß‚Ë ©ê◊ËŒ ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ „Ë „Ò¥– Áfl‡Ê·ôÊÙ¢ ∑§§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ◊ÊÁ¡¸Ÿ ◊¢ •ë¿Ë ’…∏à ∑§ ø‹Ã ∑¢§¬ŸË ∑§ ‡Êÿ⁄Ù¢ ◊¢ Ã¡Ë •Ê߸ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ∞» ∞◊‚Ë¡Ë ‚ÄU≈U⁄U ¬⁄U •Êª Œ’Êfl ’ŸÊ ⁄U„ªÊ– ©œ⁄ Á‚ª⁄U≈U ’ŸÊŸ flÊ‹Ë ∑§¥¬ŸË ªÊÚ«»˝ Á» Á‹å‚ ߥÁ«ÿÊ (¡Ë¬Ë•Ê߸) ∑§Ê ∞∑§‹ ‡ÊÈh ‹Ê÷ ¡ÍŸ ◊¥ ‚◊Ê# ÁÃ◊Ê„Ë ◊¥ xw.~x » Ë‚ŒË ÉÊ≈U∑§⁄U zx.|} ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ⁄U„ ªÿÊ– ß‚‚ Á¬¿‹ ÁflûÊ fl·¸ ∑§Ë ‚◊ÊŸ ÁÃ◊Ê„Ë ◊¥ ∑§¥¬ŸË Ÿ }Æ.v~ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ∑§Ê ‡ÊÈh ‹Ê÷ •Á¡¸Ã Á∑§ÿÊ ÕÊ– ’Ë∞‚߸ ∑§Ù ÷¡Ë ‚ÍøŸÊ ◊¥ ∑§¥¬ŸË Ÿ ∑§„Ê „Ò Á∑§ •¬˝Ò‹-¡ÍŸ ÁÃ◊Ê„Ë ◊¥ ©‚∑§Ë ‡ÊÈh Á’∑˝§Ë vx.~} » Ë‚ŒË ÉÊ≈U∑§⁄U z}|.|v ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ⁄U„ ªß¸, ¡Ù ß‚‚ Á¬¿‹ ÁflûÊ fl·¸ ∑§Ë ‚◊ÊŸ ÁÃ◊Ê„Ë ◊¥ {} x.w~ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ÕË– ‚◊ˡÊʜ˟ ÁÃ◊Ê„Ë ∑‘§ Œı⁄UÊŸ ∑§¥¬ŸË ∑§Ê ∑§È‹ zv{.|v ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ⁄U„Ê ¡Ù ß‚‚ Á¬¿‹ ÁflûÊ fl·¸ ∑§Ë ‚◊ÊŸ ÁÃ◊Ê„Ë ∑‘§ z}y.Æ| ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ‚ vv.zx » Ë‚ŒË ∑§◊ „Ò– ß‚’Ëø •Ê߸≈UË‚Ë Ÿ •¬Ÿ ∞» ∞◊‚Ë¡Ë Á’¡Ÿ‚ ∑§Ê ⁄UÊ¡Sfl wÆxÆ Ã∑§ ∞∑§ ‹Êπ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬∞ ∑§⁄UŸ ∑§Ê ‹ˇÿ Ãÿ Á∑§ÿÊ „Ò– ∑§¥¬ŸË ∑‘§ øÿ⁄U◊ÒŸ Œfl‡fl⁄U Ÿ ∑§„Ê „Ò Á∑§ ∑§¥¬ŸË ß‚ ‚ª◊¥≈U ◊¥ •¬ŸË ©¬ÁSÕÁà ∑§Ù •ı⁄U ◊¡’Íà ∑§⁄UŸ ∑‘§ ‚ÊÕ „Ë ß‚∑§Ê ÁflSÃÊ⁄U ∑§⁄UªË– flø◊ÊŸ ◊¥ •Ê߸≈UË‚Ë ∑‘§ ∞» ∞◊‚Ë¡Ë Á’¡Ÿ‚ ∑§Ê ⁄UÊ¡Sfl ~ÆÆÆ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬∞ „Ò– ∑§¥¬ŸË ∑§Ë ‚Ê‹ÊŸÊ •Ê◊ ’Ò∆∑§ ◊¥ Œfl‡fl⁄U Ÿ ‡Êÿ⁄UœÊ⁄U∑§Ù¥ ‚ ∑§„Ê Á∑§ •ª‹ ∑§È¿ fl·Ù¥¸ ◊¥ Á¡Ÿ øË¡Ù¥ ∑§Ù ÷Ë ∞» ∞◊‚Ë¡Ë ◊¥ flªË¸∑§Îà Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò ©Ÿ ‚÷Ë ◊¥ ¬˝fl‡Ê ∑§⁄U¥ª– ©ã„Ù¥Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ∑§¥¬ŸË Ÿ wÆxÆ Ã∑§ ∑§¥¬ŸË Ÿ ∑‘§fl‹ ∞»∞◊‚Ë¡Ë Á’¡Ÿ‚ ∑§Ê ⁄UÊ¡Sfl v ‹Êπ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬∞ ∑§⁄UŸ ∑§Ê ‹ˇÿ ⁄UπÊ „Ò– Œfl‡fl⁄U Ÿ ∑§„Ê Á∑§ •Ê߸≈UË‚Ë ∑‘§fl‹ ’ÊÚ≈U◊‹Êߟ ª˝ÙÕ ¬ÊÕ ¬⁄U „Ë •Êª Ÿ„Ë¥ ’…∏ ⁄U„Ë „Ò, ’ÁÀ∑§ ÿ„ ≈UÊÚ¬‹Êߟ ¬⁄U ÷Ë ª˝ÙÕ „ÊÁ‚‹ ∑§⁄U ⁄U„Ë „Ò– Á‚ª⁄U≈U Á’¡Ÿ‚ ¬⁄U ©ã„Ù¥Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ⁄UÇÿÍ‹≈U⁄UË ÁŸÿ◊ Ã∑§¸‚¥ªÃ Ÿ„Ë¥ „Ò¥– ©ã„Ù¢Ÿ ÿ„ ¡ÊŸ∑§⁄ ∑§„Ê Á∑§ ©ã„¢ ÿ„ ¡ÊŸ∑§⁄U •Ê‡øÿ¸ „È•Ê Á∑§ ∑§È¿ ∞Ÿ¡Ë•Ù ÁflŒ‡ÊË Á‚ª⁄U≈U ∑§¥¬ÁŸÿÙ¥ ∑‘§ ∞¡¥≈U ∑‘§ Ãı⁄U ¬⁄U ∑§Ê◊ ∑§⁄U ⁄U„ „Ò¥ •ı⁄U fl Œ‡Ê ◊¥ Á‚ª⁄U≈U ∑§Ë S◊ªÁ‹¥ª ◊¥ ÷Ë ◊ŒŒ ∑§⁄U ⁄U„ „Ò¥– Á‚ª⁄U≈U ∑§Ë S◊ªÁ‹¥ª ’…∏ ⁄U„Ë „Ò, ¡’Á∑§ ∑§ÊŸÍŸË Á‚ª⁄U≈U ߥ«S≈˛Ë ∑§Ê ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ÉÊ≈U ⁄U„Ê „Ò, Á¡‚∑§Ë fl¡„ ‚ ÷Ê⁄UÃËÿ Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑§Ë •Êÿ ÉÊ≈U ⁄U„Ë „Ò– ©ã„Ù¥Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ∑‘§¥Œ˝ •ı⁄U ⁄UÊíÿ ‚⁄U∑§Ê⁄UÙ¥ ∑‘§ ‚ÊÕ ©Ÿ∑§Ë ’ÊÃøËà ø‹ ⁄U„Ë „Ò •ı⁄U •ª‹ ‚Ê‹ Ã∑§ ÁŸÿ◊Ù¥ ∑§Ù Ã∑§¸‚¥ªÃ ’ŸÊ∞ ¡ÊŸ ∑§Ë ©ê◊ËŒ „Ò– ßãflS≈U◊¥≈U ¬⁄U ©ã„Ù¥Ÿ ∑§„Ê Á∑§ •Ê߸≈UË‚Ë Ÿ ¬Áp◊ ’¥ªÊ‹ ◊¥ ŒÙ »Ò§ÄU≈U⁄UË ß¥» Ù≈U∑§ ‚¥≈U⁄U •ı⁄U ∞∑§ „Ù≈U‹ ∑‘§ ÁŸ◊ʸáÊ ¬⁄U xzÆÆ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬∞ ∑§Ê ÁŸfl‡Ê Á∑§ÿÊ „Ò– ß‚∑‘§ •‹ÊflÊ ∑§¥¬ŸË Ã‹¥ªÊŸÊ ¬¬⁄U Á◊‹ ∑§Ë ˇÊ◊ÃÊ ŒÙªÈŸË ∑§⁄UŸ ∑‘§ Á‹∞ {ÆÆÆ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬∞ ∑§Ê ÁŸfl‡Ê ∑§⁄U ⁄U„Ë „Ò– •Ê߸≈UË‚Ë Ÿ Œ‡Ê ◊¥ {z ¬˝Ù¡ÄU≈U ∑‘§ Á‹∞ wzÆÆÆ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬∞ ∑‘§ ÁŸfl‡Ê ∑§Ë ÿÙ¡ŸÊ ’ŸÊ߸ „Ò–

·ð¤âÚ ç×àæÙ ·¤ô ç×Üð ~® ·¤ÚôǸU ¡ê◊Í-∑§‡◊Ë⁄ ∑§ ∑§‚⁄ Á◊‡ÊŸ ∑§ Á‹∞ ~Æ ∑§⁄Ù«∏U M§¬∞ ∑§Ë ⁄ÊÁ‡Ê •Ê’¢Á≈à ∑§Ë ªß¸ „Ò– Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ◊ÈÅÿ ‚Áøfl ◊Ù„ê◊Œ ß∑§’Ê‹ πÊ¥« ∑§Ë •äÿˇÊÃÊ ◊¥ •Ê⁄U∑‘§flËflÊ߸ ∑‘§ Äà ⁄UÊíÿ SÃ⁄UËÿ ◊¥¡Í⁄UË ∑§◊≈UË Ÿ vzw.w~ ∑§⁄UÙ«∏ ∑§Ë ÁflûÊËÿ ÿÙ¡ŸÊ ∑§Ù ◊¥¡Í⁄UË ¬˝ŒÊŸ ∑§⁄U ŒË– ߟ◊¥ ‚Ê◊Êãÿ •flÿfl ∑‘§ Äà {w.w~ ∑§⁄UÙ«∏ •ı⁄U ∑‘§‚⁄U ⁄UÊC˛Ëÿ Á◊‡ÊŸ ∑‘§ Äà ~Æ ∑§⁄UÙ«∏ ∑§Ë ⁄UÊÁ‡Ê ‡ÊÊÁ◊‹ „Ò– üÊËŸª⁄U ◊¥ „È߸ ’Ò∆∑§ ◊¥ ◊ÈÅÿ ‚Áøfl Ÿ •Ê⁄U∑‘§flËflÊ߸ ∑§Ë ¬˝ªÁà ∑§Ë ‚◊ˡÊÊ ∑§⁄UÃ „È∞ ÿÙ¡ŸÊ ∑§Ù ‹ÊªÍ ∑§⁄UŸ ◊¥ •Ù⁄U ’„Ã⁄UË ‹ÊŸ ¬⁄U ¡Ù⁄U ÁŒÿÊ– ©ã„Ù¥Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ∑§ÎÁ· ÿÙ¡ŸÊ ∑§Ù ‹ÊªÍ ∑§⁄UŸ ◊¥ •Ù⁄U ’„Ã⁄UË ‹ÊŸ ¬⁄U ¡Ù⁄U ÁŒÿÊ– ©ã„Ù¥Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ∑§ÎÁ· ’ʪflÊŸË,ç‹Ù⁄UË∑§Àø⁄U, ‚⁄UË∑§Àø⁄U, ¬‡ÊÈ •ı⁄U ÷«∏ ¬Ê‹Ÿ, ◊¿‹Ë ¬Ê‹Ÿ •ÊÁŒ „⁄U ˇÊòÊ ◊¥ ‚ÈœÊ⁄U ∑§Ë ¡M§⁄Uà „Ò– ◊ÈÅÿ ‚Áøfl Ÿ ’ʪflÊŸË ˇÊòÊ ◊¥ ¡ê◊Í ‚¥÷ʪ ◊¥ ˇÊòÊ ∑§Ê ÁflSÃÊ⁄U ∑§⁄UŸ ¬⁄U ÷Ë ¡Ù⁄U ÁŒÿÊ– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ∑‘§‚⁄U ¡ê◊Í-∑§‡◊Ë⁄U ◊¥ ¬È‹flÊ◊Ê Á¡‹ ∑‘§ ¬¥¬Ù⁄U •ı⁄U ’«ªÊ◊ •ı⁄U Á∑§‡ÃflÊ«∏ Á¡‹Ù¥ ◊¥ ©ªÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ∑§È‹ ©à¬ÊŒŸ ◊¥ ¬¥¬Ù⁄U ∑§Ë ‹ª÷ª ~Æ » Ë‚ŒË Á„S‚ŒÊ⁄UË „Ò– ß‚∑§Ë πÃË ∑§⁄UË’ ww{ ªÊ¥flÙ¥ ◊¥ v{ÆÆÆ ¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§⁄UÃ „Ò– ¡ê◊Í-∑§‡◊Ë⁄U ◊¥ •Ê◊ Ãı⁄U ¬⁄U vz ≈UŸ ∑‘§‚⁄U ∑§Ê ©à¬ÊŒŸ „ÙÃÊ ÕÊ, ‹Á∑§Ÿ Á¬¿‹ ∑§ß¸ fl·Ù¥¸ ‚ ‹ªÊÃÊ⁄U ©à¬ÊŒŸ ÉÊ≈U ⁄U„Ê „Ò– ∑‘§‚⁄U ∑§Ë ’È•Ê߸ ∑§⁄UË’ xÆÆÆ „ÄU≈Uÿ⁄U ◊¥ „ÙÃË „Ò– ß‚∑§Ë πÃË ¡ÍŸ-¡È‹Ê߸ ◊¥ „ÙÃË „Ò •ı⁄U •ÄU≈UÍ’⁄U ∑‘§ •¥Ã ÿÊ Ÿfl¥’⁄U ∑‘§ ‡ÊÈL§•Êà ◊¥ ∑§≈UÊ߸ ∑§Ê ∑§Ê◊ ‡ÊÈL§ „Ù ¡ÊÃÊ „Ò– Ç‹Ù’‹ ◊Ê∑‘§¸≈U ◊¥ ÷Ê⁄UÃËÿ ∑‘§‚⁄U ©ëø ªÈáÊflûÊÊ ∑‘§ Á‹∞ ¡ÊŸÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ÷Ê⁄UÃ, ߸⁄UÊŸ •ı⁄U S¬Ÿ ¬˝◊Èπ ∑‘§‚⁄U ©à¬ÊŒ∑§ Œ‡Ê „Ò¥– Á¬¿‹ ‚Ê‹ •Ê߸ ’Ê…∏ ‚ ∑‘§‚⁄U ∑§Ë » ‚‹ ∑§Ù ÷Ê⁄UË ŸÈ∑§‚ÊŸ ¬„È¥øÊ ÕÊ– ÷Ê⁄Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ ∑§ ŒŒ¸ ‚ ∑§‚⁄ Á∑§‚ÊŸ •Ê¡ ÷Ë Ÿ„Ë¥§ ©’⁄ ‚∑§ „Ò¢– ß‚ ’’ʸŒË ∑§ ’ÊŒ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù ◊ŒŒ •ı⁄ ∑§‚⁄ ∑§Ë πÃË ∑§Ù ’…∏ÊflÊ ŒŸ ∑§Ê ÷⁄Ù‚Ê ÁŒÿÊ ÕÊ– •’ ∑§‚⁄ Á◊‡ÊŸ ∑§ Á‹∞ ~Æ ∑§⁄Ù«∏U M§¬∞ ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ ∑§Ë ªß¸ „Ò, „Ê‹Ê¢Á∑§ ∑§ß¸ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ÿ„ ∑§Ê»§Ë ∑§◊ „Ò– ∑§‚⁄ ∑§Ë πÃË ∑ ©¬⁄ Á¡ÃŸÊ äÿÊŸ ŒŸ ∑§Ë ¡M§⁄à „Ò, fl„ Ÿ„Ë¥§ ÁŒÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ŒÈÁŸÿÊ¢ ∑§Ê ‚’‚ ∑§Ë◊ÃË ◊‚Ê‹Ê ∑§„ ¡ÊŸ flÊ‹ ∑§‚⁄ ∑§ ©à¬ÊŒŸ ∑§Ù ’…∏ÊflÊ ÁŒÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò ÃÙ ß‚‚ Ÿ Á‚»¸§ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ’ÁÀ∑§ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù ÷Ë ⁄Ê¡Sfl ∑§Ê »§Ê∞ŒÊ „٪ʖ

44

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

fo'ks"k

âç¿˜æ ¿ðÌæßÙè ·ð¤ ×âÜð

â

’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ ÃSflË⁄Ù¢ flÊ‹Ë flÒœÊÁŸ∑§ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸ ∑§ ◊Ê◊‹ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ •÷Ë ∑§Ù߸ ÁŸáʸÿ Ÿ„Ë¢ Á‹ÿÊ „Ò– ÁflÁ÷㟠Á„S‚ŒÊ⁄Ù¢ (S≈∑§„ÙÀ«‚¸) mÊ⁄Ê ÁŒ∞ ª∞ ‚ȤÊÊflÙ¢ •äÿÿŸ ∑§Ê ∑§⁄Ÿ ∑§ ’ÊŒ ¡’ ‚¢‚Œ ∑§Ë •œËŸSÕ ÁŸÿ◊ ‚Á◊Áà •¬ŸË Á⁄¬Ù≈¸ ŒªË Ã’ ‚⁄∑§Ê⁄ ß‚ ¬⁄ •¬ŸÊ •¢ÁÃ◊ »Ò§‚‹Ê ‹ªË– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ Á‚ª⁄≈ fl Ã¥’Ê∑ͧ •ı⁄U •ãÿ Ã¥’Ê∑§Í ©à¬ÊŒ •ÁœÁŸÿ◊ wÆÆx ∑‘§ ¬˝ÊflœÊŸÙ¥ ∑‘§ ¬⁄UˡÊáÊ ∑‘§ Á‹∞ ß‚ ‚Á◊Áà ∑§Ê ª∆Ÿ Á∑§ÿÊ ÕÊ, Á¡‚ ⁄◊‡Ê ø¢Œ˝ ‚Á◊Áà ∑§Ë Á‚»§ÊÁ⁄‡ÊÙ¢ •äÿÿŸ ∑§Ê ∑§⁄ •¬ŸË Á⁄¬Ù≈¸ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù ‚ı¢¬ŸË ÕË– ⁄◊‡Ê ø¢Œ˝ ‚Á◊Áà Ÿ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ∑§ }z »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ ÃSflË⁄Ù¢ flÊ‹Ë flÒœÊÁŸ∑§ øÃÊflŸË •¢Á∑§Ã ∑§⁄Ÿ ‚◊à ∑§ß¸ ∞‚ ‚ȤÊÊfl ÁŒ∞ „Ò¢, Á¡‚∑§ zÆ »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ ÷Ë •◊‹ Á∑§ÿÊ ªÿÊ ÃÙ Œ‡Ê ∑§ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ù ÃÊ‹Ê ‹ª ¡Ê∞ªÊ– ŒÙ ◊Ê„ ¬„‹ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§ ◊‚‹ ¬⁄ ‚¢‚ŒËÿ ‚Á◊Áà ∑§ ¬˝◊Èπ ÁŒ‹Ë¬ ªÊ¢œË, ‚ŒSÿ ‡ÿÊ◊Ê ø⁄áÊ ªÈåÃÊ •ı⁄ Ã¡¬È⁄ ‚ ÷Ê¡¬Ê ‚Ê¥‚Œ ⁄UÊ◊ ¬˝‚ÊŒ ‡Ê◊ʸ Ÿ •¬ŸË ¬˝ÁÃÁ∑§˝ÿÊ √ÿÄà ∑§⁄Ã „È∞ ß‚ •√ÿfl„ÊÁ⁄∑§ ’ÃÊÿÊ ÃÙ Œ‡Ê ÷⁄ ◊¢ „¢ªÊ◊Ê π«∏Ê „Ù ªÿÊ– ß‚ ÁflflÊŒ ∑§ ’ÊŒ ‚Á◊Áà ÁflÁ÷㟠S≈∑§„ÙÀ«‚¸ ‚ ‚ȤÊÊfl ◊Ê¢ª Õ– ‚ÍòÊÙ¢ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ •Áœ∑§Ê¢‡Ê ‹ÙªÙ¢ Ÿ •¬ŸË ⁄Êÿ ‚Á◊Áà ∑§ ¬Ê‚ ÷¡ ŒË „Ò– ∑§ß¸ ∞Ÿ¡Ë•Ù fl SflÊSÕÿ ˇÊòÊ ‚ ¡È«∏U „È∞ ‚¢ª∆ŸÙ¢ fl √ÿÁÄÃÿÙ¢ Ÿ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸ ∑§Ë fl∑§Ê‹Ã ∑§Ë „Ò– fl„Ë¥§S◊∑§‹‚ ≈Ù’Ò∑§Ù ∞‚ÙÁ‚∞‡ÊŸ Ÿ •¬Ÿ ‚ȤÊÊfl ◊¢ ∑§„Ê „Ò Á∑§ ÿ„ √ÿfl„ÊÁ⁄∑§ Ÿ„Ë¥§ „Ò– ÿÁŒ ¬Ò∑§≈Ù¢ ∑§ }z »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË •¢Á∑§Ã ∑§⁄ ŒË ¡Ê∞ªË ÃÙ ©à¬ÊŒ •ı⁄ ∑¢§¬ŸË ∑§Ê ŸÊ◊ •ı⁄ ¬ÃÊ •ÊÁŒ ¿Ê¬Ÿ ∑§Ë ¡ª„ Ÿ„Ë¥§’øªË– ÿÁŒ ’Ê⁄Ë∑§ •ë¿⁄Ù¢ ◊¢ ¿Ê¬Ê ÷Ë ¡ÊÃÊ „Ò ÃÙ ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§Ù ¬ÃÊ Ÿ„Ë¥§ ø‹ ‚∑§ªÊ Á∑§ fl ∑§ıŸ ‚Ê ©à¬ÊŒ π⁄ËŒ ⁄„ „Ò¢– ‚ÊÕ „Ë ∞‚ÙÁ‚∞‡ÊŸ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ß‚ »Ò§‚‹ ‚ ©lÙª ∑§Ù ÷Ê⁄Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ „٪ʖ ß‚Ë Ã⁄„ ÷Ê⁄ÃËÿ ¬ÊŸ Áfl∑˝§ÃÊ ‚¢ÉÊ ∑§ ŸÃÊ ⁄Ê◊ •üÊÿ Á◊üÊÊ Ÿ ÷Ë ß‚ »Ò§‚‹ ∑§Ê Áfl⁄Ùœ ∑§⁄Ã „È∞ ∑§„Ê „Ò Á∑§ ß‚‚ ª⁄Ë’ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§Ë ⁄Ù¡Ë-⁄Ù≈Ë ¬˝÷ÊÁflà „٪˖ ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸ ©lÙª ∑§ Á„à ◊¢ Ÿ„Ë¥§ „Ò– ß‚Ë Ã⁄„ ∞‚ÙøÒ◊ ∑§ «Ë ∞‚ ⁄Êflà ÷Ë ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§ »Ò§‚‹ ∑§Ù ªÒ⁄¡M§⁄Ë ’ÃÊÃ „È∞ ∑§„Ê ß‚ ‹ÊªÍ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ ¡ÊŸÊ

48

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

øÊÁ„∞– äÿÊŸ ⁄„ Á∑§ ß‚∑§ ¬„‹ ÷Ë ¡’ ÿ„ ◊Ê◊‹Ê ©∆Ê ÕÊ ÃÙ ÷Ë ∞‚ÙøÒ◊ ©lÙª ∑§ ¬ˇÊ ◊¢ •¬ŸË ’Êà ∑§„Ë ÕË– ≈ı’Ò∑§Ù »§Ê◊‚¸ ∞‚ÙÁ‚∞‡ÊŸ fl »§«⁄‡ÊŸ •Ê»§ ∑§ŸÊ¸≈∑§ fl¡Ë¸ÁŸÿÊ ≈Ù’Ò∑§Ù ª˝fl‚¸ ∞‚ÙÁ‚∞‡ÊŸ Ÿ U÷Ë ß‚ Ã⁄„ ∑§ Á∑§‚Ë »Ò§‚‹ ∑§Ê Áfl⁄Ùœ ∑§⁄ ∑§⁄Ã „È∞ ß‚ •ŸÊfl‡ÿ∑§ ’ÃÊÿÊ „Ò– ∑§Ê¢»§«⁄‡ÊŸ •Ê»§ ߢÁ«ÿŸ ߢ«S≈˛Ë ∑§ ◊„ÊÁŸŒ‡Ê∑§ ø¢Œ˝¡Ëà ’Ÿ¡Ë¸ Ÿ •¬Ÿ ‚ȤÊÊfl ◊¢ ∑§„Ê „Ò Á∑§ ß‚ ’Ê⁄ ◊¢ vz •ÄÃÍ’⁄ ∑§Ù ¡Ê⁄Ë „È∞ ŸÙÁ≈Á»§∑§‡ÊŸ ∑§Ù flʬ‚ Á‹ÿÊ ¡ÊŸÊ øÊÁ„∞– ÿ„ ©lÙª ∑§ Á„à ◊¢ Ÿ„Ë¥§ „Ò– ‚ÊÕ „Ë ◊„Ê⁄Êc≈˛ ⁄ÊÖÿ ’Ë«∏UË ∑§Ê◊ªÊ⁄ »§«⁄‡ÊŸ •„◊Œ Ÿª⁄ fl ¿ûÊË‚ª…∏ ’Ë«∏UË ‹Ëfl‚ ◊ø¸¢≈ ∞‚ÙÁ‚‡ÊŸ •ı⁄ •Áπ‹ ÷Ê⁄ÃËÿ ’Ë«∏UË ◊¡ŒÍ⁄ ◊„Ê‚¢ÉÊ •ÊÁŒ Ÿ ß‚ Ã⁄„ »Ò§‚‹ ∑§Ê Áfl⁄Ùœ ∑§⁄Ã „È∞ ∑§„Ê „Ò Á∑§ ß‚ ⁄Ù∑§ŸÊ øÊÁ„∞– ÿÁŒ ß‚ ‹ÊªÍ ∑§⁄ ÁŒÿÊ ªÿÊ ÃÙ ©lÙª ∑§Ê ÷Ê⁄Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ „ÙªÊ, Á¡‚∑§Ê √ÿʬ∑§ •‚⁄ ¬«∏UªÊ– ’„⁄„Ê‹ ÁflÁ÷㟠‚¢ª∆ŸÙ¢ •ı⁄ √ÿÁÄÃÿÙ¢ ∑§Ë Ã⁄»§ ‚ ‚Á◊Áà ∑§ ¬Ê‚ ‚ȤÊÊfl •Ê øÈ∑§ „Ò¢– •’ ÿ„ ŒπŸÊ „ÙªÊ Á∑§ fl„ ÄÿÊ ÁŸc∑§·¸ ÁŸ∑§Ê‹ÃË „Ò? •ı⁄ ‚⁄∑§Ê⁄ ©‚ ¬⁄ Á∑§‚ Ã⁄„ ∑§Ê »Ò§‚‹Ê ‹ÃË „Ò? flÒ‚ ÁŒ‹Ë¬ ªÊ¢œË, ‡ÿÊ◊Êø⁄áÊ ªÈåÃÊ •ı⁄ ⁄Ê◊ ¬˝‚ÊŒ ‡Ê◊ʸ ‚Ê»§ ∑§⁄ øÈ∑§ „Ò¢ Á∑§ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸÊ ©lÙª •ı⁄ ß‚‚ ¡È«∏ „È∞ ‹ÙªÙ¢ ∑§ ¬ˇÊ ◊¢ Ÿ„Ë¢ „Ò– ß‚‚ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ©¬÷Ùª ÷Ë ∑§◊ Ÿ„Ë¥§ „ÙŸ flÊ‹Ê „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ¬„‹ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ Á‚»¸§ Á‹Áπà øÃÊflŸË •¢Á∑§Ã ∑§Ë ¡ÊÃË ÕË– w| Á‚â’⁄ wÆvw ◊¢ ß‚ ∞∑§ •Áœ‚ÍøŸÊ ∑§ ¡Á⁄∞ yÆ »§Ë‚ŒË ∑§⁄ ÁŒÿÊ ªÿÊ– ©‚ ‚◊ÿ ÷Ë Ã¢’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ë •Ù⁄ ‚ ∑§«∏UÊ Áfl⁄Ùœ Á∑§ÿÊ ªÿÊ ÕÊ, ‹Á∑§Ÿ ∑§Ù߸ ‚ÈŸflÊ߸ Ÿ„Ë¥§ „È߸– ’ÊŒ ◊¢ ‚÷Ë ©lÁ◊ÿÙ¢ Ÿ ß‚ ÁŸÿ◊ ∑§Ù SflË∑§Ê⁄ ∑§⁄ Á‹ÿÊ– ß‚∑§ ’ÊŒ vz •ÄÃÍ’⁄ wÆvy ∑§Ù ∞∑§ ’Ê⁄ Á»§⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸ ∑§Ê •ÊŒ‡Ê ¡Ê⁄Ë ∑§⁄

¬Ò∑§≈Ù¢ ∑§ }z »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË •¢Á∑§Ã ∑§⁄ ŒË ¡Ê∞ªË ÃÙ ©à¬ÊŒ •ı⁄ ∑¢§¬ŸË ∑§Ê ŸÊ◊ •ı⁄ ¬ÃÊ •ÊÁŒ ¿Ê¬Ÿ ∑§Ë ¡ª„ Ÿ„Ë¥§’øªË– ÿÁŒ ’Ê⁄Ë∑§ •ë§¿⁄Ù¢ ◊¢ ¿Ê¬Ê ÷Ë ¡ÊÃÊ „Ò ÃÙ ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§Ù ¬ÃÊ Ÿ„Ë¥§ ø‹ ‚∑§ªÊ Á∑§ fl ∑§ıŸ ‚Ê ©à¬ÊŒ π⁄ËŒ ⁄„ „Ò¢– ‚ÊÕ „Ë ∞‚ÙÁ‚∞‡ÊŸ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ß‚ »Ò§‚‹ ‚ ©lÙª ∑§Ù ÷Ê⁄Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ „٪ʖ ÁŒÿÊ ªÿÊ, Á¡‚ ¬⁄ •÷Ë Ã∑§ •¢ÁÃ◊ ÁŸáʸÿ Ÿ„Ë¥§ „Ù ‚∑§Ê „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ∑§ }z »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§ ◊‚‹ ¬⁄ ¡’ ÁŒ‹Ë¬ ªÊ¢œË fl ‡ÿÊ◊Êø⁄áÊ ªÈåÃÊ ¡Ò‚ ‚Ê¢‚ŒÙ¢ Ÿ •¬ŸË ¡È’ÊŸ πÙ‹Ë Ã÷Ë ß‚ ¬⁄ Œ‡Ê √ÿÊ¬Ë ’„‚ ‡ÊÈM§ „È߸– ≈ËflË øÒŸ‹Ù¢ ¬⁄ „ÙŸ flÊ‹Ë ’„‚Ù¢ ◊¢ ߟ ŸÃÊ•Ù¢ ∑§Ë ¡◊ ∑§⁄ •Ê‹ÙøŸÊ ∑§Ë ªß¸, ‹Á∑§Ÿ ßã„Ù¢Ÿ ¡Ù ‚flÊ‹ ©∆Ê∞ Õ, ©‚∑§Ê ¡flÊ’ •Ê¡ Ã∑§ Á∑§‚Ë Ÿ Ÿ„Ë¥§ ÁŒÿÊ– ªÈåÃÊ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ÷Ê⁄ÃËÿ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§ Áπ‹Ê»§ ŒÈc¬˝øÊ⁄ ∑§⁄ ß‚ ŸÈ∑§‚ÊŸ ¬„È¢øÊŸ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê „Ù ⁄„Ë „Ò– ÿ„ ß‚ Á‹∞ Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò, ÃÊÁ∑§ ∑ȧ¿ ÁflŒ‡ÊË ’Ê«Ë ß‚ ˇÊòÊ ¬⁄ ∑§é¡Ê ∑§⁄ ‚∑¥§– â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË flÊ‹ ◊‚‹ ¬⁄ ªÈåÃÊ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ß‚ ’Ê⁄ ◊¢ Áfl‡fl SÃ⁄ ¬⁄ ¡Ù ◊ÊŸ∑§ •¬ŸÊ∞ ¡Ê ⁄„ „Ò¢, fl„Ë ÷Ê⁄à ◊¢ ÷Ë ‹ÊªÍ Á∑§∞ ¡ÊŸ øÊÁ„∞– ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§ Áπ‹Ê»§ ¡Ù ∑ȧ¿ „Ù ⁄„Ê „Ò ß‚‚ ÷Ê⁄Ë ‚¢π˜ÿÊ ◊¢ ‹Ùª ’⁄Ù¡ªÊ⁄ „Ù ¡Ê∞¢ª– ß‚∑§Ë Á¡ê◊ŒÊ⁄Ë ∑§ıŸ ‹ªÊ? â’Ê∑ͧ ‚ ∑ÒÒ¥§‚⁄ „ÙŸ flÊ‹Ë ’Êà ¬⁄ ©ã„Ù¢Ÿ ŒÊflÊ Á∑§ÿÊ Á∑§ fl ∞‚ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ¡ÊŸÃ „Ò¢. ¡Ù øŸ S◊Ù∑§⁄ Õ, ‹Á∑§Ÿ ©ã¢¢„¢ ∑ÒÒ¥§‚⁄ Ÿ„Ë¥§ „È•Ê– ’„Èà ‚Ê⁄ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ∑ÒÒ¥§‚⁄ ∑§Ê ◊¡¸ „È•Ê „Ò, ‹Á∑§Ÿ ©‚◊¢ ÿ„ ŒÊflÊ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ Á∑§ ß‚∑§Ê ∑§Ê⁄áÊ Á‚»¸§ â’Ê∑ͧ „Ë „Ò– ©ã„Ù¢Ÿ ∑§„Ê „Ò Á∑§ •S¬ÃÊ‹ ◊¢ ◊⁄Ë¡ «ÊÄ≈⁄Ù¢ ∑§ ¬Ê‚ •ÊÃ „Ò¢ ÃÙ ©Ÿ‚ ¬Í¿Ê ¡ÊÃÊ „Ò Á∑§ Á∑§ fl ’Ë«∏UË ¬ËÃ „Ò¢ ÿÊ Ÿ„Ë¥§? ’‚ ß‚Ë •ÊœÊ⁄ ¬⁄ ÁŸc∑§·¸ ÁŸ∑§Ê‹ Á‹ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– «ÊÄ≈⁄Ù¢ ∑§ ¬Ê‚ ôÊÊŸ „Ò, ‹Á∑§Ÿ fl Á‚»¸§ âÿÙ⁄Ë ∑§ •ÊœÊ⁄ ¬⁄ ’Êà ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢– ©ã„Ù¢¢Ÿ ß‚ ’Ê⁄ ◊¢ Sflÿ¢ •ŸÈ‚¢œÊŸ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ „Ò– •◊⁄Ë∑§Ê •ı⁄ •ı⁄ •’ÍœÊ’Ë ∑§ «ÊÄ≈⁄Ù¢ ∑§Ë Á⁄¬Ù≈¸ ∑§ •ÊœÊ⁄ ¬⁄ ÿ„ ÷Ê⁄ÃËÿ ‚¢Œ÷¸ ◊¢ ’ÊÃ¢ Ÿ„Ë¥§ ∑§Ë ¡Ê ‚∑§ÃË „Ò– «ÊÄ≈⁄ Sflÿ¢ •ŸÈ‚¢œÊŸ ∑§⁄ Á∑§ Á∑§Ÿ-Á∑§Ÿ øË¡Ù¢ ‚ ∑ÒÒ¥§‚⁄ „ÙÃÊ „Ò? •ı⁄ Á»§⁄ fl ‚÷Ë øË¡¢ ¬˝ÁÃ’¢ÁœÃ ∑§Ë ¡Ê∞¢– ©ã„Ù¢Ÿ Ã∑¸§ ÁŒÿÊ Á∑§ «Êÿ’≈Ë¡ ÃÙ øËŸË, øÊfl‹ •ı⁄ •Ê‹Í ∑§ ∑§Ê⁄áÊ „ÙÃË „Ò ÃÙ Á»§⁄ â’Ê∑ͧ ∑§ ¬Ë¿ ÄÿÙ¢ ¬«∏U „Ò¢? •¬Ÿ Ã∑¸§ ŒÃ ‚◊ÿ ©ã„Ù¢Ÿ ÿ„ ‚flÊ‹ ÷Ë ©∆ÊÿÊ Á∑§ flÒœÊÁŸ∑§ øÃÊflŸË ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ¡Ù ÃSflË⁄¢ ¿Ê¬Ë ¡Ê ⁄„Ë „Ò¢, ÄÿÊ fl •‚‹Ë „Ò¢? ß‚Ë Ã⁄„ ÁŒ‹Ë¬ ªÊ¢œË ∑§Ê ÷UË ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§§ ¬Ò∑‘§≈Ù¢U ¬⁄U ÃSflË⁄UÙ¥ flÊ‹Ë øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄U yÆ ¬˝ÁÇÊà ‚ ’…∏Ê∑§Ê⁄U }z ¬˝ÁÇÊà ∑§⁄UŸ ∑§Ê •¬ŸÊ ¬˝SÃÊfl ⁄UÙ∑§ ‹ŸÊ øÊÁ„∞– ªÊ¥œË Ÿ ∑§„Ê Ã¥’Ê∑§Í ∑‘§ „ÊÁŸ∑§Ê⁄U∑§ ¬˝÷ÊflÙ¥ ¬⁄U ‚÷Ë ∞∑§◊à „Ò¢ ‹Á∑§Ÿ ÿ„ ‚ÊÁ’à ∑§⁄UŸ flÊ‹Ê ∑§Ù߸ ÷Ê⁄UÃËÿ •ŸÈ‚¥œÊŸ Ÿ„Ë¥ „Ò Á∑§ Ã¥’Ê∑§Í ∑‘§ ‚flŸ ‚ ∑Ò§¥‚⁄U „ÙÃÊ „Ò– ∑Ò§¥‚⁄U Á‚»¸ Ã¥’Ê∑§Í ∑‘§ ∑§Ê⁄UáÊ Ÿ„Ë¥ „ÙÃÊ „Ò– „◊¥ ÷Ê⁄UÃËÿ ¬Á⁄U¬˝ˇÿ ∑§Ê •äÿÿŸ ∑§⁄UŸÊ „ÙªÊ, ÄUÿÙ¥Á∑§ ◊äÿ ¬˝Œ‡Ê,

fo'ks"k

ÂÚ Èñ¤âÜæ àæèƒæý

•Ê¥œ˝¬˝Œ‡Ê, ◊„Ê⁄UÊC˛ •ı⁄U ¿ûÊË‚ª…∏ ¡Ò‚ ⁄UÊíÿÙ¥ ◊¥ øÊ⁄U ∑§⁄UÙ«∏ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë ¡ËÁfl∑§Ê Ã¥ŒÈ¬ûÊÊ ‚ ’Ë«∏Ë ’ŸÊŸ ‚ ø‹ÃË „Ò– ∑ȧ¿ ß‚Ë Ã⁄„ ∑§Ë ÷ÊflŸÊ ¬˝‚ÊŒ ‡Ê◊ʸ Ÿ ÷Ë √ÿÄà ∑§Ë „Ò– ߟ ‚Ê⁄Ë ’„‚Ù¢ ∑§ ’Ëø ¡ÿ¬È⁄ „Ê߸∑§Ù≈¸ Ÿ ÃSflË⁄Ù¢ flÊ‹Ë øÃÊflŸË ∑‘§ ¬˝∑§Ê‡ÊŸ ∑§Ë ‚◊ÿ ‚Ë◊Ê ’…∏ÊŸ ¬⁄U ⁄UÙ∑§ ‹ªÊ ŒË „Ò– ‚ÊÕ „Ë Á‚ª⁄U≈U •ı⁄U Ã¥’Ê∑§Í ¬⁄U flÒ≈U ÉÊ≈UÊŸ ¬⁄U ∑‘§¥Œ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑‘§¥Œ˝Ëÿ SflÊSâÿ ‚Áøfl ⁄UÊíÿ ‚⁄U∑§Ê⁄U SflÊSâÿ ‚Áøfl ‚ ¡flÊ’ ◊Ê¥ªÊ „Ò– •’ ‚ÈŸflÊ߸ v| •ªSà ∑§Ù „٪˖ ◊ÈÅÿ ãÿÊÿÊœË‡Ê ‚ÈŸË‹ •¥’flÊŸË fl ãÿÊÿÊœË‡Ê ’ŸflÊ⁄UË ‹Ê‹ ‡Ê◊ʸ ∑§Ë 𥫬Ë∆ Ÿ •ÁœflQ§Ê ⁄UÊ„È‹ ¡Ù‡ÊË ∑§Ë ¡ŸÁ„à ÿÊÁø∑§Ê ¬⁄U ÿ„ •¥ÃÁ⁄U◊ •ÊŒ‡Ê ÁŒÿÊ– ÿÊÁø∑§Ê ◊¥ ⁄UÊ¡SÕÊŸ ¬ÁòÊ∑§Ê ◊¥ Á‚ª⁄U≈U •ı⁄U Ãê’Ê∑§Í ¬⁄U ∑§⁄U ÉÊ≈UÊ∞ ¡ÊŸ ∑‘§ Áfl⁄UÙœ ∑§Ù ‹∑§⁄U ¬˝∑§ÊÁ‡Êà π’⁄UÙ¥ ∑§Ù ÷Ë •ÊœÊ⁄U ’ŸÊÿÊ ªÿÊ „Ò– ¬˝ÊÕ˸¬ˇÊ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ fl„ Á‚ª⁄U≈U ∑§Ë ‹Ã ‚ ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ SflÊSâÿ ◊¥ Áª⁄UÊfl≈U ∑§Ù ‹∑§⁄U Áø¥ÁÃà „Ò– ß‚ ¬˝∑§⁄áÊ ¬⁄ ¡’ ∞∑§ â’Ê∑Í ÁŸ◊ʸÃÊ ‚ ’Êà ∑§Ë ªß¸ ÃÙ ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ ÕÊ Á∑§ ß‚ ◊Èg ¬⁄ Œ‡Ê√ÿÊ¬Ë ’„‚ ø‹ ⁄„Ë „Ò– ¡’ ÿ„ ÁŸÿ◊ ’ŸÊ ÕÊ ÃÙ ©‚◊¢ ÿ„ ÷Ë ‡Êø ÕË flÒœÊÁŸ∑§ øÃÊflŸË flÊ‹Ë ÃSflË⁄Ù¢ ∑§Ù „⁄ ŒÙ fl·¸ ◊¢ ’Œ‹Ê ¡Ê∞ªÊ– ©à¬ÊŒ∑§ ß‚ ÁŸÿ◊ ∑§Ê ◊ÈSÃÒŒË ‚ ¬Ê‹Ÿ ∑§⁄Ã •Ê ⁄„ „Ò¢– ‚ÊÕ „Ë ©ã„Ù¢Ÿ ß‚ •√ÿfl„ÊÁ⁄∑§ ’ÃÊÃ „È∞ ∑§„Ê Á∑§ ©à¬ÊŒ∑§ ß∑§∆˜∆Ê •¬ŸÊ ¬Ò∑§≈ •ÕflÊ ¬Ê™§ø ¿¬flÊ ‹Ã „Ò¢– ÿÁŒ ©Ÿ∑§Ê ◊Ê‹ Ÿ„Ë¢ Á’∑§ÃÊ ÃÙ ÿ„ ¬Ò∑§≈ ’ø ⁄„ ¡ÊÃ „Ò¢– •ı⁄ w fl·¸ ’ÊŒ ÿÁŒ ÃSflË⁄¢ ’Œ‹ ŒË ¡ÊÃË „Ò¢ ÃÙ ©ã„¢ Ÿ∞ ¬Ò∑§≈ ÃÒÿÊ⁄ ∑§⁄Ÿ ¬«∏UÃ „Ò¢, ¡Ù ’„Œ πø˸‹Ê ∑§Ê◊ „Ò– ß‚∑§ ø‹Ã ∑§ß¸ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ÷Ê⁄Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ ©∆ÊŸÊ ¬«∏ÃÊ „Ò– „Œ ÃÙ ÿ„ „Ò Á∑§ •’ ¬Ò∑§≈Ù¢ ∑§ }z »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ ‚ÁÃòÊ øÃÊflŸË ¿Ê¬Ÿ ∑§Ê Œ’Êfl «Ê‹Ê ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ß‚‚ ’˝Ê¢«, ∑¢§¬ŸË ∑§Ê ŸÊ◊ fl ¬ÃÊ ‚◊à •ÊÁŒ ¿Ê¬Ÿ ∑§ Á‹∞ ¡ª„ Ÿ„Ë¥§ Á◊‹ªË– ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§Ù ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ •¬ŸË ¬‚¢Œ flÊ‹Ê ◊Ê‹ πÙ¡Ÿ ◊¢ ÁŒÄ∑§Ã „È߸ ÕË– VkscSdks Iyl • vxLr 2015

49

56

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

66

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

67

§¢ÅÚÃØê

m|ksx jRu

¥æàææ ·ð¤ ×éÌæçÕ·¤ ç×Üè

•Ê‡ÊÊ ÖÿÙÁà πÒŸË ∑§ ÁŸ◊ʸÃÊ üÊË ¬⁄‡Ê ¬≈‹ •Ê¡ â’Ê∑§Í ©lÙª ◊¢ ¡ÊŸÊ-¬„øÊŸÊ ŸÊ◊ „Ò– Á¬¿‹ ∑§ß¸ fl·Ù¸¢ ‚ ¬Ífl˸ ©ûÊ⁄ ¬˝Œ‡Ê ∑§ ’Ê¡Ê⁄Ù¢ ◊¢ ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§Ê Œ’Œ’Ê „Ò– ‚ÊÕ „Ë ◊„Ê⁄Êc≈˛, ªÈ¡⁄ÊÃ, ÁŒÀ‹Ë, •Ê¢œ˝ ¬˝Œ‡Ê fl ‹ÈÁœÿÊŸÊ •ÊÁŒ ◊¢ ÷Ë •Ê‡ÊÊ ÖÿÙÁà ∑§Ë •ë¿Ë ¬∑§«∏U „Ò– ◊ı¡ÍŒÊ ‚◊ÿ ◊¢ fl ’ŸÊ⁄‚ ‚ •¬ŸÊ ∑§Ê⁄Ù’Ê⁄ ‚¢øÊÁ‹Ã ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢– ≈Ù’Ò∑§Ù å‚‹ ∑§ ‚ÊÕ ’ÊÃøËà ◊¢ ¬⁄‡Ê ÷Ê߸ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ©Ÿ∑§Ê ¬Á⁄flÊ⁄ ªÈ¡⁄Êà ‚ ÿ„Ê¢ •ÊÿÊ ÕÊ– ߢ≈⁄ ¬Ê‚ ∑§⁄Ÿ ∑§ ’ÊŒ ‚ „Ë fl â’Ê∑ͧ ∑§ ∑§Ê⁄Ù’Ê⁄ ◊¢ ¡È≈ ª∞ Õ– ߟ∑§Ê ¬Á⁄flÊ⁄ ¬„‹ ‚ „Ë Ã¢’Ê∑ͧ ∑§ √ÿfl‚Êÿ ‚ ¡È«∏UÊ „È•Ê ÕÊ, ß‚Á‹∞ ßã„¢ ß‚∑§Ë ’Á‚∑§ ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ë ’ø¬Ÿ ‚ „Ë ÕË– ‡ÊÈM§ ◊¢ ’ŸÊ⁄‚ ∑§ ¬ÊŸ Œ⁄Ë’Ê ◊¢ ߟ∑§Ë â’Ê∑ͧ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ÕË– ∑§Ê⁄Ù’Ê⁄ ÷Ë ∆Ë∑§ „Ë ø‹

74

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

⁄„Ê ÕÊ– Á»§⁄ ßã„Ù¢Ÿ Sfl¢ÿ •¬ŸÊ ’˝Ê¢« ÁŸ∑§Ê‹Ÿ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ‚ÙøÊ– ¬„‹ ⁄«Ë◊« πÒŸË ÁŸ∑§Ê‹Ë ‹Á∑§Ÿ ©ê◊ËŒ ∑§ •ŸÈM§¬ ∑§Ê◊ÿÊ’Ë Ÿ„Ë¥§Á◊‹Ë– ∑§⁄Ë’ w fl·¸ ∑§ •Õ∑§ ¬˝ÿÊ‚Ù¢ ∑§ ’ÊŒ ¡’ ‚»§‹ÃÊ Ÿ„Ë¥§Á◊‹Ë ÃÙ ßã„Ù¢¢Ÿ •Ê‡ÊÊ ÖÿÙÁà ŸÊ◊ ‚ πÒŸË ÁŸ∑§Ê‹Ÿ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ‚ÙøÊ– ¬⁄‡Ê ÷Ê߸ •ë¿Ë Ã⁄„ ¡ÊŸÃ Õ Á∑§ ¬Ífl˸ ÿÍ¬Ë ◊¢ πÒŸË ∑§Ê ø‹Ÿ ‚ÁŒÿÙ¢ ‚ ⁄„Ê „Ò •ı⁄ ©ã„¢ ¬Í⁄Ê ÷⁄Ù‚Ê ÕÊ Á∑§ ß‚ √ÿfl‚Êÿ ◊¢ ∑§Ê◊ÿÊ’Ë ¡M§⁄ Á◊‹ªË– ÿ„ fl„ ‚◊ÿ ÕÊ, ¡’ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ∞∑§ •ë¿Ë πÒŸË ∑§Ë ◊Ê¢ª ÕË •ı⁄ ’„Èà ÖÿÊŒÊ ¬˝ÁÃS¬œÊ¸ ÷UË Ÿ„Ë¥§ÕË– ßã„Ù¢Ÿ ’„Œ •ë¿ Á∑§S◊ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ∑§Ê ßSÃ◊Ê‹ Á∑§ÿÊ– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥§¬Íflʸ¢ø‹ ◊¢ ¬⁄‡Ê ÷Ê߸ ¬„‹ πÒŸË ÁŸ◊ʸÃÊ „Ò¢, Á¡ã„Ù¢Ÿ ªÈ¡⁄ÊÃË ¬Ë‹Ë ¬ûÊË ∑§ ‚ÊÕ øÍŸ ∑§Ê ¬˝ÿÙª Á∑§ÿÊ– ß‚∑§

m|ksx jRu

¥æàææ …ØôçÌ ·¤ô ·¤æ×ØæÕè ≈Ù’Ò∑§Ù å‚‹ ∑§ ‚ÊÕ ’ÊÃøËà ◊¢ ¬⁄‡Ê ÷Ê߸ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ©Ÿ∑§Ê ¬Á⁄flÊ⁄ ªÈ¡⁄Êà ‚ ÿ„Ê¢ •ÊÿÊ ÕÊ– ߢ≈⁄ ¬Ê‚ ∑§⁄Ÿ ∑§ ’ÊŒ ‚ „Ë fl â’Ê∑ͧ ∑§ ∑§Ê⁄Ù’Ê⁄ ◊¢ ¡È≈ ª∞ Õ– ߟ∑§Ê ¬Á⁄flÊ⁄ ¬„‹ ‚ „Ë Ã¢’Ê∑ͧ ∑§ √ÿfl‚Êÿ ‚ ¡È«∏UÊ „È•Ê ÕÊ, ß‚Á‹∞ ßã„¢ ß‚∑§Ë ’Á‚∑§ ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ë ’ø¬Ÿ ‚ „Ë ÕË– ‡ÊÈM§ ◊¢ ’ŸÊ⁄‚ ∑§ Ÿ∞ ¬ÊŸ Œ⁄Ë’Ê ◊¢ ߟ∑§Ë πÈŒ⁄Ê Ã¢’Ê∑ͧ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ÕË– ∑§Ê⁄Ù’Ê⁄ ÷Ë ∆Ë∑§ „Ë ø‹ ⁄„Ê ÕÊ– Á»§⁄ ßã„Ù¢Ÿ Sfl¢ÿ •¬ŸÊ ’˝Ê¢« ÁŸ∑§Ê‹Ÿ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ‚ÙøÊ– ¬„‹ ÁŒÀ‹Ë fl •ãÿ ¡ª„Ù¢ ¬⁄ Ÿfl‹Ê, Sflʪà •ı⁄ ©«∏UÃÊ ¬¢¿Ë •ÊÁŒ ¡Ò‚ ©à¬ÊŒ â’Ê∑ͧ ∑§ ‚ÊÕ øÍŸ ∑§Ë Á«é’Ë Œ ⁄„ Õ– ¬Íflʸ¢ø‹ ◊¢ ßã„Ù¢Ÿ πÒŸË ∑§ ‚ÊÕ øÍŸ ∑§Ë Á«é’Ë ∑§Ê ¬„‹Ê ¬˝ÿÙª Á∑§ÿÊ– ¡’ fl ß‚∑§Ë ‡ÊÈM§•Êà ∑§⁄ ⁄„ Õ ÃÙ ∑§ß¸ ‹ÙªÙ¢∑ ∑§Ë ‚◊¤Ê ◊¢ Ÿ„Ë¥§ •Ê ⁄„Ê ÕÊ, ‹Á∑§Ÿ ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§Ù ÷Ë ÿ„ ‚ÈÁflœÊ¡Ÿ∑§ ‹ªÊ, Á¡‚‚ fl ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§Ë •Ù⁄ •Ê∑§Á·¸Ã „È∞– ∞∑§ Ã٠â’Ê∑ͧ ©ëø ÄflÊÁ‹≈Ë ∑§Ë ŒÍ‚⁄ •‹ª ‚ øÍŸÊ …∏Í¢…∏Ÿ ∑§Ë ¤Ê¢¢¤Ê≈ πà◊ „Ù ªß¸– ßã„Ù¢Ÿ ∑§Ë◊à ÷Ë ßÃŸË ∑§◊ ⁄πË Á∑§ ∑§Ù߸ ÷Ë √ÿÁÄà ߂ π⁄ËŒ ‚∑§– •Ê¡ πÒŸË ¬‚¢Œ ∑§⁄Ÿ flÊ‹ ‹ÙªÙ¢ ∑§ ’Ëø •Ê‡ÊÊ ‹Ù∑§Á¬˝ÿ ’˝Ê¢« „Ò– ∑§∆Ù⁄ ¬Á⁄üÊ◊, ߸◊ÊŸŒÊ⁄Ë •ı⁄ ‚ëøË ‹ªŸ ∑§ ¡Á⁄∞ ∑§Ê◊ÿÊ’Ë ∑§Ë ß’Ê⁄à Á‹πŸ flÊ‹ ¬⁄‡Ê ÷Ê߸ ’ÃÊÃ „Ò¢ fl ¬„‹ fl ◊Ê‹ ÃÒÿÊ⁄ ∑§⁄Ÿ fl ©‚∑§Ë ¬ÒÁ∑¢§ª ‚ ‹∑§⁄ ◊Ê∑§¸Á≈¢ª Ã∑§ ‚Ê⁄Ê ∑§Ê◊ πÈŒ „Ë ∑§⁄Ã Õ– ÿ„ ’„Œ ◊ÈÁ‡∑§‹ ∑§Ê Œı⁄ ÕÊ ∑§Ê»§Ë ∑§«∏UË ◊„ŸÃ ∑§⁄ŸË ¬«∏UË– S∑ͧ≈⁄ fl ‚ÊÿÁ∑§‹ ∑§ ¡Á⁄∞ fl ’Ê¡Ê⁄Ù¢ ◊¢ •¬ŸÊ ◊Ê‹ ‚å‹Ê߸ ∑§⁄Ã Õ– S∑ͧ≈⁄ ¬⁄ ◊Ê‹ ‹ÊŒ ∑§⁄ fl ¡ıŸ¬È⁄, ÷ŒÙ„Ë •ı⁄ Á◊¡Ê¸¬È⁄ Ã∑§ ¡ÊÃ Õ– fl ’ÃÊÃ „Ò¢ Á∑§ ‚Ÿ v~~z-~{ Ã∑§ ’ŸÊ⁄‚ •ı⁄ ÷ŒÙ„Ë ◊¢ ©Ÿ∑§Ê wÆ-wz ¬≈Ë ◊Ê‹ Á’∑§ ¡ÊÃÊ ÕÊ– ©Ÿ∑§Ë ◊„ŸÃ ⁄¢ª ‹Ê߸ •ı⁄ ∑ȧ¿ fl·Ù¸¢ ◊¢ ‚◊Íø ¬Ífl˸ ©ûÊ⁄ ¬˝Œ‡Ê ∑§Ë ◊Ê∑§¸≈ ©Ÿ∑§Ë ¬∑§«∏U ◊¢ •Ê ªß¸– Ã◊Ê◊ ◊ÈÁ‡∑§‹Ù¢ •ı⁄ øÈŸıÁÃÿÙ¢ ∑§Ù ¬⁄ÊSà ∑§⁄Ã „È∞ ©ã„Ù¢Ÿ •Ê‡ÊÊ πÒŸË ∑§Ù ∞∑§ ’«∏U ’˝Ê¢« ∑§ M§¬ ◊¢ SÕÊÁ¬Ã Á∑§ÿÊ– ¬⁄‡Ê ÷Ê߸ •¬ŸË ÷Áflcÿ ∑§Ë ÿÙ¡ŸÊ•Ù¢ ∑§Ê

πÈ‹Ê‚Ê Ÿ„Ë¥§ ∑§⁄Ã „Ò¢, ‹Á∑§Ÿ ©Ÿ∑§ ÁŒ◊ʪ ◊¢ ∑§ß¸ øË¡ ø‹ ⁄„Ë „Ò¢– ‚◊ÿ •ÊŸ ¬⁄ ÿ„ ‹ÙªÙ¢ ∑§ ‚Ê◊Ÿ •Ê∞¢ªË– ’ÊÃøËà ∑§ Œı⁄ÊŸ ©ã„Ù¢Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ â’Ê∑ͧ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ©ã„Ù¢Ÿ •ãÿ ˇÊòÊÙ¢ ◊¢ ÷Ë •¬ŸÊ ∑§Œ◊ ⁄πÊ „Ò– ∑§⁄Ë’ ÃËŸ fl·¸ ¬„‹ •Ê‡ÊÊ ÖÿÙÁà ∑§ ŸÊ◊ ‚ øÊÿ ∑§Ë ¬ûÊË ÁŸ∑§Ê‹Ë ÕË– ß‚∑§Ë ◊Ê∑§¸Á≈¢ª œË⁄-œË⁄ ’…∏ ⁄„Ë „Ò– ¬⁄‡Ê ÷Ê߸ ∑§Ê ∑§Ê◊ •Ê¡ ßÃŸÊ »Ò§‹ øÈ∑§Ê „Ò Á∑§ ß‚‚ ∑§⁄Ë’ „¡Ê⁄Ê ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ⁄Ù¡ªÊ⁄ Á◊‹Ê „È•Ê „Ò– ߟ∑§ ¬Ê‚ ∑ȧ‡Ê‹ ∑§◊¸øÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ øÈSÃ-ŒÈM§Sà ◊Ê∑§¸Á≈¢ª ≈Ë◊ ÷Ë „Ò– ¬⁄‡Ê ÷Ê߸ ’„Œ Á◊‹Ÿ‚Ê⁄ •ı⁄ √ÿfl„Ê⁄Ë √ÿÁÄà „Ò¢– •¬Ÿ ∑§◊¸øÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§Ù fl •¬Ÿ ¬Á⁄flÊ⁄ ∑§Ê Á„S‚Ê ‚◊¤ÊÃ „Ò¢ •ı⁄ ©Ÿ∑§ „⁄ ŒÈ—π-ŒŒ¸ ◊¢ ‡ÊÊÁ◊‹ ⁄„Ã „Ò– Á‹„Ê¡Ê ∑§◊¸øÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§ ◊Ÿ ◊¢ ÷Ë ©Ÿ∑§ ¬˝Áà •àÿÁœ∑§ ‚ê◊ÊŸ „Ò– fl ÷Ë ¬Í⁄Ë ‹ªŸ ∑§ ‚ÊÕ •¬ŸË Á¡ê◊ŒÊ⁄Ë ∑§Ù •¢¡Ê◊ ŒÃ „Ò¢– äÿÊŸ ⁄„ Á∑§ Á¡‚ ‚◊ÿ •Ê‡ÊÊ ÖÿÙÁà ∑§Ê◊ÿÊ’Ë ∑§Ë •Ù⁄ ’…∏ ⁄„Ë ÕË ÃÙ ∑§ß¸ ‹ÙªÙ¢ Ÿ ß‚∑§Ë Ÿ∑§‹ ∑§⁄ŸË øÊ„Ë, ‹Á∑§Ÿ ©Ÿ∑§Ë ‚Ê⁄Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê¢ ’∑§Ê⁄ ø‹Ë ªß¸¢, ÄÿÙ¢Á∑§ •Ê‡ÊÊ ÖÿÙÁà ◊¢ Á¡‚ ©ëø ªÈáÊflûÊÊ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ∑§Ê ßSÃ◊Ê‹ „Ù ⁄„Ê ÕÊ, ©‚ SÃ⁄ ∑§Ê ◊Ê‹ ŒŸÊ ‹ÊªÊ ∑§ ’‚ ◊¢ Ÿ„Ë¥§ ÕÊ– ¬⁄‡Ê ÷Ê߸ ∑§Ê ‡ÊÈM§ ‚ ©‚Í‹ ⁄„Ê „Ò Á∑§ ©ã„Ù¢Ÿ ªÈáÊflûÊÊ ∑§ SÃ⁄ ¬⁄ ∑§Ù߸ ‚◊¤ÊıÃÊ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ „Ò– ◊ÈŸÊ»§Ê ÷‹ ∑§Ë ∑§◊ ‚ ∑§◊ Á◊‹ ‹Á∑§Ÿ fl ©à¬ÊŒ ◊¢ ◊Ê‹ ©ëø ∑§ÙÁ≈ ∑§Ê „Ë ßSÃ◊Ê‹ ∑§⁄Ã „Ò¢–

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

75

80

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

81

Lora=rk fnol fo'ks"k

ÕǸUè ·¤éÕæüçÙØô´ ·Ô¤ ÕæÎ ç×Üè ãñ ã×ð´ Øã ¥æÁæÎè

ß

‚ ‚Ê‹ „◊ •Ê¡ÊŒË ∑§Ë {}flË¥ fl·¸ªÊ¥∆ ◊ŸÊ ⁄U„ „Ò¥– vz •ªSà v~y| ∑§Ù •¥ª˝¡Ù¥ ∑§Ë ‹ª÷ª ŒÙ ‚ı fl·Ù¥¸ ∑§Ë ªÈ‹Ê◊Ë ‚ „◊ ◊ÈQ§ „È∞ Õ– ÿ„ ◊ÈÁQ§ „◊¥ ◊ÈçUà ◊¥ Ÿ„Ë¥ Á◊‹Ë ÕË– ß‚∑‘§ Á‹∞ „◊¥ ’„Èà ’«∏UË ∑§È’ʸÁŸÿÊ¥ ŒŸË ¬«∏UË ÕË– ÿ„ ‡ÊÈ÷ ÉÊ«∏UË „◊¥ ◊Ê¥ ÷Ê⁄UÃË ∑‘§ ‹ÊπÙ¥ ‚¬ÍÃÙ¥ ∑§Ë •Êà◊Ê„ÈÁà ∑‘§ ’ÊŒ ¬˝Ê# „È߸ „Ò– „Ê‹Ê¥Á∑§ ∑§È¿ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ù ÿ„ •Ê¡ÊŒË •Ê¡ ÷Ë •ÊœË •œÍ⁄UË ‹ªÃË „Ò– ©Ÿ∑§Ê Ã∑§¸ „Ò Á∑§ „◊ ªÙ⁄U •¥ª˝¡Ù¥ ∑‘§ ø¥ªÈ‹ ‚ ÃÙ •Ê¡ÊŒ „Ù ªÿ, ◊ª⁄U „◊Ê⁄UË Á∑§S◊à ∑§Ê‹ •¥ª˝¡Ù¥ ∑‘§ „ÊÕÙ¥ ∑Ò§Œ „Ù ªß¸– ‡ÊÊ‚∑§ ’Œ‹ ¬⁄U ‡ÊÊ‚Ÿ ∑§Ê Ÿ¡Á⁄UÿÊ fl„Ë „Ò– Œ‡Ê ∑§Ù SflÃ¥òÊ „È∞ {| fl·¸ „Ù ªÿ „Ò¥ •ı⁄U ß‚ ‚◊ÿ Œ‡Ê ∑§Ë ÁSÕÁà ßÃŸË ÁflÁøòÊ „Ò Á∑§ œŸ¬ÁÃÿÙ¥ ∑§Ë ‚¥ÅÿÊ ’«∏UŸ ∑‘§ ‚ÊÕ ª⁄UË’Ë ∑‘§ ŸËø ⁄U„Ÿ flÊ‹Ù¥ ∑§Ë ‚¥ÅÿÊ ©Ÿ‚ ∑§ß¸ ªÈŸÊ ’«∏UË „Ò– •ÊÁÕ¸∑§ ©ŒÊ⁄UË∑§⁄UáÊ „ÙŸ ∑‘§ ’ÊŒ ÃÙ ÿ„ ÁSÕÁà „Ù ªÿË „Ò Á∑§ ©ëø ◊äÿ◊ flª¸ •◊Ë⁄UÙ¥ ◊¥ •Ê ªÿÊ ÃÙ ª⁄UË’ ‹Ùª •’ ª⁄UË’Ë ∑§Ë ⁄UπÊ ∑‘§ ŸËø ¬„È¥ø ªÿ „Ò¥– •Ê¥∑ «∏U ’ÃÊÃ „Ò¥ Á∑§ Œ‡Ê ◊¥ ∑§⁄UÙ«∏U¬ÁÃÿÙ¥ ∑§Ë ‚¥ÅÿÊ ◊¥ ¡’Œ¸Sà ’«∏UÙÃ⁄UË „Ù ªÿË „Ò ÃÙ ‚◊Ê¡ ∑‘§ „Ê‹Ã ’ÃÊ ⁄U„ „Ò¥ Á∑§ ⁄UÙ«¬Áà ©‚‚ ∑§ß¸ ªÈŸÊ ’«∏U „Ò¥– ∑§„Ÿ ∑§Ê •Á÷¬˝Êÿ ÿ„ „Ò Á∑§ „◊Ê⁄UÊ Œ‡Ê •ÊÁÕ¸∑§, ‚Ê¥S∑§ÎÁÃ∑§ •ı⁄U ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ Áfl⁄UÙœÊ÷Ê‚Ù¥ ∑‘§ ’Ëø ‚Ê¥‚ ‹ ⁄U„Ê „Ò– ÁSÕÁà ÿ„ „Ò Á∑§ •Ÿ∑§ ‹Ùª ÃÙ {| fl·¸ ¬Ífl¸ Á◊‹Ë •Ê¡ÊŒË ¬⁄U „Ë ‚flÊ‹ ©∆Ê ⁄U„ „Ò¥– •Ÿ∑§ ‹Ùª ÃÙ •’ ŒÍ‚⁄U SflÃ¥òÊÃÊ ‚¥ª˝Ê◊ ¬˝Ê⁄U¥÷ ∑§⁄UŸ ∑§Ë •Êfl‡ÿ∑§ÃÊ ’ÃÊ ⁄U„ „Ò¥– ‚¥ÁflœÊŸ ◊¥ Á¡‚ SflÃ¥òÊÃÊ •ı⁄U ‚◊ÊŸÃÊ ∑§Ë ’Êà ∑§Ë ¡ÊÃË „Ò, fl„ SflÃ¥òÊÃÊ •ı⁄U ‚◊ÊŸÃÊ ŒÍ⁄U-ŒÍ⁄U Ã∑§ ÁŒπÊ߸ Ÿ„Ë¥ ŒÃË– ¬„‹ „◊ Á»§¥⁄UÁªÿÙ¥ ∑‘§ ¡ÈÀ◊ ‚„Ã Õ, •’ •¬ŸÙ¥ ∑‘§ ¡ÈÀ◊ ‚„ ⁄U„ „Ò¥– ¬„‹ ÷Ë ‚ûÊÊ ∑‘§ Áπ‹Ê»§ ’Ù‹Ÿ ¬⁄U •ÊflÊ¡ ’¥Œ ∑§⁄UŸ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê ∑§Ë ¡ÊÃË ÕË, •Ê¡ ÷Ë ∞‚Ê ø‹ ⁄U„Ê „Ò– ¬„‹ •Ê¡ÊŒË ∑‘§ ‚¥ÉÊ·¸ ◊¥ ¡ÊŸ ¡ÊÃË ÕË, •Ê¡ ÃÙ ¬ÃÊ Ÿ„Ë¥, ∑§’ ø‹Ë ¡Ê∞– ¬„‹ •¥ª˝¡ Œ‡Ê ∑§Ù ‹Í≈U ⁄U„ Õ, •Ê¡ fl„Ë ∑§Ê◊ ŸÃÊ ∑§⁄U ⁄U„ „Ò¥– ¬„‹ ÷Ë ‚ûÊÊ ∑§Ë •Ù⁄U ‚ ÃȪ‹∑§Ë »§⁄U◊ÊŸ ¡Ê⁄UË „ÙÃ Õ, •Ê¡ ÷Ë ∞‚ »§⁄U◊ÊŸ ¡Ê⁄UË „Ù ⁄U„ „Ò¥– •Ê¡ÊŒË ∑‘§ Á‹∞ ’Á‹ŒÊŸ ŒŸ flÊ‹Ù¥ ∑§Ù Œ‡Ê ÷È‹Ê øÈ∑§Ê „Ò– •Ê¡ ∞‚ ‚ûÊʜˇÊÙ¥ ∑§Ë ¬Í¡Ê „Ù ⁄U„Ë „Ò, Á¡Ÿ∑§Ê Ÿ ∑§Ù߸ øÁ⁄UòÊ „Ò,

82

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

Ÿ Á¡Ÿ◊¥ ŸÒÁÃ∑§ÃÊ „Ò •ı⁄U Ÿ ߸◊ÊŸŒÊ⁄UË– ¬„‹ ÷Ë ‹Ùª ÷Íπ ‚ ◊⁄UÃ Õ, •Ê¡ ÷Ë ◊⁄U ⁄U„ „Ò¥– ‚ûÊÊ ‚ Áø¬∑‘§ ⁄U„Ÿ flÊ‹ ‹Ùª Á»§¥⁄UªË ‡ÊÊ‚Ÿ ◊¥ ÷Ë ∞‡Ê ∑§⁄U ⁄U„ Õ, •Ê¡ ÷Ë ‚ûÊÊ ‚ Áø¬∑‘§ ⁄U„Ÿ flÊ‹ „Ë ‚Ê⁄U ‚Èπ ÷Ùª ⁄U„ „Ò¥– •ÊÁπ⁄U ÿ„ ∑Ò§‚Ë •Ê¡ÊŒË „Ò? ÄUÿÊ •Ê◊ •ÊŒ◊Ë ∑§Ù ÷ÿ •ı⁄U ÷Íπ ‚ ◊ÈÁÄà Á◊‹Ë „Ò? ÄUÿÊ •Ê◊ •ÊŒ◊Ë ∑§Ù ©‚∑‘§ ¡ËflŸ ∑§Ë ªÊ¥⁄U¥≈UË ŒË ¡Ê ‚∑§Ë „Ò? ÄUÿÊ ŸÊ⁄UË ∑§Ë •ÁS◊ÃÊ ‚È⁄UÁˇÊà „Ò? ÄUÿÊ √ÿÁÄà •¬ŸË ’Êà ÁŸ÷˸∑§ÃÊ ‚ ⁄UπŸ ∑‘§ Á‹∞ SflÃ¥òÊ „Ò? ¡ÊÁ„⁄U „Ò, ߟ∑‘§ ¡flÊ’ ŸÊ ◊¥ „Ë „Ù¥ª– •ı⁄U ¡’ ∞‚Ê „Ò, Ã’ Á»§⁄U ß‚ •Ê¡ÊŒË ∑‘§ •Ê◊ •ÊŒ◊Ë ∑‘§ Á‹∞ ÄUÿÊ ◊ÊÿŸ? Œ⁄U•‚‹, •’ „◊ ∞∑§ ∞‚Ë ¬⁄U¥ÃòÊÃÊ ◊¥ ¡Ë ⁄U„ „Ò¥, Á¡‚∑‘§ Áπ‹Ê»§ •’ ŒÙ’Ê⁄UÊ ‚¥ÉÊ·¸ ∑§Ë ¡M§⁄Uà „Ò– „◊¥ •ª⁄U ¬Í⁄UË •Ê¡ÊŒË øÊÁ„∞, ÃÙ „◊¥ ∞∑§ •ı⁄U Sflʜ˟ÃÊ ‚¥ª˝Ê◊ ∑‘§ Á‹ÿ ÃÒÿÊ⁄U „Ù ¡ÊŸÊ øÊÁ„ÿ– ÿ„ Sflʜ˟ÃÊ ‚¥ª˝Ê◊ ¡◊ÊπÙ⁄UÙ¥, ∑§Ê‹Ê’Ê¡ÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑‘§ Áπ‹Ê»§ „ÙŸÊ øÊÁ„∞– ÿ„ ‚¥ª˝Ê◊ ÷˝CÊøÊÁ⁄UÿÙ¥ ‚ ‹«∏UÊ ¡ÊŸÊ øÊÁ„∞– ÿ„ ‚¥ª˝Ê◊ øÙ⁄U, ©øÄ∑§Ù¥, ‹È≈U⁄UÙ¥ •ı⁄U ∆ªÙ¥ ∑‘§ Áπ‹Ê»§ ¿«∏UÊ ¡ÊŸÊ øÊÁ„ÿ– ÿ„ ‚¥ª˝Ê◊ Œ‡Ê ∑§Ù πÙπ‹Ê ∑§⁄U ⁄U„ ‚ûÊÊ fl SflÊÕ¸‹Ù‹ÈŸÃÊ•Ù ∑‘§ ÁflL§h ‹«∏UÊ ¡ÊŸÊ øÊÁ„∞– ÿ„ ‚¥ª˝Ê◊ ©Ÿ ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ Áπ‹Ê»§ Á∑§ÿÊ ¡ÊŸÊ øÊÁ„ÿ, ¡Ù ª⁄UË’Ù¥, ŒÁ‹ÃÙ¥, ◊¡‹Í◊Ù¥ •ı⁄U ŸÊ⁄UË ∑§Ê ‡ÊÙ·áÊ ∑§⁄U »§‹-»§Í‹ ⁄U„ „Ò¥– •ª⁄U „◊ ∞‚ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ù ¬⁄UÊSà ∑§⁄U ‚∑‘§, •ª⁄U „◊ ∞‚ ‹ÙªÙ¥ ‚ Œ‡Ê ∑§Ù ◊ÈQ§ ∑§⁄UÊ ‚∑‘§ , Ã’ „◊ ∑§„ ‚∑‘§¥ª Á∑§ „◊ flÊSÃÁfl∑§ M§¬ ‚ •Ê¡ÊŒ „Ù øÈ∑‘§ „Ò¥– ‚’‚ ’«∏UË ‚◊SÿÊ „Ò •ÊÃ¥∑§flÊŒ •ı⁄U ‚Ê¥¬˝ŒÊÁÿ∑§ Áflm· ∑§Ë– ß‚∑‘§ ø‹Ã Œ‡Ê ∑‘§ •Ÿ∑§ ß‹Ê∑§Ù¥ ◊¥ •Ê¡ÊŒ „ÙŸ ∑‘§ ’Êfl¡ÍŒ √ÿÁQ§ ∑§Ù •ª⁄U •¬Ÿ „Ë ÉÊ⁄U ◊¥ ‚¥ªËŸÙ¥ ∑‘§ ‚Ê∞ ◊¥ ⁄U„ŸÊ ¬«∏§ ÃÙ ÿ„ ∑Ò§‚Ë •Ê¡ÊŒË– ‹ø⁄U ∑§ÊŸÍŸ √ÿflSÕÊ •ı⁄U ‹¥’Ë ãÿÊÁÿ∑§ ¬˝Á∑˝§ÿÊ ∑‘§ ∑§Ê⁄UáÊ ‚¥ªÁ∆à •¬⁄UÊœ ßÃŸÊ ’«∏U ªÿÊ „Ò Á∑§ „◊ ÁŸ÷˸∑§ „Ù∑§⁄U ‚«∏U∑§ ¬⁄U ø‹ Ÿ„Ë¥ ‚∑§Ã– „◊Ê⁄UË ’„Ÿ-’Á≈UÿÙ¥ ∑§Ù •¬Ÿ „Ë ◊Ù„À‹Ù ◊¥ •¬ŸË •ÁS◊ÃÊ ∑§Ê ÷ÿ ’ŸÊ ⁄U„ÃÊ „Ò– „◊ •¬Ÿ „Ë Œ‡Ê ◊¥ ãÿÊÿ ∑‘§ Á‹ÿ ÷≈U∑§Ã ⁄U„Ã „Ò¥– ‡ÊÊ‚Ÿ •ı⁄U ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ Ã∑§ •¬ŸË ’ÊÃ

Lora=rk fnol fo'ks"k

¬„È¥øÊŸ ∑‘§ Á‹ÿ ÿÁŒ „◊¥ Á»§À◊ ‡ÊÙ‹ ∑‘§ flËM§ ∑§Ë Ã⁄U„ ≈U¥∑§Ë ÿÊ ≈UÊÚfl⁄U ¬⁄U ø…ŸÊ ¬«∏U ÿÊ •Êà◊ŒÊ„ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê ∑§⁄UŸË ¬«∏U ÃÙ ©‚ •Ê¡ÊŒË ∑Ò§‚ ∑§„Ê ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò– flÒ‚ ß‚◊¥ ∑§È¿ ‚ëøÊ߸ ÷Ë „Ò ‹Á∑§Ÿ ÿ„ ¬Í⁄UÊ ‚ø Ÿ„Ë¥ „Ò– „◊Ÿ •Ê¡ÊŒ ÷Ê⁄Uà ◊¥ ¡ã◊ Á‹ÿÊ „Ò ß‚ËÁ‹∞ „◊ •Ê¡ÊŒË ∑§Ê ©Õ‹Ê •Ê∑§‹Ÿ ∑§⁄U ’Ò∆Ã „Ò¥– •Ê¡ÊŒË ∑§Ê ÄUÿÊ ◊„àfl „Ò Á¬¥¡⁄U ◊¥ ∑Ò§Œ ©‚ ¬ˇÊË ‚ ¬ÍÁ¿ÿ ¡Ù •¬ŸË ◊¡Ë¸ ‚ πÈ‹ •Ê‚◊ÊŸ ◊¥ ©«∏UÊŸ Ÿ„Ë¥ ÷⁄U ‚∑§ÃÊ– ß‚ ¬Ë«∏UÊ ∑§Ù „◊Ê⁄U ◊ŸËÁ·ÿÙ¥ Ÿ ¬„øÊŸÊ– •¥ª˝¡Ù¥ ∑‘§ ¡ÈÀ◊ ‚ •ÊÁ¡¡ ÷Ê⁄UÃËÿÙ¥ Ÿ ªÈ‹Ê◊Ë ∑§Ë ’Á«∏UÿÊ¥ ∑§Ê≈UŸ ∑§Ë ¬„‹ ‚’‚ ¬„‹ ‚Ÿ˜ v}z| ◊¥ πË– ß‚ ¬˝Õ◊ SflÃ¥òÊÃÊ ‚¥ª˝Ê◊ ∑‘§ ÿôÊ ∑§Ê •Ê⁄Uê÷ Á∑§ÿÊ ◊„Á·¸ Œÿʟ㌠‚⁄USflÃË Ÿ •ı⁄U ß‚ ÿôÊ ∑§Ù ¬„‹Ë •Ê„ÈÁà ŒË ◊¥ª‹ ¬Ê¥« Ÿ– ŒπÃ „Ë ŒπÃ ÿ„ ÿôÊ øÊ⁄UÙ¥ •Ù⁄U »Ò§‹ ªÿÊ– ¤ÊÊ¥‚Ë ∑§Ë ⁄UÊŸË ‹ˇ◊Ë’Ê߸, ÃÊàÿÊ¥ ≈UÙ¬ •ı⁄U ŸÊŸÊ ⁄UÊfl ¡Ò‚ ÿÙhÊ•Ù¥ Ÿ

ß‚ SflÃ¥òÊÃÊ ∑‘§ ÿôÊ ◊¥ •¬Ÿ ⁄UÄà ∑§Ë •Ê„ÈÁà ŒË– ŒÍ‚⁄U ø⁄UáÊ ◊¥ ë‚⁄U»§⁄UÙ‡ÊË ∑§Ë Ã◊ÛÊÊ Á‹∞ ⁄UÊ◊¬˝‚ÊŒ Á’ÁS◊‹, •‡Ê»§Ê∑§ ©UÀ‹Ê ÅÊÊ¢, øãŒ˝‡Êπ⁄U •Ê¡ÊŒ, ÷ªÃ Á‚„, ⁄UÊ¡ªÈM§, ‚ÈπŒfl •ÊÁŒ Œ‡Ê ∑‘§ Á‹∞ ‡Ê„ËŒ „Ù ª∞– ÁË∑§ Ÿ ëSfl⁄UÊíÿ „◊Ê⁄UÊ ¡ã◊Á‚h •Áœ∑§Ê⁄U „í ∑§Ê ©fÙ· Á∑§ÿÊ fl ‚È÷Ê· øãŒ˝ ’Ù‚ Ÿ ÃÈ◊ ◊ȤÊ πÍŸ ŒÙ, ◊Ò¥ ÃÈê„¥ •Ê¡ÊŒË ŒÍ¥ªÊ ∑§Ê ◊¥òÊ ÁŒÿÊ– •Á„¥‚Ê •ı⁄U •‚„ÿÙª ∑§Ê •SòÊ ‹∑§⁄U ◊„Êà◊Ê ªÊ¥œË •ı⁄U ªÈ‹Ê◊Ë ∑§Ë ’Á«∏UÿÊ¥ ÃÙ«∏UŸ ∑§Ù Ãà¬⁄U ∑˝§Ê¥ÁÃ∑§ÊÁ⁄UÿÙ Ÿ •¬Ÿ ¬˝ÿÊ‚ Ã¡ ∑§⁄U ÁŒ∞– SflÃ¥òÊÃÊ ‚¥ª˝Ê◊ ∑‘§ Œı⁄UÊŸ •Ê¡ÊŒË ÃÕÊ Œ‡Ê ÷ÁQ§ ∑§Ê ŸÊ⁄UÊ ß‚ Ã⁄U„ ‹ªÊ Á∑§ ‹ÙªÙ¥ ◊¥ ⁄UÊC˛¬˝◊ ∑§Ë œÊ⁄UÊ ’„ ÁŸ∑§‹Ë– Œ‡Ê÷Q§Ù¥ ∑‘§ ‹ÊπÙ¥ Á‚⁄U •Ê¡ÊŒË ∑§Ë ’Á‹flŒË ¬⁄U ∑§È’ʸŸ „Ù ªÿ– ~Æ fl·Ù¸ ∑§Ë ‹ê’Ë ‚¥ÉÊ·¸ ÿÊòÊÊ ∑‘§ ’ÊŒ •¥Ã× vz •ªSà v~y| ∑§Ù ÷Ê⁄Uà ∑§Ù SflÃ¥òÊÃÊ ŒflË ∑§Ê fl⁄UŒÊŸ Á◊‹ ‚∑§Ê–

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

83

iSdsftax m|ksx

Âñ·Ô¤çÁ´» ×àæèÙô´ ·¤æ ÁæÙæ Âã¿æÙæ Ùæ× ÕÙ »Øæ ãñ

ÁæßÜæ §´ÁèçÙØçÚU´» Âýæ. çÜ. ∞ÄU‚¬Ù ◊¥ ¬˝ŒÁ‡Ê¸Ã ¬Ê©ø ¬ÒÁ∑§ª ◊‡ÊËŸ Ÿ „⁄U Á∑§‚Ë ∑§Ù •¬ŸË •Ù⁄U ‹È÷ÊÿÊ– ÿ„ ◊‡ÊËŸ »§⁄Uˌʒʌ ∑§Ë ¡Êfl‹Ê ߥ¡ËÁŸÿÁ⁄U¥ª ¬˝Ê. Á‹. ∑§¥¬ŸË Ÿ ’ŸÊ߸ „Ò •ı⁄U ∑§¥¬ŸË ∑§Ê ŒÊflÊ „Ò Á∑§ ÿ„ ◊‡ÊËŸ ∑§◊ ‚◊ÿ ◊¥ •Áœ∑§ ¬Ê©ø ¬ÒÁ∑§¥ª ∑§⁄UŸ ◊¥ ‚ˇÊ◊ „Ò– »§⁄Uˌʒʌ ∑‘§ ‚Ù„ŸÊ ⁄UÙ« ◊¥ •flÁSÕà ¡Êfl‹Ê ߥ¡ËÁŸÿÁ⁄U¥ª ¬˝Ê. Á‹. ÁflÁ÷ÛÊ Ã⁄U„ ∑§Ë ¬Ò∑‘§Á¡¥ª ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑§Ê ÁŸ◊ʸáÊ ∑§⁄UÃË „Ò–

⁄UÊ¡œÊŸË ÁŒÀ‹Ë ∑‘§ ¬˝ªÁà ◊Ҍʟ ◊¥ xÆ ¡È‹Ê߸ ‚ w •ªSà Ã∑§ •ÊÿÙÁ¡Ã ¬Ò∑§ å‹‚ ∞ÄU‚¬Ù ◊¥ ∑§ß¸ ∑§¥¬ÁŸÿÙ¥ Ÿ •¬ŸË Ÿß¸ Ã∑§ŸË∑§ ¬⁄U •ÊœÊÁ⁄Uà ◊‡ÊËŸÙ¥ •ı⁄U ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ù ÿ„Ê¥ ¬˝ŒÁ‡Ê¸Ã Á∑§ÿÊ– ß‚ Œı⁄UÊŸ ¡Êfl‹Ê ߥ¡ËÁŸÿÁ⁄U¥ª ¬˝Ê.Á‹Á◊≈U« ∑‘§ S≈UÊ‹ ¬⁄U πÍ’ ø„‹ ¬„‹ ⁄U„Ë– ∞»§∞◊‚Ë¡Ë ÿÍÁŸ≈U˜‚, ∑‘§Á◊∑§‹ ߥ«S≈˛Ë, »§Ê◊ʸSÿÈÁ≈U∑§‹, ∑§ÊS◊Á≈UÄU‚, »§Í« ∞¥« ’fl⁄U¡, ∞ÄU‚¬Ù≈U¸ „Ê©‚, ¬Ò∑§‚¸ ∞¥« ◊Ífl‚¸, ß‹ÁÄU≈˛∑§‹ fl ß‹ÄU≈˛ÊÁŸ∑§ ÃÕÊ ªÊ⁄U◊¥≈U ߥ«S≈˛Ë ◊¥ ß‚ ∑§¥¬ŸË ∑§Ë ’ŸÊ߸ ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑§Ê ©¬ÿÙª „ÙÃÊ „Ò– ¬Ò∑‘§¡Á¥ª ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑§Ê ÁŸ◊ʸáÊ ∑§⁄UŸ flÊ‹Ë ß‚ ∑§¥¬ŸË ∑§Ë SÕʬŸÊ fl·¸ v~~Æ ◊¥ ‚¥ÿÈQ§ M§¬ ‚ üÊË ¬Ë ¡Êfl‹Ê •ı⁄U üÊË ‚◊⁄U¬Ê‹ ¡Êfl‹Ê Ÿ ∑§Ë– ‹ÉÊÈ ©lÙª ∑§Ë ÿ„ ߸∑§Ê߸ ∞∑§ ŸÁ¡Ë SflÊ◊Áàfl flÊ‹Ë ∑§¥¬ŸË „Ò– ∞ÄU‚¬Ù ◊¥ ¬˝ŒÁ‡Ê¸Ã ¬Ê©ø ¬ÒÁ∑§ª ◊‡ÊËŸ Ÿ „⁄U Á∑§‚Ë ∑§Ù •¬ŸË •Ù⁄U ‹È÷ÊÿÊ– ÿ„ ◊‡ÊËŸ »§⁄Uˌʒʌ ∑§Ë ¡Êfl‹Ê ߥ¡ËÁŸÿÁ⁄U¥ª ¬˝Ê. Á‹. ∑§¥¬ŸË Ÿ ’ŸÊ߸ „Ò •ı⁄U ∑§¥¬ŸË ∑§Ê ŒÊflÊ „Ò Á∑§ ÿ„ ◊‡ÊËŸ ∑§◊ ‚◊ÿ ◊¥ •Áœ∑§ ¬Ê©ø ¬ÒÁ∑§¥ª ∑§⁄UŸ ◊¥ ‚ˇÊ◊ „Ò– »§⁄Uˌʒʌ ∑‘§ ‚Ù„ŸÊ ⁄UÙ« ◊¥ •flÁSÕà ¡Êfl‹Ê ߥ¡ËÁŸÿÁ⁄U¥ª ¬˝Ê. Á‹. ÁflÁ÷ÛÊ Ã⁄U„ ∑§Ë ¬Ò∑‘§Á¡¥ª ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑§Ê ÁŸ◊ʸáÊ ∑§⁄UÃË „Ò– ∑§È‡Ê‹ ߥ¡ËÁŸÿ⁄UÙ¥ ∑§Ë Œπ⁄Uπ fl ÁŸŒ¸‡ÊŸ ◊¥ ÁŸÁ◊¸Ã ߟ ◊‡ÊËŸÙ¥ ‚ »˝ Ù¡Ÿ »§Í«, ’ÁS∑§È≈U, ŸÍ«À‚, ◊Ê©Õ »˝ ‡ÊŸ⁄U, ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê, Ã¥’Ê∑§Í, ¡Ê»§⁄UÊŸË ¬ûÊË, ◊‚Ê‹, «˛Ê߸ »˝È ≈U, ‡ÊÒ¥¬Í, Ã‹, ß‹ÄU≈˛ÊÁŸ∑§ •Êß≈U◊, flÊÁ‡Ê¥ª ¬Ê©«⁄U ‚◊à •ãÿ ∑§ß¸ Ã⁄U„ ∑‘§ ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ù ‚È⁄UˇÊÁà ¬Ò∑§Á¥ª ∑‘§ ‹Á∞ ©¬ÿÙª ∑§ÁÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ¡Êfl‹Ê ߥ¡ËÁŸÿÁ⁄U¥ª ¬˝Ê. Á‹Á◊≈U« ∑‘§ ‚¥SÕʬ∑§ üÊË ¬Ë ¡Êfl‹Ê •ı⁄U üÊË ‚◊⁄U¬Ê‹

86

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

iSdsftax m|ksx ¡Êfl‹Ê Ÿ ≈UÙ’Ò∑§Ù å‹‚ ‚ ’ÊÃøËà ∑‘§ Œı⁄UÊŸ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ©ã„Ù¥Ÿ ÿ„Ê¥ •ÊÚ≈UÙ◊Á≈U∑§ ¬ÒÁ∑§ª ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑§Ê ¬˝Œ‡Ê¸Ÿ Á∑§ÿÊ „Ò, Á¡‚∑§Ë ∑§Ë◊à •‹ª-•‹ª ‚Êß¡ ◊¥ •‹ª •‹ª „Ò– ◊Ê©Õ »˝‡ÊŸ⁄U, ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê fl •ãÿ ¿Ù≈U ¬Ê©ø ¬ÒÁ∑§¥ª ◊‡ÊËŸ ∑‘§ ’Ê⁄U ◊¥ ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ ÕÊ Á∑§ ÿ„ ∑§◊ ‚◊ÿ ◊¥ •Áœ∑§ ©à¬ÊŒŸ ∑§⁄UŸ ∑‘§ Á‹∞ ’ŸÊ߸ ªß¸ „Ò, ‚ÊÕ „Ë ß‚ ◊‡ÊËŸ ∑§Ù •Ê‚ÊŸË ‚ ∑§◊ ™§¡¸Ê π¬Ã ∑‘§ ‚ÊÕ ∑‘§fl‹ ∞∑§ √ÿÁQ§ ∑§Ë ◊ŒŒ ‚ ‚¥øÊÁ‹Ã Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò– ∑§¥¬ŸË ∑‘§ ◊ÊÁ‹∑§ÊŸ ∑§Ê ŒÊflÊ „Ò Á∑§ ©Ÿ∑§Ë ÿ„ ◊‡ÊËŸ ©lÁ◊ÿÙ¥ ∑‘§ ’Ëø ∑§Ê»§Ë ‹Ù∑§Á¬˝ÿ „Ò– ¬Ò∑§ å‹‚ ∞ÄU‚¬Ù ∑‘§ ‚¥’¥œ ◊¥ ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ ÕÊ Á∑§ ÿ„Ê¥ •ÊŸ flÊ‹ ª˝Ê„∑§ Ÿ ∑‘§fl‹ Ÿß¸-Ÿß¸ ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑§Ù Œπ ‚∑‘§¥ª ’ÁÀ∑§ •¬ŸË ¡M§⁄Uà ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ©Ÿ◊¥ ’Œ‹Êfl ‚¥’¥ÁœÃ ‚ȤÊÊfl ÷Ë Œ ‚∑‘§¥ª– Ã∑§ŸË∑§ •ÊŒÊŸ-¬˝ŒÊŸ ÃÕÊ Áfl∑˝ ÃÊ •ı⁄U ª˝Ê„∑§ ‚¥¬∑§¸ ∑§Ù ◊¡’Íà ’ŸÊŸ ◊¥ ß‚ Ã⁄U„ ∑‘§ ∞ÄU‚¬Ù ∑§Ë ÷ÍÁ◊∑§Ê ’„Èà ◊„àfl¬Íáʸ „ÙÃË „Ò– ¡Êfl‹Ê ߥ¡ËÁŸÿÁ⁄U¥ª ∑§Ë πÊÁ‚ÿà „Ò Á∑§ ÿ„ •¬Ÿ ª˝Ê„∑§Ù¥ ∑§Ë •Êfl‡ÿ∑§ÃÊ•Ù¥ ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ª„Ÿ •ŸÈ‚¥œÊŸ fl ∑§È‡Ê‹ ∑§Ê⁄U˪⁄UÙ¥ ∑§Ë Œπ⁄Uπ ◊¥ ¬Ò∑‘§¡Á¥ª ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑§Ê Á«¡Êߟ fl ÁŸ◊ʸáÊ ∑§⁄UÃË „Ò– ÿ„Ë ∑§Ê⁄UáÊ „Ò Á∑§ ß‚ •À¬∑§Ê‹ ◊¥ „Ë ◊‡ÊËŸ ÁŸ◊ʸáÊ ◊¥ ÿ„ Œ‡Ê ∑§Ë •ª˝áÊË ∑§¥¬ŸË ’Ÿ øÈ∑§Ë „Ò– ÿ„Ë Ÿ„Ë¥ ∑§¥¬ŸË iÊ⁄UÊ ÁŸÁ◊¸Ã ◊‡ÊËŸ Ÿ Á‚»§¸ Œ‡Ê ◊¥ ’ÁÀ∑§ Áfl‡fl ∑‘§ ∑§ÙŸ ∑§ÙŸ ◊¥ ∞ÄU‚¬Ù≈U¸ ∑§Ë ¡ÊÃË „Ò¥– ∑§¥¬ŸË iÊ⁄UÊ ÁŸÁ◊¸Ã ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑‘§ ‚¥ÃÈC ª˝Ê„∑§Ù¥ ∑§Ë ‚¥ÅÿÊ ‹ÊπÙ¥ ◊¥ „Ò– ∑§ß¸ ’«∏UË fl ŸÊ◊Ë Áª⁄UÊ◊Ë ∑§¥¬ÁŸÿÊ¥ ¡Êfl‹Ê ߥ¡ËÁŸÿÁ⁄U¥ª ¬˝Ê. Á‹Á◊≈U« iÊ⁄UÊ ÃÒÿÊ⁄U ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑§Ù •¬Ÿ ©lÙª ∑§Ù ‚ÈøÊM§ M§¬ ‚ ø‹ÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ¬˝ÿÙª ∑§⁄UÃË „Ò¥– ◊‚‹Ÿ Á’˝≈UÊÁŸÿÊ ß¥«S≈˛Ë¡ Á‹Á◊≈U«, ‚Íÿʸ »§Í« ∞ª˝Ù Á‹. (Á¬˝ÿÊ ªÙÀ«), •Ÿ◊Ù‹ Á’S∑§È≈U, «ÄU‚ »§Í«, ÷ªflÃË »§Í« ¬˝Ê. Á‹., ÷ªflÃË »§Í«˜‚, ‚ÙŸÊ Á’S∑§È≈U˜‚, ∑˝ Ê©Ÿ Á’S∑§È≈U˜‚, ÁŒŸ‡Ê ≈UÙ’Ò∑§Ù ߥ«S≈˛Ë¡, •å‚⁄UÊ »§Í« ߥ«S≈˛Ë¡, Á∑§‚‹ÿ »§Í« ¬˝Ê. Á‹., ’Ê’Ê ’¥ªÊ‹Ë »§Í« ¬˝Ê. Á‹., ◊Ò«◊ ‚ȬÊ⁄UË, é‹Ò∑§ «Êÿ◊¥« ‚ȬÊ⁄UË, ¬¥∑§¡ Ÿ◊∑§ËŸ, ŒÍŸ »§Í«˜‚ ¬˝Ê. Á‹. ÃÕÊ ⁄UÒª◊ ◊Ê∑‘§¸Á≈U¥ª ‚Áfl¸‚ ¬˝Ê. Á‹. •ÊÁŒ ¡Ò‚Ë ’«∏UË ∑§¥¬ÁŸÿÊ¥ ¡Ê‹flÊ ß¥¡ËÁŸÿÁ⁄U¥ª iÊ⁄UÊ ÁŸÁ◊¸Ã ◊‡ÊËŸÙ¥ ∑§Ê fl·Ù¥¸ ‚ ©¬ÿÙª ∑§⁄U ⁄U„Ë „Ò¥–

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

87

90

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

ekdsZV lksYtj

Á×èÙè çâÂæãè Øæ ȤèËÇ âôËÁÚ ·¤×üØô»è ÃØçÌ ãñ¢ âéÙèÜ »éŒÌæ Á∑§‚Ë ÷Ë ∑¢§¬ŸË ÿÊ ©à¬ÊŒ ∑§Ë ∑§Ê◊ÿÊ’Ë ◊¢ „Ê∑§‚¸ ∑§Ë •„◊ ÷ÍÁ◊∑§Ê „ÙÃË „Ò– »§ËÀ« ∑§ •‚‹Ë ‚ÙÀ¡⁄ „Ê∑§⁄ „Ë „ÙÃ „Ò¢, Á¡Ÿ∑§Ë ◊ŒŒ ‚ ∑¢§¬ŸË ©à¬ÊŒ ’Ê¡Ê⁄Ù¢ ◊¢ •¬ŸÊ ¬Ê¢fl ¡◊Ê ¬ÊÃ „Ò¢– ŒÍ‚⁄ ‡ÊéŒÙ¢ ◊¢ ∑§„Ê ¡Ê∞ ÃÙ fl •ÊœÊ⁄ Sâ÷ „ÙÃ „Ò¢– Á◊¡Ê¸¬È⁄ ∑§Ë ∞ø •Ê⁄ ∞¡¢‚Ë ‚ ¡È«∏U ‚ÈŸË‹ ∑ȧ◊Ê⁄ ªÈåÃÊ ß¢≈ËÁ⁄ÿ⁄ ‚À‚ Á⁄¬˝¡¢≈Á≈fl (•Ê߸∞‚•Ê⁄) „Ò¢– ߟ∑§Ë ©◊˝ ∑§⁄Ë’ zÆ fl·¸ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ◊„ŸÃ •ı⁄ ÷ʪŒı«∏U ∑§ ◊Ê◊‹ ◊¢ fl Ÿß¸ ©◊˝ ∑§ Ÿı¡flÊŸÙ¢ ∑§Ù ÷Ë ¬Ë¿ ¿Ù«∏U ŒÃ „Ò¢– ªÈåÃÊ ¡Ë Á¬¿‹ } fl·Ù¸¢ ‚ ‚å‹Ê߸ ∑§Ê ∑§Ê◊ Œπ ⁄„ „Ò¢– «Ë∞‚ ‚◊Í„ ‚ ßã„¢ flß ÷Ë Á◊‹ÃÊ „Ò– ’ÃÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò Á∑§ Á◊¡Ê¸¬È⁄ ‡Ê„⁄ ◊¢ ∑§⁄Ë’ yÆ „Ê∑§⁄ „Ò¢, Á¡Ÿ◊¢ ªÈåÃÊ ∑§Ê πÊ‚ ◊È∑§Ê◊ „Ò– fl «Ë∞‚ ‚◊Í„ ∑§Ê ∑§⁄Ë’ { ‹Êπ M§¬∞ ∑§Ê ◊Ê‹ ‚å‹Ê߸ ∑§⁄Ã „Ò¢– ‡Ê„⁄ ◊¢ „¡Ê⁄ ‚ •Áœ∑§ ŒÈ∑§ÊŸ¢ „Ò¢, ‹Á∑§Ÿ ‡ÊÊÿŒ „Ë ∑§Ù߸ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄ „Ù ¡Ù ªÈåÃÊ ¡Ë ∑§Ù Ÿ ¡ÊŸÃÊ „Ù– ªÈåÃÊ ¡Ë ∞∑§ ∞‚Ë ‡ÊÁπ˜‚ÿÃ* „Ò¢, Á¡Ÿ∑§Ê Ÿ Á‚»¸§ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ ‚ ‚¢¬∑¸§ „Ò, ’ÁÀ∑§ ’Ê¡Ê⁄ ∑§Ë Ÿé¡ ÷Ë ©ã„¢ •ë§¿Ë Ã⁄„ ¬ÃÊ „Ò– fl ’Ê¡Ê⁄ ∑§Ë ∞∑§-∞∑§ Ÿ‚ ‚ flÊÁ∑§»§ „Ò¢– ªÈåÃÊ ¡Ë ∞∑§ ÁŒŸ ◊¢ Ã∑§⁄Ë’Ÿ zÆ ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ ◊Ê‹ ŒÃ „Ò¢– ‚È’„ ‚ ‹∑§⁄ Œ⁄ ‡ÊÊ◊ Ã∑§ fl •¬Ÿ ß‚Ë ∑§Ê◊ ◊¢ √ÿSà ⁄„Ã „Ò¢– ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ ∞ø•Ê⁄ ∞¡¢‚Ë πÈ‹ ¡ÊŸ ∑§ ∑§Ê⁄áÊ ⁄¡ŸËª¢œÊ ∑§Ë Á’∑˝§Ë ◊¢ ∑§Ê»§Ë ß¡Ê»§Ê „È•Ê „Ò– ªÈåÃÊ ¡Ë ∑§Ë ∑§◊¸∆ÃÊ •ı⁄ ◊„ŸÃ ∑§Ù ŒπÃ „È∞ ∞ø •Ê⁄ ∞¡¢‚Ë Ÿ ©ã„¢ ◊Ù¬« Œ ⁄πË „Ò– ªÈåÃÊ ¡Ë «Ë ∞‚ ‚◊Í„ ∑§Ë ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ë ∑§Ê◊ÿÊ’Ë ∑§Ù ‹∑§⁄ ∑§Ê»§Ë ©à‚ÊÁ„à „Ò¢– ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ßÃŸË Ã¡Ë ∑§ ‚ÊÕ ¬Ê¢fl ¡◊ÊÃ „È∞ ©ã„Ù¢¢Ÿ Á∑§‚Ë ©à¬ÊŒ ∑§Ù ¬„‹Ë ’Ê⁄ ŒπÊ „Ò– ÁŸ∑§≈ ÷Áflcÿ ◊¢ ÿ„ ©à¬ÊŒ ¡’⁄ŒSà Ã⁄Ë∑§ ‚ œ◊Ê‹ ◊øÊŸ flÊ‹Ê „Ò, ÄÿÙ¢Á∑§ ß‚‚ „⁄ flª¸ ∑§ ª˝Ê„∑§ ¡È«∏U ⁄„ „Ò¢– ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§ ø‹Ã Áø¢ªÀ‚ ◊¢ ÷Ë ¬„‹ flÊ‹Ë ’Êà Ÿ„Ë¥§⁄„ ªß¸ „Ò– ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ „Ê∑§⁄ ∑§ ∑§Ê◊ ‚ ªÈåÃÊ •¬Ÿ ¬⁄ÁflÊ⁄ ∑§Ê ¬Ê‹Ÿ-¬Ù·áÊ ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢– ߟ∑§Ê ¬Á⁄flÊ⁄ ’„Èà ‹¢’Ê øı«Ê∏ Ÿ„Ë¢ „Ò– Á‚»¸§ ∞∑§ ’≈Ê •ı⁄ ∞∑§ ’≈Ë „Ò– ’≈Ë ∑§Ë ‡ÊÊŒË „Ù øÈ∑§Ë „Ò •ı⁄ ŒÊ◊ÊŒ ÿÍÁŸÿŸ ’Ò¢∑§ ◊¢ ’˝Ê¢ø ◊ÒŸ¡⁄ „Ò¢– ’≈Ê •÷Ë ¬…∏Ê߸ ∑§⁄ ⁄„Ê „Ò– „Ê∑§⁄ ∑ § ∑§Ê◊ ‚ ¡Ù •Ê◊ŒŸË „ÙÃË „Ò, ©‚Ë ‚ ªÈåÃÊ ¡Ë •¬Ÿ ¬⁄ÁflÊ⁄ ∑§Ù ø‹Ê ⁄„ „Ò¢– ß‚∑§ •‹ÊflÊ fl ∑§Ù߸ ŒÍ‚⁄Ê ∑§Ê◊ Ÿ„Ë¥§ ∑§⁄Ã „Ò¢–

92

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

fMLVªhC;wVj eap

©ˆÂæÎô¢ ·¤ô ÚÌæÚ ÎðÙð ×ð¢ ×æçãÚ ãñ

⁄Ê¡SÕÊŸ •ı⁄ Áfl‡Ê· M§¬ ‹ ¡Ùœ¬È⁄ ◊¢ üÊË ◊„‡Ê ≈˛Á«¢ª ∑¢§¬ŸË â’Ê∑ͧ ˇÊòÊ ◊¢ ’«∏UÊ ŸÊ◊ „Ò– ÿ„ ∞∑§ ∞‚ «Ë‹⁄ „¢Ò, Á¡‚∑§ ¬Ê‚ wÆÆ ‚ ÷Ë •Áœ∑§ Ã¡-Ã⁄ʸ⁄ „Ê∑§⁄Ù¢ ∑§Ë »§ı¡ „Ò– ߟ∑§ ¬Ê‚ ¬ÊŸ ’„Ê⁄ ∑§Ê ‚Ë∞Ÿ∞»§ „Ò– ‚ÊÕ „Ë Ÿ≈π≈, ’ª◊ •ı⁄ ÁŒ‹M§’Ê ∑§Ê ÷Ë ∑§Ê◊ „Ò– ’ÃÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò Á∑§ ß‚ «Ë‹⁄ ∑¢§¬ŸË ∑§ ◊ÊÁ‹∑§ ◊„‡Ê ‚Ê⁄áÊ ∑§ •‡ÊÙ∑§ ∞¢« ∑¢§¬ŸË ∑§ ◊ÊÁ‹∑§ ŸË‹Í ¡ÒŸ ∑§ ‚ÊÕ ∑§Ê»§Ë ∑§⁄Ë’Ë ‚¢’¢œ „Ò¢– ÿ„Ë ∑§Ê⁄áÊ „Ò Á∑§ fl ‡ÊÈM§ ‚ „Ë ◊ÈÅÿ M§¬ ‚ ¬ÊŸ ’„Ê⁄ ∑§Ê ∑§Ê◊ ∑§⁄Ã „Ò¢– ‚Ê⁄áÊÊ ∑§ ’≈ ŸËÃ‡Ê ‚Ê⁄áÊÊ •ı⁄ Á‡Êfl◊ ‚Ê⁄áÊÊ ÷Ë ∑§Ê⁄Ù’Ê⁄ ‚¢÷Ê‹Ã „Ò¢– ‚Ê⁄áÊ ¡Ë ∞∑§ πÊ‚ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ fl Á¡‚ ÷Ë ∑§Ê◊ ∑§Ù „ÊÕ ◊¢ ‹Ã „Ò¢ ©‚◊¢ fl ¬Í⁄Ë ÃÀ‹ËŸÃÊ ‚ ‹ªÃ „Ò¢– ©Ÿ∑§ ¬Ê‚ Á¡Ÿ ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§Ê ∑§Ê◊ „Ò, ©Ÿ∑§ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë ÁSÕÁà •ı⁄ ¬˝ªÁà ¬⁄ fl Sfl¢ÿ ÁŸªÊ„ ⁄πÃ „Ò¢– fl ‚’ ∑ȧ¿ ∑§◊¸øÊÁ⁄ÿÙ¢ •ı⁄ „Ê∑§⁄Ù¢ ¬⁄ Ÿ„Ë¥§¿Ù«∏UÃ „Ò¢– ∑§Ê◊ ◊¢ ∑§„Ë¥§ ¬⁄ ¡⁄Ê ÷Ë …∏ˋʬŸ •ÊÿÊ ÃÙ fl ©‚ ŒÈM§Sà ∑§⁄Ÿ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ •Êfl‡∑§ ÁŸŒ¸‡Ê ŒÃ „Ò¢– ©Ÿ∑§ ∑§Ê◊ ∑§⁄Ÿ ∑§Ë ‡ÊÒ‹Ë Ÿ „Ë ◊„‡Ê ≈˛Á«¢ª ∑¢§¬ŸË ∑§Ù ߟ ™¢§øÊ߸ÿÙ¢ ¬⁄ ¬„È¢øÊÿÊ „Ò– ‚Ê⁄áÊ ¡Ë ’ÃÊÃ „Ò¢ Á∑§ fl â’Ê∑ͧ ∑§ ∑§Ê⁄Ù’Ê⁄ ‚ fl ∑§Ê»§Ë ‚Ê‹Ù¢ ‚ ¡È«∏U „È∞ „Ò¢– ¡’ ‚Ÿ v~|w ◊¢ ¬„‹Ê ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ¬ÊŸ ’„Ê⁄ ‹Ê¢ø „È•Ê Ã’ fl ’Ë«∏UË-Á‚ª⁄≈ ∑§ ÁflÃ⁄∑§ Õ– ⁄Ê¡SÕÊŸ ◊¢ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ∑§ ¬„‹ ÁflÃ⁄∑§ fl „Ë Õ– ÿ„ fl„ ‚◊ÿ ÕÊ ¡’ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê Á≈Ÿ ◊¢ •ÊÃÊ ÕÊ– ß‚∑§ ’ÊŒ ‚Ÿ v~~v ◊¢ ©ã„Ù¢Ÿ ’ª◊ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ‹Ê¢ø Á∑§ÿÊ– √ÿʬÊ⁄ ∑§ ◊Ê◊‹ ◊¢ ©Ÿ∑§Ê »¢§«Ê Á’À∑ȧ‹ ‚Ê»§ „Ò– ’ÊÃøËà ∑§ Œı⁄ÊŸ fl ∑§„Ã „Ò¢ Á∑§ ÷Ë ©à¬ÊŒ ∑§Ù ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ SÕÊÁ¬Ã ∑§⁄Ÿ ◊¢ ÁflÃ⁄∑§ ∑§Ë •„◊ ÷ÍÁ◊∑§Ê „ÙÃË „Ò– ÁflÃ⁄∑§ ∑§Ê Á¡ÃŸÊ •ë§¿Ë Ÿ≈fl∑¸§ „ÙªÊ •ı⁄ fl„ Á¡ÃŸË •ë§¿Ë ‚Áfl¸‚ ŒªÊ ©ÃŸÊ „Ë Ã¡Ë ∑§ ‚ÊÕ ©à¬ÊŒ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ SÕÊÁ¬Ã „٪ʖ ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ¬Á‡ø◊Ë ⁄Ê¡SÕÊŸ ª¢ªÊŸª⁄, „ŸÈ◊ÊŸª¢¡ ◊Ê™¢§≈ •Ê’Í fl ©Œÿ¬È⁄ •ÊÁŒ ¡ª„Ù¢ ¬⁄ ¬ÊŸ’„Ê⁄ ∑§Ë •ë¿Ë ¬∑§«∏U „Ò– ∑§Ê»§Ë „Œ Ã∑§ ß‚∑§Ê üÊÿ ‚Ê⁄áÊÊ ¡Ë ∑§Ù ¡ÊÃÊ „Ò– ©ã„Ù¢¢Ÿ ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§Ù •Êª ’…∏ÊŸ ∑§ Á‹∞ ÁŒŸ-⁄Êà ∞∑§ ∑§⁄ ÁŒÿÊ– ß‚∑§ Á¡Ÿ •ãÿ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ê ∑§Ê◊ ߟ∑§ ¬Ê‚ „Ò, ©Ÿ∑§ Á‹∞ ÷Ë fl ©ÃŸÊ „Ë ¬˝ÿÊ‚ ∑§⁄Ã „Ò¢– ‚Ê⁄áÊÊ ¡Ë ∑§Ë ∞∑§ πÊ‚’Êà ÿ„ ÷Ë „Ò Á∑§ ©ã„¢ ’Ê¡Ê⁄ ∑§Ë Ÿé¡ •ë¿Ë Ã⁄„ ◊Ê‹Í◊ „Ò– Á∑§‚Ë ÷Ë Á∑§S◊ ∑§ „ÙŸ flÊ‹ ©ÃÊ⁄-ø…∏Êfl

94

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

×ãðàæ ÅýðçÇ¢» ·¢¤.

¬Á‡ø◊Ë ⁄Ê¡SÕÊŸ ª¢ªÊŸª⁄, „ŸÈ◊ÊŸª¢¡ ◊Ê™¢§≈ •Ê’Í fl ©Œÿ¬È⁄ •ÊÁŒ ¡ª„Ù¢ ¬⁄ ¬ÊŸ’„Ê⁄ ∑§Ë •ë¿Ë ¬∑§«∏U „Ò– ∑§Ê»§Ë „Œ Ã∑§ ß‚∑§Ê üÊÿ ‚Ê⁄áÊÊ ¡Ë ∑§Ù ¡ÊÃÊ „Ò– ©ã„Ù¢¢Ÿ ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§Ù •Êª ’…∏ÊŸ ∑§ Á‹∞ ÁŒŸ-⁄Êà ∞∑§ ∑§⁄ ÁŒÿÊ– ß‚∑§ Á¡Ÿ •ãÿ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ê ∑§Ê◊ ߟ∑§ ¬Ê‚ „Ò, ©Ÿ∑§ Á‹∞ ÷Ë fl ©ÃŸÊ „Ë ¬˝ÿÊ‚ ∑§⁄Ã „Ò¢– ∑§Ù fl ¬„‹ „Ë ÷Ê¢¬ ‹Ã „Ò¢– ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ©Ÿ∑§Ë ∞∑§ Á≈å¬áÊË ÿ„ ÷Ë „Ò Á∑§ •Ê¡∑§‹ ‹Ùª ’„Ã⁄ SflÊŒ •ı⁄ ÄflÊÁ‹≈Ë flÊ‹Ê ◊Ê‹ ¬‚¢Œ „Ò¢– ÿÁŒ ©à¬ÊŒ ◊¢ ªÈáÊflûÊÊ „Ù •ı⁄ ’„Ã⁄ ◊Ê∑§¸Á≈¢ª fl ‚„Ë ÁflÃ⁄áÊ „Ù ÃÙ ©‚ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ¬Ò⁄ ¡◊ÊŸ ‚ ∑§Ù߸ Ÿ„Ë¥§ ⁄Ù∑§ ‚∑§ÃÊ „Ò– ‚Ê⁄áÊÊ ¡Ë ∞∑§ ‚»§‹ √ÿfl‚ÊÿË „ÙŸ ∑§ ‚ÊÕ‚ÊÕ √ÿfl„Ê⁄ ∑ȧ‡Ê‹ √ÿÁÄà „Ò¢– ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ ‚ ©Ÿ∑§Ê ¡Ëfl¢Ã Á⁄‡ÃÊ „Ò– Á¡‚‚ ∞∑§ ’Ê⁄ ‚¢’¢œ ’Ÿ ÃÙ •Ê¡ Ã∑§ ∑§Êÿ◊ „Ò¢– ‚Ê⁄áÊÊ ¡Ë ∑§Ë √ÿfl‚ÊÁÿ∑§ ‚◊¤Ê ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ©Ÿ∑§Ë √ÿfl„Ê⁄ ∑ȧ‡Ê‹ÃÊ ÷Ë ©Ÿ∑§Ë ∑§Ê◊ÿÊ’Ë ∑§Ë fl¡„ „Ò– ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ ∑§Ê ©Ÿ ¬⁄ •≈Í≈ Áfl‡flÊ‚ „Ò– ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ‹ªÃÊ „Ò Á∑§ ‚Ê⁄áÊÊ ¡Ë ÿÁŒ ∑§Ù߸ ’Êà ∑§„ ⁄„ „Ò¢ ÃÙ fl„ ‚„Ë „٪˖ •’ ©Ÿ∑§ ¬ÈòÊ U÷Ë ©ã„Ë¥ „Ë ¬ŒÁøã„Ù¢ ¬⁄ ø‹ ⁄„ „Ò¢– Shree Mahesh Trading Co. C&F :Pan Bahar, Natkhat, Begum, Dilruba & Bahar Add: Ummed Hospital, Opp. Gate No. 1, Harnath ka Dera, Chiwamchi Gate, Jodhpur Ph.: 0291-2438563 Mob: 09829023200

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

95

o"kZxkaB fo'ks"k

ÁôÏÂéÚ ×æ·ð¤üÅ çÚÂôÅü ÌðÁè âð ©ÖÚÌæ ãé¥æ ©ˆÂæÎ ãñ ÚæÁçÙßæâ

⁄Ê¡SÕÊŸ ∑§ ¡Ùœ¬È⁄ ◊¢ z M§¬∞ ∑§Ë ⁄¢¡ flÊ‹ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ù¢ ◊¢ Áfl◊‹ Ÿ¢’⁄ ∞∑§ ∑§Ê ’˝Ê¢« „Ò, ‹Á∑§Ÿ ∑§⁄Ë’ { ◊Ê„ ¬„‹ ‹Ê¢ø „È∞ ⁄Ê¡ ÁŸflÊ‚ Ÿ •ë§¿Ë ’…∏à „ÊÁ‚‹ ∑§Ë „Ò– ß‚ ‚◊ÿ ÿ„ ©à¬ÊŒ fl„Ê¢ Ÿ¢’⁄ w ¬⁄ ¬„È¢ø ªÿÊ „Ò– ∑ȧ¿ ÁŒŸÙ¢ ¬„‹ ∑¢§¬ŸË Ÿ •Ê∑§·¸∑§ S∑§Ë◊¢ ‹Ê¢ø ∑§Ë ÕË¥, Á¡‚◊¢ ∑Ò§‡Ê ∑§Í¬Ÿ, ‚ÊßÁ∑§‹ •ı⁄ ’Êß∑§ •ÊÁŒ ‡ÊÊÁ◊‹ ÕË¥– ¡Ùœ¬È⁄ ◊¢ w ’Êß∑§ ߸ŸÊ◊ ◊¢ ÁŸ∑§‹Ë „Ò– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ⁄Ê¡ÁŸflÊ‚ ∑§Ê SflÊŒ ÃÙ •ë¿Ê „Ò „Ë ‚ÊÕ „Ë ß‚∑§Ë S∑§Ë◊Ù¢ Ÿ ß‚ ’…∏à ÁŒ‹Ê߸ „Ò– ¡Ùœ¬È⁄ ◊¢ Ÿ≈π≈ ÃË‚⁄ Ÿ¢’⁄ ¬⁄ „Ò, ¡’Á∑§ Ÿ¡⁄ •ı⁄ ¬ÊŸ ¬‚¢Œ ∑§Ë ÷Ë ◊¡’Íà ©¬ÁSÕÁà „Ò–

ÁôÏÂéÚ ×ð¢ Õð»× Ù¢. °·¤ ÂÚ

Á¬˝Á◊ÿ◊ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ù¢ ◊¢ ~ M§¬∞ ∑§Ë üÊáÊË flÊ‹ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë ’Êà ∑§Ë ¡Ê∞ ÃÙ ’ª◊ Ÿ¢’⁄ ∞∑§ ¬⁄ ø‹ ⁄„Ê „Ò– ⁄¡ŸËª¢œÊ Ÿ¢’⁄ w ¬⁄ „Ò, ¡’Á∑§ ¬ÊŸ ’„Ê⁄ •ı⁄ ¬ÊŸ Áfl‹Ê‚ ∑§˝◊‡Ê— ÃË‚⁄ •ı⁄ øıÕ Ÿ¢’⁄ ¬⁄ „Ò¢– ’Ê¡Ê⁄ ‚ÍòÊÙ¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ~ M§¬∞ ∑§Ë ⁄¢¡ flÊ‹ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë Á’∑˝§Ë ◊¢ Ã¡Ë ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„Ë „Ò–

ç×ÚæÁ ¹ñÙè ·¤æ ÎÕÎÕæ

πÒŸË ◊¢ z •ı⁄ vÆ M§¬∞ flÊ‹Ë ⁄¢¡ ◊¢ Á◊⁄Ê¡ πÒŸË ∑§Ê Œ’Œ’Ê „Ò– ‡Ê„⁄ ‚ ‹∑§⁄ ª˝Ê◊ËáÊ ß‹Ê∑§Ù¢ Ã∑§ ß‚∑§Ë •ë¿Ë Á’∑˝§Ë ŒπË ¡Ê ⁄„Ë „Ò– ∑¢§¬ŸË ∑§Ë ◊Ê∑§¸Á≈¢ª ≈Ë◊ ÷Ë ¡Ùœ¬È⁄ ◊¢ ∑§Ê»§Ë ‚Á∑§˝ÿ „Ò– Á◊⁄Ê¡ πÒŸË ∑§Ë πÊ‚ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ß‚∑§ SflÊŒ fl ªÈáÊflûÊÊ ◊¢ ‡ÊÈM§ ‚ •Ê¡ Ã∑§ ¡⁄Ê ÷Ë •¢Ã⁄ Ÿ„Ë¥§ •ÊÿÊ „Ò– ÿ„Ë fl¡„ Á∑§ fl„ ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§Ë ¬‚¢Œ ’ŸË „È߸ „Ò–

ÌéÜâè ®® ß ÕæÕæ vw® Üô·¤çÂýØ Õýæ¢Ç

¡ŒÊ¸ ◊¢ ÃÈ‹‚Ë ÆÆ, ’Ê’Ê vwÆ •ı⁄ ’Ê’Ê v{Æ ∑§Ë ¡’⁄ŒSà ◊Ê∑§¸≈ „Ò– ‚ÊÕ „Ë ⁄%Ê ∑§Ë ◊¡’ÍŒ ©¬ÁSÕÁà „Ò– ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ •Ê◊ Ãı⁄ ¬⁄ ‹Ùª ÃÈ‹‚Ë ÆÆ •ı⁄ ’Ê’Ê vwÆ ∑§Ë ◊Ê¢ª ∑§⁄Ã „Ò¢– ÿ„ ©à¬ÊŒ „⁄ flª¸ ∑§ ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§ ’Ëø ‹Ù∑§Á¬˝ÿ „Ò–

×èÆè âéÂæÚè ×ð¢ ×æÙ·¤ ×ôÌè ·¤æ ÁÜßæ

∞∑§ L§¬∞ ∑§ ⁄¢¡ flÊ‹Ë ◊Ë∆Ë ‚Ȭ⁄Ë ◊¢ ◊ÊŸ∑§ ◊ÙÃË ¬„‹ Ÿ¢’⁄ ¬⁄ ø‹ ⁄„Ë „Ò– ß‚∑§ ’ÊŒ ◊ÊπŸ, ¬¢ø ⁄%, ◊Ò«◊ ÷ÈŸË •ı⁄ ‚Ÿ◊ ∑§Ê ◊Ê∑§¸≈ „Ò– ◊ÊŸ∑§ ◊ÙÃË ∑§ •Ê‹ÊflÊ •ãÿ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë ÷Ë Á’∑§˝Ë ∆Ë∑§-∆Ê∑§ ∑§„Ë ¡Ê ‚∑§ÃË „Ò– ÿ„ ‚÷Ë ©à¬ÊŒ ¡Ùœ¬È⁄ ‡Ê„⁄ ‚ ‹∑§⁄ ª˝Ê◊ËáÊ ß‹Ê∑§Ù¢ ◊¢ Á’∑§ ⁄„ „Ò¢–

¿éÅ·¤è ß Âæâ Âæâ ·¤è ÁôÚÎæÚ çÕ·¤ýè

◊Ê©Õ »˝§‡ÊŸ⁄ ◊¢ øÈ≈∑§Ë Ÿ¢’⁄ ∞∑§ ¬⁄ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ¬Ê‚ ¬Ê‚ ∑§Ë ÷Ë Á’∑˝§Ë ¡Ù⁄Ù¢ ¬⁄ „Ò– ‚ÊÕ „Ë ≈Ù¡Ù •ı⁄ ’¢’߸ÿÊ ∑§Ë ÷Ë ’Ê¡Ê⁄ ¬⁄ •ë¿Ë ¬∑§«∏U „Ò– ¡Ùœ¬È⁄ ◊¢ ◊Ê™§Õ »˝ ‡ÊŸ⁄ ◊¢ ‚÷Ë ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ •¬ŸÊ Œ’Œ’Ê ’ŸÊŸ ∑§ Á‹∞ ¬˝ÿÊ‚⁄à ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„Ë „Ò, ÄÿÙ¢Á∑§ ÿ„ ∞∑§ ’„Èà ’«∏UÊ ◊Ê∑§¸≈ „Ò •ı⁄ „⁄ flª¸ ∑§ ª˝Ê„∑§ ◊Ê™§Õ »˝§‡ÊŸ⁄ ¬‚¢Œ ∑§⁄Ã „Ò¢–

Ü¢»Ú ÕèÇè¸ ÂãðÜ Ù¢ÕÚ ÂÚ

¡Ùœ¬È⁄ ◊¢ ’Ë«Ë∏ ∑§Ë ÷Ë ¡’⁄ŒSà ◊Ê∑§¸≈ „Ò– ÿ„Ê¢ ‡Ê„⁄ •ı⁄ ª˝Ê◊ËáÊ ß‹Ê∑§Ù¢ ◊¢ ∑§ß¸ ’˝Ê¢« Á’∑§ ⁄„ „Ò– ÿ„Ê¢ ‹¢ª⁄ ’Ë«∏UË ∑§Ë Á’∑˝§Ë ¬„‹ Ÿ¢’⁄ ¬⁄ „Ò– ß‚∑§ ’ÊŒ Œ‚Ê߸ ’Ë«∏UË ∑§Ë ◊Ê¢ª „Ò– ‚ÊÕ „Ë ÃÊ⁄Ê •ı⁄ •Ù≈Í ∑§Ë ÷Ë Á’∑§˝Ë ∆Ë∑§-∆Ê∑§ „Ò– ÿ„ øÊ⁄Ù ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ •¬Ÿ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ù ¬˝◊Ù≈ ∑§⁄Ÿ ∑§ ¬˝ÿÊ‚ ◊¢ ¡È≈Ë „È߸ „Ò¢–

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

97

fofo/k

¥â×, ×ðƒææÜØ ·¤ô çâ»ÚðÅ ÌS·¤Úè âð ÖæÚè Ùé·¤âæÙ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ë â’Ê∑ͧ Áfl⁄ÙœË ŸËÁà ∑§ ø‹Ã Œ‡Ê ◊¢ Á‚ª⁄≈ •ı⁄ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë ÃS∑§⁄Ë fl Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ∑§Ê ªÙ⁄πœ¢œÊ ’…∏ÃÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ¡’ â’Ê∑ͧ ©lÙª ¬⁄ ’¢ÁŒ‡Ê¢ Ÿ„Ë¥§ ÕË¥§ Ã’ Ÿ ÃÙ Á‚ª⁄≈ ∑§Ë ÃS∑§⁄Ë „ÙÃË ÕË •ı⁄ Ÿ „Ë ŸÄ∑§Ê‹Ù¢ ∑§Ê ªÙ⁄πœÊ¢œÊ ø‹ÃÊ ÕÊ– •’ ©lÙª ∑§ ‚◊ˇÊ Ã◊Ê◊ Ã⁄„ ∑§Ë ÁŒÄ∑ Ã¢ •Ê ⁄„Ë „Ò¢ Ã٠â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë ÃS∑§⁄Ë ‡ÊÈM§ „Ù ªß¸ „Ò– ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ ‚ÍòÊÙ¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ •‚◊ •ı⁄U ◊ÉÊÊ‹ÿ ∑§Ù Á‚ª⁄U≈U ∑‘§ •flÒœ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ‚ „⁄U ‚Ê‹ |ÆÆ ∑§⁄UÙ«∏ M§¬ÿ ∑§ ⁄UÊ¡Sfl ∑§Ê ŸÈ∑§‚ÊŸ „Ù ⁄U„Ê „Ò– ÿ„ Á‚ª⁄≈ SÕÊŸËÿ L§‚ ’ŸÊÿ ¡ÊŸ ∑‘§ ‚ÊÕ ¬«∏Ù‚Ë Œ‡ÊÙ¥ ‚ ÃS∑§⁄UË ∑§Ë ¡Ê ⁄U„Ë „Ò– •‚◊ •ı⁄U ◊ÉÊÊ‹ÿ ◊¥ flÁ⁄UD •Áœ∑§ÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑‘§ •ŸÈ‚Ê⁄U ߟ ŒÙŸÙ¥ ⁄UÊíÿÙ¥ ◊¥ „⁄U ◊„ËŸ ◊¥ ∑§⁄U øÙ⁄UË ∑§Ë ∑§⁄UË’ wx ∑§⁄UÙ« Á‚ª⁄U≈U ’øË ¡Ê ⁄U„Ë „Ò¥– •‚◊ ∑‘§ ÁflûÊ Áfl÷ʪ ∑‘§ ∞∑§ flÁ⁄UD •Áœ∑§Ê⁄UË Ÿ ◊ËÁ«ÿÊ ‚ ∑§„Ê Á∑§ •‚◊ ¬ÍflÙ¸ûÊ⁄U ◊¥ •flÒœ Á‚ª⁄U≈U ∑‘§ Á‹ÿ √ÿʬÊ⁄U ∑‘§¥Œ˝ ∑‘§ ‚ÊÕ ’«∏Ê •ı⁄U Ã¡Ë ‚ flÎÁh flÊ‹Ê ’Ê¡Ê⁄U „Ò– „⁄U ◊„ËŸ ⁄UÊíÿ ◊¥ wÆ ∑§⁄UÙ« •flÒœ Á‚ª⁄U≈UÙ¥ ∑§Ë •Ê¬ÍÁø ∑§Ë ¡Ê ⁄U„Ë „Ò– ß‚∑‘§ ¬Á⁄UáÊÊ◊SflL§‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ù ‚Ê‹ÊŸÊ ∑§⁄UË’ {ÆÆ ∑§⁄UÙ« ⁄U¬ÿ ∑‘§ ∑§⁄U ∑§Ê ŸÈ∑§‚ÊŸ „Ù ⁄U„Ê „Ò– •Áœ∑§Ê⁄UË Ÿ ∑§„Ê Á∑§ •flÒœ √ÿʬÊ⁄U ◊¥ ÉÊ⁄U‹Í SÃ⁄U ¬⁄U ÁŸÁ◊¸Ã ÃÕÊ ¬˝ÁÃ’¥ÁœÃ Á‚ª⁄U≈U ‡ÊÊÁ◊‹ „Ò¥ Á¡ã„¥ ¬«Ù‚Ë Œ‡ÊÙ¥ ‚◊à •ãÿ Œ‡ÊÙ¥ ‚ ÃS∑§⁄UË ¬⁄U ‹ÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ∞∑§ •ãÿ •Áœ∑§Ê⁄Ë Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§U ß‚Ë ¬˝∑§Ê⁄U ◊ÉÊÊ‹ÿ ∑§Ù ‚Ê‹ÊŸÊ ~Æ ∑§⁄UÙ« ⁄U¬ÿ ∑‘§ ⁄UÊ¡Sfl ∑§Ê ŸÈ∑§‚ÊŸ „Ù ⁄U„Ê „Ò– ß‚∑§Ê ∑§Ê⁄UáÊ x ∑§⁄UÙ« •flÒœ Á‚ª⁄U≈U ∑§Ê ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U „Ò– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ŒÙŸÙ¥ ⁄UÊíÿÙ¥ ◊¥ ⁄UÊC˛Ëÿ •ı‚à ∑‘§ ◊È∑§Ê’‹ •àÿÁœ∑§ flÒ≈U ‹ªÊÿ ¡ÊŸ ‚ ÿ„ ªÙ⁄πœ¢œÊ »§‹-»Í§‹ ⁄„Ê „Ò– √ÿʬÊ⁄U ◊¥ •àÿÁœ∑§ ◊ÊÁ¡¸Ÿ ÃÕÊ ©¬÷ÙQ§Ù¥ ∑§Ù ‚SÃÊ Á‚ª⁄U≈U Á◊‹Ÿ ‚ •flÒœ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄ ∑§⁄Ÿ flÊ‹Ù¢ ∑§Ë øÊ¢ŒË „Ù ªß¸ „Ò– ß‚ ’Ê⁄ ◊¢ ¡’ ©lÙª ∑§ ∑ȧ¿ ‹ÙªÙ¢ ‚ ’Êà ∑§Ë ªß¸ ÃÙ ©ã„Ù¢Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ¡◊-¡◊Ê∞ ©lÙª ∑§Ë ⁄Ê„ ◊¢ ¡’ ÷UË •«∏U¢ª ‹ªÊ∞ ¡Ê∞¢ª¢ ÃÙ ß‚Ë Ã⁄„ ∑§ „‹Êà ¬ÒŒÊ „Ùª¢– ∞‚Ë ‚Í⁄à ◊¢ ŸÄ∑§Ê‹Ù¢ fl ÃS∑§⁄Ù¢ ∑§Ë øÊ¢ŒË „Ù ¡ÊÃË „Ò, ÄÿÙ¢Á∑§ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ◊Ê‹ „ÙÃÊ Ÿ„Ë¥§ „Ò¢ •ı⁄ fl ◊Ÿ◊ÊÁ»§∑§ ŒÊ◊ ¬⁄ ’øÃ „Ò¢– ∑ȧ¿ •‚ʸ ¬„‹ •‚◊ ◊¢ ¡’ ⁄Ù∑§ ‹ªÊŸ ∑§Ë ’Êà ø‹ ⁄„Ë ÕË, ÃÙ ªÈfl„Ê≈Ë ∑§ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ Ÿ ∑§Ê»§Ë ê«∏UÊ Áfl⁄Ùœ Á∑§ÿÊ ÕÊ– ⁄ÊÖÿ ∑§Ë ÃM§áÊ ªÙªÙ߸ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ Áπ‹Ê»§ ¬˝Œ‡Ê¸Ÿ „È∞ Õ •ı⁄ ŒÈ∑§ÊŸ¢ ÷Ë ’¢Œ ∑§Ë ªß¸ ÕË¥– Á‚ª⁄≈ ∑§Ë ÃS∑§⁄Ë ∑§Ù ‹∑§⁄ •Ê¡ ¡Ù ’Êà ∑§„Ë ¡Ê ⁄„Ë „Ò, ß‚∑§Ê •Ê÷Ê‚ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ ∑§Ê ÕÊ– ÿ„Ë ∑§Ê⁄áÊ ÕÊ Á∑§ ©ã„Ù¢Ÿ ß‚∑§Ê Áfl⁄Ùœ Á∑§ÿÊ ÕÊ– ©‚ ‚◊ÿ ©Ÿ∑§Ë ’Êà ‚ÈŸË ªß¸ „ÙÃË ÃÙ •Ê¡ ÿ„ ÁSÕÁà ¬ÒŒÊ Ÿ„Ë¥§ „ÙÃË– •’ •‚◊ •ı⁄ ◊ÉÊÊ‹ÿ ∑§Ë ‚⁄∑§Ê⁄¢ •¬Ÿ ⁄Ê¡Sfl ∑§ ŸÈ∑§‚ÊŸ ∑§Ù ‹∑§⁄ Áø¢ÁÃà Ÿ¡⁄ •Ê ⁄„Ë „Ò¢– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ¬˝ÁÃ’¢œ •ı⁄ ⁄Ù∑§≈Ù∑§ ∑§Ê ◊Ê◊‹Ê Á‚»¸§ ¬ÍflÙ¸àÃ⁄ ⁄ÊÖÿÙ¢ Ã∑§ ‚ËÁ◊à Ÿ„Ë¥§ „Ò– •ãÿ ⁄ÊÖÿÙ¢, ¡U„Ê¢ ÷Ë Ã¢’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ¬⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ªÊÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò, fl„Ê¢ ߟ∑§Ë ÃS∑§⁄Ë •ı⁄ Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ∑§Ë ‚◊SÿÊ ‚Ê◊Ÿ •Ê ⁄„Ë „Ò– ©ŒÊ„⁄áÊ ∑§ Á‹∞U ◊„Ê⁄Êc≈˛ ◊¢ ∑§ß¸ ‚Ê‹ ‚ ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ªÊ „È•Ê „Ò, ‹Á∑§Ÿ •Ä‚⁄ fl„Ê¢ ‚ Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ¬∑§«∏U ¡ÊŸ ∑§Ë π’⁄¢ •ÊÃË ⁄„ÃË „Ò¢– ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ ∑§Ë Ã◊Ê◊ ∑§ÙÁ‡Ê‡ÊÙ¢ ∑§ ’ÊŒ ÷Ë Ÿ∑§‹Ë â’Ê∑ͧ fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹ ∑§Ê ªÙ⁄πœ¢œÊ ‹ªÊÃÊ⁄ ’…∏ÃÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ∑È ¿ ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑§Í fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹ ∑§Ù ‹∑§⁄ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ë ŸËÁÃÿÙ¢ ∑§ ∑§Ê⁄áÊ ¡’ ◊Ê‹ ∑§Ë ‚å‹Ê߸ ∑§◊ „Ù ¡ÊÃË „Ò ÃÙ ŸÄ∑§Ê‹Ù¢ ∑§Ù »§Ê∞ŒÊ ©∆ÊŸ ∑§Ê ◊ı∑§Ê Á◊‹ ¡ÊÃÊ „Ò– ¡„Ê¢ ÷Ë S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ¬⁄ ⁄Ù∑§ ‹ªÊ߸ ¡Ê ⁄„Ë „Ò, fl„Ê¢ ÿ„ ªÙ⁄πœ¢œÊ »§‹»Í§‹ ⁄„Ê „Ò– •„◊ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ß‚∑§Ê πÊÁ◊ÿÊ¡Ê ¬˝ÁÃÁc∆à ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ fl •Ê◊ ª˝„Ê∑§Ù¢ ∑§Ù ÷ÈªÃŸÊ ¬«∏U ⁄„Ê „Ò– ‚⁄∑§Ê⁄Ë π¡ÊŸ ∑§Ù ŸÈ∑§‚ÊŸ •‹ª ‚ „Ù ⁄„Ê „Ò– Á¡Ÿ ⁄ÊÖÿ ◊¢ ¬˝ÁÃ’¢œ Ÿ„Ë¥§ „Ò, fl„Ê¢ ÿ„ ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ •¬ŸÊ ◊Ê‹ ’ø ⁄„Ë „Ò¢, ‹Á∑§Ÿ ¡’ ©Ÿ∑§ ’˝Ê¢« ∑§ ŸÊ◊ ¬⁄ Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ¬∑§«∏UÊ ¡ÊÃÊ „Ò ÃÙ ß‚‚ √ÿʬÊ⁄ ¬⁄ Ÿ∑§Ê⁄Êà◊∑§ •‚⁄ ¬«∏UÃÊ „Ò– ß‚ ‚◊SÿÊ ¬⁄ ¡’ ©lÙª ‚ ¡È«∏U ∑ȧ¿ ‹ÙªÙ¢ ‚ ’Êà ∑§Ë ªß¸ ÃÙ ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ ÕÊ Á∑§ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ù ’¢Œ ∑§⁄Ÿ ‚ ∑§Ù߸ »§Ê∞ŒÊ Ÿ„Ë¥§ „ÙŸ flÊ‹Ê „Ò, ÄÿÙ¢Á∑§ ŸÄ∑§Ê‹ •¬ŸÊ ∑§Ê◊ ∑§⁄Ã ⁄„¢ª–

98

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

•ÁŸÁ◊¸Ã ∞»§‚ËflË Ã¢’Ê∑ͧ ◊¢ •Ê߸ vv »§Ë‚ŒË ∑§Ë Áª⁄Êfl≈ ∑§Ù ‹∑§⁄ ©à¬ÊŒ∑§ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ◊¢ ’øÒŸË ŒπË ¡Ê ⁄„Ë „Ò– ß‚ ‹∑§⁄ ‚⁄∑§Ê⁄ ÷Ë ª¢÷Ë⁄ „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ •Ê¢œ˝ ¬˝Œ‡Ê ◊¢ Á¬¿‹ wy ¡È‹Ê߸ Ã∑§ ∑§Ë ŸË‹Ê◊Ë ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ |{.y} Á◊Á‹ÿŸ Á∑§ª˝Ê. â’Ê∑ͧ ∑§Ê Áfl¬áÊŸ Á∑§ÿÊ ªÿÊ– ß‚∑§ Á¬¿‹ fl·¸ ∑§ •Ê∑§«∏UÙ¢ ¬⁄ Ÿ¡⁄ «Ê‹¢ ÃÙ ¬ÃÊ ø‹ÃÊ „Ò Á∑§ ©‚ ‚◊ÿ vv~.z| M§¬∞ ¬˝Áà Á∑§‹Ùª˝Ê◊ ∑§Ë◊à ÕË, ‹Á∑§Ÿ ß‚ fl·¸ ÿ„ ◊„¡ vÆ{.w} M§¬∞ ¬˝Áà Á∑§‹Ù ⁄„Ë– ß‚ Á‹„Ê¡ ‚ •ÁŸÁ◊¸Ã ∞»§‚ËflË Ã¢’Ê∑ͧ ∑§Ë ∑§Ë◊à ◊¢ vx.w~ M§¬∞ ∑§Ë Áª⁄Êfl≈ •Ê߸ „Ò– ¡ÊŸ∑§⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ ∑§Ë ∑§Ë◊à Áª⁄Ÿ ∑§ ∑§ß¸ ∑§Ê⁄áÊ „Ù ‚∑§Ã „Ò¢– ߟ◊¢ •¢Ã⁄ʸc≈˛Ëÿ ÉÊ≈ŸÊ∞¢, ◊Ê¢ª ◊¢ ∑§◊Ë, π⁄Ê’ ◊ı‚◊ •ı⁄ øËŸ √ŒÊ⁄Ê ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ‚SÃË Ã¢’Ê∑ͧ ∑§Ë •Ê¬ÍÁø •ÊÁŒ „Ò¢– flÊÁáÊÖÿ ◊¢òÊÊ‹ÿ ∑§Ê ÷Ë ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ∑§Ë◊Ã¢ ’Ê¡Ê⁄ ∑§Ë ªÁÇÊË‹ÃÊ •ı⁄ ◊Ê¢ª fl •Ê¬ÍÁø ‚◊à •¢Ã⁄ʸc≈˛Ëÿ ÉÊ≈ŸÊ•Ù¢ ¬⁄ ÁŸ÷¸⁄ ∑§⁄ÃË „Ò¢– ∑§Ë◊ÃÙ¢ ∑§ Áª⁄Ÿ ‚ ©à¬ÊŒ∑§Ù¢ ¬⁄ ¬˝ÃË∑ͧ‹ ¬˝÷Êfl ¬«∏U ‚∑§ÃÊ „Ò– •Ê¢œ˝ ¬˝Œ‡Ê ∑§ ÃÊ¡Ê ÉÊ≈ŸÊ∑˝ ◊ ∑§Ù ŒπÃ „È∞ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ∑§ß¸ ∑§Œ◊ ©∆Ê∞ „Ò¢– flÊÁáÊÖÿ ◊¢òÊÊ‹ÿ Ÿ ÁflŒ‡Ê ◊¢òÊÊ‹ÿ ∑§ ‚ÊÕ ß‚ ◊Èg ∑§Ù ©∆ÊÃ „È∞ ∑§„Ê „Ò Á∑§ ÁflŒ‡ÊÙ¢ ◊¢ ÷Ê⁄ÃËÿ ŒÍÃÊflÊ‚Ù¢ ∑§Ù ©Ÿ∑§ Œ‡ÊÙ¢ ◊¢ â’Ê∑ͧ ∑§ ÁŸÿʸà ∑§ •fl‚⁄Ù¢ ∑§Ë Ã‹Ê‡Ê ∑§⁄Ÿ ∑§ Á‹∞ •Êfl‡ÿ∑§ •ŸÈŒ‡Ê ¡Ê⁄Ë Á∑§∞ ¡Ê∞¢– ≈Ù’Ò∑§Ù ’Ù«¸ Ÿ ‚◊SÿÊ ∑§Ê „‹ ÁŸ∑§Ê‹Ÿ ∑§ Á‹∞ ‚¢’¢ÁœÃ ¬ˇÊ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§ ‚ÊÕ ’Ò∆∑¥§ •ÊÿÙÁ¡Ã ∑§Ë „Ò– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥§ â’Ê∑ͧ ÁŸÿʸà ∑§Ù ’…∏ÊflÊ ŒŸ ∑§ Á‹∞ ≈Ù’Ò∑§Ù ’Ù«¸ Ÿ øËŸ •ı⁄ Á◊˝‚ ◊¢ ∞∑§ √ÿʬÊ⁄ ¬˝ÁÃÁŸÁœ ◊¢«‹ ∑§Ê ŸÃÎàfl Á∑§ÿÊ ÕÊ– ß‚∑§ •‹ÊflÊ ∑§ß¸ •ı⁄ ∑§Œ◊ ©∆Ê∞ ª∞ U„Ò¢– •„◊ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ¡Ù ‚⁄∑§Ê⁄ â’Ê∑ͧ ∑§ Áπ‹Ê»§ ßÃŸÊ ‚π˜Ã ⁄flÒÿÊ ÁŒπÊÃË „Ò, fl„ •ÁŸ¸Á◊à ∞»§‚ËflË ∑§Ë ∑§Ë◊à Áª⁄Ÿ ‚ ’øÒŸ „Ù ©∆Ë „Ò– ¡ÊÁ„⁄ „Ò Á∑§ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ë ÿ„ Áø¢ÃÊ ⁄Ê¡Sfl ∑§Ù ‹∑§⁄ „Ò– ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ë ŸËÁÃÿÙ¢ ◊¢ ∞∑§ Áfl⁄ÙœÊ÷Ê‚ ÿ„ ÷Ë „Ò Á∑§ ∞∑§ Ã⁄»§ fl„ â’Ê∑ͧ ∑§Ë πÃË ∑§Ù „ÃÙà‚ÊÁ„à ∑§⁄ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù ŒÍ‚⁄Ë »§‚‹¢ ¬ÒŒÊ ∑§⁄Ÿ ∑§ Á‹∞ ’Ë¡ ©¬‹éœ ∑§⁄Ê ⁄„Ë „Ò– ŒÍ‚⁄Ë Ã⁄»§ flÊÁáÊÖÿ ◊¢òÊÊ‹ÿ ÁŸÿʸà ∑§Ù ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ŒŸ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡ÊÙ¢ ◊¢ ¡È≈Ê „È•Ê „Ò– ¡ÊÁ„⁄ „Ò Á∑§ ¡’ ‚⁄∑§Ê⁄ „Ë Ÿ„Ë¥§ øÊ„ÃË „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ ∑§Ê ©à¬ÊŒŸ ’…∏ ÃÙ ÁŸÿʸà ∑§ Á‹∞ ◊Ê‹ ∑§„Ê¢ ‚ •Ê∞ªÊ? ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ ∞∑§ ‚◊ÿ ÕÊ ¡’ ÷Ê⁄ÃËÿ â’Ê∑ͧ ∑§Ë ◊Ê¢ª •¢Ã⁄ʸc≈˛Ëÿ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ Ÿ„Ë¥§ „ÙÃË ÕË– •Áœ∑§Ê¢‡Ê ◊Ê∑§¸≈ ¬⁄ øËŸ ∑§Ê ∑§é¡Ê ÕÊ– ŒÍ‚⁄ Á‚ª⁄≈ •ÊÁŒ ∑§ Á‹∞ ©ûÊ◊ Á∑§S◊ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ∑§Ë ¡M§⁄à „ÙÃË „Ò, ¡Ù ÿ„Ê¢ ∑§ Á∑§‚ÊŸ ¬ÒŒÊ Ÿ„Ë¥§ ∑§⁄ ¬Ê ⁄„ Õ– ß‚ ÁŒ‡ÊÊ ◊¢ ≈ı’Ò∑§Ù ’Ù«¸ Ÿ ∑§Ê»§Ë ¬˝ÿÊ‚ Á∑§ÿÊ– ’Ù«¸ Ÿ Ÿ Á‚»¸§ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù â’Ê∑ͧ ∑§ ©ãŸÃ Á∑§S◊ ∑§ ’Ë¡ ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄Ê∞ ’ÁÀ∑§ πÃË ∑§ •ÊœÈÁŸ∑§ Ãı⁄-Ã⁄Ë∑§Ù¢ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ÷Ë ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ë ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄Ê߸– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë ’Ù«¸ ◊¢ ◊Ê∑§¸Á≈¢ª ∑§Ë ÷Ë √ÿflSÕÊ ÷Ë ∑§⁄Ê߸ ÃÊÁ∑§ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù ©Ÿ∑§Ë ©¬¡ ∑§Ê ‚„Ë ◊ÍÀÿ Á◊‹ ‚∑§– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ÷Ê⁄ÃËÿ Á∑§‚ÊŸ ∑§Ê»§Ë ◊‡ÊÄ∑§Ã ∑§ ’ÊŒ ©‚ ©ãŸÃ Á∑§S◊ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ¬ÒŒÊ ∑§⁄Ÿ ◊¢ ‚ˇÊ◊ „È•Ê „Ò, Á¡‚∑§Ë Áfl‡fl ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ◊Ê¢ª „Ò– ß‚ ‚◊ÿ ÷Ê⁄ÃËÿ Á∑§‚ÊŸ â’Ê∑ͧ ˇÊòÊ ∑§ •ª˝áÊË ∑§„ ¡ÊŸ flÊ‹ Œ‡Ê øËŸ ∑§Ù øÈŸıÃË ŒŸ ∑§Ë ÁSÕÁà ◊¢ •Ê ª∞ „Ò¢– ∞‚Ë ‚Í⁄à ◊¢ ©ã„¢ ¬˝Ùà‚ÊÁ„à ∑§⁄Ÿ ∑§ ’Ê¡Ê∞ flÒ∑§ÁÀ¬∑§ πÃË ∑§⁄Ÿ ∑§Ê Œ’Êfl ’ŸÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò ÃÙ ß‚‚ Ÿ ÃÙ Á∑§‚ÊŸÙ¢ •ı⁄ Ÿ „Ë ‚⁄∑§Ê⁄Ë π¡ÊŸ ∑§Ù »§Ê∞ŒÊ „٪ʖ

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

fofo/k

¥çÙç×üÌ °È¤âèßè Ì¢Õæ·ê¤ ·ð¤ Îæ× ç»ÚÙð âð Õñ¿ñÙè

99

iku txr

ÂÏæÚUô ãæÚUô Îðàæ ·¤æ ©Î÷ƒæôá ·¤ÚUÌæ çÕ·¤æÙðÚU ·¤æ ⁄U

×êÜâæ ȤêÜâæ

Ê¡SÕÊŸ ∑§Ê ŸÊ◊ •ÊÃ „Ë ⁄UÊ¡‚Ë flÒ÷fl fl •ÊŸ, ’ÊŸ, ‡ÊÊŸ ∑‘§ Á‹∞ •Êà◊Ê„ÈÁà ŒŸ flÊ‹ ‡ÊÍ⁄UflË⁄UÙ¥ ∑‘§ •ÄU‡Ê •Ê¥πÙ¥ ∑‘§ ‚Ê◊Ÿ Ÿ◊ÍŒÊ⁄U „ÙŸ ‹ªÃ „Ò¥– ⁄UÊ¡‡ÊÊ„Ë ∆Ê≈U ’Ê≈U ⁄UÊ¡SÕÊŸ ∑§Ë ⁄Uª ⁄Uª ◊¥ ’‚Ê „Ò– ÿÍ¥ ÃÙ ⁄UÊ¡SÕÊŸ ∑‘§ øå¬ øå¬ ◊¥ ŒπŸ ‹Êÿ∑§ ’„Èà ∑§È¿ „Ò ‹Á∑§Ÿ Á’∑§ÊŸ⁄U ∑§Ë ÃÙ ’Êà „Ë ÁŸ⁄UÊ‹Ë „Ò– Œ‡Ê ŒÈÁŸÿÊ ◊¥ ◊‡Ê„Í⁄U ÿ„ ‚Ê¥S∑§ÎÁÃ∑§ ‡Ê„⁄U •¬ŸË Áfl⁄UÊ‚Ã ∑§Ù ‹∑§⁄U ¡„Ê¥ ∞∑§ •Ù⁄U ‚Ò‹ÊÁŸÿÙ¥ ∑§Ù •Ê∑§Á·¸Ã ∑§⁄UÃÊ „Ò fl„Ë¥ ß‚Ë ‡Ê„⁄U ◊¥ ÁSÕà Ã∑§⁄UË’Ÿ ~Æ ‚Ê‹ ¬È⁄UÊŸË ◊Í‹‚Ê »§Í‹‚Ê ¬ÊŸ flÊ‹Ê ÷Ë •¬Ÿ πÊ‚ •¥ŒÊ¡ ∑‘§ Á‹∞ ∑§Ê»§Ë ‹Ù∑§Á¬˝ÿ „Ò– Áfl‡ÊÈh ⁄UÊ¡SÕÊŸË •¥ŒÊ¡ fl ‡ÊÊŸ-•Ù-‡Êı∑§Ã ∑§Ê ∞„‚Ê‚ ∑§⁄UÊÃ ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ∑§Ê ‚¥øÊ‹Ÿ Á»§‹„Ê‹ ∑§ã„ÒÿÊ ‚flª (∑§ã„ÒÿÊ ◊„⁄UÊ¡) ∑§⁄U ⁄U„ „Ò¥– ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄U fl ‹ª÷ª x~ ‚Ê‹Ù¥ ‚ ’Ò∆ ⁄U„ „Ò¥– fl ß‚ πÊŸŒÊŸË √ÿfl‚Êÿ ◊¥ ÃË‚⁄UË ¬Ë…∏Ë ∑‘§ „Ò¥ •ı⁄U •¬Ÿ ∑§Ê◊ ∑§Ù ’„Ã⁄U …¥ª ‚ •¥¡Ê◊ Œ ⁄U„ „Ò¥– ∑§ã„ÒÿÊ ◊„⁄UÊ¡ Á’À∑§È‹ ⁄UÊ¡SÕÊŸË •¥ŒÊ¡ ◊¥ ⁄U„Ã „Ò¥– ©Ÿ∑§Ë fl‡Ê ÷Í·Ê fl ‹„¡Ê ŒÙŸÙ¥ ∆∆ ⁄UÊ¡SÕÊŸË „Ò– ‚flª¡Ë ‚ÙŸ ∑§Ë ∑§È¥«‹Ë ÷Ë ¬„ŸÃ „Ò¥ ¡Ù ⁄UÊ¡SÕÊŸ ∑§Ë ‚¥S∑§ÎÁà ∑§Ê ∞„‚Ê‚ ∑§⁄UÊÃË „Ò– •¬Ÿ ∑§Ê◊ ∑‘§ ¬˝Áà ߸◊ÊŸŒÊ⁄U ‚flª ¡Ë ∑§Ê»§Ë ◊„ŸÃË fl √ÿfl„Ê⁄U ∑§È‡Ê‹ √ÿÁÄà „Ò¥– Á◊‹Ÿ‚Ê⁄U ßß Á∑§ ¡Ù ÷Ë ßŸ∑‘§ ‚¥¬∑§¸ ◊¥ ∞∑§ ’Ê⁄U •ÊÿÊ fl„ ©Ÿ∑§Ê ŒÙSà ’Ÿ ¡ÊÃÊ „Ò– ÿ„Ë ∑§Ê⁄UáÊ „Ò Á∑§ ◊Í‹‚Ê »§Í‹‚Ê ¬ÊŸ flÊ‹Ê ¬⁄U •Ê∑§⁄U Á∑§‚Ë Ÿ •ª⁄U ∞∑§ ’Ê⁄U ÷Ë •Ê∑§⁄U ‹¡Ë¡ ¬ÊŸ ∑§Ê SflÊŒ ‹ Á‹ÿÊ ÃÊ fl„ √ÿÁQ§ ŒÙ’Ê⁄UÊ ÿ„Ê¥ •ÊŸ ¬⁄U ◊¡’Í⁄U „Ù ¡ÊÃÊ „Ò– ¬ÊŸ ∑§Ë `§ÊÁ‹≈UË ÃÙ ’„Ã⁄UËŸ „Ò „Ë ‚ÊÕ „Ë •¥ŒÊ¡ ÷Ë ∑§Ê»§Ë ÁŒ‹øS¬ „Ò– fl •¬Ÿ ¬ÊŸ ◊¥ ‚÷Ë øË¡¥ ©ëø ∑§ÙÁ≈U ∑§Ê ßSÃ◊Ê‹ ∑§⁄UÃ „Ò¥– Ã¥’Ê∑§Í ∑§Ë ’Êà ∑§Ë ¡Êÿ ÃÙ ’Ê’Ê, ÃÈ‹‚Ë •ı⁄U ⁄UàŸÊ fl ßã„Ë¥ ∑§Ë ø≈UÁŸÿÊ¥ ÷Ë ßSÃ◊Ê‹ ∑§⁄UÃ „Ò¥– ¬ÊŸ ◊¥ ¬…∏Ÿ flÊ‹Ë „⁄U ‚Ê◊ª˝Ë ߟ∑‘§ ¬Ê‚ Ÿ¥’⁄U ∞∑§ ∑§Ë „ÙÃË „Ò¥– ÿ„Ê¥ Ã∑§ Á∑§ ◊Ë∆ ’Ë…∏ ◊¥ ¬…∏Ÿ flÊ‹Ë ‚ı¥»§, ß‹ÊÿøË fl ‹ı¥ª •ÊÁŒ ∞‚Ë Á∑§S◊ ∑§Ë „ÙÃË „Ò¥ ¡Ù •Ê◊Ãı⁄U ¬⁄U ’Ê¡Ê⁄U ◊¥ Ÿ„Ë¥ Á◊‹ÃÊ „Ò– ◊Í‹‚Ê »§Í‹‚Ê ¬ÊŸ flÊ‹Ê Á’∑§ÊŸ⁄U ∑§Ë ∞∑§ πÊ‚ ŒÈ∑§ÊŸ „Ò ß‚ËÁ‹ÿ ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë ∑§ÃÊ⁄U¥ ÿ„Ê¥ ÁŒπÊ߸ ¬…∏ÃË „Ò¥– ߟ∑‘§ ª˝Ê„∑§Ù¥ ∑§Ë ÃË‚⁄UË •ı⁄U øıÕË ¬Ë…∏Ë Ÿ ÷Ë ÿ„Ê¥ •ÊŸÊ Ÿ„Ë¥ ¿Ù…∏Ê „Ò– ¬ÊŸ ∑‘§ ◊Ê◊‹ ◊¥ ‚flª ¡Ë ∑§Ë •¬ŸË ∑§Ê⁄U˪⁄UË •ı⁄U »§Ê◊ȸ‹ „Ò¥– ¬ÊŸ ∑§Ë ‹í¡Ã ∑‘§ ‚ÊÕ ¬ÊŸ ‹ªÊŸ ∑§Ê ߟ∑§Ê •¥ŒÊ¡ ÷Ë πÊ‚Ê ÁŒ‹øS¬ „Ò–

106

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

iku txr

ÂæÙ ßæÜæ ≈UÙ’Ò∑§Ù å‹‚ ‚ ’ÊÃøËà ◊¥ „Ê‹Ê¥Á∑§ ©ã„Ù¥Ÿ •¬Ÿ Áfl‡Ê· ◊‚Ê‹Ù¥ •ı⁄U ©ã„¥ ÃÒÿÊ⁄U ∑§⁄UŸ ∑‘§ Ã⁄UË∑§Ù¥ ∑§Ê πÈ‹Ê‚Ê Ÿ„Ë¥ Á∑§ÿÊ– ¡ÊÁ„⁄U „Ò Á∑§ ∑§Ù߸ ÷Ë „ÈŸ⁄U◊¥Œ •¬Ÿ »§Ê◊ȸ‹ ¡ª¡ÊÁ„⁄U Ÿ„Ë¥ ∑§⁄UÃÊ „Ò– ∆Ë∑§ ∞‚Ê „Ë ‚flª ¡Ë ∑‘§ ‚ÊÕ ÷Ë „Ò– ‹Á∑§Ÿ ’Êà „Ë ’Êà ◊¥ ©ã„Ù¥Ÿ ∑§È¿ ∞‚Ë øË¡¥ ’ÃÊ߸ Á¡ã„¥ ‚ÈŸ∑§⁄U Á∑§‚Ë ∑§Ù ÷Ë „Ò⁄Uà „٪˖ ◊‚‹Ÿ fl ¬ÊŸ ◊¥ Á¡‚ øÍŸ ∑§Ê ßSÃ◊Ê‹ ∑§⁄UÃ „Ò¥ fl„ ÷Ë Áfl‡Ê· Ã⁄UË∑‘§ ‚ ÃÒÿÊ⁄U Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– øÍŸ ∑§Ù ∑§◊ ‚ ∑§◊ Œ‚ ÁŒŸ Ã∑§ Á÷ªÙÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– •Ê◊ ¬ÊŸ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄UÙ¥ ∑§Ë Ã⁄U„ fl ŒÙ ÃËŸ ÁŒŸ ∑§Ê Á÷ªÙÿÊ øÍŸÊ ßSÃ◊Ê‹ Ÿ„Ë¥ ∑§⁄UÃ „Ò¥– ŒÍ‚⁄U ߟ∑§Ê ∑§àÕÊ ÷Ë πÊ‚ Á∑§S◊ ∑§Ù „ÙÃÊ „Ò– ¡Ù ¬ÊŸ ∑‘§ ¡Êÿ∑‘§ ∑§Ù ’…∏Ê ŒÃÊ „Ò– ‚flª ¡Ë ¿„ ÷Ê߸ „Ò •ı⁄U ߟ◊¥ ‚ ÃËŸ ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ‚¥÷Ê‹Ã „Ò¥– ߟ∑‘§ •‹ÊflÊ ÷Ë ŒÙ ÷Ê߸ ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄U ’Ò∆Ã „Ò¥– ‹ÙªÙ¥ ‚ Á⁄U‡Ã ’ŸÊŸ ◊¥ ◊ÊÁ„⁄U ‚flª ¡Ë fl ©Ÿ∑‘§ ÷Ê߸ ∑§Ê»§Ë √ÿfl„Ê⁄U ∑§È‡Ê‹ „Ò¥– ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄U ’„Èà ‚Ê⁄U ª˝Ê„∑§ ∞‚ ÷Ë •ÊÃ „Ò ¡Ù ∑§Ê»§Ë ¡ÀŒË ◊¥ „ÙÃ „Ò¥– fl ’Ê⁄U ’Ê⁄U ¡ÀŒË ¬ÊŸ ‹ªÊŸ ∑§Ê •Êª˝„ ∑§⁄UÃ „Ò¥ ‹Á∑§Ÿ ‚flª¡Ë ¡⁄UÊ ÷Ë ÁfløÁ‹Ã Ÿ„Ë¥ „ÙÃ– fl ¬ÊŸ •¬Ÿ Ã⁄UË∑‘§ ‚ „Ë ‹ªÊÃ „Ò¥– ß‚∑§Ë fl¡„ ÿ„ „Ò Á∑§ fl „…∏’…∏Ë ◊¥ ∑§È¿ ∞‚Ê Ÿ„Ë¥ ∑§⁄UŸÊ øÊ„Ã Á¡‚‚ ’Ë…∏ ∑§Ë `§ÊÁ‹≈UË ¬⁄U •‚⁄U ¬…∏– •ı⁄U ª˝Ê„∑§ ’ÊŒ ◊¥ ∑§Ù߸ Á‡Ê∑§Êÿà ∑§⁄U– ¡ÀŒ’Ê¡ ª˝Ê„∑§Ù¥ ∑§Ù ’Ê¥œ ⁄UπŸ ◊¥ ©ã„¥ ◊„Ê⁄Uà „ÊÁ‚‹ „Ò– ߟ∑‘§ ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄U •ÊÿÊ ª˝Ê„∑§ ’ªÒ⁄U ¬ÊŸ Á‹ÿ flʬ‚ Ÿ„Ë¥ ¡ÊÃÊ– ◊Í‹‚Ê »§Í‹‚Ê ¬ÊŸ ŒÈ∑§ÊŸ ∑§Ë ÿ„ πÊÁ‚ÿà „Ò Á∑§ ÿ„Ê¥ „⁄U flª¸ ∑§Ê ª˝Ê„∑§ •ÊÃÊ „Ò– ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë ÷Ë«∏ ∑§Ù ŒπÃ „È∞ „⁄U ∑§¥¬ŸË øÊ„ÃË „Ò Á∑§ ◊Í‹‚Ê »§Í‹‚Ê ¬ÊŸ ÷¥«Ê⁄U ¬⁄U ©‚∑‘§ ©à¬ÊŒ ∑§Ê Á«‚å‹ ¡M§⁄U ‹ª– ÿ„Ê¥ ∑§ß¸ ’…∏ ŸÃÊ fl •Á÷ŸÃÊ ¬ÊŸ πÊŸ •Ê øÈ∑‘§ „Ò¥– ‚flª¡Ë ‡ÊÊŒË √ÿÊ„ •ı⁄U ‚◊Ê⁄Uل٥ ∑‘§ ◊ı∑§Ù¥ ¬⁄U •¬ŸÊ S≈UÊ‹ ÷Ë ‹ªÊÃ „Ò¥– Mr. Kanihayya Lal Sewag M/s. Mulsa Phulsa Paanwala Kot Gate, Satta Bazar, Bikaner (Raj) ; M.:- +91- 9314754676 Ph.:- 3294960

VkscSdks Iyl • vxLr 2015

107

ÚUÌٻɸ ·¤æ ÚUæÏæ ÂæÙ Ö´ÇæÚU, Áãæ´ ç×ÜÌð ãñ´ çâȤü ÕæÕæ ·Ô¤ ©ˆÂæÎ ß‚ Á¡g ∑§„¥, Áfl‡Ê·ÃÊ ∑§„¥ ÿÊ ∑§È¿ •ı⁄U– Œ⁄U•‚‹, „◊ ’Êà ∑§⁄U ⁄U„ „Ò¥ ⁄Uߪ…∏ ∑‘§ ⁄UÊœÊ ¬ÊŸ ÷¥«Ê⁄U ∑§Ë– ÿ„ ¬ÊŸ ÷¥«Ê⁄U Ÿ ∑‘§fl‹ ⁄Uߪ…∏ ◊¥ ’ÁÀ∑§ •Ê‚¬Ê‚ ∑‘§ Á¡‹Ù¥ ◊¥ ÷Ë ◊‡Ê„Í⁄U „Ò– ß‚∑§Ë ∞∑§ fl¡„ ÿ„ „Ò Á∑§ ÿ„Ê¥ ¬⁄U Ÿ Á‚»§¸ ‹Ê¡flÊ’ ¬ÊŸ Á◊‹ÃÊ „Ò ’ÁÀ∑§ ÿ„ ∞∑§ ∞‚Ë ŒÈ∑§ÊŸ „Ò ¡„Ê¥ Á‚»§¸ ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒ „Ë Á◊‹Ã „Ò¥– ÿ„Ê¥ •Ê¬∑§Ù ŒÍ‚⁄U ©à¬ÊŒ Ÿ„Ë¥ Á◊‹¥ª– ÿ„Ë ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ∑§Ù πÊ‚ ’ŸÊÃÊ „Ò– ÿ„Ë Ÿ„Ë¥ ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ∑§Ë ∞∑§ •ı⁄U πÊÁ‚ÿà „Ò Á∑§ ¬ÊŸ ◊¥ „⁄U∑§ øË¡ ©ûÊ◊ üÊáÊË ∑§Ë ßSÃ◊Ê‹ ∑§Ë ¡ÊÃË „Ò– ªÈáÊflûÊÊ ‚ ∑§Ù߸ ÷Ë ‚◊¤ÊıÃÊ Ÿ„Ë¥– `§ÊÁ‹≈UË ∑‘§ ◊Ê◊‹ ◊¥ ⁄UÊœÊ ¬ÊŸ ÷¥«Ê⁄U ∑§Ê ∑§Ù߸ ¡flÊ’ Ÿ„Ë¥ „Ò, πÈŒ ª˝Ê„∑§ ÷Ë SflË∑§Ê⁄U ∑§⁄UÃ „Ò¥– ∞‚Ë ŒÈ∑§ÊŸ ⁄Uߪ…∏ ÃÙ ÄUÿÊ •Ê‚¬Ê‚ ∑‘§ Á¡‹Ù¥ ◊¥ ∑§Ù߸ ŒÍ‚⁄UË Ÿ„Ë¥ „Ò– ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄U ’Ê’Ê ∑‘§ ©à¬ÊŒ ‚Ëœ ÁŒÀ‹Ë ‚ •ÊÃ „Ò¥– ŒÈ∑§ÊŸ ∑‘§ ◊ÊÁ‹∑§ ŒËŸŒÿÊ‹ Ÿı„Ê‹ Ÿ ≈UÙ’Ò∑§Ù å‹‚ ∑§Ù ’ÃÊÿÊ Á∑§ ¬„‹ ¡’ ’Ê’Ê ◊¥ ∑§Ù≈UÊ √ÿflSÕÊ ‹ÊªÍ ÕË ©‚ flÄà ©Ÿ∑§Ê ÷Ë ∑§Ù≈UÊ „È•Ê ∑§⁄UÃÊ ÕÊ– ∑§¥¬ŸË Ÿ •’ ÿ„ √ÿflSÕÊ ‚◊Ê# ∑§⁄U ŒË „Ò– ‹Ê¡flÊ’ ¬ÊŸ fl •¬ŸË πÊÁ‚ÿà ∑‘§ Á‹∞ ◊‡Ê„Í⁄U ⁄UÊœÊ ¬ÊŸ ÷¥«Ê⁄U ¬⁄U ŒÍ⁄U Œ⁄UÊ¡ ‚ ‹Ùª ø‹∑§⁄U ¬ÊŸ πÊŸ •ÊÃ „Ò¥– ‡Ê„⁄U ∑‘§ ⁄U߸‚ „Ù¥ ÿÊ ŸÃÊ ÿÊ Á»§⁄U ’Ê„⁄U ‚ •ÊÿÊ „È•Ê ∑§Ù߸ √ÿÁQ§ fl„ ÿ„Ê¥ ∑‘§ ¬ÊŸ ∑§Ê SflÊŒ ¡M§⁄U ‹ÃÊ „Ò– •Ê‹◊ ÿ„ „Ò Á∑§ ÁŒŸ ∑‘§ vÆ-vv ’¡ ‚ ‹∑§⁄U ⁄UÊà ∑‘§ ŒÙ ’¡ Ã∑§ ª˝Ê„∑§Ù¥ ∑§Ê •ÊŸÊ ¡ÊŸÊ ‹ªÊ ⁄U„ÃÊ „Ò– ŒÈ∑§ÊŸ ◊ÊÁ‹∑§ ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ߟ∑‘§ ÿ„Ê¥ Œ‚ L§¬ÿ ‚ ‹∑§⁄U ¬Ê¥ø „¡Ê⁄U L§¬ÿ Ã∑§ ∑‘§ ¬ÊŸ Á◊‹Ã „Ò¥– ¬Ê¥ø „¡Ê⁄U L§¬ÿ flÊ‹ ¬ÊŸ ◊¥ ‚ÙŸ ∑§Ê fl∑§¸ ø…∏Ê „ÙÃÊ „Ò– ÿ„ ‡ÊÊŒË-éÿÊ„ ¡Ò‚ πÊ‚ •fl‚⁄UÙ¥ ¬⁄U ‹Ùª •Ê«¸⁄U Œ∑§⁄U ÃÒÿÊ⁄U ∑§⁄UflÊÃ „Ò¥– Mr. Deen Dayal Nauhal M/s. Radha Pan Bhandhar Near Clock Tower, Ratangarh (Raj) Ph.: 01567 222304 VkscSdks Iyl • vxLr 2015 108