Tobacco Plus October 15

/tobaccoplusindia

lEiw.kZ rackdw ,oa lqxa/k m|ksx dh viuh if=dk

• vad 7 • vDVwcj 2015 • o"kZ 14 • ewY; 50 :i;s

lEiknd % ,e- ,- Qk#dh lgk;d lEiknd % uhjt 'kekZ mi lEiknd % 'kksHkuk f}osnh] fuxkj C;wjks izeq[k % izoh.k 'kekZ foKkiu izca/kd % dqaoj nsosUnz izrki flag mÙkj izns'k C;wjks izeq[k % iznhi feJk dkuiqj laoknnkrk % vuqt feJk fo'ks"k laoknnkrk fnYyh bykgkckn HkhyokM+k t;iqj lgkjuiqj lkxj lwjr

% fl¼kFkZ jkBh % ,l-ds JhokLro] [kkfyn % izse nfj;kuh % jfodkUr baMksfi;k % iadt xks;y % vfHkthr Bkdqj % vkflQ [kku

vkVZ Mk;jsDVj % jhuk vxzoky lEiknd izdk'kd ,oa fizaVlZ % ,e- vkfjQ Qk#dh us vul dE;wfuds'ku izk- fy- ds fy, 92 ch] ikWdsV (,)] e;wj fogkj] Qsl 2] fnYyh & 91 ls çdkf'kr rFkk lqij dSlsV~l baMLVªht fyfeVsM] lh&85 lSDVj 4] ukS,Mk&201301 ls eqfærA

fnYyh dk;kZy; % vul dE;wfuds'ku izk- fy-] ch&117,] f}rh; ry] tks'kh dkyksuh] fu;j csfIV'k Ldwy] vkbZ ih ,DlVsa'ku] fnYyh&92 Mobile: 9873766789, 9999431555, Ph.: 011-22231979; 65705666 e-mail : tobaccoplusm@gmail.com tobaccoplus@rediffmail.com

m|ksx dh ckr ,-Qk:dh

©lô» ·¤ô Ù§ü ¿ôŠâ’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§ Á‹∞ ‚¢∑§≈ ‹ªÊÃÊ⁄ ’…∏ÊÃÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ∞∑§ Ã⁄»§ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ ‚ÁøòÊ flÒœÊÁŸ∑§ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸ ∑§Ê »§Ò‚‹Ê „Ù øÈ∑§Ê „Ò ÃÙ ŒÍ‚⁄Ë Ã⁄»§ ÿÍ¬Ë ¡Ò‚ ’«∏U ⁄ÊÖÿ ◊¢ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ¬⁄ flÒ≈ ∑§Ë ‚Ë◊Ê •àÿÁœ∑§ ’…∏Ê ŒË ªß¸ „Ò– „Ê‹Êà ∑ȧ¿ ∞‚ ’Ÿ ª∞ „Ò¢ Á∑§ •Ê¢œ˝ ¬˝Œ‡Ê ◊¢ ∞∑§ â’Ê∑ͧ Á∑§‚ÊŸ ∑§Ù •Êà◊„àÿÊ ∑§ Á‹∞ ◊¡’Í⁄ „ÙŸÊ ¬«∏UÊ– ◊ı¡ÍŒÊ ‚◊ÿ ◊¢ Œ‡Ê ∑§ ~ ¬˝◊Èπ ⁄ÊÖÿÙ¢ ◊¢ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ¬⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ªÊÿÊ ¡Ê øÈ∑§Ê „Ò– ∑ȧ¿ ⁄ÊÖÿÙ¢ ◊¢ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ù •àÿÊÁœ∑§ ◊¢„ªÊ ’ŸÊÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò, ÃÊÁ∑§ ÿ„ ©lÙª •¬Ÿ •Ê¬ „Ë äflSà „Ù ¡Ê∞– ∑§„Ÿ ∑§Ù ÃÙ Á‚ª⁄≈ ¬⁄ flÒ≈ ’…∏ÊÿÊ ªÿÊ „Ò •ı⁄ ÿÍ¬Ë ◊¢ ÃÙ ß‚∑§Ë »È§≈∑§⁄ Á’∑˝§Ë ¬⁄ ⁄Ù∑§ ‹ªÊ ŒË ªß¸ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ß‚‚ Á‚ª⁄≈ ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§Ù ∑§Ù߸ πÊ‚ »§∑¸§ Ÿ„Ë¥§ ¬«∏UŸ flÊ‹Ê „Ò– flÊSÃfl ◊¢ •‚‹Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ ÃÙ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ù „ÙªÊ, ÄÿÙ¢Á∑§ Á‚ª⁄≈ ∑§Ë ÃÈ‹ŸÊ ◊¢ ß‚∑§ ¬Ê‚ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë ∑§Ë◊à ’…∏ÊŸ ∑§Ë ª¢È¡Êß‡Ê ∑§◊ „Ò– ŒÍ‚⁄ Á‚ª⁄≈ ¬⁄ ÃÙ Á‚»¸§ ≈ÒÄ‚ ’…∏ÃÊ „Ò, ¡’Á∑§ S◊Ù∑§‹‚ fl Œ‡Ê ∑§ ¬⁄¢¬⁄ʪà â’Ê∑ͧ ©lÙª ¬⁄ ‚Ëœ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ë ∑§Ê⁄¸flÊ߸ ∑§Ë ¡ÊÃË „Ò– S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ •ı⁄ ’Ë«∏UË ©lÙª ¬˝àÿˇÊ fl ¬Ù⁄ˇÊ M§¬ ‚ ∑§⁄Ù«∏UÙ¢ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ⁄Ù¡ªÊ⁄ ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄ÊÃÊ „Ò, ß‚Á‹∞ ß‚ ’øÊŸ ∑§ Á‹∞ ‚÷Ë ∑§Ù ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê ∑§⁄ŸË „٪˖ ¬˝ÁÃ’¢œ ¡Ò‚Ë ∑§Ê⁄¸flÊ߸ÿÙ¢ ∑§Ù ⁄Ù∑§Ÿ ∑§ Á‹∞ ∞∑§¡È≈ÃÊ •ı⁄ ◊È∑§ê◊‹ ⁄áÊŸËÁà ∑§Ë ¡M§⁄à „Ò–

www.tobaccoplusindia.com ys[kksa esa O;Dr fopkj ys[kdksa ds futh fopkj gSaA if=dk ds lHkh fooknksa ds oknksa dk fuiVkjk fnYyh esa gksxkA

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

5

lykgdkj eaMy

CONTENTS October, 2015

czkaM lekpkj /kwe epk jgh gS ikl&ikl iYl dSaMh

n’kgjk fo’ks”k vlR; ij lR; dh thr dk ioZ gS n'kgjk

jkT;ksa ls oSV dh lhek esa tcjnLr c<+ksrjh

[kkl [kcj rackdw fdlku dh vkRegR;k ls ljdkj dh uhfr;ksa ij mBs loky

m|ksx Loj egjk"Vª esa izfrca/k ds f[kykQ cM+s vkanksyu dh rS;kjh

uDdky yksdfiz; mRiknksa ds fy, eqlhcr cus uDdky

cktkj gypy y[kuÅ ekdsZV fjiksVZ

m|ksx jRu gkSlyksa ls mM+ku gksrh gS dh thrh tkxrh felky gSa Jh jfldyky ekf.kdpan /kkjhoky

iku txr yTtr o uQklr dk laxe gS jk"Vªh; iku njckj 8

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

16 34 38 42 46 48 82 86 90

czkaM lekpkj

Ïê× ×¿æ Úãè ãñ

Âæâ-Âæâ ÂËâ ·ññ´¤Çè

«Ë∞‚ ‚◊Í„ ∑§Ë ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë Ÿ ‚Ê⁄ Á⁄∑§Ê«¸ ÃÙ«∏U ÁŒ∞ „Ò¢– „Ê‹Ã ÿ„ „Ò ◊Ê∑§¸≈ ‚ Á¡ÃŸË Á«◊Ê¢« „Ù ⁄„Ë „Ò, ©‚∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§Ë ‚å‹Ê߸ Ÿ„Ë¥§ „Ù ¬Ê ⁄„Ë „Ò– ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ë œÈ•Ê¢œÊ⁄ Á’∑˝ Ë ‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ’ŸÊŸ flÊ‹Ë •ãÿ ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ ¬⁄‡ÊÊŸ Ÿ¡⁄ •Ê ⁄„Ë „Ò, ÄÿÙ¢Á∑§ Á’∑˝ Ë ∑§ ◊Ê◊‹ ◊¢ ∑§Ù߸ ÷Ë ©à¬ÊŒ ß‚∑§Ê ◊È∑§Ê’‹Ê Ÿ„Ë¥§∑§⁄ ¬Ê ⁄„Ê „Ò– «Ë∞‚ ‚◊Í„ Ÿ •¬Ÿ SÕʬŸÊ ÁŒfl‚ ∑§ ◊ı∑§ ¬⁄ ∑¢§¬ŸË Ÿ ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ÁŸ∑§Ê‹Ê ÕÊ, ¡Ù •Ê¡ ’„Œ ‹Ù∑§Á¬˝ÿ „Ù øÈ∑§Ë „Ò– ß‚ „⁄ •ÊÿÈflª¸ ∑§Ê √ÿÁÄà ¬‚¢Œ ∑§⁄ ⁄„Ê „Ò– ¬Ê‚ ¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ’«∏U ‡ÊÙM§◊Ù¢, ∑§Á◊S≈Ù¢ ‚ ‹∑§⁄ „⁄ ¬ÊŸ ‡Êʬ ¬⁄ ◊ı¡ÍŒ „Ò– ∑§Ù߸ ÷Ë ª˝Ê„∑§ ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ ¡’ ‚Ê◊ÊŸ ‹Ÿ ¡ÊÃÊ „Ò ÃÙ ‚Ê◊Ÿ ¡Ê⁄ ◊¢ ⁄πË „È߸ ß‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ù ◊Ê¢ª Á’ŸÊ Ÿ„Ë¥§ ⁄„ ¬ÊÃÊ „Ò– •ÊÁ»§‚ ¡ÊŸ flÊ‹ Ã◊Ê◊ ‹Ùª ÷Ë ß‚ •¬Ÿ ¡’ ◊¢ ⁄π ∑§⁄ ‹ ¡ÊÃ „Ò¢– ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ë ‹Ù∑§Á¬˝ÿÃÊ ∑§Ë ∞∑§ πÊ‚ ’Êà ÿ„ ÷Ë „Ò Á∑§ SflÊÁŒc≈ „ÙŸ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ß‚∑§Ë ∑§Ë◊à ◊ÊòÊ ∞∑§ M§¬∞ „Ò– ’ëø ÃÙ πÊ‚Ãı⁄ ¬⁄ ß‚∑§Ë ◊Ê¢ª ∑§⁄Ã „Ò¢– ß‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ê ç‹fl⁄ ∑§ëøÊ •Ê◊ ≈¢ªË ≈˜flËS≈ ∑§ ‚ÊÕ „Ò– ß‚∑§Ë πÁ‚ÿà ÿ„ „Ò Á∑§ Á¡‚Ÿ ÷Ë ß‚ ∞∑§ ’Ê⁄ ¡È’ÊŸ ¬⁄ ⁄πÊ ÃÙ fl„ ©‚ ŒÙ’Ê⁄Ê ¡M§⁄ ◊Ê¢¢ªÃÊ „Ò– ∑§„Ÿ ∑§Ù ÿ„ ‚Ê◊Êãÿ ‚Ë ∑ÒÒ¥§«Ë „Ò, ‹Á∑§Ÿ ÄflÊÁ‹≈Ë •ı⁄ ç‹fl⁄ ∞‚Ê „Ò Á∑§ ª˝Ê„∑§ ß‚∑§Ê ◊È⁄ËŒ ’Ÿ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ∑§ß¸ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ©ã„¢ Á∑§‚Ë •ãÿ ©à¬ÊŒ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ∞‚Ê Á⁄S¬Ê¢‚ Ÿ„Ë¥§ ŒπÊ „Ò– ¬Ê‚-¬Ê‚ ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ë πÊ‚ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ◊È„ ◊¢ «Ê‹Ã „Ë ÿ„ ¬„‹ ∑§ëøÊ •Ê◊ ∑§Ê ≈S≈ ŒÃË „Ò– ∑¢§¬ŸË Ÿ ÷Ê⁄à ∑§ Ä‹ÊÁ‚∑§‹ ≈S≈ ∑§Ù ¬∑§«∏U ∑§⁄ ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§Ù Áfl∑§Á‚à Á∑§ÿÊ „Ò– ‚ÊÕ „Ë ß‚◊¢ Ÿ∞ •ÊÁ«ÿÊ ∑§ ‚ÊÕ •ı⁄ ç‹fl‚¸ ∑§Ù ‚◊ÊÁ„à Á∑§ÿÊ ªÿÊ „Ò– ∑¢§¬ŸË ∑§ •Áœ∑§ÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ fl ª˝„∑§Ù¢ ∑§ ‚◊ˇÊ ∑ȧ¿ ŸÿÊ ¬‡Ê ∑§⁄ŸÊ øÊ„Ã Õ, Á¡‚◊¢ ©ã„¢ ∑§Ê◊ÿÊ’Ë Á◊‹Ë– ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ Œ‡Ê ◊¢ ß‚ ‚◊ÿ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ê ◊Ê∑§¸≈ v}ÆÆ ∑§⁄Ù«∏U M§¬∞ ∑§Ê „Ò •ı⁄ ß‚◊¢ ~ »§Ë‚ŒË ∑§Ë flÎÁh „È߸ „Ò– ¬À‚ ∑ÒÒ¥§«Ë ∑§Ë ∑§Ê◊ÿÊ’Ë Ã¢’∑ͧ fl ∞»§∞◊‚Ë¡Ë ˇÊòÊ ◊¢ øøʸ ∑§Ê Áfl·ÿ ’ŸË „È߸ „Ò–

16

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

¡Ÿ flÊ‹Ù¢ ∑§Ê ŸÿÊ ©à¬ÊŒ ¡‹flÊ ‚ȬÊ⁄Ë ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ •Ê øÈ∑§Ê „Ò– ß‚ Á‚â’⁄ ∑§ ŒÍ‚⁄ ‚åÃÊ„ ◊¢ ¬Íflʸ¢ø‹ ∑§Ë ◊Ê∑§¸≈ ◊¢ ‹Ê¢ø Á∑§ÿÊ ªÿÊ „Ò– ¡‹flÊ ‚ȬÊ⁄Ë ∑§Ë πÊ‚ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ÿ„ Á’À∑ȧ‹ Œ‚Ë ¬Ê≈Ÿ¸ ¬⁄ „Ò •ı⁄ ß‚∑§Ê ◊ÍÀÿ ÷Ë ◊ÊòÊ ∞∑§ M§¬ÿÊ ⁄πÊ ªÿÊ „Ò– SflÊŒ •ı⁄ ‡ÊÈhÃÊ ∑§ ◊Ê◊‹ ◊¢ ¡‹flÊ ‚ȬÊ⁄Ë ∑§Ê ¡flÊ’ Ÿ„Ë¥§ „Ò– ’Ê¡Ê⁄ ∑§Ê „⁄ ¡ÊŸ∑§Ê⁄ ÿ„ SflË∑§Ê⁄ ∑§⁄ ⁄„Ê „Ò Á∑§ ◊Ê‹ ©ëø ∑§ÙÁ≈ ∑§Ê „Ò– ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ¬Ò∆ ¡◊ÊŸ ∑§ Á‹∞ ∑¢§¬ŸË Ÿ •Ê∑§·¸∑§ S∑§Ë◊¢ ÷Ë ‡ÊÈM§ ∑§Ë „Ò¢– ¡‹flÊ ‚ȬÊ⁄Ë ∑§Ê ∞∑§ ¬Ò∑§≈ zÆ M§¬∞ ∑§Ê „Ò •ı⁄ ß‚∑§ ∞∑§ ¬Ò∑§≈ ◊¢ |Æ ¬Ê™§ø „Ò¢– S∑§Ë◊Ù¢ ∑§Ë ’Êà ∑§Ë ¡Ê∞ ÃÙ z M§¬∞ ∑§ ∑Ò§‡Ê ∑ͧ¬Ÿ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ‚ÊßÁ∑§‹, ≈ËflË, Á»§˝¡, ◊Ù’Êß‹ fl ÉÊ«∏UË •ÁŒ ‚◊à ∑§ß¸ ߸ŸÊ◊ „Ò¢– flÒ‚ ß‚∑§ „⁄ ¬Ò∑§≈ ◊¢ ߸ŸÊ◊Ë ∑ͧ¬Ÿ ◊ı¡ÍŒ „Ò¢– ’„Ã⁄ËŸ ©à¬ÊŒ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ •∑§·¸∑§ S∑§Ë◊¢ ÷Ë „Ò¢, ß‚Á‹∞ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄ ÷Ë ß‚◊¢ ∑§Ê»§Ë ÁŒ‹øS¬Ë ‹ ⁄„ „Ò¢– ∑¢§¬ŸË ∑§ ‚ÍòÊÙ¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ‡ÊÈM§•Êà ◊¢ „Ë ©à¬ÊŒ ∑§Ù ∑§Ê»§Ë •ë§¿Ê Á⁄S¬Ê¢‚ Á◊‹Ê „Ò– ‡ÊÈM§•ÊÃË M§¤ÊÊŸ ∑§Ù ŒπÃ „È∞ ‹ªÃÊ „Ò Á∑§ ¡‹flÊ ‚ȬÊ⁄Ë ¡ÀŒ „Ë ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ •¬ŸÊ ¡‹ÊflÊ Á’π⁄ªË– Á»§‹„Ê‹ ’ŸÊ⁄‚, ¡ıŸ¬È⁄, •Ê¡◊ª…∏ ø¢Œı‹Ë, ⁄Ê’≈¸‚ª¢¡ fl ªÙ⁄π¬È⁄ ‚¢÷ʪ ◊¢ ß‚∑§Ë •ë¿Ë ‡ÊÈM§•Êà „Ù ªß¸ „Ò–

czkaM lekpkj

ÁÜæßæ çÕ¹ðÚ»è ÁÜßæ âéÂæÚè

ÂæÙ çãÜ ·¤ô ç×Ü Úã𠥑Àð ÙÌèÁð ∑§ÊŸ¬È⁄ ∑§ ‹ˇ◊Ë ∞¢« ∑¢§¬ŸË (ߢÁ«ÿÊ) ¡Ë ªÈ˝¬ Ÿ ¬ÊŸ Á„‹ ∑§ ŸÊ◊ ‚ ⁄Ù¡ ¬Êfl«⁄ ‹Ê¢ø Á∑§ÿÊ „Ò– ∑¢§¬ŸË ¬Í⁄ Œ‡Ê ◊¢ ß‚∑§Ë ‹Ê¢Áøª ∑§⁄ ⁄„Ë „Ò– ß‚ Á≈Ÿ ¬Ò∑§ ◊¢ ÁŸ∑§Ê‹Ê ªÿÊ „Ò, Á¡‚◊¢ 10, 20, 50 •ı⁄ 100 ª˝Ê◊ ∑§Ë ÄflÊ¢Á≈≈Ë „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ¬ÊŸ ◊≈Á⁄ÿ‹ √ÿfl‚Êÿ ◊¢ ¡Ë ª˝È¬ ‚Ÿ v~x{ ‚ „Ò– ß‚∑§ •ãÿ ’˝Ê¢« ‹ˇ◊Ë ≈Ò’‹≈ fl ‹ˇ◊Ë S¬‡Ê‹ øÍ⁄Ê ¬„‹ ‚ „Ë ‹Ù∑§Á¬˝ÿ ©à¬ÊŒ „Ò¢, ¡Ù ¬ÊŸ ∑§ ‚ÊÕ πÊ∞ ¡ÊÃ „Ò¢– ŸÿÊ ©à¬ÊŒ ¬ÊŸ Á„‹ Áfl‡ÊÈh ¬˝Ê∑ΧÁÃ∑§ „Ò •ı⁄ ß‚∑§Ë ÄflÊÁ‹≈Ë ©ëø ∑§ÙÁ≈ ∑§Ë „Ò– ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§Ù Á‚â’⁄ ∑§ •¢Ã ◊¢ ‹Ê¢ø Á∑§ÿÊ ªÿÊ ÕÊ, Á¡‚ ‡ÊÈM§•Êà ◊¢ „Ë •ë¿ ŸÃË¡ Á◊‹– ß‚Ë ∑§Ê ŸÃË¡Ê „Ò Á∑§ ∑¢§¬ŸË Ÿ ß‚∑§Ê ÁflSÃÊ⁄ ¬Í⁄ Œ‡Ê ◊¢ ∑§⁄Ÿ ∑§Ê ÁŸáʸÿ Á‹ÿÊ–

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

17

czm|ks kaM xlekpkj txr

âÚ ÚæØÜ ·¤è ¥‘Àè àæéM¤¥æÌ Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ’ŸÊ⁄‚ ◊¢«‹ ◊¢ ‚⁄ ⁄Êÿ‹ z M§¬∞ ◊¢ w ∑Ò§‡Ê ∑ͧ¬Ÿ ∑§ ‚ÊÕ ‹Ê¢ø „È•Ê „Ò– ß‚ ◊Ê∑§¸≈ ◊¢ ‡ÊÈh å‹‚, ∑§◊‹Ê ¬‚¢Œ •ı⁄ ¬È∑§Ê⁄ ∑§Ë ¬„‹ ‚ •ë§¿Ë ¬∑§«∏U „Ò– ¡ÊÁ„⁄ „Ò ßŸ ©à¬ÊŒÙ¢ ‚ ‚⁄ ⁄Êÿ‹ ∑§Ù ∑§«∏UË øÈŸıÃË Á◊‹ªË– ‹Á∑§Ÿ ∑¢§¬ŸË ∑§Ë ◊∑§¸Á≈¢Uª ≈Ë◊ ∑§ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ÷⁄Ù‚Ê „Ò Á∑§ ©Ÿ∑§ ©à¬ÊŒ ∑§Ù ∑§Ê◊ÿÊ’Ë ¡M§⁄ Á◊‹ªË– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ‚⁄ ∑§Ë ‹Ê‹ •ı⁄ ∑§Ê‹Ë ¬^Ë ∑§Ù •ë§¿Ê Á⁄S¬Ê¢‚ ÕÊ, ß‚Ë ∑§Ù ŒπÃ „È∞ ‚⁄ ⁄Êÿ‹ ‹Ê¢ø Á∑§ÿÊ ªÿÊ „Ò– ◊ı¡ÍŒÊ ‚◊ÿ ◊¢ ’ŸÊ⁄‚ ◊¢«‹ ∑§Ë „⁄ ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ ‚⁄ ⁄Êÿ‹ ∑§Ê å‹‚◊¢≈ Á∑§ÿÊ ªÿÊ „Ò– ’„⁄„Ê‹ Ã◊Ê◊ øÈŸıÁÃÿÙ¢ ∑§ ’Ëø ∑¢§¬ŸË Ÿ •¬Ÿ ß‚ Ÿ∞ ©à¬ÊŒ ∑§Ë ‡ÊÈM§•Êà ∑§⁄ ŒË „Ò–

çÎËÜè ×ð¢ ÁôÚ-àæôÚ âð Ü梿 ãé¥æ ÂæÙ â×ýæÅ •Êÿʸflø flÊ‹Ù¢ Ÿ ÁŒÀ‹Ë fl •Ê‚¬Ê‚ ∑§Ë ◊¢Á«ÿÙ¢ ◊¢ Á¬˝Á◊ÿ◊ üÊáÊË ◊¢ •¬ŸÊ ŸÿÊ ©à¬ÊŒ ¬ÊŸ ‚◊˝Ê≈ ∑§Ê»§Ë ¡Ù⁄‡ÊÙ⁄ ∑§ ‚ÊÕ ‹Ê¢ø Á∑§ÿÊ „Ò– ÿ„ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê y M§¬∞ ∑§Ê „Ò, ¡’Á∑§ ¡Ù«∏UË ◊¢ ß‚∑§Ë ∑§Ë◊à z M§¬∞ „Ò– ªÈáÊflûÊÊ ∑§ Á‹„Ê¡ ‚ ÿ„ ©à¬ÊŒ ∑§Ê»§Ë •ë§¿Ê „Ò •ı⁄ πÊ‚’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ß‚◊¢ ªÒÁê’ÿÊ⁄ ∑§Ê ŸÊ◊Ù ÁŸ‡ÊÊŸ Ÿ„Ë¥§ „Ò– ∑¢§¬ŸË Ÿ ß‚ ªÒ¢Áê’ÿÊ⁄ »˝ Ë ⁄πÊ „Ò– ∑¢§¬ŸË Ÿ ¡’ ß‚∑§Ë ‚Ò¢¬Á‹¢ª ∑§Ë ÕË ÃÙ ‹ÙªÙ¢ Ÿ ß‚ ∑§Ê»§Ë ¬‚¢Œ Á∑§ÿÊ ÕÊ– ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§ ¬˝◊هʟ ∑§ Á‹∞ ∑¢§¬ŸË Ÿ ∑§Ê»§Ë •∑§·¸∑§ S∑§Ë◊¢ ÷Ë ‹Ê¢ø ∑§Ë „Ò– ∞∑§ ¬Ò∑§≈ ¬⁄ v ª˝Ê◊ ø¢ŒË ∑§Ê Á‚Ä∑§Ê ÁŒÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò–

18

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

doj LVksjh

©lô» ·¤ô Ü»æ - ÕǸUð ¥æ·¤æÚ ßæÜè â翘æ ßñÏæçÙ·¤ ¿ðÌæßÙè v ¥ÂýñÜ âð - ¥æÎðàæ ·ð¤ ¥×Ü ×ð¢ ÎðÚè ÂÚ ÚæÁSÍæÙ ãæ§ü·¤ôÅü Ùð ÁÌæ§ü ÙæÚæÁ»è - ÁËÎ ÌñØæÚ ç·¤° Áæ°¢»ð Ì¢Õæ·ê¤ ·ð¤ àæõ·¤èÙô¢ ·¤ô ÇÚæÙð ßæÜð 翘æ

⁄Ê

¡SÕÊŸ „Ê߸∑§Ù≈¸ ∑§Ê •ÊŒ‡Ê •ÊŸ ’ÊŒ •’ Ãÿ „Ù ªÿÊ „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ ’«∏UË ÃSflË⁄Ù¢ flÊ‹Ë flÒœÊÁŸ∑§ øÃÊflŸË •ª‹ fl·¸ v •¬˝Ò‹ ‚ ‹ÊªÍ ∑§⁄ ŒË ¡Ê∞ªË– ß‚ ’Ê⁄ ◊¢ ∑¥§Œ˝Ëÿ SflÊSÕ˜ÿ ◊¢òÊÊ‹ÿ Ÿ ÷Ë •ı¬øÊÁ⁄∑§ M§¬ ‚ ÉÊÙ·áÊÊ ∑§⁄ ŒË „Ò– Ÿ∞ ÁŸÿ◊Ù¢ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ∑§ ŒÙŸÙ¢ Ã⁄»§ }5 »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ë ¿Ê¬ŸË ¬«∏U ‚∑§ÃË „Ò– ß‚◊¢ {Æ »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ ‚⁄∑§Ê⁄ √ŒÊ⁄Ê Ãÿ ∑§Ë ªß¸ ÃSflË⁄ „ÙªË, ¡’Á∑§ wÆ »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ •¢ª˝¡Ë ÿÊ Á¡‚ ⁄ÊÖÿ ◊¢ ©à¬ÊŒ Á’∑§ÃÊ „Ò, fl„Ê¢ ∑§Ë ÷Ê·Ê ◊¢ Á‹Áπà øÃÊflŸË •¢Á∑§Ã ∑§⁄ŸÊ „٪ʖ •’ ¬Ò∑§≈Ù¢ ∑§Ê vz ‚ wÆ »§Ë‚ŒË Á„S‚Ê „Ë ’˝Ê¢« fl ∑¢§¬ŸË ∑§ ŸÊ◊ ¿Ê¬Ÿ ∑§ Á‹∞ ’øªÊ– ß‚ ÁŸÿ◊ ∑§Ù ©lÙª πÊ‚ Ãı⁄ ¬⁄ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§ Á‹∞ ’«∏UÊ ¤Ê≈∑§Ê ◊ÊŸÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ß‚‚ ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§Ù ÷Ê⁄Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ „٪ʖ ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸ ∑§Ù ‹∑§⁄ ‹¢’ •‚¸ ‚ ’„‚ ø‹ ⁄„Ë ÕË– ß‚ ◊Ê◊‹ ◊¢ ‚¢‚ŒËÿ ‚Á◊Áà ∑§ ‚ŒSÿ ‡ÿÊ◊Ê ø⁄áÊ ªÈåÃÊ, ÁŒ‹Ë¬ ªÊ¢œË •ı⁄ ⁄Ê◊ ¬˝‚ÊŒ ‡Ê◊ʸ •ÊÁŒ Ÿ •Ê¬ÁûÊ Œ¡¸ ∑§⁄Ê߸ ÕË– ‚¢‚ŒËÿ ‚Á◊Áà Ÿ ‚÷Ë Á„ÃœÊ⁄∑§Ù¢, ¬ˇÊ∑§Ê⁄Ù¢ fl ÁflÁ÷㟠‚¢ª∆ŸÙ¢ ‚ ß‚ ’Ê⁄ ◊¢ øøʸ ∑§⁄ •¬ŸË Á⁄¬Ù≈¸ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù ‚ı¢¬Ë „Ò– ß‚ Á⁄¬Ù≈¸ ¬⁄ ‚⁄∑§Ê⁄ ÁfløÊ⁄ ∑§⁄ÃË, ©‚∑§ ¬„‹ „Ë ⁄Ê¡SÕÊŸ „Ê߸∑§Ù≈¸ ∑§Ê »Ò§‚‹Ê •Ê ªÿÊ– ¡ÍŸ ◊¢ •ŒÊ‹Ã ∑§ ‚◊ˇÊ ¡’ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ë ‚◊ÿ ‚Ë◊Ê ’…∏ÊŸ ∑§Ê ◊Ê◊‹Ê •ÊÿÊ ÃÙ ©‚Ÿ ߢ∑§Ê⁄ ∑§⁄ ÁŒÿÊ– Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ‚ÈŸflÊ߸ ∑§ Œı⁄ÊŸ „Ê߸∑§Ù≈¸ Ÿ Ã¥’Ê∑§Í ©à¬ÊŒÙ¥ ¬⁄U ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ù ÁŸœÊ¸Á⁄Uà ‚Êß¡ ◊¥ ◊¥òÊÊ‹ÿ ∑‘§ mÊ⁄UÊ ‹ÊªÍ Ÿ„Ë ∑§⁄UÊŸ ¬⁄U ŸÊ⁄UÊ¡ªË ¡ÃÊ߸– ‚ÊÕ „Ë ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù w~ Á‚â’⁄ Ã∑§ ß‚ •ÊŒ‡Ê ∑§Ê ¬Ê‹Ÿ ∑§⁄Ÿ ∑§Ê ÁŸŒ¸‡Ê ÁŒÿÊ– ÿÊÁø∑§Ê ◊¥ ‚◊ÊøÊ⁄ ¬òÊÙ¢ ◊¢ ¿¬Ë π’⁄Ù¢ ∑§Ù •ÊœÊ⁄ ’ŸÊÿÊ ªÿÊ ÕÊ– œ˜ÿÊŸ ⁄„ Á∑§ ⁄Ê¡SÕÊŸ ∑§Ë fl‚È¢œ⁄Ê ⁄Ê¡ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ flÒ≈ ◊¢ ∑§◊Ë ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ ∑§Ë ÕË, ß‚ ‹∑ ⁄ ¡Ù π’⁄ •π’Ê⁄Ù¢ ◊¢ ¿¬Ë ÕË¥§©‚Ë ∑§Ù

20

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

doj LVksjh

°·¤ ¥õÚ ÛæÅ·¤æ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸ ∑§Ù ‹∑§⁄ ‹¢’ •‚¸ ‚ ’„‚ ø‹ ⁄„Ë ÕË– ß‚ ◊Ê◊‹ ◊¢ ‚¢‚ŒËÿ ‚Á◊Áà ∑§ ‚ŒSÿ ‡ÿÊ◊Ê ø⁄áÊ ªÈåÃÊ, ÁŒ‹Ë¬ ªÊ¢œË •ı⁄ ⁄Ê◊ ¬˝‚ÊŒ ‡Ê◊ʸ •ÊÁŒ Ÿ •Ê¬ÁûÊ Œ¡¸ ∑§⁄Ê߸ ÕË– ‚¢‚ŒËÿ ‚Á◊Áà Ÿ ‚÷Ë Á„ÃœÊ⁄∑§Ù¢, ¬ˇÊ∑§Ê⁄Ù¢ fl ÁflÁ÷㟠‚¢ª∆ŸÙ¢ ‚ ß‚ ’Ê⁄ ◊¢ øøʸ ∑§⁄ •¬ŸË Á⁄¬Ù≈¸ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù ‚ı¢¬Ë „Ò–

ÿÊÁø∑§Ê∑§Ãʸ Ÿ •ÊœÊ⁄ ’ŸÊÿÊ ÕÊ– ÿÊÁø∑§Ê∑§Ãʸ•Ù¢ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ fl Á‚ª⁄U≈U ∑§Ë ‹Ã ‚ ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ SflÊSâÿ ◊¥ Áª⁄UÊfl≈U ∑§Ù ‹∑§⁄U Áø¥ÁÃà „Ò– ∑‘§ãŒ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U •ı⁄U ⁄UÊíÿ ‚⁄U∑§Ê⁄U ÿÈflÊ•Ù¥ ∑§Ù ß‚ ‹Ã ‚ ’øÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ∑§Ù߸ ∑§Œ◊ Ÿ„Ë¥ ©∆Ê ⁄U„Ë „Ò¥– ß‚ ◊Èg ∑§Ù ‹∑§⁄U ¬˝ÊÕ˸ Ÿ v~~~ ◊¥ ÷Ë ¡ŸÁ„à ÿÊÁø∑§Ê ŒÊÿ⁄U ∑§Ë ÕË •ı⁄U ©‚◊¥ ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ SÕ‹ ¬⁄U œÍ◊˝¬ÊŸ ⁄UÙ∑§Ÿ ∑§Ë ªÈ„Ê⁄U ∑§Ë ªß¸ ÕË– œ˜ÿÊŸ ⁄„ Á∑§ ß‚ øÃÊflŸË ∑‘§ Á‹∞ ∑‘§ãŒ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U Ÿ ¬„‹ ∞∑§ •¬˝Ò‹ wÆvz

∑§Ë ‚◊ÿ ‚Ë◊Ê Ãÿ ∑§Ë ÕË, ‹Á∑§Ÿ w{ ◊Êø¸ wÆvz ∑§Ù ‚¥‡ÊÙœŸ ¡Ê⁄UË ∑§⁄U ß‚ ‚◊ÿ ‚Ë◊Ê ∑§Ù •ÁŸÁpÃ∑§Ê‹ ∑‘§ Á‹∞ ’…∏Ê ÁŒÿÊ ªÿÊ ÕÊ– œÍ◊˝¬ÊŸ ◊¥ ∑§◊Ë ‹ÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ∑‘§ãŒ˝Ëÿ SflÊSâÿ ◊¥òÊÊ‹ÿ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ ÕÊ Á∑§ ¬Á∑§≈U ⁄U¥ªËŸ ∑‘§ ’¡Êÿ ‚ÊŒÊ „Ù¥ •ı⁄U ©‚ ¬⁄U øÃÊflŸË ∑§Ê ¬˝∑§Ê‡ÊŸ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞– ß‚‚ œÍ◊˝¬ÊŸ ◊¥ ∑§◊Ë ‹Ê߸ ¡Ê ‚∑‘§ªË– ß‚Ë ‚◊ÿ ß‹Ê„Ê’ÊŒ ∑§ ‚¢‚Œ •ı⁄ •œËŸSÕ ÁŸÿ◊ ‚Á◊Áà ∑§ ¬˝◊Èπ fl ÷UÊ¡¬Ê ‚Ê¢‚Œ ÁŒ‹Ë¬ ªÊ¢œË •ı⁄ ‡ÿÊ◊Ê ø⁄áÊ ªÈåÃÊ ∑§

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

21

doj LVksjh 22

’ÿÊŸ •ÊŸ ∑§ ’ÊŒ ◊Ê◊‹ Ÿ ÃÍ‹ ¬∑§«∏U Á‹ÿÊ– Áfl¬ˇÊË ¬ÊÁ≈¸ÿÙ¢ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ Ã¢’Ê∑ͧ Áfl⁄ÙœË ‹Ê’Ë ∑§Ë •Ù⁄ ‚ ∑§Ê»§Ë ¡Ù⁄ŒÊ⁄ „◊‹Ê ‡ÊÈM§ ∑§⁄ ÁŒÿÊ ªÿÊ– „Ê‹Ê¢Á∑§ ÁŒ‹Ë¬ ªÊ¢œË •ı⁄ ªÈåÃÊ Ÿ ÃÊ¢’Ê∑ͧ ∑§Ê ‚◊Õ¸Ÿ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ ÕÊ, ©ã„Ù¢Ÿ Ã٠â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊŸ ‚ ¬«∏UŸ flÊ‹ ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ fl •ÊÁÕ¸∑§ ¬˝÷ÊflÙ¢ ∑§ ◊gŸ¡⁄ •¬ŸË ’Êà ∑§„Ë ÕË– ‚ÊÕ „Ë ÿ„ ÷Ë ∑§„Ê ÕÊ Á∑§ •÷Ë Ã∑§ ÷Ê⁄à ∑§Ê •¬ŸÊ ∑§Ù߸ ‚fl¸ˇÊáÊ Ÿ„Ë¥§ „È•Ê „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ „Ë ∑ÒÒ¥§‚⁄ ∑§Ê ◊Èπ˜ÿ ∑§Ê⁄áÊ „Ò– ÿ„ ◊Ê◊‹Ê ©¿‹Ÿ ∑§ ’ÊŒ Á‚ÿÊ‚Ë ÉÊ◊Ê‚ÊŸ ‡ÊÈM§ „Ù ªÿÊ– ªÈÈåÃÊ ∑§Ê ∑§„ŸÊ ÕÊ Á∑§ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§ Áπ‹Ê»§ ¡Ù ∑ȧ¿ „Ù ⁄„Ê „Ò ß‚‚ ÷Ê⁄Ë ‚¢ÅÿÊ ◊¢ ‹Ùª ’⁄Ù¡ªÊ⁄ „Ù ¡Ê∞¢ª– ©ã„Ù¢Ÿ ‚flÊ‹ ©∆ÊÿÊ ÕÊ Á∑§ ∑§⁄Ù«∏Ù¢ ∑§Ë ‚¢ÅÿÊ ◊¢ ‹ÙªÙ¢ ∑§ ’⁄Ù¡ªÊ⁄ „ÙŸ ∑§Ë Á¡ê◊ŒÊ⁄Ë ∑§ıŸ ‹ªÊ? â’Ê∑ͧ ‚ ∑ÒÒ¥§‚⁄ „ÙŸ flÊ‹Ë ’Êà ¬⁄ ©ã„Ù¢Ÿ ŒÊflÊ Á∑§ÿÊ Á∑§ fl ∞‚ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ¬‡Ê ∑§⁄ ‚∑§Ã „Ò¢, ¡Ù øŸ S◊Ù∑§⁄ „Ò¢, ‹Á∑§Ÿ ©ã„¢ ∑¢Ò§¢‚⁄ Ÿ„Ë¥§ „È•Ê „Ò– ’„Èà ‚Ê⁄ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ∑ÒÒ¥§‚⁄ ∑§Ê ◊¡¸ „È•Ê „Ò, ‹Á∑§Ÿ ©‚◊¢ ÿ„ ŒÊflÊ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ Á∑§ ß‚∑§Ê ∑§Ê⁄áÊ Á‚»¸§ â’Ê∑ͧ „Ë „Ò– ©ã„Ù¢Ÿ ∑§„Ê „Ò Á∑§ •S¬ÃÊ‹ ◊¢ ◊⁄Ë¡ «ÊÄ≈⁄Ù¢ ∑§ ¬Ê‚ •ÊÃ „Ò¢ ÃÙ ©Ÿ‚ ¬Í¿Ê ¡ÊÃÊ „Ò Á∑§ Á∑§ fl ’Ë«∏UË ¬ËÃ „Ò¢ ÿÊ Ÿ„Ë¥§? ’‚ ß‚Ë •ÊœÊ⁄ ¬⁄ ÁŸc∑§·¸ ÁŸ∑§Ê‹ Á‹ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– «ÊÄ≈⁄Ù¢ ∑§ ¬Ê‚ ôÊÊŸ „Ò, ‹Á∑§Ÿ fl Á‚»¸§ âÿÙ⁄Ë ∑§ •ÊœÊ⁄ ¬⁄ ’Êà ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢– ©ã„Ù¢¢Ÿ ß‚ ’Ê⁄ ◊¢ Sflÿ¢ •ŸÈ‚¢œÊŸ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ „Ò– •◊⁄Ë∑§Ê •ı⁄ •’ÍœÊ’Ë ∑§ «ÊÄ≈⁄Ù¢ ∑§Ë Á⁄¬Ù≈¸ ∑§ •ÊœÊ⁄ ¬⁄ ÿ„ ÷Ê⁄ÃËÿ ‚¢Œ÷¸ ◊¢ ’ÊÃ¢ Ÿ„Ë¥§ ∑§Ë ¡Ê ‚∑§ÃË „Ò– «ÊÄ≈⁄ Sflÿ¢ •ŸÈ‚¢œÊŸ ∑§⁄ Á∑§ Á∑§Ÿ-Á∑§Ÿ øË¡Ù¢ ‚ ∑ÒÒ¥§‚⁄ „ÙÃÊ „Ò? •ı⁄ Á»§⁄ fl ‚÷Ë øË¡¢ ¬˝ÁÃ’¢ÁœÃ ∑§Ë ¡Ê∞¢– ©ã„Ù¢Ÿ Ã∑¸§ ÁŒÿÊ Á∑§ «Êÿ’≈Ë¡ ÃÙ øËŸË, øÊfl‹ •ı⁄ •Ê‹Í ∑§ ∑§Ê⁄áÊ „ÙÃË „Ò ÃÙ Á»§⁄ â’Ê∑ͧ ∑§ ¬Ë¿ ÄÿÙ¢ ¬«∏U „Ò¢? ∞∑§ ¬˝‡Ÿ ∑§ ¡flÊ’ ◊¢ ©ã„Ù¢Ÿ ∑§„Ê Á∑§ Áfl‡fl SflÊSÕ˜ÿ ‚¢ª∆Ÿ («éÀÿÍ∞ø•Ù) Á‚»¸§ ÷Ê⁄à ◊¢ „Ë Ã¢’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ }z »§Ë‚ŒË Á„S‚ ¬⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ÄÿÙ¢ ¿¬ÊflÊŸÊ øÊ„ÃÊ „Ò? ß‚ •◊⁄Ë∑§Ê ◊¢ ‹ÊªÍ ÄÿÙ¢ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– fl„Ê¢ ÃÙ ‹Ùª SflÊSâÿ ∑§ ¬˝Áà ÖÿÊŒÊ ‚øà „Ò¢– ÷Ê⁄à ◊¢ ÃÙ ¬„‹ ‚ „Ë yÆ »§Ë‚ŒË

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

Á„S‚ ¬⁄ ÁøòÊÙ¢ flÊ‹Ë øÃÊflŸË ∑§Ê ÁŸÿ◊ ‹ÊªÍ „Ò– ‚ÊÕ „Ë ©ã„Ù¢Ÿ ∞∑§ •ı⁄ ª¢÷Ë⁄ ‚flÊ‹ ©∆ÊÿÊ Á∑§ flÒœÊÁŸ∑§ øÃÊflŸË ∑§ Á‹∞ ¡Ù ÃSflË⁄¢ ¡Ê⁄Ë ∑§Ë ªß¸ „Ò¢ ÄÿÊ fl •‚‹Ë „Ò¢? flÒœÊÁŸ∑§ øÃÊflŸË ∑§ Á‹∞ •‚‹Ë ÃSflË⁄ „ÙŸË øÊÁ„∞, ’ŸÊfl≈Ë Ÿ„Ë¥– ªÈåÃÊ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ¡Ù x ∞Ÿ¡Ë•Ù â’Ê∑ͧ Áfl⁄ÙœË ◊ÈÁ„◊ ◊¢ ‹ª „È∞ „Ò¢, fl •◊⁄Ë∑§Ê ‚ ‚¢’¢ÁœÃ „Ò¢– ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ ÕÊ Á∑§ ¬„‹ ∑§Ë •¬ˇÊÊ ©Ÿ∑ Ê √ÿʬÊ⁄ ∑§◊ „Ù ªÿÊ „Ò, ß‚∑§ ’Êfl¡ÍŒ ∑§⁄Ù«∏UÙ¢ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ⁄Ù¡ªÊ⁄ ß‚ ©lÙª ‚ ø‹ ⁄„Ê „Ò– ß‚∑§ ¬Í⁄Ë Ã⁄„ ‚ ’¢Œ „Ù ¡ÊŸ ¬⁄ ∑§⁄Ù«∏UÙ¢ ‹ÙªÙ¢ ¬⁄ ÷Ê⁄Ë ‚¢∑§≈ •Ê ¡Ê∞ªÊ– ’„⁄„Ê‹ ÿ„ ‚Ê⁄Ë ’„‚ ¬È⁄ÊŸË „Ò– •ŒÊ‹ÃË •ÊŒ‡Ê ∑§ ’ÊŒ •’ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ŸÊ Ãÿ ◊ÊŸÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– •’ ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ ‚÷Ë ¬Ò∑§≈ ∞∑§ ¡Ò‚ ÁŒπ¢ª– ª˝Ê„∑§ ŒÍ⁄ π«∏UÊ „Ù ∑§⁄ ’˝Ê¢« ∑§Ë ¬„øÊŸ Ÿ„Ë¥§ ∑§⁄ ‚∑§ªÊ, ÄÿÙ¢Á∑§ ß‚∑§Ë Á‹πÊfl≈ ßÃŸË ¿Ù≈Ë „ÙªË Á∑§ ©‚ ¬…∏ ¬ÊŸÊ •Ê‚ÊŸ Ÿ„Ë¥§ „٪ʖ ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ÁŸÿ◊Ù¢ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ¬˝àÿ∑§ w fl·¸ ◊¢ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ’Œ‹ ŒË ¡ÊÃË „Ò– ß‚’Ê⁄ ◊Ê◊‹Ê ÕÙ«∏UÊ •‹ª „Ò ÄÿÙ¢Á∑§ ÃSflË⁄Ù¢ ∑§Ê •Ê∑§Ê⁄ ’…∏ÊÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ß‚‚ ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§Ù ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ •¬Ÿ ’˝Ê¢« ∑§Ê ŸÊ◊ •¢Á∑§Ã ∑§⁄Ÿ ◊¢ ÁŒÄ∑§Ã „٪˖ ‚ÊÕ „Ë ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ¬⁄ •ÊÁÕ¸∑§ ’Ù¤Ê ÷Ë ’…∏ªÊ–

n'kgjk fo'ks"k

¥âˆØ ÂÚ âˆØ ·¤è ÁèÌ ·¤æ

•Ê

¡ „⁄U Ã⁄U» »Ò§‹ ÷˝CÊøÊ⁄U •ı⁄U •ãÿÊÿ M§¬Ë •¥œ∑§Ê⁄U ∑§Ù Œπ∑§⁄U ◊Ÿ ◊¥ „◊‡ÊÊ ©‚ ©¡Ê‹ ∑§Ë øÊ„ ⁄U„ÃË „Ò, ¡Ù ß‚ •¥œ∑§Ê⁄U ∑§Ù Á◊≈UÊ∞– ∑§„Ë¥ ‚ ÷Ë ∑§Ù߸ •Ê‚ ŸÊ Á◊‹Ÿ ∑‘§ ’ÊŒ „◊¥ „◊Ê⁄UË ‚¥S∑§ÎÁà ∑‘§ „Ë ∑§È¿ ¬ÛÊÙ¥ ‚ •Êª ’…∏Ÿ ∑§Ë ©ê◊ËŒ Á◊‹ÃË „Ò– „◊ ‚’Ÿ ⁄UÊ◊ÊÿáÊ ∑§Ù Á∑§‚Ë ŸÊ Á∑§‚Ë M§¬ ◊¥ ‚ÈŸÊ, ŒπÊ •ı⁄U ¬…∏Ê „Ë „٪ʖ ⁄UÊ◊ÊÿáÊ „◊¥ ÿ„ ‚Ëπ ŒÃË „Ò Á∑§ øÊ„ •‚àÿ •ı⁄U ’È⁄UË ÃÊ∑§Ã¥ Á∑§ÃŸË ÷Ë íÿÊŒÊ „Ù ¡Ê∞¥ ¬⁄U •ë¿Ê߸ ∑‘§ ‚Ê◊Ÿ ©Ÿ∑§Ê fl¡ÍŒ ∞∑§ ŸÊ ∞∑§ ÁŒŸ Á◊≈U „Ë ¡ÊÃÊ „Ò– •¥œ∑§Ê⁄U ∑‘§ ß‚ ◊Ê⁄U ‚ ◊ÊŸfl „Ë Ÿ„Ë¥ ÷ªflÊŸ ÷Ë ¬ËÁ«∏à „Ù øÈ∑‘§ „Ò¥ ‹Á∑§Ÿ ‚ø •ı⁄U •ë¿Ê߸ Ÿ „◊‡ÊÊ ‚„Ë √ÿÁQ§ ∑§Ê ‚ÊÕ ÁŒÿÊ „Ò– •ÊÁEŸ ◊Ê‚ ∑‘§ ‡ÊÈÄU‹ ¬ˇÊ ∑§Ë Œ‡Ê◊Ë ÁÃÁÕ ∑§Ù Œ‡Ê„⁄U ∑§Ê •ÊÿÙ¡Ÿ „ÙÃÊ „Ò– ÷ªflÊŸ ⁄UÊ◊ Ÿ ß‚Ë ÁŒŸ ⁄UÊfláÊ ∑§Ê flœ Á∑§ÿÊ ÕÊ– ß‚ •‚àÿ ¬⁄U ‚àÿ ∑§Ë Áfl¡ÿ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ◊ŸÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ß‚ËÁ‹∞ ß‚ Œ‡Ê◊Ë ∑§Ù Áfl¡ÿÊŒ‡Ê◊Ë ∑‘§ ŸÊ◊ ‚ ¡ÊŸÊ ¡ÊÃÊ „Ò– Œ‡Ê„⁄UÊ fl·¸ ∑§Ë ÃËŸ •àÿãà ‡ÊÈ÷ ÁÃÁÕÿÙ¥ ◊¥ ‚ ∞∑§ „Ò– •ãÿ ŒÙ „Ò¥ øÒòÊ ‡ÊÈÄU‹ ∑§Ë ∞fl¥ ∑§ÊÁø∑§ ‡ÊÈÄU‹ ∑§Ë ¬˝ÁìŒÊ ß‚Ë ÁŒŸ ‹Ùª ŸÿÊ ∑§Êÿ¸ ¬˝Ê⁄Uê÷ ∑§⁄UÃ „Ò¥– ‡ÊSòÊ-¬Í¡Ê ∑§Ë ¡ÊÃË „Ò– ¬˝ÊøËŸ ∑§Ê‹ ◊¥ ⁄UÊ¡Ê ‹Ùª ß‚ ÁŒŸ Áfl¡ÿ ∑§Ë ¬˝ÊÕ¸ŸÊ ∑§⁄U ⁄UáÊ-ÿÊòÊÊ ∑‘§ Á‹∞ ¬˝SÕÊŸ ∑§⁄UÃ Õ– ß‚ ÁŒŸ

34

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

¡ª„-¡ª„ ◊‹ ‹ªÃ „Ò¥– Œ‡Ê„⁄UÊ ∑§Ê ¬fl¸ Œ‚ ¬˝∑§Ê⁄U ∑‘§ ¬Ê¬Ù¥, ∑§Ê◊ ∑˝§Ùœ, ‹Ù÷, ◊Ù„, ◊Œ, ◊à‚, •„¥∑§Ê⁄U, •Ê‹Sÿ, Á„¥‚Ê •ı⁄U øÙ⁄UË ∑‘§ ¬Á⁄Uàÿʪ ∑§Ë ‚Œ˜¬˝⁄UáÊÊ ¬˝ŒÊŸ ∑§⁄UÃÊ „Ò– ⁄UÊ◊ •ı⁄U ⁄UÊfláÊ ∑§Ë ∑§ÕÊ ÃÙ „◊ ‚’ ¡ÊŸÃ „Ë „Ò¥ Á¡‚◊¥ ⁄UÊ◊ ∑§Ù ÷ªflÊŸ ÁflcáÊÈ ∑§Ê ∞∑§ •flÃÊ⁄U ’ÃÊÿÊ ªÿÊ „Ò– ⁄UÊ◊ ◊„ÊŸ ⁄UÊ¡Ê Œ‡Ê⁄UÕ ∑‘§ ¬ÈòÊ Õ •ı⁄U Á¬ÃÊ ∑‘§ fløŸ ∑‘§ ∑§Ê⁄UáÊ ©ã„Ù¥Ÿ vy ‚Ê‹ ∑§Ê flŸflÊ‚ ‚„·¸ SflË∑§Ê⁄U Á∑§ÿÊ ÕÊ– ‹Á∑§Ÿ flŸflÊ‚ ∑‘§ Œı⁄UÊŸ „Ë ⁄ÊˇÊ‚⁄Ê¡ ⁄UÊfláÊ Ÿ ÷ªflÊŸ ⁄UÊ◊ ∑§Ë ¬%Ë ‚ËÃÊ ∑§Ê „⁄UáÊ ∑§⁄U Á‹ÿÊ ÕÊ– •¬ŸË ¬%Ë ∑§Ù •‚È⁄U ⁄UÊfláÊ ‚ ¿È«∏ÊŸ •ı⁄U ß‚ ‚¥‚Ê⁄U ∑§Ù ⁄UÊfláÊ ∑‘§ •àÿÊøÊ⁄U ‚ ◊ÈQ§ ∑§⁄UÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ⁄UÊ◊ Ÿ ⁄UÊfláÊ ∑‘§ ‚ÊÕ Œ‚ ÁŒŸÙ¥ Ã∑§ ÿÈh Á∑§ÿÊ ÕÊ •ı⁄U Œ‚fl¥ ÁŒŸ ⁄UÊfláÊ ∑‘§ •¥Ã ∑‘§ ‚ÊÕ ß‚ ÿÈh ∑§Ù ‚◊Ê# ∑§⁄U ÁŒÿÊ ÕÊ– fl„ øÊ„Ã ÃÙ •¬ŸË ‡ÊÁQ§ÿÙ¥ ‚ ‚ËÃÊ ∑§Ù ¿È«∏Ê ‚∑§Ã Õ ‹Á∑§Ÿ ◊ÊŸfl ¡ÊÁà ∑§Ù ÿ„ ¬Ê∆ ¬…∏ÊŸ ∑‘§ Á‹∞ Á∑§ „◊‡ÊÊ ’È⁄UÊ߸ •ë¿Ê߸ ‚ ŸËø ⁄U„ÃË „Ò •ı⁄U øÊ„ •¥œ⁄UÊ Á∑§ÃŸÊ ÷Ë ÉÊŸÊ ÄUÿÍ¥ ŸÊ „Ù ∞∑§ ÁŒŸ Á◊≈U „Ë ¡ÊÃÊ „Ò– ©ã„Ù¥Ÿ ◊ÊŸfl ÿÙÁŸ ◊¥ ¡ã◊ Á‹ÿÊ •ı⁄U ∞∑§ •ÊŒ‡Ê¸ ¬˝SÃÈà Á∑§ÿÊ– Œ‡Ê„⁄UÊ ÷Ê⁄Uà ∑‘§ ©Ÿ àÿı„Ê⁄UÙ¥ ◊¥ ‚ „Ò Á¡‚∑§Ë œÍ◊ ŒπÃ „Ë ’ŸÃË „Ò– ’«∏-’«∏ ¬ÈË •ı⁄U ¤ÊÊ¥Á∑§ÿÊ¥ ß‚ àÿı„Ê⁄U ∑§Ù ⁄U¥ªÊ-⁄U¥ª ’ŸÊ ŒÃË „Ò¥– ⁄UÊfláÊ ∑§È¥÷∑§áʸ •ı⁄U

◊ÉÊŸÊÕ ∑‘§ ¬ÈË٥ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ‹Ùª ’È⁄UË ÃÊ∑§ÃÙ¥ ∑§Ù ¡‹ÊŸ ∑§Ê ¬˝áÊ ‹Ã „Ò¥– ß‚ ÁŒŸ ¡‹’Ë πÊŸ ∑§Ê πÊ‚Ê ◊„àfl „Ò– ◊ı¡ÍŒÊ ‚◊ÿ ◊¢ Œ‡Ê„⁄U ∑§Ê ◊‹Ê ¡ª„ ∑§Ë ∑§◊Ë ∑§Ë fl¡„ ‚ ¿Ù≈UÊ „ÙÃÊ ¡Ê ⁄U„Ê „Ò ‹Á∑§Ÿ Œ‡Ê„⁄UÊ •Ê¡ ÷Ë ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ ÁŒ‹Ù¥ ◊¥ ÷ÁQ§÷Êfl ∑§Ù ífl‹¥Ã ∑§⁄U ⁄U„Ê „Ò–

Îé»æü ÂêÁæ

Áfl¡ÿŒ‡Ê◊Ë ∑§Ù Œ‡Ê ∑‘§ „⁄U Á„S‚ ◊¥ ◊ŸÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ’¥ªÊ‹ ◊¥ ß‚ ŸÊ⁄UË ‡ÊÁQ§ ∑§Ë ©¬Ê‚ŸÊ •ı⁄U ◊ÊÃÊ ŒÈªÊ¸ ∑§Ë ¬Í¡Ê •ø¸ŸÊ ∑‘§ Á‹∞ üÊD ‚◊ÿÙ¥ ◊¥ ‚ ∞∑§ ◊ÊŸÊ ¡ÊÃÊ „Ò– •¬ŸË ‚Ê¥S∑§ÎÁÃ∑§ Áfl⁄UÊ‚Ã ∑‘§ Á‹∞ ◊‡Ê„Í⁄U ’¥ªÊ‹ ◊¥ Œ‡Ê„⁄UÊ ∑§Ê ◊Ë’ „Ò ŒÈªÊ¸ ¬Í¡Ê ’¥ªÊ‹Ë ‹Ùª ¬Ê¥ø ÁŒŸÙ¥ Ã∑§ ◊ÊÃÊ ∑§Ë ¬Í¡Ê-•ø¸ŸÊ ∑§⁄UÃ „Ò¥ Á¡‚◊¥ øÊ⁄U ÁŒŸÙ¥ ∑§Ê •‹ª ◊„àfl „ÙÃÊ „Ò– ÿ øÊ⁄U ÁŒŸ ¬Í¡Ê ∑‘§ ‚ÊÃfl¥, •Ê∆fl¥, Ÿıfl¥ •ı⁄U Œ‚fl¥ ÁŒŸ „ÙÃ „Ò¥ Á¡ã„¥ ∑˝§◊‡Ê— ‚#◊Ë, •C◊Ë, ŸıflË¥ •ı⁄U Œ‚◊Ë ∑‘§ ŸÊ◊Ù¥ ‚ ¡ÊŸÊ ¡ÊÃÊ „Ò– Œ‚fl¥ ÁŒŸ ¬˝ÁÃ◊Ê•Ù¥ ∑§Ë ÷√ÿ ¤ÊÊ¥Á∑§ÿÊ¥ ÁŸ∑§Ê‹Ë ¡ÊÃË „Ò¥ •ı⁄U ©Ÿ∑§Ê Áfl‚¡¸Ÿ ¬ÁflòÊ ª¥ªÊ ◊¥ Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ª‹Ë-ª‹Ë ◊¥ ◊Ê¥ ŒÈªÊ¸ ∑§Ë ’«∏Ë-’«∏Ë ¬˝ÁÃ◊Ê•Ù¥ ∑§Ù ⁄UÊˇÊ‚ ◊Á„·Ê‚È⁄U ∑§Ê flœ ∑§⁄UÃ „È∞ ÁŒπÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– Œ‡Ê ∑‘§ •ãÿ ‡Ê„⁄UÙ¥ ◊¥ ÷Ë „◊¥ Œ‡Ê„⁄U ∑§Ë œÍ◊ ŒπŸ ∑§Ù Á◊‹ÃË „Ò– ªÈ¡⁄UÊà ◊¥ ¡„Ê¥ ª⁄U’Ê ∑§Ë œÍ◊ ⁄U„ÃË „Ò ÃÙ ∑§ÈÑÍ ∑§Ê Œ‡Ê„⁄UÊ ¬fl¸ ÷Ë ŒπŸ ÿÙÇÿ ⁄U„ÃÊ „Ò– Œ‡Ê„⁄U ∑‘§ ÁŒŸ „◊ ÃËŸ ¬ÈË٥ ∑§Ù ¡‹Ê∑§⁄U ’⁄U‚Ù¥ ‚ ø‹Ë •Ê ⁄U„Ë ¬⁄U¬¥⁄UÊ ∑§Ù ÃÙ ÁŸ÷Ê ŒÃ „Ò¥ ‹Á∑§Ÿ „◊ •¬Ÿ ◊Ÿ ‚ ¤ÊÍ∆, ∑§¬≈U •ı⁄U ¿‹ ∑§Ù Ÿ„Ë ÁŸ∑§Ê‹ ¬ÊÃ– „◊¥ Œ‡Ê„⁄U ∑‘§ •‚‹Ë ‚¥Œ‡Ê ∑§Ù •¬Ÿ ¡ËflŸ ◊¥ ÷Ë •◊‹ ◊¥ ‹ÊŸÊ „ÙªÊ Ã÷Ë ÿ„ àÿı„Ê⁄U ‚ÊÕ¸∑§ ’Ÿ ¬Ê∞ªÊ–

ÂêÁæ çßÏæÙ

Áfl¡ÿ Œ‡Ê◊Ë ∑§Ù „Ë •¬⁄UÊÁ¡ÃÊ ¬Í¡Ê ∑§Ê ¬fl¸ ÷Ë ◊ŸÊÃ „Ò¥– ŸflŒÈªÊ¸•Ù¥ ∑§Ë ◊ÊÃÊ •¬⁄UÊÁ¡ÃÊ ‚¥¬Íáʸ ’˝±◊Ê¥« ∑§Ë ‡ÊÁQ§ŒÊÁÿŸË •ı⁄U ™§¡Ê¸ ©à‚¡¸Ÿ ∑§⁄UŸ flÊ‹Ë „Ò¥– ◊„Á·¸ flŒ √ÿÊ‚ Ÿ •¬⁄UÊÁ¡ÃÊ ŒflË ∑§Ù •ÊÁŒ∑§Ê‹ ∑§Ë üÊD »§‹ ŒŸ flÊ‹Ë,

ŒflÃÊ•Ù¥ mÊ⁄UÊ ¬ÍÁ¡Ã ◊„ÊŒfl ‚Á„à ’˝±◊Ê ÁflcáÊÈ •ı⁄U ◊„‡Ê ∑‘§ mÊ⁄UÊ ÁŸàÿ äÿÊŸ ◊¥ ‹Ê߸ ¡ÊŸ flÊ‹Ë ŒflË ∑§„Ê „Ò– ªÊÿòÊË SflM§¬ •¬⁄UÊÁ¡ÃÊ ∑§Ù ÁŸêŸÁ‹Áπà ◊¥òÊÙ¥ ‚ ÷Ë ¬Í¡Ê ¡ÊÃÊ „Ò– •Ù◊˜ ◊„ÊŒ√ÿÒ ø Áfl±◊„ ŒÈªÊ¸ÿÒ œË◊Á„– ÃÛÊÙ ŒflË ¬˝øÙŒÿÖ– •Ù◊˜ Ÿ◊— ‚fl¸ Á„ÃÊÕıÿÒ ¡ªŒÊœÊ⁄U ŒÊÁÿ∑‘§– ‚ÊCÊ¥ªÙ˘¬˝áÊÊ◊SÃ ¬˝ÿ%Ÿ ◊ÿÊ ∑§Î×– Ÿ◊SÃ ŒflË ŒflÁ‡Ê Ÿ◊SÃ ߸Áå‚à ¬˝Œ– Ÿ◊SÃ ¡ªÃÊ¥ œÊÁÃòÊ Ÿ◊SÃ ‡Ê¥∑§⁄UÁ¬˝ÿ–– •Ù◊˜ ‚fl¸M§¬◊ÿË ŒflË ‚fl¥¸ ŒflË◊ÿ¥ ¡ªàÊ– •ÃÙ˘„¥ ÁflEM§¬Ê¥ ÃÊ¥ Ÿ◊ÊÁ◊ ¬⁄U◊E⁄UËêÊ–– ŒflË •¬⁄UÊÁ¡ÃÊ ∑§Ê ¬Í¡Ÿ ∑§Ê •Ê⁄U¥÷ Ã’ ‚ „È•Ê ¡’ øÊ⁄UÙ¥ ÿȪ٥ ∑§Ë ‡ÊÈL§•Êà „È߸– Œfl- ŒÊŸfl ÿÈh ∑§Ê ∞∑§ ‹¥’Ê •¥Ã⁄UÊ‹ ’Ëà ¡ÊŸ ¬⁄U ŸflŒÈªÊ¸•Ù¥ Ÿ ¡’ ŒÊŸflÙ¥ ∑‘§ ‚¥¬Íáʸ fl¥‡Ê ∑§Ê ŸÊ‡Ê ∑§⁄U ÁŒÿÊ Ã’ ŒÈªÊ¸ ◊ÊÃÊ •¬ŸË •ÊÁŒ ‡ÊÁQ§ •¬⁄UÊÁ¡ÃÊ ∑§Ù ¬Í¡Ÿ ∑‘§ Á‹∞ ‡Ê◊Ë ∑§Ë ÉÊÊ‚ ‹∑§⁄U Á„◊Ê‹ÿ ◊¥ •ãÃ⁄UäÿÊŸ „Ù ªß¸¥ ’ÊŒ ◊¥ •Êÿ¸fl˝Ã ∑‘§ ⁄UÊ¡Ê•Ù¥ Ÿ Áfl¡ÿ ¬fl¸ ∑‘§ M§¬ ◊¥ Áfl¡ÿ Œ‡Ê◊Ë ∑§Ë SÕʬŸÊ ∑§Ë– äÿÊŸ ⁄U„ Á∑§ ©‚ flQ§ ∑§Ë Áfl¡ÿ Œ‡Ê◊Ë ŒflÃÊ•Ù¥ mÊ⁄UÊ ŒÊŸflÙ¥ ¬⁄U Áfl¡ÿ ¬˝Ê# ∑‘§ ©¬‹ˇÿ ◊¥ ÕË– „Ê‹Ê¥Á∑§ ©‚◊¥ ßãŒ˝ •ÊÁŒ Œfl‹Ù∑§ ∑‘§ ⁄UÊ¡Ê•Ù¥ ∑‘§ ‚ÊÕ œ⁄UÃË ∑‘§ ⁄UÊ¡Ê Œ‡Ê⁄UÕ ¡Ÿ∑§ •ı⁄U ‡ÊÙáÊ∑§ ´ Á· ¡Ò‚ ⁄UÊ¡Ê ÷Ë Õ Á¡ã„Ù¥Ÿ Œfl ŒÊŸfl ÿÈh ◊¥ •¬ŸÊ ÿÈh ∑§ı‡Ê‹ ÁŒπÊÿÊ– SflÊ÷ÊÁfl∑§ M§¬ ‚ Ÿfl⁄UÊòÊ ∑‘§ Œ‚fl¥ ÁŒŸ „Ë Áfl¡ÿ Œ‡Ê◊Ë ◊ŸÊŸ ∑§Ë ¬⁄U¥¬⁄UÊ ø‹Ë– ’ÊŒ ◊¥ ⁄UÊ◊ÊÿáÊ ∑§Ê‹ ◊¥ ⁄UÊ◊ Ÿ •ÿÙäÿÊ ∑§Ê ⁄UÊíÿÊÁ÷·∑§ Á∑§ÿÊ ‹Á∑§Ÿ ⁄UÊfláÊ ∞fl¥ •ãÿ ŒÊŸflÙ¥ ∑‘§ ¬ÈŸ— ¡Êª˝Ã „ÙŸ ‚ œ⁄UÃË Á»§⁄ •‡Êʥà „Ù ªß¸– ⁄UÊ◊ Ÿ •¬Ÿ ’ÊÀÿ∑§Ê‹ ◊¥ ∞∑§-∞∑§ ∑§⁄UÃ •Êÿʸfl˝Ã ∑‘§ ∑§ß¸ ⁄UÊˇÊ‚Ù¥ ∑§Ù ◊Ê⁄UÊ– ‹Á∑§Ÿ ‚’‚ ’«∏Ê ⁄UÊˇÊ‚ ⁄UÊfláÊ ∑§Ù ◊Ê⁄UŸ ∑‘§ Á‹∞ ©ã„¥ ¡Ù ¡gÙ¡„Œ ∑§⁄UŸË ¬«∏Ë ©‚∑§Ê ©Ñπ ⁄UÊ◊ÊÿáÊ ◊¥ Á◊‹ÃÊ „Ò– Ÿfl⁄UÊòÊÙ¥ ◊¥ „Ë ‚¥¬Íáʸ ⁄UÊ◊ÊÿáÊ ∑§Ë ⁄UÊ◊‹Ë‹Ê π‹Ë ¡ÊÃË „Ò– •ı⁄U Œ‚fl¥ ÁŒŸ ⁄UÊfláÊ ∑§Ê flœ Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– Œ‡ÊÊŸŸ ⁄UÊfláÊ ∑‘§ flœ ‚ ¡Ù ©à‚fl ÷Ê⁄Uà ◊¥ ◊ŸÊÿÊ ªÿÊ fl„Ë ©à‚fl •Ê¡ Œ‡Ê„⁄UÊ ÿÊŸË Œ‚ Á‚⁄UÙ¥ flÊ‹ ⁄UÊfláÊ ∑§Ù „⁄UÊŸ ∑§Ê ¬˝ÃË∑§ „Ò– •ª⁄U ∑§„Ê ¡Ê∞ ÃÙ ⁄UÊ◊ÊÿáÊ ∑§Ê‹ ∑‘§ ’ÊŒ Œ‡Ê„⁄UÊ ◊͋× ⁄UÊ¡Ê•Ù¥ ÿÊŸË ˇÊÁòÊÿ ⁄UÊ¡Ê•Ù¥ ∑§Ê àÿÙ„Ê⁄U ⁄U„ ªÿÊ „Ò– Á¡‚ ÁŒŸ fl Áfl¡ÿË „Ù∑§⁄U •¬Ÿ ⁄UÊíÿ ¬⁄U ©à‚fl ∑‘§ M§¬ ◊¥ ¡Ÿ‚ÊœÊ⁄UáÊ ∑‘§ ’Ëø •ÊÃ „Ò¥– ÷Ê⁄Uà ◊¥ ⁄UÊ◊ÊÿáÊ ∑§Ê‹ ‚ „Ë •ÿÙäÿÊ ∑‘§ ⁄UÊ¡Ê ⁄UÊ◊ ∑‘§ mÊ⁄UÊ ◊ŸÊ∞ ¡ÊŸ flÊ‹ Áfl¡ÿ Œ‡Ê◊Ë ¬fl¸ ∑‘§ •‹ÊflÊ ˇÊòÊËÿ SÃ⁄U ¬⁄U ÷Ë fl„Ê¥ ∑‘§ ⁄UÊ¡Ê•Ù¥ ∑§Ë ‚flÊ⁄UË ÁŸ∑§‹ÃË „Ò¥– ‚Ê⁄UË ‚flÊ⁄UË ⁄UÊ◊‹Ë‹Ê ◊Ҍʟ ◊¥ ∞∑§ÁòÊà „ÙÃË „Ò¥– •ı⁄U Œ‚ Á‚⁄U flÊ‹ ⁄UÊfláÊ, ©‚∑‘§ ÷Ê߸ ∑§È¥÷∑§áʸ, ¬ÈòÊ ◊ÉÊŸÊŒ ∑§Ù •ÁÇŸ ¬˝íflÁ‹Ã ∑§⁄U∑‘§ ¡‹Ê ŒÃ „Ò¥– ∑§È‹ Á◊‹Ê∑§⁄U Áfl¡ÿ Œ‡Ê◊Ë ’È⁄UÊ߸ ¬⁄U •ë¿Ê߸ ∑§Ë Áfl¡ÿ ∑§Ê „Ë ¬˝ÃË∑§ „Ò– ß‚ Áfl¡ÿ ∑‘§ Á‹∞ ŒflË ◊Ê¥ •¬⁄UÊÁ¡ÃÊ •¬ŸË •¬Ê⁄U ‡ÊÁQ§ ‚◊ÿ ‚◊ÿ ¬⁄U ‡ÊÍ⁄U flË⁄U •ı⁄U ˇÊòÊËÿ ⁄UÊ¡Ê•Ù¥ ∑§Ù ¬˝ŒÊŸ ∑§⁄UÃË ⁄U„ÃË „Ò–

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

n'kgjk fo'ks"k

Âßü ãñ ÎàæãÚæ ß Îé»æü ÂêÁæ

35

n'kgjk m|ksx txr fo'ks"k

ÃØçQ¤ Ùãè´, çß¿æÚUÏæÚUæ°´ ãñ´ •Ê◊ fl ÁflmÊŸ ‹Ùª ⁄UÊ◊ ◊¥ ‚àÿ, ãÿÊÿ fl •ë¿Ê߸ ÃÙ ⁄UÊfláÊ ◊¥ •‚àÿ, •ãÿÊÿ, fl ’È⁄UÊ߸ ∑‘§ Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄UÃ „Ò¥– ◊Ÿ ∑§Ë •Ê¥πÙ¥ ‚ Œπ¥ ÃÙ ⁄UÊ◊ •ı⁄U ⁄UÊfláÊ ŒÙ •‹ª •‹ª ¬˝flÎÁûÊÿÙ¥ ∑‘§ ¬˝ÃË∑§ „Ò¥– øÊ„ ©ã„ ◊ÊŸfl fl ŒÊŸfl ∑‘§ M§¬ ◊¥ Œπ¥ ÿÊ •ÊäÿÊÁà◊∑§ •ı⁄U ÷ıÁÃ∑§ÃÊflÊŒË ‚¥S∑§ÎÁÃÿÙ¥ ∑‘§ M§¬ ◊¥, øÊ„ ©ã„¥ ÷ˇÊ∑§ •ı⁄U ⁄UˇÊ∑§ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ŒπÊ ¡Êÿ ÿÊ ¬˝ÃÊ«∏∑§ •ı⁄U ©hÊ⁄U∑§ ∑‘§ M§¬ ◊¥, „⁄U M§¬ ◊¥ fl ŒÙ Áfl¬⁄UËà ¬˝flÎÁûÊÿÙ¥ ∑§Ê ¬˝ÁÃÁŸÁœàfl ∑§⁄UÃ „Ò¥–

‹ˇÿ ¬˝ÊÁ# ∑‘§ Á‹ÿ ‚¥‚ÊœŸ Ÿ„Ë¥ fl⁄UŸ˜ ∞∑§ ŒÎÁC, ‹ÇŸ, ÁŸDÊ, ߸◊ÊŸŒÊ⁄UË fl ‡ÊÈÁøÃÊ ∑§Ê „ÙŸÊ ∑§„Ë¥ íÿÊŒÊ ¡M§⁄UË „Ò¥ – ⁄UÊ◊ •ı⁄U ⁄UÊfláÊ ŒÙŸÙ¢ ŒÙ •‹ª •‹ª ÁfløÊ⁄UœÊ⁄UÊ•Ù¥ ∑‘§ ¬˝ÁÃÁŸÁœ „Ò¥, ŒÙŸÙ¥ ∑§Ë ‚Ùø •ı⁄U fl ¬˝flÎÁûÊ ◊¥ ¡∏◊ËŸ •Ê‚◊ÊŸ ∑§Ê »§∑§¸ „Ò– ∞∑§ Á¡∏Œ ∑§Ê ŒÍ‚⁄UÊ ŸÊ◊ „Ò ÃÙ ŒÍ‚⁄UÊ ŒÎ…∏ ‚¥∑§À¬ ∑§Ê ¬˝ÃË∑§ „Ò, •Ê◊ fl ÁflmÊŸ ‹Ùª ⁄UÊ◊ ◊¥ ‚àÿ, ãÿÊÿ fl •ë¿Ê߸ ÃÙ ⁄UÊfláÊ ◊¥ •‚àÿ, •ãÿÊÿ, fl ’È⁄UÊ߸ ∑‘§ Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄UÃ „Ò¥– ◊Ÿ ∑§Ë •Ê¥πÙ¥ ‚ Œπ¥ ÃÙ ⁄UÊ◊ •ı⁄U ⁄UÊfláÊ ŒÙ •‹ª •‹ª ¬˝flÎÁûÊÿÙ¥ ∑‘§ ¬˝ÃË∑§ „Ò¥– øÊ„ ©ã„ ◊ÊŸfl fl ŒÊŸfl ∑‘§ M§¬ ◊¥ Œπ¥ ÿÊ •ÊäÿÊÁà◊∑§ •ı⁄U ÷ıÁÃ∑§ÃÊflÊŒË ‚¥S∑§ÎÁÃÿÙ¥ ∑‘§ M§¬ ◊¥, øÊ„ ©ã„¥ ÷ˇÊ∑§ •ı⁄U ⁄UˇÊ∑§ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ŒπÊ ¡Êÿ ÿÊ ¬˝ÃÊ«∏∑§ •ı⁄U ©hÊ⁄U∑§ ∑‘§ M§¬ ◊¥, „⁄U M§◊¥ fl ŒÙ Áfl¬⁄UËà ¬˝flÎÁûÊÿÙ¥ ∑§Ê ¬˝ÁÃÁŸÁœàfl ∑§⁄UÃ „Ò¥– Á◊Õ∑§ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ⁄UÊ◊ •ı⁄U ⁄UÊfláÊ •ÿÙäÿÊ •ı⁄U ‹¥∑§Ê ∑§Ë ‚¥S∑§ÎÁÃÿÙ¥ ∑‘§ ¬˝ÁÃÁŸÁœ „Ò¥– ©ã„¥ ÁflŸ◊˝ÃÊ •ı⁄U •„¥∑§Ê⁄U ∑‘§ ¬˝ÃË∑§ M§¬ ◊¥ ÷Ë ¡ÊŸÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò– ∞∑§ •Ù⁄U ⁄UÊ◊ „Ò¥ ¡Ù Á¬ÃÊ ∑§Ë •ÊôÊʬʋŸ ◊¥ ⁄UÊíÿÊ⁄UÙ„áÊ ∑§Ù ¿Ù«∏∑§⁄U ‚„·¸ flŸ ¡ÊÃ „Ò¥ ÃÙ ŒÍ‚⁄UË Ã⁄U» ⁄UÊfláÊ „Ò ¡Ù ‚’ ∑§È¿ •¬Ÿ ∑§é¡ ◊¥ ⁄UπŸ ∑§Ù ‚„Ë ª‹Ã ∑§Ê ÷Œ Ã∑§ ÷Í‹ ¡ÊÃÊ „Ò, ÿ„Ê¥ Ã∑§ Á∑§ ©‚ •¬Ÿ ÷Ê߸ Áfl÷Ë·áÊ ∑§Ë ‚‹Ê„ ÷Ë ŸÊªflÊ⁄U ‹ªÃË „Ò •ı⁄U fl„ ©‚ Œ‡Ê ÁŸ∑§Ê‹Ê Œ ŒÃÊ „Ò– ©‚ ∑‘§fl‹ •¬ŸË „Ë ‚ê¬ÁûÊ ‚ ‚¥ÃÈÁC Ÿ„Ë¥ Á◊‹ÃË ’ÁÀ∑§ •ı⁄UÙ¥ ∑§Ë ‚ê¬ÁûÊ ‹Í≈UŸ „«∏¬Ÿ ∑§Ù ÷Ë fl„ ¬˝ÿ%‡ÊË‹ ⁄U„ÃÊ „Ò •ı⁄U •¬Ÿ œŸ fl L§Ã’ ∑§Ù ’…∏ÊŸ ∑‘§ Á‹ÿ fl„ ÁŸ∑§ÎC ∑§Îàÿ ∑§⁄UŸ ‚ ÷Ë ’Ê¡ Ÿ„Ë¥ •ÊÃÊ– •¬ŸË ’„Ÿ ‡Êͬ¸áÊπÊ ∑‘§ •¬◊ÊŸ ∑‘§ ’Œ‹ ∑§Ë •Ê«∏ ◊¥ fl„ ⁄UÊ◊ ∑§Ë ¬%Ë ‚ËÃÊ ∑§Ê •¬„⁄UáÊ ∑§⁄UÃÊ „Ò Á¡‚ ¬ÊŸ ◊¥ fl„ œŸÈ· ÿôÊ ◊¥ ‚»§‹ Ÿ„Ë¥ „Ù ¬ÊÿÊ ÕÊ– ‡ÊÊÿŒ ‚ËÃÊ ∑§Ù ¬ÊŸ ∑§Ë ∞∑§ •ÃÎ# ßë¿Ê ⁄UÊfláÊ ∑‘§ ◊Ÿ ◊¥ ∑§„Ë¥ ª„⁄U ÉÊ⁄U ∑§⁄U ªß¸ ÕË Á¡‚ ¬Í⁄UÊ ∑§⁄UŸ ∑§Ê ’„ÊŸÊ ©‚ ‡Êͬ¸áÊπÊ ∑‘§ ◊ÊŸ ÷¥ª ◊¥ Ÿ¡⁄U •ÊÿÊ •ı⁄U ©‚∑§Ë •Ê«∏ ‹∑§⁄U fl„ ¬⁄USòÊÊË ∑‘§ •¬„⁄UáÊ Ã∑§ ‚ Ÿ„Ë¥ øÍ∑§Ê–

ÚUæ× ãñ´ ×çãÜæ ©hæÚU·¤

ŒÍ‚⁄UË Ã⁄U» ‡Êʬª˝Sà •Á„ÀÿÊ ∑§Ù ‡Êʬ◊ÈQ§ ∑§⁄U ⁄UÊ◊ ◊Á„‹Ê ©hÊ⁄U∑§ ∑‘§ M§36

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

◊¥ ©÷⁄UÃ „Ò¥– ‡Ê’⁄UË ∑‘§ ¤ÊÍ∆ ’⁄U πÊ∑§⁄U fl ¡ÊÃ-¬Êà ∑§Ë ’Á«∏ÿÊ¥ ÃÙ«∏Ã „Ò¥ •ı⁄U ¡≈UÊÿÈ ∑§Ê ì¸áÊ ∑§⁄U∑‘§ fl •¬Ÿ ¬˝Áà ÁŸDÊflÊŸ ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ ¬˝Áà ∑§ÎÃôÊÃÊ ∑§Ê ÷Ë ¬Á⁄Uøÿ ŒÃ „Ò¥– ⁄UÊfláÊ ¡„Ê¥ •¬ŸË ‡ÊÁQ§ ∑‘§ ◊Œ ◊¥ »Í§‹Ê „È•Ê ⁄U„Ÿ ∑§Ê •ÊŒË „Ò fl„Ë¥ ⁄UÊ◊ •Áœ∑§ ‚¥‚ÊœŸÙ¥ ∑‘§ Ÿ „ÙŸ ¬⁄U ÷Ë ∞∑§ •ë¿ ◊ÒŸ¡⁄U ∑‘§ M§¬ ◊¥ ‚Ê◊Ÿ •ÊÃ „Ò¥ ¡Ù ’¥Œ⁄UÊ¥, ÷Ê‹Í•Ù¥ ¡Ò‚ ¿Ù≈U ¡ËflÙ¥ ∑§Ù ß∑§_Ê ∑§⁄U∑‘§ ⁄UÊfláÊ ¡Ò‚ ◊„Ê’Á‹ ∑§Ê flœ ∑§⁄U «Ê‹Ã „Ò¥–

°·¤ çÁ¸Î, °·¤ â´·¤ËÂ

ÿ„Ê¥ ∞∑§ ’Ê⁄U Á» ⁄ Á‚m „ÙÃÊ „Ò Á∑§ ‹ˇÿ ¬˝ÊÁ# ∑‘§ Á‹ÿ ‚¥‚ÊœŸ Ÿ„Ë¥ fl⁄UŸ˜ ∞∑§ ŒÎÁC, ‹ÇŸ, ÁŸDÊ, ߸◊ÊŸŒÊ⁄UË fl ‡ÊÈÁøÃÊ ∑§Ê „ÙŸÊ ∑§„Ë¥ íÿÊŒÊ ¡M§⁄UË „Ò¥ – ⁄UÊ◊ •ı⁄U ⁄UÊfláÊ ŒÙŸÙ¢ ŒÙ •‹ª •‹ª ÁfløÊ⁄UœÊ⁄UÊ•Ù¥ ∑‘§ ¬˝ÁÃÁŸÁœ „Ò¥, ŒÙŸÙ¥ ∑§Ë ‚Ùø •ı⁄U fl ¬˝flÎÁûÊ ◊¥ ¡∏◊ËŸ •Ê‚◊ÊŸ ∑§Ê »§∑§¸ „Ò– ∞∑§ Á¡∏Œ ∑§Ê ŒÍ‚⁄UÊ ŸÊ◊ „Ò ÃÙ ŒÍ‚⁄UÊ ŒÎ…∏ ‚¥∑§À¬ ∑§Ê ¬˝ÃË∑§ „Ò, ∞∑§ ‚’ ∑§È¿ „«∏¬ fl ¿ËŸ ‹ŸÊ øÊ„ÃÊ „Ò ÃÙ ŒÍ‚⁄UÊ •¬ŸÊ ‚fl¸Sfl ⁄UÊC˛ ∑§Ë ‚◊ÎÁh •ı⁄U ‡ÊÊ¥Áà ∑‘§ Á‹ÿ àÿʪ ŒÃÊ „Ò ©Ÿ∑‘§ Á‹ÿ •¬ŸÊ ‚Èπ ∑§◊ •ı⁄U •¬ŸÙ¥ ∑§Ê ‚Èπ íÿÊŒÊ ◊ÊÿŸ ⁄UπÃÊ „Ò– Áfl¬⁄UËà √ÿÁQ§àfl ⁄UÊ◊ •ı⁄U ⁄UÊfláÊ ŒÙ ∞∑§Œ◊ Áfl¬⁄UËà √ÿÁQ§àfl „ÒÒ¥– ∞∑§ ŒÈCÃÊ ¬⁄U •Á«ª „Ò ÃÙ ŒÍ‚⁄UÊ ¬⁄U ∑§ÊÃ⁄U „Ù∑§⁄U òÊÊSÃÙ¥ ∑§Ê ©hÊ⁄U ∑§⁄UŸ ∑§Ù ŒÎ…∏ ‚¥∑§À¬⁄UÃ, ∞∑§ ◊Á„‹Ê ∑§Ê ‚ê◊ÊŸ ∑§⁄UÃÊ „Ò ÃÙ ŒÍ‚⁄UÊ ©‚ ¬⁄U ∑§Ê◊È∑§ ŒÎÁC ⁄UπÃÊ „Ò ©‚∑§Ê •¬„⁄UáÊ ∑§⁄UÃÊ „Ò ©‚∑§Ê •¬◊ÊŸ ∑§⁄UÃÊ „Ò – ∞∑§ •¬Ÿ „Ë Ÿ„¥Ë¥, ŒÍ‚⁄U ⁄UÊíÿ ∑‘§ ‹ÙªÙ¥ Ã∑§ ∑§Ê πÍŸ øÍ‚ÃÊ „Ò ÃÙ ŒÍ‚⁄UÊ •¬Ÿ ◊ÄÃÙ¥ ∑§Ê ¬Í⁄UÊ äÿÊŸ ⁄UπÃÊ „Ò, ‚„ÊÃÊ ∑§⁄UŸ flÊ‹Ù¥ ∑§Ê ‚ê◊ÊŸ ∑§⁄UÃÊ „Ò, flŸflÊÁ‚ÿÙ¥ ∑§Ê ŒÈ—π „⁄UÃÊ „Ò •ı⁄U ÿ„Ë •¥Ã⁄U ©Ÿ∑§Ë ¡Ëà •ı⁄U „Ê⁄U ∑§Ê ∑§Ê⁄UáÊ ’ŸÃÊ „Ò–

ÚUæ× ·¤è ¥æÏè àæçQ¤ âèÌæÑ

⁄UÊ◊ ‚à, ‚àÿ fl àÿʪ ÃÕÊ ãÿÊÿ ∑‘§ ¬ˇÊ ◊¥ π«∏ „ÙŸ flÊ‹Ë ¬˝flÎÁûÊ ∑‘§ lÙÃ∑§ „Ò¥ ÃÙ ‚ËÃÊ „⁄U ¬ª ¬⁄U ©Ÿ∑‘§ ‚ÊÕ ø‹Ÿ flÊ‹Ë ¡ËflŸ‚¥ÁªŸË „Ò– ‚ËÃÊ ∑§Ê øÁ⁄UòÊ ∑§Á‹∑§Ê‹ ◊¥ ¬Áà fl ¬%Ë ∑‘§ ‚¥’¥œÙ¥ ∑§Ù ∞∑§ •ÊŒ‡Ê¸ M§¬ ◊¥ M§¬ÊÁÿà ∑§⁄UÃÊ „Ò– ÿÁŒ ‚ËÃÊ ⁄UÊ◊ ∑§Ë •ÊœË ÃÊ∑§Ã „Ò¥ ÃÙ ÃÙ •ÊœË ÃÊ∑§Ã ©Ÿ∑‘§ ÷Ê߸ „Ò¥ , ¡Ù ‹ˇ◊áÊ ÷⁄Uà fl ‡ÊòÊÈÉŸ ∑‘§ M§¬ ◊¥ „⁄U ¬ª ¬⁄U ©Ÿ∑‘§ Á„Ã⁄UˇÊ∑§ fl •ŸÈø⁄U ’Ÿ ⁄U„Ã „Ò¥ – Á‚¥„Ê‚Ÿ Ã∑§ ∑§Ê ‹Ê‹ø ©ã„¥ «ª◊ªÊ Ÿ„Ë¥ ¬ÊÃÊ ÃÙ Á’ŸÊ Á¬ÃÎ •ÊôÊÊ ∑‘§ ÷Ë ‹ˇ◊áÊ ∑‘§fl‹ ß‚Á‹∞ flŸ ¡ÊÃ „Ò¥ Á∑§ ∑§„Ë¥ ⁄UÊ◊ •∑‘§‹ ÿÊ ∑§◊¡Ù⁄U ¬«∏ ¡Ê∞¥ •ı⁄U ÷⁄Uà ⁄UÊ¡ ¬Ê∑§⁄U ÷Ë ‚¥ãÿÊ‚Ë ∑§Ë Ã⁄U„ •‚¥¬ÎQ§ ⁄U„∑§⁄U ⁄UÊ¡ ∑§⁄UÃ „Ò¥ •ı⁄U flŸ ‚ •ÊÃ „Ë ⁄UÊ◊ ∑§Ù ©Ÿ∑§Ë œ⁄UÙ„⁄U flʬ‚ ∑§⁄UŸ ◊¥ ∞∑§ ¬‹ ÷Ë Ÿ„Ë¥ ‹ªÊÃ– ‚ø ∑§„¥ ÃÙ ⁄UÊ◊⁄UÊíÿ ∑§Ë ŸË¥fl ÷⁄Uà „Ë ⁄UπÃ „Ò¥–

ÎàæãÚUð ·¤æ â´ÎðàæÑ

‚◊ÿ ÷‹ „Ë Á∑§ÃŸÊ ÄUÿÙ¥ Ÿ ’Œ‹ ªÿÊ „Ù ¬⁄U Œ‡Ê„⁄U ∑§Ê ¬fl¥¸ ÿ„Ë ‚¥Œ‡Ê ŒÃÊ „Ò Á∑§ •¥Ã× ¡Ëà ‚ø fl ‚ÃÙªÈáÊ ∑§Ë „Ë „ÙÃË „Ò– ÷ÿ, ‹Ê‹ø, ‡ÊÙ·áÊ, •ãÿÊÿ , ¬Ê¬∑§◊¸ fl ¬⁄U¬Ë«∏Ÿ „⁄U „Ê‹ ◊¥ „Ê⁄UÃ „Ë „Ò¥– SòÊË ∑§Ê •¬◊ÊŸ ∑§⁄UŸ flÊ‹Ê •¥Ã× ŸÊ‡Ê ∑§Ê Á‡Ê∑§Ê⁄U ’ŸÃÊ „Ò •¬ÿ‡Ê ∑§Ê ÷ÊªË „ÙÃÊ „Ò– ¬˝¡Ê ∑‘§ Á‹∞ ⁄UÊ¡Ê ∑‘§ ¬˝Áà fl ⁄UÊ¡Ê ∑‘§ Á‹∞ ¬˝¡Ê ∑‘§ ¬˝Áà ‚ê◊ÊŸ fl Á„Ã⁄UˇÊÊ ∑§Ê ‚¥Œ‡Ê ÷Ë ŒÃÊ „Ò Œ‡Ê„⁄UÊ– Œ‡Ê„⁄UÊ ¬˝ÃË∑§ M§¬ ◊¥ ∑§„ÃÊ „Ò Á∑§ •„¥∑§Ê⁄U ‚ŒÊ „Ë ¬ÃŸ ∑§Ê ∑§Ê⁄UáÊ ’ŸÃÊ „Ò, ‹Ê‹ø ∑§Ê •¥Ã Ÿ„Ë¥ ¬⁄U fl„ Ÿ⁄UÊ‡Ê „Ë ‹ÊÃÊ „Ò– Œ‡Ê„⁄UÊ ‚◊Ê¡flÊŒ fl ‹Ù∑§Ã¥òÊ ∑§Ê ¬⁄Uø◊ ‹„⁄UÊŸ ∑§Ê ‚¥Œ‡Ê ÷Ë ŒÃÊ „Ò–

çßÁØ Îàæ×è ·ð¤ ¥Ùð· M¤Â

n'kgjk m|ksx txr fo'ks"k

ÚUæ× ¥õÚU ÚUæ߇æ!

÷Ê⁄Uà ◊¥ Áfl¡ÿÊŒ‡Ê◊Ë ∑§Ê ◊„Ùà‚fl •Ÿ∑§ M§¬Ù¥ ◊¥ ◊ŸÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ∑§ß¸ ‡Ê„⁄UÙ¥ ◊¥ Ÿfl⁄UÊòÊÊ ∑‘§ Ÿı ÁŒŸÙ¥ Ã∑§ ⁄UÊ◊‹Ë‹Ê∞¥ „ÙÃË „Ò¥– Œ‚fl¥ ÁŒŸ ¬ÈË٥ ∑‘§ M§¬ ◊¥ ’ŸÊÿ ⁄UÊfláÊ, ◊ÉÊŸÊÕ ÃÕÊ ∑§È¥÷∑§áʸ ∑§Ù ¡‹ÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ∑§È¿ ‡Ê„⁄UÙ¥ ◊¥ Á◊^Ë ∑‘§ ⁄UÊfláÊ, ∑§È¥÷∑§áʸ ’ŸÊÿ ¡ÊÃ „Ò¥ •ı⁄U ©Ÿ∑§Ê flœ Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò ‹Á∑§Ÿ Œ‡Ê„⁄UÊ ∑§Ù ∑‘§fl‹ „◊Ê⁄U Œ‡Ê ◊¥ „Ë Ÿ„Ë¥ ◊ŸÊÿÊ ¡ÊÃÊ ’ÁÀ∑§ ÿ„ ¬fl¸ ŒÈÁŸÿÊ¥ ∑‘§ •Ÿ∑§ Œ‡ÊÙ¥ ◊¥ •¬ŸË-•¬ŸË ‚¥S∑§ÎÁà •ı⁄U ÉÊ≈UŸÊR§◊ ∑‘§ •ÊœÊ⁄U ¬⁄U ◊ŸÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– - Œ‡Ê„⁄UÊ ◊ŸÊŸ ∑§Ê ÁŸ⁄UÊ‹Ê M§¬ ªÈÿÊŸÊ ◊¥ ŒπŸ ∑§Ù Á◊‹ÃÊ „Ò ¡„Ê¥ ÷˝C ŸÃÊ•Ù¥ •ı⁄U •»§‚⁄UÙ¥ ∑‘§ ¬ÈË •Ê◊ øı⁄UÊ„Ù¥ ¬⁄U ¡ÍÃÙ¥ ∑‘§ ¬Í¡Ÿ ∑‘§ ’ÊŒ ¬Í⁄U „·Ù¸ÑÊ‚ ∑‘§ ‚ÊÕ ¡‹Êÿ ¡ÊÃ „Ò¥– - Á◊d ◊¥ fl„Ê¥ ∑‘§ •ÊÁŒflÊ‚Ë •¬ŸË »§‚‹ ¬∑§Ÿ ∑‘§ ©¬‹ˇÿ ◊¥ ∞∑§ ŒÒàÿ ∑§Ê ¬ÈÃ‹Ê ’ŸÊ∑§⁄U ¡‹ÊÃ „Ò¥– fl ◊ÊŸÃ „Ò¥ Á∑§ ∞‚Ê ∑§⁄UŸ ‚ ŒÒàÿÙ¥ ∑§Ê ŸÊ‡Ê „Ù ¡ÊÃÊ „Ò– - •ÊS≈˛Á‹ÿÊ ∑‘§ ∑§È¿ ¡ª„Ù¥ ◊¥ ŒÙ ¬„‹flÊŸÙ¥ ◊¥ ⁄UÊ◊-⁄UÊfláÊ ÿÈh ∑§Ê ŸÊ≈U∑§ π‹Ê ¡ÊÃÊ „Ò– ¡Ù ¬„‹flÊŸ ¬⁄UÊÁ¡Ã „Ù ¡ÊÃÊ „Ò ©‚∑§Ë ‡ÊÄU‹ ∑§Ê ÁflÁøòÊÊ •Ê∑§ÎÁà flÊ‹Ê ¬ÈÃ‹Ê ’ŸÊ∑§⁄U Œ‡Ê¸∑§Ù¥ ∑‘§ ‚Ê◊Ÿ ¡‹ÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– - ’Á’‹ÙÁŸÿÊ ◊¥ ◊ÍÁø ¡‹ÊŸ ∑§Ë ¬⁄U¥¬⁄UÊ „Ò– ◊ÊãÿÃÊ „Ò Á∑§ ¬˝ÊøËŸ ∑§Ê‹ ◊¥ ‡ÊÁQ§ ∑§Ë ŒflË ß‡ÃÊ⁄U ÕË– fl„ Ãê◊È¡ ŸÊ◊∑§ ‚È¥Œ⁄U ŸflÿÈfl∑§ ‚ ¬˝◊ ∑§⁄UÃË ÕË– fl„ ÿÈfl∑§ •øÊŸ∑§ ◊⁄U ªÿÊ– ©‚ ŸflÿÈfl∑§ ∑§Ë S◊ÎÁà ◊¥ fl„Ê¥ ∑§Ë ÁSòÊÊÿÊ° Œ‡Ê„⁄U ¡Ò‚Ê àÿı„Ê⁄U ¬˝ÁÃfl·¸ ◊ŸÊÃË „ÒÒ¥– Á¡Ÿ◊¥ ©‚∑§Ë ◊ÍÁø ∑§Ù ¡‹ÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– - øËŸ ◊¥ ÷Ë ∞∑§ ¡ÊŸfl⁄U ∑§Ë •Ê∑§ÎÁà ∑§Ê ¬ÈÃ‹Ê ’ŸÊ∑§⁄U Ÿª⁄U ∑‘§ ¬Ífl˸ mÊ⁄U ∑‘§ ’Ê„⁄U π«∏Ê ∑§⁄U ÁŒÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò , Á¡‚ ∞∑§ ªflŸ¸⁄U ¿«∏Ë ‚ πÍ’ ¬Ë≈UÃÊ „Ò,¡’ ∑§Ê»§Ë ≈UÍ≈U-»Í§≈U ¡ÊÃÊ „Ò ÃÙ ©‚◊¥ •Êª ‹ªÊ ŒË ¡ÊÃË „Ò– ‹ÙªÙ¥ ∑§Ë ÷Ë«∏ ©Ÿ ¡‹ „È∞ ≈UÈ∑§«∏Ù¥ ∑§Ë ⁄UÊπ ‹Ÿ ∑‘§ Á‹∞ ≈UÍ≈U ¬«∏ÃË „Ò¥– ◊ÊãÿÃÊ „Ò Á∑§ fl ≈UÈ∑§«∏ ‚ı÷ÊÇÿ¬˝Œ „ÙÃ „Ò¥– - ¡ÊflÊ mˬ ∑‘§ “’Ê¡¥ª ¡Ù¥ª” ŸÊ◊∑§ ÁÕÿ≈U⁄U ◊¥ ⁄UÊ◊ÊÿáÊ ∑‘§ •ÊœÊ⁄U ¬⁄U ⁄UÊ◊-⁄UÊfláÊ ÿÈh ∑‘§ ŸÊ≈U∑§ π‹ ¡ÊÃ „Ò¥– ÿ„ ÿ„Ê° ∑§Ê ⁄UÊC˛Ëÿ ÁÕÿ≈U⁄U ÷Ë „Ò– - ¬˝ÊøËŸ ÿÍŸÊŸ ◊¥ „ÃÊ‡Ê ¬˝Á◊∑§Ê∞¥ •¬Ÿ œÙπ’Ê¡ ¬˝Á◊ÿÙ¥ ∑‘§ ¬ÈË ’ŸÊ∑§⁄U •Êª ◊¥ »Í¢§∑§Ê ∑§⁄UÃË ÕË– ¬˝ÊøËŸ ‚ËÁ⁄UÿÊ ◊¥ ÷Ë Œ‡Ê„⁄UÊ ¡Ò‚Ê ¬fl¸ ◊ŸÊŸ ∑§Ê ©Ñπ Á◊‹ÃÊ „Ò– ß‚ ¬˝∑§Ê⁄U Œ‡Ê„⁄UÊ ¬fl¸ ÷Ê⁄Uà ◊¥ „Ë Ÿ„Ë¥ ’ÁÀ∑§ ÁflE ∑‘§ •Ÿ∑§ Œ‡ÊÙ¥ ◊¥ ÷Ë Á∑§‚Ë Ÿ Á∑§‚Ë M§¬ ◊¥ ’«∏ œÍ◊œÊ◊ fl „·Ù¸ÑÊ‚ ‚ ◊ŸÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò–

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

37

jkT;ksa ls

ØêÂè ß ×ãæÚæcÅþ ×ð¢ Ì¢Õæ·ê¤-çâ»ÚðÅ

ßñÅ ·¤è âè×æ ×ð¢ ÁÕ Œ‡Ê ◊¢ ‚◊Íø â’Ê∑ͧ ©lÙª ‚ ¬˝àÿˇÊ fl ¬⁄ÙˇÊ M§¬ ‚ ∑§⁄Ë’ | ∑§⁄Ù«∏U ‹Ùª ¡È«∏U „È∞ „Ò¢– ÿÁŒ ©lÙª ∑§Ù ß‚Ë Ã⁄„ ‚ ¤Ê≈∑§ ‹ªÃ ⁄„ ÃÙ ÷Ê⁄Ë ¬Ò◊ÊŸ ¬⁄ ’⁄Ù¡ªÊ⁄Ë »Ò§‹ªË– ∑ȧ¿ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄¢ ß‚ Ã⁄„ ∑§ »Ò§‚‹ ⁄◊‡Ê ø¢Œ˝Ê ∑§◊≈Ë ∑§Ë Á‚»§ÊÁ⁄‡ÊÙ¢ ∑§Ë ⁄ı‡ÊŸË ◊¢ ‹ ⁄„Ë „Ò¢–

Á‚

ª⁄≈ fl •ãÿ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒ (ÁŸ·œ fl √ÿʬÊ⁄ •ı⁄ flÊÁáÊÖÿ ©à¬ÊŒŸ •Ê¬ÍÁø ÃÕÊ ÁflÃ⁄áÊ ÁflÁŸÿ◊Ÿ) •ÁœÁŸÿ◊ wÆÆx (∑§Ù≈¬Ê) ◊¢ ‚¢‡ÊÙœŸ ∑§Ë ÃÒÿÊ⁄Ë ∑§ ’Ëø ©ûÊ⁄ ¬˝Œ‡Ê fl ◊„Ê⁄Êc≈˛ ◊¢ â’Ê∑ͧ ©lÙª ¬⁄ ’«∏UË ªÊ¡ Áª⁄Ë „Ò– ÿÍ¬Ë ◊¢ •Áπ‹‡Ê ÿÊŒfl ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ â’Ê∑ͧ ©lÙª ¬⁄ ◊ÍÀÿ flÁœ¸Ã ∑§⁄ (flÒ≈) ∑§Ë ‚Ë◊Ê xÆ ‚ ’…∏Ê ∑§⁄ yÆ »§Ë‚ŒË ∑§⁄ ŒË „Ò– ‚ÊÕ „Ë ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄ â’Ê∑ͧ ∑§ Áπ‹Ê»§ ∑§ß¸ •ı⁄ ’«∏U ∑§Œ◊ ©∆ÊŸ ∑§Ë ÃÒÿÊ⁄Ë ∑§⁄ øÈ∑§Ë „Ò– ©œ⁄ ◊„Ê⁄Êc≈˛ ◊¢ Œfl¢Œ˝ »§«∏UŸflË‚ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ‚Íπ ‚ ÁŸ¬≈Ÿ ∑§ Á‹∞ Á‚ª⁄≈ •ı⁄ ‡Ê⁄Ê’ ¬⁄ z »§Ë‚ŒË flÒ≈ ’…∏Ê ÁŒÿÊ „Ò– ‚ÊÕ „Ë ¬≈˛Ù‹ fl ∑ȧ¿ •ãÿ øË¡Ù¢ ¬⁄ ÷Ë ≈ÒÄ‚ ’…∏ÊÿÊ ªÿÊ „Ò– øÍ¢Á∑§ ◊„Ê⁄Êc≈˛ ◊¢ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ¬⁄ ¬„‹ ‚ „Ë ⁄Ù∑§ ‹ªË „È߸ „Ò, ß‚Á‹∞ fl„Ê¢ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ◊¢ Á‚»¸§ Á‚ª⁄≈ ∑§Ù „Ë ‡ÊÊÁ◊‹ Á∑§ÿÊ ªÿÊ „Ò– ŒÙŸÙ¢ ’«∏U ⁄ÊÖÿÙ¢ ∑§Ë ‚⁄∑§Ê⁄Ù¢ ∑§ ß‚ ÁŸáʸÿ ‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ù ª„⁄Ê ¤Ê≈∑§Ê ‹ªÊ „Ò– Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ∑Ò§Á’Ÿ≈ ∑§Ë ’Ò∆∑§ ∑§ ’ÊŒ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •Áπ‹‡Ê ÿÊŒfl Ÿ ◊ËÁ«ÿÊ ‚ ∑§„Ê Á‚ª⁄U≈U ¬ËŸÊ SflÊSâÿ ∑‘§ Á‹∞ „ÊÁŸ∑§Ê⁄U∑§ „Ò– ß‚Á‹∞ •’ ß‚ ◊¥„ªÊ ∑§⁄U ÁŒÿÊ ªÿÊ „Ò– Ãê’Ê∑§Í- πÒŸË •ÊÁŒ ‚ ∑§ß¸ ’Ê⁄U ª⁄UË’Ù¥, ◊¡ŒÍ⁄UÙ¥ •ı⁄U Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑§Ù SflÊSâÿ ‚¥’¥œË ¬⁄U‡ÊÊŸË ©∆ÊŸË ¬«ÃË „Ò, ß‚Á‹∞ ߟ ‚’ ¬⁄U flÒ≈U ∑§Ë Œ⁄U ’…Ê ŒË ªÿË „Ò– äÿÊŸ ⁄„ Á∑§ ◊ÈÅÿ◊¢òÊË ¡Ë ∑§Ù S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§ ‹Ùª ’Ê⁄-’Ê⁄ ÿ„ ’ÃÊ øÈ∑§ „Ò¢ Á∑§ ß‚ √ÿfl‚Êÿ ‚ •Áœ∑§Ê¢‡Ê ª⁄Ë’ ‹Ùª „Ë ¡È«∏U „È∞ „Ò¢– ß‚∑§ ’ÊŒ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑‘§ ∞∑§ flÁ⁄UD •Áœ∑§Ê⁄UË Ÿ ’ÃÊÿÊ ∑Ò§Á’Ÿ≈ ∑§Ë ’Ò∆∑§ ◊¢U Á‚ª⁄U≈U, Ãê’Ê∑§Í, ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê •ı⁄U πÒŸË •ÊÁŒ ¬⁄U ‹ªŸ flÊ‹ flÒ≈U ∑§Ù ’…∏Ê∑§⁄U yÆ ¬˝ÁÇÊà ∑§⁄U ÁŒÿÊ ªÿÊ „Ò– ¬„‹ ÿ„ Œ⁄U¥ ∑˝§◊‡Ê—§ wz •ı⁄U xÆ ¬˝ÁÇÊà ÕË¥– ◊¥ÁòʬÁ⁄U·Œ Ÿ Á‚ª⁄U≈UÙ¥ ∑§Ë πÈ‹Ë Á’∑˝§Ë ¬˝ÁÃ’¥ÁœÃ ∑§⁄UŸ ∑§Ê ÷Ë »Ò§‚‹Ê Á∑§ÿÊ „Ò •ı⁄U ©ûÊ⁄UÊ𥫠∞fl¥ •ãÿ ⁄UÊíÿ ‚⁄U∑§Ê⁄UÙ¥ ∑§Ë Ã⁄„ ß‚ ‚¥’¥œ ◊¥ •Áœ‚ÍøŸÊ ¡Ê⁄UË ∑§⁄UŸ ∑§Ù ◊¥¡Í⁄UË ¬˝ŒÊŸ ∑§⁄U ŒË „Ò– ⁄ÊÖÿ ∑§ â’Ê∑ͧ ©lÁ◊ÿÙ¢ ∑§Ù ß‚ ’Êà ¬⁄ „Ò⁄à „Ù ⁄„Ë „Ò Á∑§ ∑ȧ¿ ÁŒŸÙ¢ ¬„‹ 38

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

◊ÈÅÿ◊¢òÊË »˝§Ê¢‚ ∑§ ª˝Ê‚ ‡Ê„⁄ ª∞ Õ, ¡Ù ‚Ȫ¢œ ©lÙª ∑§Ê ’«∏UÊ ∑¥§Œ˝ ◊ÊŸÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ©ã„Ù¢Ÿ ∑§ãŸı¡ ∑§Ù ª˝Ê‚ ∑§Ë Ã⁄„ Áfl∑§Á‚à ∑§⁄Ÿ ∑§Ë ÿÙ¡ŸÊ ’ŸÊ߸ ÕË– ÿ„ ’Êà ‚÷Ë ¡ÊŸÃ „Ò¢ Á∑§ ∑§ãŸı¡ ◊¢ ÃÒÿÊ⁄ „ÙŸ flÊ‹Ë ‚Ȫ¢œ ∑ ’«∏U Á„S‚ ∑§Ë π¬Ã â’Ê∑ͧ •ı⁄ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ©lÙª ◊¢ „ÙÃË „Ò– •’ flÒ≈ ◊¢ ’…∏ÙûÊ⁄Ë ‚ â’Ê∑§Í fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ©lÙª ¬˝÷UÊÁflà „ÙªÊ ÃÙ ‚Ȫ¢œ ©lÙª ÷Ë ß‚‚ •¿ÍÃÊ Ÿ„Ë¥§ ⁄„ªÊ– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥§ ◊ÈÅÿ◊¢òÊË ∑§Ù ÿ„ ÷Ë ◊Ê‹Í◊ „Ò Á∑§ ⁄ÊÖÿ ∑§ ß≈ÊflÊ, ◊ÒŸ¬È⁄Ë fl ∑§Êÿ◊ª¢¡ •ÊÁŒ ß‹Ê∑§Ù¢ ◊¢ ‹ÊπÙ¢ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ë ⁄Ù¡Ë-⁄Ù≈Ë Ã¢’Ê∑ͧ ‚ ¡È«∏UË „È߸ „Ò– ß‚∑§ ’Êfl¡ÍŒ ©ã„Ù¢Ÿ flÒ≈ ’…∏ÙûÊ⁄Ë ◊¢ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ∑§Ù ‹¬≈ Á‹ÿÊ– ¬˝ˇÊ∑§Ù¢ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ∑ȧ¿ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑ Ê⁄¢ â’Ê∑ͧ ¬⁄ ‚Ëœ Ãı⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ªÊŸ ∑§ ’¡Ê∞ ß‚ ßÃŸÊ ◊„¢ªÊ ∑§⁄ ŒŸÊ øÊ„ÃË „Ò¢ Á∑§ ÿ„ ©lÙª •¬Ÿ •Ê¬ „Ë Œ◊ ÃÙ«∏U Œ– ÿÍ¬Ë ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ ß‚ »Ò§‚‹ ‚ ©lÙª ◊¢ ª„⁄Ë ÁŸ⁄ʇÊÊ „Ò– πÊ‚Ãı⁄ ¬⁄ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§ ‹Ùª ¬⁄‡ÊÊŸ „Ò¢, ÄÿÙ¢Á∑§ Á‚ª⁄≈ ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ ÃÙ ∑§Ë◊à ’…∏Ê ∑§⁄ •¬ŸÊ Á„‚Ê’ ŒÈM§Sà ∑§⁄ ‹¢ªË, ‹Á∑§Ÿ ¡Ê»§⁄ÊŸË ¡ŒÊ¸, πÒŸË •ı⁄ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ©lÙª ∑§ ‹ÙªÙ¢ ∑§ Á‹∞ ∞‚Ê ∑§⁄ŸÊ •Ê‚ÊŸ Ÿ„Ë¢ „Ò– ◊Ê∑§¸≈ ∑§Ë ÁSÕÁÃÿÙ¢ ∑§ ø‹Ã fl ∑§Ë◊Ã¢ ’…∏ÊŸ ◊¢ •‚◊Õ¸ „Ò¢– ß‚∑§Ê ¡ËÃÊ-¡ÊªÃÊ ©ŒÊ„⁄áÊ ÿ„ „Ò Á∑§ Á¬¿‹ vÆ-vz fl·Ù¸¢ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡ÊÙ¢ ∑§ ’ÊŒ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ◊¢ w ‚ z M§¬∞ ∑§Ê ≈˛¢« ’Ÿ ¬ÊÿÊ „Ò– vÆ M§¬∞ flÊ‹ ¬Ê™§ø ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê¢ •÷Ë ÷Ë ¡Ê⁄Ë „Ò¢– ß‚∑§ Áfl¬⁄Ëà •ãÿ Ã◊Ê◊ πÊl fl ªÒ⁄ πÊl ¬ŒÊÕÙ¸¢ ∑§Ë ∑§Ë◊ÃÙ¢ ¬⁄ Ÿ¡⁄ «Ê‹¢ ÃÙ ÿ„ ∑§ß¸ ªÈŸÊ ’…∏ øÈ∑§Ë „Ò¢– ¡ŒÊ¸ fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ◊¢ ßSÃ◊Ê‹ „ÙŸ flÊ‹ ∑§ëø ◊Ê‹ ∑§Ë ∑§Ë◊à ÷Ë ’…∏ øÈ∑§Ë, ‹Á∑§Ÿ ©l◊Ë •¬Ÿ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ŒÊ◊ Ÿ„Ë¥§ ’…∏Ê ¬Ê ⁄„ „Ò¢– ⁄ÊÖÿ ◊¢ flÒ≈ ’…∏Ÿ ‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ù ÷Ê⁄Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ „ÙŸ flÊ‹Ê „Ò– ∞∑§ Ã⁄»§ •Áπ‹‡Ê ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ flÒ≈ ’…∏ÊÿÊ ÃÙ ◊„Ê⁄Êc≈˛ ◊¢ »§«∏UŸflË‚ ‚⁄∑§Ê⁄ ÷Ë ¬Ë¿ Ÿ„Ë¥§ ⁄„Ë– ‚Íπ ‚ ÁŸ¬≈Ÿ ∑§ ŸÊ◊ ¬⁄ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ∑§ß¸ øË¡Ù¢ ¬⁄ flÒ≈ ∑§Ë ‚Ë◊Ê ’…∏Ê߸ „Ò– ß‚◊¢ Á‚ª⁄≈ ¬⁄ z »§Ë‚ŒË ≈ÒÄ‚ ’…∏Ê „Ò– ◊„Ê⁄UÊC˛ ‚⁄U∑§Ê⁄U Ÿ Á‚ª⁄≈ , ‡Ê⁄Ê’ fl ∑§ÙÀ« Á«˛¢∑§ ∑§ •‹ÊflÊ ¬≈˛Ù‹, «Ë¡‹, ‚ÙŸÊ, ‚ÙŸ fl

jkT;ksa ls

·¤ô ÕǸUæ ÛæÅ·¤æ

ÚÎSÌ ÕɸôæÚè „Ë⁄U ∑‘§ •Ê÷Í·áÊÙ¥ ¬⁄ ÷Ë ≈ÒÄ‚ ’…∏ÊÿÊ „Ò– ’…∏Ë „È߸ flÒ≈ Œ⁄¢ v •ÄÃÍ’⁄ ‚ ‹ÊªÍ „Ù ªß¸ „Ò¢, ¡ÙU •ª‹ ¬Ê¥ø ◊„ËŸÙ¥ Ã∑§ ¬˝÷ÊflË ⁄U„ªË– •Ê÷Í·áÊÙ¢ ¬⁄ flÒ≈ v ‚ ’…∏Ê ∑§⁄ «…∏ »§Ë‚ŒË Á∑§ÿÊ ªÿÊ „Ò ¡’Á∑§ ¬≈˛Ù‹ fl «Ë¡‹ ¬⁄ w ŒÙ »§Ë‚ŒË ≈ÒÄ‚ ’…∏Ê „Ò– ß‚Ë ∑Ò§Á’Ÿ≈ ∑§Ë ’Ò∆∑§ ◊¢ ‚⁄U∑§Ê⁄U Ÿ ¬≈˛Ù‹ •ı⁄U «Ë¡‹ ¬⁄U ‹ªŸ flÊ‹ SÕÊŸËÿ ÁŸ∑§Êÿ ∑§⁄U ∞‹’Ë≈U ÷Ë „≈UÊŸ ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ ∑§Ë– •„◊ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ‚ÍòÊÙ¢ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ¡’ ÁflûÊ◊¢òÊË ‚ÈœË⁄ ◊ÈŸª¢≈ËflÊ⁄ Ÿ Á‚ª⁄≈ fl ‡Ê⁄Ê’ ¬⁄ flÒ≈ ’…∏ÊŸ ∑§Ê ¬˝SÃÊfl ⁄πÊ ÃÙ ∞∑§ ©à¬ÊŒ ‡ÊÈÀ∑§ ◊¢òÊË ∞∑§ŸÊÕ π«∏U‚ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ß‚ ◊Ê◊‹ ◊¢¢§©ã„¢ Áfl‡flÊ‚ ◊¢ Ÿ„Ë¥§ Á‹ÿÊ ªÿÊ „Ò– ’„⁄„Ê‹ •’ ÃÙ »Ò§‚‹ ¬⁄ •◊‹ ÷Ë ‡ÊÈM§ „Ù ªÿÊ „Ò– ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ù ©ê◊ËŒ „Ò Á∑§ flÒ≈U ◊¥ „È߸ ß‚ flÎÁf ‚ v{ÆÆ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ¬˝Ê# „Ù¥ª– ß‚‚ ¡È≈UÊ߸ ªß¸ ⁄U∑§◊ ∑§Ê ßSÃ◊Ê‹ ⁄UÊíÿ ∑‘§ ‚ÍπÊ ¬˝÷ÊÁflà Á¡‹Ù¥ ◊¥ ⁄UÊ„Ã ∞fl¥ ¬ÈŸflʸ‚ ∑§ÊÿÙ¥¸ ◊¥ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ– ◊ÈŸª¥≈UËflÊ⁄U Ÿ ¬≈˛Ù‹ fl «Ë¡‹ ¬⁄U flÒ≈U ◊¥ ’…∏ÙÃ⁄UË ∑§⁄UŸ ∑‘§ »Ò§‚‹ ∑§Ê ’øÊfl ∑§⁄UÃ „È∞ ∑§„Ê Á∑§ ⁄UÊíÿ ∑§Ù flÊ„Ÿ ߸¥œŸ ◊¥ •Ê߸ Áª⁄UÊfl≈U ∑‘§ ∑§Ê⁄UáÊ „⁄U ◊„ËŸ xÆÆ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ∑§Ê ŸÈ∑§‚ÊŸ „Ù ⁄U„Ê „Ò– ß‚∑§Ë fl¡„ ∑§ëø Ã‹ ∑‘§ flÒÁE∑§ ŒÊ◊ ◊¥ •Ê߸ Áª⁄UÊfl≈U „Ò– ‚⁄U∑§Ê⁄U ¬„‹ „Ë ‚Ê‹ÊŸÊ zÆ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ

∑§Ê ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄U ∑§⁄UŸ flÊ‹ √ÿʬÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑§Ù SÕÊŸËÿ ÁŸ∑§Êÿ ∑§⁄U ∑‘§ ŒÊÿ⁄U ‚ ’Ê„⁄U ∑§⁄U øÈ∑§Ë „Ò– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ⁄UÊ¡Sfl ÉÊÊ≈UÊ ÁflûÊ fl·¸ wÆvz-v{ ∑§Ë ‚◊ÊÁ# ¬⁄U x|z| ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ∑‘§ ’¡≈UËÿ •ŸÈ◊ÊŸ ‚ ∑§„Ë •Áœ∑§ ’…∏∑§⁄U |zÆÆ ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ⁄U„Ÿ ∑§Ê •ŸÈ◊ÊŸ „Ò– ⁄UÊ¡Sfl ÉÊÊ≈U ◊¥ ÿ„ ß¡Ê» Ê •Õ¸√ÿflSÕÊ ◊¥ •Ê߸ ‚ÈSÃË ∑‘§ ∑§Ê⁄UáÊ „È•Ê „Ò– ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ Œ‡Ê ◊¢ •’ Ã∑§ ~ ¬˝◊Èπ ⁄ÊÖÿÙ¢ ◊¢ â’Ê∑ͧ ¬⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ªÊ „È•Ê „Ò– ÿÍ¬Ë ‚◊à ∑ȧ¿ ⁄ÊÖÿÙ¢ ◊¢ ¡Ù ÕÙ«∏UË ’„Èà ‚¢÷ÊflŸÊ ’øË ÕË, fl„ ÷Ë ≈ÒÄ‚ ◊¢ ’…∏ÙûÊ⁄Ë ‚ πà◊ „ÙÃË ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„Ë „Ò– Œ‡Ê ◊¢ ‚◊Íø â’Ê∑ͧ ©lÙª ‚ ¬˝àÿˇÊ fl ¬⁄ÙˇÊ M§¬ ‚ ∑§⁄Ë’ | ∑§⁄Ù«∏U ‹Ùª ¡È«∏U „È∞ „Ò¢– ÿÁŒ ©lÙª ∑§Ù ß‚Ë Ã⁄„ ‚ ¤Ê≈∑§ ‹ªÃ ⁄„ ÃÙ ÷Ê⁄Ë ¬Ò◊ÊŸ ¬⁄ ’⁄Ù¡ªÊ⁄Ë »Ò§‹ªË– ∑ȧ¿ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄¢ ß‚ Ã⁄„ ∑§ »Ò§‚‹ ⁄◊‡Ê ø¢Œ˝Ê ∑§◊≈Ë ∑§Ë Á‚»§ÊÁ⁄‡ÊÙ¢ ∑§Ë ⁄ı‡ÊŸË ◊¢ ‹ ⁄„Ë „Ò¢– ß‚ ∑§◊≈Ë Ÿ â’Ê∑ͧ ¬⁄ ⁄Ù∑§ ‹ªÊŸ ∑§ Á‹∞ ∑§ß¸ ‚ȤÊÊfl ÁŒ∞ „Ò¢, Á¡‚ ‹∑§⁄ ∑§Ù≈¬Ê ◊¢ ‚¢‡ÊÙœŸ ¬⁄ ÁfløÊ⁄ „Ù ⁄„Ê „Ò– Á‚»§ÊÁ⁄‡ÊÙ¢ ◊¢ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ù •àÿÁœ∑§ ◊„¢ªÊ ∑§⁄Ÿ ∑§Ê »¢§«Ê ÷Ë ‡ÊÊÁ◊‹ „Ò–

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

39

jkT;ksa ls

ØêÂè ×ð¢ Öè ¹éÜè çâ Õɸè ÂæÙ ßæÜô¢ ·¤è ×éâèÕÌ

◊

„Ê⁄UÊc≈˛, ©ûÊ⁄Ê㛮 fl ø¢«Ëª…∏ ∑§Ë Ã⁄„ •’ ©ûÊ⁄ ¬˝Œ‡Ê ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ÷Ë πÈ‹Ë Á‚ª⁄≈ ∑§Ë Á’∑˝ Ë ¬⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ªÊŸ ∑§Ê »§Ò‚‹Ê Á∑§ÿÊ „Ò– ß‚ ‚¢’¢œ ◊¢ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ë •Ù⁄ ‚ •ÊŒ‡Ê ¡Ê⁄Ë ∑§⁄ ÁŒ∞ „Ò¢– ÁŸÿ◊Ù¢ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ⁄ÊÖÿ ◊¢ ÿÁŒ ∑§Ù߸ πÈ‹Ë Á‚ª⁄≈ ’øÃ „È∞ ¬∑§«∏UÊ ªÿÊ ÃÙ ©‚ w ‚Ê‹ ∑§Ë ‚¡Ê ÿÊ z „¡Ê⁄ M§¬∞ ¡È◊ʸŸÊ ÿÊ Á»§⁄ ŒÙŸÙ¢ „Ù ‚∑§Ã „Ò¢– ŒÙ’Ê⁄Ê ¬∑§«∏U ¡ÊŸ ¬⁄ z ‚Ê‹ ∑§Ë ‚¡Ê fl vÆ „¡Ê⁄ M§¬∞ ¡È◊ʸŸ ∑§Ê ¬˝ÊflœÊŸ Á∑§ÿÊ ªÿÊ „Ò– „Œ ÃÙ ÿ„ „Ò Á∑§ ¬ÈÁ‹‚ ∑§Ù ÷Ë ÿ„ •Áœ∑§Ê⁄ Œ ÁŒÿÊ ªÿÊ „Ò Á∑§ fl„ πÈ‹Ë Á‚ª⁄≈ ∑§Ë Á’∑˝ Ë ∑§⁄Ÿ flÊ‹Ù¢ ¬⁄ ¡È◊ʸŸÊ ‹ªÊ ‚∑§ÃË „Ò– ß‚ »Ò§‚‹ ∑§ ¬Ë¿ ∞∑§ Ã∑¸§ ÿ„ ÷Ë ÁŒÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò Á∑§ πÈ‹Ë Á‚ª⁄≈ ∑§Ë Á’∑˝ Ë ‚ ß‚‚ „ÙŸ flÊ‹ ŸÈ∑§‚ÊŸ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ª˝Ê„∑§ ∑§Ù ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ë Ÿ„Ë¥§ Á◊‹ ¬ÊÃË „Ò, ÄÿÙ¢Á∑§ flÒœÊÁŸ∑§ øÃÊflŸË ÃÙ ¬Ò∑§≈Ù¢ ¬⁄ „ÙÃË „Ò– ⁄ÊÖÿ ◊¢ ÿ„ ÁŸÿ◊ Á∑§‚ „Œ Ã∑§ ‹ÊªÍ „Ù ¬Ê∞ªÊ •U÷Ë ∑§„ŸÊ ◊ÈÁ‡∑§‹ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ßÃŸÊ ÃÙ Ãÿ „Ò Á∑§ ª⁄Ë’ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§ Á‹∞ ◊È‚Ë’Ã ’…∏ ªß¸ „Ò– Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ◊ÈÅÿ◊¢òÊË •Áπ‹‡Ê ÿÊŒfl Ÿ ∑Ò§Á’Ÿ≈ ∑§Ë ’Ò∆∑§ ◊¢ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒÙ¢ ¬⁄ flÒ≈ ’…∏ÊŸ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ πÈ‹Ë Á‚ª⁄≈ ∑§Ë Á’∑˝ Ë ⁄Ù∑§Ÿ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ÷Ë »§Ò‚‹Ê Á‹ÿÊ– ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ ∞∑§ flÁ⁄c∆ •Áœ∑§Ê⁄Ë Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ÿ„ •ÊŒ‡Ê ‹ÊªÍ „Ù øÈ∑§Ê „Ò •ı⁄ ¡Ù ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄ ÷Ë ß‚∑§Ê ©‹¢ÉÊŸ ∑§⁄ªÊ ©‚∑§ Áπ‹Ê»§ ∑§«∏UË ∑§Ê⁄¸flÊ߸ ∑§Ë ¡Ê∞ªË– ÿÍ¬Ë ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ ß‚ •ÊŒ‡Ê ∑§ ’ÊŒ ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ flÊ‹ ∑§Ê»§Ë Áø¢ÁÃà „Ò¢, ÄÿÙ¢Á∑§ ߟ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ ¬ÊŸ fl •ãÿ ‚Ê◊Áª˝ÿÙ¢ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ Á‚ª⁄≈ ∑§Ë ÷Ë Á’∑˝ Ë „ÙÃË „Ò– ÖÿÊŒÊÃ⁄ ‹Ùª πÈ‹Ë Á‚ª⁄≈ π⁄ËŒÃ „Ò¢ •ı⁄ ß‚◊¢ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄ ∑§Ù ◊ÈŸÊ»§Ê ÷Ë •ë¿Ê Á◊‹ÃÊ „Ò– •’ ©ã„¢ Á‚»¸§ ¬Ò∑§≈ ’øŸÊ ¬«∏UªÊ– ©Ÿ∑§Ë Áø¢ÃÊ ÿ„ ÷Ë ∑§Ê⁄¸flÊ߸ ∑§Ê •Áœ∑§Ê⁄ ¬ÈÁ‹‚ ∑§Ù Œ ÁŒÿÊ ªÿÊ „Ò– ß‚◊¢ ÿ„ ’ÃÊŸ ∑§Ë ¡M§⁄à Ÿ„Ë¥§Á∑§ ¬ÊŸ flÊ‹ Á∑§‚ ’Êà ∑§Ù ‹∑§⁄ Áø¢ÁÃà „Ò¢! ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ ß‚ •ÊŒ‡Ê ∑§Ê ∞∑§ ¬„‹Í ÿ„ ÷Ë „Ò Á∑§ ª⁄Ë’ √ÿÁÄà •’ Á‚ª⁄≈ Ÿ„Ë¥§π⁄ËŒ ‚∑§ªÊ, ÄÿÙ¢Á∑§ Á‚ª⁄≈ ¬ËŸ ∑§ Á‹∞ ©‚∑§Ê ¬Ò∑§≈ π⁄ËŒŸÊ •ÁŸflÊÿ¸ ’ŸÊ ÁŒÿÊ ªÿÊ „Ò– ß‚ •ÊŒ‡Ê ∑§Ù ‹∑§⁄ Á‚ª⁄≈ ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ •¬ŸË ŸÊ⁄Ê¡ªË ¡ÃÊ ⁄„Ë „Ò¢, ‹Á∑§Ÿ ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ß‚‚ Á‚ª⁄≈ ∑§Ë π¬Ã ¬⁄ ∑§Ù߸ »§∑¸§ Ÿ„Ë¥§ ¬«∏UŸ

40

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

flÊ‹Ê „Ò, ÄÿÙ¢Á∑§ ¡Ù √ÿÁÄà »È§≈∑§⁄ ◊¢ x-y Á‚ª⁄≈ π⁄ËŒÃÊ ÕÊ, fl„ •’ ¬Ò∑§≈ ÷Ë π⁄ËŒªÊ– Á¡‚ Á‚ª⁄≈ ¬ËŸÊ „Ò, fl„ ÃÙ Á¬∞ªÊ „Ë– ŒÍ‚⁄ •Ê◊ Ãı⁄ ¬⁄ ◊ÊŸÁ‚∑§ÃÊ ÿ„ „Ò Á∑§ ‹Ùª »È§≈∑§⁄ Á‚ª⁄≈ ß‚ Á‹∞ ÷Ë π⁄ËŒÃ „Ò¢ Á∑§ ÿÁŒ ¬Í⁄Ê ¬Ò∑§≈ π⁄ËŒ¢ª ÃÙ ÖÿÊŒÊ S◊ÙÁ∑¢§ª ∑§⁄¢ª– ’„Èà ‚Ê⁄ ‹Ùª ∑§◊ ¬Ò‚ ∑§Ë fl¡„ ‚ »È§≈∑§⁄ Á‚ª⁄≈ Ÿ„Ë¥§ π⁄ËŒÃ „Ò¢– ß‚∑§ ¬Ë¿ ÿ„Ë fl¡„ „ÙÃË „Ò Á∑§ ÖÿÊŒÊ S◊ÙÁ∑¢§ª Ÿ „Ù– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ Á¬¿‹ â’Ê∑§Í ∑§Ë ⁄Ù∑§ÕÊ◊ ¬⁄ ‚ȤÊÊfl ŒŸ ∑§ Á‹∞ ’ŸË ⁄◊‡Ê ø¢Œ˝Ê ‚Á◊Áà Ÿ πÈ‹Ë Á‚ª⁄≈ ∑§Ë Á’∑˝ Ë ¬⁄ ⁄Ù∑§ ‹ªÊŸ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ∑§ß¸ ‚ȤÊÊfl ÁŒ∞ „Ò¢– ‚Á◊Áà ∑§Ë Á⁄¬Ù≈¸ ◊¢ πÈ‹Ë Á‚ª⁄≈ ∑§Ë Á’∑˝ Ë ¬⁄ ⁄Ù∑§ ‹ªÊŸ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ÿ„ ÷Ë ∑§„Ê „Ò Á∑§ wz ‚Ê‹ ∑§Ë ©◊˝ flÊ‹ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒ Ÿ ’ø ¡Ê∞¢– flø◊ÊŸ ◊¥ v} fl·¸ ∑§Ê √ÿÁÄà â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒ π⁄ËŒŸ ∑§ Á‹∞ •Áœ∑Χà „Ò– ßÃŸÊ „Ë ‚Á◊Áà ∑§Ë •ãÿ Á‚»§ÊÁ⁄‡ÊÙ¢¥ ◊¥ ∑§Ù≈¬Ê ∑§Ë œÊ⁄UÊ wÆ ∑‘§ •¥Ãª¸Ã ¬Ò∑‘§≈U ¬⁄U ÁŸ∑§ÙÁ≈UŸ •ı⁄U ≈Ê⁄ ‚Ê◊ª˝Ë ∑§Ê ©À‹π Ÿ„Ë¥ ∑§⁄UŸ ¬⁄U ¡È◊ʸŸ ∑§Ù zÆÆÆ L§¬ÿ ‚ ’…∏Ê∑§⁄U zÆ „¡Ê⁄ L§¬ÿ ∑§⁄UŸ ∑§Ê ¬˝ÊflœÊŸ ÷Ë ‡ÊÊÁ◊‹ „Ò– ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ ¬⁄ ÷Ê⁄Ë ¡È◊ʸŸÊ ‹ªÊŸ ∑§Ë Á‚»§ÊÁ⁄‡Ê ‚Á◊Áà Ÿ ∑§Ë „Ò– ߟ ‚’ ∑§ •‹ÊflÊ •ãÿ ÷Ë ∑§ß¸ ∑§«∏UË ‡ÊÃ¸¢ „¢Ò– ∑ȧ¿ ◊Ê„ ¬„‹ ß‚∑§Ë Á⁄¬Ù≈¸ ∑§ •ÊœÊ⁄ ¬⁄ Á‚ª⁄≈ fl •ãÿ â’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒ (ÁŸ·œ fl √ÿʬÊ⁄ •ı⁄ flÊÁáÊÖÿ ©à¬ÊŒŸ •Ê¬ÍÁø ÃÕÊ ÁflÃ⁄áÊ ÁflÁŸÿ◊Ÿ) •ÁœÁŸÿ◊ wÆÆx (∑§Ù≈¬Ê) ◊¢ ‚¢‡ÊÙœŸ ¬⁄ ÁfløÊ⁄ ‡ÊÈM§ „Ù ªÿÊ ÕÊ– ÿÁŒ ß‚◊¢ ‚¢‡ÊÙœŸ „Ù ¡ÊÃÊ Ã٠â’Ê∑ͧ ©lÙª ◊¢ ÃÊ‹Ê ‹ªŸ ◊¢ Œ⁄ Ÿ„Ë¥§ ‹ªÃË– ß‚∑§ ¬«∏UŸ flÊ‹ ‚◊ÊÁ¡∑§ ¬˝÷ÊflÙ¢ ∑§Ù äÿÊŸ ◊¢ ⁄πÃ „È∞ ∑¥§Œ˝ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ „Ë ∑ȧ¿ flÁ⁄c∆ ◊¢ÁòÊÿÙ¢ Ÿ ◊Ê◊‹ ◊¢ „SÃˇÊ¬ Á∑§ÿÊ, Á¡‚‚ ◊Ê◊‹Ê ≈‹ ªÿÊ– •’ ∑ȧ¿ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄¢ ∑§Ù≈¬Ê ◊¢ ‚¢‡ÊÙœŸ ∑§ Á’ŸÊ „Ë ø¢Œ˝Ê ‚Á◊Áà ∑§Ë Á‚»§ÊÁ⁄‡ÊÙ¢ ∑§ •ÊœÊ⁄ ¬⁄ Ÿ∞-Ÿ∞ ÁŸÿ◊ ’ŸÊ ⁄„Ë „Ò¢– Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ◊„Ê⁄UÊc≈˛ ◊¢ ß‚Ë Ã⁄„ ∑§Ê •ÊŒ‡Ê ¬ÊÁ⁄à „È•Ê „Ò– ©‚∑§ ¬„‹ ©ûÊÊ⁄㛮 •ı⁄ ø¢«Ëª…∏ ◊¢ ÷Ë ß‚Ë Ã⁄„ ∑§Ë ÉÊÙ·áÊÊ∞¢ „Ù øÈ∑§Ë „Ò¢– ◊„Ê⁄UÊc≈˛ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ÷Ë •ÊŒ‡Ê ¡Ê⁄Ë ∑§⁄Ã ‚◊ÿ ÿ„Ë Ã∑§¸ ÁŒÿÊ ÕÊ Á∑§ Á‚ª⁄≈ ∑§ ¬Ò∑‘§≈UU ¬⁄U ß‚∑‘§ πÃ⁄U ∑§Ù ‹∑§⁄U ¬Í⁄UË øÃÊflŸË „ÙÃË „Ò ¡’Á∑§ πÈ‹Ë Á‚ª⁄U≈U ◊¥ ß‚ Ã⁄U„ ∑§Ë øÃÊflŸË ‚

o"kZxkaB fo'ks"k

»ÚðÅ ÂÚ Úô·¤ ª˝Ê„∑§ flÊÁ∑§» Ÿ„Ë¥ „Ù ¬ÊÃ „Ò¥– SflÊSâÿ Áfl÷ʪ ∑‘§ •Ê¥∑§«∏Ù¥ ∑‘§ •ŸÈ‚Ê⁄U ◊„Ê⁄UÊc≈˛ ◊¥ |Æ » Ë‚ŒË œÍ◊˝¬ÊŸ ∑§⁄UŸ flÊ‹ πÈ‹Ë Á‚ª⁄U≈U π⁄UËŒÃ „Ò¥– ÿ„ Á’∑˝ Ë Á‚ª⁄U≈U •ı⁄U •ãÿ Ãê’Ê∑§Í ©à¬ÊŒ •ÁœÁŸÿ◊ (∑§Ù≈¬Ê) wÆÆx ∑§Ê ©À‹¥ÉÊŸ „Ò– ∑§Ù≈¬Ê ∑‘§ ‚ÄU‡ÊŸ wÆ ∑‘§ Äà Á‚ª⁄U≈U ’øŸ •ı⁄U ’ŸÊŸ flÊ‹ ∑§Ù ÷Ë w ‚Ê‹ Ã∑§ ∑§Ë ∑Ò§Œ ÿÊ ¬Ê¥ø „¡Ê⁄U L§¬∞ Ã∑§ ∑§Ê ¡È◊ʸŸÊ „Ù ‚∑§ÃÊ „Ò– ŒÙ’Ê⁄UÊ ¬∑§«∏ ¡ÊŸ ¬⁄U ¬Ê¥ø ‚Ê‹ Ã∑§ ∑§Ë ¡‹ •ı⁄U vÆ „¡Ê⁄U L§¬∞ Ã∑§ ∑§Ê ¡È◊ʸŸÊ „Ù ‚∑§ÃÊ „Ò– ߟ ‚’ ∑§ ’Ëø ∞∑§ •„◊ ‚flÊ‹ ÿ„ ÷UË „Ò Á∑§ ∞∑§ Ã⁄»§ ÃÙ ∑ȧ¿ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄¢ Á‚ª⁄≈ ∑§Ë »È§≈∑§⁄ Á’∑˝ Ë ¬⁄ ⁄Ù∑§ ‹ªÊŸ ∑§ Á‹∞ ÁŸÿ◊ ’ŸÊ ⁄„Ë „Ò¢, ‹Á∑§Ÿ ŒÍ‚⁄Ë Ã⁄»§ Ÿ∑§‹Ë ¡ŒÊ¸ fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê •ı⁄ ÃS∑§⁄Ë Á‚ª⁄≈ ⁄Ù∑§Ÿ ◊¢ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ ŸÊ∑§Ê◊ ÁŒπÊ߸ ¬«∏ ⁄„Ê „Ò– ÿͬË, ◊äÿ ¬˝Œ‡Ê, fl ¿ûÊË‚ª…∏ •ÊÁŒ ⁄ÊÖÿÙ¢ ◊¢ ŸÄ∑§Ê‹ ‚Á∑˝ ÿ „Ò¢– •Ê∞ ÁŒŸ ¿Ê¬Ê◊Ê⁄Ë ◊¢ Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ¬∑§«∏UÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ⁄„Ê ‚flÊ‹ Á‚ª⁄≈ ∑§Ê ÃÙ ⁄UÊ¡Sfl πÈÁ» ÿÊ ÁŸŒ‡ÊÊ‹ÿ ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ÷Ê⁄à ◊¢ ß‚∑§Ë ÃS∑§⁄Ë ’…∏ ªß¸ „Ò– Áfl÷ʪ ∑§ •Ê¥∑§«∏Ù¥ ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ fl·¸ wÆvw ‚ wÆvy ∑‘§ ’Ëø ÷Ê⁄Uà ◊¥ Á‚ª⁄U≈U ∑§Ë ÃS∑§⁄Ë øÊ⁄U ªÈŸÊ ’…∏ ªß¸ „Ò– ÁflE SflÊSâÿ ‚¥ª∆Ÿ («é‹Í∞ø•Ù) Ÿ ߟ •Ê¥∑§«∏Ù¥ ∑§Ê Á¡∑˝ ÷Ê⁄Uà ◊¥ Ãê’Ê∑§Í ∑‘§ •flÒœ √ÿʬÊ⁄U ¬⁄U ÃÒÿÊ⁄U Á∑§∞ ¡Ê ⁄U„ ∞∑§ «˛Êç≈U Á⁄U¬Ù≈U¸ ◊¥ Á∑§ÿÊ „Ò– Ú «éÀÿÍ∞ø•Ù ∑§Ê •ŸÈ◊ÊŸ „Ò Á∑§ Œ‡Ê ◊¥ Á∑§∞ ¡ÊŸ flÊ‹ Á‚ª⁄U≈U ÃS∑§⁄UË ∑‘§ ¡Á⁄U∞ ‚Ê‹ wÆvy-vz ∑‘§ Œı⁄UÊŸ ßê¬Ù≈U¸ «˜ÿÍ≈UË ‚ „ÙŸ flÊ‹Ë ∑§◊Ê߸ ◊¥ wx{x ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ∑§Ê øÍŸÊ ‹ªÊ– Á⁄U¬Ù≈U¸ ∑§„ÃË „Ò Á∑§ ÷Ê⁄Uà ◊¥ ÃS∑§⁄UË ∑‘§ ¡Á⁄U∞ ¬„È¥øŸ flÊ‹Ê íÿÊŒÊÃ⁄U Á‚ª⁄U≈U ∑§ÙÁ⁄UÿÊ, ߥ«ÙŸÁ‡ÊÿÊ, ◊‹ÿÁ‡ÊÿÊ, Á‚¥ªÊ¬È⁄U, øËŸ •ı⁄U ‚¥ÿÈQ§ •⁄U’ •◊Ë⁄UÊà ‚ •ÊÃÊ „Ò– ß‚ ÃS∑§⁄UË ∑‘§ ≈˛Ê¥Á¡≈U ‚¥≈U‚¸ „Ò¥ ÁŒÀ‹Ë, Á‚¥ªÊ¬È⁄U •ı⁄U ŒÈ’߸– ÁflŒ‡ÊË Á‚ª⁄U≈U ∑§Ë ÃS∑§⁄UË ∑§Ê •¢ŒÊ¡Ê ß‚Ë ‚ ‹ªÊÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò Á∑§ Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢U «Ë•Ê⁄U•Ê߸ Ÿ ∑§⁄UË’ yy ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ∑§Ë •flÒœ ÁflŒ‡ÊË Á‚ª⁄U≈U ¬∑§«∏Ë „Ò– Ÿ¬Ê‹ ∑§ ⁄ÊSÃ ÷Ë Á‚ª⁄≈ ∑§Ë ÃS∑§⁄Ë „ÙÃË „Ò– Á‚ª⁄≈ ÃS∑§⁄Ë ‚◊SÿÊ ∑§Ù ‹∑§⁄ Á‚ª⁄≈ ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ ÷Ë ¬⁄‡ÊÊŸ „Ò¢– ß‚∑§Ê ©Ÿ∑§ √ÿfl‚Êÿ ¬⁄ ’È⁄Ê •‚⁄ ¬«∏U ⁄„Ê „Ò– ∑§ß¸ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ øÊ„ Ÿ∑§‹Ë â’Ê∑ͧ „Ù ÿÊ Á»§⁄ Á‚ª⁄≈ ∑§Ë ÃS∑§⁄Ë, ߟ ‚’ ∑§ Á‹∞ ‚⁄∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ŸËÁÃÿÊ¢ Á¡ê◊ŒÊ⁄ „Ò– ¡’ ‚ ≈ÒÄ‚ ◊¢ ’ÄʇÊÊ flÎÁh •ı⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ë ∑§Ê⁄¸flÊ߸ ‡ÊÈM§ „È߸ „Ò Ã’ ‚ ÿ„ ‚◊SÿÊ ¬ÒŒÊ „È߸ „Ò–

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

41

[kkl [kcj

Ì¢Õæ·ê¤ ç·¤âæÙ ·¤è ¥æˆ×ãˆØæ âð

âÚ·¤æÚ ·¤è ÙèçÌØô¢ ÂÚ ©Æð âßæÜ Œ

‡Ê ◊¢ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ë •Êà◊„àÿÊ ∑§Ê Á‚‹Á‚‹Ê ‹¢’ •‚¸ ‚ ø‹ ⁄„Ê „Ò, ‹Á∑§Ÿ ŸªŒ »§‚‹ ◊ÊŸË ¡ÊŸ flÊ‹Ë Ã¢’Ê∑ͧ ©à¬ÊŒ∑§ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù ‹∑§⁄ ß‚ Ã⁄„ ∑§Ë π’⁄¢ Ÿ„Ë¥§ •ÊÃË ÕË– Á¬¿‹ ÁŒŸÙ •Ê¢œ˝ ¬˝Œ‡Ê ∑§ â’Ê∑ͧ Á∑§‚ÊŸ fl¢∑§‡fl⁄ ⁄Êfl ∑§Ë •Êà◊ „àÿÊ Ÿ ∑§ß¸ ª¢÷Ë⁄ ‚flÊ‹ π«∏U Á∑§∞ „Ò¢– ©lÙª ∑§ Ã◊Ê◊ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ‚⁄∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ë â’Ê∑ͧ Áfl⁄ÙœË ŸËÁÃÿÙ¢ ∑§Ê ŸÃË¡Ê „Ò Á∑§ •¬ŸË ©¬¡ ‚ •ë¿Ë ∑§◊Ê߸ ∑§⁄Ÿ flÊ‹ Á∑§‚ÊŸ •’ ◊ıà ∑§Ù ª‹ ‹ÊªŸ ∑§Ù ◊¡’Í⁄ „Ù ⁄„ „Ò¢– ß‚ „ÊŒ‚ ∑§ ’ÊŒ ∑§Ù¥«¬Ë Ãê’Ê∑§Í ©à¬ÊŒ∑§ ‚¥ª∆Ÿ ∞fl¥ ∑§Ê‹ËÁªÁ⁄U ∞» ‚ËflË Ãê’Ê∑§Í ©à¬ÊŒ∑§ ‚¥ª∆Ÿ Ÿ ◊Ê◊‹ ∑§Ù ¬È⁄¡Ù⁄ Ã⁄Ë∑§ ‚ ©∆ÊÿÊ „Ò– ߟ ‚¢ª∆ŸÙ¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù •¬ŸË â’Ê∑ͧ ŸËÁà ◊¢ Ãà∑§Ê‹ ‚ÈœÊ⁄ ∑§⁄ŸÊ øÊÁ„∞– ß‚◊¢¥ Á‚»¸ ∞∑§ ¬ˇÊ ¬⁄U äÿÊŸ ∑‘§¥ÁŒ˝Ã Á∑§ÿÊ ªÿÊ „Ò– •Ê¢π¢ ◊Í¥Œ ∑§⁄U ¬Áp◊Ë ¬˝÷Êfl ∑§Ë Á‚»§ÊÁ⁄U‡Ê¥ ‹ÊªÍ ∑§Ë ªÿË •ı⁄U SÕÊŸËÿ flÊSÃÁfl∑§ÃÊ ∑§Ë ©¬ˇÊÊ ∑§Ë ªÿË– ’◊ı‚◊ ’ÊÁ⁄‡Ê fl •ãÿ ∑§Ê⁄áÊÙ¢ ‚ »§‚‹ ∑§Ù ¬„‹ „Ë ŸÈ∑§‚ÊŸ „È•Ê „Ò– ©¬⁄ ‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ë ÁSÕÁà ø⁄◊⁄Ê߸ „È߸ „Ò– ∑§¡¸ ∑§ ’Ù¤Ê Ã‹ Œ’ Á∑§‚ÊŸ •¬ŸÊ ‹ÊªÃ ◊ÍÀÿ ÷Ë Ÿ„Ë¢ ÁŸ∑§Ê‹ ¬Ê ⁄„ „Ò¢– ™§¬⁄ ‚ ©ã„¢ â’Ê∑ͧ ¡Ò‚Ë ŸªŒË »§‚‹ ¿Ù«∏ ∑§⁄ flÒÁÀ¬∑§ πÃË ∑§⁄Ÿ ∑§Ù ∑§„Ê ¡Ê ⁄„Ê „Ò– ߟ „Ê‹Êà ◊¢ Á∑§‚ÊŸ •Êà◊„àÿÊ ∑ Á‹∞ ◊¡’Í⁄ „Ù ⁄„ „Ò¢– Á‚ê„ÊÁŒ˝ fl¥∑§≈UE⁄U ⁄UÊfl Ÿ •Êà◊„àÿÊ ∑§⁄UŸ ‚ ∞∑§ ‚#Ê„ ¬„‹ ⁄UÊíÿ ∑‘§ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ∞Ÿ ø¥Œ˝’Ê’Í ŸÊÿ«Í ∑§Ù πà Á‹π∑§⁄U ‚flÊ‹ ¬Í¿Ê ÕÊ Á∑§ •ª⁄U fl„ •¬ŸË ‚È⁄UˇÊÊ ∑‘§ Á‹∞ ∞∑§ ’‚ ∑§Ù •¬Ÿ Á„‚Ê’ ‚ ’ŸflÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ∑§⁄UÙ«∏Ù¥ L§¬ÿ πø¸ ∑§⁄U ‚∑§Ã „Ò¢ ÃÙ ÄUÿÊ ∞∑§ Á∑§‚ÊŸ ∑§Ë Á¡∏ãŒªË ∑§Ë ∑§Ë◊à ∑§È¿ Ÿ„Ë¥ „Ò–

42

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

⁄UÊíÿ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑‘§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ∑‘§¥Œ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ù ÷Ë ÷¡ ª∞ ß‚ πà ◊¥ fl¥∑§≈UE⁄U ⁄UÊfl Ÿ øÃÊÿÊ ÷Ë ÕÊ– •ãÿ Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑§Ë πÊÁÃ⁄U ◊Ò¥ •¬Ÿ ¬˝ÊáÊ ãÿÙ¿Êfl⁄U ∑§⁄UŸ ∑‘§ Á‹∞ ÃÒÿÊ⁄U „Í¥ •ı⁄U Á»§⁄ ∞∑§ ÁŒŸ ©‚Ÿ ∑§Ë«∏ ◊Ê⁄UŸ ∑§Ë ŒflÊ πÊ∑§⁄U ¡ÊŸ Œ ŒË– ¬Áp◊Ë ªÙŒÊfl⁄UË ∑§Ê ⁄U„Ÿ flÊ‹Ê y~.fl·Ë¸ÿ Á‚ê„ÊÁŒ˝ fl¥∑§≈UE⁄U ⁄UÊfl ’ëøÙ¥ ∑§Ë ¬…∏Ê߸ ŒflÊ•Ù¥ ∑‘§ πø¸ •ı⁄U Á∑§⁄UÊ∞ ∑§Ë fl¡„ ‚ ª‹ Ã∑§ ∑§¡∏¸ ◊¥ «Í’Ê „È•Ê ÕÊ– ©‚Ÿ ∑§Ù߸ ‚È‚Êß« ŸÙ≈U Ÿ„Ë¥ ¿Ù«∏Ê „Ò, ‹Á∑§Ÿ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ∑§Ù Á‹πË Áø∆˜∆Ë ◊¢ ©‚Ÿ S¬C ߇ÊÊ⁄Ê ∑§⁄ ÁŒÿÊ ÕÊ– ©‚Ÿ Á‹πÊ ÕÊ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË Ÿ πÈŒ ∑§Ë ‚È⁄UˇÊÊ ∑‘§ Á‹∞ ⁄UÊíÿ ¬Á⁄Ufl„Ÿ ∑§Ë ∞∑§ ’‚ ∑§Ù •¬Ÿ Ã⁄Ë∑§ ‚ ’ŸflÊŸ ∑§ Á‹∞ ‚Ê…∏ ¬Ê¥ø ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ πø¸ ∑§⁄U ÁŒ∞– ©Ÿ∑§Ë ¡ÊŸ ßÃŸË ∑§Ë◊ÃË „Ò fl„Ë¥ ∞∑§ Ãê’Ê∑§Í Á∑§‚ÊŸ ∑§Ë •Êà◊„àÿÊ ©‚∑‘§ ¬Á⁄UflÊ⁄U ∑§Ù ‚«∏∑§ ¬⁄U ‹ •Ê∞ªË ÄUÿÊ ÿ„ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ∑§Ë Á¡∏ê◊ŒÊ⁄UË Ÿ„Ë¥ Á∑§ fl„ ‚ÈÁŸÁpà ∑§⁄U¥ Á∑§ ∞∑§ ÷Ë Á∑§‚ÊŸ •Êà◊„àÿÊ Ÿ ∑§⁄U– fl¥∑§≈UE⁄U ⁄UÊfl ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ‹ª÷ª vyÆÆÆ Ãê’Ê∑§Í Á∑§‚ÊŸ ©‚Ë ∑§Ë Ã⁄U„ ∑§¡∏¸ ◊¥ «Í’ „Ò¥ •ı⁄U ©ã„Ù¥Ÿ •Êà◊„àÿÊ ∑§⁄UŸÊ ‡ÊÈM§ ∑§⁄U ÁŒÿÊ „Ò– „‹Ê¢Á∑§ ¬ÈÁ‹‚ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ⁄UÊfl ∑§È¿ ¬ÊÁ⁄UflÊÁ⁄U∑§ ‚◊SÿÊ•Ù¥ ∑§Ê ÷Ë ‚Ê◊ŸÊ ∑§⁄U ⁄U„Ê ÕÊ •ı⁄U ‹ª÷ª ÃËŸ ◊„ËŸ ¬„‹ „Ë •¬ŸË ¬%Ë ‚ •‹ª „Ù øÈ∑§Ê ÕÊ– ªı⁄UË’ „Ò Á∑§ Á¬¿‹ ◊„ËŸÙ¥ ◊¥ Œ‡Ê÷⁄U ◊¥ „È߸¥ Á∑§‚ÊŸ •Êà◊„àÿÊ•Ù¥ ◊¥ ‚ ‚’‚ ÿÊŒÊ ◊Ê◊‹ •Ê¥œ˝ ¬˝Œ‡Ê, Ã‹¥ªÊŸÊ fl ◊„Ê⁄Êc≈˛ ◊¥ „Ë ‚Ê◊Ÿ •Ê∞ „Ò¥– ©œ⁄ ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË ∑§ ◊Èg ¬⁄ Á¡‚ ‚¢‚ŒËÿ ‚Á◊Áà ∑§ ‚ŒSÿÙ¢ ∑§Ë Á≈å¬ÁáÊÿÙ¢ ∑§Ù ‹∑§⁄ ’flÊ‹ „È•Ê ÕÊ, ©‚‚ ∑ΧÁ· ◊¢òÊÊ‹ÿ Ÿ ∑§„Ê „Ò Á∑§ fl„ Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑§Ë Áø¥ÃÊ ¿Ù«∏ •ı⁄U Ã¥’Ê∑§Í ∑§Ë ⁄UÙ∑§ÕÊ◊ ∑§⁄U– ◊¥òÊÊ‹ÿ Ÿ Ã¥’Ê∑§Í Á∑§‚ÊŸÙ¥ ‚

[kkl [kcj Á‚ê„ÊÁŒ˝ fl¥∑§≈UE⁄U ⁄UÊfl Ÿ •Êà◊„àÿÊ ∑§⁄UŸ ‚ ∞∑§ ‚#Ê„ ¬„‹ ⁄UÊíÿ ∑‘§ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ∞Ÿ ø¥Œ˝’Ê’Í ŸÊÿ«Í ∑§Ù πà Á‹π∑§⁄U ‚flÊ‹ ¬Í¿Ê ÕÊ Á∑§ •ª⁄U fl„ •¬ŸË ‚È⁄UˇÊÊ ∑‘§ Á‹∞ ∞∑§ ’‚ ∑§Ù •¬Ÿ Á„‚Ê’ ‚ ’ŸflÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ∑§⁄UÙ«∏Ù¥ L§¬ÿ πø¸ ∑§⁄U ‚∑§Ã „Ò¢ ÃÙ ÄUÿÊ ∞∑§ Á∑§‚ÊŸ ∑§Ë Á¡∏ãŒªË ∑§Ë ∑§Ë◊à ∑§È¿ Ÿ„Ë¥ „Ò– ⁄UÊíÿ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑‘§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ∑‘§¥Œ˝ ‚⁄U∑§Ê⁄U ∑§Ù ÷Ë ÷¡ ª∞ ß‚ πà ◊¥ fl¥∑§≈UE⁄U ⁄UÊfl Ÿ øÃÊÿÊ ÷Ë ÕÊ– •Ê‹Í øŸÊ •ı⁄U ◊Í¥ª» ‹Ë ∑§Ë πÃË ‡ÊÈM§ ∑§⁄UflÊ ŒË „Ò– ∑§ÎÁ· ◊¥òÊÊ‹ÿ Ÿ ‚Á◊Áà ∑§ ‚◊ˇÊ w ’ÊÃ¢ ⁄πË „Ò¢– ∞∑§ Ã٠å’Ê∑§Í ∑§Ë ⁄UÙ∑§ÕÊ◊ „ÙŸË øÊÁ„∞ •ı⁄U ŒÍ‚⁄ ÁøÁòÊà øÃÊflŸË ∑‘§ •Ê∑§Ê⁄U ’…∏ÊŸ ‚◊à å’Ê∑§Í ÁŸ·œ ∑§ÊŸÍŸ ∑§Ù ∑§«∏Ê ’ŸÊŸ ∑‘§ Á‹∞ ¡Ù ÷Ë ¡M§⁄UË ¬˝ÿÊ‚ SflÊSâÿ ◊¥òÊÊ‹ÿ mÊ⁄UÊ Á∑§∞ ¡Ê ⁄U„ „Ò¥, ©‚◊¥ ∑§ÎÁ· ◊¥òÊÊ‹ÿ ∑§Ù •Ê¬ÁûÊ Ÿ„Ë¥ „Ò– ∑§ÎÁ· ◊¥òÊÊ‹ÿ Ÿ Ã¥’Ê∑§Í ‚flŸ ∑§Ë ⁄UÙ∑§ÕÊ◊ ∑‘§ ¬˝ÿÊ‚Ù¥ ∑§Ê ‚◊Õ¸Ÿ ∑§⁄UÃÊ „Ò– ∑§ÎÁ· ◊¥òÊÊ‹ÿ Ÿ ‚Á◊Áà ‚ ∑§„Ê Á∑§ Ã¥’Ê∑§Í ∑§Ë Á’R§Ë ÉÊ≈UŸ ‚ Ã¥’Ê∑§Í Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑§Ë ⁄UÙ¡Ë-⁄UÙ≈UË ∑§Ë Áø¥ÃÊ ∑§Ë ÷Ë ¡M§⁄Uà Ÿ„Ë¥ „Ò– ÄUÿÙ¥Á∑§ ◊¥òÊÊ‹ÿ Ÿ Ã¥’Ê∑§Í Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑§Ù flÒ∑§ÁÀ¬∑§ » ‚‹Ù¥ ∑§Ê Áfl∑§À¬ ŒŸÊ ‡ÊÈM§ ∑§⁄U ÁŒÿÊ „Ò– ∑‘§¥Œ˝Ëÿ Ã¥’Ê∑§Í ‡ÊÙœ ‚¥SÕÊŸ (‚Ë≈UË•Ê⁄U•Êß) ¬¢Êø ¬˝◊Èπ Ã¥’Ê∑§Í ©à¬ÊŒ∑§ ⁄UÊíÿÙ¥ ÃÁ◊‹ŸÊ«È, •Ê¥œ˝ ¬˝Œ‡Ê, ¬Áp◊ ’¥ªÊ‹, ∑§ŸÊ¸≈U∑§ ÃÕÊ ªÈ¡⁄UÊà flÒ∑§ÁÀ¬∑§ » ‚‹Ù¥ ∑§Ù ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ Œ ⁄U„Ê „Ò– Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑§Ù Ã¥’Ê∑§Í ∑§Ë ¡ª„ Á◊ø¸, ◊P§Ê ‚Íÿ¸◊ÈπË, •Ê‹Í,ª„Í¢, ‚⁄U‚Ù¥ ªÛÊÊ ‚ÙÿÊ’ËŸ ◊Í¥ª» ‹Ë, ∑§Ê‹Ê, øŸÊ fl œÊŸ •ÊÁŒ ∑§Ë »‚‹¥ ©ªÊŸ ∑§Ù ∑§„Ê ¡Ê ⁄„Ê „Ò– Ã¥’Ê∑§Í ’Ù«¸ ∑§Ù ∑§ÎÁ· ◊¥òÊÊ‹ÿ Ÿ ß‚ ∑§Êÿ¸ ∑‘§ Á‹∞ vw| ∑§⁄UÙ«∏ L§¬ÿ ∑§Ë ‚„ÊÿÃÊ ¬˝ŒÊŸ ∑§Ë „Ò– ߟ ¬Ê¥ø ⁄UÊíÿÙ¥ ∑‘§ •‹ÊflÊ ©ûÊ⁄U ¬˝Œ‡Ê •ı⁄U Á’„Ê⁄U ‚◊à ¬Í⁄U Œ‡Ê ◊¥ y ‹Êπ zz

„¡Ê⁄U „ÄU≈Uÿ⁄U ˇÊòÊ»‹ ◊¥ Ã¥’Ê∑§Í ∑§Ë πÃË „ÙÃË „Ò– ◊¥òÊÊ‹ÿ Ÿ ÿ„ ÷Ë ‚Ê» Á∑§ÿÊ „Ò Á∑§ Á¡Ÿ ˇÊòÊÙ¥ ◊¥ Ã¥’Ê∑§Í ©à¬ÊŒŸ „ÙÃÊ „Ò– fl„Ê¥ •ãÿ » ‚‹¥ ÷Ë „ÙÃË „Ò¥– ‚ÊÕ „Ë zv » Ë‚ŒË Ã¥’Ê∑§Í ©à¬ÊŒŸ flÊ‹Ê ˇÊòÊ ∞‚Ê „Ò ¡„Ê¥ Á‚¥øÊ߸ ∑§Ë ‚ÈÁflœÊ ÷Ë „Ò– ÿÊŸË Ã¥’Ê∑§Í ∑‘§ Áfl∑§À¬ ∑‘§ M§◊¥ Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑‘§ Á‹∞ ŒÍ‚⁄UË » ‚‹ ©ªÊŸÊ ◊ÈÁ‡∑§‹ Ÿ„Ë¥ „Ò– ◊¥òÊÊ‹ÿ ∑§ •Áœ∑§Ê⁄Ë ßŸ •Ê¥∑§«∏Ù¥ ‚ ÷Ë •ŸÁ÷ôÊÃÊ ¡ÊÁ„⁄U ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢–§ Ã¥’Ê∑§Í ©à¬ÊŒÙ¥ ∑§Ë Á’∑˝§Ë ÉÊ≈UŸ ‚ xÆ ‹Êπ Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑§Ë •Ê¡ËÁfl∑§Ê ¬˝÷ÊÁflà „٪˖ ªı⁄Ë’ „Ò Á∑§ Œ‡Ê ÷⁄U ∑‘§ Ã¥’Ê∑§Í ©à¬ÊŒŸ ˇÊòÊ ∑§Ê }z » Ë‚ŒË ˇÊòÊ •Ê¥œ˝ ¬˝Œ‡Ê ∑§ŸÊ¸≈U∑§ •ı⁄U ªÈ¡⁄UÊà ◊¥ „Ë „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ∑ȧ¿ •‚¸Ê ¬„‹ flÒ∑§ÁÀ¬∑§

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

43

[kkl [kcj

â’Ê∑ͧ ŸªŒ ∑§Ë πÃË „Ò, Á¡‚∑§ ø‹Ã Á∑§‚ÊŸ§∑§Ù߸ •ı⁄ »§‚‹ ¬ÒŒÊ Ÿ„Ë¥§∑§⁄ŸÊ øÊ„Ã „Ò¢– Á¬¿‹Ë ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê¢ ç‹Ê¬ ‡ÊÙ ‚ÊÁ’à „È߸ ÕË¥– ¡Ù ’Ë¡ fl ‚¢‚ÊœŸ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄Ê∞ ª∞ Õ ©Ÿ‚ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù â’Ê∑ͧ ∑§ ◊È∑§Ê’‹ •ÊœÊ ◊ÈŸÊ»§Ê ÷Ë Ÿ„Ë¥§ „Ù ‚∑§Ê– ÿ„Ë ∑§Ê⁄áÊ „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ë ÁŒ‹øS¬Ë Ÿ„Ë ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„Ë „Ò– πÃË ∑§ Á‹∞ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù ÃÒÿÊ⁄ ∑§⁄Ÿ ∑§ Á‹∞ •Ê¥œ˝ ¬˝Œ‡Ê ∑‘§ ªÈ¥≈UÍ⁄U ∑‘§ Á∑§‚ÊŸÙ¥ ∑‘§ ‚ÊÕ ∞∑§ ∑§Êÿ¸‡ÊÊ‹Ê ∑§Ê •ÊÿÙ¡Ÿ ÷Ë „È•Ê ÕÊ– ß‚ Œı⁄UÊŸ Á∑§‚ÊŸÙ¥ Ÿ ∑§„Ê ÕÊ Á∑§ fl øÊ„Ã „Ò¥ Á∑§ ©ã„¥ ß‚∑‘§ Á‹∞ ∑§È¿ ‚◊ÿ •ÊÁÕ¸∑§ •ı⁄U Ã∑§ŸË∑§Ë ‚„ÿÙª ÁŒÿÊ ¡Ê∞– flÒ‚ •Ê◊ Ãı⁄ ¬⁄ •Ê¢œ˝¬˝Œ‡Ê •ı⁄ ªÈ¡⁄Êà •ÊÁŒ ∑§ Á∑§‚ÊŸ flÒ∑§ÁÀ¬∑§ »§‚‹Ù¢ ∑§ Á‹∞ ÃÒÿÊ⁄ Ÿ„Ë¥§ ÁŒπ ⁄„ „Ò¢– ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ Á¬¿‹Ë ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ß‚∑§ Á‹∞ »¢§« ÷Ë ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄ÊÿÊ ÕÊ, ‹Á∑§Ÿ ∑§Ù߸ ÷Ë »§‚‹ ∞‚Ë Ÿ„Ë¥§ ÁŸ∑§‹Ë ¡Ù â’Ê∑ͧ ¡Ò‚Ê ◊ÈŸÊ»§Ê Œ ‚∑§– â’Ê∑ͧ ŸªŒ ∑§Ë πÃË „Ò, Á¡‚∑§ ø‹Ã Á∑§‚ÊŸ§∑§Ù߸ •ı⁄ »§‚‹ ¬ÒŒÊ Ÿ„Ë¥§∑§⁄ŸÊ øÊ„Ã „Ò¢– Á¬¿‹Ë ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê¢ ç‹Ê¬ ‡ÊÙ ‚ÊÁ’à „È߸ ÕË¥– ¡Ù ’Ë¡ fl ‚¢‚ÊœŸ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄Ê∞ ª∞ Õ ©Ÿ‚ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù â’Ê∑ͧ ∑§ ◊È∑§Ê’‹ •ÊœÊ ◊ÈŸÊ»§Ê ÷Ë Ÿ„Ë¥§ „Ù ‚∑§Ê– ÿ„Ë ∑§Ê⁄áÊ „Ò Á∑§ â’Ê∑ͧ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ë ÁŒ‹øS¬Ë Ÿ„Ë ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„Ë „Ò– äÿÊŸ ⁄„ Á∑§ ◊ı¡ÍŒÊ ‚◊ÿ ◊¢ ∑§⁄Ë’ v~ Œ‡ÊÙ¢ ◊¢ ÷Ê⁄à ∑§Ë â’Ê∑ ͧ ∑§Ê ÁŸÿʸà Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò, ‹Á∑§Ÿ •’ ß‚∑§Ë ◊ÊòÊÊ ∑§◊ „ÙÃË ¡Ê ⁄„Ë „Ò– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥ ∑ȧ¿ ◊Ê„ ¬„‹§•ÁŸÁ◊¸Ã ∞»§‚ËflË Ã¢’Ê∑Í ∑§Ë ∑§Ë◊à ◊¢ ∑§⁄Ë’ vv »§Ë‚ŒË ∑§Ë Áª⁄Êfl≈ ŒπŸ ∑§Ù Á◊‹Ë– ß‚ ‹∑§⁄ Á∑§‚ÊŸ •ı⁄ ‚⁄∑§Ê⁄ ŒÙŸÙ¢ ¡ª„ ’øÒŸË ÁŒπÊ߸ ¬«∏UË– ß‚ ÉÊ≈ŸÊ∑˝ ◊ ∑§Ù ŒπÃ „È∞ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ∑§ß¸ ∑§Œ◊ ©∆Ê∞– flÊÁáÊÖÿ ◊¢òÊÊ‹ÿ Ÿ ÁflŒ‡Ê ◊¢òÊÊ‹ÿ ∑§ ‚ÊÕ ß‚ ◊Èg ∑§Ù ©∆ÊÃ „È∞ ∑§„Ê „Ò Á∑§ ÁflŒ‡ÊÙ¢ ◊¢ ÷Ê⁄ÃËÿ ŒÍÃÊflÊ‚Ù¢ ∑§Ù ©Ÿ∑§ Œ‡ÊÙ¢ ◊¢ â’Ê∑ͧ ∑§ ÁŸÿʸà ∑§ •fl‚⁄Ù¢ ∑§Ë Ã‹Ê‡Ê ∑§⁄Ÿ ∑§ Á‹∞ •Êfl‡ÿ∑§ •ŸÈŒ‡Ê ¡Ê⁄Ë Á∑§∞ ¡Ê∞¢– ≈Ù’Ò∑§Ù ’Ù«¸ ÷Ë •¬ŸË Ã⁄»§ ‚ ¬Í⁄Ê ¬˝ÿÊ‚ Á∑§ÿÊ– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥§ â’Ê∑ͧ ÁŸÿʸà ∑§Ù ’…∏ÊflÊ ŒŸ ∑§ Á‹∞ ’Ù«¸ Ÿ øËŸ •ı⁄ Á◊‚˝ ◊¢ ∞∑§ √ÿʬÊ⁄ ¬˝ÁÃÁŸÁœ ◊¢«‹ ∑§Ê ŸÃÎàfl Á∑§ÿÊ ÕÊ– ß‚ ◊Ê◊‹ ◊¢ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ë ŸËÁÃÿÙ¢ ◊¢ Áfl⁄ÙœÊ÷Ê‚ Ÿ¡⁄ •ÊÃÊ „Ò, ÄÿÙ¢Á∑ ∞∑§ Ã⁄»§ fl â’Ê∑ͧ ∑§Ë πÃË ’¢Œ ∑§⁄flÊŸ ∑§ Á‹∞ flÒ∑§ÁÀ¬∑§ πÃË ∑§Ù ’…∏ÊflÊ ŒÃË „Ò •ı⁄ ŒÍ‚⁄Ë Ã⁄»§ ∑§Ë◊Ã¢ Áª⁄Ÿ ‚ ’øÒŸ „Ù ¡ÊÃË „Ò– ¬˝ˇÊ∑§Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù •¬ŸË â’Ê∑ͧ ŸËÁà ¬⁄ ¬ÈŸÁfl¸øÊ⁄ ∑§⁄ŸÊ øÊÁ„∞, fl⁄ŸÊ fl¢∑§‡fl⁄ ⁄Êfl ∑§Ë Ã⁄„ •ı⁄ ÷Ë Á∑§‚ÊŸ •à◊„àÿÊ ∑§ Á‹∞ ◊¡’Í⁄ „Ù ¡Ê∞¢ª– ß‚ ◊Ê◊‹ ◊¢ ‚flÊ‹ Á‚»§¸ â’Ê∑ͧ Á∑§‚ŸÙ¢ ∑§Ê Ÿ„Ë¥§ „Ò– ‚ÈʬÊ⁄Ë fl ¬ÊŸ ©à¬ÊŒ∑§Ù¢ •ı⁄ ‚Ȫ¢œ

44

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

©lÙª ∑§ Á„à ÷Ë ¡È«∏U „È∞ „Ò¢– ÿÁŒ â’Ê∑ͧ ¬Í⁄Ë Ã⁄„ ‚ ’¢Œ „ÙÃË „Ò ¬˝àÿˇÊ fl ¬⁄ÙˇÊ M§¬ ‚ ß‚ √ÿfl‚Êÿ ‚ ¡È«∏U Ã∑§⁄Ë’Ÿ | ∑§⁄Ù«∏U ‹Ùª ∑§Ë ⁄Ù¡Ë-⁄Ù≈Ë ¬˝÷ÊÁflà „٪˖ •Ê¢œ˝ ¬˝Œ‡Ê ◊¢ â’Ê∑ͧ Á∑§‚ÊŸ ‚¢ÉÊ ‚ ¡È«∏U ∞∑§ ¬ŒÊÁœ∑§Ê⁄Ë Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ∞∑§ ‚◊ÿ ÕÊ ¡’ ÷Ê⁄ÃËÿ â’Ê∑ͧ ∑§Ë ◊Ê¢ª •¢Ã⁄ʸc≈˛Ëÿ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ Ÿ„Ë¥§ „ÙÃË ÕË– •Áœ∑§Ê¢‡Ê ◊Ê∑§¸≈ ¬⁄ øËŸ ∑§Ê ∑§é¡Ê ÕÊ– ŒÍ‚⁄ Á‚ª⁄≈ •ÊÁŒ ∑§ Á‹∞ ©ûÊ◊ Á∑§S◊ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ∑§Ë ¡M§⁄à „ÙÃË „Ò, ¡Ù ÿ„Ê¢ ∑§ Á∑§‚ÊŸ ¬ÒŒÊ Ÿ„Ë¥§ ∑§⁄ ¬Ê ⁄„ Õ– ß‚ ÁŒ‡ÊÊ ◊¢ ≈ı’Ò∑§Ù ’Ù«¸ Ÿ ∑§Ê»§Ë ¬˝ÿÊ‚ Á∑§ÿÊ– ’Ù«¸ Ÿ Ÿ Á‚»¸§ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù â’Ê∑ͧ ∑§ ©ãŸÃ Á∑§S◊ ∑§ ’Ë¡ ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄Ê∞ ’ÁÀ∑§ πÃË ∑§ •ÊœÈÁŸ∑§ Ãı⁄-Ã⁄Ë∑§Ù¢ ∑§ ’Ê⁄ ◊¢ ÷Ë ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ë ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄Ê߸– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë ’Ù«¸ ◊¢ ◊Ê∑§¸Á≈¢ª ∑§Ë ÷Ë √ÿflSÕÊ ∑§⁄Ê߸ ÃÊÁ∑§ Á∑§‚ÊŸÙ¢ ∑§Ù ©Ÿ∑§Ë ©¬¡ ∑§Ê ‚„Ë ◊ÍÀÿ Á◊‹ ‚∑§– ÷Ê⁄ÃËÿ Á∑§‚ÊŸ ∑§Ê»§Ë ◊‡ÊÄ∑§Ã ∑§ ’ÊŒ ©‚ ©ãŸÃ Á∑§S◊ ∑§Ë â’Ê∑ͧ ¬ÒŒÊ ∑§⁄Ÿ ◊¢ ‚ˇÊ◊ „È•Ê „Ò, Á¡‚∑§Ë Áfl‡fl ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ ◊Ê¢ª „Ò– ß‚ ‚◊ÿ ÷Ê⁄ÃËÿ Á∑§‚ÊŸ â’Ê∑ͧ ˇÊòÊ ∑§ •ª˝áÊË ∑§„ ¡ÊŸ flÊ‹ Œ‡Ê øËŸ ∑§Ù øÈŸıÃË ŒŸ ∑§Ë ÁSÕÁà ◊¢ •Ê ª∞ „Ò¢– ßÃŸÊ ‚’ „ÙŸ ∑§ ’ÊŒ „Ê‹Êà ∑ȧ¿ ß‚ Ã⁄„ ’ŸÊ ÁŒ∞ ª∞ „Ò¢ Á∑§ Á∑§‚ÊŸ •Êà◊„àÿÊ ∑§ Á‹∞ ◊¡’Í⁄ „Ù ⁄„ „Ò¢– ÁSÕÁà ÷ÿÊfl„ „ÙŸ ‚ ¬„‹ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ù ¡M§⁄Ë ∑§Œ◊ ©∆ÊŸÊ øÊÁ„∞–

Happy Dussehra

m|ksx Loj

⁄ÊÖÿ ◊¢ ∑§⁄Ë’ ‚Ê…∏ z ‹Êπ ¬ÊŸ flÊ‹ „Ò¢– ÿÁŒ ‚⁄∑§Ê⁄ ©Ÿ∑§Ë ⁄Ù¡Ë-⁄Ù≈Ë ¿ËŸŸÊ øÊ„ÃË „Ò ÃÙ ©ã„¢ flÒ∑§ÁÀ¬∑§ ⁄Ù¡ªÊ⁄ ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄ÊÿÊ ¡Ê∞ ÿÊ Á»§⁄ vÆ-vÆ ‹Êπ M§¬∞ ◊È•Êfl¡Ê ÁŒÿÊ ¡Ê∞– „Ò⁄à ∑§Ë ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ߟ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§ ŒŒ¸ ∑§Ù ‚⁄∑§Ê⁄ ◊¢ ’Ò∆ ‹Ùª ‚◊¤ÊŸ ∑§ Á‹∞ ÃÒÿÊ⁄ Ÿ„Ë¥§ „Ò–

Âé‡æð ·ð¤ ÂæÙ àææ ¥ôÙâü Ùð

×ãæÚæcÅþ ×ð¢ ÂýçÌÕ¢Ï ·ð¤ ç¹Ü ∑§

⁄Ë’ «…∏ fl·¸ ¬„‹ Á¡‚ Ã⁄„ ‚ ◊⁄Ê∆flÊ«∏UÊ ∑§ ¬ÊŸ ‡Êʬ •ÙŸ‚¸ Ÿ ◊„Ê⁄Êc≈˛ ◊¢ â’Ê∑ͧ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§ Áπ‹Ê»§ •Ê¢ŒÙ‹Ÿ ø‹ÊÿÊ ÕÊ, ∆Ë∑§ ©‚Ë Ã⁄„ ‚ ¬ÈáÊ ∑§ ¬ÊŸ flÊ‹ ÷Ë ‚«∏U∑§Ù¢ ¬⁄ ©Ã⁄ •Ê∞ „Ò¢– ⁄ÊÖÿ ◊¢ ‹ª ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§ Áπ‹Ê»§ w •ÄÃÍ’⁄ ∑§Ù ¬ÈáÊ ¬ÊŸ ‡Êʬ ∞‚ÙÁ‚∞‡ÊŸ ∑§ •ÊuÊŸ ¬⁄ Á¡‹ ∑§ ‚÷Ë ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ Ÿ •¬ŸË ŒÈ∑§ÊŸ¢ ’¢Œ ⁄πË •ı⁄ «Ë¬Ë ⁄Ù« ¬⁄ ◊„Ê‚ê◊‹Ÿ ∑§Ê •ÊÿÙ¡Ÿ Á∑§ÿÊ– ß‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ◊¢ ‚÷Ë ¬ÊŸ √ÿfl‚ÊÿË, „Ù‹ ‚‹⁄ fl fl¢«⁄ •ÊÁŒ ◊ı¡ÍŒ Õ– ߟ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ Ÿ ‚⁄∑§Ê⁄ ‚ ¬Í¿Ê Á∑§ ©Ÿ∑§Ë ⁄Ù¡Ë-⁄Ù≈Ë ÃÙ ¿ËŸ ‹Ë ªß¸ „Ò, •’ fl •¬Ÿ ¬Á⁄flÊ⁄ ∑§Ê ¬Ê‹Ÿ-¬Ù·áÊ ∑§⁄Ÿ ∑§ Á‹∞ ÄÿÊ ∑§⁄¢? ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ⁄ÊÖÿ ◊¢ ∑§⁄Ë’ ‚Ê…∏ z ‹Êπ ¬ÊŸ flÊ‹ „Ò¢– ÿÁŒ ‚⁄∑§Ê⁄ ©Ÿ∑§Ë ⁄Ù¡Ë-⁄Ù≈Ë ¿ËŸŸÊ øÊ„ÃË „Ò ÃÙ ©ã„¢ flÒ∑§ÁÀ¬∑§ ⁄Ù¡ªÊ⁄ ◊È„ÒÿÊ ∑§⁄ÊÿÊ ¡Ê∞ ÿÊ Á»§⁄ vÆ-vÆ ‹Êπ M§¬∞ ◊È•Êfl¡Ê ÁŒÿÊ ¡Ê∞– „Ò⁄à ∑§Ë ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ߟ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§ ŒŒ¸ ∑§Ù ‚⁄∑§Ê⁄ ◊¢ ’Ò∆ ‹Ùª ‚◊¤ÊŸ ∑§ Á‹∞ ÃÒÿÊ⁄ Ÿ„Ë¥§ „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ⁄ÊÖÿ ◊¢ Á¬¿‹ ∑§ß¸ fl·Ù¸¢§ ‚ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ¬⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ªÊ „È•Ê „Ò– ÿ„Ê¢ Ã∑§ Á∑§ ‚ÊŒÊ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê •ı⁄ ‚Ȫ¢ÁœÃ ‚ȬÊ⁄Ë ¬⁄ ÷Ë ⁄Ù∑§

46

‹ªÊ߸ ªß¸ „Ò– Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ë •flÁœ ∑§Ù ∞∑§ fl·¸ ∑§ Á‹∞ •ı⁄ ’…∏Ê ÁŒÿÊ– ’„Èà ‚Ê⁄ ¬ÊŸ flÊ‹ ⁄ÊÖÿ ‚ ¬‹ÊÿŸ ∑§⁄ ª∞ „Ò¢, ¡Ù ’ø „Ò¢ ©ã„¢ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ ∑§Ê ©à¬Ë«∏UŸ ¤Ê‹ŸÊ ¬«∏U ⁄„Ê „Ò– ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§ ‚ÊÕ ÁŒÄ∑§Ã ÿ„ „Ò Á∑§ fl ∑§Ù߸ •ı⁄ ŒÍ‚⁄Ê ∑§Ê◊ Ÿ„Ë¥§∑§⁄ ‚∑§Ã „Ò¢– ÿ„Ë ∑§Ê⁄áÊ „Ò Á∑§ fl ‚⁄∑§Ê⁄ ‚ flÒ∑§ÁÀ¬∑§ ⁄Ù¡ªÊ⁄ fl ◊È•Êfl¡ ∑§Ë ◊Ê¢ª ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢– ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ¡’ ‚⁄∑§Ê⁄ Á∑§‚Ë ∑§Ë ¡◊ËŸ •Áœª˝„áÊ ∑§⁄ÃË „Ò ÃÙ ◊È•Êfl¡Ê ŒÃË „Ò, ’Ê…∏ fl ‚Íπ ∑§ ∑§Ê⁄áÊ ¡’ ŸÈ∑§‚ÊŸ „ÙÃÊ „Ò ÃÙ ÷Ë ◊È•Êfl¡Ê ÁŒÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ÿ„Ê¢ Ã∑§ Á∑§ ‚⁄∑§Ê⁄Ë Ÿı∑§Á⁄ÿÙ¢ ◊¢ flË•Ê⁄∞‚ ‹Ã ‚◊ÿ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§◊¸øÊ⁄Ë ∑§Ù ÷Ê⁄Ë ⁄∑§◊ ŒÃË „Ò– ÃÙ Á»§⁄ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§Ù ◊È•Êfl¡Ê ÄÿÙ¢ Ÿ„Ë¥§ Á◊‹ŸÊ øÊÁ„∞– ∞∑§ ¬ÊŸ ‡ÊÊ•ÙŸ⁄ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ⁄߸‚ √ÿÁÄà ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ Ÿ„Ë¥§ πÙ‹ÃÊ „Ò– ß‚ ª⁄Ë’ „Ë ø‹ÊÃ „Ò¢– fl ∞∑§-∞∑§ ¬Ò‚Ê ¡Ù«∏U ∑§⁄ ◊ÈÁ‡∑§‹ ‚ ¿Ù≈Ë ‚Ë ŒÈ∑§ÊŸ πÙ‹Ã „Ò¢ •ı⁄ ÁŒŸ ⁄Êà ∑§Ë ∑§«∏UË ◊‡ÊÄ∑§Ã ∑§ ’ÊŒ fl •¬Ÿ ¬Á⁄flÊ⁄ ∑§ Á‹∞ ŒÙ ¡ÍŸ ∑§Ë ⁄Ù≈Ë ∑§◊ÊÃ „Ò¢– Á¡‚ √ÿfl‚Êÿ ∑§Ù ∞∑§ ¤Ê≈∑§ ◊¢ ’¢Œ ∑§⁄Ÿ ∑§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê ∑§Ë ¡Ê ⁄„Ë „Ò, ©‚ π«∏UÊ ∑§⁄Ÿ ◊¢ ߟ ª⁄Ë’ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ ◊¢ •¬ŸÊ πÍŸ-¬‚ËŸÊ ∞∑§ Á∑§ÿÊ „Ò– ¬ÊŸ ∑§Ë ⁄„«∏UË ∑§ Á‹∞ ∑§Ù߸ ‚⁄∑§Ê⁄Ë ◊ŒŒ Ÿ„Ë¥§Á◊‹ÃË „Ò– Á¡‚ √ÿfl‚Êÿ

m|ksx Loj

âÚ·¤æÚ âð ×梻æ Ùõ·¤Úè ß ×é¥æßÁæ

æȤ ÕǸUð ¥æ¢ÎôÜÙ ·¤è ÌñØæÚè ∑§ Á‹∞ ‚⁄∑§Ê⁄ Ÿ ∑ȧ¿ ÁŒÿÊ „Ë Ÿ„Ë¥§ ÃÙ fl„ ß‚ πà◊ ÄÿÙ¢ ∑§⁄ŸÊ øÊ„ÃË „Ò? ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥§ ©Ÿ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ’«∏U-’«∏U ¡ª◊ªÊÃ ‡Ê„⁄Ù¢ ◊¢ ÿ„ ¿Ù≈Ë-¿Ù≈Ë ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ¢ Á‚ª⁄≈, â’Ê∑ͧ, ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê, Áøå‚, øÊ∑§‹≈ fl •ãÿ ©l٪٢ ‚◊à ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ ⁄Ê¡Sfl ∑§Ê •„◊ Sâ÷ „Ò¢– ¿Ù≈Ë ÁŒπŸ flÊ‹Ë …∏⁄ ‚Ê⁄Ë ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ ©¬⁄ÙÄà ©à¬ÊŒ ÷Ê⁄Ë ◊ÊòÊÊ ◊¢ Á’∑§Ã „Ò¢– â’Ê∑ͧ ∑§ •‹ÊflÊ •ãÿ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë Á’∑˝§Ë ◊¢ ¬ÊŸ ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ∑§Ê •„◊ ⁄Ù‹ „Ò– ÿ„ ‚„Ë „Ò Á∑§ ¬ÊŸ ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ¬⁄ ◊ÈÅÿ M§¬ ‚ Á‚ª⁄≈ fl ¬ÊŸ „Ë Á’∑§ÃÊ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ©‚∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ •ãÿ ‚Ê◊ª˝Ë ÷Ë ’øË ¡ÊÃË „Ò– ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ¬⁄ ÿ„Ë •Ê⁄Ù¬ ‹ÊªÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò fl â’Ê∑Í ‚¢¢’¢œË ©à¬ÊŒ ’øÃ „Ò¢, ÃÙ Á»§⁄ ’«∏U-’«∏U ◊Ê‹ ∑§ Á«¬Ê≈¸◊¢≈‹ S≈Ù‚¸ ¬⁄ ÷Ë ÃÙ Á‚ª⁄≈ ∑§Ë Á’∑˝§Ë „ÙÃË „Ò– ‚⁄∑§Ê⁄ ßã„¢ ÄÿÙ¢ Ÿ„Ë¥§ ’¢Œ ∑§⁄ÊÃË „Ò? ◊„Ê‚ê◊‹Ÿ ∑§ Œı⁄ÊŸ flÄÃÊ•Ù¢ Ÿ ß‚ Ã⁄„ ∑§ ∑§ß¸ •ı⁄ Ã∑¸§ ÷Ë ÁŒ∞– ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ ÕÊ Á∑§ fl ß‚ ◊Èg ¬⁄ ‡Êʢà Ÿ„Ë¥§ ’Ò∆Ÿ flÊ‹ „Ò¢– •Ê¢ŒÙ‹Ÿ ∑§Ù •ı⁄ Ã¡ Á∑§ÿÊ ¡Ê∞ªÊ– ¬˝Êåà ‚ÍøŸÊ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ◊⁄Ê∆flÊ«∏UÊ ∑§Ë ¬ÊŸ ‡Êʬ ∞‚ÙÁ‚∞‡ÊŸ ÷Ë ∞∑§ ’Ê⁄ Á»§⁄ ’«∏U •Ê¢ŒÙ‹Ÿ ∑§Ë ÃÒÿÊ⁄Ë ∑§⁄ ⁄„Ë „Ò– ◊„Ê⁄Êc≈˛ ◊¢ ¬ÊŸ flÊ‹ ß‚ Á‹∞ ÷Ë •Ê∑˝§ÙÁ·Ã „Ò¢ Á∑§ ¡ª„-¡ª„ ¬⁄ ©ã„¢ âª

Á∑§ÿÊ ¡Ê ⁄„Ê „Ò– Á¬¿‹ ÁŒŸÙ¢ ¬ÈáÊ ◊¢ ∑§ß¸ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§ Áπ‹Ê»§ ∞»§«Ë∞ Ÿ ∑§Ê⁄¸flÊ߸ ∑§Ë, Á¡‚◊¢ ∑§ß¸ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ¡‹ Ã∑§ ÷¡ ÁŒÿÊ ªÿÊ– •’ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ fl ∑§Ù߸ ¡’⁄ŒSÃË ’ŒÊ¸‡Ã Ÿ„Ë¥§ ∑§⁄¢ª, ÄÿÙ¢Á∑§ ÿ„ Á‚»¸§ ‚Ê…∏ z ‹Êπ ¬ÊŸ ∑§ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄Ù¢ ÷⁄ ∑§Ê ◊‚‹Ê Ÿ„Ë¥§ „Ò– ß‚ √ÿflÊ‚Êÿ ‚ fl¢«⁄Ù¢ fl ∑§Ê⁄πÊŸÙ¢ ◊¢ ∑§Ê◊ ∑§⁄Ÿ flÊ‹ •ãÿ ‹ÊπÙ¢ ‹ÙªÙ¢ ∑§ ¬Á⁄flÊ⁄ ∑§Ê ÷⁄áÊ-¬Ù·áÊ „ÙÃÊ „Ò– ¬ÈáÊ ◊¢ „Ë ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ø‹ÊŸ flÊ‹ ∞∑§ •ãÿ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄ Ÿ ∑§„Ê Á∑§ ÿ„ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ê¢ª˝‚-∞Ÿ‚Ë¬Ë ∑§Ë ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§ ‚◊ÿ ‹ªÊÿÊ ªÿÊ ÕÊ– ¡’ ‚⁄∑§Ê⁄ ’Œ‹Ë ÃÙ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ÷⁄Ù‚Ê „È•Ê Á∑§ „Ê‹Êà ’Œ‹¢ª, ‹Á∑§Ÿ ŸÃË¡Ê ∆Ë∑§ ©À≈Ê ÁŸ∑§‹Ê– Ÿß¸ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§Ë ŸËÁÃÿÙ¢ Ÿ ÃÙ ¬ÊŸ flÊ‹Ù¢ ∑§Ë ⁄Ù¡Ë-⁄Ù≈Ë ∑§ Á‹∞ ⁄„Ë-‚„Ë ª¢È¡Êß‡Ê ÷Ë πà◊ ∑§⁄ ŒË „Ò– ¬ÊŸ ‡Êʬ •ÙŸ‚¸ mÊ⁄Ê •ÊÿÙÁ¡Ã ß‚ ◊„Ê‚ê◊‹Ÿ ◊¢ ‡Ê⁄Œ ◊Ù⁄, ‚ÈŸË‹ π«∏U∑§, ∑§◊‹‡Ê Á‚¢„, ŒË¬∑§ Á‚¢„, ŸÊª‡Ê Á‚¢„, •⁄Áfl¢Œ Á◊üÊÊ, ⁄Ê¡Ê÷Ê™§ ¬⁄Œ‚Ë, ⁄Ê¡‡Ê ªı«∏UÊ fl •¡Ëà ‚Íÿ¸fl¢‡ÊË ‚◊à •ãÿ ∑§ß¸ ‹ÙªÙ¢ Ÿ •¬Ÿ ÁfløÊ⁄ ⁄π– ß‚ •ÊÿÙ¡Ÿ ∑§Ù ∑§Ê◊ÿÊ’ ’ŸÊŸ ◊¢ ߟ ‚÷Ë ‹ÙªÙ¢ ∑§Ë •„◊ ÷ÍÁ◊∑§Ê ⁄„Ë–

47

uDdky

Üô·¤çÂýØ ©ˆÂæÎô¢ ·ð¤ çÜ° ×é ◊Ê

×æÜæ ÁÎæü ·¤æ ×ôÌè Öè ÕÙ Úãæ çàæ·¤æÚ

‹Ê ¡ŒÊ¸ ߢ«S≈˛Ë¡ flÊ⁄ÊáÊ‚Ë ∑§Ê ’˝Ê¢« ◊ÙÃË ’„Œ ‹Ù∑§Á¬˝ÿ ©à¬ÊŒ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ߟ ÁŒŸÙ¢ ß‚∑§Ë «Èå‹Ë∑§‚Ë ’…∏ ªß¸ „Ò– ŸÄ∑§Ê‹ ß‚ •ÊœË ∑§Ë◊à ¬⁄ ’ø ⁄„ „Ò¢– ¿ûÊË‚ª…∏, Á’„Ê⁄, ¬Á‡ø◊ ’¢ªÊ‹ •ı⁄ ÿÍ¬Ë ∑§ ∑§ÊŸ¬È⁄ •ÊÁŒ ◊¢ Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ œ«∏UÀ‹ ‚ Á’∑§ ⁄„Ê „Ò– ß‚Ë Ã⁄U„U ÃÈ‹‚Ë 00, ’Ê’Ê 120 ¡Ò‚ ’„UÈøÁø¸Ã ’˝Ê¢«UÊ ∑§Ë ÷Ë «Èå‹Ë∑§‚Ë œ«∏UÀ‹ ‚ „UÊ ⁄U„UÊ „Ò– ŸÄ∑§Ê‹Ù¢ ∑§Ù ‹∑§⁄ ∑¢§¬ŸË ’„Œ Áø¢ÁÃà „Ò– ß‚ ªÙ⁄πœ¢œÊ ∑§⁄Ÿ flÊ‹Ù¢ ∑§Ê ⁄Ò∑§≈ ¬∑§«∏UŸ ∑§ Á‹∞ ∑§Ê»§Ë ∑§ÙÁ‡Ê‡Ê ∑§Ë ¡Ê ⁄„Ë „Ò, ‹Á∑§Ÿ •÷Ë Ã∑§ ∑§Ê◊ÿÊ’Ë Ÿ„Ë¥§ Á◊‹Ë „Ò– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ÿÁŒ ¡ÀŒ „Ë ŸÄ∑§Ê‹Ù¢ ∑§Ë œ⁄¬∑§«∏U Ÿ„Ë¥§ „È߸ ÃÙ ß‚∑§Ê •‚⁄ •‚‹Ë ©à¬ÊŒ ¬⁄ ¬«∏UŸ ‹ªªÊ– äÿÊŸ ⁄„ Á∑§ ⁄ÊÖÿ ‚⁄∑§Ê⁄Ù¢ Ÿ ¡’ ‚ â’Ê∑ͧ fl ß‚‚ ‚¢’¢ÁœÃ ©à¬ÊŒÙ¢ ¬⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ∑§Ë ∑§Êÿ¸flÊ߸ ‡ÊÈM§ ∑§Ë „Ò, Ã’ ‚ ’Ê¡Ê⁄Ù¢ ◊¢ Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ∑§Ë ’Ê…∏ •Ê ªß¸ „Ò– Œ‡Ê ∑§ ÁflÁ÷㟠Á„S‚Ù¢ ‚ ¿Ê¬Ê◊Ê⁄Ë •ı⁄ Ÿ∑§‹Ë ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë ’⁄Ê◊ŒªË ∑§Ë π’⁄¢ •ÊÃË ⁄„ÃË „Ò¢– •„◊ ’Êà ÿ„ „Ò Á∑§ ŸÄ∑§Ê‹ ÖÿÊŒÊÃ⁄ ’«∏UË fl ¬˝ÁÃÁc∆à ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§Ê „Ë ◊Ê‹ ’ŸÊÃ „Ò¢– •’ Ã∑§ ¡Ù ÷Ë ’⁄Ê◊ŒªË „È߸ „Ò, ©‚◊¢ ◊‡Ê„Í⁄ ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§ ⁄Ò¬⁄ Ÿ¡⁄ •Ê∞ „Ò¢– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ Á∑§ ŸÄ∑§Ê‹Ù¢ ∑§Ù ¬˝ÁÃÁc∆à ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ Ÿ ŸÊ◊ ¬⁄ ◊Ê‹ ’øŸ ◊¢ •Ê‚ÊŸË „ÙÃË „Ò– flø◊ÊŸ ◊¢ Ÿ∑§‹Ë ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê fl ¡ŒÊ¸ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ÃS∑§⁄Ë ‚ ‹Ê߸ ªß¸ Á‚ª⁄≈ ∑§Ë ÷Ë Á’∑˝§Ë ¡Ù⁄Ù¢ ‚ „Ù ⁄„Ë „Ò– Á¬¿‹ ŒÙ ◊Ê„ ∑§ Œı⁄ÊŸ ⁄Ê¡œÊŸË ÁŒÀ‹Ë ◊¢ Á¡ÃŸË ’«∏UË ◊ÊòÊÊ ◊¢ ÃS∑§⁄Ë ∑§ ¡Á⁄∞ ‹Ê߸ ªß¸ Á‚ª⁄≈ ¬∑§«∏UË ªß¸ „Ò, ©‚‚ ß‚ ’Êà ∑§Ê •¢ŒÊ¡Ê ‹ªÊÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò Á∑§ ÿ„ ªÙ⁄πœ¢œÊ Á∑§ÃŸ ’«∏U ¬Ò◊ÊŸ ¬⁄ ø‹ ⁄„Ê „Ò– ¬ÍflÙ¸ûÊ⁄ ∑§ ⁄ÊÖÿÙ¢ ◊¢ ÷Ë ÁflŒ‡ÊÙ¢ ‚ ªÒ⁄∑§ÊŸÍŸË Ã⁄Ë∑§ ‚ ‹Ê߸ ªß¸ Á‚ª⁄≈ ¬∑§«∏Ë ªß¸¸ „Ò– Á‚ª⁄≈ √ÿʬÊ⁄ ‚ ¡È«∏U ∑È ¿ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§§ •ÊÿÊà ‡ÊÈÀ∑§ ◊¥ ’…∏ÙÃ⁄UË ∑§ ø‹Ã ∞‚Ê „Ù ⁄U„Ê „Ò– Á¬¿‹ ’¡≈ ◊¢ Á‚ª⁄≈ •ı⁄ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ¬⁄ ≈ÒÄ‚ ∑§Ë ∑§Ê»§Ë flÎÁh ∑§Ë ªß¸ ÕË, Á¡‚‚ ÿ„ ∑§Ê»§Ë ◊„¢ªË „Ù ªß¸ „Ò– flø◊ÊŸ ◊¥ Á‚ª⁄U≈U ∑‘§ •ÊÿÊà ¬⁄U ∑§⁄UË’ ~Æ » Ë‚Œ ∑§Ê •ÊÿÊà ‡ÊÈÀ∑§ ŒŸÊ ¬«∏ÃÊ „Ò– ß‚ fl·¸ ’¡≈U ◊¥ ‚⁄U∑§Ê⁄U Ÿ Á‚ª⁄U≈U ¬⁄U •ÊÿÊà ‡ÊÈÀ∑§ ◊¥ v| ‚ w~ » Ë‚Œ ∑§Ë ’…∏ÙÃ⁄UË ∑§Ë „Ò– § ÷Ê⁄Uà ◊¥ Á‚ª⁄U≈U ∑§Ê •ÊÿÊà •Ù¬Ÿ ¡Ÿ⁄U‹ ‹Êß‚¥‚ ‚ „ÙÃÊ „Ò– ß‚◊¥ ∑§Ê⁄UÙ’Ê⁄UË ∑§Ù Á‚»¸ •ÊÿÊà ‡ÊÈÀ∑§ ∑§Ê ÷ȪÃÊŸ ∑§⁄UŸÊ „ÙÃÊ „Ò– ‹Á∑§Ÿ ß‚∑‘§ •‹ÊflÊ ß‚∑§Ë ‡ÊÃ¥¸ ßÃŸË ∑§Á∆Ÿ „Ò¥ Á¡‚ ¬Í⁄UÊ ∑§⁄UŸÊ ∑§Ê»§Ë ∑§Á∆Ÿ „ÙÃÊ „Ò– ß‚ ◊Ê◊‹ ◊¢ ÁŸÿ◊ fl ∑§ÊŸÍŸ ∑§Ê ©‹¢ÉÊŸ „Ù ⁄„Ê „Ò– ÁŸÿ◊ ÿ„ „Ò Á∑§ ÁflŒ‡Ê ‚ •ÊÿÊÁÃà Á‚ª⁄U≈U ¬⁄U ÷Ë ‚ÁøòÊ øÃÊflŸË „ÙŸÊ ¡M§⁄Ë „Ò– ß‚∑‘§ •‹ÊflÊ ß‚∑§Ë ∑§Ë◊à L§¬ÿ ◊¥ ÷Ë

48

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

uDdky

âèÕÌ ÕÙð Ù·¤æÜ ÂýàææâÙ Ù·¤æÜô¢ ÂÚ Ù·ð¤Ü ·¤âÙð ×ð¢ Ùæ·¤æ× ∑§ß¸ ⁄ÊÖÿÙ¢ ◊¢ Ÿ∑§‹Ë ∑§Ê⁄πÊŸ ø‹ ⁄„ „Ò¢– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ Á¡Ÿ ¡ª„Ù¢ ¬⁄ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ¬⁄ ⁄Ù∑§ ‹ªÊ߸ ¡Ê ⁄„Ë „Ò, fl„Ë¢ ÿ„ ªÙ⁄πœ¢œÊ »§‹-»Í§‹ ⁄„Ê „Ò– ß‚∑§Ê πÊÁ◊ÿÊ¡Ê ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ fl •Ê◊ ª˝„Ê∑§Ù¢ ∑§Ù ÷ÈªÃŸÊ ¬«∏U ⁄„Ê „Ò– ‚⁄∑§Ê⁄Ë π¡ÊŸ ∑§Ù ŸÈ∑§‚ÊŸ •‹ª ‚ „Ù ⁄„Ê „Ò– ß‚ ªÙ⁄πœ¢œ ‚ ߸◊ÊŒÊ⁄Ë ∑§ ‚ÊÕ ∑§Ê◊ ∑§⁄Ÿ flÊ‹Ë ¬˝ÁÃÁc∆à ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ ∑§Ù ÷Ë ∑§Ê»§Ë ‚◊SÿÊ•Ù¢ ∑§Ê ‚Ê◊ŸÊ ∑§⁄ŸÊ Œ¡¸ „ÙŸË øÊÁ„∞– ÿ„ ‚’ ∑§⁄UŸ ∑‘§ ’ÊŒ ß‚ ¬⁄U •ÊÿÊà •ı⁄U ¬˝ÁÃ∑§Ê⁄UË ‡ÊÈÀ∑§ ŒŸÊ „ÙÃÊ „Ò– ß‚‚ ß‚∑§Ë ∑§Ë◊Ã¥ ∑§Ê» Ë •Áœ∑§ „Ù ¡ÊÃË „Ò¥ •ı⁄U ‹Ùª ÉÊ⁄U‹Í Á‚ª⁄U≈U ∑§Ù ¬‚¥Œ ∑§⁄UŸ ‹ªÃ „Ò¥– ‚ÍòÊÙ¢ ∑§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ÖÿÊŒÊÃ⁄U Á‚ª⁄U≈U ∑§Ë ÃS∑§⁄UË ¬ÊÁ∑§SÃÊŸ, øËŸ, êÿÊ¥◊Ê⁄U, Ÿ¬Ê‹, ’ÊÇ‹ÊŒ‡Ê •ı⁄U ߥ«ÙŸÁ‡ÊÿÊ ‚ „ÙÃË „Ò– ߟ Œ‡ÊÙ¥ ‚ ÃS∑§⁄UË ∑‘§ ¡Á⁄U∞ ¬„È¢øŸ flÊ‹Ë Á‚ª⁄≈ ÿÈflÊ•Ù¢ ◊¢ ∑§Ê»§Ë ‹Ù∑§Á¬˝ÿ „Ù ⁄„Ë „Ò– ∞ÿ⁄U¬Ù≈U¸ ¬⁄U ∑§Ê’È‹ •ı⁄U ŒÈ’߸ ‚ Á‚ª⁄U≈U ∑§Ë ÃS∑§⁄UË „ÙÃË „Ò– ߟ◊¥ «’Ë «Ê» •ÊÁŒ ’˝Ê¥« ∑§Ë ◊Ê¥ª ‚’‚ •Áœ∑§ „ÙÃË „Ò– íÿÊŒÊÃ⁄U ÃS∑§⁄UË ‚◊ÈŒ˝ •ı⁄U ‚«∏∑§ ◊ʪ¸ ∑‘§ ¡Á⁄U∞ „ÙÃË „Ò– ‚◊ÈŒ˝ ∑‘§ ⁄UÊSÃ •ÊŸ flÊ‹ ∑§Êª¡, ‹∑§«∏Ë, ∑§Êª¡ •ı⁄U å‹ÊÁS≈U∑§ •Êß≈U◊ ∑§Ë ¡Ê¢ø •ë¿ ‚ Ÿ„Ë¥ „ÙÃË „Ò, ß‚Á‹∞ ÃS∑§⁄U •Ê‚ÊŸË ‚ ÿ ◊Ê‹ ◊¥ªflÊŸ ◊¢ ∑§Ê◊ÿÊ’ „Ù ¡ÊÃ „Ò¢– ‚ÊÕ „Ë Ÿ¬Ê‹ •ı⁄U ’ÊÇ‹ÊŒ‡Ê ∑§Ë ‚Ë◊Ê ‚ ÷Ë ÿ„ ∑§Ê◊ „Ù ⁄„Ê „Ò– ÁflûÊ ◊¥òÊÊ‹ÿ ∑‘§ ߟ •Ê∑§«∏Ù¥ ∑‘§ ’ÊŒ •’ ‚Ë◊Ê ¬⁄U ‚ÉÊŸ ¡Êø ∑‘§ •ÊŒ‡Ê ÁŒ∞ ª∞ „Ò¥– ‚ÊÕ „Ë ‚◊ÈŒ˝Ë Ã≈UÙ¥ ¬⁄U ÷Ë ÁŸª⁄UÊŸË ’…∏Ê ŒË ªß¸ „Ò– ’„⁄„Ê‹ Á‚ª⁄≈ ∑§Ë ÃS∑§⁄Ë ∑§ ÁŸ¬≈Ÿ ∑§ Á‹∞ ‚⁄∑§Ê⁄ „⁄∑§Ã ◊¢ •Ê ªß¸ „Ò– ‚Ë◊Ê ‚È⁄ˇÊÊ ’‹ •ı⁄ ∑§S≈◊ Áfl÷ʪ ∑§Ë øı∑§‚Ë ∑§ ø‹Ã ÃS∑§⁄Ù¢ ∑§Ë œ⁄¬∑§«∏U ÷Ë „Ù ⁄„Ë „Ò, ‹Á∑§Ÿ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ fl ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê •ÊÁŒ ∑§Ë ¡Ù «Èå‹Ë∑§‚Ë „Ù ⁄„Ë „Ò, ©‚ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ Ÿ„Ë¥§ ⁄Ù∑§ ¬Ê ⁄„Ê „Ò– ∑§⁄Ë’ ŒÙ fl·¸ ¬„‹ ∑ȧ¿ ∑¢§¬ÁŸÿÙ¢ Ÿ •¬ŸÊ ∞∑§ ÁŸª⁄ÊŸË Ã¢òÊ ’ŸÊÿÊ ÕÊ, Á¡‚∑§ ø‹Ã ¬ÈÁ‹‚ Ÿ ¿Ê¬Ê◊Ê⁄Ë ∑§⁄ ∑§Ê»§Ë Ãʌʌ ◊¢ ŸÄ∑§Ê‹Ù¢ ∑§Ù ¬∑§«∏UÊ ÕÊ, ‹Á∑ Ÿ flø◊ÊŸ ◊¢ ÁSÕÁà ÷ÿÊfl„ „Ù ªß¸ „Ò– ÿͬË, ◊äÿ ¬˝Œ‡Ê fl ¿ûÊË‚ª…∏ ‚◊Ã

¬«∏U ⁄„Ê „Ò– Á¡Ÿ ⁄ÊÖÿ ◊¢ ¬˝ÁÃ’¢œ Ÿ„Ë¥§ „Ò, fl„Ê¢ ÿ„ ∑¢§¬ÁŸÿÊ¢ •¬ŸÊ ◊Ê‹ ’ø ⁄„Ë „Ò¢, ‹Á∑§Ÿ ¡’ ©Ÿ∑§ ’˝Ê¢« ∑§ ŸÊ◊ ¬⁄ Ÿ∑§‹Ë ◊Ê‹ ¬∑§«∏UÊ ¡ÊÃÊ „Ò ÃÙ ß‚‚ √ÿʬÊ⁄ ¬⁄ Ÿ∑§Ê⁄Êà◊∑§ •‚⁄ ¬«∏UÃÊ „Ò– ÿ„Ë ∑§Ê⁄áÊ „Ò Á∑§ ©lÙª ‚ ¡È«∏U ∑ȧ¿ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ S◊Ù∑§‹‚ â’Ê∑ͧ ©lÙª ∑§Ù ’¢Œ ∑§⁄Ÿ ‚ ∑§Ù߸ »§Ê∞ŒÊ Ÿ„Ë¥§ „ÙŸ flÊ‹Ê „Ò, ÄÿÙ¢Á∑§ ŸÄ∑§Ê‹ •¬ŸÊ ∑§Ê◊ ∑§⁄Ã ⁄„¢ª– ŸÄ∑§Ê‹ ¬∑§«∏U ¡ÊÃ „Ò¢ •ı⁄ ¡‹ ‚ ¡◊ÊŸÃ ¬⁄ ¿Í≈Ÿ ∑§ ’ÊŒ Á»§⁄ ‚ fl„Ë ∑§Ê◊ ‡ÊÈM§ ∑§⁄ ŒÃ „Ò– ß‚∑§Ê ß‹Ê¡ ÿ„Ë „Ò Á∑§ ‚⁄∑§Ê⁄ ¬˝ÁÃ’¢œ ‹ªÊŸ ∑§Ë ŸËÁà ¿Ù«∏U ∑§⁄ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ë ªÈáÊflûÊÊ ¬⁄ äÿÊŸ Œ– VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

49

n’kgjk dh gkfnZd ‘kqHkdkeuk,a !

56

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

66

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

67

70

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

78

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

fMLVª d`fh"kC;wtxr Vj eap

â¢ÌêÚ ÂæÙ ×âæÜæ ß ×檤ÍÈý ðàæÙÚ Õ¢Î ãôÙð âð âñ·¤Ç¸Uô¢ ·¤æ ÖçßcØ ¥ÏÚ ×𢠷¤×ü¿æçÚØô¢ ·¤æ ßðÌÙ ß ÃØæÂæçÚØô¢ ·¤æ °Çßæ¢â È¢¤âæ

÷Ëc◊Ê ¬ÊŸ ¬˝Ù«Ä≈‚ ∑§Ê ©à¬ÊŒ ‚¢ÃÍ⁄ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê •ı⁄ ◊Ê™§Õ »˝ ‡ÊŸ⁄ ’¢Œ „ÙŸ ∑§ ◊ÈgÊ ©lÙª ∑§ ÷ËÃ⁄Ë ‚Á∑¸§‹ ◊¢ øøʸ ∑§Ê Áfl·ÿ ’ŸÊ „È•Ê „Ò– ߟ ŒÙŸÙ¢ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ’¢Œ „ÙŸ ∑§ ∑§Ê⁄áÊ √ÿʬÊÁ⁄ÿÙ¢, «Ë‹⁄Ù¢ •ı⁄ ∑¢§¬ŸË ∑§ ∑§◊¸øÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§ ‚◊ˇÊ ÷Ê⁄Ë ◊È‚Ë’Ã π«∏UË „Ù ªß¸ „Ò– √ÿʬÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§Ê ¬Ò‚Ê »¢§‚ ªÿÊ „Ò, ¡’Á∑§ ∑§◊¸øÊÁ⁄ÿÙ¢ fl ‚À‚ ≈Ë◊ ∑§Ù flß ∑§Ê ÷ȪÃÊŸ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ ªÿÊ „Ò– ∑¢§¬ŸË ∑§ ¬Ífl¸ •Ê⁄∞‚∞◊ ÁŒŸ‡Ê ∑ȧ◊Ê⁄ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ∑¢§¬ŸË ∑§ ◊ÊÁ‹∑§ ¡.∞◊ ¡Ù‡ÊË Ÿ √ÿʬÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§Ù ’ÃÊ∞ Á’ŸÊ •øÊŸ∑§ ‚¢¢ÃÍ⁄ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê •ı⁄ ◊Ê™§Õ »˝ ‡ÊŸ⁄ ∑§Ê ©à¬ÊŒŸ ’¢Œ ∑§⁄ ÁŒÿÊ– ß‚‚ Á¡Ÿ √ÿʬÊÁ⁄ÿÙ¢ Ÿ ∞«flÊ¢‚ ⁄∑§◊ ŒË ÕË fl„ »¢§‚ ªß¸ „Ò– ‚ÊÕ „Ë ∑§◊¸øÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§Ê flß ÷Ë ⁄Ù∑§ ÁŒÿÊ ªÿÊ U„Ò– ¡Ù‡ÊË ∑§Ë ∑¢§¬ŸË √ŒÊ⁄Ê ∑§Ë ªß¸ ß‚ „⁄∑§Ã ‚ ‹ÙªÙ¢ ◊¢ ªÈS‚Ê •ı⁄ ÁŸ⁄ʇÊÊ „Ò– äÿÊŸ ⁄„ Á∑§ ¡ ∞◊ ¡Ù‡ÊË •ı⁄ ©Ÿ∑§Ë ¬%Ë ‚ÈŸËÃÊ ¡Ù‡ÊË ÷Ëc◊Ê ¬ÊŸ ¬˝Ù«Ä≈‚ ∑§ ÁŸŒ‡Ê∑§ „Ò¢– ¡Ù‡ÊË ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ˇÊòÊ ∑§ ’«∏U •ı⁄ ∑§Ê◊ÿÊ’ ©lÙª¬Áà ◊ÊŸ ¡ÊÃ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ÿ„ ¬„‹Ê ◊ı∑§Ê „Ò ¡’ ©Ÿ∑§Ê ŸÊ◊ ©lÙª ¡ªÃ ◊¢ ß‚ M§¬ ◊¢ ©¿‹Ê „Ò– ©ã„Ù¢Ÿ •÷Ë Ã∑§ ÿ„ ‚Ê»§ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ÿÊ „Ò Á∑§ ∑¢§¬ŸË Ÿ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê •ı⁄ ◊Ê™§Õ »˝ ‡ÊŸ⁄ ÄÿÙ¢ ’¢Œ Á∑§ÿÊ? ¡’Á∑§ ÿ„ ŒÙŸÙ¢ ©à¬ÊŒ ’Ê¡Ê⁄ ◊¢ •¬ŸË •ë¿Ë ¬„øÊŸ ’ŸÊ øÈ∑§ Õ– ÿ„ ŒÙŸÙ¢ ©à¬ÊŒ SflÊŒ •ı⁄ ç‹fl⁄ ∑§ Á‹„Ê¡ ‚ ÷Ë ∑§Ê»§Ë •ë¿ ◊ÊŸ ¡ÊÃ Õ– ‚¢ÃÍ⁄ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê •ı⁄ ◊Ê™§Õ »˝ ‡ÊŸ⁄ ’¢Œ „ÙŸ ‚ ÁŒÀ‹Ë, ©ûÊ⁄ ¬˝Œ‡Ê, Á’„Ê⁄, ◊äÿ ¬˝Œ‡Ê, fl Á„◊Ê¢ø‹ ¬˝Œ‡Ê ∑§ ∑§⁄Ë’ w~ √ÿʬÊ⁄Ë ¬⁄‡ÊÊŸ „Ò¢– ‚ÊÕ „Ë {x ∑§◊¸øÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§Ê flß Ÿ„Ë¢ Á◊‹Ê „Ò– ߟ ‚÷Ë ‹ÙªÙ¢ Ÿ fl·¸ wÆvy fl Ævz ◊¢ ∑¢§¬ŸË ÖflÊߟ Á∑§ÿÊ Á∑§ÿÊ ÕÊ– ÿ„ ÃÙ fl ‹Ùª

80

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

„Ò¢ ¡Ù ¬˝àÿˇÊ M§¬ ‚ ¬˝÷ÊÁflà ÁŒπÊ߸ ¬«∏U ⁄„ „Ò¢– ’„Èà ‚Ê⁄ ‹Ùª ∞‚ „Ò¢ Á¡ã„¢ ߟ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§ ¡Á⁄∞ ¬⁄ÙˇÊ M§¬ ‚ ∑§Ê◊ Á◊‹Ê „È•Ê ÕÊ, ©Ÿ ‚÷Ë ∑§ „ÊÕÙ¢ ‚ ∑§Ê◊ Á¿Ÿ ªÿÊ „Ò– ÁŒŸ‡Ê ∑ȧ◊Ê⁄ Ÿ ’ÃÊÿÊ Á∑§ ©ã„Ù¢Ÿ •ªSà wÆvy ◊¢ ◊⁄∆ ◊¢ ∞∞‚∞◊ ∑§ ’Ãı⁄ ∑¢§¬ŸË ÖflÊߟ Á∑§ÿÊ ÕÊ– ∞∑§ ÁŒŸ ©ã„¢ •øÊŸ∑§ ¬ÃÊ ø‹Ê Á∑§ ∑¢§¬ŸË Ÿ ©à¬ÊŒ ’ŸÊŸÊ ’¢Œ ∑§⁄ ÁŒÿÊ „Ò– ∑§Ê»§Ë Ã¡Ã⁄ʸ⁄ ‚◊¤Ê ¡ÊŸ flÊ‹ ÁŒŸ‡Ê ∑§Ù ß‚ π’⁄ ‚ ª„⁄Ê ¤Ê≈∑§Ê ‹ªÊ– ©ã„¢ ß‚ ’Êà ∑§Ê ª„⁄Ê •»§‚Ù‚ „Ò Á∑§ ‚◊ÍøË ◊Ê∑§¸Á≈¢ª ≈Ë◊ ‚ëøË ‹ªŸ fl ∑§«∏UË ◊„ŸÃ ‚ ∑§Ê◊ ∑§⁄ ⁄„Ë ÕË •ı⁄ ∑¢§¬ŸË ∑§Ù ŸÃË¡ ÷Ë Á◊‹Ÿ ‹ª Õ, ß‚∑§ ’Êfl¡ÍŒ ’„Œ πÊ◊Ù‡ÊË ‚ •øÊŸ∑§ ∞∑§ ÁŒŸ ©à¬ÊŒ ∑§Ù ’¢Œ ∑§⁄Ÿ ∑§Ë ‚ÍøŸÊ Œ ŒË ªß¸– ߟ◊¢ ÁŒŸ‡Ê ‚Á„à w ∞∞‚∞◊, w ∞∞‚߸, w ∞‚•Ù, x ∞‚∞‚ •ı⁄ z{ •Ê߸∞‚•Ê⁄ ∑§Ê flß M§∑§Ê „È•Ê „Ò– •’ fl ∑¢§¬ŸË ‚ •¬Ÿ ’∑§Ê∞ flß ∑§Ë ◊Ê¢ª ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢– ߢ‚Ê»§ ∑§ Á‹∞ ÷≈∑§ ⁄„ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ∑§Ù߸ ∆Ù‚ •Ê‡flÊ‚Ÿ ÷Ë Ÿ„Ë¥§ÁŒÿÊ ªÿÊ „Ò– ∑¢§¬ŸË Ÿ ∑§◊¸øÊÁ⁄ÿÙ¢ ∑§Ù Ÿı∑§⁄Ë ‚ ÁŸ∑§Ê‹ ¡ÊŸ ∑§Ë •ı¬øÊÁ⁄∑ ÉÊÙ·áÊÊ ÷‹ „Ë Ÿ ∑§Ë „Ù, ‹Á∑§Ÿ ¡’ ©à¬ÊŒ „Ë ’¢Œ „Ù ªÿÊ ÃÙ Ÿı∑§⁄Ë ’øË ⁄„Ÿ ∑§Ê ‚flÊ‹ „Ë ¬ÒŒÊ Ÿ„Ë¥§ „ÙÃÊ „Ò– ∑ȧ¿ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ‚¢÷fl× ∞‚Ê ∑§ŸÍŸË ¬ø«∏U ‚ ’øŸ ∑§ Á‹∞ Á∑§ÿÊ ªÿÊ „ÙªÊ, ÄÿÙ¢Á∑§ ÁŸÿ◊ÊŸÈ‚Ê⁄ ∑§◊¸øÊ⁄Ë ∑§Ù Ÿı∑§⁄Ë ‚ ÁŸ∑§Ê‹Ÿ ‚ x ◊Ê„ ¬„‹ ©‚ ŸÙÁ≈‚ ŒŸÊ „ÙÃÊ „Ò– ÷Ëc◊Ê ¬ÊŸ ¬˝Ù«Ä≈‚ ∑§ ©à¬ÊŒÙ¢ ∑§Ù ’¢Œ „ÙŸ ‚ ©lÙª ◊¢ Ã⁄„-Ã⁄„ ∑§Ë øøʸ „Ù ⁄„Ë „Ò–

cktkj gypy

ܹ٪¤ ×æ·ð¤üÅ çÚÂôÅü ·¤×Üæ Ââ¢Î Ù¢ÕÚ v ÂÚ

‹πŸ™§ fl •Ê‚¬Ê‚ ∑§ ˇÊòÊÙ¢ ◊¢ ∑§◊‹Ê ¬‚¢Œ x fl z M§¬∞ flÊ‹Ë üÊáÊË ◊¢ Ÿ¢’⁄ ∞∑§ ∑§Ë ÁSÕÁà ◊¢ „Ò– ◊Ê∑§¸≈ ∑§ ¬˝ˇÊ∑§Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ∑§◊‹Ê ¬‚¢Œ ∑§Ê SflÊŒ fl ç‹fl⁄ ÃÙ •ë¿Ê „Ò „Ë ‚ÊÕ „Ë ß‚∑§Ë ◊Ê∑§¸Á≈¢ª ⁄áÊŸËÁà ÷Ë ∑§Ê»§Ë •ë¿Ë „Ò– ß‚Ë ∑§ ø‹Ã ÿ„ ‹πŸ™§ ∑§Ë ◊Ê∑¸ ≈ ◊¢ Ÿ’¢⁄ v ∑§Ë ÁSÕÁà ◊¢ ø‹ ⁄„Ê „Ò– ß‚∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ¬È∑§Ê⁄ ∑§Ë SÕÁà ÷Ë ∆Ë∑§-∆Ê∑§ „Ò–

ÎÕ¢» ·¤æ ¥‘Àæ ÂýÎàæüÙ

Œ’¢ª z M§¬∞ ◊¢ w ¬Ë‚ Á◊‹ ⁄„Ê „Ò– ß‚ ©à¬ÊŒ ∑§Ë Á’∑˝§Ë ÷Ë ∑§Ê»§Ë •ë¿Ë „Ò– ‚ÊÕ „Ë ⁄ıŸ∑§ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ∑§Ë ◊Ê¢ª ∑§Ê»§Ë „Ò– ‹πŸ™§ ◊¢ ‡ÊÈh å‹‚ ÃË‚⁄ Ÿ’¢⁄ ¬⁄ ø‹ ⁄„Ê „Ò– ß‚∑§ •‹ÊflÊ ªÙ◊ÃË flÊ‹Ù¢ ∑§ Á‡Êfl ’„Ê⁄ ∑§Ë ∑§Á≈¢ª ÷Ë •ë¿Ë ŒπŸ ∑§Ù Á◊‹ ⁄„Ë „Ò– ß‚ ◊Ê∑§¸≈ ◊¢ ∑§Êÿ◊ ∑§Ë ÷Ë ¡Ù⁄ŒÊ⁄ ©¬ÁSÕÁà „Ò–

Üôß ·¤è ÁôÚÎæÚ çÕ·ý¤è

Á¬˝Á◊ÿ◊ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê ∑§Ë ’ÊŒ ∑§Ë ¡Ê∞ ÃÙ ⁄¡ŸËª¢œÊ ⁄¡ŸËª¢œÊ Ä‹Ùfl ∑§Ë Á’∑˝§Ë ¡Ù⁄ŒÊ⁄ ø‹ ⁄„Ë „Ò– ‡Ê„⁄ ∑§ •‹ÊflÊ ª˝Ê◊ËáÊ ˇÊòÊÙ¢ ◊¢ ÷Ë ß‚∑§Ë ◊¡’Íà ¬∑§«∏U Ÿ¡⁄ •ÊÃË „Ò– ‹πŸ™§ ◊¢ ¬ÊŸ ¬⁄ʪ ∑§Ê ÷Ë ¬⁄¢¬⁄ʪà ◊Ê∑§¸≈ „Ò– ß‚◊¢ Ÿ ÃÙ ’„Èà ÖÿÊŒÊ ©¿Ê‹ „Ò •ı⁄ Ÿ ÃÙ Áª⁄Êfl≈– ¡Ë¬Ë•Ê߸ ∑§Ê ¬ÊŸ Áfl‹Ê‚ ∑§Ë ◊ı¡ÍŒªË Ã∑§⁄Ë’Ÿ „⁄ ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄ ÁŒπÊ߸ ¬«∏UÃË „Ò, ‹Á∑§Ÿ ÿ„ ©∆ Ÿ„Ë¥§ ¬Ê ⁄„Ê „Ò–

82

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

◊Ë∆Ë ‚ȬÊ⁄Ë ◊¢ SflË≈Ë ‚ȬÊ⁄Ë ∑§Ê ‚◊Íø ‹πŸ™§ ◊¢ ∞∑§¿òÊ ⁄Ê¡ „Ò– v fl 2 M§¬∞ ∑§Ë ∑§Ë◊à flÊ‹Ê ¬Ê™§ø „⁄ flª¸ ∑§ ª˝Ê„∑§ π⁄ËŒÃ „Ò¢– ß‚∑§ •‹ÊflÊ ÿ„Ê¢ •Ê¢≈Ë fl ªÙ◊ÃË SflË≈ ‚ȬÊ⁄Ë ∑§Ë Á’∑˝§Ë ÷Ë ∆Ë∑§ ∑§„Ë ¡Ê ‚∑§ÃË „Ò– ߟ∑§Ë ∑§Ë◊à ÷Ë v „Ë M§¬∞ „Ò– ߟ ©à¬ÊŒÙ¢ Ÿ ÷Ë •¬ŸÊ ’«∏UÊ ª˝Ê„∑§flª¸ ÃÒÿÊ⁄ Á∑§ÿÊ „Ò–

cktkj gypy

SßèÅè âéÂæÚè ·¤æ ÁÜßæ ÕÚ·¤ÚæÚ

Âæâ-Âæâ Üô·¤çÂýØ Õýæ¢Ç

◊Ê™§Õ »˝§‡ÊŸ⁄ ∑§Ë ’Êà ∑§Ë ¡Ê∞ ÃÙ ‹πŸ™§ ‡Ê„⁄ •ı⁄ ª˝Ê◊ËáÊ ˇÊòÊÙ¢ ◊¢ ¬Ê‚-¬Ê‚ ∑§Ê „⁄Ê, ‹Ê‹ fl ¬Ë‹Ê ¬Ê™§ø ∑§Ê»§Ë ‹Ù∑§Á¬˝ÿ „Ò– ÿÈflÊflª¸ ß‚ ∑§Ê»§Ë ¬‚¢Œ ∑§⁄ÃÊ „Ò– ߟ ÃËŸÙ¢ ¬Ê™§øÙ¢ ∑§Ë ¡’⁄ŒSà Á’∑˝§Ë ŒπË ¡Ê ⁄„Ë „Ò– ‚ÊÕ „Ë ’¢’߸ÿÊ •ı⁄ øÈ≈∑§Ë ∑§Ë ÷Ë ÁSÕÁà ÿ„Ê¢ ∆Ë∑§ „Ò– ÿ„ ‚÷Ë ©à¬ÊŒ Á¡‹ ∑§Ë „⁄ ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄ ◊ı¡ÍŒ „Ò¢–

âéÂÚ È¤æSÅ ¥ÃßÜ

πÒŸË ◊¢ ‚Ȭ⁄»§ÊS≈ ¬„‹ Ÿ¢’⁄ ¬⁄ ø‹ ⁄„Ë „Ò– ‚ÊÕ „Ë ⁄ª«∏U ∑§⁄ πÊ߸ ¡ÊŸ flÊ‹Ë üÊË⁄Ê◊ •ı⁄ ⁄«Ë◊« ◊¢ ◊œÈ ∑§Ë Á’∑˝§Ë ÷Ë •ë¿Ë „Ò– ‡Ê„⁄ •ı⁄ ª˝Ê◊ËáÊ ˇÊòÊ ŒÙŸÙ¢ ¡ª„ ߟ ’˝Ê¢«Ù¢ ∑§Ë ◊ı¡ÍŒªË ÁŒπÊ߸ ¬«∏ÃË „Ò– ¡ÊŸ∑§Ê⁄Ù¢ ∑§Ê ∑§„ŸÊ „Ò Á∑§ ‹πŸ™§ ◊¢ πÒŸË ∑§Ê ◊Ê∑§¸≈ Á¬¿‹ vÆ-vz fl·Ù¸¢ ‚ ∆Ë∑§ ø‹ ⁄„Ê „Ò– πÒŸË ∑§ Á‹∞ ‹πŸ™§ ◊Ê∑§¸≈ ◊¢ ∑§Ê»§Ë ªÈ¢¡Êß‡Ê „Ò–

»ôÂæÜ vxw ·¤è ¥‘Àè çÕ·ý è

ªÙ¬Ê‹ ¡ŒÊ¸ vxw ∑§Ê ÿ„Ê¢ ∑§Ê»§Ë •ë¿Ê ◊Ê∑§¸≈ „Ò– ‚ÊÕ „Ë ÃÈ‹‚Ë ÆÆ, ’Ê’Ê vwÆ fl ’Ê’Ê é‹Ò∑§ ∑§Ë ¡Ù⁄ŒÊ⁄ Á’∑˝§Ë „Ò– ÿ„ ‚÷Ë ©à¬ÊŒ Á¡‹ ∑§Ë „⁄ ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄ ◊ı¡ÍŒ „Ò¢– ’Ê’Ê •ı⁄ ÃÈ‹‚Ë ∑§Ê •¬ŸÊ ª˝Ê„∑§ flª¸ „Ò, Á¡‚∑§Ë Ãʌʌ ∑§Ê»§Ë ’«∏UË „Ò– ‹πŸ™§ ◊¢ ¬ÊŸ πÊŸ ∑§Ë ‚¢S∑ΧÁà ‚ÁŒÿÙ¢ ¬È⁄ÊŸË „Ò, ß‚Á‹∞ „⁄ ¬ÊŸ ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ flÊ‹Ê •Áœ∑§Ê¢‡Ê fl⁄Êÿ≈Ë ⁄πŸ ∑§Ê ¬˝ÿÊ‚ ∑§⁄ÃÊ „Ò–

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

83

m|ks m|ksxx txr jRu

ãõâÜô¢ âð ©Ç¸UæÙ ãôÌè ãñ ·

Ÿæè Úçâ·¤ÜæÜ ×æç‡æ·¤¿¢Î ÏæÚèßæÜ Á∑§⁄UÊ∞ ∑§Ë ‚ÊßÁ∑§‹ ‚ •¬Ÿ √ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§ ¡ËflŸ ∑§Ë ‡ÊÈL§•Êà ∑§⁄UŸ flÊ‹ ⁄UÁ‚∑§‹Ê‹ ◊ÊÁáÊ∑§ø¥Œ¡Ë œÊ⁄UËflÊ‹ •Ê¡ Œ‡Ê ∑‘§ ÅÿÊÃ‹éœ Á’¡Ÿ‚ ≈UÊÿ∑§ÍŸ „Ò¥– ∞∑§ ’„Ã⁄U ÷Áflcÿ ∑§Ë ∑§À¬ŸÊ •ı⁄U Á»§⁄U ©‚‚ ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ ¡ËflŸ ∑§Ù πȇʄʋ ’ŸÊŸÊ √ÿÁQ§ ∑‘§ øÁ⁄UòÊ ∑§Ù ¡ÊŸŸ ∑§Ê ‚’‚ ‚≈Ë∑§ ¬Ò◊ÊŸÊ „Ò– •ı⁄ ß‚ ¬Ò◊ÊŸ ¬⁄ ‚∆ ⁄Á‚∑§‹Ê‹ ◊ÊÁáÊ∑§ø¥Œ œÊ⁄ËflÊ‹ Á’À∑ȧ‹ π⁄ ©Ã⁄Ã „Ò¢–

86

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

∑§Ù

߸ •¬ŸË ◊„ŸÃ fl Á„ê◊à ‚ Á∑§‚ Ã⁄U„ ‚ •Ê∑§Ê‡Ê ∑§Ë ’È‹¥ÁŒÿÙ¥ Ã∑§ ¬„È¥ø ‚∑§ÃÊ „Ò, ß‚∑§Ë ¡ËÃË ¡ÊªÃË Á◊‚Ê‹ „Ò¥ ◊ÊÁáÊ∑§ø¥Œ ª˝È¬ •ÊÚ»§ ∑§¥¬ŸË¡ ∑‘§ ◊ÊÁ‹∑§ üÊË ⁄UÁ‚∑§‹Ê‹ ◊ÊÁáÊ∑§ø¥Œ œÊ⁄UËflÊ‹– •À¬ÊÿÈ ◊¥ „Ë Á‚⁄U ‚ Á¬ÃÊ ∑§Ê ‚ÊÿÊ ©∆ ¡ÊŸ ∑‘§ ’ÊŒ •Êª ∑§Ê ⁄ÊSÃÊ ÁéÊÀ∑ȧ‹ „Ë ’¢Œ Ÿ¡⁄ •ÊÃÊ ÕÊ ‹Á∑§Ÿ ©Ÿ∑§Ë ◊Ê¥ Ÿ ©ã„¢ „⁄ ¬‹ •Êª ’…∏Ÿ ∑§Ë ¬˝⁄UáÊÊ ŒË– ©‚ ∑§Á∆Ÿ ‚◊ÿ ◊¢ ◊Ê¢ ∑§Ë ¬˝⁄áÊÊ Ÿ ‚¢¡ËflŸË ∑§Ê ∑§Ê◊ Á∑§ÿÊ •ı⁄ œÊ⁄ËflÊ‹¡Ë ÁŸÃ Ÿÿ ‚٬ʟ Ãÿ ∑§⁄Ã „È∞ ß‚ Á„◊Ê‹ÿË ‚»§‹ÃÊ ∑§Ù ¿Í ¬ÊŸ ◊¢ ∑§Ê◊ÿÊ’ ⁄„– Á∑§⁄UÊ∞ ∑§Ë ‚ÊßÁ∑§‹ ‚ •¬Ÿ √ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§ ¡ËflŸ ∑§Ë ‡ÊÈL§•Êà ∑§⁄UŸ flÊ‹ ⁄UÁ‚∑§‹Ê‹ ◊ÊÁáÊ∑§ø¥Œ¡Ë œÊ⁄UËflÊ‹ •Ê¡ Œ‡Ê ∑‘§ ÅÿÊÃ‹éœ Á’¡Ÿ‚ ≈UÊÿ∑§ÍŸ „Ò¥– ∞∑§ ’„Ã⁄U ÷Áflcÿ ∑§Ë ∑§À¬ŸÊ •ı⁄U Á»§⁄U ©‚‚ ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ ¡ËflŸ ∑§Ù πȇʄʋ ’ŸÊŸÊ √ÿÁQ§ ∑‘§ øÁ⁄UòÊ ∑§Ù ¡ÊŸŸ ∑§Ê ‚’‚ ‚≈Ë∑§ ¬Ò◊ÊŸÊ „Ò– •ı⁄ ß‚ ¬Ò◊ÊŸ ¬⁄ ‚∆ ⁄Á‚∑§‹Ê‹ ◊ÊÁŸ∑§ø¢Œ œÊ⁄ËflÊ‹ Á’À∑ȧ‹ π⁄ ©Ã⁄Ã „Ò¢– ©ã„Ù¢Ÿ •¬ŸË ¡ÈŸÍŸ fl ‚ëøË ‹ªŸ ‚ ©l◊‡ÊË‹ÃÊ ∑§Ê •ÁflE‚ŸËÿ ◊ʪ¸ ¬˝‡ÊSà Á∑§ÿÊ, Á¡‚ ¬⁄U ø‹∑§⁄U •Ê¡ ◊ÊÁáÊ∑§ø¢Œ ª˝È¬ •ÊÚ»§ ∑¢§¬ŸË¡ •¬Ÿ ª˝Ê„∑§Ù¥, •¬Ÿ ‚„ÿÙÁªÿÙ¥ ÃÕÊ ∑§◊¸øÊÁ⁄UÿÙ¥ ∑§Ë •Ê∑§Ê¥ˇÊÊ•Ù¥ ∑§Ù ¬Í⁄UÊ ∑§⁄UŸ ∑§ ‚ÊÕ „Ë ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ©ûÊ⁄ŒÊÁÿàflÙ¢ ∑§Ê ÷Ë ÷‹Ë ÷Ê¢Áà ÁŸfl¸„Ÿ ∑§⁄ ⁄„Ê „Ò– Ã◊Ê◊ œÊÁ◊¸∑§, ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ‚¢SÕÊ∞¢ œÊ⁄ËflÊ‹¡Ë ∑§Ë ‚ŒÊ‡ÊÿÃÊ ‚ »§‹ »Í§‹ ⁄„Ë „Ò¢– ™¢§ø ‹Ùª, ™¢§øË ¬‚¢Œ Á‚»¸§ ≈Òª‹Êߟ Ÿ „Ù∑§⁄ ‚◊ÿ ∑§Ù ¬∑§«∏UŸ ∑§Ê Ÿé¡ ÷Ë ‚ÊÁ’à „È߸ „Ò– ’Œ‹ÃË flÊSÃÁfl∑§ÃÊ•Ù¥, øÈŸıÁÃÿÙ¥ ÃÕÊ •fl‚⁄UÙ¥ ‚ ‚Ëπ ‹∑§⁄U •Êª ’…∏Ã „È∞ œÊ⁄ËflÊ‹ ¡Ë ∑§ ŸÃÎàfl ◊¢ ◊ÊÁŸ∑§ø¢Œ ª˝È•ÊÚ»§ ∑¢§¬ŸË¡ Ÿ •Ê¡ ∞∑§ ◊¡’Íà ∑§Ê⁄U¬Ù⁄U≈U ∑‘§ M§¬ ◊¥ •¬Ÿ Á‹∞ ∞∑§ πÊ‚ •ÊœÊ⁄U ÃÒÿÊ⁄U Á∑§ÿÊ „Ò– ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ ¡ËflŸ ∑§Ù πȇʄʋ ’ŸÊŸ ∑§Ë ¬˝’‹ ßë¿Ê Ÿ ©ã„¢ „⁄U ¬‹ •Êª ’…∏Ÿ, ÁflÁflœ ˇÊòÊÙ¢ ◊¥ ∑§Œ◊ ⁄UπŸ •ı⁄U •¬ŸÊ ÁflSÃÊ⁄U ∑§⁄UŸ ∑‘§ Á‹∞ ¬˝ÁÃ’h Á∑§ÿÊ– ‚»§‹ÃÊ ∑§Ë ß‚ ÿÊòÊÊ ∑‘§ Œı⁄UÊŸ ⁄UÊSÃ ◊¥ •Ê߸ øÈŸıÁÃÿÙ¥ ∑§Ù ©ã„Ù¢Ÿ •¬ŸË ¡ËÁ¡Áfl·Ê ∑‘§ ’‹ ¬⁄U •fl‚⁄UÙ¥ ◊¥ ÃéŒË‹ ∑§⁄U ÁŒÿÊ– ∑§Œ◊ Œ⁄U ∑§Œ◊ ∞∑§ ŒÍ‚⁄U ∑§Ë ◊ŒŒ ∑§⁄UÃ „È∞ Ÿß¸ ’È‹¥ÁŒÿÙ¥ ∑§Ù ¿ÍŸ ∑§Ë •Ù⁄U •ª˝‚⁄U üÊË ⁄Á‚∑§ ‹Ê‹ ◊ÊÁáÊ∑§ø¢Œ¡Ë œÊ⁄ËflÊ‹ ∑§Ë ß‚ ‚»§‹ÃÊ ∑§Ë ∑§„ÊŸË Á∑§‚Ë ¬Á⁄U ∑§ÕÊ ‚ ∑§◊ Ÿ„Ë¥ „Ò– Á¬ÃÊ ∑§Ê ¡’ Œ„ʥà „È•Ê ©‚ ‚◊ÿ ©Ÿ∑§Ë ©◊˝ ◊„¡ vy ‚Ê‹ ÕË– •¬Ÿ •Ê¬ ¬⁄U ÷⁄UÙ‚Ê fl ߸‡fl⁄U ¬⁄U •≈U‹ üÊhÊ ⁄UπŸ flÊ‹ üÊË ⁄UÁ‚∑§‹Ê‹ ◊ÊÁáÊ∑§ø¥Œ¡Ë œÊ⁄UËflÊ‹ Ÿ ∑§÷Ë ÷Ë Á„ê◊à Ÿ„Ë¥ „Ê⁄UË–

m|ks m|ksxx txr jRu

·¤è ÁèÌè Áæ»Ìè ç×âæÜ ãñ¢ ‚ÊßÁ∑§‹ ∑‘§ ŒÙ ¬Á„ÿÙ¥ ¬⁄U ‚flÊ⁄U „Ù∑§⁄U ŒÈÁŸÿÊ ¡Ëß ∑§Ê ¡í’Ê Á‹ÿ Á∑§‚Ë Á∑§‚Ë ÁŒŸ ÃÙ ©ã„¥ vÆÆ-vÆÆ Á∑§‹Ù◊Ë≈U⁄U Ã∑§ ‚ÊßÁ∑§‹ ‚ ÿÊòÊÊ ∑§⁄UŸË ¬«∏UÃË ÕË– ‡ÊÈM§ ‚ „Ë ∑§È‡Êʪ˝ ’ÈÁh ∑‘§ ⁄U„ ⁄UÁ‚∑§‹Ê‹ ◊ÊÁáÊ∑§ø¥Œ œÊ⁄UËflÊ‹ ¡Ë Ÿ ¡Ù ÷Ë ∑§Ê◊ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ ©‚ ¬Í⁄UË ß¸◊ÊŸŒÊ⁄UË fl ÁŸDÊ ‚ Á∑§ÿÊ– ‚¥ÉÊ·¸ ∑‘§ ÁŒŸÙ¥ ◊¥ ªÊ¥fl ◊¥ ©ã„Ù¥Ÿ ∞∑§ S≈U‡ÊŸ⁄UË ‡ÊÊÚ¬ πÙ‹Ê– ¬Íà ∑‘§ ¬Ê¥fl ¬Ê‹Ÿ ◊¥ „Ë ÁŒπÊ߸ Œ ¡ÊÃ „Ò¥ Á∑§ ©ÁQ§ ∑§Ù øÁ⁄UÃÊÕ¸ ∑§⁄UÃ „È∞ ©‚ ¿Ù≈UË ‚Ë S≈U‡ÊŸ⁄UË ‡ÊÊÚ¬ ∑§Ù ÷Ë ©ã„Ù¥Ÿ •¬ŸË √ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§ ’ÈÁh ∑‘§ ¡Á⁄U∞ ªÊ¥fl ∑§Ë ∞∑§ Ÿ¥’⁄U ŒÈ∑§ÊŸ ’ŸÊ ŒË– fl„ ÷Ë ◊ÊòÊ ¿„ ◊„ËŸ ∑‘§ ¿Ù≈U ‚ •¥Ã⁄UÊ‹ ◊¥– •¬ŸË ◊Ê¥ ◊ŒŸ’Ê߸ œÊ⁄UËflÊ‹ ∑§Ù •¬ŸÊ •ÊŒ‡Ê¸ ◊ÊŸŸ flÊ‹ üÊË ⁄UÁ‚∑§‹Ê‹ ◊ÊÁáÊ∑§ø¥Œ¡Ë œÊ⁄UËflÊ‹ ∑‘§ ◊ÈÃÊÁ’∑§ ©Ÿ∑§Ë ◊Ê¥ Ÿ ¡ËflŸ ∑‘§ „⁄U ◊Ù«∏U ¬⁄U ©ã„¥ •Êª ’…∏Ÿ ∑§Ë Á„ê◊à ŒË– ©ã„Ë¥ ∑§Ë ¬˝⁄UáÊÊ ∑§Ë ’Œı‹Ã ß‚ ◊È∑§Ê◊ Ã∑§ ¬„È¥ø üÊË œÊ⁄UËflÊ‹¡Ë Ÿ •¬ŸË ◊Ê¥ ∑§Ù üÊhÊ¢¡Á‹ ∑§ M§¬ ◊¢ ©ãÊ∑§ ŸÊ◊ ¬⁄ ©ëøSÃ⁄UËÿ flÒÁE∑§ ‚ÈÁflœÊ•Ù¥ ‚ ‹Ò‚ ∞∑§ „ÊÚS¬Ë≈U‹ ∑§Ê ÁŸ◊ʸáÊ ∑§⁄UÊÿÊ „Ò– ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ fl œÊÁ◊¸∑§ ∑§Ê◊Ù¥ ◊¥ ’…∏ ø…∏ ∑§⁄U ŒÊŸ ¬Èáÿ ∑§⁄UŸ ◊¥ •Êà◊‚Èπ ¬˝Ê# ∑§⁄UŸ flÊ‹ œÊ⁄UËflÊ‹¡Ë ∑§Ë ߸E⁄U ◊¥ ª„⁄UË •ÊSÕÊ „Ò– fl„ ߸E⁄U ‚ ’‚ ÿ„Ë ¬˝ÊÕ¸ŸÊ ∑§⁄UÃ „Ò¥ Á∑§ ©Ÿ∑‘§ „ÊÕÙ¥ ‚ „◊‡ÊÊ œ◊¸ fl ‚◊Ê¡ ∑‘§ Á„à ◊¥ •ë¿ ∑§Ê◊ „Ù¥– ©Ÿ∑§Ë ß‚Ë ‚Œ˜ ßë¿Ê ∑§Ê ¬Á⁄UáÊÊ◊ „Ò Á∑§ ⁄UÁ‚∑§‹Ê‹ ◊ÊÁáÊ∑§ø¥Œ œÊ⁄UËflÊ‹ ª˝È¬ •ÊÚ»§ ∑§¥¬ŸË¡ ∑§Ë ¿òÊ¿ÊÿÊ Ã‹ „¡Ê⁄UÙ¥ ¬Á⁄UflÊ⁄U ¬‹ ⁄U„ „Ò¥– ∑§¥¬ŸË ∑§Ê ÁflSÃÊ⁄U Œ‡Ê ∑‘§ ∑§ß¸ ⁄UÊíÿÙ¥ ◊¥ „Ò– ߟ∑§Ê ∞∑§ „Ë ‹ˇÿ „Ò ™§¥ø ‹Ùª ™§¥øË ¬‚¥Œ– ∑¢§¬ŸË •Ê¡ ¬ÊŸ ◊‚Ê‹Ê, ≈UÙ’Ò∑§Ù ¬˝Ù«ÄU≈U ◊Ê©Õ »˝§‡ÊŸ⁄U ß‹ÄU≈˛Ë∑§‹ SflËø, •Ê»§‚≈U Á¬˝¥Á≈U¥ª, çU‹ÁÄU‚’‹ ¬Ò∑‘§Á¡¥ª, Á⁄Uÿ‹ S≈U≈U ∞¥« ∑§¥S≈˛ÄU‡ÊŸ, flÊߥ« »§Êꂸ, ¬Ò∑‘§Á¡¥ª Á«˛¥Á∑§¥ª flÊ≈U⁄U, øÊÿ fl ÁŒÿÊ‚‹Ê߸ •ÊÁŒ ∑§ ˇÊòÊ ◊¢ SÊÁ∑˝§ÿ „Ò– ߟ∑§ mÊ⁄UÊ ¬˝SÃÈà Á«˛¥Á∑§¥ª flÊ≈U⁄U •ÊÁÄU‚Á⁄Uø ◊¥ xÆÆ »§Ë‚ŒË •Áœ∑§ •ÊÚÄU‚Ë¡Ÿ „Ò– •¬Ÿ ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ©ûÊ⁄UŒÊÁÿàflÙ¥ ∑§Ê ÁŸfl¸„Ÿ ∑§⁄UÃ „È∞ œÊ⁄UËflÊ‹ ¡Ë •Ê⁄∞◊«Ë »§Ê©¢«‡ÊŸ ∑§Ë SÕʬŸÊ ∑§Ë „Ò– Á¡‚∑§ Äà S∑§Í‹, ∑§Ê‹¡, •S¬ÃÊ‹, ¬˝ÊÕÁ◊∑§ SflÊSâÿ ∑‘§¥Œ˝, œ◊¸‡ÊÊ‹Ê fl flÎhÊüÊ◊ •ÊÁŒ ‚¢øÊÁ‹Ã „Ù ⁄„ „Ò¢– œÊ⁄UËflÊ‹¡Ë ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ¬˝àÿ∑§ ‚◊Õ¸ √ÿÁÄà Á¡‚ ‚◊Ê¡ ‚ ßÃŸÊ ∑ȧ¿ Á◊‹Ê „Ò ©‚ ‚◊Ê¡ ∑‘§ Á‹∞ ÷Ë •fl‡ÿ ∑§⁄UŸÊ øÊÁ„∞– ÿ„Ë ∑§Ê⁄UáÊ „Ò Á∑§ ©ã„Ù¢Ÿ •¬Ÿ ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ©ûÊ⁄UŒÊÁÿàflÙ¥ ∑§ ÁŸfl¸„Ÿ ∑§ Á‹∞ •Ê⁄U∞◊«Ë »§Ê©¥«‡ÊŸ ∑§Ë SÕʬŸÊ ∑§Ë– »§Ê©¥«‡ÊŸ ‹ÙªÙ¥ ∑‘§ ©àÕÊŸ •ı⁄U ¬ÿʸfl⁄UáÊ ∑§Ë ’„Ã⁄UË ∑‘§ Á‹∞ ‹ªÊÃÊ⁄U ¬˝ÿàŸ‡ÊË‹ „Ò–

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

87

Ü”¸æÌ ß ÙȤ¸æâÌ ·¤æ ⢠Ä¡Ë’ ∑§ ‡Ê„⁄ ‹πŸ™§ ∑§Ê ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ∑§Ê ßÁÄʂ •÷Ë vÆ fl·¸ ¬È⁄ÊŸÊ „Ò, ‹Á∑§Ÿ ß‚Ÿ Œ‡Ê-ÁflŒ‡Ê ◊¢ ’«∏Ë ‡ÊÙ„⁄à „ÊÁ‚‹ ∑§⁄ ‹Ë „Ò– ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ∑§Ë SÕʬŸÊ üÊË ‚¢¡ÿ øı⁄Á‚ÿÊ Ÿ ‡ÊÈM§ ‚ „Ë ÃËŸ ‚ÍòÊËÿ »§Ê◊͸‹ ¬⁄ ∑§Ê◊ ∑§⁄ ⁄„ „Ò¢– ߟ∑§ ¬Ê‚ Ÿ Á‚»¸ ¬ÊŸ ∑§ ’Ë«∏UÙ¢ ∑§Ë SflÊÁŒc≈ fl⁄ÊÿÁ≈ÿÊ¢ „Ò¢, ’ÁÀ∑§ ÿ„ SflÊSâÿ ∑§ Á‹„Ê¡ ‚ ‚È⁄ÁˇÊà „Ò¢– ßÃŸÊ „Ë ßŸ◊¢ ¬ıÁc≈∑§ Ãàfl ÷Ë ◊ı¡ÍŒ „ÙÃ „Ò¢– ߟ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄ ¬ÊŸ ‹ªÊŸ ‚ ‹∑§⁄ ©‚ ¬‡Ê ∑§⁄Ÿ Ã∑§ ◊¢ ‹πŸflË Ã„¡Ë’ ¤Ê‹∑§ÃË „Ò– ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ◊¢ ©ëø ∑§ÙÁ≈ ∑§Ê ◊≈Á⁄ÿ‹ ßSÃ◊Ê‹ „ÙÃÊ „Ò– øı⁄Á‚ÿÊ ¡Ë Sfl¢ÿ ß‚ ¬⁄ äÿÊŸ ŒÃ „Ò¢– ¬ÊŸ ◊¢ ßSÃ◊Ê‹ „ÙŸ flÊ‹Ê ∑§àÕÊ fl øÍŸÊ πÊ‚ Á∑§S◊ ‚ ÃÒÿÊ⁄ Á∑§ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ß‚∑§ •‹ÊflÊ ß‹ÊÿøË, ‹ı¢ª fl ‚ı¢»§ ‚◊à ’Ë«∏UÙ¢ ◊¢ ßSÃ◊Ê‹ „ÙŸ flÊ‹Ë •ãÿ ‚Ê◊ª˝Ë πÊ‚ ŒÈ∑§ÊŸÙ¢ ‚ ◊¢ªÊflÊ߸ ¡ÊÃË „Ò– ÿ„ ‚Ê⁄Ë ‚Ê◊Áª˝ÿÊ¢ •ÊŸ ∑§ ’ÊŒ øı⁄Á‚ÿÊ ¡Ë ߟ∑§Ë ÄflÊÁ‹≈Ë ¡Ê¢øÃ „Ò¢– ÿÁŒ ÕÙ«∏UË-’„Èà ∑§◊Ë ÷Ë Ÿ¡⁄ •Ê߸ ÃÙ ◊Ê‹ flʬ‚ ÷¡ ÁŒÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ’„Ã⁄ËŸ fl ‡ÊÈh ‚Ê◊Áª˝ÿÊ¢ ßSÃ◊Ê‹ „ÙŸ ∑§ ∑§Ê⁄áÊ „Ë ÿ„Ê¢ ∑§Ê ¬ÊŸ ‹¡∏Ë¡∏ ’Ÿ ¡ÊÃÊ „Ò •ı⁄ ’Ë«∏UÊ ◊È„ ◊¢ «Ê‹Ã „Ë ÃÁ’ÿà ◊¢ ’„Ê⁄ •Ê ¡ÊÃË „Ò– ÿ„ ç‹fl⁄ ∑§Ê „Ë ∑§◊Ê‹ „Ò Á∑§ ‚È’„ ‚ ⁄Êà Ã∑§ ÿ„Ê¢ ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§Ë ‹Êߟ ‹ªË ⁄„ÃË „Ò– ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ¬ÊÁ≈¸ÿÙ¢ ◊¢ •¬ŸË ‚flÊ∞¢ ŒÃÊ „Ò– πÊ‚Ãı⁄ ¬⁄ ‹πŸ™§ ∑§Ë •Áœ∑§Ê¢‡Ê ’«∏UË ¬ÊÁ≈¸ÿÙ¢ ÿÊ ‚◊Ê⁄ل٢ ◊¢ ߟ∑§Ê S≈Ê‹ ‹ªÃÊ „Ò– ߟ∑§Ë ∞∑§ πÊ‚ ’Êà ÿ„ ÷Ë „Ò Á∑§ ¬ÊŸ ∑§ ’Ë«∏UÙ¢ ∑§Ë ¬ÒÁ∑¢§ª ß‚ Ä⁄ „ÙÃË „Ò Á∑§ ß‚ ∑§Ê»§Ë ‚◊ÿ ’ÊŒ πÙ‹Ê ¡Ê∞ ÃÙ ÷Ë ß‚◊¢ ÃÊ¡ªË •ı⁄ SflÊŒ ’ŸÊ ⁄„ÃÊ „Ò– Ã◊Ê◊ ‡Êı∑§ËŸ ‹Ùª ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ‚ ’Ë«∏U ¬Ò∑§ ∑§⁄Ê∑§ •¬Ÿ ÉÊ⁄Ù¢ ∑§Ù ‹ ¡ÊÃ „Ò¢– ‹πŸ™§ ∑§ Ã◊Ê◊ ⁄߸‚, ◊¢òÊË, ŸÃÊ fl ¡ÊŸË◊ÊŸË „ÁSÃÿÊ¢ ÿ„Ê¢ ∑§Ê ¬ÊŸ ¬‚¢Œ ∑§⁄Ã „Ò¢– ∑§ß¸ ’Ê⁄ ÃÙ ‹Ùª πÈŒ ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄ •ÊÃ „Ò¢, ÿÁŒ ‚◊ÿ Ÿ„Ë¥§ ⁄„Ê ÃÙ Á∑§‚Ë ∑§Ù ÷¡ ∑§⁄ ◊¢ªÊflÊÃ „Ò¢– ¡Ù ⁄ÇÿÈ‹⁄ ª˝Ê„∑§ „Ò¢ ©ã„¢ ÿ„ Ÿ„Ë¢ ’ÃÊŸÊ ¬«∏UÃÊ „Ò Á∑§ ∑Ò§‚Ê ¬ÊŸ øÊÁ„∞– fl ŒÈ∑§ÊŸ ∑§ ‚Ê◊Ÿ π«∏U „È∞ Ÿ„Ë¥§ Á∑§ ©ÔŸ∑§Ë ‡ÊÄ‹ Œπ∑§⁄ ’Ë«∏UÊ ÃÒÿÊ⁄ ∑§⁄ ÁŒÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– ÿÁŒ ⁄ÇÿÈ‹⁄ ª˝Ê„∑§ ∑§Ê ÷¡Ê „È•Ê ∑§Ù߸ √ÿÁÄà ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄ •ÊÃÊ „Ò ÃÙ ©‚ Á‚»¸§ ©‚∑§Ê ŸÊ◊ ’ÃÊŸÊ ∑§Ê»§Ë „ÙÃÊ „Ò– ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ¬⁄ ◊Ë∆Ê, ‚ÊŒÊ, fl â’Ê∑ͧ flÊ‹Ê ¬ÊŸ ◊ı¡ÍŒ „Ò– â’Ê∑ͧ ∑§Ë ’Êà ∑§Ë ¡Ê∞ ÃÙ ÿ„Ê¢ „⁄ ◊‡Ê„Í⁄ ’˝Ê¢« ∑§Ê ¡ŒÊ¸ Á◊‹ ¡Ê∞ªÊ– ÿÁŒ •Ê¬ â’Ê∑ͧ flÊ‹Ê ¬ÊŸ ÷Ë πÊ∞¢ ÃÙ ©‚◊¢ ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ∑§Ê πÊ‚ ç‹fl⁄ Á◊‹ªÊ– ÿ„Ê¢ ’Ê’Ê vwÆ, v{Æ, ÃÈ‹‚Ë fl ⁄àŸÊ ‚◊à Ã◊Ê◊ ◊‡Ê„Í⁄ ’˝Ê¢« ∑§Ê ¡ŒÊ¸ ◊ı¡ÍŒ „Ò– ¬ÊŸ ∑§ ¬ûÊÙ¢ ◊¢ ÷Ë ÿ„Ê¢ ÁflÁ÷㟠Á∑§S◊ ∑§Ë fl⁄ÊÿÁ≈ÿÊ¢ ◊ı¡ÍŒ „Ò¢– ߟ◊¢ ◊ª„Ë, ’ŸÊ⁄‚Ë,Œ‚Ë, ¡ªãŸÊÕË, ‚»§Œ fl „⁄Ê ¬ûÊÊ •ÊÁŒ ‡ÊÊÁ◊‹ „Ò¢– ÿÁŒ ◊Ë∆ fl ç‹fl«¸ ¬ÊŸ ∑§Ë ’Êà ∑§Ë ¡Ê∞ ÃÙ øÊ∑§‹≈, ◊Ë∆Ê, S≈˛Ê’⁄Ë, •Ê⁄¢¡, é‹Í’⁄Ë, ⁄Ù¡, Á¬SÃÊ, π‚, ’≈⁄S∑§Êø fl é‹Ò∑§ ∑§⁄¢≈ ¬ÊŸ ‚◊à •ãÿ ∑§ß¸ fl⁄ÊÁ≈ÿÊ¢ ◊ı¡ÍŒ „Ò¢– ÿ„Ê¢ ¬⁄ ∑ÒÒ¥§«Ë ◊¢ ⁄Ù«, π‚, π^Ê-◊Ë∆Ê ©¬‹éœ „Ò¢– ÿÁŒ •Ê¬ ∑§Ë ÁŒ‹øS¬Ë Á«¡≈¸ ◊¢ „Ò ÃÙ ÿ„Ê¢ ¬ÊŸ ∑§Ê ‹«˜«Í, ¬ÊŸ ∑§ ⁄‚ªÈÀ‹, øÊ∑§‹≈ ’Êß≈, SflË‚ ⁄Ù‹, ¬ÊŸ ¿È„Ê⁄Ê-∑§Ê¡Í, ¬ÊŸ πË⁄ ∑§Œ◊, ¬ÊŸ Áª‹ı⁄Ë fl »˝§Í≈ ∞¢« Ÿ≈ •ÊÁŒ Á◊‹ ¡Ê∞¢ª– ߟ∑§Ë ÿ„ ‚÷Ë fl⁄ÊÿÁ≈ÿÊ¢¢

90

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

iku txr

»× ãñ ÚæcÅýèØ ÂæÙ ÎÚÕæÚ

¬Í⁄ ‹πŸ™§ ◊¢ ◊‡Ê„Í⁄ „Ò¢– ß‚Ë Ã⁄„ ◊Ê™§Õ »˝§‡ÊŸ⁄ ∑§Ë ’Êà ∑§Ë ¡Ê∞ ÃÙ ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ◊¢ Á⁄ÿ‹ »˝§‡ÊŸ⁄ Á◊Ä‚, ø¢ŒŸ, ∑§‚⁄, ⁄«, ‚ı¢»§, Ÿfl⁄àŸ fl ≈ʬ Á◊Ä‚ •ÊÁŒ ‡ÊÊÁ◊‹ „Ò¢– ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ∑§ ç‹fl«¸ fl Á«¡Êߟ⁄ ¬ÊŸ Á¡‚ ‚◊ÿ •∑§·¸∑§ Á«é’Ù¢ ◊¢ ¬Ò∑§ „Ù ¡ÊÃ „Ò¢ ÃÙ ’‚ ©ã„¢ ŒπÃ „Ë ’ŸÃÊ „Ò– ÿÁŒ ‹ÙªÙ¢ ∑§ ÉÊ⁄Ù¢ ¬⁄ ¿Ù≈Ë ¬ÊÁ≈¸ÿÊ¢ „ÙÃË „Ò¢ ÃÙ fl Á«é’Ù¢ ◊¢ ÿ„Ê¢ ∑§Ê ¬ÊŸ ¬Ò∑§ ∑§⁄Ê∑§ ‹ ¡ÊÃ „Ò¢– ßÃŸÊ „Ë Ÿ„Ë¥§ ߟ∑§Ë fl’‚Ê߸≈ ¬⁄ ÁŒ∞ ª∞ ≈‹Ë»§ÙŸ Ÿ¢’⁄ ÿÊ ß¸-◊‹ ∑§ ¡Á⁄∞ •Ê«¸⁄ Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò– •Ê¬ ∑§Ù ∑§’, Á∑§ÃŸÊ •ı⁄ ∑Ò§‚Ê ¬ÊŸ øÊÁ„∞ ’‚ ßã„¢ ‚ÍøŸÊ Œ ŒËÁ¡∞, ‚◊ÿ ¬⁄ Á«‹fl⁄Ë „Ù ¡Ê∞ªË– ’ÃÊÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò Á∑§ ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ∑§Ê ¬ÊŸ ‹Ùª ÁflŒ‡Ê ÷Ë ‹ ¡ÊÃ „Ò¢– ß‚∑§Ë ¬ÒÁ∑¢§ª ∑ȧ¿ ß‚ Ã⁄„ ∑§Ë ¡ÊÃË „Ò Á∑§ ß‚ ∑§ß¸ ÁŒŸÙ¢ Ã∑§ Á¬˝¡fl¸ Á∑§ÿÊ ¡Ê ‚∑§ÃÊ „Ò– ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ∑§Ë ∞∑§ πÊ‚ ’Êà ÿ„ ÷Ë „Ò Á∑§ ¡Ù ÷Ë ÿ„Ê¢ ¬ÊŸ ∞∑§ ’Ê⁄ πÊ ‹ÃÊ „Ò ÃÙ ŒÙ’Ê⁄Ê ¡M§⁄ •ÊÃÊ „Ò– ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ∑§Ë πÈ‡Ê’Í fl ç‹fl⁄ „⁄ Á∑§‚Ë ∑§Ù •Ê∑§Á·¸Ã ∑§⁄Ã „Ò¢– ÿÁŒ •Ê¬ Œ⁄ ‡ÊÊ◊ ߟ∑§Ë ŒÈ∑§ÊŸ ¬⁄ ø‹ ¡Êß∞ ÃÙ ÁŒπªÊ Á∑§§§‹Ùª ¬Á⁄flÊ⁄ ∑§ ‚ÊÕ ÿ„Ê¢ ¬ÊŸ πÊŸ •ÊÃ „Ò¢– ◊Á„‹Ê•Ù¢ fl ’ëøÙ¢ ∑§ Á‹∞ ÷Ë ÿ„Ê¢ Á«¡≈¸ ‚ ‹∑§⁄ ∑ÒÒ¥§«Ë Ã∑§ ’„Èà ∑ȧ¿ „Ò, ß‚Á‹∞ fl ÿ„Ê¢ •ÊŸÊ ¬‚¢Œ ∑§⁄Ã „Ò¢– ŒÈ∑§ÊŸ ∑§ ◊ÊÁ‹∑§ ‚¢¡ÿ øı⁄Á‚ÿÊ ∑§Ê ◊ÊŸŸÊ „Ò Á∑§ ß‚‚ ’„Èà »§∑¸§ Ÿ„Ë¥§ ¬«∏UÃÊ Á∑§ Á∑§‚Ë ŒÈ∑§ÊŸ ◊¢ Á∑§ÃŸ Á∑§S◊ ∑§Ê ‚Ê◊ÊŸ Á◊‹ÃÊ „Ò– •‚‹Ë ’Êà „Ò ÿ„ „Ò Á∑§ ŒÈ∑§ÊŸŒÊ⁄ ¡Ù ◊Ê‹ Œ ⁄„Ê „Ò ©‚‚ ª˝Ê„∑§ ‚¢ÃÈc≈ „Ù ⁄„Ê „Ò ÿÊ Ÿ„Ë¥§? ¡ÊÁ„⁄ ‚Ë ’Êà „Ò Á∑§ ¡’ ©à¬ÊŒ ◊¢ ÄflÊÁ‹≈Ë fl SflÊŒ „ÙªÊ ÃÙ fl„ „⁄ Á∑§‚Ë ∑§Ù ¬‚¢Œ •Ê∞ªÊ– ‚¢¡ÿ øı⁄Á‚ÿÊ ∞∑§ ∑§Ê◊ÿÊ’ √ÿfl‚ÊÿË „ÙŸ ∑§ ‚ÊÕ-‚ÊÕ ’„Œ √ÿfl„Ê⁄ ∑ȧ‡Ê‹ √ÿÁÄà „Ò¢– •¬Ÿ ª˝Ê„∑§Ù¢ ∑§ ‚ÊÕ ©Ÿ∑§Ê ∞∑§ πÊ‚ Á∑§S◊ ∑§Ê Á⁄‡ÃÊ ’Ÿ ªÿÊ „Ò– ¬ÊÁ≈¸ÿÙ¢ fl ‚◊Ê⁄ل٢ ◊¢ ¡Ù ߟ∑§ S≈Ê‹ ‹ªÃ „Ò¢ ÃÙ fl ÷Ë ∑§Ê»§Ë ‚È¢Œ⁄ „ÙÃ „Ò¢– S≈Ê‹ ∑§Ê ∞‚Ê «∑§Ù⁄‡ÊŸ ∑§◊ „Ë ŒπŸ ∑§Ù Á◊‹ÃÊ „Ò– ¬ÊŸ ∑§ ’Ë«∏U ‹ªÊŸ flÊ‹ ‹Ùª ∞∑§ πÊ‚ Á∑§S◊ ∑§ ÿÍŸË»§Ê◊¸ ◊¢ „ÙÃ „Ò¢– ‚’‚ ’…∏∑§⁄ ¬ÊŸ ∑§Ù ¬‡Ê ∑§⁄Ÿ ∑§Ê •¢ŒÊ¡ ‹Ê¡flÊ’ „ÙÃÊ „Ò– ÿ„ •¢ŒÊ¡ ’Ë«∏UÙ¢ ∑§ ◊¡ ∑§Ù •ı⁄ ÷Ë ’…∏Ê ŒÃÊ „Ò– ©À‹πŸËÿ „Ò Á∑§ ‚¢¡ÿ øı⁄Á‚ÿÊ Ÿ ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ∑§Ë SÕʬŸÊ ‚Ÿ wÆÆz ◊¢ ∑§Ë ÕË– ‹πŸ™§ ∑§ ¬ÊŸ Œ⁄Ë’Ê ◊¢ ¡’ ÿ„ ŒÈ∑§ÊŸ ‡ÊÈM§ „È߸ ÕË ÃÙ ‚◊Êãÿ Ãı⁄ ¬⁄ ª˝Ê„∑§ •ÊÃ Õ– ‹Á∑§Ÿ ߟ∑§ ¬ÊŸ ∑§Ë Ä‹ÊÁ‹≈Ë Ÿ ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù ÿ„Ê¢ ∑§Ê ⁄ÇÿÈ‹⁄ ª˝Ê„∑§ ’ŸÊ ÁŒÿÊ– ¡’ ∑§Ê⁄Ù’Ê⁄ ø‹ ÁŸ∑§‹Ê ÃÙ øı⁄Á‚ÿÊ ¡Ë Ÿ fl⁄ÊÿÁ≈ÿÙ¢ ¬⁄ ∑§Ê◊ ∑§⁄ŸÊ ‡ÊÈM§ Á∑§ÿÊ– ‹ÙªÙ¢ ∑§Ù SflÊŒ ¬‚¢Œ •ÊÿÊ „Ò •ı⁄ ߟ∑§Ë ‡ÊÙ„⁄à ’…∏ÃË ø‹Ë ªß¸– ◊ı¡ÍŒÊ ‚◊ÿ ◊¢ ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ∞∑§ ŒÈ∑§ÊŸ Ÿ„Ë¥§’ÁÀ∑§ ’«∏UÊ ‚¢SÕÊŸ ’Ÿ ªÿÊ „Ò– ‹πŸ™§ ◊¢ ©êŒÊ fl Ÿ»§Ê‚à flÊ‹ ¬ÊŸ ∑§Ë ’Êà „ÙÃË „Ò ÃÙ ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ∑§Ê ŸÊ◊ ¬˝◊ÈπÃÊ ‚ Á‹ÿÊ ¡ÊÃÊ „Ò– Rashtriya Pan Darbar, Pan Dariba, Lucknow-4 Ph.: 9415705786 • Email: rashtriyapandarbar@gmail.com website: www.rashtriyapandarbar.com

VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

91

ܹÙßè ¥¢ÎæÁ ×𢠹氢 ÜÁè¸Á ÕèǸUð ÿÁŒ •Ê¬ ∑§Ù ‹πŸflË •¢ŒÊ¡ ◊¢ ¬ÊŸ ∑ ‹¡Ë¡ ’Ë«∏U πÊŸ „Ò¢ ÃÙ ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ◊¢ ¡M§⁄ ¡Êß∞– ÿ„Ê¢ ∑§ •ŸÈ÷fl •Ê¬ ‡ÊÊÿŒ „Ë ÷È‹Ê ¬Ê∞¢– ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ∑§Ë SÕʬŸÊ üÊË ‚¢¡ÿ øı⁄Á‚ÿÊ Ÿ ‚Ÿ wÆÆz ◊¢ ∑§Ë ÕË, ‹Á∑§Ÿ ß‚∑§Ê ŸÊ◊ •Ê¡ Œ‡Ê-ÁflŒ‡Ê ◊¢ „Ò– ÿ„Ê¢ •Ê¬∑§Ù ßß Á∑§S◊ ∑§ ¬ÊŸ ∑§ ’Ë«∏U Á◊‹¢ª Á∑§ •Ê¬ ∑§ß¸ ÉÊ¢≈ Ã∑§ πÊÃ ⁄„¢ª, ‹Á∑§Ÿ fl⁄ÊÿÁ≈ÿÊ¢ πà◊ Ÿ„Ë¥§ „Ù¢ªË– ⁄Êc≈˛Ëÿ ¬ÊŸ Œ⁄’Ê⁄ ¬⁄ ◊Ë∆Ê, ‚ÊŒÊ, fl â’Ê∑ͧ flÊ‹ ‚÷Ë Á∑§S◊ ∑§ ¬ÊŸ ◊ı¡ÍŒ „Ò– •Ê¬∑§Ù ÿ„Ê¢ „⁄ ◊‡Ê„Í⁄ ’˝Ê¢« ∑§Ê ¡ŒÊ¸ Á◊‹ ¡Ê∞ªÊ– „⁄ ’Ë«∏ ◊¢ ß‚ ŒÈ∑§ÊŸ ∑§Ë πÊ‚ ‚Ȫ¢œ Á◊‹ªË– ÿ„Ê¢ ’Ê’Ê vwÆ, v{Æ, ÃÈ‹‚Ë fl ⁄àŸÊ ‚◊à Ã◊Ê◊ ◊‡Ê„Í⁄ ’˝Ê¢« ∑§Ê ¡ŒÊ¸ ◊ı¡ÍŒ „Ò– ¬ÊŸ ∑§ ¬ûÊÙ¢ ◊¢ ÷Ë ÿ„Ê¢ ÁflÁ÷㟠Á∑§S◊ ∑§Ë fl⁄ÊÿÁ≈ÿÊ¢ ◊ı¡ÍŒ „Ò¢– ߟ◊¢ ◊ª„Ë, ’ŸÊ⁄‚Ë,Œ‚Ë, ¡ªãŸÊÕË, ‚»§Œ fl „⁄Ê ¬ûÊÊ •ÊÁŒ ‡ÊÊÁ◊‹ „Ò¢– ÿÁŒ ◊Ë∆ fl ç‹fl«¸ ¬ÊŸ ∑§Ë ’Êà ∑§Ë ¡Ê∞ ÃÙ øÊ∑§‹≈, ◊Ë∆Ê, S≈˛Ê’⁄Ë, •Ê⁄¢¡, é‹Í’⁄Ë, ⁄Ù¡, Á¬SÃÊ, π‚, ’≈⁄S∑§Êø fl é‹Ò∑§ ∑§⁄¢≈ ¬ÊŸ ‚◊à •ãÿ ∑§ß¸ fl⁄ÊÁ≈ÿÊ¢ ◊ı¡ÍŒ „Ò¢– ÿ„Ê¢ ¬⁄ ∑ÒÒ¥§«Ë ◊¢ ⁄Ù«, π‚, π^Ê-◊Ë∆Ê ©¬‹éœ „Ò¢– ÿÁŒ •Ê¬ ∑§Ë ÁŒ‹øS¬Ë Á«¡≈¸ ◊¢ „Ò ÃÙ ÿ„Ê¢ ¬ÊŸ ∑§Ê ‹«˜«Í, ¬ÊŸ ∑§ ⁄‚ªÈÀ‹, øÊ∑§‹≈ ’Êß≈, SflË‚ ⁄Ù‹, ¬ÊŸ ¿È„Ê⁄Ê-∑§Ê¡Í, ¬ÊŸ πË⁄ ∑§Œ◊, ¬ÊŸ Áª‹ı⁄Ë fl »§˝Í≈ ∞¢« Ÿ≈ •ÊÁŒ Á◊‹ ¡Ê∞¢ª– VkscSdks Iyl • vDVwcj 2015

92