Objektifler

OBJEKTİFLER

4 Objektifler

Objektif, film veya duyarlı yüzey (sensor) üzerine düşen görüntünün net ve yeterli parlaklıkta olmasını sağlayan mercekler grubundan oluşan araçlardır. Duyarlı yüzey üzerinde oluşturulan görüntünün denetimi objektifler aracılığıyla sağlanır.

Bir objektif üzerinde, kuramsal olarak, görüntünün denetimi için belli mekanizmalar bulunur. Bunlar: a) Netlik halkası b) Netlik göstergesi, c) Alan derinliği göstergesi, d) Diyafram halkası e) Diyafram göstergesidir. Bazı tür objektiflerde ise a) örtücü, b) örtücü göstergesi bulunur. Bu denetim mekanizmalarına sırasıyla değinilecek olursa; a) Netlik halkası: Bu halka sağa sola çevrilerek fotoğraf makinesine farklı uzaklıklarda olan nesnelerin duyarlı yüzey üzerine net olarak düşmesi sağlanır. Halkanın sağa sola çevrilmesi sırasında objektifin içinde yer alan mercekler veya mercek grupları ileri geri hareket ederek film düzlemine düşen görüntünün net olarak oluşması sağlanır. b) Netlik göstergesi: Objektif üzerinde bulunan ve konunun film düzlemine olan uzaklığın metre ve/ya feet olarak gösteren sayılar dizisidir. c) Alan Derinliği Göstergesi: Duyarlı yüzey üzerine düşen görüntünün ne kadar bölümünün net olarak görüleceğini fotoğraf çekilmeden önce tespit etmeye yarayan bir göstergedir. d) Diyafram Halkası: Objektif içinde bulunan ve duyarlı yüzey üzerine düşecek olan ışığın miktarını denetleyen bir mekanizmadır. Seçilen diyafram açıklığı aynı zamanda alan derinliğini de belirler. e)Diyafram göstergesi: Üzerinde diyafram değerlerinin yazılı olduğu

1

OBJEKTİFLER bir göstergedir. Diyafram değerleri uluslararası ölçülerle belirlenmiştir ve uluslararası çizelge şöyledir: f

1.0

1.4

2.0

2.8

4.0

5.6

8

11

16

22

32

45

64

90

..

Bu değerler f stop olarak anılır ve pozlamada önemli rol oynar.

Bazı objektifler üzerinde örtücü ve örtücü göstergesi de bulunur. Bu tür objektifler genellikle orta boy fotoğraf makineleri ve stüdyo tipi büyük fotoğraf makinelerinde kullanılır.

Ancak son yıllarda üretilen ve diyafram, netlik gibi ayarları elektronik olarak kontrol edilebilen objektiflerde yukarıda sözü edilen göstergeleri görmek olanağı yoktur.

Objektifler, normal odak uzunluklu, kısa odak uzunluklu (geniş açılı) ve uzun odak uzunluklu (tele) objektifler olarak üçe ayrılır.

Fotoğraf Makinelerinde Odaklama Fotoğraf makinelerinde netlik bir başka deyişle odaklama farklı biçimlerde yapılabilir. Odaklama, görüntülenecek olan konunun seçik çıkabilmesi için film düzeyine veya fotoğraf makinesinin odak noktasına net olarak düşürülmesi işidir.

Hemen hemen herkes bir büyüteçle bir yerlere bakmayı denemiştir.

Büyütecin çevrildiği noktanın net olarak görünebilmesi için, büyütecin ileri, geri hareket ettirilmesi gereği vardır. Fotoğraf makinesinin net yapma mantığı da bunun aynısıdır. Objektif üzerinde bulunan netlik bileziği sağa-sola hareket ettirilerek görüntünün odak noktasına net olarak düşmesi sağlanır. Bu sağa-sola hareket, objektif içindeki merceklerin ileri geri hareket etmesinden başka bir şey değildir.

Fotoğraf makinelerinde, manuel (elle yapılan netlik), otomatik (auto focus veya fotoğraf makinesinin yaptığı netlik) ve sabit netlik veya fiks net denilen netlik biçimleri vardır.

Sabit Netlik Basit, bas-çek türü fotoğraf makinelerinde, makinenin hangi mesafeler arasını net göreceği bellidir. Bu tür fotoğraf makinelerinin net gördüğü

2

OBJEKTİFLER alanlar genellikle 120 cm. ile sonsuz arasındadır. 120 cm.den daha yakın noktalar fotoğraflanmak istenirse fotoğraf netsiz (flu) çıkar.

Otomatik Netlik Gelişmiş kompakt fotoğraf makinelerinde ve gelişmiş tek mercekli refleks fotoğraf makinelerinde netlik konunun fotoğraf makinesinden uzaklığına göre fotoğraf makinesi tarafından otomatik olarak yapılır.

Otomatik netlik çoğu zaman “auto focus” olarak da adlandırılır.

Otomatik netlik sistemi son yıllarda üretilen tek mercekli refleks fotoğraf makinelerinde neredeyse standart hale gelmiştir, hatta orta format fotoğraf makinelerinde de başarıyla uygulanmaya başlanmıştır.

Otomatik netlik sistemi fotoğrafçıya büyük kolaylıklar sağlar.

Otomatik netlik sistemiyle netlik yapan fotoğraf makinelerinin ilk modellerinde netlik yavaş yapıldığı için, profesyoneller tarafından pek tercih edilmemişti ve Otomatik netlik sisteminin o günlerden kalan kötü bir şöhreti vardı. Yavaş netlik fotoğrafçı için zaman kaybı demekti. Son yıllarda üretilen fotoğraf makinelerinde netlik yapan motorlar ve mesafe ölçüm sistemleri oldukça geliştirilmiştir ve netlik oldukça hızlı yapılmaktadır. Hatta fotoğrafçının bakaçtan baktığı noktayı göz bebeğinin hareketinden belirleyerek o noktaya netlik yapmaktadır.

Dolayısıyla otomatik netlik yapan fotoğraf makineleri amatör ve profesyonel kullanıcılar arasında hızla yayılmıştır. Otomatik netlik sistemi olan fotoğraf makinelerini manuel olarak da kullanmak olanaklıdır.

Manuel Netlik (Elle Yapılan Netlik) Fotoğraf makinelerinde netlik yapmanın yollarından biri de elle yapılan netliktir. Netliğin otomatik olarak veya elle yapılması tümüyle fotoğrafçının seçimidir.

Otomatik Netlik Sistemi Kullanılırken Dikkat Edilecek Konular Otomatik netlik sistemi zaman zaman sorunlar yaratmaktadır.

Günümüzde otomatik netlik sistemi çok gelişmiş olmasına rağmen aşağıda belirtilen durumlarda netlikte sorunlar çıkabilmektedir. Bu

3

OBJEKTİFLER durumlarda netliğin elle (manuel) olarak yapılması önerilir. Bu durumlar: Düşük kontrastlı konularda, örneğin: mavi gök yüzü, tek renkli düz yüzeyler, Az ışıklı bölgelerdeki konular, Arka ışığın çok fazla olduğu durumlar, ayna, parlak otomobil yüzeyi, parlak cam vb. gibi konuların fotoğraflanması, Demir parmaklık, çit vb. gibi konuların arkasında yer alan sahneler, Tül perde, duman vb. gibi konular ve bu konuların arkasında kalan sahnelerdir.

Objektifin Odak Uzunluğu Objektifin optik merkezi ile film düzlemi arasındaki uzaklık objektifin odak uzunluğunu belirler. Odak uzunluğu milimetre olarak ifade edilir.

Bir objektifin odak uzunluğunun belirleyicisi, o objektifin takılı olduğu fotoğraf makinesinin kullandığı film boyutuyla ilintilidir. Örneğin, 36 pozluk veya 35 mm. olarak adlandırdığımız filmler üzerine, görüntü 24 mm x 36 mm.lik bir alana kaydedilir Bu filmin diyagonal, bir başka deyişle çapraz uzunluğu ise 43 mm. dir. Sözü edilen 43 mm. bu fotoğraf makinesinin kullanması gereken normal odak uzunluklu objektiftir.

Görüntü kayıt alanı 24X36 mm. olan bir film kullanan fotoğraf makinesinin normal objektifinin odak uzunluğu yaklaşık 43mm.dir

Günümüzde bu sayı yuvarlanarak 50 mm. olarak kabul edilmiştir ve modern fotoğraf makinelerinin çoğunda 50 mm. odak uzunluğu olan bir objektif normal odak uzunluklu objektif olarak kabul edilir. Örneğin; orta format olarak bilinen ve 4,5 x 6 cm. lik bir alana görüntü kaydını yapan bir fotoğraf makinesinin kullanacağı normal odak uzunluklu

4

OBJEKTİFLER objektifi ise 75 mm. ye karşılık gelir. Normal odak uzunluklu objektif insan gözünün gördüğü açıyı, yaklaşık olarak filmin üzerine düşürür.

Sayısal Fotoğraf Makinelerinde Netleme Sayısal fotoğraf makinelerinin birçoğunda otomatik netleme (Auto Focus) sistemleri vardır. Gelişmiş modellerde ve sayısal SLR fotoğraf makinelerinde hem elle netleme (analog) hem de otomatik netleme sistemleri bulunur. Analog fotoğraf makinelerinde karşılaşılan netleme sorunlarıyla sayısal fotoğraf makinelerinde de karşılaşılır.

Otomatik netlemede karşılaşılacak sorunlar, elle yapılan netlemelerle en aza indirgenebilir. Yukarıda da sözü edildiği gibi sayısal SLR fotoğraf makinelerinde elle netlik yapma olanağı vardır. Ayrıca orta sınıf olarak adlandırılan sayısal fotoğraf makinelerinde de elle netleme için ayarlar bulunur. Bu ayarlara ya sayısal fotoğraf makinesinin menüsünden veya tek bir AF/MF tuşundan ulaşmak olanaklıdır.

Sayısal Fotoğraf Makinelerinde Sensor ve Odak Uzunluğu Bağıntısı Sayısal fotoğraf makinesi sayın alınırken karşımıza çıkan iki sorudan biri, makinenin çözünürlüğü, bir başka deyişle makinenin çözünürlüğü, diğeri ise sensorudur.

Sensor, sayısal fotoğraf makinesinde görüntünün üzerine düştüğü ışığa duyarlı bir yüzeydir. Sensor üzerine düşen bu görüntü işlendikten sonra sayısal biçime dönüşür ve sayısal olarak kaydedilir. Sensor görüntünün kaydedildiği ortam değildir. Sayısal fotoğrafçılığa ilk başlayanların birçoğu görüntü kayıt işleminin sensorda olduğunu düşünür. Sensor piksellerden oluşur. Her bir pikseli, mozaik bir resmi oluşturan küçük taşlar olarak düşünebiliriz.

5

OBJEKTİFLER

Bir mozaik resimdeki taşlar ne kadar küçükse, mozaik o kadar keskin detaylara sahip olacaktır

Günümüzde piyasada var olan gündelik kullanıma, amatörlere yönelik kompakt sayısal fotoğraf makineleri genelde 10-16 MP (Mega Piksel) çözünürlüğündedir. DSLR (Digital Single Lens Reflex) olarak bilinen yarı profesyonel ve profesyonel fotoğraf makinelerinde ise çözünürlük 10-12 MP’lerden başlayıp 24-32 MP’lere dek uzanmaktadır. Çözünürlüğün büyük olması basılacak olan fotoğrafın da büyük olabilmesi anlamına gelir. 20X30 cm. lik bir baskı için yaklaşık 6-7 MP yeterlidir. Burada şunu da ilave etmenin yararlı olacağını düşünüyoruz: Sayısal fotoğraf makinesi satın alırken ne için kullanılacağına karar vermek gerekir. Sadece anı fotoğrafları çekilecekse 3-4 MP bile yeterlidir. Ama büyük boy fotoğraflar isteniyorsa yüksek çözünürlükte makineler almak gereklidir A4 boyutunda (210X297mm.) boyutunda, herhangi bir yayında kullanılacak fotoğraflar için de 6-7 MP yeterlidir. Profesyonel çekimler için, 12 MP ve üzeri fotoğraf makineleri önerilir. 12 MP ve üzerindeki bir sayısal fotoğraf makinesiyle orta format analog fotoğraf makinesi kalitesine yakın fotoğraflar elde edilebilir.

6

OBJEKTİFLER Sensorlarla ilgili bilinmesi gereken bir başka konu da sensorun türüdür.

Sensor türleri veya sınıflaması; CCD Charge Coupled Device), Süper CCD ve CMOS (Complementary Metal Oxide Semi-conductor), biçiminde yapılabilir. Sensorlar teknik olarak mikro boyutlardaki transistorlardan oluşur. Sensorlar üzerindeki transistor dizilişleri sensorun tipini belirler. Geçtiğimiz yıllarda pahalı sayısal fotoğraf makinelerinde CCD sensorlar ucuz sayısal makinelerde ise CMOS sensorlar kullanılırdı. Bu yüzden CMOS sensorlar kötü bir şöhrete sahipti. CMOS sensorların üretimleri ucuz olduğu için ucuz makinelerde kullanılmıştır. CMOS sensorlar bugün birçok yüksek kaliteli sayısal makinede kullanılmaktadır. CMOS sensorlar, CCD’lere göre daha az enerji tüketir. O yüzden de son yıllarda kullanımları iyice yaygınlaşmıştır.

Sensorün Fiziksel Boyutu Sayısal fotoğraf makinelerinde kullanılan sensorların boyutları her makinede değişiklik gösterebilir. Çoğu profesyonel veya yarı profesyonel fotoğraf makinesinin sensor boyutu 23.7X15.7 mm.dir. Son yıllarda “full frame” adı verilen ve 35 mm. analog fotoğraf makinelerinde kullanılan filmlerin 24X36 mm. kayıt yüzeyine eşit boyutta sensorlar üretilmiştir. Sensorun boyutu, çözünürlüğünden bağımsızdır. Bir başka deyişle 23.7X15.7 mm. boyutundaki bir sensor “A Marka” fotoğraf makinesinde 6 MP olurken “B Marka” fotoğraf makinesinde 12 MP olabilir.

Sensor Boyutunun Görüntü Üzerindeki Etkisi Dinamik Aralık /Alan Sensorların görüntü üzerinde iki önemli etkisi vardır. Bunlardan ilki görüntü kalitesiyle ilgilidir. Sayısal bir fotoğrafın kalitesini, analog fotoğrafçılıkta grene karşılık gelen ve (noise) gürültü olarak adlandırılan etme ve dinamik aralık/alan (dynamic range) etkiler.

Dinamik aralık, en basit tanımıyla bir sensorun, detayları verebilme veya görebilme özelliğidir. Bu özellik şöyle açıklanabilir. Fotoğrafı çekilen bir sahnenin üzerinde farklı ışık şiddetinde alanlar vardır. Bir başka deyişle, bir sahnede karanlık-aydınlık bölgeler vardır. Örneğin

7

OBJEKTİFLER bir ormanın fotoğraflandığını düşünelim. Gökyüzü oldukça parlak, ormanda ağaçların bulunduğu bölüm gölgeli veya karanlık olabilir. Bu orman yakınında bir göl ve dağ olduğunu düşünelim. Güneş gölde parlaklıklar oluşturabilir. Dağın zirvesi karlı olabilir. Bunların her biri farklı ışık şiddetindedir, bir başka deyişle her biri farklı ışık yansıtır.

Bir insan gözü bu sahnedeki tüm detayları görebilir. Gölgede ve aydınlıkta kalan tüm detaylar göz tarafından görülür ve beyin bunu algılar. Ama bir film veya sensor insan gözü kadar hassas değildir.

Gölgedeki detaylara göre ölçüm alınırsa parlak gökyüzü, göldeki parlayan bölümler vs. in detayları yok olur. Fotoğrafçıların deyimiyle parlak yüzeyler “patlar”. Parlak gökyüzü veya parlak detaylardan ölçüler alınırsa, bu kez karanlık veya gölgeli alanlardaki detaylar yok olur. Dinamik alanı geniş olan bir sensor sözü edilen görüntü kayıplarını daha iyi karşılayabilir. Aydınlıktan karanlığa dek giden ışık şiddeti aralığında büyük boyutlu sensorların daha iyi detay verdiği bilinmektedir.

Fokal Çarpan Sensorun görüntü üzerindeki bir diğer etkisiyse objektifin odak uzunluğuyla ilgili olanıdır. Bilindiği gibi, analog fotoğraf makinesinin kullandığı filmin boyutu, o makine için kullanılacak normal odak uzunluğunun boyutunu da belirler. 24X36 mm. boyutlarında bir film kullanan fotoğraf makinesinin odak uzunluğu 43.26mm. ye eşittir.

Makine üreticileri buna yaklaşık bir değer olan 50 mm. yi normal odak uzunluklu bir objektifin değeri olarak kabul etmiş ve normal odak uzunluklu objektifleri buna göre üretmektedirler.

Eğer bir sensorun boyutu 23.7X15.7 mm. ise bunun hipotenüsüne karşılık gelen sayı 28.42 mm. dir. Bir başka deyişle bu fotoğraf makinesinin kullanacağı normal odak uzunluklu objektif yaklaşık 28 mm. olacaktır. Bunun altındaki değerler geniş açılı objektif, üzerindekiler de dar açılı objektif gruplarını kapsayacaktır. Eğer analog 35 mm. film kullanan bir makinede kullanılan örneğin 200 mm. lik bir objektifi 1,5X fokal çarpanı olan bir DSLR’de kullanırsanız 200X1,5=300 mm. lik bir objektifle elde edilen görüntü, bir başka deyişle analog fotoğraf makinesinde kullanılandan daha dar bir açı elde edilecektir. Bir başka örnek verecek olursak; 35 mm. film kullanan

8

OBJEKTİFLER makinede geniş açı olan 28 mm. odak uzunluğundaki bir objektif, 15X fokal çarpanı olan bir DSLR makinede 42 mm. ye karşılık gelecektir. Bir başka deyişle 35 mm. film kullanan makinedeki geniş açılı objektif 23.7X15.7 mm. lik bir sensoru olan DSLR’de tele objektif konumuna geçecektir. Dar bir mekânda, geniş açı kullanılarak yapılacak çekimlerde yetersiz kalacaktır.

Optik Zum (zoom) ve Sayısal (Dijital) Zum Çoğu sayısal fotoğraf makinesinde optik zum ve sayısal zum bulunur.

Optik zumda fotoğraf makinesinin objektifi içinde yer alan mercekler veya mercek grupları fizik olarak hareket eder. Fotoğraflanan konuya mekanik hareketlerle yaklaşılır veya uzaklaşılır. Optik zum özelliği, örneğin; 3X-5X-16X gibi tanımlarla gösterilir. Bunun anlamı objektifin konuya üç, beş veya onaltı kez yaklaşabilme özelliğine sahip olduğudur.

Günümüzde,sayısal fotoğraf makineleri için, “24X” e dek bir başka deyişle konuya 24 kez yaklaşabilen objektifler üretilmiştir. Optik zumun fokal çarpanının yüksek olmasının olumlu ve olumsuz yönleri vardır.

Yüksek zum oranlarında makinenin çok küçük titremeleri bile fotoğrafın silik çıkmasına neden olabilir. Yüksek zum oranlarında üçayak kullanılması önerilir.

Sayısal zumda ise mercek veya mercek gruplarında herhangi bir hareket yoktur. Sayısal zumda, fotoğraf makinesi içindeki bir yazılımla fotoğrafı kesip büyüterek yaklaşma işlemini gerçekleştirir. Bu da çözünürlüğün azalmasına ve fotoğraftaki keskinliğin yok olmasına neden olur. O yüzden zorunluluklar dışında optik zum kullanılması pek önerilmez.

Sayısal Fotoğraf Makinelerinde Makro Çekimler Analog makinelerin objektiflerinden farklı olarak, sayısal fotoğraf makinelerinin birçoğunun, kompakt, objektifi değiştirilemeyen ileri amatör ve yarı profesyonel modellerin, objektifleri makro çekimler yapmaya olanak sağlar. Son yıllarda üretilen sayısal makinelerin birçoğunda, fotoğraflanacak konuya 1 cm. ye kadar yaklaşma olanağı bulunmaktadır. Bu özellik sayısal SLR fotoğraf makinelerine fazladan makro objektif almayı istemeyenler için kolaylıklar sağlar. Makro

9

OBJEKTİFLER çekimlerde optik zum kullanılmaz. Optik zum kullanılmak istendiği zaman fotoğraflarda netsizlikler oluşur.

Sayısal Fotoğraf Makinelerinde Objektifler Sayısal fotoğraf makinelerinin objektiflerinin yapıları, analog fotoğraf makinelerindeki objektiflerin yapılarıyla aynıdır. Bilindiği gibi fotoğraf makinelerinde kullanılan objektifler kısaca, geniş açılı, normal ve tele objektifler olarak üçe ayrılır. Normal odak uzunluğunu da belirleyen hatırlanacağı gibi, kullanılan filmin çapraz (diyagonal) uzunluğuydu.

Sayısal fotoğraf makinelerinde kullanılan CCD veya CMOS birimlerin boyları farklıdır. Normal 35 mm. Film kullanan fotoğraf makinelerinde olduğu gibi, CCD veya CMOS boyutu 24X36 mm. olanlar olduğu gibi, CCD veya CMOS boyutları daha küçük olanlar da vardır. Örneğin: Bazı CCD veya CMOS’ların boyutları 23,5X15.7 mm.dir, dolayısıyla diyagonal boyut daha küçük olur.

Odak uzunluğu, bir objektifin optik merkezi ile, film veya sensor düzlemi arasındaki mesafedir. Objektifin odak uzunluğu aynı zamanda söz konusu objektifin türünü de belirtir. Objektiflerin odak uzunlukları milimetre cinsinden belirtilir. Örneğin; 50’lik bir objektif, 50 mm. odak uzunluğuna sahip bir objektif demektir. Odak uzunluğu “f” ile gösterilir.

Objektifler, öncelikle geniş açılı, normal ve dar açılı veya teleobjektifler olmak üzere üç ana başlık altında incelenir. Ancak bunlar dışında özel kullanım alanları olan objektifler de vardır.

Objektiflerin belli özellikleri vardır. Bunlar, görüş açısı, büyütme oranı, ışık geçirgenliği, ayırma gücü, karşıtlık gibi özelliklerdir.

Bir objektifin görüş açısını, o objektifin odak uzunluğu belirler. Odak uzunluğu kısa ise, bir başka deyişle objektif “geniş açılı” bir objektifse daha geniş açıları görür. Eğer dar açılı bir objektifse bir başka deyişle “tele objektif” ise, daha dar açılar fotoğraflanır. Dar açılı objektif bir dürbün gibi düşünülebilir. Uzaktaki nesneleri yakınlaştırarak çekmemize yarar.

Büyütme oranı, bir objektifin makro çekimlerde bir başka deyişle yakın çekimlerde, film veya sensor üzerinde oluşturduğu görüntünün, fotoğraflanan sahne veya nesnenin büyüklüğüne oranıdır. Örneğin 1:1

10

OBJEKTİFLER büyütme oranına sahip bir objektifin oluşturduğu görüntünün boyu, fotoğraflanan nesnenin boyutuyla aynıdır.

Diyafram konusundan söz edilirken, diyafram değerlerine değinilmişti.

Bir objektifin geçirdiği ışık miktarı veya ışık geçirgenliği diyaframın açıklığı ile doğru orantılıdır. Işık geçirgenliği, bir başka deyişle en açık diyafram değeri, objektifin odak uzunluğunun, objektifin çapına bölünmesiyle bulunur. Bu sayı ne kadar küçükse, o kadar fazla ışık geçirir. Bu da fotoğrafçıya daha karanlık ortamlarda, daha kolaylıkla fotoğraf çekme olanağı sağlar. Örneğin en açık “f” değeri 1.4 olan bir objektif, en açık “f” değeri 2.0 olan bir objektiften daha fazla ışık geçirir, dolayısıyla daha karanlık ortamlarda daha kolay çekim yapılmasını sağlar. Objektifin daha fazla ışık geçirmesi, daha yüksek örtücü hızıyla çalışmayı kolaylaştırır. Çok ışık geçiren objektifler piyasada “hızlı” objektifler, az ışık geçirenler ise “kör” olarak adlandırılır. Günümüzde çok kısıtlı ve özel çalışmalar için, Zeiss firması, NASA için f 0.7, 50 mm., Tokyo Kogaku firması, Güney Kutbu keşif çalışmalarında kullanılmak üzere yine f: 0.7, 50 mm., Leica firması; f 0.85, 75 mm. objektifler üretmişleridir. Ancak bunlar çok kısıtlı sayıdadır ve çok pahalıdır. Örneğin Leica Noctilux f 0.95, 50 mm. bir objektifin fiyatı yaklaşık 11 bin dolar civarındadır.

Objektifler zorlu koşullar altında test edilir. Bir objektifin ayırma gücü, bir milimetrelik bir aralıkta objektifin görebildiği çizgi sayısıdır. Bir objektif ne kadar çok sayıda çizgiyi net görürse, ayırma gücü o kadar yüksektir. Ayırma gücü yüksek olan bir objektifle daha keskin diğer deyişle net fotoğraflar elde edilebilir. Aynı biçimde, bir fotoğrafta aydınlık ve karanlık bölgeler arasında geçişin keskin bir biçimde ayrılması objektifin karşıtlığının (accutance) iyi olduğunu gösterir. Bu da netliğe etki eden faktörler arasındadır.

Objektiflerin, normal, dar açılı ve geniş açılı objektifler olarak üçe ayrıldığından söz edilmişti. Bunlar şöyle incelenebilir.

Normal Objektifler Bir objektifin normal görüş açılı olup olmadığını, o objektifin kullanıldığı fotoğraf makinesinin film veya sensor boyutu belirler. Bir başka deyişle 24X36 mm. kayıt yüzeyi olan bir film kullanılıyorsa normal objektifin odak uzunluğu farklıdır, 6X6 cm.lik bir film

11

OBJEKTİFLER kullanılıyorsa farklıdır. Örneğimize 24X36 mm. üzerinden devam edecek olursak bu film için normal odak uzunluğu 50 mm. olarak kabul edilir. Görüş açısı ise yaklaşık 45⁰-50⁰dir. Normal objektifin görüş açısı insan gözüne yakındır. 6X6 cm. lik bir film kullanan makineler için odak uzunluğu yaklaşık 80 mm. 9X12 cm. film kullanan bir makine içinse yaklaşık 150 mm.dir.

Geniş Açılı Objektifler Odak uzunlukları, normal odak uzunluğunun altında olan objektiflerdir. Örneğin 24X36 mm. boyutlarında bir film veya sensor kullanan bir fotoğraf makinesi için, bu 35 mm., 28mm. veya 24 mm. olabilir. Normal açılı bir objektifin gördüğü alandan daha geniş bir alanı görür. Alan derinliği artar. Odak uzunluğu küçüldükçe görüş açısı büyür. Bir başka deyişle “ters orantı” söz konusudur.

Ayrıca odak uzunluğu kısaldıkça optik hatalar çoğalır. Fotoğrafın özellikle kenarlarında bükülmeler, bozulmalar oluşur. Bu “fıçı bükülmesi” olarak da adlandırılır. Geniş açılı objektiflerde abartılı perspektifler de ortaya çıkar. Ön plandaki nesneler abartılı büyürken, arkadakiler küçülür. Söz konusu abartılar 15 mm. nin altında olan ve “balıkgözü” olarak adlandırılan objektiflerde çok daha belirgindir.

Geniş açılı objektifler, dar mekânlar, dar sokaklar vb. gibi alanların fotoğraflanmasında kullanıcıya büyük kolaylıklar sağlar.

Tele (Dar Açılı) Objektifler Normal odak uzunluğuna sahip bir objektiften daha uzun odak uzunluğuna sahip objektifler tele objektif veya dar açılı objektif olarak tanımlanır. Örneğin 24X36 mm. boyutlarında bir film veya sensor kullanan bir fotoğraf makinesi için, bu 85mm., 100mm, 135mm, 200mm. ve üzeri olabilir. Tele objektifler görüş açısını daraltır fotoğraflanan objeyi yakınlaştırır. Perspektifte azalma, fotoğraflanan objelerin birbirine yaklaşması, sıkışması, alan derinliğinin azalması da söz konusudur. Tele objektifler, doğa, spor, insan fotoğrafları, çocuk fotoğrafları, kaza vb. gibi yaklaşılması mümkün olmayan durumlarda kullanılır.

12

OBJEKTİFLER Odak uzunluğu arttıkça objektifin uzunluğu, ağırlığı artar. Özellikle 300mm ve üstü objektiflerde bu daha belirgin hale gelir. Ağırlık sarsıntıya neden olur. Bu yüzden odak uzunluğu fazla olan objektifler kullanılırken üçayak kullanılması önerilir.

Değişken Odak Uzunluklu (Zoom) Objektfiler Bir değişken odak uzunluklu objektif üzerinde birden fazla farklı odak uzunluğunu barındırır. Değişken odak uzunluklu objektifler fotoğrafçıya tek objektif taşıma olanağı verdiği için kullanışlıdır. Objektif üzerinde bulunan halka ileri geri hareket ettirilerek veya sağa sola çevrilerek görüş ve büyütme katsayıları değiştirilir. Böylelikle tek objektifle, değişik büyütmeler elde edilebilir. Değişken odak uzunluklu objektiflerin imalatında çok sayıda mercek birlikte kullanıldığı için ışık geçirgenlikleri düşer. Dolayısıyla çok açık diyafram değerlerinde objektif bulmak zordur. Var olanlar ise oldukça pahalıdır.

13