Tips
Zó gezond is wandelen in de natuur!
om
te voorkomen Op zoek naar fossielen in een gapend gat
“Met wandelen kan ik mezelf nog heel erg verbeteren”
Aan de rand van Beek-Ubbergen staat een dikke, tamme kastanjeboom. 450 jaar oud is-ie, en daarmee een van de oudste en dikste bomen van Nederland. Terwijl ik mij onder de reusachtige stam een kabouter waan (zou hij daarom de Kabouterboom heten?), bedenk ik waar deze boom getuige van moet zijn geweest. Van de adellijke grondeigenaren die eeuwen terug op hun landgoed zo nu en dan eens langs zijn toen nog dunne stam kuierden, van hevige gevechten tijdens de Tweede Wereldoorlog, van de vele gezinnen die op zondagmiddag het pad onder hem bewandelen en van de moderne wandelaar die met behulp van de smartphone een route, of eigenlijk ‘track’, langs zijn inmiddels dikke stam uitstippelt. Vele generaties wandelaars heeft deze Kabouterboom al aan zich voorbij zien trekken. Hij heeft in de loop der tijd wel wat te lijden gehad, bewijst zijn uitgeholde stam. In 1944 werd hij getroffen door granaatvuur. En twintig jaar geleden staken onverlaten de boom in brand. Maar zelfs oorlogsgeweld en vandalisme deed deze stoere boom niet omvallen. De Kabouterboom is niet de enige stoere boom met een verhaal. Verderop in dit magazine lees je over de protesteik op Landgoed Amelisweerd. Ook al zo’n onverschrokken woudreus. Onverschrokken, dat predikaat past ook uitstekend bij Maarten van der Weijden. Nog maar net ontslagen uit het ziekenhuis na een maagbloeding vertelde hij ons hoe hij stap voor stap aan zijn herstel werkt. En aan zijn komende sportieve uitdaging: de Elfstedentocht zwemmend, fietsend én wandelend volbrengen.
Suzanne de Lijser hoofdredacteur s.delijser@kwbn.nl
9e jaargang, nummer 1, maart 2023
Magazine Wandel.nl is een uitgave van KWbN i.s.m.
Arko Sports Media en verschijnt vier keer per jaar.
Bondsbureau KWbN
Postbus 1020
6501 BA Nijmegen
T. 024-3655575
E. info@kwbn.nl
“Ik vind doelen stellen en daar vol voor gaan gewoon heel erg tof.”
Excursie in een gapend gat zo groot als Maastricht.
Hoofdredactie
Suzanne de Lijser
Eindredactie
Karlijn de Jonge
Coverfoto
Orange Pictures/René Nijhuis
Aan dit nummer werkten mee Jody Bennink, Saskia van den Brand, Lizanne Croonen, Robert Hesen, Eva Hopstaken, Nicolaas Klei, Corine Koolstra, Max de Krijger, Pieter van der Meer, David Meulenbeld, René Nijhuis, Johan Vellinga, Renate Verhoofstad, Sietske de Vet, Simone Vos, Hella van der Wijst
Redactieadres
E. redactie@wandel.nl
Uitgever
Arko Sports Media
Wiersedreef 7
3433 ZX Nieuwegein
T. 030-707 30 00
E. info@sportsmedia.nl
Marketing/advertentie-exploitatie
Wendy Coppers, Sil Sanders
E. wendy.coppers@sportsmedia.nl
Op zoek naar nieuwe schoenen?
We geven je aankooptips en testten schoenen uit.
Minder stress en méér ruimte in je hoofd
Experts over de positieve effecten van wandelen in de natuur op je gezondheid.
18 Seizoenstips
Proef de lente tijdens deze tochten.
34 Zo voorkom je wandelblessures
Conditietrainer René Wormhoudt geeft uitleg.
60 Portretten
Deze wandelaars lopen dit jaar het Pieterpad.
66 Langs de 11 mooiste plekken van Franeker
Met stadsgids Jan Olthof op pad door de Elfstedenstad.
06. Buiten Beeld
20. Wandelend de Waalse lente in
22. Blikvanger: de Boom van het Jaar
25. Column Hella van der Wijst
26. Serie Westerborkpad deel 2
32. De perfecte wandelvakantie volgens Carin Rosseboom
42. Natuurgeluiden van de Veluwe
57. Ontdek de nieuwste broeken van Fjällräven
58. Alles en niets in het DrentsFriese Wold
65. Column Nicolaas Klei
80. In de voetsporen van… de bokkenrijders
84. Wandelnieuws
86. Smaakvolle route: Lage Vuursche
92. Hallo voorjaar op Texel
94. Goed Uitgerust
96. Tip van onze partner
97. Boekentips
98. Meer wandel.nl
Abonnementen
Regulier abonnement is 27,95 euro per jaar (incl. 9% btw). Opzeggingen van het abonnement – uitsluitend schriftelijk – dienen uiterlijk zes weken voor afloop van de abonnementsperiode in het bezit te zijn van KWbN. Een abonnement afsluiten kan via www.wandel.nl/magazine.
Ontwerp & layout
pageturner.design
Drukker
PreVision, Eindhoven
Reprorecht
Het verlenen van toestemming tot publicaties in dit tijdschrift houdt in dat de uitsluiting van ieder ander onherroepelijk door de auteur is gemachtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor kopiëren, als bedoeld in artikel 17 lid 2 van de Auteurswet 1912 en in het Koninklijk Besluit van 20 juni 1974 (Stb. 35) ex art. 16b van de Auteurswet 1912 te innen en/of daartoe in en buiten rechte treden.
©2023 KWbN, Nijmegen/Arko Sports Media, Nieuwegein
Wandel.nl is gedrukt op PEFC gecertificeerd papier (www.pefc.org).
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, in fotokopie of anderszins gereproduceerd door middel van boekdruk, foto-offset, fotokopie, microfilm of welke andere methode dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
Op een prachtige lentedag zag Samantha Hoornweg deze damherten, grazend aan het water. “Hier kom ik tot rust en kan ik urenlang wandelen door het duinlandschap. Overal hoor je het water en worden je zintuigen geprikkeld. Wandelen is als mindfulness voor mij.” Op haar Instagramaccount @wanders.sam deelt Samantha nog veel meer inspirerende wandelfoto’s. Haar favoriete, mindfulwandelingen vind je op wandel.nl/routes/mindful-wandelen-in-het-gooi.
FOTO: SAMANTHA HOORNWEG - @WANDERS.SAM
“Ik heb mede vanwege mijn ziekte het besef dat het leven zo klaar kan zijn, dat geeft natuurlijk urgentie”
Door: Renate Verhoofstad
Beeld: Orange Pictures/René Nijhuis
Voormalig olympisch kampioen Maarten van der Weijden (42) is de man van de onwaarschijnlijke uitdagingen en de miraculeuze wederopstandingen. Die met zijn Elfstedenzwemtochten miljoenen euro’s inzamelde voor kankeronderzoek en die nu een nieuwe uitdaging aangaat. Voor de Elfstedentriathlon gaat hij deze zomer zwemmen, fietsen én wandelen. Zeshonderd kilometer extreem afzien voor het goede doel. “Het wandelen is bij mij vooral functioneel. Ik wil geld inzamelen voor kankeronderzoek en dat is waarom ik dit doe.”
Het is twee dagen voor carnaval en plukjes scholieren fietsen in vol Oeteldonks ornaat langs de rietgedekte villa van Maarten in Vught, een chiq landerig dorp in de periferie van Den Bosch. De voormalig olympisch kampioen heeft zijn jongste dochter vanochtend in eenhoornoutfit naar de basisschool gebracht, maar is vier maanden na zijn verhuizing vanuit Waspik
nog niet zover ingeburgerd dat hij zich in het carnaval gaat onderdompelen. Aan het lichaam van Maarten sowieso even geen polonaise. Rust is het devies, nadat hij eind januari in het ziekenhuis terechtkwam met een maagbloeding. “Dat was best heftig. Ik wist zelf niet meteen dat er iets mis was. Maar mijn ontlasting was zwart. En ik viel steeds flauw. Mijn vrouw was het op zondagavond zat en heeft me naar de
huisartsenpost gebracht. Viel ik daar weer flauw. Dus toen had ik mijn plek op de eerste hulp snel genoeg verdiend”, aldus een montere Maarten. Toch duurt het even voordat de diagnose kon worden gesteld. “Normaal gesproken leggen ze je onder een scan en dan zien ze vrij snel waar het bloedt. Maar bij mij zat de bloeding in een slagader, die steeds openkiepte en daarna weer dichtging. Ik bloedde heel erg maar onder de
scan zagen ze in eerste instantie niets.” Maarten zegt het met een terloopsheid die je van een voormalig kankerpatiënt misschien niet per se zou verwachten. Aard van het beestje. Bovendien is geen sprake van een causaal verband met de acute leukemie die hem eerder trof. Eerder een gevalletje pech. Botte pech. “Kan iedereen overkomen.”
Maar natuurlijk schoot het in het bed van het Jeroen Boschziekenhuis wel even door zijn hoofd: Zou de kanker terug zijn? “Toen ik binnenkwam was mijn HB heel erg laag. Dat kan door een bloeding komen, maar je denkt ook: misschien is er toch weer iets mis met mijn bloed.” Het was alsof Maarten met een soort teletijdmachine even werd teruggekatapulteerd naar de tijd dat bij hem
“Natuurlijk passeert in zo’n kort interbellum van onzekerheid ook de gedachte aan de dood”
als negentienjarige acute leukemie werd geconstateerd. “Sinds mijn ziek zijn heb ik best wel veel gepraat en nagedacht over hoe ik dat toen beleefd heb. Daardoor is een verhaal ontstaan over onzekerheid en hoe ik daar toen mee gedeald heb. Maar met de jaren wordt dat ook een soort theoretisch verhaal. Als je dan zelf weer in zo’n bed ligt, denk je wel even: Herken ik me nog in dat narratief? Matcht het met hoe ik dacht dat het toen was? Ik heb gemerkt dat ik op precies dezelfde manier reageerde als toen. Meteen alle scenario’s uitdenken ook. Heel analytisch, ja. Zo van: het kan goed gaan, ze kunnen de bloeding vinden, maken de boel dicht en dan kan ik weer door. Of: het kan iets ernstigs zijn. En natuurlijk passeert in zo’n kort interbellum van onzekerheid ook de gedachte aan de dood. Je denkt aan maag- of darmkanker. Ik weet dat de prognose bij dat soort kankers echt heel erg slecht is. Je denkt: Straks gaat het fout, hoe moet dat dan? We hebben net een nieuw huis, ik heb twee prachtige dochters. Die gedachte is vreselijk. Maar het helpt om beide scenario’s tegen elkaar af te zetten.”
Het goede nieuws is dat de weegschaal uitsloeg naar het meest gunstige scenario. Daardoor is de maagbloeding in de ogen van Maarten nu niet meer dan een kleine hobbel op weg naar het volgende grote doel: de Elfstedentriathlon van deze zomer. Lachend: “Al stond dit niet helemaal in het trainingsprogramma. En mijn bloedwaarden blijven echt nog wel een paar weken wat minder. Maar dat trekt vanzelf weer bij.” Ondertussen wil iedereen wel weten hóe dit kon gebeuren. “Dat is de eerste vraag die iedereen stelt. En dan is er ook altijd die vertakking. Dan zeggen mensen: ‘Jaaaa, maar je lichaam wil je misschien wel iets vertellen hè.’ Het is de illusie en de fabel van de maakbaarheid van gezondheid. We willen allemaal dat het leven maakbaar is. Dat succes maakbaar is. Dat gezondheid maakbaar is. Dat heb ik ook gemerkt toen ik de eerste keer ziek
was, maar dat is flauwekul. Als je gelooft dat alles maakbaar is, zou je ook kunnen denken dat je iets verkeerd hebt gedaan, mocht je wat overkomen. En dan zou je je daarover weer schuldig kunnen voelen. Waanzin. Natuurlijk is de gedachte aan maakbaarheid fijn. Het maakt vooral de wereld van de gezonde mens een stuk veiliger. Zo van: ik ben gezond, want ik doe dit. En zij zijn ziek en dat hebben ze voor een deel misschien wel aan zichzelf te danken. Maar dat is schijnveiligheid.”
En om diezelfde reden heeft Maarten ook altijd gestreden tegen het idee dat je van kanker zou kunnen ‘winnen’ of ‘verliezen’. “Dat wordt in de volksmond vaak gezegd. Ook vanuit het idee van diezelfde maakbaarheid.” En natuurlijk is door zijn team van medisch specialisten gekeken naar de impact van zijn vrij spartaanse trainingsregime op zijn gezondheid, voor zover dat mogelijk is althans. Maarten: “Ik heb mezelf ook afgevraagd
“Het is de illusie en de fabel van de maakbaarheid van gezondheid”
De Grisport Creek is een allround wandelschoen met een perfecte balans tussen comfort en bescherming voor iedere wandelaar. Dit nieuwe model heeft een Spo-Tex voering: waterdicht en ademend voor wandelingen in allerlei weertypes. De Double Density PU zool is geschikt voor verhard en licht onverhard terrein. Het heeft de juiste stevigheid en stabiliteit, dit voorkomt vermoeide voeten. Draag dit sportieve model tijdens je dagelijkse blokje om, een stedentrip of wandelevenement.
of er een verband is tussen het ultrasporten dat ik doe en die maagbloeding. Of dat voeding misschien invloed heeft gehad… Ik eet heel veel van die gelletjes, allemaal heel snelle suikers, om mijn calorieën aan te vullen. Die dingen glijden tijdens de vertering in principe door de maag heen en doen daar verder niks. Je zou er eerder in je darmen last van kunnen hebben. Dus de uitkomst is dat er eigenlijk geen verband is.” Los daarvan vindt hij het trouwens ook best een gekke vraag. “Om in een maatschappij waarin het gros van de mensen te dik is, een ongezonde levensstijl heeft en veel te weinig sport, om aan iemand die overdadig sport te vragen of dat eigenlijk wel gezond is.
Tot zover de updates over het medische dossier van Maarten, want veel liever praat hij over de aantrekkingskracht van het ultrasporten, het zoeken naar nieuwe uitdagingen en het steeds opnieuw verleggen van grenzen. “Ik vind doelen stellen en daar vol voor gaan gewoon heel erg tof. Dat het werkt om zo veel mogelijk geld in te zamelen voor kankeronderzoek en dat ik tegelij-
kertijd geniet van de weg daar naartoe.” Bijvangst is bovendien dat hij tijdens lange zwemtrainingen, fietstochten of wandelingen geregeld in een meditatieve fase terechtkomt. “Waarbij ik vooral nadenk over wie ik ben en waar ik in het leven heen wil. Er is dan een soort rust ofzo. Ik heb mede vanwege mijn ziekte het besef dat het leven zo klaar kan zijn, dat geeft natuurlijk urgentie. Dat je je tijd zo zinvol mogelijk wilt besteden. Dat is een belangrijke drijfveer.”
En zo kon het tijdens een familievakantie in Zuid-Afrika gebeuren dat Maarten tijdens een rondje hardlopen een soort eurekamoment had. “Ik heb de ellendige eigenschap dat ik niet zomaar iets kan doen zonder dat ik mezelf daarbij de vraag stel wat het extreemste is dat ik me hierbij kan voorstellen. Dus als ik aan het hardlopen ben, ga ik me afvragen of ik de Elfstedentocht ook kan hardlopen. Ik zat op dat moment al een tijdje te broeden op iets nieuws. Want het nadeel van je doelen halen, is dat je iets nieuws moet verzinnen. Ik heb zitten denken om de Elfstedentocht meerdere keren te zwemmen,
“Het duurde even voordat ik wist aan welke knoppen
ik moest draaien om weer iets groots neer te zetten”
om verder te zwemmen, om eerst ergens anders te zwemmen en om dan in Friesland nog een laatste rondje te doen. Maar dat was het allemaal niet. Ook omdat de Elfstedentocht nu eenmaal de afstand is die het is. En dat is ook de magie. Daar kun je niet zoveel aan tweaken. Het duurde even voordat ik wist aan welke knoppen ik moest draaien om weer iets groots neer te zetten. En toen heb ik dus de Elfstedentriathlon bedacht: zwemmen, fietsen en hardlopen. Maar hardlopen werd al vrij snel wandelen, omdat het kraakbeen in mijn knieën niet zo goed meer is. Eerst was ik daar teleurgesteld over, maar al vrij snel bleek dat voor het concept veel mooier, omdat nu iedereen kan meedoen. Kanker komt vaak voor bij oudere mensen. Stel dat je 75 jaar bent en je partner is net overleden. Hoe bijzonder is het dan als je het laatste stukje mee kunt wandelen? Ik denk dat dat qua saamhorigheid juist heel erg mooi wordt.”
En dus is Maarten al maanden in training. De ene dag urenlang op de fiets, de andere dag urenlang in het stromingszwembad in zijn achtertuin of hij trekt er wandelend op uit. “We wonen hier nu vier maanden en het is echt prachtig wandelen. De Vughtse Heide is heel erg mooi. Het rondje rond de IJzeren Man ook. Maar ik moet zeggen dat ik meestal gewoon mijn standaard rondje loop, waarbij de schoonheid van de omgeving niet
leidend is. Dus vanuit Vught eerst richting Den Dungen en dan via Den Bosch weer terug en dan nog een lus hier in Vught om de 42 kilometer vol te maken. Dat is nu mijn favoriete wandeling. Niet het mooiste rondje, wel het meest regelmatige. Ik geloof dat ik op die manier onzekerheden in mijn leven compenseer. Dat regelmaat me houvast biedt. Het is niet iets dwangmatigs. Want ik kan het wel anders, maar als ik het voor het kiezen heb, loop ik steeds hetzelfde rondje.” Lachend:
“Als je had gedacht dat dit een verhaal zou
“Het nadeel van je doelen halen, is dat je iets nieuws moet verzinnen”
worden over de liefde voor de natuur, zo werkt het bij mij helaas niet. Ik neem geen onverwachte afslagen naar links of naar rechts. Het meest romantische is dat ik het soms prettig vind om te verdwalen. En dan heb ik wel wat meer oog voor een mooi tafereeltje” Wat er voor Maarten veel meer toe doet dan mooie doorkijkjes, zijn snelle doorkomsttijden. “Het wandelen is bij mij vooral functioneel. Ik wil geld inzamelen voor kankeronderzoek en dat is waarom ik dit doe.” Het is de aard van de topsporter, diep verankerd in Maartens DNA. “Het leuke is dat ik met zwemmen niet veel vooruitgang meer boek. En met fietsen en wandelen kan ik mezelf nog heel erg verbeteren. Verder komen dan ik ooit kwam. Wat ik ook leuk vind aan zowel wandelen als fietsen, is dat het meetbaar is. Dat je snelheden hebt en wattages. Los daarvan; als ik een dag zwemmend wil trainen, omdat ik zo’n beetje de enige ben in Nederland die dat af en toe voor z’n lol doet, is dat best wel alleen. Terwijl er heel veel wandelaars zijn die soms ook een hele dag wandelen. En er zijn veel lange wandeltochten. Die kun je samen afleggen. Dat maakt het een stuk gezelliger en draaglijker.”
Nog een paar maanden te gaan. Maarten ziet ernaar uit. Ondanks de druk die dat voor het boegbeeld van zijn eigen Maarten van der Weijden Foundation ook met zich meebrengt. “Ik hou ervan om mezelf die druk op te leggen. Druk die ik ook voel omdat er binnen mijn vrijwilligersorganisatie zoveel mensen mee bezig zijn. Allemaal omdat ik heb gezegd: ‘Ik ga het weer doen.’ Wat me er altijd weer doorheen helpt, en dat is dan het stoïcijnse in mij, is dat het ook níet kan lukken. Ik geef alles en ik doe mijn stinkende best, maar er is geen honderd procent zekerheid. En dat is dan ook oké. Dat vond ik ook zo bijzonder aan de poging van 2018, toen het net niet lukte. We zijn als maatschappij best wel hard voor
mensen die hun doelen niet halen, maar toen ontstond juist collectieve compassie. Snap ik ook wel. Bij de verliezer zitten vaak de interessantere verhalen natuurlijk.”
Als alles volgens plan loopt, start Maarten op 18 juni met zwemmen vanuit de Prinsentuin in Leeuwarden, om vanaf woensdag 21 juni op de fiets te stappen en vanaf zaterdag 24 juni te gaan wandelen. Het idee is dat in elke stad selecte groepjes zwemmers met Maarten op kunnen trekken, zoals ook in 2018 en 2019 gebeurde. En dat mensen ook hele stukken kunnen meewandelen. Maarten: “Ik geloof heel erg in de Friese factor in dit verhaal. Als je mij eerst voorbij ziet komen zwemmen en ik kom daarna voorbij gefietst en gewandeld, worden mensen daar hopelijk in meegezogen. Dan komen Friezen vanzelf naar de waterkant toe. En zo wordt die olievlek hopelijk steeds weer groter en dan doen we het uiteindelijk echt samen.”
En natuurlijk zwemt, fietst en wandelt Bob straks weer als een engeltje op zijn schouder mee. De jonge vader die twintig jaar geleden bij Maarten op de ziekenhuiskamer lag. Maarten haalde het mede dankzij een stamceldonatie uiteindelijk wel. Bob redde het niet. “Ik denk dat Bob nog steeds een enorme drijfveer is. Ik denk dagelijks aan hem. Hij had destijds twee dochters die dezelfde leeftijd hadden als mijn dochters nu. Dat hij het niet haalde en ik wel is voor mij de ultieme vorm van
“Ik neem geen onverwachte afslagen naar links of naar rechts”
oneerlijkheid. Het bewijs dat pech bestaat. Dat ik kon herstellen van kanker en dat ik hier nu woon, met twee prachtige dochters die ik kan knuffelen en kussen, terwijl de dochters van Bob al twintig jaar lang geen vader meer hebben. Dat is gewoon niet eerlijk. En nu ik zelf jonge kinderen heb, is dat gevoel zoveel heftiger. Maar juist dat gevoel gaf me een paar weken geleden in het ziekenhuis ook wel weer troost. Dat ik dacht: zelfs als de dood het uiteindelijke scenario is, wat ik uiteraard vreselijk zou vinden, zelfs dán komt alles uiteindelijk ook weer goed. Mensen en jonge kinderen zijn enorm
weerbaar. Die gedachte past bij het idee dat ik het fijn vind om doelen te stellen en om bij te dragen. Ik zal altijd naar manieren zoeken om de grootst mogelijke impact te hebben. Ook vanuit de gedachte dat ik in zo’n cruciale fase in mijn leven leukemie heb gehad, dat het me heeft gevormd als persoon. Dingen doen vanuit de persoon die ik nu ben, daar geloof ik heel erg in. En natuurlijk is dat zingeving. Maar eerlijk is eerlijk: in the grand scheme of things maakt het natuurlijk weer niet zoveel uit. Je moet jezelf ook weer niet te groot maken, toch?”
Wil jij deze zomer met Maarten meewandelen en op deze manier geld inzamelen voor kankeronderzoek? Kijk hier hoe je kunt meedoen: elfstedentriathlon.mvdwfoundation.nl.
“Het wandelen is bij mij vooral functioneel: ik wil mijn doel halen”
“We zijn als maatschappij best wel hard voor mensen die hun doelen niet halen”
Die donkere en koude wintermaanden zijn eindelijk voorbij. De lente is begonnen! Bomen en struiken krijgen langzaam weer hun blad en de dieren beginnen aan het broedseizoen. Wandelen is de beste manier om van de ontwakende natuur te genieten. Tijdens deze tochten kun je de lente volop beleven.
FOTO: SHUTTERSTOCK
FOTO: SHUTTERSTOCK
FOTO: SHUTTERSTOCK
Wanneer? Zaterdag 15 en zondag 16 april
Waar? Dwingeloo
Afstanden: 8-18-30 km
Geniet van het ontluikende groen en van de bloesem van de bloeiende krentenbomen in de omgeving van Dwingeloo. De Krentenbloesemtocht brengt je onder meer door het grootste aaneengesloten heidegebied van Europa, het Dwingelderveld. Behalve heidevelden zie je hier ook vennetjes en bossen. Onderweg kun je zien hoe de struiken en bomen langzaam groen beginnen te worden. Je kunt kiezen of je de route op zaterdag of zondag wil lopen en je hebt de keuze uit verschillende afstanden. wvdos.nl/wandeltochten
Wanneer? Zondag 16 april
Waar? Someren
Afstanden: 10-15-20-30-40 km
Wandelsportvereniging OLAT organiseert al tien jaar een Voorjaarstocht. Elk jaar start de tocht op een andere locatie. In 2023 zal dit het dorp Someren zijn. Je kunt kiezen uit een tocht van 10, 15, 20, 30 of 40 km. De routes gaan door de natuur en vooral over onverharde paden. Bij nat weer kan het op sommige plekken wat modderig zijn, dus goede wandelschoenen zijn aan te raden. De organisatie vraagt deelnemers om vooraf in te schrijven. olat.nl/voorjaarstocht
Wanneer? Zondag 23 april
Waar? Luyksgestel
Afstanden: 7-12-16-21-26 km
Natuurgebied Stevensbergen, dicht bij de grens met België, is een voormalig heideveld met enkele stuifzandresten en is daardoor zeer geliefd bij diverse soorten reptielen. In de bomen leven spechten en boomleeuweriken. Met bijna 44 meter boven NAP bevindt zich in het gebied een van de hoogste natuurlijke punten van Noord-Brabant. Stevensbergen is het decor van de Lente Bloei Wandeling. degrenslopers.nl
Wanneer? Zaterdag 6 mei Waar? Katwijk
Afstanden: 7,5-15-25-35 km
Denk je aan de lente, dan denk je waarschijnlijk aan jonge dieren, aan hogere temperaturen en aan bollenvelden. Langs deze (hopelijk bloeiende) velden gaat de Bollenwandeling. De tocht gaat door de Duin- en Bollenstreek, waar je uitgestrekte velden met onder meer tulpen en hyacinten kunt zien. bollenwandelingkatwijk.nl
Wanneer? Zondag 7 mei Waar? Oeffelt
Afstanden: 5-10-15-20-25-30 km
De Maasheggen is het oudste cultuurlandschap van Nederland en is niet voor niets uitgeroepen tot Unesco Werelderfgoed. In dit gebied kom je veel meidoornheggen tegen, die de natuurlijke afrastering tussen weilanden vormen. Doordat de heggen veel beschutting geven, is de Maasheggen een goed leefgebied voor dieren als dassen, bevers, amfibieën en allerlei soorten vogels. In het voorjaar staan de meidoornstruiken volop in bloei
en dat is de perfecte tijd om een wandeling in het gebied te maken. De Meidoornbloesemtocht gaat door het bijzondere Maasheggengebied. maasenviltmars.nl
Wanneer? woensdag 17 t/m zaterdag 20 mei
Waar? Doetinchem
Afstanden: 12-20-30-40 km
Tijdens de Achterhoekse Wandeldagen kun je maar liefst vier dagen genieten van de lente in het oosten van het land. Vanuit Doetinchem wandel je elke dag door een gevarieerd landschap van bossen, schilderachtige dorpjes en mooie landgoederen. De eerste etappe gaat bijvoorbeeld door de bosrijke gemeente Montferland, terwijl de tweede etappe in het teken staat van de rivier de Oude IJssel. Je kunt zelf bepalen of je losse etappes of de hele vierdaagse loopt. Inschrijven kan tot 13 mei. aw4d.nl
Wist je dat je met de Wandel. nl-app kunt deelnemen aan wandelevents? Tijdens je wandelavonturen verzamel je unieke badges en kun je je prestaties delen met vrienden. Meer informatie vind je op wandel. nl/app.
Voel de tonen van het voorjaar bij onze zuiderburen. Trek eropuit in de omgeving van de Mooiste dorpen van Wallonië. Zo is je startpunt al een bezoekje waard. Deze twee wandelroutes vragen minstens een dagdeel. Je kan eventueel overnachten in het mooie plaatsje. Geniet voluit van ruimte, natuur en mooi erfgoed in het zuidelijke deel van België.
et over de grens van onze provincie Limburg vind je Pays de Herve. Het vriendelijk glooiende landschap straalt rust uit. En het mooie van dit gebied is dat er maar liefst vier dorpen zijn met de titel ‘Mooiste dorp van Wallonië’. Een voordeel is ook dat je je er gelijk ‘op vakantie’ voelt. Waar dat aan ligt? Misschien aan het landschap, het ritme dat ongemerkt langzamer gaat en de andere taal…
Hoe lekker is het om het Land van Herve, dat zo dicht bij Nederland ligt, wandelend te ontdekken. In Clermont-sur-Berwinne – een van die vier Mooiste dorpen – start een route waar je een dag voor kan rekenen. Dan heb je voldoende tijd om het dorpje zelf te verkennen via de geplaveide stegen en straten. Laat je blik op het dorpsplein langs de verschillende huizen met diverse bouwstijlen glijden. Je oog valt vast op het negentiende-eeuwse stadhuis
met een statige trap en een torentje. Grappig detail is dat het stadhuis aan de achterzijde met een boog over de weg is gebouwd. Vanuit Clermont start je wandeling. De omgeving is landelijk en vooral groen. Soms wandel in je ‘in’ een holle weg, dan weer voert een landweg je langs vergezichten. Je passeert fruitboomgaarden en met hagen omzoomde weilanden waar koeien grazen. Wel eens gehoord van de kaas uit het Land van Herve? Of de Luikse stroop, gemaakt van appels en peren uit de streek? Sowieso is dit een regio van lekker eten. In de abdij van ValDieu ben je welkom voor een hapje of een drankje. Voor dat laatste wil je misschien een van de abdijbieren proberen als je daar van houdt.
PRAKTISCH
Startpunt: Clermontsur-Berwinne
Lengte van de route: 16 km
Duur: 4,5 uur
Niveau: makkelijk
Iets anders bezoeken: cisterciënzerabdij en brouwerij Val-Dieu in Aubel
Slapen: Hotel L’Ami du Chambertin in Clermont-sur-Berwinne
ADELAARSBERG
Verder naar het zuiden richting Namen en Dinant ligt Falaën, dat zich ook Mooiste dorp mag noemen. In het plaatsje lijkt de tijd stil te staan. Dat klopt ook, want door de benoeming van het dorp wordt het oude karakter bewaard. Er is een tweede bezienswaardigheid die tot de verbeelding spreekt: de ruïne van Montaigle. De wandelroute naar deze adelaarsberg brengt je langs velden
en vergezichten en langs schilderachtige plekjes als de Flavion-rivier met kronkelende bospaden en steile rotswanden. Als je het riviertje Molignée oversteekt, doemt de kasteelruïne op. Op de rots bij de samenvloeiing van de rivieren is het kasteel gebouwd. Bodemvondsten wijzen erop dat er in de prehistorie mensen actief waren. De Romeinen hadden er in de derde tot vijfde eeuw een garnizoen. De resten die je er nu ziet, dateren van de middeleeuwen. Het klimmetje om de ruïne van dichterbij te bekijken heb je er vast graag
voor over. Een bezoek aan de ruïne geeft je ook een geweldig uitzicht op de omgeving.
Startpunt: Haut-leWastia
Lengte van de route: 10 km
Duur: 3 uur
Niveau: gemiddeld
Iets anders bezoeken: wijndomein
Château de Bioul
Slapen: B&B L’Echappée Belle in Falaën
Na deze twee wandelroutes ben je vast niet uitgekeken op Wallonië en de Ardennen. Kijk voor alle wandelroutes, inclusief downloads en relevante informatie, op visitwallonia.be/wandelen.
HANDIGE LINKS:
Algemeen: visitwallonia.be/nl
De vermeldingen bij Slapen: visitwallonia.be/overnachten
Een voordeel van Wallonië is dat je je er gelijk ‘op vakantie’ voelt
Een eeuwenoude eikenboom op Landgoed Amelisweerd werd vorig jaar verkozen tot Boom van het Jaar 2022. De bejaarde boom staat symbool voor een lange strijd tussen bos en beton.
Tekst en beeld: Max de Krijger
Hij staat met andere eiken en ook beuken zij aan zij, alsof ze zich sterk maken voor wat komen gaat
De protesteik wordt deze tweehonderd jaar oude Boom van het Jaar ook wel genoemd. Want wanneer de plannen van Rijkswaterstaat doorgaan, wordt weer een stuk bos op landgoed Amelisweerd bij Utrecht gekapt om extra rijbanen aan te leggen.
Zo’n tweehonderd jaar geleden ging de schop in de grond voor een piepklein eikje. In 1982 was er een angstig moment voor de inmiddels bejaarde eik. Want ook toen moesten bomen worden gekapt om de A27 de ruimte te geven. Het ging destijds om zeshonderd bomen, nu staan achthonderd bomen op de tocht.
Strijd
Om de boom van dichtbij te zien, neem je een smal paadje met rechts het bos en links de geluidswal van de snelweg. Op deze betonnen wand getuigen woorden van de strijd die bos en weg met elkaar voeren. ‘Amelisweerd niet geasfalteerd’, lijkt boven het verkeerslawaai uit te schreeuwen.
Het smalle wandelpaadje is bescheiden. De A27 aan de andere kant van de wal is dat niet. De weg telt nu tien rijbanen, wanneer de plannen doorgaan worden dat er veertien. Zo wordt 63 hectare bosgrond omgezet naar zeer open asfaltbeton. Veel Utrechters zijn hier fel op tegen, met een recordaantal stemmen voor de Boom van het Jaar tot gevolg. Met bijna 37.000 stemmen worden hij en zijn lotgenoten figuurlijk omarmd.
We zijn bij de boom. De rivierklei plakt onder de schoenen. De Markiezeneik wortelt in deze grond op het landgoed met de Kromme Rijn die er geruisloos doorheen stroomt. Kijk omhoog,
de boom is meer dan 30 meter hoog. En probeer hem maar eens letterlijk te omarmen. De eik heeft een omtrek van meer dan vier meter. Hij staat met andere eiken en ook beuken zij aan zij, alsof ze zich sterk maken voor wat komen gaat.
Kijk voor wandelroutes langs deze Markiezeneik en langs andere bijzondere bomen in Nederland op wandel. nl/routes/wandelen-langsbijzondere-bomen.
Op zoek
daartussenin, ben ik gaan doen waar het steeds niet van kwam, maar waar ik steeds vaker over hoor:
Sportief wandelen
Waarom gaan steeds meer mensen ‘Sportief wandelen’? “We gaan het ‘mijnenveld’ in…”, roept Binda Bijsterveld enthousiast als twintig wandelaars braaf een kring maken op een gevaarlijk grasveld (hondenpoep), buiten het terrein van Tempo Atletiekvereniging in Bussum. “Oh jee, de warming-up”, mompelt Peter terwijl zijn fanatieke arm- en beenbewegingen iets anders verraden. Het is zaterdagochtend als ik met bijna twintig dorpsgenoten start met een voor mij nieuwe tak van wandelen.
Al mijn hele leven wandel ik voor mijn plezier, voor het goede gesprek en om gezond te blijven. Daarnaast sport ik om me af te matten en voor de conditie. Op zoek naar iets daartussenin, ben ik gaan doen waar het steeds niet van kwam, maar waar ik steeds vaker over hoor: Sportief wandelen. Vanuit gezondheidsoogpunt ontstaan in 1998 binnen het project ‘Nederland in Beweging’ en een samenwerking van NOC*NSF met de Nederlandse Hartstichting en de Nederlandse Kankerbestrijding. Sindsdien wordt er vanuit allerlei nieuwe hoeken aan Power- en Fit-wandelen gedaan. Ook vanuit de Atletiekunie. Zo zette hardlooptrainer Binda vorig jaar deze wandeltraining op voor (oud-)hardlopers, geblesseerde lopers en mensen op zoek naar een serieuze work-out zonder de schokbelasting van hardlopen, zoals Binda zelf. Heleen vertelt hoe ze “Shit, shit, shit” niets meer dacht te kunnen met haar knieblessure. ”Maar 5-7 kilometer in
hoog tempo wandelen met intervaltraining gaat prima en je behoudt je conditie.” Wat ze het meest had gemist, glundert ze, waren de mooie routes in de buitenlucht. Via de app ‘Afstand meten.nl’ brengt Binda haar weer op onbekende paadjes en ontdekken ze als club altijd weer iets in hun mooie woonomgeving. Ook in het donker, mét koplampjes. “Zo krijg je ook nog eens alle seizoenen mee”, weet Jantien. Als wilde koeien onze weg versperren, kiest Binda hun verlaten voederbak als geschikte plek voor serieuze squats (kniebuigingen). Spierpijn verzekerd, hoor ik van mijn buurvrouw. Tot voor kort was wandelen volgens deze voormalige fanatieke sporters natuurlijk niet ‘echt een sport’. En als een Start to Run-clubje ons groetend inhaalt, zie ik sommigen er geestelijk nog achteraan willen. Maar zonder het te hebben geturfd, heb ik de indruk dat de meesten wandelen zó leuk zijn gaan vinden, dat hun mening over wandelen (saai en sloom) echt is gedraaid! Mits het tempo hoger blijft dan de wandelclub in minder sportieve kleding die wij weer passeren, zo wordt mij lachend uitgelegd.
Hella is bekend als presentator van tv-programma’s als De Wandeling en Het Gevoel van de Vierdaagse Daarnaast schrijft ze over wandelen in magazines en in boeken, zoals in Wandelen met Hella (2022).
FOTO: RUBEN TIMMAN
Een voormalig concentratiekamp, een monument in de vorm van tranen van glas, maar ook prachtige natuur en een namaak-Sahara. Het Westerborkpad biedt een afwisseling van indrukwekkende herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog en momenten om te genieten van de omgeving. Johan Vellinga liep voor het tweede deel van zijn serie over het Westerborkpad van Amersfoort naar Nunspeet.
Als we de trein verlaten op het station in Amersfoort, is het mooi wandelweer en bij een kiosk op het station drinken we een kop koffie. Vol goede moed gaan we (mijn wandelmaatje Tineke en ik) op stap en volgen de route door Amersfoort waarbij we een oude watertoren passeren richting Kamp Amersfoort. Nationaal Monument Kamp Amersfoort ligt op de grens van Amersfoort en Leusden. Hier worden de herinneringen aan het leed van ongeveer 35.000 gevangenen bewaard. Het mensonterende regime wat heerste in dit concentratiekamp bracht mishandeling, dwangarbeid, honger en executies teweeg. Vanaf de zomer van 1941 werden er door de nazi’s verzetsmensen, communisten, onderduikers, gijzelaars, zwarthandelaren, slachtoffers van razzia’s, Joden, Sovjet-krijgsgevangenen en nog een aantal andere groepen mensen opgesloten. Meer De appelplaats.
Tekst en beeld: Johan Vellinga
dan de helft van de gevangenen werd naar andere kampen vervoerd voor dwangarbeid, velen keerden hiervan nooit terug. We betreden het terrein van het kamp en komen via een trap aan op de schietbaan waar het beeld staat wat in de volksmond ‘De Stenen Man’ genoemd wordt, maar waar de officiële naam ‘Gevangene voor het vuurpeloton’ van is. Eén vuist van het beeld is gebald als teken van machteloze woede en een ongebroken wil. De open hand beeldt de vertwijfeling uit. Op de ondergrond van het beeld zijn vijf vredesduiven te zien die de vijf oorlogsjaren symboliseren. Op deze plaats en in de omgeving van de Leusderheide zijn circa 430 personen gefusilleerd.
We lopen vanaf het beeld naar het officiële kamp via een 350 meter lange schietbaan die is uitgegraven door
de gevangenen. Het zand werd aan weerszijden gestort waardoor twee aarden wallen ontstonden. Hier werden schietoefeningen gehouden door de kampbewaking en doodvonnissen voltrokken. Bij de ingang van het kamp passeren we een bord met de Duitse tekst ‘Polizeiliches Durgchgangslager’,
wat de Duitse naam voor het kamp was. Ook staat hier een wachttoren die behoort tot de weinige originele overblijfselen van Kamp Amersfoort. We passeren op ons pad door het kamp de appelplaats met een plaquette van oud-kampbewoners en een plattegrond met infobord over het kamp.
In Nationaal Monument Kamp Amersfoort worden de herinneringen aan het leed van ongeveer 35.000 gevangenen bewaard
Diep onder de indruk van wat zich hier heeft afgespeeld, verlaten we het kampterrein en vervolgen onze ‘voetreis’. Voordat we de binnenstad van Amersfoort in lopen, passeren we een enorme kei op een voetstuk: de Amersfoortse kei. Deze kei is hier terechtgekomen door een weddenschap van een jonkheer met zijn vrienden. Hij ging in het jaar 1661 een weddenschap aan dat hij voor 3.000 gulden de kei (van circa 7.000 kilo), die buiten de stadsmuur lag, binnen de stadmuur kon laten slepen. Daarna heeft een groep Amersfoorters de kei binnen de stadsmuren gesleept en zodoende is de bijnaam van de stad nu ‘Keistad’. In Amersfoort lopen we in de binnenstad langs een oude vishal die vier eeuwen geleden gebruikt werd voor het bereiden en verkopen van vis. In de Drieringensteeg lopen we langs de uit 1727 daterende ‘Sjoel’, de Joodse synagoge. We verlaten de binnenstad via het ‘visitekaartje’ van Amersfoort: de uit 1425 daterende Koppelpoort. Deze poort is een unieke combinatie van land- en waterpoort. Reizigers konden via de poort de stad betreden en de waterstand in de stad kon ermee worden geregeld. Een aantal jaren geleden heb ik hier het certificaat en
predicaat Raddraaier ontvangen. Ik was destijds bezig om de route van een pad te beschrijven en was op het juiste moment bij de Koppelpoort voor een rondleiding door een gids van het Gilde Amersfoort. Op een gegeven moment werd er gevraagd of er een aantal ‘helden’ bereid was om het waterschot van de Koppelpoort in de Eem te laten zaken door te ‘lopen’ in een groot rad. Aangezien ik toch aan de wandel was, kon ik dit mooi even meepikken en kreeg daarvoor het certificaat, wat nu boven mijn bureau hangt.
Nadat we Amersfoort verlaten hebben, lopen we door het dorp Holkerveen.
De volgende doorkomstplaats is Nijkerk; ook een plaats met een hechte Joodse gemeenschap. Begin negentiende eeuw bestond de Joodse gemeenschap uit circa 250 personen.
In het museum in Nijkerk is op de zolder een permanente tentoonstelling
ingericht over het Joodse verleden van Nijkerk. In dit museum komen één keer per jaar de markeerders van het Westerborkpad bijeen voor overleg. Aan de rand van Nijkerk staat het ‘Joods monument’ in de vorm van een Davidster, met aan beide zijden een bronzen Thorarol. Uit de voegen van de muurtjes loopt cement, waardoor het lijkt alsof de stenen huilen. In de drie ingemetselde tranen van glas zijn er twee gevuld met een sleutel, de grote sleutel is die van de oude verdwenen synagoge, de middelste traan is leeg als teken van de verdwenen Joodse gemeenschap en de derde traan bevat een kleine sleutel die de toegang tot een nieuwe toekomst symboliseert. Na elke plaats waar we monumenten hebben bekeken, hebben we de tijd om te overdenken en van de mooie omgeving te genieten waarna we weer in een volgende plaats aankomen voor een bezoek aan weer een monument. Het Herdenkingshof in Putten herinnert aan de razzia van 2 oktober
Op de ondergrond van het beeld zijn vijf vredesduiven te zien die de vijf oorlogsjaren
1944. Hierbij werden 659 mannen weggevoerd naar concentratiekampen, hiervan hebben 552 mannen de oorlog niet overleefd. Reden van deze razzia was een overval van een groep verzetsmensen op een auto van de Duitse Wehrmacht waarbij een Duitse officier om het leven kwam. De gevolgen waren verschrikkelijk voor Putten, alle mannen tussen de achttien en vijftig jaar werden afgevoerd naar Kamp Amersfoort van waaruit ze naar verschillende concentratiekampen werden gebracht. De overige inwoners van Putten werden geëvacueerd en het dorp werd platgebrand. Op het Herdenkingshof stelt elk vierkantje in de haag een afgevoerde Puttense man voor. De vrouwenfiguur, in klederdracht, stelt een weduwe voor met een zakdoek in haar hand die kijkt in de richting van de Oude Kerk waarheen de mannen werden weggevoerd. Op dit pad krijgt
de wandelaar tussen de verschillende objecten even de tijd om het te verwerken en ook nu weer genieten we van de omgeving en het mooie weer. We prijzen ons gelukkig dat wij volop kunnen genieten van dit alles dankzij de vele mensen die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid.
We komen aan bij kasteel De Vanenburg, een prachtig kasteel dat nu dienstdoet als hotel. Je kunt je haast niet voorstellen dat dit kasteel in de oorlogsjaren een werkkamp voor circa
125 dwangarbeiders was. Op 2 oktober 1942 werden alle werkkampen ontruimd en gingen de dwangarbeiders naar Westerbork en van daaruit naar de concentratiekampen Auschwitz en Sobibor. De route van het pad loopt op sommige gedeelten een poosje langs de spoorlijn, dit is de ‘rode draad’ die door dit hele verhaal loopt. Onderweg passeren we een huis dat in de oorlog per ongeluk is gebombardeerd en waarbij negen mensen om het leven kwamen. De bommen hadden de spoorlijn moeten raken, maar raakten het huis.
Na een koffiestop in Harderwijk vervolgen we onze ontdekkingsreis door de zwarte bladzijde uit de vaderlandse geschiedenis. We passeren een straat met de mooie naam ‘Beloftepleintje’. Voor ons zal het wel altijd een raadsel blijven wat hier allemaal beloofd is aan elkaar. Aan de muur van de voormalige synagoge van Harderwijk hangt een plaquette waar een hoek uit mist. In eerste instantie was mijn gedachte vandalisme, maar dat was verkeerd gedacht. Het gat staat symbool voor het inslageffect dat de Tweede Wereldoorlog op de Harderwijkse burgerij heeft gehad. In de voormalige synagoge is een tentoonstelling ingericht over het Joodse verleden. Tegenover de synagoge staat een pand met de mooie naam ‘De Zevende Hemel’, hier wonen vast mensen die nu heel gelukkig leven.
Diep onder de indruk van wat zich hier heeft afgespeeld, verlaten we het kampterrein en vervolgen onze ‘voetreis’
Nadat we Harderwijk hebben verlaten, krijgen we een stuk route door prachtige natuur. Voordat we de spoorbaan met een brug oversteken, komen we nog een paar vreemde vogels tegen: struisvogels achter gaas. Na de oversteek lopen we eerst door een stuk bos bij Leuvenhorst en komen daarna aan op het Hulshorsterzand. Dit terrein lijkt wel een beetje op de Sahara, een uitgestrekte ‘zandbak’ met hier en daar een boom of een pol heide. Het lopen in deze ‘zandbak’ valt tegen en we moeten dan ook een stapje
terugdoen in ons tempo. Midden op het Hulshorsterzand staat een automaat waarin je een geldstuk kunt stoppen. Als je vervolgens draait, rolt er een mooie munt met toren uit. Ik had hier van alles verwacht, maar dit apparaat niet. Na weer een eind ‘zwoegen’ door de namaak-Sahara en een stukje bos, steken we de spoorbaan weer over en lopen over een paadje langs het spoor naar het eindpunt van deze dag, het station in Nunspeet. In de trein op weg naar huis zijn we het erover eens dat het een mooie wandeldag was met veel indrukwekkende bezienswaardigheden.
Wil je meer lezen over het Westerborkpad en de wandelgids bestellen? Kijk dan op wandel.nl/routes/westerborkpad.
( t ) +31 6 13 13 74 55
(w ) buitenbenig.nl
Wij organiseren unieke wandelreizen, met hond of vervoer per zeiljacht!
Wij organiseren unieke wandelreizen, met hond of vervoer per zeiljacht!
De hond uitlaten is een normaal gegeven voor hondenbezitters, maar met de hond op wandelvakantie is vaak een probleem; de hotels accepteren geen honden en/of de wandelreis organisatie accepteert geen honden. Nu hebben wij deze unieke reis samengesteld; in de Vogezen, Frankrijk van 24 tot 30 september 2023, in een prachtig hotel met volpension waar jij ÉN jouw hond welkom zijn.
“O, ye’ll take the high road, and I’ll take the low road”, schalt het over de westelijke hooglanden van Schotland. Het is mild – een graad of veertien en droog. En daardoor aangenaam wandelweer. Van het uitzicht op het prachtige Loch Shiel zou je haast stil worden. Maar zo niet Carin. “And I’ll be in Scotland before ye!” De tonen, gezongen in een regelmatig ritme, verdwijnen in een matige oostenwind. We wandelen inmiddels een klein uur achter Carin Rosseboom aan. Ze organiseert al twintig jaar wandelreizen voor Oad, maar Schotland heeft haar in al die tijd niet teleurgesteld.
“Een beetje alsof je in de oude wereld bent hè”, zegt Carin, terwijl ze op een bankje gaat zitten en wijst naar een viaduct in de verte. “Kijk, we wandelen hier in de voetsporen van Harry Potter.” Het viaduct met de 21 bogen kwam al zo bekend voor. Met een beetje fantasie zie je de ‘Zweinstein Express’ uit Harry Potter en de Geheime Kamer over het spoor denderen.
Even later schuiven we zijdelings langs een klein heggetje en steken we een weiland over, dat licht omhoog loopt. “Dit soort routes zijn toch de mooiste?”, glimlacht Carin. “ Het valt moeilijk te ontkennen. Het uitzicht is overal even
prachtig. Bij het Glenfinnan-monument stoppen we even. Carin kan er honderduit over vertellen. “Ik vind het leuk om mensen tijdens de wandeling of de busrit iets over de geschiedenis en omgeving te vertellen”, knikt ze. En na een wandelreis met Carin kun je dus ook zomaar thuiskomen met een Schotse pub-klassieker in je hoofd. “De Schotten kennen een heleboel liedjes over de geschiedenis van het land of bekende veldslagen. Ik leer die liedjes graag aan mijn gasten. Zo leer je speelof zingenderwijs iets over het land.” Het is een van de redenen waarom wandelen met Carin zo ongekend populair is onder wandelliefhebbers. Zelf blijft ze er nuchter onder. “Het
is vooral fijn om helemaal zelf een reis in elkaar te mogen zetten. Het is minimaal de helft van het succes. Ik rijd mijn routes altijd voor. Dan kijk ik waar ik kan parkeren, wat er te doen is in de omgeving. Soms vraag ik een boer of hij ’t erg vindt dat ik af en toe even op zijn erf parkeer. Daar geef ik ’m dan een kleinigheid voor. Ik zoek echt alles uit, tot aan de toiletstops aan toe. En dat is heel leuk.”
Inderdaad, op één dag lopen we een heerlijk stuk door idyllisch niemandsland, bezoeken we een aantal lokale bezienswaardigheden én zien we een binnenstadje met een markt waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. We kopen er snel even een souvenir en kijken naar de boeren met de geruite petten die hier af- en aanrijden. Het zijn de ingrediënten voor de perfecte wandelvakantie, vindt Carin. “Het wandelen is heerlijk, maar een echte wandelreis is wat mij betreft altijd een mix tussen natuur en cultuur. Het is leuk als je met wat extra bagage weer naar huis gaat.”
“Weet je,” zegt Carin, “of we nu in Schotland lopen, door ons eigen landje of in Engeland; overal zie ik de schoonheid in die twee dingen: de natuur en de
cultuur. Daarom zijn alle wandelreizen me oprecht even lief.”
De rugzak gaat weer om de schouders. De veters in de wandelschoenen worden nog eens gestrikt. En daar gaat ze. “On the bonnie bonnie banks of Loch Lomond.”
• wandelen in Schotland of Engeland is prachtig. Laat je daarbij niet stoppen door vooroordelen over het weer. In de zomermaanden is het hier tussen de 18 en 20 graden, dat is heerlijk wandelweer. Bovendien voelt het warmer. En ook buiten de zomer om is het heerlijk wandelen. ‘If you do not like the weather, wait for about 20 minutes’, zeggen ze hier niet voor niets!;
• kleed je in laagjes. Dan kun je tijdens het wandelen gemakkelijk een jasje uitdoen of een trui aantrekken als dat nodig is. In de zomer kun je vaak heerlijk in T-shirt wandelen;
• je kan tijdens de wandelreizen lekker in je eigen tempo lopen. Wil je graag wat vooruit lopen of juist wat minder hard? Dan heb ik een walkietalkie voor je, waarmee ik je tijdens de hele route kan begeleiden.
“Een echte wandelreis is wat mij betreft altijd een mix tussen natuur en cultuur”
“Hoe kan ik veelzijdig bewegen inzetten om gezonder en fitter te worden, maar ook om beter te presteren?”
Door: Robert Hesen
Thuis op sokken lopen, baantjes trekken in het zwembad, tijdens een wandeling een springtouw meenemen, halverwege hangen aan een rek en tussendoor met een bal gooien. Misschien klinkt het vreemd, maar het vermindert de kans dat je een blessure oploopt of op een tegenslag stuit tijdens de opbouw na een blessure. René Wormhoudt (60), conditietrainer van het Nederlands elftal, geeft tekst en uitleg. “Je hebt echt geluk als je als wandelaar van de geplaveide paden af moet.”
Door: Robert Hesen
Het is negentien dagen na de uitschakeling van het Nederlands elftal als René Wormhoudt aanschuift voor een gesprek met Wandel.nl. René maakte als conditietrainer van de Oranjemannen het wereldkampioenschap in Qatar van dichtbij mee. “Het was een intensieve periode”, zegt hij. “We hebben er alles aan gedaan, zowel in de voorbereiding als tijdens de wedstrijden. Het verschil tussen doorgaan of uitschakeling is uiteindelijk klein.”
René werkte als conditietrainer jarenlang bij Ajax, zowel bij de jeugd als bij het eerste elftal. Daarnaast was René, die ook fysiotherapeut is, in die rol actief bij andere sporten. Sinds 2012 is hij ook de CEO van de Athletic Skills Company. Daarmee probeert hij ‘een andere manier van denken te laten landen’. Het uitgangspunt van
die manier van denken is het Athletic Skills Model, dat hij samen met hoogleraar bewegingswetenschappen Geert Savelsbergh ontwikkelde. René: “Het model is gebaseerd op kennis uit de wetenschap én de praktijk. In de kern gaat het over veelzijdig bewegen. Hoe kan ik veelzijdig bewegen inzetten om gezonder en fitter te worden, maar ook om beter te presteren? Presteren gaat daarbij niet alleen over sneller lopen of harder slaan, maar over wat jíj kunt doen op je eigen niveau of in het dagelijks leven.”
Vanuit die gedachte deelt René zijn kennis en tips voor wandelaars. Centrale vraag: Hoe zorg je ervoor dat je blessurevrij blijft? En, als je dan toch een blessure oploopt, waar moet je rekening mee houden in de opbouw? Voordat we die vragen stellen, willen we van René weten of hij zelf iets met wandelen heeft. “Zeker”, zegt hij zonder aarzeling. “Mijn werk vraagt veel overleg. Ik heb een tijdje terug besloten om mijn telefonische afspraken wandelend te doen. Ik vind het heerlijk. En daarnaast: tijdens het wandelen kom ik tot betere ideeën.”
Terug naar het voorkomen van blessures. Wandelen is een eenzijdige beweging. En dat vergroot de kans op klachten. “Je moet een uitgebalanceerd lichaam hebben en superfit zijn om die eenzijdigheid goed te verteren. Heb je dat niet? Dan kan de inslijping van een eenzijdig patroon binnen je houding en beweging leiden tot blessures”, legt hij uit. “Vraag je een eenzijdige beweging van je lichaam? Dan vergroot je de kans dat bepaalde
plekken overbelast raken. Vanuit mijn ervaring zie ik die regelmatig rond de voet verschijnen, in het bijzonder bij de achillespees. Overigens: over het algemeen passen spieren zich sneller aan dan pezen. Dat betekent dat pezen in de opbouw vaak problemen geven. Ga daar dus bewust mee om.”
In het ASM-model dat René ontwikkelde, gaat hij uit van tien grondvormen van bewegen: De Schijf van 10! Daarin komen onder andere de onderdelen gaan & lopen, stoeien & vechten, bewegen op & maken van muziek en balanceren & vallen voor. Zeker het laatste is voor wandelaars belangrijk om blessures te voorkomen, stelt René. “Je hebt écht geluk als je als wandelaar van de geplaveide paden af moet. Waarom? Je komt dan op verschillende ondergronden. Modder, sneeuw, zand, houtsnippers of gras. Daardoor daag je jezelf uit
om balans te houden. Het is bekend dat mensen die over een gevarieerde ondergrond lopen minder kans hebben op een overbelasting. Interessant, toch?”
Lopen over andere terreinen verandert de staplengte, het zweefmoment, de stapfrequentie en het moment en de manier waarop je afzet. Daarnaast wisselt het tempo en komen voeten, knieën, rug, heupen en schouders in andere posities. “Daardoor past het lichaam zich in zijn geheel aan en niet alleen bepaalde delen. In mijn ogen is dit een interessante invalshoek om blessures te voorkomen. En daarbij: het is toch leuker om afwisselend in de weilanden, bossen en door de stad te lopen?”
René is ervan overtuigd dat variëren in ondergrond helpt bij het voorkomen van en opbouwen na een blessure. “Maar”, zegt hij, “dat is niet genoeg.
“Mijn advies is om, naast wandelen, meerdere vormen van verplaatsing toe te voegen
“De inslijping van een eenzijdig patroon binnen je houding en beweging kan leiden tot blessures”
Mijn advies is om, naast het wandelen, een andere vorm van verplaatsing toe te voegen aan je activiteiten. Denk dan aan schaatsen, skeeleren, fietsen, kanoën of zwemmen. Op die manier oefen je allerlei bewegingen die je tijdens het wandelen niet traint. Daardoor word je beter belastbaar en heb je minder kans op blessures. En natuurlijk: ik snap dat niet iedereen kan schaatsen of skeeleren. Het gaat erom dat je kijkt wat bij jou past.”
Een volgende praktische tip: “Zoek tijdens het wandelen plekken op waar je iets anders kunt doen. Denk aan klimmen, zwaaien, schommelen, traplopen, glijden op een glijbaan, over een muurtje lopen of lekker bewegen op muziek. Het helpt écht! Dat hoef je niet uren te doen, maar als je bijvoorbeeld twee blokken van vijf minuten tijdens je wandeling inbouwt voor dit soort activiteiten, boek je veel winst. Wat ook belangrijk is: de veiligheid. Die staat voorop. Voor sommige oefeningen is het beter om die onder begeleiding te doen. Bespreek dat met jouw loopcoach.”
René vervolgt: “Ik zou zeggen: neem een rugzakje mee waar je spulletjes in doet. Neem bijvoorbeeld een koptelefoon mee om op verschillende maten van de muziek te wandelen. Maar denk ook aan tennisballen om over te gooien of te stuiteren, badmintonrackets om even over te slaan of een springtouw om mee te springen. En kijk eens in je omgeving of er plekken zijn waar je langs kunt
lopen om balansoefeningen te doen. Denk bijvoorbeeld aan klimvormen of rekken waar je aan kunt hangen. Er zijn heel veel mogelijkheden.”
René werkt al vanaf 2012 met de spelers van het Nederlands elftal. Ziet hij overeenkomsten tussen hen en wandelaars? “Om te beginnen: het is allebei topsport”, zegt hij. “Vooral als we ouder worden, moeten we meer doen om fit te blijven. De spiermassa neemt af, waardoor je harder moet werken om die achteruitgang tegen te gaan.”
Een onderwerp dat volgens René voor zowel voetballers als wandelaars relevant is, is de glijbalans. Die helpt je om je aan te passen aan wisselende omstandigheden. “Als een voetbalveld gladder wordt, glijdt het standbeen mogelijk een beetje weg. Hetzelfde geldt als je wandelt in de modder of op een andere natte, gladde ondergrond.” Om de glijbalans te trainen, liet René in zijn tijd bij Ajax de spelers af en toe op sokken voetballen. Ook wandelaars kunnen op deze manier hun balans verbeteren. “Thuis op sokken bewegen is een goede
oefening. Op je sokken heb je meer kleine glijmomenten, waardoor je het aanpassingsvermogen oefent. Ook hierbij geldt: veiligheid voorop.”
René vertelt dat zijn invalshoek soms nog als ‘controversieel’ gezien wordt. “Maar ik probeer op basis van wetenschap en praktijk de voor- en nadelen uit te leggen. Het is aan sporters of trainers zelf wat ze ermee willen doen”, zegt hij. En hij benadrukt: de voordelen van deze gedachtegang gelden niet alleen voor jeugd, maar voor alle leeftijden. “Zeker voor ouderen. Juist als je dit soort dingen nooit gedaan hebt, kun je hier veel winst uit halen. Het is niet alleen goed voor je, maar ook ontzettend leuk om te doen. Variatie, minder blessures en plezier motiveren wandelaars om te gaan (en te blijven) wandelen. Ik hoop dat ik mensen op een andere manier aan het denken heb gezet.”
Op zoek naar oefeningen die je kunt doen om de kans op wandelblessures te verkleinen? Kijk op wandel.nl/fit2023/ oefeningen.
“Kijk eens in je omgeving of er plekken zijn waar je langs kunt lopen om balansoefeningen te doen”
“Hier lag ruim 70 miljoen jaar geleden een tropische zee, waarin haaien en schildpadden rondzwommen”
Mark van Swaay
Eeuwenlang werd op de St. Pietersberg bij Maastricht mergel gewonnen. Het zorgde voor een gapend gat in de berg zo groot als het centrum van Maastricht. Nu de mergelwinning gestopt is, mag de natuur de ENCI-groeve overnemen. Magazine Wandel.nl trok met twee gidsen door de ENCI-groeve, een sprookjeswereld met rauwe randjes, waarin mosasaurussen, blokbrekers en oehoes de hoofdrol spelen.
Sommige plekken zijn niet te bevatten. De ENCI-groeve in de St. Pietersberg bij Maastricht is er daar één van. De combinatie van oude fabrieksgebouwen en weelderige bossen aan de rand van een gapend gat ter grootte van het centrum van Maastricht… Mijn hersenpan kan er niets mee. Is dit lelijk? Is dit mooi? En vooral: Wát is hier in hemelsnaam gebeurd?
Gelukkig staan daar Mark van Swaay en Wil Strik, twee gidsen van Natuurmonumenten. Zij geven excursies door de groeve en maken zo het verhaal van de groeve begrijpelijker. “De excursie wordt een tijdreis…”, kondigt Wil mysterieus aan.
Die reis begint al meteen goed. We gaan hekken door die voor anderen gesloten blijven. Gewone wandelaars
mogen namelijk alleen het zijpad langs de groeve volgen. Wij dalen echter zo’n zestig meter af, naar het midden van de groeve. Mark: “Hier lag ruim 70 miljoen jaar geleden een tropische zee, waarin haaien en schildpadden leefden. Ook zwommen er mosasaurussen rond, maashagedissen van wel 18 meter lang. Van zes mosasaurussen zijn hier in de groeve de afgelopen eeuwen restanten teruggevonden.”
De kalkskeletjes van kleinere diertjes die stierven, zoals zee-egels en kokerwormen, vormden in de ondiepe Krijtzee door de tijd heen een dikke mergellaag. De gele mergelwanden zijn rondom de groeve goed zichtbaar. Soms met grote, deurvormige gaten
erin. Wil: “Die gaten zijn gemaakt door blokbrekers. Die hakten vanaf de elfde eeuw blokken mergel uit de wand. In het begin werden die blokken gebruikt voor kloosters en kastelen, zoals Château Neercanne dat hier vlakbij ligt. Vanaf de vijftiende eeuw werd de mergelwinning echt serieus. De steden groeiden en hout was brandgevaarlijk. Vandaar dat er veel vraag was naar mergel. Bij die gaten in de mergelwand zijn gangen van mergel uitgehakt.”
Mark: “Als je goed kijkt, zie je dat al die gaten op dezelfde hoogte zitten. Dat komt omdat de blokbrekers daar op een vuursteenlaag stuitten, een harde laag waarop hun zaag vaak kapotging. Die laag werd daarom ook wel de vloeklaag genoemd.”
De oude fabrieksgebouwen van cementproducent ENCI aan de rand
fabrieksgebouwen
zijn de stille getuigen van een recentere geschiedenis
Natuurmonumenten organiseert
bijna wekelijks excursies door de ENCI-groeve, waaronder de excursie ‘Ontdek het leven van vroeger en nu’. Een gids/boswachter geeft uitleg over het gebied en voert je langs delen die voor gewone wandelaars niet toegankelijk zijn. Kijk voor info en data op natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/ sint-pietersberg.
van de groeve zijn de stille getuigen van een recentere geschiedenis. In 1926 startte het bedrijf met de winning van mergel om er cement van te maken. In ruim negentig jaar tijd is zo deze gigantische open groeve ontstaan. Mark: “Je kunt je voorstellen dat het hier een ongelooflijke herrie was. Er waren continu machines aan het draaien. Overal was stof. Naarmate de jaren vorderden, gingen steeds meer bewoners protesteren. In 2018 is uiteindelijk de mergelwinning gestopt. Ik woon hier al sinds ik een kleine jongen was. Opeens heerste er rust. Heel onwerkelijk.”
Sinds 2020 heeft Natuurmonumenten het beheer over de groeve. In de jaren ervoor werd het gebied al stukje bij beetje overgedragen aan de natuur. De natuur mag de groeve overnemen en doet dat gretig. Mark wijst naar een kalkmoeras met lisdodde, gevuld met kraakhelder water. In de lente en zomer zit het er vol kwakende kikkers en libellen, weet hij. “En ik zie geregeld reetjes wegrennen als ik ’s ochtends door de groeve loop.”
Een blauwe reiger vliegt krijsend voorbij, richting twee mergelrotsen die midden in de groeve als piramides de lucht in steken. Ze geven diepte aan de groeve en zorgen ervoor dat
je je nóg kleiner voelt. Ze schermen ook het achterste deel van de groeve een beetje af, legt Wil uit. Daar leven namelijk oehoes, grote uilen met feloranje ogen en lange oorpluimen. Mark: “Aan de andere kant van de groeve leeft intussen nóg een paar. Dat is uitzonderlijk, want normaal gesproken hebben oehoes een veel groter territorium nodig. Maar er is genoeg voedsel. Ze vliegen ’s nachts gewoon naar het Vrijthof in Maastricht om daar een stadsduif te verorberen.”
We lopen langs een waterplas die in de zomer door het helderblauwe water bijna tropische trekjes krijgt, wandelen langs watervalletjes en voelen aan kletsnatte mergelwanden. Water is overal, hier in de groeve. En dat zorgt voor een weelderige begroeiing. Zelfs uit de mergelmuren groeien nog planten en struiken.
Wil wijst naar een stuk grasland bij de wand van de groeve. Vroeger kende Limburg best veel van dat soort kalkgraslanden, maar veel van die kalkgraslanden zijn intussen verdwenen. “Toen de werkzaamheden in deze groeve stopten, bood dat ongekende mogelijkheden. Opeens was daar een leeg, kalkrijk gebied. Natuurmonumenten heeft toen een deel veranderd in kalkgrasland.” Dat ging niet vanzelf.
FOTO: NATUURMONUMENTEN/STEFAN CLAESSENSEerst moest de bodem gereed worden gemaakt. Vervolgens werd maaisel van een ander stuk kalkgrasland ingeharkt, zodat de zaden die tussen het maaisel zaten zich konden verspreiden. Wil: “In de lente en zomer ziet het er nu prachtig uit. Er bloeien dan planten als knolboterbloem, harige ratelaar en
bosorchis, een orchideeënsoort. Een herder trekt geregeld met een kudde Mergellandschapen en Nederlandse landgeiten door de groeve, zodat de kalkgraslanden niet dichtgroeien met bomen en gras. Op die manier is er meer ruimte voor bloemen en daarmee ook voor insecten en vlinders.”
Bij een plek vol manshoge vlinderstruiken beginnen we weer aan de klim omhoog, de groeve uit. Ja, daarboven ligt inderdaad de lelijkheid, staan nog de fabrieksgebouwen en de fabriekspijpen. Maar de andere kant van het
verhaal is: zonder de afgravingen was er nu niet zo’n bijzonder natuurgebied geweest: een bijna onwerkelijke sprookjeswereld op de bodem van een groeve. Wil en Mark trekken er elke keer met liefde doorheen. Wil: “Bijna elke maand is het hier anders. Steeds ontdek je wel weer iets verrassends. De vorige keer vonden we tussen een stapel stenen fossielen, waarin de vorm van een schelp nog goed zichtbaar was. Geweldig toch?!”
Ga voor meer wandelroutes langs groeves naar wandel.nl/routes/ wandelen-langs-groeves.
• Je kunt de ENCI-groeve bij Maastricht vanuit twee kanten in wandelen. Wij liepen vanuit Chalet d’n Observant (chaletobservant.nl) de groeve in. Vanuit Buitengoed Slavante (slavante.nl) loop je in tien minuten naar het uitkijkplatform aan de andere kant van de groeve. Hier gaat een trap naar beneden de groeve in.
• Een wandelkaartje is gratis verkrijgbaar bij de restaurants op de St. Pietersberg of bij het bezoekerscentrum op wielen (natuurmonumenten.nl/bezoekerscentrum-zuid-limburg-op-wielen).
• Een mooie manier om de ENCI-groeve te zien is via de 7 kilometer lange Groeve Route St. Pietersberg. Vanaf de parkeerplaats Oog van St. Pieter bij Fort St. Pieter (Luikerweg 80, Maastricht) loop je langs de oostflank van de berg naar het uitkijkplatform. Daar ga je de groeve in, die je bij Chalet d’n Observant weer verlaat. Vervolgens loop je via de Duivelsgrot en groeve Duchateau terug naar het beginpunt. De route is gemarkeerd. Hij is vanwege het hoogteverschil pittig.
• Kijk voor meer info op natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/sint-pietersberg.
Het gebied wordt stukje bij beetje overgedragen aan de natuurFOTO: NATUURMONUMENTEN/LAURENCE-DELDERFIELD
De Veluwe nodigt je met haar natuurpracht het hele jaar door uit voor een bezoek. Als wandelaar zijn we echter te gast in de natuur. Boswachter van Staatsbosbeheer Jody Bennink vertelt je per seizoen waar je op moet letten. In deze eerste aflevering gaan we op kraambezoek.
Door: Jody Bennink
Waarschijnlijk heb je het al gemerkt, maar de natuur is aan het ontwaken. Dat ontwaken van de natuur doet wat met mensen. We krijgen lentekriebels en we gaan eropuit om de eerste zonnestralen te vangen. Terwijl de dagen langer worden en de boomknoppen zich ontvouwen, wordt de natuur één grote kraamkamer. Dit heb je als wandelaar lang niet altijd in de gaten. Onbewust loop je als bezoeker van
de natuur langs tal van nesten, holen en burchten. Dat is immers het leefgebied van heel veel dieren.
Reekalf langs het pad
Dieren hebben vrijwel altijd in de gaten als er gevaar dreigt en drukken zich dan naar de grond, blijven als een waar
FOTO: ALEX PLANTINGA FOTO: ALEX PLANTINGA De zandhagedis.Dassen
Dassen krijgen één keer per jaar jongen. Ze worden in februari geboren en het aantal varieert van één tot vijf jongen per nest. Als de jongen acht weken oud zijn (rond april), komen ze onder streng toezicht van moeders voor het eerst naar buiten om de wereld te verkennen.
Zandhagedis
De vrouwtjes kiezen voor een zonnige, warme en onbegroeide zandige plek waar ze de eieren een aantal centimeter ingraven. Afhankelijk van de temperatuur komen de eieren in mei uit.
Vogels
De meeste vogels broeden tussen maart en september met soms meerdere legsels. De temperatuur stijgt vanaf maart en dan is er steeds meer voedsel voorhanden om voldoende energie te krijgen en daarmee eieren te kunnen leggen.
Hertachtigen
In mei worden de eerste reekalveren geboren. Het edelhert en damhert volgen daarop met hun kalveren. Kalveren kunnen soms langs paden en wegen liggen en zijn de eerste weken geurloos.
Hazelworm
De hazelworm heeft de paartijd in mei en is eierlevendbarend. De jongen worden rond augustus of september geboren in een dun vlies dat binnen enkele seconden scheurt. Hazelwormen krijgen wel zes tot vijftien jongen.
Kikkers
De paartijd van de bruine kikkers en de heikikkers is vanaf februari. De groene kikkers en de boomkikkers volgen later, vanaf april. Kikkerlarven zwemmen tussen april en juni rond. Binnen de twee maanden daarop veranderen de larven naar kikkervisjes en uiteindelijk naar kleine kikkertjes.
standbeeld stilstaan of slaan juist op de vlucht. Wanneer je aan het wandelen bent, kan het dus zomaar zijn dat een ree je al een poosje aanstaart zonder dat je er erg in hebt. Of het dier heeft al kunnen ruiken dat je in de buurt aanwezig bent. Reuk, gehoor en gezichtsvermogen zijn bij veel dieren erg goed ontwikkeld.
Het kan zomaar een keer voorkomen dat je tijdens een voorjaarswandeling een reekalf langs het pad in de berm van hooggras of heide aantreft. Reekalveren worden soms weggelegd door hun moeder, op een voor hun veilige plek. Zo heeft moeders zelf even de tijd om voedsel te vinden. Kalveren zijn in de eerste weken geurloos waardoor ze redelijk veilig zijn. Tref je als wandelaar een ree-, edelhertof damhertkalf aan, laat het dan liggen. Juist als je het aanraakt, jaag je hun moeder bij hen weg door jouw geur. De moeder is altijd in de buurt en komt het kalf weer halen.
Jody Bennink: “Als je in alle rust en stilte een wandeling maakt, zul je merken dat je veel meer opneemt van je omgeving.”
Dieren hebben in deze periode rust nodig om voedsel te vinden en om te broeden. Vroeg in het broedseizoen kan het gebeuren dat een vogel na verstoring door lawaai, langslopende mensen of honden, een nest met eieren niet meer uitbroedt. We drukken bezoekers daarom op het hart om op de paden te blijven, geen onnodig lawaai te maken en heel belangrijk: houd de hond aangelijnd. Als je in alle rust en stilte een wandeling maakt, zul je bovendien merken dat je veel meer opneemt van je omgeving. In sommige gebieden waar kwetsbare soorten broeden kunnen in het broedseizoen paden worden afgesloten. Op die manier beschermen we deze soorten tegen uitsterven. In het broedseizoen is de natuur extra kwetsbaar en het is belangrijk dat we ons daar bewust van zijn als we op ‘kraambezoek’ gaan.
Door: Eva Hopstaken
Beeld: Shutterstock
Duurzaamheid, een woord dat je steeds vaker in onze samenleving hoort. Duurzamer leven is beter voor het milieu, maar hoe weet je nu of je goed bezig bent? Zijn de wandelschoenen die jij op het oog hebt wel zo sustainable als gedacht?
Ben ik goed bezig? is de vraag die meer en meer consumenten zich stellen bij de aanschaf van nieuwe producten, zo ook bij de aankoop van nieuwe wandelschoenen. Kun je nog voor leren schoenen gaan of is aanschaf van vegan leer een betere optie? Laten we met deze vraag beginnen. Aangezien leer in de meeste gevallen een bijproduct van de bio-industrie is, lijkt een huid weggooien bijna zonde. Echter, zo meldt de Partij voor de Dieren: “Het gebruik van leer als bijproduct van de vleesindustrie versterkt de positie van deze industrie.”
Imitatieleer dan maar? In 2020 dook de Volkskrant al eens in die materie en concludeerde toen het volgende: “Imitatieleer bestaat uit een laag stof, microvezels of polyester met daarop een synthetische laag, zoals polyurethaan. Dit wordt gewonnen uit aardolie en is dus een plastic. Soms bestaat vegan leer alleen uit de synthetische laag microvezels.” Het dagblad meldt verder dat alternatieven op basis van champignons en ananas verder ontwikkeld worden, maar plastic- en diervrij leer heeft nog een behoorlijke weg te gaan.
Helaas doen veel merken zich soms duurzamer voor dan dat ze daadwerkelijk zijn. Voor veel bedrijven is duurzaamheid een onderdeel van de marketingstrategie. Je groener voordoen dan je als bedrijf of merk daadwerkelijk bent, heet greenwashing. Waak voor vage begrippen als puur of eerlijk. Ga op zoek naar bewijzen, doet men wat er gezegd wordt en zo ja, wat houdt dat dan precies in? Ook al draagt een merk een keurmerk, dit wil nog
lang niet altijd zeggen dat het duurzaam is. Let zeker ook op de prijs. Als een paar eco-friendly wandelschoenen slechts 79 euro kost, is dat te mooi om waar te zijn.
Is er een label dat ons verder helpt? Er is een EU-Ecolabel dat zich onder andere bezighoudt met richtlijnen voor kleding en schoenen. Op de website Keurmerkenwijzer.nl wordt kort uiteengezet waar producten aan dienen te voldoen, alvorens ze dat label mogen dragen:
• grondstof- en vezelproductie: er mogen alleen ongelooide huiden en vellen van dieren die worden gehouden voor de melk- of vleesproductie worden gebruikt. Katoen moet voor minimaal tien procent biologisch geproduceerd worden. Gebruik van gerecycled katoen wordt gestimuleerd;
• van vezel naar doek: water- en luchtvervuiling tijdens de productie moet beperkt worden. Bij het leerlooien is er een beperking op het watergebruik. Het gebruik van stoffen die zeer schadelijk zijn voor het milieu en voor de menselijke gezondheid is verboden;
• van doek naar kleding: in het eindproduct mogen geen residuen zitten van zware metalen en/of formaldehyde en ze mogen geen elektronische componenten bevatten. Schoenen moeten verpakt worden in gerecycled materiaal.
Het valt lastig te achterhalen hoeveel ‘beperkt’ is. Ook is het onduidelijk hoe milieuvriendelijk het gerecyclede katoen geschikt wordt gemaakt voor een tweede leven.
Voor veel bedrijven is duurzaamheid een onderdeel van de marketingstrategie
Help!
Terug naar de beginvraag: Ben ik goed bezig? Zolang je als consument kritisch blijft, ben je zeker goed bezig. Toch blijft het lastig om door de bomen het bos te zien. We informeerden bij enkele experts.
Christian Wittig, Marketing Director International Hanwag“Onze wandelschoenen gaan, indien goed onderhouden, een leven lang mee. Onze zolen kunnen vervangen worden. Een nieuw paar schoenen aanschaffen is daarom echt niet altijd nodig. Echter merken we wel dat onze klanten toch na een aantal jaren voor een nieuw paar schoenen kiezen. Ze zijn dan simpelweg toe aan iets anders. Een andere kleur, een ander model, terwijl de oude schoen nog prima meekan. Dat is een keuze die de wandelaar zelf maakt.”
John Jansen, General managerKEEN outdoor
“KEEN is op een PFAS Free Journey. Het bedrijf streeft ernaar tegen 2025 geen PFAS meer te verwerken in schoenen en sandalen. Ook recyclet
men plastic en petflessen voor de vervaardiging van schoeisel. Een goed initiatief, maar KEEN streeft ernaar geen zwerfplastic meer te hoeven gebruiken om de simpele reden dat we als consument überhaupt single-use plastic tot een halt moeten roepen.”
Bob Van Soldt, mede-eigenaar bij Huna Camping & Outdoorshop in Den Haag
“Wij verkopen alleen schoenen waar we van weten waar ze vandaan komen. Dat komt er in het kort op neer dat we bijna alleen maar merken verkopen die in de Europese Unie zijn gemaakt. HANWAG vinden wij een fijn merk. Ze lopen voorop in duurzaamheid. De lijnen en afstanden tussen hen en de toeleverancier zijn kort, ze zijn heel ver met recycling en maken meer en meer gebruik van EcoShell voor het vervaardigen van de wandelschoenen. De vraag die we onze wandelaars stellen, is: Ga je voor honderd procent droge voeten of kies je voor een kleiner percentage waterdichtgarantie, maar wel een duurzamere optie?
In onze winkel hebben we er bewust voor gekozen om goedkopere en minder duurzame merken niet meer in
de schappen te zetten. We willen als verkopers onze klant een goed product aanbieden en misschien zelfs wel een beetje opvoeden.”
In onze zoektocht naar hoe groen, groen is, merken we dat deze vraag nog altijd lastig te beantwoorden is. Hoeveel energie, water of brandstoffen worden er gebruikt wanneer materialen gerecycled worden? Soms wordt het ene merk door een label als duurzamer gezien, enkel omdat er een minder milieubelastende doos omheen zit. De meeste gerenommeerde merken zijn goed op weg, maar er kunnen altijd nog meer stappen gezet worden op het gebied van duurzaamheid en transparantie. En steek gerust ook eens de hand in eigen boezem en bedenk goed of de aankoop die je van plan bent te doen daadwerkelijk nodig is.
Wil je duurzaam op pad? Lees tips om zo duurzaam mogelijk te wandelen via wandel.nl/uitrusting/ duurzaam-op-pad.
DOOR: SIMONE VOS
Voor de nieuwe Grisport Tampa Mid wandelschoenen zet ik mijn doorgewinterde, eigen wandelstappers gerust tijdelijk aan de kant. De hippe, donkerblauwe kleur valt meteen op als ik ze uit de doos haal. Die passen goed bij elke wandeloutfit en ik krijg meteen zin om op pad te gaan.
a even zoeken hoe de veters door de lusjes gaan (eerst door de bovenste lussen steken en daarna gewoon haken), voelen de schoenen meteen prettig aan. Geen drukpunt of schurende plekken; comfortabel en warm. Volgens de omschrijving van Grisport is de tussenzool zeer dempend, waardoor je nog meer comfort voelt. Ook is er een toplaag met antislipstructuur waardoor je sokken niet schuiven en de schoen goed om je voet blijft zitten. Ik ben benieuwd of de schoenen deze beschrijving waarmaken en loop ze een dagje in. Een klein rondje (zo’n vijf kilometer) in mijn stad Nijmegen. Een wandeling die voornamelijk over asfalt gaat en dat loopt comfortabel. De schoenen voelen niet zwaar en zitten fijn. De demping die Grisport
beschrijft, voel ik terug tijdens het lopen.
De volgende wandeling neem ik ze mee voor een tocht door de bossen, bij de Grebbenberg in Rhenen. Ook op de ongelijke ondergrond lopen de Grisport Tampa Mids goed. Ze zitten strak om mijn voeten én zijn bestand tegen water. Ik stamp een paar keer flink in de plassen en mijn voeten blijven kurkdroog. Alleen als ik steil de heuvel afloop, schuiven m’n voeten naar voren in de schoen. Dat voelt daarna wat minder. Geen blaren gelukkig. De derde keer dat ik de Tampa Mid test, is deels over asfalt en deels door het bos. Ik wandel in de omgeving van Vorden in de Achterhoek. Het voelt alsof ik de schoenen al jaren draag. Zeker op vlakke stukken, veren ze goed
ondergronden zorgen ze voor een goede demping.
100% Made in Europe – dit geldt voor alle schoenen met het HANWAG-logo. Al sinds 1921 staat HANWAG voor traditioneel Beiers handwerk in combinatie met technische expertise en continue innovatie. Sinds de oprichting van de firma produceert HANWAG berg- en wandelschoenen van de hoogste kwaliteit. Daarnaast heeft het bedrijf productievestigingen in Kroatië, Hongarije, Bosnië en Herzegovina en sinds 2022 ook in Roemenië en Servië. Met een sterke focus op de perfecte pasvorm, robuustheid en verwerking van de beste materialen zijn alle producten Europees vervaardigd. Wat betekent ‘Made in Europe’ precies voor HANWAG als onderneming, voor de medewerkers en voor de mensen die de schoenen dragen?
en wandelschoen heeft een complexe constructie waarin tot 180 afzonderlijke delen worden verwerkt. In tientallen productiestappen wordt uit leer, draden en zool een schoen gecreëerd die zijn drager jarenlang zal vergezellen op wandel- en trekkingtochten. Hoe het werkt? Dubravka Pirović weet het precies. Zij werkt bijna vanaf de eerste dag in de productiefaciliteit van HANWAG in Kroatië. “Op onze stikafdeling stellen we het bovenwerk voor bijna alle HANWAG-modellen samen”,
legt het hoofd inkoop en logistiek uit. “Voor bijvoorbeeld een HANWAG Tatra Light zijn er alleen in de stikafdeling al ongeveer zestig handelingen nodig”, legt Dubravka uit. Dan volgen er nog eens veertig voor de montage van het bovenwerk op het onderwerk. Hier werken voornamelijk mannen die met behulp van grote machines de schacht van de schoen van een zool voorzien.
Bij de overgrote meerderheid van de HANWAG-modellen wordt dit gedaan volgens de zogenaamde gecementeerde constructietechniek.
Dat HANWAG nog steeds uitsluitend in Europa produceert, heeft volgens Stefan Jerg, hoofd productie & inkoop, vooral kwalitatieve en ecologische redenen. “De belangrijkste voordelen die ik zou noemen zijn de aspecten kwaliteit, betrouwbaarheid en betere planning. In Europa vinden we goed opgeleid personeel met ervaring in het schoenmakersambacht. Deze mensen zijn onze grootste troef!” Al tientallen jaren werkt HANWAG samen met onder andere Hongarije en Kroatië. Ook het thema duurzaamheid speelde een rol bij de beslissing om in Europa te blijven toen andere merken hun productie naar Azië verplaatsten. Het zijn vooral de korte transportafstanden waarmee klimaatschadelijke emissies kunnen worden bespaard. “Ik zeg altijd dat een HANWAG-schoen niet verder moet zwemmen dan hij later zal lopen.” De materialen komen ook bijna allemaal uit Europa. Van het leer tot de zolen tot kleine onderdelen zoals de veters. “Uiteindelijk heeft dit dezelfde voordelen als in de productie: kwaliteit, betrouwbaarheid en duurzaamheid.” Stefan weet precies hoe de HANWAG-looierijen in Duitsland en Kroatië werken.
De voordelen in het kort:
• duurzaamheid: korte transportroutes verminderen de CO2-uitstoot;
• beschikbaarheid: betrouwbare en altijd transparante bevoorradingsketen;
• arbeidsomstandigheden: sociaal en eerlijk. Decennialange relaties met zowel werknemers als partnerbedrijven;
• materiaal: Europese leveranciers maken gecontroleerde en hoge kwaliteit mogelijk.
HANWAG-schoenen zijn made in Europe. Wat betekent dat juridisch? In sommige landen, zoals de VS, moet op het product het land van oorsprong vermeld worden.
In de Europese Unie is een dergelijke etikettering niet verplicht. Niettemin geeft HANWAG het productieland van zijn schoenen wel aan, bijvoorbeeld door de vermelding ‘Made in Croatia’. Net als de meeste producten zijn ook schoenen samengesteld uit talrijke componenten en voorproducten. In de wereldeconomie zijn deze gewoonlijk afkomstig uit verschillende landen. Dus welk land in de productieketen moet eigenlijk worden genoemd als het land van oorsprong? Volgens het EU-douanewetboek zijn hier twee aspecten van belang:
• in het vermelde land moet de laatst wezenlijke en economisch
gerechtvaardigde bewerking of verwerking plaatsvinden; • in dat land moet de waarde van het product met ten minste 45 procent stijgen waarbij zowel materiaal als arbeid meegerekend worden.
Theoretisch zou een fabrikant bijvoorbeeld leren bovenwerken in Azië kunnen laten naaien, deze in Duitsland op de zolen monteren en er ‘made in Germany’ op kunnen zetten. De HANWAG-belofte is echter: HANWAG-schoenen worden voor 100% vervaardigd in Europese landen. En de meeste materialen en onderdelen komen ook uit Europa. Een van de weinige uitzonderingen is yakleer, dat uit Mongolië komt. Maar zelfs yakleer wordt in Duitsland bewerkt en verfijnd voordat er in de fabrieken in Hongarije en Kroatië schoenen van worden gemaakt. Daarom zijn HANWAG schoenen 100% made in Europe.
Csilla is geboren met een liefde voor schoenen. Haar vader was schoenmaker. In de Hongaarse fabriek in Hajdúböszörmény is zij verantwoordelijk voor de kwaliteitscontrole. Het is haar taak ervoor te zorgen dat de schoenen de fabriek onberispelijk verlaten.
Voor de jonge Roemeen Vladut, wiens vader ook schoenmaker was, is het schoenmakersambacht een vak waar hij trots op is. Om de ambachtelijke
techniek van het dubbel stikken te leren, volgde hij een tweejarige opleiding bij de firma Reck in Ölkofen (Oost-Zwaben/Duitsland).
Stanko is een expert op het gebied van zolen. Hij slijpt de tussenzolen en bereidt ze voor om vastgelijmd te kunnen worden op de rubberen loopzolen. Samen met 250 schoenmakers in Varaždin, Kroatië, maakt hij al 23 jaar lang schoenen.
Omdat de gehele productie in Europa plaatsvindt, kan de zeer hoge kwaliteit en betrouwbaarheid van de afgewerkte schoenen optimaal worden gecontroleerd en aan de gebruiker worden gegarandeerd.
Op Stories.Hanwag.com kun je terecht voor een virtuele rondleiding door de HANWAG-productielocaties en lees je meer over de medewerkers.
Ben je op zoek naar een wandel- of bergschoen? Kijk dan eens naar de schoenen van HANWAG en investeer in schoenen van hoge kwaliteit die vanwege de lange levensduur ook bijdragen aan een beter milieu. Lees meer over HANWAG en vind de dichtstbijzijnde winkel op wandel.nl/ partners/hanwag.
Csilla. Vladut.
Deze lichtgewicht wandelschoenen van Mammut hebben een flexibele en gripvaste Vibram®-zool. Deze zool zorgt voor een stabiel looppatroon tijdens dagwandelingen. Het dempend 3D Memo Foam in de voering en binnenzool en het ademende en waterproof GORE-TEX®-membraan zorgen voor veel comfort tijdens wisselende weersomstandigheden. Het terracare®-leer is duurzaam geproduceerd in Duitsland.
Adviesprijs: 200 euro.
mammut.com
De Tampa Mid van Grisport is een stevige allround wandelschoen gemaakt van hydroleer. Het waterproof membraam zorgt ervoor dat de schoen waterdicht en toch ademend is. Door de dempende tussenzool en de inlegzool voelt het lopen nóg comfortabeler. Dankzij de toplaag met antislipstructuur schuift je sok niet in de schoen. De Vibram-zool staat garant voor perfecte controle op de ondergrond. De Tampa Mid is er in een dames- en herenuitvoering en is beschikbaar in verschillende kleuren in zowel een Low- als Mid-model.
Adviesprijs: 169,95 euro. grisport.nl
De KEEN NXIS Evo is een waterdichte en lichtgewicht sneaker voor een sportieve look in de stad en voor prestaties bij outdoor gebruik. Het waterdichte en ademende
KEEN.DRY-membraan houdt je voeten droog. De KEEN.ALL-TERRAIN loopzool met EVA-tussenzool zorgt voor grip en demping op gevarieerd terrein, ook in de bergen. De hiel krijgt extra ondersteuning en tenen worden beschermd tegen stoten.
De schoen is zeer geschikt voor de bredere voet.
Adviesprijs: 150 euro. bartogi.nl/collections/ keen
De Lomer Spider is geschikt voor uiteenlopende situaties en terreinen. Wandel sportief in de stad of maak hoogtemeters tijdens een langere wandeltocht. De upper is bestand tegen krassen en stoten en een antibacteriële Ultra MTX-voering houdt je voeten droog en fris. De Vibram-zool biedt perfecte balans tussen optimale grip, stabiliteit en demping op elke ondergrond.
Adviesprijs: 165 euro. lomer.nl
Deze vooruitstrevende en sportieve wandelschoen van LOWA is geschikt voor zowel een ontspannen wandeling als een waar outdooravontuur. De lichtgewicht LOWA INNOX PRO GTX MID is gemaakt van flexibel synthetisch materiaal en heeft een flexibele zool. Dit zorgt voor een optimaal draagcomfort. Deze schoenen zijn ideaal voor wandelaars die op zoek zijn naar een sportief en multifunctioneel model.
Adviesprijs: 199,95 euro.
lowa.nl
Op zoek naar een waterdichte wandelschoen? De Columbia FACET 75 biedt verhoogd comfort en bescherming en is ontworpen voor de paden. De schoen combineert het OutDry™ waterdichte ademend bovenwerk met een gedempte TECHLITE™ PLUSH tussenzool en ADAPT TRAX™ voor grip, stabiliteit en comfort gedurende de hele dag. De FACET 75 is verkrijgbaar in meerdere kleuren voor mannen en vrouwen en is ook beschikbaar in een laag uitgesneden versie.
Adviesprijs: 140 euro. columbia.com
De Meindl Orlando Mid GTX is een Mid-wandelschoen voor zowel heren als dames. De schoen biedt meer ruimte bij de voorvoet, is goed sluitend op de hielen en is daardoor geschikt voor wandelaars met bredere voeten. De schoen is geschikt voor meerdere terreinen: van de stad tot de natuur. De zool zorgt voor veel stabiliteit en een goede afwikkeling. De schoenen zijn waterdicht en ademend dankzij de gore-texvoering. Dames in de kleur donkerblauw en heren in bruin.
Adviesprijs: 224,90 euro.
meindl.de
De TAMAN is een veelzijdige en lichte trailschoen die zich uitstekend leent voor wandelingen op oneffen terreinen. Deze waterdichte wandelschoen houdt je voeten droog en is gemaakt van duurzame materialen die je voeten laten ademen. De schoen heeft een uitneembare binnenzool en een rubberen buitenzool met stevig profiel die extra grip en geweldige demping op verschillende ondergronden garandeert. Zeg vaarwel tegen pijnlijke voeten en til comfort naar een hoger niveau.
Adviesprijs: 79,95 euro. adventure.safetyjogger.com
VAUDE MEN’S UBN REDMONT 2.0 RC
VAUDE WOMEN’S UBN MINEO MID
DOOR: SIETSKE DE VET
Dit voorjaar brengt KEEN een nieuwe, revolutionaire wandelschoen op de markt: de WK400. Voor wie is dit model ontworpen? Wat maakt de schoen zo bijzonder? De test wijst het uit.
KEEN is een Amerikaans merk dat wandelschoenen van gerecyclede materialen produceert. Het bedrijf is bekend van de Newport-outdoorsandaal met gesloten neus die de tenen beschermt. KEEN richt zich op comfort, kwaliteit en heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan. De modellen van KEEN kun je gerust innovatief noemen. Dat geldt zeker voor de WK400.
EERSTE INDRUK
De lichtgewicht, lage schoen lijkt op een hardloopschoen, maar is bedoeld voor wandelaars op vlak of glooiend terrein. De schuin aflopende vetersluiting ziet er trendy uit. De dikke, ronde zool maakt nieuwsgierig. Hoe zal dat lopen?! Het bovenwerk is vervaardigd van mesh, een geweven, luchtdoorlatende stof: licht én sterk. De TPU-laag langs de zool is stevig, slijtvast en toch flexibel. Aantrekken gaat soepel dankzij de treklip. Wat direct opvalt, is de
comfortabele pasvorm. Je loopt er zó mee weg.
UNIEKE CURVE TECHNOLOGIE
Het bijzondere van de WK400 is de ronde afwikkelzool. In het begin voelt het wat onstabiel aan, maar na een paar stappen ben je verkocht. De CURVE-technologietm van KEEN zorgt ervoor dat je voeten vanzelf afrollen. De druk van de voorvoeten neemt af en je wordt gedwongen om rechtop te staan. Bovendien zorgt de dikke tussenzool voor een goede demping. Zelfs op asfalt krijg je geen vermoeide voeten. De profielzool geeft optimale grip.
CONCLUSIE
De schoenen zijn innovatief, dragen comfortabel en kosten 160 euro. We kunnen ze van harte aanbevelen, vooral bij mooi weer. Dankzij de goede ventilatie krijg je geen warme voeten. Verkrijgbaar voor dames en heren, in vier kleuren. Wil je liever een waterdichte schoen waar je ook ’s winters mee kunt lopen? Kies dan voor de leren uitvoering (170 euro).
Online verkrijgbaar via bartogi.nl en de betere schoenwinkel als Schutrups Exloo.
KEEN richt zich op comfort, kwaliteit en heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan
DOOR: SASKIA VAN DEN BRAND
BEELD: DAVID MEULENBELD
De Xsensible Stockholm Leopard is een lichtgewicht wandelschoen voor langere wandelingen. Onze redacteur Saskia van den Brand ging onlangs bij Fort de Roovere in Halsteren met de schoenen op pad. Onder meer op een 192 treden tellende uitkijktoren onderwierp ze de schoenen aan een uitgebreide test.
et avontuur met nieuwe wandelschoenen begint eigenlijk al zodra je de doos opent en je de nieuwe schoenen voor het eerst ziet. De Xsensible Stockholm Leopard die ik ga testen, heeft een print van zwart en bruin met daaroverheen een lijnenspel van bronskleurig leer. De schoenen zijn gemaakt van zacht leer met delen van gaasachtig meshmateriaal. Ik laat mijn vingers over het materiaal glijden. De schoen is qua design vooruitstrevend en het is
zeker geen standaard wandelschoen te noemen. Dit komt doordat de makers zich hebben laten inspireren door een houten balansslipper uit Japan. Deze slipper zorgt ervoor dat je lichaam in perfecte balans is. Dit concept heeft Xsensible vertaald naar een hedendaagse zool. In het Oosten houden ze van harmonie en is er veel aandacht voor een perfecte lichaamshouding. Traditie en technologie komen samen in de schoenen van Xsensible Stretchwalker.
Tijd om met de schoenen op pad te gaan. Ik loop bij Fort de Roovere in Halsteren met droge voeten door het water. Dit kan, omdat ik over de wereldberoemde Mozesbrug loop. Dit is een unieke loopgraafbrug door het water. Het is onderdeel van de West-Brabantse Waterlinie: de oudste, langste en meest gebruikte van alle Nederlandse waterlinies. Ik loop de eerste etappe (19 kilometer) van het Zuiderwaterliniepad, die start in Bergen op Zoom en mij langs bezienswaardigheden in en rond deze
De schoen is qua design vooruitstrevend en het is zeker geen standaard wandelschoen te noemen
Stretchwalker
bourgondische stad met grote historische rijkdom brengt.
Terug naar de schoenen waarop ik loop. Door de unieke zool voelt het wandelen zachter en comfortabeler aan dan op andere schoenen. Ik voel mij licht als een veertje en kan daardoor nog meer genieten van de theater-uitkijktoren Pompejus die op mijn route ligt. Het is een ongelooflijk mooi en groot houten gebouw met maar liefst 192 treden. Ik beklim de toren. Hijgend kom ik hoger en hoger. Mijn voeten hebben geen centje pijn. Aan de voor- en achterkant heb ik demping en in het midden een stabiel stuk en balanspunt. Wel zo fijn als ik op adem kom na deze inspanning. Bij de top voel ik dat mijn tenen meer ruimte hebben dan normaal. Dit komt door het stretchmateriaal dat opgebouwd is uit verschillende lagen. Dit zorgt
ervoor dat de schoen in de breedte voor zeventig procent kan rekken en in de lengte dertig procent. Xsensible is het enige merk wandelschoenen dat gebruik mag maken van dit gepatenteerde materiaal, de Dry-X-technologie genoemd. Ik ben ervan overtuigd dat zelfs op warme dagen mijn tenen niet rood zullen worden, want ook de traptreden naar beneden gaan soepel. Het voelt heel fijn dat de schoen de afwikkeling van mijn voet overneemt tijdens het wandelen, waardoor ik de hele dag onvermoeibaar kan doorstappen. Ik loop door bossen, over kleinschalig boerenland en bezoek ook nog even zorgboerderij en boerderijwinkel Op den Hof. Heerlijk om hier even op te warmen en te genieten van de verse streekproducten.
Als ik na een lange dag wandelen mijn schoenen wil uittrekken, heb ik daar
meestal problemen mee. Ik ontwikkel gedurende het wandelen vaak een stekende pijn in mijn onderrug. Tijdens het lopen ga ik dat onbewust corrigeren met mijn schouders en knieën. Vandaag heb ik geen last gehad van mijn onderrug, schouders en knieën en dat is ook te merken als ik mijn schoenen uittrek. Het gaat probleemloos en ik voel geen pijn in mijn lichaam. Het valt mij op dat het stretchmateriaal snel weer teruggaat naar zijn originele vorm. Dit heb ik tot nu toe bij geen enkele andere schoen op deze manier ervaren. Ik ben tevreden over de schoenen. De makers van Xsensible willen dat zo veel mogelijk wandelaars hun voetstappen achterlaten in de prachtige natuur waar ook ter wereld, en daar zijn ze wat mij betreft in geslaagd. En sinds ik de schoenen heb, draag ik ze elke dag.
De aankoop van een nieuw paar schoenen is voor veel wandelaars een sprong in het diepe. Waar moet ik op letten en naar welke winkel kan ik het beste gaan? Samen met Veluwe Outdoor
Nunspeet helpen we je alvast een eindje op weg.
Op welke ondergrond ga je het meest wandelen met de nieuwe schoenen? Wandel je liever op hoge of op lage schoenen? Denk alvast na over dit soort vragen voordat je een winkel binnenstapt.
Na het ‘voorwerk’ volgt de volgende stap: naar de winkel gaan. Laat je hierbij niet leiden door de reisafstand. Een wandelschoen moet perfect zitten en de juiste steun bieden. Een ritje met de auto of trein naar de andere kant van het land is dan echt de moeite waard.
TIP
Heb je de juiste wandelschoenen gevonden? Loop voor je aankoop dan nog even kritisch de volgende punten langs:
• Goede grip?
• Juiste maat?
• Geschikt voor jouw wandeldoel?
• Stabiel genoeg voor jouw enkelbanden?
Je kunt je schoenen natuurlijk via internet kopen, maar de kans op een miskoop is dan groter. Ga liever naar een gespecialiseerde wandelwinkel. Hier is vaak een podoloog aanwezig die als het nodig is steunzolen kan aanmeten. Gespecialiseerde wandelwinkels hebben bovendien schoenen van verschillende breedtematen op voorraad.
TIP
Neem je oude wandelschoenen, sokken in verschillende diktes en eventuele steunzolen mee naar de winkel.
TIP 5: LET NIET OP DE KLEUR
Het minst belangrijk aan een wandelschoen is de kleur. Comfort en de juiste pasvorm zijn veel belangrijker.
• Geschikt voor steunzolen (indien nodig)?
• Passen je voeten er ook met een dikkere sok in?
Kun je overal ‘ja’ invullen, dan wensen wij je prettige en veilige wandelingen!
Ga voor meer info naar bredewandelschoenen.nl.
Bij het kiezen van een outdoorbroek is het cruciaal om niet alleen op het uiterlijk te letten, maar ook op de kwaliteit en duurzaamheid. Je wilt tenslotte dat je uitrusting een leven lang vol avonturen meegaat. Het Zweedse Fjällräven heeft al decennialang ervaring met het ontwerpen van betrouwbare outdoorkleding en helpt je op weg bij de keuze voor de juiste broek. Want met een breed assortiment aan keuzes voor zowel mannen als vrouwen en opties die geschikt zijn voor elk klimaat, terrein en activiteit, heeft Fjällräven voor elk wat wils. Of je nu rustig door het bos gaat wandelen of op een ruig parcours gaat hiken.
f je nu rustig door het bos gaat wandelen of op een ruig parcours gaat hiken, deze outdoorbroeken van Fjällräven zijn ontworpen om je bij elke stap comfortabel en beschermd te houden, zonder stijl en pasvorm uit het oog te verliezen. Zodat je op alle buitenavonturen die nog op je pad komen, verzekerd bent van een betrouwbare metgezel.
VIDDA
Deze nieuwe, comfortabele en ventilerende trekkingbroek van G-1000 Air Stretch is verstevigd met dubbele lagen materiaal op het zitvlak en de knieën. De Vidda Pro Lite Trousers M is perfect voor wandelen in een warm klimaat. De broek heeft een regular-fit, voorgevormde knieën en licht taps toelopende pijpen. Meerdere zakken, zoals open steekzakken, knoopzakken op de pijpen met plooien, een zak voor verschillende
spullen en een binnenzak voor een telefoon bieden nog meer functionaliteit in combinatie met openingen voor kneepads (een accessoire) en verstelbare uiteindes aan de pijpen.
De nieuwe Abisko Hike Trousers zijn gemaakt van G-1000 Air Stretch met gerecycled polyester en biologisch katoen. Dat maakt het een lichte, comfortabele en opvouwbare trekkingbroek voor warme klimaten. Met een taps toelopende pasvorm, geïntegreerde riem voor het aanpassen van de taille en ventilatieopeningen aan de zijkanten biedt de broek optimale bewegingsvrijheid en aanpassingsvermogen op het pad. In de twee zakken met ritssluiting en de zak met ritssluiting op het rechterbeen kunnen essentiële spullen worden opgeborgen. En onderaan de pijpen kan het uiteinde met een trekkoord worden aangepast.
De nieuwe High Coast Trail Trousers is een ideale broek voor spontane avonturen. Uitgevoerd in een eenvoudig ontwerp, zowel geschikt voor het halen van een koffie-to-go in de stad als voor een wandeling door de natuur. De broek is gemaakt van een lichtgewicht stretchstof bestaande uit 84 procent polyamide en 16 procent elastaan. Het materiaal voelt koel aan op de huid en bevat ripstop, absorbeert vocht en droogt snel. Het model is verder uitgevoerd met een geïntegreerde riem, een zak op het been en twee praktische steekzakken met rits, om de inhoud op z’n plaats te houden. De regular-fit-pasvorm met een taps toelopende snit, heeft een normale pijplengte. De High Coast Trail Trousers sluit met zowel een rits als een drukknoop.
DOOR: LIZANNE CROONEN
Stel, je wandelt in een van de mooiste natuurgebieden van Nederland – het Drents-Friese Wold – en je fotocamera gaat stuk. Voor de één een ramp, voor de ander een zegen.
idden op de open vlakte van het Aekingerzand stopt mijn fotocamera ermee.
Normaal gesproken speur ik ermee naar bijzonder gevormde bomen, hagedissen of misschien wel zeldzame tapuiten die hier rondscharrelen. Kijkend door de lens vind ik kleine kunstwerkjes en focus tijdens mijn wandelingen. Uitgerekend vandaag stribbelt mijn camera tegen en sta ik met lege handen, terwijl ik op uitnodiging van RCN Vakantieparken
op wandeluitje ben in dit prachtige gebied. Enigszins ‘doelloos’ loop ik verder door het Drents-Friese Wold. Zul je zien dat ik nét een wolf tegenkom of een kraanvogel op doorreis.
Struinend over de hellingen van het Aekingerzand geef ik me langzaam over aan ‘het grote niets’. Hier vind je dat wat zo schaars is in de rest van het land. Rust. Mijn oog gaat naar dat wat wél groeit en bloeit in het woestijnachtige landschap. Rendiermos, wilde tijm, verschillende grassen en
heidestruiken. Plukjes wandelaars piepen boven de heuvels uit en verdwijnen weer. Wandelbankjes zijn hier te over, zodat je dat ‘niets’ goed in je op kunt nemen. Het landschap is ogenschijnlijk stil, maar voor de goede verstaander volop in beweging. Ik stap stevig over het stuifzand dat er elke dag weer anders bij ligt. Via de informatieborden leer ik over het microklimaat dat hier heerst: op een zomerse dag kan het op een zandhelling wel 80 graden worden terwijl het ’s nachts onder nul is. Net een woestijn.
FOTO: FLICKR/JAN UBELSStuifzand is natuurlijk gortdroog, maar het Aekingerbroek is ook een beekdal met vennetjes, wat juist planten en dieren aantrekt die van ‘natte voeten’ houden. Na een fikse regenbui blijft hier water staan. Het beekdal is de bron van het beekje de Vledder Aa, dat dwars door het Nationaal Park verder slingert, richting het IJsselmeer. Op mijn wandelroute kom ik bijvoorbeeld langs de Grenspoel, een ondiep ven midden in de heide. Verderop loop ik het Canadameer tegemoet, waar het vandaag rustig is. Hier kun je op een zonnige dag een heerlijke duik maken en zonnebaden. Ik kan me voorstellen dat je op loopafstand van ‘het grote niets’ een oorverdovend zwemparadijs aantreft in de zomer. Het is absoluut een gebied vol contrasten: stilte en bedrijvigheid, nat en droog, bruin zand en ontluikend groen.
En laten we niet vergeten: hoog en laag. In het Drents-Friese Wold staat een mooie (ja, ook fotogenieke) uitkijktoren waarvandaan je het hele gebied kunt overzien. Het is niet de enige plek waar je het hogerop kunt zoeken. Een volgende wandeldag maak ik een toertje langs meerdere uitkijktorens in de buurt. In Appelscha staat de Bosbergtoren van 33 meter hoog. Het ontwerp is geïnspireerd op een dennenstam en heeft zelfs een lift. Op grote hoogte kijk je uit over Drenthe en Friesland. En ik rijd naar het Fochtelooerveen, waar uitkijktoren De Zeven op 18 meter hoogte uitzicht biedt over een oneindig open veengebied. In het voorjaar en in de zomer zie je hier met een beetje geluk de kraanvogel. Hier wil je je verrekijker of camera eigenlijk niet missen.
• Tip voor je verblijf in het Drents-Friese Wold is RCN Vakantiepark de Roggeberg in Appelscha. In het park vind je allerlei soorten accommodaties en kampeerplekken, dicht bij het Aekingerzand. Wist je dat KWbN-leden 25 procent korting krijgen op hun verblijf? Kijk op kwbn.nl/ wandelvoordeelpas/rcn-vakantieparken.
• Vanaf Buitencentrum Appelscha kun je mooie wandelingen maken, zoals het Familiepad (2 kilometer) dat rolstoelvriendelijk is en via braillebordjes geschikt is voor slechtzienden. Op de Grote Bos- en Duinroute (11 kilometer) doorkruis je het Aekingerzand door de rode en witte paaltjesroutes met elkaar te verbinden.
• In Appelscha start de eerste etappe van het recent geopende Stellingenpad. Loop vanaf de Bosbergtoren in Appelscha door het DrentsFriese Wold tot aan Vledder (25,8 kilometer). Meer info over het Stellingenpad (260 kilometer) en alle etappes door Friesland, Drenthe en Overijssel vind je op wandel.nl/routes/ stellingenpad.
Teruggekomen in mijn relaxte boshuisje in het vakantiepark leg ik mijn benen te rusten op de bank. Normaal gesproken blader ik na een lange dag buiten uitgebreid door mijn geschoten plaatjes. Maar vandaag dus
niet. Geen foto’s, wel ultiem ontspannen. Ik kan nog van alles ondernemen: in het park is een restaurant, een speelparadijs, sportvelden en nog meer vertier. Maar weet je wat, ik doe helemaal niets!
Bungalow de Kraanvogel op RCN Vakantiepark de Roggeberg. FOTO: RCN VAKANTIEPARKEN FOTO: RCN VAKANTIEPARKENRuim vijfhonderd kilometer langs heide en uitgestrekte weilanden, door bossen, heuvelachtige gebieden, dorpjes en steden; het Pieterpad neemt je mee door heel diverse gebieden in Nederland. Dit jaar gaan Jos Giesberts (70) uit Swalmen en Mariël Reijrink (50) uit Lichtenvoorde de uitdaging aan. Jos loopt het Pieterpad voor de derde keer en Mariël voor het eerst. Wat zijn hun ervaringen en verwachtingen van het beroemde pad?
Restaurant
Twee keer eerder liep Jos Giesberts het Pieterpad al. Niet in de 26 dagen die het Pieterpad-boekje voorschrijft, maar in negentien dagen van Pieterburen naar de St. Pietersberg. Dit jaar wandelt hij het pad wederom, maar deze keer van de St. Pietersberg naar Pieterburen.
Zoveel fijne mensen
“Ik vind het wandelen van het Pieterpad zó indrukwekkend, wil elk stuk heel goed in me opnemen. Toen ik het pad de eerste keer had gelopen, had ik het gevoel dat ik lang niet alles goed had gezien. Daarom besloot ik een jaar later nog een keer te lopen. Ik had al wat bekende slaapplekken en wist dat de afstanden goed te doen waren. Ik loop elke dag zo’n 25 tot 30 kilometer, behalve de eerste dag, omdat ik dan ook moet reizen naar het beginpunt.
Wandelen geeft mij zoveel vrijheid, ik maak m’n hoofd ermee leeg. In 2021 liep ik het Pieterpad voor de eerste keer en toen ik eenmaal in Pieterburen was, dacht ik wel even: Ja, Jos, waar ben je aan begonnen? Ik was nog nooit zo lang alleen op pad geweest. Ik heb wel met vrienden de Kilimanjaro beklommen en veel huttentochten in Oostenrijk gelopen met familie en vrienden, maar dit was de eerste keer echt alleen. Ik heb zoveel fijne mensen ontmoet onderweg en ik vond elke etappe mooi.”
“Ik leerde het Pieterpad kennen in de tijd dat mijn vrouw en ik Restaurant de Mert in Swalmen hadden. Het Pieterpad kwam toentertijd, in het jaar 2000, nog niet door Swalmen, maar er kwamen wel veel lopers bij ons wat eten. Later is het pad omgelegd en kwam het wel door het dorp. Door al die verhalen over het wandelen, was ik benieuwd geworden naar het Pieterpad. In 2020 ben ik met pensioen gegaan, hebben we het restaurant verkocht en ben ik gaan uitzoeken hoe ik de wandeling kon lopen.”
Wandeltips
“Voor mij werkt overnachtingen boeken via Vrienden op de Fiets heel goed. Ik heb heel wat fijne adressen gehad via die organisatie. Om het lopen goed vol te houden, loop ik eerst drie uur achter elkaar en dan stop ik pas. Ik ben een bourgondische wandelaar, laat mijn collega’s in de horeca niet in de steek. Daarnaast zijn goede kleding, rugzak, wandelschoenen en -sokken essentieel en ik denk dat een aantal oefenkilometers maken verstandig is. Als je de helft van het aantal kilometers dat je gaat lopen oefent, ben je al een heel eind op weg. Ik kan het iedereen aanbevelen om het Pieterpad te lopen.”
“Wandelen geeft mij zoveel vrijheid”
“Ik ben een bourgondische wandelaar, laat mijn collega’s in de horeca niet in de steek”
Een sportieve uitdaging, dat is het wandelen van het Pieterpad voor Mariël Reijrink dit jaar. In plaats van de reguliere 26 enkele etappes, wandelt ze in één weekend op de ene dag een dubbele etappe en de volgende dag een enkele etappe. Zo houdt ze het voor zichzelf uitdagend.
In stilte
“Ik ben sowieso al een wandelliefhebber en vind het fijn om buiten te zijn. Ik heb een hond, dus daar wandel ik veel mee. Het Pieterpad is voor mij echt een manier om mezelf uit te dagen. Ik wil fitter, gezonder en energieker in het leven staan. Ik heb volle weken; een gezin met vier kinderen en een drukke baan, daar besteed ik veel tijd aan. Wandelen is een moment van rust voor mij. Ik loop graag in stilte.”
Mindset
“Via mijn schoonzus kwam ik op het Pieterpad. Zij had het pad gewandeld en het leek mij ook leuk. Je hebt echt een begin- en eindpunt en een doel. Ik ben in het najaar spontaan al begonnen, heb toen een aantal etappes gelopen. Ik neem dan twee dagen vrij en wandel de ene dag een dubbele etappe, dus zo’n dertig tot veertig kilometer. De volgende dag is even goed nog
best pittig, want dan heb ik die kilometers al in de benen. Juist die twee etappes achter elkaar lopen, maakt het voor mij een sportieve uitdaging. Op een gegeven moment loop je gewoon, kom je in een cadans en denk je niet meer. Dat is heel bijzonder. Daarom loop ik het liefst alleen. Het is een mindset: je loopt de hele dag en dat is genoeg.”
Voorbereidingen getroffen
“Ik heb me voorbereid door een gpx-bestand van de route in Komoot in te laden op m’n mobiel. Dan hoef ik onderweg niet in het boekje te kijken of op de bordjes te letten. Dat kan ik iedereen aanraden. Daarnaast heb ik goede wandelschoenen en -kleding en heb ik mij aangemeld bij Vrienden op de Fiets. Ik overnacht graag bij kleinschalige B&B’s of bij mensen thuis, want dat is veel persoonlijker en voelt als een warm bad. Ik ben ook lid van de Facebookgroep Pieterpad Vervoer, dat is heel handig. Daarin bieden vrijwilligers bijvoorbeeld aan om je tegen een kleine vergoeding naar het startpunt te brengen. Ik zet mijn auto dan bij het eindpunt, ideaal. Ik wil het Pieterpad dit jaar graag afronden, het liefst voor oktober. Er zijn nog zoveel andere mooie paden in Nederland, die wil ik daarna doen. Dit jaar is mijn Pieterpad-jaar.”
Simone Vos, de auteur van dit artikel, liep ook zelf het Pieterpad. Voor Magazine Wandel.nl zette ze zes hoogtepunten van het Pieterpad op een rij. Zie wandel.nl/routes/het-pieterpad-6-hoogtepunten.
“Ik overnacht graag bij kleinschalige B&B’s of bij mensen thuis”
Het Veluwe Outdoor Totaal Concept heeft tot doel om de juiste schoen voor uw voeten te vinden voor uw wandeling. De vragen die daarbij beantwoord worden zijn:
Welke soort wandeling
Maatvoering lengte breedte wreefhoogte
Type inlegzool
SCHOENEN HALVE MATEN SOMMIGE MODELLEN T/M MAAT 54
Wij zijn gespecialiseerd zijn om voor iedere voet een goed passende schoen te vinden. Dit doen we door: Te luisteren naar u welke wandelingen u wil maken
Het kijken naar uw voeten
Uit ervaring adviseren welk type schoen voor u het meest geschikt zou zijn voor het wandelen op asfalt, bos, bergwandelen, maar ook lopen van meerdaagse trektochten in het hooggebergte
Wij zijn gespecialiseerd in schoenen voor de “standaardvoet”, “de moeilijke voet” “de brede voet” en geschikte schoenen voor voeten met enkel / gewrichtsproblemen
Door meer dan 250 voorraad modellen laag, halfhoog, hoog van soepel tot stijgijzer vast zit er vast een schoen voor u bij Of u nu een uurtje in de week wandelt of 3 weken een huttentocht in de bergen, wij hebben het.
Ik ken een weggetje langs het water. Een heel idyllisch weggetje. Een extraverte medewandelaar of buurtbewoner heeft zelfs enthousiast een straatnaambord van eigen makelij geplant om dat te laten weten aan wie het zelf nog niet doorhad: ‘Wat een mooi pad!’ Zo is het maar net, maar om dat nou publiekelijk bekend te maken… Hou zoiets toch stil. Het mooie van het mooie pad is onder meer dat je er bijna niemand tegenkomt. Steeds als ik die richting uit wandel, vrees ik dat er een parkeerterrein voor tourbussen is aangelegd, met frietkot en hamburgertent en dat drommen toeristen het pad afstrompelen onder begeleiding van een gids die ze in diverse courante talen uitlegt dat het hier mooi is. Bij een ander mooi pad is dat risico er gelukkig niet. Geen bord en niemand die er blij kijkend rondloopt. Hooguit een enkeling die daar toevallig moet zijn, beroepshalve, er zijn renroute heeft of lamgeslagen door weer een dag kantoorwerkzaamheden moedeloos richting behouden huis sjokt. Het pad begint dan ook niet bepaald veelbelovend. Links raast achter wat slordig struikgewas en een armetierige strook bos een tweederangs snelweg, rechts is er zicht op een roestig hek met mottige begroeiing en daarachter iets bedrijventerreinachtigs. Grauwgrijze muren zonder ramen, die vast allerhande treurigheid herbergen. Maar dan, bijna ongemerkt, buigt het hek weg naar rechts, terwijl aan de andere kant de snelweg linksaf slaat.
Aan beide kanten tieren de struiken wat weliger, even verderop steekt zelfs schuchter een gezellige boom de kop op, her en der is er al een zweem van pril voorjaarsgroen, en dan gebeurt in een flauwe bocht het wonder. Geleidelijk, zonder grens of afscheiding, en tegelijk plotsklaps, loopt het pad in een park. In nog geen honderd meter ben je, terwijl je nog steeds op hetzelfde pad loopt, heel ergens anders. Alsof de Grote Tuinman zijn caleidoscoop heeft geschud en je in een parallel universum bent geduikeld. Alsof je net als Lotje en juffrouw Knoops uit dat fijne Annie M.G. Schmidt-verhaal vanuit de enge film weer de veilige bioscoop inloopt. Vanaf de andere kant werkt het ook: ik zie tegenliggers geschrokken om zich heen kijken. Net wandelden ze nog in een fraai vormgegeven park, met een voorzichtig begin van voorjaar, en in welke grauwe gribus zijn ze nu ineens beland? Niet meer op zo’n mooi pad. De overheid moet er hoognodig door een daartoe bevoegde ambtenaar een waarschuwingsbord laten plaatsen.
FOTO: LOTTE SPRENGER
Aan beide kanten tieren de struiken wat weliger, even verderop steekt zelfs schuchter een gezellige boom de kop opNicolaas Klei fietst om voor de lekkerste wijnen en schreef daar talloze boeken en gidsen over. Goed voor de lijn was dat echter niet, dus wandelde hij zich slank. Met veel plezier.
Stadskastelen, universiteitsgebouwen en een eeuwenoud planetarium. Franeker voelt als een dorp, maar toch vind je het allemaal terug in de Elfstedenstad. Hoe dat kan? Stadsgids
Jan Olthof duikt met Magazine Wandel.nl in de roemrijke geschiedenis van Franeker. Een wandeling langs zijn elf favoriete plekken.
“Ik ben eigenlijk van oorsprong Groninger. Vijftig jaar geleden ben ik echter naar Franeker gekomen om hier te gaan werken als leraar en ik ben nooit meer teruggegaan. Sinds mijn pensioen leid ik mensen rond als stadsgids. Dat verveelt nooit, want Franeker zit barstensvol historie. Het heeft al sinds de vijftiende eeuw stadsrechten, hoofdelingen bouwden er hun stadskastelen, er kwam een universiteit, een planetarium… Achter vrijwel elke gevel en elk gebouw schuilt hier wel een verhaal.”
“Rijke hoofdelingen bouwden eeuwen geleden binnen de veilige stadswallen van Franeker stadskastelen, de zogenaamde stinzen. Daarvan zijn er nog acht terug te vinden in de stad. De bekendste is de Martenastins, die in 1498 werd gebouwd door Hessel van Martena. Nu is Museum Martena erin gevestigd. Ik zit zelf graag in het museumcafé in de kelder, waar je tussen de eeuwenoude muren en gewelven een kop koffie kunt drinken. Maar bezoek vooral ook de Martenatuin achter het museum. Daar bloeien in
Door: Corine Koolstra Beeld: Franeker, de ster van de elfstedenhet voorjaar stinzenplanten als sneeuwklokjes, wilde hyacint en bostulp. Het is er dan één grote bloemenzee.”
Voor vrouwen
“Zie je die woorden boven dat stenen poortje?”, vraagt Jan, en hij citeert: “Hoe dierbaar zijt gij niet o weeuw en maachd verplicht. Aan haar die voor u heeft dit heerlijk huis gesticht.’ “Dat gaat over Titia Bogarde, de burgemeestersvrouw die in de zeventiende eeuw in de Martenastins woonde. Zij was rijk, maar had geen kinderen. Uit haar erfenis is een vrouwengasthuis
opgericht: achttien huisjes rondom een hofje, waarin ongehuwde vrouwen en weduwen gratis konden wonen. Mannen mochten er niet verblijven en dat is nog steeds zo. Maar je mag het hofje gelukkig wel in lopen.”
“In 1575 werd in Leiden de eerste universiteit van ons land opgericht. Te ver weg, vonden de Friezen. Ze wilden hun eigen universiteit. In Franeker stond sinds het vertrek van de Spanjaarden in 1580 het Kruisherenklooster leeg. Daar kon perfect een universiteit in komen, oordeelden de Friezen. En zo werd in 1585 de tweede universiteit van de Republiek geopend in het relatief kleine Franeker, compleet met snijkamer en bibliotheek. De zeventiende eeuw vormde de hoogtijperiode voor Franeker als universiteitsstad.
“Achter vrijwel elke gevel en elk gebouw schuilt hier wel een verhaal”Martenastins.
Daarna zakte de interesse af, tot Napoleon de Franeker Universiteit uiteindelijk ophief. Ik loop graag door het parkje voor het oude kloostergebouw waar vroeger de hortus lag. Het is een mooi rustig plekje, zo midden in de stad.”
“De Franeker Universiteit trok beroemde studenten aan, zoals René Descartes, maar had ook een dubieuze reputatie als ‘zuipacademie’. Dronken studenten zorgden voor veel overlast: ze vochten met politieagenten, gooiden ruiten in en verkrachtten vrouwen. Café de Bogt van Gune herinnert aan die tijd. Het bestaat al sinds 1664 en is daarmee de oudste studentenkroeg van Nederland. Tegenwoordig is het overigens geen studentencafé meer. Iédereen is welkom.”
“In de vijftiende eeuw werd rond Franeker een bolwerk aangelegd. Dat vormde meestal een goede verdediging, maar het werkte niet altijd. Als het vroor, kon de vijand namelijk zó
de stadsgracht oversteken. Tijdens een aanval van de Spanjaarden in de Tachtigjarige Oorlog riep de stadsomroeper de mensen daarom op wakken te hakken in de stadsgracht en de wallen met water te overgieten, zodat die te glad zouden worden om te beklimmen. Ondanks die oproep kwam de stad uiteindelijk toch in handen van de Spanjaarden.”
“In de achttiende eeuw had het bolwerk zijn functie als verdedigingswerk verloren. Rijke burgers hadden er een nieuwe bestemming voor gevonden: ze bouwden er theekoepels op. Daarin ontspanden ze zich en pronkten ze met hun rijkdom. Er staan nog verschillende theehuisjes op het bolwerk. De mooiste vind ik de Bangakoepel. Daar hangt nog steeds Chinees behang uit de achttiende eeuw aan de wand.”
Voor Jans favoriete plekje duiken we vanuit de Zilverstraat een afgelegen steeg in. Daar staat een op het eerste gezicht onopvallend historisch gebouw. Binnen openbaart zich echter een compleet andere wereld, met een kerkorgel en kerkbanken. “In deze oude
Café de Bogt van Gune bestaat al sinds 1664 en is daarmee de oudste studentenkroeg van Nederland
mouterij, waar bier gebrouwen werd, zat in de zeventiende eeuw ook een schuilkerkje. Doopsgezinden hielden hier hun kerkdiensten. Veilig was het niet altijd, maar in geval van nood konden ze via een trap vluchten richting bolwerk. Het kerkje is heel eenvoudig, maar heeft een prachtige uitstraling.”
Tol!
Piepklein, een beetje scheefgezakt en de Friese vlag wapperend aan de historische gevel. Het Korendragershuisje aan de Zilverstraat staat er fotogeniek bij. “In dit tolhuisje wachtten de korendragers tot ze het graan konden wegen, waarover accijns moest worden betaald. Het huisje is mooi gerestaureerd. Binnenin is een gratis tentoonstelling over het werk van de korendragers. Leuk om even binnen te stappen en te ervaren hoe klein het huisje is!”
In Franeker staat het oudste planetarium van ons land. Amateurastronoom Eise Eisinga bouwde hier in de achttiende eeuw in de kleine woonkamer achter zijn wolwinkel een compleet zonnestelsel op schaal na. “Veel bezoekers vinden dit altijd erg indrukwekkend om te zien.” Nog steeds draaien de Stadhuis.
Het rijkversierde stadhuis laat aan de buitenkant al zien hoe welvarend en ontwikkeld Franeker ooit was
Gaat u binnenkort op vakantie of een weekendje weg?
Alles voor onbezorgd reizen met een stoma vindt u in de stoma travel kit.
Vraag de kit nu gratis aan!
Ja, ik ontvang graag de gratis stoma travel kit
Naam
Voorletter(s) Dhr/Mevr*
Adres Postcode
Telefoon E-mail
Ik gebruik: gesloten-/ open-/ urostomazakjes*
Ik gebruik stomazakjes van: Coloplast Anders, namelijk:
Ligging stoma: op bolling / egaal / in kuil*
Woonplaats
Ik heb een stoma sinds: / /
Diameter mm
Stoma opening: boven / op / onder huidniveau*
Stuur de volledig ingevulde coupon in een envelop zonder postzegel naar Coloplast® Care, Antwoordnummer 40, 3800 VB Amersfoort
* Omcirkel uw keuze, alleen volledig ingevulde coupons worden in behandeling genomen, één productaanvraag per adres.
Door het verstrekken van uw persoonlijke informatie aan ons, geeft u akkoord aan Coloplast, inclusief door Coloplast aangestelde derde partijen, deze informatie op te slaan en te gebruiken om u op de hoogte te houden van producten en diensten van Coloplast middels telefoon, sms, e-mail, brief, social media en andere communicatiemiddelen. U kunt op elk gewenst moment contact met Coloplast opnemen voor het verwijderen van persoonlijke data of verzoeken om alle communicatie te stoppen. Meer informatie over uw rechten en hoe Coloplast met uw gegevens omgaat kunt u vinden op www.coloplast.nl, via nlcare@coloplast.com of bel 0800 022 98 98. Door het indienen van dit formulier bevestig ik dat ik meerderjarig ben en deze toestemmingsverklaring gelezen en begrepen heb. Deze actie loopt tot 1 september 2023
planeten er boven de eettafel en naast de bedstee in dezelfde tijd rond de zon als de echte planeten: Mercurius in 88 dagen, de Aarde in een jaar en Saturnus in meer dan 29 jaar en dat alles aangedreven door een raderwerk van houten hoepels en schijven.
“De Martinikerk was ooit een katholieke kerk. Dat zie je binnen in de kerk onder andere aan de fresco’s van heiligen op de pilaren. Na de beeldenstorm waren de fresco’s met emmers kalk weggesmeerd. Aan het eind van de negentiende eeuw werden ze gelukkig weer ontdekt, toen er in de kerk gasverlichting werd aangelegd. Sindsdien zijn de heiligen weer te zien. Al was niet iedereen het daarmee eens. De vrouwenvereniging maakte in die tijd bijvoorbeeld gordijntjes om tijdens de dienst om de fresco’s heen te hangen.”
Het rijkversierde stadhuis laat aan de buitenkant al zien hoe welvarend en ontwikkeld Franeker ooit was, maar het wordt nog duidelijker als blijkt dat Jan als stadsgids de sleutel heeft en we in alle rust door het verlaten stadhuis kunnen zwerven. Door de oude rechtszaal, waar
de rechter steeds na een rechtszaak het trappetje opklom om via het open balkon het vonnis aan het publiek kenbaar te maken, en door de secretariskamer waar de figuren op het geschilderde
doek tegen de wanden op ons af lijken te komen. “Mijn favoriete kamer is de trouwzaal. De wanden zijn er bespannen met goudleerbehang, gemaakt van dierenhuiden. Heel bijzonder.”
• Wij gingen op pad met een stadgids. In de periode juni-september starten er op maaandag tot en met vrijdag om 14.00 uur rondleidingen vanaf Museum Martena (Voorstraat 35). Buiten deze periode zijn de rondleidingen op afspraak. Prijs: 4 euro per persoon. Meer info vind je op stadsgidsenfraneker.nl.
• Bij Museum Martena is een plattegrond van Franeker verkrijgbaar met daarop een ingetekende wandelroute van circa 2,5 kilometer. Wie langer wil wandelen kan een dagetappe van het Nederlands Kustpad volgen (Franeker-Wijnaldum-Sexbierum-Franeker, 14 kilometer) of etappe 10 van het Elfstedenpad (Herbaijum-Franeker-Berlikum, 19,8 kilometer).
• Meer info: franeker.frl.
Franeker ligt op de route van de Elfstedentocht, maar ook op die van het Elfstedenpad. Lees meer over deze wandelroute op wandel.nl/routes/elfstedenpad.
ZO GEZOND IS
WANDELEN IN DE NATUUR
Dat wandelen gezond is merk je al snel, zeker in de natuur. Een wandeling door het bos of over het strand zorgt voor ontspanning en een opgeruimd gevoel. We zeggen niet voor niets dat we even ons hoofd leegmaken. Ongemerkt gebeurt juist in de natuur veel meer met ons lichaam als we wandelen. We duiken daarom dieper in de gezondheidsvoordelen van wandelen in de natuur.
Luisteren naar takken die zachtjes met de wind meedansen, een specht met een timmerklusje of alleen al het uitkijken over een weids paars heideveld; je hoeft niet lang in een groene omgeving te zijn om zelf het bewijs te verzamelen dat wandelen in de natuur iets goeds met je doet. De gezondheidsvoordelen van de natuur gaan eigenlijk veel verder, weten we door wetenschappelijk onderzoek. Omgevingspsycholoog Agnes van den Berg noemt ‘frisse lucht’ en ‘buiten actief zijn’ zelfs ‘bijvangst’ van in de natuur verblijven. Zij heeft veel onderzoek gedaan naar natuurbeleving en wat natuur doet met onze gezondheid. Tussen 2012 en 2021 was Agnes bijzonder hoogleraar natuurbeleving aan de Rijksuniversiteit Groningen. Tegenwoordig heeft zij een eigen onderzoeksbureau (Natuurvoormensen) en werkt ze samen als wetenschappelijk partner van de Universiteit Twente.
Uit verschillende onderzoeken is al gebleken dat een wandeling door een natuurlijke omgeving ten opzichte van een meer stedelijke omgeving allerlei gezondheidsvoordelen met zich meebrengt. Zo heeft natuur een
gunstig effect op je stemming: het zorgt voor positieve gevoelens en dat je even je zorgen kunt loslaten. Op het vlak van stress en aandacht heeft de natuur als effect dat het zorgt voor ontspanning, ruimte in je hoofd en het verbeteren van je concentratie. Behalve die mentale aspecten hebben onderzoekers ook lichamelijke voordelen van wandelen in de natuur gevonden. Contact met de natuur verlaagt namelijk je hartslag en bloeddruk, het kan je bloedsuikerspiegel verlagen en het kan de aanmaak van het stresshormoon cortisol verminderen.
Door: Pieter van der Meer
Dat klinkt allemaal mooi en ergens ook logisch. Maar hoe werkt dat nu precies? Agnes legt uit dat eigenlijk vier kenmerken uit de natuur een bijdrage leveren aan de gezonde werking op ons lichaam en geest. Bij het eerste aspect ‘fascinatie’ wordt al een mooi verschil tussen natuurlijke en stedelijke omgeving duidelijk. “Natuur trekt de aandacht zonder dat het moeite kost”, zegt Agnes. Denk daarbij aan de eerdergenoemde bosgeluiden van bomen en vogels of het uitkijken over een uitgestrekt natuurlandschap. Het in je opnemen van die elementen gaat vanzelf. Dat principe wordt in de wetenschap ‘zachte fascinatie’ genoemd. “Daar is sprake van als naast de gebeurtenis of omgeving die nu
eenmaal aandacht vraagt, nog ruimte is voor reflectie, zoals problemen die je nog niet hebt opgelost of filosoferen over je doelen en prioriteiten in het leven.” Daartegenover staat dat stedelijke omgevingen vaker een ‘harde fascinatie’ oproepen, wat juist weinig ruimte over laat voor mijmeringen.
De natuur maakt ons ook zowel mentaal als fysiek weerbaar. Die weerbaarheid is het tweede kenmerk. “Dat voelen we tijdens een wandeling over
het strand met flinke tegenwind of als je naar een heuveltop bent geklommen. Die confrontatie met de kracht van de natuur maakt ons psychisch weerbaar”, zegt Agnes. Het effect van natuur op de lichamelijke weerbaarheid mag zeker niet worden onderschat, want contact met de natuur zorgt bijvoorbeeld voor een betere darmflora en een sterker afweersysteem.
Het derde kenmerk is voor veel wandelaars een herkenbare: de vrijheid. Dit gevoel kan de omgevingspsycholoog goed verklaren. “Het is deels de afwisseling die natuur geeft op je dagelijkse omgeving van je huis en het kantoor waar je veel bent: in het bos word je even niet herinnerd aan deadlines, vergaderingen of huishoudelijke taken als het uitruimen van de vaatwasser.” Behalve die simpele verklaring die vrijwel iedereen direct zal voelen in de natuur, ziet Agnes ook een diepere betekenis. “De natuur maakt nieuwsgierig en nodigt uit tot ontdekken. In de natuur is veel moois om je over te verwonderen, waardoor je alles kunt relativeren en in een betekenisvolle context kunt plaatsen.”
Dat raakt ook aan het vierde kenmerk: verbinding. “We zijn als mensen nu eenmaal een onderdeel van de natuur en daarmee ook onlosmakelijk verbonden met natuur. Als je die connectie weet te maken, heeft dit positieve gevolgen op je welzijn en houding tegenover de natuur. Verbondenheid met natuur vormt daarmee een belangrijke schakel in de gezonde effecten van natuur.”
Monique Zondag kent als boswachter publiek bij Staatsbosbeheer die voordelen van wandelen in de natuur als geen ander. In die functie heeft zij zich op de Veluwe toegelegd op het
“We zijn in het hier en nu. Als we wat moois zien, genieten we daarvan”FOTO: STAATSBOSBEHEER
organiseren van allerlei excursies. Dat zijn er op de Veluwe jaarlijks een paar honderd. Doel ervan is mensen de natuur te laten beleven. Haar werk bestaat voor de helft uit ‘gewoon’ werk achter de computer, de andere helft is zij veel buiten aan het wandelen om routes die ze heeft bedacht na te lopen.
“Het liefst wandel ik alleen in de natuur. Het is leuk om met iemand te praten of als je excursieleider bent dat je af en toe even stopt om wat uit te leggen over wat we zien. Maar het leukste vind ik gewoon in de natuur zíjn. Een beetje lopen, een beetje zitten, een beetje rusten, je verwonderen en kijken.”
Tijdens mindfulnesswandelingen laat Monique anderen ervaren hoe fijn en gezond de natuur voor je kan zijn. “Ik probeer een groep dat te laten voelen door ze ergens op te wijzen of even stil te gaan zitten: luister eens en zet je zintuigen open.”
Tijdens Muir Trek-excursies die Monique ook leidt, is daar nog meer tijd en ruimte voor. Bij deze tocht, die is gebaseerd op het werk en
leven van de Schots-Amerikaanse natuurwetenschapper John Muir, ben je namelijk 24 uur op pad van zonsopkomst tot zonsondergang. “Ik ben een gecertificeerd Muir Trek-leider”, zegt Monique. “Dat is binnen mijn werk ook de excursie die mij zelf het gelukkigst maakt.”
De boswachter vertelt dan ook graag over de trek waarvoor ze deelnemers al op vrijdagavond bij een kampvuur op het kantoor van Staatsbosbeheer in Ugchelen ontvangt. “Je stelt je voor bij je voornaam en meer niet. Het enige wat je meeneemt is 2 liter water en droge sokken, de rest laten we thuis. Ook je
“De confrontatie met de kracht van de natuur maakt ons psychisch weerbaar”
Meindl heeft al menig innovaties op het gebied van schoenen teweeg gebracht. De nieuwste innovatie heet Identity. Bij de modellen uit deze nieuwe serie bieden wij een gedetailleerd herkomstbewijs van het gebruikte leer aan. Hiermee verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uiteindelijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer voorzien van een identificatienummer welke handmatig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!
telefoon en autosleutels. In de groep van tien is afkomst, wat voor werk je doet of hoeveel kinderen je hebt niet belangrijk. Ook niet wat voor uitrusting je hebt. Gisteren bestaat niet.”
Deelnemers vragen haar vaak hoeveel kilometer ze gaan wandelen, maar ook dat is niet relevant. “We zijn de hele tijd ondergedompeld in de natuur die je niet of nauwelijks kent. We mogen van de paden af. We gaan struinen. Ik loop ook niet de hele tijd voorop om te zeggen: ‘Dit is een beuk.’ We zijn in het hier en nu. Als we wat moois zien, genieten we daarvan.”
Daar gaat het volgens Monique tijdens de Muir Trek ook om: ervaren en loslaten. “Juist omdat je zo lang onderweg bent, overkomt iedereen op een zeker moment een gevoel van totale ontspanning. Dan kom je vanzelf los van alles. Dat krijg je niet als je even
een stiltewandeling van een uurtje doet.” Voor de boswachter zelf is deze trek ook elke keer weer een avontuur. “Ik weet ook niet waar we heen gaan als Muir Trek-leider, ik geef iedereen om de beurt de leiding en dan zeg ik: ‘Neem ons mee op avontuur.’”
Vanuit het idee ‘we zien wel wat op ons pad komt’ gebeuren onderweg mooie dingen. Zo heeft ze al vaker deelnemers in de groep gehad die overspannen waren geweest en in de natuur zichzelf weer terugvonden. Zelf heeft Monique ook een keer een Muir Trek geleid toen ze nog in een burn-out zat. “Mijn leidinggevende vroeg toen: ‘Zou je dat wel doen?’ Ik dacht: juist wel! De voorbereiding voor zo’n tocht kost mij drie weken, maar op de trek ben ik zelf ook deelnemer en ik kan daardoor ook ten volste genieten.”
Ze kan dus ook goed omschrijven wat de trek in de natuur teweeg kan brengen. “De deelnemers vergeten even de waan van de dag. Het is een snelle tijd waarin we leven. Tijdens zo’n dag zie je: zo kan het ook. Ik hoef even
“In de natuur is veel moois om je over te verwonderen” Agnes van den Berg
niks.” Ze heeft ook gemerkt dat je door die 24-uurstocht daarna anders in de natuur gaat lopen. Een bankje heb je niet meer nodig, want je kunt overal zitten en ontspannen. Ook een keer van een gemarkeerde route afwijken is niet meer eng. Monique probeert mensen onderweg bij te brengen dat je je in de natuur heel erg op je gemak kunt voelen door goed te kijken. “We komen wel eens wild tegen onderweg: een ree schiet weg of een edelhert. Omdat je geen telefoon of camera bij je hebt om even een foto te maken, stop je en kijk je. Dan merk je dat het niet eng is. Je stopt, kijkt en geniet van zo’n dier. Juist omdat je het niet kan fotograferen neem je het beter op.” Het is volgens de boswachter voor alle wandelaars een goede tip om vaker
zonder telefoon of camera de natuur in te gaan. Eén van haar mooiste herinneringen tijdens een Muir Trek kan zij nu nog navertellen alsof ze een foto beschrijft. “Het was net aan het eind van de bronsttijd van de edelherten. We waren gaan lunchen bij een pad toen we wat gekraak uit de bosjes hoorden: stapt daar zo’n heel groot edelhert met een enorm gewei uit. Dat dier steekt als de koning van het bos het pad over en loopt een ronde langs ons. We hebben een kwartier ademloos en met kippenvel naar dat dier staan kijken. Dat vergeet ik nooit meer. Je voelt je dan nietig en helemaal één met de natuur. Alsof je naast hem loopt. Dat is wat mij betreft een duidelijk voorbeeld dat je alles beter opneemt als je niet allerlei hulpmiddelen bij je hebt.”
Staatsbosbeheer organiseert speciaal voor lezers van Magazine Wandel.nl een excursie. Onder leiding van Monique Zondag ga je proeven van de rust van de natuur. Er is plek voor maximaal veertien deelnemers.
Wanneer? Vrijdag 28 april 2023 om 14.00 uur (duur circa 1,5 uur)
Waar? Bij Staatsbosbeheer in Ugchelen.
Hoe doe je mee? Vul vóór 10 april het deelnameformulier in op wandel.nl/winactie. We verloten zeven keer twee deelnameplaatsen. De winnaars krijgen uiterlijk op 14 april bericht.
“Je neemt alles beter in je op als je niet allerlei hulpmiddelen bij je hebt”
Monique Zondag
Delen van het huidige Limburg en Brabant, in Nederland en België, werden in de achttiende eeuw geteisterd door rovers. De roversbende kreeg de mythische naam ‘bokkenrijders’. In de contreien waar ooit de bokkenrijders op rooftocht gingen, kun je al wandelend meer te weten komen over hun geschiedenis.
In de achttiende eeuw vond er in onder meer Nederlands Zuid-Limburg, Belgisch-Limburg en de Belgische en Nederlandse Kempen een reeks overvallen plaats. Vooral boerderijen, kerken en huizen van welgestelden waren het doelwit van rovers. Omdat de overvallen vaak vlak na elkaar in verschillende dorpen plaatsvonden, ging het verhaal rond dat de rovers razendsnel op bokken door de lucht zouden vliegen. Zo ontstond de naam ‘bokkenrijders’. De overheid trad hard op tegen ‘bokkenrijders’ en gebruikte hierbij hardhandige verhoortechnieken. Na uitgebreide foltering biechtte de verdachte meestal op waarvan hij werd beschuldigd. Honderden bokkenrijders kregen zo uiteindelijk de doodstraf. Later zou blijken dat vele vermeende bokkenrijders waarschijnlijk onder druk valse bekentenissen aflegden en dus onschuldig waren. Het is onduidelijk of de bokkenrijders ooit echt als georganiseerde bende hebben bestaan of dat we de overvallen als losstaande gebeurtenissen moeten zien. Ook al is de geschiedenis van de bokkenrijders in nevelen gehuld, de legende van de bokkenrijders is nog altijd op diverse plekken in Limburg en Brabant zichtbaar.
Affiche van het toneelstuk ‘De Bokkenrijder of het skelet’.
FOTO: WIKIMEDIA COMMONS/THEO MOLKENBOER
Tegenwoordig is Schinnen en omgeving een rustig gebied, waar je een mooie wandeling over de Zuid-Limburgse heuvels kunt maken. In de achttiende eeuw was deze omgeving het centrum van de bende van de bokkenrijders. De gemeente Schinnen en de VVV hebben deze roerige geschiedenis een paar jaar geleden zichtbaar gemaakt door de aanleg van vier bokkenrijdersroutes. De themaroutes, variërend van 4 tot 18 kilometer, voeren je langs kastelen waarin bokkenrijders zijn berecht, langs voormalig woonhuizen van bendeleiders en langs boerderijen die zijn overvallen. Er gaat bijvoorbeeld een route langs Kasteel Terborgh. Rond het jaar 1750 werden hier bokkenrijders opgesloten voordat ze werden opgehangen aan de galg. Een andere route gaat langs het gehucht Wolfhagen. Hier woonde een van de leiders van de bokkenrijders, de beruchte Geerlingh Daniëls. Ook het nabijgelegen Limburgse ‘bergdorpje’ Sweikhuizen is een goed vertrekpunt voor een wandeling in de voetsporen
van de bokkenrijders. Op het hoogste punt van Sweikhuizen ligt Gasterie De Bokkereyer. Vanaf deze plek kun je afdalen door het Stammenderbos. In de nacht van 4 op 5 maart 1750 zouden zich hier meerdere bokkenrijders hebben verzameld voor een geheimzinnige bijeenkomst met gezang en dans, waarna ze het huis van boer Henri Petri in het dorp Puth overvielen. Na afloop van je wandeling kun je in De Bokkereyer onder het genot van een drankje op een enerverende wandeling terugblikken.
visitbeekdaelen.nl/te-doen-in-zuid-limburg/ bokkerijders-in-beekdaelen
Abdij Rolduc is een voormalige abdij met onder meer mooie tuinen met waterpartijen. Een paar honderd jaar geleden ging het er hier wat minder vredig aan toe. De abdij werd meerdere malen door de bokkenrijders bezocht. Langs de muur van de abdijhoeve kun je nog zien hoe klein de ramen (met
Het Stammenderbos waarin de bokkenrijders zich in 1750 zouden hebben verzameld. FOTO: SHUTTERSTOCKDe ruim 7 kilometer lange Bokkenrijderswandeling gaat door natuur en pittoreske gehuchtjes
tralies ervoor) vroeger werden gemaakt om rovers buiten de deur te houden. Vanaf Abdij Rolduc start een 5 kilometer lange wandelroute (de Bokkenrijders Route). De route gaat onder meer langs Burg Rode, waar vroeger rechtszaken tegen bokkenrijders werden gehouden. Vele verdachten werden hier ruw verhoord en opgesloten in de ronde burchttoren aan de achterzijde van het gebouw. De martelwerktuigen in de burcht zijn de nog stille getuigen van de wrede verhoorpraktijken. Deze route staat beschreven in de gids 11 wandelingen in Eurode, die gratis is te verkrijgen bij de VVV in Kerkrade. Je kunt de route ook downloaden op de website. beleefkerkrade.nl/bokkenrijdersroute-kr1-kerkrade
In de loop van de achttiende eeuw ontstond er een klopjacht op vermeende bokkenrijders. Gearresteerde bokkenrijders zaten onder meer in Kasteel Hoensbroek gevangen tot aan hun berechting. Een van de gevangenen, die anderhalf jaar in de kerker onder de toren van het kasteel zat opgesloten, was
dagloner en rietdekker Houb Palmen. Hij werd beschuldigd van diefstallen en van moord. Zijn vrouw, overtuigd van zijn onschuld, schakelde een advocaat in. Deze wist hem uiteindelijk vrij te krijgen. Rond Kasteel Hoensbroek liggen drie wandelroutes die verwijzen naar het verleden van de bokkenrijders en tevens naar Houb Palmen. De ruim 7 kilometer lange Bokkenrijderswandeling gaat door natuur en pittoreske gehuchtjes. Onderweg krijg je uitleg over de historie van de bokkenrijders in de omgeving. kasteelhoensbroek.nl/wat-is-er-te-doen/wandelen-rondom-het-kasteel
Bij Landgoed De Utrecht zou je denken dat de naam de locatie van het gebied verraadt, maar niets is minder waar. Dit landgoed ligt in de provincie Noord-Brabant. In de Brabantse Kempen om precies te zijn, waar de bokkenrijders actief waren. In dit landgoed in het dorp Esbeek ligt de herberg met de toepasselijke naam In den Bockenreyder. De site van de herberg is volledig in het Brabants. ‘We hebbe korte en langere wandelinge vurroe’, valt er te lezen. Vanuit de herberg vertrekken twee wandelroutes, die je over Landgoed De Utrecht brengen. Er is een korte route van 2,5 kilometer en een langere route van 5 kilometer. Leg je liever wat méér kilometers af? Dan kun je op dit landgoed ook Wandelroute de Herdgang van 14 kilometer lopen. Je wandelt door het gebied waar eeuwen geleden de bokkenrijders op rooftocht gingen.
indenbockenreyder.nl/fietse-en-wandele
Hoewel er nooit een bokkenrijder in Pelt veroordeeld is geweest, wordt het dorp in België een bokkenrijdersgemeente genoemd. In Pelt woonde luitenant-drossaard Joannes Mathias Clercx, een soort rechterhand van de gerechtsofficier. Hij zou naar eigen zeggen aan het eind van de achttiende eeuw 57 bokkenrijders tot de galg hebben veroordeeld. Joannes woonde in het domein Hobos bij Pelt. Volgens volksverhalen zou Joannes vermeende bokken-
Je wandelt door het gebied waar eeuwen geleden de bokkenrijders op rooftocht gingenFOTO: SHUTTERSTOCK FOTO: SHUTTERSTOCK Kasteel Hoensbroek.
rijders hebben gemarteld in de kelder van zijn huis. In de eeuwen die volgden, deden er huiveringwekkende spookverhalen over het Hobos de ronde. Op het landgoed staan nu nog steeds het herenhuis en de jeneverstokerij van Joannes uit de achttiende eeuw. De vervallen staat ervan zorgt ook nu nog voor een spookachtige sfeer. Wil je de gebouwen zien, dan moet je niet te lang wachten. Er zijn plannen om het perceel een andere bestemming te geven. Maar ook de rest van het 143 hectare landgoed brengt je eeuwen terug in de tijd. Je wandelt er door ongerepte natuur waarin zeldzame dieren als de nachtzwaluw en de gladde slang leven. Door het gebied gaat een blauwe route van 7,7 kilometer. wandeleninlimburg.be/nl/routes/40501372
Wellen wordt ook wel het epicentrum van de bokkenrijders in Limburg genoemd. Er zouden tientallen bokkenrijders uit Wellen afkomstig zijn geweest. Niet voor niets mag de Belgische plaats zich sinds een aantal jaren officieel Bokkenrijdersgemeente noemen. Er is zelfs een wandelclub
luisterend naar de naam De Wellense Bokkerijders in het dorp actief. Vanaf dit jaar herdenkt Wellen de bokkenrijders met een openluchtspektakel. En er is de wandelroute De Bokkenrijders achterna: een landschapswandeling van ruim 13 kilometer. Je wandelt door velden en (in het voorjaar) langs bloesems. In Oetersloven kun je genieten van een weids panorama. De kapel in dit gehucht zou door de bokkenrijders zijn gebruikt als locatie voor de overdracht van geld. De route start vanaf het Dorpsplein en is in twee richtingen gemarkeerd via paarse bordjes met een witte pijl. wellen.be/nl/wandelroutes
Op Wandel.nl vind je een overzicht van routes langs spannende volksverhalen. Kijk op wandel.nl/routes/wandelen-langsspannende-volksverhalen.
143 hectare landgoed brengt je eeuwen terug in de tijd. Je wandelt er door ongerepte natuur waarin zeldzame dieren levenHet huis waarin luitenant-drossaard Clercx bokkenrijders zou hebben gemarteld in het Hobos. De bedevaartkapel van Oetersloven. FOTO: MONIQUE ABRAHAMS FOTO: WIKIMEDIA COMMONS/KRIS VANDEVORST
Het Stellingenpad is vorige maand op de Fiets- en Wandelbeurs in Gent uitgeroepen tot Wandelroute van het Jaar 2023 in de Benelux. Het pad met een lengte van 260 kilometer gaat door de Stellingwerven. Dit gebied ligt in Zuidoost Friesland, de westrand van Drenthe en de kop van Overijssel en heeft een eigen geschiedenis, taal en cultuur. De jury van de verkiezing roemde het Stellingenpad onder meer om een degelijke en praktische bewegwijzering via knooppunten en om de uitvoerig beschreven historische achtergrond. De vier andere genomineerden op de shortlist van Wandelroute van het Jaar 2023 waren het Betuwepad, het Pays de Bouillon, de Heuvelrughike en de National Park Trail. Het Stellingenpad
is een initiatief van Stichting Vrijstaat de Stellingen en Nivon Natuurvrienden, in samenwerking met tal van organisaties, gemeenten en vrijwilligers. Ga voor meer informatie over de route naar wandel.nl/routes/stellingenpad.
April is de bloesemmaand bij uitstek. Met de Wandel.nl-app kun je in de maand april een mooie bloesemtocht maken. Ga met de app op pad en zoek bloeiende fruitbomen bij jou in de buurt. In de app tippen we bovendien een aantal mooie routes langs bloesem. Je kunt kiezen uit afstanden van 5, 8, 12, 16 en 20 kilometer. Heb je de afstand voltooid? Dan verdien je in de app een badge.
In de Wandel.nl-app vind je het hele jaar door leuke challenges waarmee je jezelf kunt uitdagen om veel te blijven wandelen. Ben je lid van Koninklijke Wandelbond Nederland? Dan vind je in de app bovendien je digitale Wandelvoordeelpas waarmee je kunt profiteren van diverse kortingen en voordelen. wandel.nl/app
FOTO: SHUTTERSTOCK
Het Aekingerzand op de route van het Stellingenpad.
Er ligt een nieuw Klompenpad in Arnhem. Het Eldensche Veldpad van 15 kilometer brengt je door het groene buitengebied van Arnhem-Zuid. Het pad loopt onder meer door Elden, Meinerswijk en de Bakenhof. Je wandelt door de uiterwaarden van de Rijn waarin kuddes wilde paarden en koeien grazen. Ook gaat de route langs de reconstructie van een Romeins verdedigingswerk dat hier tweeduizend jaar geleden lag. Het nieuwe Klompenpad start vanaf parkeerplaats de Brink in Elden en is gemarkeerd met wit-blauwe schildjes met klompjes erop. klompenpaden.nl
Achter het bureau tijdens je werk, op de bank voor de tv: een gemiddeld mens brengt een groot deel van de dag zittend door. Langdurig achter elkaar zitten is echter niet gezond. Onderzoekers van de Columbia University hebben goed nieuws: door elk half uur 5 minuten te wandelen, kunnen de meest schadelijke effecten van zitten worden voorkomen. Voor de bloeddruk was elke hoeveelheid wandelen gunstig, maar door 5 minuten te lopen verlaagde zowel de bloeddruk als de bloedsuikerspiegel van de deelnemers aanzienlijk. De spieren spelen volgens de onderzoekers een belangrijke rol bij de regulatie van de bloedsuikerspiegel. Als onze spieren urenlang niet gebruikt worden, kunnen ze niet volledig helpen om de bloedsuikerspiegel omlaag te brengen. Door korte wandelingetjes te maken, worden de spieren weer geactiveerd.
Wie Lage Vuursche zegt, zegt pannenkoeken. Het piepkleine dorp telt maar liefst zes restaurants. Maar je kunt er ook wandelen of midgetgolfen. En de koninklijke familie heeft een bijzondere band met het dorp. Dat alles trekt veel bezoekers, vooral tijdens weekends. Kom daarom te voet én doordeweeks.
Door: Sietske de Vet
Beeld: Shutterstock
Een kleine stip op de kaart, midden in het land. Een bosrijke omgeving, een knusse Dorpsstraat met voormalige boerderijtjes en tal van (pannenkoeken)restaurants. Meer is Lage Vuursche niet. Volgens Wikipedia wonen er slechts 280 mensen. Een van hen is prinses Beatrix; ze verblijft in Kasteel Drakensteyn, aan de rand van het dorp. Dagjesmensen zullen echter geen glimp van haar opvangen, zelfs niet van het kasteel. Ze komen gewoon naar Lage Vuursche voor een wandeling en een pannenkoek. Het bosdorp is de ideale locatie voor een gezellig dagje uit, voor jong en oud.
Het lijkt perfect, maar toch is er een probleem. Er komen namelijk te veel mensen naar Lage Vuursche: ruim 2 miljoen bezoekers per jaar. Daarom moet de gemeente Baarn, waar het dorp onder valt, op zonnige zondagen geregeld de toegangswegen afsluiten. Zoveel auto’s op die smalle wegen, dat zorgt voor onveilige situaties waarbij brandweer, ambulance en politie geen kant meer op kunnen. Is het dan wel gepast om Lage Vuursche in dit artikel te promoten? Jazeker, mits je tegen de stroom in beweegt: ga doordeweeks en kom bij voorkeur fietsend of lopend.
Binnen een straal van 200 meter liggen zes restaurants. Pannenkoeken zijn dé specialiteit, maar er staan ook andere gerechten zoals poffertjes, broodjes en soep op de kaart. Restaurant De Lage Vuursche serveert geen pannenkoeken, maar klassieke gerechten. Het overzicht van alle restaurants is te vinden op lagevuursche.com/restaurants-in-lage-vuursche.
Tijd om op pad te gaan. Reis je met buslijn 59, van Hilversum naar Zeist, dan stap je midden in het dorp uit. Autoreizigers kunnen op drie plekken parkeren: aan de Vuurse Steeg, in het dorp of bij de midgetgolfbaan aan de Karnemelkseweg. Wees niet verbaasd als zelfs doordeweeks de parkeerplaatsen bijna vol zijn. Eerst een kop koffie, maar waar? De keuze is reuze, want de Dorpsstraat is een aaneenschakeling van restaurants. Wordt het de Vuursche Boer op het hoekje, met schattig rood-wit geblokte gordijnen en dito tafelkleedjes? Of Familierestaurant ’t Jagershuis met
Het bosdorp is de ideale locatie voor een gezellig dagje uit, voor jong en oud
Rondwandelingen van Staatsbosbeheer in de directe nabijheid van het dorp:
1. Nonnenland: 2,5 kilometer, zwart gemarkeerd;
2. Kasteeltuinwandeling: 2,2 kilometer, rood gemarkeerd. Beide routes zijn bereikbaar vanaf de parkeerplaats aan de Vuurse Steeg. Het is 700 meter lopen naar de route (en weer terug); tel dus 1,4 kilometer op bij de afstand. De Kasteeltuinwandeling start ook bij parkeerplaats de Kuil van Drakensteyn aan de Zevenlindenweg;
3. Oertijdwandeling: 10 kilometer, donkerblauw gemarkeerd. Start vanaf de parkeerplaats in het dorp of bij Theehuis ’t Hooge Erf aan de Zevenlindenweg.
heerlijk tuinterras aan de achterzijde?
De keus valt op Restaurant Het Vuursche Bos, met koffie en appeltaart van goede kwaliteit. En niet onbelangrijk: het personeel is heel vriendelijk.
Het aanbod aan wandelroutes is eveneens groot. Vanuit het dorp kun je drie paaltjeswandelingen van Staatsbosbeheer lopen. De Kasteeltuinwandeling – langs koninklijke Kasteel Drakensteyn – en Nonnenland zijn kleine rondjes van een uur. De tien kilometer lange Oertijdwandeling heeft de wandelaar iets meer te bieden. De naam verwijst naar de prehistorische grafheuvels – bescheiden heuveltjes
in het landschap – die je onderweg tegenkomt. Blauwe paaltjes wijzen de weg door uitgestrekte naald- en loofbossen, die je soms deelt met mountainbikers en ruiters. Halverwege kom je langs Theehuis ’t Hoge Erf, door Staatsbosbeheer overigens aangewezen als officieel startpunt van deze route.
Wie de lokale rondjes te kort vindt, kan een doorgaande wandelroute volgen die Lage Vuursche doorkruist. NS-wandeling De Vuursche, van Baarn naar Hollandsche Rading, doet onder andere het Baarnse Bos, heidegebied de Stulp en boswachterij De Vuursche aan.
1. NS-wandeling De Vuursche, 13 kilometer, Baarn-Hollandsche Rading, gemarkeerd en beschreven; ns.nl/dagje-uit/wandelen/de-vuursche. html.
2. Trage Tocht Lage Vuursche, 16 kilometer, rondwandeling vanaf Hollandsche Rading; niet gemarkeerd, wel beschreven; wandelzoekpagina.nl/wandeling/trage-tocht-lage-vuursche/18073.
3. Vorstelijke wandeling Lage Vuursche, 13 kilometer, rondwandeling vanaf het dorp; niet gemarkeerd, wel beschreven; wandelzoekpagina. nl/wandeling/lage-vuursche/16451.
4. Trekvogelpad, etappe 9 Hilversum-Pijnenburg, 17 kilometer; gemarkeerd en beschreven; wandelnet.nl/wandelroute/434/Trekvogelpad-etappe-09.
5. Utrechtpad, etappe 8 Baarn-Tienhoven, 22 kilometer; gemarkeerd en beschreven; wandelnet.nl/wandelroute/596/Utrechtpad-etappe-08.
De Dorpsstraat is een aaneenschakeling van restaurants
Maak je liever een rondwandeling, download dan op de Wandelzoekpagina ‘Trage Tocht Lage Vuursche’ die start en eindigt in Hollandsche Rading. Op die site staat ook de ‘Vorstelijke wandeling Lage Vuursche’ met in de beschrijving opgenomen informatie over koninklijke bezienswaardigheden: het kasteel, de koningsboom en het graf van prins Friso bij de Stulpkerk.
Vlak bij de kerk ligt een restaurant dat anders is dan alle andere. Je moet het weten, want anders loop je er zó voorbij. De naam valt evenmin op: Restaurant De Lage Vuursche. Het was de allereerste herberg van het dorp. Even terug in de tijd, naar 1865. In dat jaar huurde Willem van Oosterom een boerderij met bijbehorende herberg aan een tolweg tussen Hilversum en De Bilt. Terwijl hij een centje bijverdiende met tol heffen, ging zijn vrouw pannenkoeken bakken voor de passanten. Al snel groeide de herberg uit tot een populaire pleisterplaats. Toen dachten anderen: Pannenkoeken bakken? Dat kunnen wij ook. En zo ontwikkelde Lage Vuursche zich tot een echt pannenkoekendorp.
Terug naar de eerste herberg. Inmiddels zijn we vijf generaties verder en nu staat de charmante Roderick van Oosterom aan het roer. Bij binnenkomst voelt de sfeer meteen goed: nostalgisch en authentiek. Obers in onberispelijke outfit ontvangen je gastvrij. De menukaart is een mooie mix van klassiek Frans en eigentijds verrassend. Geen pannenkoeken, behalve voor kinderen. “Daar zijn we het afgelopen jaar mee gestopt”, laat Roderick weten. “Het aanbod in het
1. Nivon Natuurvriendenhuis Koos Vorrinkhuis, zelfverzorgingshotel met betaalbare prijzen; koosvorrinkhuis.nivon.nl.
2. Hotel-Restaurant De Kastanjehof, 120-250 euro per kamer; dekastanjehof.nl.
3. Bungalowpark De Spar, 4- en 6-persoons bungalows te huur, uitsluitend per week; bungalowparkdespar.nl.
4. Kampeerterrein De Zeven Linden, dezevenlinden.nl en natuurcamping De Fazantenhof, campingfazantenhof.nl; beide op enkele kilometers van het dorp.
dorp is zo groot, als we ons allemaal specialiseren, is er voor elk wat wils.” Waarom bezoekers juist hiernaartoe komen? Het antwoord is snel gegeven: “We zijn een familiebedrijf, een plek waar iedereen samenkomt en zich thuisvoelt. Dat doen we in een authentieke setting. Het waarborgen van de traditie, dat is een van de belangrijkste redenen waarom mensen hier komen. In 2020 nam ik het bedrijf over van mijn oom en vader. Als ik het even niet meer weet, kan ik altijd bij ze terecht. Mijn moeder en vriendin werken hier. We dragen allemaal iets bij, dat is het mooie van een familiebedrijf.”
De meeste reviews zijn lovend over het restaurant. Dus, ga er ’s avonds eens lekker dineren. Tot slot nog een geheime tip: trek er een paar dagen op uit en volg het Utrechtpad of het
Trekvogelpad. Verdeel de etappes zodanig dat je in Lage Vuursche kunt overnachten. Dan heb je alle tijd om op je gemak de verschillende horecagelegenheden uit te proberen. Eind van de middag een drankje hier, tijdens het avondeten een pannenkoek of stijlvol driegangendiner en na afloop elders een kop koffie. Qua overnachtingen is er ook voor elk wat wils. Hotel De Kastanjehof is voor mensen met een beter gevulde portemonnee, maar het Nivon Natuurvriendenhuis is voor iedereen goed betaalbaar. Bijkomend voordeel van een overnachting: zodra alle dagjesmensen zijn vertrokken, heb je het dorp vrijwel voor je alleen.
Ontdek meer charmante dorpjes als Lage Vuursche op wandel.nl/routes/wandelen-in-charmante-dorpjes.
Wees niet verbaasd als zelfs doordeweeks de parkeerplaatsen bijna vol zijn
Wanneer de boot uit de veerhaven van Den Helder vertrekt, begint direct de vakantiepret. Kijkend vanaf de boot krijgt het eiland steeds meer contouren en komt het kerkje van Den Hoorn al in zicht. Na een overtocht van slechts twintig minuten zet je de eerste stappen op het eiland. Texel biedt zoveel variatie: duinen, bos, strand en vele natuurgebieden.
exel heeft in het voorjaar altijd nog iets extra’s te bieden: namelijk duizenden lammetjes. Het dartelen van de lammetjes en de bollenvelden die hun prachtige kleuren beginnen te krijgen... wie wordt daar nu niet vrolijk van? Kom genieten van de aangename lentezon, Texel geeft je het ultieme voorjaarsgevoel!
Een wandeling op Texel is (bijna) nooit hetzelfde. Elke keer is er een nieuw stukje natuur of een wandelpad dat je weer doet verbazen. Ontdek bijvoorbeeld het zuiden van het eiland, de omgeving van de Horsmeertjes. Dit is het jongste duingebied van Texel en er zijn vele bijzondere orchideeën te vinden. Op deze immense zandplaat
voorjaarsgevoel!
waait de wind door je haren en ervaar je het échte eilandgevoel.
Ben je meer een liefhebber van de pure, ongerepte natuur? Laat je dan meevoeren door een wandeling langs de kwelders van De Slufter. Doordat de ingang van de kreek onder invloed van de zee steeds anders ligt, is geen enkele wandeling hetzelfde. Zo is het strand de ene keer heel breed en de andere keer kun je net onder de duinen langslopen.
Zoek je wat meer beschutting tijdens een wandeling? Ga dan naar het Dennenbos. Volg een vaste wandelroute of verdwaal over de vele paden die er te vinden zijn. Je ruikt de heerlijke geur van de dennen- en loofbomen zo gauw je aan je wandeling begint. Bijzonder op Texel, want deze bomen blijven namelijk altijd groen.
In het voorjaar heeft het eiland een grote knuffelfactor. Niet doordat de bewoners extra liefdevol zijn, maar omdat er duizenden lammetjes geboren worden. Vooral de jonge lammetjes die voor het eerst naar buiten gaan, zijn geweldig om te zien. Al dartelend en springend gaan ze het weiland door. Wandelend kom je niet alleen op de meest unieke plekjes van het eiland, maar zie je ook de lammetjes van het meest dichtbij. Wist je dat Texel voor dertig procent alleen te voet te bereiken is?
Bij het dorp Oosterend wandel je ‘het boerenommetje’. Tussen de typisch Texelse perceelafscheidingen, de tuunwallen, loop je door de prachtige uitgestrekte weilanden. De scholeksters en grutto’s houden hoog boven je hoofd de wacht over hun nesten. In het land zie je de moederooien zich bekommeren om hun lammetjes. Hoor het geblaat, zie lammetjes drinken bij hun moeder en daarna heerlijk slapen in het voorjaarszonnetje.
Een andere bijzondere wandelplek om lammetjes te spotten, is bij het dorp Den Hoorn. Hier loop je kriskras door het schilderachtige landschap. Aan de ene kant zie je de akkers die klaargemaakt worden voor nieuwe gewassen,
aan de andere kant bewonder je vrolijk dartelende lammetjes. Met het meest gefotografeerde kerkje op de achtergrond geeft dit een bijzonder idyllisch plaatje.
Nog niet genoeg van het vrolijke, jonge spul? Dan ligt het prachtige cultuurhistorisch landschap van De Hoge Berg op je te wachten. Het hoogste punt
van deze ‘berg’ ligt op 15 meter boven zeeniveau. Bovenop is een uitzichtpunt waar je bijna het hele eiland kunt overzien. Tussen de graslanden zie je ook hier weer de tuunwallen. Kom je wanneer de zon bijna ondergaat? Dan is het speeltijd voor de lammetjes en zie je ze heerlijk rondrennen in de wei, dit wil je niet missen!
Op de website van VVV Texel vind je naast de beschreven wandelingen ook andere routes door de Texelse natuur. Ga naar de site, trek je wandelschoenen aan en kies jouw volgende wandeling uit. texel.net/wandelen
Vooral de jonge lammetjes die voor het eerst naar buiten gaan, zijn geweldig om te zien
1x KANS!
Met de producten en tips op deze pagina’s ga je goed uitgerust op pad. Wil je kans maken op de te winnen prijs? Ga dan naar wandel.nl/winactie of scan de QR-code en vul vóór 15 mei 2023 je gegevens in op het formulier. Veel geluk!
Nu het voorjaar is begonnen, begint de zon steeds feller te schijnen. Met de Neptune zonneklep van Hatland heb je geen last van de zon die in je gezicht schijnt. De klep is gemaakt van katoen en zit daardoor koel op je hoofd. Met maar 82 gram merk je bijna niet dat je de zonneklep op hebt. De klittenbandsluiting zorgt ervoor dat je de klep makkelijk kunt verstellen. De Neptune zonneklep heeft één maat en is verkrijgbaar is diverse kleuren. Adviesprijs: 19,99 euro. hatland.nl
3x KANS!
Barefoot wandelschoenen hebben een dunne, flexibele zool waardoor het lijkt het alsof je op blote voeten loopt, maar dan wel met de nodige bescherming. De minimalistische schoenen van het Duitse merk Wildling Shoes zien er ook nog eens mooi subtiel uit. Het klassieke model Atmo Black is gemaakt van honderd procent organisch katoen met een waterafstotende werking. Ervaar het maar eens: tijdens je wandelavonturen worden je voetspieren extra geactiveerd. Je voelt de verschillende ondergronden goed. Probeer ze eens uit op een kiezelpad of drassig gras. Het maakt je wandeling tot een bijzondere, mindful ervaring. Verkrijgbaar in uitvoeringen voor volwassenen en kinderen. Adviesprijs: vanaf 89 euro. wildling.shoes/en
Wil jij de mooiste foto’s leren maken tijdens een wandeling? Tijdens een fotografieworkshop van professioneel fotograaf Linda Verweij krijg je volop tips om betere foto’s met je smartphone of fotocamera te maken. Tijdens een wandeling geeft Linda je tips over onder meer licht, plaatsing van je onderwerp en de juiste instellingen. Ben je lid van KWbN? Dan krijg je met je Wandelvoordeelpas 10 euro korting op een privé- of groepswandeling. Kijk op kwbn.nl/wandelvoordeelpas voor de actuele voordelen.
Terwijl je aan het wandelen bent, zie je plotseling op een afstand een vogel op een paaltje zitten. Welke soort is het? Een verrekijker is dan heel handig. Als wandelaar wil je natuurlijk geen zware verrekijker met je meezeulen. De Bynolyt CL 8x21 HCF is een compacte kijker van 230 gram, die je makkelijk meeneemt. De oculairrubbers zijn van het twist-upprincipe waardoor je ook als brildrager prima met de verrekijker uit de voeten kunt. De verrekijker wordt geleverd met tas en riem.
Anton Damen (54) is journalist en bindt daarnaast als Plandelman de strijd aan met zwerfafval. Hij hoopt anderen een zetje te geven dat óók te doen, bijvoorbeeld via plandelen.nl. We vroegen Anton naar het favoriete onderdeel van zijn wandeluitrusting. Zijn antwoord: de afvalgrijper Tidy Jon.
In de loop van het voorjaar komen ze weer massaal tevoorschijn: eikenprocessierupsen. Hun brandharen kunnen tijdens je wandeling voor jeuk en rode bulten zorgen. De huidverzorgingskit van Ranger Care zorgt voor verkoeling van de geprikkelde huid. De kit bevat reinigingsstrips waarmee je de brandhaartjes kunt verwijderen. De menthol spray zorgt voor directe verkoeling en bescherming. En de aloë vera-gel zorgt vervolgens voor het herstel van je huid.
Adviesprijs: 19,95 euro. rangercarekit.nl
Adviesprijs: 52,50 euro. technolyt.nl 10x KANS! WINACTIE
“De uitdrukking ‘plandelen’ is een samentrekking van wandelen en plastic. Dat kom je namelijk het meest tegen op straat, in de berm en in de sloot. Als ik met een groep erop uittrek voor een plandelsafari door de urban jungle, neem ik daar groot materiaal voor mee, zoals grijpstokken, draagringen en grote vuilniszakken. Maar het is niet de bedoeling om elke dag zo’n expeditie te ondernemen, en het gaat ook helemaal niet over hoeveel kilo je oogst. Want als een kwart van de Nederlanders elke dag drie ‘zwerfies’ zou oppikken, is het hele land in een week aan kant. Maak ik een mooie wandeling buiten de bebouwde kom, dan zul je ook niet veel rotzooi tegenkomen en volstaat een klein zakje. Als je alleen incidenteel iets van de grond moet plukken is deze superkorte grijpstok een uitkomst. Die neemt namelijk zó weinig ruimte in dat hij de rest van de tijd prima in de dagrugzak past. Je moet er wel voor bukken, maar dat maakt het alleen maar sportiever. Als Plandelman heb ik zo’n beetje elk merk en type afvalgrijper getest, maar die van Helping Hand zijn mijn favoriet. En deze minivariant, de Tidy Jon, komt dus elke dag in actie.”
Partners van KWbN geven je handige tips.
Nederland leent zich uitstekend voor een wandelvakantie. Met zoveel keuze is het soms moeilijk om te bepalen waar je het beste heen kunt gaan. Daar kan RCN Vakantieparken je bij helpen!
Wil je avontuurlijke en lange wandelingen maken, kies dan voor een uitgestrekt en gevarieerd natuurgebied met hoogteverschil. Bij RCN het Grote Bos op de Utrechtse Heuvelrug ontdek je de loof- en dennenbossen, adembenemende zandverstuivingen en uitgestrekte heidevelden. Als je geluk hebt kun je reeën, vossen en verschillende soorten vogels spotten. De vele klompenpaden die je er tegenkomt, zorgen voor afwisselende routes. Een unieke combinatie van historische paden en boerenland. Over hekjes klimmen, over een balk balanceren of een sloot oversteken.
Wil je met de hond op vakantie?
Ook als je met je hond op vakantie wil, zijn er veel mogelijkheden in ons land. Het strand en de duinen zijn ideaal om mooie wandelingen met je hond te maken. In de buurt van RCN Toppershoedje in Ouddorp (Zuid-Holland) vind je het breedste zandstrand van Nederland waarop je heerlijk kunt uitwaaien. Met een kust van 18 kilometer en duinen kun je heerlijk wandelen met je hond. Onderweg kom je bovendien een uitkijktoren tegen vanaf waar je een weids uitzicht over strand en zee hebt.
Doe je het liever wat rustiger aan of wil je wandelen met het gezin? Dan is een gebied met wandelroutes van verschillende afstanden een geschikte bestemming. RCN de Roggeberg ligt bij het Drents-Friese Wold. Hier heb je een ruim aanbod van korte en lange wandelroutes met verharde en onverharde wegen. Ook leuk: het Belevingspad. Hier kunnen kinderen tijdens het wandelen tien verschillende dingen doen. Zoals het sporenpad, waar je tien sporen van verschillende dieren moet herkennen.
Toch op zoek naar een ander soort gebied? Alle RCN Vakantieparken liggen op de mooiste plekken in de natuur en zijn altijd een goeie uitvalsbasis voor je wandelvakantie. Er is altijd een bestemming die bij jou past! rcn.nl
Er is altijd een bestemming die bij jou past
3x KANS!
3x KANS!
3x KANS!
Wat is het verband tussen paden, wandelen en de verbeelding? Die vraag stelde Robert Macfarlane zich al wandelend. Zijn boek is een onderzoek naar de verhalen die oude paden ons vertellen en naar de geesten en de stemmen die op deze oude paden rondwaren. Robert bewandelde voor zijn boek onder meer de Icknield Way, een pad dat vermoedelijk al bestond voordat de Romeinen in Engeland kwamen. Tijdens zijn zoektocht naar het verleden komt Robert steeds weer bij het heden uit.
Prijs: 25,99 euro.
Lees je een boek van Tim Voors, dan krijg je het gevoel met hem mee te lopen. In Noorderlichtlopers, zijn derde boek, bezoekt hij het laatste stuk echte wildernis van Europa. Samen met wandelvriendin Sunny liep Tim de Kungsleden Trail: een route van ruim 400 kilometer door Lapland. Onderweg ontmoeten ze onder meer rendieren en zien ze het noorderlicht. In woord en beeld neemt Tim je mee op deze magische reis door het noorden van Zweden.
Prijs: 22,99 euro.
In dit boek van Wim Huijser bewandelen de literaire karakters Maarten en Nicolien het Pieterpad. Met de routegids in de hand vertrekken ze vanuit Pieterburen. Hoewel ze de etappes hebben verdeeld over alle seizoenen, blijkt de route naar het eindpunt toch onverwachte pieken en dalen te kennen. Voor Op Pieterpad schreef Wim Huijser bij elk deelkaartje uit de routegids van het Pieterpad een verhaal. Als lezer leer je daardoor het Pieterpad goed kennen.
Prijs: 19,90 euro.
Wil je kans maken op een van de te winnen exemplaren? Ga dan naar wandel.nl/winactie.
Welke boeken mogen niet ontbreken in de boekenkast van de wandelaar? Hier tippen we je interessante boeken die onlangs zijn verschenen.WINACTIE WINACTIE WINACTIE
Op wandel.nl vind je nog veel meer wandelinspiratie. Lees over mooie routes in gebieden in heel Nederland. Ook vind je op wandel.nl tips voor de juiste wandeluitrusting en training. Wandel.nl brengt je verder!
Ga fit het voorjaar in!
Natuurlijk is wandel.nl ook te vinden op social media. Op Facebook, Twitter en Instagram delen we interessante berichten en houden we regelmatig acties waarbij je prijzen kunt winnen. Volg ons en blijf op de hoogte!
De ontwakende natuur, bloesem, lammetjes, de zon: het voorjaar is een heerlijk seizoen om te wandelen. Op Wandel.nl geven we je graag inspiratie om al wandelend te genieten van de lente. Bijvoorbeeld met artikelen over mooie wandelroutes langs bloeiende fruitbomen en met tips om weer te beginnen met wandelen na de winter. Laat je inspireren, trek je schoenen aan en ga naar buiten!
Wekelijks wandelnieuws en -tips in je mailbox ontvangen?
Schrijf je dan in voor de gratis wandel.nl-nieuwsbrief via wandel.nl/nieuwsbrief.
FOTO: SHUTTERSTOCK7,9 Goed
Valkenburg | Limburg | Nederland
Hotel Valkenburg by Mercure
Welkomstkopje koffie of thee met vlaai
2x overnachten
2x uitgebreid ontbijtbuffet
Gratis wandel- en fietsroutes
Gratis WiFi
Simmerath-Einruhr | Duitsland
3x overnachten
3x uitgebreid ontbijtbuffet
95,00 * p.p.
Termunterzijl | Groningen | Nederland
Welkomstdrankje
2x overnachten
2x uitgebreid ontbijtbuffet
2x 3-gangen verrassingsdiner
Gratis fles wijn bij vertrek
Gratis gebruik fitness en zwembad in Wagenborgen
Gratis parkeren
Gratis WiFi
115,00 * p.p.
3x 3-gangendiner Gratis parkeren Gratis WiFi
170,00 *
7,4 Goed
Ootmarsum | Overijssel | Nederland
Hotel Wyllandrie
2x overnachten
2x uitgebreid ontbijtbuffet
1x 3-gangendiner
Gratis wandel- en fietsroutes
Gratis parkeren
Gratis WiFi
99,00 * p.p.
Boek via www.voordeeluitjes.nl/wandel of bel naar 0900 66 777 88 (25 c/m).
Alle aanbiedingen zijn geldig t/m 31 juli 2023 (m.u.v. feestdagen). *Let op: de vermelde prijzen zijn vanaf en kunnen verschillen per aankomstdatum. De prijzen zijn per persoon (p.p.), o.b.v. twee personen in een standaardkamer, excl. administratiekosten (1-3 personen € 14,50, 4+ personen € 24,50 per boeking) en stads- en toeristenbelasting. Kijk online voor de volledige voorwaarden. Prijs-, druk- en zetfouten voorbehouden.
De lente is het grote onvoorspelbare seizoen –zon, hagel, flinke tegenwind in maart en buiig in april. Terwijl de temperaturen langzaam stijgen, leggen we de wollen truien weg en stoffen we onze oude vertrouwde regenjas of betrouwbare midlayer af.
Het is de tijd van het jaar waarin duurzame en veelzijdige producten, die ervoor zorgen dat
je je thuis voelt in de natuur, bijzonder belangrijk zijn - want wie weet wat het weer gaat doen?
Daarom is onze voorjaarskleding zo ontworpen dat jij zelfverzekerd en comfortabel de steeds veranderende natte, winderige, zonnige en kille omstandigheden van de lente het hoofd kunt bieden. Dus pak je tas in met verschillende laagjes en trek eropuit. We zien je in de natuur!
