Paths of Europe

Ε Κ Θ Ε Σ Η

•

E X H I B I T I O N

PAT H S O F E U R O P E

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜIΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ • ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ PLACE DE LA GARE • STRASBOURG ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ • ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ EUROPEAN PARLIAMENT • STRASBOURG ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ • ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ MACEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART • THESSALONIKI

Credits και ευχαριστίες ΟΡΓΑΝΩΣΗ

ΕΚΘΕΣΗ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

apollonia / ευρωπαϊκές καλλιτεχνικές ανταλλαγές 12 rue du Faubourg de Pierre 67 000 Strasbourg, France Τηλ.: +33 (0)3 88 52 15 12 apollonia-art-exchanges@wanadoo.fr www.apollonia-art-exchanges.com

Επιμελητές Δημήτρης Κωνσταντινίδης

Εκδότης • apollonia / ευρωπαϊκές καλλιτεχνικές ανταλλαγές • siret: 421 007 436 00023, APE 913 E • Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

CEACA-Polart 5 rue de Waslonne 67 000 Strasbourg, France Tel.: +33 (0)3 88 22 99 57 Jaracza 11 str.

Lodz, Poland Τηλ.: +48 604 82 14 66 polart@fr.st www.polart.fr.st ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Forum / Ευρωπαϊκές Πολιτιστικές Ανταλλαγές / Θεσσαλονίκη Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη Helexpo Εγνατία 154, 546 36 Θεσσαλονίκη Τηλ.: +30 2310 24 00 02 mcr@otenet.gr www.helexpo.gr Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Κολοκοτρώνη 21, Μονή Λαζαριστών, 564 30 Θεσσαλονίκη Τηλ.: +30 2310 591 40 pr@cact.g

4

η έκθεση εντάσσεται στο πλαίσιο του FORUM ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2003

ArtBox | Arts Management Τσιμισκή 120, 546 21 Θεσσαλονίκη Τηλ.: + 30 2310 22 46 26 www. artbox.gr artbox@hol.gr

Διευθυντής apollonia / ευρωπαϊκές καλλιτεχνικές ανταλλαγές, Στρασβούργο

Monika Sielska

Διευθύντρια CEACA-Polart, Lodz

Γενικός Συντονισμός Ελένη Κομηνέα, Thierry Tordjman – apollonia βοηθούμενοι από την Lucie Cavey Nadège Moreau – CEACA-Polart βοηθούμενη από τους Vlodek Ciupinski, Vincent Gligora Χρήστος Σαββίδης – ArtBox βοηθούμενος από τους Ιωάννη Επαμεινώνδα, Γεωργία Μόρτζου, Μαρία Ιορδανάκη, Φωτεινή Καριωτάκη, Χάρη Πάλλα και Νίκο Βαρυτιμιάδη Μαρία Τριανταφυλλίδου – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Τεχνικοί στο Στρασβούργο: Επικεφαλής: Luc Fontaine βοηθούμενος από τους Frédéric Goetz, Louis Guerry, Thierry Lucas, Edmond Matic, Nathon, Fanny Scheurer, Sébastien Small στη Θεσσαλονίκη: Γιώργος Κοσμίδης Ευχαριστίες Ζωή Καζαζάκη, Γιώργος Λιόντος, Λούλη Μιχαηλίδου, Ελένη Νικήτα, Δημήτρης Σαλπιστής, Άλκηστις Σουλογιάννη, JeanYves Bainier, Laurent Boehler, Jean-Luc Bredel, Pat Cox, Jean-Christophe Criqui, Didier Durroux, Mona Guichard, Viviane Reding, Antonino Rizziko, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Γκαίτε Θεσσαλονίκης Οικονομική Υποστήριξη Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πρόγραμμα Culture 2000 Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού, DRAC, DAP Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού Ελληνική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Forum Θεσσαλονίκης Geodis bm, France Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου / Πολιτιστικές Υπηρεσίες

Κείμενα Norbert Francis Attard, Michael Bielicky, Jean-luc Bredel, Pat Cox, Endre Koronczi, Jerzen Korzen, Andrzej Miastkowski, Viviane Reding, Monika Sielska, Mindaugas Simkus, Nika Span, Jaan Toomik, Anita Zabilevska, Jana Želibska, Ευάγγελος Βενιζέλος, Αχιλλέας Κεντώνης, Δημήτρης Κωνσταντινίδης, Μαρία Παπαχαραλάμπους, Ξανθίππη Σκαρπιά-Heupel, Έφη Στρούζα Φωτογραφίες Εξώφυλλο: Ingo Duennebier Κατάλογος: οι καλλιτέχνες, apollonia, CEACA-Polart, Tomasz Wójcicki, Ingo Duennebier, Χάρης Πάλλας. Παράρτημα: ArtBOX, Ingo Duennebier, Monika Sielska, Ιωάννης Επαμεινώνδας, Endre Koronczi, Νίκος Βαρυτιμιάδης. Σχεδιασμός & επιμέλεια Ιωάννης Επαμεινώνδας Συντονισμός Milana Christitch Μεταφράσεις Jim Walker, Μαρία Ιορδανάκη, GLOSSIMA Εκτύπωση Typoman / Manousakis 2000 αντίτυπα • Θεσσαλονίκη • Μάιος 2003 © οι εκδότες, οι καλλιτέχνες, οι συγγραφείς, οι φωτογράφοι ISBN: 960-86392-6-3

ΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ • THE ARTISTS ATTARD BIELICKY KENTONIS KORONCZI KORZEN MIASTKOWSKI PAPACHARALAMBOUS SIMKUS ŠPAN TOOMIK ZABILEVSKA ŽELIBSKÁ

Norbert Francis Michael Achilleas Endre Jerzy Andrzej Maria Mindaugas Nika Jaan Anita Jana

Μάλτα • Malta Τσεχία • Czech Republic Κύπρος • Cyprus Ουγγαρία • Hungary Πολωνία • Poland Πολωνία • Poland Κύπρος • Cyprus Λιθουανία • Lithuania Σλοβενία • Slovenia Εσθονία • Estonia Λετονία • Latvia Σλοβακία • Slovakia

5

Credits and acknowledgements ORGANISATION

EXHIBITION

CATALOGUE

apollonia / european art exchanges 12 rue du Faubourg de Pierre 67 000 Strasbourg, France Tel.: +33 (0)3 88 52 15 12 apollonia-art-exchanges@wanadoo.fr www.apollonia-art-exchanges.com

Curators Dimitri Konstantinidis

Published by • apollonia / european art exchanges • siret: 421 007 436 00023, APE 913 E • the Macedonian Museum of Contemporary Art

CEACA-Polart 5 rue de Waslonne 67 000 Strasbourg, France Tel.: +33 (0)3 88 22 99 57 Jaracza 11 str.

Lodz, Poland Tel.: +48 604 82 14 66 polart@fr.st www.polart.fr.st ORGANISATION IN GREECE

Forum / European Cultural Exchanges / Thessaloniki Macedonian Museum of Contemporary Art, Thessaloniki Helexpo 154, Egnatia str., 546 36 Thessaloniki, Greece Tel.: +30 2310 24 00 02 mcr@otenet.gr www.helexpo.gr State Museum of Contemporary Art, Thessaloniki Contemporary Art Centre 21, Kolokotroni Str., Moni Lazariston, 564 30 Thessaloniki, Greece Tel.: +30 2310 58 91 40 pr@cact.gr

6

exhibition held within the frame of the THESSALONIKI FORUM 2003

ArtBox | Arts Management 120, Tsimiski Str., 546 21 Thessaloniki, Greece Tel.: + 30 2310 22 46 26 www. artbox.gr artbox@hol.gr

Director of apollonia / european art exchanges, Strasbourg

Monika Sielska

Director of CEACA-Polart, Lodz

General coordination Hélène Cominéas, Thierry Tordjman – apollonia assisted by Lucie Cavey Nadège Moreau – CEACA-Polart assisted by Vlodek Ciupinski, Vincent Gligora Christos Savvidis – ArtBox assisted by Ioannis Epaminondas, Georgia Mortzou, Maria Iordanaki, Fotini Kariotaki, Haris Pallas, Nico Varytimiadis Maria Triantafyllidou – Macedonian Museum of Contemporary Art Technical staff In Strasbourg: Direction: Luc Fontaine assisted by Frédéric Goetz, Louis Guerry, Thierry Lucas, Edmond Matic, Nathon, Fanny Scheurer, Sébastien Small In Thessaloniki: Giorgos Kosmidis, Thanks to Jean-Yves Bainier, Laurent Boehler, Jean-Luc Bredel, Pat Cox, Jean-Christophe Criqui, Didier Durroux, Mona Guichard, Zoe Kazazaki, Giorgos Liontos, Louli Michaelidou, Eleni Nikita, Viviane Reding, Antonino Rizziko, Dimitris Salpistis, Alcestis Soulojani, Institut Français de Thessalonique, Goethe Institut inter Nationes Financial support European Commission, programme Culture 2000 French Ministry of Culture, DRAC, DAP Greek Ministry of Culture Hellenic EU Presidency Thessaloniki Forum Geodis bm, France Cypriot Ministry of Culture and Education / Cultural services

Texts Norbert Francis Attard, Michael Bielicky, Jean-luc Bredel, Pat Cox, Achilleas Kentonis, Dimitri Konstantinidis, Endre Koronczi, Jerzen Korzen, Andrzej Miastkowski, Maria Papacharalambous, Viviane Reding, Monika Sielska, Mindaugas Simkus, Xanthippi Skarpia-Heupel, Nika Span, Jaan Toomik, Evangelos Venizelos, Anita Zabilevska, Jana Želibska Photographs Cover: Ingo Duennebier Catalogue: the artists, apollonia, CEACA-Polart, Tomasz Wójcicki, Ingo Duennebier, Haris Pallas.

Appendix: ArtBOX, Ingo Duennebier, Monika Sielska, Ioannis Epaminondas, Endre Koronczi, Nicos Varytimiadis.

Graphic conception & editing Ioannis Epaminondas Coordination Milana Christitch Translations Jim Walker, Maria Iordanaki, GLOSSIMA Printing Typoman / Manousakis 2000 copies • Thessaloniki • May 2003 © the publishers, the artists, the writers, the photographers ISBN: 960-86392-6-3

ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ • PATHS OF EUROPE ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ • INDEX ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ • GREETINGS Pat Cox Ευάγγελος Βενιζέλος • Evangelos Venizelos Viviane Reding Jean-Luc Bredel Ξανθίππη Σκαρπιά-Heupel • Xanthippi Skarpia-Heupel

6-7 8-9 10-11 12-13 14-15

ΚΕΙΜΕΝΑ • TEXTS Monika SIELSKA Δημήτρης Κωνσταντινίδης • Dimitris KONSTANTINIDIS Έφη Στρούζα • Efi STROUSA

18-19 20-21 22-27

ΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑ • ARTISTS AND WORKS 28-35 Achilleas KENTONIS / Maria PAPACHARALAMBOUS 36-43 Michael BIELICKY 44-51 Jaan TOOMIK 52-59 Endre KORONCZI 60-67 Anita ZABILEVSKA 68-75 Mindaugas SIMKUS 76-83 Norbert Francis ATTARD 84-91 Andrzej MIASTKOWSKI / Jerzy KORZEN 92-99 Jana ŽELIBSKÁ Nika ŠPAN 100-107 ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ • ARTISTS’ BIOGRAPHIES

109-131

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ • CREDITS OF WORKS

132-133

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΩΝ & ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ • PHOTOS OF PREPARATIONS & OPENINGS

134-141

Κύπρος • Cyprus Τσεχία • Czech Republic Εσθονία • Estonia Ουγγαρία • Hungary Λετονία • Latvia Λιθουανία • Lithuania Μάλτα • Malta Πολωνία • Poland Σλοβακία • Slovakia Σλοβενία • Slovenia

7

Pat COX

8

Η έκδοση του καταλόγου της έκθεσης “Paths of Europe” [“Μονοπάτια της Ευρώπης”], μου δίνει για άλλη μια φορά την ευκαιρία να τονίσω την επιθυμία που υπάρχει ανάμεσα στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις υποψήφιες χώρες να εργαστούν από κοινού σε όλους τους τομείς, περιλαμβανομένων των καλλιτεχνικών και των πολιτιστικών. Αν και τα έργα που παρουσιάζονται σε αυτόν τον κατάλογο είναι καρπός του ατομικού στοχασμού κάθε καλλιτέχνη, αποτελούν ωστόσο και ένα παράθυρο προς τις εθνικές και ιστορικές ευαισθησίες των αντίστοιχων χωρών τους. Αυτή η πολιτιστική ποικιλομορφία είναι ο θεμέλιος λίθος της Ένωσής μας. Αυτού του είδους η ποικιλομορφία υπάρχει ακόμα και στην Ευρωπαϊκή πολιτική που έχει χαράξει κάθε χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως αδυναμία αλλά αντίθετα ως δύναμη, που θα μας επιτρέψει να εργαστούμε ομαδικά, ώστε να δημιουργήσουμε μια κοινή ευρωπαϊκή επιθυμία. Για να γίνει η Ευρώπη πιο ζωντανή πολιτικά καθ’ όλο το μήκος της αδιάλειπτης δημοκρατικής αλυσίδας της, θα πρέπει όλοι μας να διαδραματίσουμε έναν πιο ενεργό ρόλο στην πολιτική –με την ευγενική έννοια του όρου– πράγμα που σημαίνει ότι καθένας μας θα προσκομίζει διαφορετικές ιδέες στη συζήτηση. Αυτή είναι η αρχή που διέπει το πρόγραμμα διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έκθεση που παρουσιάσθηκε τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2002 εναρμονιζόταν άψογα με αυτό το πρόγραμμα, γιατί μεγάλος αριθμός από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες προερχόταν από τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Φέτος, θα δούμε την πραγματοποίηση νέων σταδίων της διαδικασίας, νέα, κοινά προγράμματα και στόχους: θα γίνει ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση της διεύρυνσης, που θα συνεισφέρει σημαντικά στη σταθερότητα της Ευρώπης. Χάρη δε στη δημιουργία της Συντακτικής, μιας συνόδου όπου συναντώνται εκπρόσωποι αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων καθώς και αντιπρόσωποι των εθνικών Κοινοβουλίων από τις χώρες-μέλη και τις υποψήφιες χώρες, έχει ξεκινήσει ένας ανοικτός και δημοκρατικός διάλογος γύρω από το μέλλον της Ευρώπης. Οι καλλιτεχνικές και πολιτιστικές αξίες που μοιράζονται αυτοί οι καλλιτέχνες συμβολίζουν τις αλλαγές στις οποίες υπόκειται στις μέρες μας η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ε.Ε. δεν είναι απλά μια αγορά αλλά μια κοινότητα με κοινές αξίες, όπως η πίστη στην πλουραλιστική δημοκρατία, ο σεβασμός στους νόμους, μια κοινωνική οικονομία της αγοράς και η πολιτιστική ποικιλομορφία. Είναι αυτές οι αξίες, που εξασφαλίζουν το γεγονός, ότι η Ε.Ε είναι και θα παραμείνει μια ζώνη σταθερότητας σε δημοκρατικό, πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Εναπόκειται στη δική μας γενιά Ευρωπαίων να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση του να ορίσουμε και να ξαναορίσουμε το σύγχρονο κοινό στόχο της Ευρώπης, την πρόσθετη αξία της και τις παγκόσμιες ευθύνες της.

Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου President of the European Parliament

The publication of the catalogue dedicated to the exhibition “Paths to Europe” gives me once more the opportunity to emphasise the desire that exists among the member countries of the European Union and the candidate countries to work together in every field, including the artistic and cultural spheres.

While the works presented in this catalogue are the fruit of the individual reflection of every artist, nevertheless each one provides a window onto the national and historical sensibilities of his respective country. This cultural diversity is the very founding stone of our Union.

This same kind of diversity is also to be found in the European policies of each Union member country. This is not a weakness but rather a strength which should allow us to work together to create a common European desire. In order for Europe to become more politically animated along the whole length of its uninterrupted democratic chain, we must, each one, play a more active role in politics –in the noble sense of the term– which requires that each one of us brings different ideas to the table.

It is this principle that lies at the heart of the EU enlargement project. The exhibition presented in October and November 2002 fitted in perfectly with this project, because a great many of the artists who participated in the event came from the applicant countries.

This year, we will see the accomplishment of new stages in the process, new joint projects and common objectives: a major step on the road to enlargement will be taken, thus contributing considerably to the stability of Europe. Thanks to the creation of a Convention bringing together representatives of the heads of state and government and of the national parliaments of the member and applicant countries, an open and democratic debate has begun on the future of Europe.

The artistic and cultural values shared by these artists symbolise the changes the European Union is currently undergoing. The EU is not only a market, it is also a community of common values, such as a belief in pluralist democracy, a respect for law, a social market economy and cultural diversity. It is these values that help ensure that the European Union is and will remain a zone of stability in democratic, political, social and economic terms.

It falls to our generation of Europeans to meet the challenge of defining and redefining the contemporary public purpose of Europe, its added value and its global responsibilities.

9

Ευάγγελος ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ Evangelos VENIZELOS Ποτέ η Ευρώπη δεν είχε μεγαλύτερη ανάγκη από τον πολιτισμό και την καλλιτεχνική συνεργασία για να καλλιεργήσει στους πολίτες της το αίσθημα ότι ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Η πρόκληση είναι ακόμα πιο σημαντική μετά τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με τις νέες χώρες που προέρχονται από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, τη Βαλτική, τα Βαλκάνια και από τη λεκάνη της Μεσογείου. Τόσες χώρες με διαφορετικούς πολιτισμούς, εμπειρίες και ποικίλες καλλιτεχνικές τάσεις θα εμπλουτίσουν την ευρωπαϊκή πολιτιστική πολυφωνία. Αρκετές βέβαια και οι προκλήσεις, καθώς αυτές οι πολιτιστικές ιδιαιτερότητες θα πρέπει να εκτιμηθούν και να τύχουν φροντίδας προκειμένου να ανθήσουν, διατηρώντας την ικμάδα τους, διότι το γνωρίζουμε –η ιστορία μας μας το υπενθυμίζει- ορισμένες φορές χρησιμοποιούνται ως άλλοθι για να εγείρουν εθνικιστικά αισθήματα. Η Ελλάδα, σταυροδρόμι και πέρασμα τέτοιων πολιτισμών, παίζει έναν καταλυτικό ρόλο και υποστηρίζει ουσιαστικά κάθε τέτοια πρωτοβουλία. Το Υπουργείο Πολιτισμού, που συνδέεται με το APOLLONIA από το 2000, διενήργησε στην Θεσσαλονίκη ένα από τα πρώτα προγράμματα ανταλλαγών και συνεργασιών μεταξύ των νοτιοανατολικών χωρών, των Βαλκανίων και άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Από τότε, αυπό το υποδειγματικό πρόγραμμα άνοιξε έναν δρόμο και άλλοι οργανισμοί επενδύουν σε αυτό το πεδίο δημιουργώντας μια αληθινή δυναμική, μια καλύτερη γνωριμία με τον πολιτιστικό αναβρασμό αυτών των περιοχών και προκαλούν ένα ζωηρό ενδιαφέρον μπροστά στο κοινό. Σήμερα το APOLLONIA και το CEAKA-Polart μας προτείνουν μια εκδήλωση εντελώς πρωτότυπη, στην οποία πρωτοφανείς χώροι περιβάλλονται από έργα καλλιτεχνών που προέρχονται από τα δέκα πιο πρόσφατα μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδος επιθυμεί να γεφυρώσει τις διαφορές και να ενδυναμώσει τη συνεργασία, τις ανταλλαγές και τις καλλιτεχνικές συμπράξεις των χωρών αυτών με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πιστεύουμε ότι το APOLLONIA, στην προοπτική μιας ένωσης ακόμα πιο στενής με τους έλληνες εταίρους, θα αποτελέσει το πιο κατάλληλο εργαλείο για την επίτευξη του στόχου αυτού.

10

Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδος Minister of Culture of Greece

It is for the first time that Europe feels so intensely the need for culture and artistic cooperation as a means to develop within its citizens the sense of belonging in the same family.

The challenge is far more crucial after the prolongation of the European Community, with the incorporation of new countries from Central and Eastern Europe, the Baltic, the Balkans and the Mediterranean basin.

The European cultural polyphony will be enriched with a great number of countries that have different cultures and experiences, as well as varied artistic tensions and trends.

This effort, however, hides many challenges, since the cultural particularities should be appreciated and well preserved in order to flourish, retaining their vigor; we know –history reminds us so– that sometimes these particularities are the alibi to the erection of nationalistic feelings. Greece, the crossroads and the path of cultures, plays a catalytic role and supports substantially such an initiative.

The Ministry of Culture, that has been in cooperation with APOLLONIA since 2000, fulfilled in Thessaloniki one of the programs of cultural exchanges and cooperation between the Southeastern countries, the Balkans and other European countries. Since then this exemplary program paved the way so that other institutions are now investing to this field thus creating a real dynamics, a better acquaintance with the cultural ebullition of these regions and a vivid interest among the audience.

Today APOLLONIA and CEACA-Polart propose a totally original exhibition, where works of art from artists that come from the ten recently enrolled in the E.E countries invest unprecedented spaces.

The Greek Ministry of Education wishes to bridge the differences and to strengthen the cooperation, the exchanges and the cultural cooperation of these countries with the rest of Europe. We strongly believe that APOLLONIA, with the perspective of an even closer association with the Greek members, will consist the most appropriate tool for the achievement of this purpose.

11

Viviane REDING Ποιά είναι η προέλευση των έργων για την έκθεση “Paths of Europe” [“Μονοπάτια της Ευρώπης”]; Εσθονία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία Σλοβενία και Τσεχία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αρκείται στο να κάνει γνωστή τη Δυτική Ευρώπη στους πολιτισμούς της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αλλά καταβάλει σοβαρές προσπάθειες για την προώθηση του διαλόγου ανάμεσα στις υποψήφιες χώρες. Αν και πολλές φορές αυτές οι χώρες παρουσιάζονται “εν σώματι”, διαθέτει η καθεμία έναν πολιτισμό τόσο διαφορετικό όσο και πλούσιο . Στις παραμονές της διεύρυνσης, υπάρχει πιο ζωτικό θέμα από την πλήρη και αποτελεσματική ενσωμάτωση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Το πρόγραμμα της Ε.Ε. Culture 2000 θέτει προτεραιότητα σε αυτό το ζήτημα. Απόδειξη γι’ αυτό αποτελεί η παρούσα έκθεση, η οποία ενθαρρύνει το διάλογο ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Η Τέχνη σε όλες τις μορφές τις, μέσω των εντυπώσεων που αφήνει και των αντιδράσεων που προκαλεί, είναι ένας τρόπος για την προώθηση ενός τέτοιου διαλόγου. Η εγκαινίαση του προγράμματος Culture 2000 σε 30 χώρες αποδεικνύει περίτρανα τις προθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πάνω σε αυτό το υπόβαθρο, η υποστήριξη της Ένωσης βοήθησε την Apollonia / πλατφόρμα Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Ανταλλαγών να παρουσιάσει την έκθεση “Μονοπάτια της Ευρώπης”. Ελπίζω να απολαύσετε το ταξίδι σε αυτά τα μονοπάτια.

12

Ευρωπαία Επίτροπος, επικεφαλής του πολιτιστικού και εκπαιδευτικού Τομέα European Commissioner, Head of the cultural and educational Department

Where are the works in the “Paths of Europe” exhibition from? From Cyprus, the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Malta, Poland, Slovakia, and Slovenia. Not content with introducing Western Europe to the cultures of Central and Eastern Europe, the European Union is also doing its best to promote dialogue among the candidate countries. Although these countries are sometimes presented “en bloc”, they have cultures that are as diverse as they are rich.

On the eve of the enlargement, is there a more vital subject than the firm and effective integration of the candidate countries into the European Union? The European Union’s Culture 2000 programme has made this one of its priorities. The present exhibition, which encourages dialogue between East and West, is evidence of this. Art in all its forms, through the impressions it leaves and the reactions it causes, is one of the main ways of promoting such a dialogue. The opening up of the Culture 2000 programme to 30 countries is a prefect illustration of the European Union’s intentions.

It is against this background that Union support has helped the Apollonia / Platform for European Art Exchanges to put on this “Paths of Europe” exhibition.

I hope you enjoy your journey along these paths.

13

Jean-Luc BREDEL Ως εκπρόσωπος του Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού στην Αλσατία, η Περειφερειακή Διεύθυνση Πολιτισμού στο Στρασβούργο –όπου εδρεύουν το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο– πρόσφερε από την αρχή την υποστήριξή της στο υποδειγματική έκθεση με τον τίτλο “Paths of Europe” [“Μονοπάτια της Ευρώπης”]. Αυτός ο εκπληκτικός εορτασμός σύγχρονης τέχνης και Ευρωπαϊκής ποικιλομορφίας, στην οποία ο JeanJacques Aillagon, υπουργός Πολιτισμού και Επικοινωνιών δίνει ιδιαίτερη προσοχή, δεν θα μπορούσε παρά να κάνει το ξεκίνημα της σε μια πόλη, όπου πάντοτε ήταν ευπρόσδεκτοι όλοι οι ευρωπαϊκοί πολιτισμοί. Η ιδέα αυτής της έκθεσης προτάθηκε από την Monika Sielska και την Polart Association ενώ υλοποιήθηκε με εξαιρετικό τρόπο από την Apollonia, δύο εταιρίες οι οποίες γνώριζαν πολύ καλά πώς να ενώσουν τις δυνάμεις τους, ώστε να αναπτύξουν και να εικονογραφήσουν τη συνάντηση των σύγχρονων πολιτισμών στην ήπειρό μας. Γι’ αυτό λοιπόν είμαστε όλοι προσκεκλημένοι σε ένα πολιτισμό ανταλλαγών και συμμετοχής κοντά στους καλλιτέχνες που παίρνουν μέρος στο project. Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι κάθε επισκέπτης θα ανταποκριθεί ευχαρίστως σε αυτή την πρόσκληση.

14

Περιφερειακός Διευθυντής Πολιτισμού της Αλσατίας Regional Director of Cultural Affairs of Alsace

Representing the French Ministry of Culture in Alsace, the Regional Directorate of Cultural Affairs in Strasbourg, –where the Council of Europe and the European Parliament are based– has from the very beginning striven to support the exemplary project titled “the Paths of Europe”.

It is only right that this wonderful celebration of contemporary art and European diversity, which Jean-Jacques Aillagon, our Culture and Communications Minister, is particularly mindful of, should begin in a city which prides itself on being a place where all European cultures have been welcome over the years.

This project’s concept was proposed by Monika Sielska and the Polart Association and implemented in an exceptional manner by Apollonia, two associations that knew how to join forces in order to develop and illustrate the coming together of modern-day cultures in our continent.

We are thus invited to join in a culture of exchange and of sharing by the artists participating in the project.

I am confident that every visitor will gladly respond to the invitation.

15

Ξανθίππη ΣΚΑΡΠΙΑ-ΧΟΪΠΕΛ Xanthippi SCARPIA-HEUPEL Στο πλαίσιο του προγράμματος υποδοχής των δέκα νέων μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Υπουργείο Πολιτισμού, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η Apollonia, η Αrt Box και το Forum Πολιτιστικών Ανταλλαγών, οργανώνουν μια έκθεση σύγχρονης τέχνης με έργα καλλιτεχνών που εκπροσωπούν τις χώρες τους. Η έκθεση που έχει τίτλο “Μονοπάτια της Ευρώπης”, με επιμελητές την Monika Sielska και τον Δημήτρη Κωνσταντινίδη, παρουσιάζεται σ’ ένα εξωτυπικό σκηνικό, με καίρια, όμως, θεματική σύλληψη. Το σκηνικό συγκροτείται από δέκα containers τα οποία παρατίθενται εφαπτόμενα στον εξωτερικό χώρο του μουσείου. Η ιδέα των containers λειτουργεί υπαινικτικά και μπορεί να εξηγηθεί ως προανάκρουσμα της ένταξης των καλλιτεχνών στη μεγάλη ευρωπαϊκή εικαστική οικογένεια. Γι’ αυτό το λόγο, το θέμα της έκθεσης καθορίζεται από ένα συγκεκριμένο αυτοσκοπό. Πρόκειται για ένα πρωτότυπο εικαστικό δρώμενο, όπου δέκα χώρες, δέκα προσδιορισμένα θέματα συμπλέκονται με κοινή βάση τις μεταναφορικές παραστάσεις της σύγχρονης τέχνης. Είναι κατά κάποιο τρόπο μια πολύμορφη σύνθεση δημιουργιών που επιδιώκει να προβάλλει τις εναλλαγές των καλλιτεχνικών τάσεων και τη δυνατότητα συμμετοχής τους στα κοινωνικο-πολιτισμικά δρώμενα του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου. Μέσα από την καταλυτική δημιουργία των συγκεκριμένων έργων τέχνης φαίνεται το μείγμα των διαφόρων πολιτισμικών εκφράσεων, αλλά και η συγγενής τους ως προς τον εικαστικό λόγο διάσταση. Το Μακεδονικό Μουσείο ευχαριστεί τους επιμελητές, το Υπουργείο Πολιτισμού για την ηθική και οικονομική συμβολή του, το Υπουργείο Εξωτερικών για τη στήριξη της πρότασης, την Πολιτιστική Ολυμπιάδα-Επικράτεια Πολιτισμού, και όλους όσοι βοήθησαν στην οργάνωση.

16

Πρόεδρος του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης President of the Macedonian Museum of Contemporary Art

In the context of the reception programme for the ten new member countries of the European Union, the Ministry of Culture, the Macedonian Museum of Contemporary Art, Apollonia, ArtBox and the Forum, European Cultural Exchanges, organize a contemporary art exhibition, with the participation of artists that represent with their creations each country.

The exhibition titled “Paths of Europe”, curated by Monika Sielska and Dimitris Konstantinidis, although presented in an unusual scenery, it treats a most current issue. This set-up is consisted of ten containers, adjoining in the exterior space of the museum. The conception of containers has an allusive function and could be explained as the precursor of the incorporation of these artists in the greater artistic European family.

Therefore the subject of the exhibition is defined from a specific end it itself. It is an unprecedented artistic event, where ten countries, ten determined subjects are interlaced with a common base: the post-referential images of contemporary art.

It is, in a way, a polymorphic composition of creations, with the objective to demonstrate the shifts of the artistic tensions and the possibility of their participation in the socio-cultural events of the unified European territory.

Through the catalytic creation of the specific artworks, the mixture of the various cultural expressions appears, as well as their relative dimension towards the cultural dialogue.

The Macedonian Museum would like to thank the curators, the Ministry of Education for its moral and financial contribution, the Ministry of Foreign Affairs for its support, the Cultural Olympiad and all those who contributed to the organization.

17

Monika SIELSKA Τα “Μονοπάτια της Ευρώπης” (“Paths of Europe”) παρουσιάζουν μια πρωτότυπη πτυχή της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, μέσα από τα έργα δέκα καλλιτεχνών, από τις δέκα υποψήφιες για προσχώρηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες: Κύπρο, Εσθονία, Ουγγαρία, Πολωνία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Σλοβενία, Σλοβακία και Δημοκρατία της Τσεχίας. Και αυτό με την υιοθέτηση μη καθιερωμένων και ανεπίσημων διαδρομών, ως μέσου απόκτησης συχνά απροσδόκητων και εκπληκτικών εκθεσιακών χώρων. Μεταμορφωμένα σε εφήμερους εκθεσιακούς χώρους τα container διαφωτίζουν το ζήτημα της κινητικότητας των έργων σύγχρονης τέχνης και τονίζουν το πολυσυζητημένο θέμα των συνόρων του πολιτιστικού μας τοπίου. Ενός τοπίου, που φροντίζει να στηρίζεται στις δυνάμεις του, ιδιαίτερα τώρα που κάθε μια από τις συμμετέχουσες χώρες σύντομα θα ενσωματωθεί, διευρύνοντας με αυτόν τον τρόπο την Ένωση. Έτσι λοιπόν, η έκθεση “Paths of Europe” είναι μια ευκαιρία, με κάθε αλλαγή τόπου, να ανοιχθεί στο κοινό, και να τονίσει την καλλιτεχνική τεχνογνωσία αυτών των χωρών. Χώρες των οποίων η ιστορία, ειδικά όσον αφορά κάποια κοινά χαρακτηριστικά, συχνά καταλήγει να ερμηνεύεται μονόπλευρα. Κάθε ‘ταξίδι’ από το ένα container στο άλλο, αποδεικνύει ότι η ιστορία, το παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον βιώνονται με έναν πολύ προσωπικό τρόπο. Γιατί είναι η αίσθηση του προσωπικού, του κόσμου των καλλιτεχνών και των χωρών τους, αυτά, στα οποία σταδιακά εισχωρεί κανείς . Τα Μονοπάτια της Ευρώπης αποτελούν ένα ακλόνητο σύμβολο της ανταλλαγής, της ανακάλυψης και της ελευθερίας που είναι έμφυτες στη μοντέρνα καλλιτεχνική δημιουργία.

18

Διευθύντρια του CEACA-Polart, Λοτζ, Πολωνία Director of CEACA-Polart, Lodz, Poland The “Paths of Europe” present an original aspect of present-day contemporary artistic creation through the works produced by the artists of the ten EU candidate countries: Cyprus, Estonia, Hungary, Poland, Latvia, Lithuania, Malta, Slovenia, Slovakia and the Czech Republic. And this, by adopting non-institutional and unofficial paths as a means of acquiring exhibition spaces that are often unexpected and surprising.

Transformed into ephemeral exhibition areas, the containers illustrate the question of the mobility of contemporary works of art and highlight the revisited issue of the frontiers of our cultural landscape. A landscape tending to build on to itself, particularly now that each of the participating countries is soon to be joining and enlarging the European Union.

The “Paths of Europe” are thus an opportunity, with each change in location, to set out to meet the audiences and emphasise the artistic know-how of those countries. Countries whose history, particularly with regard to certain common features, often turns out to be recounted in a singular manner. Each “journey”, from one container to the other, demonstrates that history, the past, present or future is experienced in a very personal manner. For it is the sense of the personal and the world of artists and their countries that one penetrates step by step.

The “Paths of Europe” are an unwavering symbol of the exchange, discovery and liberty inherent in modern artistic creation.

19

Δημήτρης ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ / Dimitris KONSTANTINIDIS Είναι μακρύς και επικίνδυνος ο δρόμος που πρέπει να διανύσουμε ανάμεσα στην ουτοπία και στα πραγματικά επιτεύγματα ενός κοινού ευρωπαϊκού χώρου, ανάμεσα στο όνειρο και τον εφιάλτη ενός ευρωπαϊκού οράματος… Ποικίλα μονοπάτια, συνυφασμένα και τεμνόμενα …που οδηγούν, ως εκ θαύματος, στην ιδέα μιας ανοικτής απέραντης έκτασης την οποία μοιράζεται μια πληθώρα εθνών. Μέσα στην εικόνα μια πλούσιας πολιτιστικά Ευρώπης, τα “Μονοπάτια της Ευρώπης” αποτελούν ένα απίστευτο μείγμα από καλλιτεχνικές εκφράσεις, πρακτικές και ερμηνείες. Πρόκειται για μια εγκατάσταση με container φορτηγών, που στοχεύει πρώτα απ’ όλα στο να καταδείξει την σπουδαιότητα ενός καλλιτέχνη και του έργου του, με σεβασμό προς τον τόπο του έργου που εκτίθεται. Παράλληλα θέλει να τονίσει το γεγονός, ότι υπάρχουν ποικίλοι τρόποι και μέθοδοι παρουσίασης των έργων τέχνης καθώς επίσης και μια ευρεία κλίμακα εκθεσιακών χώρων. Μακάρι οι λευκοί τοίχοι των καθιερωμένων χώρων να μην ήταν πλέον το μόνο κατάλληλο μέρος για την παρουσίαση έργων τέχνης! Τώρα κάνουν την εμφάνιση τους νέοι, πρωτότυποι και ασυνήθιστοι χώροι, που έχουν το πλεονέκτημα να προσαρμόζονται καλύτερα στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των σύγχρονων καλλιτεχνών. Έτσι, η Anita Zabilevska, μέσω του ‘περιοδεύοντος μουσείου’ της, αναζητά τα όρια του μουσειακού χώρου, αμφισβητώντας το κύρος ενός έργου τέχνης σε μουσείο, που συχνά το υποβαθμίζει σε μια απλή έκφραση σήμανσης. Επίκεντρο του προβληματισμού των καλλιτεχνών αυτής της έκθεσης είναι το πολύπλοκο παιχνίδι και ο δύσκολος δεσμός ανάμεσα στις ατομικές και κοινές ταυτότητες. Πράγματι, γύρω από την έννοια της θηλυκής ταυτότητας ανέπτυξε και οικοδόμησε 20 το έργο της η Jana Želibská.

Όσο για τον Michael Bielicky, αυτός έχει βυθιστεί σε μια συλλογική ευρωπαϊκή μνήμη και χρησιμοποιεί τον θάνατο του Walter Benjamin ως αφορμή για να κάνει αναφορά σε μια από τις πιο ζοφερές περιόδους της ιστορίας μας: στον Ναζισμό. Σχετικό με το θέμα της ταυτότητας είναι επίσης το έργο του Αχιλλέα Κεντώνη και της Μαρίας Παπαχαραλάμπους, οι οποίοι μέσα από μια πολύπλοκη και κάπως αστεία εγκατάσταση, παρουσιάζουν την απληστία, ως την υπαίτια των ανθρώπινων προβλημάτων. Τα μονοπάτια, ένα απλό μέσο σύνδεσης δύο τόπων, χαράζουν και καθορίζουν τοπία. Ωστόσο παραμένει κάποια αντιφατικότητα: οι δρόμοι, αν και είναι σύμβολο προσέγγισης, μας θυμίζουν αναγκαστικά την απόσταση που χωρίζει δυο περιοχές. Με αυτόν τον τρόπο, οι έννοιες της ταυτότητας και της ατομικότητας είναι άμεσα συνδεδεμένες και αντανακλούν στο χώρο . Η παράκτια περιοχή, που προτείνει ο Mindaugas Simkus ή ακόμα και η αχανής έκταση της Μεσογείου, που παρουσιάζει ο Norbert Francis Attard, είναι ακριβώς τα στοιχεία που χρειάζονται για να δοθεί έμφαση σε αυτήν τη χωρική αντιφατικότητα: χωρίζουν και ενώνουν. Ο Bielicky με την προβολή του μας οδηγεί σε μια επίπονη αναμέτρηση με την πραγματικότητα, καθώς θίγει το ζήτημα των συνόρων και της παράνομης μετανάστευσης. Η ιστορία της Ευρώπης, στην ουσία, έχει σημαδευτεί βαθιά από μεταναστευτικά κινήματα, την βίαιη μετακίνηση πληθυσμών, μειονοτήτων… Τόσο ο χώρος όσο και ο χρόνος είναι τα κεντρικά στοιχεία στην εγκατάσταση των Πολωνών καλλιτεχνών Andrzej Miastkowski και Jerzy Korzen, που μας μεταφέρουν σε έναν φανταστικό καλλιτεχνικό κόσμο… Πάνω στην μόνιμη σχέση ανάμεσα στα αντικείμενα και τον χώρο, ανάμεσα στο ατομικό και τον χώρο, εστιάζει ο Ούγγρος καλλιτέχνης Endre Koronczi τη δουλειά του, η οποία είναι καρπός μιας performance. Ο καλ-

λιτέχνης υπογραμμίζει την ανταλλαγή ανάμεσα στα αντικείμενα και τα πράγματα με τα οποία έρχονται σε επαφή και με τα οποία σχετίζονται. Στη μεταφορική του διάσταση, το συγκεκριμένο έργο απεικονίζει τους δεσμούς που ενώνουν και/ ή χωρίζουν τις ευρωπαϊκές χώρες, ενώ υπογραμμίζει παράλληλα το ζωτικό θέμα της κινητικότητας… Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε πως τα διάφορα στοιχεία που διαμορφώνουν αυτούς τους καλλιτεχνικούς διαλόγους που ασχολούνται με το κοινωνικο-πολιτικό περιβάλλον, αντικατοπτρίζουν τη θέληση να κατακτηθεί αυτός ο κοινός χώρος, παρά την προφανή δυσκολία οικειοποίησής του, καθώς και την επιθυμία να διατηρήσει κανείς την ειδοποιό του ουσία ενώ ταυτόχρονα θα σέβεται την ατομικότητα του άλλου. Κινούμενοι πέρα από τους παραδοσιακούς διαχωρισμούς μεταξύ Ανατολής και Δύσης, Βορρά και Νότου, και αφήνοντας πίσω τους τις στερεότυπες εικόνες που ξεχωρίζουν τα αστικά κέντρα και περιχαρακώνουν τις περιφέρειες, τις πολιτιστικές μητροπόλεις και την άψυχη επαρχία, οι σημερινοί καλλιτέχνες ψάχνουν πώς να εκφράσουν καλύτερα τον εαυτό τους και πώς να δημιουργήσουν, να δείξουν και να μοιραστούν το έργο τους, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται. Σαν απάντηση στα σύνορα και τις αποκλειστικές ομάδες, οι καλλιτέχνες προτείνουν την κινητικότητα, τη θέληση να ταξιδεύουν τακτικά για να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά των άλλων και να δουλέψουν από κοινού μέσα σε αυτό το εργασιακό πλαίσιο . Τα “Μονοπάτια της Ευρώπης” (“Paths of Europe”) διατηρούν τις πολύσημες απόψεις που εκφράζουν αυτές οι λίγες λέξεις: ενώνουν και ωστόσο διαφοροποιούν.

Μονοπάτια που ενώνουν και διαφοροποιούν Paths that unite and distinguish

Διευθυντής Apollonia, Στρασβούργο, Γαλλία Director of Apollonia, Strasbourg, France

Between utopia and the concrete achievements of a common European space, between the dream and nightmare of a European vision, it is a long and perilous road that must be travelled…

Diverse, interwoven, intersecting superimposed paths … that lead, as if by miracle, to the idea of an open expanse to be shared by a multitude of nations.

The “Paths of Europe” are in the image of a culturally rich Europe, an incredible medley of artistic expressions, practices and interpretations. An installation of containers, of trucks, first and foremost intended to signify the importance of the artist and his work with respect to the location of the work exhibited. But also demonstrating that there are diverse ways and methods by means of which to present works of art and a wide range of exhibition spaces to choose from.

If only the white walls of institutional spaces were no longer the only place where works could be ‘appropriately’ exhibited! New sites encountered for the first time, original and unusual places by their very adaptability lend themselves better to the needs and requirements of contemporary artists. Thus, through her ‘travelling museum’, Anita Zabilevska searches for the limits of museum space by questioning the status of the work of art in a museum, which often reduces it to a simple semantic expression.

The complex game and difficult link between individual and common identity seems to lie at the heart of the concerns of our exhibition’s artists. It is, in essence, around the concept of female identity that

fruit of a performance. The artist outlines the exchange between objects and the things they come in contact with and are related to. Figuratively speaking, this work reflects the ties uniting and/or separating the European countries, while highlighting the vital theme of mobility …

To sum up, one could say that the diverse elements forming these artistic discourses concerned with sociopolitical environments reflect the will to conquer this common space, despite the evident difficulty of making it one’s own, and the desire to maintain one’s specificity while still respecting others’ singularity.

Going beyond the traditional divisions between the East and the West, between the North and the South, and leaving behind the stereotypical images distinguishing urban centres and outlying regions, cultural metropolises and lifeless provinces, today’s artists ponder over how to best express themselves, produce, show and share their work independently of where they are.

In answer to borders and exclusive groups, the artists propose mobility, the will to travel regularly so as to get to know and appreciate others’ cultural characteristics and to work with others within this framework.

The “Paths of Europe” preserve the polysemous aspects expressed in a few words: bring closer yet distinguish...

Jana Želibská has developed and built her work. As for Michael Bielicky, he has immersed himself in collective European memory and uses the death of Walter Benjamin as a mediating event through which to relate one of the most somber periods in our history: Nazism.

Also concerning identity: the work of Achilleas Kentonis and Maria Papacharalambous, who, in a very complex and rather droll installation, point the finger at greediness as the one responsible for humanity’s troubles.

A simple means of linking two places, paths mark out and determine landscapes. Yet there remains a certain ambiguity: while symbolising approach, roads also bring to mind the distance separating territories.

In this way, reflection on space is naturally tied to the concepts of identity and individuality. The littoral proposed by Mindaugas Simkus or even the vast expanse of the Mediterranean presented by Norbert Francis Attard are just the elements to emphasise this spatial ambiguity: separate and unite. Bielicky leads us to a painful confrontation with reality in his projection by touching on the question of Borders and illegal migration. Europe’s history has been, in essence, profoundly marked by migratory movements, the forced transfer of populations, of minorities… Space and time are both central elements in the sound installation of Polish artists Andrzej Miastkowski and Jerzy Korzen, who transport us to an artistic world of fantasy… And it is on the permanent relationship between the object and space, between individual and place, that the Hungarian artist Endre Koronczi centres his work, which bears the

21

Έφη ΣΤΡΟΥΖΑ / Efi STROUSA Το FORUM της Θεσσαλονίκης εξ αρχής έθεσε με σαφήνεια τους στόχους της πρωτοβουλίας ίδρυσής του, που αντικατοπτρίζονται σε μια οργανωμένη δράση κινητοποίησης των κοντινών και μακρινών γειτονικών χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, με σκοπό την αναγκαία προσέγγιση για την καλύτερη γνωριμία ανάμεσά τους και τη δημιουργία ενός νέου πυρήνα δράσης στον παγκόσμιο χώρο της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής. Το θέμα της κινητικότητας σε μια πολυ-πολιτισμική Ευρώπη –που ήταν και η θεματική της δεύτερης συνάντησης, το 2001– ήταν γι αυτό το λόγο μια λογική ακολουθία της σκέψης, που έδωσε άλλωστε πολλή τροφή για συζήτηση. Θα έλεγα ότι η σκέψη αυτή δεν μπορεί παρά να αποτελεί τον κεντρικό και ιδεολογικό άξονα αυτής της πρωτοβουλίας, ο οποίος θα συνεχίζει να υποφώσκει κάτω από διαφορετικές προτάσεις εκθέσεων, δράσεων και συναντήσεων. Φέτος, με την έκθεση Paths of Europe, το FORUM μας προσκαλεί σε μια εμπειρία συνάντησης με την τέχνη, κάτω από πολύ ασυνήθεις συνθήκες. Όπως μας πληροφορούν οι διοργανωτές, δέκα φορτηγά με containers αποτέλεσαν το χώρο φιλοξενίας δέκα επεμβάσεων από καλλιτέχνες που προέρχονται από τις υπό ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες. Τα φορτηγά εξέθεσαν στο κοινό του Στρασβούργου το απρόσμενο περιεχόμενό τους και από εκεί ξεκίνησαν για ένα μακρινό ταξίδι, διασχίζοντας την Ευρώπη έως τα παράλια της Μακεδονίας, στη Θεσσαλονίκη. Σε 22 αυτό τον πρώτο σταθμό τους, έχουμε την ευκαιρία να

επισκεφτούμε το εσωτερικό τους και να εισχωρήσουμε μέσα στο έργο των καλλιτεχνών. Η πληροφορία της όλης διαδικασίας σύνθεσης και προβολής αυτής της έκθεσης γεννά άμεσα την εικόνα μιας συνεχούς κίνησης, που κάθε στάδιο ανάπτυξής της βρίσκεται σε αντιθετική φορά: προς και από το κέντρο. Η πρώτη κίνηση ξεκινά από το κέντρο, που αρχικά απευθύνεται προς την περιφέρεια, προσελκύοντας τους καλλιτέχνες της με μια ευφυή, δελεαστική πρόταση να εκτεθούν μέσα σ’ ένα επίσημο θεσμικό χώρο της Ευρώπης, στο προαύλιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο Στρασβούργο. Θα μπορούσε να δει κανείς αυτή τη χειρονομία σαν ένα φιλικό αγκάλιασμα, σα μια χειραψία πρώτης γνωριμίας, που χαρακτηριστικό της όμως είναι η προσωρινότητα, το φευγαλέο. Η δεύτερη κίνηση μεταφέρεται νοητικά από τον όρο “καλλιτέχνες προερχόμενοι από τις υπό ένταξη χώρες”, δηλαδή, στη μέχρι σήμερα εθνική ταυτότητά τους προστίθεται το στοιχείο της “ένταξης” σ’ ένα ευρύτερο, ισχυρό, σταθερό, υπερ-εθνικό πλαίσιο. Η τρίτη κίνηση είναι αυτή που υπερβαίνει τις προηγούμενες, καθώς η έκθεσή τους σ’ ένα κινητό όχημα, νοηματικά υποδηλώνει την εκκίνηση μιας σχέσης εξελίξιμης, που συγκεντρώνει την ενέργειά της σ’ ένα σημείο για να εκτινάξει και να διασπείρει μια σειρά συσχετισμών προς άλλα, πολλαπλά σημεία. Σε αυτή την κίνηση αναγνωρίζουμε την τροπή της δημιουργικής σκέψης, της διαλεκτικής, της ελεύθερης περιπλάνησης ανάμεσα σε γνωστούς και άγνωστους

πνευματικούς τόπους. Τις δυο περίπου τελευταίες δεκαετίες έχει ανοιχτεί μια μεγάλη συζήτηση γύρω από το θέμα της έννοιας του νομαδισμού ως μορφής συμπεριφοράς, που από τη μια πλευρά συγγενεύει σε μεγάλο βαθμό με τη δημιουργική διαδικασία και από την άλλη με τα πολιτισμικά φαινόμενα της εποχής μας. Βέβαια, το θέμα αυτό δεν απασχόλησε για πρώτη φορά το χώρο της διανόησης και της τέχνης. Τα εύφορα αλλά και άγονα μονοπάτια που διανοίγονται στη σκέψη από την περιπλανητική της διάθεση αναγνωρίζονται από πολύ παλιά σε διάφορα δημιουργήματα της σκέψης, στον “πολύτροπο” άνθρωπο της Οδύσσειας, στους δαιδαλώδεις δρόμους της πλατωνικής διαλεκτικής έως την “πλανητική” σκέψη του Κώστα Αξελού1. Αυτές και πολλές άλλες προγενέστερες περιπλανητικές τροπές της σκέψης συχνά αποτέλεσαν πνευματικά στηρίγματα για την καλλιτεχνική δημιουργία και δεν μπορούν παρά να θεωρηθούν ως πρόδρομοι της επισήμανσης και ανάλυσης της έννοιας της νομαδικής αντι-κατοικίας (counter-habitation) του Βιρίλιο2, όπου το νομαδικό πολιτισμικό μοντέλο χρησιμοποιείται για να ερμηνευτεί η συνεχής ακολουθία των μεγάλων θεσμικών μεταλλαγών, που συνεπάγεται η σύγχρονη παγκοσμιοποίηση των κοινωνιών. Η έκθεση Paths of Europe είναι γι αυτό μια καλλιτεχνική δράση που πρέπει να υπογραμμιστεί, καθώς ως σύλληψη και πράξη θέτει, στην πραγματικότητα, το δάκτυλο εις τον τύπον των ήλων, ανοίγοντας μια πλατιά συζήτηση γύρω από το θέμα της σχέσης τέχνης

Μια πρόσκληση στη γοητεία της περιπλάνησης An invitation to the fascination of wandering

κριτικός τέχνης, Πρόεδρος AICA Hellas art critic, President of AICA Hellas

The Thessaloniki FORUM clearly stated the goals of the initiative to found it from the start. These goals are reflected in an organized action to mobilize close and faraway neighbouring countries of Southeast Europe, aiming at the necessary approach to promote a better acquaintance between them and the creation of a new core of action on the international scene of contemporary artistic production. The theme of mobility in a multicultural Europe –which also happened to be the theme of the second meeting in 2001– was for this reason a logical consequence of thought, offering much food for discussion. I would say that this thought cannot but be the central and ideological axis of this initiative, and it will continue to shine through in different proposals for exhibitions, actions and meetings.

This year, through the exhibition Paths of Europe, the FORUM invites us to experience a meeting with art under very unusual conditions. As the organisers have informed us, ten trucks with containers act as home to ten contributions by artists coming from EU acceding countries. The trucks exhibited their unexpected content to the Strasbourg audience, and from there they began a long journey across Europe to the coastline of Macedonia, Thessaloniki. On their first stop, we have the opportunity to visit their interior and delve into the work of the artists.

The knowledge of the whole process of composing and showing this exhibition directly generates the image of constant movement, whose every point of development is in an antithetical direction: to and from

dering tendency are recognised in various creations of the intellect dating back to ancient times, namely, since the “ingenious” man in the Odyssey to the intricate paths of Platonic dialectics and up to Costas Axelos’s1 conception of the “planetary” thought. These and many other earlier nomadic inclinations of the intellect often acted as spiritual support for artistic creation and cannot but be considered as forerunners that mark and analyse the meaning of the nomadic counter-habitation of Virilio2, where the cultural nomadic model is used to interpret the constant large institutional transformations consequent in the contemporary globalisation of societies.

For this reason, the exhibition Paths of Europe is an artistic action that must be emphasized, since as a conception and action, it, in reality, constitutes tangible proof, laying ground for a great deal of discussion on the relationship between art and politics.

The different atmosphere that is diffused by the mobile behaviour of art is related, to a large extent, to the dispute over the exclusiveness of existing artistic institutions as adequate arks to receive the new, fluid and spiritual geography, as it is formed by the elimination of borders. It boldly broaches the subject of the potential danger, the trap that is lurking in these wanderings where the new art ranks are at risk of ending up as a satellite built around a central administrative core; something that could not be but an act of preserving earlier models of culture and civilisation.

The right to doubt, however, does not eliminate 23

the centre.

The first movement starts from the centre, which is initially directed towards the periphery, inviting its artists to participate in a genial and tempting proposal to exhibit their work in an official, institutional area of Europe, in Strasbourg, at the courtyard of the European Parliament. One could see this gesture as a friendly embrace, as a handshake at a first meeting, albeit of a temporary and ephemeral nature.

The second movement is conveyed on an intellectual level by the term “artists from acceding countries”.

In other words, the element of “accession” to a wider, stronger, stable and supranational frame, is added to their till now national identity.

The third movement is the one which transcends all previous motions, since their exhibition in a moving vehicle signifies the beginning of a growing relationship that gathers all its energy in one point in order to eject and disperse a series of co-relations to other, multiple points. In this movement, one detects the inclination and ability of creative, dialectic thought to roam freely among familiar and unfamiliar spiritual places.

For the last two decades or so, there has been much discussion on the meaning of nomadism as a form of behaviour which, on the one hand, is related to a large extent to the creative process, and on the other hand, is also related to the cultural phenomena of our time. Of course, it is not the first time that this issue has occupied the intellectual and artistic fields. The fertile or barren paths opening up to thought due to its wan-

και πολιτικής. Το διαφορετικό πνεύμα που διαχέεται από αυτή την κινητική συμπεριφορά της τέχνης έχει να κάνει, σ’ ένα σημαντικό βαθμό, με την αμφισβήτηση της αποκλειστικότητας των υφιστάμενων καλλιτεχνικών θεσμών ως επαρκών κιβωτών υποδοχής της νέας ρευστής πνευματικής γεωγραφίας, που διαμορφώνεται από τη διάλυση των συνόρων. Θίγεται ευθαρσώς το θέμα του ενδεχόμενου κινδύνου, της παγίδας που ελλοχεύει σε αυτές τις περιπλανήσεις: να καταλήξει και πάλι η νέα στρατιά της τέχνης να περιστρέφεται ως δορυφορική δύναμη γύρω από έναν κεντρικό διευθυντικό πυρήνα. Κάτι, που δεν θα ήταν παρά μια πράξη συντήρησης παλαιότερων πολιτισμικών και πολιτιστικών μοντέλων. Το δικαίωμα της αμφισβήτησης δεν καταργεί όμως τον σκεπτικισμό. Παραμένει το ερώτημα του κατά πόσον μπορεί να υπάρξει, στην πραγματικότητα, τρόπος να συνταιριάξουμε σήμερα τη διεύρυνση του πολιτικού θεσμού της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με τη σύσταση και ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων διαχείρισης της τέχνης, όπου ως ζητούμενο και αρχή θα είναι η ανάδειξη της αλληλοεξάρτησης μεταξύ του κέντρου και της περιφέρειας, όπως ορθά ορίζει τη διαφοροποίηση αυτή ο Edward Said3. Θα έλεγα ότι το ερωτηματικό αυτό αρμόζει απόλυτα στο πνεύμα που διασπείρει το FORUM με τις επιλογές δράσης του, όπως η έκθεση Paths of Europe. Πρόκειται για ένα ουσιαστικό ερώτημα, που 24 σήμερα τίθεται ευρύτατα από τον πνευματικό και

καλλιτεχνικό κόσμο όλων των χωρών που συνάπτουν μια νέα σχέση με το “Δούρειο ΄Ιππο” της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Αν το ερώτημα αυτό θα παραμείνει ένα θεώρημα ή αν θα κινητοποιήσει μια σειρά από κατάλληλες θεσμικές μεταλλαγές, μέσα από τις οποίες μπορούν να δημιουργηθούν οι πρακτικές προϋποθέσεις προκειμένου το θεωρητικό ερώτημα να γίνει πρακτική συμπεριφοράς, αυτό είναι θέμα πολιτικής της Ευρώπης. Γεγονός, όμως, σήμερα είναι ότι το αίτημα είναι υπαρκτό, ουσιαστικό και αφορά μια παγκόσμια ανησυχία. Το FORUM με διαφάνεια αφήνει αυτό το ερώτημα να στηθεί στο προσκήνιο των σημερινών προτάσεων. Η ενθάρρυνση μιας ανάλογης πολιτιστικής πολιτικής έχει, επί πλέον, ένα ουσιαστικό νόημα και λόγο υιοθέτησης όχι μόνο σε σχέση με την Ευρώπη, αλλά και ως προώθηση ενός παγκόσμιου μοντέλου πολιτιστικής πολιτικής. Η συνεχώς αυξανόμενη μεταναστευτική κίνηση, σε όλο τον κόσμο, εκτός από τα πολύπλοκα προβλήματα της φυσικής και κοινωνικής αφομοίωσης των μεταναστών, μεταφέρει παράλληλα και την καθημερινή απειλή του αφανισμού των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων πολλών εθνών, εθνοτήτων και κοινωνιών. Η μόνη εγγύηση της φυσικής επιβίωσης δίνεται διαμέσου της προσαρμογής του μετανάστη, του περιπλανώμενου, του παράνομου, του περιφερειακού στα τυποποιημένα μέτρα –στα standards– των ισχυρών θεσμικών κεντρικών εξουσιών. Πώς, όμως, μια τέτοια νόρμα μπορεί να εφαρμοστεί ή να γίνει αποδεκτή από το χώρο της πνευματικής

εργασίας και της τέχνης; Το να αγνοήσουμε το ερώτημα ή να ελαχιστοποιήσουμε τη σημασία του μπορεί να ισοδυναμεί με την παραδοχή ότι το όραμα, η ανατροπή, η κριτική, η ελευθερία κυρίως είναι παρωχημένες πιά έννοιες για την τέχνη και τη διανόηση. Αλλά, ο “άνθρωπος, αυτό το φαινόμενο διαλεκτικής, είναι εξαναγκασμένος να είναι πάντα εν κινήσει…Πόσο επαίσχυντα είναι όλα τα standards…”, σε αυτή την “ατέλειωτη εσωτερική μετανάστευση του ανθρώπου μέσα στην ίδια την ψυχή του”, καταγγέλλει ήδη από το 1979 ο Ali Shariati4. ΄Οσο και αν είναι αλήθεια –κατά τον Virilio– ότι η νομαδική συμπεριφορά του πνεύματος στο τέλος πάντα τίθεται στην υπηρεσία των θεσμών, δεν θα έπρεπε να μην εμμένουμε σε αυτόν τον τύπο συμπεριφοράς, καθώς η συνέχιση ή η διαιώνιση, αν θέλετε, του νομαδικού χαρακτήρα της καλλιτεχνικής στάσης εξαρτάται από την υιοθέτηση μιας μη-ελεγχόμενης, συνεχούς φυγής της από τον εκάστοτε θεσμικό κλοιό των τυποποιημένων μέτρων. Η τέχνη, σαν κλέφτης, αγύρτης ή σα θεά μπορεί να συνεπαίρνει την προσοχή προς άλλα μέτρα συσχέτισης μεταξύ των πραγμάτων. Μέσα από αυτές τις επαναλαμβανόμενες μετακινήσεις της, τις νομαδικές περιπλανήσεις της, αργά και με πολύτροπες μεθόδους, η τέχνη φθάνει, τελικά, στο σημείο να διαμορφώνει μικρές, ελάχιστες αλλά οξύτατες και σημαντικές αιχμές, που προλειαίνουν το έδαφος για τις μετέπειτα τροποποιήσεις των κανόνων, των μέτρων, των δομών των θεσμών, όπου τελικά είναι προορισμένη να ενσωματωθεί. Η φυσιογνωμία

scepticism. One question still remains, and that is to what extent there can actually be a way to balance the expansion of the political institution of the European Union with the establishment and development of alternate methods of handling art, where the main issue and principle will be the promotion of the interdependency between the centre and the periphery, as correctly distinguished by Edward Said3.

I would say that this question totally befits the atmosphere spread by the FORUM through its choice of action, such as the exhibition Paths of Europe. It is an essential question that is widely raised today by the intellectual and artistic worlds of all the countries that are forming a new relationship with the “Trojan Horse” of the European Community. Whether this issue will remain a theorem, or whether it will activate a series of suitable institutional transformations, through which practical prerequisites can be formed in order to turn the theoretical question into behavioural practice, is an issue of European policy. It is however a fact that the demand exists today, it is essential and reflects an international concern. The FORUM clearly places this issue in the foreground of the proposals of today.

The encouragement of a similar cultural policy also has a significant meaning and reason for adoption, not only in relation to Europe, but also for the promotion of a global model of cultural policy. The constant rise in migratory movement throughout the world, besides the complex problems concerning the natural and social inclusion of immigrants, also transfers the daily threat

of the elimination of the cultural uniqueness of many nations, nationalities and societies. The only assurance of natural survival is given through the adaptation of the immigrant, the wanderer, the outlaw, the outcast, to the standards of the powerful, institutional and central authorities.

However, how can such a norm be applied or accepted in the fields of intellectual work and art? To ignore this question, or to minimise its significance can be likened to admitting that the vision, subversion, criticism and freedom in particular are now outdated meanings in the artistic and intellectual fields. However, “man, this dialectical phenomenon, is compelled to be always in motion…How disgraceful are then all fixed standards…” in this “infinite migration…within himself…within his own soul”, as Ali Shariati already censures in 19794.

As true as it may be –according to Virilio– that the nomadic behaviour of the spirit always ends up serving institutions, it would be unwise not to persist in this type of behaviour, since the continuation, or perpetuation, if you prefer, of the nomadic character of artistic stance depends on the adoption of an uncontrollable, constant escape from each institutional mesh of standardized measures. Art, as a thief, vagabond, or as a goddess, can shift the attention to other measures of relatedness between things. Through its repeated transitions and its nomadic wanderings, by gradual and ingenious methods, art finally reaches the point where it introduces small, minimal, yet acute and significant steps that

pave the way for subsequent alterations of the rules, measures, institutional structures, where it is intended to be incorporated in the end. The physiognomy of contemporary art has, in actual fact, been shaped through the persistent chiselling of compact and rigid structures into forms that are different, transparent, flexible and changing. In a way like the forms of intervention which the artists participating in the exhibition Paths of Europe remind us of through the mobile art vehicles, where their thoughts and descriptions are found sheltered in unconventional structures of reception.

The feeling that one derives from the proposal for this particular type of exhibition is that the paths leading to Europe are those that we, artists and intellectuals, are compelled to open in all directions, the north, south, east and west. The history of Europe teaches us that different poles of attraction shifted the scene in art too.

Today, at a time of rapid movement in all fields of action, retroaction and development, these paths reflect a collective demand, which attempts to reveal that new poles of attraction draw the attention, paradoxically managing to relate this necessity with the feeling of freedom. As opposed to politics’ need to create leagues aimed at combining power in exchange for survival, art builds bridges of communication through various unexpected passages, crossroads, turns and violations that can transport art inside and outside the official boundaries of the institution of the European Community. In other words, through the Paths of 25

της σύγχρονης τέχνης έχει, στην πραγματικότητα, διαμορφωθεί μέσα από αυτές τις εμμονές λάξευσης του συμπαγούς και άκαμπτου σε μορφές διαφορετικές, διάφανες, ευλύγιστες, μεταβαλλόμενες˙ κάπως όπως οι μορφές επέμβασης στο χώρο των μετακινούμενων οχημάτων της τέχνης, που μας υπενθυμίζουν οι καλλιτέχνες της έκθεσης Paths of Europe, με τις σκέψεις τους και τις περιγραφές των εγκαταστάσεων για τους ανορθόδοξους χώρους υποδοχής της. Η αίσθηση που αποκομίζει κανείς από την πρόταση αυτής της εκθεσιακής συμπεριφοράς είναι ότι τα μονοπάτια της Ευρώπης είναι αυτά που εμείς, από την πλευρά της τέχνης και του πνεύματος, οφείλουμε να ανοίξουμε προς όλες τις κατευθύνσεις, βορρά, νότο, ανατολή και δύση. Η ιστορία της Ευρώπης μας διδάσκει πως, ακόμη και για την τέχνη, οι πόλοι έλξης ήτανε πάντα, μέσα στο χρόνο, μετακινούμενοι. Σήμερα, στην εποχή των επιταχύνσεων σε όλους τους τομείς δράσης, ανάδρασης και εξέλιξης, αυτά τα μονοπάτια αντανακλούν ένα συλλογικό αίτημα, που επιδιώκει να αποκαλύψει νέους πόλους έλξης της προσοχής, ενώ παραδόξως καταφέρνει να συνταιριάξει την αναγκαιότητα με το αίσθημα της ελευθερίας. Αντίθετα με την αναγκαιότητα των συνδέσμων που επιδιώκει η πολιτική για συσχετισμούς δυνάμεων με αντάλλαγμα την επιβίωση, η τέχνη δημιουργεί γέφυρες επικοινωνίας μέσα από διαφορετικές απρόβλεπτες διόδους, διασταυρώσεις, ελιγμούς, παραβάσεις, που μπορούν να τη μεταφέρουν μέσα και έξω από τα επίσημα 26 σύνορα του θεσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με

τα Paths of Europe συντελείται, με άλλα λόγια, πέρα από μια πράξη προσομοίωσης στην επίσημη πολιτική κατάργησης των συνόρων, και μια δράση υπέρβασης των τυποποιημένων δομών, μέτρων και σταθμών των επίσημων θεσμικών πλαισίων της τέχνης. Φαίνεται να διανοίγεται ένας νοητικός δρόμος που πιότερα απ’ όλα υπόσχεται να μας προσφέρει τις συνθήκες για ν’ αφεθούμε στη σαγήνη ενός διαφορετικού συλλογικού συρμού, όπου όπως και στα καραβάνια, αυτό που μαγεύει είναι η μοναξιά. Μας οδηγεί στη μαγεία της μοναξιάς ως ελεύθερης περιπλάνησης μέσα σ’ έναν ανοιχτό ορίζοντα, επιλέγοντας ελεύθερα τα μέτρα, τη φόρμα της γλώσσας, την ακρίβεια των βημάτων μας και των επιλογών στους ιδεολογικούς προσανατολισμούς μας, ώστε να ζήσουμε μέσα στην πραγματικότητα την απήχηση της ποιητικής σκέψης του Joseph Conrad που διέκρινε ότι “ζούμε –όπως ονειρευόμαστε– μόνοι”. Χάρη σε ανάλογες πρωτοβουλίες όπως αυτή της έκθεσης Paths of Europe, σήμερα, η τέχνη φαίνεται να θέλει να μας χαρίσει αυτή την ασύλληπτη για τους καιρούς μας ελευθερία περιπλάνησης στα δημιουργικά μονοπάτια της μοναξιάς. Άλλωστε, η ίδια η Ευρώπη από τη μοίρα και τη βούληση των θεών ορίστηκε ως “η περιπλανώμενη θεϊκή γυναίκα”. Μάϊος 2003

Σημειώσεις 1 Κώστας Αξελός, Προς την Πλανητική Σκέψη, εκδ. “Εστία”, 1985 (Costas Axelos, Vers la Pensée Planétaire, Editions de Minuit, 1964 2 Paul Virilio, L’insecurité du territoire, Paris 1976 3 Edward W. Said, Culture and Imperialism, Vintage 1994 4 παραπομπή σε E. W. Said, Culture and Imperialism, 404-405 (Ali Shariati, On the Sociology of Islam: lectures by A. Shariati, Berkeley, Mizan Press, 1979)

Europe, apart from an act of simulation in the official politics of eliminating borders, an act of transcending standardized structures and measures of the official, institutional framework of art is also brought about.

A mental path seems to be opening up, which above all appears as a promise to the need to be carried away by the fascination of a different, collective course, where, as in the journeys of the caravans, solitude enraptures us. It leads us to the magic of the solitary course through a wide horizon, being free to choose the measures, the form of language, the accuracy of our steps and to make choices concerning our ideological orientation. I daresay that it is through similar paths that one can experience the effect of the poetic thoughts of Joseph Conrad, who discerned that “we live –as we dream– alone”.

Thanks to similar initiatives such as the one of the exhibition Paths of Europe, today, art seems to want to grant us a freedom inconceivable for our times, the freedom to wander in the creative paths of solitude.

Besides, Europe herself was designated, by fate and the will of the gods, as “the wandering divine woman”.

May 2003

Footnotes 1 Costas Axelos, Προς την Πλανητική Σκέψη, Hestia Publications, 1985 (Costas Axelos, Vers la Pensée Planétaire, Editions de Minuit, 1964) 2 Paul Virilio, L’insecurité du territoire, Paris 1976 3 Edward W. Said, Culture and Imperialism, Vintage 1994 4 reference to E. W. Said, Culture and Imperialism, 404-405 (Ali Shariati, On the Sociology of Islam: lectures by A. Shariati, Berkeley, Mizan Press, 1979)

27

Achilleas KENTONIS Maria PAPACHARALAMBOUS Απληστία, 2002 Greediness, 2002

Αυτοί οι δύο καλλιτέχνες έχουν ανακαλύψει ένα δεσμό κοινό σε όλο το ανθρώπινο γένος, ένα δεσμό που καθορίζει την ανθρώπινη κατάσταση μας. Ο δεσμός είναι ο συνδυασμός Απληστίας και Λαγνείας. Η αντίληψη αυτή είναι δισδιάστατη. Ο άνθρωπος παρακινείται, για να μην πούμε κατέχεται από αυτή την απληστία αλλά και πάντα ψάχνει να προχωρήσει μπροστά, μια αναζήτηση που μπορεί να έχει και θετικές και αρνητικές συνέπειες. Ακριβώς όπως η ανθρωπότητα σαν σύνολο, η σύγχρονη Ευρώπη χτίζεται πάνω σ’ αυτές τις ίδιες βάσεις. Με την ειρηνική εξάπλωση και ενοποίησή της η Ευρώπη επιχειρεί να κάνει το περιβάλλον όσο το δυνατόν πιο άνετο για τους κατοίκους της. Ωστόσο δεν είναι εύκολο τόλμημα γιατί σε κάθε βήμα του δρόμου καραδοκεί ο “Πειρασμός της Απληστίας”. Αυτός ο πειρασμός απεικονίζεται μεταφορικά στην δουλειά που παρουσιάζουν οι δύο καλλιτέχνες με ένα μήλο, σύμβολο του προπατορικού αμαρτήματος και του ερωτισμού. Το φρούτο μετατρέπεται σε leimotiv, που αναπαριστά από την μια αυτόν τον πειρασμό και από την άλλη την Απληστία που ζει μέσα στον καθένα μας.

Υποστήριξη της “καριέρας μας” Πιστεύουμε πως είναι εξαιρετικά δύσκολο για οποιονδήποτε καλλιτέχνη να μιλήσει για την καριέρα του. Ειδικά στη σημερινή εποχή όλα επιτρέπονται υπό το πρίσμα της “καριέρας”. Και οι δύο μοιραζόμαστε την ιδέα ότι η τέχνη είναι ένας τρόπος να σκέφτεσαι και να ζεις με έναν φυσικό και αυθόρμητο τρόπο. Βασιζόμενοι σε αυτό, νιώθουμε πως είμαστε ζωντανοί και πως τουλάχιστον τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια σταθήκαμε αρκετά τυχεροί ώστε να διατηρήσουμε γεμάτα τα δημιουργικά μας αποθέματα. Αυτό συμβαίνει επειδή προερχόμαστε από δύο εντελώς διαφορετικά υπόβαθρα μέσων, που δημιουργούν μια διαφορά δυναμικού, η οποία κρατάει το πνεύμα της περιπέτειάς μας υψηλό. Η Μαρία ειδικεύτηκε στο λευκό καμβά και ο Αχιλλέας στις νέες τεχνολογίες. Ακόμα και αν γυρίσουμε μια μικρή ταινία, κάνουμε θέατρο ή μια εγκατάσταση, το φάντασμα του καμβά είναι πανταχού παρόν, ως μεταφορά και συνδετικός κρίκος με το παρελθόν και το μέλλον. Αυτός ο συγκερασμός μας έδωσε τη δυνατότητα να μοιραστούμε αυτό το αποτέλεσμα με ανθρώπους σε πάνω από σαράντα χώρες και να αλληλεπιδράσουμε στο πολιτιστικό τους στίγμα. Απλά ελπίζουμε να έχουμε την υγεία να συνεχίσουμε γιατί πιστεύουμε ότι έχουμε πολλά να προσφέρουμε ακόμα στην ουτοπική σφαίρα της σύγχρονης τέχνης. Αν αυτό είναι ό,τι ονομάζουμε “καριέρα” τότε είμαστε ευτυχισμένοι με αυτό. Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι μια πάλη με το χρόνο και το θάνατο. Αχιλέας Κεντώνης - Μαρία Παπαχαραλάμπους

28

ΚΥΠΡΟΣ ● CYPRUS These two artists have discovered a common link to all of mankind, a link, which determines our human condition.

The link is the combination of Greed and Lust. This notion is bi-dimensional. Man is motivated, not to say inhabited, by this greed, and seeks always to move forward, a quest that can have both positive and negative consequences.

Just like mankind as a whole, contemporary Europe is being constructed on these same bases. By expanding and unifying peacefully, Europe is attempting to make the environment as comfortable as possible for its inhabitants. This is no easy undertaking, however, because at every step of the way lurks the “Temptation of Greed”.

This temptation is represented metaphorically in the work presented by these artists by an apple, the symbol of the original sin and of eroticism. The fruit becomes a leitmotif that represents on the one hand this temptation and on the other the Greed that lives within each of us.

CY Support of our “career” It is extremely hard, we believe, for any artist to talk about his career. Especially nowadays under the name of “career” anything is acceptable. We both share the idea that art is a way of thinking and living in a natural and spontaneous way. Based on that, we just feel that we are alive and at least for the last fifteen years we have been lucky enough to have our reservoirs of creation remain full. This is because we come from two extremely different media backgrounds that create a potential difference that keeps our spirit of adventure high. Maria mastered the white canvas and Achilleas the space of new technologies. Even if we direct a short movie, do theater or do an installation, the ghost of canvas is always present as a link with and metaphor of the past and the future. This blend gave us the possibility to share this result with people in more than 40 countries and interact with their cultural stigma. We just hope to have the health to continue because we feel that we still have a lot to offer in the utopic sphere of the contemporary art. If this is what is called a “career” then we are happy with that. The reality, however, is a fight with time and death.

Achilleas Kentonis - Maria Papacharalambous

29

30

31

Λίγα λόγια πάνω στη δουλειά που παρουσιάζουμε Βασιζόμενοι στο γεγονός ότι αυτή η έκθεση θα περιοδεύσει στην Ευρώπη, προσπαθήσαμε να βρούμε έναν κοινό παρονομαστή που ενώνει και ταυτόχρονα διαχωρίζει την ανθρώπινη φυλή. Η “Απληστία” είναι πιθανότατα το κίνητρο που μας δίνει δύναμη να προχωράμε μπροστά αλλά ταυτόχρονα η “Μεταβολή” είναι ο ενσωματωμένος ηθικός κώδικάς μας, που βασίζεται σε ό,τι υπάρχει γύρω μας. Είναι μια λεπτή σχέση ανάμεσα σε ευλογίες και κατάρες, που εξαπλώνεται σαν γρίπη, ειδικά στις ανεπτυγμένες χώρες. Συμβολίζεται από ένα μήλο που ταξιδεύει στο χρόνο και στο χώρο. Βρίσκεται μέσα μας, δίπλα μας, ολόγυρά μας. Δεν προσπαθούμε να δώσουμε μια ηθική λύση αλλά να επισημάνουμε την πιθανή ρίζα ενός προβλήματος. Προσπαθούμε να πάμε πίσω από την πλημμύρα της πληροφόρησης που μας βομβαρδίζει καθημερινά και να ανιχνεύσουμε το πρωταρχικό στοιχείο που προκαλεί αυτό που ζούμε και βιώνουμε από το παρελθόν μέχρι το παρόν . Το πρώτο βίντεο-περιβάλλον ασχολείται με την απελευθέρωση της απληστίας μέσα από το τούνελ της ζωής. Περνώντας το, εισχωρείς στην επόμενη κάψουλα με μια παρουσίαση 17 μικρών οπτικών ιστοριών του παραδείσου. Είναι μια ανθολογία από παραμύθια, όπου ο άντρας, η γυναίκα, το μήλο και το δέντρο συντίθενται σε έναν εικονικό παράδεισο, καμιά φορά σε αναμέτρηση, ευτυχία ή ακόμα και τρόμο. Σε μια γωνία ένα ψηφιακό καλειδοσκόπιο παρουσιάζει την δυτική μας ενοχή προς την ανατολή με έναν τρόπο καθαρτικό. Η τρίτη και τελευταία κάψουλα περιέχει μια περιμετρική προβολή 360 μοιρών με έναν ακέφαλο άνδρα κυνηγημένο από μια όρνιθα, η οποία επιθυμεί το μήλο. Αυτό το αδιάκοπο κυνηγητό επιπλέει πάνω στους πλαϊνούς τοίχους και στο σώμα του θεατή. Αχιλλέας Κεντώνης – Μαρία Παπαχαραλάμπους

32

1. Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε την καλλιτεχνική σκηνή της χώρας σας; Πιστεύετε ότι επήλθαν αλλαγές στη χώρα σας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου; Η καλλιτεχνική σκηνή στην Κύπρο είναι πολύ πλούσια σε σχέση με το μέγεθος της. Ειδικά κατά την τελευταία δεκαετία όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες ένιωσαν την επιθυμία να μοιραστούν το έργο τους με το κοινό του εξωτερικού. Είναι σχετικά φυσιολογικό για τους καλλιτέχνες που προέρχονται από μικρές χώρες, να μην ικανοποιούνται όταν μοιράζονται το έργο τους με το ίδιο κοινό για μεγάλο διάστημα. Άλλωστε η τέχνη και η δημιουργία είναι για να μοιράζονται. Σαν νησιώτες που είμαστε, ταξιδεύουμε πολύ σε όλο τον κόσμο και αυτό δημιουργεί ένα ευρύτατο πολιτιστικό μωσαϊκό. Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου πρόσφερε στην Κύπρο περισσότερο ελπίδα παρά κάποια ουσιαστική αλλαγή. Οι άνθρωποι της Κύπρου ένιωσαν όπως ένας καρκινοπαθής που άκουσε πως ανακαλύφθηκε θεραπεία για τον καρκίνο. Αυτή τη στιγμή είμαστε η τελευταία διχοτομημένη χώρα της Ευρώπης και ακόμα ελπίζουμε.

2. Πως θα μπορούσατε να ορίσετε την “καλλιτεχνική κινητικότητα;” Κατά την άποψη σας η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν μια απειλή; Υπάρχει το ρίσκο να χαθούν οι πολιτιστικές ταυτότητες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της τέχνης; Η καλλιτεχνική κινητικότητα είναι μια ελεύθερη ροή δημιουργίας σε διαφορετικές χώρες με ποικιλία κοινωνικοοικονομικών και πολιτιστικών ταυτοτήτων. Ταυτότητα μπορεί να υπάρξει μόνο όταν υπάρχει μια διαφορετική προσέγγιση προς αυτήν. Το καθετί σχετίζεται με κάτι άλλο. Τίποτα δεν υπάρχει από μόνο του. Φανταζόμαστε την καλλιτεχνική κινητικότητα ως μια μεταφορική προσέγγιση του Δρόμου του Μεταξιού. Η πραγματική απειλή της παγκοσμιοποίησης είναι το ότι θα μπορούσαμε μια μέρα να βιώσουμε τον πολιτισμό μέσα από την κατανάλωση, βασισμένο σε οικονομικές αξίες και όχι βιώνοντας τον.

3. Τι αντιπροσωπεύει για σάς η έννοια “σύνορο”; Έναν τοίχο που κάποιες φορές είναι φυσικός και κάποιες άλλες νοητός. Είναι ένα εμπόδιο σε ό,τι ρέει.

4. Κατά την άποψη σας οι δημιουργοί από τις “περιφερειακές χώρες” παίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή; Πιστεύουμε πως είναι πιθανότερο αυτοί να βρούν τη χαμένη αθωότητα στην τέχνη. Ταυτόχρονα ο θεατής έχει την ευκαιρία να βιώσει κάποιες άλλες αισθητικές και κοινωνικές

αξίες. Το “περιφερειακό” αποτελούσε πάντοτε μια θετική επιρροή στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή.

5. Τι πιστεύετε για τις αντιθέσεις “καλλιτέχνες από την Ανατολή”, “καλλιτέχνες από την Δύση” ή “από το Βορρά” και “το Νότο”; Σύμφωνα με την εμπειρία σας αυτή η κατηγοριοποίηση αντιπροσωπεύει ακόμα μια πραγματικότητα; Αυτές οι αντιθέσεις δεν θα αλλάξουν ποτέ. Ίσως βρίσκονται γενετικά μέσα στην ίδια την ανθρωπότητα. Δεν το λαμβάνουμε υπόψη μας αλλά εστιάζουμε την προσοχή μας μόνο στη δημιουργία. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να σπαταλήσουμε χρόνο προσπαθώντας να αναλύσουμε αυτό το φαινόμενο. Η ανθρώπινη ανάγκη της ομαδοποίησης είναι πιθανότατα ο κύριος λόγος που υπάρχει αυτή η αντίθεση αλλά ταυτόχρονα λόγοι οικονομικοί, πολιτικοί και πρακτικοί παίζουν έναν σημαντικότατο ρόλο. Η πραγματική καλλιτεχνική δημιουργία δεν θα πρέπει να δίνει σημασία σ’ αυτό.

6. Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τρέχουσες πολιτικές αλλαγές και ειδικά η προσκόλληση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας σας; Η ανάμειξη ιδεολογιών και διαφορετικών κοινωνικών δομών, είναι κάτι που μας δίνει ελπίδα. Από τη σκοπιά των υποψήφιων χωρών είναι μια ακόμα καινούργια αρχή, ενώ ταυτόχρονα από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μια ευκαιρία να δημιουργήσει ένα νέο περιβάλλον, το οποίο θα παίξει έναν πιο ανθρώπινο και ηθικό ρόλο στη διεθνή σκηνή. Βασισμένοι σ’ αυτό πιστεύουμε ότι θα φυσήξει ένας νέος άνεμος στην καλλιτεχνική δημιουργία.

Words on the work we present Based on the fact that this exhibition will tour in Europe, we have tried to find a common denominator that unifies and the same time separates the human race. “Greediness” is probably the motive that gives us power to move on but the same time “Shift” is our built-in code of ethics based on what exist around us. It is a sensitive relation between blessings and curses that expands like a flue, especially in the developed countries. It is symbolized by an apple, which travels in time and space. It is inside us, next to us and around us.

Our effort is not to give a moral solution but to pinpoint the possible root of a problem. We try to go behind the overflow of information that we get bombarded with every day and detect the primary element that causes what we live and experience from the past up to the present.

The first video environment deals with the liberation of greediness via the tunnel of life. Passing that, you enter into the next capsule with a presentation of 7 short visual stories from heaven. It is an anthology of fairytales, where the man, the woman, the apple and the tree are synthesized in virtual heaven, sometimes in confrontation, happiness or even horror. In a corner, a digital kaleidoscope presents our western guilt towards the east in a cathartic way. The third and final capsule contains a 360 degree perimetric video projection with a headless man chased by a chicken caring for the apple. This endless chase floats on the side walls and the body of the observer.

Achilleas Kentonis – Maria Papacharalambous

1. How could you describe the artistic scene of your country? Do you think that since the fall of the Berlin Wall changes have occurred in your country?

The artistic scene in Cyprus is much richer than its size.

Especially over the last decade more and more artists have felt the desire to share their work with audiences abroad. It is quite normal for artists from small countries not to be satisfied with the sharing of their work with the same audience for a long time. After all, art and creation is for sharing. As islanders, we travel a lot all over the world and this creates a very broad cultural mosaic.

The Berlin Wall created more hope for Cyprus than any real change. The people of Cyprus felt like a cancer patient who has heard that a cure for cancer was invented. We are now the last divided country in Europe and we still hope.

2. How could you define “artistic mobility”?

According to you, do artistic mobility and exchanges represent a threat? Wouldn’t the cultural identities risk disappearing because of the globalization of art?

Artistic mobility is a free flow of creation to different countries with a variety of socioeconomic and cultural identities. If the identity is there then it can only exist when there is a different approach next to it. Everything is relative to something else. Nothing exists on its’ own. We imagine artistic mobility to be a metaphorical approach of the Silk Road. The real threat of globalization is that we might one day experience culture through consumption and based on economic values and not through living.

3. What does the concept of “border” represent for you?

A wall that sometimes is physical and sometimes is mental. It is a barrier to anything that flows.

4. According to you, do creators from the “peripheral” countries play a particular role on the international artistic scene?

We think they are more likely to find the lost innocence in art. At the same time, the viewer has the opportunity to experience some other aesthetic and social values. The “peripheral” was always a positive interaction in the international artistic scene.

5. What do you think about the oppositions “artists from the East” and “from the West”, or “from the North” and “from the South”? According to your experience, does this classification still represent a reality?

These oppositions will never change. Maybe it is in the genes of humanity. We do not take this into consideration

and we focus only on creation. We cannot afford to spend time and try to analyze this phenomenon. The human need for forming groups is possibly the main reason for having this opposition but at the same time economic, political and practical reasons play a very important role. Real artistic creation should not pay attention to this.

6. In what way might the current political changes, in particular the adhesion of the applicant countries to the European Union, influence the artistic creation of your country?

Blending ideologies and different social structures brings more hope. From the viewpoint of the applicant countries, it is another new start and the same time from the side of the European Union is an opportunity to create a new environment which will play a more human and moral role on the international scene. Based on this, we believe that there will be a fresh breeze for artistic creation.

33

34

35

Michael BIELICKY “Περάσματα. Απουσία στην παρουσία (Επιτήρηση της τελευταίας διαδρομής του Walter Benjamin)”, 2002 “Crossings. Absence in Presence (Surveillance of the last path of Walter Benjamin)”, 2002

36

Η βίντεο εγκατάσταση Περάσματα είναι κάτι ανάμεσα σε δημιούργημα της φαντασίας και ντοκουμέντο. Οι εικόνες τραβήχτηκαν στο αυθεντικό μονοπάτι στα Πυρηναία, από όπου, πριν από 60 χρόνια, ο Walter Benjamin προσπάθησε να δραπετεύσει από τη φρίκη των Ναζί στην Ευρώπη. Ο τραγικός του θάνατος, μετά την άρνηση εισόδου από τη συνοριακή αστυνομία, δεν αποτελεί μόνο σύμβολο εκατομμυρίων ανθρώπων που βρίσκονταν στην ίδια κατάσταση στην εποχή του, αλλά και των προσφύγων όλου του κόσμου που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις περιοχές του πολέμου στις μέρες μας. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του βίντεο, εφάρμοσα διάφορες τεχνολογίες παρακολούθησης που χρησιμοποιούνται στον έλεγχο των συνόρων, όπως τεχνολογία GPS (Global Positioning System) ή υπέρυθρη κάμερα. Και οι δύο τεχνολογίες είναι προϊόντα στρατιωτικής έρευνας. Αν ο Walter Benjamin ήταν πρόσφυγας το 2002, πιθανότατα δεν θα έφτανε ποτέ στο χωριό Port Bou όπου πέθανε, γιατί οι παραπάνω τεχνολογίες έχουν πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια από τις πρωιμότερες μεθόδους για την παρακολούθηση των προσφύγων. Εκτός από το να μειώσω το χρώμα της εικόνας σε σέπια, ενσωμάτωσα σ’ αυτό το έργο τη χρήση των προαναφερόμενων τεχνολογιών. Κάποιες στιγμές εμφανίζονται τοποθεσίες, που επισκέφτηκε ο Walter Benjamin το τελευταίο 24ωρο πριν από το θάνατο του. Αυτό το αδιάκοπο έργο-κυνηγητό σχετίζεται με την απόδραση και τον αντίκτυπό της πάνω στη σωματική και συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου.

Γεννήθηκα κατά λάθος το 1954 στην Πράγα γιατί ο Χίτλερ κατά λάθος δεν κατάφερε να σκοτώσει τους γονείς μου. Το 1969 η οικογένεια μου και εγώ αναγκαστήκαμε να μεταναστεύσουμε στην Δυτική Γερμανία κατά λάθος. Κατά λάθος ξεκίνησα να σπουδάζω ιατρική αλλά εγκατέλειψα το Πανεπιστήμιο και έγινα φωτογράφος κατά λάθος και οδηγός ταξί στη Νέα Υόρκη. Αργότερα με δέχτηκαν κατά λάθος στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ντύσελντορφ , όπου κατά λάθος γνώρισα τον Joseph Beuys και τον Nam June-Paik. Αποφάσισα κατά λάθος να σπουδάσω μαζί με τον Nam June-Paik και έπειτα έγινα κατά λάθος ο βοηθός του. Αφού κατά λάθος κατέρρευσε ο κομμουνισμός, διορίστηκα κατά λάθος ιδρυτής καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Πράγας για να στήσω το πρώτο τμήμα New Media Art της Τσεχίας. Εδώ και είκοσι χρόνια κατά λάθος δημιουργώ projects που σχετίζονται με τις νέες τεχνολογίες, όπως video, internet, εικονική πραγματικότητα, στρατιωτικές τεχνολογίες κλπ. Κατά λάθος είμαι αρκετά χαρούμενος, που απλώς υπάρχω.

Michael Bielicky

ΤΣΕΧΙΑ ● CZECH REPUBLIC The video-projection-installation Crossings is something between a fiction and documentation. The pictures from this video were shot on the authentic mountain path in the Pyrenees between France and Spain where sixty years ago Walter Benjamin tried to escape from the Nazi terror in Europe. His tragic death, after having been rejected by the border police is not only a symbol for the similar situation of millions of people in his time, but also for refugees all over the world escaping war territories in the present days.

During shooting this video I was using different surveillance technologies, which are used for controlling borders; for example GPS (Global Positioning System) technology or infrared camera technology. Both technologies are results of military research. If Walter Benjamin would have been a refugee in the year 2002, he would have probably never reached the village of Port Bou where he died, because those mentioned technologies are much more precise than earlier methods for refugee surveillance.

Besides reducing the colour to the sepia image, I also integrated in this work the use of the mentioned surveillance technologies. Time to time there are appearances of locations, which Walter Benjamin visited in the last 24 hours before his death. This endless running work is about escaping and its impact on the physical and emotional state of the human being.

CZ

I was born by mistake in 1954 in Prague because Hitler by mistake didn’t succeeded in killing my parents.

In 1969 my family had to emigrate to West Germany by mistake.

By mistake I started to study medicine, but I left the University and became a photographer by mistake and a cab driver in New York City.

Later I was accepted by mistake at the Academy of Fine Arts in Düsseldorf where by mistake I met Joseph Beuys and Nam June-Paik.

I decided by mistake to study with Nam June-Paik, then I became by mistake his assistant.

After communism collapsed by mistake, I was by mistake appointed as a founding professor at the Academy of Fine Arts in Prague to build up the first Czech New Media Art department.

For twenty years by mistake I have been creating projects dealing with new technologies, like video, internet, virtual reality, military technologies and so on and so on.

By mistake I am pretty happy just being.

Michael Bielicky

37

38

39

40

1. Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε την καλλιτεχνική σκηνή της χώρας σας; Πιστεύετε ότι επήλθαν αλλαγές στη χώρα σας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου; Πιστεύω πως οι εικαστικές τέχνες στην μετα-κομμουνιστική Δημοκρατία της Τσεχίας, δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και πως οι Τσέχοι περνάνε μια μεγάλη κρίση πολιτιστικής ταυτότητας. Ένας λόγος είναι ότι υπό το καθεστώς του κομμουνισμού, οι καλλιτέχνες πήραν θέση ενάντια στο σύστημα αλλά από τη στιγμή που το παλιό σύστημα κατέρρευσε, χάθηκε και αυτού του είδους η ταυτότητα. Ο άλλος λόγος, πιστεύω, είναι ότι η σύγχρονη καλλιτεχνική πρακτική σε όλο τον κόσμο διαμορφώνει έναν ολοένα καθολικότερο χαρακτήρα και με αυτή την έννοια είναι δύσκολο για ένα Τσέχο καλλιτέχνη να βρει ισχυρές και πειστικές καλλιτεχνικές στρατηγικές. Ξέρω ότι θα με μισούσαν αν διάβαζαν αυτές τις γραμμές αλλά είναι η αλήθεια!

2. Πως θα μπορούσατε να ορίσετε την “καλλιτεχνική κινητικότητα;” Κατά την άποψη σας η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν μια απειλή; Υπάρχει το ρίσκο να χαθούν οι πολιτιστικές ταυτότητες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της τέχνης; Η καλλιτεχνική κινητικότητα έχει πολλά πρόσωπα. Ο Paul Gauguin ήταν επίσης ένας καλλιτέχνης που εφάρμοσε την “καλλιτεχνική κινητικότητα”. Δεν πιστεύω πως η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αποτελούν απειλή αλλά ακριβώς το αντίθετο. Μια τέτοια κατάσταση είναι μεγάλη πρόκληση για τις νέες καλλιτεχνικές στρατηγικές. Αποτελεί μια θαυμάσια πηγή έμπνευσης υπό οποιαδήποτε έννοια. Φυσικά κάποιες καλλιτεχνικές ταυτότητες εξαφανίζονται αλλά νέες κάνουν την εμφάνιση τους. Αυτή η δυναμική διαδικασία είναι πολύ φυσική και σε κάθε πολιτιστική περίοδο υπήρχαν κάποια ιδιαίτερα φαινόμενα ταυτότητας, που με το χρόνο μεταμορφώνονταν σε κάτι άλλο.

3. Τι αντιπροσωπεύει για εσάς η έννοια “Σύνορο”; Το “Σεξ στο μέλλον” ήταν το θέμα του διεθνούς κύρους φεστιβάλ “Ars Electronica” πριν από δύο χρόνια περίπου, όπου καλλιτέχνες παρουσίασαν κάποια οράματα της μετα-βιολογικής κοινωνίας. Η Leni Riefenstahl υπηρέτησε με την “τέχνη” της ένα από τα χειρότερα πολιτικά συστήματα στην ανθρώπινη ιστορία. Η Γαλλίδα καλλιτέχνης Orlan αλλάζει μόνιμα το πρόσωπο της και το σώμα της με πλαστικές επεμβάσεις ως καλλιτεχνική δήλωση. Ορισμένοι άνθρωποι όρισαν την “11η Σεπτεμβρίου” ως το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό project της εποχής μας. Ο Ρώσος καλλιτέχνης

Alexander Brener, ζωγράφισε με σπραίυ το πράσινο σήμα του δολαρίου πάνω από την έκθεση Σουπρεματισμός που οργανώθηκε για τον Kazimir Malevich πριν από δύο χρόνια στο ολλανδικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Stedelijk. Οι πράσινες εικόνες των εκρήξεων και τα φώτα των αντιαεροπορικών πυρών στο πόλεμο του Ιράκ που βλέπουμε στην τηλεόραση αυτές τις μέρες, έχουν κάποια αισθητική αξία. Θα μπορούσαμε επίσης να πούμε, ότι κατά μια γενική έννοια, τα όρια καταργούνται σε όλες τις πτυχές της ζωής μας. Γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να κάνουμε διάκριση ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη, στο πραγματικό και το φανταστικό, στο σωστό και το λάθος, στην τεχνητή και την πραγματική ζωή, ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες, ανάμεσα στην λεγόμενη υψηλή τέχνη και τη λαϊκή τέχνη κλπ. Υπό αυτή την έννοια, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τέτοιους απλούς όρους, όπως ”εγώ”, “εαυτός”, “πνεύμα”, ”ταυτότητα” κ.α.

4. Κατά την άποψη σας οι δημιουργοί από τις “περιφερειακές χώρες” παίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή; Κάποιοι ναι, αλλά οι περισσότεροι πιθανότατα όχι.

5. Τι πιστεύετε για τις αντιθέσεις “καλλιτέχνες από την Ανατολή”, “καλλιτέχνες από την Δύση” ή “από το Βορρά” και “το Νότο”; Σύμφωνα με την εμπειρία σας αυτή η κατηγοριοποίηση αντιπροσωπεύει ακόμα μια πραγματικότητα; Δεν θα το έλεγα. Πέρυσι είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ την Μπιενάλε του Kwanju στη Νότια Κορέα και ήταν πραγματικά δύσκολο να ξεχωρίσεις τις δυτικές αντιλήψεις σχετικά με την Σύγχρονη Τέχνη από τις αντιλήψεις των καλλιτεχνών της Άπω Ανατολής.

6. Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τρέχουσες πολιτικές αλλαγές και ειδικά η προσκόλληση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας σας; Το να βγούμε έξω από την χώρα για λίγο και να βιώσουμε εμπειρίες με όσο γίνεται περισσότερους διαφορετικούς πολιτισμούς!!!

1. How could you describe the artistic scene of your country? Do you think that since the fall of the Berlin Wall changes have occurred in your country?

I think that the visual arts in the post communist Czech Republic are not particularly interesting and that the Czechs are going through a big cultural identity crisis. One reason is that under communism, the artists defined themselves in opposition to the system, but since the old system is gone, that kind if identity is also gone. The other reason is, I believe, that contemporary art practice all over the world is having a more and more global character, and in that sense it is very hard for the Czech artist to find strong and convincing artistic strategies. I know they would hate me if they read those words but it is true!

2. How would you define “artistic mobility”? In your view, do artistic mobility and exchanges represent a threat? Isn’t there a risk that cultural identities will disappear because of the globalisation of art?

Artistic mobility has many faces. Paul Gauguin was also somebody who practiced “artistic mobility”. I don’t believe that artistic mobility and exchanges represent a threat, the opposite is true. Such a situation is a great challenge for new artistic strategies. It is a wonderful source of inspiration in any sense. Of course some cultural identities are disappearing but other, new ones, are appearing. This dynamic process is very natural and in each cultural period there have been some specific identity phenomena, which with time were transformed into something else.

3. What does the concept of “border” represent for you?

“Future sex” was the theme of the prestigious “Ars Electronica” festival a couple of years ago, where artists presented some visions of the post-biological society. Leni Riefenstahl served with her “art” one of the worst political systems in human history. The French artist Orlan is permanently changing her face and her body by plastic surgery as an artistic statement. Some people defined the “September 11” as the biggest art project of our time. Alexander Brener, the Russian artist, spray painted a green dollar sign over Kazimir Malevich “Suprematisme“ held in the Stedelijk Museum of Modern Art a couple of years ago. The green images of explosions and the lights of anti-air defense in the Iraq war, which can be seen on television these days, have a certain aesthetic quality. But we could also say that in a more general sense, borders are dissolving in all aspects of our life. It is getting harder and harder to distinguish between

art and science, between real and unreal, between right and wrong, between artificial life and real life, between men and women, between so called high art and popular art, and so on. In that sense, we should reconsider such elementary terms as “me“, “self“, “spirit“, “identity“ and so on.

4. In your view, do the creators from the “peripheral” countries play a particular role on the international artistic scene?

Some do, most probably do not.

5. What do you think about the oppositions “artists from the East” and “from the West”, or “from the North” and “from the South”? According to your experience, does this “classification” still represent a reality?

Not really. Last year I had an opportunity to visit Kwanju Biennial in South Korea and it was really difficult to distinguish between western concepts in contemporary art and the concepts from Far East artists.

6. In what way might the current political changes, in particular the adhesion of the applicant countries to the European Union, influence the artistic creation of your country?

To go out of the country for a while and to have experience with as many as possible different cultures!!!

41

42

43

Jaan TOOMIK Φορτηγό, 1997 Truck, 1997

Στο κινούμενο videο Φορτηγό ο Toomik έχει ενώσει το φθινοπωρινό βραδινό τοπίο της Εσθονίας με ένα video που προβάλλεται στο πίσω μέρος ενός φορτηγού, καθώς αυτό βρίσκεται εν κινήσει, ένα βίντεο των ηλιόλουστων δρόμων της Αμερικάνικης Δύσης. Η διαδρομή των 200 χλμ στην καρότσα του κινούμενου video έγινε το highlight του γεγονότος. Οι οδηγοί που “κολλούσαν” πίσω από το φορτηγό έκαναν συχνά λάθος, όταν διάλεγαν ποιο δρόμο να ακολουθήσουν, ποια πραγματικότητα να επιλέξουν.

Το Φορτηγό παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Interstanding 2 (πρώτο βραβείο), στο Ταλίν της Εσθονίας. Συνέλαβα την ιδέα ενώ βρισκόμουν 2 μήνες στο ART PACE του Τέξας. Ήταν σαν να βρισκόμουν ταυτόχρονα σε δύο διαφορετικούς χώρους –διασχίζοντας τις Νότιες Πολιτείες των Η.Π.Α και κουβαλώντας μέσα μου τον τόπο της Εσθονίας– αυτό δημιούργησε μια νέα φανταστική πραγματικότητα. Γυρίστηκε με την τεχνική προβολής πίσω από την οθόνη στο πίσω μέρος του φορτηγού. Το φορτηγό εκινείτο από τη μια πόλη στην άλλη μέσα στην Εσθονία. Δύο διαφορετικοί χώροι ενώθηκαν – ο πραγματικός δρόμος και ο δρόμος που προβάλλεται από τις Η.Π.Α.

Jaan Toomik

44

ΕΣΘΟΝΙΑ ● ESTONIA In the video-mobileTruck Toomik unites Estonia’s nighttime autumn landscape with a video shown from the back of a truck driving through it, a video of sunshine-filled roads in the American West. The 200 km car ride on the tail of the video-mobile became the highlight of the event. The “tailgaters” were often mistaken when choosing which road to follow, which reality to follow.

EST Τhe Truck was first presented at Inter-standing 2 (first prize) in Tallinn, Estonia. I got the idea while on a 2-month residency at the Texas ART PACE. It was like being in two different spaces at the same time –driving through the Southern States in the US and bearing in myself the space of Estonia– this created a new illusionary reality. It was screened with backlight screening on the back side of a truck. The truck was driving from one city to another in Estonia. Two different spaces were put together - the real road and the projected road from the USA. Jaan Toomik

45

46

47

1. Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε την καλλιτεχνική σκηνή της χώρας σας; Πιστεύετε ότι επήλθαν αλλαγές στη χώρα σας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου; Ναι, φυσικά όλα έχουν αλλάξει μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και όχι μόνο στο Ανατολικό τμήμα της Ευρώπης αλλά και στο Δυτικό. Η τέχνη της Εσθονίας έχει γίνει ένα περιφερειακό τμήμα της παγκόσμιας καλλιτεχνικής σκηνής αλλά όπως και να έχει είναι τμήμα του καλλιτεχνικού κόσμου, γεγονός που δεν ίσχυε στο παρελθόν.

2. Πως θα μπορούσατε να ορίσετε την “καλλιτεχνική κινητικότητα;” Κατά την άποψη σας η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν μια απειλή; Υπάρχει το ρίσκο να χαθούν οι πολιτιστικές ταυτότητες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της τέχνης; Ολόκληρη η ζωή είναι μια μεγάλη διαδικασία αλλαγών. Η καλλιτεχνική κινητικότητα αποτελεί μια συνεχή ετοιμότητα και υιοθέτηση διάφορων αλλαγών. Ταυτόχρονα αλλάζουν και οι καλλιτεχνικές ταυτότητες. Για μένα δεν υπάρχει απειλή.

3. Τι αντιπροσωπεύει για σάς η έννοια “σύνορο”; Είναι μια νέα πρόκληση.

4. Κατά την άποψη σας οι δημιουργοί από τις “περιφερειακές χώρες” παίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή; Ναι. Τα πάντα μπορούν να ασκήσουν επιρροή.

5. Τι πιστεύετε για τις αντιθέσεις “καλλιτέχνες από την Ανατολή”, “καλλιτέχνες από την Δύση” ή “από το Bορρά” και “το Νότο”; Σύμφωνα με την εμπειρία σας αυτή η κατηγοριοποίηση αντιπροσωπεύει ακόμα μια πραγματικότητα; Σύμφωνα με τις αρχές του Βουδισμού δεν υπάρχει ανατολική, δυτική ή νότια κατεύθυνση προς τον διαφωτισμό!

6. Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τρέχουσες πολιτικές αλλαγές και ειδικά η προσκόλληση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας σας; Κανένας δεν γνωρίζει ακόμα.

48

1. How could you describe the artistic scene of your country? Do you think that since the fall of the Berlin Wall changes have occurred in your country?

Yes, of course everything has changed after the fall of Berlin Wall, and not only in the Eastern part of Europe but also in the Western part. Estonian art has become a peripheral part of the global art scene but still it is a part of the art world that it wasn’t before.

2. How could you define “artistic mobility”? According to you, do artistic mobility and exchanges represent a threat? Wouldn’t the cultural identities risk disappearing because of the globalization of art?

The whole of life is a great process of changes. Artistic mobility is a continuous readiness and adaptation for different changes. At the same time cultural identities are changing.

For me there is no threat.

3. What does the concept of “border” represent for you?

It is a new challenge.

4. According to you, do creators from the “peripheral” countries play a particular role on the international artistic scene?

Yes. Everything is influential.

5. What do you think about the oppositions “artists from the East” and “from the West”, or “from the North” and “from the South”? According to your experience, does this classification still represent a reality?

According to Buddhism there is no eastern, western or southern direction in enlightenment!

6. In what way might the current political changes, in particular the adhesion of the applicant countries to the European Union, influence the artistic creation of your country?

Nobody knows it yet.

49

50

51

Endre KORONCZI 896107PK12, 2002

52

Το έργο αυτού του καλλιτέχνη περιστρέφεται γύρω από την αμφίδρομη επικοινωνία ανάμεσα στα αντικείμενα, γύρω από το χώρο και το χρόνο. Πριν λίγο καιρό ο Endre Koronczi έκανε μια performance: μέσα στο φορτηγό όπου εκτίθενται τα έργα του, έτρεξε γύρω από μια περιστρεφόμενη κάμερα που τον κατέγραφε. Καθώς έτρεχε, ο αγκώνας από το σακάκι του τρίφτηκε πάνω στους τοίχους του φορτηγού. Το βίντεο αυτής της εκτέλεσης παρουσιάζεται εδώ σε μια περιστρεφόμενη τηλεόραση και το σακάκι του με το φαγωμένο αγκώνα βρίσκεται κι αυτό κρεμασμένο σε κοινή θέα. Ο καλλιτέχνης το χρησιμοποιεί ως απήχηση του πάρε-δώσε ανάμεσα στα αντικείμενα, τις επαφές και τις σχέσεις ανάμεσα τους. Κάνοντας χρήση αυτής της μεταφοράς, το έργο αντανακλά τους δεσμούς που ενώνουν ή χωρίζουν τις Ευρωπαϊκές χώρες και τις πολυσύνθετες σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα τους.

Το δεύτερο βίντεο αναπαριστά τον ξέφρενο στροβιλισμό ενός καρουσέλ τονίζοντας τα θέματα της κίνησης και της κινητικότητας, ειδικά αυτά στα οποία εμπλέκονται καλλιτέχνες. Τα έργα του Endre Koronczi είναι συναρπαστικά μέσω της υπερβολικής περιστροφής τους αλλά ταυτόχρονα και ενοχλητικά γιατί δεν ανοίγονται ποτέ πλήρως στο κοινό. Δρουν με ένα σχεδόν φυσικό τρόπο πάνω στον θεατή.

ΟΥΓΓΑΡΙΑ ● HUNGARY The work of this artist revolves around the reciprocal contact between objects, around space and time.

A few days ago, Endre Koronczi executed a performance: in the lorry in which his works are being displayed, he ran around a camera which itself was spinning round filming him. As he ran, the elbow of his jacket rubbed up against the walls of the truck. The video of this performance is presented here on a spinning television, and the jacket, with its worn elbow, is also hung up on display. The artist uses this to evoke the exchange between objects, the contacts and relationships between them. Using this metaphor, the work reflects the links that unite or disunite the European countries and the complex relationships that exist between them.

HUN

The other video features the frantic spinning of a merry-go-round, highlighting the themes of movement and mobility, especially those involving artists. Endre Koronczi’s works are both exciting, via their excessive rotation, and disturbing, because they never open up fully. They act in an almost physical way on the viewer.

53

54

55

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ:

Θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; (András Bán – Endre Koronczi)

56

Άρα υπάρχει ένα ζήτημα. Εδώ και κάποιον καιρό ζούμε σε μια εποχή, κατά την οποία ο δημόσιος λόγος –συμπεριλαμβανομένου εκείνου των Καλών Τεχνών– διστάζει να μας κατευθύνει σε κάτι οριστικό. Οι καλλιτέχνες υποφέρουν από μια διαρκή παράνοια, ότι αν το έργο τους είναι αποκρυπτογραφήσιμο, αναγνώσιμο και κατανοητό, τότε γίνεται επίσης και κενό. Τότε ποιος ο λόγος να το ξανακοιτάξεις ή να το ξαναδιαβάσεις καν; Όσο και να προσπαθούμε να στοχεύσουμε σε αυτό το σημείο με ακρίβεια, αυτό ποτέ δεν θα γίνει αρκετά συγκεκριμένο, ειδικό, τετριμμένο. Αν αυτό ήταν το ζήτημα, τότε ακόμα και αυτή η συνέντευξη θα ήταν άσκοπη. Μέχρι τώρα όλες μας οι προσπάθειες να είμαστε πραγματικά ακριβείς, έχουν αποδειχτεί ανεπαρκείς. Με το να ξεστομίσει κάποιος απλά την λέξη “Θεός” –φυσικά εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς, το αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε καν τέτοιες λέξεις– δεν δίνει έναν έγκυρο ορισμό, ώστε να καταστήσει την ιδέα ανιαρή ή κενή. (...) Αυτές οι σκέψεις συνδέονται στενά με τη δική μας κατάσταση πολιτισμού: τις συναναστροφές σου, τις αναφορές, το περιβάλλον σου. Ταυτόχρονα, η ιδέα που θέλεις να εκφράσεις –σε αυτή την περίπτωση οι συσχετισμοί ανάμεσα στις συνθήκες και στις μεταβολές του σώματος– μαζί με αυτές τις παρατηρήσεις, τείνει να έχει μια γενική ισχύ σύμφωνα με την οπτική σου. Σε απασχολεί το πραγματικό πεδίο των έργων σου ; Εσκεμμένα δημιουργώ καταστάσεις που στηρίζονται απευθείας σε μένα, σε εμάς. δεν είναι συμπτωματικό που αφορούν όλα τον καρπό μου, τα μαλλιά μου, το σώμα μου και την ζωή μου - δεν θέλω να απομακρυνθώ από αυτό. Η καθημερινή όψη αυτών των έργων είναι σημαντική: μιλάμε για τα πράγματα που συμβαίνουν σε μένα και στο περιβάλλον μου – προσεγγίζουμε την γενική αλήθεια μέσα από τους εαυτούς μας. Εντούτοις προσπαθώ όλη την ώρα να θυμάμαι πως ό,τι είναι καθημερινό για μένα δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι είναι καθημερινό και για κάποιον άλλο. (…) Έτσι συνέβη. Θεωρώ πως η κατάσταση είναι το έργο τέχνης. Ποτέ δεν βλέπω την ουσία των αντικειμένων. Αφού εκτίθεται για δύο μήνες, η μικρή λάμπα ξαναχρησιμοποιείται στο σπίτι μας. Η κατάσταση σε αυτή την έκθεση είχε σχέση

με σημάδια, ίχνη και φθορά και όχι με αντικείμενα. Είναι ό,τι έχει φθαρεί από αυτά τα πραγματικά αντικείμενα κατά την διάρκεια της χρήσης τους, που εγώ θεωρώ ως “το” έργο τέχνης. Για παράδειγμα, συμπεριέλαβα το έργο του πάνελ αυτού του δωματίου. Αρχικά προοριζόταν για μια έκθεση στο Μουσείο Ernst, για μια συγκεκριμένη θέση και μια συγκεκριμένη περίσταση. Επέλεξα ένα τμήμα του τοίχου, όπου βρίσκονταν εγκατεστημένοι διακόπτες, ηλεκτρικοί πίνακες και παρόμοιες διατάξεις. Γι’ αυτό ακριβώς το τμήμα του τοίχου, μήκους τεσσάρων μέτρων, κατασκεύασα ένα πάνελ-επένδυση για να ταιριάξει με τα ανάκατα στοιχεία που βρίσκονταν εκεί. Πριν από την έκθεση, έστησα το πάνελ και άρχισα να το “χρησιμοποιώ”. Φορώντας ένα παλτό, άρχισα να περπατάω πάνω κάτω μπροστά από αυτό, με τέτοιο τρόπο, ώστε οι αγκώνες του παλτού μου να ακουμπούν στο πάνελ. Αυτός ο μακρύς περίπατος παρήγαγε μια φθορά στο πάνελ στο ύψος του αγκώνα, όπως επίσης και στο ύφασμα του παλτού μου. Εξέθεσα τόσο το πάνελ όσο και το παλτό μου, καθώς επίσης και τον θόρυβο της διαδικασίας. Ήταν η διαδικασία της φθοράς που προέκυψε κατά την διάρκεια αυτού του περίπατου των 15,7 χλμ., που εγώ θεώρησα σαν το έργο τέχνης. Εντούτοις, όταν εξέθεσα αυτό το έργο, για άλλη μια φορά έπρεπε να καταφύγω στο πάνελ και στο παλτό για να μπορώ να μιλήσω για την διαδικασία της παράλληλης φθοράς. Φυσικά δεν είναι καθόλου συμπτωματικό το γεγονός ότι επέλεξα το πάνελ-επένδυση σαν μέσο της διαδικασίας φθοράς, γιατί κι αυτό σχετίζεται με το τι κρύβουμε στο σπίτι μας. Γνωρίζουμε ότι αυτό είναι που μας περιτριγυρίζει αλλά δεν είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι γι’ αυτό. Σε ένα κελάρι επίσης οι ετοιμόρροποι υγροί τοίχοι, καλύπτονται με επένδυση γιατί κάνουν το χώρο οικείο και φιλικό. Και έπειτα τα πάνελ διατηρούν τα ίχνη της μακροχρόνιας χρήσης. (…) Για την Έκθεση του Duchamp πράγματι χρησιμοποίησα ολόκληρη την κουζίνα μας. Ή για να είμαι πιο συγκεκριμένος, ένα αντίγραφο της κουζίνας μας. Όσο για το τραπέζι και τις καρέκλες τις κουζίνας, αυτές όντως πάρθηκαν για το show·αλλά για την ίδια την κουζίνα, έκανα μια ανακατασκευή. Και έφτασα πράγματι στο συμπέρασμα, ότι αυτό το πράγμα θα λειτουργούσε πραγματικά καλά, αν οι άνθρωποι έρχονταν στην κουζίνα μας και εξακρίβωναν τι συμβαίνει εκεί πέρα. Η απόρριψη τέτοιων ιδεών μπορεί να ερμηνευτεί πιθανότατα από καθαρά πρακτικούς λόγους.

FRAGMENT OF AN INTERVIEW:

Could it be otherwise?

(András Bán – Endre Koronczi) So there is a point. For some times now, we have been living in an age, when public speech - fine art included – is reluctant to point to something definite.

Artists suffer from a constant paranoia that if their work becomes decipherable, readable and understandable, then it also becomes empty. Then what is the point in looking at it, or reading it, ever again?

No matter how accurately we try to target this point, it will never become too concrete, too specific, and too trivial. If that were the case, this interview, too, would be pointless. So far all efforts to be truly accurate have proved insufficient. By simply uttering the word “God” – of course, it is entirely up to us whether we want to use words like this at all – one does not give an authoritative definition so as to render the notion uninteresting or empty. (…)

These considerations are closely connected to our own civilizatory situation: your associations, references, and intimations ... At the same time, the idea that you want to express – in this case, the connections between the circumstances and the body’s modifications--, along with these observations, claim to have general validity in your view. Are you concerned with the truth domain of your works?

I deliberately create situations, which directly bear on me and on us. It is hardly a coincidence that it is all about my wrist, my hair, my body and my life – I don’t want to depart from this. The everyday aspect of these works is important: we are talking about the things that happen to me and to my environment – we access the general truth through ourselves. Yet, all the time I try to keep remembering that what is everyday for me might not necessarily be everyday for somebody else. (...)

This is what happened. I regard the situation to be the work of art. I never see the essence in the objects. After being on display for two months, the small lamp is once again used in our home. The situation at this exhibition was about signs, traces and wear, not objects. It is what has been worn off from these real objects during their usage that I regard as the artwork.

As a quote, I included the ‘paneling work’ in this room.

It was originally made for an exhibition in Ernst Museum, for a specific location and a specific occasion. I chose a section of the wall where switchboards, electric mains points, and similar gadgets were installed. It was for this four-meter-long wall segment that I manufactured a section of paneling so as to adjust it to the “confusing” elements found here. Before the exhibition, I assembled the paneling and started to ‘use’ it. Wearing a coat, I was walking up and down in front of it, in such a way that the elbow of my coat was touching the panels. This long walk produced a wear on the panel at elbow height, as well as wearing off the coat’s material. I exhibited the panel and the coat, as well as the noise of the process, but in this case, too, it was the wearing process, which resulted in the course of the 15.7-kilometer walk, that I regarded as the work of art. Yet, when I quoted this work, once again I had to resort to the panel and the coat in order to talk about the process of parallel wear.

Naturally, it is hardly by coincidence that I chose the paneling as a media of the wearing process, because this, too, is associated with what we conceal in our home; we know that this is what surrounds us, but we are not particularly proud of it. In a wine cellar, too, the crumbling wet walls are covered with panels, because this makes the place homey and friendly. And then the paneling preserves the traces of long use. (...)

For the Duchamp exhibition I did indeed take our entire kitchen. Or to be more precise, a duplicate of our kitchen.

As to the kitchen table and chairs, these were actually taken to the show; but regarding the kitchen itself, I made a reconstruction. And I did indeed come to the conclusion that this thing would work really well, if people could come to our kitchen and check out what is happening there. The rejection of such ideas is perhaps explained purely by practical reasons.

57

58

59

Anita ZABILEVSKA Οι αγαπημένοι πίνακες, 2003 The Favourite Paintings, 2003

Η στατική φύση και η πληρότητα ενός έργου τέχνης, μαζί με τις εικονογραφικές του ιδιότητες, είναι τα θέματα που διαπραγματεύομαι στο έργο Oι αγαπημένοι πίνακες. Oι αγαπημένοι πίνακες είναι μια αντανάλκαση ενός αυθεντικού έργου τέχνης από τον παραδοσιακό χώρο του μουσείου. Αν και το έργο τέχνης του μουσείου αποκαλείται αυθεντικό, δεν εκφράζει όλες τις πτυχές του περιβάλλοντος και της χρονικής περιόδου που δημιουργήθηκε. Είναι ημιτελές. Αυτό που διαβάζουμε από το έργο τέχνης, είναι απλά ένα κομμάτι από ολόκληρο το μήνυμα. Το μέγεθος και ο τίτλος είναι τα τμήματα του πίνακα, που διάλεξα να επιδείξω. Oι αγαπημένοι πίνακες θα περιλαμβάνουν δημοφιλή έργα από μουσεία της Ευρώπης (Λονδίνο, Παρίσι, Βρυξέλες, Ρώμη, Βενετία, Νάπολη, Μαδρίτη, Μόναχο, Δρέσδη, Βιέννη, Κοπεγχάγη). Όλοι οι πίνακες είναι δημιουργίες Μεγάλων Ζωγράφων από το 1500-1900. Σύγχρονοι πίνακες δεν περιλαμβάνονται. Έκλεισα τη λίστα μου με τον Paul Cézanne, ο οποίος κατά την άποψη μου αντιπροσωπεύει την αρχή μιας νέας εποχής στην ιστορία της ζωγραφικής. Όλοι οι πίνακες είναι σε καμβά. Διάλεξα πίνακες κι όχι άλλες μορφές τέχνης γιατί ήδη από μόνοι τους αποτελούν εικόνα της τέχνης. Όλοι οι πίνακες ασκούν επιρροή σε κάποιο βαθμό στην κατανόηση των αξιών του καθενός στο πεδίο των εικαστικών τεχνών. Όταν ήμουν φοιτήτρια αυτοί οι πίνακες ήταν ο θεμέλιος λίθος στις σπουδές της ιστορίας της τέχνης. Από την πλευρά του θεατή: οι τίτλοι των έργων θα φέρουν στη μνήμη μας την πραγματική εικόνα, τις συνθήκες θέασής τους και την εντύπωση που προκάλεσαν. Από την άλλη μεριά αν ο θεατής δεν έχει δει τον πίνακα, αυτό μπορεί να διεγείρει την φαντασία και να προκαλέσει την επιθυμία να δει τον αυθεντικό.

Anita Zabilevska

60

ΛΕΤΤΟΝΙΑ ● LATVIA

LV The static nature and completeness of an artwork and its iconic qualities are the subjects which I deal with in my work The Favourite Paintings.

The Favourite Paintings is a reflection of original artwork from the traditional museum space. Although the artwork in the museum is called original, it does not express all the aspects of the environment and the time-period in which it was created. It is incomplete. What we read from the artwork is simply a fragment of the complete message. The size and title are the fragments I have chosen to display. The Favourite Paintings will include popular works from museums of Europe (London, Paris, Brussels, Rome, Venice, Naples, Madrid, Munich, Dresden, Vienna, Copenhagen). All paintings are by Old Masters from 1500 1900. Contemporary paintings are not included. I have finished my list with Paul Cezanne, who in my mind represents the beginning of a new era in the history of painting.

All paintings are done on canvas. I chose paintings rather than other art forms because they are already icons of art. All paintings are influential in one’s understanding of values in a field of visual art to some degree or other. During my art student days, these paintings represented a foundation stone in studies of art history.

From the viewer’s perspective: the titles of the works will trigger memories of the actual image, the circumstances in which they were seen and the mood that was created. On the other hand, if the viewer has not seen the painting it could stimulate his imagination and a desire to see the original.

Anita Zabilevska

61

62

63

64

1. Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε την καλλιτεχνική σκηνή της χώρας σας; Πιστεύετε ότι επήλθαν αλλαγές στη χώρα σας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου; Στις αρχές τις δεκαετίας του 1990, οι Ανατολικές Ευρωπαϊκές Χώρες και μαζί με αυτές και η Λετονία, πέτυχαν πολιτική ελευθερία και ταυτόχρονα έγιναν το επίκεντρο της προσοχής ενώ ο πολιτισμός τους απέκτησε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πολλοί δυτικοί ειδικοί της τέχνης ήταν προθυμότατοι να εξερευνήσουν αυτές τις περιοχές, που μέχρι πρότινος παρέμεναν ανεξερεύνητες και ειδικά την σύγχρονη τέχνη. Ήταν σαν να σηκώνεις το καπάκι από ένα σκεύος που βράζει. Ξαφνικά, καλλιτέχνες της Ανατολικής Ευρώπης εμφανίσθηκαν να συμμετέχουν ανάμεσα σε άλλους σε μεγάλα καλλιτεχνικά γεγονότα στη Δύση. Η υψηλή ποιότητα και η ισχυρή εννοιολογική προσέγγιση, καθώς επίσης και ο περιορισμένος εμπορικός χαρακτήρας της πρόσφατα ανακαλυφθείσας τέχνης προκάλεσε μεγάλη έκπληξη.

2. Πως θα μπορούσατε να ορίσετε την “καλλιτεχνική κινητικότητα;” Κατά την άποψη σας η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν μια απειλή; Υπάρχει το ρίσκο να χαθούν οι πολιτιστικές ταυτότητες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της τέχνης; Το άλλο σημαντικό στοιχείο, ήταν η δυνατότητα που δόθηκε στους καλλιτέχνες να ταξιδέψουν, να δημιουργήσουν νέα έργα και να αποκτήσουν νέες εμπειρίες. Αυτή η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκή για καλλιτέχνες, που ήταν υποχρεωμένοι να αντιμετωπίζουν περιορισμούς και είχαν ελάχιστες δυνατότητες μετακίνησης για πολλά χρόνια. Η ελευθερία που απέκτησαν τους επέτρεψε να αναλύσουν το δικό τους σύστημα αξιών, τόσο από κοινωνική, όσο και από καλλιτεχνική σκοπιά. Φυσικά, πάντοτε υπάρχει ο φόβος απώλειας της ταυτότητας, αλλά υπάρχουν επίσης πολλά άλλα προβλήματα, όχι λιγότερο σημαντικά σε μια μικρή και κλειστή κοινωνία. Για παράδειγμα, αν η κοινωνία απλά περιστρέφεται γύρω από τον δικό της κόσμο, αποκλείοντας τις παγκόσμιες επιρροές, δεν υπάρχει ελπίδα για μια υγιή ανάπτυξη. Η ίδια κατάσταση μπορεί προφανώς να έχει εφαρμογή σε μια μεγάλη, εσώκλειστη κοινωνία. Από την άλλη μεριά, η διαρκής επίγνωση του ότι μπορεί να χαθεί η ταυτότητα αποτελεί θετικό παράγοντα, που προσφέρει μια ισορροπία στην ανάπτυξη του πολιτισμού.

3. Τι αντιπροσωπεύει για σάς η έννοια “σύνορο”; Πολύ συχνά δίνουμε στην λέξη “σύνορο” μια αρνητική έννοια και παραβλέπουμε τελείως τις υπόλοιπες σημασίες

του. Το σύνορο δεν αποτελεί κάποιο περιορισμό ή ειδικό όριο. Είναι και ένας ηθικός κώδικας, ιδιαίτερα συνδεδεμένος με την τέχνη, καθώς μπορεί να αντιπροσωπεύει το προσωπικό σύστημα αξιών ενός καλλιτέχνη.

4. Κατά την άποψη σας οι δημιουργοί από τις “περιφερειακές χώρες” παίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή; Για ένα καλλιτέχνη η θέση στην περιφέρεια ή στο κέντρο δεν είναι παρά μόνο μια ακόμα ειδική θέση, που δίνει μια σχετική οπτική γωνία του συνόλου, αλλά δεν αυξάνει ή μειώνει απαραίτητα τη δημιουργική ικανότητα. Αυτό που όντως κάνει την διαφορά όταν μιλάμε για περιφέρεια και κέντρο, είναι η προσοχή που δίνει το κοινό σε αυτές τις θέσεις. Όντας στο κέντρο, ο καλλιτέχνης έχει πολλά πλεονεκτήματα, που ούτε καν διανοούνται οι καλλιτέχνες της περιφέρειας. Για παράδειγμα, κερδίζουν την προσοχή των κριτικών τέχνης και πρόσβαση σε ευρύ πεδίο χορηγιών, που μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός καλλιτέχνη.

5. Τι πιστεύετε για τις αντιθέσεις “καλλιτέχνες από την Ανατολή”, “καλλιτέχνες από την Δύση” ή “από το Βορρά” και “το Νότο”; Σύμφωνα με την εμπειρία σας αυτή η κατηγοριοποίηση αντιπροσωπεύει ακόμα μια πραγματικότητα; Οι άνθρωποι θα δημιουργούν πάντα ειδικούς όρους για να περιγράψουν τον εαυτό τους. Μπορεί να γίνει για διαφορετικούς λόγους: για να κατηγοριοποιήσουν, για να διαιρέσουν ή ακόμα και για να προστατεύσουν τους εαυτούς τους, που για μένα αυτό αποτελεί μια πολύ φυσική ιδιότητα του ανθρώπινου είδους. Η μοναδική αντίρρησή μου έγκειται στο ότι αυτές οι κατηγοριοποιήσεις έχουν πολύ περιορισμένη έννοια. Γιατί, για παράδειγμα, δεν περιγράφει κάποιος τον εαυτό του ως “καλλιτέχνη της πεδιάδας” ή “καλλιτέχνη των βουνών” κλπ.; 6. Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τρέχουσες πολιτικές αλλαγές και ειδικά η προσκόλληση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας σας; Δεν νομίζω ότι θα επέλθει κάποια δραστική αλλαγή. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες, οι οποίοι παίζουν κάποιο ρόλο στην πολιτιστική ανάπτυξη μιας χώρας. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ελάχιστη σχέση με την τέχνη.

1. How could you describe the artistic scene of your country? Do you think that since the fall of the Berlin Wall changes have occurred in your country?

In the beginning of 1990’s, Eastern European Countries, and Latvia among them, achieved political freedom and at the same time, they became the centre of attention and culture was of particular interest. Many western art specialists were keen to explore these previously undiscovered areas, especially contemporary art. It was like lifting the lid off a boiling pot. Suddenly Eastern European artists appeared among the participants at many important art events in the West. The high quality and strong conceptual approach as well as the less commercial character of the newly discovered art came as a surprise.

2. How could you define “artistic mobility”?

According to you, do artistic mobility and exchanges represent a threat? Wouldn’t the cultural identities risk disappearing because of the globalization of art?

The other important feature was the possibility for artists to travel, to create new works and gain new experiences.

Such a situation was particularly favourable for artists who had had to deal with many years of restrictions and limited possibilities for movement. The newly gained freedom allowed them to analyse their own system of values both from the social and artistic viewpoints. Of course, there is always a fear of losing one’s identity, but there are also a lot of other problems which are no less important in a small and closed society. For example, if the society only revolves around its own world to the exclusion of global influences, there is no hope for healthy development. The same situation can obviously apply to a large and enclosed society. On the other hand, the continual awareness that one’s identity can be lost is a positive factor which provides a balance in the development of a culture.

3. What does the concept of “border” represent for you?

We often give the word “border” a negative connotation and totally neglect its other meaning. Border is not a restriction or special limit. It is also a moral code and is particularly relevant in art as it can represent an artist’s personal system of values.

4. According to you, do creators from the “peripheral” countries play a particular role on the international artistic scene?

For an artist, the position on the periphery or in the centre is just another specific position which gives a relative

viewpoint of the whole but does not necessarily increase or decrease creative ability. What does make a difference in a discussion of periphery and centre is the attention that the public gives to these positions. Being at the centre provides the artist with many advantages which are hardly imaginable on the periphery. For example, they gain the attention of the art critics and access to a wide range of well structured funds which can play a very important role in one’s artistic development.

5. What do you think about the oppositions “artists from the East” and “from the West”, or “from the North” and “from the South”? According to your experience, does this classification still represent a reality?

People always will create specific terms to describe themselves. It can be done for different purposes: to classify, to divide or even to protect themselves, and I see it as just natural quality of a human being. The only objection of mine is why these classifications are so limited in their meaning.

Why, for example, not describe oneself as “artists from the valley” or “artists from the mountains”, etc.

6. In what way might the current political changes, in particular the adhesion of the applicant countries to the European Union, influence the artistic creation of your country?

I do not think that anything will change radically. There are several factors which play a role in the cultural development of the country. A lot of them have little to do with art.

65

66

67

Mindaugas SIMKUS Νησί 1, 2001 Island 1, 2001

Η βίντεο-εγκατάσταση Νησιά είναι ένα παράδοξο της εικόνας τοπίο-ακτή. Στο project Νησιά περιστρέφω την εικόνα της ακτής, δίνοντας την αίσθηση πως είμαστε περικυκλωμένοι από αυτή την εικόνα. Σαν να μας περικυκλώνει η θάλασσα, σαν να είμαστε σ’ ένα νησί. Οι αρχικές λήψεις για το βίντεο Νησιά γυρίστηκαν στην Λιθουανία και την Ολλανδία. Το κύριο θέμα της δουλειάς μου είναι η ανάπτυξη της ιδέας του “βίντεο-γλυπτού”. Σαν αντίδραση στην ανάπτυξη της ιστορίας του βίντεο από τον Nam Jun Paik και μετά, δουλεύω μέσα σε “δυόμισι διαστάσεις” στην οθόνη. Εξερευνώ την τρισδιάστατη ψηφιακή γλυπτική μέσα στο δισδιάστατο πλαίσιο μιας οθόνης. Η σχέση μεταξύ εικόνας και χρόνου δεν είναι επαρκής λόγος για μένα για να χρησιμοποιήσω βίντεο. Αυτό είναι απλά το εναρκτήριο σημείο για μένα. Αρχίζω από την μορφή ενός ντοκιμαντέρ [μιας καταγραφής] και συνεχίζω να αναπτύσσω τις δυνατότητες των ψηφιακών μέσων. Στα projects μου ερευνώ τη σύνθετη σχέση ανάμεσα σε περιεχόμενο και μορφή εξερευνώντας της δυνατότητες του ψηφιακού βίντεο. Η σύνθετη σχέση ανάμεσα στη νέα και ραγδαία ιστορία της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας και στην ιστορία της τέχνης απαιτεί από μένα το να σκέφτομαι συνεχώς το τι κάνω.

Mindaugas Simkus

68

Ο λόγος για τον οποίο ενδιαφέρθηκα για την τέχνη ήταν πιθανότατα η συνειδητοποίησή μου πως είναι δυνατό να κοιτάς τα πράγματα με διαφορετική ματιά και να ζεις τη ζωή με διαφορετικούς τρόπους. Έτσι, κατά μία έννοια, από τότε που άφησα την γενέτειρά μου Palanga, κοντά στην Λιθουανική ακτή, μετακινούμαι συνεχώς (ακόμα και αν κατά σε περιόδους έμενα σε ένα μέρος). Μέσω της τέχνης μπορώ να πειραματιστώ με αυτές τις δυνατότητες και να τις μεταβιβάσω σε ένα κοινό. Είναι ένας τρόπος συνέχισης του ταξιδιού μου.

Mindaugas Simkus

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ ● LITHUANIA The video installation Islands is a paradox of the landscape-seaside image. In the project Islands I rotate the seaside image, giving the feeling that we are encircled by this image. It is as if we are encircled by the sea, as if we are on an island. The original footage for Islands was shot in Lithuania and The Netherlands. The main point of my work is to develop the idea of “video sculpture”.

As a reaction to the development in video history from Nam Jun Paik onwards, I work within “two and a half dimensions” on the screen. I explore three-dimensional digital sculpture within the two dimensional frame of a screen.

The relation between image and time is not reason enough for me to use video. This is just a starting point for me.

I start from the documentary format and I continue to develop the possibilities of digital media. In my projects I research the complicated relationship between content and form by exploring the possibilities of digital video. The complex relation between the young and rapid history of contemporary digital technology and the art history requires me to constantly rethink what I am doing.

LT

Probably the reason I became interested in art was because I became aware that it was possible to look at things differently and to live life in different ways. So, in a sense, since I left my birthplace in Palanga, near the Lithuanian coast, I have always been on the move (even if at times I stayed in one place). Through art I can experiment with these possibilities and communicate them to an audience. It’s a way of continuing my journey.

Mindaugas Simkus

Mindaugas Simkus

69

70

71

72

1. Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε την καλλιτεχνική σκηνή της χώρας σας; Πιστεύετε ότι επήλθαν αλλαγές στη χώρα σας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου; Η κύρια σκηνή της σύγχρονης τέχνης στην Λιθουανία έχει την έδρα της στην πρωτεύουσα, τη Βίλνα. Θα έλεγα πως η καλλιτεχνική σκηνή είναι μικρή αλλά δραστήρια. Υπάρχει μια πολύ πρόσφατη παράδοση διαλέξεων για σύγχρονα θέματα. Από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, η καλλιτεχνική σκηνή της Βίλνας έχει βιώσει πολλές ενδιαφέρουσες και δυναμικές αλλαγές.

2. Πως θα μπορούσατε να ορίσετε την “καλλιτεχνική κινητικότητα;” Κατά την άποψη σας η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν μια απειλή; Υπάρχει το ρίσκο να χαθούν οι πολιτιστικές ταυτότητες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της τέχνης; Για μένα, η “καλλιτεχνική κινητικότητα” έχει να κάνει με την απόκτηση γνώσεων, την ακρόαση διαφορετικών απόψεων και ιδεών για την τέχνη, με τις συναντήσεις με ενδιαφέροντες ανθρώπους και την αντιμετώπιση νέων καταστάσεων. Από όλα αυτά τα πράγματα, κερδίζω μια διαφορετική προοπτική σε σχέση με τις δικές μου πρακτικές και τη νοοτροπία της χώρας μου. Πιστεύω πως το να επιχειρηματολογεί κανείς ενάντια στην κινητικότητα μπορεί να οδηγήσει στην πιθανότητα του να κλειστεί η καλλιτεχνική σκηνή στον εαυτό της. Δε νομίζω πως η ατομική φύση της τέχνης ενός ατόμου, όπως αυτή διαμορφώνεται από βιώματα στη χώρα του, καθώς κι από εμπειρίες έξω απ’ αυτήν, θα εξαφανιστεί λογω της παγκοσμιοποίησης.

3. Τι αντιπροσωπεύει για σάς η έννοια “σύνορο”; Γνωρίζω πως υπάρχουν φυσικά γεωγραφικά σύνορα (όπως, για παράδειγμα, οροσειρές), αλλά για μένα, όταν μιλούμε για σύνορα συνήθως εννοούμε κάτι το οποίο έχουν κατασκευάσει ή φανταστεί οι άνθρωποι.

4. Κατά την άποψη σας οι δημιουργοί από τις “περιφερειακές χώρες” παίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή; Φυσικά, ναι, αλλά στο τέλος όλα καταλήγουν στην πρόθεση και ικανότητα του κάθε καλλιτέχνη ή της καλλιτεχνικής ομάδας.

5. Τι πιστεύετε για τις αντιθέσεις “καλλιτέχνες από την Ανατολή”, “καλλιτέχνες από την Δύση” ή “από το Βορρά” και “το Νότο”; Σύμφωνα με την εμπειρία σας αυτή η κατηγοριοποίηση αντιπροσωπεύει ακόμα μια πραγματικότητα;

Πιστεύω πως αυτές οι αντιθέσεις, πέρα από το ότι είναι γεωγραφικές ενδείξεις, συνήθως κουβαλούν αυτόματους συσχετισμούς σχετικά με την ιστορική και σύγχρονη ανάπτυξη σε αυτές τις περιοχές. (Οι “ανατολικές” είναι οι πρώην σοσιαλιστικές χώρες, ή “νότιες” είναι οι χώρες της περιοχής των Βαλκανίων). Τέτοιες “κατηγοριοποιήσεις” εξακολουθούν να αντανακλούν τις διαφορετικές ιστορικές και πολιτιστικές εμπειρίες αλλά οι νοοτροπίες σχετικά με τον τρόπο παρουσίασης αυτών των διαφορών αλλάζει.

6. Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τρέχουσες πολιτικές αλλαγές και ειδικά η προσκόλληση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας σας; Έχουμε δει πολλές μεγάλες αλλαγές εδώ, το τέλος της επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, την εισαγωγή του συστήματος της ελεύθερης αγοράς και σύντομα την ένταξη της Λιθουανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ελπίζω πως θα δοθεί στους καλλιτέχνες η ευκαιρία να συνεχίσουν να είναι ανοιχτοί και με κριτική διάθεση.

1. How could you describe the artistic scene of your country? Do you think that since the fall of the Berlin Wall changes have occurred in your country?

The main contemporary art scene in Lithuania is based in the capital, Vilnius. I would say that the artistic scene is small and active. There is a very young tradition of discourse on contemporary matters. Since the fall of the Berlin Wall, the Vilnius art scene has seen many interesting and dynamic changes.

2. How could you define “artistic mobility”?

According to you, do artistic mobility and exchanges represent a threat? Wouldn’t the cultural identities risk disappearing because of the globalization of art?

For me, “artistic mobility” is about acquiring knowledge, hearing different opinions and ideas about art, meeting interesting people and encountering new situations. From these things, I gain a different perspective on my own practice and my own country’s mentality. I think to argue against mobility might lead to the possibility of an art scene becoming closed in on itself. I don’t think the individual nature of a person’s art, informed by experiences in their own country, as well as their experiences outside of it, will disappear with globalisation.

3. What does the concept of “border” represent for you?

I know that there are natural geographical borders (such as mountain ranges) but for me, when we speak of borders we are usually talking about something that has been made or imagined by people.

4. According to you, do creators from the “peripheral” countries play a particular role on the international artistic scene?

Of course, yes, but in the end it comes down to the intention and articulation of an individual artist or group of artists.

5. What do you think about the oppositions “artists from the East” and “from the West”, or “from the North” and “from the South”? According to your experience, does this classification still represent a reality?

I think those oppositions, besides being geographical markers, usually carry with them automatic associations about the historical and contemporary development within those regions. (The “east” is the ex-socialist countries or “south” is the region of the Balkans). Such “classifications” still reflect different historical and cultural experiences but the attitude about how those differences are presented is changing.

6. In what way might the current political changes,

in particular the adhesion of the applicant countries to the European Union, influence the artistic creation of your country?

We’ve seen a number of big changes here, the fall of the influence of the Soviet Union, the introduction of the free market system and soon the incorporation of Lithuania into the European Union. I hope that it will give artists the opportunity to continue to be open and critical.

73

74

75

Norbert Francis ATTARD Δρόμος προς την υπερβατικότητα, 2003 Path to Transcendence, 2003

To καλλιτεχνικό μέρος Είναι μια τριπλή μεταφορική απεικόνιση του δρόμου της Μάλτας προς την Ευρώπη. Τα στοιχεία-κλειδιά εδώ είναι το νερό, ο καθρέπτης και το τραπέζι-με-καρέκλες. Η εικόνα της θάλασσας είχε πάντοτε ένα δυισμό για τους Μαλτέζους: εθεωρείτο σύμβολο συνόρου, σηματοδοτώντας μια προστατευτική απομόνωση (ενάντια στην εισβολή), αλλά, μετά την Ανεξαρτησία (το 1964), η θάλασσα αποτέλεσε μια μεταφορά για την απελευθέρωση, για να επεκταθούμε, ελεύθερα αυτή την φορά, προς την ήπειρο [την Ευρώπη] και αλλού. Από την άλλη μεριά, ο καθρέπτης αντανακλά την πραγματικότητα, αλλά αυτή τη φορά δείχνει μια “εξελιγμένη” πραγματικότητα, μια εικονική μετάλλαξη, τέτοια που μπορεί ακόμη και να μεταμορφώσει την θάλασσα και να επεκτείνει το νόημα της σε μια υπόσχεση για υπέρβαση. Το τραπέζι και οι καρέκλες αντιπροσωπεύουν τον διάλογο, τα στοιχεία πάνω στα οποία πραγματοποιούνται οι πολιτικές συναλλαγές, χωρίς να ξεχνάμε ποτέ τη φύση του νησιού, τα οράματα και τις ιδέες του. Το πρακτικό μέρος Ένας κοινός παράγοντας, που πάντοτε με βοηθούσε να είμαι δημιουργικός, άσχετα με το επάγγελμα που ασκούσα, ήταν ότι πάντοτε με ενδιέφεραν οι ιδέες που τροφοδοτούνται διαρκώς από την διαλεκτική τάση των αντιθέτων (ανάμεσα στο μέσα και το έξω, το εσωτερικό και το εξωτερικό, την ενδοσκόπηση και την εξωστρέφεια). Σπάνια ικανοποιούμαι. Ίσως γι’ αυτό, το έργο μου

76

έχει υποστεί τόσες πολλές αλλαγές πηγαίνοντας από τη μία ασχολία στην άλλη, κάνοντας διαρκώς πειράματα με διαφορετικά υλικά. Το έργο μου συνεχώς αναπτύσσεται, δεν είναι ποτέ στατικό. Αρνούμαι να κατηγοριοποιήσω το έργο μου με όρους ενός μοναδικού μέσου γιατί σιχαίνομαι την ιδέα της επανάληψης. Στο έργο μου πρέπει να επικρατεί μια αίσθηση τάξης. Είναι το μοναδικό πράγμα που έχει πραγματικό νόημα και το μόνο πράγμα που με συνδέει με την Φύση και την Ιστορία της Μάλτας και συγκεκριμένα με τους κατασκευαστές των Προϊστορικών Ναών, με τους οποίους ταυτίζομαι συνεχώς. Από τα δεκατρία μου, ήθελα να γίνω αρχιτέκτονας. Αφού εξάσκησα το επάγγελμα για 20 χρόνια, αποφάσισα πως έπρεπε πράγματι να γίνω αποκλειστικά καλλιτέχνης. Η τέχνη της εγκατάστασης μου έδωσε αυτή την ελευθερία, τον έλεγχο και την αμεσότητα που τώρα νιώθω πως χρειάζομαι. Διατήρησε επίσης τη σχέση μου με την αρχιτεκτονική. Οι εγκαταστάσεις μου δεν είναι παρά μια δήλωση της προσήλωσής μου στην αρχιτεκτονική, εκφρασμένης με μια άλλη μορφή. Μια πηγή έμπνευσης είναι το να ταξιδεύεις και να βλέπεις τον κόσμο. Το μεγαλύτερο λάθος μου είναι ότι παίρνω τον κόσμο πολύ στα σοβαρά. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί και το μεγαλύτερο μου προσόν. Θα προτιμούσα να ήμουν μουσικοσυνθέτης αν μου δινόταν μια ευκαιρία.

Norbert Francis Attard, Μάρτιος 2003

ΜΑΛΤΑ ● MALTA The artistic part This is a triple metaphorical representation of Malta’s path to Europe. The key elements here are water, mirror and a table-cum-chairs.

The image of the sea has always held a dualism for the Maltese: it used to be regarded as boundary symbol, signifying a protective isolation (against invasion) but then, after Independence (in 1964) the sea became a metaphor for liberation, for reaching out, freely this time, towards the continent and elsewhere.

On the other hand, the mirror reflects reality, but this time it is showing an “evolved” reality, a virtual mutation, one that even turns and extends the sea into a promise for transcendence.

The table and chairs represent dialogue, the elements whereupon the political transactions take place, without ever forgetting the island’s nature, its visions and projections.

The practical part One common factor which has always contributed to my being creative, no matter the discipline I was practicing, was that I have always been interested in ideas that are continuously informed by the dialectical tension of opposites (between the inside and outside, the interior and exterior, introspection and extroversion).

I am seldom satisfied. This is probably why I have undergone so many changes in my work, going from one discipline to another, experimenting constantly with different materials.

My work is always developing, never static. I refuse to clas-

M sify my work in terms of a single medium because I hate the idea of repetition.

A sense of order in my work must prevail. It’s the only thing that makes real sense and the only thing that connects me to Nature and to the History of Malta, especially to the Prehistoric Temple builders which I constantly identify with.

I’ve always wanted to be an architect since I was thirteen. After practicing my profession for twenty years I decided that I really needed to be a full-time artist. Installation art gave me that freedom, control and immediacy which I now feel I need. It also retained my connection to architecture. My installations are but a manifestation of my approach to architecture expressed in another form.

A source of inspiration is to travel and see the world. My greatest fault is that I take the world too seriously. It could be that it is also my greatest asset.

I would have preferred to be a music composer if I had had a choice.

Norbert Francis Attard, March 2003

77

78

79

80

1. Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε την καλλιτεχνική σκηνή της χώρας σας; Πιστεύετε ότι επήλθαν αλλαγές στη χώρα σας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου; Πρώτα απ’ όλα, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η Μάλτα είναι μια μετα-αποικιακή χώρα και γι’ αυτό το λόγο, απαγορεύονταν οι Μαλτέζοι καλλιτέχνες να εκφράζουν πολιτικά θέματα στην τέχνη τους. Η καλλιτεχνική σκηνή στη Μάλτα, και ιδίως οι εικαστικές τέχνες, δεν έφτασε ακόμα στο σημείο, στο οποίο προσωπικά θα ήθελα να ήταν. Δεν υπάρχει έλλειψη καλλιτεχνών, που εξασκούν δημιουργικές τέχνες, αλλά προς το παρόν οι τοπικοί μας καλλιτέχνες ακόμα ενεργούν κυρίως ανεξάρτητα, σε απομόνωση μεταξύ τους, xωρίς ιδιαίτερη βοήθεια από έξω. Δυστυχώς, η απαραίτητη γενική υποδομή για καλλιτεχνικές δραστηριότητες υστερούν κατά πολύ. Δεν υπάρχουν ιδιωτικές γκαλερί σύγχρονης τέχνης, μουσεία σύγχρονης ή μοντέρνας τέχνης, ιδιωτικά ιδρύματα ή άλλου είδους καλλιτεχνικά ινστιτούτα για να βοηθήσουν με επιδοτήσεις τους καλλιτέχνες, ούτε εναλλακτικοί χώροι σε συνεχή λειτουργία για να προβάλλουν τη σύγχρονη τέχνη. Τις περισσότερες φορές οι καλλιτέχνες θα πρέπει να ανακαλύψουν το δικό τους χώρο, να οργανώσουν και να χρηματοδοτήσουν οι ίδιοι την καλλιτεχνική τους δραστηριότητα.

2. Πως θα μπορούσατε να ορίσετε την “καλλιτεχνική κινητικότητα;” Κατά την άποψη σας η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν μια απειλή; Υπάρχει το ρίσκο να χαθούν οι πολιτιστικές ταυτότητες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της τέχνης; Η παγκοσμιοποίηση είναι ένα δίκοπο μαχαίρι. Από τη μια σου δίνει ευκαιρίες και από την άλλη υπάρχει μια γενική ανησυχία, ότι θα μπορούσε πιθανότατα να εξαλείψει τις πολιτιστικές διαφορές. Η παγκόσμια απειλή της “πολιτιστικής ομοιομορφίας” θα μπορούσε να είναι ένας σοβαρός και αληθινός φόβος. Ωστόσο, η διαμάχη για την αντι-παγκοσμιοποίηση, αποτελεί από μόνη της μια ένδειξη για την ύπαρξη κάποιου άλλου είδους “παγκόσμιας κουλτούρας” και πιστεύω ότι αυτό είναι εξίσου λάθος. Πιστεύω πραγματικά ότι πρέπει κανείς να προστατεύσει και να προωθήσει την ταυτότητα του και τις πολιτιστικές του αξίες. Το ερώτημα είναι πώς το πετυχαίνεις αυτό μπροστά στις πιέσεις που απορρέουν από έναν αλληλοσυνδεόμενο κόσμο. Η Παγκοσμιοποίηση είναι ένα είδος παγκόσμιας ανάμειξης. Πιστεύω πως αυτές οι διαφορές δεν θα εξαφανιστούν εξαιτίας αυτής της ανάμειξης. Πιστεύω ακράδαντα πως θα συμβεί

το αντίθετο. Εξαιτίας αυτής της ανάμειξης, οι ταυτότητες και οι πολιτιστικές μας αξίες αντί να εξασθενίσουν θα δυναμώσουν περισσότερο.

3. Τι αντιπροσωπεύει για σάς η έννοια “σύνορο”; Η έννοια του “συνόρου” μπορεί να συζητηθεί με διάφορους τρόπους. Την πρώτη μου σκέψη κατέχουν πάντοτε οι πρόσφυγες, οι οποίοι αναγκάζονται να περάσουν από το ένα σύνορο στο άλλο, εξαιτίας των πολέμων ή πολιτικών, οικονομικών, θρησκευτικών και άλλων λόγων. Αυτό με εξοργίζει και με στενοχωρεί. Όσον αφορά την τέχνη, πιστεύω πως θα πρέπει να ξεπερνά τα σύνορα. Δεν υπάρχει λόγος πια να χαράζεις κανενός είδους σύνορο, είτε είναι γεωγραφικό είτε πολιτιστικό. Η τέχνη των χωρών όλου του κόσμου δεν είναι δυνατόν να απομονωθεί σήμερα από την τρέχουσα, διαρκώς μεταβαλλόμενη σε παγκόσμια κλίμακα, σύγχρονη τέχνη και κουλτούρα. Ζω και εργάζομαι στη Μάλτα. Κάποιες φορές αισθάνομαι ενσυνείδητα την μετα-αποικιακή μου θέση. Αυτό ίσως αντιπροσωπεύει το προσωπικό μου, ψυχολογικό σύνορο.

4. Κατά την άποψη σας οι δημιουργοί από τις “περιφερειακές χώρες” παίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή; Είμαι σχεδόν σίγουρος πως υπάρχουν πολλές χώρες, οι οποίες έχουν να επιδείξουν καλούς δημιουργικούς καλλιτέχνες αλλά δεν διαθέτουν τον μηχανισμό προβολής τους διεθνώς. Πιστεύω πως αυτοί οι καλλιτέχνες πρέπει να ανακαλυφθούν, ακόμα και να βοηθηθούν από οργανισμούς, οι οποίοι θα είναι σε θέση να παρουσιάσουν αυτές τις νέες φωνές που αποκλείστηκαν από τη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή. Είμαι σίγουρος πως οι εθνικές αρετές και οι σύγχρονοι καλλιτέχνες που υπάρχουν σ’ αυτόν τον τόσο διαφορετικό κόσμο, ακόμα και αν βρίσκονται στην περιφέρεια, συνεισφέρουν ήδη σημαντικά στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή.

5. Τι πιστεύετε για τις αντιθέσεις “καλλιτέχνες από την Ανατολή”, “καλλιτέχνες από την Δύση” ή “από το Βορρά” και “το Νότο”; Σύμφωνα με την εμπειρία σας αυτή η κατηγοριοποίηση αντιπροσωπεύει ακόμα μια πραγματικότητα; Η Παγκοσμιοποίηση της τέχνης σιγά-σιγά αποβάλλει αυτή την ιδέα των καλλιτεχνών από το Βορρά, το Νότο, την Ανατολή ή τη Δύση. Φυσικά και υπάρχουν διαφορές, καθώς το περιεχόμενο και η ιστορία διαφέρουν για κάθε καλλιτέχνη, γεγονός που φυσιολογικά θα αντικατοπτρίζεται στην τέχνη τους. Είναι φανερό πως το περιεχόμενο και η ιστορία

ενός Κινέζου καλλιτέχνη είναι πολύ διαφορετικά από ενός Γάλλου. Σήμερα υπάρχει μια ανάμειξη του τοπικού και του παγκόσμιου, έτσι ώστε αυτού του είδους η κατάταξη , τουλάχιστον στη σύγχρονη τέχνη, να γίνεται λιγότερο αυστηρή.

6. Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τρέχουσες πολιτικές αλλαγές και ειδικά η προσκόλληση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας σας; Η ενσωμάτωση της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υποχρέωσε τους πολιτικούς μας να συμμορφωθούν με τα Ευρωπαϊκά στάνταρ, να εφαρμόσουν πολλές νέες ρυθμίσεις και τακτικές. Η Καλλιτεχνική Πολιτική της Μάλτας, η οποία γράφτηκε τον Φεβρουάριο του 2003, είναι πλέον σύμφωνη με τις Ευρωπαϊκές υποδομές και τους μηχανισμούς. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν ιδρυθεί νέα πολιτιστικά ινστιτούτα και οργανισμοί. Το Κέντρο Δημιουργικότητας St. James βρίσκεται σε λειτουργία εδώ και μόλις δύο χρόνια και αποτελεί απόδειξη αυτής της επίγνωσης. Εκτός από εκθέσεις, σε αυτό το Κέντρο λαμβάνουν χώρα πολλές άλλες καλλιτεχνικές δραστηριότητες, όπως μουσική και θέατρο. Δυστυχώς όμως, δεν υπάρχουν εργαστηριακοί χώροι για τις συναντήσεις της καλλιτεχνικής κοινότητας και οι χώροι εκθέσεων εκεί δεν μπορούν να συμβάλλουν στις πρακτικές της σύγχρονης τέχνης, ειδικά στον καλλιτέχνη εγκαταστάσεων, έτσι πρακτικά όλοι οι σημαντικοί σύγχρονοι καλλιτέχνες της Μάλτας αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν αυτό το Κέντρο. Ένας άλλος σημαντικός οργανισμός, που επίσης αντανακλά τα πολιτικά πιστεύω μας σε σχέση με τις καλλιτεχνικές πρακτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι το νεοσύστατο Καλλιτεχνικό Συμβούλιο για τον Πολιτισμό και τις Τέχνες, που λειτουργεί μόλις έξι μήνες. Αυτός ο νεοσύστατος οργανισμός θα μπορούσε πιθανότατα να επηρεάσει και να συμβάλει στην καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας. Πιστεύω πως οι πιο απαραίτητες ριζικές αλλαγές, θα εκπληρωθούν μέσω του Συμβουλίου αυτού στο πολύ κοντινό μέλλον.

1. How could you describe the artistic scene of your country? Do you think that since the fall of the Berlin Wall changes have occurred in your country?

First of all, it is important to stress that Malta is a post colonial country and because of this fact the artists here have always been inhibited from expressing political issues in their art. The artistic scene, most especially the visual arts in Malta, has not reached the position I would personally like it to be in. There is no shortage of practicing creative artists but presently our local artists still act mostly independently, in isolation from each other, without much help from the outside.

Unfortunately, the necessary general infrastructure for cultural activities is still very much lacking. There are no private contemporary art galleries, no museum of contemporary or modern art, no private foundations or other cultural institutions to help give grants to artists, no alternative spaces open permanently to show contemporary art. Most of the time, the artists have to discover their own space, organize and fund their own projects.

2. How could you define “artistic mobility”?

According to you, do artistic mobility and exchanges represent a threat? Wouldn’t the cultural identities risk disappearing because of the globalization of art?

Globalisation is a double-edged sword. On one hand it gives you opportunities and on the other it is a general concern that could possibly eliminate cultural differences. The global threat of “cultural conformity” could be a serious and real fear. However, the debate on anti-globalisation issues is in itself an indication for the existence of some other kind of “world culture” and I believe this is just as wrong. I do believe in protecting and promoting one’s identity and cultural values.

The question is how do you achieve this in the face of pressures arising from an interconnected world. Globalisation is a kind of global mixing. I do strongly believe that differences due to this mixing will not disappear. In fact I think the opposite will happen. Due to this mixing our identities and cultural values will be strengthened and not weakened.

3. What does the concept of “border” represent for you?

The concept of “Border” can be discussed in more ways than one. My first thoughts are always about displaced people who have to cross over from one border to another because of wars or because of political, economical, religious, or other reasons. This makes me angry and sad. In terms of art, I think that art should go beyond borders. It does not make sense anymore to draw any kind of border, whether

geographical or cultural. Art from all the countries in the world cannot be isolated from the current, continuously changing contemporary art and culture in a global scale today. I live and work in Malta. I sometimes feel self-conscious of my post-colonial status. This maybe represents my own personal psychological border.

4. According to you, do creators from the “peripheral” countries play a particular role on the international artistic scene?

I am quite sure that there are many countries which have their share of good creative artists but which do not have the mechanism to expose their artists internationally. I think that these artists still need to be discovered and helped by organizations who are in a position to introduce these new voices which have been excluded from the international art scene.

I am positive that the ethnic qualities and contemporary artists that exist in this diverse world, even if on the periphery, do already contribute very significantly to the international artistic scene.

5. What do you think about the oppositions “artists from the East” and “from the West”, or “from the North” and “from the South”? According to your experience, does this classification still represent a reality?

Globalisation in art is getting rid of this idea of artists from the North, South, East or West. There are differences, naturally, because the context and history is very different for each artist so, naturally, this will reflect in their art. It is clear that the context and history of an artist from China is very different from the context and history of an artist from France. There is a mixing of the local and the global today so this kind of classification, at least in contemporary art, is becoming less rigid.

6. In what way might the current political changes, in particular the adhesion of the applicant countries to the European Union, influence the artistic creation of your country?

Joining the EU has made our politicians conform to European standards, to implement many new regulations and policies. The Cultural Policy in Malta, written in February 2003, has now become consonant to European infrastructures and mechanisms. In the last two years new cultural institutions and organizations have been established. St. James’ Centre for Creativity has been in operation for only two years and is a manifestation of this awareness. Apart from art exhibitions, many other cultural activities such as music and theatre take

place in this Centre. Unfortunately, however, there are no workshop spaces for artists-community encounters and the exhibition spaces there are not conducive to contemporary art practices, especially to the installation artist, so practically all the important contemporary artists in Malta avoid using this place. Another important organisation which also reflects our political belief vis-à-vis cultural practices in the EU, is the newly appointed Arts Council for Culture and the Arts which is only six months old. This newly appointed organisation could possibly influence and contribute to the artistic creation of our country. I do believe that most of the radical changes necessary will be implemented through the Arts Council in the very near future.

81

82

83

Lyyying Community Andrzej MIASTKOWSKI Αυτό που εμφανίζεται κάθε μέρα και αυτοδιαμορφώνεται, 2002 That which appears every day and forms itself, 2002

84

Το εσωτερικό μιάς φορητής καμπίνας τηλεμεταφοράς Για τον θεατή είναι ένα ταξίδι στο μέλλον (που μπορεί να είναι πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε), όταν η τηλεμεταφορά θα συνιστά μια κοινή δραστηριότητα και οι καμπίνες θα αποτελούν ένα φυσιολογικό στοιχείο του τοπίου της πόλης, σχεδόν όπως τα σημερινά μηχανήματα ATM και οι τηλεφωνικοί θάλαμοι. Η εγκατάσταση δεν θίγει τις υλικές ή τεχνολογικές όψεις του φαινομένου της τηλεμεταφοράς, αλλά κυρίως συγκεντρώνει την προσοχή της στη μορφή της ίδιας της καμπίνας, στο συμμετέχων εσωτερικό. Τα αντικείμενα που στεγάζονται μέσα: Το Δέντρο του Ανατολικού Ορίζοντα, το Δέντρο του Δυτικού Ορίζοντα, ο Μηδενιστής Χρόνου, οι Φωτοβόλοι Περιστροφείς, η Σφραγίδα Εξόδου, ο Σταθεροποιητής Εδάφους, ο Φύλακας και η Βασιλομήτωρ της Τηλεμεταφοράς, θα πρέπει να τα μεταχειριστούμε σαν μοδιστικά ισότιμα των συσκευών που επιτρέπουν στις φυσικές και βασισμένες στον άνθρακα μορφές ζωής να αποσυναρμολογηθούν ατομικά και να επανασυναρμολογηθούν σε διαφορετική τοποθεσία του χωροχρονικού συνεχούς.

ΠΟΛΩΝΙΑ ● POLAND

PL The interior of a portable cabin A journey into the future for the viewer (which may be closer than you may guess), when teleportation will be a common activity and the cabins will constitute a regular element of the city landscape much like today’s ATMs or phone booths. The installation does not touch upon the physical or technological aspects of the teleportation phenomenon, but rather concentrates on the form of the cabin itself, the participating interior. The objects housed inside: The Tree of the Eastern Horizon, The Tree of the Western Horizon, That Which Devours the Hours, The Lightbearing Whirls, The Seal of Egress, The Field Stabilizers, The Guard and The Teleporter Mother-Queen ought to be treated as modish equivalents of the devices that enable physical, carbon-based life-forms to be atomically disassembled and reassembled at a different location of the time-space continuum.

85

86

87

88

1. Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε την καλλιτεχνική σκηνή της χώρας σας; Πιστεύετε ότι επήλθαν αλλαγές στη χώρα σας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου; Πολλά πράγματα άλλαξαν όσον αφορά τους παλιομοδίτες καλλιτέχνες διαφόρων ειδών, οι οποίοι εκτίθενται με ασφάλεια και φροντίζονται από μέλη της Κυβέρνησης. Η λεγόμενοι καλλιτέχνες της παλιάς γενιάς ζουν πολύ μακριά από τα κατορθώματα του παρελθόντος τους, ενώ τους εμβολίζουν οι νέοι δημιουργοί, προσθέτουν “δυτικές κλασσικές αξίες” κι αυτό το φιλτράρουν μέσω νέων τεχνολογιών. Ό,τι είναι πραγματικό και νεωτεριστικό, ευδοκιμεί όπως πάντα στα άκρα της παραδοσιακής κουλτούρας και με το χρόνο διαβρώνει ή αλλάζει το κυρίαρχο παράδειγμα της αντίληψης των λεγόμενων έργων τέχνης. Θεωρώντας την πτώση του Τείχους του Βερολίνου ως το τέλος ενός πολιτικού και κοινωνικού συστήματος βασισμένου στο τρόμο στην Ανατολική Ευρώπη και το μετασχηματισμό αυτών των χωρών προς την κοινοβουλευτική δημοκρατία δυτικού τύπου, οι θεμελιώδεις αλλαγές θίγουν όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, προφανώς συμπεριλαμβάνοντας τα ιδρύματα για την τέχνη αλλά και την ίδια την τέχνη. Η πιο ενδιαφέρουσα αλλαγή είναι ο παραγκωνισμός του κυβερνητικού και αστυνομικού ελέγχου πάνω στην λεγόμενη τέχνη, που στην ουσία σήμαινε δύο είδη καλλιτεχνών: πρώτον τους αγαπημένους της κυβέρνησης και δεύτερον τους παραπεταμένους καλλιτέχνες, στους οποίους απαγορεύονταν τα διαβατήρια και ήταν αποκλεισμένοι από εκθέσεις και νέες ευκαιρίες στο μηχανισμό της καλλιτεχνικής χορηγίας.

2. Πως θα μπορούσατε να ορίσετε την “καλλιτεχνική κινητικότητα;” Κατά την άποψη σας η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν μια απειλή; Υπάρχει το ρίσκο να χαθούν οι πολιτιστικές ταυτότητες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της τέχνης; Καλλιτεχνική κινητικότητα. Οι εσωστρεφείς δεν είναι κινητικοί. Είμαι εδώ, είμαι εκεί, η απάντηση θα έχει σχέση με μια υλιστική όψη της λεγόμενης πραγματικότητας. Εφόσον είμαι ο δημιουργός του εσωτερικού σχεδιασμού των καμπίνων τηλεμεταφοράς, θα πρέπει να το αναφέρω. Αν κάποιος το μεταχειριστεί σαν μια επιθυμία να παρουσιάσει τέχνη στο ευρύτερο κοινό, η έκφρασή της θα είναι επαρκής για το πάθος ενός ατόμου. Η καλλιτεχνική κινητικότητα συμπεριλαμβάνει το γκράφιτι, τις αφίσες των λεωφορείων και τις ιστοσελίδες. Το κοινό είναι εδώ, το κοινό είναι εκεί. Η ανταλλαγή σκέψεων και ιδεών. Ο πολιτισμός

δεν είναι μια άκαμπτη δημιουργία, αλλά μια διαρκώς εξελισσόμενη χοάνη. Οι σύγχρονες παγκόσμιες τάσεις μπορεί να αποτελούν το πρώτο παράδειγμα προς την μαζική -παγκόσμια-τηλεπαθητική επικοινωνία σε παγκόσμια κλίμακα. Με αυτήν την έννοια η ερώτηση περί απειλής μπορεί να θεωρηθεί εμπνευσμένη από τον πρωτόγονο τρόπο σκέψης, που είναι οπισθοδρομικός σε σχέση με τον σύγχρονο τρόπο σκέψης.

3. Τι αντιπροσωπεύει για σάς η έννοια “σύνορο”; Το σύνορο υπάρχει στο μυαλό μας. Για ανθρώπους του παρελθόντος, ήταν αποδεκτό το γεγονός πως η γη δεν είναι επίπεδη, όπως για πολλούς συγχρόνους είναι αποδεκτό το ότι υπάρχουν εξωγήινοι. Τα σύνορα στο μυαλό μας αντιστοιχούν στο πολιτικό σύστημα των χωρών, των νόμων και της τεχνολογίας τους.

4. Κατά την άποψη σας οι δημιουργοί από τις “περιφερειακές χώρες” παίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή; Πολύ ευγενικό εκ μέρους σας να ρωτάτε κάτι τέτοιο και εγώ θα σας απαντήσω ότι μερικοί κάνουν ό,τι μπορούν.

5. Τι πιστεύετε για τις αντιθέσεις “καλλιτέχνες από την Ανατολή”, “καλλιτέχνες από την Δύση” ή “από το Βορρά” και “το Νότο”; Σύμφωνα με την εμπειρία σας αυτή η κατηγοριοποίηση αντιπροσωπεύει ακόμα μια πραγματικότητα; Τέτοιες κατηγοριοποιήσεις θα λειτουργήσουν ίσως για 20-30 χρόνια ακόμη και αντανακλούν τον λεγόμενο πρωτόγονο τρόπο αντίληψης.

6. Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τρέχουσες πολιτικές αλλαγές και ειδικά η προσκόλληση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας σας; Η λεγόμενη πραγματικότητα υφίσταται μόνιμες αλλαγές, μέσα στις οποίες βρίσκεται και η ανθρώπινη πολιτική δραστηριότητα. Κρίνοντας από την παρούσα κατάστασή της και την επίδραση της στην τέχνη των υποψήφιων για προσχώρηση στην Ε.Ε χωρών, δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον κατά την άποψη μου. Κάτι που επίσημα ονομάζουμε τέχνη, ήταν και πάντα θα δημιουργείται ανεξάρτητα από συγκεκριμένες πολιτικές αποφάσεις και τα τρέχοντα πολιτικά συστήματα.

1. How could you describe the artistic scene of your country? Do you think that since the fall of the Berlin Wall changes have occurred in your country?

Well, plenty of things regarding the old-fashioned artists of various kinds, who are safely exhibited and taken care of by the members of the government establishment.

The so-called old generation artists are living off their past achievements, whereas the young ones penetrate them, add “western classics” and filter that through new technologies.

What is true and innovative, as usual, thrives at the edges of mainstream culture, and, with time, melts down or changes the value paradigm of the perception of so-called works of art. Considering the fall of The Berlin Wall as the end of a political and social system based on terror in Eastern Europe and the transformation of these countries towards parliamentary democracy of a western type, the fundamental changes touch upon all fields of social life, obviously including institutions of art and art itself. The most interesting change is getting rid of government and police control over the so-called art, which in practice meant two kinds of artists: first, the government’s favourites and second, poorly treated artists, who were refused passports and banned from exhibitions and new opportunities in the mechanism of art sponsorship.

2. How could you define “artistic mobility”?

According to you, do artistic mobility and exchanges represent a threat? Wouldn’t the cultural identities risk disappearing because of the globalization of art?

Artistic mobility. Introverts are not mobile. I am here, I am there, the answer will concern a materialistic aspect of so-called reality. Since I am the creator of the interior designs of teleportation cabins, I must mention it. If one treats it as a willingness to present art to the widest audience, its expression will be adequate to the passion of an individual.

Artistic mobility includes graffiti, as well as bus-stickers and web sites. The audience is here, the audience is there.

The exchange of thoughts and ideas. Culture is not a stiff creation, but a constantly evolving melting pot. The current global tendencies might be the first example towards massglobal-telepathic communication on a world-wide scale. In this sense, the question about a threat may be considered as inspired by tribal way of thinking, which means being backwards to thinking of nowadays.

3. What does the concept of “border” represent for you?

The border exists in our minds. For people in the past, the unacceptable thing was the fact that the Earth is not flat,

just as to many contemporary people there are extraterrestrial creatures. The borders in our minds match the political system of the countries, their law and technology.

4. According to you, do creators from the “peripheral” countries play a particular role on the international artistic scene?

It’s very courteous of you to ask such a question, so I will answer that some are doing their best.

5. What do you think about the oppositions “artists from the East” and “from the West”, or “from the North” and “from the South”? According to your experience, does this classification still represent a reality?

Such classifications will function maybe 20 - 30 years, and it reflects the so-called tribal way of perceiving.

6. In what way might the current political changes, in particular the adhesion of the applicant countries to the European Union, influence the artistic creation of your country?

So-called reality undergoes permanent changes, in which human political activity is one of many. Judging its current state and its impact on the art of the UE candidate countries does not seem to me to be particularly interesting.

Something which is formally called the art was and will be created independently of particular political decisions and current political systems.

89

90

91

Jana ŽELIBSKÁ Αυτή είναι παντού, 2003 She Is Everywhere, 2003

92

Αυτή είναι παντού Η Jana Želibská εμφανίστηκε στην καλλιτεχνική σκηνή το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ΄60, μια περίοδο σχετικά ανοιχτή σε πολλά Ευρω-Αμερικανικά ελεύθερα καλλιτεχνικά κινήματα, ακόμα και στην Τσεχοσλοβακία. Η παραμονή της στο Παρίσι, οι επαγγελματικές της επαφές με τον Pierre Restany και τον γαλλικό νεορεαλισμό, σήμαινε για την Jana Želibská, μια δημιουργική παρόρμηση και ένα διαβίου κίνητρο, από το οποίο αντλεί δύναμη μέχρι τώρα. Αποδείχτηκε ικανή να μετασχηματίσει την επιρροή του νέο-ντανταϊσμού, της ποπ-αρτ, του νεορεαλισμού, της εννοιολογικής τέχνης και της art action στα δικά της αρχικά έργα, τα οποία ήταν πιο προοδευτικά από οποιουδήποτε Σλοβάκου καλλιτέχνη εκείνης της εποχής. Η Želibská με τις πρώτες εγκαταστάσεις της γκρέμισε όλα τα ταμπού που συνδέονταν με την ερωτική γυναικεία ευαισθησία, χωρίς απαιτήσεις απόλυτης σοβαρότητας ή συναισθήματος. Η Želibská άλλαξε το παράδειγμα και άνοιξε το δρόμο για πολλές επίσημες και πνευματικές εκδηλώσεις, που βέβαια δεν αντικατόπτριζαν τις καλλιτέχνιδες της Σλοβακίας. Η άλλη παράλληλη κατεύθυνση του έργου της ήταν η παρουσίαση της φύσης και του τοπίου, φυσικά σε συνοχή με την αναζήτηση κοινών σημείων με τις θηλυκές αρχές. Η φυγή στη φύση –που συνήθως συνδεόταν με δραστηριότητες παρέα με φίλους και διασημότητες, εκδηλώνοντας την φυγή προς το “περιθώριο”– ήταν σημάδι της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης. Η Jana Želibská πραγματοποίησε μερικές δράσεις που είναι δηλωτικές των πιο προοδευτικών έργων εννοιολογικού περιεχομένου σε πολλά είδη μέσων. Εκτός από δράσεις, καταγραμμένες σαν ντοκουμέντα σε φωτογραφία ή βίντεο, η συγγραφέας δουλεύει έργα με φωτογραφία και βίντεο, τα οποία παρουσιάζονται περισσότερο

σαν ανεξάρτητα τμήματα παρά σαν μέρη μιας εγκατάστασης. Την δεκαετία του ΄90 δημιούργησε κάποια σχετικά βίντεο, δεμένα με την ταυτότητα της γυναίκας στην εμπορική κοινωνία, με προβλήματα της ιδιωτικής σφαίρας και του κοινωνικού τους κώδικα. Η Želibská εργάστηκε με site-specific εγκαταστάσεις πολυμέσων, χρησιμοποιώντας φωτογραφία και βίντεο μαζί. Εδώ κάπου εντάσσσεται η πιο πρόσφατη δουλειά της Jana Želibská, το Αυτή είναι παντού, το οποία δημιουργήθηκε με την ευκαιρία του διεθνούς project “Μονοπάτια της Ευρώπης”. Η καλλιτέχνις έκανε μια εγκατάσταση συναισθηματικών πολυμέσων, αποτελούμενη από φωτογραφίες νεαρών γυναικών που κλιμακώνονται στο πέραν του φυσικού μεγέθους πορτραίτο της. Στο φόντο αυτού του μοναδικού “δείγματος” γυναίκας, μιμείται την ατμόσφαιρα μιας πραγματικής κατάστασης μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο μιας Ευρωπαϊκής χώρας και επίσης μέσα σε ένα χώρο που δεν ανήκει πουθενά, πράγμα που συμβολίζεται από μια προσωρινή έκθεση μέσα σε φορτηγό. Το έργο αποτελεί μια μεταφορά της παρέμβασης, που παρουσιάζεται έντονα από συναισθήματα της αρχής και του τέλους, της κίνησης και της ακινησίας. Αυτά τα μεσοδιαστήματα έχουν γίνει ευαίσθητα βαρόμετρα και καταγράφουν ειδικά κοινωνικά και πολιτιστικά σημάδια ταυτότητας. Αυτή η φωτογραφική -οπτικο-ακουστική εγκατάσταση μιλά επίσης για τις ευαισθησίες των γυναικών, οι οποίες έχουν τα ίδια συναισθήματα, τα ίδια προβλήματα τις ίδιες εκδηλώσεις χαράς και λύπης παντού στον κόσμο. Μιλά για την ιδανική κατάσταση μιας Ευρωπαίας γυναίκας, της οποίας η σχετικά άνετη ζωή θα μπορούσε να αποτελέσει αισιόδοξο όραμα προς την κατεύθυνση της ενοποίησης του Ευρωπαϊκού χώρου.

Jana Oravcová, Επιμελήτρια και κριτικός τέχνης

ΣΛΟΒΑΚΙΑ ● SLOVAKIA She is Everywhere Jana Želibská came to the artistic scene in the second half of the ’60s, in the period relatively opened to many Euro-American free art motions, also in that´s time Czechoslovakia. Her stay in Paris, professional contacts with Pierre Restany and French Nouveau Realisme, meant for Jana Želibská´s creative impulse and lifelong motive, from which she has drawn till today. She proved to transform the influence of neodada, pop-art and new realism, conceptual and action art to her own initial works and they were more progressive than the rest Slovak artistic production of that period. Želibská, with her first installations, shattered any taboo connected with erotic female sensibility without claims to absolute seriousness or sentiment. Želibská changed a paradigm and opened the way for many formal and intellectual displays, which was absolutely not reflected by women artists in Slovakia. The other parallel line of her work is introducing by nature and landscape, of course in coherence with searching of common signs with feminine principle. Escape to the nature –which was regularly connected with actions in company of her friends and well-known people, demonstrating escape to the “underground”– was sign of political and social situation.

Jana Želibská realised few actions, which are suggestive of the most progressive works of conceptual strategies in many types of media. Besides actions, which are written down like documents in photography or video, author works with photography and video, presented them more like independent pieces than like a part of installation.

In the ’90s she created some relevant video works tied

SK

together with the identity of women in commercial society, with problems of private sphere and their social code. She worked with multimedia site-specific installations, using photography and video together. Here somewhere take place the newest work of Jana Želibská She is Everywhere, which was created in the opportunity of international project “Paths of Europe”. The author made an emotional multimedia installation, consisting of photographs of a young woman graduated to her over life-size portrait. On the background of the only “sample” of woman, she simulates the atmosphere of real situation in concrete social frame in one of the European countries and also in a belongingto-nowhere-space, represented by a temporary exhibition in a truck. The work is a metaphor of interposition, strongly presented by feelings of the start and the end, motion and immobility. These interspaces have become sensitive barometers and they monitor specific social and cultural identity signs. This photographic audio visual installation talks also about sensibilities of women, who have the same feelings, problems, displays of joy and sadness like everywhere in the world. It talks about the idyllic condition of the European woman, whose relatively comfortable life could be an optimistic vision towards the direction of unification of the European space.

Jana Oravcová curator and art critic

93

94

95

96

1. Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε την καλλιτεχνική σκηνή της χώρας σας; Πιστεύετε ότι επήλθαν αλλαγές στη χώρα σας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου; Πιστεύω πως η καλλιτεχνική σκηνή στη χώρα μας είναι κάπως συντηρητική. Οι περισσότεροι ακόμα προτιμούν τα παραδοσιακά είδη δημιουργίας (ζωγραφική, γλυπτική) και μόνο κάποιοι καλλιτέχνες ενδιαφέρονται για νέες τάσεις και δημιουργούν με νέα μέσα. Φυσικά και προέκυψαν κάποιες αλλαγές –πριν από το 1989 μόνο “επίσημα αποδεκτοί” καλλιτέχνες μπορούσαν να δουλέψουν υπό το καθεστώς του “κομμουνισμού” στην Τσεχοσλοβακία. Η υπόλοιπη καλλιτεχνική σκηνή δούλευε “υπογείως” –σε διαμερίσματα, σοφίτες, κήπους κλπ. Σήμερα υπάρχουν κάποιες δυνατότητες έκθεσης και δημιουργίας, αλλά παραμένουν λίγες και επιπλέον η καλλιτεχνική σκηνή περιορίζεται από τη μικρή αγορά της τέχνης, την έλλειψη χρημάτων και το μικρό αριθμό ιδιωτικών γκαλερί.

2. Πως θα μπορούσατε να ορίσετε την “καλλιτεχνική κινητικότητα;” Κατά την άποψη σας η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν μια απειλή; Υπάρχει το ρίσκο να χαθούν οι πολιτιστικές ταυτότητες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της τέχνης; Η σπουδαιότητα της “καλλιτεχνικής κινητικότητας” έγκειται στην ανταλλαγή πληροφοριών. Σήμερα, την εποχή των νέων μέσων, δεν αφορά τη φυσική μετακίνηση αλλά τη δυνατότητα για γνώση. Δεν πιστεύω πως η καλλιτεχνική κινητικότητα αποτελεί απειλή, επειδή το έργο μου δεν περιέχει κάποια συγκεκριμένα τοπικά ή εθνικά μοτίβα, έτσι λοιπόν η παγκοσμιοποίηση της τέχνης θα μπορούσε να είναι μόνο θετικό για μένα. Τα πάντα είναι πιο κατανοητά, τα πάντα ‘ερχονται κοντά.

3. Τι αντιπροσωπεύει για σάς η έννοια “σύνορο”; Για μένα υπάρχει μόνο το σύνορο της ανθρωπότητας, όλα τ’ άλλα αποτελούν μόνο μια τεχνητή διαίρεση του κόσμου.

4. Κατά την άποψη σας οι δημιουργοί από τις “περιφερειακές χώρες” παίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή; Όχι.

5. Τι πιστεύετε για τις αντιθέσεις “καλλιτέχνες από την Ανατολή”, “καλλιτέχνες από την Δύση” ή “από το Βορρά” και “το Νότο”; Σύμφωνα με την εμπειρία σας αυτή η κατηγοριοποίηση αντιπροσωπεύει ακόμα μια πραγματικότητα;

Πιστεύω, πως κάθε καλλιτεχνική έκφραση έχει τις ιδιαιτερότητες της αλλά αυτή η κατηγοριοποίηση είναι ξεπερασμένη, όλα τα πράγματα είναι αναμεμειγμένα.

6. Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τρέχουσες πολιτικές αλλαγές και ειδικά η προσκόλληση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας σας; Οι πολιτικές αλλαγές –όπως η ενοποίηση της Ευρώπης– θα μπορούσαν να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία. Οι καλλιτέχνες μαζί με τους λοιπούς πολίτες θα πρέπει να είναι πιο ελεύθεροι στις κινήσεις τους και να δουλεύουν περισσότερο ομαδικά χωρίς μεγάλη γραφειοκρατία, φυσικά. Ελπίζω πως από εδώ και πέρα θα είμαστε λιγότερο απομονωμένοι και περισσότερο ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες.

1. How could you describe the artistic scene of your country? Do you think that since the fall of the Berlin Wall changes have occurred in your country?

I think that the artistic scene in our country is a little bit conservative. Most people still prefer traditional kinds of creation (painting, sculpture), and only some artists are interested in new trends and creating with new media. Of course there have been some changes –only “officially permitted” artists could work before 1989, at that time of “communism” in Czechoslovakia. The rest of the artistic scene worked “underground” –in flats, attics, gardens etc. Today there are some possibilities to exhibit and create, but are still few and the scene is also limited by the small art market, the shortage of money and the small amount of non-state galleries.

2. How could you define “artistic mobility”?

According to you, do artistic mobility and exchanges represent a threat? Wouldn’t the cultural identities risk disappearing because of the globalization of art?

The importance of “artistic mobility” is in exchange of information. Today, in the age of new media, it is not about physical movement, but about the possibility of knowledge. I don’t think that artistic mobility represents a threat, because my work doesn’t contain any specific local or national motives, so globalization of art could only be positive for me.

Everything is more comprehensible, everything is approaching.

3. What does the concept of “border” represent for you?

For me only the border of humanity exists, everything else is just an artificial division of the world.

4. According to you, do creators from the “peripheral” countries play a particular role on the international artistic scene?

No. 5. What do you think about the oppositions “artists from the East” and “from the West”, or “from the North” and “from the South”? According to your experience, does this classification still represent a reality?

I think that every artistic demonstration is special in its own way, but this classification is out-dated, everything is more or less mixed together.

6. In what way might the current political changes, in particular the adhesion of the applicant countries to the European Union, influence the artistic creation of your country?

Political changes –like the unification of Europe– would

influence artistic creation. Artists together with other citizens should be more ftee in their movements and work more closely without too much bureaucracy, of course. I hope that we’ll be less isolated and more exposed to new experiences.

97

98

99

Nika ŠPAN Δήλωση, 2003 Statement, 2003

100

Translatio verbal de Statement plastique Alles can be utilizé as Material za art formo. In each form ist Kunst statement. For example: Dieser text. Ta tekst je composé from languages und Wörter, ki jih conosco. Writing modo (ovog teksta), rezon to schreiben, was pisem, in in welchem kontekstu est this tekst, tutto to mu daje formu und on becomes Statemen, The Statement und A Statement.

Πάντοτε προσπαθούσα να κρατήσω μια απόσταση αλλά στην ουσία εμπλεκόμουν ακόμα περισσότερο. Το ερώτημα είναι: Πως θα ξεφύγω;!

Nika Špan

ΣΛΟΒΕΝΙΑ ● SLOVENIA Translatio verbal de Statement plastique Alles can be utilizé as Material za art formo. In each form ist Kunst statement. For example: Dieser text. Ta tekst je composé from languages und Wörter, ki jih conosco. Writing modo (ovog teksta), rezon to schreiben, was pisem, in in welchem kontekstu est this tekst, tutto to mu daje formu und on becomes Statemen, The Statement und A Statement.

SLO

I’ve always tried to keep a distance, but in fact, I’ve got involved even more. The question is: How to get out?!

Nika Špan

101

102

103

1. Πως θα μπορούσατε να περιγράψετε την καλλιτεχνική σκηνή της χώρας σας; Πιστεύετε ότι επήλθαν αλλαγές στη χώρα σας μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου; 2. Πως θα μπορούσατε να ορίσετε την “καλλιτεχνική κινητικότητα;” Κατά την άποψη σας η καλλιτεχνική κινητικότητα και οι ανταλλαγές αντιπροσωπεύουν μια απειλή; Υπάρχει το ρίσκο να χαθούν οι πολιτιστικές ταυτότητες εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της τέχνης; 3. Τι αντιπροσωπεύει για σάς η έννοια “σύνορο”; 4. Κατά την άποψη σας οι δημιουργοί από τις “περιφερειακές χώρες” παίζουν κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή; 5. Τι πιστεύετε για τις αντιθέσεις “καλλιτέχνες από την Ανατολή”, “καλλιτέχνες από την Δύση” ή “από το Βορρά” και “το Νότο”; Σύμφωνα με την εμπειρία σας αυτή η κατηγοριοποίηση αντιπροσωπεύει ακόμα μια πραγματικότητα; 6. Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι τρέχουσες πολιτικές αλλαγές και ειδικά η προσκόλληση των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία της χώρας σας; Οι χώρες ακόμη ορίζουν την “καλλιτεχνική κινητικότητα”. Περιγράφοντας την καλλιτεχνική σκηνή των χωρών από την Ανατολή”, “από την Δύση” ή “από το Βορρά” και “το Νότο” και ειδικά υποψήφιων χωρών, κατά την άποψη της “καλλιτεχνικής κινητικότητας” αντιπροσωπεύουν μια απειλή. Η κατηγοριοποίηση επηρεάζει μια πραγματικότητα της καλλιτεχνικής δημιουργίας και με αυτό τον τρόπο ρισκάρει ανταλλαγές στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή. Η παγκοσμιοποίηση της τέχνης θα μπορούσε να χαθεί εξαιτίας του ειδικού ρόλου των πολιτιστικών ταυτοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των τρεχουσών πολιτικών αλλαγών. Σύμφωνα με την εμπειρία, οι αλλαγές συμβαίνουν “περιφερειακά”. Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου η προσκόλληση παίζει στις χώρες. Δημιουργοί, καλλιτέχνες από τις χώρες αντιπροσωπεύουν αυτή την αντίθεση. Σύμφωνα με την άποψη .......... την άποψη. Τι να πιστέψουμε για την άποψη; Η απάντηση δεν είναι παρά μόνο μια επανασύνταξη των λέξεων που χρησιμοποιούνται στις ερωτήσεις (με εξαίρεση το you, your,και μια ερωτηματική μορφή). [αφορά το κείμενο στην αγγλική γλώσσα] 104

1. How could you describe the artistic scene of your country? Do you think that since the fall of the Berlin Wall changes have occurred in your country?

2. How could you define “artistic mobility”?

According to you, do artistic mobility and exchanges represent a threat? Wouldn’t the cultural identities risk disappearing because of the globalization of art?

3. What does the concept of “border” represent for you?

4. According to you, do creators from the “peripheral” countries play a particular role on the international artistic scene?

5. What do you think about the oppositions “artists from the East” and “from the West”, or “from the North” and “from the South”? According to your experience, does this classification still represent a reality?

6. In what way might the current political changes, in particular the adhesion of the applicant countries to the European Union, influence the artistic creation of your country?

The countries still define “artistic mobility”. Describing the artistic scene of the countries “from the East”, “from the West”, “from the North”, or “from the South”, and in particular applicant countries, according to artistic mobility, represents a threat. “Classification” influences a reality of the artistic creation and in that way risks exchanges on the international artistic scene. The art globalization might disappear because of a particular role of cultural identities of the European Union and the current political changes. According to experience, the changes occur “peripheral”. Since the fall of the Berlin Wall the adhesion plays in the countries. Creators, artists from the countries represent this opposition. According to……….to thinking. What about thinking.

This answer is only a rearrangement of words used in the questions (except: you, your, and a question-form).

105

106

107

<#>

ΒΙΟΓΡΑΦΙKA ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ

BIOGRAPHICAL NOTES OΝ ARTISTS

με αλφαβητική σειρά κατά επώνυμο καλλιτέχνη (στα αγγλικά)

in alphabetical order by artist’s surname

Norbert Francis ATTARD, Μάλτα

110-111

Norbert Francis ATTARD, Malta

Michael BIELICKY, Τσεχία

112-113

Michael BIELICKY, Czech Republic

Αχιλλέας ΚΕΝΤΩΝΗΣ, Κύπρος

114-115

Achilleas KENTONIS, Cyprus

Endre KORONCZI, Ουγγαρία

116-117

Endre KORONCZI, Hungary

Lyyying Community, Πολωνία

118-119

Lyyying Community, Poland

Μαρία ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Κύπρος

120-121

Maria PAPACHARALAMBOUS, Cyprus

Mindaugas SIMKUS, Λιθουανία

122-123

Mindaugas SIMKUS, Lithuania

Nika ŠPAN, Σλοβενία

124-125

Nika ŠPAN, Slovenia

Jaan TOOMIK, Εσθονία

126-127

Jaan TOOMIK, Estonia

Anita ZABILEVSKA, Λετονία

128-129

Anita ZABILEVSKA, Latvia

Jana ŽELIBSKA, Σλοβακία

130-131

Jana ŽELIBSKA, Slovakia

109

Norbert Francis ATTARD, Malta

Γεννήθηκε το 1951 στη Μάλτα. Πριν κάνει στροφή προς την τέχνη της εγκατάστασης, εργάσθηκε ως αρχιτέκτονας επί 20 χρόνια, ήταν αυτοδίδακτος αφαιρετικός ζωγράφος και γραφίστας. Κυρίως έργα sitespecific, με χρήση μιας σειράς υλικών, συνδυαζόμενα πολλές φορές με γλυπτική, βίντεο προβολές και ήχο. Ιδρυτικό μέλος του Διεθνούς Δικτύου Καλλιτεχνών στη Φύση, Μέλος της Επιτροπής του Συμβουλίου για τον Πολιτισμό και τις Τέχνες της Μάλτας. Διευθυντής του GOZOcontemporary, ενός νέου χώρου τέχνης, ο οποίος προσφέρει αυτοδιοικούμενες εστίες καλλιτεχνών στο νησί Gozo. Έχουν εκδοθεί διάφορα βιβλία πάνω στη δουλειά του, συμπεριλαμβανομένου του πιο πρόσφατου Βλέπω Κόκκινο Παντού (2002). Ευρεία συμμετοχή σε πολλές εκθέσεις, όπως: Μπιενάλε (ως ανεξάρτητος) του Λίβερπουλ, Αγγλία.

Uber and Cityspaces, Μάλτα Εσύ είσαι ο Πέτρος, Εκκλησία Αγίου Πέτρου, Λίβερπουλ, Αγγλία. Από το ένα άκρο στο άλλο, Σχολείο Αγίου Λεονάρδου, St.Andrews, Σκοτία. Διεθνές Φεστιβάλ Εδιμβούργου (2002). Ράβδοι και πέτρες, Woodford, Αυστραλία. Εθνική Πινακοθήκη, Vilnius, Λιθουανία. Η Πλωτή χώρα, Νoosa, Αυστραλία. Η τέχνη και η οικονομία, Vaduz, Λίχτενστάϊν (2001). Κέντρο Τέχνης της Πόλης του Εδιμβούργου, Σκοτία. Επιστροφή στη Βαβέλ, Κέντρο Δημιουργικότητας St. James, Μάλτα (2000).

2η Μπιενάλε Φλωρεντίας. Διασπορά, Διεθνής Συνάντηση Τέχνης, Οβιέδο, Ισπανία.

48η Διεθνής Μπιενάλε Βενετίας. Ιεροτελεστίες του Περάσματος, Auberge de Castille, Μάλτα (1999). Αναπνοή, Chonju, Νότια Κορέα.

Transkutan, Μόναχο, Γερμανία. Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας, Αίγυπτος.

Grands et Jeune d’aujourd hui, Παρίσι, Γαλλία. Διεθνής Art Addiction, Στοκχόλμη, Σουηδία (1998). Μουσείο Μοντέρνας Αιγυπτιακής Τέχνης, Κάιρο, Αίγυπτος (1997).

Palais de l’Europe, Στρασβούργο, Γαλλία. Μουσείο Καλών Τεχνών, Μάλτα.

110 Μουσείο Roemer-und-Palizaeus, Hildesheim, Γερμανία (1996).

Norbert Francis ATTARD, Malta

9 Birbura Street, Charb, Gozo GRB 104, Malta • Tel.: +356 (2156) 0016 • Fax.: +356 (2155) 9098 • Mobile: +356 (7904) 1051 • E-mail: norbert@norbertattard.com Born 1951 in Malta. Practicing architect for twenty years, self-taught abstract painter and graphic artist before turning to installation art. Mostly site-specific works using a range of materials, sometimes combined with sculpture, video projection and sound. Founding member of the Artists in Nature International Network; committee member of the Malta Council for Culture and the Arts; director of GOZOcontemporary, a new art space offering self-directed residencies on the island of Gozo. Several books on his work, including his most recent I See Red Everywhere (2002) have been published.

Exhibited extensively including: Liverpool (as independent) Biennial, UK. Uber and Cityspaces, Malta.

Tu Es Petrus, St.Peters Church, Liverpool, UK. One Extreme to Another, St. Leonards School, St. Andrews, Scotland.

Edinburgh International Festival (2002).

Sticks and Stones, Woodford, Australia.

National Gallery, Vilnius, Lithuania.

The Floating Land, Noosa, Australia.

Art and Finance, Vaduz, Lichtenstein (2001).

Edinburgh City Art Centre, Scotland.

Back to Babel, St. James Centre for Creativity, Malta (2000).

2nd Florence Biennale.

Diaspora International Art Meeting, Oviedo, Spain.

48th International Venice Biennale.

Rites of Passage, Auberge de Castille, Malta (1999).

Breath, Chonju, South Korea.

Transkutan, Munich, Germany.

Biennale of Alexandria, Egypt.

Grands et Jeune d’aujourd hui, Paris, France.

International Art Addiction, Stockholm, Sweden (1998).

Museum of Egyptian Modern Art, Cairo, Egypt (1997).

Palais de l’Europe, Strasbourg, France.

Museum of Fine Arts, Malta.

Roemer-und-Palizaeus Museum, Hildesheim, Germany (1996).

111

Michael BIELICKY, Τσεχία

Γεννήθηκε το 1954 στην Πράγα.

1969 1975-78 1978-80 1980-81 1981-84 1984-89 1988-89

Μετανάστευσε στη Δυτική Γερμανία. Ιατρικές σπουδές στο Ντύσελντορφ. Ταξιδεύει στις Η.Π.Α. Φωτογραφικά έργα. Κάτοικος Νέας Υόρκης, φωτογράφος, ευκαιριακός οδηγός ταξί. Ανεξάρτητος Φωτογράφος. Περιοδικό Monochrom. Ακαδημία Καλών Τεχνών. Βοηθός του Nam-June Paik.

1988 Υποτροφία στο Cité Internationale des Arts στο Παρίσι.

1991 Ιδρυτής του Τμήματος New Media, Ακαδημία Καλών Τεχνών, Πράγα.

1991-1997 Συνεργάτης καθηγητής, Ακαδημία Καλών Τεχνών, Πράγα. Οργανωτής των New Media Symposiums, Ινστιτούτο Goethe, Πράγα . Σύμβουλος στο Κέντρο Soros για τη Σύγχρονη Τέχνη, Πράγα και άλλες ανατολικές χώρες της Ευρώπης.

1995-96 Σύμβουλος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τον πολιτισμό και την τεχνολογία, Στρασβούργο.

1996 Συν-ιδρυτής του Ινστιτούτου των Ασταθών Σκέψεων, Κίεβο, Ουκρανία.

1997 Συνεργασία με το Κέντρο Υψηλής Τεχνολογίας Babelsberg, Potsdam, Γερμανία.

1999-2000 Ανάπτυξη ενός πρωτότυπου, interactive εικονικού περιβάλλοντος 360°, σε συνεργασία με το ΖΚΜ (Κέντρο Τέχνης και Τεχνολογίας για τα Media) της Καρλσρούης. Εδώ και 18 χρόνια συμμετέχει σε πολλές διεθνείς εκθέσεις και φεστιβάλ, κάνοντας χρήση video-επικοινωνιών-στρατιωτικής τεχνολογίαςτεχνολογίας εικονικής πραγματικότητας, υποστηριζόμενος από πολλές επιχορηγήσεις και δεχόμενος αναγνώριση για τις γλώσσες του: Γερμανικά, Τσέχικα, Ρώσικα, Αγγλικά.

112

Michael BIELICKY, Czech Republic

Kubelikova 38, Prague 13000, Czech Republic • E-mail: x@avu.cz Born 1954 in Prague, Czechoslovakia.

1969 1975-78 1978-80 1980-81 1981-84 1984-89 1988-89

Emigration to West Germany.

Medical studies in Düsseldorf, Germany.

Travelling through USA; Photographic works.

New York resident, photographer; horse cab driver.

Free-lance photographer, Monochrom magazine.

Academy of Fine Arts.

Assistant of Nam-June Paik.

1998 Grant for Cité Internationale des Arts in Paris.

1991 Founder of New Media dept., Academy of Fine Arts, Prague.

1991-1997 Associate professor, Academy of Fine Arts, Prague.

Organizer of the New Media Symposiums, Goethe Institute, Prague.

Advisor of Soros Centre for Contemporary Art, Prague and other east European countries.

1995-1996 Advisor of Council of Europe for culture and technology, Strasbourg.

1996 Co-founder of the Institute of Unstable Thoughts in Kiev, Ukraine.

1997 Collaboration with High Tech Centre Babelsberg, Potsdam.

1999-2000 Development of a prototype of a 360°, interactive virtual environment in collaboration with ZKM (Centre for Art and Media Technology), Karlsruhe. Since 18 years, participation in many international exhibitions and festivals using video-communication-military-virtual reality-technology, supported with many grants and receiving recognitions for his language fluency: German, Czech, Russian, English.

113

Αχιλλέας ΚΕΝΤΩΝΗΣ, Κύπρος

Γεννήθηκε το 1963 στη Λευκωσία.

1983-1989 Ηλεκτρολογική Μηχανική (λέιζερ-οπτικές ίνες) και Σχολή Καλών Τεχνών στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Αλαμπάμα, η.π.α. Δούλεψε σε μελέτες έρευνας της nasa για δύο χρόνια. Υποτροφία από το Διεθνές Μουσείο Ηλεκτρογραφίας, Ισπανία. Απ’ το 1995 Μέλος διαφόρων κριτικών επιτροπών για καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς, ντοκιμαντέρ, εθνικές επίτιμες επιχορηγήσεις κ.λ.π. Απ’ το 1996 ειδικός επιστήμονας για την πολιτιστική τεχνολογία στο (mrdl). Έρευνα Πολυμέσων & Εργαστήριο Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου. Απ’ το 1998 Σύμβουλος στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, το Υπουργείο Εξωτερικών, στο Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου κλπ και στα συστήματα ασθάλειας με εφαρμογή στην πολιτιστική τεχνολογία. Διοργανώνει συνέδρια, συμπόσια και δίνει διαλέξεις πάνω στα πολιτιστικά, στην τεχνολογία και σε γαιοηλεκτρομαγνητικά ζητήματα. Απ’ το 1999 αντιπρόσωπος της Κύπρου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για πολιτιστικά θέματα.

1999 συμμετοχή σε τρία Ευρωπαϊκά πολιτιστικά projects. Ατομικές εκθεσεις 1998 Greenpeace, Η επόμενη μέρα, SoHo, Νέα Υόρκη.

1992 Πολιτιστικό Κέντρο Meseta de Orcasitas, ΜΑΔΡΙΤΗ. Η γέφυρα με την Μαρία Παπαχαραλάμπους, Πύλη Αμμοχώστου, Λευκωσία, Κύπρος. Ένα ταξίδι από τον αμμόλιθο στον αμέθυστο, Γκαλερί Αργώ, Λευκωσία, Κύπρος.

2002 Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Διάτοπος, Λευκωσία, Κύπρος. Έχει επιλεγεί και έχει αντιπροσωπεύσει την Κύπρο σε πολλά διεθνή Salons εικαστικών τεχνών: 1997 Ομοσπονδιακή Διεθνής Καλλιτεχνική Φωτογραφία, Ιαπωνία.

1998 Eurocult Πολιτιστική Ανταλλαγή, Μόσχα, Ρωσία. Πάνω στον Τοίχο, Eurocult Πολιτιστική Ανταλλαγή, Βερολίνο, Γερμανία.

International Plain Air, Πλόβντιφ, Βουλγαρία.

1990 1η Διεθνής Μπιενάλε τέχνης, Καταλωνία, Ισπανία.

1992 Ευρωπαϊκή Μπιενάλε ’92 Νέων Καλλιτεχνών των Μεσογειακών Χωρών, Βαλένθια, Ισπανία. Ευρωπαϊκή Μπιενάλε ’94 Νέων Καλλιτεχνών των Μεσογειακών Χωρών, 114 1994

1995 1996

1997

1998

1999

2001

Λισσαβόνα, Πορτογαλία Μεσογειακοί, (Ειδικό Βραβείο από το Γαλλικό Πολιτιστικό Κέντρο).

21η Διεθνής Μπιενάλε Χαρακτικής ’95, Λιουμπλιάνα, Σλοβενία.

Mουσειο συγχρονης τεχνης Carrilio, Μεξικό.

6 Νέοι Κύπριοι καλλιτέχνες, Δημοτικο πολιτιστικο κεντρο, Αθήνα, Ελλάδα.

Wonder wall, Copenhagen, European Cultural Capital 96.

Open bridge, Houston, Texas Alem da Agua, Museo Extremeno e Iberoamericano de Arte Contemporaneo (MEIAC), Guadiana river, Copiacabana, Ισπανία. Διεθνές Φεστιβάλ Βίντεο και Ηλεκτρονικών Τεχνών (FIV), Μπουένος Άιρες, Αργεντινή. Εγκατάσταση καταφυγίων (1ο βραβείο), Δημοτικο πολιτιστικο κεντρο, Λευκωσία, Κύπρος. Το Τόκιο σήμερα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης, Κοπεγχάγη ’96. Μητροπολιτικό Μουσείο Φωτογραφίας του Τόκιο, Ιαπωνία. Ευρωπαϊκή Μπιενάλε ’97 Νέων Καλλιτεχνών των Μεσογειακών Χωρών ’97, Αρχιτεκτονική, Τορίνο, Ιταλία. Ελσίνκι 2000, Αρχιτεκτονική, Φινλανδία.

To Τόκιο σήμερα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, Θεσσαλονίκη ’97, Ελλάδα. Ένας αιώνας οπτικής δημιουργίας, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Θεσσαλονίκη ’97, Ελλάδα.

Expo ’98, Λισσαβόνα, Πορτογαλία. Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, Στοκχόλμη’98, Σουηδία. Κύπρος, έξι προθέσεις, Tο σπιτι τησ κυπρου, Αθήνα, Ελλάδα. Το τείχος του Βερολίνου, γλυπτική, Δημοτικό Κέντρο Τέχνης, (3ο βραβείο). Νέοι Κύπριοι Καλλιτέχνες, Παλατι των εθνων, Γενεύη, Ελβετία. Έκθεση Βιβλίου Καλλιτεχνών, Λευκωσία, Κύπρος. Έκθεση γλυπτικής που οργανώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού. Φώτα και σκιές, Πανόραμα ελληνικής χαρακτικής, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα, Ελλάδα.

Mediaterra 2000, Interactive εγκατάσταση με την Μ.Παπαχαραλάμπους, Factory, Αθήνα, Ελλάδα. Τριενάλε της Ινδίας, Interactive εγκατάσταση με την Μ.Παπαχαραλάμπους, Νέο Δελχί, Ινδία. Πολιτιστικές Ημέρες της Λευκωσίας, Μόσχα, Ρωσία.

Achilleas KENTONIS, Cyprus

91B Ay. Omoloyites Ave., Nicosia 1080, Cyprus • Tel.: 357-22-666358 • Fax.: 357-22-662526 • Mobile: +357-99-649765 • E-mail: kentonis@spidernet.com.cy Born 1963 in Nicosia.

1983-1989 Electrical engineering (lasers-fiberoptics) and School of Fine Arts, University of South Alabama, USA. Worked in research projects of NASA for 2 years.

Scholarship of the Museo Internacional de Electrografia, Spain.

Since 1995 member of different jury committees for art competitions, documentaries, national honourable pensions etc. Since 1996: special scientist for cultural technology in the (MRDL) Multimedia Research & Development Lab of the University of Cyprus.

Since 1998 consultant in the Ministry of Education and Culture, Ministry of Foreign Affairs, Theatrical Organisation of Cyprus, etc. in intelligent systems on cultural technology. Organises conferences, symposiums and gives lectures in cultural, technology and geoelectromagnetic matters.

Since 1999 representative of Cyprus in the Council of Europe for cultural matters.

1999 participant in three European cultural projects.

Solo exhibitions 1988 Greenpeace, the Day After, SoHo, New York.

1992 Centro Cultural Meseta de Orcasitas, Madrid.

The bridge, with Maria Papacharalambous, Famagusta Gate, Nicosia, Cyprus.

A trip from sand stone to amethyst, Argo Gallery, Nicosia, Cyprus.

2002 Contemporary Art Centre Diatopos, Nicosia, Cyprus.

He was selected and represented Cyprus in many international Salons for visual arts 1987 Federal International Art Photography, Japan.

1988 Eurocult Cultural Exchange, Moscow, Russia. on the Wall, Eurocult Cultural Exchange, Berlin, Germany.

International Plain Air, Plovdiv, Bulgaria.

1990 1st International Art Biennial, Catalonia, Spain.

1992 European Biennial ’92 of Young Artists of the Mediterranean Countries, Valencia, Spain.

1994 European Biennial ’94 for Young Artists of the Mediterranean Countries, Lisbon, Portugal.

Mediterraneennes,(Special Prize by the French Cultural Centre).

1995 1996

1997

1998

1999

2001

21st International Biennial of Engraving ’95, Ljubljana, Slovenia.

Museo de Arte Contemporaneo Carrilio, Mexico.

6 Young Cypriot Artists Municipal Cultural Centre, Athens, Greece.

Alem da Agua, Museo Extremeno e Iberoamericano de Arte Contemporaneo (MEIAC), Guadiana river, Copiacabana, Spain.

International Festival of Video and Electronic Arts (FIV), Buenos Aires, Argentina.

Shelters installation (1st prize), Municipality Art Centre, Nicosia, Cyprus.

Tokyo today Cultural Capital of Europe Copenhagen ’96.

Tokyo Metropolitan Museum of Photography, Japan.

European Biennial ’97 for Young Artists of the Mediterranean Countries, Architecture, Turin, Italy.

Helsinki 2000, Architecture, Finland.

Tokyo Today, Cultural Capital of Europe Thessaloniki ’97, Greece.

A century of visual creativity, Cultural Capital of Europe Thessaloniki ’97, Greece.

Expo ’98, Lisbon, Portugal.

Cultural Capital of Europe Stockholm ’98, Sweden.

Cyprus, six prepositions, The House of Cyprus, Athens, Greece.

Berlin Wall, sculpture, Municipal Art Center, (3rd Prize) Berlin, Germany Jeunes Artistes Chypriotes, Palais Des Nations, Geneva, Switzerland.

Artist’s Book exhibition, Nicosia, Cyprus.

Sculpture exhibition organized by the Ministry of Culture.

Lights and Shadows, Panorama of Greek Engraving, National Gallery, Athens, Greece.

Mediaterra 2000, Interactive installation with M. Papacharalambous, Factory, Athens, Greece.

Triennial of India, Interactive Installation with M. Papacharalambous, New Delhi, India.

Nicosia Cultural days, Moscow, Russia.

115

Endre KORONCZI, Ουγγαρία

Γεννήθηκε το 1968 στη Βουδαπέστη.

1986-90 Ουγγρική Ακαδημία Καλών Τεχνών , Βουδαπέστη , 1990 Δίπλωμα.

1990-92 Ουγγρική Ακαδημία Καλών Τεχνών , Βουδαπέστη (μεταπτυχιακό). από το 1990 είναι μέλος του studio των Ούγγρων Καλλιτεχνών και του Ιδρύματος Καλών Τεχνών. από το 1992 είναι μέλος της Ένωσης των Ούγγρων Καλλιτεχνών. από το 1992 είναι μέλος της Ομοσπονδίας των Ούγγρων Γραφιστών. Ατομικές εκθέσεις: 1994 Πινακοθήκη Újpest, Βουδαπέστη˙ Αίθουσα Τέχνης Mû-Terem, Βουδαπέστη˙ Πινακοθήκη Mladych U Recickych, Πράγα (με τους Lajos Csontó και Roman Dvorak)˙ Γκαλερί Liget, Βουδαπέστη˙ FMK, Βουδαπέστη.

1995 Ρώμη–Esztergom, Μουσείο Δούναβη, Esztergom˙ Club Νέων Καλλιτεχνών, Βουδαπέστη.

1996 School Gallery, Somoskõújfalu˙ Ορθόδοξη εκκλησία, Gyõr, Μediawave (με τους Jenõ Lévay και Imre Tolnay)˙ Πινακοθήκη Winter, Szentendre.

1997 Ουγγρικό Ινστιτούτο, Βουκουρέστι (με την Ágnes Szabics)˙ Szinkron, Πινακοθήκη Βουδαπέστης, Constans, Óbuda Cellargallery, Βουδαπέστη.

1998 Gallery by Night, Γκαλερί Studio, Βουδαπέστη˙ Oυγγρικό Σπίτι, Βερολίνο˙ Πινακοθήκη Közelítés, Pécs˙ Στατικός Θόρυβος 3 (με τον Jenõ Lévay).

1999 V.A.M. Art & Design Studio, Βουδαπέστη (με τους György Nagy Gábor και Géza Nyíry)˙ ΄Άνεμος σε πραγματικό χρόνο, Γκαλερί Studio, Βουδαπέστη (με τον Frans Jacobi)˙ Galeria Monumental, Λισαββώνα (με τον Attila Csörgõ)˙ Ξεδιπλωμένο Κουτί, Μουσείο Ernst, Βουδαπέστη (με τους Ágnes Eperjesi, Pál Gerber και Gyula Várnai).

2000 Ουγγρικό Ινστιτούτο, Βουκουρέστι˙ 1x1, Bilboard, Βουδαπέστη˙ 36,6 º C, Protokoll, Cluj Napoca˙ Γκαλερί Godot, Βουδαπέστη.

2001 Bianco project, http://www.koronczi.hu/bianco.

2002 Ξεδιπλωμένο Κουτί II, Γκαλερί Medium, Μπρατισλάβα (με τους Ágnes Eperjesi, Pál Gerber και Gyula Várnai)˙ Συμπεριφορές, Γενεύη, Ελβετία (με τους Pierre Vadi, Jérémie Gindre, Tibor Gyenis και Attila Menesi).

116

Ομαδικές Εκθέσεις: 1997 Είναι η Ευρώπη μόνο μια λέξη;, Palazzo Publico, Σιένα, Arsenale Medici, Πίζα˙ να γεφυρώσουμε την Ευρώπη, Γκαλερί Middle, Esztergom˙ Ειδύλλιο, Πινακοθήκη No. 78, Sopron˙ 9η Διεθνής Μπιενάλε Τύπου Βάρνας ’97, Βάρνα˙ Διεθνής Τριενάλε Τύπου Κρακοβίας ’97, Κρακοβία˙ Constans, Πινακοθήκη Vigadó, Bουδαπέστη˙ Ηideing, Μουσείο Ernst, Βουδαπέστη˙ Μαύρο μετάξι, μπλε σίδερο, Ózd˙ Έγγραφο, Νυχτερινή Περίπολος (http://www.sztaki.hu/nightwatch).

1998 Αστεροσκοπείο, Zamek Ujadzowski, Warsawa˙ Lapin en plastique, Ουγγρικό Ινστιτούτο Παρισιού˙ Ornamentika, Πινακοθήκη Szombathely, Szombathely˙ XIX Εθνική ΜπιενάλεΤύπου, Πινακοθήκη Miskolc, Miskolc˙ Ζωγραφιές Μη ζωγράφων, Πινακοθήκη Berlintokyo, Βερολίνο˙ Δέρμα, Πινακοθήκη Józsefváros, Βουδαπέστη˙ Sic Transit Gloria Mundi, Bartók 32 Gellery, Βουδαπέστη.

1999 Sic Transit Gloria Mundi, Πινακοθήκη Folyamat, Βουδαπέστη˙ Ημερομηνία, Αίθουσα Εκθέσεων, Bουδαπέστη˙ Πραγματική Τέχνη, Trafó, Βουδαπέστη˙ Remix, Πινακοθήκη Pécs, Pécs˙ Gallery by Night, Studio Gallery, Βουδαπέστη (με τους Ágnes Eperjesi και Gyöngyi Kámán)˙ G78, Sopron˙ Zeit-Spiel, ifa-Galerie, Βερολίνο (με τους Emese Benczúr, Antal Lakner, Nemes–Szépfalvi και Beáta Veszely)˙ Σύγχρονη Ουγγρική Φωτογραφία ’99, Pollach Mihály Építõipari Szki., Pécs˙ Transformation Ungarn, Künstlerhaus Mousonturm, Φραγκφούρτη/Main.

2000 Vernissage I, Θέατρο MU, Βουδαπέστη˙ Λισσαβόνα, Πινακοθήκη Βουδαπέστης, Βουδαπέστη˙ Ó 2000, Πινακοθήκη Βουδαπέστης, Βουδαπέστη˙ XX Εθνική Μπιενάλε Τύπου, Πινακοθήκη Miskolc, Miskolc˙ Λογομαχία, Kunsthalle, Bουδαπέστη˙ Impala Haus, Szeged˙ MediaModell, Kunsthalle, Βουδαπέστη˙ Χρονογέφυρα 2000, ArtMill, Szentendre˙ XX Εθνική Μπιενάλε Τύπου, Miskolc˙ Πινακοθήκη Dorottya, Βουδαπέστη˙ Πινακοθήκη Impala, Szeged˙ Ταμπλώ, Gallery IX, Βουδαπέστη˙ Portfolios of Makó 1996-2000, Πινακοθήκη, Βουδαπέστη˙ Η δεκαετία του ’90 II, Μουσείο Városi Mûvészeti, Gyõr.

2001 Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Paks˙ Υπηρεσία, Αίθουσα Τέχνης, Βουδαπέστη˙ Κλίμα, Αίθουσα Τέχνης, Βουδαπέστη.

2002 Σκιά στον τοίχο, ICA-D, Dunaújváros˙ Η δεκαετία του ’90 III, Μουσείο Városi Mûvészeti, Gyõr˙ Ουγγρικό Ινστιτούτο, Βουκουρέστι˙ Ένα λεπτό για μια εικόνα, Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης, Dunaújváros.

Endre KORONCZI, Hungary

Pannónia u. 95, 1133 Budapest, Hungary • Tel.: (+36-1) 35.94.000, (+36) 30/91.96.468 • http://www.koronczi.hu Born 1968 in Budapest.

1986-1990 1990-1992 since 1990 since 1992 since 1992

Hungarian Academy of Fine Arts, Budapest, 1990 Diploma.

Hungarian Academy of Fine Arts, Budapest (post-graduate). member of the ’Studio’ of Hungarian Fine Artists and the Foundation of Fine Arts. member of the Association of the Hungarian Fine Artists. member of the Federation of the Hungarian Grafic Artists.

Solo exhibitions 1994 Újpest Gallery, Budapest; Mû-Terem Exhibition Room, Budapest; Galerie Mladych U Recickych, Prague (with Lajos Csontó and Roman Dvorak); Liget Gallery, Budapest; FMK, Budapest.

1995 Roma-Esztergom – Danube Museum, Esztergom; Young Artists Club, Budapest 1996 School Gallery, Somoskõújfalu; Ortodox Church, Gyõr, Mediawave (with Jenõ Lévay and Imre Tolnay); Winter Gallery, Szentendre.

1997 Hungarian Institute, Bucharest (with Ágnes Szabics); Szinkron, Budapest Gallery, Budapest; Constans, Óbuda Cellargallery, Budapest.

1998 Gallery by Night, Studio Gallery, Budapest; Haus Ungarn, Berlin; Közelítés Gallery, Pécs, StaticNoise3Project (with Jenõ Lévay).

1999 V.A.M. Art & Design Studio, Budapest (with György Nagy Gábor and Géza Nyíry); Real Time Wind, Studio Gallery, Budapest (with Frans Jacobi); Galeria Monumental, Lisbon (with Attila Csörgõ); Unfolded Box, Ernst Museum, Budapest (with Ágnes Eperjesi, Pál Gerber and Gyula Várnai).

2000 Hungarian Institut, Bucharest; 1x1, Bilboard, Budapest; 36,6 º C, Protokoll, Cluj Napoca; Gallery Godot, Budapest.

2001 Bianco project, http://www.koronczi.hu/bianco.

2002 Unfolded Box II, Medium Gallery, Bratislava (with Ágnes Eperjesi, Pál Gerber and Gyula Várnai); Attitudes, Genève, Switzerland (with Pierre Vadi, Jérémie Gindre, Tibor Gyenis, Attila Menesi).

Group exhibitions 1997 Is Europe Just a Word?, Palazzo Publico, Siena; Arsenale Medici, Pisa; To Bridge Europa, Middle Gallery, Esztergom; Idill, Gallery No. 78, Sopron; 9th

1998

1999

2000

2001 2002

International Print Biennial Varna ’97, Varna; International Print Triennial ’97-Cracow, Cracow; Constans, Vigadó Gallery, Budapest; Hideing, Ernst Museum, Budapest; Black silk, Blue Iron, Ózd; Document, Nightwatch (http: //www.sztaki.hu/nightwatch).

Observatory, Zamek Ujadzowski, Warsawa; Lapin en plastique, Institut Hongrois de Paris; Ornamentika, Szombathely Gallery, Szombathely; XIX National Print Biennale, Miskolc Gallery, Miskolc; Non Painters Paintings, Galerie Berlintokyo, Berlin; Skin, Gallery of Józsefváros, Budapest; Sic Transit Gloria Mundi, Bartók 32 Gellery, Budapest.

Sic Transit Gloria Mundi, Folyamat Gallery, Budapest; Date, Exhibition Hall, Budapest; Real Art, Trafó, Budapest; Remix, Gallery Pécs, Pécs; Gallery by Night, Studio Gallery, Budapest (with Ágnes Eperjesi and Gyöngyi Kámán); G78, Sopron; Zeit-Spiel, ifa-Galerie, Berlin (with Emese Benczúr, Antal Lakner, Nemes–Szépfalvi and Beáta Veszely); Contemporary Hungarian Photography ’99, Pollach Mihály Építõipari Szki., Pécs; Transformation Ungarn, Künstlerhaus Mousonturm, Frankfurt/Main.

Vernissage I, MU Theater, Budapest; Lisboa, Budapest Gallery, Budapest; Ó 2000, Budapest Gallery, Budapest; XX. National Print Biennale, Miskolc Gallery, Miskolc; Crosstalk, Kunsthalle, Budapest; Impala Haus, Szeged; MediaModell, Kunsthalle, Budapest; Timebridge 2000, ArtMill, Szentendre; XX National Print Biennale, Miskolc, Dorottya Gallery, Budapest; Impala Gallery, Szeged; Tableau, Gallery IX., Budapest; Portfolios of Makó 1996-2000, Budapest Gallery, Budapest; A 90’s years II, Városi Mûvészeti Múzeum, Gyõr Museum of Contemporary Art, Paks; Service, Kunsthalle, Budapest; Klima, Kunsthalle, Budapest.

Shadow on the Wall, ICA-D, Dunaújváros; The 90’s years III, Városi Mûvészeti Múzeum, Gyõr; Hungarian Institute, Bucharest; One Minute for an Image, Institute of Contemporary Art, Dunaújváros.

117

Lyyying Community, Πολωνία

Η Κοινότητα Lyyying (Lyyying Community) είναι μια ομάδα από το Łódź και σύμφωνα με τη μια και μοναδική εκδοχή της προέλευσής της (από το Ανεξάρτητο Κέντρο Ερευνών της Κοινότητας Lyyying), η L.C γεννήθηκε κατά τη διάρκεια μιας νυκτοφυλακής στο μνημείο του Αγνώστου Choszscnan, του κατοίκου του Choszczno. Οι ιστορικοί, οι κριτικοί, και άλλοι αδαείς, διαπληκτίζονται μέχρι σήμερα γύρω από τον τρόπο και την ημερομηνία γέννησης αυτού του φαινομένου. Η δομή της οργάνωσης είναι ένα από τα καλύτερα φυλαγμένα μυστικά και σε όλα τα επίπεδά του, μαζί με την ιεραρχία, επικρατεί μια μεγάλη συνωμοτικότητα. Επειδή η Κοινότητα Lyyying έχει μακριά χέρια, διπλή γλώσσα και περιφρονεί τα ανθρώπινα συναισθήματα, είναι πολύ πιο εύκολο να αποκλειστεί κανείς από αυτήν. Η Κοινότητα Lyyying είναι προς το παρόν ενεργή σε 19 χώρες, μεταξύ αυτών: Πουέρτο Ρίκο, Κύπρος, Πολωνία, Η.Π.Α. Το Ανεξάρτητο Κέντρο Ερευνών της Κοινότητας Lyyying παράγει μορφωτικές και εκπαιδευτικές ταινίες, όπως Ποιοι είμαστε; ή Πώς να δεχτείτε ένα φτύσιμο πάνω στο μάγουλο. Στέκοντας στην κόψη της Απέχθειας και της Αποστροφής, η Κοινότητα Lyyying αναμειγνύει αυτές τις αξίες στη Νέα Τέχνη τη γνωστή ως μοδισμός. Στην καθημερινή ζωή, η Κοινότητα Lyyying παίρνει απρόβλεπτες μορφές και θελκτικές όψεις: από εσωτερικές εμφανίσεις, όπως το Kaszana, Οι τελευταίες ιεροτελεστίες, Terra Repromissionis, έως εξωτερικές (σχεδόν το ίδιο, αλλά χωρίς οροφή), όπως το Έργα ενός καλλιτέχνη με Καρκίνο στον Εγκέφαλο, μέχρι street actions (Καλύτερα κράτα τα δάχτυλα σου σταυρωμένα), L.C. is GYPP-SUM-ING, Taxi 3/4), και συναυλίες (Ο ανεμιστήρας Έγκον Φίτκε στο Ένας ξινός χυλός, PostPornoTanzbudeKurz και άλλες) συν τα ειδικά φαγοπότια διαμαρτυρίας με στοιχεία lyyying (Layyy Γρήγορα Μαντέλα, 365 Δείπνα στου Φίτκε). Ένας από τους τομείς της Κοινότητας Lyyying, Ο Κινηματογράφος Lyyying, προχωράει σταθερά με μεγάλη επιτυχία. Ανάμεσα στους υποχρεωτικούς κανόνες της τέχνης της ταινίας βρίσκονται δημοφιλείς θέσεις του Κινηματογράφου Lyyying, όπως: Πιστεύουν οι Γυναίκες στον Θεό;, Riff-Raff Ένας χορός με Σπαθιά, Ένα Γρήγορο Πουλί Φάρμας με Κηλίδες, E.F.V Wahwkevere, The Praim και άλλα. Μια και δεν είναι ο χρόνος και ο τόπος να εμβαθύνουμε σε πολλές λεπτομέρειες, στις βαθύτερες έννοιες των συμβόλων, τα αμέτρητα άδηλα νοήματα των σημείων, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει κανείς πόσο άτονος και άχρονος θα ήταν ο σύγχρονος κόσμος χωρίς την Κοινότητα Lyyying. Έτσι λοιπόν, πού θα βρίσκονταν ο κόσμος αν ο Φίτκε δεν είχε επινοήσει το Αλφάβητο, αν ο Πρόεδρος του L.C. δεν είχε ανακαλύψει τον τροχό και ο Pallester δεν είχε πέσει από τις σκάλες??!!??!!?

118

Εν ονόματι της Κοινότητας Lyyying, Michał Gralak

Lyyying Community, Poland

Lyyying Community is a group from Łódź and according to the one and only true version of its origin (by the Lyyying Community Independent Research Center), L.C. was born during a night watch at the monument of the Unknown Choszcznan, in Choszczno. The historians, critics and other ignorants, up to this day, argue over the means and the date of birth of that phenomenon.

The structure of the organization is one of the most carefully guarded secrets and all its levels, with the hierarchy, are under a great conspiracy. Because Lyyying Community has long arms, double tongues and disregards people’s feelings, it is much easier to get excluded from it. Lyyying Community is presently active in nineteen countries, among others: Puerto Rico, Cyprus, Poland, USA. The Lyyying Community Independent Research Center is producing such educational and training films, as Who are we?, or How to take a spit on the chin. Standing on the edge of Repugnance and Distaste Lyyying Community is mixing these values into the New Art known as modism. In the everyday life, Lyyying Community is taking unexpected forms and seductive shapes: from indoor appearances like Kaszana, Last Rites, Terra Repromissionis, through outdoor ones (almost the same, but no ceiling), the Works Of An Artist With A Brain Cancer, the street actions (Better Keep Your Fingers Crossed, L.C. is Gypp-sum-ing, Taxi 3/4), to concerts (Egon Fietke Ventilator in A Stiff Caudle, PostPornoTanzbudeKurz and others) plus the specific protest gorgings with lyyying element (Layyy Fast Mandela, 365 Dinners At Fietke’s). One of the Lyyying Community divisions, Lyyying Cinema, is, with the great success, rolling. Among the obligatory canons of the film art are such popular positions of Lyyying Cinema: Do Women Believe In God, Riff - Raff A Dance With Swords, A Fast Specky Farm Bird, E.F.V. Wahwkereve, The Praim and more. As it is no time or place to get any deeper into the meanders of details, the back allies of symbols, the potentials of signs extremely full with meanings, one has to realize, how flat and colourless the contemporary world would be without Lyyying Community. And so, where would the world be, if Fietke hadn’t invented the Alphabet, the President Of L.C. hadn’t discovered the wheel and Pallester hadn’t fallen down the stairs??!!??!!?

In the name of Lyyying Community, Michał Gralak

119

Μαρία ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ, Κύπρος

Γεννήθηκε το 1964 στη Λευκωσία. Σπουδές 1982-1987 Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.

1984-1990 Σχολή Καλών Τεχνών, Αθήνα – Ζωγραφική (διάκριση). Παράλληλα, εργαστήρια γλυπτικής, σχεδίαση σκηνής, φρέσκο και ζωγραφικές τεχνικές Βυζαντινών εικόνων (με υποτροφία).

1991-1992 Σχολή Καλών Τεχνών, Μαδρίτη – Ζωγραφική και Χαρακτική, (Matricular de Honor) (με υποτροφία από την ισπανική κυβέρνηση).

1993 Υποτροφία του MIDE στην Cuenca (Πανεπιστήμιο Castilla la Mancha), Spain. Ατομικές εκθέσεις 1991 Σπιτι Της Κυπρου, Αθήνα, Ελλάδα. Κέντρο Τεχνης Δίασπρο, Λευκωσία, Κύπρος.

1992 Πολιτιστικο Κεντρο Meseta de Orcasitas, Μαδρίτη, Ισπανία.

1994 Η γέφυρα, με τον A. Κεντόνη, Πυλη Αμμοχώστου, Λευκωσία, Κύπρος.

1997 Ονειροπαγίδες, Κέντρο Τεχνης Διασπρο, Λευκωσία, Κύπρος. Μικρά Ξεχασμένα Παραμύθια, Οκτάνα, Λευκωσία, Κύπρος.

2001 Ορίζοντας: κατακόρυφος, Κεντρο συγχρονησ τεχνησ διατοποσ, Λευκωσία, Κύπρος.

2002 Γκαλερι μορφη, Λεμεσός, Κύπρος. Έχει επιλεγεί και έχει αντιπροσωπεύσει την Κύπρο και την Ελλάδα σε πολλά διεθνή Salon εικαστικών τεχνών: 1991 1992

120

Συνάντηση του ’91 των Σχολών Τέχνης της Μεσογείου, Tύνιδα, Tυνησία. Έξι νέοι σύγχρονοι Κύπριοι καλλιτέχνες, Gallery K, Hampstead, Λονδίνο, Μ.Βρετανία.

Galeria La estacion San Martin de Valdeiglesias, Μαδρίτη, Ισπανία.

Joan Miro Mostoles, Μαδρίτη, Ισπανία.

Libr’ art Salon International de l’art, Libramont, Chevigny, Βέλγιο. Συμμετοχή στο Πανελλήνιο Συμπόσιο “Γαία Αφροδίτη”.

1994 1995

1996

1997

1998 1999

2000 2001

Ευρωπαϊκή Μπιενάλε ’94 Νέων Καλλιτεχνών των Μεσογειακών Χωρών, Λισσαβόνα, Πορτογαλία.

21η Διεθνής Μπιενάλε ’95 Χαρακτικής, Λιουμπλάνα, Σλοβενία.

Museo de Arte Contemporaneo Carrilio Gil, Μεξικό. Ένα οδοιπορικό, Ευρωπαϊκός πολιτιστικός μήνας Λευκωσία, Κύπρος. Έξι Κύπριοι σύγχρονοι καλλιτέχνες, Δήμος Αθηναίων, Λαϊκή Τράπεζα, Αθήνα, Ελλάδα. Ανοιχτή Γέφυρα, Χιούστον, Τέξας και στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα,Τζόρτζια, ΗΠΑ. Διεθνής Μπιενάλε του Κουβέιτ.

Alem da Agua, Museo Extremeno e Iberoamericano de Arte Contemporaneo, (MEIAC), Guadiana river, Copiacabana, Ισπανία. Ψάρι, Δημοτικό Κέντρο Τέχνης, Λευκωσία, Κύπρος.

Van Gogh, Δημοτικό Κέντρο Τέχνης, Λευκωσία, Κύπρος. Ευρωπαϊκή Μπιενάλε ’97 Νέων Καλλιτεχνών των Μεσογειακών Χωρών, Αρχιτεκτονική, Τορίνο, Ιταλία. Ελσίνκι 2000, Αρχιτεκτονική, Φινλανδία. Διεθνής Μπιενάλε της Ριέκα, Κροατία. Ένας αιώνας Οπτικής Δημιουργικότητας, Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης, Θεσσαλονίκη ’97. Νέοι Κύπριοι Καλλιτέχνες, Palais Des Nations, Γενεύη, Ελβετία.

XX Μπιενάλε Αλεξάνδρειας για τις Μεσογειακές Χώρες ’99, Αίγυπτος.

Mediaterra 2000, Interactive Εγκατάσταση με τον A. Κεντώνη, Factory, Αθήνα, Ελλάδα. Φώτα και Σκιές, Εθνική Πινακοθηκη, Αθήνα, Ελλάδα. Μετάλλαξη, σχεδιασμένη σε συνεργασία με την σχεδιάστρια μόδας Φωτεινή Λαμνισού. Τριενάλε της Ινδίας, Interactive Εγκατάσταση με τον A. Κεντώνη, Νέο Δελχί, Ινδία. Καλλιτεχνικές Ημέρες της Λευκωσίας, Μόσχα, Ρωσία.

Maria PAPACHARALAMBOUS, Cyprus

91B Ay. Omoloyites Ave., Nicosia 1080, Cyprus • Tel.: 357-22-666358 • Fax.: 357-22-662526 • Mobile: +357-99-649765 • E-mail: kentonis@spidernet.com.cy Born 1964 in Nicosia.

Studies 1982-1987 Athens National Conservatory.

1984-1990 School of Fine Arts, Athens - Painting (distinction). In parallel, workshops of sculpture, stage design, fresco and painting techniques of Byzantine icons (on scholarship).

1991-1992 Faculdad de Bellas Artes, Madrid - Painting and Engraving, (Matricular de Honor) (on a Spanish government scholarship).

1993 Scholarship of the MIDE in Cuenca (Universidad Castilla la Mancha), Spain.

Solo exhibitions 1991 House of Cyprus, Athens, Greece.

Diaspro Art Centre, Nicosia, Cyprus.

1992 Centro Cultural Meseta de Orcasitas, Madrid, Spain.

1994 The bridge, with A. Kentonis, Famagusta Gate, Nicosia, Cyprus.

1997 Dream traps, Diaspro Art Centre, Nicosia, Cyprus.

Little Forgotten Fairytales, Oktana, Nicosia, Cyprus.

2001 Horizon: vertical, Contemporary Art Center Diatopos, Nicosia, Cyprus.

2002 Gallery Morfi, Limassol, Cyprus.

1991 1992 1992 1994

She was selected and represented Cyprus and Greece in many international Salons for the visual arts.

Rencontre ’91 des Ecoles d’arts de la Méditerranée, Tunis, Tunisia.

Six young contemporary Cypriot Artists, Gallery K, Hampstead, London, Great Britain.

Galeria La estacion San Martin de Valdeiglesias, Madrid, Spain.

Joan Miro Mostoles, Madrid, Spain.

Libr’art Salon International de l’art, Libramont, Chevigny, Belgium.

Participation at the Panhellenic Symposium “Gaea Aphrodite”.

European Biennial ’94 of Young Artists of Mediterranean Countries, Lisbon, Portugal.

21st International Biennial ’95 of Engraving, Ljubljana, Slovenia.

1995 1995 1995

1996 1996 1996 1996 1997 1997 1997 1998 1999

2000 2001

Museo de Arte Contemporaneo Carrilio Gil, Mexico.

An Itinerary, European Cultural Month, Nicosia, Cyprus.

6 Cypriot Contemporary Artists, Municipality of Athens, Popular Bank, Athens, Greece.

Open bridge, Houston, Texas and at the Olympic Games in Atlanta, Georgia, USA. International Biennial of Kuwait.

Alem da Agua, Museo Extremeno e Iberoamericano de Arte Contemporaneo, (MEIAC), Guadiana river, Copiacabana, Spain.

Fish, Municipal Art Center, Nicosia, Cyprus.

Van Gogh Municipal Art Center, Nicosia, Cyprus.

European Biennial ’97 for Young Artists of the Mediterranean Countries, Architecture, Turin, Italy.

Helsinki 2000, Architecture, Finland.

International Biennial of Rijeka, Croatia.

A Century of Visual Creativity, Cultural Capital of Europe Thessaloniki ’97, Greece.

Jeunes Artistes Chypriotes, Palais Des Nations, Geneva, Switzerland.

XX Biennial of Alexandria for the Mediterranean Countries ’99, Egypt.

Mediaterra 2000, Interactive installation with A. Kentonis, Factory, Athens, Greece.

Lights and shadows, National Gallery, Athens, Greece.

Metallaxis, created in collaboration with the fashion designer Fotini Lamnisou.

Triennial of India, Interactive Installation with A. Kentonis, New Delhi, India.

Nicosia Cultural days, Moscow, Russia.

121

Mindaugas SIMKUS, Λιθουανία

Γεννήθηκε το 1973 στην Palanga, Λιθουανία. Σπουδές 2001-2002 Ακαδημία Jan van Eyck (Ολλανδία), μεταπτυχιακές σπουδές.

1999 Υποτροφία στο Ίδρυμα Artists’ House στο Boswil (Ελβετία).

1992-1998 μεταπτυχιακό δίπλωμα στις εικαστικές τέχνες, Ακαδημία καλών τεχνών Vilnius.

1988-1992 Σχολή Καλών Τεχνών Telsiai. Ατομική έκθεση 1999 Πινακοθήκη του Boswil (Ελβετία). Ομαδικές εκθέσεις 2003 Πονάει τόσο καλά, (CAC, Vilnius).

2002 Έκθεση του Deimantas Narkevicius, με συμμετοχή των Mindaugas Simkus και Peter Watkins (Όμιλος Τέχνης, Μόναχο.)

2002 Μονοπάτια της Ευρώπης (Στρασβούργο, Apollonia / Ευρωπαϊκές Καλλιτεχνικές Ανταλλαγές.

2002 Εσκεμμένη Παλινδρόμηση (Γκαλερί Danielle Arnaud, Λονδίνο).

2002 τέχνη / θάλασσα, Knokke-Heist, Βέλγιο.

2001 HARD kijken, φεστιβάλ βίντεο (Arnhem, Ολλανδία).

2001 Egzotika (CAC, Vilnius).

1999 Λιθουανική Τέχνη 1989-1999: Μια δεκαετία (CAC, Vilnius).

1998 Ουτοπία (Château de Beaumanoir, Γαλλία).

1998 Καιρός να’ σαι νέος και καιρός νά’ σαι γέρος (CAC, Vilnius).

1997 ArtGenda’98, Στοκχόλμη, Σουηδία.

1997 Ογδόντα τοις εκατό (CAC, Vilnius).

1995 Για την Ομορφιά (Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Soros,Vilnius). Υποτροφίες 2001 UNESCO – ASCHBERG, Διεθνές Ταμείο για την Προώθηση του Πολιτισμού.

1999 Επιχορήγηση της Κυβέρνησης της Λιθουανίας για Νέους Καλλιτέχνες.

122

Mindaugas SIMKUS, Lithuania

RuginG. 10-14, Vilnius, Lithuania • E-mail: simkus@hotmail.com

Born 1973 in Palanga, Lithuania.

Studies 2001-2002 1999 1992-1998 1988-1992

Jan van Eyck Akademie, post-academic institution (Netherlands).

Artist in residence at the Artist’ House foundation in Boswil (Switzerland).

MA in plastic arts, Vilnius Academy of Fine Arts.

Telsiai Art School.

Solo exhibition 1999 Gallery of Boswil (Switzerland).

Group exhibitions 2003 Hurts so good, (CAC Vilnius).

2002 An exhibition by Deimantas Narkevicius, also with Mindaugas Simkus and Peter Watkins (Kunstverein München).

2002 Paths of Europe (Strasbourg, Apollonia / European art exchanges).

2002 Deliberate Regression (Danielle Arnaud Gallery, London).

2002 arte / mare, Knokke-Heist, Belgium.

2001 HARD kijken –video festival (Arnhem, Netherlands).

2001 Egzotika (CAC, Vilnius).

1999 Lithuanian Art 1989-1999: A Decade (CAC, Vilnius).

1998 Utopia (Château de Beaumanoir, France).

1998 Time to Be Young and Time to Get Old (CAC, Vilnius).

1997 ArtGenda’98 (Stockholm, Sweden).

1997 Eighty Percent (CAC, Vilnius).

1995 For Beauty (the Soros Contemporary Art Center, Vilnius).

Grants 2001 1999

UNESCO – ASCHBERG, International Fund for the Promotion of Culture.

Grant for the Young Artist of the Government of the Lithuania Republic.

123

Nika ŠPAN, Σλοβενία

Γεννήθηκε το 1967 στη Λιουμπλιάνα. Ζει στη Λιουμπλιάνα και το Ντίσελντορφ.

1992 1996 1994

Πτυχίο στη ζωγραφική από την Ακαδημία Καλών Τεχνών της Λιουμπλιάνα. Τελείωσε το μεταπτυχιακό στη γλυπτική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Λιουμπλιάνα. Πήρε επιδότηση DAAD για σπουδές στην Ακαδημία Τεχνών του Ντίσελντορφ.

Ατομικές εκθέσεις και project 1993 Ομαδικό πορτραίτο με τον Α., Σαλόν Mali, γκαλερί Jakopiceva, Λιουμπλιάνα.

1993 Έκθεση ζωγραφικής, Γκαλερί Skuc, Λιουμπλιάνα.

1994 Πύλη, Λιουμπλιάνα.

1996 Αναπαραγωγή πληροφορίας, Βιβλιοθήκη Ακαδημίας Καλών Τεχνών, Λιουμπλιάνα.

1996 Τα πάντα εκτός από Readymade, Ακαδημία Τεχνών του Ντίσελντορφ, Διεθνές Καλλιτεχνικό Φόρουμ, Νο.133.

1998-1999 Πουλημένα Έργα, γκαλερί Mala, Μοντέρνα γκαλερί, Λιουμπλιάνα.

124

Επιλεγμένες ομαδικές εκθέσεις 1999 SIQ 1999, Αίθουσα Τέχνης Exnegasse, Βιέννη.

1999 Σλοβένικη Τέχνη 1978-1999, γκαλερί Obalne, Κoper, Piran.

1999 Είναι άνετα, Γκαλερί Skuc, Λιουμπλιάνα.

1999 PUBLI(c)DOMAIN, Τρίτη Αυστριακή Μπιενάλε Φωτογραφίας, Graz.

1999 Βαρύτης Μηδέν, Σαλόν 3, Λονδίνο, Cornerhouse, Manchester.

1999 H Σύνδεση με τη Στοκχόλμη, γκαλερί ACC, Βαϊμάρη.

2000 Manifesta 3, Λιουμπλιάνα.

2001 Οko in njegova resnica:spektakel in resnicnost v slovenski umetnosti 19842001, Μοντέρνα γκαλερί, Λιουμπλιάνα.

2001 Βαρύτης Μηδέν, Μουσείο Τέχνης Uppsala, Στοκχόλμη.

2001 ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ οι δύο όχθες, 52ο Βραβείο Michetti, MuMI, Francavilla al Mare.

2001 Μια Αίσθηση Ευημερίας, Παλάτι αυτοκρατορικών θερμών Λουτρών, Karlovy Vary.

2001 Trendwände, Αίθουσα τέχνης, Ντίσελντορφ.

2002 Hicetnunc, Villa Manin di Passariano.

2002 Kleines Format, Malkasten, Ντίσελντορφ.

2003 Ορατότης Μηδέν, Μοντέρνα γκαλερί, Λιουμπλιάνα.

Nika ŠPAN, Slovenia

Born 1967 in Ljubljana.

Lives in Ljubljana and Düsseldorf.

1992 1996 1994

Graduated in painting from the Academy of Fine Arts in Ljubljana.

Finished the postgraduate course in sculpture at the Academy of Fine Arts in Ljubljana.

Received the DAAD grant for study at the Kunstakademie Düsseldorf.

Solo exhibitions and projects 1993 Group Portrait with A., Mali salon, Jakopiceva galerija, Ljubljana.

1993 Exhibition of Paintings, Galerija Skuc, Ljubljana.

1994 Gate, Ljubljana.

1996 Reproduction of Information, Library of the Academy of Fine Art, Ljubljana.

1996 Everything but Readymade, Kunstakademie Düsseldorf, Kunstforum International, no.133.

1998-1999 Sold Works, Mala galerija, Moderna galerija, Ljubljana.

Selected group exhibitions 1999 SIQ1999, Kunstahale Exnegrasse, Wien.

1999 Slovene Art 1978-1999, Obalne galerije, Koper, Piran.

1999 It’s comfy, Galerija Skuc, Ljubljana.

1999 PUBLI(c)DOMAIN, Third Austrian Triennial of Photography, Graz.

1999 Zero Gravity, Salon 3, London; Cornerhouse, Manchester.

1999 The Stockholm Connection, ACC Galerie, Weimar.

2000 Manifesta 3, Ljubljana.

2001 Oko in njegova resnica: spektakel in resnicnost v slovenski umetnosti 19842001, Moderna galerija, Ljubljana.

2001 Zero Gravity, Uppsala Konstmuseum, Stockholm.

2001 ADRIATICO le due sponde, 52º Premio Michetti, MuMI, Francavilla al Mare.

2001 A Sense of Wellbeing, Palace of Imperial Thermal Baths, Karlovy Vary.

2001 Trendwände, Kunstraum, Düsseldorf.

2002 Hicetnunc, Vila Manin di Passariano.

2002 Kleines Format, Malkasten, Düsseldorf.

2003 Ziro Visibility, Moderna galerija, Ljubljana.

125

Jaan TOOMIK, Εσθονία

Γεννήθηκε το 1961 στο Τάρτου, Εσθονία. Εργάζεται ως καθηγητής στην Ακαδημία Τεχνών της Εσθονίας.

1985-1991 σπούδασε στην Ακαδημία Τεχνών της Εσθονίας στον τομέα της ζωγραφικής. Ατομικές Εκθέσεις 2003 Σπίτι των καλλιτεχνών Τάρτου, Εσθονία.

2001 Πίνακες του Peeter Mudists. Jaan Toomik, βιντεοεγκαταστάσεις. Πολιτιστικό Κέντρο Elzenveld, Αμβέρσα, Βέλγιο.

2001 Contemporary Film and Video Programme, Moderna Museet, Στοκχόλμη, Σουδία.

2001 Αίθουσα Τέχνης του Ταλίν, Εσθονία.

1999 Vaal Gallery, Ταλίν, Εσθονία.

1998 I-20 Gallery, Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.

1997 Μουσείο Τέχνης της Εσθονίας , Ταλίν, Εσθονία.

1997 Art Pace, San Antonio, Τέξας, Η.Π.Α. Επιλεγμένες ομαδικές εκθέσεις, δράσεις, performances 2003 Όνειρα και Διαμάχες:Η Δικτατορία του Θεατή, 50η Διεθνής Έκθεση Οπτικών Τεχνών της Μπιενάλε Βενετίας, Ιταλία.

2003 Παρίσι –Βερολίνο Διεθνείς Συναντήσεις, Παρίσι, Βερολίνο.

2002 Μαρτυρία, Esso Gallery, Λονδίνο, Αγγλία.

2002 Les Boréales, Caen, Γαλλία.

2002 Μουσείο του Hafnarborg, Ισλανδία.

2002 Ανατριχίλα 3, διεθνές φεστιβάλ live-τέχνης και video art, Rakvere, Haapsalu, Εσθονία.

2002 Ρίζες, Taidehalli, Ελσίνκι, Φιλανδία.

2002 Αναπνοή, Μουσείο Ludwig, Βουδαπέστη, Ουγγαρία.

2002 Video ROM, Μιλάνο, Μπέργκαμο, Ρώμη, Ιταλία.

2002 Κλείνοντας την Απόσταση, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Laznia, Gdansk, Πολωνία.

2002 Οι Βαλτικοί Χρόνοι, Galerie im Taxispalais, Innsbruck, Aυστρία.

2001 Οι Βαλτικοί Χρόνοι, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ζάγκρεμπ, Κροατία. Πινακοθήκη Škuc, Σλοβενία.

126

2001 2001 2001 2001

Διεθνές Φεστιβάλ Φιλμ και Βίντεο, Split, Κροατία. Ανατριχίλα 2, διεθνές φεστιβάλ βίντεο και performance, Rakvere, Εσθονία. Μπιενάλε της Βαλένθια. Τμήμα Video ROM., Βαλένθια, Ισπανία. Στο δρόμο της Οθόνης. “Τέχνη Μόσχα”, 5ο Διεθνής Έκθεση Τέχνης, Κεντρικό Σπίτι των Καλλιτεχνών, Μόσχα, Ρωσία.

2001 Νύχτες Μέσα. Πινακοθήκη Gasworks, Λονδίνο, Αγγλία.

2001 Εσθονικές Ενέργειες. Πινακοθήκη WUK, Βιέννη, Αυστρία.

2000-2001 Grosse Kunstausstellung Düsseldorf, Έκθεση του Ντύσελντοφ, Γερμανία.

2000 Αντίστροφες Προοπτικές, Edsvik, Σουδία.

2000, 2001 Bac-Présence Balte, Η ανθρώπινη μελέτη, Βίσμπυ, Σουηδία, Αθήνα, Ελλάδα, Βαρκελώνη, Ισπανία.

2000 OPEN 2000, Βενετία, Ιταλία.

2000 I-20 Gallery, Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.

2000 Bleibe. Ακαδημία Τέχνης Βερολίνο, Γερμανία.

2000 L’autre moi tie de l’Europe. Εθνική Πινακοθήκη Jeu de Paume, Παρίσι, Γαλλία.

2000 Videolisboa. Διεθνές Φεστιβάλ Video της Λισσαβόνας, Πορτογαλία.

1999, 2000 Μετά το Τείχος. Moderna Museet, Στοκχόλμη, Σουηδία˙ Μουσείο Ludwig, Βουδαπέστη˙ Hamburger Bahnhof, Βερολίνο.

1999 Κοντά και αλλού, The Photographers Gallery, Λονδίνο.

1997 Interstanding 2. 5η Ετήσια έκθεση του Κέντρου Soros Σύγχρονης Τέχνης, Εσθονία.

1997 Γράμμα και Γεγονός, Apex Art C.P., Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.

1997 Μπιενάλε της Βενετίας , Βενετία , Ιταλία.

1997 Μπιενάλε της Σάντα φε, Σάντα Φε, Η.Π.Α.

1996 Επιβίωση, Rauma Biennale Balticum 96, Rauman Taidemuseo, Φινλανδία.

1996 Container ‘96, Η Τέχνη πέρα από τους ωκεανούς, διεθνής έκθεση σύγχρονης τέχνης, Κοπεγχάγη, Δανία.

1996 Manifesta 1, Ευρωπαϊκή Μπιενάλε μοντέρνας τέχνης, Αίθουσα Τέχνης του Ρότερνταμ, Ολλανδία .

1996 Προσωπικός Χρόνος, Τέχνη της Εσθονίας, Λετονίας και Λιθουανίας 19451996, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, Κάστρο Ujazdowski, Βαρσοβία, Πολωνία.

1995 Βραβείο UNESCO για την προώθηση των Τεχνών, Παρίσι, Γαλλία.

Jaan TOOMIK, Estonia

Wismari 12-5, 10136 Tallinn, Estonia • Tel.: +050 222 04 • E-mail: jtoomik@yahoo.com Born 1961 in Tartu, Estonia.

Works as professor at the Estonian Academy of Arts.

1985-1991 studied at the Estonian Academy of Arts, faculty of painting.

Solo exhibitions 2003 Artists’ House, Tartu, Estonia.

2001 Peeter Mudist, paintings. Jaan Toomik, videoinstallations. Cultural Centre Elzenveld, Antwerpen, Belgium.

2001 Contemporary Film and Video Programme, Moderna Museet, Stockholm, Sweden.

2001 Tallinn Art Hall, Estonia.

1999 Vaal Gallery, Tallinn, Estonia.

1998 I- 20 Gallery, New York, USA. 1997 The Art Museum of Estonia, Tallinn.

1997 Art Pace, San Antonio, Texas, USA. Selected group exhibitions, actions, performances 2003 Dreams and Conflicts: Dictatorship of the Viewer, 50th International Exhibition of Visual Arts of the Biennale di Venezia, Italy.

2003 Paris – Berlin International Meetings, Paris, Berlin.

2002 Evidence, Esso Gallery, London, England .

2002 Les Boréales, Caen, France.

2002 Museum of Hafnarborg, Iceland.

2002 Gooseflesh 3, international live-art and video art festival, Rakvere, Haapsalu; Estonia.

2002 Roots, Taidehalli, Helsinki, Finland.

2002 Breath, The Ludwig Museum Budapest, Hungary.

2002 Video ROM, Milano, Bergamo, Rome; Italy.

2002 Closing the Distance, Łaźnia Center for Contemporary Art, Gdansk, Poland.

2002 The Baltic Times, Galerie im Taxispalais, Innsbruck, Austria.

2001 The Baltic Times, Museum of Contemporary Art, Zagreb, Croatia; Škuc Gallery, Slovenia.

2001 International Film and Video Festival, Split, Croatia.

2001 2001 2001

Gooseflesh 2, international video and performance festival, Rakvere, Estonia.

Valencia Biennale. Section Video ROM., Valencia, Spain.

On the Way to the Screen. “Art Moscow”, 5th International Art Fair, Central House of Artist, Moscow, Russia.

2001 Nights In. Gasworks Gallery, London, UK. 2001 Estonian Energies. WUK Gallery, Vienna, Austria.

2000-2001 Grosse Kunstausstellung Düsseldorf, Messe Düsseldorf, Germany.

2000 Inverse Perspectives, Edsvik, Sweden.

2000, 2001 Bac-Présence Balte, The Human Project, Visby, Sweden; Athens, Greece; Barcelona, Spain.

2000 OPEN2000. Venice, Italy.

2000 I-20 Gallery, New York, USA. 2000 Bleibe. Akademie der Künste, Berlin, Germany.

2000 L’autre moi tie de l’Europe. Galerie nationale du Jeu de Paume, Paris, France.

2000 Videolisboa. International Video Festival of Lisbon, Portugal.

1999, 2000 After the Wall. Moderna Museet, Stockholm, Sweden; The Ludwig Museum, Budapest; Hamburger Bahnhof, Berlin.

1999 Near and Elsewhere. The Photographers Gallery, London.

1997 Interstanding 2. 5th Annual exhibition of the Soros Center for Contemporary Arts, Estonia.

1997 Letter and Event, Apex Art C.P., New York, USA. 1997 La Biennale di Venezia, Venice, Italy.

1997 Site Santa Fe Biennial, Santa Fe, USA. 1996 Survival. Rauma Biennale Balticum 96, Rauman Taidemuseo, Finland.

1996 Container ‘96 - Art Across Oceans, international exhibition of contemporary art, Copenhagen, Denmark.

1996 Manifesta 1, European biennial of modern art, Rotterdam Art Hall, The Netherlands.

1996 Personal Time, Art of Estonia, Latvia and Lithuania 1945 - 1996, Center for Contemporary Art, Ujazdowski Castle, Warsaw, Poland.

1995 UNESCO Prize for the Promotion of the Arts, Paris, France.

127

Anita ZABILEVSKA, Λετονία

Γεννήθηκε το 1963 στη Ρίγα. Από το 2000 ζει και εργάζεται στην Οξφόρδη, Αγγλία.

1993

Κεντρικό Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, Πράγα, Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Τέχνης και Αρχιτεκτονικής, μεταπτυχιακό πρόγραμμα Η Μοντέρνα Εποχή σε Μεταβατική Περίοδο.

1984-1990 Ακαδημία Τεχνών Λετονίας, Τμήμα Ζωγραφικής.

1975-1982 Σχολή Τεχνών J.Rozentals, Ρίγα. Επιλεγμένες εκθέσεις 2001 Σύγχρονη Ουτοπία, Διεθνής Έκθεση Σύγχρονης Τέχνης, Αίθουσα Τέχνης Arsenals, Ρίγα, Λετονία.

1999/2000 Μετά το Τείχος, Η Τέχνη και ο Πολιτισμός στην Μετά-κομμουνιστική Ευρώπη, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Στοκχόλμη, Σουηδία. Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ludwig, Βουδαπέστη, Ουγγαρία. Εθνική Πινακοθήκη Βερολίνου, Hamburger Banhof, Βερολίνο, Γερμανία.

1999 Ατομική Έκθεση Συν Πλην, Βαλτικό Κέντρο Τέχνης Björkanderska Magasinet Visby, Gotland, Σουηδία. Μπιενάλε Βενετίας, 48η Διεθνής Έκθεση Σύγχρονης Τέχνης, Εκκλησία του San Giovanni Novo (Άγιος Ζαχαρίας), Βενετία, Ιταλία.

1998 Μακρινοί Φάροι, Εργοστάσιο Porto Brandão, Λισσαβόνα, Πορτογαλία. Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού Edsvik, Sollentuna, Σουηδία. Ψυχρά Μέρη, 7η Τριενάλε Σύγχρονης Βαλτικής Τέχνης, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, Vilnius, Λιθουανία.

1997 Ikkuna / Peili. Παράθυρο / Καθρέπτης, Σύγχρονη Τέχνη από τη Φινλανδία και Λετονία, Αίθουσα Τέχνης Taidehalli, Ελσίνκι, Φινλανδία. Μουσείο Τέχνης Arsenals, Ρίγα, Λετονία.

1996 Προσωπική Στιγμή, Τέχνη της Εσθονίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας από το 1945-1996, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, Κάστρο Ujazdowski, Βαρσοβία, Πολωνία.

Container ´96. H Τέχνη Πέρα από τους Ωκεανούς, χώροι στην πόλη της Κοπεγχάγης, Κοπεγχάγη, Δανία.

1995 Ατομική Έκθεση Ανατολή Δύση Βοράς Νότος, Club Slepenais eksperiments, 128 Ρίγα, Λετονία.

1994

1993

Απροσάρμοστοι, 6η Τριενάλε Βαλτικής Τέχνης Νέων, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, Vilnius, Λιθουανία. Κράτος, 2η ετήσια έκθεση του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Soros, έκθεση Ρίγας, Κρατικό Μουσείο Τέχνης, Ρίγα, Λετονία. Η Βαλτική, Ιωβηλαίο ’94, Φεστιβάλ Τέχνης των Βαλτικών χωρών, χώροι στην πόλη του Μάλμο, Μάλμο, Σουηδία. Παράγοντας Ζουμ, 2η ετήσια έκθεση του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Soros, έκθεση Ρίγας, Αίθουσα Τέχνης Λετονίας, Ρίγα, Λετονία. Έκθεση βίντεο-εγκαταστάσεων, μέρος του 2ου Γαλλο-Βαλτικού Φεστιβάλ Videoart, Μουσείο Τέχνης Arsenals, Ρίγα, Λετονία.

8ο Διεθνές Φεστιβάλ Οπτικοακουστικού Πειραματισμού (AVE), Αrnhem, Ολλανδία.

Anita ZABILEVSKA, Latvia

56 Lytton Road, Oxford OX4 3PA, Great Britain •Τel / Fax: +44 (0) 1865 770.706 • E-mail: anita@zabilevska.fsnet.co.uk Born 1963 in Riga.

Since 2000 lives and works in Oxford, UK. 1993

The Central European University, Prague, Department of History and Philosophy of Art and Architecture, the postgraduate program The Modern Age in Transition.

1984-1990 Latvian Academy of Art, Department of Painting.

1975-1982 J.Rozentals School of Art, Riga.

Selected Exhibitions: 2001 Contemporary Utopia, International Contemporary Art Exhibition. Exhibition Hall Arsenals. Riga, Latvia.

1999/2000 After the Wall, Art and Culture in post-Communist Europe, Moderna Museet, Stockholm, Sweden.

Museum Contemporary Art, Ludwig Museumt, Budapest, Hungary.

Nationalgalerie Berlin, Hamburger Banhof, Berlin, Germany.

1999 Solo exhibition Plus Minus, Baltic Art Center Björkanderska Magasinet, Visby, Gotland, Sweden.

Venice Biennale, 48th International Exhibition of Contemporary Art, Chiesa di San Giovanni Novo (San Zaccaria), Venice, Italy.

1998 Faróis Distantes. Distant Lighthouses, Fabrica Porto Brandão, Lisbon, Portugal; Edsvik Könst & Kultur, Sollentuna, Sweden.

Cool Places, the 7th Triennial of Contemporary Baltic Art. Contemporary Art Centre, Vilnius, Lithuania.

1997 Ikkuna / Peili. Window / Mirror, Contemporary Art from Finland and Latvia, Exhibition Hall Helsingin Taidehalli, Helsinki, Finland.

Museum of Art Arsenals, Riga, Latvia.

1996 Personal Time. Art of Estonia, Latvia and Lithuania 1945 - 1996, Centre for Contemporary Art Ujazdowski Castle, Warsaw, Poland.

Container ‘96. Art Across Oceans, Copenhagen city space, Copenhagen, Denmark.

1995 Solo exhibition East West South North, Club Slepenais eksperiments, Riga, Latvia.

1994

1993

Misfits, the 6th Triennial of Young Baltic Art, Contemporary Art Centre, Vilnius, Lithuania.

State, the 2nd annual Soros Center Exhibition for Contemporary Arts, Riga exhibition, State Museum of Art, Riga, Latvia.

The Baltic Jubilee ‘94, Art Festival of the Baltic countries, City space, Malmö, Sweden.

Zoom Factor, the 1st annual Soros Center for Contemporary Arts, Riga exhibition, Exhibition Hall Latvija, Riga, Latvia.

Exhibition of videoinstallations as part of the 2nd French-Baltic Videoart Festival, Museum of Art Arsenals, Riga, Latvia.

The 8th International Audiovisual Experimental Festival (AVE), Arnhem, The Netherlands.

129

Jana ŽELIBSKÁ, Σλοβακία

Γεννήθηκε το 1941 στο Olomouc, Τσεχία.

1959-1965 Ακαδημία Καλών Τεχνών, Μπρατισλάβα, Σλοβακία.

1968 Εκπαιδευτική Παραμονή στο Παρίσι, Γαλλία. Επιλεγμένες ατομικές εκθέσεις, δράσεις, περιβάλλοντα 1969 Kandarya - Mahadeva (περιβάλλον), Πράγα, Δημοκρατία Τσεχίας.

1970 Spring Bethrothal (δράση), Dolné Orešany, Σλοβακία.

1973 Le Gout de Paradis (εγκατάσταση), Παρίσι, Γαλλία.

1974 10 μέρες με την Αφροδίτη (σύλληψη), Πάφος, Κύπρος.

1980 Μια Μικρή Επίδειξη Μόδας (δράση και εγκατάσταση), Μπρατισλάβα, Σλοβακία.

1992 Τελευταίο τάισμα και άλλα (εγκατάσταση), Μπρατισλάβα, Σλοβακία.

1996 Jana Želibská 1966-96 (αναδρομική), Žilina, Σλοβακία.

1998 Αυτή=Αυτός; (εγκατάσταση με δράση), Šamorín, Σλοβακία. Επιλεγμένες ομαδικές εκθέσεις 1967 13 από την Σλοβακία, Πράγα, Δημοκρατία Τσεχίας.

1968 Σλοβακική Γραφική Τέχνη, Ελσίνκι, Φιλανδία.

1970 Σύγχρονη Σλοβάκικη Γραφική Τέχνη, Οτάβα, Καναδάς.

1973 8η Μπιενάλε Παρισιού, Γαλλία.

1987 Φόρος Τιμής στην Κεντρική Ευρώπη, Μπρατισλάβα, Σλοβακία.

1990 Jerico, Παρίσι, Γαλλία.

1991 Νεαρή Τέχνη, Παρίσι, Γαλλία.

1995 Video I see - Ich sehe, Thun, Ελβετία.

1997 Γεφυρώνοντας, Štúrovo, Slovakia, & Ostrihom, Hungary.

1999 Δωρεάν Σλοβακική Τέχνη, 48η Μπιενάλε Βενετίας, Ιταλία.

1999 Πτυχές / Θέσεις, Βιέννη. Αυστρία.

2001 Σλοβακικά όνειρα, Passau, Γερμανία.

130

Jana ŽELIBSKÁ, Slovakia

Erana Krarla 21, Bratislava, Slovakia • E-mail: zelibska@stonline.sk Born 1941 in Olomouc, Czech Republic.

1959-1965 Academy of Fine Arts, Bratislava, Slovakia.

1968 Study stay in Paris, France.

Selected solo exhibitions, actions, environment 1969 Kandarya - Mahadeva (enviroment), Prague, Czech Republic.

1970 Bethrothal of spring (action), Dolné Orešany, Slovakia.

1973 Le Gout de Paradis (installation), Paris, France.

1974 Ten Days With Aphrodite (concept), Paphos, Cyprus.

1980 A Little Fashion Show (action and installation), Bratislava, Slovakia.

1992 Last Feeding and Others (installation), Bratislava.

1996 Jana Želibská 1966-96 (retrospective), Žilina, Slovakia.

1998 She=he? (installation with action), Šamorín, Slovakia.

Selected group exhibitions 1967 13 from Slovakia, Prague, Czech Republic.

1968 Slovak Graphic Art, Helsinky, Finland.

1970 Contemporary Slovak Graphic Art, Otawa, Canada.

1973 8me Biennale de Paris, France.

1987 Hommage to Central Europe, Bratislava, Slovakia.

1990 Jerico, Paris, France.

1991 Jeune Peinture, Paris, France.

1995 Video I see - Ich sehe, Thun, Switzerland.

1997 Bridging, Štúrovo, Slovakia & Ostrihom, Hungary.

1999 Slovak art For Free, XLVIII Biennale di Venezia, Italy.

1999 Aspects / Positions, Vienna, Austria.

2001 Slovakia dreams, Passau, Germany.

131

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ με αλφαβητική σειρά κατά χώρα

Εσθονία Jaan Toomik, Φορτηγό, 1997 Κύπρος Αχιλλέας Κεντώνης / Μαρία Παπαχαραλάμπους, Απληστία, 2002 Λετονία Anita Zabilevska, Οι αγαπημένοι μου πίνακες, 2003 Λιθουανία Mindaugas Simkus, Νησιά, 2001 Μάλτα Norbert Francis Attard, Πέρασμα στην υπερβατικότητα, 2003 Ουγγαρία Endre Koronczi, 896107PK12, 2002 Πολωνία Andrzej Miastkowski / Jerzy Korzen (Lyyying Community) Αυτό που εμφανίζεται κάθε μέρα και αυτοδιαμορφώνεται, 2002 Σλοβακία Jana Želibska, Αυτή είναι παντού, 2003 Σλοβενία Nika Špan, Δήλωση, 2003 Τσεχία Michael Bielicky, Περάσματα. Απουσία στην παρουσία (Επιτήρηση της τελευταίας διαδρομής του Benjamin Walter), 2002 132

CREDITS OF WORKS

in alphabetical order by country name

Cyprus Achilleas Kentonis / Maria Papacharalambous, Greediness, 2002 Czech Republic Michael Bielicky, Crossings. Absence in Presence (Surveillance of the last path of Walter Benjamin), 2002 Estonia Jaan Toomik, Truck, 1997 Hungary Endre Koronczi, 896107PK12, 2002 Latvia Anita Zabilevska, My favourite paintings, 2003 Lithuania Mindaugas Simkus, Islands, 2001 Malta Norbert Francis Attard, Path to transcendence, 2003 Poland Andrzej Miastkowski / Jerzy Korzen (Lyying Community) That which appears every day and forms itself, 2002 Slovakia Jana Želibska, She is everywhere, 2003 Slovenia Nika Špan, Statement, 2003 133

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

APPENDIX

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΗΣΙΜΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

PHOTOGRAPHS FROM THE ΕΧΗΙΒΙΤΙΟΝ SETUP

ΣΤΟ ΕΥΡΩΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟΥ

ΑΤ ΤΗΕ ΕUROPEAN PARLIAMENT, STRASBOURG

ΣΤΟ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟ ΣΤΑΘΜΟ ΤΟΥ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟΥ

AT THE STRASBOURG RAILROAD STATION

ΚΑΙ ΣΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

AND AT THE MACEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART, IN THESSALONIKI

ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΣΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ (15.10.02) ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (23.05.03)

ALSO FROM THE OPENING IN STRASBOURG (15.10.02) AND IN THESSALONIKI, GREECE (23.05.03)

Ε Υ Ρ Ω Κ Ο Ι Ε U R O P E A N

Ν Ο Β Ο Υ Λ Ι Ο P A R L I A M E N T

ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ • STRASBOURG

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ MACEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ • THESSALONIKI

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ MACEDONIAN MUSEUM OF CONTEMPORARY ART

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ • THESSALONIKI