Inspiratie by Jasper Bosgraaf

# 12/2011 INSPIRATIE

EDITO RIA L Het is zondagnacht (28 november) de klok slaat drie uur en ironisch genoeg kwam het idee om deze editorial te schrijven nu pas binnen. Want daarvoor had ik het idee dat het idee om dit te schrijven mij door te vingers glipte en weer afgleed, de schaduw van de vergetelheid in. Zou Plato daar ook last van hebben gehad toen hij ‘de idee’ omschreef? Gezien de wijze waarop hij het omschreef, denk ik van wel. Aangezien ik maar weinig ideeën over ‘de idee’ ken die zo beroerd zijn uitgewerkt. Nee een goed begin is het halve werk, maar het halve werk is nog geen goed begin. Want er komt meer bij kijken wil men op een ‘goed’ idee komen, men omschrijft dit het liefst in vage termen als: ‘inspiratie,’ ‘aspiratie,’ of zelfs ‘ambitie’ om van niets iets te kunnen maken. Van een ongrijpbaar fenomeen naar een ding in fysieke vorm (visueel of audio). Daarvoor hoeft men niet te zijn afgestudeerd zoals Steve Jobs of Richard Branson, alhoewel dat geen garantie voor succes is. Met of zonder studie waren/zijn het waarschijnlijk dezelfde creatieve geesten als ze nu zijn. Nee, wat men wel moet hebben is een goed idee, maar wat is dit (heb jij een idee) ? Een goed idee kenmerkt zich meestal als een ding dat niet opzichzelf staat en ook niet continu kan worden gebruikt. Een goed idee moet naast creativiteit ook kunnen steunen op consistentie, goede ideeën zijn meestal geïnspireerd op een identiteit. Voor Apple was dit Jobs, voor Branson was dit Virgin en voor ons kan het bijvoorbeeld de Artefact zijn. Want dat is datgene wat in de loop der tijd een merk, product of kunstwerk kan kenmerken. Hiermee bedoel ik te zeggen dat als ik zeg; “Mondriaan”, mensen zich lijnen met drie kleuren voor zich zien. Een identiteit steunt dus weer op een construct of concept, wat men als opmerkelijk (in beide waarden van het woord) kan zien. Een kenmerk, of merk wat men merkt. Een abstracte kern die door middel van waarden, emoties en persoonlijkheidskenmerken in een model kan worden gegoten. Dat dus weer visueel kan worden gemaakt door een logo (Apple) of kunstwerk (Mondriaan). Maar hoe weet je nou of je een goed idee hebt, of dat jouw idee al niet eerder is uitgewerkt? Vind daar maar eens een idee voor, of moeten we Plato dan toch maar gelijk gunnen? Ach wie weet, ikzelf zie het leven als een stippellijn: vul hem zelf lekker in. Veel leesplezier toegewenst! Namens de redactie,

DE HOOFDREDACTEUR Jasper Bosgraaf

P.s. Naar alle waarschijnlijkheid, zal dit mijn laatste editorial zijn. Want ik zal per 2012 aftreden als hoofdredacteur en tevens de Artefact verlaten. Ik wens de nieuwe hoofdredactrice alle inspiratie toe, die nodig is om er net zo’n groot succes van te maken. Dames bedankt!

#12/2011 INSPIRATIE

INHOUD 9 / LIEVE HAND

27 / CULTUURAGENDA

25 / IK-BESTUUR

12 / MORGEN ZULLEN ZE VRIENDEN ZIJN

22 / TALENT! 14 / CARTOON 16 / PHOTOFACT 6 / VALERIE VERMEULEN

28 / BLACK PAGE 18 / HOUSE OF LEAVES 30 / PHOTOFINISH

20 / HOTDOCS

2 / EDITORIAL

26 / TUNEFACTS 15 / CLOSE-UP 10 / CURATIE ASPIRATIE

#12/2011 NIEUWE MEDIA - INTERVIEW

DOOR MENDY BELT Valery Vermeulen, van huis uit wiskundige, vertelt over het project waarbij muziek en wiskunde, kunst en wetenschap, menselijke emoties en artificiële intelligentie samen komen in één kunstwerk: EMOSynth. Nadat hij in 2001 een doctoraat behaalde in de Zuivere Wiskunde aan de Universiteit Gent, wilde Vermeulen zijn twee interesses combineren: (elektronische) muziek en wiskunde. In eerste instantie lijken deze twee ver van elkaar te liggen, maar Vermeulen weet er een interessante link tussen te leggen. Vier jaar lang heeft hij onderzoek gedaan aan het Instituut voor Psychoacoustica en Electronische Muziek (IPEM, UGent) naar muziek en emoties. Zijn bedoeling was om wiskundige modellen op te stellen die de emotionele reacties van mensen die naar muziek luisteren in kaart brengen. Daarbij kwam hij in aanraking met artificiële intelligentie, wat hem fascineert en wat hij vooral interessant vindt wanneer het gebruikt wordt als artistiek doel. Tegenwoordig studeert Vermeulen muziekproductie aan het Koninklijk Conservatorium

van Gent. Hij vertelt dat hij voornamelijk bezig is met elektronische popmuziek, waaronder house, elektrohouse en dubstep. Welke rol speelt nieuwe media voor u in de hedendaagse kunstwereld?

Voor mij is nieuwe media een nieuw soort middel om kunst te maken en ik zie nieuwe media ook zeker niet als een manier om de kunstenaar te vervangen, dat gaat nooit lukken. Zoals bijvoorbeeld het programma Spotify een andere manier om muziek te beluisteren is, zo is nieuwe media voor mij een nieuwe manier om kunst te maken. Maar belangrijk is dat je er wel van overtuigd moet zijn dat wanneer je experimentele muziek wilt maken, je altijd ook voor een deel muzikant moet zijn. Dat roept toch altijd nog een bepaalde ambacht op en dus is het niet zo dat nu je nieuwe media hebt, je dat niet meer nodig bent.

Voor u is nieuwe media dus een aanvulling op wat er al is? Dat is voor mij een overtuiging, ja. Maar er zijn ook mensen die daar anders over denken. Die denken dat je totaal ‘out of the blue’ kunt werken en dat iedereen een kunstenaar

is. In alles wat ik doe probeer ik te vertrekken vanuit passie en emotie. Want ook al steek je er geen emotie in, ook dat is voor mij een vorm van emotie.

Wat is EMO-Synth en hoe gaat het in zijn werk? De grote uitdaging van EMO-Synth is om een systeem te creëren dat muziek genereert die ervoor zorgt dat een persoon in een bepaalde emotionele toestand wordt gebracht, welke het systeem zelf kiest. Dus wanneer je het systeem aansluit kan een persoon tegen de computer zeggen: maak eens muziek waardoor ik mij rustig ga voelen.

Op dit moment werken we nog op basis van twee emoties: rust en stress. Daarbij werken we met ‘biofeedback’; zogenaamde biosensoren meten dan bepaalde lichaamsreacties op, zoals de hartslag of de mate van stress. Het punt is alleen dat het heel moeilijk is om een exacte emotionele screening te doen van een toestand op basis van alleen biofeedback. Wat wel mogelijk is, is om een soort excitatietoestand te meten, wat men ook wel arousal noemt (intensiteit van emotie).

VALERY VERMEULEN

TIME FOR TALK

#12/2011 NIEUWE MEDIA - INTERVIEW

Een performance wordt altijd opgedeeld in twee fases; eerst de trainingsfase en daarna de performancefase. In de trainingsfase wordt de EMO-Synth getraind, waarbij deze probeert een testpersoon in vier mogelijke rusttoestanden te brengen. Vervolgens gaat hij op zoek naar bepaalde muzikale sfeertjes, die hij zelf genereert om die persoon rustig te doen worden. De zoektocht hierbij kan je het best vergelijken met een Darwinistisch evolutionair proces. De EMO-Synth versterkt hierbij van een initiële verzameling van zelf gegenereerde muziekstukjes van ongeveer 30 seconden die stap voor stap wordt aangepast. In elke stap worden alle muziekstukjes één voor één afgespeeld en registreert de EMOSynth de emotionele (stress) reactie. Om de volgende verzameling muziekstukjes te creëren hanteert de EMO-Synth drie regels. De eerste regel houdt in dat muziekstukjes die bij het afspelen niet het gewenste effect worden vervangen door een nieuw muziekstukje. Muziekstukjes die daarentegen een gewenst effect teweegbrengen zullen worden bewaard. Volgens de tweede regel kunnen muziekstukjes met een goed effect kruisen en worden ze in de volgende stap vervangen door hun “kinderen”. De derde regel, de mutatieregel, stelt dat er voor elk muziekstukje een kans bestaat op mutatie. Zo bouwt de EMO-Synth dus een kennissysteem op en weet hij precies wanneer en door welk muziekstuk diegene rustig of onrustig wordt. In de performancefase wordt vervolgens de informatie van de trainingsfase gebruikt om automatisch een soundtrack te genereren bij het beeldmateriaal dat de computer zelf samenstelt. Dus wanneer er op de knop ‘start’ gedrukt wordt zit de

testpersoon voor een scherm, het publiek staat daar omheen en volgt

tijd werkten wij aan een project om een interactieve horrorfilm te

het mee. De computer genereert random een bepaalde film van ongeveer een kwartier. De beelden zijn op voorhand door ons gemonteerd en in een databank gestopt. Dit zijn clips/videostukjes gerelateerd aan de vier verschillende stresstoestanden. De computer maakt dus de film, stelt deze samen en begint het real-time af te spelen. Hij legt de link met het clipje en zoekt daar het juiste muziekje bij die hij opgedaan heeft in de trainingsfase. Zo creëer je eigenlijk een soundtrack die de volledige golf van rust- en stresstoestanden ondersteund.

maken die alsmaar erger werd. Het was hetzelfde systeem met biofeedback waar de EMO-Synth op dit moment mee werkt. Reacties van mensen op beeld en geluid werden gemeten en dat werd gebruikt om alsmaar ergere beelden en muziek te genereren. Mijn broer en ik hebben allebei een enorme fascinatie voor horrorfilms…

Tussen 2004 en 2007 heeft u de eerste prototypes van de EMOSynth gerealiseerd; Hoe kwam u op dit idee? Waar werd u door geïnspireerd?

Het project EMO-Synth is oorspronkelijk gegroeid uit een interactief horrorproject SKANNER waar ik samen met mijn broer Angelo Vermeulen aan werkte in 2004. In die

Welke rol speelt live muziek in de EMO-Synth?

Inmiddels hebben wij het systeem zo geprogrammeerd dat de computer ook live partituren genereert en meestal schakelen we dan ook muzikanten in die dan live meespelen. Op die manier krijg je een combinatie tussen een nieuwe media performance en een concert. De muzikanten worden uiteraard aangestuurd door de EMO-Synth. Kan EMO-Synth omschreven worden als een kunstwerk, waarbij het publiek een ervaring ondergaat of is het meer een

#12/2011 NIEUWE MEDIA

wetenschappelijk instrument waarmee de link tussen menselijke emoties en beeld en geluid in kaart kunnen worden gebracht? Het is zeker bedoeld als kunstwerk! Deze vraag krijg ik regelmatig, maar de reden is enerzijds dat het mijn eigen artistieke interesse is en anderzijds is het ook moeilijk om het in een puur wetenschappelijke context te ontwikkelen. Je bent meer met productontwikkeling bezig, minder artistiek en je hebt minder vrijheid om te experimenteren. Veel wetenschappelijke evoluties zijn ook ontstaan vanuit de artistieke wereld. Eigenlijk vloeit het artistieke en het wetenschappelijke in elkaar over, het is dus moeilijk om ze scherp gescheiden te houden. We presenteren EMO-Synth tijdens een performance dan ook heel artistiek, als een interactieve, experimentele filmervaring. Ook vind ik het belangrijk dat ik uitga vanuit het principe dat softwareprogrammering een artistiek proces is. Wat is de toegevoegde waarde

van EMO-Synth aan de kunstwereld? Het vernieuwende aan EMO-Synth is dat het nog een stap verder gaat en de muziek die het genereert volledig niet bestaat en dus virtueel is. De muziek past zich aan, aan de stress en de rusttoestand waar iemand zich in bevind. In de kunstwereld opent het deuren voor nieuwe manieren om interactieve, individuele kunstwerken te maken. Het gehele achterliggende idee van de EMO-Synth is om kunstwerken te maken die persoonlijk zijn en die zich aanpast aan de persoon die het eigenlijk ondergaat. Op de site omschrijft u dat er steeds meer systemen komen (waaronder de EMO-Synth), die kunstenaars kunnen gebruiken in hun creatieve proces. In hoeverre vindt u dat het product nog het resultaat van de kunstenaar en/of van het publiek is? Het is eigenlijk een combinatie tussen die twee. Er is de mogelijk-

heid om zelf audiomateriaal, eigen muzikale input in te stoppen. De EMO-Synth is eigenlijk een App die gevuld moet worden met inhoud en die inhoud, dat is muzikale inhoud die van een muzikant kan komen. Als de ene muzikant input geeft, gaat dat een totaal ander resultaat geven dan wanneer een andere muzikant dit doet. Het is eigenlijk een hybride systeem. Ook is het belangrijk om op te merken dat wanneer het volledig om het publiek draait, mensen gaan zeggen dat het een wetenschappelijk project is. Daar wil ik juist vanaf stappen. Het is zodanig geprogrammeerd dat je de mogelijkheid hebt om zelf ook heel veel input te geven in het systeem. Zodanig dat het een soort doel wordt om de eigen creativiteit eventueel te verruimen, maar zodat het niet de artiest volledig gaat vervangen.

Nieuwsgierig geworden? De volgende performance zal plaatsvinden in april 2012 in de Logos Foundation te Gent (B). Neem voor meer informatie over het project een kijkje op: www.emo-synth.com.

ADVERTENTIE

LIEVE HAND

#12/2010 LITERATUUR

door Joost Oomen Lieve hand, Ik ben bang als er glas breekt Of bij vuur, het begin van een grote brand. Daarom blijf ik weg van hoge ruiten en Hooischuren. Radio bromt en plakt. Alleen Regen op kozijnen. Denk wat over Almere Haven Mijn foto’s van zwart haar. Je bril ligt beslagen tegen je oogkassen En door de mist kan ik de kerktorens niet meer zien. De markt spreidt zich als een omgestoten glas water Uit over de keitjes van het plein. Lieve hand, De stad legt het af tegen het land Waar ik ben opgegroeid. Maar als ik hier zo sta in de leegte van gebouwen Vind ik mijn lijf toch donkerder dan eerst.

Joost Oomen is RUG-dichter van het jaar 2010 - 2011 en treed op zeer veel verschillende podia op. Zijn belangrijkste wapenfeit is het organiseren van de Stoepkrijtpoëzienacht (Hemelvaart 2011). In oktober 2011 kwam Joost zijn debuutbundel ‘Vliegenier wonden’ uit . Voor meer info & gedichten, zie joostoomen.com

#12/2011 MUZIEK

CURATIE ASPIR@TIE Door Jasper Bosgraaf

Vincent Reinders (26) beleeft een ongelooflijk succes met zijn online jukebox: 22tracks. Ontstaan vanuit een passie voor muziek en met een verzamelaarsinstinct. Hoe een radio makende verzamelaar de wereld wil veroveren.

“Wij geloven heel erg in curatie, zoals in een museum”: verklaarde Vincent Reinders in De Wereld Draait Door (DWDD). Deze visie heeft betrekking op 22tracks.com, een online jukebox met 22 afspeellijsten beheerd door 22 dj’s en journalisten. Van wie Vincent Reinders, naast Gilles de Smit, de oprichter is. Maar in hoeverre kan men van curatie spreken, als het hier een online jukebox betreft? Online is een term die verbonden is aan het internet, datgene wat nu juist vloeiend en vluchtig is. Een curator is een beheerder of manager, die traditioneel gezien wordt als een bewaker van cultureel erfgoed (denk aan een museum). Hoe kan Reinders dan beweren dat ze bij 22tracks heel erg geloven in curatie? Kan men 22tracks dus beschouwen als een digitale versie van een museum, of in ieder geval het werk van een curator?

fm of Spotify, sites die ook muziek aanbieden op basis van het genre waarin de gebruiker zijn/haar keuzes maakt? Volgens Sanne Knijff van Funkimag ligt het verschil in het feit dat 22tracks de muziek gratis aanbiedt. Daarnaast betreft het voornamelijk de nieuwste muziek die uit is (22tracks) en is er bij Last.fm en Spotify sprake van reclame. Voor Reinders is het verschil te vinden in het aanbod. Want Spotify werkt alleen maar met officiële releases en 22tracks gaat verder door ook gelekte nummers en onofficiële nummers, zoals remixen, online te

Het idee om een online jukebox te beginnen, is afkomstig van het beroep dat Vincent Reinders al jaren beoefent: radio maken. Om elke week weer met nieuwe nummers aan te komen zetten, moest Reinders dagelijks tientallen websites bezoeken om als eerste die nummers te krijgen voor het grote publiek. Vanuit het werk ontstond dus het idee van 22tracks: “Want waarom besparen wij niet al dit zoekwerk aan het grote publiek?” verklaart Reinders in Funkimag. Tegenover Het Parool verklaarde Reinders dat hij heel erg in de verzamelaarsstrategieën gelooft, denk aan best of albums. Zowel Reinders als mede-eigenaar Gilles de Smit noemt 22tracks met een chic woord, curatorschap. “Net als in een museum. Uit het grote miljoenenaanbod voorselecteren.” (Het Parool) Maar waarin onderscheidt 22tracks zich dan van Last. 10

#12/2011 MUZIEK

zetten. Ook wil 22tracks de luisteraar niet zelf laten bepalen, maar een ‘muziekje’ laten opzetten. Voorzichtig zou je dus kunnen stellen dat dit botst met het internetprincipe van 2.0 (de gebruiker bepaalt) en komt het zo meer overeen met wat radio deed en doet. Hier tegenover staat dat Reinders ervan overtuigd is dat 22tracks wel veel breder is dan radiostations zoals 3FM, die voornamelijk rock en pop programmeren. Ondanks dat de structuur van de site zo in elkaar steekt, zou het voor platenlabels wel eens een prima optie kunnen zijn om nieuwe muziek aan te bieden. Kristin McGee, docent popmuziek aan de Rijksuniversiteit van Groningen, kan dit beamen en stelt ook dat zij als docent daar nog niet aan had gedacht. Zij is voornamelijk een Spotify gebruiker en weet dat deze site de banden al aardig heeft aangehaald met platenlabels. Mede daarom vindt zij het zo vreemd dat ze nog zo weinig had gehoord van 22tracks, ondanks dat het binnen een jaar (2009-2010) van duizend unieke luisteraars per dag naar twintigduizend per dag ging (Het Parool). Reinders stelt echter dat 22tracks door de platenlabels, naast de ‘Luisterpaal’ van 3voor12, nu genoemd wordt als een perfect alternatief voor de traditionele kanalen zoals 3FM.

‘Het is maar hoe je het beestje noemt’

Maar zit Reinders met 22tracks dan wel op diezelfde lijn als een curator met een museum? Of zoals Reinders zelf tegenover DWDD verklaarde: “Wij geloven heel erg in curatie, zoals in een museum”. Want zou dan niet elke website/blog dat specifiek nieuws uitlicht (zoals Funkimag met lifestyle doet) als een curator kunnen worden beschouwd?

Sanne Knijff (lacht):”Ja in dit geval zou je ons ook als hippe-internetcurators kunnen zien, het is dus net maar net hoe je het beestje noemt”. Maar 22tracks is wel degene die een selectie maakt op basis van kwaliteit en actualiteit. Er moet dus sprake zijn van smaak en waar smaak is, is subjectiviteit, oftewel een keuze. Uit dit oogpunt zou je dus kunnen spreken van een curatorschap, maar hoe zit het dan met conserveren (dat wat een curator ook doet)? Knijff ziet dit ook in en stelt dat het jammer is 11

dat de muziek na een tijd weer verdwijnt. Er is namelijk geen 22tracksarchief beschikbaar. En dat heb je wel bij een museum of bij een gemiddelde blog.

‘De goudstukjes uit de modder filteren’

Daar tegenover staat natuurlijk dat het niet bij de visie van 22tracks past. Want wat Reinders wil is 22 speellijsten aanbieden met 22 nummers op basis van genre, die ook actueel moeten zijn. Want Reinders, stelt dat: “Ook blogs cureren, maar ze doen dit op grote dagelijkse schaal.” Volgens zijn expertise filteren blogs al uit duizenden nummers ongeveer honderd nummers, maar wat men bij 22tracks doet is daar weer ongeveer vijf nummers uit filteren. In die zin onderscheidt 22tracks zich dus wel degelijk op basis van internetcuratie. Of zoals Reinders het zelf noemt: “De goudstukjes dus uit de modder filteren.” Er is dus sprake van een zogenaamde ‘internetcuratie’, maar zijn het begrip internet en curatie niet tegenstrijdig? Want internet is bij uitstek een plek waar alles vluchtig gaat en een curator wordt omschreven als een persoon die verzamelt en bewaart. Reinders: “Ach weetje, waarom zou cureren in een oud gebouw moeten? Want het draait om muziekconsumptie en deze verplaatst zich online en met sites zoals 22tracks kan je juist zo de gehele wereld bereiken.” Dit blijkt ook wel als Reinders aankomt met het feit dat 22tracks op dit moment zijn luisteraars heeft zitten in 180 verschillende landen. Er zijn zelfs artiesten die speciaal een nummer maken voor 22tracks. Zo gezien is er dan toch enigszins sprake van curatie, maar niet in traditionele zin. Zullen we het maar ‘internetcuratie’ noemen?

Want met initiatieven zoals 22tracks valt er eindelijk te cureren voor een grote doelgroep en is er wel degelijk sprake van het bewaken van kwaliteit. Doordat platenlabels en artiesten niet voor niets proberen om op de site terecht te komen. Vanuit dit succes geredeneerd zou volgens Reinders een platform zoals 22tracks in elke branche wel gewenst zijn. Daarom onderzoeken zij nu de mogelijkheden om 22books, 22movies en 22news te brengen en starten zij binnenkort 22videos. Want Reinders denkt voortdurend dat alles kan…

#12/2011 THEATER

morgen zullen ze vrienden zijn door Kalle Brüsewitz “Het is ijzig koud. Ik duik nog dieper weg in mijn kraag en blaas in mijn handen, in de veronderstelling dat het iets zal helpen. Ik kom hier vaak. Al mijn hele leven. Tussen de flats, de winkels en de moskee staat enkel het politiebureau, het is vredig en rustig hier. Niet zoals in het nieuws, die van deze plek de hel op aarde maakt. Niet zoals de as van het kwaad in mijn optiek hoort te zijn. Ik loop langs de winkeltjes, langs de groepen jongeren en langs het klimrek. De jongeren doen niets, ze praten wat en ze lopen wat rond. Het is donker, begin van de avond en ik loop naar huis, tenminste, de plek die ik al mijn hele leven zo noem, mijn tweede huis, zolang mijn opa en oma er wonen. Ik blijf even staan als ik word opgeschrikt door een onverstaanbare vloek. Ik zie een jongetje een winkel uit rennen, zijn handen vol met brood en zijn zakken vol met fruit. De man van de winkel roept wat maar laat het zitten, alleen een minzame lach prijkt om zijn lippen. Ik begrijp het niet, maar het tafereel intrigeert me. Ik blijf even verward staan…. En ineens snap ik het….”

Begin februari komt toneelgroep DNA naar Groningen met hun voorstelling ‘Meneer Ibrahim en de bloemen van de Koran’. Dit stuk is gebaseerd op het inmiddels wereldberoemde boek van de Franse (toneel)schrijver Eric Emmanuel Schmidt. Het verhaal over de Joodse jongen Momo die bevriend raakt met de islamitische meneer Ibrahim van de winkel in zijn straat. Een vriendschap door alle geloven en levensfasen heen en eigenlijk ook door alle tegenstellingen in de wereld . Ondanks dat Momo steelt bij meneer Ibrahim worden ze vrienden. Een verhaal dat misschien een sprookje lijkt, maar wel een boek waar hoop uit spreekt. Dit moeten ook de gedachten zijn geweest van toneelgroep DNA die het boek bewerkte tot een theatervoorstelling.

DNA is de personificatie van multicultureel theater in Nederland en ziet het als een belangrijke taak om de multiculturele samenleving te belichten aan de hand van theater. Het is zelfs zo dat het bestaansrecht van en de subsidie voor DNA gebaseerd is op deze visie. ‘Meneer Ibrahim’ is een verhaal dat heel goed in het 12

#12/2011 THEATER

straatje ligt van DNA, die ook nog eens de beschikking heeft over een kleurrijk acteursarsenaal. Vanuit de multiculti gedachte is DNA de geschikte partij om dit verhaal te brengen. Een verhaal waarin de koran gebracht wordt als een boek vol prachtige wijsheden en de verschillende leeftijden, geloven en achtergronden van de hoofdrolspelers een versterkende factor is voor een vriendschap. Een tegengestelde gedachte in de huidige tijd, die moet zorgen voor nieuwe inzichten en een gevoel van ‘wat valt het eigenlijk allemaal mee met die Koran en die moslims’. Met succes overigens. Met hun vaste schare theatergangers en een groep nieuwe (getuige de vrijwel uitverkochte zalen in het hele land) komt het vast zeer goed uit de verf. Tegelijk heb ik toch een probleem met de keuze van DNA voor dit stuk. Ik heb eigenlijk vooral een probleem met de keuzes van andere gezelschappen die dit verhaal niet brengen. Het is niet alleen te makkelijk om DNA dit verhaal te laten vertellen, het is zelfs erg dat anderen dat niet doen. Heeft het theater niet een taak in de maatschappij, die verder gaat dan esthetiek? Is theater niet bij uitstek het medium dat een andere kijk op de maatschappij zou moeten laten zien. Niet alleen het doel is menselijk, maar ook het middel. Hoe kun je nou beter de maatschappij bloot leggen dan door mensen en met mensen. Een boek zijn maar letters, muziek bestaat slechts uit noten en akkoorden, film slechts uit beelden op een plat scherm. Theater komt het hardst binnen, Theater is er om te voelen. Theater kan echt iets veranderen, als mensen het maar zien. DNA brengt een belangrijk stuk, maar vele andere brengen het niet, en dat is eeuwig zonde.

“…Een windvlaag doet me ontwaken uit mijn gedachten. Ik kijk om me heen en zie de winkelier alweer rustig wat flessen recht zetten. De jongeren lijken niets te hebben meegekregen van het tafereel. In de verte zie ik de dief brood en fruit 13

geven aan een man… Samen eten ze een appel op een bankje in de kou. Ik kijk naar de winkelier en ik zie ineens meneer Ibrahim. Ik kijk de andere kant op, en zie Momo en zijn vader in het licht van de lantaarnpaal genieten van de appel. Het is theater op straat, het komt hard binnen, maar maakt het even warm om me heen. Beiden weten het… Morgen zullen mijn Ibrahim en mijn Momo vrienden zijn….” DNA ‘Meneer Ibrahim en de bloemen van de Koran’ Regie: Erik Vos. Speelt t/m 29 februari 2012 www.denieuwamsterdam.nl

#12/2011 STRIPJE

Cartoon door Florens Kool 14

#12/2010 FILM

“LES QUANTRE CENTS COUPS” door Eline Verdonk Het Frans filmfestival, Ciné Premières, dat plaatsvond in ForumImages was een aanrader voor iedereen die zich een filmliefhebber noemt. Zelf vind ik de Franse cinema ontzettend leuk en het was dan ook totaal geen straf om namens ‘Close-up’ naar een film van Francois Truffaut te gaan. De film, ‘Les Quatre Cent Coups’, wordt gezien als een van de topstukken van zowel het oeuvre van Truffaut als van de gehele Nouvelle Vague beweging. Kortom, een film waar je dus veel van mag verwachten! Het eerste wat mij opviel aan de film was het eigenzinnige karakter van de hoofdrolspeler Antoine. Francois Truffaut weet dit karakter naar mijn idee, ontzettend goed te versterken door zijn manier van regie. Dit doet hij onder anderen door het karakter een ongelooflijke hoeveelheid aan fantasie mee te geven, waar wij als jong volwassenen jaloers op mogen zijn. Want dit is het soort grenzeloze fantasie dat alleen een kind kan bezitten, herkenbaar en tegelijkertijd hartverscheurend. Waar wij vroeger onze fantasie gebruikten voor bijvoorbeeld het bouwen van boomhutten, gebruikt Antoine zijn fantasie, in ‘Les Quatre Cent Coups’, als een middel om aan zijn nare thuissituatie te ontsnappen. De ouders van het hoofdpersonage schieten tekort in het geven van liefde aan hun zoon, waardoor men tijdens de film langzamerhand steeds meer het gevoel krijgt dat de 15

ouders van Antoine niet deugen, vooral ‘moeders’ niet. Truffaut weet een typisch voorbeeld van een onschuldig doch intelligent kind (dat dreigt te ontsporen) voor zijn camera te krijgen. Hiermee weet hij vervolgens een sterk gevoel van medeleven op te roepen bij het publiek. Het lijkt er dus verdacht veel op dat Truffaut het idee had om deze gevoelens via deze weg uit te beelden. Door dit te doen wordt het uitbeelden van een bepaalde denkvorm succesvol neergezet in de film, waardoor je kan stellen dat ‘Les Quatre Cent Coups’ helemaal thuis hoort in het Nouvelle Vague genre. Puur en alleen om deze reden is het zeker de moeite waard om de film een keer te bewonderen. Het maakt dat je een film als deze gezien MOET hebben. De filmcommissie van Studievereniging IK, Close-Up heeft vanaf heden een vaste rubriek in de Artefact, waarin zij bijzondere films recenseren.

#12/2010 FOTOGRAFIE

WORLD PRESS PHOTO VAN HET JAAR 2010 - Jodi Bieber, Zuid Afrika, Institute for Artist Management/ Goodman Gallery voor Time magazine

P h o t o f act .

#12/2010 FOTOGRAFIE

WORLD PRESS PHOTO, 2e Prijs Hard Nieuws Stories, Corentin Fohlen, Frankrijk, Fedephoto

WORLD PRESS PHOTO 2011

Met dank aan Stichting Clear mogen wij dit jaar wederom prachtige fotoâ&#x20AC;&#x2122;s van World Press aan jullie presenteren. 17

#12/2011 #12/2011 LITERATUUR LITERATUUR

Leaves House of

H o e d i t w e r k h e t b e s t a a n va n h e t p a p i e r e n b o e k b e ve s t i g d De storm is wat gaan liggen, maar niet lang geleden was het een hele rage te bediscussiëren of de e-reader het papieren boek zou gaan vervangen en of dat goed was. In dit stuk wil ik naar een paar reacties binnen die discussie kijken, met behulp van de filosoof Walter Benjamin. In 2010 maakte Amazon.com bekend dat hun Kindle hun best verkochte product ooit was geworden. Toen Jonathan Franzen (schrijver van o.a. Freedom) rond die tijd in een interview gevraagd werd wat hij van de e-reader vond, antwoordde hij: ‘It makes everything seem unsubstantial.’₁

In hetzelfde jaar bracht Jonathan Safran Foer (Extremely Loud & Incredibly Close) een boek getiteld Tree of Codes uit, in beperkte oplage. Dit boek maakte Foer door te snijden in een andere roman. Letterlijk. In Tree of Codes is elk geschrapt woord ook daadwerkelijk een gat. Wanneer je Tree of Codes leest kun je, door de ramen die zo in de pagina’s ontstaan, al woorden van tien bladzijden verder spotten. Veel eerder, in 2001, debuteerde Mark Z. Danielewski met House of Leaves. We kijken eerst naar Franzens

reactie met behulp van de filosoof Walter Benjamin. Daarna kijken we naar Foers reactie in de vorm van Tree of Codes. Als laatst kijken we naar Danielewski, als oplossing voor het probleem waar we bij Foer tegenaan zullen lopen. Eerst dus Franzen. Hij brengt naar voren dat woorden gelezen vanaf een Kindle on-substantieel lijken. Daarmee wil hij ook zeggen dat een boek, en woorden op papier ‘iets substantieels’ hebben. Daaruit lijkt, even kort door de bocht genomen, het hele punt te spreken van het anti-e-reader deel van de discussie. Een papieren boek heeft ‘iets’.

Toen de fotografie in opmars kwam schreef Walter Benjamin zijn beroemde essay Het kunstwerk ten tijde van zijn technische reproduceerbaarheid. Daarin ging hij na welk effect de fotografie zou hebben op de rest van onze kunst en cultuur. Hij introduceerde het concept ‘aura’. Kunstwerken van vóór de tijd van technische reproduceerbaarheid – een beeldhouwwerk bijvoorbeeld – hadden, volgens Benjamin, een bepaald ‘aura’. Hij definieert deze als de ‘verschijning van een verte hoe nabij zij ook is’.₂ Hij bedoelt hiermee dat kunstwerken die nog niet zo wijdverspreid werden als films of foto’s door hun unieke verschijning ‘iets ongrijpbaars’ hadden. Je

kon het kunstwerk alleen op de ene plaats bekijken waar het was. Wanneer je dan bij het kunstwerk was, er tegenover stond, leek het alsof je niet dichtbij genoeg kon komen, alsof er altijd iets ongrijpbaar en ver weg bleef.

Die ‘aura’ hebben foto’s, films, maar ook boeken niet meer. Er is geen enkel exemplaar van. Ze bestaan per definitie als meerdere exemplaren. En ze staan daarom ook dichter bij ons. Ze zijn beschikbaarder en meer deel van ons leven. Het lijkt alsof Franzen, nu de ereader ten tonele verschijnt, alsnog zo’n kwaliteit ervaart bij papieren boeken. Een ‘echt’ boek maakt de woorden die er instaan substantiëler – geeft ze ‘iets’; een aura, wil Franzen zeggen. Wanneer een boek gereduceerd wordt tot licht uit een plat apparaatje, lijkt het die aura te verliezen. Zoals foto’s per definitie geen enkel, uniek exemplaar meer zijn, en zo aan aura verliezen – zo lijkt een boek aan aura te verliezen wanneer het niet meer de traditionele vorm van een boek heeft.

Jonathan Safran Foer lijkt met zijn Tree of Codes te willen bewijzen dat een boek niet gereduceerd moet en kan worden tot woorden op een schermpje. Hij heeft één van zijn favoriete romans genomen, Bruno Schultz’ The Street of Crocodiles, en daar zijn boek uit geknipt. Door de specifieke vorm van drukken, doordat er echt gaten in het boek zitten is het onmogelijk geworden dit boek nog voor e-reader uit te brengen. In ieder geval niet zonder het drastisch te veranderen. Maar is Tree of Codes nog wel een boek? Het is een verhaal, dat is zeker en mooi ook. De beperktheid aan beschikbare woorden en volgorden heeft voor poëtische zinnen en constructies gezorgd. Toch is het boek niet de beste manier om de waarde van het fysieke boek te bewijzen. Dat kan Tree of Codes

#12/2011 LITERATUUR

niet eens. Waarom? Omdat je niet op de waarde van de vorm van het traditionele boek kunt wijzen door een boek te maken met een andere vorm. Tree of Codes is bijna meer een beeldhouwwerk dan een boek. Een gehouwen verhaal, uit een roman gebeiteld. Met Benjamin zouden we kunnen zeggen dat Tree of Codes de aura aan probeert te nemen van een kunstwerk van vóór de ‘technische reproduceerbaarheid’. Hoe kan een beeldhouwwerk een voorbeeld en een argument zijn voor het papieren boek? Dat kan het niet.

Boeken hoeven niet te veranderen om van papier te blijven. Er kan nadruk gelegd worden op de waarde van het traditionele boek zonder het in een beeldhouwwerk te veranderen. Dat had Mark Z. Danielewski al door voordat de discussie begon, toen hij House of Leaves al in 2001 uitbracht. House of Leaves gaat over een familie die verhuist, naar een huis dat van binnen groter blijkt dan van buiten. Het is geschreven als de academische verhandeling over een film gemaakt door de vader van het gezin, Will Navidson. Het verhaal is voorzien van honderden voetnoten, die ook naar elkaar gaan verwijzen. Will Navidson daalt uiteindelijk af in het eindeloze doolhof binnen het huis, met zijn broer en een stel bergbeklimmers.

Het hoofdstuk waarin dit gebeurt is op zichzelf ook vormgegeven als een labyrint. Er wordt gelijktijdig in de hoofdtekst en in de voetnoten verteld, en alle voetnoten beginnen steeds meer heen en weer en steeds verder te verwijzen. Op momenten moet je helemaal naar de appendix achter in het boek bladeren of bladzijden terug, naar vorige hoofdstukken. Je doolt letterlijk door het boek heen, zoals ook Navidson door het huis doolt. Je doolt fysiek, je bladert en legt afstand af binnen de

zevenhonderd bladzijden van het boek.

En dat is belangrijk, vindt Danielewski. Het boek zal binnenkort ook voor Kindle uitkomen, maar dan wel ‘adapted for Kindle’. Danielewski stelt dat alles aan taal de betekenis beïnvloedt, de plaatsing, de kleur, en dus ook of het fysiek bladzijden verder of terug in het boek slaan. Hij stelt dat House of Leaves verandert als het van een Kindle gelezen wordt. Drie woorden worden er niet per definitie onsubstantieel door, maar hun betekenis verandert wel.

Door de werking van House of Leaves legt Danielewski er de nadruk op dat we afstand afleggen wanneer we een boek lezen. Hij probeert boeken niet een aura, niet ‘iets’ toe te schrijven, maar wijst op eigenschappen die boeken altijd al hadden. Een boek lezen is een reis maken – hoe zweverig dat ook klinkt. Het is een afstand afleggen met bijvoorbeeld de personages. Het feit dat je ergens in een boek begint, meestal voorin en ergens eindigt, meestal achterin, dat maakt een wezenlijk deel uit van die ervaring.

Het is niet goed of slecht dat boeken zich naar e-readers verplaatsen. Het is wel anders. Wanneer boeken zich volledig verplaatsen naar de Kindle, dan zal dat lezen veranderen. Gelukkig is dat hoe dan ook onmogelijk, omdat House of Leaves (maar in zekere zin elk boek dat niet alleen electronisch is uitgebracht) alleen geadapteerd kan worden voor ereader. Ieder die dit geweldige boek van Danielewski leest zal zich daar bewust van worden.

..........

₁ LaGambina, G., Jonathan Franzen, http:// www.avclub.com/articles/jonathanfranzen,44716/ (bezocht op 17 november, 2011) ₂ Benjamin, W., Het kunstwerk ten tijde van zijn technische reproduceerbaarheid, Boom, Amsterdam, 2008, p. 15

#12/2011 FILM - INTERVIEW

DE P R O GRA MMEURS V AN

TIME FOR TALK

HOT

DOCS

In het nieuwe ForumImages word ik gastvrij ontvangen door Youri Sepp (oud-student Kunst, Cultuur en Media) en Barbara van Velsen (oud-student Architectuurgeschiedenis). Ze vertellen mij over hun project: HotDocs. DOOR KIM ELVERDING

‘Elk jaar komen heel veel leuke documentaires uit,’ begint Barbara, ‘deze zijn minstens zo interessant als een speelfilm, maar dat imago hebben ze niet. Documentaires hebben toch een beetje een stoffig, journalistiek, serieus imago.’ ‘Dat imago zit in de hoofden van het publiek,’ legt Youri uit, ‘want als je kijkt naar de documentaires die vanaf de jaren ‘80 zijn gemaakt, dan klopt dit imago niet. Er zitten namelijk hele mooie, artistieke documentaires tussen, bijna poëtisch zelfs.’ Het idee voor HotDocs is gekomen vanuit ForumImages. Barbara: ‘Documentaires werden niet op regelmatige basis vertoond in ForumImages. Maar de gewone programmeurs dachten dat het publiek meer openstond voor documentaires en dat er zelfs een behoefte aan documentaires was. En zij zagen ook dat er documentaires uitkwamen die echt de aandacht verdienen. Zo is HotDocs tot stand gekomen.’

het doel is om het imago van de documentaire af te stoffen

HotDocs is in september van start gegaan en elke eerste woensdag van de maand is een nieuwe documentaire te zien. Er wordt aan een programma tot in het voorjaar van 2012 gewerkt, maar het is onduidelijk wanneer en of HotDocs volgend jaar door zal gaan. ‘Het is een experiment om te kijken of het publiek echt behoefte heeft aan documentaires,’ vertelt Youri. ‘Na twee avonden kunnen we nog niet zeggen of het experiment geslaagd is. De eerste avond werd goed bezocht, maar de tweede avond iets minder. Het is dus even afwachten. Het hangt van het publiek af.’ Het doel van HotDocs is vooral de documentaires onder de aandacht van het publiek brengen. Tegelijkertijd doen ze ook hun best om het imago van de documentaires af te stoffen. Dit doen ze door verschillende soorten documentaires te laten zien. Youri: ‘In september zijn we begonnen met een documentaire over de liefde. Een hele mooie en lieve documentaire. Door de manier waarop het gemaakt was, werd het bijna poëtisch en erg artistiek.’ Barbara vult hem aan door hem erop te wijzen dat het bijna een speelfilm was, niet de journalistieke documentaires die het imago van de documentaires onder het stof brengt. ‘De tweede was weer heel anders, experimenteel. Het was met een mobiele telefoon gefilmd, wat erg bijzondere beelden opleverde,’ gaat Youri verder.

#12/2011 FILM - INTERVIEW

Barbara vertelt dat de documentaire die ik vanavond (red. de eerste woensdag van november) ga zien, meer de traditionele documentaire is. ‘Deux de la Vague gaat over Jean-Luc Godard en François Truffaut, de twee hoofdpersonen in de ontwikkeling van de Franse filmstroming Nouvelle Vague. Het is dus een biografie, maar doordat er veel gebruik wordt gemaakt van archiefbeelden en het op een bijzondere manier gemonteerd is, levert het wel een bijzondere documentaire op.’ Wat ik mij vooral afvraag is waar Youri en Barbara hun keuze voor een documentaire op baseren. Elk jaar komen er wereldwijd zoveel documentaires uit dat zij wel bepaalde criteria moeten hebben. ‘Eigenlijk is bij documentaires hetzelfde belangrijk als bij films, dat ze iets met de kijker doen,’ legt Youri uit. ‘Doordat ik filmwetenschapper ben, analyseer ik ze misschien eerder, maar toch is het buikgevoel het belangrijkste.’ ‘Het kan elk gevoel zijn hoor,’ vertelt Barbara. ‘Documentaires kunnen ontroeren of gewoon interessant zijn, maar persoonlijk vind ik het mooi als documentaires het publiek tot nadenken aanzet. Dat je de zaal uitloopt en de behoefte hebt om er met andere mensen over te praten.’

Verder is een criterium voor de twee dat de documentaires nog niet in Nederland zijn uitgebracht. ‘Het is soms best lastig om uit te zoeken of ze op televisie zijn geweest of ergens anders zijn vertoond, maar door hier rekening mee te houden, vertoont HotDocs exclusieve documentaires,’ vertelt Barbara. Door de verschillende soorten documentaires is het moeilijk om een thema achter HotDocs te ontdekken, maar dat is wel degelijk aanwezig. ‘De documentaires laten allemaal een stukje van onze wereld zien,’ licht Barbara toe. ‘Je kunt ze beschouwen als een niche van onze wereld. Je weet vaak niet goed dat ze bestaan, maar het is wel leuk en/of belangrijk om ze te leren kennen.’ Verder zijn de documentaires natuurlijk van goede kwaliteit. Ook al verschillen ze onderling erg van onderwerp, montage of genre, Youri en Barbara zorgen dat ze altijd van goede kwaliteit zijn.

het buikgevoel blijft het belangrijkst

Maar wat maakt de documentaires van HotDocs zo belangrijk dat wij allemaal, elke eerste woensdag van de maand, in ForumImages moeten gaan zitten? 21

Volgens Barbara moeten we allemaal komen, omdat het unieke voorstellingen zijn. De documentaires worden eenmalig vertoond en daarna niet meer. Ze zijn ook nog niet op televisie geweest. Je moet dus komen voor de exclusiviteit. Youri komt met een praktisch argument. ‘En je krijgt studentenkorting, dus voor die €4,50 hoef je het niet te laten.’ ‘Het zijn documentaires die de moeite waard zijn om te zien,’ zegt Barbara. ‘Youri heeft een mooie one-liner geschreven: De documentaires zijn informatief, verrassend, uitdagend, vermakelijk of tragisch, maar bieden altijd een unieke ervaring en een onverwachte blik op de wereld.’ Youri vindt het vooral voor KCM-studenten de moeite waard om te komen. ‘Ten eerste leer je tijdens de opleiding, als je de filmrichting kiest, weinig over het genre documentaire, je kunt HotDocs dus zien als een aanvulling op je studie. En ten tweede, als je KCM studeert, bekijk je hoe de kunst in de maatschappij functioneert. In de documentaires kun je door middel van kunst zien hoe de maatschappij functioneert.’ W A T ? Een documentaire reeks waarin de wereld door middel van documentaires een beetje duidelijker of mooier wordt. W A A R ? ForumImages, Hereplein 73, Groningen. W A N N E E R ? Elke eerste woensdagavond van de maand om 20:30. H O E D U U R ? Regulier €5,50. Studenten €4,50

#12/2011 TALENT

............... MARTEN DUIT

Marten Duit is student aan de FotoAcademie in Groningen. Hij heeft net zijn specialisaties illustratie/editorial en portretten gekozen, maar hij hoopt later grotendeels van autonoom werk te kunnen leven. Op dit moment zijn zijn grote inspiratiebronnen schilders als Rembrandt en Caravaggio en hun omgang met de belichting (clairobscur).”Ik hou van hun lichtgebruik en de manier waarop zij dit gebruiken om details te belichten en daarmee het verhaal compleet maken”. Dit is duidelijk te zien in zijn serie Workwear (volgende pagina) deze serie komt dan ook het dichtst in de buurt zit van zijn huidige werk.

Hierboven zie je een foto uit de serie ‘Ballet’; op de rechterpagina zie je de serie ‘Hotelroom’, “deze serie heb ik gemaakt naar aanleiding van het boek ‘De komst van Joachim Stiller’ en gaat over de hotelkamer waar de titelpersoon mijns inziens tijdens het boek in verbleef. De serie is in een hotel in Antwerpen geschoten, de plaats waar het boek zich ook afspeelt. Het feit dat het titelpersonage zelf niet of nauwelijks in het boek voortkomt en zijn whereabouts vaag blijven intrigeerde mij en daar wilde ik een beter beeld van schetsen.”

#12/2011 TALENT

Uit de serie ‘Workwear’. “De serie Workwear is ontstaan uit een opdracht over jeans. Ik wou terug naar de origine van jeans en heb daarom gekozen voor een vervallen locatie in combinatie met ‘oude’ gereedschappen (die overigens momenteel ook nog gebruikt worden) en daarbij kijken richting het verleden (naar links). “ Ga voor de originele foto’s (in kleur); meer foto’s of meer informatie naar martenduit.nl

#12/2011 BESTUUR

Lieve IK-leden, Na alweer bijna vier maanden druk aan het studeren te zijn, is het tijd voor de eerste Artefact van het studiejaar 2011-2012! Na afgelopen jaar een succesvolle basis voor de Artefact gezet te hebben, maakt ook dit jaar deze ambitieuze commissie een zeer representatief visitekaartje van de vereniging. Zo hoorden wij onlangs dat de Artefact ook in België gelezen wordt. Dat is toch wel iets waar wij als IK-bestuur heel trots op zijn! Het thema van deze Artefact is ‘de Idee’. Na vele colleges kunstfilosofie is de idee nog steeds ongrijpbaar en niet in te denken. Volgens ons is het goed om af en toe verder te denken dan het normale. Juist dan kom je een stapje verder en ontstaat het unieke. Want zeg nou zelf; wat zou IK zijn zonder goede ideeën?

Volgende week vindt het Gala in Huize Maas plaats en daarna sluiten we het jaar 2011 alweer af. We hopen jullie in het nieuwe jaar weer te zien op IK-Borrels en de Carrièreweek (31 januari, 1 en 2 februari). Ook komt begin januari het nieuwe Close Up filmpje uit, dus houdt de website in de gaten. Afgelopen jaar was een bewogen jaar in het kunstenveld met alle bezuinigingen die worden doorgevoerd. Het komende jaar blijft het waarschijnlijk nog even spannend. Toch moedigen wij alle leden aan om niet bij de pakken neer te gaan zitten en te strijden voor wat ons bindt, namelijk onze passie: kunst. Want wij zijn de toekomst van het kunstenveld! Heel veel leesplezier! Liefs,

Het IK-bestuur 2011-2012 Marjolein, Annemiek, Willem, Leonie en Ruth.

#12/2011 MUZIEK - RECENSIE

Coldplay – Mylo Xyloto (Pop) Parlophone/EMI

....................

Hierbij een klein woordje vooraf. Ook dit jaar weer nieuwe Tune Facts! Vorig jaar kreeg ik vaak te horen dat men mij te positief vond. Ik besefte me niet dat iedereen liever artiesten door de shit gehaald ziet worden, maar vooruit. Nu had ik de mazzel dat er verschillende artiesten waren die met een nieuwe plaat kwamen die ik persoonlijk vond tegenvallen, dus bij deze: niet elke band krijgt meer vijf zonnetjes. Daarnaast heb ik een paar platen uitgezocht waar het idee een beetje naar voren kwam. Coldplay en Snow Patrol zijn inderdaad makkelijke inkoppers, maar in my defence: de meeste bands maken jammer genoeg geen concept albums tegenwoordig (misschien had Dhr. Van Gessel gelijk en ben ik nu al een oude opa geworden die alleen maar “vroeger was alles beter” kan mompelen), en als een band wel een idee heeft, zegt ‘ie dat weer niet (“wat denk je zelf?” of “het is open voor meerdere interpretaties”). Voor de rest wil ik iedereen nog even op de volgende platen wijzen: Switchfoot – Vice Verses, Spinvis – Tot Ziens, Justinne Keller, Florence + the Machine – Ceremonials, The Black Atlantic – Darkling, I Listen (to be released). Lees ze!

Alweer de vijfde plaat van deze Engelsen en elke nieuwe plaat lijkt gecombineerd te gaan met nieuwe elektronische toevoegingen. Waar Parachutes nog een folky pop album was, met gevoelige gitaar nummertjes, staat Mylo Xyloto vol van de stadionpop nummers. Zelfs U2 zou zich er voor schamen. De vier jongens probeerden het echter anders. Hun idee achter de plaat was om juist weer terug te grijpen naar hun vroegere stijl. Maar naarmate ze verder schreven beseften ze toch weer dat ze wel stadions moesten vullen. Van die aanvankelijk goede intenties zijn nog wel een paar op de plaat gekomen, zoals Us Against The World en U.F.O. Vervolgens heb je toch ook die tenenkrommende nummers als hun singel Paradise (wat geschreven is om niet door Chris Martin zelf, maar door de 60.000 bezoekers gezongen te worden), in combinatie met een afgezaagd duet met de ‘vrouwelijkstadion-vullende’ Rihanna. Dat de heren ook nog kunnen rocken laten ze nog even horen met Major Minus en Charlie Brown, maar voor de rest is dit een typische middelmatige, 3-sterren-plaat, 6jes cultuur.

Blink-182 – Neighborhoods (Poppunk) DGC/Interscope/Universal Na ruzies, break ups, verschillende nieuwe muzikale projecten (Angels & Airwaves en + 44), verzoeningen en een drang naar hun gouden eeuw komen Tom DeLong, Mark Hoppus en Travis Barker weer met een gezamenlijke plaat. Na een paar shows in 2010 zijn ze dan toch de studio in gedoken (apart van elkaar, blijkbaar was het toch niet meer helemaal hetzelfde). De uitkomst is Neighborhoods. Een combinatie van de oude Blink nummers zoals After Midnight en Heart’s All Gone en experimenten zoals opener Ghost On The Dancefloor en singel Up All Night. Geen standaard punk plaat dus, maar iets van vroeger en iets van nu. Van de experimentjes zijn goed te horen dat ze voornamelijk door Tom van Angels & Airwaves zijn geschreven. Dit is niet perse negatief, maar het maakt wel dat de samenhang van de plaat iet wat scheef loopt. Het idee kan nog zeker beter uitgewerkt worden, maar we zijn wel weer geïnteresseerd geraakt naar de grootste punk band allertijden. 26

#12/2011 MUZIEK - RECENSIE

Ben Howad – Every Kingdom (Singer-Songwriter) Island/Universal

Snow Patrol – Fallen Empires (Pop/Rock) Fiction/Universal

Daar is ‘ie dan: het debuut van de 23-jarige singer-songwriter Ben Howard. Zijn naam zoemde al een tijdje rond in muziekland en in de korte tijd dat hij zijn muzikale leven serieus neemt is zijn fanbase ook cumulatief gegroeid. Wat hem onderscheid van zijn talloze singer-songwriter collega’s, is dat hij zijn gitaargetokkel combineert met én nasale én vaste, in het zuid Engels gezongen, zanglijnen. Dit doet hem soms ook juist de das om als hij bijvoorbeeld in The Wolves en Only Love, waar zijn ongewone directie hem juist op de spits drijft. Daarbij zijn de teksten van Ben meestal cynisch en totaal niet te begrijpen. Recht voor zijn raap en altijd met de bittere realiteit op de voorgrond. Zeker een goed debuut van de Brit. Waar het heen zal gaan weet niemand, maar waar het nu is, zit het goed.

De vijf heren uit Noord Ierland hebben altijd al het idee gehad: “hoe epischer, hoe beter”. De eerste hint hiervan zijn hun album titels. Zo wordt A Hunderd Million Suns (2008) opgevolgd door Fallen Empires. Hint twee, in de opener I’ll Never Let Go wordt er al zo veel galm gebruikt dat het lijkt alsof de band in een leeg stadion alleen voor jou aan het spelen is. Hint drie kan men ook al in het openingsnummer vinden, maar eigenlijk in elk nummer van Snow Patrol: alles is één grote climax. Elk nummer groeit naar een grotesk slotstuk. Zo ook op Fallen Empires. Hint vier: de band kondigde dit album aan als de plaat die de hele geschiedenis van de muziek zal veranderen. De plaat die iedereen op de plank zou moeten hebben. Geen kleine woordjes voor een band die ter nauwe nood toch nog erkenning kregen met Final Straw (2003), na al zeven jaar bestaan te hebben. Is dit dan een plaat die door de aankondiging zichzelf al heeft omgebracht? Niet helemaal, want er staan zeker wel een paar pareltjes op. Zo zijn de ballads zoals The Garden Rules en Lifening zeker niet mis. Vooral tekstueel zijn die nummers zeker het luisteren waard. Bij tweederde van de plaat haal je je schouders op, de rest krijg je zeker een glimlach op je gezicht. Twee zonnetjes.

New Cool Collective – Eighteen (Jazz/Pop) Dox Het alweer bijna 18-jarige collectief (van 1994) komt met hun volgende plaat. In hun jeugdige bestaan onderzoekt de groep de grenzen tussen de jazzclub en de pophal. Onder leiding van Benjamin Herman verzetten ze die grenzen naar eigen inzicht en met succes. Zo is de opener Voodoo Surf een ode aan het surfidioom met een hoofdrol voor gitarist Anton Goudsmit. Vervolgens gaat het van latinritmes naar harde bebopimprovisaties. Naast Goudsmit staat dus ook de ritmesectie hun mannetje. En als de koperblazers collectief los gaan, is het hele feestje compleet. Met nog een bewerking van Marche Funèbre (Chopin) laten de heren een zeer sterk album achter. Met een altijd vaste en trouwe fangroep wordt elk optreden sowieso een feestje, dus komt dat zien!

DE AFBRANDPAGINA VAN DE ARTEFACT - ALS JE ÉÉN KEER MET DE SCHRIJVER PRAAT, BEGRIJP JE WAAROM DEZE OOK DIT JAAR ONMISBAAR IS.

ZWARTE PIET Men zal wel denken dat ik ironisch ben als ik het op de ‘Black Page’ over zwarte piet ga hebben, met alle grappen die daar bij komen (hoe kan ik ‘m dan zien). Ja, ik ken de humor van het onderscheid in huidskleur al wel langer dan vandaag en ja, ik weet dat dat vrij racistisch kan zijn. Dus probeer mij niet uit te leggen dat je geen racist bent om met je vriendjes politiek correct over te komen, maar dat het slechts een grapje was. Die hele instelling zorgt er ook voor dat wij het fenomeen zwarte piet na al die jaren nog steeds niet hebben weten uit te bannen. Onder het mom van : ”Kinderen vinden het leuk”, zult u wel zeggen? Pesten, schreeuwen, oversteken zonder links of rechts te kijken, schelden, geen huiswerk doen, de hele dag gamen, de hele dag snoep eten, dat vinden kinderen ook leuk. Wat ik hiermee probeer duidelijk te maken is dat het mij niet zozeer erom gaat dat Zwarte Piet een afgeleide is van slaven, maar dat kinderen

DWDD

kneedbaar zijn (lees: Bildung en het latere failliet daarvan). Ik ga toch ook niet tegen een kind roepen dat hij vrouwen mag mishandelen als het zo uitkomt? Nee, ik zou een kind willen leren dat een mens een mens is, ongeacht lengte, breedte, huidskleur of geslacht. Dit kan men ook toepassen op onze ‘eeuwenoude’ traditie van een (blanke) Goedheiligman en een (zwarte) knecht. Als we een kleine aanpassing zouden doen, zodat het kind niet wordt bijgebracht dat er een kleurverschil zichtbaar is, dan zouden we al een heel eind verder komen. Want waarom zou je je kind, als Blackface, jaar in jaar uit willen zwart schmincken, om ze op de (zwarte) knecht van de Sint te doen lijken? Wat is de meerwaarde daarvan? Waarom ze niet uit dossen in datzelfde pakje, maar met hun eigen huidskleur zodat je je schoenpoets weer eens gewoon gebruikt voor je schoenen (als je deze dan toch zet)? Want als u het daadwerkelijk niet uitmaakt of piet zwart is, dan maakt het u ook vast niks uit als hij dat niet is.

A.k.a. de grote plug-show, omschreven als een show die bijdraagt aan nieuws, informatie en amusement. Kunnen we die eerste twee gewoon schrappen, en alleen nog amusement met een hoofdletter A doorvoeren? Een onvoorstelbare hysterische formule die een beetje zijn langste tijd heeft gehad. Steeds maar weer die vermoeiende Nico, of die zielige bachelormachine van een Köpping, of wat te denken van die zelfingenomen Rottenberg (om over die ene christen nog maar te zwijgen). En dan af en toe nodigen ze maar weer eens een hoogleraar van een of andere belangrijke studie uit, waarbij deze zelf nauwelijks betrokken zijn. Om toch maar een informatief rookgordijn op te trekken, voor mensen zoals ik die van mening zijn dat het programma drie minuten aan werkelijke gesprekstof bevat en waarbij de reclamefolder van je locale supermarkt nog in schril contrast staat tot Mathijs en co. Bij deze, beste ‘eminentie’ (omdat dat slim klinkt): kijk één keer naar fragmenten van Erik van den Boom (‘wordt hij geslagen door z’n ouders?’) en je weet precies wat ik bedoel.

#12/2011 CULTUUR AGENDA

CULTUUR AGENDA

Boom Chicago

Cabaret

15 dec 2011

Oosterpoort

Heideroosjes

Punk/rock

16 dec 2011

Vera

Renske Taminiau

Jazz/pop

16 dec 2011

Simplon

Opera Trionfo

Opera

16 dec 2011

Stadsschouwburg

De Veenfabriek â&#x20AC;&#x201C;

Toneel

18 dec 2011

Raadzaal stadhuis

Arms

Dans

20 dec 2011

Stadsschouwburg

Bimbo

Toneel

21 dec 2011

Stadsschouwburg

Kraak & Smaak

Breakbeat

23 dec 2011

Oosterpoort

Gers Pardoel + Sef

Hiphop

30 dec 2011

Simplon

Caro Emarald

Jazz/pop

30 dec 2011

Oosterpoort

NNO - Nieuwejaar-

Klassiek

03 jan 2012

Oosterpoort

Eurosonic

Festival

11-13 jan 2012

Vera

The Men

Noise/punk

20 jan 2012

Vera

Harde Baas Birthday

Techno/minimal

28 jan 2012

Simplon

Mdungu

Wereldmuziek

03 feb 2012

Simplon

Spinvis

Cult/pop

09 feb 2012

Oosterpoort

BANG!

sconcert

Bash

PHOTO FINISH. ZINZI PETERS’ IDEE - INSPIRATIE IS IMPERFECTIE, IETS WAT JE SOWIESO KRIJGT ALS JE ANALOOG FOTOGRAFEERT. DAARNAAST HAAL IK OOK INSPIRATIE UIT VERBEELDING. ALS JE ZWART-WIT FOTOGRAFEERT KUN JE JE HET MEESTE VERBEELDEN OMDAT JE DAN ZELF DE KLEUREN KUNT INVULLEN. OOK FASCINEERT DE MENS MIJ HEEL ERG. DIT IS EEN FOTO VAN MIJN ZUSJE, ALS JE GOED KIJKT ZIE JE HAAR GEZICHT DOOR HET BOSJE HEEN.

STUDIEVERENIGING IK

Art efa c t is een u it ga v e v a n st u diev ereniging I K en v ersc hijnt drie ma a l p er ja a r. Dit is de eerst e u it ga v e v a n het st u dieja a r 2 0 1 1 / 2 0 1 2

Oude Boteringestraat 34 9712 GK Groningen studieverenigingik.nl info@studieverenigingik.nl IK is de studievereniging van de studie Kunsten, Cultuur en Media (KCM). De vereniging richt zich op het ondersteunen van studenten KCM en het bevorderen van de onderlinge band tussen haar leden. Het lidmaatschap voor eerstejaars studenten bedraagt €45,- en €20,- voor doorstromers. Voor dit bedrag ben je de rest van je studieperiode lid van IK. Voor meer informatie en de aanvraag van een inschrijfformulier kun je mailen naar info@studieverenigingik.nl ALGEMEEN BESTUUR Marjolein Roozen Voorzitter

Ja sp er Bo sgra a f Kim Elv erding Flo rens Ko o l Ru t ger S mit Ka lle Brü sew it z Z inz i P et ers Eline V erdo nk Mendy Belt Christ el V erv eda

..........

Willem Bot Penningmeester

Ja sp er Bo sgra a f H o o fdreda c t eu r/ Eindreda c t eu r

Leonie Fransen Commissaris intern

Christ el V erv eda S ec ret a ris/ Co mmissa ris int ern

Ruth Bos Commissaris extern COMMISSIES Almanak (almanak@studieverenigingik.nl) Artefact (artefact@studieverenigingik.nl) Boeken (boeken@studieverenigingik.nl) Carrière (carriere@studieverenigingik.nl) Congres (congres@studieverenigingik.nl) Excursie (excursie@studieverenigingik.nl) Feest (feestcommissie@studieverenigingik.nl) Film (Close-Up) (filmcommissie10@gmail.com) Introductie (introductie@studieverenigingik.nl) Lustrum(@studieverenigingik.nl) Museum (museum@studieverenigingik.nl)

.......... S CH R IJV E R S

R E D A CTIE

Annemiek Lely Secretaris

B E D ANKT !

C O LO FO N

. . .

Mendy Belt P enningmeest er/ Eindreda c t eu r Fleu r Elv erding Co mmissa ris ex t ern/ Art direc t io n & Design Ba rt he Brink ma n Art direc t io n & Desig

WM V e e n stra V a le r y Ve r m e ule n S t ic h t ing Clea r Sep p & B arbara va n Ve ls e n M a r t e n D uit Anna Ko y

Fo ru mI ma ges Ted Oo nk

Y o u ri