ANKARA VAKIF ESERLERİ by ARTI5 MEDYA

Ankara Vakıf Eserleri 2015

T.C. ANKARA VALİLİĞİ

Ankara Vak覺f Eserleri

T.C. Ankara Valiliği Adına Hamza DUYGUN Vali Yardımcısı

T.C. Ankara Kalkınma Ajansı Adına Arif ŞAYIK Genel Sekreter

Türkçe Metin M. Nuri Dağ - Ayşe Sanem İnan İngilizce Tercüme Aslı Aydın Özdemir Arapça Tercüme Rauf İsaoğlu

Yapım

Kurumsal İletişim Koordinatörü Muhammed Furkan SUNGUR Görsel Yönetmen Gürkan AKBAŞ Grafik Tasarım Merve Nur SUNGUR Fotoğraf Çekimi ARTI5 MEDYA TANITIM Orhan KAYMAK Baskı ve Cilt ARTI5 MEDYA TANITIM Basım Yeri ve Yılı Ankara, 2015

Bu eser, Vali Yardımcısı Hamza Duygun başkanlığında bir hey’et tarafından hazırlanmıştır.

Önsöz Kaynak kitaplarımızda “Bir mülkün menfaatini insanlara tahsis edip; aslını Allahû Teâlâ (CC)’nun mülkü hükmünde olmak üzere, mülk edinme veya edindirmeden alıkoymaktır” şeklinde tarif edilen vakıf müessesesi; Selçuklu ve Osmanlı dönemlerini kapsayan yaklaşık bin yıllık bir zaman diliminde, bu toprakları vatan yapan aslî insan unsurunu harekete geçiren ana dinamiklerden biri olmuştur. Öylesine ki bu iki Devlet yapılanmasının oluşturduğu medeniyete hakim olan vakıf ruhu, bazı tarihçilerimiz tarafından son derece isabetli bir tanımla ‘’Vakıf Medeniyeti’’ olarak adlandırılmıştır. Moğol istilası, haçlı seferleri, iç ve dış çeşitli karışıklıklar gibi olaylara rağmen Türk unsurunun bu topraklardan bir türlü sökülüp atılamamasının ana sebeplerinden birisini de kaynağını İslam dininden alan Türk’ün ruh kökünde ve bu ruhun somutlaşmış hali olan vakıf müessesesi gibi kurumlarla toprağa vurulan damgada aramak yanlış olmayacaktır. Bugün adına ‘’kamu hizmetleri’’ dediğimiz ve nerede ise tamamı devlet ve bağlı kuruluşları eliyle yürütülen hizmetlerden adalet ve savunma dışında kalanların vakıflar eliyle yürütüldüğü hatırlanırsa, bu Kurum’un yaygınlığı ve halka mal olmuşluğu hakkında daha sıhhatli bir fikir edileceği açıktır. Selçuklu ve Osmanlı coğrafyasının tamamında olduğu gibi Ankara’mız da çok sayıda vakıf eserine ev sahipliği yapmaktadır. Ancak son yıllarda önemli bir bölümü restore edilmesine rağmen, bir kısım eserler de zamanın tahribatı, vakıf senetlerine aykırı olarak amaç dışı kullanım, yıkılma, satılma

vs. gibi sebeplerle ortadan kalkmış durumdadır. Bu realiteden hareketle ve aşağıda zikredeceğimiz faktörlerin de etkisiyle, mevcudu olan ve olmayıp da sadece kaynaklarda adı geçen vakıf eserlerinin bir envanterinin çıkarılması düşünülmüştür. Bu envanterle amaçlanan hususlar ise: 1. Mevcut vakıf eserlerinin bir fotoğrafını çekerek 2015 yılı itibariyle görünümlerini, geleceğe yönelik bir belge olarak sabitlemek ve bunlardan yukarıda zikredilen gerekçelerle yok olabilecekleri yeniden ayağa kaldırma hususunda konunun uzmanı ve yasal görevli idari birimlere kaynak sağlamak, 2. Kitabın üçüncü bölümünü oluşturan yıkılan ve yok olan eserler konusunda, bu eserleri vakfeden ecdadımızın ortaya koydukları şartnamelerin gereği ve ‘’şart-ı vakıf nass-ı şari gibidir’’(vakfın şartı Kur’an nassı gibidir. Kur’an hükmü gibi ihlal edilemez) hükmü uyarınca, mevcut eski fotoğraflarından istifade ile bu eserleri yeniden canlandırmayı düşünebilecek, tarih ve vatan şuuruna sahip kişi ve kurumlara açık bir davetiye olarak, 3. Son zamanlarda Ankara’mızda yetersiz olmakla beraber yerli ve yabancı turist sayısında bir kıpırdanma görülmektedir. Bunların sayısının daha da artırılmasına katkı sağlanması açısından turizm sektöründe değerlendirilebilecek eserlerin toplu olarak bir metin haline getirilmesi yararlı görülmüştür. Tabii ki Ankara’da mevcut tarihi eserler bu kitapta toplananlardan ibaret değildir. Kitapta

sadece Ankara Vakıflar Bölge Müdürlüğü görev ve sorumluluk alanındaki eserlerden Ankara İlinde olanlar yer almıştır. Diğer tarihi eserler başka kaynaklarca geniş olarak işlendiğinden burada tekrara girilmesine gerek görülmemiştir. Kitapta Türkçe metnin dışında, bir dünya dili olarak kullanım alanı bulan İngilizce ile birlikte, dini saiklerle, (Allah rızasını kazanmak, insanlara faydalı olarak ahiretine yararlı işler yapmak vs. gibi) teşekkül ettirilen vakıf eserlerinin, ortak inanç ailesine mensup olduğumuz ve Ankara’da sayılarının artmakta olduğu gözlemlenen Arap turistlere de yönelik bir el kitabı olarak kullanılması için Arapça dilinde istifade edilebilecek bir kaynak eser olmasıdır. Kitabın hazırlanmasında özverili çalışmalarıyla büyük katkısı bulunan dönemin İl Müftüsü Sayın Hakkı Özer’e, yine dönemin Vakıflar Bölge Müdürü Sayın Aslan Yıldız’a, metin araştırmalarını yapan sanat tarihçileri Mehmet Nuri Dağ ve Ayşe Sanem İnan’a, İngilizce çeviriyi yapan Aslı Aydın Özdemir’e, bu tercümeyi gözden geçirerek gereken düzeltmeleri yapan Barbara Jean İnan’a, Arapça tercümeyi yapan Rauf İsaoğlu’na ve fotoğraf çekiminde üstün gayretleri gözlenen Vakıflar Genel Müdürlüğü Şube Müdürü Orhan Kaymak ile Halil Dilekçi’ye teşekkür ederim. Kitabın ulaştığı tüm gerçek ve tüzel kişilerde vakıf bilincinin oluşturulması ve artırılmasında bir katkısı olursa amacımız gerçekleşmiş olacaktır.

Hamza DUYGUN Ankara Vali Yardımcısı

Preface Waqf Institution, described in primary sources as to giving the properties of Allah for the benefit of mankind, has been one of the primary dynamics for motivating humans protecting the Turkish land for nearly about a thousand year, since Seljuk and Ottoman Period. It’s just that, this waqf spirit by which these two states were dominated, is defined as “waqf civilization” according to some historians. Despite the Mogol Invasion, Crusades, internal and external threats, why the Turks have not been eradicated from this region can be studied under the impression of Turks obtained by Waqf Institution, the source of that is from Turkish Islamic spirit. The importance of this institution could be understood by remembering the fact that all the public institutions, except justice and military, have formerly been leading by Waqf Institution. There are a lot of Waqf Monuments at Ankara as in the entire Seljuk and Ottoman regions. Although the most of the monuments were restorated, nowadays, some has been dissapeared because of destructions, ruins, misusing and selling. Thus,

there is a need to take the inventory of the waqf monuments. The aims of this inventory are: 1. To secure the current status of waqf monuments and provide documentation based on year 2015 by giving general form of the structures. And also to provide resources for the experts and legal offices to restorate destroying monuments. 2. To invite people to reconstruct demolished and destroyed monuments. The third part of the book is about historical monuments that have been destroyed and demolished. We thought to revive these monuments with the help of their old photographs. Our anchestors put forward a specification about these monuments. According to this specification ; (the Foundation’s specifications are accepted like verses from Qur’an. )The provision of waqf cannot be violated, such as Qur’anic verses. 3.To increase the amount of tourists. Although it is not enough, there has been a small increase in the amount of domestic and foreign tourists

at Ankara, recently. Of course, there are lots of historical monuments in Ankara. In this book only the monuments under the responsibility of Directorate General of Foundations in Ankara have been covered. This book is translated into English and Arabic. I would like to present my appreciation for the contributions of Mr. Hakkı Özer, the Mufti of the era and Mr. Aslan Yıldız, the Director Regional of Foundations of the era in preparing of this book, Mr. Mehmet Nuri Dağ and Mrs. Ayşe Sanem İnan in preparing the texts, Mrs. Aslı Apaydın Özdemir in translating the text into English, Mrs. Barbara Jean İnan in revising the English text, Mr. Rauf İsaoğlu in translating it into Arabic and Mr. Orhan Kaymak with Mr. Halil Dilekçi in taking photo of the monuments. If this book contributes to create and increase the awareness of the waqf culture, our purpose will be realized.

Hamza DUYGUN

Deputy Governor of Ankara

‫مقدمــــــــــــــــــــة‬ ‫تؤكد مصادرنا التقليدية على ضرورة تكريس مكاسب‬ ‫وعوائد الممتلكات الغير منقولة لمصالح الناس‪ .‬وفي هذا‬ ‫اإلطار ‪ ،‬أكد جل جالله أن الملك الحقيقي هو هلل وحده ال‬ ‫يشركه فيه أحد وكل من ملك شيئا فإنما هو بتمليك هللا له ‪.‬‬ ‫وهذا في الواقع ما حث األجداد في عهد السالجقة والعثمانيين‬ ‫على وقف أمالكهم ولدرجة أن األمالك الموقوفة هي التي‬ ‫سيــًرت وكيــًفت الحضارة العريقة التي أسستها الدولتين‬ ‫السلجوقية والعثمانية خالل فترة ناهزت العشر قرون‪.‬‬ ‫وهذا أيضا ما حث بعض المؤرخين على إطالق صفة‬ ‫« حضارة الوقف « على حضارة ورقي هاتين الدولتين‪.‬‬ ‫ولهذا السبب لم تنجح قوات المغول التي اجتاحت هذه البقعة‬ ‫وال الحمالت العسكرية المتعددة التي شنها الصليبيون وال‬ ‫االضطرابات الداخلية والخارجية التي اعترت المنطقة في‬ ‫انتزاع العنصر التركي منها بفضل تمسكه بالدين الحنيف‬ ‫من جهة واتساع نطاق المؤسسات الوقفية التي أضفت على‬ ‫المنطقة ذلك الطابع األصيل من جهة أخرى ‪ .‬وفي الواقع‬ ‫أسدت هذه المؤسسات كافة الخدمات التي يحتاجها الناس‬ ‫خالل سيطرت هاتين الدولتين باستثناء المجاالت ذات الصلة‬ ‫بالدفاع والقضاء‪.‬‬ ‫وغني عن الذكر بأن العاصمة أنقرة ال زالت تستضيف كما‬ ‫كبيرا من المؤسسات الوقفية على غرار المؤسسات الوقفية‬ ‫المنتشرة في كافة أرجاء تركيا‪ .‬وعلى الرغم من ترميم قسم‬ ‫كبير منها خالل السنوات القليلة الماضية إال أن القسم اآلخر‬

‫حمزة دويغون‬ ‫والي أنقـــــــــرة المساعد‬

‫منها إما تعرض لنوائب الدهر أو لالستغالل بشكل مناف‬ ‫لألغراض التي خـٌـصصت لها أو لالنهيار أو للبيع‪ .‬وانطالقا‬ ‫من هذا الواقع ظهرت فكرة جرد األوقاف الموجودة حاليا‬ ‫والتي ورد ذكرها في المصادر التاريخية نتيجة العوامل‬ ‫المشار إليها آنفا وذلك بغية تحقيق األهداف التالية‪:‬‬ ‫‪ -1‬تصوير المؤسسات الوقفية الحالية كما تبدوا في عام‬ ‫‪ 5102‬وتحويلها الى وثائق لالستفادة منها في المستقبل‬ ‫واإلبقاء عليها كمصادر للجهات المختصة والوحدات‬ ‫الإلدارية ذات الصلة الوثيقة بها رسميا خشية تعرضها‬ ‫للزوال‪.‬‬ ‫‪ -2‬لقد شكلت األوقاف المنهارة والتي تعرضت للزوال‬ ‫الفصل الثالث من هذا الكتاب ولقد تم االستفادة من صورها‬ ‫القديمة بغية بعث الحياة فيها للمرة الثانية وتحويلها بالتالي‬ ‫الى دعوة مفتوحة لكافة األشخاص والمؤسسات التي تحترم‬ ‫التاريخ والوطن واالستفادة منها في ضوء الغرض التي‬ ‫أسست من اجله ‪ ،‬هذا الغرض الذي يشبه النص القرآني الذي‬ ‫ال يمكن تعديله أو تبديله بأي شكل من األشكال‪.‬‬ ‫‪ -3‬لقد شهدت العاصمة أنقرة في اآلونة األخيرة نهضة‬ ‫ولو متواضعة في مجال االستئثار باهتمام السياح المحليين‬ ‫واألجانب ولقد لوحظ بأن الواجب يملي إعداد نص شامل‬ ‫يمكن االستفادة منه في قطاع السياحة‪،‬هذا رغم أن هذا الكتاب‬ ‫ال يتضمن كافة اآلثار التاريخية التي تتحلى بها هذه الحاضرة‬ ‫‪ ،‬ألنه تناول جميع اآلثار التاريخية الموجودة في محافظة‬

‫أنقرة والموضوعة أصال تحت إشراف مديرية األوقاف فقط‬ ‫‪ ،‬ولم يتطرق لآلثار التاريخية األخرى ألنها مدرجة بإسهاب‬ ‫بالغ في المصادر األخرى‪.‬‬ ‫لقد أعد هذا الكتاب باللغة التركية أصال وباللغة اإلنجليزية‬ ‫باعتبارها لغة عالمية ولوحظ بأن الضرورة تستدعي إعداده‬ ‫باللغة العربية أيضا كمصدر متاح الستفادة السياح العرب من‬ ‫جهة وألننا كمواطنين أحفاد األجداد الذين وقفوا ممتلكاتهم‬ ‫ابتغاء وجه هللا ورضاه فقط‪.‬‬ ‫وال يسعني قبل كل شيء إال وأن أتوجه بالشكر البالغ لمفتي‬ ‫أنقرة في حينه السيد حقي أوزار من جراء إسهامه وتفانيه في‬ ‫اعداد هذا الكتاب والسيد أصالن يلدز مدير شؤون االوقاف‬ ‫في حينه واألخصائيين في مجال تاريخ الفنون السيد م‪ .‬نوري‬ ‫داغ والسيدة عائشة سنم والسيدة أصلي أيدين أوزدمير التي‬ ‫تحملت مسؤولية ترجمته الى اللغة االنجليزية والسيدة بربارا‬ ‫جين إنان التي قامت بتنقيحه والسيد رؤوف عيسى أوغلو‬ ‫الذي تحمل مسؤولية ترجمته الى اللغة العربية والسيدين‬ ‫أورهان كايماك وخليل ديلكجي الذين نهضا بواجب تصوير‬ ‫تلك األوقاف‪.‬‬ ‫وكل ما أتمناه هو أن يسهم هذا الكتاب في تكوين الوعي في‬ ‫مجال االوقاف وتطويره الى أبعد الحدود الممكنة لدى كافة‬ ‫االشخاص الحقيقين والحكميين‪.‬‬

İ ÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM

HACETTEPE CAMİİ...............................................66

MİSAFİR FAKİH MESCİDİ.......................................124

Ankara Vakıf Eserleri

HACI ARAP CAMİİ.................................................68

MOLLA BÜYÜK CAMİİ...........................................126

ABDÜLKADİR İSFAHANİ MESCİDİ...........................10

HACI BAYRAM CAMİİ............................................70

OSMANİYE (İSMETPAŞA) CAMİİ.............................128

AĞAÇOĞLU (AĞAÇAYAK) CAMİİ.............................12

HACI BAYRAM TÜRBESİ........................................72

RAMAZAN ŞEMSETTİN (KALE PAZARI) CAMİİ.........130

AHİ ELVAN CAMİİ.................................................14

HACI DOĞAN MESCİDİ..........................................74

RAMAZAN ŞEMSETTİN CAMİİ ÇEŞMESİ.................132

AHİ TURA MESCİDİ...............................................16

HACI İLYAS CAMİİ.................................................76

RÜSTEM NAİL MESCİDİ........................................134

AHİ YAKUP CAMİİ.................................................18

HACI İVAZ (HACI AYVAZ-HELVAİ) MESCİD...............78

SABUNİ (KARANLIK) MESCİDİ................................136

ALAADDİN CAMİİ VE ÇESMESİ..............................20

HACI MUSA CAMİİ................................................80

SARAÇ SİNAN MESCİDİ........................................138

ANKARA VAKIF ESERLERİ MÜZESİ.........................22

HACI SEYİT MESCİDİ............................................82

SARAÇ SİNAN TÜRBESİ........................................140

AHİ ŞERAFETTİN (ASLANHANE) CAMİİ...................24

HALLAC MAHMUT MESCİDİ..................................84

SARAÇLAR MESCİDİ.............................................142

AHİ ŞERAFETTİN (ASLANHANE) TÜRBESİ...............26

HAMİDİYE CAMİİ..................................................86

SARIKADI (MİMARZADE) MEDRESESİ....................144

ATATÜRK BULVARI NO:10’DAKİ VAKIF BİNASI.........28

HEMHÜM MESCİDİ...............................................88

SARIKADI ( MİMAR ZADE ) CAMİİ..........................146

BALABAN MESCİD...............................................30

HOCA HUNDİ (ÖRTMELİ) MESCİDİ.........................90

SULUHAN - SULUHAN MESCİDİ.............................148

BOYACI ALİ MESCİDİ............................................32

İBADULLAH CAMİİ................................................92

SULUHAN’IN BİTİŞİĞİNDEKİ ARASTA......................150

CELAL KATTANİ MESCİDİ......................................34

II. VAKIF APARTMANI (DEVLET TİYATROLARI GENEL

ŞENGÜL HAMAMI.................................................152

CENAB-I AHMET PAŞA CAMİİ (YENİ CAMİİ)............36

MÜDÜRLÜĞÜ)......................................................94

ŞEYH İZZETTİN MESCİDİ.......................................154

CENAB-I AHMET PAŞA TÜRBESİ............................38

İKİ ŞEREFELİ (RESUL EFENDİ) CAMİİ......................96

ŞEYH İZZETTİN TÜRBESİ.......................................156

ÇENGELHAN........................................................40

İSMAİL FAZIL PAŞA TÜRBESİ.................................98

ŞÜKRİYE CAMİİ VE ÇEŞMESİ.................................158

ÇİÇEKLİOĞLU CAMİİ VE ÇEŞMESİ..........................42

KAĞNIPAZARI CAMİİ.............................................100

TABAKHANE CAMİİ...............................................160

ÇUKURHAN..........................................................44

KAĞNIPAZARI (KAĞNICI) CAMİİ ÇEŞMESİ...............102

TACETTİN SULTAN CAMİİ ÇEŞMESİ.......................162

DEVDIRAN (DEVDURAN) MESCİDİ..........................46

KARACABEY CAMİİ...............................................104

TACETTİN SULTAN CAMİİ VE TÜRBESİ....................164

DİREKLİ CAMİİ.....................................................48

KARACABEY HAMAMI..........................................106

TELLİ HACI HALİL CAMİİ.......................................166

DUMLUPINAR VAKIF EVİ........................................50

KARAPÜRÇEK CAMİİ............................................108

TİRİTOĞLU (BABA) TÜRBESİ..................................168

ESKİCİOĞLU CAMİİ...............................................52

KARYAĞDI TÜRBESİ..............................................110

ULUS OTELİ BİNASI..............................................170

EV HAMAMI.........................................................54

KAYABAŞI CAMİİ..................................................112

VAKIF EVİ.............................................................172

EYNEBEY HAMAMI (ESKİ HAMAM).........................56

KIRKLAR MEZARLIĞI............................................114

YENİCE (ALİBEY) CAMİİ.........................................174

EYÜP MESCİDİ.....................................................58

KURŞUNLU CAMİİ.................................................116

YEŞİL AHİ CAMİİ...................................................176

GECİK KADIN ÇEŞMESİ.........................................60

LEBLEBİCİOĞLU CAMİİ.........................................118

ZEYNEL ABİDİN CAMİİ..........................................178

GECİK MESCİDİ....................................................62

MEHMET AKİF ERSOY EVİ.....................................120

ZEYNEL ABİDİN TÜRBESİ......................................180

GENEĞİ MESCİDİ..................................................64

MEHMET ÇELEBİ MESCİDİ....................................122

ZİNCİRLİ (KAZASKER) CAMİİ..................................182

2. BÖLÜM

KALECİK DAVUT DEDE (DOKUZLAR) TÜRBESİ.........238

3. BÖLÜM

Ankara İlçelerindeki Vakıf Eserleri

KALECİK GÖKÇEÖREN KÖYÜ CAMİİ.......................240

Yıkılan - Yokolan Vakıf Eserleri

AYAŞ KİLLİK CAMİİ...............................................186

KALECİK KALE (OSMAN EFENDİ) CAMİİ.................242

ABDÜLHADİ CAMİİ...............................................292

AYAŞ ORTABEREKET KÖYÜ CAMİİ.........................188

KALECİK KALE CAMİİ............................................244

AKŞEMSEDDİN (TAHTA MİNARE) CAMİİ................293

AYAŞ SİNANLI BELDESİ- ULU CAMİİ.......................190

KALECİK TABAKHANE CAMİİ.................................246

ALİ BEY MESCİDİ.................................................294

AYAŞ ŞEYH BÜNYAMİN CAMİİ VE TÜRBESİ.............192

KALECİK SARAY (ŞEHSUVAR) CAMİİ......................248

HASAN PAŞA HAMAMI.........................................295

AYAŞ ŞEYH MUHİTTİN CAMİİ.................................194

KALECİK ŞEYH ALİ (ALIÇOĞLU) TÜRBESİ................250

HASEKİ CAMİİ......................................................296

AYAŞ ULU (ESKİ) CAMİİ.........................................196

KAZAN DURHASANŞAH TÜRBESİ..........................252

İĞNELİ BELKIS CAMİİ............................................297

BEYPAZARI AKŞEMSETTİN CAMİİ..........................198

KAZAN SARAY KÖYÜ CAMİİ..................................254

İPLİKÇİLER CAMİİ.................................................298

BEYPAZARI BALOĞLU CAMİİ.................................200

KIZILCAHAMAM İĞCELER KÖYÜ CAMİİ..................256

KIZILBEY CAMİİ VE TÜRBESİ..................................300

BEYPAZARI TABAKHANE CAMİİ.............................202

KIZILCAHAMAM PAZAR KÖYÜ - AŞAĞI CAMİİ.........258

KOYUNPAZARI CAMİİ............................................301

BEYPAZARI HOCA KİRİŞ MESCİDİ..........................204

KIZILCAHAMAM PAZAR KÖYÜ - HACI ALİ CAMİİ.....260

KUL DERVİŞ MESCİDİ...........................................302

BEYPAZARI İMARET CAMİİ....................................206

KIZILCAHAMAM SEY HAMAMI..............................262

HOCA PAŞA (KUYULU) CAMİİ................................303

BEYPAZARI KARACAAHMET TÜRBESİ....................208

KIZILCAHAMAM YENİCE MAHALLESİ (ÇARŞI)

MUKADDEM (YENİ) CAMİ ...................................304

BEYPAZARI KAZGANCI MESCİDİ............................210

CAMİİ..................................................................264

ÖRDEKLİ (ÖRDEKÇİLER) MESCİDİ..........................305

BEYPAZARI KURŞUNLU (EVSAT HOCA NAZIR)

KIZILCAHAMAM YUKARI KİSE KÖYÜ CAMİİ.............266

TAHTAKALE (KALDİBİ) HAMAMI.............................306

CAMİİ..................................................................212

MAMAK AKTAŞ (KÖPRÜBAŞI) CAMİİ......................268

TÜLÜCE MESCİDİ.................................................307

BEYPAZARI PAŞA HAMAMI...................................214

MAMAK HÜSEYİN GAZİ TÜRBESİ...........................270

YEĞENBEY CAMİİ.................................................308

BEYPAZARI SULTAN ALAADDİN CAMİİ

MAMAK KAYAŞ ESKİ (MERKEZ) CAMİİ...................272

BAKLACI BABA (KAVAKLI) CAMİİ...........................309

(CAMİİ KEBİR)......................................................216

NALLIHAN NASUH PAŞA HANI (KOCAHAN).............274

İBN-İ GÖKÇE (GÖKÇEOĞLU) MESCİDİ....................310

BEYPAZARI SULUHAN (NASUHPAŞA HANI).............218

NALLIHAN NASUHPAŞA CAMİİ..............................276

HATUNİYE (ÖĞLE) CAMİİ.......................................311

BEYPAZARI TAŞ MEKTEP......................................220

NALLIHAN TAPTUK EMRE TÜRBESİ........................278

PAPANİ MESCİDİ..................................................312

BEYPAZARI YENİ (HANLARÖNÜ) CAMİİ...................222

NALLIHAN ULUHAN KÖYÜ CAMİİ...........................280

ÜRGÜBİ MESCİDİ..................................................313

ÇAMLIDERE ÇUKURÖREN KÖYÜ CAMİİ..................224

POLATLI HACI TUĞRUL KÜMBETİ...........................282

ÇAMLIDERE ELMALI KÖYÜ CAMİİ..........................226

SİNCAN ESKİ BUCUK KÖYÜ CAMİİ.........................284

ÇAMLIDERE MERKEZ (BÜYÜK) CAMİİ.....................228

SİNCAN İLYAKUT KÖYÜ CAMİİ...............................286

ÇAMLIDERE PEÇENEK KÖYÜ CAMİİ.......................230

ŞEREFLİKOÇHİSAR ALAADDİN CAMİİ.....................288

ÇUBUK MAHMUTOĞLAN KÖYÜ CAMİİ....................232 GÜDÜL KADIOBASI KÖYÜ CAMİİ............................234 HAYMANA BÜYÜK (MERKEZ) CAMİİ.......................236

1. Bölüm Chapter One ‫الفصل األول‬ Ankara Vakıf Eserleri Ankara Foundational Works ‫اآلثار الوقفية في العاصمة أنقرة‬

A B D Ü L K A DİR İSFAHANİ MESCİDİ Abdülkadir İsfahani Mescidi Bentderesi’nde bulunan cami, 1570 tarihinde Abdülkadir İsfahani tarafından yaptırılmıştır.

‫ من قبل عبد‬1570 ‫يقع هذا المسجد الذي شيد في عام‬ . ‫القادر أصفهاني في حي بنت درسي‬

Cami, boyuna dikdörtgen planlı, küçük ölçekli bir yapıdır. Üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülü mescidin altında bir bodrum katı mevcuttur. Yapının kuzey duvarı kesme taş, diğer cepheler yontma moloz taş örgülüdür. Mescidin kuzey cephe ekseninde bulunan taç kapı ile iki yanında yer alan ikişer sivri kemerli pencereler dikkat çekicidir.

. ‫إن المسجد المستطيل الشكل صغير من حيث الحجم‬ ‫ ولقد‬. ‫وللمسجد المغطى بالقرميد حاليا طابـق أرضي تحته‬ ‫شيد جداره المطل على الناحية الشمالية بالحجر المنحوت‬ ‫ أما جدرانه األخرى فقد أنشأت بالحجارة المنحوتة‬. ‫ والبد من االشارة‬. ‫المتوفرة من أنقاض المباني المجاورة‬ ‫ألى أن بابه الحجري الواقع في جبهته الشمالية والنافذتين‬ ‫الواقعتين على جانبيه المزودتين بقنطرتين مدببتين الفتة‬ . ‫للنظر‬

Harimin üzerini örten ve 17-18. yüzyıllarda yapıldığı tahmin edilen ahşap kirişlemeli tavan, aşı boyalı nakışlarla süslenmiştir. Harimin kuzey tarafında bulunan kadınlar mahfelinin altı çıtalarla süslüdür. Kıble duvarı üzerindeki mihrabın çevresinde cepheyi kaplayan bir kemer bulunmaktadır. Mukarnas kavsaralı, alçı mihrabın köşelerinde zar başlıklı sütunceler vardır. Yapı, 1963, 1973, 1977, 1987, 1993 ve 2007 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Abdülkadir İsfahani Masjid Located in Bentderesi District, the Masjid was built by Abdülkadir İsfahani in 1570. It is a small masjid and has a rectangular plan, a tile clad roof and an extra floor at basement level. The North wall is cut-stone, the rest is rubble stone. On the north façade, the main door and two pointed arches take our attention. The ceiling which is supported by wooden beams is thought to have been built around the 17th and the 18th centuries and is adorned by ochre colored ornamentation. The ceiling below the women’s section is covered with wooden half-battens. Around the mihrab that is above the kiblah wall there is an arch which covers the façade. On the corners of the plaster mihrab with muqarnas arching, there are columns with caps. The Masjid was renovated in 1963, 1973, 1977, 1987, 1993 and 2007 by The Directorate General of Foundations.

‫مسجد عبد القادر أصفهاني‬

‫ويعتقد بأن السقف الخشبي الذي يعلو المصلى الداخلي‬ ‫والذي يزهو بنقوش وتزيينات مصنوعة بالدهان األحمر‬ ‫المستند أصال على عوارض خشبية قد شيد في القرن‬ ‫ أما السقف الذي يقع تحت‬. ‫السابع عشر أو الثامن عشر‬ ‫محفل النساء الواقع في شمال المصلى الداخلي فإنه‬ ‫ وهناك طوق يتوج محيط‬. ‫مزخرف بالشرائح الخشبية‬ ‫ إن المحراب المصنوع‬. ‫المحراب المالصق لجدار القبلة‬ ‫من الجبس والمزخرف بمقرنصات مزود بعمودين‬ . ‫صغيرين ذو نردين يقعان على جانبيه‬ ‫ولقد تعرض المسجد للترميم من قبل المديرية العامة‬ ‫ و‬1987 ‫ و‬1977 ‫ و‬1973 ‫ و‬1963 ‫لألوقاف في عام‬ .2007 ‫ و أخيرا في عام‬1993

Ankara Vak覺f Eserleri

A Ğ A Ç OĞ L U (AĞAÇAYAK) CAMİİ Ağaçoğlu (Ağaçayak) Camii Ulucanlar Caddesi’nde yer alan cami, 1705–1706 tarihinde yapılmıştır. Dikdörtgen plana sahip olan caminin beden duvarlarının subasman seviyesine kadar olan kısmı moloz taş, üst kısmı ise kerpiç kullanılarak inşa edilmiştir. Ön cephede, diğerlerinden farklı olarak tuğla kullanılmıştır. Kısa boylu minaresi ahşap dolguludur. Harimin üzerini örten ahşap tavan, caminin özgün tavanı değildir. Çıtalarla karelere bölünmüş olan tavanın ortasında geometrik geçmelerle süslü altıgen bir göbek bulunmaktadır. Caminin ahşap tavanı, mahfeli ve pencere pervazları ile dolap kapakları, Ankara camilerinde çokça görülen tarzda kalem işi süslemelerle bezelidir. Alçı mihrabı, tipik Ankara camileri gibi tavana kadar yükselen kabartma bordürlerle bezelidir ve bir sıra palmet dizisiyle nihayetlenmektedir. Üstü mukarnas kavsaralı mihrap nişinin iki yanında sütunceler yer alır. Cami, 1962 ve 2004 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Ağaçoğlu Mosque Built between the 1705 and 1706, the Mosque is located on Ulucanlar Street. It is rectangular in shape. Up to the basement, the main wall was constructed of rubble stone, while the upper parts were constructed of mudbrick. Unlike the other façades, the front façade was built of brick. It has a wooden minaret. Divided by square frames, the existing wooden ceiling is not the original one. In the center of the ceiling, there is a hexagon rosette ornamented with geometrical shapes. The ceiling, the women’s section, window cornices and shutters are adorned with engraved ornamentation which is commonly found in most Ankara mosques. Typical of most Ankara mosques, the plaster mihrab is covered with relief-surfaced borders up to the ceiling and ends with a line of palmette. The mihrab niche with muqarnas have colonnettes on the both sides. Ağaçoğlu Mosque was renovated in 1962 and 2004 by The Directorate General of Foundations.

) ‫مسجد أغاج أوغلو (أغاجاياك‬ ‫ ولقد شيد في عام‬. ‫يقع هذا المسجد في شارع أولوجانالر‬ ‫ حيث بنيت جدرانه باألحجار المجموعة‬1705–1706 . ‫حتى مستوى التربة واألقسام العلوية منه بالطوب‬ ‫ أما المئذنة‬. ‫ولقد استخدم اآلجر في بناء جبهته األمامية‬ . ‫القصيرة فقد شيدت من الخشب‬ ‫ وتقع‬. ‫إن السقف الذي يغطي المصلى الداخلي ليس أصليا‬ ‫سره سداسية الشكل وسط السقف المقسوم إلى مربعات‬ ‫ ويمتاز سقف المسجد الخشبي‬. ‫بواسطة الشرائح الخشبية‬ ‫والمحفل وحافات النوافذ وأغطية الخزائن بالتزيينات‬ ‫المصنوعة بالفرشاة الشائعة في الكثير من مساجد‬ ‫ ويرتفع المحراب حتى السقف كأمثاله‬. ‫أنقرة التاريخية‬ ‫الموجودة في مساجد أنقرة أيضا وهو مزين ببردورات‬ . ‫نافرة وزخارف متناظرة ومقرنصات في قبته النصفية‬ ‫ولقد تم ترميم المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف في‬ .2004 ‫ و‬1962 ‫عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

A H İ E LVAN CAMİİ Ahi Elvan Mosque

Samanpazarı’ndan Kale’ye doğru çıkarken yolun solunda bulunan caminin mülkiyeti Ahi Elvan Vakfı’na kayıtlıdır. Camiyi ilk yaptıran Ahi Elvan 1386 M. (784 H.) yılında vefat etmiştir. Buna göre cami, 14. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilebilir.

The mosque is registered as the property of the Ahi Elvan Foundation and is located on the left side of the road from Samanpazarı to The Castle. Ahi Elvan, the first constructer of the mosque, died in 1386 (784 A.H.). so we can date the construction of the mosque to the second half of the fourteenth century.

‫تعود ملكية هذا المسجد الواقع على يسار الطريق المؤدي‬ ‫ وكان أهي‬. ‫للقلعة في حي سمان بزاري لوقف أهي الوان‬ 784 / ‫ م‬1386 ‫الوان الذي شيد المسجد ألول مرة في عام‬ ‫ ويستدل من ذلك بأن تاريخ إنشاء المسجد يعود حتى‬. ‫هـ‬ . ‫النصف الثاني من القرن الرابع عشر‬

It has a lengthwise rectangular plan. The main wall was constructed of rubble stone up to basement while the rest was mudbrick. By means of several repairs, walls were strengthened with bricks. Its minaret stands on the north-west Wall. The main door of the mosque is at the center of east façade. The wooden ceiling is supported by three rows of wooden columns with four columns in each row. Perpendicular to the mihrab, three rows of large timbers that are supported by twelve wooden columns are connected to columns with spolia caps and wooden summers.

‫لقد شيد المسجد على أرض مائلة آخذة باالرتفاع باتجاه‬ ‫ وذلك على أرضية من الحجارة المنقولة من‬، ‫الشمال‬ ‫ أما جدرانه الرئيسية فقد شيدت‬. ‫أنقاض المباني اآلخرى‬ ‫ وتم تدعيم هذه الجدران فيما بعد باآلجر في‬. ‫بالطوب‬ ‫ وتقع المئذنة في‬. ‫أعقاب الترميم الذي تعرض له المسجد‬ ‫ كما يقع مدخله الرئيسي‬، ‫الركن الشمالي الغربي للمسجد‬ ‫ ويستند السقف الخشبي للمصلى‬. ‫في وسط جبهته الشرقية‬ ‫ حيث‬، ‫الداخلي على ثالث صفوف من األعمدة الخشبية‬ ‫ وتعامد العوارض‬. ‫يوجد في كل صف أربعة أعمدة‬ ‫الخشبية األفقية الموجودة في السقف مع األعمدة التي‬ . ‫تسندها من األسفل‬

Cami, kuzeye doğru yükselen meyilli bir araziye inşa edilmiştir. Boyuna dikdörtgen planlı caminin beden duvarlarının altı iri moloz taş, gerisi kerpiç örgülüdür. Yapılan onarımlarla duvarlar tuğla örgü ile kuvvetlendirilmiştir. Minaresi kuzeybatı köşededir. Caminin ana kapısı doğu cephesinin ortasındadır. Harimin üzerini örten ahşap tavanı, üç sıra halinde dizilen dörder adet ahşap direk taşımaktadır. Toplam on iki adet ahşap sütun üzerine mihraba dikey olarak, üç sıra halinde uzatılan iri hatıllar, devşirme başlıklar ve ucu profilli yastıklarla sütunlara oturmaktadır. Ortadaki geniş sahının tavanı iki sıra konsolla diğerlerine göre daha yüksektir. Alçı mihrap nişinin köşelerinde rozet süslemeli zar başlıkları olan sütunceler bulunmaktadır. Üst kısmı mukarnas kavsaralı olan mihrap nişinin içi geometrik süslemelidir. Mihrap, en üstte bir sıra palmet dizisi ile nihayetlenmektedir. Caminin ahşap minberinin yan aynalıklarındaki motifler taklit kündekari tekniğiyle yapılmıştır. Minberin diğer kısımlarında ise geometrik ve bitkisel süslemeler mevcuttur.

‫مسجد أهي الوان‬

Ahi Elvan Camii

The plaster mihrab with muqarnas, is ornamented with geometrical patterns. It ends with a line of palmette. Its minbar is made using the imitation kundekari technique and decorated with geometric shapes and vegetal motifs.

‫وتزين فجوة المحراب ورديات وعمودين صغيرين يعقان‬ ‫ إضافة إلى المقرنصات التي تزين نصف‬، ‫على جانبيه‬ . ‫القبة الواقعة فوقه والتزيينات المتناظرة التي تحيط به‬ ‫ولقد صنعت التزيينات الخشبية الموجودة على طرفي‬ ‫ هذا فضال عن‬. ‫المنبر بالطريقة المشابهة لطريقة التعشيق‬ ‫ ولقد‬. ‫التزيينات الهندسية والنباتية المنقوشة على طرفيه‬ ‫صنعت أجنحة نوافذ المسجد الخشبية بالطريقة التقليدية‬ ‫ وال تزال هذه االجنحة‬، ‫المتبعة في العهد السلجوقي‬ . ‫معروضة في متحف فنون البناء التركي في اسطنبول‬

Ankara Vak覺f Eserleri

A H İ T UR A MESCİDİ Ahi Tura Mescidi Hacı Bayram Camii’nin güneydoğusunda yer alan cami, 14. yüzyılın sonu, 15. yüzyılın başına tarihlendirilmektedir. Çeşitli olaylar sonucunda özgün halini kaybetmiş olan yapı, taş kaide üzerine kerpiç örgülü, çatı ile örtülü küçük bir mahalle mescididir. Çatısının kuzeydoğu köşesinde yer alan ahşap minaresi sonradan eklenmiştir. Alçı mihrabının süslemeleri, Ahi Yakup Camii’nin mihrap köşelik süslemeleri ile aynıdır. Doğu cephesindeki pencereler yapı karakteristiğini yansıtmaktadır. Bazı kısımları yanan mescit, 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılarak ibadete açılmıştır.

Ahi Tura Masjid Located to the southeast of Hacı Bayram Mosque, the masjid is dated to the end of the 14th century and the beginning of the 15th century. The masjid lost its orginal form as a result of various events. It was built with stone up to basement while the rest was mudbrick. Its wooden minaret, on the northeast corner of the roof, is a later addition.

‫مسجد أهي طورا‬ ‫يقع هذا المسجد الذي يعود تاريخ إنشائه ألواخر القرن‬ ‫الرابع عشر و أوائل القرن الخامس عشر في جنوب شرق‬ . ‫مسجد حجي بيرام‬ ،‫لقد فقد المسجد ميزاته األصلية نتيجة األحداث المختلفة‬ ‫ ولقد‬. ‫وهو مسجد حي صغير مشيد على قاعدة حجرية‬ ‫ وتجدر المالحظة إلى أن‬. ‫استخدم الطوب في بناء جدرانه‬ ‫المئذنة الخشبية الواقعة في الركن الشمالي الشرقي لسقفه‬ . ‫قد أضيفت لهذا البنيان في وقت الحق‬ ‫أن تزيينات محراب هذا المسجد مماثلة لتزيينات محراب‬ ‫ وتعكس النوافذ المطلة على الجبهة‬. ‫مسجد أهي يعقوب‬ ‫ ولقد تم ترميم المسجد من قبل‬. ‫الشرقية ميزات هذا البناء‬ 2008 ‫المديرية العامة لألوقاف وإعداده للعبادة في عام‬ . ‫بعد أن تعرض جزء منه للحريق‬

The ornaments of the plaster mihrab are the same as the one in Ahi Yakup Mosque. The windows on the east side indicate the character of the structure.

9.3 m

The masjid, some of which had been burned, was renovated and opened for worship by The General Directorate of Foundation in 2008.

giriş giriş

11.1 m

AHİ TURA MESCİDİ

Ankara Vak覺f Eserleri

A H İ YA K U P CAMİİ Ahi Yakup Camii Hacı Bayram Veli Sokak’ta yer alan cami, kitabesine göre, 1392 M. (794 H.) yılında Ahi Yakup tarafından tamir ettirilmiştir. Buna göre 13. yüzyıl sonu ile 14. yüzyıl başlarında yaptırılmış olmalıdır. Bugün cami olarak anılan yapı, boyuna dikdörtgen planlı, küçük bir mahalle mescidi olup beden duvarlarının üst kısmı kerpiçten su basman bölümü ise moloz taşla birlikte devşirme taşlardan yapılmıştır. Harimde bulunan alçı mihrabın köşeliğinin tam ortasında açık mavi ve lacivert desenli ‘Milet’ (İznik) kâsesi olarak belirtilen 20 cm çapında bir kâse yer almaktadır.

‫بالنظر للكتابة التاريخية لهذا المسجد الواقع في زقاق‬ ‫حجي بيرام ولي يتضح بأنه شيد من قبل أهي يعقوب في‬ ‫ هـ أي أنه شيد في نهاية القرن الثالث‬794 / ‫ م‬1392 ‫عام‬ . ‫عشر أو أوائل القرن الرابع عشر‬

Yapı, 2009 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

‫إن المسجد المستطيل الشكل مسجد حي صغير حيث‬ ‫شيدت جدرانه من حجارة أنقاض المباني والحجارة‬ ‫المجموعة من البيئة المجاورة حتى مستوى التربة والقسم‬ ‫ ولقد طلي المحراب الموجود في‬. ‫العلوي منها من الطوب‬ ‫المصلى الداخلي بالدهان الزيتي وتم تبطين الجزء التحتي‬ ‫ ويقع في وسطه زبدية ذات زخارف باللون‬. ‫منه بالخزف‬ ‫األزرق الفاتح والكحلي مصنوعة في إزنيك يبلغ قطرها‬ . ‫ سم‬20

Ahi Yakup Mosque

‫ولقد تم ترميم المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف في‬ . 2009 ‫عام‬

According to the inscription tablet, the mosque located on Hacı Bayram Veli Street was repaired in 1392 (794 A.H.) by Ahi Yakup. Hence, it must have been built at the end of the 13th century or the beginning of the14th century. Although it is a small neighborhood masjid with a lengthwise rectangular plan, it is now known as a mosque. Up to the basement, it was constructed of rubble together with spolia stones and the rest was built of mudbricks. There is a light blue and navy blue patterned bowl of ‘Milet’ (İznik) about 20 cm in diameter at the center of the plaster mihrab. The mosque was renovated in 2009 by The Directorate General of Foundations

‫مسجد أهي يعقوب‬

Ankara Vak覺f Eserleri

A L A A D D İN CAMİİ

ÇEŞMESİ

Alaaddin Camii

Alaaddin Mosque

İç Kale’de yer alan caminin mülkiyeti Sultan Alaaddin Vakfı’na aittir. 1178 M. (574 H.) tarihinde Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından yaptırılmıştır.

This mosque located at the Citadel is registered as the property of the Sultan Alaaddin Foundation. It was commissioned by the Seljuk Sultan Alaaddin Keykubat in 1178 (574 A.H.).

Oldukça değişikliğe uğramış olan yapı, dikdörtgen planlıdır. Beden duvarları kerpiç örgülü olup üzeri kırma çatı ile örtülüdür. Caminin inşasında ve çevresinde çok sayıda devşirme malzeme kullanılmıştır. Kuzeybatı köşede yer alan minaresi, kesme taş kaideli, tuğla gövdeli, taş korkuluklu, tek şerefeli ve kurşun külahlıdır. Camiye giriş kapısı üzerindeki sivri kemerli iki niş içerisinde caminin onarım kitabeleri yer almaktadır. Harimin üzerini örten sade ahşap tavanın ortasında altıgen bir göbek bulunmaktadır. 1984 yılında ortaya çıkarılan, Selçuklu Dönemi’ne ait mihrap nişinin üzeri mukarnas kavsaralı olup iki köşesinde zar başlıklı sütunceleri vardır. Camide yer alan ahşap minber, taklit kündekari tekniği ile yapılmıştır. Kemerli kapı aynalığında yapım, sol korkuluğu üzerinde usta kitabesi bulunan minberin işçiliği dikkat çekicidir. Yapı, 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Alaaddin Camii Çeşmesi Alaaddin Camii’nin kuzeydeki bahçe istinat duvarına bitişik vaziyette bulunan çeşme, mimari üslubuna göre 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başlarına tarihlendirilebilir. Uzunlamasına dikdörtgen planlı çeşme, mermer taştan inşa edilmiştir. Çeşmenin ön cephesi yayvan kemerlidir. Yekpare mermer yalağı, ön cephe ekseninden sağa kaymıştır. Günümüzde bu yalak zeminin altında kalmıştır.

Due to restorations, the highly modified mosque has a rectangular plan and is covered with a hipped roof. It was built with mudbrick. In the yard of the mosque and on the construction of it; there exists a lot of spolia. On the northwest corner, there is a one-gallery minaret with a cut stone base, a brick body, and a lead spire. The inscriptions regarding the restoration of the mosque are in the two niches with pointed arches above the main door. The interior space is covered with a plain wooden ceiling, at the center of which is a hexagonal core. Discovered in 1984, the mihrab has muqarnas and colonnettes that belong to the Seljuk Period. The wooden minbar is made with using the imitation kundekari technique and displays some fine workmanship. It was renovated in 2008 by The Directorate General of Foundations.

Alaaddin Fountain Adjacent to the northern retaining wall of Alaaddin Mosque, according to its architectural style, the fountain is dated to the end of the 19th century and the beginning of the 20th century. Built with marble, the fountain has a lengthwise rectangular plan. The front façade has broad arch. The massive marble trough has shifted to the right from the axis of the front facade. Today, this trough is under the ground.

‫مسجد عالء الدين‬ ‫يقع هذا المسجد في إج قله وتعود ملكيته لوقف السلطان‬ ‫ ولقد قام السلطان السلجوقي عالء الدين‬. ‫عالء الدين‬ .)‫ هـ‬574( ‫ م‬1178 ‫كايكوباد بإنشائه في عام‬ ‫لقد طرأ على المسجد الرباعي الشكل الكثير من التغييرات‬ ‫ كما استخدم الطوب‬، ‫وهو مسقوف بالقرميد حاليا‬ ‫ هذا علما بأنه تم‬، ‫والعوارض الخشبية في تشييد جدرانه‬ ‫االستفادة من أنقاض المباني األخرى في إنشاء المسجد‬ ‫ حيث‬، ‫ وتقه منارته في اركن الشمالي الغربي‬. ‫المذكور‬ ‫تتكون قاعدتها من الحجر المنحوت والقسم العلوي منها‬ ‫ ويعلو المنارة ذات الشرفة الواحدة صومعة‬. ‫من اآلجر‬ ‫ وتوضح الكتابة التاريخية المنقوشة‬. ‫مغلفة بالرصاص‬ . ‫ضمن إفريزين مدببين تواريخ ترميم المسجد‬ ‫ويضم السقف الخشبي الذي يغطي المصلى الداخلي سره‬ ‫ أما المحراب الذي صنع من الجبس في‬. ‫سداسية الشكل‬ ‫العهد السلجوقي فإنه مزين بأفاريز ومقرنصات قنطرية‬ ‫ ويغلب على المنبر الخشبي التزيينات الخشبية‬. ‫الشكل‬ ‫المصنوعة باألسلوب المعشق والكتابة التاريخية المنقوشة‬ ‫على الدرابزين اليساري الذي يحمل اسم صاحب تلك‬ . ‫النقوش والزخارف‬ ‫ من قبل المديرية‬2008 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬ . ‫العامة لألوقاف‬

‫سبيل مسجد عالء الدين‬ ‫يستدل من الطراز المعماري للسبيل الواقع بجوار حائط‬ ‫حديقة مسجد عالء الدين بأنه مشيد في أواخر القرن التاسع‬ ‫ ولقد شيد السبيل المستطيل‬. ‫عشر أو بداية القرن العشرين‬ ‫ ويوجد في جبهته االمامية قنطرة‬. ‫الشكل من الرخام‬ ‫ ويقع‬. ‫منبسطة وحوض من الرخام من قطعة واحدة‬ ‫الحوض المذكور في يومنا هذا تحت القاعدة االساسية‬ . ‫للسبيل‬

Ankara Vakıf Eserleri

22 m

15 m

ALTINDAĞ - SULTAN ALAATTİN CAMİİ

A N K A R A VAKIF ESERLERİ MÜZESİ Ankara Vakıf Eserleri Müzesi Opera’nın karşısında yer alan yapı, 1927 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü (Evkaf Umum Müdürlüğü) tarafından inşa ettirilmiş olup 1928 yılında İlk Hukuk Mektebi’ne tahsis edilmiştir. I. Ulusal Mimarlık Akımı’nın önemli eserlerinden olan yapı, geleneksel mimari elemanların kullanılmadığı oldukça sade cephelere sahiptir. Yapı, yığma tekniğiyle inşa edilmiştir. Simetrik ve haçvari dikdörtgen bir planı olan yapı, bodrum, zemin ve birinci kat olmak üzere üç kattan oluşmaktadır. Yapının onarımı 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce tamamlanmış olup halen Ankara Vakıf Eserleri Müzesi olarak hizmet vermektedir.

‫متحف آثار الوقف في أنقرة‬ ‫ ولقد قامت المديرية‬. ‫يقع هذا المتحف مقابل دار األوبرا‬ ‫ لالستفادة‬1927 ‫العامة لألوقاف بإنشاء هذا المبنى في عام‬ .1928 ‫منه كأول مدرسة للحقوق في بداية عام‬ ‫ويعتبر المتحف في عداد اآلثار الهامة التي تمثل التيار‬ ‫ هذا ولم يستخدم في إنشاء‬. ‫المعماري الوطني األول‬ ‫المبنى الذي يتسم بجبهاته البسيطة مواد البناء التقليدية بل‬ ‫ ويتكون المتحف من ثالث طوابق بما في‬. ‫أسلوب التكتيل‬ ‫ ولقد قامت المديرية العامة لألوقاف‬. ‫ذلك الطابق األرضي‬ ‫ وتحويله إلى متحف لألوقاف‬2008 ‫بترميم المبنى في عام‬ . ‫األثرية في العاصمة أنقرة‬

The Ankara Museum of Foundation Works The museum located opposite the State Opera and Ballet Building was built by The Directorate General of Foundations in 1927. Then, it was allocated to the first Law School in 1928. It is one of the first National Architectural Movement Buildings where conventional architectural elements were not used. The building was constructed by the masonry technique. It has symmetrical and cross-shaped rectangular plan and three storeys (basement, ground and first).

17 m

11.3 m

Its restoration was completed in 2008 by The Directorate General of Foundation and it now serves as The Ankara Museum of Foundation Works.

30 m

ANKARA VAKIF ESERLERİ MÜZESİ

Ankara Vak覺f Eserleri

A H İ Ş E RA FETTİN (ASLANHANE) CAMİİ Ahi Şerafettin (Aslanhane) Camii: Ahi Şerafettin Mosque Mülkiyeti, Ahi Şerafettin Vakfı’na ait külliyenin önemli yapısı olan cami Ankara Kalesi’nin güneyinde, meyilli bir arazi üzerine inşa edilmiştir. Ankara’daki en önemli Selçuklu yapısı olarak bilinen cami, minberin kapısındaki sülüs kitabeye göre 1289–1290 M. yıllarına tarihlenmektedir. Caminin beden duvarları moloz taş kullanılarak inşa edilmiş olup bazı yerlerde devşirme malzemeler bulunmaktadır. Boyuna dikdörtgen biçimli caminin kuzeyde mermer taç kapısı, doğu ve batı cephelerinde ise sade iki kapısı vardır. Taç kapının doğusuna bitişik minarenin devşirme taşlar kullanılarak oluşturulan kaidesi, tuğla pabuç ve silindirik gövdesi sekizgen petek ve konik külahı vardır. Caminin harimi, mihraba dikey uzanan beş sahından oluşmaktadır. Harimin üzerini örten ahşap tavanı, üzerinde Roma Dönemi’ne ait çeşitli sütun başlıkları bulunan dört sıra halinde dizilmiş 24 adet ahşap direk taşımaktadır. Çini mozaik mihrap, alçı süslemeleri ile dikkat çekmektedir. Üst kısmı mukarnas kavsaralı nişin etrafını, çini mozaik ve alçı ile yapılmış silmeler dolanmaktadır. Caminin ahşap minberi taklit kündekari tekniği ile yapılmıştır. Minberin kapısı üzerinde, caminin inşa kitabesi bulunmaktadır.

Ahi Şerafettin Türbesi:

(Aslanhane)

Zaviyenin kuzeyinde, kare planlı, sekizgen kasnaklı ve piramidal külahlı bir yapıdır. Türbenin inşasında düzgün kesme taş ve tuğlanın yanı sıra değişik ölçülerde ve cinslerde bol miktarda devşirme malzeme kullanılZaviyenin kuzeyinde, kare planlı, sekizgen kasnaklı ve piramidal külahlı bir yapıdır. Türbenin inşasında düzgün kesme taş ve tuğlanın yanı sıra değişik ölçülerde ve cinslerde bol miktarda devşirme malzeme kullanılmıştır. Kare planlı gövdesi çeşitli boy ve renkte taştan, sekizgen gövdesi küçük taş ve tuğla sıralarından yapılmıştır. Tuğla ile örülmüş sekizgen piramidal külah, bakırla kaplıdır. Türbe, 1947 ve 1974 yıllarında onarım görmüştür.

Registered as the property of the Ahi Şerafettin Foundation the mosque stands on the sloping terrain to the south of the Ankara Citadel. Dated to 1289 and 1290, according to the inscription on the minbar, it is known to be the most important mosque of the Seljuk era in Ankara. It was built of rubble stone and some spolia. It has a lengthwise rectangular plan. On the north side of the mosque there is a white marble crown door with muqarnas. However the other doors on the south and east sides are plain. Its minaret adjacent to the northeast wall has a stone base and cylindrical brick body. The Interior space is covered by a wooden ceiling supported by 24 wooden columns above which spolia capitals were used. Its minbar reaches to the ceiling and is decorated with fine tile work. Actually, it is one of the most impressive surviving minbars from the Seljuk period. The minbar was made using the false kundekari technique.

Ahi Şerafettin Tomb Located on the north of the dargah, this tomb has a square plan, an octagonal drum and a pyramidal copper spire. It was built with cut stone, brick and also spolia that are different sizes and shapes. The tomb was renovated in 1947 and again in 1974.

‫مسجد آهي شرف الدين ( أصالن‬ )‫هانه‬ ‫تعود ملكية الكلية ( مكونة من مسجد ومدرسة دينية‬ ‫وسبيل ومكتبة ومستشفى وتكية ) لوقف أهي شرف الدين‬ ‫ ويعتبر المسجد الواقع في جنوب قلعة أنقرة المبني على‬. ‫ كما يعتبر من أهم‬، ‫أرض مائلة من أهم مباني هذه الكلية‬ ‫ ويتضح من الكتابة‬. ‫المباني المشيدة إبان العهد السلجوقي‬ ‫التاريخية المنقوشة على باب المنبر بخط ثلث بأن المسجد‬ ‫ م‬1289–1290 ‫شيد في عام‬ ‫لقد شيدت جدران المسجد بالحجارة المنقولة من أنقاض‬ ‫ وللمسجد المستطيل الشكل باب من‬، ‫المباني المجاورة‬ ‫الرخام بكل على الناحية الشمالية وبابين عاديين يطل‬ ‫ كما‬. ‫أحدهما على الجهة الشرقية وآلخر للجهة الغربية‬ ‫شيدت المئذنة المجاورة للباب الرخامي من الحجارة‬ ‫ حيث تنتهي المئذنة‬، ‫المنقولة من أنقاض المباني المجاورة‬ . ‫االسطوانية الشكل بنهاية مخروطية مبطنة بالرصاص‬ . ‫ويتكون المصلى الداخلي للمسجد من خمسة ردهات‬ ‫ عمود‬24 ‫ويستند السقف الخشبي للمصلى الداخلي على‬ ‫ أما‬. ‫خشبي مزود برؤوس يعود تاريخها للعهد الروماني‬ ‫المحراب فانه مصنوع من الفسيفساء والصيني ومزخرف‬ ‫ كما يالحظ بأن طريقة‬. ‫بأفاريز مصنوعة من الجبس‬ ‫التعشيق قد استخدمت بمهارة فائقة في صناعة المنبر‬ . ‫الخشبي‬

‫مرقد أهي شرف الدين ( أصالن‬ ) ‫هانه‬

‫ وهو مبطن‬. ‫يقع المرقد المربع الشكل في شمال التكية‬ ‫ لقد استخدم‬. ‫بقلنسوة هرمية تستند على ثمانية قناطر‬ ‫الحجر المنحوت واآلجر ومواد البناء التقليدية المختلفة‬ ‫ وال زالت القلنسوة مبطنة بالنحاس في‬. ‫في تشييد المرقد‬ . ‫الوقت الحاضر‬ . 1974 ‫ و‬1947 ‫ولقد تم ترميم المرقد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

A hi Ş erafettin (A slanhane ) T ürbesi Ahi Şerafettin Zaviyesi:

(Aslanhane) Ahi Şerafettin Dargah

Yapıdan günümüze, zaviyenin önü sundurmalı kapısı ile bazı dış duvarları gelmiştir. Zaviye muhtemelen kuzeyinde türbe bulunan bir avlunun çevresinde sıralanmış mekânlardan meydana gelmekteydi. Zaviyenin batıya bakan kapısının üzeri iki adet devşirme sütuna oturan ahşap sundurma ile örtülüdür. Yapıda Roma Dönemi’ne ait bol miktarda devşirme malzeme kullanıldığı çevredeki kalıntılardan anlaşılmaktadır. Zaviyenin moloz taş ve devşirme malzemelerin beraber kullanıldığı, ahşap hatıllı özgün duvarları güney ve batı cephelerde görülmektedir.

Ahi Şerafettin Çeşme:

The Fountain in Ahi Şerafettin Dargah

Zaviyesi’ndeki According to the architectural style, the fountain is dated

Çeşme, mimari üslubuna göre 19. yüzyıl sonu, 20. yüzyıl başlarına tarihlendirilmektedir. Kesme taştan ve iki adet mermer bloktan inşa edilmiş olan çeşmenin yalağı günümüze gelmemiştir. Çeşmenin ön cephesinin iki yanında sütunceye benzeyen, silmeli çıkıntılar yer almaktadır. Mermer ayna taşı bir silme ile hareketlendirilmiştir. Ayna taşının ortasında yer alan su borusunun üst kısmında su kabının zincirinin takıldığı bir maden parçası bulunmaktadır. Çeşmenin bitkisel ve dekoratif süslemeleri yontma ve kabartma tekniği ile yapılmıştır.

The surviving elements of the dargah are the main door and some exterior walls. This door is covered with a wooden lean-to roof supported by two spolia columns. It is believed to be composed of stones which were found around the court, where the tomb is located. A lot of these stones were collected from the ruins of the Roman and Byzantine period and were used for the tomb. Built in rubble stone together with spolia and supported by wooden beams, its original walls can be seen on the south and west façades.

to the end of the 19th century or the beginning of the 20th century. It was constructed of cut stone and two marble blocks. Its trough has not survived. At both sides of the front façade of the fountain, there are geometric shapes that look like small columns. The decoration of the fountain has been made with relief carving technique

‫تكية أهي شرف الدين ( أصالن‬ ) ‫هان‬ ‫لم يبق من التكية المذكورة حتى يومنا هذا شيء باستثناء‬ ‫ ويبدو أن التكية‬. ‫السقيفة وباب التكية وبعض جدرانها‬ ‫كانت متشكلة من العديد من األمكنة التي تطل على فناء‬ ‫ وتستند السقيفة الموجودة فوق الباب‬. ‫يقع شمال المرقد‬ ‫ ويتضح‬. ‫المطل على الجهة الغربية على عمودين خشبيين‬ ‫من آثار التكية الموجودة بكثرة بأنه تم استخدام مستلزمات‬ . ‫البناء التي كانت تستخدم عادة في العهد الروماني‬

‫السبيل الموجود في تكية آخي‬ ‫شرف الدين‬

‫يستدل من النمط المعماري للمسجد بأنه شيد في أواخر‬ ‫ لقد شيد‬. ‫القرن التاسع عشر أو أوائل القرن العشرين‬ ‫ ويبدو‬. ‫السبيل من الحجر المنحوت ومن كتلتين رخاميتين‬ ‫أن حوض السبيل قد تعرض لالنهيار في مرحلة الحقة‬ ‫ وهناك عمودين صغيرين على جانبي الجبهة األمامية‬. . ‫إضافة إلى التزيينات الكثيرة التي تثري تلك الجبهة‬ ‫ويحيط بالسبيل الكثير من النقوش والزخارف النباتية‬ . ‫المنحوتة على جدرانه‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

ATATÜRK BULVARI NO:10’DAKİ VAKIF BİNASI ATATÜRK BULVARI NO:10’DAKİ VAKIF BİNASI (İLK ETİBANK BİNASI) 1935-1936 yıllarında inşa edilen yapının mimarının Sami Arsev olduğu bilinmektedir. Üç kütlenin birleşmesinden oluşan yapı, eğimli arazi üzerine yerleştiği için ön kütle üç, arkadaki ise bodrum üzerine dört katlıdır. Birbirlerini dik açıyla kesen Atatürk Bulvarı ve İstanbul Caddesi üzerindeki bu iki kütleyi, koridor üzerine dizilmiş çalışma alanlarını içeren bir üçüncü kütle çembersel biçimiyle dönerek birleştirmektedir. Mermerle kaplı giriş ve banka holünün yer aldığı öndeki kütlenin giriş cephesi, dönemin cephe özelliklerinin toplandığı biçimde düzenlenmiştir. Ön cephede dikey-yatay çizgi ve biçimlerle oynanarak elde edilmiş bir düzenleme vardır. Kütlenin diğer cepheleri farklı anlatımlarda tasarlanmıştır. Giriş cephesinde, yapının alt kısmında, ince pencereleri ayırıcı dikey taş öğeler, yatay bordürler Ankara taşındandır. Ara kütlenin kuzey cephesinde de taştan benzer öğeler kullanılmıştır.

‫مبنى الوقف الواقع في شارع‬ 01 ‫أتاتورك رقم‬ ) ‫( مبنى أتي بنك األول‬

‫لقد كان سامي أرسيف هو المهندس المعماري الذي‬ ‫أشرف على تشييد هذا المبنى خالل الفترة الواقعة ما بين‬ . 1936-1935 ‫وبما أن المبنى المكون من ثالث كتل مشيد أصال فوق‬ ‫أرض مائلة فأن الكتلة األمامية تتكون من ثالث طوابق‬ ‫والكتلة الخلفية من أربعة طوابق بما في ذلك الطابق‬ ‫ إن هاتين الكتلتين تطالن معا على نقطة تقاطع‬. ‫األرضي‬ ‫ وهناك‬. ‫شارع أتاتورك وشارع اسطنبول المتعامدين‬ ، ‫مكاتب على طرفي الممرات الموجودة في هذا البنيان‬ ‫وتتحد الكتلة الثالثة بالكتلتين األماميتين عن طريق ممر‬ . ‫دائري الشكل‬ ‫إن مدخل الكتلة األمامية وصالة البنك مغلفة بالرخام‬ ‫ ولقد‬. ‫وذلك حسب الطراز المعماري السائد في تلك الفترة‬ ‫استخدم الحجر المستخرج من محافظة أنقرة الذي يغلب‬ . ‫عليه اللون األحمر في بناء جدران هذا المبنى‬

Yapının ince bordürle biten düz görünümlü çatısı da dönemin bir başka özelliğidir.

Vakıf Building in Atatürk Avenue (The First Etibank Building) Sami Arsev was the architect of the building which was constructed between 1935 and 1936. It is composed of three massive structures and ‘s built on a slope.

16.0 m

The front façade has three storeys, while back façade has four due to the slope of the land. .0

23.00 m

The entrance is covered with marble. The front façade, in which vertical and horizontal lines and forms are organized, is designed according to the architectural style of its period. Remaining facades are designed in different expressions of mass.

On the entrance façade, the vertical stone units that seperate the thin windows and also horizontal borders are made of Ankara Stone. Its roof which ends with a thin border is another feature of its era.

Atatürk Bulvarı 10 Nolu Daire

Ankara Vak覺f Eserleri

BA L A BA N MESCİDİ BALABAN MESCİDİ Bentderesine inerken sol tarafta, meyilli bir arazi üzerinde bulunan mescidin kitabesi yoktur, vakfiyesi bilinmemektedir. Mihrabına göre 14. veya 15. yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir. Kerpiçten inşa edilmiş yapı, küçük bir mahalle mescididir. Uzunlamasına dikdörtgen planlı yapının üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Çatısında kısa boylu bir minaresi vardır. Beden duvarlarının su basman kısmı taş, üst kısmı kerpiçten inşa edilmiş olup aralarda ahşap hatıllarla desteklenmiştir.

‫ليس لهذا المسجد المطل على يسار ارع بند درسي‬ . ‫والمشيد على أرض مائلة أية كتابة تنم عن تاريخ إنشائه‬ ‫ويعتقد بأنه شيد ي القرن الرابع عشر أو الخامس عشر من‬ . ‫جراء الطراز المعماري الغالي على محرابه‬ ‫إن المسجد المشيد من الطوب هو في الواقع مسجد حي‬ ‫ وللمسجد‬. ‫صغير رباعي الشكل ومسقوف بالقرميد حاليا‬ ‫ وتشكل الحجارة المنحوتة القواعد التي‬. ‫مئذنة قصيرة‬ ‫بنيت عليها الجدران المشيدة من الطوب والعوارض‬ . ‫الخشبية‬

Harimin üzeri yenilenmiş ahşap tavanla örtülüdür. Mescidin kısmen yenilenmiş alçı mihrabı 14. ve 15. yüzyıl özelliklerini yansıtmaktadır.

‫ويغطي السقف الخشبي للمصلى الداخلي للمسجد ويعكس‬ ‫محرابه الذي تم تجديد قسم منه الطراز المعماري السائد‬ . ‫في القرن الرابع عشر أو الخامس عشر‬

Yapı, 2009 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

‫ من قبل المديرية العامة‬2009 ‫ولقد تم ترميمه عام‬ . ‫لألوقاف‬

Balaban Masjid Balaban Mosque is situated on the left side of the road in the district of Bentderesi. It does not have an inscription and also there is no information about its foundation. Based on its mihrab, the masjid is thought to have been constructed in the 14th or the 15th century. Built in mudbrick, it is a small neighborhood masjid. It has a lengthwise rectangular plan and a tile clad roof. On the roof, there is a wooden minaret. Inside, the wooden ceiling is renovated. The partially restorated plaster mihrab displays the typical features of the 14th and the 15th century. The masjid was renovated in 2009 by The Directorate General of Foundations.

‫مسجد بالبــــــــــــــان‬

Ankara Vak覺f Eserleri

B OYAC I AL İ MESCİDİ BOYACI ALİ MESCİDİ Samanpazarı, Mazı Sokak’ta bulunan mescit, mihrabına göre 14-15. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Mescit özgün halinde kerpiç duvarlı ve çatı ile örtülü bir yapı iken, 1975 yılında cemaat tarafından yıkılarak, yerine betonarme ve kubbe ile örtülü bir yapı inşa edilmiştir. Eski yapıdan yalnızca mihrabı günümüze kalmıştır. Mescidin mukarnas kavsaralı alçı mihrabı tavana kadar yükselir. Mihrap nişinin iki yanında zar başlıklı sütunceler yer alır. Mihrabın içi ve kavsarasının iki yanı geometrik geçmelerle bezelidir.

Boyacı Ali Masjid Located on Mazı Street in the Samanpazarı District, the masjid is dated to the 14th and the 15th centuries according to features of its mihrab. Although the original form of the masjid had been built with mudbrick and covered with the roof, a new reinforced concrete structure with a dome was built after it was demolished in 1975. The only element that preserves its originality is the mihrab. The plaster mihrab with muqarnas has arches rises up to the ceiling. Both sides of the arches and the inner parts of the mihrab are adorned with geometrical shapes.

‫مسجد بوياجي علي‬ . ‫يقع هذا المسجد في زقاق مزي في حي سمان بازاري‬ ‫ويستدل من الكتابة المنقوشة على محرابه بأن تاريخ بنائه‬ ‫ وفي حين‬. ‫يعود للقرن الرابع عشر أو الخامس عشر‬ ‫كان المسجد مشيدا بالطوب ومغطي بسقف قررت جماعة‬ ‫ وإعادة بنائه باالسمنت‬1975 ‫المسجد هدمه في عام‬ ‫ ولم يبق من البنيان التاريخي‬. ‫المسلح وإضافة قبة عليه‬ ‫أي أثر باستثناء محرابه المقرنص الموجود ضمن قالب‬ ‫ كما أن هناك‬. ‫قنطري الشكل الذي يصل حتى السقف‬ ‫أعمدة صغيرة على طرفي إفريز المحراب ونقوش هندسة‬ . ‫الشكل‬

Ankara Vak覺f Eserleri

C E L A L K ATTANİ MESCİDİ Celal Kattani Mescidi Koyunpazarı, Saraçlar Sokak’ta bulunan yapı, önceleri kerpiç örgülü ahşap hatıllı bir yapı iken yıkılarak, betonarme olarak yeniden yapılmıştır. Alçı mihrabında 1179 H. (1765 M.) tarihi yazılıdır.

Celal Kattani Masjid Celal Kattani Masjid is situated on Saraçlar Street in the district of Koyunpazarı. Even though the original form of the masjid was built with mudbrick, it was demolished and reconstructed by reinforced concrete. The date of 1765 (1179 A.H.) is written on the plaster mihrab.

‫مسجد جالل كتاني‬ ‫يقع هذا المسجد في زقاق سراجالر في حي كويون بزاري‬ ‫ ولقد هدم المبنى المشيد بالطوب والعوارض الخشبية‬. ‫ ويعود تاريخ بناء هذا‬. ‫إلعادة بنائه باالسمنت المسلح‬ ‫ م) حسب الكتابة المنقوشة‬1765( ‫ هـ‬1179 ‫المسجد لعام‬ . ‫على محرابه المصنوع من الجبس‬

Ankara Vak覺f Eserleri

C E NA B - I A HMET PAŞA CAMİİ (YENİ CAMİ) Cenab-ı Ahmet Paşa Camii (Yeni Cenab-ı Ahmet Paşa Mosque Camii): (New Mosque): Mülkiyeti Cenab-ı Ahmet Paşa Vakfı’na ait olan külliyenin önemli bir yapısı olan cami, kitabesine göre Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Ankara Beylerbeyliği yapmış olan Cenab-ı Ahmet Paşa tarafından 1565-1566 tarihinde yaptırılmıştır. Kaynaklara göre cami Mimar Sinan’ın eseridir. Ancak bazı araştırmacılar caminin Mimar Sinan’ın kalfaları veya talebeleri tarafından yapılmış olabileceğini öne sürmektedir. Yapı, kare planlı, tek kubbeli ve son cemaat yeri olan klasik Osmanlı yapılarındandır. Tamamı düzgün kesme taştan inşa edilmiş caminin üzeri, kurşunla kaplı kubbe ile örtülüdür. Kuzeyde üzeri kubbe ile örtülü son cemaat yeri yer almaktadır. Caminin kuzeybatısında bulunan kare kaideli, silindirik gövdeli, tek şerefeli minare, bütünüyle kesme taştan örgülüdür. Kuzeyde mukarnas kavsaralı taç kapıdan harime girilmektedir. Harim duvarlarında ve kubbede kalem işi süslemeler yer alır. Mukarnas kavsaralı mermer mihrabı ile külahı ahşap mermer minberi vardır. Yapı, kitabelerine göre 1802,1887 yılında onarılmıştır. Ayrıca yapı 1959–1970 yılları arasında da çeşitli onarımlar görmüştür.

According to the inscription tablet, Cenab-ı Ahmet Paşa commissioned Mimar Sinan to construct the mosque, registered as the property of the Cenab-Ahmet Foundation, in 1565 and 1566 in the era of Suleiman the Magnificent. On the other hand, some researches claim that it was constructed by students of Mimar Sinan. The mosque carries the characteristics of the Ottoman architectural style. It has a lead clad dome and is composed of a main hall and a last-prayer section covered with three domes. It was built with cut stone. Located on the northwest of the mosque, the minaret has a square base, a cylindrical body and a single balcony all of which were constructed of cut stone. The entrance of the mosque is through the crown door with muqarnas The inside walls and the dome are decorated with examples of hand-carved adornment. The mihrab with arching muqarnas and the wooden spired minbar are of marble. According to inscriptions the mosque was restored in 1802 and 1887. Apart from these repairs, it was renovated more completely between 1959 and 1970 by The Directorate General of Foundations.

‫مسجد جناب أحمد باشا ( يني‬ ) ‫جامي‬ ‫تعود ملكية الكلية ( مكونة من مسجد ومدرسة دينية‬ ‫وسبيل ومكتبة وتكية ومستشفى ) لوقف جناب أحمد‬ ‫ ويستدل من‬. ‫ ويعتبر المسجد من أهم مباني الكلية‬. ‫باشا‬ ‫الكتابة التاريخية المنقوشة على المسجد بأن جناب أحمد‬ ‫ والي أنقرة إبان عهد السلطان سليمان هو الذي شيد‬، ‫باشا‬ ‫ وتشير بعض المصادر‬. 1565-1566 ‫المسجد في عام‬ ‫إلى أن المعمار الشهير سنان هو الذي خطط وأشرف على‬ . ‫بناء هذا المسجد‬ ‫للمسجد الرباعي الشكل قبة واحدة ومصلى خارجي‬ ‫ لقد شيد المسجد‬. ‫يعكس نمط البناء العثماني الكالسيكي‬ . ‫بأكمله من الحجر المنحوت وتم تبطين قبته بالرصاص‬ ‫ويقع المصلى الخارجي المغطى بقبة في الناحية الشمالية‬ ‫ كما تقع المئذنة الرباعية القاعدة في اركن‬. ‫للمسجد‬ ‫ وهي ذات شرفة واحد اسطوانية الشكل‬، ‫الشمالي الشرقي‬ . ‫ومشيدة بالحجر المنحوت أيضا‬ ‫ويزين مدخل المصلى الداخلي الواقع في شمال المسجد‬ ‫ هذا إضافة للتزيينات في جدران‬. ‫قنطرة ذات مقرنصات‬ ‫ والشيء الالفت‬. ‫وسقف المصلى المصنوعة بالفرشاة‬ ‫للنظر في هذا المسجد هو المحراب المصنوع من الرخام‬ ‫ وتدل الكتابة التاريخية‬. ‫والمتوج بقناطر مقرنصة‬ ‫المنقوشة على المنبر بأن المسجد تعرض للترميم في عام‬ . 1970 ‫ وأخيرا في عام‬1959 ‫ و‬1887 ‫ و‬1802

23.8 m

Ankara Vakıf Eserleri

giriş

17.2 m

CENAB-I AHMET PAŞA CAMİİ

C enab - ı A hmet P aşa T ürbesi Cenab-ı Ahmet Paşa Türbesi:

Cenab-ı Ahmet Paşa Tomb

1565-1566 tarihinde inşa edilmiştir. Plan ve cepheleri klasik Osmanlı türbelerinin özelliklerini yansıtan türbenin, cami ile aynı anlayışı taşıması nedeniyle Mimar Sinan veya talebeleri tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir.

The tomb of which plan and façades display the features of the Classical Ottoman architecture was built in 1565 and 1566. Similar to the mosque, it is thought to have been built by Mimar Sinan or his students. The structure has an octagonal plan and was constructed of Ankara stone and a leaded dome covers it. The only grave stone belongs to Cenab-ı Ahmet Paşa. Around the tomb, there is cemetery which said to hold Mevlevi dervishes.

Alçak bir kaide üzerinde yükselen sekizgen gövdeli, kubbeli bir yapıdır. Ankara taşından kesme taşla yapılmış türbenin kubbesi kurşun kaplamadır. Türbenin içinde bulunan tek mezar Cenab-ı Ahmet Paşa’nın mezarıdır. Türbenin çevresinde Mevlevilere ait hazire bulunmaktadır.

Azımi Hacı Esat Türbesi: Cenabı Ahmet Paşa Vakfı’na kayıtlıdır. Yapı, 17. yüzyıl sonu, 18. yüzyıl başına tarihlendirilmektedir. Kareye yakın dikdörtgen planlı yapının üzeri alaturka kiremitle kaplı çatı ile örtülüdür. Türbe, taş ve tuğla kullanılarak almaşık duvar örgü tekniği ile inşa edilmiştir. Pencere alınlıkları tuğladan ve sivri kemerlidir. Türbenin köşeleri pahlı olup bu pahlı kısımlar, üstte sivri köşeyle birleşme yerlerinde dört sıra kirpi saçakla süslenerek üçgenler meydana getirmiştir. Külliyeyi meydana getiren yapılar, 2011 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Azımi Hacı Esat Tomb: The tomb is dated to the end of the 17th century or the beginning of the 18th century. It has an almost rectangular plan and its roof is covered with Spanish tiles. The structure was built with stone and brick. The brick pediments of windows have pointed arches. Its beveled edges end with three rows of saw teeth eaves and this generates triangle shapes on the façades. The complex was renovated in 2010 and 2011 by The Directorate General of Foundations.

‫مرقد جناب أحمد باشا‬ ‫ ويعتبر مخطط‬. 1565-1566 ‫لقد شيد المرقد في عام‬ ‫المرقد وجبهاته في عداد المباني ذات الطراز المعماري‬ ‫ ويعتقد بأن المعمار الشهير سنان أو‬. ‫العثماني التقليدي‬ ‫أحد طالبه هو الذي خطط وأشرف على بناء المرقد نظرا‬ . ‫لألسلوب الواحد المتبع في بناء المسجد‬ ‫لقد شيد المرقد على قاعدة منخفضة يعلوها بنيان ثماني‬ ‫ كما شيدت جدران المرقد باألحجار‬. ‫الشكل مغطى بقبة‬ ‫ ويضم‬. ‫المنحوتة المستخرجة من مقالع الحجارة في أنقرة‬ ‫ ويحيط به حظيرة‬. ‫المرقد لحد جناب أحمد باشا فقط‬ . ‫خاصة بالمولويين‬

‫مرقد أعظمي حجي أسعد‬ ‫ ولقد شيد في‬. ‫إن المرقد مسجل في وقف جناب أحمد باشا‬ . ‫نهاية القرن السابع عشر أو بداية القرن الثامن عشر‬ ‫ويغطي المرقد شبه الرباعي الشكل سقف مبطن بالقرميد‬ ‫ ولقد شيدت جدران المرقد بالحجارة واآلجر‬. ‫حاليا‬ ‫ هذا إضافة إلى األفاريز القنطرية التي‬. ‫بصورة متناوبة‬ . ‫تزخرف النوافذ‬ ‫ولقد قامت المديرية العامة لألوقاف بترميم المرقد ومباني‬ . 2011 ‫الكلية في عام‬

7.4 m

ı Ankara Vakıf Eserleri

7.5 m

CENAB-I AHMET PAŞA TÜRBESİ

Ç E N GE L H AN ÇENGELHAN Atpazarı Meydanı’nda hanlar bölgesinde bulunan Çengelhan, oldukça özgün durumda günümüze gelebilmiştir. 1522–23 tarihinde Mihrimah Sultan’ın eşi Rüstem Paşa tarafından yaptırılmıştır. Yapı, klasik Osmanlı şehir içi hanları tipinde; açık avlulu dikdörtgen planlı, iki katlı bir handır. Eğimli bir arazi üzerine inşa edilmiş yapıda, kaba yontu taşı ve tuğla kullanılmıştır. Kuzeydoğudaki beşik tonozlu giriş eyvanının iki yanında taş kemerli birer niş, karşıda basık kemerli han kapısı yer alır. Kapının üstünde bir kartuş içinde inşa kitabesi yazılmıştır. Güney cephe, arazisinin eğimli olması sebebi ile üç katlıdır. Hanın dikdörtgen avlusunda önde ayaklarla taşınan iki katlı revak, geride revaklara açılan odalar şeklinde bir düzenleme görülür. Kemerler üç tuğla, bir kesme taş sıralarından meydana gelmekte, duvarlarda yontma taşlar arası tuğla hatıllarla takviye edilmiş bulunmaktadır. Revaklar yuvarlak kemerli ve haç tonozludur. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce M. Rahmi Koç Vakfı’na kiraya verilen Çengelhan’ın onarımı 2005 yılında tamamlanmış olup halen Sanayi Müzesi olarak hizmet vermektedir.

Çengelhan Located in Atpazarı Square, Çengelhan has mostly preserved its original form. It was constructed by Rüstem Pasha, husband of Mihrimah Sultan, in 1522-23. The structure is a typical Ottoman inn with characteristics of open courtyard, rectangular plan, and two storied building. The structure was constructed by both cut stone and brick. At both sides of the iwan barrel vaulted enterance, located to the northeast, there are stone arched niches, with an arched main door, across. The inscription concerning its construction was written above that door. The South façade of the structure has three stories owing to the slope of the land. At the front of courtyard, there is a two-storied cloister supported by columns and at the back, there are rooms connected to the cloister. Arches were formed by repeating three rows of brick followed

by a row of cut stone, while the walls were made of free stone strengthened with horizontal brick beams. Restoration of the building was completed at 2005, and rented by the M. Rahmi Koç Foundation from The Directorate General of Foundations. The structure currently serves as a Museum of Industry.

‫شنكل خــــــــــــــان‬ ‫يقع شنكل خان في المنطقة التي تكثر فيها الخانات‬ ‫ ولقد نجح في المحافظة على‬. ‫في ساحة أط بازاري‬ ‫ وتدل الوثائق‬. ‫خصائصه األصلية حتى يومنا هذا‬ ‫ بأنه مشيد من قبل رستم باشا‬1522–23 ‫المؤرخة في عام‬ . ‫زوج السيدة مهرماه سلطان‬ ‫إن المبنى يشبه إلى حد كبير أمثاله العثمانية الكالسيكية‬ ‫ وهو ذو فناء مربع الشكل ومكون من‬. ‫لمبنية في المدن‬ ‫ ولقد شكلت الحجارة واآلجر مواد البناء الرئيسية‬. ‫طابقين‬ ‫ إن مدخل اإليوان‬. ‫لهذا الخان المشيد على أرض مائلة‬ ‫الواقع في الناحية الشمالية الشرقية عبارة عن قنطرة‬ ‫ أما‬. ‫حجرية ذات أفاريز تحمل تاريخ إنشاء هذا الخان‬ ‫جبهته الجنوبية فإنها عبارة عن ثالث طوابق وذلك من‬ ‫ ويحيط بفناء الخان‬. ‫جراء األرض المائلة التي شيد عليها‬ ‫الرباعي الشكل رواق بطابقين يستند على أعمدة حجرية‬ ‫ وتتكون القناطر من‬. ‫حيث تطل الغرف على هذا الرواق‬ ‫تسلسل ثالث قطع من اآلجر وقطعة واحدة من الحجر‬ ‫ كما تعلو األروقة قناطر دائرية الشكل وأفاريز‬. ‫المصقول‬ . ‫مزركشة‬ ‫ولقد أ َجرت المديرية العامة لألوقاف هذا الخان لوقف‬ ‫ وتحويله إلى‬2005 ‫رحمي قوج الذي قام بترميمه في عام‬ . ‫متحف للمنتجات الصناعية‬

Ankara Vak覺f Eserleri

Ç İ ÇE K L İ O ĞLU CAMİİ

ÇEŞMESİ

Çiçeklioğlu Camii Ve Çeşmesi

Çiçeklioğlu Mosque and Fountain

Alpaslan Mahallesi, Gebze Sokak’ta yer alan caminin, 1530 tarihli Tahrir Defteri’nde bahsi geçtiğinden cami, 15-16. yüzyıllara tarihlendirilmektedir.

Çiçeklioğlu Mosque is located on Gebze Street ın the Alpaslan District. Since, the name of the mosque was mentioned in the cadastral survey book written in 1530, it is believed to have been built between the 15th and the 16th centuries.

Kare planlı caminin üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Son cemaat yeri doğu cepheye bitişiktir. Caminin oturduğu kaide, taş, beden duvarları ise kerpiç olup aralarda ahşap hatıllarla desteklenmektedir. Harimin üzeri ahşap tavanla örtülüdür. Ortasında altıgen bir göbek bulunan caminin tavanında kalem işi süslemeler vardır. Güney duvar ekseninde yer alan alçı mihrap nişinin içi bitkisel süslemeli olup, köşelikleri geometrik geçmelerle doldurulmuştur. Tavana kadar yükselen mihrabın nişinin üzeri mukarnas kavsaralıdır. Cami, Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2006 yılında onarılmıştır. Caminin güneydoğu köşesine bitişik vaziyette bulunan çeşme kitabesine göre 1809-10 M. (1224 H.) tarihinde Necmiye Hanım tarafından yaptırılmıştır. Depolu olarak yapılmış olan çeşme, kesme taştan inşa edilmiştir.

The structure has a square plan and with a tile clad roof. Its last prayer section is adjacent to the east wall. The basement of the mosque was made of stone while the main walls were made of mudbrick strengthened by wooden beams. The structure has a wooden ceiling with a central hexagonal rosette adorned with hand-carved ornamentation. The mihrab niche is decorated with vegetal ornamentation and the corners are connected by geometrical figures. The mihrab rises up to the ceiling and its niche has muqarnas arching. The mosque was restorated by The Directorate General of Foundations at 2006. There is a fountain next to the Southeast corner of the mosque and according to its inscription; it was built by Necmiye Hanım in the years of 1809 and 1810 (1224 A.H.). It was built of cut stone The fountain also has storage

‫مسجد وسبيل شيشكلي أوغلو‬ ‫على الرغم من أن تاريخ بناء هذا المسجد المطل على‬ ‫زقاق كبزه في حي ألب أصالن غير معروف إال أنه‬ ‫مسجل في سجل التحرير الخاص باألوقاف في عام‬ ‫ وهذا يعني أن المسجد قد شيد بالفعل في القرن‬. 1530 . ‫الخامس عشر أو السادس عشر‬ ‫إن المسجد الرباعي الشكل مسقوف بالقرميد في الوقت‬ ‫ كما أن المصلى الخارجي مجاور لجبهته‬، ‫الحاضر‬ ‫ شيد المسجد على قواعد حجرية ويشكل الطوب‬. ‫الشرقية‬ ‫والعوارض الخشبية مواد البناء الرئيسية المستخدمة في‬ . ‫تشييد جدرانه‬ ‫يغطي سقف خشبي المصلى الداخلي للمسجد ويتوسط‬ ‫ ويتحلى السقف‬. ‫السقف سره مركزية مستديرة الشكل‬ ‫ إلى جانب النقوش المقتبسة‬، ‫بزخارف مصنوعة بالفرشاة‬ ‫من الورود واألزهار الموجودة على أفاريز المحراب‬ ‫ ولقد قامت المديرية‬. ‫والزخارف الهندسية المنقوشة عليه‬ . 2006 ‫العامة لألوقاف بترميم المسجد في عام‬ ‫ويتضح من الكتابة التاريخية المنقوشة على السبيل‬ ‫المجاور للركن الجنوبي الشرقي للمسجد بأنه شيد في عام‬ . ‫ هـ) من قبل السيدة نجميه خانم‬1224( ‫ م‬1809-10 ‫ولقد استخدمت الحجارة المنوحة في بناء هذا السبيل الذي‬ . ‫يضم مستودع للماء في أرجائه‬

Ankara Vak覺f Eserleri

Ç U K U RH A N Çukurhan Atpazarı Meydanı’nda Çengel Han’ın bitişiğinde yer almaktadır. Aslı 16.-17. yüzyıllara ait olan han, 1950’li yıllarda yandıktan sonra yenilenmiştir. Yapı, dikdörtgen biçimli avlu etrafında iki katlı olarak birer revak sırası ve odalardan meydana gelmektedir. Kerpiç duvarlı, ahşap hatıllı, kiremit çatılı yapının, Ankaravi Mehmet Emin Efendi’nin vakfiyesinde “Çukurhan” adıyla geçen, bazı yerleri kâgir, bazı yerleri ahşap han olması muhtemeldir. 2010 yılında onarımı tamamlanan yapı, butik otel olarak hizmet vermektedir.

Çukurhan Çukurhan is located next to Çengelhan, in Atpazarı Square. The structure was first constructed at the 16th and 17th centuries, but it had to be restored in 1950s as there was a fire. The structure has a rectangular shaped courtyard surrounded by two-storied rooms and cloisters. Having a tile clad roof and mudbrick walls the structure was likely to have been inn named Çukurhan and built of wood and stone according to the Foundation of Ankaravi Mehmet Emin Efendi. Restoration of the structure was completed at 2010, and it currently serves as a boutique hotel.

‫جوقور خــــــــــــان‬ ‫يقع جوقور خان بجوار شنكل خان في ساحة أ ط بزاري‬ . ‫ ويعود تاريخ بنائه للقرن السادس عشر أو السابع عشر‬. . ‫ بعد أن تعرض للحريق‬1950 ‫وكان قد رمم في عام‬ ‫يتكون المبنى الراعي الشكل من فناء يحيط به رواق مكون‬ . ‫من طابقين وغرف مطلة على الرواق‬ ‫لقد استخدم الطوب والعوارض الخشبية في بناء لجدران‬ ‫ ومن المحتمل أن يكون‬. ‫والقرميد لتغطية سقف البنيان‬ ‫هذا الخان هو الخان المشار إليه في وقفية محمد أمين‬ ‫ وال‬. ‫أفندي الن بعض اجزائه مكون من الطوب والخشب‬ ‫زال الخان المذكور قيد االستخدام بمثابة فندق صغير بعد‬ . 2010 ‫االنتهاء من ترميمه في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

D E V D IR A N (DEVDURAN) MES CİDİ Devdıran (Devduran) Mescidi Dış kalede, Devdıran Sokak’ta yer alan yapının imar tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber, 1530 tarihli Tahrir Defteri’nde bir mahalleye ismini vermesi nedeniyle ilk yapılışının 15. yüzyıl sonları olduğu düşünülmektedir. Asıl şekli bozularak günümüze gelmiş mescit, küçük ölçekli, sade bir yapıdır. Dikdörtgen planlı yapının üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Kaidesi taş, beden duvarları ise kerpiçtir. Bütün beden duvarlarında ahşap hatıllar kuşak olarak dolaşıp hem statik olarak duvar yüklerinin yayılmasını sağlamakta, hem de yapıya estetik bir görünüm kazandırmaktadır. Harim, duvarlarla taşınan ahşap tavanla örtülüdür. Kalıplama tekniğiyle yapılmış, mukarnas kavsaralı alçı mihrabı 17.-18. yüzyıl mihraplarının özelliklerini taşımaktadır. Yapı, 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Devdıran Masjid It is located in Devdıran Street within the Citade. Although the exact construction date is not available, it is thought to have been built at the end of the 15th century based on cadastral survey book written at 1530. It has lost its originality, the small sized masjid has a rectangular plan and a tile clad roof. The basement of the structure was built in stone while the main walls were mudbrick. All of the main walls were surrounded by wooden beams that provided both support and an aesthetic form/ The plaster mihrab with muqarnas display the features of the ones built in the 17th and the 18th centuries. The structure was renovated by The Directorate General of Foundations at 2007.

)‫مسجد دودوران ( ديفدوران‬ ‫على الرغم من أن تاريخ بناء هذا المسجد المطل على‬ ‫زقاق دودوران في حي دش قلعه غير معروف إال أنه‬ 1530 ‫مسجل في سجل التحرير الخاص باألوقاف في عام‬ ‫ وهذا يعني أن المسجد قد شيد بالفعل في أواخر القرن‬. . ‫الخامس عشر‬ ‫لقد تعرض شكل المسجد للتغير عبر التاريخ وهو عبارة‬ ‫عن مسجد صغير وبسيط رباعي الشكل ومغطي بالقرميد‬ ‫ أما جدرانه التي تستند على قاعدة‬. ‫ي الوقت الحاضر‬ ‫ وتسهم العوارض الخشبية‬. ‫صخرية فإنها مشيدة بالطوب‬ ‫الممتدة على طول وعرض الجدران في زيادة مقاومتها‬ ‫ كما يغطي السقف الخشبي‬. ‫وإعطاء شكل جميل لها‬ ‫ ويعكس المحراب المصنوع من‬. ‫المصلى الداخلي للمسجد‬ ‫الجبس والمزين بقناطر مقرنصة الطراز المعماري السائد‬ . ‫في القرن السابع عشر أو الثامن عشر‬ ‫ولقد تم ترميمه من قبل المديرية العامة لألوقاف في عام‬ . 2007

Ankara Vak覺f Eserleri

D İ R E KL İ CAMİ Direkli Camii Direkli Mahallesi’nde bulunan cami, dikdörtgen planlı kiremit çatılı bir yapıdır. Caminin kitabesi yoktur. Mihrap stiline göre 15. yüzyıla tarihlendirilen yapının 18. yüzyılda yenilendiği bilinmektedir. Duvarları Ankara taşından kaide üzerinde, ahşap hatıllı, kerpiç örgülü olarak devam etmektedir. Üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Yapının kuzeyinden girilen son cemaat yerini beş adet ahşap direk taşıdığından adına Direkli Cami denilmiştir. Caminin boyuna dikdörtgen planlı hariminin üzeri ahşap tavanla örtülüdür. Harimin kuzeyinde kadınlar mahfeli bulunmaktadır. Güney duvar eksenindeki alçı mihrap tavana kadar yükselmektedir. Köşeleri birer adet sütunce ile sınırlanan mihrap nişinin üzeri mukarnas kavsaralıdır.

Direkli Mosque Located at Direkli District, the mosque has a rectangular plan and a tile clad roof. The structure does not have an inscription. Based on the features of its mihrab, the construction date is thought to be around the 15th century. The structure was later restorated at the 18th century. Basement of the structure is made of Ankara stone. Main walls of the mosque are made of mudbrick strengthened by wooden beams. It is also called as Direkli Mosque because that the last prayer section is supported by five wooden pillars. It has a wooden ceiling. On the north of the mosque, there is a women’s section. Its mihrab with a muqarnas arching rises up to the ceiling and at its corners there are small columns.

‫مسجد ديراكلي‬ ‫يقع هذا المسجد الرباعي الشكل المسقوف بالقرميد في‬ ‫ وليس للمسجد أية كتابة تاريخية تدل على‬. ‫حي ديراكلي‬ ‫ ويستدل من الطراز المعماري لمحرابه‬. ‫تاريخ تشييده‬ ‫بأنه شيد في القرن الخامس عشر وأعيد تجديده في القرن‬ . ‫الثامن عشر‬ ‫لقد شيد المسجد على قواعد حجرية مستخرجة من أنقرة‬ ‫ويشكل الطوب والعوارض الخشبية المستلزمات الرئيسية‬ ‫ ونظرا لألعمدة الخشبية‬. ‫التي شيدت بها جدران المسجد‬ ‫الخمس التي تحمل سقف المصلى الخارجي الواقع في‬ . ‫شمال المسجد فقد أطلق عليه اسم ديراكلي أي ذو أعمدة‬ ‫ويغطي السقف الخشبي المصلى الداخلي للمسجد‬ ‫ وهناك محفل مخصص لصالة النسوة‬. ‫المستطيل الشكل‬ ‫ ويرتفع المحراب المالصق‬. ‫في الناحية الشمالية للمسجد‬ ‫ وتزين األعمدة الجانبية‬. ‫للجدار الجنوبي حتى السقف‬ ‫الصغيرة والقناطر المقرنصة المحراب المصنوع من‬ . ‫الجبس‬

Ankara Vak覺f Eserleri

D U M L UP INAR VAKIF EVİ Dumlupınar Vakıf Evi Cebeci, Dumlupınar Caddesi’nde bulunan yapı, kaynaklara ve mimari özelliklerine göre 1920’li yıllarda inşa edilmiş olup I. Ulusal Mimarlık Dönemi eserlerinin Ankara’daki önemli örneklerindendir. İlk olarak beş adet inşa edilmiş olan bu evler, Vakıflar İdaresi memurları için lojman olarak yapılmıştır. Zaman içerisinde dört tanesi yıkılan bu evlerden, bir tanesi korunarak günümüze gelebilmiştir. Bodrum üzerine iki katlı olarak inşa edilmiş yapı, asimetrik kütlesinden dışa taşkın bölümleri, balkonları, geniş saçakları ve kiremit örtülü eğimli çatısı ile dönemin mimari üslubunu yansıtmaktadır.

Dumlupınar Vakıf House This structure is located on Dumlupınar Street in the Cebeci District. According to its architectural features and few other sources it was built in the 1920s and it is one of the important examples of the first National Architectural Movement in Ankara. Formerly, there were five of these houses but, in time, only one has survived and made it to the present day. As a two storied building above the basement, it displays the architectural features of its era with its balconies, large eaves, tile clad roof and protruding elements.

‫منزل وقف دوملو بينار‬ . ‫يقع هذا المبنى في شارع دوملو بينار في حي جبجي‬ ‫ويستدل من المصادر التاريخية ومن الطراز المعماري‬ ‫ ويعتبر من جملة النماذج‬. 1920 ‫للمبنى بأنه شيد في عام‬ ‫المعمارية الهامة في أنقرة ألنه يمثل أحد آثار الفترة‬ . ‫المعمارية الوطنية األولى‬ ‫لقد تقرر في البداية إنشاء خمسة مباني من هذا الطراز‬ ‫ ومع‬. ‫الستخدامها كمنازل سكنية لموظفي إدارة األوقاف‬ ‫الزمن تقرر تقويض أركان أربعة مباني واإلبقاء على‬ . ‫أحدهما فقط كنموذج للوقت الحاضر‬ ‫ويتكون النموذج من طابق أرضي وطابقين عاديين وأقسام‬ ‫بارزة وشرفات وأفاريز عريضة تعكس جميعها ميزات‬ . ‫األسلوب المعماري السائد في حينه‬

Ankara Vak覺f Eserleri

E S K İ C İO Ğ LU CAMİİ Eskicioğlu Camii İstiklal Mahallesi, Eskicioğlu Sokak’ta yer alan cami, mimari özelliklerine göre 17. yüzyıl sonu, 18. yüzyıl başına tarihlendirilmektedir. Uzunlamasına dikdörtgen planlı cami, kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Önünde, üst kısımdaki kadınlar mahfelini taşıyan üç ahşap direkli son cemaat yeri bulunmaktadır. Beden duvarları, taş kaide üzerine, aralarda ahşap hatıllarla desteklenmiş kerpiç örgülüdür. Caminin kuzeybatı köşesinde, çatıdan yükselen kısa boylu ahşap minarenin şerefesi yoktur.

‫بالنظر للطراز المعماري لمسجد اسكجي أوغلو الواقع في‬ ‫زقاق اسكيجي أوغلو في حي االستقالل فانه يمكن الجزم‬ ‫بأنه شيد في أواخر القرن السابع عشر أو أوائل القرن‬ . ‫الثامن عشر‬ . ‫إن المسجد المستطيل الشكل مسقوف حاليا بالقرميد‬ ‫وتحمل األعمدة الخشبية الثالث الموجودة وسط المصلى‬ . ‫الخارجي المسقوف المحفل المخصص لصالة النسوة‬ ‫ويشكل الطوب والعوارض الخشبية المستلزمات التي‬ ‫ وتقع مئذنة المسجد التي ليس‬. ‫أنشأت الجدران بواسطتها‬ . ‫لها شرفة في الركن الشمالي الغربي للمسجد‬

Caminin hariminin üzeri sade ahşap bir tavanla örtülüdür. Mukarnas kavsaralı alçı mihrabı, kalıplama tekniğiyle yapılmıştır. Mihrap nişinin iki köşesindeki sütunceler mukarnas başlıklıdır.

‫إن المصلى الداخلي للمسجد مسقوف بالخشب وتزين‬ . ‫القناطر المقرنصة سقف المحراب المصنوع من الجبس‬ . ‫وهناك أيضا عمودين صغيرين على طرفي المحراب‬

Cami, 1906-1907, 1970 ve 1992 yıllarında onarılmıştır.

1970 ‫ و‬1906-1907 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬ . 1992 ‫وأخيرا في عام‬

Eskicioğlu Mosque It is located in Eskicioğlu Street which is in the İstiklal District. Based on the architectural features of the mosque, the construction date is thought to be at the end of the 17th century or the beginning of the 18th century. It has a rectangular plan with a tile clad roof on top. At the front, there are three wooden columns that support the women’s section above. The main walls of the structure are mounted on the stone basement and made of mudbrick strengthened with wooden beams. There is a wooden minaret located at the northwest corner of the mosque and it does not have a balcony. The interior space is covered with a wooden ceiling. The plaster mihrab with arching muqarnas is built us’ng a moulding technique. The mosque was renovated several times during 1906-1907, 1970, and 1992.

‫مسجد اسكجي أوغلو‬

Ankara Vak覺f Eserleri

E V H A M A MI ‫حمام منزلـــــــــــــي‬

Ev Hamamı Yapı, Eskicioğlu Camii’nin yanında yer almaktadır. Eskicioğlu Camii’nin mimari üslubuna göre 17-18. yüzyıllara tarihlendirildiği göz önünde bulundurularak, hamamın da aynı yüzyıllarda yapıldığı düşünülebilir. Küçük ölçekli bir yapı olan hamam, bugünkü mevcut haliyle doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen plana sahiptir. Soyunmalık veya ılıklık olarak adlandırabileceğimiz bir mekân, sıcaklık bölümü ile ısıtma tertibatının bulunduğu bölüm olmak üzere üç kısımdan meydana gelmiştir. Yapının üst örtüsü ve beden duvarları kısmen yıkılmıştır.

Bath House Mosque

near

Eskicioğlu

This structure is located near the Eskicioğlu Mosque. It is thought that the hammam was built at the same time as the Eskicioğlu Mosque which was during the 17th and the 18th centuries. A small-sized structure, it has a rectangular plan extending in an east-west direction. It consists of three sections: hot room, warm room and the place where the heating setup was installed. The structure is partially demolished.

‫ و بالنظر‬. ‫يقع هذا البنيان بجانب مسجد أسكجي أوغلو‬ ‫للطراز المعماري للمسجد المذكور القريب منه الذي شيد‬ ‫خالل القرن السابع عشر أو الثامن عشر فأنه يمكن الجزم‬ . ‫بان الحمام التركي قد شيد خالل الفترة المذكورة أيضا‬ ‫إن الحمام عبارة عن بنيان صغير مستطيل الشكل ذو‬ ‫حيز لنزع الثياب وحيز آخر معتدل الحرارة وحيز ثالث‬ . ‫ كما يضم مكان مخصص لتدفئة الحمام‬. ‫لالغتسال‬ . ‫والزال قسم من سقف هذا البنيان وبعض جدرانه منهارة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

EYNEBEY HAMAMI (ESKİ HAMAM) EYNEBEY HAMAM)

HAMAMI

(ESKİ Eynebey Hammam

Denizciler Caddesi ile Gazi Lisesi’nin arasında açılan yolun kenarında yer almaktadır. Hamam, 14. yüzyıl sonu, 15. yüzyıl başında yaptırılmıştır. Hamamın 1582 tarihinde onarıldığına dair belgeler bulunmaktadır. Hamam, beden duvarlarında moloz taş; kubbe, kemer, tonoz kısımlarında ise tuğla kullanılarak inşa edilmiştir. Soyunmalık kısmında devşirme sütun ve başlıkları görülmektedir. Bazı kısımları yıkılmış olan hamam; soyunmalık, ılıklık, sıcaklık, külhan ve su deposunun yer aldığı bölümden oluşmaktadır. Boyuna dikdörtgen planlı hamamın soyunmalık kısmının ahşap tavanlı olduğu tahmin edilmektedir. Soyunmalığın üst örtüsünü destekleyen dört adet korint başlıklı sütun günümüze gelmiştir. Ilıklık bölümü kare planlı olup kubbe ile örtülüdür. Hamamın sıcaklık bölümü, ortada ana kubbe, dört yönde beşik tonozlu birer eyvan ile kubbeli dört halvet hücresinden meydana gelmektedir. Sıcaklığın gerisinde ise beşik tonozlu su deposu ile külhan yer almaktadır. Hamamın Hazine adına tescilli olan mülkiyeti, daha sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne geçmiş ve 1992 yılında onarılarak kullanıma açılmıştır.

Located between Denizciler Street and the Gazi High School, the hammam was built in the late 14th century and the beginning of the 15th century. According to some documents, it was restored in 1582. While, the main walls were constructed with rubble stone, its domes, arches and vaults were brick. There are spolia columns and caps in the changing room. However some parts of the hammam were demolished, it consists of a changing room, a warm room, a hot room, a hypocaust and storage for water. It is thought that the rectangular shaped changing room of the hammam had a wooden ceiling. Four columns with Corinthian caps in the changing room have survived. Having a square plan, the warm room is covered with a dome. The hot room is composed of a dome in the middle, four iwans with barrel vault and four domed cubicle spaces. Behind the hot room, there is the storage for water with a barrel vault and the hypocaust. After The Directorate General of Foundations took over the ownership of the hammam, it was renovated in 1992 and began to function.

) ‫حمام أي نبي ( الحمام القديم‬ ‫يقع هذا الحمام التركي على جانب الطريق الواقع بين‬ ‫ ولقد تم تشييد الحمام في‬. ‫ثانوية غازي وشارع دنيزجيالر‬ . ‫نهاية القرن الرابع عشر أو أوائل القرن الخامس عشر‬ . 1582 ‫وهناك وثائق تدل على أن الحمام قد رمم في عام‬ ‫شيدت جدران الحمام بالحجارة المنقولة من أنقاض‬ ‫المباني المجاورة في حين استخدم اآلجر من أجل تشييد‬ ‫ ويالحظ بأن األعمدة الموجودة‬. ‫القبة والقناطر واألفاريز‬ ‫في مكان نزع الثياب منقولة أيضا من أنقاض المباني‬ ‫ ويضم الحمام مكان نزع الثياب واألمكنة‬. ‫المجاورة‬ ‫الدافئة والمعدة لالستحمام والتدليك والموقد وخزان المياه‬ ‫ ويعتقد بأن‬. ‫ هذا رغم تعرض بعض أقسامه لالنهيار‬، ‫مكان نزع الثياب في الحمام المستطيل الشكل والمنهار‬ ‫حاليا كان مسقوفا بالخشب والزالت األعمدة ألألربعة‬ ‫ذات الرؤوس الكورنثية الشكل التي تدعم السقف الخشبي‬ ‫ أما المكان الدافئ فهو مسقوف‬. ‫المنهار قائمة حتى اآلن‬ ‫بقبة كما أن المكان المعد لالستحمام والتدليك مسقوف‬ ‫أيضا بقبة رئيسية ويحيط بهذا المكان إيوان من جهاته‬ . ‫األربعة‬ ‫لقد كانت ملكية الحمام مسجلة باسم الخزينة ثم نقلت‬ ‫تلك الملكية للمديرية العامة لألوقاف التي قامت بدورها‬ ‫ وإعداده لالستخدام‬2991 ‫بترميمه في عام‬

12 m

Ankara Vak覺f Eserleri

38 m

EYNEBEY HAMAMI

E Y Ü P M E SCİDİ Eyüp Mescidi Akalar Mahallesi’nde, Kümbet Sokak’la Sarıca Sokağı’nın kesiştiği yerde yer alan yapı, mimari tarzına göre 14-15. yüzyıllara tarihlendirilmektedir.

‫بقع هذا المسجد في نقطة تقاطع زقاق كومبت وزقاق‬ ‫ ويستدل من طرازه المعماري‬. ‫صاريجه في حي أطاالر‬ . ‫بأنه شيد في القرن الرابع عشر أو الخامس عشر‬

Asimetrik dikdörtgen planlı yapının üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Yapının kuzeyinde büyük bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Beden duvarları, taş kaide üzerine kerpiç örgülü olarak yapılmıştır. Mescidin son cemaat yeri ile hariminin üzerini örten ahşap düz tavan, üzeri profilli yarım yastıklı ahşap direklerle taşınmaktadır. Bu yarım yastıkların üstünde bulunan ve kirişleri taşıyan ahşapların üzeri, aşı boyalı kalem işleri ile bezelidir.

‫ وهناك مصلى خارجي‬. ‫إن المسجد مسقوف حاليا بالقرميد‬ ‫ ولقد تم تشييد جدرانه التي تستند على‬. ‫كبير في شماله‬ ‫ ويغطي‬. ‫أرضية حجرية بالطوب والعوارض الخشبية‬ ‫السقف الخشبي كل من المصلى الخارجي والداخلي‬ ‫للمسجد وذلك باالستناد على األعمدة والعوارض الخشبية‬ ‫ ولقد تم تزيين السقف واألعمدة والعوارض‬. ‫األفقية‬ . ‫األفقية بالفرشاة والنقوش المختلفة‬

Mescidin alçı mihrap nişinin içi geometrik geçmelerle süslüdür. Kenarlarında birer adet zar başlıklı sütünce bulunan mihrap nişi mukarnas kavsara ile nihayetlenir.

Eyüp Masjid It is located at the intersection of Kümbet and Sarıca Streets in the district of Akalar. Based on its architectural characteristics, the Eyüp Masjid is thought to have been built in the 14th and the 15th centuries. The structure has an asymmetrical rectangular plan and a tile clad roof. Its main walls sit on a stone base and are made of mudbrick. Inside, there is a wooden ceiling that is supported by wooden columns. The top of the columns are adorned with hand carved ornamentation. Its plaster mihrab niche is adorned with geometrical figures. There are also small-sized columns at both side of the niche which ends in muqarnas arching.

‫مسجد أيـــــــــــــــــوب‬

‫وتبرز الزخارف الهندسية على أفاريز المحراب المصنوع‬ ‫من الجبس إضافة إلى األعمدة الصغيرة على جانبيه‬ . ‫والقناطر المقرنصة التي تعلوه‬

Ankara Vak覺f Eserleri

G E C İ K K ADIN ÇEŞMESİ GECİK KADIN ÇEŞMESİ Ulucanlar Caddesi’nde yer alan çeşme, mimari ve süsleme özellikleriyle 1901 yılında inşa edilen Molla Büyük Çeşmesi’ne benzediği için 19. yüzyıl sonu, 20. yüzyıl başlarına tarihlendirilebilir. Dikdörtgen planlı çeşme, kesme taştan inşa edilmiştir. Kitabesi mermerdir. Çeşmenin ön cephesinde üzeri başlıklı iki adet sütunce ve kornişleri bulunmaktadır. Çeşmenin üzerinde, malzemesi farklı olduğunda sonradan yapılmış olduğu düşünülen yanlara doğru eğimli bir alınlık bulunmaktadır. Çeşmenin okunamayacak durumda olan kitabesi bu alınlığın ortasında yer almaktadır. Çeşmenin önünde, iki yanında dinlenme taşları bulunan bir yalak vardır. Çeşme zengin bir süsleme programına sahiptir. Bitkisel süslemeler kabartma ve yontma tekniğiyle yapılmıştır. Bu süslemeler, korint düzeninde sütun başlıklarına sahip sütuncelerin gövdelerinde ve korniş silmelerinde görülmektedir.

Gecik Kadın Fountain The fountain is located in Ulucanlar Street. Since, its architectural features are very similar to that of the Molla Büyük Fountain which was constructed in 1901; it is thought to have been constructed at the end of the 19th century or the beginning of 20th century. The fountain is made of cut stone and has a rectangular plan. Its inscription is made of marble. On the front façade of the fountain, there are two small-sized columns with caps on top. There is a pediment on the top of the fountain. Since, the material that pediment is made of is different from the rest of the fountain, it is thought to have been added later. The damaged inscription of the fountain is positioned in the center of the pediment. On the front façade, there is a trough resting on two stones. It is decorated with plant ornamentation which was carved in relief. These ornaments can be seen on the surface of the small-sized Corinthian columns.

‫سبيل كجيك كادن‬ ‫نظرا للشبه الكبير بين الطراز المعماري لسبيل كجيك‬ ‫كادن الواقع في شارع أولو جنالر وسبيل مال بويوك الذي‬ ‫ فانه يمكن القول بان سبيل كجيك كادن‬1901 ‫شيد في عام‬ ‫قد شيد في أواخر القرن التاسع عــشر أو أوائل القرن‬ . ‫العشرين‬ ‫ أما‬. ‫إن السبيل الراعي الشكل مشيد بالحجر المنحوت‬ ‫ وهناك أفاريز مزخرفة‬. ‫كتابته التاريخية فهي من الرخام‬ ‫ وهناك‬. ‫وعمودين صغيرين في الجبهة األمامية للسبيل‬ ‫أيضا أفاريز صنعت فيما بعد على ما يبدو من جراء‬ ‫اختالف مواد البناء المستخدمة على جوانب السبيل‬ ‫ والزالت الكتابة التاريخية الغير مقروءة‬. ‫األخرى‬ ‫ وباإلضافة للحوض‬. ‫موجودة في الجبهة األمامية للسبيل‬ ‫الرخامي للسبيل هناك مقاعد حجرية على طرفيه‬ ‫ إن السبيل ثري برمته بالزخارف والنقوش‬. ‫لالستراحة‬ ‫ وتظهر هذه النقوش‬. ‫المقتبسة من األزهار والنباتات‬ ‫بكل وضوح على األفاريز واألعمدة الكورنثية التي تزين‬ . ‫السبيل‬

Ankara Vak覺f Eserleri

G E C İ K ME SCİDİ Gecik Mescidi Ulucanlar Caddesi’nde bulunan mescit, kitabesine göre 1443 yılında inşa edilmiştir.

‫ ويتضح من الكتابة‬. ‫يقع هذا المسجد في شارع أولوجانالر‬ .1443 ‫التاريخية المنقوشة عليه بأنه شيد ي عام‬

Dikdörtgen planlı yapının üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Beden duvarları taş kaide üzerine ahşap hatıllı ve kerpiç örgülüdür. Mescidin minaresi yoktur. Ancak güneydoğu köşesinde şerefeden ibaret bir ezanlık bulunmaktadır.

‫ ولقد‬. ‫إن المسجد الرباعي الشكل مغطى بالقرميد حاليا‬ ‫شيدت جدرانه التي تستند على قاعدة حجرية بالطوب‬ ‫ ومع ذلك‬، ‫ وليس للمسجد أية مئذنة‬. ‫والعوارض الخشبية‬ . ‫هناك شرفة واحدة فقط في الركن الجنوبي الشرقي منه‬

Ahşap tavanlı harimin güney duvarı ekseninde yer alan ve tavana kadar yükselen alçı mihrap dikkat çekicidir. Mukarnas kavsara ile biten mihrap nişinin üzerinde kabartma olarak yapılmış geometrik motiflerden oluşan süsleme, nişin iki kenarında ise zar başlıklı sütunceler bulunmaktadır.

‫ أما المحراب‬. ‫ويغطي المصلى الداخلي سقف خشبي‬ ‫المصنوع من الجبس الواقع في الجدار الجنوبي فإنه يرتفع‬ ‫ ويزين المحراب إفريز ويعلوه‬. ‫حتى سقف المصلى‬ ‫قنطرة مقرنصة تزهو بتزيينات وزخارف هندسية الشكل‬ ‫ويقع على طرفي المحراب عمودين صغيرين مزخرفين‬ . ‫بنفس الطراز‬

Yapı, 1765, 1963 ve 1993 yıllarında onarılmıştır.

Gecik Masjid According to its inscription the Gecik Masjid which is located on Ulucanlar Street was constructed in 1443. The structure has a rectangular plan and a tile clad roof. Mounted on a stone basement, the main walls of the masjid are made of mudbrick strengthened with wooden beams. Although the structure does not have a minaret, there is a balcony at the southeast corner. The Masjid has a mihrab rising up to the wooden ceiling and it ends with arching muqarnas. The niche of the mihrab is adorned with geometrical figures and there are two columns on either side. The structure was renovated several times in 1765, 1963, and 1993

‫مسجد كجيـــــــــــــــك‬

‫ وأخيرا في‬1963 ‫ و‬1765 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬ . 1993 ‫عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

G E N E Ğİ M ESCİDİ GENEĞİ MESCİDİ Ulucanlar Caddesi üzerinde yer alan mescidin kitabesi ve vakfiyesi yoktur. Mimari ve süsleme özellikleri göz önünde bulundurularak, 14. yüzyıl sonu, 15. yüzyıl başlarına tarihlendirilmektedir. Boyuna dikdörtgen planlı olarak inşa edilen ve iki cephesi açık son cemaat yeri bulunan yapının beden duvarlarının kaidesi taş, üst kısmı ise kerpiçten yapılmış ve aralarda ahşap hatıllarla desteklenmiştir. Harimin tavanı ahşap kirişlemelidir. Kirişlerin üzerine baklavalar meydana getiren, üzeri nakışlı çıtalar çakılmıştır. Yapının tavanında yer alan mukarnaslarla bezeli ahşap sütun başlığı ve aşı boyası ile yapılmış kalem işi süslemeler dikkat çekicidir. Harimin güney duvarında yer alan ve tavana kadar yükselen alçı mihrap da zengin süslemeleriyle yapının önem kazanan unsurlarındandır. Yapı, 1996 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Geneği Masjid According to its architectural features, the Genegi Masjid which is located on Ulucanlar Street, was constructed at the end of the 14th century or the beginning of the 15th. The structure does not have an inscription and foundation. Having a rectangular plan, it was built of stone at the base level and mudbrick strengthened with wooden beams above the base. The interior space is covered with a ceiling supported by wooden beams. On the beams, there are carved diamond shaped half battens. Some of the important features are caps at the top of the columns adorned with muqarnas and hand carved ornamentation which is painted in ochre paint. In addition, rising up to the ceiling, its plaster mihrab is remarkable for its rich ornamentation. It was renovated by The Directorate General of Foundations at 1996.

‫مسجد كناغــــــــــــــــي‬ ‫ وليس له كتابة‬. ‫يقع هذا المسجد في شارع أولوجانالر‬ ‫ ولدى األخذ‬. ‫تاريخية وال وقفية تدل علــى تاريخ إنشائه‬ ‫بنظر االعتبار طراز المسجد المعماري ونمط الزخارف‬ ‫والتزيينات يمكن الجزم بأنه مشيد في أواخر القرن الرابع‬ . ‫عشر أو أوائل القرن الخامس عشر‬ . ‫إن المبنى راعي الشكل وذو مصلى خارجي مسقوف‬ ‫ولقد شيدت جدرانه على أرضية حجرية وذلك باالستفادة‬ ‫ ولقد استخدمت األعمدة‬. ‫من الطوب والعوارض الخشبية‬ ‫ كما استخدمت‬. ‫الخشبية األفقية في تدعيم السقف الخشبي‬ ‫الشرائح الخشبية لتزيين تلك األعمدة بنقوش وزخارف‬ ‫ ويقع‬. ‫هندسية ومقرنصات مدهونة باللون األحمر‬ ‫المحراب الذي يرتفع حتى السقف في الجدار الجنوبي‬ . ‫حيث يضفي بزخارفه ونقوشه أهمية خاصة لهذا المسجد‬ ‫ولقد تم ترميم هذا المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف‬ . 1996 ‫في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

H AC E T TE PE CAMİİ HACETTEPE CAMİİ Hacettepe Üniversitesi’nin Kurtuluş girişinde yer alan cami, mihrap stiline göre 14 veya 15. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Caminin giriş kapısı üzerinde yer alan tamir kitabesindeki ebcet hesabından caminin 1595-96 yıllarında onarıldığı anlaşılmaktadır. Büyük bir bölümü yenilenmiş olan cami, taş kaideli, kerpiç duvarlı, ahşap hatıllı, kiremit çatılı sade bir yapıdır. Uzunlamasına dikdörtgen planlı yapının doğusunda sonradan kapatılmış bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Caminin kuzeydoğu köşesinde ahşap minaresi vardır.

‫بالنظر لطراز المعماري للمسجد الواقع ضمن حرم جامعة‬ ‫حاجت تبه فانه يمكن الجزم بأنه شيد في القرن الرابع‬ ‫ كما يتضح من الكتابة التاريخية‬. ‫عشر أو الخامس عشر‬ ‫الواقعة فوق باب المسجد ومن الحسابات األبجدية بأنه شيد‬ . 1595-96 ‫خالل الفترة الواقعة ما بين‬

Caminin hariminin üzeri ahşap tavanla örtülüdür. Güney duvar ekseninde bulunan mukarnas kavsaralı alçı mihrabın niş köşeliklerinde zar başlıklı sütunceler bulunmaktadır.

‫لقد تم تجديد القسم األعظم من المسجد المبني المغطى‬ ‫بالقرميد حاليا على قاعدة حجرية حيث يشكل الطوب‬ ‫والعوارض الخشبية المستلزمات المستخدمة في بناء‬ ‫ ويشر األخصائيون إلى أنه تم توسيع المسجد‬. ‫جدرانه‬ ‫فيما بعد من خالل إضافة المصلى الخارجي المسقوف ي‬ ‫ وللمسجد مئذنة خشبية في زاويته‬. ‫الناحية الشرقية منه‬ ‫ إن المصلى الداخلية للمسجد مسقوف‬. ‫الشمالية الشرقية‬ ‫بالخشب وتزين القناطر المقرنصة المحراب المصنوع من‬ . ‫الجبس إضافة لألفاريز المزركشة الموجودة على جانبيه‬

Cami, 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

‫ولقد تم ترميم المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف في‬ . 2008 ‫عام‬

Hacettepe Mosque Located at the entrance of Hacettepe University in the Kurtuluş district, based on the features of its mihrab, Hacettepe Mosque is thought to have been constructed in the 14th or the 15th centuries. According to its inscription, located above the entrance gate of the mosque, it is understood that the mosque was repaired between the years of 1595 and 1596. Most of the structure was renovated. It was built with stone up to the basement level and the rest was mudbrick strengthened with wooden beams. The structure has a lengthwise rectangular plan and a tile clad roof. At the east of the structure, there is a last prayer section. It has a wooden minaret in the northeast corner. The interior space is covered with a wooden ceiling. The plaster mihrab with arching muqarnas has colums at both sides of its niche.

‫مسجد حاجت تبه‬

Ankara Vak覺f Eserleri

H AC I A R AP CAMİİ HACI ARAP CAMİİ

Hacı Arap Mosque

Samanpazarı’nda, Asker Sokak’ta yer alan caminin 1530 tarihli Tahrir Defteri’nde ismi geçtiğinden, cami bu tarihten önce inşa edilmiş olmalıdır. Caminin mihrap stili 14-15. yüzyıl mihraplarının tarzında olduğundan, camiyi 14-15. yüzyıllara tarihlendirmek uygun olacaktır.

The structure is located on Asker Street, in the Samanpazarı District. Since, the name of the mosque can be seen in cadastral survey book written in 1530, it must have been built before that date. The architectural features of the mihrab have the style of the ones constructed during the 14th and the 15th centuries.

Taş kaideli, kerpiç duvarlı, ahşap hatıllı, kiremit çatılı yapı, iki mihrabı ile diğer Ankara camilerinden farklılık göstermektedir. Cami, batıda yer alan eski bir bölüm ile doğuda yer alan, sonradan yapılmış olması muhtemel daha geniş bir bölümden oluşmaktadır. Enine dikdörtgen planlı caminin ilk önce batı tarafındaki bölümün Hacı Arap Mescidi olarak yapıldığını, burası cemaate yetmeyince genişletildiğini, Ali Rıza Paşa tarafından vaaz kürsüsü konularak camiye çevrildiği 19/02/1858 tarihinde tescil edilen vakfiyesinden de öğrenmekteyiz. Caminin minaresi yoktur.

It was built with stone up to basement and the rest was with mudbrick strengthened with wooden beams. The structure has a lengthwise rectangular plan and a tile clad roof. Having two mihrabs distinguishes this structure from the rest of the Ankara mosques. It has a breadthwise plan, which consists of a small section located to the west and a larger addition to the east. According to the records, the small section to the west was built first as the Hacı Arap Masjid, and then it was enlarged with the section to the east and was finally converted to a mosque. The structure does not have a minaret. There are two similar plaster mihrabs in the interior space which is covered with a wooden ceiling.

Ahşap tavanla örtülü harimde, alçıdan yapılmış, birbirine benzeyen iki adet mihrap yer almaktadır. Cami, 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünce onarılmıştır.

It was renovated in 2008 by The Directorate General of Foundations.

‫مسجد حجي عرب‬ ‫لقد تم تسجيل هذا المسجد المطل على زقاق عسكر الواقع‬ ‫في حي سمان بزاري في سجل التحرير الخاص األوقاف‬ ‫ ويتضح من ذلك بأن المسجد المذكور‬. 0351 ‫في عام‬ ‫ وبالنظر للطراز المعماري لمحرابه‬. ‫شيد قبل ذلك التاريخ‬ ‫الذي يعكس النمط التقليدي السائد في القرن الرابع عشر أو‬ ‫الخامس عشر فانه يمكن القول بان المسجد قد شيد خالل‬ . ‫الفترة الزمنية آنفة الذكر‬ ‫لقد تم تأسيس المبنى المشيد بالطوب والعوارض الخشبية‬ ‫ واألمر‬. ‫والمسقوف بالقرميد حاليا على قواعد حجرية‬ ‫الذي يميز المسجد عن أمثاله هو وجود محرابين معا بآن‬ ‫ ويتكون المسجد من قسم قديم واقع في الناحية‬. ‫واحد‬ ‫الغربية وقسم آخر مضاف إليه فيما بعد في الناحية‬ ‫ لقد أطلق على المسجد المستطيل الشكل‬. ‫الشرقية منه‬ ‫الواقع في الجهة الغربية اسم مسجد حجي عرب ثم جرى‬ ‫توسيعه الستيعاب أكبر عدد من المصلين من قبل رضا‬ ‫ وعلى الرغم من وجود‬. 19/02/1858 ‫باشا بتاريخ‬ . ‫محرابين متناظرين في المسجد إال أنه ليس له مئذنة‬ ‫ولقد تم ترميمه من قبل المديرية العامة لألوقاف في عام‬ . 2008

Ankara Vak覺f Eserleri

H AC I BAYR AM CAMİİ Hacı Bayram Camii Ulus’ta, Bayram Sokak’ta yer alan Hacı Bayram Camii’nin ilk yapılışı 15. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlendirilmektedir. 1714 ve 1941 yıllarında onarımlar geçirilerek çeşitli değişikliklere uğrayan caminin bugünkü hali, 17. yüzyıl sonu 18. yüzyıl başı camilerinin karakterindedir. Cami, taş kaideli, tuğla duvarlı, kiremit çatılı bir yapıdır. Uzunlamasına dikdörtgen plan şemasına sahip olup doğuda Augustus Mabedi duvarına, güneyde Hacı Bayram Türbesi’ne dayanmıştır. Yapının kuzeyinde sonradan yapılan eklentilerle genişletilmiş son cemaat yeri bulunmaktadır. Caminin türbeye bitişik olarak yapılmış minaresi iki şerefelidir. Ahşap tavanlı, kalem işi zengin süslemeleri ile harimi dikkat çekicidir. Mukarnas kavsaralı alçı mihrap nişinin üst kısmında bir sıra yazı ile bir sıra palmetten oluşan bezeme üst üste beş kez tekrarlanmıştır. Ahşap minberi geometrik motiflerle bezenmiştir. Korkuluklarında ajur tekniğiyle yapılmış geometrik şekiller vardır. Tavana kadar yükselen ahşap minber ile alçı mihrabının işçiliği, müezzin mahfeli altında yer alan 18. yüzyıldan kalma Kütahya çinileri ile Hacı Bayram Camii, Ankara’nın en önemli eserlerindendir. Cami, onarım kitabesine göre 1714 M. (1126 H.) tarihinde onarılmıştır. 1941 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılan caminin, kuzeyindeki ek ibadet mekânı 2010-2011 yıllarında gerçekleştirilen son onarımda yıkılarak yeniden inşa edilmiştir.

Hacı Bayram Mosque Located in Bayram Street in Ulus, the mosque was originally built in the early 15th century. It was then modified with the restorations in 1714 and 1941. Today, it shows the characteristics of the late 17th century and 18th century mosques. The structure has a lengthwise rectangular plan and a tile clad roof. It was built with stone up to basement and the rest was

built in brick. The mosque reclines against the wall of the Temple of Augustus to the east and the Tomp of Hacı Bayram to the south. The last prayer section on the north is a later addition. Adjacent to the tomb, there is a two-gallery minaret. The interior space is covered with a wooden ceiling with remarkable hand carved ornamentation. On the pediment of the plaster mihrab with arching muqarnas, there is a line of palmette and a line of calligraphy repeated five times. The minbar is made by the imitation kundekari technique. The fine workmanship of the wooden minbar rising up to ceiling and the plaster mihrab together with the Kütahya tiles that belong to the 18th century, make the mosque one of the most important relics of Ankara. The later addition in the north was demolished during the restoration in 2010 and 2011 and according to the project it was reconstructed in reinforced concrete.

‫مسجد حجي بيرام‬ ‫ ولقد شيد‬. ‫يقع هذا المسجد في زقاق بيرام في حي أولوس‬ . ‫هذا المسجد خالل الربع األول من القرن الخامس عشر‬ ‫ وتعرض خالل‬1941 ‫ و‬1714 ‫ورمم بعد ذلك في عام‬ ، ‫ ولهذا السبب‬، ‫هذه الترميمات للعديد من التغييرات‬ ‫يمكن القول بان الوضع الحالي للمسجد يشبه إلى حد كبير‬ . ‫أمثاله المشيدة في القرن السابع عشر أو الثامن عشر‬ . ‫يستند المبنى المغطي حاليا بالقرميد على قواعد حجرية‬ ‫ ويجاور المسجد المستطيل‬. ‫أما جدرانه فقد شيدت باآلجر‬ ‫الشكل جدار معبد أوغسطس الموجود حاليا في الناحية‬ . ‫الشرقية منه ومرقد حجي بيرام في الناحية الجنوبية‬ ‫ويقع المصلى الخارجي الذي تم إضافته فيما بعد في شمال‬ ‫ أما المئذنة المشيدة بوار مرقد حجي بيرام فإنها‬. ‫المسجد‬ . ‫ذات شرفتين‬ ‫والنقطة أالفتة للنظر هي التزيينات الموجودة في السقف‬ ‫ ويتسم‬. ‫الخشبي للمصلى الداخلي المصنوعة بالفرشاة‬ ‫المحراب المصنوع من الجبس بقناطره المقرنصة‬ ‫ هذا فضال عن‬. ‫وأفاريزه المزركشة بتزيينات متناظرة‬

‫ ويعتبر‬. ‫األشكال الهندسية التي تزين المنبر الخشبي‬ ‫مسجد حجي بيرام بمحرابه ومنبره وتزييناته الخزفية‬ ‫المصنوعة في كوتاهيا في القرن الثامن عشر من أهم‬ . ‫المساجد األثرية في العاصمة التركية‬ ‫وتدل الكتابة التاريخية المنقوشة على باب المسجد بأنه‬ ‫ كما قامت‬. ‫ هـ‬1126/‫ م‬1714 ‫تعرض للترميم في عام‬ ‫ وأخيرا‬1941 ‫المديرية العامة لألوقاف بترميمه في عام‬ . 2010-2011 ‫في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

H AC I BAYR AM TÜRBESİ Hacı Bayram Türbesi Hacı Bayram Camii’nin güney duvarına bitişik türbe, 15. yüzyıla tarihlendirilmektedir.

‫تم تشييد مرقد حجي بيرام الواقع بجوار الجدار الجنوبي‬ . ‫لمسجد حجي بيرام في القرن الخامس عشر‬

Kare planlı türbenin üzeri sekizgen kasnağa oturan kurşun kaplı kubbe ile örtülüdür. Yapının batı cephesi mermer kaplı, doğu cephesi arada tuğla hatılla desteklenmiş moloz taş örgülü, güney cephesi ise beyaz taşla kaplıdır.

‫ويغطي المرقد الرباعي الشكل قبة مبطنة بالرصاص‬ ‫ كما تم تبطين الجبهة األمامية‬. ‫تستند على ثمانية قناطر‬ ‫ أما الجبهة الشرقية‬. ‫المطلة على الجبهة الغربية بالرخام‬ ‫فقد شيدت بالحجارة المنقولة من أنقاض المباني المجاورة‬ ‫ في حين أن جبهته الجنوبية‬، ‫واآلجر والعوارض الخشبية‬ . ‫شيدت بالحجر األبيض المنحوت‬

Türbenin derin oyma tekniği ile yapılmış ahşap kapı kanatları Etnografya Müzesi’ne götürülmüş, mevcut kapı sonradan takılmıştır. Türbe, 1947 ve 2004 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Hacı Bayram Tomb The tomb, next to the mihrab wall of the mosque, is dated to the 15th century. It is a structure with a square plan, an octagonal drum and a leaded dome. While the west façade was constructed in marble, the east one was rubble stone supported by brick beams and the south one was white stone. The entrance doors were made of carved wood and can now be seen in the Ankara Ethnographical Museum. It was renovated in 1947 and 2004 by The Directorate General of Foundations.

‫مرقد حجي بيرام‬

‫وكان جناحي باب المرقد الخشبي المصنوع بطريقة النقش‬ ‫المتعمق موجودا في متحف االثنوغرافيا في البداية ولكن‬ . ‫أعيد لمكانه األصلي فيما بعد‬ . 2004 ‫ و‬1947 ‫ولقد تم ترميم المرقد في عام‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

H AC I DO Ğ AN MESCİDİ HACI DOĞAN MESCİDİ Ulus, Sanayi Caddesi, Konuklar Sokak’ta yer alan mescit, mihrabının stiline göre 14-15. yüzyıllara tarihlendirilmektedir.

‫بالنظر للطراز المعماري لمسجد حجي دوغان المطل‬ ‫على زقاق قونوقالر الواقع في شارع الصناعة في حي‬ . ‫أولوس بأنه شيد في القرن الرابع عشر أو الخامس عشر‬

Dikdörtgen planlı mescit, kerpiç duvarlı, kiremit çatılı küçük boyutlu bir yapıdır. Mescidin ahşap tavanla örtülü hariminin kuzeyinde, sonradan yenilenmiş kadınlar mahfeli yer almaktadır.

‫إن المسجد بحـــد ذاته صغير المقاييس رباعي الشكل‬ ‫مشيد بالطــوب والعوارض الخشبيـــــــة ومسقوف‬ . ‫بالقرميد حاليا‬

Mescidin en dikkat çekici unsuru, tavana kadar ulaşan alçı mihrabıdır. Özgün olan mihrap, iç içe üç bordürle çevrilmekte ve beden duvarlarından hafif çıkıntı teşkil etmektedir. İki köşesinde küp başlıklı sütunceler bulunan mihrap nişi, mukarnas kavsara ile bitmektedir. Mescit, 1936, 1948, 1970 ve 2008 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Hacı Doğan Masjid Situated in Konuklar Sokak in the district of Ulus, based on architectural features of its mihrab, Hacı Doğan Masjid is thought to have been constructed during the 14th and the 15th centuries. The structure has a rectangular plan, mudbrick walls and a tile clad roof. The interior space is covered with a wooden ceiling and to the north, there is a women’s section which was built later. The most outstanding feature of the masjid is its plaster mihrab that rises up to ceiling. The niche of the mihrab has colonnettes on both ends and an arching muqarnas. The Masjid was renovated in 1936, 1948, 1970, and 2008 by The Directorate General of Foundations.

‫مسجد حجي دوغان‬

‫لقد تم تجديد السقف الخشبي الذي يغطي المصلى الداخلي‬ ‫ أضف إلى ذلك بأن محراب هذا‬. ‫ومحفل النسوة فيما بعد‬ ‫المسجد المصنوع من الجبس والذي يصل ارتفاعه حتى‬ ‫ حيث تتداخل األفاريز الثالث التي‬. ‫السقف الفت للنظر‬ ‫تزين المحراب وتلتقي باألعمدة الصغيرة الواقعة على‬ ‫ هذا فضال عن القنطرة المقرنصة التي تزين قمته‬. ‫جانبيه‬ . ‫ولقد تم ترميم هذا المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف‬ . 2008 ‫ و‬1970 ‫ و‬1948 ‫ و‬1936 ‫في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

H AC I İLYAS CAMİİ Hacı İlyas Camii Hacettepe Üniversitesi sınırları içinde bulunan cami, yanındaki 1704 tarihli çeşmeye ve mimari üslubuna göre 17. yüzyıl sonu, 18. yüzyıl başlarına tarihlendirilmektedir. Dikdörtgen planlı caminin üzeri kiremit çatı ile örtülüdür. Kuzeydoğu köşesinde ahşap minaresi bulunmaktadır. Caminin temeli taştan, duvarları kerpiçten yapılmıştır. Harimin ve mahfelin ahşap tavanı ince çıtalarla küçük karelere ayrılmıştır. Tavanın kareli kısmının etrafını çevreleyen ahşap pervazların üzerinde belli belirsiz aşı boyası kalem işi süslemeler görülmektedir. Tavana kadar yükselen alçı mihrabın nişinin üzeri mukarnas kavsaralıdır. Üst kısmı tavan hizasında bir sıra palmetle nihayetlenmektedir. Cami, 1954, 1956, 1975 yıllarında onarım görmüş; son olarak 2010 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Hacı İlyas Mosque Hacı İlyas Mosque is located within the borders of Hacettepe University. Based on the construction date of the fountain next to mosque and its architectural features, it is thought to have been constructed at the end of the 17th century or the beginning of the 18th century. The structure has a rectangular plan and a tile clad roof. There is a wooden minaret at the northeast corner of the mosque. It has a stone base and mudbrick walls. The interior space is covered with a wooden ceiling divided into square frames by half battens. It is decorated with hand carved ornamentation painted in ochre paint. Its plaster mihrab with arching muqarnas rises to the ceiling and ends with a line of palmette. Mosque was renovated at several times in 1954, 1956, and 1975. Finally, at 2010, it was renovated by The Directorate General of Foundations.

‫مسجد حجي إلياس‬ ‫ وبالنظر‬. ‫يقع هذا المسجد ضمن حرم جامعة حاجت تبه‬ ‫ وطراز‬1704 ‫للسبيل الواقع بالقرب منه المشيد في عام‬ ‫المسجد المعماري فانه يمكن الجزم بأنه شيد في نهاية‬ . ‫القرن السابع عشر أو بداية القرن الثامن عشر‬ . ‫إن المسجد الرباعي الشكل مسقوف حاليا بالقرميد‬ . ‫ويمتاز بمئذنة خشبية تقع في زاويته الشمالية الشرقية‬ ‫ولقد أسست جدرانه المصنوعة من الطوب على قاعدة‬ . ‫حجرية‬ ‫إن السقف الخشبي للمصلى الداخلي والمحفل مزخرف‬ ‫ وهناك الكثير من التزيينات المصنوعة‬. ‫بشرائح خشبية‬ ‫بالفرشاة في السقف واألفاريز الواقعة بينه وبين الجدران‬ ‫ وتزين المقرنصات المقنطرة الحنايا الركنية لمحراب‬. ‫المسجد المصنوع من الجبس والذي يرتفع حتى السقف‬ ‫ هذا إضافة للتزيينات المتناظرة الموجودة في أفاريز‬، . ‫المحراب‬ ‫ و‬1956 ‫ و‬1954 ‫لقد تعرض المسجد للترميم في عام‬ ‫ قامت المديرية العامة لألوقاف‬2010 ‫ وفي عام‬. 1975 . ‫بترميمه للمرة األخيرة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

HACI İVAZ (HACI AYVAZ-HELVAİ) MESCİDİ Hacı İvaz (Hacı Ayvaz-Helvai) Hacı Ivaz (Hacı Ayvaz-Helvaı) Mescidi Mesjid Samanpazarı semtinde Uzunyayla ve Tilkicik sokaklarının kesiştiği yerde bulunan mescit, 15. yüzyıla tarihlendirilmektedir.

The Mesjit (Small Mosque) which is situated in the Samanpazarı district at the corner of Uzunyayla and Tilkicik Streets is dated to the 15th century.

‫يقع هذا المسجد في نقطة تقاطع زقاق أوزون يايال وزقاق‬ ‫ ويعود تاريخ إنشاء هذا‬. ‫تيلكيجيك في حي سمان بازاري‬ . ‫المسجد للقرن الرابع عشر‬

Ankara evlerini andıran mescit, dikdörtgen plan üzerine kerpiçten inşa edilmiş ahşap tavanlı, kiremit çatılı bir yapıdır. Minaresi olmayan mescidin kuzeybatı köşesine 1963 yılında ahşap bir minare eklenmiştir. Mescidin özgün son cemaat yerini, tepesinde profilli yastıklar bulunan ahşap sütunlar taşımaktadır. Son cemaat yerinde; harime giriş kapısının iki yanında birer adet mihrabiye mevcuttur. Bu iki mihrabiyenin ortasında; harime giriş kapısının üzerinde görülen mavi-beyaz renkli İznik tabağı görülmektedir.

Resembling the Ankara houses, the Mesjit has a rectangular plan, cob, and wooden ceiling and tiled roof. Since the Mosque originally had no minaret , in 1963 a wooden minaret was added to the north-west corner of the Mosque. The original last prayer section of the Mosque is positioned on wooden columns which have profiled cushions on the top. In last prayer section, there are two mihrabiyes on either side of the entrance door. In the middle of these two mihrabiyes a blue-white colored Iznik plate can be seen.

‫لقد شيد المسجد المستطيل الشكل الذي يشبه بيوت أنقرة‬ ‫ ولقد‬. ‫ وهو مغطي بالقرميد حاليا‬. ‫إلى حد كبير بالطوب‬ ‫ وللمسجد‬. 1963 ‫تم إضافة مئذنة خشبية له في عام‬ ، ‫مصلى خارجي مسقوف يستند على دعامات خشبية‬ ‫وهناك فجوتان على جانبي الباب المؤدي للمصلى الداخلي‬ ‫ حيث يتصدر كل فجوة طبق من الخزف المصنوع في‬، . ‫أزنيك‬

Harimin ahşap tavanı, üzeri dor tipi mermer sütun başlıklı, ahşap tek bir sütun ve üzerindeki ahşap hatıl ile ikiye bölünmüştür. Mescidin beden duvarlarından hafif dışa taşan alçı mihrabı tavana kadar yükselmektedir. Üzeri mukarnaslı mihrap nişinin iki yanını birer adet sütünce süslemiştir. Mihrabın üst kısmında, iç kısmı içe kıvrık dallarla doldurulmuş bir sıra palmet yer almaktadır.

The wooden ceiling of the interior space is divided into two wooden column with a Doric-type marble top, and a wooden balk on that column.

Mescit, 1963 ve 2007 yıllarında onarım görmüştür.

– ‫مسجد حجي إيفاز (حجي إيافز‬ )‫حلوائي‬

The Mesjit’s plaster mihrab protrudes slightly from the walls and rises up to the ceiling. The small columns crown both sides of muqarnas mihrab niche. On the top side of mihrab, there is a set of inwardly folding palmette. The Mesjit was renovated in 1963 and again in 2007.

‫ويغطي المصلى لداخلي سقف خشبي ينقسم إلى قسمين‬ ‫متساويين بواسطة عمود خشبي أفقي يستند على عمود‬ ‫ أما المحراب المصنوع من الجبس والذي‬. ‫خشبي واحد‬ ‫يصل ارتفاعه حتى السقف فهو مزين بإفريز وعمودين‬ ‫ إضافة إلى التزيينات‬، ‫صغيرين يقعان على جانبيه‬ . ‫المتناظرة التي تزين القسم الداخلي منه‬ . 2007 ‫ و‬1963 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

H AC I MU S A CAMİİ Hacı Musa Camii

Hacı Musa Mosque

Altındağ Belediye Sarayı’nın güneydoğusunda yer alan cami, kitabesine göre 1432 M. (835 H.) tarihinde yaptırılmıştır. Caminin tavan işçiliği, mihrabı, minberi ve kalem işi süslemeleri 17-18. yüzyıl karakterini taşımaktadır. Buradan caminin 17-18. yüzyıllarda onarıldığı sonucuna varılabilir.

According to its inscription, The Haci Musa Mosque, located to the southwest of the Altındağ Municipality Building, was built in 1432 (835 A.H.). Its mihrab, minbar, and hand carved ornamentation represent the characteristics of 17th and the 18th century architecture. Based on this evidence, it is thought that the mosque must been renovated in these centuries.

Dikdörtgen planlı, kiremit çatılı caminin beden duvarları, taş kaide üzerine kerpiç olarak yapılmıştır. Kuzeyinde son cemaat yeri, kuzeybatı köşesinde minaresi bulunmaktadır. Harimin üzerini örten, ahşap çıtalarla karelere bölünmüş tavanda, karelerin köşeleri pulludur. Camide tavan göbeği ve kadınlar mahfelinin alt kısmındaki kirişler, ahşap pencere kanatlarını çevreleyen pervazlar kalem işi süslemelerle bezelidir. Harimin kıble duvarında yer alan tavana kadar yükselen alçı mihrap, geleneksel Ankara mihraplarının özelliğini taşır. Harimin kuzeybatı köşesindeki ahşap minber farklı bir işçilikle yapılmış, nadide bir eserdir. Cami, ahşap kapı kanatları, ahşap tavanı, ahşap minberi ve geleneksel alçı mihrabı ile Ankara’nın önemli eserlerinden biridir. Yapı, 1923 M. (1342 H.) tarihinde Evkaf İdaresi’nce, 1975 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

The structure has a rectangular plan and a tile clad roof. It is seated on a stone base and the walls are mudbrick. At its north, there exists a last prayer section. Its minaret is in the northwest corner. The interior space is covered with a wooden ceiling divided into square frames with half battens. Examples of several wooden elements have hand carved ornimentations. The plaster mihrab that rises up to the ceiling represents typical characteristics of other Ankara mihrabs. The wooden minbar shows a different kind of workmanship and is a rare and precious work of art. The structure was first renovated in 1923 (1342 A.H.) and then by The Directorate General of Foundations in 1975.

‫مسجد حجي موسى‬ ‫يستدل من الكتابة التاريخية المنقوشة بأن المسجد الواقع‬ 1432 ‫في جنوب شرق مبنى بلدية ألطين داغ قد شيد عام‬ ‫ وتعكس جودة الفن العريق في سقف المسجد‬. )‫ هـ‬835( ‫م‬ ‫والمحراب والمنبر و التزيينات المصنوعة بالفرشاة‬ ‫ ويتضح من‬. ‫ميزات القرن السابع عشر أو الثامن عشر‬ . ‫ذلك بأن المسجد قد عرض للترميم خالل الفترات السابقة‬ ‫لقد بنيت جدران المسجد الرباعي الشكل المسقوف‬ ‫ ويقع المصلى الخارجي في‬. ‫بالقرميد حاليا بالطوب‬ ‫ كما تقع المئذنة في زاويته المطلة على الناحية‬، ‫شماله‬ ‫ وتشكل لشرائح الخشبية الملتصقة‬. ‫الشمالية الغربية‬ ‫بالسقف الخشبي مربعات متناسقة بينما تحتل الزخارف‬ ‫المصنوعة بالفرشاة كافة أنحاء النوافذ واألعمدة الخشبية‬ ‫ ويعكس المحراب‬. ‫واألقسام المخصصة لصالة النسوة‬ ‫المصنوع من الجبس الواقع في الجدار المطل على القبلة‬ ‫ أما‬. ‫في المصلى الداخلية ميزات أمثاله التقليدية في أنقرة‬ ‫المنبر الخشبي الواقع في جنوب غرب المصلى الداخلي‬ ‫فانه يعتبر أثر تاريخي فذ للغاية من ناحية المهارة في‬ . ‫صنعه‬ ‫كما يعتبر المسجد وأبوابه وسقفه الخشبي ومنبره ومحرابه‬ . ‫التقليدي من أهم اآلثار التاريخية في العاصمة أنقرة‬ ‫ولقد تم ترميم المسجد في قبل إدارة األوقاف في عام‬ ‫ هـ) والمديرية العامة لألوقاف في عام‬1342( ‫ م‬1923 1975

Ankara Vak覺f Eserleri

H AC I SE Y İ T MESCİDİ Hacı Seyit Mescidi Hacettepe’de Gazeller Sokak’la Göksu Sokağı’nın köşesinde bulunan mescit, 14-15. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Dikdörtgen planlı yapının üzeri kiremit çatı ile örtülüdür. Beden duvarları taş kaide üzerine kerpiç örgülü ve ahşap hatıllıdır. Kuzeyinde son cemaat yeri bulunmaktadır. Harim ahşap tavanlıdır. Tavan kirişleri, profilli konsollara oturur. Kıble duvarı üzerindeki alçı mihrap tavana kadar yükselmektedir. Mukarnas kavsaralı mihrabın iki yanında zar başlıklı birer adet sütunce bulunmaktadır. Mescit, 1975 ve 2011 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Hacı Seyit Masjid Located at the corners of Gazeller and Göksu Street, Hacı Seyit Masjid is thought to have been constructed during the 14th and the 15th centuries. The structure has a rectangular plan and a tile clad roof. Its main walls sit on a stone base and are made of mudbrick strengthened with wooden beams. There is a last prayer section on the north side of the masjid. The interior space is covered with a wooden ceiling. Its plaster mihrab rises up to the ceiling. There exists some small columns on both sides of the mihrab with arching muqarnas. The Masjid was renovated by The Directorate General of Foundations in 1975 and again in 2011.

‫مسجد حجي سيد‬ ‫لقد شيد المسجد الواقع في نقطة تقاطع زقاق غزلآلر‬ ‫وزقاق كوك سو في حي حاجت تبه في القرن الرابع عشر‬ . ‫أو الخامس عشر‬ ‫إن هذا المسجد الرباعي الشكل مغطى بالقرميد في الوقت‬ ‫الحاضر وترتفع جدرانه المبنية من الطوب والعوارض‬ ‫ وللمسجد مصلى خارجي‬. ‫الخشبية على قاعدة حجرية‬ ‫ أما سقف‬. ‫أضيف فيما بعد في الناحية الشمالية منه‬ ‫ وتستند عوارض‬، ‫المصلى الداخلي فقد صنع من الخشب‬ . ‫السقف على الجدران بأفاريز قنطريه الشكل‬ ‫كما يرتفع محراب المسجد المصنوع من الجبس في‬ ‫الجدار المطل على القبلة حتى السقف وهو مزركش‬ . ‫بمقرنصات قنطريه وعمودين صغيرين على جانبيه‬ ‫ولقد قامت المديرية العامة لألوقاف بترميم هذا المسجد في‬ .2011 ‫ و‬1975 ‫عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

H A L L AC M AHMUT MESCİDİ HALLAC MAHMUT MESCİDİ Ulus’ta, Sebze Hali civarında bulunan mescit, kitabesine göre 1545 yılında yaptırılmıştır. Farklı dönemlerde yapılmış olan ilavelerle, mescidin üç cephesi esas karakterini kaybetmiştir. Kare plana sahip yapının beden duvarları tamamen moloz taştır. Beden duvarlarının üzerini içten mukarnaslarla süslü köşe trompları üzerine oturan kubbe örtmektedir. Mescidin kuzey cephesinde tuğladan büyük bir niş içerisinde yer alan mermer söveli ve basık kemerli giriş kapısı dikkat çekicidir. Harimin güney duvarında yer alan alçı mihrap, mukarnas kavsaralıdır. Niş köşelikleri geometrik geçmelerle süslüdür. Mihrabın üst kısmındaki çinilerle, kalem işi süslemeler sonradan yapılmıştır. Mescit, 1905, 1950–1995 ve 2005 yıllarında onarım geçirmiştir.

Hallac Mahmut Mosque According to its inscription, the masjid located near the Bazaar, in the Ulus District was built in 1545. Because of additions built at different times, three façades of the masjid have lost their main characteristics. The main walls of the masjid having a square plan were constructed with rubble stone. Interior space is covered by a dome that sits on the corner squinches with muqarnas. On the north façade, there is a remarkable entrance door with a marble jamb and a depressed arch. It is located in a large niche made of brick. Its plaster mihrab is decorated with geometrical shapes. The tiles and engravings above of the mihrab were added later. It was renovated in 1905, between 1950 and 1995, and again in 2005.

‫مسجد حالج محمود‬ ‫يستدل من لكتابة التاريخية المنقوشة على المسجد الموجود‬ ‫بالقرب من سوق الخضرة في حي أولوس بأنه شيد في‬ ‫ ونتيجة لإلضافة التي أجريت في فترات‬. 1545 ‫عام‬ ‫مختلفة فقد تعرضت جبهات المسجد الثالث لفقدان ميزاتها‬ . ‫األصلية‬ ‫لقد شيدت جدران هذا البنيان الرباعي الشكل من الحجارة‬ ‫المنقولة من أنقاض المباني المجاورة وتغطي قبة المسجد‬ ‫ أما‬. ‫المساحة بأكملها وتتسم بمقرنصات قنطريه مزركشة‬ ‫جبهة المسجد الشمالية فقد شيدت من اآلجر ويحيط بها‬ . ‫أفاريز كبيرة يتوسطها برواز رخامي وقناطر مزخرفة‬ ‫ويتسم المحراب المالصق للجدار الجنوبي للمصلى‬ ‫ هذا علما بأن التزيينات‬. ‫الداخلي بالمقرنصات القنطرية‬ ‫الخزفية والزخارف الملونة بالفرشاة الموجودة فوق‬ . ‫المحراب كانت قد أضيفت فيما بعد‬ 1995 ‫ و‬1950 ‫ و‬1905 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬ . 2005 ‫و‬

Ankara Vak覺f Eserleri

H A M İ Dİ Y E CAMİİ Hamidiye Camii Ulus’ta Telgraf Sokak’ta bulunan cami, II. Abdülhamit tarafından, 19.yüzyıl sonlarında inşa ettirilmiştir. Kerpiç örgülü, ahşap tavanlı, üzeri kiremit çatı ile örtülü, küçük ölçekli bir yapı iken 1970’li yıllarda betonarme tavanlı, tuğla duvarlı olarak yeniden inşa edilmiştir. Güney duvarı üzerindeki mihrap basit bir niş şeklindedir.

Hamidiye Mosque Located on Telgraf Street in Ulus, Hamidiye Mosque was built by Abdülhamit the 2nd in the 19th century. While it was a small sized mosque with a mudbrick body, a wooden ceiling and a tile clad roof, it was reconstructed as a mosque with a reinforced concrete ceiling and a brick body in 1970. Its mihrab is in the shape of a simple niche.

‫مسجد حميديــــــــــة‬ ‫يقع هذا المسجد الصغير الذي شيد من قبل السلطان عبد‬ ‫الحميد في القرن التاسع عشر فــي زقاق تلغراف في حي‬ . ‫أولوس‬ . ‫ولقد استخدم الطوب في بناء جدرانه المسقوفة بالقرميد‬ ‫ أما‬. ‫وترتفع المئذنة الخشبية الصغيرة من سقف المسجد‬ ‫سقف المصلى الداخلي و المكان المخصص لصالة النسوة‬ ‫ ويشكل المحراب فجوة بسيطة‬. ‫فهو مصنوع من الخشب‬ ‫ ولقد تم‬. ‫في جدار المسجد المطل على الجهة الجنوبية‬ . 1970 ‫ترميمه في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

H E M H ÜM MESCİDİ HEMHÜM MESCİDİ Özbekler Mahallesi, Gelin Sokak’ta yer alan küçük boyutlu mescidin yapım tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, mimari üslubuna göre 15. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Mescit, boyuna dikdörtgen planlı, kerpiç duvarlı, sade bir yapıdır. Kerpiç duvarlar, ahşap hatıllarla desteklenmiştir. Beden duvarları caddeye doğru uzanarak, kapalı son cemaat yerini meydana getirmektedir. Kuzeybatıda ezanlığı vardır. Harimin güney duvarındaki mihrabın üzerindeki mukarnasların, mescidin ilk yapılışına ait olduğu tahmin edilmektedir.

Hemhüm Masjid Although the definite construction date is unknown, the small sized masjid situated on Gelin Street in the district of Özbekler is dated to the 15th century, according to its architectural style. It has a rectangular plan, a mudbrick body and a simple structure. Mudbrick walls are supported by wooden beams and generate the last prayer section by reaching out to the street. There is a small minaret on the northwest side. It is thought that the muqarnas on the mihrab preserve their original form since the date of construction.

‫مسجد همـــــــهوم‬ ‫إن تاريخ بناء مسجد همهوم المطل على زقاق كلين في‬ ‫ ولكن يمكن الجزم‬، ‫حي أوزبكالر غير معروف بالضبط‬ ‫بأنه شيد في القرن الخامس عشر من جراء الطراز‬ . ‫المعماري الذي يتحلى به‬ ‫إن المسجد المذكور مستطيل الشكل وبسيط من حيث‬ ‫ شيدت جدرانه بالطوب والعوارض الخشبية‬. ‫البنيان‬ ‫ وتمدد جدرانه االساسية نحو الشارع لتشكل المصلى‬. ‫ وتقع مئذنته في الناحية الشمالية‬. ‫الخارجي المسقوف‬ ‫ ويعتقد بأن المحراب المزركش‬. ‫الغربية من المسجد‬ ‫بقالب قنطري مقرنص الموجود في الجدار الجنوبي‬ . ‫للمصلى الداخلي قد صنع إبان تشييد المسجد‬

Ankara Vak覺f Eserleri

H O CA HU N Dİ (ÖRTMELİ) MESCİDİ Hoca Hundi (Örtmeli) Mescidi Denizciler Caddesi, Akalar Mahallesi, Kalyon Sokak’ta bulunan mescit, mihrabı ve ahşap işçiliği dikkate alınarak 15.yüzyıla tarihlendirilmektedir.

‫يستدل من محراب المسجد وزخارفه المطل أصال على‬ ‫زقاق كاليون وشارع دنيزجيالر الكائن في حي أكاال ربانه‬ . ‫شيد في القرن الخامس عشر‬

Taş kaideli, kerpiç duvarlı caminin üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Yapının kuzeydoğusunda ahşap, küçük bir minaresi bulunmaktadır. Dikdörtgen planlı yapıda harim, mihraba dik uzanan ahşap direklerle üç sahına ayrılmıştır. Ahşap kirişlemeli tavanı aşı boyalı nakışlarla tezyin edilmiştir. Mescidin alçı mihrabı tavana kadar yükselir. Mukarnas kavsaralı mihrabın üst kısmında bir sıra palmet motifi bulunmaktadır. Mihrap nişinin her iki köşeliğinin üst kısmında “Milet İşi” denilen sırlı mavi-beyaz kâselerden bulunmaktadır.

‫ولقد شيد المسجد على قاعدة حجرية وبنيت جدرانه‬ ‫ وتقع مئذنته الخشبية‬. ‫بالطوب وهو مسقوف بالقرميد حاليا‬ ‫ وينفصل المصلى‬. ‫الصغيرة في شمال شرق المبنى‬ ‫الداخلي للمسجد الى ثالث اقسام من جراء االعمدة الخشبية‬ ‫ كما تساعد االعمدة الخشبية الموجودة‬. ‫التي تدعم السقف‬ ‫في السقف المزين بكامله بنقوش ذات ألوان طبيعية على‬ ‫ أما المحراب فانه مزركش بقالب‬. ‫زيادة مقاومة السقف‬ ‫ هذا‬. ‫قنطري مقرنص ومزخرف بزخارف متناظرة‬ . ‫اضافة الى الزخرفة الموجودة على افريز المحراب‬

Mescit, 2005 yılında onarım görmüştür.

Hoca Hundi (Örtmeli) Mosque Situated on Kalyon Street, in Denizciler Avenue, in Akalar District, the masjid is dated to the 15th century according to its mihrab and wooden workmanship. The masjid with a stone base and a mudbrick walls is covered with a tile clad roof. A small wooden minaret stands on the northeast side. Having a rectangular plan, the interior space is divided into three naves by wooden pillars. The ceiling composed of wooden beams is decorated with ochre painted hand carved ornamentation. The plaster mihrab with a muqarnas arch rises up to the ceiling and ends with a line of palmette. At the top of the mihrab niche’s , there are glazed blue-white bowls known as “Millet ware”. It was renovated in 2005.

)‫مسجد خوجا هوندي (أورتملي‬

. 2005 ‫ولقد تم ترميم المسجد بكامله في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

İ BA D U L LA H CAMİİ İbadullah Camii

İbadullah Mosque

Suluhan’ın batısında yer alan cami, Vakıf kayıtlarına göre 15-16. yüzyıllarda inşa edilmiştir. 17-18. yüzyılların mimari üslubunu yansıtan caminin, zaman içinde harap olduğu ve yeniden yaptırıldığı 1738 tarihli vakfiyeden öğrenilmektedir.

The mosque that is located on the west of Suluhan was built between the 15th and 16th centuries according to records of the Foundation. Reflecting the architectural style of 17th and 18th, the same records tell us that it was reconstructed in 1738 .

Boyuna dikdörtgen planlı ve ahşap tavanlı yapının beden duvarları, kesme taş kaide üzeri kerpiçtir. Kerpiç duvarlar birkaç sıra yatay ahşap hatılla güçlendirilmiştir. Caminin üzeri kiremit çatı ile örtülüdür. Minaresi, son cemaat yerinin doğu duvarı içinde yükselmektedir. Uzunlamasına dikdörtgen planlı harimin üzerini örten ahşap tavanın, kadınlar mahfeli tarafındaki bölümünde altıgen bir göbek, bu göbeğin kenar pervazlarında da aşı boyasıyla yapılmış kalem işi süslemeler bulunmaktadır. Harimin güney duvarı üzerindeki alçı mihrap, diğer Ankara mihrapları gibi mukarnas kavsaralı olup tavana kadar yükselmektedir.

It has a lengthwise rectangular plan and a wooden ceiling. On the ceiling of the women’s section there is a hexagonal rosette, the edges of which are decorated with ochre painted hand carved adornment . The main walls were constructed by cut stone up to basement and the rest was mudbrick supported by a few rows of wooden beams. It has a tile clad roof. The minaret rises from the east wall of the last prayer section. The plaster mihrab is similar to other Ankara mihrabs with muqarnas that rise up to ceiling.

Cami, 1958 ve 1985 yılarında yangın geçirdikten sonra onarım görmüştür. Caminin ahşap tavanı, mahfeli ve minberi 1985 yangınında yanmış, 1986 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır. Cami, son olarak 2007 yılında onarım görmüştür.

It was restored in 1958 and 1985, after it had been destroyed by fires.. At the fire of 1985 the wooden ceiling, the women’s section and the minbar were burned and renovated in 1986 by The Directorate General of Foundations. The last restoration ocurred in 2007.

‫مسجد عباد هللا‬ ‫ ويستدل من سجالت‬. ‫يقع هذا المسجد في غرب سولوهان‬ ‫الوقف بأنه شيد خالل الفترة الزمنية الواقعة مابين القرن‬ ‫ في حين أن المسجد بحد‬. ‫الخامس عشر والسادس عشر‬ ‫ذاته يعكس الميزات المعمارية السائدة في القرن السابع‬ ‫ ويتضح من وقفية المسجد بأنه‬. ‫عشر أو الثامن عشر‬ . 1738 ‫تعرض لالنهيار وأنه أعيد بناؤه في عام‬ ‫إن المسجد المستطيل الشكل ذو سقف خشبي وجدران‬ ‫ ولقد أسست تلك‬. ‫مبنية بالطوب والعوارض الخشبية‬ ‫الجدران على قاعدة مصنوعة من الحجر المنحوت‬ ‫ وترتفع مئذنته اعتبارا من الجدار الشرقي لمصلى‬. . ‫الخارجي للمسجد‬ ‫وتوجد هناك سره سداسية الشكل في سقف المحفل‬ ‫المخصص للنسوة إلى جانب التزيينات المرسومة بالفرشاة‬ . ‫في سقف المصلى الداخلي‬ ‫أما المحراب المالصق للجدار الجنوبي للمصلى الداخلي‬ ‫فانه يرتفع حتى السقف ويشبه إلى حد كبير أمثاله في‬ ‫المساجد التاريخية األخرى من حيث التزيينات القنطرية‬ . ‫المقرنصة‬ ‫لقد تم ترميم المسجد بعد أن تعرض للحريق في عام‬ ‫ هذا رغم احتراق سقف المسجد‬. 1985 ‫ و‬1958 ‫ ولقد قامت المديرية العامة لألوقاف‬. ‫والمحفل والمنبر‬ . 2007 ‫ و‬1986 ‫بترميمه في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

II. VAKIF APARTMANI (DEVLET TİYATROLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ) Iı. Vakıf Apartmanı (Devlet covered with cut stone but are actually covered with plaster. Designed in a plain manner, the building is enriched Tiyatroları Genel Müdürlüğü)

Dikdörtgene yakın daire biçiminde bir plana sahip olan yapının ortasında büyükçe bir avlu yer almaktadır. İkinci kattan itibaren başlayan apartman daireleri bu avluya bakar. Yapının cepheleri kesme taş görünümlü sıvadır. Sade bir düzenlemeye sahip olan yapının cephesi, zemin kattaki dükkânların kemerleri ve üst katlarda dairesel olarak yapı yüzeyinden dışarıya taşırılan balkonlarla hareketlendirilmiştir. Ankara’da ilk asansör bu binada kullanılmıştır.

The Second Vakıf Apartment Located on İstiklal Street, the building is known as the Küçük Tiyatro (Small Theatre). It is one of the most important structures of the first National Architectural Period. It was designed by Mimar Kemaleddin Bey in 1926 -1927 and built between 1928 and 1930. It has seven storeys together with a basement and attic floors. The theatre on the ground floor rises to the first floor. It was designed so that shops were on the ground floor and flats were on the upper floors. In order to be used by government agencies, some changes to the building were made, accordingly. There is a courtyard in the center of the building that has a rectangular plan. Its façades t look like they are

‫بناية الوقف الثانية (المديرية‬ )‫العامة للمسارح الحكومية‬ ‫إن البناية الواقعة في شارع االستقالل في حي أولوس هي‬ ‫ وتعتبر‬. ‫المكان الذي توجد فيه المسرح الصغير حاليا‬ ‫البناية من جملة اآلثار الهامة التي ترمز للفترة األولى‬ ‫ حيث تم تشيدها خالل الفترة الواقعة ما‬. ‫للعمارة الوطنية‬ ‫ من قبل المهندس المعماري كما الدين بك‬1926-27 ‫بين‬ 1928-1930 ‫بعد أن أنجز مخططاتها المعمارية في عام‬ . ‫تتكون البناية من سبعة طوابق بما في ذلك الطابق‬ ‫ ولقد‬. ‫األرضي والطابق الذي يقع تحت السقف مباشرة‬ ‫خصص الطابق األرضي للدكاكين والطوابق العليا لدور‬ ‫ وبعد أن استخدم المبنى بهذا الشكل لفترة زمنية‬. ‫السكن‬ ‫أدخلت عليه بعض التعديالت بغية استخدامها من قبل‬ . ‫مؤسسات القطاع العام‬ . ‫وللمبنى الرباعي الشكل تقريبا فناء كبير في وسطه‬ ‫وتطل دور السكن الموجودة فيه اعتبارا من الطابق الثاني‬ ‫ وتزين الدكاكين الموجودة في الطابق‬. ‫على هذا الفناء‬ ‫األرضي قناطر إلى جانب الشرفات التي تزين الطوابق‬ ‫ والجدير بالذكر بأن المصعد استخدم ألول مرة‬. ‫األخرى‬ . ‫في هذا المبنى‬

27 m

Bodrum ve çatı katı da dahil olmak üzere toplam yedi katlı olan yapının zemin katta başlayan tiyatrosu birinci kata yükselmektedir. Zemin katı dükkânlar, üst katları apartman daireleri olarak tasarlanan yapı, daha sonra, kamu kuruluşları tarafından kullanılabilmesi amacıyla birtakım değişikliklere uğratılmıştır.

by the arches of the shops on the ground floor and the circular balconies on the upper floors. This building contains the very first elevator used in Ankara.

39 m

Ulus, İstiklal Caddesi’nde bulunan yapı, günümüzde Küçük Tiyatro’nun bulunduğu mekândır. I. Ulusal Mimarlık Dönemi’nin önemli eserlerinden olan yapı, 1926-27 yıllarında Mimar Kemalettin Bey tarafından tasarlanmış; 1928-1930 yılları arasında inşa edilmiştir.

68 m

II. vakıf Apartmanı

Ankara Vak覺f Eserleri

İKİ ŞEREFELİ (RESUL EFENDİ) CAMİİ İki Şerefeli (Resul Efendi) Camii Akbaş Mahallesi’nde, Aslanhane Camii’nin güneydoğusunda yer alan cami, 1674 tarihinde yaptırılmıştır. Meyilli bir arazi üzerine fevkani olarak yapılmış olan cami, dikdörtgen planlıdır. Taş kaideli beden duvarlarının üst kısmı kerpiç örgülü olup aralarda ahşap hatıllarla desteklenmiştir. Üzeri kiremit çatı ile örtülü caminin kuzeyinde kapalı son cemaat yeri bulunmaktadır. Caminin doğu tarafına bitişik minaresi iki şerefeli olarak yapılmış olduğundan, İki Şerefeli Camii adını almıştır. Harimin ve mahfelin üzerini örten ahşap tavan, ince çıtalarla kasetlere ayrılmıştır. Tavanın ortasında, geometrik geçmeler ve bitkisel motiflerle oluşturulmuş, kalem işi süslemeli sekizgen göbek yer alır. Batı cephede bulunan pencere ve dolapların pervazlarındaki aşı boyalı kalem işi süslemeler 18. yüzyıl karakterini taşımaktadır. Caminin tavana kadar yükselen alçı mihrabı, diğer Ankara mihrapları karakterindedir. Cami, 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

İki Şerefeli Mosque Situated to the southeast of Aslanhane Mosque in the district of Akbaş, the mosque was built in 1674. Having a rectangular plan, it stands on sloped land. The main walls were constructed of cut stone up to basement and the rest was mudbrick supported by a few rows of wooden beams. There is a last prayer section on the north of the mosque and its roof is covered with tile. The mosque’s name comes from the two balconies of its minaret adjacent to the east wall of the mosque. Its wooden ceiling is divided into square frames. In the center of the ceiling, there is an octagonal rosette ornamented with geometrical shapes and plant motifs. The engravings of the cornices of windows and closets display the characteristics of the 18th century. Its mihrab that rises up to the ceiling presents the features similar to those of other mosques in Ankara. It was renovated by The Directorate General of Foundations in 2008

)‫مسجد الشرفتين (رسول أفندي‬

‫شيد هذا المسجد الذي يقع في جنوب شرق مسجد أصالن‬ . 1674 ‫هانه في حي أقباش في عام‬ ‫لقد أنشأ المسجد المستطيل الشكل على أرض مائلة‬ ‫ أما‬. ‫ وهو يرتكز على قاعدة حجرية‬. ‫بالطراز الفوقاني‬ ‫ ويقع‬. ‫جدرانه فقد بنيت بالطوب والعوارض الخشبية‬ ‫شمال المسجد المبطن بالقرميد حاليا المصلى الخارجي‬ ‫ وتوجد المئذنة ذات الشرفتين بجوار الركن‬. ‫المسقوف‬ ‫ ولهذا السبب أطلق الناس على هذا‬. ‫الشمالي للمسجد‬ . ‫المسجد اسم مسجد الشرفتين‬ ‫لقد تم تقسيم السقف الخشبي الذي يغطي المحفل والمصلى‬ ‫ هذا إضافة‬، ‫الداخلي إلى مربعات صغيرة بأشرطة خشبية‬ ‫إلى السره الثمانية الشكل والنقوش الهندسية والتزيينات‬ ‫ وتعكس التزيينات والرسوم‬. ‫المصنوعة بالفرشاة‬ ‫المصنوعة بالفرشاة على أفاريز الخزائن والنوافذ في‬ ‫الجبهة الغربية طابع التزيين السائد في القرن الثامن عشر‬ ‫ أما محراب المسجد الذي يصل إلى السقف من حيث‬. . ‫االرتفاع فإنه يشبه إلى حد كبير أمثاله في أنقرة‬ ‫ولقد تم ترميم المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف في‬ . 2008 ‫عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

İ S M A İ L FA Z IL PAŞA TÜRBESİ İsmail Fazıl Paşa Türbesi Hacı Bayram Meydanı’nda, Hacı Bayram Türbesi’nin güneyinde yer almaktadır. Kitabesi olmayan yapı, mimari üslubuna göre 18. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Sekizgen planlı yapı, kesme taş ve tuğla kullanılarak inşa edilmiştir. Üzeri, kurşun kaplı kubbe ile örtülüdür. Yapının batı cephe ekseninde bulunan giriş kapısı, sivri kemerli olup altında basık kemerli bir düzenlemeye sahiptir. Türbenin beş cephesinde tuğladan sivri kemerli birer pencere mevcuttur. Yapının güney duvarında üzeri sivri kemerli bir mihrabiye bulunmaktadır. Türbenin içinde mezar yoktur.

İsmail Fazıl Pahsa Tomb The tomb is located to the south of the Hacı Bayram Tomb on the Hacı Bayram Square. Having no inscription, it is dated to the 18th century, according to its architectural style. It is a structure with an octagonal plan and was built with cut stone, and brick. Its dome is covered with lead. The entrance door on the west façade is a combination of pointed arch on the top and depressed arch on the bottom. On the five façades of the tomb, there are windows with pointed arches. There is also a small mihrab with a pointed arch, on the south façade. There is no coffin in the tomb.

‫مرقد إسماعيل فاضل باشا‬ ‫يقع مرقد إسماعيل فاضل باشا في ميدان حجي بيرام و‬ ‫ ويتضح من الطراز المعماري‬. ‫جنوب مرقد حجي بيرام‬ ‫الذي ليس له أية كتابة تاريخية بأنه شيد في القرن الثامن‬ . ‫عشر‬ ‫لقد استخدم الحجر المنحوت واآلجر في بناء هذا المرقد‬ ‫ وهو مغطى بقبة مبطنة بالرصاص من‬، ‫الثماني الشكل‬ ‫ ويعلو بابه الموجود في جبهته الغربية قنطرة‬. ‫الخارج‬ ‫ وهناك أيضا نافذة واحدة يعلوها قنطرة مدببة في‬. ‫مدببة‬ ‫ هذا إضافة إلى الفجوة التي يعلوها‬، ‫كافة جبهاته الخمسة‬ .‫قنطرة مدببة أيضا في جداره المطل على الناحية الجنوبية‬ . ‫وليس هناك أي لحد كان ضمن المرقد‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

K A Ğ N I PA ZARI CAMİİ Kağnıpazarı Camii Denizciler Caddesi üzerinde bulunan cami, 17. yüzyıl sonu ve 18. yüzyıla tarihlenmektedir. Taş temel üstüne kerpiç duvarlıdır. Küçük ahşap minaresi 1965 yılında eklenmiştir. Caminin en dikkate değer mimari öğesi kalıplama tekniğinde yapılmış alçı mihrabıdır. Caminin Kasım 1870 tarihli vakfiyesinden Azime Hanım’ın camiyi yenilediği, bitişiğine medrese yaptırdığı anlaşılmaktadır. Günümüzde cami yanında yedi adet olan iki katlı, zemin katları moloz taş ve pencere kenarları tuğla örgülü, birinci katları ise ahşap dikme ve hatıllar arası harman tuğla dolgulu vakıf evleri vardır. Cami ve ahşap evlerin 2007–2008 yılında onarımı gerçekleştirilmiştir.

Kagnipazari Mosque Situated on Denizciler Street, the mosque is dated to the end of 17th century and the beginning of the 18th century. It was built in mudbrick over a stone base. Its small minaret was added in 1965. The most notable element of the tomb is its moulded plaster mihrab. According to the records of Foundation dated to 1870, Azime Hanım was commissioned to renew the mosque and to built a madrasa next to it. Today there are seven two storied Houses of the Foundation. On the ground floor, the houses were built in rubble stone wıth brick on the edges of the windows. However, on the first floor, they were built wıth wooden pillars and beams filled with blend brick. The mosque and the Houses of the Foundation were renovated between 2007 and 2008 by The Directorate General of Foundations.

100

‫مسجد كاغني بازاري‬ ‫يقع هذا المسجد في شــارع دنيزجيالر ويعود تاريخ‬ ‫بنائــــــه ألواخر القرن الســـابع عشر أو أوائل القرن‬ . ‫الثامن عشر‬ ‫شيدت أرضية المسجد على أساس حجري أما جدرانه فقد‬ ‫ ولقد تم إضافة‬. ‫بنيت من الطوب والعوارض الخشبية‬ ‫ والنقطة‬. 1965 ‫مئذنة خشبية صغيرة للمسجد في عام‬ ‫الالفتة للنظر في هذا المسجد هي المحراب المصنوع من‬ ‫ ويستدل من وقفية المسجد‬. ‫الجبس بالطريقة التشكيلية‬ ‫ بأن السيدة عزيمة قد قامت‬1870 ‫المؤرخة في نوفمبر‬ ‫ وهناك‬. ‫بتجديد المسجد وأضافت مدرسة دينية لجواره‬ ‫ شيد‬، ‫في الوقت الحاضر بيوت موقوفة مكونة من طابقين‬ ‫الطابق األول بالحجارة المنقولة من المناطق المجاورة‬ ‫ ولقد تم ترميم‬. ‫والطابق الثاني اآلجر والعوارض الخشبية‬ 2007–2008 ‫المسجد والمنازل المذكورة في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

101

KAĞNIPAZARI (KAĞNICI) CAMİİ ÇEŞMESİ Camii

‫سبيل مسجد كاغني بزاري‬ )‫(كاغنيجي‬

Kitabesi olmayan çeşme, mimari üslubuna göre 19. yüzyılın sonlarına tarihlendirilir.

‫يستدل من الطراز المعماري للسبيل الذي ليس له كتابة‬ . ‫تاريخية بأنه شيد في أواخر القرن التاسع عشر‬

Kare planlı çeşme, kesme taştan inşa edilmiştir. Ön cephesinin iki yanında sütunceye benzeyen iki adet çıkıntı bulunmaktadır. Cephenin üst kısmının ekseninde, günümüzde boş olan kitabe yeri alt tarafında ise bezemeli ayna taşı yer almaktadır. Ayna taşı ekseninin sağ tarafında tas koymaya yarayan, küçük bir niş bulunmaktadır. Ayna taşının iki yanı kademeli silmelerle hareketlendirilmiş olup üst kısmında kabartma tekniğiyle yapılmış ay ve beş kollu yıldızdan oluşan bir süsleme vardır.

. ‫لقد شيد السبيل الرباعي الشكل من الحجر المنحوت‬ ‫هذا اضافة لوجود عمودين صغيرين بارزين على طرفي‬ . ‫جبهة السبيل االمامية ومكان فارغ مخصص للكتابة‬ ‫وباإلضافة للزخارف المختلفة التي تثري هذه الجبهة هناك‬ ‫إفريز صغير في الجانب األيمن منه لوضع طاسة الماء‬ ‫عليه وزخارف بارزة أخرى في هذه الجبهة على شكل‬ . ‫هالل ونجوم خماسية االضالع‬

Kağnıpazarı Çeşmesi

(Kağnıcı)

Kağnıcıoğlu Fountain Having no inscription, the fountain is dated to the late 19th century according to its architectural style. It was built in cut stone over a square base. On both sides of the front façade, there are two elements resembling colonnettes. The decorated slab is below the place where the inscription tablet used to be. Both sides of the slab are enriched with mouldings. Also above the slab, there is an ornament composed of a moon and a star carved in relief .

102

Ankara Vak覺f Eserleri

103

K A R ACA BEY CAMİİ

TÜRBES İ

Karacabey Camii

Karacabey Mosque

Bugün Hacettepe Üniversitesi Merkez Kampusü içinde yer alan cami ve türbe, mülhak Karacabey Vakfı’na kayıtlıdır. Cami bitişiğindeki türbenin 1444–45 tarihli kitabesine göre 15.yüzyılda Osmanlı beylerinden Karacabey tarafından yaptırılmıştır.

Located on the central campus of Hacettepe University, the mosque and the tomb are registered to the Annexed Foundation of Karacabey. According to the inscription tablet of the tomb in 1444 and 1445, the mosque was commissioned by Karacabey in the 15th century.

Yapı zaviyeli camiler tipindedir. Üst örtüsü kubbe, ortada ibadet mekânı, kuzey tarafın iki yanına bitişik birer kare planlı oda ve kuzeydeki son cemaat yeri ile ters T planı meydana gelmiştir. Yapımında moloz taş, devşirme malzemeler, tuğla ve az miktarda çini kullanılmıştır. Kuzey cephesinde beş kubbeli, iki yanda devşirme mermer birer sütun, ortada iki ayağın taşıdığı, sivri kemerlerle dışa açılan son cemaat yeri bulunmaktadır. Kuzey cephenin ortasında, stalâktit

It has a reverse T plan that is composed of a main worshipping area at the center of the mosque, covered with a dome, and two rooms on both sides of north and also a last prayer section directly north. The mosque was built in rubble stone, some spolia stones, brick and a few tiles. The last prayer place with five sections is covered with five domes. Every section has two columns on both sides and a pointed arch supported by two columns at the center. The portal with stalactite on the north wall was made of Ankara stone and there are two small mihrabs around it. In addition,the fine workmanship of the wooden entrance door is remarkable.

nişli, Ankara taşından işlenmiş portal, iki mihrabiye ile çevrilmiştir. Basık kemerli ahşap giriş kapısı güzel işçiliği ile dikkat çeker. Kuzeybatıda duvara yapışık, beşgen kaideli, pabuçluk kısmı iç içe sağır nişli ve çeşitli renkte çinilerle bezenmiş, burma formlu sırlı tuğladan süslenmiş, çokgen gövdeli, tuğla minaresi yer almaktadır.

Karacabey Türbesi Karacabey Camii’nin avlusunun kuzey batısında yer alan türbe, iki üç sıra tuğla, bir sıra kesme taştan yapılmıştır. Kitabesine göre 1444/45 M. (848 H.) tarihlendirilir ve mimar Ahmet Ağa tarafından yapılmıştır. Türbeye giriş, taş ve tuğladan örülmüş Bursa kemerli ve beşik tonozlu eyvan girintisi ile olur. Eyvanın iki yanında Bursa kemerli mihrabiyeler yer alır. Sekizgen planlı ve sekizgen tamburdan sonra üzeri kubbelidir. Üç satırlık kitabesi taş söveli kapının üzerinde yer alır. Türbe içindeki iki sandukadan büyüğü Karacabey’e diğeri oğlu Ahmet Çelebi’ye aittir. 1892 yılındaki depremde zarar görmüş olan yapılar 1894, 1947, 1965 yıllarında onarım görmüştür. Cami ve türbenin en son kapsamlı restorasyonu 2005 yılında yapılmıştır.

104

To the northwest, adjacent to the mosque, its mihrab has a pentagonal base and polygonal brick body.

Karacabey Tomb Located in the northwest part of the courtyard, the tomb was built with two or three rows of brick and a single row of cut stone. It was constructed by Ahmet Ağa between 1444 and 1445 (848 A.H.), according to its inscription. The entrance of the tomb is through an iwan with a Bursa arch and barrel vault constructed of stone and brick. On both sides of the iwan there are small mihrabs with Bursa arches. The tomb has an octagonal plan and a drum, and is covered with a dome. Its inscription tablet is above the door with a stone jamb. Inside, there are two coffins. The bigger one belongs to Karacabey and the other to his son Ahmet Çelebi. Damaged in the earthquake of 1894, the complex was restorated in 1894, 1947 and 1965.The most recent comprehensive restoration of the mosque and the tomb were in 2005.

‫مسجد قرجه بيك‬ ‫يقع هذا المسجد في يومنا هذا والمرقد الملحق به ضمن‬ ‫الرحم الجامعي المركزي لجامعة حاجت تبه وهما‬ ‫ وبالنظر للكتابة التاريخية‬. ‫مسجالن في وقف قرجه بيك‬ ‫ يتضح بأن‬1444–45 ‫المنقوشة على المرقد بتاريخ‬ ‫ أحد األمراء العثمانيين‬، ‫المسجد شيد من قبل قرجه بيك‬ . ‫في القرن الخامس عشر‬ ‫إن الغطاء العلوي للمسجد عبارة عن قبة مركزية ويقع‬ ‫تحتها المكان المخصص للعبادة وغرفتين متالصقتين‬ ‫في الركن الشمالي منه إلى جانب المصلى الخارجي في‬ ‫الناحية الشمالية أيضا بحيث تشكل المجموعة بأكملها‬ ‫ ولقد استخدمت الحجارة المنقولة من‬. ‫ معكوس‬T ‫حرف‬ ‫أنقاض المباني األخرى واآلجر والصيني بمقدار قليل‬ ‫ وهناك في جبهة المبنى الشمالية‬. ‫في تشييد بنيان المسجد‬ ‫خمسة قباب وعمودين رخاميين وقناطر مدببة في الوسط‬ ‫ إضافة إلى الباب‬، ‫حيث تنفتح على المصلى الخارجي‬ ‫الكبير المؤدي إلى المسجد والفجوة المخصصة لذلك في‬ ‫ وتقع حمالة األحذية الخماسية القاعدة في الركن‬. ‫الجدار‬ ‫الشمالي الغربي وهي مزينة بأفاريز وألواح الصيني‬ ‫المختلفة األلوان إلى جانب المئذنة المضلعة المشيدة من‬ . ‫اآلجر المبطن بالخزف‬

‫مرقد قرجه بيك‬

‫يقع المرقد في الركن الشمالي الغربي لفناء مسجد قرجه‬ ‫بيك وقد شيد المرقد من ثالث صفوف من اآلجر وصف‬ ‫ ويستدل من النقوش التاريخية‬. ‫واحد من الحجر المنحوت‬ ‫المنقوشة على المرقد بأن المعمار أحمد أغا هو الذي‬ . 1444/45/‫ هـ‬848 ‫أشرف على بناء المرقد في عام‬ ‫يتكون مدخل المرقد من قنطرة مسطحة مبنية من الحجارة‬ ‫ وتوجد‬. ‫واآلجر وفجوات مقنطرة في طرفي إيوان المرقد‬ ‫الكتابة التاريخية للمرقد المكونة من ثالث أسطر فـوق‬ ‫ ويضم المرقد لحدين‬. ‫الباب المزين بأفاريز حجرية‬ ‫أحدهما كبير يخص قرجه بيك وآلخر صغير يخص نجله‬ . ‫أحمد شلبي‬ ‫لقد تم ترميم البنيان الذي تعرض لهزة أرضية في عام‬ ‫ وتم‬. 1965 ‫ و‬1947 ‫ و‬1894 ‫ وذلك في عام‬1892 . 2005 ‫ترميم المسجد والمرقد بصورة شاملة في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

105

K A R ACA BEY HAMAMI Karacabey Hamamı Talatpaşa Bulvarı üzerinde yer alan hamam, cami ve türbeden oldukça uzak mesafededir. Kitabesi olmayan hamam, vakfiyesinin tarihi olan 1440-41 M.( 844 H.) yılında tamamlanmış olmalıdır. Yapı, çifte hamam olarak imar edilmiştir. Batı kısmında birbirine bitişik soyunmalıkları, doğu kısmında ise batıdakilere göre daha değişik inşa tarzı gösteren sıcaklık ve halvetleri ile birlikte bütünü kareye yakın büyük bir dikdörtgen meydana getirmektedir. Yeni kısım duvarları kerpiç ve ahşaptan, kiremit çatılı ve ahşap saçaklı olup orijinal kısımların duvarlarında moloz taş, kemer ve kubbelerde tuğla kullanılmıştır. Erkekler ve kadınlar kısmından oluşan hamamda simetrik bir plan dikkat çeker. Erkekler soyunmalığından sonra ılıklık, daha sonra sıcaklık gelmekte sıcaklıkta eyvan şeklinde üç açık, köşelerde üç kapalı halvet vardır. Kadınlar soyunmalığından sıcaklığa geçilir. Etrafında üç eyvan şeklinde üç açık halvet ile köşelerde dört kapalı halvet bulunmaktadır. Sıcaklıklar kubbe, halvetler tonoz örtülüdür.

Karacabey Hammam Situated on Talatpaşa Avenue, the hammam is quite a way from the mosque and the tomb. Having no inscription, it was built between 1440 and 1441 (844 A.H.) according to its foundation. The hammam serves as a double bath. On the west side, there are adjacent changing rooms. However on the east, there are hot rooms with cubicle spaces constructed in different styles. While the new section with a tile clad roof was built in mudbrick, the original one was rubble stone and brick on its arches and domes. Consisting of two separate places for men and women, the hammam has a symmetrical plan.In the mens section, beyond the changing room there is the warm room and then there is the hot room with three iwan and three cubicle spaces. In the womens section, the hot room with three iwans and four cubicle spaces on the corner comes

106

after the changing room. The hot rooms are covered with domes, while the cubicle spaces are vaulted.

‫حمام قرجه بيك‬

‫يقع حمام قرجه بيك في شارع طلعت باشا وفي مكان‬ ‫بعيد عن المسجد والمرقد ويستدل من وقفية الحمام الذي‬ / ‫ هـ‬844 ‫ليس له كتابة تاريخية بأن بناؤه اكتمل في عام‬ . ‫ م‬41/1440 ‫ حيث يقع في الركن‬، ‫لقد شيد المبنى كحمام مزدوج‬ ‫الغربي منه مكانين متالصقين لنزع الثياب وفي الركن‬ ‫ ولقد‬. ‫الشرقي المكان الدافئ المعد لالستحمام والتدليك‬ ‫شيد المبنى من الطوب والخشب وهو مبطن حاليا بالقرميد‬ ‫ وكانت القباب التي تعلو الحمام مبنية اآلجر حسب‬. . ‫المخططات األصلية‬ ‫إن األقسام المخصصة للذكور واإلناث متناظرة من حيث‬ ‫ حيث يلي القسم المخصص لنزع الثياب المكان‬. ‫المخطط‬ . ‫الدافئ والمكان المخصص لالستحمام والتدليك‬

Ankara Vak覺f Eserleri

107

K A R A P Ü RÇEK CAMİİ Karapürçek Camii

Karapürçek Mosque

Altındağ İlçesi’ndeki Karapürçek Mahallesi’nde yer alan cami, kitabesine göre 1906 (1322 H.) yılında köy halkı tarafından yaptırılmıştır.

According to the inscription, the mosque located in Karapürçek District was built by the village in 1906 (1322 A.H.)

Dikdörtgen planlı, ahşap tavanlı ve dıştan kiremit çatıyla örtülü olan cami, düzgün kesme taşla inşa edilmiştir. Son cemaat yeri olmayan caminin harimine kuzey cepheden basık kemerli bir kapı ile girilir. Kapı yüksekte olduğundan dört basamaklı bir merdivenle ulaşılır. Kuzeyde pencere açılımı olmayıp diğer duvarlardaki pencerelerin taş söveleri dışa çıkıntılı ve kemerlidir. Güneyde mihrap üzerinde ise fil gözü pencere yer almaktadır. Kesme taş minaresi 1958 yılında yapılmıştır.

Having a rectangular plan and a tile clad roof, it was constructed of cut stone. There is no last prayer section. Therefore, the entrance of the mosque is provided through the depressed arched door, reached by a ladder of four steps. While there is not any windows on the north façade,the remaining ones have windows with arches and stone jambs. Also, there is a small circular window above the mihrab to the south. The stone minaret was constructed in 1958. Inside, at the center of the wooden ceiling, there is a square rosette, the edges of which are divided into square frames and this provides an octagonal form.

Caminin içinde, ahşap tavanın ortasında kare bir göbek vardır. Karenin köşeleri çıtalarla kasetlenerek sekizgen bir alan elde edilmiştir. Merkezine dairevi göbek yerleştirilmiştir. Mihrabı alçıdan olup güney duvarından harime doğru çıkıntı yapmıştır. En dışta iki silme, daha sonra yazılı bir bordür vardır. Üstü bitkisel bezeme ile sonlanır. Mihrap nişi dikdörtgen planlıdır. Harim döşemesinin altında kapak kaldırılınca görülebilen dar bir kanal içinden akan su vardır. Dışta kuzey cephesinin doğu kenarında bitişik su akan bir çeşmesi vardır. Caminin onarımı 2011 yılında yapılmıştır.

108

The plaster mihrab overhangs from the south wall to the main worshipping space. It ends in plant decoration and its niche has a rectangular plan. There is a narrow channel of water that can be seen from the floor of the inner space. Besides, there is a fountain adjacent to the east edge of the north wall. The mosque was renovated in 2011 by The Directorate General of Foundations.

‫مسجد قره بورجاك‬ ‫يقع هذا المسجد في حي قره بورجاك في قضاء الطين‬ ‫ ويتضح من الكتابة التاريخية المنقوشة عليه بأن‬. ‫داغ‬ ‫أهالي القرية هم الذي أسهموا في بناء هذا المسجد في عام‬ . ‫ هـ‬1322/‫ م‬1906 ‫إن المسجد المستطيل الشكل المسقوف بالخشب والمغطى‬ ‫ وليس للمسجد‬. ‫حاليا بالقرميد قد شــيد بالحجر المنحوت‬ ‫ إذ يمكن الدخول إلى لمصلى الداخلي‬، ‫مصلى خارجي‬ ‫مباشرة من الجبهة الشمالية من خالل باب يعلوه قنطرة‬ ‫ وتزين نوافذ المسجد أفاريز حجرية قنطرية‬. ‫منخفضة‬ ‫ ولقد تم‬. ‫ ويقع فوق المحراب نافذة مستديرة‬. ‫الشكل‬ ‫ باالستفادة مـن الحجر‬8591 ‫تشييد مئذنة المسجد في عام‬ ‫ وتوجد سره مربعة الشكل في منتصف السقف‬. ‫المنحوت‬ ‫ وتحيط بها شرائح‬. ‫الخشبي الذي يغطي المصلى الداخلي‬ ‫خشبية من أجل تشكيل ساحة ثمانية الشكل تتوسطه سره‬ . ‫خشبية دائرية الشكل‬ ‫ويقع المحراب المصنوع من الجبس في الجدار الجنوبي‬ ‫ ولدى رفع الغطاء‬. ‫وهو مزين بأفاريز ناتئة نحو المصلى‬ ‫في أرضية المصلى الداخلي يمكن مشاهدة قناة الماء‬ ‫الضيقة التي تزود السبيل المشيد في الناحية الشرقية من‬ . ‫الجبهة الشمالية بالماء‬ . 2011 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

109

K A RYA Ğ D I TÜRBESİ Karyağdı Türbesi İtfaiye Meydanı’nın yakınında bulunan türbe, kitabesine göre 1577-78 yıllarında vefat eden genç bir hanım için yaptırılmıştır.

‫ ويتضح من‬. ‫يقع هذا المرقد بالقرب من ميدان االطفائية‬ ‫الكتابة التاريخية المنقوشة عليه بأنه مشيد من أجل سيدة‬ . 1577-78 ‫يافعة توفيت في عام‬

Sekizgen planlı türbe, kesme taş ve tuğla kullanılarak inşa edilmiştir. Üzeri kurşun kaplı kubbe ile örtülüdür. Türbenin yedi cephesinde, üzeri sağır kemerli birer adet pencere ile beşik kemerli küçük üst pencere bulunmaktadır. Türbenin beş cephesinde ise sağır sivri kemerli birer alt pencere vardır. Türbeye giriş doğu cephesindeki basık kemerli kapıyla sağlanmaktadır. Kapının söveleri ve eşiği yekpare taştandır. Türbenin sağır olan güney duvarı içinde bir mihrabiye bulunmaktadır.

‫ولقد شيد هذا المرقد الثماني الشكل باالستفادة من الحجر‬ ‫ وهو مغطى بقبة مبطنة بالرصاص‬. ‫المنحوت واآلجر‬ ‫ وهناك نوافذ تحتية في جبهات المرقد السبع‬. ‫من الخارج‬ ‫حيث تعلوها قناطر مملوءة ونوافذ علوية ذات قناطر‬ ‫ ويمكن الدخول للمرقد من الجبهة المطلة على‬. ‫صغيرة‬ ‫ أما أفاريز‬. ‫الناحية الشرقية من باب بعلوه قنطرة مستوية‬ ‫الباب وعتبته فإنها مشيدة من الحجر المصنوع من قطعة‬ . ‫ ويوجد لحد واحد فقط في المرقد المذكور‬. ‫واحدة‬

Türbenin içinde bir adet sanduka vardır. Türbe 1988 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmış, 1994 yılında Belediye tarafından türbenin çevre düzenlemesi yapılmıştır.

Karyağdi Tomb Situated near İtfaiye Square, according to its inscrıption, the tomb was built for a young lady who died between 1577-1578 . It has an octagonal base. Covered with a leaded dome, it was built in cut stone and brick. On the seven façades of the tomb, there are lower windows with arches and small upper windows with pointed arches. Also, on the five façades there are lower windows with pointed arches. The entrance of the tomb is provided by the depressed arched door. The jambs of the door and doorstep are massive stone. The blind wall of the tomb has a small mihrab. There is a coffin inside the tomb. The tomb was renovated in 1988 by The Directorate of General Foundations. In 1994, its environment was landscaped by the Municipality.

110

‫مرقد كار ياغدي‬

‫لقد تم ترميم المرقد من قبل المديرية العامة لألوقاف عام‬ ‫ وتم تنظيم البيئة المحيطة به من قبل البلدية في عام‬1988 . 1994

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

111

K AYA BA Ş I CAM İİ Kayabaşı Camii Kale Mahallesi’nde yer alan küçük bir kayalığın üzerinde yapılmış olduğundan Kayabaşı ismini alan caminin kim tarafından, ne zaman yaptırıldığı bilinmemektedir. İlk yapılışının 19. yüzyıl olduğu düşünülmektedir. Alt kısmı moloz taş, üst kısmı kerpiç olan beden duvarlarının üzerini kırma çatının kapattığı ahşap tavanlı bir yapıdır. Beden duvarlarının alt pencereleri yuvarlak kemerlidir. Kuzey taraftaki kadınlar mahfelinin camiye sonradan eklendiği anlaşılmaktadır. Caminin yüksekçe ahşap minaresi olup ayrıca beden duvarları yanından çıkan ahşap küçük bir şerefesi vardır. 2007 yılında onarımı yapılmıştır.

Kayabaşı Mosque The name Kayabaşı comes from the rocky land on which the mosque was constructed. It is unknown by whom and when it was commissioned. Nevertheless, it is thought to have been built in 19th century. Having a stone base, a mudbrick body and a wooden ceiling, it is covered with a hipped roof. The lower windows are round arched. The women’s section was added later on the north. The wooden minaret is very high. Also, there is a small wooden minaret balcony extending from the main wall of the mosque. It was renovated in 2007 by The Directorate General of Foundations.

112

‫مسجد كاياباشي‬ ‫لقد أطلق على هذا المسجد الواقع في حي كاله أسم كايا‬ ‫ وال يعرف‬. ‫باشي ألنه مشيد فوق منطقة صخرية صغيرة‬ ‫ ويعتقد بأنه شيد في‬. ‫من ومتى تم تشييد المسجد المذكور‬ . ‫القرن التاسع عشر‬ ‫ويعلو السقف المغطى بالقرميد حاليا الجدران التي تشكل‬ ‫الحجارة المنقولة من أنقاض المباني المجاورة القسم‬ ‫األدنى من الجدران بينما يشكل الطوب والعوارض‬ ‫ أما النوافذ الموجودة في القسم‬. ‫الخشبية القسم األعلى منها‬ . ‫األدنى من الجدران فإنها ذات قناطر مستديرة الشكل‬ ‫والبد من اإلشارة إلى أن محفل النسوة الواقع في شمال‬ ‫ وللمسجد‬. ‫المسجد قد أضيف للمبنى فــي وقت الحق‬ . ‫مئذنة خشبية مرتفعة نسبيا ذات شرفة صغيرة واحدة‬ 2007 ‫ولقد رمم المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

113

K I R K L A R MEZARLIĞI Kırklar Mezarlığı Kale Mahallesi’nde yer alan Kırklar Türbesi Vakfı’na kayıtlı olan mezarlığın ne zaman oluşturulduğu bilinmemektedir. Kadılar ve Kırklar Mezarlığı isimleriyle anılan bu mezarlıkta, çoğunlukla Ankara kadılarına ait 1247–1438 tarihleri arasında değişen mezarlar yer almaktadır. Buraya daha sonra Yediler Mezarlığı’nın mezar taşları ile Altındağ’daki çeşitli mezarlık ve hazirelerden de çok sayıda mezar taşı getirilmiştir. Selçuklu ve Beylikler Dönemi’ne ait mermerden yapılmış sanduka biçimli üzeri yazıtlı mezarlardan başka, Osmanlı devrine ait çok sayıda baş ve ayak taşları bulunmaktadır. 2006 yılında tamamlanan bakım ve basit onarımında mezar taşları ve sandukalar görünür duruma gelmiştir.

Kırklar Cemetery It is unknown when the cemetery, registered to the Foundation of Kırklar Tombs and located ın the Kale District, was constructed. It is also known as Kadılar Cemetary and Kırklar Cemetary. There are graves that mostly belong to Muslim judges who died between 1247 and 1438. Later, the gravestones from Yediler Cemetery and several cemeteries were conveyed here. There are marble graves with inscriptions on them regarding the periods of the Principalities and Seljuks and also there are a large number of head and foot stones from Ottoman era. The gravestones and coffins have become visible by means of simple maintenance and repair since 2006.

114

‫مقبرة كركالر‬ ‫تقع هذه المقبرة في حي كليه وهي مسجلة في وقف مقبرة‬ ‫ ومع ذلك ال يعرف تاريخ تأسيسها بالضبط‬، ‫كركالر‬ ‫ ولقد‬. ‫ وتعرف هذه المقبرة باسم كركالر أو قاضيالر‬. ‫سميت باسم قاضيالر ألنها تضم قبور قضاة أنقرة خالل‬ . 1247–1438 ‫الفترة الواقعة مابين‬ ‫ولقد جلبت فيما بعد الكثير من الشواهد التاريخية الموجودة‬ ‫في مقبرة يديالر ومن مختلف المقابر والحظائر الموجودة‬ ‫ وتضم مقبرة كركالر كما كبيرا من‬. ‫في منطقة ألطين داغ‬ ‫المقابر الرخامية العائدة لألمراء السلجوقيين والعثمانيين‬ ‫ إضافة للكثير من الشواهد األثرية المنحوتة إبان العهد‬، . ‫العثماني‬ ‫ ظهرت‬2006 ‫وفي أعقاب الترميم البسيط للمقبرة في عام‬ . ‫للعيان الكثير من الشواهد والمقابر للعيان‬

Ankara Vak覺f Eserleri

115

K U R Ş UN L U CAMİİ Kurşunlu Camii Samanpazarı’nda Anafartalar Caddesi üzerinde yer almaktadır. Kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. 15. yüzyıl Osmanlı mimarisinde görülen merkezi tek kubbeli mescitler tarzında inşa edilmiştir. Kare planlı caminin son cemaati sonradan kapatılmıştır. Fevkani tarzda yapılmış olan caminin temel platformu kesme blok taşlardan, üzeri ise yontma moloz taşlardan örülmüş ve tuğla hatıllarla takviye edilmiştir. Sivri kemerli büyük bir niş içerisine alınmış taş söveli ve basık yay kemerli giriş kapısının kemer üzengilerine zarif mukarnaslar işlenmiştir. İçte, kare mekândan sekizgen kubbe kasnağına tromplarla geçilmektedir. Kıble duvarı ortasında yer alan kalıplama tekniği ile yapılmış stalaktit nişli alçı mihrap bulunmaktadır. Harimin kuzey doğusunda beşgen kaidesi taş, silindirik gövdesi tuğla olan ve 1921 depreminden sonra yenilenmiş tek şerefeli minare yükselir.

Kurşunlu Mosque The mosque is located on Anafartalar Avenue in Samanpazarı. Who commissioned it is unknown. The sıngle domed structure was constructed in the style of the Ottoman architecture observed during the 15th century. The mosque has a square plan and a last prayer section. Up to the basement, the main wall was constructed with massive cut stone, while the upper parts were rubble stone supported by brick beams. Its entrance door has a stone jamb and a depressed arch decorated with elegant muqarnas. Inside, the connection between the square space and the octagonal drum is provided by squinches. There is a plaster mihrab with a stalactite niche made of moulding. On the northeast side, there is a one gallery minaret with a pentagonal stone base and a cylindrical brick body that was renewed after the earthquake in 1921.

116

‫مسجد قورشونلو‬ ‫يقع هذا المسجد في شارع أنافارطالر في حي سمان‬ ‫ هذا علما‬. ‫ ولم يعرف حتى اآلن من قام بتشييده‬. ‫بزاري‬ ‫بأنه أنشأ حسب الطراز المعماري العثماني السائد في‬ . ‫القرن الخامس عشر‬ ‫لقد تم تغطية المصلى الخارجي للمسجد الرباعي الشكل‬ ‫ لقد بنيت‬. ‫ كما تم تشييده حسب الطراز الفوقاني‬. ‫فيما بعد‬ ‫ واستخدمت‬، ‫أرضية المسجد على كتل حجرية منحوتة‬ ‫ ويقع‬. ‫الحجارة واآلجر والعوارض الخشبية لبناء جدرانه‬ ‫ ويتوسط المحراب‬. ‫فوق بابه قنطرة كبيرة ثمانية الشكل‬ ‫ حيث‬، ‫المصنوع من الجبس الجدار المطل على القبلة‬ ‫ وترتفع المئذنة‬. ‫تحيط به أفاريز مزينه بمختلف النقوش‬ ‫ وتتمتع المئذنة‬. ‫الواقعة ي شمال شرق المصلى الداخلي‬ ‫بقاعدة ذات مقطع خماسي وهيكل مبني بصورة اسطوانية‬ . 1921 ‫ ولقد أعيد تشييدها بعد الهزة األرضية في عام‬،

Ankara Vak覺f Eserleri

117

L E B L E B İ Cİ OĞLU CAMİİ Leblebicioğlu Camii Denizciler Caddesi, Kargı Sokak’ta bulunan cami, kitabesine göre 1713 tarihinde yaptırılmıştır. Boyuna dikdörtgen planlı cami, taş kaide üzerine kerpiç olarak inşa edilmiştir. Caminin üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Caminin kuzeyinde yanları kapalı son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yerinin önü ortadaki iki sütuna oturan beşik kemerlerle üç bölüme ayrılmıştır. Camiye son cemaat yeri eksenindeki kapı ile girilmektedir. Caminin yapım kitabesi, bu kapının üzerinde yer alır.

‫يقع هذا المسجد في زقاق كارغي المطل على شارع‬ ‫ وبالنظر للكتابة التاريخية المنقوشة عليه‬. ‫دنيزجيالر‬ ‫ لقد أنشأ المستجد‬. 1713 ‫يتضح بأنه شيد في عام‬ ‫المستطيل الشكل على قاعدة حجرية كما استخدم الطوب‬ ‫والعوارض الخشبية في بناء جدرانه وهو مسقوف‬ . ‫بالقرميد حاليا‬

Harimin üzeri ahşap tavanla örtülüdür. Güney duvar üzerinde yer alan alçı mihrap tavana kadar yükselmektedir. Mukarnas kavsaralı mihrap nişinin etrafında yazı kuşağı yer almaktadır.

‫ وينقسم المصلى‬. ‫ويقع في شمال المسجد المصلى الداخلي‬ ‫الخارجي للمسجد إلى ثالث ردهات من جراء القناطر التي‬ ‫ ويغطي‬. ‫تستند على عمودين يقعان في منتصف المصلى‬ ‫ كما يرتفع‬، ‫السقف الخشبي المصلى الداخلي للمسجد‬ ‫المحراب المزين بقناطر مقرنصة الواقع ضمن الجدار‬ ‫ ويقع المحفل المخصص‬. ‫المطل على القبلة نحو السقف‬ . ‫للنسوة في شمال المسجد‬

Cami, muhtelif zamanlarda Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

‫ولقد تم ترميم المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف في‬ . ‫مختلف األزمنة‬

Leblebicioğlu Mosque Located on Kargı Street, Denizciler Avenue,accordıng to its inscrıption, the mosque was built in 1713. Having a lengthwise rectangular plan, it was constructed of stone at the base wıth a mudbrick body. Its roof is covered with tiles. On the north side, there is a last prayer section both sides of which are enclosed. This section is divided into three parts with barrel arches supported by two columns. There is an inscription tablet above the entrance of the door on the axis of the last prayer section. The interior space is covered with a wooden ceiling. Its mihrab with arching muqarnas is bordered with a calligraphic area and rises up to the ceiling. It was renovated by The Directorate General of Foundations at various times.

118

‫مسجد لبلبجي أوغلو‬

Ankara Vak覺f Eserleri

119

M E H M E T A KİF ERSOY EVİ Mehmet Akif Ersoy Evi Yapının kesin tarihi bilinmemekte birlikte 19. yüzyıl sonları, 20. yüzyıl başlarına ait olduğu tahmin edilmektedir. Önceleri dergâh evi olarak yapıldığı bilinen yapı, Taceddin Camii ve türbe yapılarıyla birlikte bir bütünlük arz etmektedir. Dikdörtgen planlı olan yapı, zemin katta dört ve birinci katta üç mekândan oluşmaktadır. Geleneksel bağdadi sistemli kagir tekniğiyle inşa edilen yapının plan şeması, ahşap kafesli pencereleri, kireç sıvalı duvarları ile Ankara’daki sivil mimarinin şirin yapılarındandır. Mehmet Akif’in İstiklal Marşı’nı yazdığı mekân olarak ayrı bir değeri vardır. Cami ve türbe ile birlikte, 2008 yılında onarımı tamamlanan yapı, Mehmet Akif Ersoy Müzesi olarak hizmet vermektedir.

Mehmet Akif Ersoy House Although the exact date of the structure is unknown, it is thought to have been built at the end of 19th century and the beginning of 20th century. Firstly it was built as a dargah; there is a continuity with Taceddin Mosque and the tomb. Having a rectangular plan, it consists of four areas at the ground floor and three areas on the first floor. The house was built using the masonry technique with traditional lathwork system. Its features like plain shape, wooden latticed windows and walls plastered with lime make it one of the charming buildings of civil architecture in Ankara. Also, it has a special significance in that Mehmet Akif wrote the Turkish National anthem here. Renovated together with the mosque and the tomb in 2008, the building functions as The Mehmet Akif Ersoy Museum.

120

‫منزل محمد عاكف أرصوي‬ ‫على الرغم من عدم معرفة تاريخ إنشاء هذا المنزل إال‬ ‫أنه يعتقد بأنه شيد في أواخر القرن التاسع عشر أو أوائل‬ . ‫القرن العشــــــــــرين‬ ‫ وهو‬. ‫من المعلوم بأن المنزل كان قد شيد كتكية في البداية‬ ‫ ويضم‬. ‫بناء متكامل أصال مع مسجد ومرقد تاج الدين‬ ‫المنزل الرباعي الشكل أربع غرف في الطابق األرضي‬ ‫ ولقد تم تشييده بالطريقة‬. ‫وثالث غرف في الطابق األول‬ . ‫ وتغطي نوافذه أقفاص خشبية‬. ‫البناء البغدادية التقليدية‬ ‫ ويتحلى‬. ‫أما البناء فهو مطلي بالكلس األبيض من الخارج‬ ‫هذا المنزل بأهمية كبيرة ألن الشاعر الشهير محمد عاكف‬ ‫أرصوي كان قد حرر النشيد الوطني التركي في هذا‬ . ‫المنزل‬ . 2008 ‫وكان المنزل والمسجد والمرقد قد رمم في عام‬ ‫والزال المنزل المذكور قيد االستخدام كمتحف للشاعر‬ . ‫محمد عاكف أرصوي‬

Ankara Vak覺f Eserleri

121

M E H M E T ÇELEBİ MESCİDİ Mehmet Çelebi Mescidi Hacettepe Mahallesi’nde yer alan mescit, dikdörtgen planlı, kırma çatılı, ahşap minareli sade bir yapıdır. Banisi bilinmeyen cami, mimari özelliklerine göre 19. yüzyıla tarihlendirilir. Kerpiç duvarlı, ahşap hatıllı, taş kaideli kiremit çatılı bir yapıdır. Kalıplama tekniği ile yapılmış stalâktit nişli alçı mihrabı geometrik motifleri ve çiçek desenleri ile diğer Ankara mihraplarından farklıdır. Mescidin onarımı 2011 yılında gerçekleştirilmiştir.

Mehmet Çelebi Masjid Having a rectangular plan, a hipped roof and a wooden minaret this masjid is situated in the Hacettepe District. Since, the founder of the building is unknown; it is has been dated to 19th century in accordance with its architectural features. It has a stone base, a mudbrick body with wooden beams and a tile clad roof. The plaster mihrab with its stalactite niche has been moulded and is decorated with geometrical shapes and flower motifs. These features make the mihrab different from the others in Ankara. It was renovated in 2011.

122

‫مسجد محمد شــــلبي‬ ‫يقع هذا المسجد الرباعي الشكل في حي حاجت تبه وهو‬ . ‫عبارة عن بناء بسيط ذو سقف عادي ومئذنة خشبية‬ ‫ويستدل من خصائص المسجد المعمارية الذي ال يعرف‬ . ‫بانيه بأنه شيد في القرن التاسع عشر‬ ‫لقد استخدم الطوب والعوارض الخشبية في بناء المسجد‬ ‫المؤسس على قاعدة حجرية كما يختلف محرابه المصنوع‬ ‫من الجبس والمزخرف باألشكال الهندسية والزهور عن‬ . ‫أمثاله في مساجد أنقرة االخرى‬ . 2011 ‫ولقد تم ترميمه بالكامل في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

123

M İ S A F İR FAKİH MESCİDİ Misafir Fakih Mescidi Mescit, İç Kale’de Ali Taşı Sokak’ta yer almaktadır. Kitabesi olmayan mescit, mimarisine ve mihrap stiline göre 19. yüzyıla tarihlenmektedir. Mescit boyuna dikdörtgen planlıdır. Duvarları taş temel üzerine bazı yerlerinde ahşap hatılla desteklenmiş kerpiç duvarlıdır. Kuzeyinde, bugün kapalı olan, orijinali açık son cemaat yeri vardır. Mescidin güney duvarının ortasında yer alan alçı mihrabı özgünlüğünü korumaktadır. Tavana yakın olarak yükselen dikdörtgen gövdeli alçı mihrap, harime doğru hafif çıkıntı yapmıştır. Dıştaki iki kenarı dışa taşkın olarak, kıvrımlı küçük kemerler şeklinde çevrelenmiş yazı bordüründe, mihrabın üç kenarını dolanan Kelime-i Tevhit yer almaktadır. Mescidin kuzeyinde bulunan mezar, muhtemelen camiyi yaptıran şahsa aittir.

Misafir Fakıh Masjid The masjid is located on Ali Taşı Street in the Citadel. Having no inscription, it is dated to 19th century, based on its architectural features and style of the mihrab. It has a lengthwise rectangular plan. Up to the basement, the main wall was constructed with stone, while the upper parts were constructed with mudbrick supported by wooden beams. to the north, there is a last prayer section. Its original plaster mihrab rises up to the ceiling and overhangs from the south wall to the main worshipping space. The Word of God can be seen on three borders of the mihrab. The grave to the north of the mosque probably belongs to the person who commissioned the masjid.

124

‫مسجد مسافر فقيه‬ ‫يقع هذا المسجد في زقاق علي طاش في حي إش قلعه‬ ‫ وليس للمسجد المذكور أية كتابة تاريخية تنم عن‬. ‫ ولكن بالنظر للطراز المعماري للمسجد‬. ‫تاريخ تشييده‬ . ‫والمحراب فانه يعتقد بأنه شيد في القرن التاسع عشر‬ ‫ وتستند جدرانه المبنية من‬، ‫إن المسجد مستطيل لشكل‬ ‫ ويوجد‬. ‫الطوب والعوارض الخشبية على أساس حجري‬ ‫ والزال‬. ‫في شمال المسجد المصلى الخارجي المسقوف‬ ‫المحراب الواقع في وسط جداره المطل على الناحية‬ ‫ حيث يرتفع المحراب‬. ‫الجنوبية يحافظ على شكله األصلي‬ ‫الرباعي الشكل المصنوع من الجبس حتى السقف تقريبا‬ ‫ ويتسم المحراب بأفاريز مزخرفة وتحتل كلمة التوحيد‬. . ‫مكان الصدارة في جدران المحراب الثالث‬

Ankara Vak覺f Eserleri

125

M O L L A B Ü YÜK CAMİİ Molla Büyük Camii Kale Mahallesi’nde yer alan bir tepenin kenarında yapılmış olan mescit, benzer örneklerine göre 14-15. yüzyıllara tarihlenmektedir. Kaidesinde iri blok taşlar kullanılmış olup duvarları ahşap hatıllı kerpiç bir yapıdır. Enine dikdörtgen planlı yapının doğusunda, bugün imam odası olarak kullanılan son cemaat yeri vardır. Biri ortada, iki duvara gömük ahşap sütunları bulunur. Ahşap kirişlemeli tavanda, sütunların üzerinde ahşap sütun başlığı ve profilli yastıklar vardır.

Molla Büyük Mosque Located at the edge of a hill in the Kale District, the mosque is dated to 14th century and 15th century. It has a breadthwise rectangular plan, massive stone base and a mudbrick wall supported by wooden beams. to the east, there is a last prayer section; today it is divided into two rooms one of which is used by the imam. It has wooden columns, two of which recede into the walls. The ceiling is supported by wooden beams and there are wooden caps and wooden pillows at the top of columns.

126

‫مسجد موال الكبير‬ ‫يقع هذا المسجد في حي قلعه وبالقرب من رابية صغيرة‬ ‫ ويتضح من طرازه المعماري بان المسجد‬. ‫تقع إلى جانبه‬ . ‫شيد في القرن الرابع عشر أو الخامس عشر‬ ‫لقد استخدمت الكتل الحجرية الكبيرة في تشييد قاعدته‬ ‫ كما تم استخدام الطوب والعوارض الخشبية في تشييد‬، ‫ ويقع على شرق المسجد المستطيل الشكل‬. ‫جدرانه‬ ‫ ويتسم المسجد‬. ‫غرفة اإلمام والمصلى الخارجي للمسجد‬ ‫بعمودين خشبيين مدفونين في جدار المسجد وعمود خشبي‬ ‫ ويستند سقف المسجد على عوارض‬. ‫ثالث يتوسط مدخله‬ .‫خشبية تعتلي األعمدة التي تدعمها‬

Ankara Vak覺f Eserleri

127

O S M A Nİ Y E (İSMETPAŞA) CAMİİ Osmaniye (İsmetpaşa) Camii İsmetpaşa Mahallesi’nde yer alan caminin kitabesi olmayıp mimarisine göre 18-19. yüzyıla ait olduğu tahmin edilmektedir. Kırma çatılı, paralel çıtalı ahşap tavanlı yapının beden duvarları taş temel üzerine kerpiç duvarlıdır. Yandan açık son cemaat yeri mevcuttur. Kesme taş kaideli, tek şerefeli minaresi olan caminin onarımı 2007 yılında yapılmıştır.

Osmaniye Mosque Having no inscription and situated in İsmetpaşa District, the mosque is dated to the 18th and 19th centuries, according to its architectural style. It has a stone base, a mudbrick body, a wooden ceiling and a hipped roof. There is a last prayer section the sides of which are not enclosed. Its minaret with one gallery has a cut stone base. It was renovated in 2007 by The Directorate General of Foundations.

128

)‫مسجد عثمانية ( عصمت باشا‬ ‫يقع هذا المسجد في حي عصمت باشا ويتضح من طرازه‬ .‫المعماري بأنه شيد في القرن الثامن عشر أو التاسع عشر‬ ‫ ولقد تم‬. ‫يعلو المسجد سقف خشبي مغطى بالقرميد‬ ‫تشييد جدرانه التي تستند على قواعد حجرية بالطوب‬ ‫ ويقع على جانب المسجد المصلى‬، ‫والعوارض الخشبية‬ ‫ هذا وقد تم ترميم‬. ‫الخارجي والمنارة ذات الشرفة الواحدة‬ . 2007 ‫المسجد مؤخرا في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

129

RAMAZAN ŞEMSETTİN (KALE PAZARI) CAMİİ Ramazan Şemsettin (Kale Pazarı) Camii Dışkale kapısından girerken hemen karşıda bulunan Ramazan Şemsettin Camii’nin yapım tarihi hakkında kesin bilgi veren bir kitabe ve belge yoktur. Yapım tekniğine göre muhtemelen 17. yüzyılda Ramazan Şemsettin adlı kişi tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir. Ramazan Şemsettin Camii’nin planı uzunlamasına dikdörtgendir. Beden duvarları kaidesi taş, üst kısmı tuğla ve kerpiçten yapılmış, ahşap hatıllarla desteklenmiştir. Yanda, sonradan eklenmiş olduğu anlaşılan son cemaat yeri vardır. Kırma çatılı ve üzeri kiremit kaplıdır. Doğuda küçük ahşap minare yer almaktadır. Ahşap tavanının ortasında içi rozetlerle süslenmiş altıgen göbeği vardır. Güney ve doğu duvarında bulunan alt kottaki pencerelerin söveleri kalem işi bezemelidir.

Ramazan Şemsettin Mosque There is no inscription or document indicating the date of construction of the mosque located directly opposite the door of the Outer Castle. According to its architectural style, it is thought to have been commissioned by Ramazan Şemsettin in the 17th century. It has a lengthwise rectangular plan and a tile clad hipped roof. While the main walls were constructed of stone at the basement, the rest was brick and mudbrick that is supported by wooden beams. There is a last prayer section which was added later. At the center of the wooden ceiling, there is a hexagonal figure adorned with rosettes. The jambs of the windows on the south and east walls are decorated with hand carved ornamention. Its small wooden minaret is on the eastern side of the mosque.

130

‫مسجد رمضان شمس الدين ( قلعة‬ )‫بزاري‬ ‫ليست هناك أية معلومات تدل على تاريخ تشييد مسجد‬ ‫رمضان شمس الدين الذي يقع مقابل باب القلعة الخارجي‬ ‫ وبالنظر لطرازه المعماري فانه يمكن الجزم بان‬. ‫مباشرة‬ ‫المسجد شيد من قبل رمضان شمس الدين في القرن السابع‬ . ‫عشر‬ ‫إن المسجد المذكور مستطيل الشكل وتستند جدرانه‬ ‫ كما يستدل‬. ‫المشيدة بالطوب واآلجر على قاعدة حجرية‬ ‫ ويعلو‬. ‫بأنه تم إضافة مصلى خارجي على جانبه فيما بعد‬ ‫المسجد سقف خشبي مغطى بالقرميد ويمتاز بمنارته‬ ‫ ويزهو سقف المصلى الداخلي بنقوش‬. ‫الخشبية الصغيرة‬ ‫سداسية الشكل تتوسط السقف إضافة إلى التزيينات‬ ‫الموجودة على نوافذه المصنوعة بالريشة واألصباغ‬ . ‫المختلفة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

131

RAMAZAN ŞEMSETTİN CAMİİ ÇEŞMESİ Ramazan Şemsettin Camii Çeşmesi Kare planlı çeşme, kesme taş ve moloz taştan inşa edilmiştir. Çeşmenin ön cephesinde, yanlarda, kaideli ve başlıklı iki adet sütunce ve üst kısımda üçgen alınlık bulunmaktadır. Ön cephenin alt kısmında üç kademeli silmeyle çevrelenmiş ayna taşı yer almaktadır. Bu ayna taşının hemen önünde, günümüzde yerinde olmayan bir yalağın olması muhtemeldir.

Ramazan Şemsettin Fountain Having a rectangular plan, the fountain was built with cut stone and rubble stone. On the front façade, there are two colonnettes with bases and caps and a triangular pediment on the top. On the bottom of this façade, there is a stone panel bordered with a three cascade cornice. It is thought that, in front of this stone, there was a trough, which is not in place, today.

132

‫سبيل مسجد رمضان شمس‬ ‫الدين‬ ‫لقد تم تشييد هذا السبيل المربع الشكل من الحجر المنحوت‬ ‫ ويقع‬، ‫والحجارة التي تم جمعها من البيئة القريبة منه‬ ‫على جبهته األمامية عمودين صغيرين إضافة إلى األعمدة‬ . ‫المزدوجة الصغيرة الحجم التي تقع على جانبيه أيضا‬ ‫ويتوسط جبهته األمامية حجر منحوت ذو زخارف تقع‬ . ‫على جوانبه‬ ‫ويعتقد بأن السبيل كان له حوض يقع أمامه لدى تشييده‬ . ‫ولكنه غير موجود في ذلك المكان في الوقت الحاضر‬

Ankara Vak覺f Eserleri

133

R Ü S T EM NAİL MESCİDİ Rüstem Nail Mescidi Ulucanlar’da Sakarya Mahallesi’nde bulunan mescit, duvar işçiliği ve mihrap stiline göre 14-15. yüzyıla tarihlenmektedir. Cami, enine dikdörtgen planlı düz tavanlıdır. Duvarları iri kesme taş temel üstüne, ahşap hatıllı kerpiç örgülüdür. Batısında, kıble yönünde uzanan son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yeri, tavanı zengin profilli ahşap yastıkları olan, üç ahşap direkle taşınır. Güney duvarına göre oldukça büyük kalıplama tekniği ile yapılmış stalâktit nişli alçı mihrap tavana kadar yükselmektedir. Mihrap karşısındaki mezarda Rüstem Nail’in kızı Naile’nin yattığı söylenmektedir. Kendi mezarı avludadır. Kısmen yenilenmiş olan Rüstem Nail Mescidi 14-15.yüzyıldan kalan mihrabı ile önem kazanan Ankara mescitlerindendir. Mescidin 2005 yılında onarımı gerçekleştirilmiştir.

Rüstem Nail Masjid Located in the Sakarya District in Ulucanlar, the masjid is dated to the 14th and the 15th centuries, according to the style of the mihrab and masonry techniques. It has a breadthwise plan and a flat ceiling. Up to basement, the walls were constructed with huge cut-stones and the rest was mudbrick with wooden beams. On the west, there is a last prayer section extending towards to the quibla. The ceiling of this section is supported by three wooden columns which have pillars with a richly decorated profile. Its mihrab has a moulded stalactite niche that rises up to the ceiling . It is said that the grave of the daughter of Rüstem Nail is located opposite the mihrab. His own grave is in the courtyard. Partially renovated, it is one of the most important masjids in Ankara, because of its mihrab is dated to the 14th and 15th centuries.

134

‫مسجد رستم نائل‬ ‫يقع هذا المسجد في حي سقاريا وفي منطقة أولوجنالر‬ ‫ وبالنظر لطرازه المعماري وزخارفه فإنه يمكن‬. ‫بالتحديد‬ ‫الجزم بأنه شيد في القرن الرابع عشر أو الخامس عشر‬ . ‫ميالدي‬ ‫إن المسجد مستطيل الشكل ولقد تم االستفادة من الطوب‬ ‫والعوارض الخشبية لبناء جدرانه التي تستند على قواعد‬ ‫ ويقع مصلى المسجد‬. ‫مصنوعة من الحجر المنحوت‬ ‫ ويستند سقف المصلى‬. ‫الخارجي في الناحية الشمالية منه‬ ‫الخارجي على أعمدة خشبية مزودة بنقوش وزخارف‬ ‫ ويقع محراب المسجد في الجدار المطل على‬. ‫جميلة‬ ‫ وهو مزخرف‬، ‫الجهة الجنوبية ويرتفع حتى السقف‬ ‫ كما يقع مرقد في الجهة المقابلة‬. ‫بنقوش هندسية الشكل‬ ‫للمحراب حيث يعتقد بأن السيدة نائلة بنت رستم نائل هي‬ ‫ أما مرقد رستم نائل فيقع في صحن المسجد‬. ‫المدفونة فيه‬ ‫ والبد من اإلشارة إلى أن محراب هذا المسجد‬. ‫الخارجي‬ ‫يعتبر من أفضل وأجل أمثاله المصنوعة في القرن الرابع‬ . ‫عشر أو الخامس عشر ميالدي‬ . 2005 ‫ولقد تم ترميم هذا المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

135

S A B U N İ ( K ARANLIK) MESCİDİ Sabuni (Karanlık) Mescidi

Sabuni Masjid

Ulucanlar Sakarya Mahallesi’nde yer alan mescit, benzerleriyle karşılaştırılarak 14-15. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. El Hac Hasan tarafından yaptırılmıştır.

The masjid situated in the Sakarya District in Ulucanlarcan be dated to the 14th and the 15th centuries, if compared with other similar structures. It was commissioned by El Hac Hasan.

Kare planlı, taş kaide, ahşap hatılların üzerinde kerpiç duvarlı olup kırma çatılı ve üzeri kiremit kaplıdır. Yanları kapalı, önü açık son cemaat yeri dört ahşap direkle desteklenmiştir. Harime son cemaatten yenilenmiş basit ahşap kapıdan girilmektedir. Cevizden orijinal çift kanatlı ve çok tablalı kapısı bugün Etnografya Müzesi’nde sergilenmekte olup 14-15. yüzyıl oyma işçiliğinin güzel bir örneğini vermektedir. İbadet mekânındaki devşirme Dor tipi sütun başlıklarıyla taşınan silindirik iki adet ahşap sütun, profilli yastıklar üzerinde harimi mihraba dik üç sahna ayıran hatıllar uzanır. Profilli bir konsol sırası da hatıllara dikey kirişleri taşır. Kirişler arasında da üçgenler meydana getiren üzeri kalem işli çıtalar yer alır. Harim ekseninde yer alan kalıplama tekniğinde yapılmış stalaktit nişli alçı mihrap, muhtemelen caminin geçirdiği bir onarım sırasında daraltılmıştır. Mihrap, geometrik ve yıldızlı bezemelerden oluşmakta ve taç kısmında palmet dizisi vardır. Minberi yakın zamana aittir. Mescidin 2008 yılında onarımı yapılmıştır.

136

It has a square plan, a stone base, a mudbrick body and a tile clad hipped roof. Its last prayer section is supported with four wooden columns. The entrance is provided by a renewed door in this section. Its original walnut double leaf- door is a fine example of the carving of the 14th and the 15th centuries and it is,at the present time, exhibited in the Etnografya Museum,. Inside, there are two wooden columns that are topped by Dor-type spolia caps and pillows with profile and beams separating the worshipping space into the three spaces. Between the wooden beams, there are hand- carved half battens. Its mihrab with a moulded stalactite niche was built recently and probably collapsed during a former restoration. The mihrab is decorated with geometrical and starred ornaments and ends with a line of palmette. It was renovated in 2008 by The Directorate General of Foundations.

)‫مسجد صابوني ( قرانليق‬ ‫يقع هذا المسجد في حي سقاريا الواقع في منطقة‬ ‫ ولدى مقارنة المسجد التاريخي بأمثاله الواقعة‬. ‫أولوجنالر‬ ‫في العاصمة أنقرة يتضح بأنه شيد في القرن الرابع عشر‬ ‫ كما يستدل من كتابته التاريخية بأنه‬. ‫أو الخامس عشر‬ . ‫مشيد من قبل الحاج حسن‬ ‫لقد تم تشييد المسجد الرباعي الشكل على قاعدة حجرية‬ ‫ ويعلو‬. ‫وذلك باالستفادة من الطوب والعوارض الخشبية‬ . ‫المسجد سقف خشبي مغطى بالقرميد في الوقت الحاضر‬ ‫وللمسجد مصلى خارجي مسقوف يعتمد على أربعة أعمدة‬ ‫ ويفصل المصلى‬. ‫خشبية باإلضافة إلى جدرانه الجانبية‬ ‫الداخلي عن المصلى الخارجي باب خشبي بسيط عوضا‬ ‫ والزال بابه األصلي المصنوع من‬. ‫عن بابه األصلي‬ ‫خشب الجوز الصلد الذي يزهو بزخارف هندسية الشكل‬ ‫موجود حاليا في متحف الحضارات التي توالت على‬ ‫ ويستدل من زخارفه بأنه يمثل‬. ‫شبه جزيرة األناضول‬ ‫أحد النماذج الجميلة المصنوعة في القرن الرابع عشر أو‬ . ‫الخامس عشر‬ ‫وللمسجد عمودين خشبيين اسطوانيي الشكل في المصلى‬ ‫الداخلي يحمالن العوارض الخشبية التي تفصل سقف‬ ‫المصلى الداخلي إلى ثالث مجاالت بواسطة العوارض‬ ‫ وتزهو هذه‬. ‫الخشبية األفقية والعمودية التي تحمل السقف‬ ‫العوارض بتزيينات مصنوعة بالريشة واألصباغ المختلفة‬ ‫ وللمحراب عمودين على جانبيه مزخرفين بالنقوش‬. ‫ أما المحراب بالذات فهو مزين بنقوش‬. ‫الهندسية المختلفة‬ . 2008 ‫ ولقد تم ترميم المسجد في عام‬. ‫متماثلة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

137

S A R A Ç Sİ NAN MESCİDİ Saraç Sinan Mescidi Kale Mahallesi’nde yer alan mescit, kapısındaki kitabeye göre, II. Gıyaseddin zamanında 1288 M. (687 H.) tarihinde El Hac Siraceddin tarafından yaptırılmıştır. Büyük blok taşlardan yapılmış olan mescit, bitişiğindeki türbe ile birlikte enine dikdörtgen plan teşkil eder. Üç dikdörtgen mekândan oluşan Saraç Sinan Mescidi’ne ortadaki tonozlu eyvan mekânından girilir. Eyvanın sağında tonoz üst örtülü türbe mekânı, solunda ise Türk üçgenli kubbe geçişiyle mescit mekânını oluşturan yapı iri devşirme taş cephesi ile dikkati çeker.

Saraç Sinan Masjid Located in the Kale District, the masjid,according to the inscription above the door, was commissioned by El Hac Siraceddin in 1288 (687 A.H.) in the era of Gıyasettin. Constructed of huge massive stones, it has a breadthwise rectangular plan together with the tomb adjacent to it. The masjid is composed of three rectangular spaces and the entrance is provided through a vaulted iwan located in the centre. While, on the right side of the iwan, there is the tomb with a vault, on the left side, there is the masjid with a dome supported by Turkish triangles. The façade, with its huge spolia stones, is of particular interest.

138

‫مسجد سراج سنان‬ ‫بالنظر للكتابة التاريخية لهذا المسجد الذي يقع ضمن‬ ‫حي قلعه فانه يمكن الجزم بأنه شيد خالل حكم السلطان‬ ‫ م‬8821 / ‫ هـ‬786 ‫السلجوقي غياث الدين الثاني في عام‬ . ‫وذلك من قبل سراج الدين‬ ‫لقد استخدمت الكتل الحجرية الكبيرة في تشييد هذا المسجد‬ ‫ ويقع إلى جانبه مرقد مستطيل‬. ‫التاريخي المستطيل الشكل‬ ‫ ويتكون المسجد من ثالث مستطيالت حيث‬. ‫الشكل أيضا‬ . ‫يمكن الدخول إليه من صحنه المكشوف‬

Ankara Vak覺f Eserleri

139

S A R A Ç Sİ NAN TÜRBESİ Saraç Sinan Türbesi Kapısındaki kitabeye göre, 687 H./ 1288 M. tarihinde Hasanoğlu Yusuf tarafından yaptırılmıştır. Saraç Sinan Mescidi ile tek çatı altındadır. Mescidin son cemaat yerinin kuzeyinde yer alan türbe, dikdörtgen planlı, beşik tonozludur. İçinde yedi adet mezara ait sanduka vardır. Mescit ve türbe 2008 yılında onarılmıştır.

Saraç Sinan Tomb According to the inscription over the door, the tomb was commissioned by Hasanoğlu Yusuf in 1288 (687 A.H.). It is adjacent to the Saraç Sinan Masjid. Located on the north of the last prayer section of the masjid, the tomb has a rectangular plan and a barrel vault. Inside, there are seven coffins. It was renovated together with the masjid in 2008.

140

‫مرقد سراج ســــــنان‬ ‫يستدل من الكتابة التاريخية المنقوشة على باب المسجد‬ ‫ هـ أو‬687 ‫بأنه شيد من قبل يوسف حسن أوغلو بتاريخ‬ . ‫ م‬1288 ‫وهناك مرقد يقع في شمال المصلى الخارجي للمسجد ذو‬ ‫ ولقد تم ترميم المرقد‬. ‫قناطر يضم بداخله سبعة أضرحة‬ . 2008 ‫والمسجد معا في عام‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

141

S A R A Ç L A R MESCİDİ Saraçlar Mescidi Koyunpazarı Mahallesi, Saraçlar Çarşısı’nda bulunan mescit, mihrabına göre 17-18. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Fevkani bir yapı olan mescit, kare planlı olup üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Zaman içerisinde çeşitli müdahaleler görmüş ve değişmiş olan mescit, 1992 yılında rölövesine göre yeniden yapılmıştır.

Saraçlar Masjid Situated in the Saraçlar Bazaar in Koyunpazarı District,if one refers to the features, the masjid can be dated to the 17th and the 18th centuries. Raised from the land, it has a square plan and a tile clad roof. The masjid was modified with some repairs and finally reconstructed in 1992 according to a survey project.

142

‫مسجد ســـــراجالر‬ ‫بالنظر لمحراب هذا المسجد الذي يقع في سوق سراجالر‬ ‫في حي قويون بزاري بأن تاريخه يعود إلى القرن السابع‬ . ‫عشر أو الثامن عشر‬ ‫إن المسجد عبارة عن مبنى فوقاني مربع الشكل ومسقوف‬ ‫ تعرض المسجد منذ ذلك التاريخ للعديد من‬. ‫بالقرميد‬ ‫ ولقد أعيد ترميمه‬. ‫الترميمات التي أفقدته شكله االصلي‬ . ‫ حسب مخططاته االصلية‬1992 ‫في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

143

SARIKADI (MİMARZADE) MEDRESESİ Sarıkadı (Mimarzade) Medresesi İmaret Mahallesi’nde, Sarıkadı Camii’nin batısında yer almaktadır. 1780 tarihli vakfiyede, camiden farklı on hücreli, bir dershaneli bir medrese yapılması istendiğine dair bir kayıt bulunmaktadır. Eski bir Ankara şehir planında medresenin, camiden daha büyük bir yapı olduğu, ve U planlı bir şemaya sahip olduğu görülmüştür. Vakıflar Genel Müdürlüğünce rekonstrüksiyon projesine göre 2010-2012 yılları arasında yapılmıştır.

Sarıkadı Madrasa The madrasa stands on the west of the Sarı Kadı Mosque in the İmaret District. There is a Foundation record which tells us of a demand to construct a building with ten cells and a classroom in addition to the mosque. In an old Ankara City Plan, it is seen that the madrasa, with a U shaped plan is larger than the mosque. According to its reconstruction project it has been built in between 2010-2012.

144

)‫مدرسة صري قاضي (معمار زاده‬ ‫الدينية‬ ‫تقع هذه المدرسة في غرب مسجد صري قاضي في‬ ‫ ويستدل من الوقفية التي يعود تاريخها لعام‬. ‫حي إمارت‬ ‫ بأن صاحب الوقف أوصى ببناء مدرسة دينية ذات‬1780 . ‫قاعة دراسية واحدة وعشرة مهاجع‬ ‫ويتضح من مخطط مدينة أنقرة القديم بأن المسجد أصغر‬ ‫حجما من المدرسة التي تتمتع في نفس الوقت بسبيل‬ ‫ وال زالت المديرية العامة لألوقاف‬. U ‫على شكل حرف‬ ‫تواصل ترميم هذه المدرسة حسب مشروع إعادة البناء‬ . ‫الى وضعه السابق‬

Ankara Vak覺f Eserleri

145

SARIKADI (MİMAR ZADE) CAMİİ Sarıkadı ( Mimar Zade ) Camii

Sarıkadı Mosque

Hacettepe Mahallesi’nde üniversite yerleşkesinin kuzeydoğusunda bulunan cami, gerek mimarisine gerekse minber üzerinde yazılı 1759–60 ve kadınlar mahfelindeki 1783 tarihine göre 18. yüzyıla tarihlenmektedir. Banisi Mimarzade Şakir Mehmet Efendi’dir.

Located at the northeast of the Hacettepe University Campus, the mosque is dated to the 18th century based on its architectural features and the inscriptions written in 1759 and 1960 on the mihrab, and at 1783 on the women’s section. Its commissioner was Mimarzade Şakir Efendi. Standing on flat ground, it has a rectangular plan, a stone base, and a mudbrick body supported by wooden beams. It does not have a minaret. There is a last prayer section to the north. Inside, at the center of wooden ceiling divided into square frames, there is a hexagonal rosette. The lath and the rail of the women’s section display excellent workmanship. Also the ceiling below this section is divided into square frames and has a big rosette. On the cornices below the rail, there is a frieze in turkish, and the date of 1783 (1198 A.H) can be seen in this inscription.The upper part of the wooden windows of the mosque are rounded and have plaster gratings.The Lower windows are rectangular and above them, there are inscriptions of the Word of the God. The entrance door on the north has a rounded arch.

Düz bir zeminde bulunan dikdörtgen planlı yapı, taş temeller üstünde ahşap hatıllı kerpiç duvarlarla yükselir. Minaresi yoktur. Kuzeyinde açık son cemaat mahalli vardır. Harimde tavan ve kadınlar mahfeli ahşaptır. Kasetleme tekniği ile işlenmiş tavanın ortasında, altıgen büyük bir göbek yer almaktadır. Kadınlar mahfelinin kafesleri ve korkuluğu iyi bir işçiliği göstermektedir. Mahfelin altı da kasetleme tekniği ile işlenmiştir ve burada büyük bir rozet vardır. Korkuluğun altındaki sülüs yazı frizi de bir manzumedir. Mavi zemin üzerine beyaz boya ile Türkçe olarak yazılmıştır. Sonunda 1198 H. (1783 M.) tarihi verilir. Duvarlarda üst pencereler yuvarlak kemerli ve alçı şebekeli, alttakiler dikdörtgen ahşap doğramalıdır. Üstlerinde, sülüsle Kelime-i Tevhit yazılıdır. Kuzeyde bulunan giriş kapısı basit segment kemerlidir. Stalaktit nişli, kalıplama tekniği ile yapılmış alçı mihrap en dışta ve üçüncü bordürde Kelime-i Tevhit’in tekrarlandığı neshi yazıyla çevrilidir. Nişi kuşatan sütuncelerin içi arabesklerle doldurulmuştur. Niş köşelikleri ve kaidesi yıldızlar meydana getiren geometrik bir kompozisyonla süslenmiştir. Alınlıkta arabeskle çevrili bir pano içinde Kuran’dan ayet vardır. Mihrap palmetlerden oluşan bir mazgal sırası ile taçlanır. Caminin onarımı 2010 yılında gerçekleştirilmiştir.

146

Its plaster mihrab has a moulded stalactite niche that is decorated with the Word of God on its borders. The mihrab niche is ornamented with geometrical shapes that create a star. On the pediment, in a panel bordered with arabesque there is a verse of the Koran. The mihrab ends with a line of palmette.It was renovated in 2010.

‫مسجد صاري قاضي ( معمار‬ )‫زاده‬ ‫يقع هذا المسجد في حي حاجت تبه وفي شمال حرم جامعة‬ ‫ ويتضح من الكتابة التاريخية المنقوشة‬. ‫حاجت تبه بالذات‬ ‫) والتاريخ المنقوش على المحفل‬1759–60 ( ‫على منبره‬ ‫) ومن طرازه المعماري بأنه‬1783( ‫المخصص للنسوة‬ ‫مشيد من قبل معمار زاده شاكر محمد أفندي فــي القرن‬ . ‫الثامن عشر‬ ‫لقد أسس البنيان المستطيل الشكل على أساس حجري‬ ‫واستخدم الطوب والعوارض الخشبية من أجل تشييد‬ ‫ وللمسجد مصلى‬. ‫ وليس لهذا المسجد أية مئذنة‬. ‫جدرانه‬ ‫ ويغطي السقف الخشبي في‬. ‫خارجي يقع في شماله‬ . ‫المصلى الداخلي والمحفل المخصص لصالة النسوة‬ ‫ أما‬. ‫وهناك سره سداسية الشكل كبيرة تتوسط السقف‬ ‫المشابك الخشبية التي تغطي محفل النساء وحواجز‬ ‫ كما‬. ‫الشرفة فإنها مصنوعة بمنتهى الجمال والمهارة‬ ‫يحمل السقف الواقع تحت المحفل تزيينات مختلفة وكتابات‬ ‫ حيث دونت بلون أبيض على‬. ‫مخطوطة بخط الثلث‬ . ‫ م‬1783/ ‫ هـ‬1198 ‫أرضية زرقاء تنتهي بتاريخ‬ ‫وتعلو النوافذ العلوية قناطر مستديرة وأقفاص مصنوعة‬ ‫ أما النوافذ التحتية فإنها مربعة وذات إطارات‬. ‫من الجبس‬ ‫ وتحيط‬. ‫خشبية وعليها عبارات التوحيد المزركشة‬ ‫األفاريز بالمحراب المصنوع من الجبس والتي تحمل‬ ‫ وعلى أطرافها‬، ‫عبارات التوحيد المخطوطة بخط النسخ‬ ‫ أما جبهة المدخل‬. ‫تزيينات هندسية مختلفة األشكال‬ ‫الرئيسي فإنها مكونة من لوحة كتب عليها أية من القرآن‬ . ‫الكريم وتحيط بها الزخرفة السلجوقية‬ . 2010 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

147

S U L U HA N

SULUHA N MESCİDİ

Suluhan

Yapı, Ulus Hali’nin güneyinde yer almaktadır. 1511 M. (917 H.) tarihli vakfiyeden, II. Beyazıd Dönemi Beylerbeylerinden Hasan Paşa tarafından vakfedildiğini öğrendiğimiz yapı, 1676 M. (1087 H.) tarihli Şer’i Sicil Kayıtlarına göre, harap durumdayken Rumeli Kazaskeri Ankaravi Mehmet Emin Efendi tarafından yaptırılıp Ankara’daki hayratına vakfedilmiştir.

The building is situated to the south of Ulus Bazaar. According to the Foundation dated to 1511 (917 A.H.), Hasan Paşa one of the Governors in the 2nd Beyazıd Period, was responsible for it. Based on the records of in 1676 (1087 A.H.), Suluhan was ruined, it was later rebuilt by Rumeli Kazaskeri Ankaravi Mehmet Efendi and donated to a charity in Ankara.

Suluhan, iki katlı, iki bölümlü bir yapıdır. Kare planlı ana bölümü, ortada büyük bir avlu ile etrafında kare desteklerle taşınan bir revak sırası ve bu revak sırasının arkasında sivri beşik tonozlu odalardan oluşmaktaydı. Değişik zamanlarda onarımlar geçiren Suluhan, 1929’da çıkan yangından sonra, 1970’lerdeki onarım ile bugünkü halini almıştır. Özgün beden duvarları moloz taş olan, desteklerde tuğla kullanıldığı duvar kalıntılarından anlaşılan yapının, beden duvarları moloz taş, tuğla ve kesme taş kullanılarak kâgir olarak yeniden yapılmıştır.

Suluhan has two storeys and two sections. The main section, with a square plan is composed of a courtyard in the center, a cloister located around the court and rooms with pointed-barrel vaulting is located behind the cloister. Renovated at different times, the building was burned in the fire of 1929 and was again renovated in the 1970’s. When one studies the remains of the original wall structure,you can see that the main walls of Suluhan were reconstructed using rubble stone, brick and cut stone.

Suluhan Mescidi

Located at the center of Suluhan’s courtyard, this pavilion masjid with a square plan is mounted on four square feet at each corner. It was built in cut-stone and brick.

Suluhan’ın avlusunun ortasında bulunan kare planlı köşk mescit, köşelerde dört adet kare planlı ayağa oturmaktadır. Yığma tuğla ve kesme taştan inşa edilmiştir. Mescit, 1970’lerde yapılan kapsamlı restorasyonla yeniden ayağa kaldırılmıştır.

148

Suluhan Masjid

The masjid was comprehensively renovated in 1970.

‫سولو خــــــــــــــــــان‬ ‫يقع هذا البنيان في جنوب سوق الخضرة في حي أولوس‬ 1511/‫ هـ‬917 ‫ ويستدل من وقفية الخان المؤرخة عام‬. ‫م بأنه تم وقفه من قبل حسن باشا أحمد والة السلطان‬ ‫ كما يستدل من السجالت الشرعية عام‬. ‫بيازيد الثاني‬ ‫ هـ بأن أنقروي محمد أمين أفندي القاضي‬1087/‫ م‬1676 ‫العسكري في منطقة رومالي هو الذي أعاد تشييد هذا‬ . ‫الخان المنهار وأمر بوقفه لألعمال الخيرية في أنقرة‬ ‫ حيث‬. ‫إن سولو هان عبارة عن مبنى ذو طابقين وقسمين‬ ‫يوجد فناء كبير وسط القسم الرئيسي الرباعي الشكل‬ ‫ ويقع خلف هذا السوق‬. ‫ويحيط به رواق يستند على أعمدة‬ ‫ لقد تعرض الخان لمختلف‬. ‫غرف ذات قناطر مدببة‬ ‫الترميمات مع الزمن إلى أن تعرض لحريق شامل عام‬ ‫ واتخذ وضعه الحالي نتيجة الترميمات التي‬. 1929 ‫ ويتضح من آثار الحريق‬. 1970 ‫أجريت له في عام‬ ‫بأن جدرانه كانت مبنية من األحجار المنقولة من أنقاض‬ . ‫المباني األخرى وأن دعائمه كانت مصنوعة من اآلجر‬

‫مسجد سولو هان‬

‫شيد هذا المسجد وسط باحة سولو هان على أربعة قواعد‬ ‫مربعة الشكل حيث استخدم خليط من الحجر المنحوت‬ . ‫واآلجر في تشييد جدرانه وسقفه‬ . 1970 ‫وتم ترميمه بصفة شاملة في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

149

SULUHAN’IN BİTİŞİĞİNDEKİ ARASTA Suluhan’ın Bitişiğindeki Arasta Suluhan’ın batı cephesinden itibaren kuzeye doğru uzanan, dikdörtgen bir alanı kaplayan harabe halindeki arasta, tek katlı bir yapıdır. İki bölümlü arastanın girişi güneydendir. Yapı, beşik tonozlu bir koridorun iki yanında sıralanmış eyvanlardan meydana gelmektedir. Hana bitişik vaziyette bulunan, beşik tonoz örtülü yedi dükkânın karşısında, dört adet eyvan ile batıdaki penceresi olmayan ikinci bölüme geçiş holü yer almaktadır. Arastanın kuzeybatısında, dikdörtgen planlı, beşik tonozlu bir mekân kalıntısı bulunmaktadır.

Bazaar next to Suluhan The ruined bazaar, extending from the west façade of Suluhan towards north, covers a rectangular space and has one storey. The entrance to the structure has two sections and is to the south. It is composed of iwans on both sides of the aisle. Opposite the seven barrel vaulted shops , adjacent to the inn, there are four iwans and a hall providing the transition to the second section, in which there are no windows. Also on the northwest of the bazaar, there is a ruin that has a rectangular plan and barrel vault.

150

‫السوق المجاور لخان سولو‬ ‫خان‬ ‫إن السوق المخصص لمزاولة النشاطات التجارية‬ ‫المتماثلة المنهار حاليا والذي يمتد اعتبارا من الجبهة‬ ‫الغربية لخان سولو خان نحو الشمال عبارة عن سوق‬ ‫ ويتكون هذا السوق من جزأين ويقع مدخله‬. ‫بطابق واحد‬ ‫ ويتكون السوق من ممر مغطى‬. ‫في الناحية الجنوبية‬ ‫ وتقع‬. ‫بسقف قنطري الشكل وردهات مسقوفة على جانبية‬ ‫تجاه الحوانيت السبعة ذات السقف المقنطر أربعة ردهات‬ ‫مسقوفة بثالث جدران وجزء آخر مطل على الجهة‬ ‫ وهناك أيضا آثار سوق رباعي الشكل ذو سقف‬. ‫الجنوبية‬ . ‫قنطري شمال غرب السوق الرئيسي‬

Ankara Vak覺f Eserleri

151

Ş E N G ÜL HAMAMI Şengül Hamamı Anafartalar Caddesi ile Denizciler Caddesi arasındaki sokak üzerinde yer alan Şengül Hamamı, Ankara’da 1698 M. tarihli vakfiyesi olan Şeyhülislam Ankaravi Mehmet Emin Efendi Vakfı’nın vakıfları arasında görülmektedir. Soyunmalık dışındaki soğukluk, sıcaklık ve halvetleri soyunmalığa göre daha eski olup daha çok 16-17. yüzyıl eseri olduğunu göstermektedir. Erkekler ve kadınlara ait bağdadi kubbeli sivri külah çatılı soyunmalıklarının mimari özelliğinden 19. yüzyılda yapıldığı anlaşılır. Erkekler ve kadınlar bölümünden oluşan çifte hamamdır. Kuzey güney yönünde uzanan hamamın erkekler kısmı kuzeyde, kadınlar kısmı güneydedir. Moloz taş duvarlar üzerinde eski kubbeler ve bacalar tuğla malzemelidir. Kadınlar kısmına batıdaki barok karakterli bir giriş ve beşik tonozlu uzun koridorla girilir. Erkekler kısmının kapısı kuzeyde olup doğrudan doğruya soyunma kısmına açılır. Ortasında havuz bulunur. Ilıklıktan sonra büyük kubbeli, etrafı kadınlarda iki, erkeklerde üç, üstü kubbeli eyvanla çevrili halvet kısmına geçilir. Köşelerde yine üzerleri kubbeli üçer halvet odası yer alır. Bütün kubbe geçişleri tromplarla sağlanır. Her iki kısmın da su depoları doğu cephesindedir. Hamamın büyük onarımı 2009 yılında gerçekleşmiştir.

Şengül Hammam Located on the street between Anafartalar and Denizciler Avenues, the hammam is believed to be a part of the Şeyhülislam Ankaravi Mehmet Efendi Foundation dated to 1698. Except changing rooms, the other spaces (cold rooms, warm rooms, and hot rooms and cubicle spaces) display the characteristics of the 16th and the 17th centuries. The changing rooms are thought to have been built in 19th century if one cociders their architectural features. The hammam serves as a double bath. The mens’ section is to the north and the womens’ section is to the south. While the walls were built in rubble stone, the old

152

domes and the chimneys were built in brick. The entrance for womens’ section is provided through a Baroque styled door and barrel vaulted long corridor. The entrance of mens’ section is on the north and opens directly into the changing room . In the center, there is a pool. After the cold room, there is hot room with a dome surrounded by three iwans in the mens’ section and two iwans in the womens’ section. At the corners, there are cubicle spaces. The transition to the dome is provided by squinches. Storage for water is on the east façade. The hammam was renovated extensively in 2009.

‫حمام شـــــــــــنكول‬ ‫يطل حمام شنكول على الزقاق الواقع بين شارع‬ ‫ ويتضح من وقفية هذا‬. ‫أنافارطالر وشارع دنيزجيالر‬ ‫ م بأنه موجود ضمن‬1698 ‫الحمام التركي المؤرخة في‬ ‫ كما‬. ‫أوقاف شيخ اإلسالم أنقروي محمد أمين أفندي‬ ‫يتضح من المبنى التاريخي بأن مكان نزع الثياب أحدث‬ ‫ هذا‬، ‫من األماكن الدافئة والمخصصة لالغتسال والتدليك‬ ‫علما بان تاريخ هذه األماكن يعود للقرن السادس عشر‬ ‫ ويستدل من طراز القباب البغدادية التي‬. ‫أو السابع عشر‬ ‫تغطي أماكن نزع الثياب للذكور والنساء بأن األماكن‬ . ‫المذكورة مشيدة في القرن التاسع عشر‬ ‫إن الحمام المذكور هو باألصل حمام مزدوج أحدهما‬ ‫ إذ يقع حمام الذكور في شمال‬. ‫للذكور واآلخر لإلناث‬ ‫ لقد بنيت جدران‬. ‫المبنى بينما يقع حمام اإلناث في جنوبه‬ ‫الحمام بالحجارة المنقولة من أنقاض المباني المجاورة‬ ‫ أما مدخل حمام النساء فيقع في‬. ‫وشيدت المداخن باآلجر‬ ‫الناحية الغربية وهو عبارة عن ممر مسقوف بقناطر مدببة‬ ‫بينما يقع مدخل حمام الذكور في الناحية الشمالية وينفتح‬ . ‫مباشرة لقسم نزع الثياب الذي يتوسطه حوض من الماء‬ . 2009 ‫ولقد تم ترميم الحمام بصورة شاملة في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

153

Ş E Y H İZ ZE TTİN MESCİDİ Şeyh İzzettin Mescidi Kitabesi olmayan mescidin mimarisine göre ilk yapılışının 14. yüzyıla ait olduğu tahmin edilmektedir.

‫نظرا لعدم وجود أية كتابة تاريخية على المسجد فأنه يعتقد‬ . ‫حسب طرازه المعماري بأنه مشيد في القرن الرابع عشر‬

Hacıbayram Mahallesi’nde yer alan boyuna dikdörtgen planlı mescit, taş temel üzerine kerpiç duvarlı, ahşap kirişleme tavanlı, kiremit çatılı bir yapıdır. Yapının küçük olmasına karşın üst örtüyü oluşturan ahşap kirişlemeli tavanı, Ankara’daki geç Selçuklu erken Osmanlı camilerinin özelliklerini taşımaktadır. Tavan kirişlerinin kenar bingileri uçları kavisli ve yuvarlatılmıştır.

‫ويقع هذا المسجد المستطيل الشكل في حي حجي بيرام‬ ‫ لقد شيد المسجد المسقوف بالقرميد حاليا على أساس‬. ‫حجري واستخدم الطوب والعوارض الخشبية في بناء‬ ‫ وعلى الرغم من صغر المسجد إال أن السقف‬. ‫جدرانه‬ ‫الخشبي الذي يغطي المسجد المصنوع من العوارض‬ ‫الخشبية يعكس الخصائص المعمارية للمساجد المشيدة‬ . ‫خالل أواخر العهد السلجوقي و أوائل العهد العثماني‬ ‫ إضافة‬2009 ‫ولقد تم خالل عملية ترميم المسجد في عام‬ . ‫مصلى خارجي مغلق الطرفين في الناحية الشمالية منه‬ ‫كما يعكس المحراب المصنوع من الجبس بطريقة التشكيل‬ ‫ميزات أمثاله المصنوعة في القرن السابع عشر أو الثامن‬ ‫عشر من حيث المقرنصات القنطرية التي تعلو أفاريزه‬ ‫ وللمسجد‬. ‫والنقوش المتناظرة الموجودة قرب السقف‬ ‫ ويقع مرقد المسجد في الجهة‬. ‫مئذنة خشبية صغيرة‬ ‫ وال زالت الكتابة التاريخية المنقوشة على‬. ‫الشمالية منه‬ . ‫لوحة المرقد موجودة حاليا في متحف األثنوغرافيا‬

Mescidin kuzeyindeki iki yanı kapalı, önü açık son cemaat yeri 2009 yılındaki onarımda eklenmiştir. Kalıplama tekniğinde yapılmış alçı mihrabı 17-18. yüzyıl karakterindedir. Mihrap nişinin üzeri mukarnaslar ve en üstte tavan hizasında bir sıra palmetle sonlanır. Küçük ve ahşap minaresi vardır. Türbesi mescidin kuzeyinde, türbeye ait kitabe Ankara Etnografya Müzesi’ndedir. Mescidin esaslı onarımı 2009 yılında yapılmıştır.

Şeyh İzzettin Masjid Having no inscription, the masjid is thought to have been built in the 14th century. Located in the Hacı Bayram District, it has a lengthwise rectangular plan, a stone base, a mudbrick body, a wooden ceiling supported by beams and a tile clad roof. Despite the fact that structure is small in size, it has featuresthat can be seen in the mosques of the late Seljuk and the early Ottoman eras. The pendentives of the edge of the ceiling beams are curved and rounded. The last prayer section was built during the restoration in 2009. The moulded plaster mihrab displays the characteristics of the 17th and 18th centuries. It has a muqarnas niche and a line of palmette at the top. The masjid has a small wooden minaret. Its tomb is opposite to the masjid. The inscription of the tomb is being exhibited in Etnografya Museum, at present. The masjid was renovated fundamentally by The Directorate General of Foundations in 2009.

154

‫مسجد الشيخ عز الدين‬

. 2009 ‫ولقد رمم المسجد بصورة شاملة في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

155

Ş E Y H İZ ZE TTİN TÜRBESİ Şeyh İzzettin Türbesi Hacıbayram Mahallesi’nde yer alan Şeyh İzzettin Mescidi’nin karşısındaki türbe, mescit ile beraber yaptırılmıştır. Etnografya Müzesi’ndeki kitabesinde 1306 M. (705 H.) tarihini vermektedir. Orijinal türbe 1930’lu yıllarda yıkılmış, temelleri üzerine sonradan betonarme bir türbe ve eklentiler yapılmıştır. Bazı kaynaklarda türbenin üst örtüsünün külah olduğundan bahsedilmektedir. Son yıllarda alanda yapılan araştırma ve kazı çalışmalarında kare planlı temel duvar izlerine ulaşılmıştır. Projesine göre türbenin yeniden yapılması için çalışmalar devam etmektedir.

Şeyh İzzettin Tomb Situated opposite to the Şeyh İzzeddin Masjid in the Hacı Bayram District, the tomb was built together with the masjid. According to its inscription exhibited in Etnographical Museum, it is dated to 1306 (705 A.H.). In the 1930s, the original tomb was demolished and a new reinforced concrete structure was built over the stone base. In several sources, it is mentioned that it had a spire. In recent years, traces of some stone base with rectangular plan have been discovered during the excavation. Studies are going on pertaining the reconstruction of the tomb.

156

‫مرقد الشيخ عز الدين‬ ‫يقع مرقد الشيخ عز الدين مقابل مسجد الشيخ عز الدين‬ ‫ والبد هنا من اإلشارة إال‬، ‫الواقع في حي حجي بيرام‬ ‫ ويستدل من نقوشه‬. ‫أنه تم تشييد المسجد والمرقد معا‬ ‫التاريخية الموجودة حاليا في متحف االثنوغرافيا بأن‬ . ‫ م‬1306/ ‫ هـ‬705 ‫المسجد شيد في عام‬ ‫ وتم‬0391 ‫لقد تعرض المرقد األصلي لالنهيار في عام‬ ‫ وتشير بعض‬. ‫إنشـاء مرقد وإضافات إسمنتية على أطالله‬ ‫المصادر إلى أن الغطاء العلوي للمرقد كان على شكل‬ ‫ وبالنظر للحفريات التي أجريت في المرقد فقد‬. ‫مخروطي‬ ‫ والزالت الجهود مستمرة إلعادة‬، ‫تم التوصل إلى جدرانه‬ . ‫بنائه حسب المخطط المستخدم في تشييده‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

157

Ş Ü K R İY E CAMİİ Şükriye Camii Ve Çeşmesi Şükriye Mahallesi, Dernek Sokak’ta yer alan caminin, 19. yüzyıl başlarında yapılmış olan başka bir cami yıkılarak yerine Şükriye isimli bir kadın tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir. 1840 tarihli Şer’i Sicil Kaydı’na göre Şükriye Camii’nin avlusunda bir medrese bulunmaktadır. Buradan caminin o tarihte mevcut olduğu anlaşılmaktadır. Caminin beden duvarına bitişik olarak inşa edilmiş çeşme, kitabesine göre 1810 M. tarihinde inşa edilmiştir. Boyuna dikdörtgen planlı çeşme, kesme taştan yapılmıştır. Kitabesi mermerdir. Yalağı asfaltın altında kalmıştır. Çeşmenin ön cephesinin iki yanında zeminden hafif çıkıntılı yapılarak sütunceye benzetilmiş iki adet taş bulunmaktadır. Bu bölümün üzerinde yer alan korniş, üçgen alınlık biçiminde çeşmeyi taçlandırılmaktadır. Çeşmenin ön cephesinde kabartma ve yontma tekniği ile yapılmış bitkisel ve dekoratif süslemeler bulunmaktadır.

Şükriye Mosque and Fountain Located on Dernek Street, the mosque is thought to have been built by a women named Şükriye, in place of another one which was demolished . According to the record in 1840, there was a madrasa on the court of the masjid that indicates the present mosque has existed since that time. The fountain built adjacent to the wall of the mosque was built in 1810, according to its inscription. Having a rectangular plan, it was built with cut-stone. Its inscription is made of marble and its trough remains under the asphalt road. On the front façade, there are two stones that look like colonnettes. Above this part, a cornice in the form of a triangular pediment crowns the fountain. On this façade, there are relief carvings of vegetal and decorative ornamentation.

158

ÇEŞMESİ

‫مسجد وسبيل شكرية‬ ‫يقع هذا المسجد في زقاق درنك في حي شكرية ويعتقد بأن‬ ‫هذا المسجد قد شيد من قبل سيدة تدعى شكرية على أطالل‬ ‫ ويتضح‬. ‫المسجد الذي أنشأ في أوائل القرن التاسع عشر‬ ‫ بأن مدرسة دينية‬1840 ‫من السجالت الشرعية في عام‬ ‫ ويتضح من ذلك بأن‬. ‫كانت مبنية في فناء مسجد شكرية‬ . ‫المسجد المذكور كان موجودا في ذلك التاريخ‬ ‫ويستدل من الكتابة التاريخية المنقوشة على السبيل الواقع‬ ‫ ولقد شيد السبيل‬. 1810 ‫بجوار المسجد بأنه شيد في عام‬ ‫المستطيل الشكل من الحجر المنحوت وتتصدر القطعة‬ ‫الرخامية التي تحمل نقوش الكتابة التاريخية الجبهة‬ ‫ أما حوض الماء فانه موجود حاليا تحت‬. ‫األمامية للسبيل‬ ‫ ويمتاز السبيل بالكثير من التزيينات‬. ‫الطريق المسفلت‬ ‫ هذا إضافة للنقوش المستنبطة‬، ‫واألفاريز المنقوشة عليه‬ . ‫من األزهار والنباتات‬

Ankara Vak覺f Eserleri

159

TA BA K H A NE CAMİİ Tabakhane Camii Bentderesi Caddesi üzerinde İsfahani Mescidi yanında bulunan caminin ilk yapılış tarihi bilinmese de kitabesinden 1900 M. (1318 H.) yılında Şükrü isimli bir hayırsever tarafından yeniden ihya edildiği anlaşılmaktadır.

‫يتضح من الكتابة التاريخية المنقوشة على مسجد طبق‬ ‫خانه الواقع بالقرب مسجد أصفهاني والمطل على شـــارع‬ ‫بنت درسي بأنه تــم إحياء المسـجد علـى رفات مسـجـــد‬ . )‫ م‬1900( ‫ هـ‬1318 ‫قديـم فـــــــــــي عام‬

Cami ilk olarak 18. yüzyıl sonu veya 19. yüzyıl başında Kadı Necmettin Namile tarafından yaptırılmıştır. Boyuna dikdörtgen planlı ve kalın kerpiç duvarlı yapının sadece ahşap göbeğin nakışları tahminen 18. yüzyıla aittir.

‫وتدل المصادر التاريخية بأن المسجد شيد في البداية من‬ ‫قبل القاضي نجم الدين ناميله في القرن الثامن عشر أو‬ ‫ كما يستدل من النقوش الخشبية الموجودة‬. ‫التاسع عشر‬ ‫على السرة الخشبية بأن تاريخ بناء المسجد يعود للقرن‬ . ‫التاسع عشر‬

Cami 2007 yılında büyük onarım geçirmiştir.

Tabakhane Mosque Although it is unknown when the mosque, located next to İsfahani Masjid on Bentderesi Street, was constructed, according to its inscription it is thought to have been renovated by a beneficent named Şükrü, in 1900 (1318 A.H.). It was commissioned by Kadı Necmettin Namile in the late 18th century and the beginning of the 19th century. It has a rectangular plan and a mudbrick body. It is supposed that the ornamentation of its wooden rosette belongs to 19th century. It was mainly renovated by The Directorate General of Foundations in 2007.

160

‫مسجد طبق خانــــــــه‬

. 2007 ‫ولقد تم ترميم المسجد مؤخرا في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

161

TACETTİN SULTAN CAMİİ ÇEŞMESİ Tacettin Sultan Camii Çeşmesi Çeşme, caminin kuzeyinde yer almaktadır. Kitabesine göre 1897 M. yılında inşa edilmiştir. Enine dikdörtgen planlı çeşme, kesme taştan inşa edilmiştir. Kitabesi mermerdir. Ön cephesinde düz bir satıh halinde devam eden dört yüzeyli bir korniş bulunmaktadır. Çeşmenin alt kısmında yekpare taştan yapılmış bir yalak vardır.

Fountain Mosque

Tacettin

Sultan

The fountain is situated to the north of the mosque. It was constructed in 1897, according to its marble inscription. Having a breadthwise rectangular plan, it was built in cut stone. On the front façade, there is a cornice that has four surfaces. At the bottom of the fountain, there is a stone trough.

162

‫سبيل مسجد تاج الدين سلطان‬ ‫ ويتضح من الكتابة‬. ‫يقع السبيل المذكور في شمال المسجد‬ ‫التاريخية المنقوشة على لوحة رخامية بأنه شيد في عام‬ ‫ لقد أنشاء السبيل من الحجر المنحوت الى جانب‬. 1897 . ‫االفريز الرباعي االوجه الذي يتصدر جبهته االمامية‬ ‫كما يقــع الحوض الحجري المصنوع من قطعة واحدة في‬ . ‫القسم االسفل من السبيل‬

Ankara Vak覺f Eserleri

163

TACETTİN SULTAN CAMİİ ve TÜRBESİ Tacettin Sultan Camii Ve Türbesi Hacettepe Mahallesi’nde Üniversite Merkez Kampusü yanında yer alan cami ve türbe, 1901–02 tarihlerinde, II. Abdülhamit döneminde yaptırılmıştır. Cami, minare ve türbe Ankara ve yöresine ait kırmızı andezit taşından inşa edilmiş, kırma çatılı ve kiremit kaplıdır. Son cemaat yeri olmayan caminin kapı önüne, mermer kaidelere oturan dört ahşap sütunun taşıdığı bir sundurma yapılmıştır. Duvar köşeleri, pencere ve kapı çevreleri dışa taşkındır. Çift kanatlı ahşap harim kapısının söve başlığı ve dikmesi blok kesme taştır. Söve dikmelerinin üst ve alt tarafları profillidir. Caminin diğer cepheleri moloz taş örgülüdür. Caminin kesme taştan, tek şerefeli minaresi kuzeydoğu köşede bulunmaktadır. Cami ve türbenin onarımı 2008 yılında gerçekleştirilmiştir.

Tacettin Sultan Mosque and Tomb Located on Hacettepe University Main Campus, the mosque and the tomb were constructed in the years of 1901 and 1902, in the era of Abdülhamit the 2nd. The mosque, together with its minaret and tomb were built in red andesite stone and they have a tile clad hipped roof. Having no last prayer section, the mosque has an appendix carried by four wooden columns. The head jamb and the fixed frames of the double casement wooden door were constructed with massive cut stone. There are profiles at both the top and bottom of the fixed frames. The other façades were built in rubble stone. Its minaret with a single balcony and a cut stone base and body is located on north eastern corner of the mosque. They were renovated in 2008.

164

‫مسجد ومرقد تاج الدين سلطان‬ ‫يقع مسجد ومرقد تاج الدين سلطان ضمن الحرم الخاص‬ ‫بجامعة حاجت تبه ولقد شيد هذا المسجد خالل عهد‬ . 1901–02 ‫السلطان عبد الحميد الثاني في عام‬ ‫لقد أنشأ هذا المسجد والمئذنة والمرقد المجاور له من حجر‬ ‫أندزيت المتوفر بكثرة في محافظة أنقرة وهو مسقوف‬ ‫ ولد تم تشييد سقيفة فوق باب المسجد‬. ‫حاليا بالقرميد‬ ‫الذب ليس له مصلى خارجي على أربعة عواميد خشبية‬ ‫ وتبرز زوايا الجدران والنوافذ والباب إلى الخارج كما‬. ‫يشكل إفريز مدخل المسجد المؤدي للمصلى الداخلي‬ ‫ أما جبهات المسجد األخرى فأنها‬. ‫من الحجر المنحوت‬ ‫مصنوعة من الحجارة التي جمعها من أنقاض المباني‬ ‫ وتقع مئذنة المسجد التي تتحلى بشرفة واحدة‬. ‫المجاورة‬ ‫مصنوعة من الحجر المنحوت في الركن الشمالي الشرقي‬ . ‫للمسجد‬ . 2008 ‫ولقد تم ترميم المسجد والمرقد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

165

T E L L İ HACI HALİL CAMİİ Telli Hacı Halil Camii Cami, mihrap üzerindeki panoda yazan 1759 yılına tarihlenmektedir. Hacı Halil Efendi tarafından yaptırılmıştır. Temel duvarları spoli (devşirme) blok taştan, beden duvarları ise kerpiçtendir. Tavana kadar yükselen, özgün alçı bir mihrabı vardır. Batısında önü açık son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yerinin tavanını, kavisli ahşap yastıklarla desteklenen direkler taşımaktadır. Caminin onarımı 2006 yılında yapılmıştır.

Telli Hacı Halil Mosque According to the insctription on the mihrab,the mosque is dated to 1759. a It was commissioned by Hacı Halil Efendi. While its base was constructed by spolia stone, its body was mudbrick. Its original mihrab rises up to the ceiling. To the west, there is a last prayer section , the ceiling of which, is supported by columns with curved wooden cushions. It was renovated in 2006

166

‫مسجد تللي حجي خليل‬ ‫يتضح من الوحة الواقعة فوق المحراب بان المسجد شيد‬ . 1759 ‫في أنقرة من قبل حجي خليل أفندي في عام‬ ‫تتكون جدران قاعدة المسجد من الكتل الحجرية المجموعة‬ ‫من المناطق المجاورة في حين تتكون جدرانه العلوية من‬ ‫ ويضم المسجد محراب من الجبس يرتفع حتى‬. ‫الطوب‬ ‫ ويقع المصلى الخارجي في غرب المسجد ويستند‬. ‫السقف‬ . 2006 ‫ ولقد تم ترميمه في عام‬. ‫سقفه على أعمدة خشبية‬

Ankara Vak覺f Eserleri

167

T İR İTO Ğ L U (BABA) TÜRBESİ Tiritoğlu (Baba) Türbesi Aslanhane Mahallesi’nde, Aslanhane Sokak ile Filiz Sokak’ın kesiştiği yerde bulunan türbenin inşa tarihi bilinmemektedir. Bütünüyle yıkılan tekkenin türbe kısmı betonarme olarak yeniden inşa edilmiştir. Türbe, dışta çatı, içte kubbe ile örtülü bir yapıdır. Türbenin içinde iki adet sanduka bulunmaktadır.

Tiritoğlu Tomb The date of the tomb, located at the intersection of Aslanhane Street and Filiz Street in the Aslanhane District, is unknown. The tomb of the dargah was completely demolished was reconstructed in reinforced concrete. It is covered with a dome inside and a roof outside. There are two coffins in the tomb.

168

)‫مرقد تريت أوغلو (بابا‬ ‫إن تاريخ إنشاء المرقد الواقع في نقطة تقاطع زقاق‬ ‫أصالن هان و زقاق فيليز في حي أصالن هانه غير‬ ‫ ولقد أعيد إنشاء المرقد الذي يضم لحدين والذي‬. ‫معروف‬ . ‫يشكل جزأ من التكية المنهارة بكاملها باالسمنت المسلح‬ . ‫إن المرقد مغطى بقبة من الداخل ومسقوف من الخارج‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

169

U L U S OT ELİ BİNASI Ulus Oteli Binası Hacı Bayram Mahallesi, Adliye Sokak’ta yer alan yapının inşa tarihi bilinmemekle birlikte 20. yüzyıl başlarına tarihlendirilebilir. Dikdörtgen planlı yapının üzeri, ahşap saçakla sonlanan kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Yapı, bodrum kat ve üzerindeki iki kattan oluşmaktadır. Cephede, katlar arası bir sıra taş silme ile belirginleştirilmiştir. Yapının köşeleri, silmeleri, kapı ve pencerelerinin kemerleri, söve ve lentoları taştır. Ahşap desteklerle duvardaki taş konsollara oturan ahşap saçak, kasetlidir.

‫مبنى فندق أولوس‬ . ‫يقع هذا المبنى في زقاق العدلية في حي حجي بيرام‬ ‫وعلى الرغم من أن تاريخ تشييده غير معروف بعد إال أنه‬ . ‫يعتقد بأنه أنشأ في بداية القرن العشرين‬ ‫ويغطي السقف المصنوع من القرميد حاليا المبنى‬ ‫ ويتكون البنيان من طابق أرضي‬. ‫المستطيل الشكل‬ ‫ ولقد استخدم الحجر في بناء زواياه‬. ‫وطابقين عاديين‬ . ‫واألفاريز الجانبية والقناطر التي تعلوا النوافذ‬ ‫ولقد تعرض المبنى منذ انشائه للكثير من الترميمات‬ .1983 ‫وتقرر في نهاية المطاف تحويله إلى فندق في عام‬

Yapılışından itibaren çeşitli onarım ve tadilatlar geçiren yapı, 1983 yılında otel olarak düzenlenmiştir.

Ulus Hotel Although, the real date of the building that stands on Adliye Street in the Hacı Bayram District is unknown, it is thought to have been built in the beginning of the 20th century. The structure has a rectangular plan, a tile clad roof ending in wooden eaves. It consists of a basement with two floors above. There is a cornice between the floors. Its corners, cornices, arches of the windows , doors, jambs and lintels were built of stone. The wooden eaves sitting on stone corbels with wooden props, were divided into square frames.

17.2 m

Repaired on several occasions, the building was finally renovated in 1983 and now functions as a hotel.

26.8 m

ULUS OTELİ

170

Ankara Vak覺f Eserleri

171

VA K I F E Vİ Vakıf Evi Hacı Bayram Mahallesi, Adliye Sokak, No: 3’te yapının yapılış tarihi ile ilgili kesin bir bilgi olmamakla birlikte, yanındaki Adliye Binası ile beraber, Cumhuriyet’in ilk yıllarında yapılmış olması muhtemeldir. Üç katlı olarak inşa edilmiş olan yapı, geleneksel Türk evi mimarisine uygun olarak yapılmıştır. Altta iki yarım kat ile üstte bir normal kattan oluşan yapının kuzeyinde bir eklentisi vardır. Yığma alt kat üzerine ahşap karkas olarak yapılan binanın üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Çeşitli zamanlarda yapılan tadilat ve onarımlarla bazı kısımlarında bozulmalar görülmekle birlikte, yapının ana hatlarıyla özgün halini koruduğunu söylemek mümkündür.

‫منزل الوقف‬ ‫ في حي حجي‬3 ‫يقع هذا المنزل في زقاق العدلية رقم‬ ‫ وعلى الرغم من أن تاريخ تشييده غير معروف‬. ‫بيرام‬ ‫بالضبط إال أنه يعتقد بأنه شيد خالل األعوام األولى التي‬ .‫شهدت تأسيس الجمهورية وأثناء تشييد مبنى العدلية‬ ‫يتكون المبنى من ثالث طوابق وهو مشيد حسب طراز‬ ‫ وللمبنى إضافة أخرى‬. ‫إنشاء المنازل التركية التقليدية‬ ‫ ولقد تم استخدام اآلجر واألسمنت في‬. ‫تقع على شماله‬ ‫ ولقد‬. ‫تشييد المبنى الذي يعلوه سقف مغطى بالقرميد‬ ‫تعرض المبنى لبعض التغييرات من جراء التعديالت التي‬ ‫ ومع ذلك يمكن الجزم‬. ‫طرأت عليـه فـي مختلف األزمنة‬ ‫بأن المبنى الزال يحافظ على طرازه المعماري التقليدي‬ . ‫األصلي المتبع في تشييده‬

Vakıf House Although there is no information about the date of its construction, the building, located on the Adliye Street in the Hacı Bayram District, is thought to have been built in the early years of the republic, together with the Courthouse Building next to it.

8.5 m

Built as a three storey building, it was constructed in accordance with the architectural features of traditional Turkish houses. There is an additional space to the north. It has a massive base, a timber framed wall and a tile clad roof. Even though, there are some distortions due to repairs and restorations made at various times, it can be said that the building maintains its original form.

8.9 m

Vakıf evi

172

Ankara Vak覺f Eserleri

173

Y E N İ CE ( A LİBEY) CAMİİ YENİCE (ALİBEY) CAMİİ Ulus İtfaiye Meydanı’nda bulunan cami kerpiç duvarlı, ahşap hatıllı, taş kaideli, kiremit çatılı basit bir yapıdır. Uzunlamasına dikdörtgen planlı ve son cemaatlidir. Ahşap tavan duvarlara oturmaktadır. Minberi ve mihrabı yenidir. Kuzey batıda yükselen kare kaideli, silindirik gövdeli minare tamamen tuğladandır. Kitabesi olmayan cami 18 veya 19. yüzyılla tarihlendirilmektedir. 2008 yılında projeleri çizdirilerek koruma kurulunca onaylanmış, onarımı 2012 yılında yapılmıştır.

Yenice Mosque Situated in İtfaiye Square in Ulus, the mosque has a mudbrick wall supported by wooden beams, a stone base and a tile clad roof. It has a lengthwise rectangular plan, a wooden ceiling and a last prayer section. Its mihrab and minaret are new. On the northwest side, its minaret has a square base, a cylindrical body and it was completely built of brick. Although it has no inscription, it can be dated to the 18th century or 19th century. The mosque was renovated in 2012.

174

)‫مسجد ينيجه (علي بيك‬ ‫يستند المسجد الواقع في ميدان االطفائية في حي أولوس‬ ‫ ولقد استخدم الطوب والعوارض‬. ‫على قاعدة حجرية‬ ‫ وللمسجد المستطيل الشكل‬. ‫الخشبية في بناء جدرانه‬ ‫ ويستند السقف‬. ‫المسقوف بالقرميد مصلى خارجي‬ ‫ أما منبره‬. ‫الخشبي للمصلى الداخلي على جدرانه‬ ‫ وتقع مئذنته الرباعية‬. ‫ومحرابه فإنهما جديدا الصنع‬ ‫القاعدة في الركن الشمالي الغربي من المسجد وهي‬ ‫ ويعتقد بأن المسجد‬. ‫اسطوانية الشكل ومبنية من اآلجر‬ ‫قد شيد في القرن الثامن عشر أو التاسع عشر ألن ليس‬ ‫ ولقد وافق مجلس‬. ‫لديه كتابة تاريخية توضح تاريخ بنائه‬ ‫ على مخطط‬2008 ‫حماية اآلثار التاريخية فـــي عام‬ ‫ حيث تم االنتهاء من نشاطات الترميم في‬، ‫إعادة ترميمه‬ .2012 ‫هذا المجال في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

175

Y E Ş İ L A H İ CAMİİ Yeşil Ahi Camii Akalar Mahallesi, Sarıca Sokak’ta bulunan cami, 1349-1392 M. yılları arasında inşa edilmiştir. Boyuna dikdörtgen planlı yapının üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Beden duvarları, kuzey cephesi hariç olmak üzere kerpiç örgülüdür. Kuzey cephede ise tuğla örgü görülmektedir. Caminin kuzeyinde iki tarafı kapalı son cemaat yeri bulunmaktadır. Önde kesme taş örgülü iki adet ayakla üç bölüme ayrılan, son cemaat yerindeki bu ayaklar üzerinde sivri kemerler bulunmaktadır. Son cemaat yerinin batısına bitişik olan minarenin kaidesi kesme taş, gövdesi tuğla, şerefe korkulukları ise taştan yapılmıştır. Caminin hariminin üzeri ahşap tavanla örtülüdür. Tavanın ortasında yer alan altıgen biçimli göbek, pervazlarla çevrelenmiştir. Harimin kuzey tarafında, dört adet ahşap direkle taşınan kadınlar mahfeli bulunmaktadır. Güney duvar ekseninde yer alan alçı mihrap, tavana kadar yükselmektedir. Köşeleri sütunceli olan mihrap nişinin üzeri mukarnas kavsaralıdır. Mihrabın üstü bir sıra palmet dizisi ile nihayetlenmektedir. Cami, 1953, 1959 ve 1975 yıllarında onarım görmüştür.

Yeşil Ahi Mosque Located on Sarıca Street in the Akalar District, the mosque was built between the years of 1349 and 1392. It has a lengthwise rectangular plan and is covered with a tile clad roof. Apart from the north wall, the walls were built with mudbrick. The north wall was built with brick. On the north, there is a last prayer section separated into three sections by two cut stone columns. There are pointed arches above these columns. To the west of the last prayer section, the adjoining minaret has a cut stone base, a brick body and a stone rail. The interior space is covered with a wooden ceiling in the center of which there is a hexagonal rosette bordered with cornices. There is a women’s section supported by

176

four wooden columns, to the north. The plaster mihrab with muqarnas rises up to the ceiling and ends with a line of palmette. It was renovated between the years of 1953 and 1959 and also in 1975.

‫مسجد يشيل أهي‬ ‫ م في‬1349 -1392 ‫يقع هذا المسجد الذي شيد في عام‬ . ‫زقاق صاريجا في حي أكاالر‬ ‫ويغطي المسجد المستطيل الشكل سقف مصنوع من‬ ‫ وباستثناء جبهة المسجد الشمالية فقد شيدت‬. ‫القرميد‬ ‫جدرانه األخرى باالستفادة من الطوب والعوارض‬ ‫ ويقع‬. ‫ أما جبهته الشمالية فقد شيدت من اآلجر‬. ‫الخشبية‬ ‫المصلى الخارجي للمسجد المغلق من الطرفين في الجبهة‬ ‫ وينقسم المصلى الخارجي إلى ثالث ردهات‬. ‫الشمالية‬ ‫ وتتكون قاعدة‬. ‫بعمودين حجريين يحمالن قناطر مدببة‬ ‫المئذنة المجاورة لغرب المصلى الخارجي من الحجر‬ . ‫المنحوت والجزء العلوي منها من اآلجر‬ ‫ويحمل السقف الخشبي الذي يغطي المصلى الداخلي‬ ‫ ويقع المحفل‬. ‫سره سداسية الشكل محاطة بأفاريز خشبية‬ ‫ ويرتكز‬، ‫المخصص للنسوة في شمال المصلى الداخلي‬ ‫ أما المحراب المالصق للجدار‬. ‫على أربعة أعمدة خشبية‬ ‫الجنوبي فأنه يرتفع حتى السقف وهو مزين بأعمدة‬ . ‫صغيرة جانبية وقناطر مقرنصة‬ ‫ وأخيرا في‬1959 ‫ و‬1953 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬ . 1975 ‫عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

177

Z E Y N E L A BİDİN CAMİİ Zeynel Abidin Camii Zeynel Abidin adlı bir şahıs tarafından yaptırılan cami, mimari üslubuna göre 17-18.yüzyıla tarihlenmektedir. Cami, enine dikdörtgen planlı ve düz tavanlıdır. Taş temel üzerine kerpiç duvarlı yapının güneyine bitişik türbesi, altında bodrum katı vardır. Caminin kıble duvarındaki pencerelerin alçı içlikleri geometrik süslemelidir. Tavana kadar yükselen alçı mihrabın beş kenarlı nişi mukarnas dolguludur. Mescidin güney duvarına bitişik çatılı türbede Zeynel Abidin, eşi ve çocuğu yatmaktadır.

Zeynel Abidin Mosque Built by Zeynel Abidin,according to its architectural style, the mosque can be dated to the 17th century and 18th century. It has a breadthwise rectangular plan, a stone base, a mudbrick body and a flat ceiling. There is a basement under the tomb adjacent to the mosque. The plaster gratings are decorated with geometrical designs. The plaster mihrab with a five sided niche filled with muqarnas , rises to the ceiling. The coffins of Zeynel Abidin, his wife and his children are in the tomb.

178

‫مسجد زين العابدين‬ ‫يستدل من الطراز المعماري لهذا المسجد بأنه شيد من‬ ‫قبل شخص يدعى زين العابدين في القرن السابع عشر أو‬ . ‫الثامن عشر‬ ‫ ويرتكز البنيان‬. ‫وللمسجد المستطيل الشكل سقف مستو‬ ‫على أساس حجري وبجواره مرقد في الناحية الجنوبية‬ ‫ ولقد شيدت جدرانه‬. ‫وطابق أرضي في الجزء االسفل منه‬ ‫ وتزين الزخارف‬. ‫من الطوب والعوارض الخشبية‬ ‫الهندسية المصنوعة من الجبس نوافذ المسجد المطلة على‬ ‫ كما تزين المحراب المصنوع من الجبس أيضا‬. ‫القبلة‬ ‫ ويضم المرقد المجاور‬. ‫أفاريز ومقرنصات قنطرية‬ . ‫للجدار الجنوبي للمسجد قبور زين العابدين وعقيلته وابنه‬

Ankara Vak覺f Eserleri

179

Z E Y N E L A BİDİN TÜRBESİ ZEYNEL ABİDİN TÜRBESİ Türbe, Turan Mahallesi, Cevizaltı Sokak’tadır. Zeynel Abidin Camii’nin güney duvarına bitişik olan yapının üzeri çatı ile örtülüdür. Kitabesi ve vakfiyesi bulunmayan yapı, mimari üslubuna göre 17 ve 18. yüzyıllara tarihlendirilir. Farklı zamanlarda yenilenen türbe, asıl karakterini kaybetmiştir. Yapı, 2005 yılında cami ile birlikte onarılmıştır.

Zeynel Abidin Tomb The tomb stands on Cevizaltı Street in the Turan Disrict. Adjacent to the south wall of Zeynel Abidin mosque, it is covered with a roof. Having no inscription and foundation, its’ architectural style dates it to the 17th - 18th centuries. Renewed at different times, the tomb has lost its essential characteristics. It was renovated together with the mosque in 2005.

180

‫مرقد زين العابدين‬ ‫ إن هذا‬. ‫يقع المرقد في زقاق جويز ألتي في حي طوران‬ ‫البنيان المالصق للجدار الجنوبي لمسجد زين العابدين‬ ‫مغطى بسقيفة من القرميد وليس له ال كتابة تاريخية وال‬ ‫ وبالنظر الطراز المعماري للبنيان يمكن الحزم بأن‬. ‫وقفية‬ ‫ ولقد فقد المرقد‬. ‫تاريخه يعود للقرن السابع والثامن عشر‬ ‫ميزته االصلية نتيجة الترميم الذي تعرض له في مختلف‬ . ‫االزمنة‬ . 2005 ‫رمم المرقد مع المسجد المالصق له في عام‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

181

Z İN C İR L İ ( KAZASKER) CAMİİ Zincirli (Kazasker) Camii

Zincirli Mosque

Ulus’ta bulunan caminin vakfiyesi veya kitabesi bulunmamaktadır. Ancak Şeyhülislam Ankaravi Mehmet Emin Efendi tarafından yaptırıldığına dair belgeler vardır. Buna göre caminin 17. yüzyılın ikinci yarısında inşa edildiğini söylemek mümkündür.

There is no foundation information or inscription pertaining to the mosque which is located in the Ulus District. However, there are documents which say that it was built by Ankaravi Mehmet Emin Efendi. Accordingly, it can be said that it was constructed in the second half of the 17th century.

Dikdörtgen planlı caminin üzeri kiremit kaplı kırma çatı ile örtülüdür. Taş kaideli caminin beden duvarları kerpiç örgülü ve ahşap hatıllıdır. Beden duvarlarının dış kısmı, geçirdiği son onarımda tuğla ile kaplanmıştır. Caminin önünde üç bölümlü son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yeri öne üç, yanlara ise birer adet sivri kemerle açılmaktadır. Bu kemerler kesme taş ayaklarla taşınmaktadır. Harimin kuzeybatı köşesine bitişik minare, kesme taş kaideli, tuğla gövdelidir. Cami hariminin üzeri ahşap tavanla örtülüdür. Tavanın ortasında bulunan iki adet altıgen göbeğin çevresini kalem işi süslemeli pervaz çevrelemektedir. Mihrabın güney duvarı üzerinde bulunan alçı mihrap, tavana kadar yükselmektedir. Beş kenarlı mihrap nişi mukarnas kavsaralı olup bir sıra palmet dizisiyle bitmektedir. Caminin ahşap minberi, taklit kündekari tekniğiyle yapılmıştır. Yan aynalıkları, ajurlu korkulukları ve kalem işi süslemeleriyle dikkat çekicidir. Cami, 1879-80 yılında Ankara Valisi Hurşit Paşa’nın talimatıyla onarım görmüştür. 1937 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarım gören cami, en son 2005 yılında basit bir onarım geçirmiştir.

182

Having a rectangular plan, the mosque is covered with a tile clad hipped roof. It has a stone base, a mudbrick body supported by wooden beams. The exterior of the body was constructed with brick during the last restoration. In front of the mosque, there is a last prayer space with three sections. On both sides of this space, there is a pointed arch, while in front of it there are three pointed arches supported by cut stone columns. Adjacent to the northwest of the mosque, its minaret has a stone base and a brick body. The interior space is covered with a wooden ceiling, at the center of which there are two hexagonal rosettes bordered with engraved, adornmented cornices. The plaster mihrab with arching muqarnas rising to the ceiling ends with a line of palmette. Its wooden minbar was made by using the false kundekari technique, its fretwork rails and engraved ornamentation are noteworthy. The Governor of Ankara, Hurşit Paşa commissioned the first restoration of the mosque between the years of 1879 and 1880. Then, it was renovated in 1937 by The Directorate General of Foundations. Also it was given a basic renovation in 2005.

)‫مسجد زنجرلي ( كازاسكر‬ ‫ليس لهذا المسجد الذي يقع في حي أولوس أية كتابة‬ ‫ هناك وثائق تدل على أنه‬، ‫ ومع ذلك‬. ‫تاريخية وال وقفية‬ . ‫مشيد من قبل شيخ االسالم أنقروي محمد أمين أفندي‬ ‫وباالستناد لتلك الوثائق يمكن الجزم بأن المسجد شيد خالل‬ . ‫النصف الثاني من القرن السابع عشر‬ ‫ ولقد‬. ‫إن المسجد المستطيل الشكل مغطى بالقرميد حاليا‬ ‫أسس على قاعدة حجرية واستخدم الطوب والعوارض‬ ‫ وتم تبطين جدرانه الخارجية‬. ‫الخشبية في بناء جدرانه‬ ‫ ويقع‬. ‫باآلجر في أعقاب الترميم األخير الذي تعرض له‬ ‫في مقدمة المصلى الخارجي المكون مــن ثالث ردهات‬ ‫ وتغطي هذه القناطر القسم األمامي‬. ‫ثالث قناطر مدببة‬ ‫من المصلى الخارجي وقنطرة مدببة واحدة في كل طرف‬ ‫من أطرافه وتستند هذه القناطر على أعمدة مصنوعة من‬ ‫ وتقع المئذنة في الركن الشمالي الغربي‬. ‫الحجر المنحوت‬ ‫من المصلى الداخلي وتتكون قاعدتها من الحجر المنحوت‬ . ‫والجزء العلوي منها من اآلجر‬ ‫ويحمل السقف الخشبي للمصلى الداخلي في وسطه سرتان‬ . ‫سداسية الشكل تحيط بهما تزيينات مصنوعة بالفرشاة‬ ‫ويقع المحراب الذي يرتفع حتى السقف في الجدار المطل‬ ‫ إن المحراب ذو الجوانب الخمسة‬. ‫على الناحية الجنوبية‬ ‫ ولقد‬. ‫مزين بقنطرة مقرنصة تنتهي بتزيينات متناظرة‬ ‫صنع المنبــر والجبهات الصغيرة الجانبية بطريقة التعشيق‬ . ‫ باألمر الصادر‬1879-80 ‫وكان المسجد قد رمم في عام‬ ‫ كما تم ترميمه‬. ‫عـن خورشيد باشا زالي أنقرة في حينه‬ ‫ وأخيرا‬1937 ‫من قبل المديرية العامة لألوقاف في عام‬ 2005 ‫في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

183

2. Bölüm Chapter Two

‫الفصل الثاني‬

Ankara İlçelerindeki Vakıf Eserleri Foundational Works In The Districts Of Ankara ‫اآلثار الوقفية في األقضية التابعة لمحافظة أنقرة‬

AYA Ş K İ L L İK CAMİİ Killik Camii Ayaş, Hacı Veli Mahallesi’nde yer alan Killik Camii, kitabesine göre 1560 yılında inşa edilmiştir. Enine dikdörtgen planlı caminin üzeri kiremit çatı ile örtülüdür. Moloz taş örgülü beden duvarları ahşap hatıllarla desteklenmiştir. Önceleri toprak damlı olduğu bilinen caminin bugünkü çatısı alaturka kiremitli kırma çatıdır. Caminin kuzeydoğu köşesinde, beden duvarları üzerinden yükselen ahşap minaresi, camiden daha geç dönemlerde yapılmıştır. Harim, mihraba dik uzanan ahşap sütun ve kirişlerle beş sahına ayrılmıştır. Mihraba dik olarak atılmış kalın kirişlerin üzerinde, mihraba paralel atılmış ahşap tavan kirişleri bulunmaktadır. Harimin kuzeyindeki kadınlar mahfeli özgündür. Mahfelin alt tarafında 18. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen aşı boyalı kalem işi süslemeler bulunmaktadır. Mahfel tavanının ortasında, ince çıtalarla oluşturulmuş geometrik bezemelerle süslü bir göbek bulunmaktadır. Göbeğin etrafı aşı boyalı nakışlarla süslenmiştir. Harimin güney duvarında bulunan ve tavana kadar yükselen alçı mihrabın nişi mukarnas kavsarayla bitmektedir.

Killik Mosque Located in the Hacı Veli District,according to the inscription, the mosque is dated to 1560. Having a breadthwise rectangular plan, it is covered with a tile clad roof. Constructed by rubble stone,the main walls are supported by wooden beams. Although the former structure is known to havehad a flat earthen roof, the mosque has a hipped roof, today. Rising from the wall of the northeast corner, the wooden minaret was built at a later time. The interior space is divided into five naves with wooden pillars and beams. Above the beams perpendicular to the mihrab, there are wooden beams laid parallel to the mihrab. The women’s section is original. At the bottom of this section, there is hand-carved adornment thought to have been perpetrated in the 18th century. In the middle

186

of the ceiling of this section, there exists a rosette with wooden half-battens, the borders of which are decorated with ochre painted hand carved ornamentation. The plaster mihrab, with arching muqarnas, rises up to the ceiling.

‫مسجد كيلليك‬ ‫يتضح من الكتابة التاريخية المنقوشة على مسجد كيلليك‬ ‫الواقع في حي حجي ولي في قضاء أياش بأنــــــه مشيـــد‬ . 1560 ‫في عام‬ . ‫إن المسجد مستطيل الشكل وهو مغطى بالقرميد حاليا‬ ‫ كما‬. ‫ولقد شيدت جدرانه بالطوب والعوارض الخشبية‬ . ‫تم استبدال سقفه الترابي السابق بسقف عادي تقليدي‬ ‫وللمسجد مئذنة خشبية تقع في الركن الشمالي الشرقي‬ ‫ ويعتقد بأن المئذنة قد أضيفت للمسجد في تاريخ‬. ‫للمسجد‬ . ‫الحق‬ ‫ينقسم المصلى الداخلي إلى خمسة أقسام بواسطة األعمدة‬ ‫والعوارض الخشبية حيث تتعامد األعمدة مع العوارض‬ ‫ ويقع المحفل المخصص‬. ‫الموجودة في سقف المصلى‬ ‫ ويزين المحفل‬. ‫للنسوة في شمال المصلى الداخلي‬ ‫زخارف يعتقد أنها صنعت بالفرشاة في القرن الثامن عشر‬ ‫ ويتوسط سقف المصلى الداخلي زخارف هندسية الشكل‬. ‫ وتزين الزخارف والنقوش السره‬. ‫صنعت بشرائح خشبية‬ ‫ كما تزين األفاريز‬، ‫الواقعة في وسط تلك الزخارف‬ . ‫المقرنصة محراب المسجد المصنوع من الجبس‬

Ankara Vak覺f Eserleri

187

AYA Ş O RTA BEREKET KÖYÜ CAMİİ Orta Bereket Village Mosque

Kitabesi bulunmayan caminin hangi tarihte yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir. Yazıcızade Elhak Mehmet Camii Şerifi Vakfı adına kayıtlıdır. Tavan yapısının ahşap sütün ve üzerindeki yastıklar ile üç sahına ayrılmış olması, Ankara’da ve Ayaş İlçesindeki ahşap tavan, kiriş ve sütunlu cami örneklerine benzemektedir. Geç dönemde yapılan değişikliklerle tavandaki kiriş ve konsolların yerini düz işlemeli tavana bırakmıştır. Bu değişikliklerin 20. yüzyıl başlarında yapılmış olduğu sanılmaktadır. Ancak ilk yapılışının 15-16. yüzyıla ait olabileceği düşünülmektedir.

The construction date of the mosque that has no inscription is unknown. It is registered as the property of the Yazıcı zade Elhak Mehmet Mosque Foundation.

‫لم يعرف حتى اآلن متى شيد هذا المسجد نظرا النعدام أية‬ ‫ هذا علما بأنه الزال مسجال‬. ‫كتابة تاريخية تدل على ذلك‬ . ‫فــي وقـــــــــــف يزيجي زاده الحق محمد‬

Separated into three naves with wooden capitals sitting on wooden pillars, the structure resembles the mosques with wooden ceilings and beams supported by pillars that are found in theAyaş District of Ankara. However, the original wooden beamed ceiling was changed over to an ornamented flat one. These changes are thought to have been made in the early 20th century. But, the construction date of the original structure may have been as early as the 15th -16th centuries.

‫ومع ذلك فإن المسجد يشبه إلى حد كبير أمثاله المشيدة‬ ‫في أنقرة وقضاء أياش من حيث األعمدة الخشبية وطريقة‬ ‫ ونتيجة الترميمات المتعددة التي‬. ‫استناد السقف عليها‬ ‫تعرض لها المسجد المذكور في مختلف األزمنة فقد تم‬ ‫استبدال العوارض وحوامل األفاريز الخشبية بسقف عادي‬ ‫ ويعتقد بأن هذه التغييرات تمت في بداية القرن‬. ‫مزخرف‬ ‫ في حين أن المسجد كان قد شيد في القرن‬، ‫العشرين‬ . ‫الخامس عشر أو السادس عشر‬

Cami boyuna dikdörtgen planlıdır. Duvar örgüsü taştır. Doğu duvarının kuzey kenarında dikdörtgen, ahşap söveli, çift kanatlı üstünde dilimli tacı olan özgün giriş kapısı vardır. Kuzeyde ahşap kadınlar mahfeli yer alır. Cami mihraba dik olan üç sahına bölünmüştür. Tavan iki yan sahında; düz çıtalı, orta sahında ise karelere bölünmüş merkezi geniş yuvarlak kıvrımlı ışınlardan oluşan bir göbekle süslenmiştir. Mihrap yarım silindirik nişli olup iç kısmı sade sıvalı ve boyalıdır. Nişin üç kenarı tamamen ahşaptan oyma tekniği ile yapılmış, üzeri bitkisel motiflerle bezelidir. Minaresi 1964 yılı yapımıdır.

Having a lengthwise rectangular plan, the walls were constructed of stone. On the northern edge of the east façade there is an original double entrance door with a wooden jamb. On this door, there are flower motifs carved in the wood. Inside, there is a women’s section supported by two wooden pillars in the center and two engaged columns on both edges. The interior space is divided into three naves. The ceiling is flat slatted at the side aisles and is divided into square frames with wooden half-battens in the center aisle. Also there is a rosette at the center. The half cylindrical mihrab niche is plastered and painted. Three edges of the niche are made of carved wood and decorated with plant motifs. Its minaret was built in 1964.

188

‫مسجد قرية أورطا بركت‬

ORTABEREKET KÖYÜ CAMİİ

. ‫إن المسجد مستطيل الشكل وجدرانه مشيدة من الحجر‬ ‫ويتوسط جبهته الشرقية باب خشبي مزدوج الجناحين ذو‬ . ‫إفريز خشبي‬ ‫ وينقسم‬. ‫ويقع في شماله المحفل المخصص لصالة النسوة‬ ‫ ويزين السقف سره‬. ‫المصلى الداخلي إلى ثالث أقسام‬ ‫ أما‬. ‫ذات أشعة منبعثة منها مصنوعة بشرائح خشبية‬ ‫ ويذكر‬. ‫المحراب فهو مزخرف بأفاريز نصف اسطوانية‬ .1964 ‫بأن مئذنة المسجد كانت قد أضيفت للمبنى في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

189

AYAŞ SİNANLI BELDESİ- ULU CAMİİ Sinanlı Beldesi- Ulu Camii Kitabesinde yapım tarihi 1547 M. (954 H.) olarak geçmektedir. Kitabesinde yazıldığı üzere El Hac Sinan Bin Hacı Osman tarafından yaptırılmıştır. Ahşap sütunlu ve ahşap kirişli tavan sistemine sahip olan caminin beden duvarları, güney cephesi hariç, subasman kotuna kadar düzgün yüzeyli moloz taş olup üst bölümü kerpiçtir. Caminin kuzey cephesinde iki adet kapısı vardır. Yapıldığı dönemde düz dam örtüye sahip camiye, onarım geçirdiği bir dönemde kırma çatı ilave edilmiştir. Cami enine dikdörtgen planda olup iç mekân konstrüksiyonu bakımından kıble duvarına dikey ağaç sütunlar ve yatay kirişlerle ayrılmış olan beş adet nefe ayrılmıştır. Harimdeki ahşap sütunlar 18 adettir. Kıble duvarının orta nef hizasında bulunan alçı mihrabı çok onarım görmüş olmakla beraber orijinaldir. Beş kenarlı mihrap nişinin üzeri stalaktitlidir. Taç kısmındaki dikdörtgen pano içinde Kur’an’dan bir ayet ve duvardan çıkıntı teşkil eden dikdörtgenin kenar bordürlerinde Kelime-i Tevhit tekrar edilmiştir. Cami 2008 yılında onarım görmüştür.

Sinanlı District Ulu Mosque According to its inscription, the mosque is dated to 1547 (954 A. H.) and was built by El Hac Sinan Bin Hacı Osman. Having a wooden beamed ceiling supported by wooden pillars, it was built in rubble stone with a smooth surface at the lower parts of the walls while the upper parts of the mosque were built in mudbrick, with the exception of the south façade. There are two doors on the north façade. Previously, the mosque was roofed with earth, today it is covered with a tile clad hipped roof. It has a breathwise rectangular plan and five naves provided by wooden beams and pillars. There exist eighteen pillars in the prayer hall. Although the plaster mihrab has some repairs, it still preserves its originality. The mihrab niche is decorated with a stalactite. In a rectangular panel on the mihrab, there is a verse from The Koran and the protruding edges of the mihrab is bordered with the Word of God. It was renovated in 2008.

190

‫مسجد أولو – قرية سينانلي‬ ‫توضح الكتابة التاريخية المنقوشة على المسجد بأنه مشيد‬ ‫ هـ كما توضح تلك الكتابة بأن‬954/‫ م‬1547 ‫في عام‬ . ‫الحاج سنان بن حجي عثمان هو الذي شيد المسجد‬ ‫لقد استخدمت األعمدة والعوارض الخشبية في بناء المسجد‬ ‫كما استخدمت الحجارة المنقولة من أنقاض المباني‬ ‫ وللمسجد بابين يطالن‬. ‫المجاورة في بناء جبهته الجنوبية‬ ‫ وكان المسجد ذو سقف ترابي‬. ‫على الجبهة الشمالية‬ ‫عادي حين إنشائه ولكن استبدل فيما بعد إبان عمليات‬ ‫ إن المسجد‬. ‫الترميم بسقف عادي تقليدي مبطن بالقرميد‬ ‫ حيث‬، ‫مستطيل الشكل وذو أعمدة وعوارض خشبية‬ ‫ ولقد‬. ‫ عمودا‬81 ‫يبلغ عدد االعمدة في المصلى الداخلي‬ ‫تعرض محراب المسجد للعديد من أعمال الترميم ومع‬ ‫ إذ أنه محاط بأفاريز‬. ‫ذلك الزال يعكس مزاياه األصلية‬ ‫خماسية األوجه تتوسطها لوحة نقشت عليها آية من القرآن‬ . ‫الكريم‬ 2008 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

191

AYAŞ ŞEYH BÜNYAMİN CAMİİ ve TÜRBESİ Şeyh Bünyamin Camii Ve Türbesi Yapının inşası 15. yüzyıl sonu, 16. yüzyıl başı olarak tarihlendirilmektedir. Dikdörtgen planda caminin beden duvarları oldukça yüksektir. Doğu tarafındaki büyük sivri kemerli kapıdan harime girilmektedir. Doğu cephesi yanından geçen yol seviyesinde olup batı cephesi arazinin eğimli olmasından dolayı yüksektir. Yapımında moloz taş kullanılan caminin yüksek beden duvarları ahşap hatıllarla desteklenmiştir. Minarenin kaidesinde düzgün kesme taş, diğer kısımlarında tuğla kullanılmıştır. Kuzey doğu köşede camiye bitişik olarak yapılmış kare plandaki türbesi yer almaktadır. Cami ile birlikte yol seviyesinde olan türbe Şeyh Bünyamin’e ait olup hangi tarihte öldüğü ve türbenin yapılış tarihine ait bir kayıt bulunmamaktadır. Türbeye cami içindeki küçük bir kapı ile girilmektedir. Basit pandantifli bir kubbe ile örtülü olan türbenin yalnız doğu kenarı ortasında bir penceresi vardır. Cami ve türbenin 2010 yılında onarımı yapılmıştır.

Şeyh Bünyamin Mosque and Tomb Construction of the mosque and the tomb are dated to the end of 15th century and the beginning of 16th century. It has a rectangular plan and very high walls.The pointed arched entrance door is on the east façade. Due to the slope of the land , the west façade is the highest It was constructed by rubble stone supported by wooden beams. Its minaret has a cut stone base and a brick body. Adjacent to the northeast corner of the mosque, there exists a square shaped tomb. It belongs to Şeyh Bünyamin. However there are no records about the construction date of the tomb and the death of the Şeyh. The entrance of the tomb is provided by a small door within the mosque. There are niches at the corner of the walls. The tomb is covered with a dome supported by pendentives and is lit by only one single window at the center of the east side. The mosque and the tomb were renovated in 2010.

192

‫مسجد ومرقد الشيخ بنيامين‬ ‫لقد شيد المسجد والمرقد في أواخر القرن الخامس عشر أو‬ ‫ إن جدران المسجد المستطيل‬. ‫أوائل القرن السادس عشر‬ ‫ ويطل الباب الذي تعلوه قنطرة‬. ‫الشكل مرتفعة للغاية‬ ‫ إن جبهة المسجد‬. ‫كبيرة مدببة على الجهة الشمالية‬ ‫الغربية أعلى من جبهته الشرقية ألنها بمستوى الطريق‬ ‫ وتستند جدران المسجد المشيد بالطوب‬. ‫التي تطل عليه‬ ‫ أما المئذنة فإنها‬. ‫والعوارض الخشبية على قاعدة حجرية‬ . ‫مشيدة باآلجر وذات قاعدة مبينة بالحجر المنحوت‬ ‫ويقع مرقد الرباعي الشكل الذي يضم لحد الشيخ بنيامين‬ ‫ ليست‬، ‫ ومع ذلك‬. ‫بجوار الركن الشمالي الشرقي للمسجد‬ ‫هناك أية معلومات توضح تاريخ وفاة الشيخ المذكور‬ ‫ ويمكن الدخول من المرقد إلى‬. ‫وال تاريخ تشييد المرقد‬ ‫ ويغطي المرقد قبة تستند‬. ‫المسجد من خالل باب صغير‬ . ‫على قناطر ثالثية الشكل‬ . 2010 ‫ولقد تم ترميم المسجد والمرقد في عام‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

193

AYA Ş Ş E Y H MUHİTTİN CAMİİ Şeyh Muhittin Camii Yapının inşa tarihi bilinmemektedir. Cami subasman seviyesine kadar moloz taştır. Duvarlar ahşap hatıllı kerpiç olup, geç dönemde tel kafesle desteklenen sıva ile kaplanmıştır. Cami alçı mihrabıyla dikkat çeker. Ankara camilerinde olduğu gibi burada da yüzey çok alçak kabartma olarak geometrik geçmelerle süslenmiştir. Beş yüzlü mihrap nişinin üzeri stalâktitlerle kademeli bir şekilde daralmakta, bütün mihrabın üç kenarını iç içe birbiri ardı sıra tekrar edilen Kelime-i Tevhit yazılı bordürler çevirmiştir. Minber ve kadınlar mahfili ahşaptır. Kuzeybatıda yer alan ve yapıya sonradan eklenen minare ise kesme taştır. Tek mekândan oluşan cami enine dikdörtgen planlı ve ahşap tavanlıdır.

Şeyh Muhittin Mosque The construction date of the mosque is unknown. While the lower parts of the walls were built with rubble stone, the upper parts were built in mudrick and covered with plaster later. The plaster mihrab is attractive. It is decorated with geometrical shapes in a similar style as mihrabs in other Ankara mosques. There is the Word of God on three edges of the mihrab. The mosque has a breadthwise rectangular plan and a wooden ceiling. While, the minbar and the women’s section were constructed of wood, on the northwest side its minaret is constructed of cut stone. The minaret is also a later addition.

194

‫مسجد الشيخ محي الدين‬ ‫ لقد شيدت‬. ‫لم يعرف حتى اآلن متى أنشأ هذا المسجد‬ ‫األقسام السفلية من جدران المسجد بالحجارة واألقسام‬ ‫ وهو شبيه إلى‬. ‫العلوية بالطوب والعوارض الخشبية‬ ‫ ولقد تم تزيين المسجد‬. ‫حد كبير بمساجد أنقرة التاريخية‬ ‫باألفاريز المصنوعة من الجبس والتي تحمل الزخارف‬ ‫ ويتسم المحراب بخمسة أوجه وقناطر مقرنصة‬. ‫الهندسية‬ . ‫إلى جانب بوردورات كتبت عليها عبارة التوحيد‬ ‫إن منبر المسجد والمحفل المخصص لصالة النسوة‬ ‫ أما المئذنة التي أضيفت للمبنى في‬. ‫مصنوع من الخشب‬ . ‫وقت الحق فقد شيدت من الحجر المنحوت‬

Ankara Vak覺f Eserleri

195

AYA Ş U L U (ESKİ) CAMİİ Ulu (Eski) Camii

Ulu Mosque

Ayaş Belediye Meydanında yer alan Ulu Camii Ayaş’ın en eski ve en büyük camisidir. Kitabesi mevcut olmayan cami mimarisine göre 15. yüzyıla tarihlendirilmektedir.

Located on Ayaş Square, it is the oldest and largest mosque in Ayaş. Having no inscription, its architectural style dates it to the 15th century.

Boyuna dikdörtgen planlı moloz taş ve ahşap hatıllı duvar örgüsüne sahip olan yapı önceden toprak damlı iken sonradan kırma bir çatı ile alaturka kiremit ile örtülmüştür. Doğu ve batı kenarlarda birer kapısı bulunmaktadır. Ahşap sütunlarla taşınan, ahşap kirişlemeli tavana sahiptir. Harim kuzey-güney doğrultusunda iki sıra halinde üçer ahşap sütun ile üç sahına ayrılmıştır. Doğu duvarı ortasında kare taş kaideli, tuğla gövdeli minarenin camiye sonradan ilave edilmiş olduğu anlaşılmaktadır. Kıble duvarı ortasında yer alan alçı mihrapta, birbiri ardınca tekrar edilen Kelime-i Tevhit yazılı bordürden sonra içe doğru örgü motifli bordür ile geometrik geçmeler yer alır. Caminin ahşap minberi bazı kısımları yenilenmiş olmakla beraber büyük kısmı orijinal olup 15. yüzyıl ahşap işçiliğini ortaya koymaktadır. Geometrik geçmeler halinde yapılmış olan yan aynalıkta geometrik parçalar içine oyma tekniğinde palmet, yaprak ve rumilerle bezenmiştir.

196

Having a lengthwise rectangular plan, it was constructed with rubble stone supported by wooden beams. Previously, the mosque was roofed with earth, today it is covered with a tile clad hipped roof. On the east and west façades there are doors. The wooden beamed ceiling is supported by wooden pillars.In the interior space there are two rows of three wooden columns that divide the space into three naves facing in a north-south direction. It is understood that, standing at the center of the eastern wall, the minaret with a stone base and a brick body, is a later addition. The plaster mihrab is bordered with the Word of the God and geometrical motifs. Although, some parts of the minbar were reconstructed, most of it preserves its originality and displays the workmanship of the 15th century. In addition,, the minbar is carved with zoomorphic, foliage and palmette ornamentation on geometrical parts .

) ‫مســـجد أولو ( أسكي‬ ‫ ويعتبر‬. ‫يقع هذا المسجد في ميدان البلدية في قضاء أياش‬ ‫ وليس‬. ‫من أقدم و أكبر المساجد الموجودة في هذا القضاء‬ . ‫لهذا المسجد أية كتابة تاريخية تدل على تاريخ تشييده‬ ‫ومع ذلك يستدل من طرازه المعماري بأنه مشيد في القرن‬ . ‫الخامس عشر‬ ‫لقد استخدمت الحجارة والطوب والعوارض الخشبية‬ ‫ وقد كان مسقوفا‬. ‫في بناء هذا المسجد المستطيل الشكل‬ ‫بالتراب إبان إنشائه ولكن تم استبداله فيما بعد بالسقف‬ ‫ إن المسجد مزود ببابين يطل‬. ‫التقليدي المبطن بالقرميد‬ ‫أحدهما على الجهة الشرقية وآلخر على الجهة الغربية‬ ‫ وهو مسقوف من الداخل بسقف خشبي محمول على‬، ‫ ولقد تم تقسيم المصلى الداخلي‬. ‫أعمدة وعوارض خشبية‬ ‫إلى ثالث ردهات بفضل األعمدة الخشبية الموجودة في‬ ‫ ويبدو أن المئذنة المشيدة باآلجر ذات القاعدة‬. ‫المصلى‬ . ‫الحجرية المكعبة قد أضيفت للمسجد في وقت الحق‬ ‫ويقع وسط الجدار المطل على القبلة المحراب المصنوع‬ ‫ ويحيط به بودورات كتبن عليها عبارة‬، ‫من الجبس‬ . ‫التوحيد إضافة إلى األفاريز المزخرفة بأشكال هندسية‬ ‫وعلى الرغم من تجديدي القسم األعظم من المنبر الخشبي‬ ‫إال أنه الزال يعكس المهارات التي قامت بصنع جانبيه‬ . ‫فـــي القرن الخامس عشر‬

Ankara Vak覺f Eserleri

197

B E Y PA Z A R I AKŞEMSETTİN CAMİİ Akşemsettin Camii Cami, Ankara Caddesi, Beytepe Sokakta bulunmaktadır. Eğimli bir arazide yer alan cami dikdörtgen planlıdır. Beden duvarları kesme taştan olup, ahşap tavanlıdır. Kuzeydoğu köşede kare kaidesi üzerinde basık kürevî kürsülü minaresi çokgen gövdelidir. Yuvarlak kemerli giriş kapısı ve yay kemerli pencereleri vardır. Arazinin eğimli oluşundan dolayı caminin altına dükkânlar yapılmıştır. Birinci katın zemin hizası ve saçak seviyesi pahlı silmelerle sona erer. Mihrabı yarım silindirik basit bir niş halinde olup yenidir. Fatih Sultan Mehmet’in hocası Akşemsettin adına 15 .yüzyıl ortalarında yapılmış olduğu rivayet edilen cami, son olarak 19.yüzyıldaki mimarisine göre Vakıflar Genel Müdürlüğünce yeniden yapılmıştır. 2012 yılında onarımı yapılmıştır.

Akşemseddin Mosque The mosque stands in Beytepe Street,on Ankara Avenue. Standing on sloped terrain, it has a rectangular plan. It was constructed with cut stone and is covered with a wooden ceiling. On the northeast corner, its minaret has a square base and a polygonal body. The entrance door has a rounded arch, while the windows have bow shaped arches. Due to the slope of the land , there are storage areas in the basement . There are bevelled mouldings between the first and ground floors and on the level of the eaves . Its mihrab, with a half-cylindrical niche is new. It is thought to have been built on behalf of the teacher of Fatih Sultan Mehmet, Akşemseddin in the mid 15th century.It was later reconstructed in the architectural style of the 19th century by The Directorate General of Foundations. The mosque was renovated in 2012.

198

‫مسجد أق شمس الدين‬ .‫يقع هذا المسجد في زقاق باي تبه المطل على شارع أنقرة‬ . ‫لقد شيد المسجد المستطيل الشكل على أرض مائلة‬ ‫واستخدمت الحجارة المنحوتة في بناء جدرانه والخشب‬ ‫ وتقع المئذنة في الركن الشمالي الشرقي‬. ‫لتشييد سقفه‬ ‫ أما جذعها‬. ‫منه حيث شيدت علـى قاعدة حجرية مربعة‬ ‫ ويوجد عدد من الدكاكين تحت‬. ‫فهو من النمط المضلع‬ ‫ أما‬. ‫أرضية المسجد نظرا لميل األرض الذي بني عليها‬ ‫ ويعتقد‬. ‫المحراب فهو عبارة عن فجوة اسطوانية بسيطة‬ ‫بأن المسجد شيد باسم أق شمس الدين أستاذ السلطان‬ ‫ ولقد قامت‬. ‫محمد الفاتح في أواسط القرن الخامس عشر‬ ‫المديرية العامة لألوقاف بترميم المسجد مؤخرا حسب‬ . ‫الطراز المعماري السائد في القرن التاسع عشر‬ .2012 ‫وبالفعل تم االنتهاء من ترميمه في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

199

B E Y PA Z A R I BALOĞLU CAMİİ Baloğlu Camii Cami, Zafer Mahallesi’nde Kalekapısı Sokağı ile Dibekönü Sokağı’nın keşiştiği köşede yer almaktadır. Burada yapılan ilk yapının 1883 yılında meydana gelen yangında yandığı veya daha sonra halk tarafından yerine kerpiç bir cami inşa edildiği belirtilmektedir. Bugünkü cami ise kerpiç camiye benzetilerek, 1967 yılında yeniden yaptırılmıştır. Mevcut cami düz bir arazi üzerinde kâgir olarak yapılmıştır. Boyuna dikdörtgen planlı olup üst örtü betonarme döşemeye oturtulmuştur. Marsilya tipi kiremitle örtülü kırma çatılıdır. Taş örgülü cephe duvarları sıvalıdır. Pencereler kuzey-güney ve doğu-batı yönlerde aynı doğrultuda açılmış ince – uzun formlu yuvarlak kemerlidir. Harimin kuzeydoğu köşesinde üzeri çinko levha kaplı ahşap, tek şerefeli minaresi çatı içerisinden yükselmektedir. Mihrap fabrikasyon mavi-beyaz çini seramikle kaplıdır.

Baloğlu Masjid The mosque is located on the corner of the intersection of Kalekapısı Street and Dibekönü Street in the district called Zafer. After the first structure had been burned in 1883 the mosque was rebuilt with mudbrick. Then it was reconstructed in 1967 in the same style. The mosque was built with stone on a flat plot. It has a lengthwise rectangular plan and a tile clad hipped roof sitting on a reinforced concrete floor. Constructed of stone,the façades are plastered.The round arched windows are tall and narrow. On the northeast corner of the prayer hall, its wooden minaret with a single balcony rises from the roof and is covered with zinc plates. The structure of the mihrab is covered with white and blue ceramic tiles.

200

‫مســجد بال أوغلو‬ ‫يقع هذا المسجد في نقطة تقاطع زقاق كاليه كابوسو وزقاق‬ ‫ ويذكر بأن البنيان الذي شيد في‬. ‫ديباك أونو في حي ظفر‬ ‫هذا المكان كان قد اندثر من جراء الحريق الذي انتابه في‬ ‫ ونتيجة لذلك أجمع سكان المنطقة على تشييد‬1883 ‫عام‬ ‫ ورغم ذلك‬. ‫مسجد شبيه بالمسجد الذي تعرض للحريق‬ ‫ إن‬.1967 ‫ أعيد بناء هذا المسجد من جديد في عام‬، ‫ وهو‬. ‫المسجد الحالي مبنى باالسمنت على أرض مستوية‬ ‫ كما‬. ‫مستطيل الشكل ومبطن بالقرميد من طراز مرسيليا‬ . ‫أن جبهاته المشيدة بالحجارة مليسة من الداخل والخارج‬ ‫أما النوافذ الموجودة على جدران المسجد فإنها ذات قناطر‬ ‫ وترتفع مئذنته ذات الشرفة الواحدة من‬. ‫مستديرة الشكل‬ ‫داخل السقف وهي مئذنة خشبية مبطنة بألواح التوتياء‬ ‫صـنع ومبطن بالصيني والخزف‬ َ ‫ كما أن المحراب ُم‬. . ‫األبيض واألزرق‬

Ankara Vak覺f Eserleri

201

BEYPAZARI TABAKHANE CAMİİ Tabakhane Camii Beytepe Mahallesi’nde yer alan cami, Söylemezzade Hafız Hüseyin Efendi tarafından 1896 tarihinde yaptırılan Osmanlı dönemi yapısıdır. Kare planlı, duvarları düzgün kesme taşlarla yapılmıştır. Batı cephede üç, doğu cephede bir dikdörtgen pencere, kuzeyde üç yuvarlak pencere görülür. Güney duvarın ortasında maviye boyanmış mihrap ve yeşile boyanmış ahşap minber yer alır. Kuzeyde ahşap kadınlar mahfeli vardır. Caminin üstü kiremit çatı ile örtülüdür. Kuzeybatı köşede ahşap minaresi bulunmaktadır. Caminin eski Türkçe dört satırlık yapım kitabesi vardır.

Tabakhane Mosque Located in the district of Beytepe, the mosque was built by Söylemezzade Hafız Hüseyin Efendi in 1896. Having a square plan, it was built with cut stone. There are three rectangular windows on the west and one rectangular window on the east facade, whilst the three windows on the north façadehave a circular shape. Whereas its mihrab is painted in blue, the wooden minbar is painted in green. On the north, there is a women’s section. It is covered with a tile clad roof. Its wooden minaret stands in the northwest corner. It has an inscription about the construction which consists of four lines of old Turkish calligraphy.

202

‫مسجد طبق خانه‬ ‫ ويعكس المسجد الذي‬. ‫يقع هذا المسجد في حي بايت به‬ ‫ من قبل سويلماز زاده حافظ أفندي‬1896 ‫شيد في عام‬ . ‫الطراز المعماري السائد إبان العهد العثماني‬ ‫ وتقع‬. ‫لقد شيد المسجد الرباعي الشكل بأحجار المصقولة‬ ‫ثالث نوافذ مربعة في جبهته الغربية ونافذة مربعة واحدة‬ ‫ وهناك ثالث نوافذ دائرية الشكل‬. ‫في جبهته الشرقية‬ ‫ ويتوسط المحراب المدهون باللون‬. ‫في جبهته الشمالية‬ ‫األزرق الجدار الجنوبي إلى جانب المنبر المدهون باللون‬ ‫ ويقع محفل النشاء الخشبي في الناحية لشمالية‬. ‫األخضر‬ ‫ وترتفع المئذنة الخشبية اعتبارا مـن الركن‬. ‫من المسجد‬ ‫ وهناك كتابة تاريخية مكتوبة باللغة‬. ‫الشمالي الغربي‬ . ‫التركية القديمة (العثمانية ) فوق مدخل المسجد‬

Ankara Vak覺f Eserleri

203

B E Y PA Z A R I HOCA KİRİŞ MESCİDİ Hoca Kiriş Mescidi İstiklal Mahallesi, Çınar Sokakta yer alan Abbaszadeler tarafından yapıldığı bilinen mescidin inşa kitabesi olmayıp, ancak mihrap bordüründe “ sene 1304” ibaresi 1887 yılında veya buna yakın tarihte yapıldığı anlaşılabilir. Yapının batı duvarı ahşap çatkı arası kerpiç dolgu, diğer kısımları taştan yapılmış olup, dıştan sıvanmıştır. Kare planlı yapının üstü içten ahşap tavan, dıştan çinko kaplı kırma çatıyla örtülüdür. Batı cephenin sağında avluya bakan giriş kapısı ile iki büyük bir küçük pencere bulunmaktadır. Mihrap alçı kalıplama tekniğinde yapılmış duvar yüzeyinde öne çıkıntılı, yarım daire formlu mihrap nişi üzerinde yer alan kavsara boşluğu alçı perde ile kapatılmıştır. Ortadaki yazı, iki yanında bitkisel motifli bordürler mihrap nişini üç yönden çevreler.

Hoca Kiriş Masjid Situated on Çınar Street in the İstiklal District, the mosque is thought to have been built by Abbaszadeler. Although it has no inscription, it can be dated around 1887 due to the fact that the “date of 1304” was written on the mihrab cornice. While the west façade of the structure is a wooden framed wall filled with mudbrick, the others are built in stone and covered with plaster. The mosque has a square plan, a wooden ceiling and zinc clad hipped roof. On the right of the west façade, there exists an entrance door overlooking the yard, two big windows and one small window. The mihrab is made of moulded plaster and has a semicircular niche bordered with calligraphy and plant motifs.

204

‫مسجد هوجا كيريش‬ ‫ليس لهذا المسجد الواقع في زقاق جينار في حي االستقالل‬ ‫ ومع ذلك هناك‬. ‫كتابة تاريخية تدل على تاريخ إنشائه‬ ‫عبارة منقوشة على بوردور المحراب وهي « سنة‬ ‫» وهذه العبارة توضح بأن المسجد الذي شيد من‬1304 ‫ أو ما‬1887 ‫قبل عباس زاده الر قد شيد بالفعل في عام‬ . ‫يقرب ذلك‬ ‫لقد شيدت جدران المسجد بالحجارة باستثناء جبهته‬ ‫ ويقع‬. ‫الغربية التي أنشأت بالطوب والعوارض الخشبية‬ ‫ ولدى‬. ‫في المسجد الرباعي الشكل سقف مبطن بالزنك‬ ‫المسجد باب رئيسي يطل على يمين الجبهة الغربية‬ ‫ ولقد صنع‬. ‫ونافذتين كبيرتين ونافذة ثالثة صغيرة‬ ‫المحراب بطريقة التغليف بالجبس حيث يعلوه إفريز‬ . ‫نصف دائري مزين بمقرنصات وزخارف متناظرة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

205

B E Y PA Z A R I İMARET CAMİİ İmaret Camii Beytepe Mahallesi’nde yer alan cami, 1887 yılında inşa edilmiştir. Günümüze özgün mimari özelliklerini büyük ölçüde yitirerek gelen yapı, mihrap yönünde dik uzanan dikdörtgen planlı harim ile harimin kuzeyine sonradan ilave edilmiş bir ön giriş mekânından oluşmaktadır. Yapının üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Beden duvarları, taş kaide üzerinde kerpiç örgülüdür. Harimin üzeri ahşap çıtalı tavanla örtülüdür. Tavanın ortasında, merkezden dışarıya yayılan ışınlar şeklinde düzenlenmiş göbek yer almaktadır. Kuzeyinde kadınlar mahfeli bulunan harimin güney duvarı ekseninde yer alan yarım daire nişli mihrap alçıdan yapılmıştır. Mihrabın kavsarasının önünde ajur tekniğiyle yapılmış alçı perde süslemesi bulunmaktadır. Cami, 1980 yılında onarılmıştır.

İmaret Mosque Located In the Beytepe District, the mosque was built in 1887. The present day building has lost most of its original features, and is now composed of a prayer hall which extends in a rectangular form in the direction of the mihrab . An additional space to the north is used for an entrance. The structure is covered with a tile clad roof. The lower parts of the walls are stone while the upper parts are mudbrick. The interior space is covered with a half- battened wooden ceiling , at the center of which, is a rosette decorated with radial lines extending from the center outward. The women’s section can be found on the north of the interior space. Its plaster mihrab with its semicircular niche is decorated with fretwork . It was renovated in 1980.

206

‫مســـــجد إمارت‬ . 1887 ‫يقع هذا المسجد في حي باي تبه وقد شيد في عام‬ . ‫لقد فقد المسجد القسم األعظم من خصائصه األصلية‬ ‫ويتكون المسجد من مصلى داخلي مستطيل الشكل يمتد من‬ ‫أمام المحراب بشكل عمودي ومدخل في شمال المصلي‬ ‫ ويغطي المسجد سقف‬. ‫أضيف للمبنى في وقت الحق‬ ‫ ولقد شيدت الجدران على‬. ‫عادي تقليدي مبطن بالقرميد‬ ‫قاعدة حجرية باالستفادة من الطوب والعوارض الخشبية‬ ‫ كما يغطي المصلى الداخلي سقف خشبي تتوسطه سره‬. ‫ ويقع في شمال‬. ‫تنبعث منها أشعة مصنوعة من الخشب‬ ‫المسجد محفل النساء و مقابله بالضبط المحراب ذو الشكل‬ ‫ ويزين المحراب‬. ‫النصف اسطواني المصنوع من الجبس‬ . ‫قنطرة ذات مقرنصات‬ . 1980 ‫ولقد تم ترميم هذا المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

207

B E Y PA Z A R I KARACAAHMET TÜRBESİ Karacaahmet Türbesi

Karacaahmet Tomb

Kitabesi ve herhangi bir yazılı belge bulunmayan türbenin yapılış tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Türbenin mimarisine ve yapı malzemesine göre 19. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmektedir.

The construction date of the tomb, having no inscription or no records, is unknown. According to architecture and construction materials of the mosque, it is dated to the second half of 19th century.

Rüstem Paşa Mahallesi’nde yer alan yapı, düz ahşap tavanlı bir ön mekân ile buraya batı yönden bitişik kubbeli bir ikinci mekândan meydana gelmektedir. Ön mekân düzgün olmayan dörtgen plan şeması gösterirken, kubbeli mekân kareye yakın ölçülerdedir. Türbeye doğu cephenin kuzey köşesindeki yuvarlak kemerli bir ahşap kapıyla girilir. İki mekân arasında dolap görünümlü bir kapı açıklığından geçiş sağlanmıştır. Her iki yapı, dıştan kırma çatı ile örtülüdür. İkinci mekan tromplarla geçilen bir kubbeyle örtülüdür. Kubbesi kiremit çatıyla örtülü olduğundan dıştan fark edilmemektedir.

Located in the Rüstem Paşa District, the tomb consists of an area with a flat wooden ceiling and adjacent to this on the west side, a second area with a dome. While the first area has a non uniform rectangular plan, the second one has a nearly square plan. The entrance of the tomb is provided by a door with a round arch, on the north corner. Transition between the two sections is obtained by a space that looks like a cabinet.

Dış cepheler kaba yonuve moloz taş örgülü, ön mekân olan birinci bölümün doğu ve güney cephe köşeleri kesme taş örgülüdür. Her iki mekânın güney cepheleri ortasında birer adet dikdörtgen çerçeveli, ancak farklı ölçülerde demir parmaklıklı pencere açıklığı yer almaktadır. Girişin hemen güneyinde, cephe duvarına yarı gömük durumda, gri mermerden devşirme sütun gövdesi bulunmaktadır. Ön mekânda batı duvarına yakın, iki adet, batı duvarına kemer şeklinde açılmış bir delikten geçirilerek kubbeli mekâna dahil edilmiş bir adet olmak üzeri toplam üç adet mezar yer almaktadır. Kubbeli mekânda ise değişik büyüklüklerde dört adet mezar bulunmaktadır.

208

Both of them are covered with hipped roof. The dome of the second space is supported by squinches and is not noted from the outside because of its hipped roof. Both of the spaces were built in rubble stone and rough stone. Also, cut stone was used on the corners of the first one. On the south façade of each of them, there is one rectangular window with iron grids. To the south of the entrance, you can find a grey marble spolia column. There are three graves in the first area and four graves in the second one.

‫مرقد قراجــا أحمد‬ ‫ليس لهذا المرقد أية كتابة تاريخية أو وثيقة تدل على‬ ‫ وبالنظر للطراز المعماري الذي‬. ‫تاريخ إنشائه بالضبط‬ ‫يتسم به المرقد فإنه يمكن القول بأنه شيد خالل النصف‬ . ‫الثاني من القرن التاسع عشر‬ ‫إن البنيان الواقع في حي رستم باشا ذو مكان أمامي‬ ‫مسقوف بالخشب وبجواره من الناحية الغربية مكان آخر‬ ‫ إن المكان األمامي مستطيل الشكل‬. ‫ذو قبة كبيرة نسبيا‬ ‫نوعا ما أما المكان اآلخر فهو مربع الشكل إلى حد ما‬ ‫ ويمكن الدخول إلى المرقد من باب ذو قنطرة دائرية‬. ‫ وكلى المكانين مغلفين‬. ‫الشكل تقع في جبهته الشرقية‬ . ‫بسقف عادي تقليدي‬ ‫لقد شيدت الجبهات الخارجية للمرقد بالحجارة المنقولة‬ ‫من أنقاض المباني األخرى في حين أن الجبهتين الشرقية‬ ‫ وتقع نافذة مربعة‬. ‫والجنوبية قد شيدت بالحجر المنحوت‬ ‫الشكل ذات حاجز حديدي مشبك في الجبهة الجنوبية لكلى‬ ‫ ويقع ثالث قبور في المكان األمامي وأربعة‬. ‫المكانين‬ . ‫قبور في المكان الخلفي‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

209

B E Y PA Z A R I KAZGANCI MESCİDİ Kazgancı Mescidi Kitabesi olmayan mescidin 19.yüzyılda yapılmış olması mümkündür. İstiklal Mahallesi’nde küçük meydanda yer alan mescit kâgir, boyuna dikdörtgen planlı çatılı, küçük bir yapıdır. Kaba yonutaş kullanılarak yapılan mescidin üstü kiremit çatı ile örtülüdür. Kuzeyde doğrudan mescide girişi sağlayan kapı olup batı cephesinde iki alt, bir üst pencere olup diğer cephelerinde pencere açılımı yoktur. Mescidin kuzeybatı köşesinde üç basamaklı bir ezan taşı bulunmaktadır. Mescide kuzey cephedeki tek kanatlı kapı ile girilmektedir. Harim tavanı düz ahşaptır. Mihrabı yarım silindirik basit bir niştir.

Kazgancı Masjid Having no inscription, the masjid is thought to have been built in the 19th century. Situated in a small square in the İstiklal District, it was built of stone. The masjid has a rectangular plan and is covered with a tile clad roof. To the north, there is an entrance door, while on the west side, there are two lower windows and one upper window. The stone used to call people to prayer has three steps and is situated on the northwest corner of the structure. The interior space is covered with a wooden ceiling. Its mihrab has a plain semi cylindrical niche.

210

‫مســـــــجد كازكنجي‬ ‫ليس للمسجد كتابة تاريخية تدل على تاريخ إنشائه ولكن‬ . ‫من المحتمل أنه شيد في القرن التاسع عشر‬ ‫يقع هذا المسجد المستطيل الشكل في الساحة الصغيرة‬ ‫ وهو مسجد صغير مشيد من الحجر‬. ‫في حي االستقالل‬ . ‫المنحوت بشكل عشوائي ومبطن بالقرميد حاليا‬ ‫وهناك باب يؤدي للمصلى الداخلي مباشرة في الناحية‬ ‫الشمالية منه إضافة إلى ثالث نوافذ في الجبهة الغربية‬ ‫ ويقع مرتفع‬. ‫ وال توجد أية نافذة في الجبهات األخرى‬. ‫بثالث درجات في الركن الشمالي الغربي لرفع األذان‬ ‫ أما مدخل المسجد فيقع في الجبهة الشمالية ويقابله في‬. ‫الجبهة الجنوبية المحراب البسيط المكون من فجوة نصف‬ . ‫اسطوانية بسيطة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

211

BEYPAZARI KURŞUNLU (EVSAT HOCA NAZIR) CAMİİ Kurşunlu Camii

(Evsat

Hoca

Nazır) Kurşunlu Mosque

Kuzeyden güneye doğru eğimli arazi üzerinde yer alan cami, giriş kapısı üzerindeki kitabeye göre 1685 M. (1096 H.) yılında inşa edilmiştir. Bazı kayraklarda bu kitabenin onarım kitabesi olduğu ve caminin Sadrazam Nasuh Paşa tarafından, 1613 yılında tamamlanan Suluhan’la beraber inşa edildiğinden bahsedilmektedir. Caminin inşa tarihine yakın bir tarihte geçirdiği yangın veya deprem neticesinde ağır hasara uğradığı ve 1685’de onarım sonrasında Nasuh Paşa adı terk edilerek “Kurşunlu” veya “Evsat Hoca Nazır” cami adları kullanılmış olmalıdır. Kareye yakın dikdörtgen planlı harimin önünde üç açıklıklı son cemaat mahalli üzeri dört adet baklavalı başlıkları olan sütunlarla taşınan üç kubbeyle örtülü bir revak şeklindedir. Harimin üzeri sekizgen bir kasnak üzerine oturan yaklaşık 12 m. çapındaki kubbe ile örtülüdür. Kuzeybatı köşede tek şerefeli minare yükselmektedir. Duvarlardaki pencereler altta dikdörtgen çerçeveleri üzerinde sivri kemerli alınlıklı, üsttekiler sivri kemerli, kasnak da sivri kemerli ve alçı şebekelidir. Harim kuzeyinde dört adet sekizgen sütun üzerine oturtulmuş klasik baklavalı başlıklar ve sivri kemerleryle ayrılmış ahşap zeminli mahfel yer almaktadır. Mihrap alçı kalıplama tekniği ile yapılmış, bitkisel, iplik Rumi süslemeli bordürler, gülbezek ve çarkıfelek motifli kabaralarla bezenmiştir. Taç kısmı palmet dizisi şeklinde oluşturulmuştur. Restorasyonu 2008 yılında yapılmıştır.

212

Located on a north/south facing slope, the mosque was constructed in 1685 (1096 A.H.), according to inscription above the entrance door. However, according to several other sources, this inscription was a later addition and the original states that the mosque was built by Suluhan by Sadrazam Nasuh Pasha, in 1613. As a result of a fire or an earthquake that occurred a short time after its construction the mosque was seriously damaged. Since its restoration in 1685, it has been known as “Kurşunlu Mosque” or “Evsat Hoca Nazır Mosque”. Having almost a square plan, there is a last prayer section covered with three domes supported by four columns with diamond shaped capitals. The interior space is covered with a dome 12 m in diameter sitting on an octagonal drum. On the northwest corner,rises the minaret with a single balcony. The lower windows of the mosque are rectangular and bordered with niches with pointed arches while upper windows are pointed arched. Moreover the windows of the drum are pointed arched and have plaster gratings. Inside, there is a women’s section supported by pointed arches and four octagonal columns having diamond shaped capitals. The plaster mihrab is decorated with plant and animal motifs at its cornices and its gofferings with rose and epergne motifs. The crown of the mihrab arch is adorned with a line of palmette. It was renovated in 2008.

‫مسجد قورشونلو (أوسط هوجا‬ )‫ناظر‬ ‫بالنظر للكتابة التاريخية المنقوشة على المسجد المبني على‬ 1685 / ‫ هـ‬1096 ‫أرض مائلة يتضح بأنه مشيد في عام‬ ‫ وتدل بعض الوثائق بأن التاريخ المذكور يعكس تاريخ‬. ‫م‬ ‫ترميم المسجد وانه مشيد في الواقع قبل ذلك التاريخ مــــن‬ . 1613 ‫قبل الوزير األكبر نصوح باشا فــــــــــي عام‬ ‫ونتيجة للحريق أو للهزة األرضية التي انتابت المسجد‬ ‫بعد فترة وجيزة من تاريخ تشييده فقد تقرر ترميمه في‬ « ‫ حيث استخدم اسم « قورشونلو « أو‬1685 ‫عام‬ ‫ ويقع‬. ‫أوسط هوجا ناظر « بدال عن اسم نصوح باشا‬ ‫أمام المصلى الداخلي المستطيل الشكل تقريبا المصلى‬ ‫ ويغطي المصلى الخارجي‬، ‫الخارجي ذو الردهات الثالث‬ ‫ كما‬. ‫رواق ذو ثالث قباب محمولة على أربعة أعمدة‬ ‫ متر‬12 ‫يغطي المصلى الداخلي قبة يبلغ قطرها حوالي‬ . ‫تستند على ثمانية قناطر‬ ‫وتقع المئذنة ذات الشرفة الواحدة في الركن الشمالي‬ ‫ وتتحلى النوافذ التحتية ذات البراويز‬. ‫الغربي للمسجد‬ ‫الخشبية المربعة الشكل بقناطر مدببة والعلوية منها بقناطر‬ ‫ كما يغطي المحفل الواقع‬. ‫مدببة مصنوعة من الجبس‬ ‫في شمال المصلى الداخلي والمحمول على أعمدة ثمانية‬ ‫ أما محراب المسجد فقد‬. ‫األوجه سقف خشبي مزخرف‬ ‫صنع بطريقة التبطين بالجبس وهو مزخرف بالبردورات‬ . ‫التي تحمل زخارف نباتية متناظرة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

213

B E Y PA Z A R I PAŞA HAMAMI Paşa Hamamı Cumhuriyet Mahallesi, Yenice Sokak’ta yer alan hamamın hangi yüzyılda inşa edildiğine dair herhangi bir yazılı bilgi veya belge bulunmamaktadır. Ancak, karşısında yer alan ve 17. yüzyıla tarihlendirilen Alaaddin Camii ile birlikte ya da külliye geleneği içerisinde camiden önce inşa edildiği düşünülmektedir. Meyilli bir arazi üzerine, taş malzemeden kâgir olarak inşa edilmiş yapı, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Kare planlı bir sıcaklık bölümü ile iki yanında yer alan birer halvet hücresinden oluşan bir plana sahiptir. Sıcaklık bölümünün üzeri daha büyük bir kubbe ile halvet hücrelerinin üzerleri ise daha basık ve küçük birer kubbe ile örtülüdür. Kubbelere geçişler pandantifle sağlanmıştır. Hamamın aydınlatması kubbelerde yer alan tepe ışıklıkları ile sağlanmıştır. Soğukluk ile 1884 yangınında yanan soyunmalık kısımları, kâgir beden duvarları üzerine betonarme döşemeli olarak yenilenmiştir. Zaman içerisinde çeşitli tadilatlar geçirmiş olan hamam en son 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Pasha Hammam There are no records about the construction date of the hammam located on Yenice Street, in the Cumhuriyet District. However, according to the tradition of the complex, it is thought to have been built together with the Alaaddin Mosque in the 17th century or even before that. Standing on a sloping piece of land, it was built of stone. It has a rectangular plan and consists of a hot room with a square plan with a cubicle on each side . The hot room is covered with a bigger dome than those over the cubicles. The Domes sit on pendentives. The hammam is lit by windows within the domes. Its cold room, together with the changing rooms were burned in 1884 and were renovated with stone walls and reinforced concrete floors. It has been renovated on several different occasions since then,but its final renovation was in 2007 by The General Directorate of Foundations.

214

‫حمام باشــــــــــــــــــا‬ ‫ليس هناك أية معلومات أو وثائق توضح تاريخ تشييد هذا‬ ‫ ولكن‬. ‫الحمام الواقع في زقاق يانيجه في حي الجمهورية‬ ‫يعتقد بأنه شيد قبل تاريخ تشييد مسجد عالء الدين الذي‬ ‫شيد في القرن السابع عشر والذي يقع تجاه الحمام المذكور‬ . ‫مباشرة‬ ‫لقد شيد الحمام المستطيل الشكل على أرض مائلة باستخدام‬ ‫ ويتكون من قسم دافئ مربع الشكل وعلى جانبيه‬. ‫اآلجر‬ ‫ ويغطي القسم الدافئ قبة‬. ‫مكاني االستحمام والتدليك‬ ‫كبيرة بينما يغطي المكانين المخصصين لالستحمام‬ ‫ وتنير‬. ‫والتدليك فبتين صغيرتين بالمقارنة مع القبة الكبيرة‬ . ‫المصابيح الموجودة في القباب أرجاء األماكن المذكورة‬ 1884 ‫وبعد أن انتاب الحريق مكان نزع الثياب في عام‬ ‫ ولقد تعرض الحمام بعد‬. ‫فقد تم طلي الجدران باسمنت‬ ‫ من قبل‬2007 ‫ذلك لمختلف التعديالت وتم ترميمه في عام‬ . ‫المديرية العامة لألوقاف‬

Ankara Vak覺f Eserleri

215

BEYPAZARI SULTANALAADDİN CAMİİ (CAMİİ KEBİR) Sultan Alaaddin Camii (Camii Kebir) Her ne kadar Selçuklu hükümdarı Sultan Alaaddin’e mal edilmekte ise de mimari karakteri yapının 17. yüzyıla ait olduğunu gösterir. Muhtemelen, bugünkü caminin yerinde önceden başka bir cami olduğu ve eski caminin yıkılması sonrasında yerine bugünkü caminin yapıldığı sanılmaktadır. Eski caminin adı Sultan Alaeddin Camii olarak yeni camide de kullanılmış olmalıdır. Dikdörtgen plana sahip kiremitli kırma çatı ile kapatılmış yapının, oldukça kalın kesme taştan beden duvarları büyük ölçüde orijinalliğini korumaktadır. Kuzeybatı köşedeki minare kaidesinin yarısı yeniden yapılmış olup gövdesi tuğla, şerefesi taştandır. Evvelce üç nefli olduğu söylenen tavanının, 1300 H. yangınından sonra ahşap tavanlı olarak yapıldığı bilinmektedir. Caminin 2007 yılında onarımı gerçekleştirilmiştir.

‫مسجد السلطان عالء الدين‬ )‫(الجامع الكبير‬ ‫يستدل من النمط المعماري الغالب على هذا البنيان بأنه‬ ‫ هذا رغم أن بعض الوثائق‬، ‫مشيد إبان القرن السابع عشر‬ . ‫تدعي بأنه مشيد من قبل السلطان السلجوقي عالء الدين‬ ‫ومن المحتمل أن يكون هناك مسجدا آخر في مكان المسجد‬ ‫الحالي وأن هذا المسجد قد شيد على أطالل المسجد القديم‬ ‫ ولهذا السبب‬، ‫ هـ‬1300 ‫الذي تعرض لالندثار في عام‬ ‫تم إطالق اسم مسجد السلطان عالء الدين على المسجد‬ . ‫الجديد‬ ‫إن المسجد الحالي المستطيل الشكل مغطى حاليا بالقرميد‬ ، ‫ أما جدرانه فإنها مشيدة بحجارة منحوتة سميكة للغاية‬. ‫ وتقع‬. ‫ولهذا السبب فقد حافظت على خصائصها األصلية‬ ‫مئذنة المسجد في الركن الشمالي الغربي وهي ذات شرفة‬ . ‫واحدة مشيدة بالحجارة‬ . 2007 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬

Sultan Alaaddin Mosque Although, the mosque is thought to have been built in the era of a Seljuk ruler named Sultan Alaaddin, the architectural character of its features reveal details reminiscent of the 17th century. Probably, there was another mosque in place of the present one. It is supposed that after the old mosque was demolished, a new one was built. However, the old name remains .

15 m

22 m

Having a rectangular plan and a hipped roof, the mosque was built with very thick cut stone which is probably from the original building. On the northwest side, half of the minaret with a brick body and a stone balcony was rebuilt. Although the former structure was divided into three naves, after the fire in 1300 A.H., it was reconstructed with a flat wooden ceiling. It was renovated in 2007.

216

ALTINDAĞ - SULTAN ALAATTİN CAMİİ

Ankara Vak覺f Eserleri

217

BEYPAZARI SULUHAN (NASUHPAŞA HANI) Suluhan (Nasuhpaşa Hanı) 17. yüzyıl başında sadrazamlık yapmış olan Nasuh Paşa tarafından yaptırılmıştır. Suluhan’ın vakfiye tarihi 1613 M. (1022 H.)’dir. Suluhan klasik Osmanlı şehir içi hanları tarzında yapılmıştır. Kareye yakın dikdörtgen planlı ve iki katlıdır. Sadece güney ve doğu duvarları ayakta duran eserin giriş cephesi sağlam vaziyettedir. Giriş kapısı beşik tonozlu büyük bir eyvan içine alınmıştır. Basık yay kemerli kapı üzerinde iki çatallı bir kılıç resmi ile iki satır halindeki kitabesi bulunmaktadır. İç avlu etrafında sıralanan han odaları, birer kapı ve pencere ile iç avluya bakan cephelere açılmaktadır. Hanın beden duvarlarında genellikle moloz taş kullanılmış, yer yer kesme taş ve tuğla malzemeye de yer verilmiştir. Hanın giriş kapısı üzerinde üç satırlık Türkçe onarım kitabesine göre Kaymakam Mehmet Hurşit Bey tarafından 1918 – 1921 tarihleri arasında onarım yaptırıldığı anlaşılmaktadır. 2009 yılında başlanan onarım çalışmaları günümüzde devam etmektedir.

Suluhan Suluhan was built by Nasuh Pasha, a grand vizier in the beginning of the 17th century. The foundation date of the inn is 1613 (1022 A.H.) The building was designed in the style of an Ottoman city inn. It has an almost square plan and two storeys. Only the southern and eastern walls and also the entrance façade of the inn have survived. The entrance door is within the barrel-vaulted iwan. Above the low-arched door, there is a picture of a two-pronged sword and an inscription of two lines. Located around the court, rooms open to the cloister through a door and a window. The inn was built mostly of rubble stone and a little brick and cut stone. According to a Turkish inscription of three lines above the entrance door, the building was restored between the years 1918 and 1921 by the Governor Mehmet Hurşit Bey. Began in 2009, its present restoration continues today.

218

) ‫سولو خان ( خان نصوح باشا‬ ‫لقد شيد هذا الخان من قبل نصوح باشا الذي تولى منصب‬ ‫ أما تاريخ‬. ‫كبير الوزراء في أوائل القرن السابع عشر‬ . ‫ م‬1613 / ‫ هـ‬1022 ‫وقفية هذا الخان فهو‬ ‫شيد الخان المذكور على نمط أمثاله الكالسيكية المشيدة‬ ‫ فهو مستطيل الشكل تقريبا ومكون‬، ‫في المدن العثمانية‬ ‫ والزالت جبهته الجنوبية ومدخله سالم ومتين‬. ‫من طابقين‬ ‫ إذ‬. ‫ أما جدرانه الشرقية فأنها قائمة في الوقت الحاضر‬. ‫يعلو مدخله المؤدي إلى إيوان قنطرة منخفضة وعليها‬ ‫صورة سيف ذو شوكتين إلى جانب الكتابة التاريخية‬ ‫ وتنفتح أبواب الغرف‬. ‫المنقوشة والمكونة من سطرين‬ ‫ ولقد استخدمت الحجارة‬. ‫على الفناء التي تحيط به‬ ‫المنقولة من أنقاض المباني األخرى في بماء جدران هذا‬ ‫ هذا إلى جانب استخدام الحجر المنحوت‬. ‫الخان بشكل عام‬ ‫ وتدل الكتابة التاريخية المشار إليها‬. ‫واآلجر لهذا الغرض‬ ‫آنفا بأن القائمقام محمد خورشيد بك هو الذي رمم الخان‬ . 1918 – 1921 ‫خالل الفترة الواقعة مابين‬ 2009 ‫وال تزال عمليات الترميم التي بدأت في عام‬ . ‫جارية ي الوقت الحاضر‬

Ankara Vak覺f Eserleri

219

B E Y PA Z A R I TAŞ MEKTEP Taş Mektep

Dış görünümü ve plan şemasıyla tipik bir Türk evini yansıtan yapı, 1970’li yıllara kadar mektep ve ilkokul daha sonra Kur’an kursu binası olarak hizmet vermiştir. Yapının giriş kat bölümünün taş örgülü olmasından dolayı halk tarafından “Taş Mektep” olarak adlandırıldığı düşünülmektedir. Beypazarı Belediyesi ile Vakıflar Genel Müdürlüğü arasında yapılan protokol sonrasında onarımı gerçekleştirilmiştir. Bugün restoran olarak hizmet vermektedir.

According to its façades and the shape of its plan, the building shows the basic characteristics of a traditional Turkish house. Until 1970, it was used as a school and then it served as a place for Koran courses. Its name comes from the fact that the ground floor is made of stone . After the protocol between General Directorate of Foundations and Municipality of Beypazarı, the building was renovated. Today, it functions as a popular restaurant.

‫إن هذا البنيان يشبع إلى حد كبير نمط المنازل التركية من‬ ‫ وقد استخدم كمدرسة دينية ثم كمدرسة‬. ‫حيث المخطط‬ ‫ ونظرا‬. ‫ و كمكان لتحفيظ القرآن‬1970 ‫ابتدائية حتى عام‬ ‫لتشييد الطابق األرضي بالحجارة فقد أطلق عليه اسم‬ ‫ ونتيجة‬. ‫ أي مدرسة مشيدة من الحجر‬: ‫« طاش مكتب‬ ‫لالتفاق الموقع بين بلدية باي بزاري والمديرية العامة‬ . ‫لألوقاف فقد تم ترميمه من قبل المديرية العامة مؤخرا‬

Located on sloped land extending north to south, it has two storeys.,the lower parts of the walls were built with rough stone while the upper parts were built with lathwork .

‫ كما‬. ‫لقد شيد هذا البنيان على أرض ذات ميوله ملحوظة‬ ‫تم إنشاء مصطبيات بين جدران االستناد المشيدة في شمال‬ ‫البنيان وجنوبه لبناء المدرسة المكونة من طابقين أرضي‬ . ‫وأول‬

Inside, the rooms were placed both sides of a common space called a sofa (hall) and there is a U-shaped staircase on the north corner. There is an oriel on the south façade. Adjacent to the east side, there exists a three-storey building which served as a school in the past. Because of this addition, the windows on the east façade are masked by the adjacent building. Other windows are rectangular. On the west façade, there is an arched window, also a small window and a secondary door. The arched entrance door is located at the center of the south façade.

‫يستأثر طابقي البنيان بصالة كبيرة وقاعات دراسية على‬ ‫ ويقع في الركن الشمالي درج على شكل‬. ‫كلى الجانبين‬ . ‫ ولقد شيدت الجبهات بالحجارة وبالطريقة البغدادية‬. U ‫ويقع في الجبهة الشمالية للمبنى مدرسة مكونة من ثالث‬ . ‫طوابق مشيدة حديثا‬

Yapı, kuzeyden güneye doğru oldukça eğimli bir arazi üzerinde inşa edilmiştir. Kuzey ve güneyinde istinat duvarları arasındaki teraslandırılmış alanda yükselen yapı zemin ve birinci kattan meydana gelmektedir. Cephe duvarı bodrum kat görünümündeki alt kısımda kaba yonuörgülü, zemin ve birinci kat seviyelerinde ise bağdadi olarak inşa edilmiştir. Yapının her iki katında da iç sofalı plan şemasına sahiptir. Sofanın iki yanında derslikler, kuzey köşede “U” formlu bir merdiven ile güney ucunda tek yönlü, üç cepheli bir çıkması bulunmaktadır. Cephelerde taş örgülü duvarlar ile bağdadi duvarlar birbirlerinden ahşap pervazlarla ayrılmıştır. Doğu cephesine üç katlı yine okul olarak kullanılmış bir bina yerleştirilmiştir. Alt ve üst katta dikdörtgen pencere açılımları, batıda kemerli bir pencere ile küçük bir pencere ve sonradan açıldığı anlaşılan bir tali kapı vardır. Doğu cephesi pencereleri ise yanına bitişik bina ile kapalıdır. Güney cephesinin ortasında düşük kotta kemerli giriş kapısı bulunmaktadır.

220

‫طاش مــــــــكتب‬

Taş Mektep

Ankara Vak覺f Eserleri

221

B E Y PA Z A R I YENİ (HANLARÖNÜ) CAMİİ Yeni (Hanlarönü) Camii

Yeni (Hanlarönü) Mosque

Beytepe Mahallesi Develik Sokak No: 2’de, Hacı Abdullahzade Mustafa Efendi tarafından 1897 yılında yaptırılmıştır.

Located on Develik Street in Beytepe District, the mosque was built by Mustafa Efendi in 1897.

Yamuk planlı olan caminin duvarları düzgün kesme taş örgülüdür. Pencereleri yuvarlak kemerli, tavanı ahşaptır. Mihrabı çini seramik ile kaplıdır. Batı cephesinde yer alan dört dükkân ile önceden abdest musluklarını besleyen su haznesinin teşkil ettiği bir zemin kat üzerinde yükseltilmiştir. Batı cephesi, Develik Sokak üzerindeki dükkân sırasının sonunda yapılan bir kırılmayla devam etmektedir. Kuzeydeki pencere açılımı olmayan mahal, belirli noktadan sonra içe doğru kırılarak giriş mahalli daraltılmıştır. Camiye daraltılmış bu bölümdeki merdivenle ulaşılmaktadır. Dışı sacla kaplanmış beş şerefeli ahşap minaresi kuzeydoğu köşededir. Yapının güney ve batı cepheleri, pencere söveleri ve saçak friziyle benzer karakterli ve dış siluette dikkat çekmektedir. Bu cephelerdeki pencereler yuvarlak kemerli ve dışa çıkıntılı taş örgülere sahiptir. Güney cephede iki yanda yuvarlak kemerli pencereler ile mihrap üzerinde yuvarlak ve altta doğu köşede su deposunun kare gözetleme penceresi bulunmaktadır. Her iki cephede içbükey ve dışbükey hatlara sahip profilli konsol dizisinin olduğu saçak silmesi vardır. Kuzey ve doğu cepheleri sağırdır. Doğu cephe sıvalı ve boyalıdır. Bu duvarın kuzeyine yakın köşesine tali bir kapıyla mahfil katına giriş verilmiştir.

222

Having a trapezoidal plan, it was constructed of cut stone. It has round arched windows and a wooden ceiling. Its mihrab is covered with ceramic tiles. It sits on the ground floor that consists of four shops and a chamber that previously held the ablution taps. Although, there are no windows on the north façade, the entrance door still exists there. Covered with steel sheet, the wooden minaret with a stone base rises from the northeast corner. Having similar characteristics,the south and west façades, window jambs and friezes of eaves are remarkable. The windows on these façades are round arched and have protruding stone jambs. On the south façade, there is also a circular window above the mihrab and a square window for the chamber. The cornice of the eaves has a line of console with concave and convex shaped profiles. Plastered and painted the north and the east façades of the mosque are blank. The entrance for the women’s section is provided through a secondary door on the north corner of the east façade.

) ‫مسجد يني (هنالر أونو‬ ‫ في‬2 ‫لقد شيد هذا المسجد الواقع في زقاق دافاليك رقم‬ ‫حي بايت به من قبل عبد هللا زاده مصطفى أفندي في عام‬ . 1897 ‫شيدت جدران المسجد الشبه المنحرف الشكل بالحجارة‬ ‫ ويالحظ بأن نوافذه ذات قناطر مستديرة وسقف‬, ‫المنحوتة‬ ‫ ويغطي الفسيفساء المحراب الموجود في جبهته‬. ‫خشبي‬ ‫ ولقد بنيت الدكاكين األربعة الواقعة في الجبهة‬. ‫الجنوبية‬ ‫الغربية فوق خزان الماء الذي يمد صنابير الوضوء بالماء‬ . ‫ وليست هناك نوافذ في الجهة الشمالية لهذا المسجد‬. ‫ حيث‬، ‫ فان باب المسجد يقع في هذه الجبهة‬، ‫ومع ذلك‬ ‫يمكن الوصول إليه من خالل التسلق على الدرج الواقع‬ ‫ وتقع مئذنة المسجد الخشبية المبطنة بالصاج وذات‬. ‫تحته‬ ‫الشرفة الواحدة في الركن الشمالي الشرقي من المسجد‬ ‫ إن بروزات النوافذ الواقعة في جبهات المسجد الغربية‬. ‫ ويقع في‬. ‫والجنوبية و ميازيب أفاريزها الفتة للنظر‬ ‫الجبهة الجنوبية نافذتين ذات قنطرتين دائريتين هذا إضافة‬ . ‫للمحراب ونافذة مربعة لمراقبة مستوى المياه في الخزان‬

Ankara Vak覺f Eserleri

223

ÇAMLIDERE ÇUKURÖREN KÖYÜ CAMİİ Çukurören Köyü Camii

Çukurören Village Mosque

Harim kapısının kemerli bölümündeki ahşap kitabede, caminin 1872–73 M. (1289 H.) tarihinde yapıldığı yazılıdır.

The date of 1872-1873 (1289 A.H.) is written on the wooden inscription in the arched part of the main door. Having a lengthwise rectangular plan and a wooden ceiling, the mosque was built with rubble stone and also cut stone on the corners. While the entrance for the last prayer section is provided through an arched casement door, the entrance for the main hall is obtained through an arched casement door with a stone jamb. Inside, the pediment of the women’s section is decorated with geometrical half-battens. The ceiling above this section is divided into square frames and has a circular rosette decorated with geometrical motifs.

Boyuna dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiştir. Beden duvarları yığma moloz taştan olup köşeleri düzgün yonutaşındandır. Ahşap tavanlıdır. Kemerli, kanatlı ahşap kapı ile son cemaat mahalline, kemerli, taş söveli, dikdörtgen kanatlı ahşap kapı ile harime girilir. Kuzeyindeki ahşap kadınlar mahfelinin alınlığı geometrik çıtalarla süslenmiştir. Mahfelin alt kısmında da geometrik motifli, yuvarlak bir göbek ve kasetleme şeklinde çıtalar yer alır. Caminin ahşap tavanının kadınlar mahfelinin korkuluk hizasına kadar olan kısmı oldukça gösterişlidir. Çökertme tavanın etrafını dört köşe bordür çevreler. Bordürlerin derin kenarları boya ile yapılmış balıksırtı, alt kısımları da geometrik çıtalarla bezelidir. Caminin duvarlarında, çoğunlukla kemerli ahşap doğrama pencereler vardır. Mihrap oldukça basit olup yarım silindirik niş şeklidedir ve konik olarak sivrilir. Ahşap olan minberinin korkuluk ve süpürgelikleri dikdörtgen panolarla dekore edilmiştir. Eskiden harimin kuzeydoğu köşesinde yer alan ahşap minaresi çökmüştür ve bugün mevcut değildir.

224

The part of the ceiling above the women’s section is attractive. The wooden ceiling is bordered with cornices decorated with geometrical shaped half battens. Generally, the wooden windows are arched. Its plain mihrab has a semi cylindrical niche that tapers to a point . The wooden minbar is decorated with rectangular panels. Previously located on the northeast corner, its minaret was demolished and does not exist today.

‫مسجد قرية جوقور أوران‬ ‫يستدل من الكتابة التاريخية المنقوشة على قنطرة الباب‬ 1289 ‫المؤدي للمصلى الداخلي بأن المسجد شيد في عام‬ . )‫ م‬73 -1872/ ‫هـ‬ ‫لقد شيد المسجد المستطيل الشكل باالستفادة من األحجار‬ ‫ أما زواياه فقد‬، ‫المنقولة من أنقاض المباني أألخــرى‬ . ‫شيدت بالحجر المنحوت‬ ‫ويؤدي الباب الخشبي ذو الجناحين للمصلى الخارجي‬ ‫ أما الباب الخشبي المربع الشكل الذي يعلوه‬. ‫للمسجد‬ . ‫قنطرة وإفريز حجري فإنه ينفتح نحو المصلى الداخلي‬ ‫وتزين الشرائح الخشبية بأشكالها الهندسية سقف المحفل‬ . ‫المخصص لصالة النسوة‬ ‫إن السقف الخشبي للمصلى الداخلي الفت للنظر من جراء‬ ‫ وهناك بردورات على أطراف السقف‬. ‫زخارفه الثرية‬ . ‫والزوايا المطلية بالدهان والتي تحمل أشكال هندسية‬ ‫ ويمكن‬. ‫وتمتاز نوافذ المسجد الخشبية بقناطرها الخشبية‬ ‫ ومع ذلك فهو مزين‬، ‫الجزم بأن المحراب بسيط المنظر‬ ‫ ولقد كان المسجد مزودا‬. ‫باألفاريز النصف اسطوانية‬ ‫بمئذنة خشبية تقع في الركن الشمالي الشرقي للمسجد‬ ‫ولكنها غير موجودة في الوقت الحاضر نظرا النهيارها‬ . ‫مع الزمن‬

Ankara Vak覺f Eserleri

225

Ç A M L I DE R E ELMALI KÖYÜ CAMİİ Elmalı Köyü Camii Caminin kitabesi olmadığından kesin yapılış tarihi bilinmemektedir. Kare planlı, kesme taş örgülü üzeri sıvalı beden duvarları olup gövdenin ortasında sekizgen kasnak üzerindeki kubbesi kiremit çatı ile örtülüdür. Düz ahşap tavanlı son cemaat yerinden ahşap çift kanatlı kapıdan harim mekâna giriş sağlanmıştır. İbadet mekânı içten görülen kubbe ile örtülüdür. Köşelerde kubbeye tromplarla geçiş sağlanmıştır. Kasnakta yuvarlak kemerli pencereler yer almaktadır. Pencere araları ve kubbede kalem işleri süslemelerin eski onarımlar sırasında yapıldığı öğrenilmiştir. Giriş üzerinde yer alan ahşap direklerle taşınan ahşap kadınlar mahfelinin orta kısmı, harime doğru yarım dairevi olarak çıkma yapmıştır. Çıkma üzeri sepetkulplu kemerli, yanlar yuvarlak kemerlidir. Sivri kemerli mihrap nişinin etrafı kabara motifleri ile çevrilmiştir. Ahşap minare, girişin sağ tarafında yer almakta olup şerefe altı ahşap sarkıtlarla süslenmiştir.

Elmalı Village Mosque The construction date of the mosque is unknown due to the fact that it has no inscription. Having a square plan, it was built with cut stone and has a tile clad dome sitting on an octagonal drum. The entrance to the prayer hall is provided through a wooden double door in the last prayer section. The interior space is covered with the dome supported by squiches. There are round arched windows on the drum. It is learned that the dome and the parts between windows were decorated during former repairs. Supported by wooden pillars, the centre part of the women’s section protrudes towards the prayer hall. While above the protruding level is basket arched, the sides are round arched. The pointed arched mihrab niche is surrounded by goffering patterns. Its wooden minaret is situated to the right of the entrance and below its balcony it is decorated with six wooden stalactites.

226

‫مسجد قرية ألمالي‬ . ‫ليست هناك أية معلومات توضح تاريخ بناء هذا المسجد‬ ‫لقد شيدت جدران هذا المسجد الرباعي الشكل بالحجارة‬ ‫ وترتفع القبة المبنية باآلجر على ثمانية‬. ‫المطلية باللياسة‬ ‫ إن المصلى الخارجي مسقوف‬. ‫أقواس قنطرية الشكل‬ ‫بالخشب ويؤدي الباب الخشبي ذو المصراعين إلى‬ ‫ وهناك نوافذ دائرية الشكل ضمن‬. ‫المصلى الداخلي‬ . ‫األقواس القنطرية‬ ‫ويبدو أن التزيينات المصنوعة بالفرشاة في الفراغات‬ . ‫الموجودة بين النوافذ والقبة قد أضيفت في وقت الحق‬ ‫ويستند المحفل المخصص لصالة النسوة على األعمدة‬ ‫ ويبرز‬. ‫الخشبية الموزعة بالقرب من مدخل المسجد‬ ‫ أما‬. ‫المحفل باتجاه المحراب على شكل نصف دائرة‬ ‫المحراب الذي يعلوه قنطرة مدببة واألفاريز فإنها مزخرفة‬ ‫ وتقع المئذنة الخشبية على يمين المسجد‬. ‫بالنقوش النافرة‬ . ‫وهي مزودة بشرفه واحدة فقط‬

Ankara Vak覺f Eserleri

227

Ç A M L I DE R E MERKEZ (BÜYÜK) CAMİİ MERKEZ (BÜYÜK) CAMİİ Cami, 19. yüzyıl sonlarına tarihlendirilmektedir.

. ‫لقد تم تشييد هذا المسجد في أواخر القرن التاسع عشر‬

Dikdörtgen planlı, ahşap tavanlı yapının üzeri alaturka kiremit kaplı kırma çatı ile örtülüdür. Caminin beden duvarları, batı cephesi hariç, moloz taş örgülü ve horasan sıvalıdır. Batı cephesi ise su basman seviyesine kadar kaba yonutaşı, üst bölümü düzgün kesme taş örgülüdür.

‫ وبقد‬. ‫إن المسجد المستطيل الشكل مغطى بالقرميد حاليا‬ ‫شيدت جدرانه بالحجارة التي تم نقلها من أنقاض المباني‬ ‫األخرى المجاورة باستثناء جدار الجبهة المطلة على‬ ‫الجهة الغربية التي شيد القسم األسفل منها بالحجارة‬ . ‫والقسم األعلى بالحجر المنحوت‬

Cami, 2008 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

‫ولقد تم ترميم هذا المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف‬ . 2008 ‫في عام‬

Merkez Mosque The mosque is dated to the 19th century. Having a rectangular plan and a wooden ceiling, it is covered with a tile clad hipped roof. Except for the west façade, the walls were built in rubble stone and plastered. As for west façade, it has a rough stone base and a cut stone body. The mosque was renovated in 2008 by The General Directorate of Foundations.

228

)‫المسجدالمركزي(بويوك‬

Ankara Vak覺f Eserleri

229

Ç A M L I DE R E PEÇENEK KÖYÜ CAMİİ Peçenek Köyü Camii Peçenek Köyü’nde bulunan cami, mimari üslubuna göre 15. yüzyıl tek kubbeli mescitleri tarzındadır. Kare planlı, üzeri kubbe ile örtülü caminin önünde üç bölümlü ve kubbeli son cemaat yeri bulunmaktadır. Yapının moloz taş örgülü beden duvarları, kirpi saçakla nihayetlenmektedir. Harim mekânını örten kubbe, sekizgen bir kasnağa oturmaktadır. Minare, caminin kuzeybatı köşesinde yer almaktadır. Son cemaat yerinin üzerini, dıştan sekizgen kasnaklı üç adet küçük kubbe örtmektedir. Harimin üzerini örten kubbeye yerleştirilmiş olan delikli çömlekler, içeride akustik yaparak sesi yükseltmektedir. Güney duvar üzerindeki mihrap özgün değildir. Ahşap minberin süpürgelik kısmı palmet motifleriyle süslüdür. Caminin onarımı 2012 yılında yapılmıştır.

Peçenek Village Mosque According to its architectural style, the structure resembles that of single domed mosques built during the 15th century. Having a square plan, it is covered with a dome which sits on an octagonal drum. The last prayer section with three sections is located in front of the mosque.The walls of the structure were built with rubble stone and end with saw teeth eaves. Its minaret is on the northwest corner. The last prayer section is covered with three small sized domes with an octagonal drum. Perforated posts within the dome of main hall provide acoustics. The mihrab has not preserved its originality. The wooden minbar is decorated with palmette motifs. The mosque was renovated in 2012.

230

‫مسجد قرية بشنك‬ ‫بالنظر للطراز المعماري للمسجد الواقع في قرية بشنك‬ ‫ ويمتاز‬. ‫فإنه يعتقد بأنه شيد فـي القرن الخامس عشر‬ . ‫المسجد بقبة واحدة تشبه قباب الكثير من أمثالها‬ ‫لقد شيد المسجد الرباعي الشكل بالحجارة المنقولة من‬ ‫ للمسجد مصلى خارجي ذو‬. ‫أنقاض المباني المجاورة‬ ‫ وترتكز القبة التي تغطي المصلى‬. ‫ثالث قباب صغيرة‬ ‫ وتقع المئذنة في‬. ‫الداخلي على ثمانية أقواس مقنطرة‬ ‫ هذا وتستند قباب المصلى‬. ‫الركن الشمالي الغربي للمسجد‬ ‫الخارجي على أقواس مقنطرة مماثلة من حيث العدد للقبة‬ . ‫الرئيسية‬ ‫والنقطة الالفتة للنظر هي أوعية الفخار المثقوبة والموطدة‬ ‫ضمن القبة بغية زيادة مستوى رنين الصوت داخل‬ ‫ أما المحراب الموجود فوق الجدار المطل على‬. ‫المسجد‬ . ‫الجهة الجنوبية فإنه غير إبداعي‬ .2012 ‫ولقد تم االنتهاء من ترميم المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

231

Ç U B U K M A HMUTOĞLAN KÖYÜ CAMİİ Mahmutoğlan Köyü Camii 15. yüzyıl eseri olan caminin yaptıranı bilinmemektedir.

‫ليس هناك أية معلومات تدل على من قام بتشييد هذا‬ . ‫المسجد في القرن الخامس عشر‬

Caminin mütevazı hacmine rağmen orijinal durumdaki moloz taş dış duvar dokusu ve yapısal ahşap elemanları ile dikkat çekici bir özellik arz etmektedir. Moloz taş doku içerisinde kuzey ve batı cephelerinde tarihi önem taşıyan, diğerlerinden daha büyük ve süslemeli taşlar mevcuttur. El yapımı oymalı payandalar ise caminin en dikkat çekici öğeleri olarak ön plana çıkmaktadır.

‫وعلى الرغم من حجم المسجد المتواضع إال أن تشابك‬ ‫األحجار المنقولة من أنقاض المباني المجاورة المستخدمة‬ ‫في تشييد الجدران مع العوارض الخشبية الفت للنظر‬ ‫ وهناك حجارة مزركشة أكبر من أمثالها في الجبهات‬. ‫ وتعتبر الدعامات المنقوشة باليد في‬. ‫الشمالية والغربية‬ . ‫مقدمة العناصر التي تسترعي االنتباه ي هذا المسجد‬

Caminin onarımı 2008 yılında gerçekleştirilmiştir.

Mahmutoğlan Village Mosque Although the mosque is dated to the 15th century, by whom it was built is unknown. It is remarkable for its original walls of rubble stone and wooden elements. There are decorated stones on the north and west façades. Engraved props are the most attractive items in the mosque. It was renovated in 2008.

232

‫مسجد قرية محمود أوغالن‬

. 2008 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

233

G Ü D Ü L KA DIOBASI KÖYÜ CAMİİ Kadıobası Village Mosque

Cami kareye yakın dikdörtgen planlıdır. İki ahşap direk ve duvarlarla taşınan ahşap kadınlar mahfeli bulunmaktadır. Korkuluğu çıtalardan kafeslemelidir. Beden duvarları kaba yonu moloz taş, pencere ve kapı söveleri ile duvar köşeleri kesme taş örgülüdür. Düz ahşap tavanın ortasında ahşaptan yuvarlak formlu ışınsal bir göbek, az içe çekik olan tavanın köşelerinde aynı motifin dörtte biri yapılmıştır.

The mosque has almost a square plan. It has a women’s section that is supported by two wooden pillars and walls. It has woodn rails. While the mosque was built with rubble stone, the jambs of windows and doors together with the corners of walls were built of cut stone. At the center of the flat wooden ceiling, there is a circular rosette with radial lines. Besides, on each corner of the ceiling, one quarter of the same motif exists.

‫أن المسجد شبه رباعي الشكل ويستند محفل النسوة على‬ ‫ ولقد‬. ‫جدارين من جهة وعمودين خشبيين من جهة أخرى‬ ‫ وتزين‬. ‫شيدت جدرانه بالحجارة المنحوتة بشكل خشن‬ ‫األحجار المنحوتة بدقة براويز النوافذ واألبواب وزوايا‬ ‫ وتقع سره دائرية الشكل في منتصف‬. ‫الجدران الخارجية‬ ‫السقف الخشبي كما يوجد ربع سره دائرية في زوايا‬ . ‫السقف‬

Ahşap minberinin korkuluğu, yan aynalık ve giriş kapısı üzerinde geometrik çerçevelerin içi çiçek rozetleri ile bezelidir. Yarım silindirik mihrabın içinde ve çerçevesinde kalem işi olarak natüralist çiçek, perde, püskül, kandil ve hat yazıları bulunmaktadır. Tavanla duvarın birleştiği kenarlar ve pencerelerin üstüne taç oluşturacak şekilde bitkisel motifler, aralarına da vazodan çıkan çiçek ve meyve motifleri kalem işi olarak yapılmıştır. Kuzeybatı köşede tek şerefeli 1997 yılında yapılmış olan kesme taştan minaresi bulunmaktadır.

Its wooden minbar is decorated with flower motifs. The semi-cylindrical mihrab niche and its surroundings are decorated with naturalistic flowers, curtains, tassels, lamps and calligraphies. In addition there are some hand carved vegetal motifs and also flowers and fruit motifs in a vase on the edges of the intersection of the walls and the ceiling and above the windows.Situated on the northwest corner of the building, its minaret, with a single balcony, was built in 1997.

‫وتزين الورديات الخشبية درابزين المنبر الخشبي وجبهاته‬ ‫ وتحيط بالمحراب النصف اسطواني‬. ‫الجانبية ومدخله‬ ‫ كما تم‬. ‫تزيينات مختلفة ومخطوطات مصنوعة بالفرشاة‬ ‫تزيين السقف بالكثير من الرسوم المتكررة المقتبسة من‬ ‫ وتقع في الركن الشمالي الغربي منارة‬. ‫النباتات واألزهار‬ ‫المسجد التي شيدت بشرفة واحدة باالستفادة من الحجر‬ . 1997 ‫المنحوت في عام‬

Harim duvarında kalem işi olarak yazılmış minberin sağında, dikdörtgen yapım kitabesi olup üzerinde 1904 M. (1320 H.) tarihi okunmaktadır. Kuzey duvarı üzerinde kapalı müezzin mahfeli içinde bulunan kalem işi ustasına ait diğer kalem işi kitabede 1906 M. (1322 H.) tarihi okunabilmektedir.

234

‫مسجد قرية قاضي أوباسي‬

Kadıobası Köyü Camii

The mosque has two inscriptions. One is on the right of the mihrab wall and the date of 1904 (1320 A.H.) is enscribed on it. The second one is on the north wall and has the date 1906 (1322 A.H.).

‫وتقع الكتابة التاريخية التي تدل على أن المسجد قد شيد في‬ ‫ م في جدار المصلى الداخلي وعلى‬1904/ ‫ هـ‬1320 ‫عام‬ ‫ كما توجد كتابة تاريخية أخرى في محفل‬. ‫يمين المنبر‬ 1322 ‫المؤذن المسقوف تشير إلى أن المسجد شيد في عام‬ . / 1906/ ‫هـ‬

Ankara Vak覺f Eserleri

235

H AY M A NA BÜYÜK (MERKEZ) CAMİİ Büyük (Merkez) Camii Mihrabında yer alan tarihe göre 1890 yılına tarihlendirilen cami, ilçe merkezinin batısında eğimli bir araziye inşa edilmiştir. Kuzey kısmı avluya bakmakta olup güneyinde kot farkından dolayı altında dükkânlar bulunmaktadır. Dikdörtgene yakın planda, kâgir ve çatılı bir yapıdır. Beden duvarları kesme taştandır. Kuzeybatı köşede minaresi silindirik gövdeli, kare planlı yüksek kaide üzerinde yükselmektedir. Giriş kapısı ve pencereleri kemerlidir. Kapının iki yanındaki taş işlemeler harimi oldukça sade bırakılmıştır. Çıtalı ahşap tavanının mihrap önünde ve ortada birer göbek vardır.

Büyük (Merkez) Mosque Located on a piece of sloped land to the west side of town centre, the mosque is dated to 1890, according to calligraphy on the mihrab. The north side of the mosque is located around the court. Due to the slope of the land to the south, there are shops below the main hall. It has almost a rectangular plan, a cut stone wall and roof. It has a minaret with a square plan and a cylindrical body rising from the northwest corner. The entrance door and windows are arched.Although, there are stone carvings on both sides of the door; the main hall is quite plain. The wooden half battened ceiling has two rosettes, one of them is at the centre and the other is in front of the mihrab.

236

)‫المسجد الكبير (المركزي‬ ‫يستدل من التاريخ المنقوش على محراب المسجد بأنه‬ ‫ ويقع هذا المسجد في مركز القضاء‬. 1890 ‫مشيد في عام‬ ‫ ويطل المسجد على فناء في القسم‬. ‫على أرض مائلة‬ ‫ ويقع تحته حوانيت في القسم الجنوبي من‬، ‫الشمالي منه‬ . ‫جراء الفرق في مستوى التربة التي بني عليها‬ ‫إن المسجد مستطيل الشكل تقريبا ومشيد باآلجر ومسقوف‬ ‫ أما جدرانه فإنها مشيدة بالحجر المنحوت‬. ‫حاليا بالقرميد‬ ‫ وتوجد المئذنة االسطوانية الشكل في الركن الشمالي‬. ‫ حيث أنشأت على قاعدة مرتفعة رباعية‬، ‫الغربي‬ ، ‫ ويمتاز مدخل المسجد ونوافذه بقناطر دائرية‬. ‫الشكل‬ ‫وهناك س َرتان في السقف الخشبي أحدهما أمام المحراب‬ . ‫واألخرى في منتصف السقف‬

Ankara Vak覺f Eserleri

237

KALECİK DAVUT DEDE (DOKUZLAR) TÜRBESİ Davut Dede (Dokuzlar) Türbesi Cıvık Mahallesi’nde yer alan türbenin kitabesi olmayıp kesin inşa tarihi bilinmemektedir.

‫يقع المرقد الذي ليس له أية كتابة تاريخية وال تاريخ‬ . ‫إنشائه في حي جيفيك‬

Düz ve süsleme unsuru taşımayan bir yapı olan türbe, kareye yakın dikdörtgen planlı olup toplam 130 m2 alana sahiptir. Üst örtüsü kırma çatılı ve kiremit örtülüdür. Beden duvarları irili ufaklı moloz taştan, üzeri yer yer sıvalı yapılmıştır.

‫إن المرقد الشبه رباعي الشكل بسيط وال يتسم بأية تزيينات‬ ‫ وهو مسقوف بسقف‬. ‫ متر مربع‬130 ‫وتبلغ مساحته‬ ‫ ولقد شيدت جدرانه بالحجارة‬. ‫تقليدي مغطى بالقرميد‬ ‫ ويضم‬. ‫المختلفة المقاييس واألحجام حيث طليت باللياسة‬ ‫المرقد تسعة قبور‬

Türbe içinde toplam dokuz adet mezar bulunmaktadır.

Davut Dede Tomb Located on Cıvık Street, the tomb has no inscriptions and its construction date is unknown. Having no ornaments, the structure has almost a square plan and with a total area of 130 m2. It is covered with a tile clad hipped roof and its main walls were built with rubble stone. There are nine graves in the tomb.

238

)‫مرقد داوود دده (دوقوزالر‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

239

K A L E C İ K GÖKÇEÖREN KÖYÜ CAMİİ Gökçeören Köyü Camii Cami, 19. yüzyıl sonlarında inşa edilmiştir. Beden duvarları kesme taş örgülü caminin üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Ahşap tavanlıdır. Kuzeyinde açık son cemaat yeri bulunmaktadır. Caminin minaresi kuzeybatı köşesindedir. Harimin üzerini örten ahşap tavan, çeşitli renkte boyanmış geometrik ve bitkisel motiflerle bezenmiştir. Yapının en dikkat çekici özelliği güzel ahşap işçiliğidir.

. ‫لقد تم إنشاء هذا المسجد في نهاية القرن التاسع عشر‬

Cami, 2006 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

‫لقد شيدت جدران المسجد من الحجر المنحوت وهو‬ ‫ إن المسجد ذو سقف‬. ‫مسقوف بسقف مبطن بالقرميد حاليا‬ ‫ ويقع المصلى الخارجي المكشوف في‬، ‫خشبي في الداخل‬ ‫ أما المئذنة فإنها تقع في الركن الشمالي‬. ‫شمال المسجد‬ ‫ وقد تم تزيين السقف الموجود في‬. ‫الغربي من المسجد‬ . ‫المصلى الداخلي بمختلف األلوان واألشكال الهندسية‬ ‫وتجدر اإلشارة إلى أن النقوش الخشبية هي بالفعل الفتة‬ . ‫للنظر‬

Gökçeören Village Mosque

‫ولقد تم ترميم المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف في‬ . 2006 ‫عام‬

The mosque was built at the end of 19th century. It was built with cut stone and is covered with a tile clad roof. On the north side, there is a last prayer section. Its minaret is on the northwest corner. The wooden ceiling is decorated with geometrical and vegetal motifs painted in various colors. Its wooden workmanship is the most attractive feature of the mosque. It was renovated in 2006 by The Directorate General of Foundations.

240

‫مسجد قرية كوكجا أوران‬

Ankara Vak覺f Eserleri

241

KALECİK KALE (OSMAN EFENDİ) CAMİİ Kale (Osman Efendi) Camii Kitabesi olmayan caminin yapım tarihi bilinmemektedir. Cami yaklaşık kare planlı, moloz taş duvar örgülü bir yapıdır. Minaresi kuzeybatı köşede yer almaktadır. Duvarlarda üstte yer alan pencereler sivri kemerli, alttakiler dikdörtgen planlıdır. Güney duvarın dış yüzünde mihrap çıkıntısı vardır. Dışta köşelerde silmeler mevcuttur. Kesme taştan yapılmış dikdörtgen kesitli kaide üstünde yükselen, silindirik gövdeli, tuğla örgülü minaresi vardır. Her cephede dörder pencere bulunmaktadır.

Kale - Hamdi (Osman Efendi) Mosque Since the mosque does not have any inscriptions, its construction date is unknown. Having an almost a square plan, it was constructed with rubble stone. Its minaret is located at the northwest corner. The upper windows are pointed arched while lower ones are rectangular. The mihrab protrudes outwards on the south façade. The minaret has a cut stone base with a square plan and a cylindrical brick body. There are four windows on each façade.

242

)‫مسجد كله (عثمان أفندي‬ .‫ليس لهذا المسجد أية كتابة تاريخية تدل على تاريخ إنشائه‬ ‫ ولقد شيدت جدرانه‬. ‫إن المسجد شبه رباعي الشكل‬ ‫ وتقه‬. ‫بالحجارة المنقولة من أنقاض المباني المجاورة‬ ‫ إن النوافذ‬. ‫المئذنة في الركن الشمالي الغربي للمسجد‬ ‫العلوية للمسجد ذات قناطر مدببة في حين أن نوافذه‬ ‫ ويتوسط الجدار المطل على الناحية‬. ‫التحتية مربعة الشكل‬ ‫ وللمسجد مئذنة ترتفع على‬. ‫الجنوبية بروز المحراب‬ ‫ وللمسجد‬. ‫قاعدة ذات مقطع مربع مشيدة بالحجر المنحوت‬ . ‫أربعة نوافذ في كل جبهة من جبهاته‬

Ankara Vak覺f Eserleri

243

K A L E C İ K K ALE CAMİİ Kale Camii Kale Camii 19. yüzyıl sonlarına aittir. Cami, tek sahınlı bir harim kısmından oluşmaktadır. Dikdörtgen harim mekânı mihraba dik olarak uzanmaktadır. Yapı dıştan oldukça sade bir görünüme sahiptir. Kale Cami’nin beden duvarları kerpiç malzeme ile inşa edilmiştir. Yapının örtü sistemi dıştan kiremit kaplı kırma çatıdır. Harim bölümünde, kuzey yönde dört ayak ile taşınan ahşap mahfil yer almaktadır. Yapının orijinal alçı mihrabı vardır. Mihrap, kavsaralı niş ve nişi çevreleyen üç silme kuşağından oluşmaktadır.

Kale Mosque The mosque is dated to the end of the 19th century. The prayer hall with a single nave extends perpendicular to the mihrab. Its façades have quite a simple form. The main walls of the mosque were built in mudbrick. The structure is covered with a tile clad hipped roof. Inside, there exists a wooden women’s section supported by four pillars. Its original mihrab with muqarnas niche is bordered with cornices.

244

‫مسجد كــــــــــاله‬ . ‫لقد شيد هذا المسجد في القرن التاسع عشر‬ ‫يتكون هذا المسجد من صحن واحد وهو المصلى الداخلي‬ ‫ ويمتد المصلى الداخلي المستطيل الشكل بشكل عمودي‬. ‫ والبناء بحد ذاته بسيط للغاية من الخارج‬. ‫باتجاه المحراب‬ ، ‫ ولقد تم تشييد جدرانه بالطوب والعوارض الخشبية‬. ‫ وللمسجد‬. ‫وهو مسقوف بسقف عادي ومبطن بالقرميد‬ ‫محفل خشبي في شمال المصلى يستند على أربعة أعمدة‬ . ‫خشبية‬ ‫يمتاز المسجد بمحرابه األصلي المصنوع من الجبس‬ ‫وتحيط به األفاريز والقناطر المقرنصة وثالث نطاقات‬ . ‫مزخرفة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

245

K A L E C İ K TABAKHANE CAMİİ Tabakhane Camii Caminin içindeki yazılardan 1905–1907 yıllarında yapıldığı anlaşılmaktadır. Eğimli bir arazi üzerine inşa edilmiş olan cami kare planlı, kırma çatılı, ahşap tavanlı bir yapı olup beden duvarları düzgün kesme taş örgülüdür. Son cemaat yeri olmayan caminin, batı cephesinin kuzey köşesinde kaidesi kesme taşla örülmüş, silindirik tuğla gövdeli minaresi bulunmaktadır. Cami duvarlarının her cephesine üçer adet yuvarlak kemerli niş yapılmış, nişlerin içine pencereler yerleştirilmiştir. Mihrap üstünde küçük dikdörtgen pencere dışında, pencerelerin hepsi kemerli olup üsttekiler küçük alttakiler büyüktür. Pencerelerin tamamında söve ve kemerler dışa taşkındır. Caminin onarımı 2006 yılında yapılmıştır.

Tabakhane Mosque According to inscriptions in the mosque, the structure is thought to have been built between 1905 and 1907. Constructed on a slope land, it has a square plan, a hipped roof and a wooden ceiling.The main walls of the mosque were built in cut stone. Having no last prayer section, it has a minaret with a cut stone base and a cylindrical brick body on the north corner of the west side. There are three round arched niches where windows are located on each façade. Except the small rectangular window above the mihrab, all of the windows are arched and the lower ones are larger than the upper ones. All of the arches and jambs around the windows protrude to the outside. It was renovated in 2006.

246

‫مسجد طبق خانه‬ ‫يتضح من الكتابة التاريخية المنقوشة على المسجد بأنه‬ . 1905–1907 ‫مشيد في عام‬ ‫إن المسجد الرباعي الشكل مشيد على أرض مائلة وهو‬ ‫ ولقد‬. ‫مسقوف بسقف تقليدي عادي مبـــطن بالقرميد حاليا‬ ‫ وليس‬. ‫شيدت جدرانه باالستفادة من الحجر المنحوت‬ ‫ وتقع المئذنة في الركن الشمالي‬. ‫للمسجد مصلى خارجي‬ ‫ حيث شيدت‬، ‫من الجبهة المطلة على الجهة الغربية‬ . ‫قاعدتها بالحجر المنحوت والقسم العلوي منها باآلجر‬ ‫وهناك ثالث فجوات ذات قناطر مستديرة في كل جبهة من‬ ‫ هذا إضافة للنوافذ الموجودة ضمن تلك‬، ‫جبهات المسجد‬ ‫ وباستثناء النافذة الصغيرة المربعة التي تعلو‬. ‫الفجوات‬ ‫ العلويـــة منها‬، ‫المحراب فإن كافة النوافذ ذات قناطر‬ ‫ ولقد تم ترميم المسجد في عام‬. ‫صغيرة والتحتية كبيرة‬ . 2006

Ankara Vak覺f Eserleri

247

K A L E C İ K S ARAY (ŞEHSUVAR) CAMİİ Saray (Şehsuvar) Camii Eserin günümüze gelmiş herhangi bir kitabesi bulunmamaktadır. Yapının duvarlarında kullanılan bir sıra taş ve üç sıra tuğla düzenlemesiyle oluşturulan almaşık teknik ve alçı mihrabı 14. yüzyıl sonu 15. yüzyıl başı özellikleri taşımaktadır. Caminin banisi Şehsuvarzade es Seyit Mehmet Paşa’nın annesi Şerife Hatice Hatun’dur. Saray Cami kareye yakın planlı bir yapıdır. Kuzey cephede, orijinalde bir son cemaat yerinin bulunduğundan kaynaklarda bahsedilmektedir. Orijinal mihrap, alçı malzemeden kalıplama tekniği ile panolar halinde oluşturulmuştur.

Saray Mosque The mosque has no inscription. The alternating technique followed during the construction of its walls is composed of three rows of brick and a row of stone. Its plaster mihrab displays the architectural features of the late 14th century and the beginning of 15th century. It was commissioned by Şerife Hatice Hatun, mother of Şehsuvarzade es Seyit Mehmet Pasha. The structure has an almost square plan. According to several sources, previously there was a last prayer section to the north. Its has an original moulded plaster mihrab .

248

)‫مسجد سراي (شاهسوار‬ .‫ليس لهذا المسجد أية كتابة تاريخية تدل على تاريخ إنشائه‬ ‫ولقد شيدت جدرانه على شكل ثالث صفوف من الحجر‬ ‫ ويعكس المحراب المصنوع‬. ‫وصف واحد من اآلجر‬ ‫من الجبس الخصائص المتبعة في التزيين في نهاية‬ ‫ وتدل‬. ‫القرن الرابع عشر أو أوائل القرن الخامس عشر‬ ‫المصادر التاريخية بأن السيدة شريفه خديجة خاتون والدة‬ ‫شاهسوار زاده السيد محمد باشا هي التي أمرت بتشييد هذا‬ . ‫المسجد‬ ‫ ولقد شيدت جدرانه‬. ‫يغلب على المسجد الشكل الرباعي‬ ‫بصفين من الحجر المنحوت حتى مستوى التربة وثالث‬ ‫صفوف من اآلجر وصف واحد من الحجر وثالث صفوف‬ ‫ وتشير المصادر التاريخية إلى‬. ‫من اآلجر وهكذا دواليك‬ ‫أن المسجد كان يمتلك مصلى خارجي يقع أمام جبهته‬ ‫ والزال المحراب األصلي المصنوع من الجبس‬. ‫الشمالية‬ . ‫يعكس جمال النقوش التي يزهوا بها حتى اآلن‬

Ankara Vak覺f Eserleri

249

KALECİK ŞEYH ALİ (ALIÇOĞLU) TÜRBESİ Şeyh Ali Tomb

Kitabesi olmayan türbenin kesin yapım tarihi ve kim tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Kalecik ve civarındaki benzer dini yapılarla karşılaştırıldığında yapının 19. yüzyıldaki yapılarla paralellik gösterdiği görülmektedir. Bu yüzden tarihlendirmede türbe mimarisini 19. yüzyıla yerleştirmek doğru olur. Türbenin önündeki eklenmiş bir odadan oluşan yapının ise 20. yüzyıl ortalarında yapıldığı düşünülmektedir.

Since the tomb has no inscriptions, it is unknown by whom and when the mosque was built. When it is compared with the religious structures around Kalecik, the tomb looks like the ones built in the 19th century. Hence, the tomb was probably built around that time.The additional space in front of the tomb is thought to have been constructed in the middle of 20th century.

.‫لم يعرف حتى اآلن متى تم تشييد المرقد ومن قام بتشييده‬

The tomb was built in the Kale District, on a sloped piece of land next to the Castle. The entrance to the tomb is provided by the additional space. Whilst the lower walls of the tomb are stone, upper ones are mudbrick. Also, the upper walls are supported by wooden beams. The tomb is covered with a tile clad gabled roof and the additional space is covered with a tile clad hipped roof. There are three graves in the tomb. It is said that, the big grave belongs to Şeyh Ali who comes from Horasan and the others belong to his mother and daughter.

‫يقع المرقد في مركز قضاء كاالجيك وفي حي كاله وعلى‬ ‫ ويمكن‬. ‫منحدر القلعة ذو التربة اآلخذة باالنخفاض‬ ‫الوصول إلى المرقد من الغرفة المجاورة للجهة األمامية‬ . ‫ومن خالل الممر الذي أضيف للمرقد في مرحلة الحقة‬ ‫وقد أستخدم الطوب والحجارة والعوارض الخشبية تحت‬ ‫ ويقع في المرقد‬. ‫و فوق النوافذ لزيادة مقاومة الجدران‬ ‫ أكبرها يعود للشيخ علي أحد الشيوخ القادمين‬، ‫ثالث قبور‬ ‫من خراسان أما القبرين اآلخرين فاحدهما لوالدته واآلخر‬ . ‫البنته حسب االعتقاد السائد‬

Türbe yapısı, İlçe Merkezi’nin Kale Mahallesi’nde, doğudan batıya yüksek eğimle alçalan kale yamacına inşa edilmiştir. Türbenin ön cephesine bitişik oda ve koridordan oluşan eklenti yapıdan geçilerek asıl türbe yapısına ulaşılır. Türbede kerpiç, taş ve ahşap malzeme kullanılmıştır. Yapının beden duvarları moloz taş temel üzerine yığma kerpiç malzemeden yapılmıştır. Türbenin kerpiç duvarlarındaki pencerelerin alt ve üstlerinde ahşap hatıllar kullanılarak dayanıklılık artırılmaya çalışılmıştır. Türbe yapısı beşik çatılı, eklenti ön mekân kırma çatılıdır. Her ikisinin de çatı üzeri Marsilya tipi kiremit ile örtülüdür. Türbenin beden duvarları sıvasız ve boyasızdır. Türbe odasında üç adet sanduka mezar yer alır. Büyük olan mezarın Horasan’dan gelen şeyhlerden olan Şeyh Ali’ye ait olduğu bilinir. Diğer iki mezarın ise annesi ve kızına ait olduğu söylenmektedir.

250

) ‫مرقد الشيخ علي (اليج أوغلو‬

Şeyh Ali (Alıçoğlu) Türbesi

‫ولدى مقارنة هذا البنيان مع أمثاله من المباني الدينية في‬ ‫كاالجيك وضواحيها يتضح بأنه مشيد في القرن التاسع‬ ‫ ولهذا السب يمكننا الجزم بأن المرقد مشيد في‬. ‫عشر‬ ‫ ويعتقد بأن الغرفة الموجودة حاليا أمام‬. ‫القرن المذكور‬ . ‫المرقد قد شيدت في أواسط القرن العشرين‬

10 m

ı Ankara Vakıf Eserleri

5.5 m

KALECİK - ALİ ŞEYHOĞLU TÜRBESİ

251

K A Z A N D U RHASANŞAH TÜRBESİ Durhasanşah Türbesi Kazan İlçesi’ne bağlı Tekke (Verimli) Köyü’nde yer alan türbe, kapı kemeri üzerindeki kitabeye göre 1421 yılında inşa edilmiştir.

‫يقع هذا المرقد في قرية تاككه ( فريملي) التابعة لقضاء‬ ‫ ويستدل من الكتابة التاريخية المنقوشة على باب‬. ‫كازان‬ . 1421 ‫المرقد بأنه شيد في عام‬

Kare planlı yapının üzeri, sekizgen bir kasnağa oturan piramidal külahla örtülüdür. Türbenin gövdesi ince yonu taştan inşa edilmiş olup kasnağı ve külahı tuğladır.

‫ويغطي المبنى الرباعي الشكل مخروط هرمي يعتمد على‬ ‫ ولقد شيدت جدرانه بالحجر المصقول‬. ‫إطار ثماني الشكل‬ . ‫ أما القسم المخروطي واإلطار فأنه مشيد باآلجر‬.

Türbe 2010 yılında onarılmıştır.

Durhasanşah Tomb Located in Tekke, (Verimli) a Village of the Kazan District, according to the inscription above the arch of the door, the tomb was built in 1421. Having a square plan, it is covered with a pyramidal spire sitting on an octagonal drum. While the body of the tomb was built with rubble stone, the drum and the spire were of brick. It was renovated in 2010.

252

‫مرقد دور حسن شاه‬

. 2010 ‫ولقد تم ترميم المرقد في عام‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

253

K A Z A N S A RAY KÖYÜ CAMİİ Saray Köyü Camii Eski İstanbul yolu üzerinde Saray Köy’ünde yer alan cami dikdörtgen planlı, ahşap çatılı bir yapıdır. Kuzeydeki basık kemerli cümle kapısının kemer ve söveleri gök mermerdendir. Sivri kemerli derinliği az bir kapı kavsarası vardır. Kavsara kemerinin içi tuğladan geometrik motifler meydana getirecek şekilde süslenmiştir. Caminin kuzey ve güney cephelerinde ikişer, sivri tuğla kemerli pencereler vardır. Pencerelerin kemer alınlıkları klasik tuğla örgü ile süslüdür. Sivri kemerli üst pencereler geçirdiği onarım sonrası alçı içlik ve dışlıklar yapılmıştır. Cami içten sıvalıdır. Alçı işçiliği güzel olan mihrabın sadece mukarnaslı ve etrafındaki süsleme bordürler orijinaldir. Kesme taşla yapılmış minare kaidesinden tuğla gövdeye üçgenlerle geçilmiştir. Silindirik gövde ve şerefe altı üç sıra kirpi saçaklıdır. Mimarisine göre 17.yüzyılda yapılan cami 1964 yılında onarım görmüştür.

Saray Village Mosque Situated on the former İstanbul highway in Sarak Village, the mosque has a rectangular plan and a wooden roof. The entrance door, with a depressed arch on the north side has a marble arch and jambs. There exists a door with a pointed arch decorated by geometrical motifs made of brick. On the north and south façades of the mosque, there are two pointed arches made of brick. The pediments of the arches are decorated with brick ornamentation that resembles plaiting.The upper windows with pointed arches have plaster gratings. The interior walls are plastered. The well executed plastering of the muqarnas and cornices is preserved in its original form. The mosque has a minaret with a cut stone base and a cylindrical brick body. Transition from the body of the minaret to its balcony is provided by three rows of saw teeth eaves. According to its architectural style, the mosque was built in the 17th century and was renovated in 1964.

254

‫مسجد قرية صراي‬ ‫يقع هذا المسجد المستطيل الشكل في قرية ساراك القريبة‬ ‫ وهـو مبطن بالقرميد حاليا‬. ‫من طريق اسطنبول القديم‬ ‫ ولقد صنعت قنطرة وأفاريز باب المسجد الرئيسي من‬. ‫ ويعلو القنطرة المدببة تزيينات‬. ‫نوع خاص من الرخام‬ ‫مقرنصة إضافة للزخارف الموجودة ضمن القنطرة الذات‬ . ‫ وهناك نوافذ في جبهتي المسجد الشمالية والجنوبية‬. . ‫وتتمتع تلك النوافذ بقناطر مدببة مصنوعة من اآلجر‬ ‫وتم طالء داخل وخارج القناطر المدببة التي تعلو النوافذ‬ ‫ إن‬. ‫العلوية بالجبس بعد الترميم الذي تعرض له المسجد‬ ‫ أما المحراب المصنوع من‬. ‫المسجد مليس من الداخل‬ ‫الجبس فإن مقرنصاته وتزييناته وحوافه الزالت تحافظ‬ ‫ وترتكز المئذنة على قاعدة مبنية‬. ‫على طابعها األصلي‬ ‫ ولدى هذه المئذنة االسطوانية‬، ‫من الحجر المنحوت‬ ‫ ويتضح من طراز المسجد‬. ‫الشكل شرفة واحده فقط‬ ‫المعماري بأنه مشيد في القرن السابع عشر وأنه رمم في‬ .1964 ‫عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

255

KIZILCAHAMAM İĞCELER KÖYÜ CAMİİ İğceler Köyü Camii

İğceler Village Mosque

Kitabesinde yapım tarihi okunamayan caminin muhtemelen 19. yüzyıla ait olduğu düşünülmektedir.

Although, the construction date of the mosque written on its inscription is unreadable, the structure is thought to have been built in the 19th century. Located on an incline, it has a rectangular plan and a tile clad hipped roof. Its walls were plastered with cement mortar recently. On the north side of the east wall, there is a remarkable hexagonal rosette carved in stone .

Eğimli bir arazi üzerine boyuna dikdörtgen planlı inşa edilmiş olan camii, kırma çatılıdır ve üzeri Marsilya tipi kiremit ile örtülüdür. Kesme taş olan beden duvarlarının üzeri yakın dönemde betonarme sıva ile sıvanmıştır. Doğu duvarının kuzey tarafında taşa oyulmuş, içinde altı adet üçgen bulunan yuvarlak bir rozet göze çarpar. Son cemaat yeri olmayan camiye giriş kuzeydendir. Kanatlı ahşap harim kapısı taş söveli ve silme kornişlidir. Kapının üstünde eski yazı ile yazılmış yatay dikdörtgen orijinal kitabe bulunmaktadır. Harim girişinin her iki tarafında ahşap müezzin mahfelleri yer alır. Sağdaki müezzin mahfelinin köşesinden ahşap bir merdivenle kadınlar mahfeline çıkılır. Atölye işi ahşap korkuluklu mahfelin yarım daire şeklinde çıkıntısı vardır. Mahfeli, dört tanesi tavana kadar yükselen profil yastıklı altı adet ahşap direk taşımaktadır. Harimin ahşap tavanının ortasında geometrik motifli ve testere ağızlı yuvarlak göbek yer alır. Göbeğin etrafını çıtalardan oluşturulmuş kasetlemeli alan kaplar. En dışta paralel çıtalı ve bitkisel motifli bölüm kasetlemeli alanı çevirir. Kadınlar mahfelinin yarım daire çıkıntısının altında da harim tavanı göbeğiyle aynı tip yarım göbek vardır. Taş mihrap basit yarım silindirik niş şeklindedir ve üzeri yağlı boya ile boyalıdır. Yine büyük bölümü yağlı boya ile boyalı ahşap minberin aynalık kısmına geometrik motifi ahşap kaplama yapılmıştır. Pencereler iç kısmı ahşap doğramalı, dış kısmından ahşap kafeslidir. Caminin minaresi, güney duvarına bitişik olarak 1988 yılında yapılmıştır. Kesme taş kaplama kaidenin üzerinde harman tuğla örgülü tek şerefeli silindirik gövde yükselir. Şerefe altı kirpi saçaklıdır.

256

The entrance of the mosque having no last prayer section is provided from the north side. The door of the main hall has a stone jamb and moulded cornices. There is an original inscription above the door. Inside, on both sides of the entrance, there exist maksoorahs. Protruding to the main hall with a semicircle form, the women’s section is supported by six wooden pillars that rise to the ceiling. In the center of the ceiling there is a circular rosette created out of geometrical shapes. Around this figure, the ceiling is divided into square frames and bordered with cornices decorated with vegetal motifs and half-battens. In addition, below the protruding part of the women’s section, there is a semicircular rosette similar to that on the main on the ceiling. Having a semi cylindrical niche, the stone mihrab is painted in oils. Also the majority of the minbar covered with geometrical shaped wooden plates is oil painted. The wooden windows have wooden grids on the exterior. Adjacent to the south wall of the mosque, its minaret with a cut stone base, a cylindrical brick body and a single balcony was built in 1988. Also, there are saw- teeth eaves above its balcony.

‫مسجد قرية إيــــــــجالر‬ ‫يعتقد من الكتابة التاريخية المنقوشة على المسجد والغير‬ ‫ إن المسجد‬. ‫مقروءة بأنه مشيد فـي القرن التاسع عشر‬ ‫المستطيل الشكل المشيد على أرض مائلة مغطى حاليا‬ ‫ وتبطن اللياسة‬. ‫بسقف مبطن بالقرميد من طراز مرسيليا‬ . ‫جدران المسجد المشيدة من الحجر المنحوت‬ ‫أن بروز الباب الخشبي المؤدي للمصلى الداخلي مشيد من‬ ‫الحجر ويقع فوق الباب كتابة تاريخية منقوشة على لوحة‬ ‫ ويعتمد محفل النشاء على أعمدة خشبية‬. ‫مستطيلة الشكل‬ . ‫ترتفع حتى السقف‬ ‫ويقع في منتصف السقف الخشبي الذي يغطي المصلى‬ ‫ كما‬. ‫الداخلي سره دائرية الشكل ذات زخارف هندسية‬ ‫تقع سره نصفيه مماثلة للسره الدائرية تحت محفل النساء‬ . ‫البارز على شكل نصف دائرة باتجاه المحراب‬ ‫أما المحراب فهو عبارة عن فجوة نصف اسطوانية بسيطة‬ ‫ وهناك زخارف خشبية متقنة الصنع تزين جانبي‬.‫الشكل‬ ‫ ولقد شيدت منارة المسجد باآلجر على أساس‬.‫المنبر‬ . ‫حجري في وقت ليس ببعيد‬ ‫ وبصورة‬1988 ‫ولقد تم تشييد مئذنة المسجد في عام‬ ‫ كما‬.‫مالصقة لجدار المسجد المطل على الناحية الجنوبية‬ ‫تم استخدام الحجارة المنحوتة في تشييد قاعدته في حين‬ ‫استخدمت قوالب اآلجر في تشييد القسم العلوي من المئذنة‬ .‫التي تتمتع بشرفة واحدة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

257

KIZILCAHAMAM PAZAR KÖYÜ - AŞAĞI CAMİİ Pazar Köyü - Aşağı Camii

Pazar Village Mosque

Caminin kesin yapım tarihi bilinmemektedir. Kapı kemerinin üzerindeki kartuş içinde yatay dikdörtgen mermer orijinal onarıma ait olabilecek kitabede 1872–73 tarihi yer almaktadır.

The exact construction date of the mosque is unknown. The years of 1872 and 1873 are written on a marble inscription above the arch of the door and are thought to be date of the renovation of the mosque.

Düz bir arsa üzerine inşa edilmiş olan boyuna dikdörtgen planlı, ahşap tavanlı, kırma çatılı üstü kiremit örtülüdür.

Located on flat land, it has a lengthwise rectangular plan, a wooden ceiling and a tile clad hipped roof. According to an inscription on the apex stone of the door, the mosque was restored in 1962.It was built with grey and brown cut stone and also rough stone. The thickness of wall is eighty five centimeters. On the north edge of the western wall, a niche with a pointed arch is remarkable. The entrance of the mosque is provided by a door with a round arch and a stone jamb, at the center of the north façade. In the middle of the wooden ceiling there is a circular rosette while on the corners of the ceiling there are quarter rosettes.

Kapının kilit taşında da 1962 yılında tamir edildiği yazılıdır. Beden duvarları gri, kahverengi renkte kesme taş, kaba yonu taş ile örgülüdür. Duvar kalınlığı 85 cm dir. Batı duvarının kuzey kenarında geniş olarak sivri kemerli, sağır, derin olmayan bir niş dikkati çekmektedir. Camiye kuzey cephesinin ortasındaki yuvarlak kemerli taş söveli kapıdan girilmektedir Ahşap tavan hafif çökertmeli yapılmış olup merkezde yuvarlak şualardan oluşan dairesel göbeği, köşelerde çeyrek göbekler yer alır. Dikdörtgen formlu mihrabı 1990 yıllarda yenilenmiş olup mermer kaplama olarak yapılmıştır. Ahşap minberi de yakın yıllarda yapılmıştır. Kuzeybatı köşede orijinal minaresi yer almakta olup taş kaideli, üçgenlerden oluşan tuğla pabuçtan, silindirik tuğla gövdeye geçilmektedir. Şerefe altı üç sıra kirpi saçaklıdır.

258

Its rectangular marble mihrab was renovated in 1990 and the wooden mihrab was constructed nearby. Its original minaret with a stone base and a cylindrical brick body is located on the northwest side. There are three rows of saw teeth eaves below the balcony.

‫مسجد قرية بـــــزار‬ ‫ليس هناك أية معلومات تدل على تاريخ إنشاء هذا المسجد‬ ‫ وتوضح الكتابة التاريخية المنقوشة على لوحة رخامية‬. ‫مستطيلة لشكل تقع فوق قنطرة الباب بأنه تعرض للترميم‬ . 1872–73 ‫بتاريخ‬ ‫إن المسجد المستطيل الشكل مشيد على أرض مستوية‬ ‫ ويدل عام‬. ‫ومسقوف بسقف عادي تقليدي مبطن بالقرميد‬ ‫ المنقوش على مزالج الباب بأنه تعرض لترميم‬1962 ‫ ولقد شيدت جدرانه بأحجار منحوتة‬. ‫آخر في هذا العام‬ ‫ سنتي‬85 ‫ وتبلغ سماكة الجدران‬. ‫ذات لون رمادي وبني‬ ‫ ويالحظ بأن هناك فجوة ليست عميقة ذات قنطرة‬. ‫متر‬ ‫ ويمكن‬. ‫مدببة تقع في الطرف الشمالي من الجدار الغربي‬ ‫الدخول إلى المسجد من الباب الواقع في الجبهة الشمالية‬ . ‫والذي يعلوه قنطرة حجرية بارزة‬ ‫وتتصدر سره خشبية مستديرة الشكل السقف الخشبي‬ ‫ ولقد تم تجديد المحراب المستطيل‬. ‫وربع سرر في زواياه‬ ‫ أما الحراب فقد‬. ‫ وتبطينه بالرخام‬1990 ‫الشكل في عام‬ ‫ وتقع المئذنة‬. ‫تم صناعته خالل األعوام القليلة الماضية‬ ‫المشيدة على قاعدة حجرية في الركن الشمالي الغربي‬ . ‫للمسجد‬

Ankara Vak覺f Eserleri

259

KIZILCAHAMAM PAZAR KÖYÜ HACI ALİ CAMİİ Pazar Köyü - Hacı Ali Camii

Pazar Village Hacı Ali Mosque

Cami kitabesine göre 1902–1904 tarihinde inşa edilmiştir.

According to its inscription, the mosque was built between the years of 1902 and 1904. Having an almost square plan and a dome, it was built with cut stone. Its dome, sitting on an octagonal drum is covered with lead. On the façades of the drum, there are towers that act as struts. The front façade has a window on either side of the main door and two smaller ones above. Its minaret is located on the north side of the west façade. The arched door in the middle of the north façade was built with dark and light colored stones and has an embossed apex stone. There exists a women’s section to the north of the main hall. The transition from walls to the dome is provided by squinches on the corners. The mihrab with a round niche is bordered with cornices and its crown part ends with a triangular pediment. In addition, there are two semi cylindrical colonettes on both sides of the main door, which have a moulded base and caps. The grave of Hacı Ali Efendi, who commissioned the building of the mosque, is located in front of the minaret base.

Kareye yakın planlı ve kubbeli yapının beden duvarları düzgün kesme taştır. Duvar örgüsü açık renkte kesme taş örgülüdür. Sekizgen kasnak üzerindeki kubbesi kurşun kaplıdır. Kubbe kasnağında, köşeler ve ortalarda birer payanda kulesi bulunmaktadır. Altlı üstlü olmak üzere yanlarda üçer, ön ve arkada ikişer penceresi olup alttakiler büyük, üsttekiler küçüktür. Caminin minaresi batı cephesinin kuzey tarafındadır. Kuzey cephenin ortasındaki kemerli kapısı açık ve koyu renkli taşlardan yapılmış olup üzeri kabartmalı kilit taşlıdır. Harimin kuzeyinde ahşap kadınlar mahfeli vardır. Kubbeye köşe tromplarıyla geçilmektedir. Yuvarlak nişli mihrabın çevresini silmeler dönmüş olup taç kısmında üçgen alınlıkla sonlanmaktadır. Kapı portalının iki yanında iki adet yarım silindirik sütünce yer almaktadır. Bu sütuncelerin altta silmeli kaideleri, üstte silmeli başlıkları vardır. Camiyi yaptıran Hacı Ali Efendi’nin (Ölüm: 1330 H./1914 M.) mezarı minare kaidesinin hemen önünde yer almaktadır. Cami, 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

260

It was renovated in 2007 by The Directorate General of Foundations.

‫مسجد حجي علي – قرية بزار‬ ‫يستدل من الكتابة التاريخية المنقوشة على المسجد بأنه‬ . 1902–1904 ‫شيد خالل الفترة الواقعة مابين‬ ‫إن المسجد الرباعي الشكل تقريبا مزود بقبة وجدران‬ ‫ ويبطن‬. ‫مشيدة بالحجر المنحوت ذو اللون الفاتح‬ ‫الرصاص القبة التي شيدت على ثمانية إطارات قنطرية‬ ‫ وهناك ثالث نوافذ تحتية وعلوية في الجبهتين‬. ‫الشكل‬ ‫ وتقع‬. ‫ ونافذتين في الجبهات األخرى‬. ‫األمامية والخلفية‬ . ‫مئذنة المسجد في الناحية الشمالية من الجبهة الغربية‬ ‫ويقع الباب في وسط الجبهة الشمالية ويعلوه قنطرة مشيدة‬ ‫ وهناك محفل النساء‬. ‫من اآلجر ذات ألون الفاتح والغامق‬ ‫ ويتكون‬. ‫المشيد من الخشب في شمال المصلى الداخلي‬ ‫محراب المسجد من فجوة نصف اسطوانية تحيط بها‬ ‫ ويقع قبر حجي علي أفندي ( تاريخ‬. ‫بردورات مزخرفة‬ ‫ م ) الذي شيد أمام قاعدة المئذنة‬1914 / ‫ هـ‬1330 ‫وفاته‬ . ‫مباشرة‬ ‫ولقد تم ترميم المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف في‬ . 2007 ‫عام‬

giriş

12.2

Ankara Vakıf Eserleri

12.5 m

ZILCAHAMAM - PAZAR KÖYÜ HACI ALİ CAMİİ

261

K I Z I L CAH AMAM SEY HAMAM I Sey Hamamı Güvem Bucağı Yukarı Kise Köyünde bulunan bu yapı, bir Roma hamamı kalıntıları üzerine inşa edilmiş kaplıca hamamıdır. Kitabesi bulunmayan hamamın ilk yapılışının 14. yüzyıl olduğu düşünülmektedir. Bugünkü Osmanlı dönemi hamamın arkasında, Roma dönemine ait hamamın duvar kalıntıları yer almaktadır. Hamam “L” planlı, kadınlar ve erkekler bölümü olmak üzere iki ana bölümden ibaret olan, bunlara bağlı iki soyunmalık ve tabanından termal suyun çıktığı havuzu olan kubbeli, iki odadan oluşan bir plan düzenine sahiptir. Soyunmalığın güney duvarını ortalayan kemerli kapıdan havuz kısmına geçilmektedir. Duvarların dışı kesme taş, içi moloz taş dolgulu olarak inşa edilmiştir. Kubbe kesme taştan inşa edilmiştir. Mekânların üstü alaturka kiremitle örtülüdür.

Sey Hammam Located in Kise Village in the Güvem District, this Ottoman hammam was built on the ruins of a Roman bath. Although, it has no inscription, it is thought to have been built in the 14th century. Today, behind the existing hammam, the ruins of the walls of the Roman bath can be seen. Having an L shaped plan, the structure consists of two main spaces, one of which is devoted to men and the other to women. In each section, there is a changing room and a space with a swimming pool and a dome. The entrance to the swimming pool is provided by an arched door from the changing room. The exterior walls were built in cut stone while the interior ones were rubble stone. The domes were constructed with cut stone. All of the structure is covered with tiles.

262

‫حمام ســـــــــــــاي‬ ‫شيد هذا البنيان الواقع في قرية كيسه الفوقانية التابعة‬ ‫لناحية كوفام علــى أطالل حمام روماني كان مشيدا‬ ‫ ويعتقد بأن الحمام الذي ليس له كتابة تاريخية قد‬.‫آنذاك‬ . ‫شيد ألول مرة في القرن الرابع عشر‬ ‫وال تزال هناك خلف الحمام المشيد إبان العهد العثماني‬ ‫ إن البنيان‬. ‫بقايا جدار الحمام المشيد خالل العهد البيزنطي‬ ‫ وهو عبارة عن مبنى رئيسي يضم حمام‬L ‫ذو شكل‬ ‫ وباإلضافة ألقسام نزع الثياب‬. ‫الذكور وحمام النساء‬ ‫هناك القسم الرئيسي المسقوف بقبة والذي تنبع من تحته‬ ‫ ويمكن المرور من مكان نزع‬. ‫المياه الطبيعية الحارة‬ ‫الثياب إلى حوض الماء الحار من خالل باب يعلوه قنطرة‬ ‫ ولقد أنشأ الحمام باالستفادة من الحجارة‬. ‫دائرية الشكل‬ ‫ أما القبة‬. ‫المنقولة من أنقاض المباني المجاورة األخرى‬ ‫ هذا ويبطن القرميد جوانب‬، ‫فقد شيدت بالحجر المنحوت‬ . ‫السقف المختلفة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

263

K I Z I L CAH AMAM YENİCE MAHALLESİ ( Ç A R Ş I) CA Mİİ Yenice Mahallesi ( Çarşı) Camii Cami 1949 yılında inşa edilmiştir. Kuzey giriş cephesi Kazım Karabekir Caddesi’ne bakan cami, düz bir arazi üzerinde inşa edilmiştir. Boyuna dikdörtgen planlı caminin duvarları moloz taş, kapı ve pencere söveleri tuğla örgülüdür. Dıştan sıvasız, içten sıvalı ve boyalıdır. Kırma çatılı üstü Marsilya tipi kiremit ile örtülüdür. Kesme taş kaide ve gövdeye sahip minaresi kuzeybatı köşededir. Düz ahşap tavanlı olup merkezde şualardan oluşan ahşap dairesel bir göbek vardır. Kuzeyinde ahşap kadınlar mahfeli bulunmaktadır. Kuzey cephe duvarı önünde, ahşap direklerle taşınan ayrı bir çatı altında açık son cemaat yeri vardır. Güney duvarında üçgen biten taç kısmı, içi kalem işi motifler ve hat yazısı ile bezenmiş alınlığın iki kenarında yarım silindirik, yüksek, üstü kabara ile sonlanan ince sütunlu, kenar bordürlerinde mukarnası andıran motiflerin olduğu dikkat çekici bir alçı mihrabı vardır.

) ‫مسجد حي ينيجاه ( شارشي‬ ‫لقد شيد هذا المسجد الذي تطل جبهته الشمالية على شارع‬ . ‫ وذلك على أرض مستوية‬1949 ‫قره بكير في عام‬ ‫إن المسجد مستطيل الشكل وجدرانه مشيدة من األحجار‬ ‫ ويعلو الباب والنوافذ‬. ‫المنقولة من األنقاض المجاورة‬ ‫ والمسجد بحد ذاته غير مليس‬. ‫بروزات مشيدة من اآلجر‬ ‫من الخارج بل مليس ومدهون من الداخل ومغطى بسقف‬ ‫ وتقع المئذنة‬. ‫تقليدي مبطن بالقرميد من طراز مرسيليا‬ ‫المشيدة على قاعدة حجرية في الركن الشمالي الغربي من‬ ‫ ويتوسط السقف الخشبي الذي يغطي المصلى‬. ‫المسجد‬ ‫الداخلي سره تنبعث منها أشعة مصنوعة بشرائح خشبية‬ ‫ ويقع في شمال المصلى الداخلي المصلى الخارجي‬. ‫ ويمتاز الجدار‬. ‫المسقوف والذي يستند على دعائم خشبية‬ ‫الجنوبي بالمحراب الالفت للنظر من جراء تزييناته‬ ‫ونقوشه وقناطره المقرنصة وعموديه الصغيرين اللين يقعا‬ . ‫على جانبيه‬ .2008 ‫ولقد تم ترميم المسجد مؤخرا في عام‬

Cami, 2008 yılında onarılmıştır.

Yenice District Mosque Located on a flat piece of land on Kazım Karabekir Avenue, the mosque was built in 1949.

To the north of the interior, there is a women’s section. In addition, the last prayer section ,supported by wooden pillars, is located in front of the north façade. Its plaster mihrab bordered with motifs resembling muqarnas is attractive. The mihrab has a pediment decorated with hand carved ornamentation and calligraphy and also a triangular crown part. It was renovated in 2008.

264

11.6 m

Having a lengthwise rectangular plan, it has a rubble stone body and also doors and windows with brick jambs. The exterior walls have no plaster, while the interior ones are plastered and painted. It is covered with a tile clad hipped roof. Its minaret, with a stone base and body, is situated at the northwest corner of the mosque. The interior space is covered with a flat wooden ceiling that has a circular rosette at the centre.

28.5 m

Kizilcahamam yenice mahallesi camii

Ankara Vak覺f Eserleri

265

KIZILCAHAMAM YUKARI KİSE KÖYÜ CAMİİ Yukarı Kise Köyü Camii Güvem Bucağı, Yukarı Kise Köyü’nde bulunan, kitabesi olmayan caminin yaptıranı ve yapım tarihi bilinmemektedir.

‫ليس لهذا المسجد الواقع في قرية كيسه الفوقية التابعة‬ ‫لناحية كوفام أية كتابة تاريخية تدل على من شيد المسجد‬ . ‫أو على تاريخ تشييده‬

Dikdörtgen planlı caminin beden duvarları kaba yonu taştan olup ahşap tavanlıdır. İbadet mekânının ortasında düz ahşap tavanı destekleyen, taş sütun yer almaktadır. Kare formlu pencerelerin dışlığı yekpare taştan oyulmuş şebekelidir.

‫إن المسجد المستطيل الشكل ذو جدران مشيدة بالحجارة‬ ‫ ويقع في منتصف‬. ‫المنحوتة ومغطي بسقف خشبي‬ ‫المصلى الداخلي عمود حجري الغرض منه دعم السقف‬ .‫ وللمبنى نوافذ رباعية الشكل بارزة نحو الخارج‬. ‫الخشبي‬

Caminin onarımı 2006 yılında yapılmıştır.

Yukarı Kise Village Mosque Located in Kise Village, in the district of Güvem, the mosque has no inscription. Accordingly, when and by whom it was built is unknown. Having a rectangular plan and a wooden ceiling, it was built of rough stone. At the centre of the main hall, there is a stone column supporting the ceiling. The windows are square and have stone carved gratings. It was renovated in 2006.

266

‫مسجد قرية كيسة الفوقية‬

. 2006 ‫ولقد تم ترميم المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

267

M A M A K A K TAŞ (KÖPRÜBAŞI) CAMİİ Aktaş (Köprübaşı) Camii Demirlibahçe Mahallesi, Plevne Caddesi’nde yer alan cami, 1954 yılında inşa edilmiştir. Cami, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı harim ile doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı son cemaat yerinden oluşmaktadır. Kiremit kaplı kırma çatısı ahşap saçakla sonlanmaktadır. Harimin kuzeyinde, sonradan eklenmiş olması muhtemel, harimden daha alçak son cemaat yeri bulunmaktadır. Caminin minaresi, yapının batı cephesinin kuzey tarafındadır. Moloz taş örgülü kaide üzerinde yükselen minarenin gövdesi ve peteği tuğla örgülüdür. Harimin iç duvarları ve tavanı sıvalı ve boyalıdır. Güney duvar eksenindeki mihrabı ahşap lambri ile kaplıdır.

Aktaş (Köprübaşı) Mosque Situated on Plevne Street, in the district of Demirlibahçe, the mosque was built in 1954. It consists of a rectangular main hall extending in a northsouth direction and a last prayer section with a rectangular plan extending in an east-west direction. Its tile clad hipped roof ends with wooden eaves. To the north of the main hall, the later addition of the last prayer space is lower than the main space. The minaret with a rubble stone base and a brick body stands to the north of the west façade. Inside, the walls and the ceiling are plastered and painted. The mihrab is covered with wooden panels.

268

)‫مسجد أق طاش (كوبرو باشي‬ ‫ في شارع بلفنه في‬1954 ‫يقع المسجد المشيد في عام‬ ‫ ويتكون المسجد المستطيل الشكل‬. ‫حي دميرلي بهشه‬ ‫من مصلى داخلي ومصلى خارجي مستطيل الشكل أيضا‬ . ‫ وللمسجد سقف عادي تقليدي مبطن بالقرميد حاليا‬. ‫ويقع في شمال المصلى الداخلي المصلى الخارجي الذي‬ ‫أضيف للمسجد في وقت الحق في أغلب االحتماالت نظرا‬ ‫ وتقع‬. ‫النخفاض مستواه عن مستوى المصلى الداخلي‬ ‫مئذنة المسجد في شمال جبهته المطلة على الجهة الغربية‬ ‫ ولقد شيدت المئذنة على قاعدة من حجارة األنقاض‬. . ‫ أما جذع المئذنة فهو مشيد باآلجر‬. ‫المختلفة‬ ‫إن جدران المصلى الداخلي للمسجد وسقفه مليس ومدهون‬ ‫كما أن المحراب الواقع في الجدار الجنوبي مبطن‬ .‫بالخشب‬

Ankara Vak覺f Eserleri

269

M A M A K H ÜSEYİN GAZİ TÜRBESİ Hüseyin Gazi Türbesi Karapürçek Köyü’nün batısında, Hüseyin Gazi Dağı’nda bulunan türbe, kitabesine göre 1463 M. (863 H.) yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırıldığı öne sürülmektedir. Sekizgen planlı türbe, moloz taşlarla inşa edilmiştir. Üzeri kubbe ile örtülüdür. Türbeye kuzeyinde bulunan ön mekândaki basık kemerli kapı ile girilmektedir. Kapının sağında dilimli kemerli bir niş bulunmaktadır. Türbenin pencerelerinin üzeri sivri kemerlidir. Kubbesi dıştan beton ile kaplıdır. İç mekânda, sekizgen gövdeden kubbeye, her cephedeki kemerlerle geçildiği görülmektedir. Doğu-batı doğrultusunda yerleştirilmiş bir mezarın bulunduğu iç mekânın güney duvarında sade bir mihrabiye yer almaktadır.

Hüseyin Gazi Tomb Located in the west of Karapürçek Village,on Hüseyin Gazi mountain, the inscription tells us that the tomb was commissioned by Fatih Sultan Mehmet in 1463 (863 A.H.). Having an octagonal plan, it was built with rubble stone and is covered with a dome. The entrance of the tomb is obtained through a depressed arched door on the north. To the right of the door, there is a foiled arched niche. The windows are pointed arched. Its dome is covered with concrete on exterior side. Inside, transition from the octagonal body to the dome is provided by arches on each façade. There is a grave positioned in an east-west direction and a small plain mihrab is located on the south wall of the tomb.

270

‫مرقد حسين غازي‬ ‫يقع هذا المرقد في جبل حسين غازي وفي غرب قرية قره‬ ‫ ويتضح من الكتابة التاريخية المنقوشة عليه بأنه‬. ‫بورجاك‬ ‫ م من قبل السلطان محمد‬1463/ ‫ هـ‬863 ‫مشيد في عام‬ . ‫الفاتح‬ ‫إن المرقد الثماني الشكل مشيد بالحجارة المنقولة من‬ ‫ ويمكن الدخول إلى المرقد من‬. ‫أنقاض المباني المجاورة‬ . ‫الباب الواقع في شمال المرقد الذي يعلوه قنطرة مستوية‬ ‫ أما القناطر التي‬. ‫وهناك فجوة ذات قنطرة في يمين الباب‬ ‫ وهنا تجدر اإلشارة إلى أنه‬. ‫تعلو نوافذ المرقد فإنها مدببة‬ ‫ حيث تستند على القناطر‬، ‫جرى تبطين القبة باالسمنت‬ . ‫الموجودة في كل جبهة من جبهات المرقد الثمانية الشكل‬ . ‫ويضم المرقد لحد واحد فقط‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

271

M A M A K K AYAŞ ESKİ (MERKEZ) CAMİİ Kayaş Eski (Merkez) Camii

)‫مسجد كاياش القديم ( المركزي‬

Kayaş Semti’nde bulunan cami, mimari üslubuna göre 19. yüzyıl sonu, 20. yüzyıl başlarına tarihlendirebilir.

‫ وبالنظر لطرازه‬. ‫يقع هذا المسجد في حي كااش‬ ‫المعماري يمكن القول بأنه شيد في أواخر القرن التاسع‬ . ‫عشر أو أوائل القرن العشرين‬

Kerpiçten inşa edilmiş küçük ölçekli bir yapı olan caminin üzeri kiremit kaplı çatı ile örtülüdür. Kare planlı caminin minaresi ahşaptır. Cami hariminin üzeri ahşap tavanla örtülü olup ortasında, merkezden yayılan ışınlar şeklinde düzenlenmiş bir göbek yer almaktadır. Alçı mihrabın çevresini bitkisel, geometrik ve yazı bezemelerle süslü birer silme çevrelemektedir.

Kayaş Eski (Merkez) Mosque Located in the district of Kayaş,according to its architectural features, the mosque can be dated to the end of the 19th century and the beginning of the 20th. Built with mudbrick, this small mosque is covered with a tile clad roof. It has a square plan and a wooden minaret. The interior space is covered with a wooden ceiling that has a rosette decorated with radial lines at the center. The plaster mihrab is bordered with cornices adorned with vegetal and geometrical motifs and calligraphy.

272

‫إن المسجد بحد ذاته مشيد بالطوب وذو مقاييس صغيرة‬ ‫ أضف‬. ‫وهو مغطى حاليا بسقف تقليدي مبطن بالقرميد‬ .‫إلى ذلك بأن مئذنة المسجد الرباعي الشكل مشيدة بالخشب‬ ‫ويقع في منتصف السقف الخشبي الذي يغطي المصلى‬ ‫ أما محيط المحراب‬. ‫الداخلي سره ذات أشعة منبعثة منها‬ . ‫فأنه مزخرف باألشكال الهندسية والكتابات المختلفة‬

Ankara Vak覺f Eserleri

273

NALLIHAN NASUH PAŞA HANI (KOCAHAN) NASUH PAŞA HANI (KOCAHAN)

)‫خان نصوح باشا ( قوجا هان‬

1599 yılında Osmanlı veziri Nasuh Paşa tarafından yaptırılmıştır.

‫تم تشييد هذا الخان على يد نصوح باشا أحد الوزراء‬ . 1599 ‫العثمانيين في عام‬

Dış duvarlar iri moloz taş ve kireç harçlıdır. Kapı dairevi geniş ve uzunca bir tonozdur. Tonozun içinde iki yanında sivri kemerli giriş kapısı olan iki tonoz daha uzanır ve buralar depo olarak kullanılmaktadır. İçi dört duvarla çevrili geniş ve uzun bir avludur. Duvarda kısa fasılalarla, önü yukarıya kadar açık ocak yerleri vardır.

‫لقد شيدت جدران هذا الخان بالحجارة الكبيرة المنقولة من‬ ‫ ويعلو بابه العريض‬. ‫أنقاض المباني المجاورة والكلس‬ ‫ حيث يضم في جانبيه‬، ‫قوس قنطري عريض وطويل‬ ‫ ويتكون البناء من فناء طويل‬. ‫قوسين قنطريين مدببين‬ . ‫وعريض تحيط به أربعة جدران‬

Han, 2007–2008 yıllarında kapsamlı bir onarım görmüştür.

‫ولقد تم ترميم الخان من قبل المديرية العامة لألوقاف‬ . 2007 – 2008 ‫خالل الفترة الواقعة مابين‬

Nasuh Pahsa Inn (Kocahan) The building was commissioned by the Ottoman vezir , Nasuh Pasha. The exterior walls were built with huge rubble stones and bonded with lime mortar. The entrance of the inn is provided from a vault that is wide and long. On both sides of the vault there are also two vaults having pointed arched doors. These spaces are used for storage. The rooms of the structure are located around a court. There are fireplaces in the rooms. It was thoroughly renovated between the years of 2007 and 2008.

274

Ankara Vak覺f Eserleri

275

NA L L I H AN NASUHPAŞA CAMİİ Nasuhpaşa Camii Nasuhpaşa Mahallesi’nde yer alan cami, 16. yüzyılda Sadrazam Nasuh Paşa tarafından yaptırılan ve sonra yıkılan eski caminin üzerine inşa edilmiştir. Mevcut cami 1911 yılında Ankara-İstanbul yolunun yapımında görevli bir Fransız mühendisin nezaretinde, eski camiyle aynı planda, kasaba halkı tarafından yaptırılmıştır. Cami dikdörtgen planlı, düzgün kesme taştan üstü ahşap çatılı ve alaturka kiremitli olarak inşa edilmiştir. Kuzeyde birbirine kemerlerle bağlanan sekiz adet kare sütunlu, iki yanı ve önü açık üstü ahşap çatı ile örtülü son cemaat mahalli yer almaktadır. İbadet mekânının ortasını, göbekli ahşap tavan örtmektedir. Mahfeli dört köşeli iki taş sütun üstünde, ahşaptandır. Caminin batı duvarına bitişik minare kesme taştan olup, şerefe altı dorik başlığı taştır. Cami, 1970 ve 1992 ve son olarak 2005 yılında kapsamlı bir onarım görmüştür.

‫مسجد نصوح باشا‬ ‫ ولقد شيد من قبل‬، ‫يقع هذا المسجد في حي نصوح باشا‬ ‫نصوح باشا كبير وزراء الدولة العثمانية على أطالل‬ ‫ أما المسجد الحالي فقد‬. ‫مسجد في القرن السادس عشر‬ ‫ بإشراف المهندس الفرنسي الذي كان‬1911 ‫شيد في عام‬ . ‫مسؤوال عن شق طريق أنقرة – اسطنبول‬ ‫لقد شيدت جدران المسجد المستطيل الشكل باألحجار‬ ‫المنحوتة وهو ذو سقف خشبي مبطن من الخارج بالقرميد‬ ‫ ويقع في الناحية الشمالية ثمانية‬. ‫في الوقت الحاضر‬ ‫أعمدة مربعة مترابطة مع بعضها البعض بقناطر تحمل‬ ‫ وتتصدر‬. ‫سقف المصلى الخارجي المكشوف األطراف‬ ‫ أما المحفل المشيد‬. ‫سره خشبية سقف المصلى الداخلي‬ ‫من الخشب فهو محمول على عمودين حجريين مربعي‬ . ‫المقطع‬ ‫وتقع المئذنة المشيدة من الحجر المنحوت بجوار حائط‬ ‫ لقد رمم المسجد من‬. ‫المسجد المطل على الناحية الغربية‬ 1992 ‫ و‬1970 ‫قبل المديرية العامة لألوقاف فـي عام‬ . 2005 ‫وأخيرا بشكل شامل في عام‬

Nasuh Pahsa Mosque Located in the Nasuhpaşa District, the present building was constructed in place of the demolished mosque that had originally been built by Nasuh Pasha. The existing mosque was built using the same plan as the old one by the townspeople in 1911, under the supervision of a French engineer who was in charge of the construction of the Ankara-İstanbul highway.

13.7 m

The mosque has a rectangular plan, a cut stone body and a tile clad wooden roof. To the north, there is a last prayer section supported by eight square columns with arches. The main hall is covered with a wooden ceiling with a rosette at the center. Its women’s section is supported by two stone columns. Adjacent to the west wall of the mosque, there exists a minaret constructed with cut stone.It was renovated between the years of 1970 and 1992. However, its main restoration took place in 2005.

19.3 m

nasuh pasa camii

276

Ankara Vak覺f Eserleri

277

NA L L I H AN TAPTUK EMRE TÜRBESİ Taptuk Emre Türbesi Nallıhan İlçesi’nde Emrem Sultan Köyü’nde yer alan Taptuk Emre’ye ait türbenin yapım kitabesi olmadığından kesin yapım tarihi bilinmemektedir. Bazı kaynaklarda ilk yapılışının 14. yüzyıla ait olduğu tahmin edilmekte ise de bugünkü yapı 16-17. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Eğimli bir arazi üzerine yapılmış olan türbe, kare planlı olup üstü kubbe ile örtülüdür. Doğu cephesinde sonradan yapılmış ahşap sundurma bulunmaktadır. Yapının dış duvarları moloz taş örgülü olup doğu cephesinde duvar örgüsünde kullanılmış üç adet devşirme malzeme vardır. Doğu cephesindeki giriş açıklığı ve türbe içindeki pandantif kemerleri tuğladandır. Türbenin iç duvarları sıvalı ve badanalıdır. Türbenin çevresinde çeşitli dönemlere ait mezar taşları, mimari parçalar bulunmaktadır. Türbe mezarlık alanı içinde yer almaktadır.

Taptuk Emre Tomb Since the tomb, located in the village of Emrem Sultan of Nallıhan District, has no inscription, the exact construction date of it is unknown. According to several sources, the original tomb is thought to have been built in the 14th century. However, the present structure may be dated to the 16th and 17th centuries. Standing on a sloped piece of land, the tomb has a square plan and a dome. On the east façade, there is an additional wooden porch. The exterior walls are rubble stone and also there are three spolia stones on the east side. The entrance on the east façade and the arches of the pendentives were constructed with brick. The interior walls are plastered and painted. Around the main tomb, there are some additional tombstones and architectural elements which belong to various periods. The tomb is located in a cemetery.

278

‫مرقد طابطوق أمره‬ ‫ليس لهذا المرقد الواقع في قرية سلطان التابعة لقضاء‬ ‫ ومع‬. ‫ناللي خان أية كتابة تاريخية تدل على تاريخ إنشائه‬ ‫ تشير بعض المصادر التاريخية إلى أنه شيد ألول‬، ‫ذلك‬ ‫ أما المبنى الحالي فانه‬، ‫مرة خالل القرن الرابع عشر‬ ‫ينم عن أنه شيد في القرن السادس عشر أو القرن السابع‬ .‫عشر‬ ‫لقد شيد المرقد الرباعي الشكل على أرض مائلة وهو‬ ‫ هذا إضافة إلى السقيفة الخشبية الواقعة في‬، ‫مغطى بقبة‬ ‫جبهته الشرقية والتي بنيت في وقت الحق على ما يبدو‬ ‫ لقد شيدت جدران المرقد الخارجية بالحجارة المنقولة‬. ‫ أما القناطر التي تدعم القبة‬. ‫من أنقاض المباني األخرى‬ ‫ وهي مليسة ومدهونة من الداخل‬. ‫فقد شيدت من اآلجر‬ ‫ وتحيط بالمرقد شواهد القبور المختلفة وبعض القطع‬. ‫ ويقع المرقد حاليا ضمن مقبرة القرية‬. ‫األثرية المعمارية‬ . ‫الحالية‬

覺 Ankara Vak覺f Eserleri

279

NA L L I H AN ULUHAN KÖYÜ CAMİİ Uluhan Köyü Camii 17. yüzyıl başında Osmanlı Veziri Nasuh Paşa tarafından yaptırılmıştır. Boyuna dikdörtgen planlı ve ahşap tavanlı cami, çeşitli depremler sonrası birkaç kez değişikliğe uğramış ve orijinalliğini kaybetmiştir. Ancak caminin beden duvarları eski durumunu korumaktadır. Önünde açık son cemaat mahalli vardır. Kuzeybatı köşesinde cami duvarından biraz açıkta bulunan orijinal, kare kaideli ve tuğla gövdeli minarenin kaide kısmında kesme taş kullanılmış, taşlar arası tuğlalarla kasetlenmiştir. Caminin onarımı 2007 yılında gerçekleştirilmiştir.

Uluhan Village Mosque The mosque was commissioned by the Ottoman vizier , Nasuh Pasha in the beginning of the 17th century. Having a lengthwise rectangular plan and a wooden ceiling, the mosque has been changed and lost its originality after several earthquakes. However, it still has its original walls. There is a last prayer section in front of the mosque. Located on the northwest corner of the mosque, its minaret has a square cut stone base and a brick body. It was renovated in 2007.

280

‫مسجد قرية أولوهان‬ ‫لقد شيد هذا المسجد على يد نصوح باشا أحد وزراء الدولة‬ . ‫العثمانية في بداية القرن السابع عشر‬ ‫وتعرض المسجد المستطيل الشكل والمسقوف بالخشب‬ ‫للعديد من التغيرات نتيجة الهزات األرضية مما أفقدته‬ ‫ الزالت جدرانه تحافظ‬، ‫ ومع ذلك‬. ‫خصائصه األصلية‬ ‫ ويتسم‬. ‫على النمط المعماري الذي استخدم في تشييدها‬ . ‫المسجد بمصلى خارجي مكشوف من كافة األطراف‬ ‫وتقع آثار المئذنة المنهارة في الركن الشمالي الغربي‬ ‫للمسجد بجوار الجدار المطل على تلك الناحية وبالتحديد‬ . ‫على قاعدة مربعة مشيدة باألحجار المنحوتة واآلجر معا‬ . 2007 ‫ولقد تم ترميم هذا المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

281

P O L AT L I H ACI TUĞRUL K ÜMBETİ ‫قبة حجي طوغرول‬

Hacı Tuğrul Kümbeti

Hacı Tuğrul Tomb

Kapı alınlığındaki kitabesine göre yapı,1390 M. yılına tarihlenmektedir.

According to the inscription on the pediment of the door, the tomb is dated to 1390.

‫يتضح من الكتابة التاريخية المنقوشة فوق باب المبنى بأنه‬ . ‫ م‬1390 ‫مشيد في عام‬

Eğimli arazi üzerine inşa edilmiş olan yapı, mimari özellikleri bakımından kümbet tipindedir. Kare prizma şeklindeki gövdesi yığma moloz taştan yapılmış olup dışı yonu taşı ile kaplanmıştır. Gövdenin üst kısmında kesme blok taştan yapılmış sekizgen kasnak yer alır. Yapının en üst kısmını oluşturan kubbesi, tuğla ile örülmüş olup üzeri yonu taşı ile kaplanmıştır. Yapının dışa taşkın mermer girişi dikkat çekicidir.

Located on a sloping land, it can be described as a cupola typed structure. Its square prismatic body was built with rubble stone and covered with free stone. Above its body, there is an octagonal stone drum. Its dome was constructed in brick and covered with free stone. The protruding marble entrance of the tomb is interesting.

‫لقد أنشأ هذا البنيان الذي يتكون من مزار وقبة وقلنسوة‬ ‫ والبنيان من حيث الطراز المعماري‬. ‫على أرض مائلة‬ ‫ أن جذع البنيان عبارة عن موشور‬. ‫أكثر شبها بالمزار‬ ‫مربع مشيد من الحجارة المنقولة من أنقاض المباني‬ ‫ ولقد تم تبطينه من الخارج بالحجر المصقول‬. ‫األخرى‬ ‫ ويقع في القسم العلوي من المبنى ثمانية قناطر مشيدة‬. ‫ أما القبة إلي تعلو البنيان فإنها مبطنة‬. ‫بالحجر المنحوت‬ ‫ وللبنيان مدخل‬. ‫باآلجر ومغلفة بالحجر المصقول أيضا‬ . ‫رخامي بارز نحو الخارج‬

Kümbetin 2010 yılında kapsamlı bir onarımı yapılmıştır.

It was thoroughly renovated in 2010.

. 2010 ‫ولقد تم ترميم البنيان بصورة شاملة في عام‬

282

Ankara Vak覺f Eserleri

283

S İN CA N E S Kİ BUCUK K ÖYÜ CAMİİ Eski Bucuk Köyü Camii

‫مسجد قرية بوجوك القديم‬

Yapı, mimari özelliklerine göre 16. veya 17. yüzyıla tarihlenmektedir.

‫يمكن الجزم بأن المسجد شيد في القرن السادس عشر أو‬ . ‫السابع عشر حسب الطراز المعماري الغالب عليه‬

Dikdörtgen planlı caminin üzeri kiremit kaplı kırma çatı ile örtülüdür. Kuzey cephesine bitişik bir türbe bulunmaktadır. Yapının batı ve güney cepheleri düzgün kesme taş, doğu ve türbenin bitişik olduğu kuzey cepheleri moloz taşlarla örülmüştür. Duvarların tümü toprak sıvalı ve badanalıdır.

‫إن المسجد المستطيل الشكل المغطى بالقرميد مبطن حاليا‬ ‫ ويقع مرقد بجوار جبهته الشمالية‬. ‫بالحجارة المسحوقة‬ ‫ لقد شيد الجدارين اللذين يطالن على الجبهتين الغربية‬. ‫والجنوبية بالحجارة المنقولة من أنقاض المباني األخرى‬ ‫ وتحمل‬. ‫ كما طليت جدران المسجد بالطين والكلس‬. ‫األعمدة الخشبية األربعة الموجودة في المصلى الداخلي‬ . ‫العوارض الخشبية األفقية التي تعدم السقف الخشبي‬

Harim, dört adet taşıyıcı ahşap direk üzerine kuzey-güney yönünde ahşap kirişlemelidir. Tavan, ahşap direklerin üstünde profilli ahşap yastıkların üzerine oturmaktadır.

‫لقد تم ترميم المسجد من قبل المديرية العامة لألوقاف في‬ . 2006 ‫عام‬

Cami, 2006 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır.

Eski Bucuk Village Mosque According to its architectural features, the mosque is dated to the 16th and the 17th centuries. Having a rectangular plan, it is covered with a tile clad hipped roof. There is a tomb adjacent to the north façade of it. The west and south walls of the mosque were built with cut stone, while the others were rubble stone. All of the walls are plastered and painted. The main hall with wooden beams is supported by four wooden pillars. The ceiling sits on profiled wooden supports above the pillars.

9.5 m

It was renovated in 2006 by The Directorate General of Foundations.

7.8 m

sincan eski bucuk koyu

284

12.3 m

Ankara Vak覺f Eserleri

285

S İN CA N İ LYAKUT KÖYÜ CAMİİ İlyakut Köyü Camii Kitabesi olmayan cami, mimari üslubuna göre 14. yüzyıl sonu ve 15. yüzyıl başlarına tarihlendirilmektedir. Caminin beden duvarları moloz taş örgülü, ahşap hatıllıdır. Yapıldığı dönemde düz dam örtü ile kapatılmış olan camiye, sonradan kırma çatı ilave edilmiş ve kiremit örtü ile kapatılmıştır. Caminin minaresi, kuzeybatı köşesinde yükselmektedir. Harim kısmı dört adet ahşap kolon ile üç sahına bölünmüştür. Caminin özgün yapısını koruyabilmiş elemanlarından tavan konstrüksiyonu 13. yüzyıl sonlarında Orta Anadolu’da görülmeye başlanan ahşap tavanlı cami-mescit mimarisinin iyi korunmuş örneklerinden bir tanesidir Caminin ahşap tavan kirişleri üzerinde kalem işi süslemeler bulunmaktadır. Harimin güney duvarı ekseninde yer alan alçı mihrap, cümle kapısının aksındadır ve genel hatları ile özgün halini korumaktadır. Caminin onarımı 2008 yılında yapılmıştır.

İlyakut Village Mosque Having no inscription, according to its architectural style, the mosque is dated to the end of the 14th century or the beginning of the 15th century. Its walls were built with rubble stone supported by wooden beams. While the former structure was covered with a flat roof, today the mosque is covered with a tile clad hipped roof. Its minaret rises from the northwest corner of the mosque. The interior space is divided into three naves by four wooden columns. The building has a well preserved wooden ceiling which is a typical example of the late 13thcentury ceilings common to Central Anatolian structures. There is hand carved ornamentation on the wooden beams. On the same axis as the main door, the plaster mihrab preserves its originality. It was renovated in 2008.

286

‫مسجد قرية إلياقوت‬ .‫ليس لهذا المسجد كتابة تاريخية تدل على تاريخ إنشائه‬ ‫ومع ذلك يمكن القول بأنه مشيد في أواخر القرن الرابع‬ ‫عشر أو أوائل القرن الخامس عشر بالنظر لطرازه‬ . ‫المعماري‬ ‫لقد شيدت جدران المسجد بالطوب والعوارض الخشبية‬ ‫ ولقد كان المسجد مغطى بسقف مستو في حينه ولكن‬. ‫ وتقع‬. ‫استبدل فيما بعد بسقف تقليدي مبطن بالقرميد‬ ‫ ولقد تم‬. ‫منارة المسجد في الركن الشمالي الغربي منه‬ ‫تقسيم المصلى الداخلي إلى ثالث ردهات بفضل األعمدة‬ ‫ لقد حافظ هيكل السقف‬. ‫الخشبية األربع الموجودة فيه‬ ‫ ويعتبر النمط المعماري لهذا السقف‬. ‫على هيأته األصلية‬ ‫من أكثر األنماط التي وصلت إلى يومنا هذا والتي بدأت‬ ‫باالنتشار في أوساط األناضول بعد القرن الثالث عشر‬ ‫ ويقع‬. ‫ ويزين السقف زخارف مصنوعة بالفرشاة‬. ‫المحراب المالصق للجدار المطل على الناحية الجنوبية‬ .‫والمصنوع من الجبس مقابل مدخل المسجد‬ .2008 ‫ولقد تم ترميم هذا المسجد في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

287

Ş E R E F L İKOÇHİSAR ALAADDİN CAMİİ Alaaddin Mosque

Sarıkaya Mahallesi’nde yer alan Alaaddin Camii’nin yapılış tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak giriş kapısı üzerindeki kitabede 1863 tarihinde onarım gördüğü anlaşılmaktadır.

The exact construction date of the mosque, located in the Sarıkaya District, is unknown. However, it is understood to have been repaired in 1863, according to its inscription above the entrance door.

Kare planlı ve merkezi tek kubbeli camilerdendir. Beden duvarları temelden itibaren yonu taştan yapılmıştır. Su basman kısmındaki taşların bugünkü beden duvarlarından daha eski olması ve bu bölümdeki taşların karakteristik stili caminin ilk yapılış tarihini muhtemelen 13. yüzyıla kadar indirmektedir.

‫ وليس له أية كتابة‬. ‫يقع هذا المسجد في حي صاري قايا‬ ‫ تدل الكتابة‬، ‫ ومع ذلك‬. ‫تاريخية تدل على تاريخ إنشائه‬ ‫المنقوشة فوق باب المدخل بأنه تعرض للترميم في عام‬ .1863

It has a square plan and a dome. It was built with free stone. According to the characteristics of the stones on the base, the mosque may be dated to the 13th century.

‫ويعتبر المسجد في عداد المساجد المربعة التي تحظى بقبة‬ ‫ ولقد شيدت جدرانه بالحجر المنحوت اعتبارا من‬. ‫واحدة‬ ‫ ويتضح من خصائص الحجارة الواقعة تحت‬. ‫أساساتها‬ ‫التربة بأن المسجد قد شيد في أغلب األحوال في القرن‬ . ‫الثالث حجر‬

Kuzey cepheyi tamamen kapatan son cemaat yeri üç bölüm halinde olup köşelerde paye, ortada iki sütun ile taşınan üç sivri kemerli ve üç kubbelidir Üstte bir silmeden sonra konik formlu kasnak yer almakta kubbe kasnağa oturmaktadır. Minaresi son cemaat yeri duvarının üst sınırından itibaren silindirik taş gövdeli olarak yükselmektedir. Kıble duvarında güneye doğru çıkıntı teşkil eden mihraplı kısmın üzerini beşik tonoz örtmekte eyvan şeklindedir. Mihrap alçıdan ve geç devir özelliğindedir. Minber orijinal ve taştır. 2003 yılında bazı bölümleri onarım görmüştür.

288

‫مسجد عالء الدين‬

Alaaddin Camii

To the north, the last prayer section is covered with three domes and is supported by three pointed arches and also two columns at the center and piers on the corners. Its dome sits on a conical drum. Its minaret with a stone body rises from the wall of the last prayer section. Its plaster mihrab is located in a barrel vaulted iwan and features characteristics of a later period . The stone minbar is original and some of its parts were restored in 2003.

‫ويتألف المصلى الخارجي الذي يغطي الجبهة الشمالية من‬ ‫ثالث ردهات ويدعم سقف المصلى الخارجي عمودين‬ . ‫وثالث قناطر مدببة الشكل ترتفع عليها ثالث قباب‬ ‫وتقع المئذنة االسطوانية الشكل بجوار حائط المصلى‬ ‫ كما يشكل‬. ‫الخارجي وهي مشيدة بالحجارة المنحوتة‬ ‫المحراب المصنوع من الجبس بروز في الجدار المطل‬ ‫ هذا رغم أنه تعرض‬، ‫ أما المنبر فهو أصلي‬. ‫على القبلة‬ .2003 ‫لبعض الترميمات في عام‬

Ankara Vak覺f Eserleri

289

3. Bölüm Chapter Three ‫الفصل الثالث‬ Yıkılan - Yok Olan Vakıf Eserleri Destroyed - Extinct Foundational Works ‫اآلثار التي تعرضت لإلنهيار أو الزوال‬

ABDÜLHA Dİ CAMİİ

Abdülhadi Camii

Abdülhadi̇ Mosqu

Samanpazarı, Çarşı Sokağı’nın başında yer almaktaydı. 1941 yılında yol açmak için 5400 TL’ye istimlak edilerek yıkılmış, günümüzdeki Kurtuluş Camisi bu caminin parasıyla yapılmıştır.

Abdülhadi Mosque was located at the head of Çarşı Street in Samanpazarı. In 1941, 5400 TL was paid for the mosque by compulsory purchase in order to construct a new road. The present day Kurtuluş Cami was built with the money from this Mosque. There is an empty space on the east side of todays Altındağ City Hall building where this mosque should have been.

Bugünkü Altındağ Belediye Sarayı’nın doğu tarafındaki boşluk olmalıdır. Abdülhadi Cami-i Şerifi Vakfı’na ait kayıtta caminin 1731 M. yılında yapıldığı sonucuna varılabilir. Cami, kerpiç ve tuğla kullanılarak inşa edilmiş çatılı bir yapı idi. Minaresi yoktu. Alçı mihrabı Hacı Bayram Camii’nin mihrabına benzemekteydi. Ahşap minberi, Kurtuluş Camii’ne nakledilmiştir.

292

Önceki Hali

According to the archive records of the Şerifi Foundation of Abdülhadi Mosque, we can see that this mosque was built in 1731. It was built of mud and fire bricks and had a ceiling but no minaret. The plaster mihrab can be compared to the mihrab of Hacı Bayram Mosque. The original wooden minbar has been transferred to Kurtuluş Mosque.

‫مسجد عبد الهادي‬ ‫يقع هذا المسجد في بداية زقاق جارجي الواقع في حي سمان‬ ‫ ليرة تركية‬5400 ‫ ولقد تم استمالكه بمبلغ قدره‬، ‫بزاري‬ ‫ هذا علما بان‬، 1941 ‫بغيى شق طريق جديد عبره في عام‬ ‫مسجد قورطولوش كان قد شيد بالمبلغ المسدد لقاء استمالك‬ ‫ ويعتقد بان األرض الفارغة الواقعة في‬. ‫المسجد المذكور‬ ‫شرق مبنى بلدية ألطين داغ هي األرض التي كان المسجد‬ .‫مشيدا عليها‬ ‫وبالنظر للسجل الخاص بوقفية مسجد عبد الهادي يتضح بأنه‬ ‫ م وذلك باالستفادة من الطوب واآلجر‬1731 ‫شيد في عام‬ ‫ كما يستدل من ذلك السجل بأن ليس للمسجد مئذنة وان‬. . ‫محرابه يشبه محراب مسجد حجي بيرام إلى حد كبير‬ .‫ويذكر بان منبره الخشبي كان قد نقل إلى مسجد قورطولوش‬

AKŞEMSEDDİN (TAHTA MİNARE) CAMİİ

Önceki Hali Akşemseddin (Tahta Minare) Camii

Solda görülen fotoğrafın sağ alt köşesindeki minareli camiidir. Sağdaki resim camiinin şu andaki yerini göstermektedir. İsmetpaşa Semti’ndeydi. 1938 yılında 2900 TL’ye satılmıştır. Yıkılmış olan caminin yeri, günümüzde bir okulun karşısında bulunan parktır.

Mevcut Durum

Akşemseddi̇n (Wooden Minaret) Mosqu This Mosque was located in the Ismetpaşa district. In1938 and it was sold for 2900 TL. The empty space left by this mosque is now a park in front of a school.

‫مسجد أق شمس الدين ( ذو المنارة‬ )‫الخشبية‬ ‫ ولقد عرض على‬. ‫كان المسجد يقع في حي عصمت باشا‬ ‫ ليرة‬2900 ‫ لقاء مبلغ قدره‬1938 ‫البيع اثر انهياره في عام‬ ‫ ولقد تم تشييد حديقة عامة بدال عنه مجاورة إلحدى‬. ‫تركية‬ . ‫المدارس في الحي المذكور‬

293

ALİ BEY MESCİDİ

Önceki Hali Ali Bey Mescidi

Ali̇ Bey Mesji

Ali Bey Mahallesi’nde, eski Milli Eğitim Bakanlığı binasının solundaydı. 1942 yılında yıktırılarak yerine dükkân yaptırılmıştır.

This Mesjid was located on the left side of Ministry Of Education building in the Ali Bey district. In 1942 It was taken down and in its place a shop was built. The base of this mosque was stone and the ceiling was constructed of mudbricks.

Altı taş üstü kerpiçten olan caminin ahşap tavanı renkli desenlerle süslüydü.

294

‫بيـك مسجدعلي‬ ‫يقع هذا المسجد في حي علي بيك وعلى يسار المبنى القديم‬ ‫ ولقــــــــــــد هــــــــدم المسجد فـــــــي‬. ‫لوزارة المعارف‬ ‫ حيث تـــــم تشييد العديــــــــد مـــــن‬1942 ‫عـــــــام‬ ‫الدكاكين بدال عنه‬ ‫ولقد كان المسجد مشيدا بالطوب على قاعدة حجرية وكان‬ ‫سقفه الخشبي مزخرفا بالنقوش الملونة‬

H ASAN PAŞA HAMAMI

Önceki Hali Hasan Paşa Hamamı

Hükümet Konağı yakınlarında, Jülyen Sütunu’nun yanında bulunmaktadır. 1929 yılında meydan açılırken yıkılmıştır. Hasan Paşa’nın Akşehir’deki imaretinin 1508 M. tarihli vakfiyesinde bir çifte hamamdan bahsedilmektedir. Buna göre hamam 1508 yılından önce yaptırılmış olmalıdır. Hamamın 1820 yılında tamir edildiğine dair belgeler mevcuttur. Çifte hamamdır. Kadınlar ve erkekler bölümleri birbirine bitişiktir. Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinin üzerleri tuğla örgülü kubbelerle örtülüdür. Günümüzde yeri eski Hükümet Konağı’nın önünde bulunan yol ve meydandır.

Mevcut Durum

Hasan Paşa Turkish Bath

‫حمام حسن باشا‬

It was located next to the column of Julien close to The Goverment Hall. It was demolished in 1929 in order to create the public square. A Double Turkish Bath is mentioned in the original Foundation Document of 1508. which belonged to Hasan Paşa İmaret from Akşehir. According to this information the Turkish Bath must have been built before 1508. There are existing documents saying that the bath was repaired in 1820.

‫يقع هذا الحمام بالقرب من قصر الحكومة وبالقرب من عمود‬ ‫ عندما‬1929 ‫ ولقد تعرض للهدم في عام‬. ‫جوليان التاريخي‬

There was a male and female section which were adjacent to each other. the sections : changing room, warm room, and the hot room were covered with brick domes. Its location is presently occupied by the public square in front of the The Goverment Hall.

‫إن الحمام المذكور هو عبارة عن حمامين متالصقين‬ ‫أحدهما للذكور واآلخر لإلناث وقد كانت ردهات الحمامين‬ . ‫المذكورين مغطاة بقباب مصنوعة من اآلجر‬

‫ ويذكر بان‬. ‫قررت الحكومة توسيع الساحة التي يطل عليها‬ ‫ م تشير إلى وجود‬1508 ‫وقفية حسن باشا المؤرخة في عام‬ ‫ ويستدل من ذلك بأن الحمام المذكور قد شيد‬. ‫حمامين معا‬ ‫ أضف إلى ذلك بأن هناك وثائق تدل على‬. 1508 ‫قبل عام‬ . 1820 ‫أن الحمام تعرض للترميم في عام‬

295

HASEKİ CAMİİ

Önceki Hali

Haseki Camii

Haseki̇ Mosqu

(Soldaki fotoğrafta yakın planda gözüken tuğla minareli yapıdır. Sağdaki resim şimdiki yerini göstermektedir.)

It was located near the Vegetable Bazaar on Posta Street in the Anafartalar District together with the Eminiye Madrasah and Tahtakale Turkısh Bath. In 1927 it was burned down in the Tahtakale fire. According to foundation records it was built on the command of Haseki Hürrem Sultan and its 1551-2 dated foundation document still exists.

Anafartalar Mahallesi, Posta Caddesi’ndeki Sebze Hali’nin olduğu yerdeyken, yanında bulunan Eminiye Medresesi ve Tahtakale Hamamı ile birlikte 1927 Tahtakale yangınında yanmıştır. Vakıf kayıtlarına göre Haseki Hürrem Sultan tarafından yaptırılmıştır. 1551-52 tarihli vakfiyesi vardır. Bazı eski Ankara resimlerinde bu cami, kubbeli, tuğla minareli bir yapı olarak görülmektedir. Yıkılan caminin yeri, günümüzde Vakıf İşhanı ile Sebze Hali’nin bulunduğu alana denk gelmektedir.

296

Mevcut Durum

On some old pictures of Ankara this mosque is seen as domed and had a minaret constructed of bricks. This mosque was situated in the space between the Foundation Office Building and the Vegetable Bazaar.

‫مسجد حسكي‬ ‫لقد تعرض هذا المسجد الذي كان واقعا بالقرب من شارع‬ ‫البوسطه في حي أنافارطالر بدال عن سوق الخضرة الحالي‬ ‫ كما التهمت النيران‬، ‫ م‬1927 ‫إلى حريق مدمر في عام‬ ‫في جينه مدرسة أمينية وحمام طهطا قلعه الواقعين بالقرب‬ .‫منه‬ ‫ م من قبل‬1551 ‫ويستدل من وقفية المسجد بأنه شيد في عام‬ ‫ ويتضح من الصور القديمة للعاصمــــــة‬. ‫السلطانة ه َرم‬ ‫ ولقد تم إنشاء‬. ‫التركية بأنه ذو منارة وقبة مشيدة باآلجر‬ ‫سوق الخضرة الحالي ومبنى مكاتب األوقاف في الساحة التي‬ . ‫كان المسجد مشيدا عليها‬

İ ĞNELİ BELKIS CAMİİ

Önceki Hali

Mevcut Durum

İğneli Belkıs Camii

İğneli̇ Belkis Mosqu

Hacı Bayram Mahallesi’nde Eski Başbakanlık, sonra Maliye Bakanlığı olan binanın arkasında bulunmaktaydı. Caminin yeri yol çalışmaları nedeniyle istimlâk edilmiş ve cami 1925 yılında yıkılmıştır.

It was located in the old Başvekalet in Hacı Bayram District. Which was behind of the Ministery of Finance building.It was bought under a compulsory purchase order to build new roads. It was demolished in 1925.

Kerpiç duvarlı, çatı ile örtülü bir yapı olduğu, ayrıca tuğla gövdeli, uzun bir minaresinin olduğu bilinmektedir. Harimi ise ahşap örtülüydü. Yeri, günümüzde Maliye Bakanlığı binasının yanındaki sokağa denk gelmektedir.

It is known that the walls were built with mudbricks and the mosque had a ceiling. It had a tall minaret the body of which was built with fire-bricks. The harim was overlaid with wood. Its location would have been in the street next to the Ministry of Finance building.

‫مسجد إينالي بلقيس‬ ‫يقع هذا المسجد في حي حجي بيرام أو في حي أسكي باش‬ ، ‫و حسب التسمية القديمة وخلف مبنى وزارة المالية الحالي‬ ‫ بغية شق طريق جديد‬1925 ‫وقد تعرض لالستمالك في عام‬ . ‫عبره‬ ‫ولقد كان المسجد مشيدا بالطوب واآلجر و ذو مئذنة طويلة‬ ‫ ويذكر بان الطريق‬. ‫ومصلى خارجي مسقوف بالخشب‬ ‫الجانبي لمبنى وزارة المالية هو المكان الذي كان المسجد‬ .‫مشيدا عليه‬

297

İPLİKÇİLER CAMİİ

Önceki Hali

298

Mevcut Durum

İplikçiler Camii

İpli̇kçi̇ler Mosq

Kale Mahallesi, Çıkrıkçılar Yokuşu’ndaki Zafran Han’ın önünde bulunmaktaydı. 1917 yılındaki yangında yanmış olan caminin kare planlı minare kaidesi Anadolu Medeniyetleri Müzesi bahçesinde durmaktadır. Bugün yerinde, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin bahçesi bulunmaktadır.

It was located in the Kale District, infront of Zafran Han on Çıkrıkçılar Hill. The mosque was burned in a fire that occured in 1917. The minaret base was planned as a square and it is today, located in the garden of The Anatolian Museum of Ancient Civilizations .

‫مسجد ابليكجيالر‬ ‫كان هذا المسجد مشيدا أمام مبنى زفران التجاري الواقع‬ ‫ ولقد تعرض المسجد‬. ‫في منحدر شقرقشيالر في حي قلعه‬ ‫ والزالت القاعدة الحجرية‬.1917 ‫لحريق مدمر في عام‬ ‫للمئذنة الرباعية الشكل موجودة في حديقة متحف الحضارات‬ . ‫التي توالت على شبه جزيرة األناضول‬

K I Z I LBE Y CAMİİ

Önceki Hali

TÜRBESİ

Mevcut Durum

Kızılbey Camii Ve Türbesi

Kizilbey Mosque And Tomb

Ulus, Doğanbey Mahallesi’nde, Ziraat Bankası ve Merkez Bankası’nın yerinde bulunan Selçuklu Dönemi’ne ait küçük bir külliyeydi. 1931 yılında 8.801.75 TL’ye satılmıştır. Caminin banisi İzzeddin Keykavus’un beylerbeyiydi. Minberindeki kitabeden, Kızılbey’in yaptırdığı harap olan caminin 1300 M. (699 H.) tarihinde Alişiroğlu Yakub tarafından tamir ettirildiğini ve yeni bir minber yaptırıldığını öğreniyoruz.

It was a small size complex registered to the Seljuk period and it was located in Ulus on the land which is occupied by the Ziraat Bank and the Central Bank buildings in Doğan Bey District. It was sold in 1931 for 8.801.75 TL. The founder of this complex was the Beylerbeyi (Kızılbey) of İzzeddin Keykavus and the building was in a very bad condition. According to the inscription tablet on its minbar we understand that in 1300 the mosque was mended and a new minbar was constructed by Yakub, the son of Alişir. According to its old photographs the walls were made of mudbricks, covered with a steep roof and the mosque had no minaret. On its east side there was a tomb covered with a dome. On the North side there was the last prayer section which had 3 sections.

Cami, eski fotoğraflarına göre kerpiç duvarlı, sivri çatı ile örtülü minaresiz bir yapıdır. Doğusunda kubbe ile örtülü bir türbe bulunmaktadır. Yapının kuzeyinde üç bölümlü son cemaat yeri bulunmaktaydı. Caminin 1594 ve 1600 yıllarındaki depremlerde harap olduğuna dair kayıtlar vardır. Caminin ahşap kapısı ile minberinin parçaları cami harap olunca önce İstanbul Müzesi’ne götürülmüş, daha sonra Etnografya Müzesi kurulunca Ankara’ya geri getirilmiştir.

It is recorded that the mosque had been ruined by various earthquakes which happened between the years of 1594 and 1600. The pieces of the wooden door and the minbar of this mosque were originally taken to the Istanbul Museum and then transferred to the Ethnographical Museum in Ankara.

‫مسجد ومرقد كيزيل بيك‬ ‫لقد كان هذا المسجد الذي يعود تاريخ إنشائه للعهد السلجوقي‬ ‫مشيدا على األرض التي تضم البنك الزراعي والبنك‬ ‫ ولقد‬. ‫المركزي في حي دوغان بيك في منطقة أولوس‬ 8.801.75‫ لقاء مبلغ قدر‬1931 ‫عرض على البيع في عام‬ ‫ ولقد شيد المسجد من قبل قيزيل بيك أحد كبار‬. ‫ليرة تركية‬ ‫ ويستدل‬. ‫قواد السلطان السلجوقي عز الدين كاي قاووس‬ ‫من النقوش الموجودة على منبره بان المسجد مشيد في عام‬ ‫ هـ) وأنه تعرض للترميم من قبل يعقوب بن‬699( 1300 ‫ ويتضح من صور المسجد بأنه مشيدا بالطوب‬. ‫علي شير‬ ‫حيث يقع على الناحية الشرقية منه مرقد كيزيل بيك وإلى‬ ‫ وتدل السجالت‬. ‫الجهة الشمالية المصلى الخارجي للمسجد‬ ‫التاريخية بأن المسجد تعرض للدمار من جراء الهزات‬ ‫ وكان‬1600 ‫ و‬1594 ‫األرضية التي انتابت المنطقة في عام‬ ‫باب المسجد ومنبره موجودان في متحف اسطنبول ولكن تم‬ ‫نقل هاتين التحفتين األثريتين إلى متحف الحضارات التي‬ . ‫توالت على األناضول بعد إنشائه‬

299

KOYUNPAZARI CAMİİ

Önceki Hali

300

Mevcut Durum

Koyunpazarı Camii

Koyunpazari Mosque

Caminin yeri, eski Hacı İvaz Mahallesi, günümüzdeki Sakarya Mahallesi’ndedir. Kadro dışı bırakılmıştır. 1955 yılında onarılan mescit, 1989 yılında Altındağ Belediye Sarayı’nın çevresine yol açmak amacıyla yıkılmıştır. Mescidin yeri, günümüzde Altındağ Belediyesi’nin kuzeyinden geçen yola denk gelmektedir. Mescit, mimari tarzına göre 19. yüzyıla tarihlendirilmektedir.

It was located in the old Hacı İvaz District which is today called the Sakarya District. The mosque was out of use. The mesjid was repaired in 1955 and in 1989 it was demolished in order to construct roads around the Altındağ City Hall area. This mesjid would have been found under the present day road which goes around the North side of Altındağ City Hall.

Kerpiç duvarlı yapı, ahşap tavanlıydı. Batıya beş pencere açılırdı. Tavana kadar yükselen alçı mihrabı mukarnas kavsaralıydı.

According to its architectural style, we can date it to the XIX century. The walls were built with mudbricks and it had a wooden ceiling. Five windows were open to the west side. The plaster mihrab rose up to the ceiling and it was decorated with muqarnas arching.

‫مسجد قويون بازاري‬ ‫يقع هذا المسجد في حي حجي أيواز أو في حي سكاريا حسب‬ ‫ ويذكر بأنه‬. ‫ ولقد تــم االستغناء عنه مؤخرا‬. ‫التسمية الجديدة‬ ‫ بعد‬1989 ‫ ثم للهدم في عام‬1955 ‫تعرض للترميم في عام‬ . ‫أن تقرر شق الطريق الواقع أمام بلدية الطن داغ‬ ‫ويتضح من طرازه المعماري بأنه شيد في القرن التاسع‬ ‫ وكان محرابه يزهو‬. ‫عشر باالستفادة من الطوب والخشب‬ . ‫بالمقرنصات المصنوعة من الجبس على شكل نصف قبة‬

K UL DERVİŞ MESCİDİ

Önceki Hali

Mevcut Durum

Kul Derviş Mescidi

Kul Dervi̇ş Mesji

Hacettepe Mahallesi’nde yer alan mescit, 1960’lı yıllarda Hacettepe Üniversitesi yapılırken yıkılmıştır. 14-15. yüzyıllara tarihlenen mescidin, 1952 yılında onarıldığı bilinmektedir.

This Mesjid was located in the Hacettepe District and in 1960 it was taken down when Hacettepe Univercity was being built. It is accredited to around the XIV-XV century and it is known that it was repaired in 1952. The present day the position of this mesjid is covered by the Hacettepe Rectorate Building.

Günümüzde yerinde Hacettepe Rektörlük binası bulunmaktadır. Boyuna dikdörtgen planlı, kiremit çatı ile örtülü bir yapıydı. Önünde iki yanı kapalı son cemaat yeri bulunan yapının minaresi yoktu. Tavana kadar yükselen alçı mihrabının çokgen planlı nişinin üstü mukarnas kavsaralıydı.

It was a rectangular building with a tiled roof. The last prayer area was enclosed on both sides and the mesjid did not have a minaret. The plaster mihrab rose up to the ceeling and the top of the niche was a polygon which was decorated with muqarnas arching.

‫مسجد كول درويش‬ ‫يقع المسجد في حي حاجت تبه ولقد تعرض المسجد للهدم‬ ‫ ويذكر بأن المسجد الذي شيد‬. ‫إبان تشييد الجامعة المذكورة‬ ‫في القرن الرابع عشر أو الخامس عشر قد تعرض للترميم‬ ‫ ولقد تم تشييد مبنى مديرية جامعة حاجت‬. 1952 ‫في عام‬ . ‫تبه مكان المسجد المتهدم‬ ‫ولقد كان المسجد مربع الشكل ومغطى بالقرميد وذو مصلى‬ ‫ كما كان يزهو بمحرابه المصنوع بالجبس‬، ‫خارجي مسقوف‬ . ‫و مقرنصاته المزخرفة‬

301

H O CA PAŞA (KUYULU) CAMİİ

302

Önceki Hali

Hoca Paşa (Kuyulu) Camii

Mevcut Durum )‫مسجد هوجا باشا (كويولو‬ Hoca Paşa (Kuyulu) Mosque

Ulus’ta eski Tülüce Mahallesi, bugünkü Hacı Bayram Mahallesi’nde, Hacı Bayram Camii’ne giden yolun başında bulunmaktaydı. Hükümet Caddesi’nin açılması nedeniyle yıkılan caminin bulunduğu yer günümüzde Ulus Oteli’nin alt tarafına rastlamaktadır. 1938 yılında 5900 TL’ye istimlak edilerek yıkılan caminin ahşap kapısı Ankara Etnografya Müzesi’ne kaldırılmıştır.

It was located in theTülüce District in Ulus which is today on the beginning of the road to Hacı Bayram Mosque. It was taken down in order to built Hükümet Avenue. It was positioned on the lower part of todays Ulus Hotel. In the year 1938 there was a compulsory purchase for the sum of 5900 TL and the wooden door was taken to Ankara Etnographical Museum.

Kerpiç duvarlı, çatılı bir yapı olan caminin minaresinin kesme taş örgülü olduğu bilinmektedir. Caminin 13. yüzyıla tarihlenen ahşap kapı kanatları taklit kündekari ve oyma tekniğiyle yapılmış zengin süslemelere sahiptir.

It is known that the walls were built with mudbricks, the building had a ceiling and the minaret was made from carved stone. The wooden door were registered as XIII. century and it was using rich, decorative false kundekari and carving techniques.

‫لقد كان هذا المسجد واقعا في مقدمة الطريق المؤدي لمسجد‬ ‫حجي بيرام في حي تولوجا سابقا أو حي حجي بيرام حسب‬ ‫ ولقد تعرض المسجد للهدم من جراء‬. ‫التسمية الحديثة‬ ‫ ويقع فندق‬. ‫الضرورة التي استدعت شق شارع الحكومة‬ ‫أولوس الحالي في األرض الذي كان المسجد مشيدا عليها‬ ‫ والزال الباب الرئيسي للمسجد المشيد بالطوب والحجارة‬. ‫ لقاء مبلغ قدره‬1938 ‫المنحوتة الذي تم استمالكه في عام‬ ‫ ليرة تركية موجودا في متحف الحضارات التي توالت‬5900 . ‫على المنطقة‬

M U KADDEM (YENİ) CAMİ

Önceki Hali

Mevcut Durum

Mukaddem (Yeni) Cami

Mukaddem (Yeni) Mosque

Hacettepe Üniversitesi yakınında bulunan cami, Hasırcılar Geçidi yapılırken 1981 yılında Anıtlar Kurulu kararı ile başka yere yenisi yapılması şartı ile yıkılmıştır. Caminin yeri, günümüzde Hasırcılar Geçidi ile Hacettepe Sağlık İdaresi Yüksekokulu’nun önüne denk gelmektedir.

This mosque was located close to Hacettepe Univercity. It was taken down by the decision of the Anıtlar Committee in 1981 providing that it was rebuilt in another place. Today the mosque is located in front of Hasırcılar Crossing and Hacettepe Sağlık İdaresi College.

Kitabesine göre 1450 yılında inşa edilmiş olan cami, boyuna dikdörtgen planlı, çatı ile örtülü bir yapıdır. Alçı mihrabı ile kitabesi Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce korunmaktadır. Mihrabın nişi beş köşeli olup, üzeri mukarnas kavsara ile bitmektedir.

According to its inscription tablet it was built in the year 1450. It was a rectangular building with a tiled roof. The plaster mihrab and the inscription tablet is now protected by The Directorate General of Foundations. The top of the niche was a polygon which was decorated with muqarnas arching.

)‫مسجد مقدم (يني‬ ‫ ولقد تعرض‬. ‫يقع هذا المسجد بالقرب من جامعة حاجت تبه‬ 1981 ‫للهدم حسب قرار مجلس اآلثار التاريخية في عام‬ ‫شريطة إنشاء مسجد جديد بدال عنه عندما تقرر شق معبر‬ ‫ وكان المسجد يقع في مكان كلية اإلدارة‬. ‫هسيرجيالر‬ . ‫الصحية المنبثقة عن جامعة حاجت تبه‬ ‫ م‬1450 ‫ويستدل من كتابته التاريخية بأنه شيد في عام‬ ‫ والزالت كتابته‬. ‫وأنه كان رباعي الشكل ومغطى بالقرميد‬ ‫ومحرابه المصنوع من الجبس تحت حماية المديرية العامة‬ . ‫لألوقاف‬

303

Ö R D EK Lİ (ÖRDEKÇİLER) MESCİDİ

Ördekli (Ördekçiler) Mescidi

Ördekli̇ (Ördekçi̇ler) Mesj

(Fotoğrafın sağ alt köşesindeki tahta köprünün yanındaki minaresiz mescittir.

This Mesjid is located on Bendderesi in the district of Hacı Bayram. The name originates from the Ördekçiler Bridge. The land was sold in 1941 for 8100 TL. The Mesjid is located near Topraklık Minibus Station in Bentderesi. The bottom walls were built of Stone and the top parts were built of mudbricks. The rooves of the Mesjid and the last prayer section were connected.

Hacı Bayram Mahallesi, Bentderesi’nde bulunan mescit, adını Ördekçiler Köprüsü’nden almıştır. Mescidin arsası 1941 yılında 8100 TL’ye taksitle satılmıştır. Mescit, Bentderesi’nde; Topraklık dolmuşlarının kalktığı yerin civarında yer almaktaydı. Mescit duvarlarının alt kısmı taş, üst kısmı kerpiçle yapılmıştı. Mescidin ve son cemaat yerinin üstünü müşterek bir çatı örterdi.

304

Önceki Hali )‫مسجد أوردكلي ( أوردكجيالر‬ ‫اتخذ هذا المسجد الذي يقع في منطقة بنت درسي في حي‬ ‫ ولقد‬. ‫حجي بيرام اسمه من جسر أوردكجيالر القريب منه‬ ‫تم عرض األرض التي شيد عليها للبيع اثر انهياره في عام‬ . ‫ ليرة تركية‬8100 ‫ لقاء مبلغ قدره‬1941 ‫وكانت جدران المسجد المنهار قد شيدت بالحجارة والطوب‬ ‫كما كان مصاله الخارجي مغطى بالسقف الذي يغطي‬ . ‫المصلى الداخلي في نفي الوقت‬

TA H TAKALE (KAL EDİBİ) HAMAMI

Önceki Hali

Tahtakale (Kaledibi) Hamamı

Tahtakale (Kaledi̇bi̇) Turkish Ba

Bugünkü Sebze Hali’nin doğusunda, Suluhan’ın yanında yer almaktaydı. Güneyinde Haseki Camii vardı. 1927 yılındaki Tahtakale yangınında yanmıştır.

It was located next to Sulu Han on the east of todays Vegetable Bazaar. Haseki Mosque was located to the South of it. It was burned in the Tahtakale fire in 1927. According to its inscription tablet which was taken to the Ethnographical Museum, it was built by İshak Paşa in the year 1461. It was a double section bath for both men and women. The heat domes can be clearly seen on old pictures.

Ankara Etnografya Müzesine götürülen kitabesine göre, Anadolu Beylerbeyi İshak Paşa tarafından 1461 M. yılında yaptırılmıştır. Çifte hamam olarak yaptırılmış olan hamamın sıcaklık kubbeleri eski fotoğraflarda görülmektedir.

‫حمام طهطا قلعه‬ ‫يقع هذا الحمام في شرق سوق الخضرة الحالي وبجانب مبنى‬ ‫ ويحد مسجد حسكي الحمام المذكور من‬. ‫سولو التجاري‬ ‫ ولقد تعرض الحمام لحريق مدمر في عام‬. ‫الناحية الجنوبية‬ ‫ ويستدل من كتابته التاريخية الموجودة حاليا في‬. ‫ م‬1927 ‫متحف الحضارات التي توالت على شبه جزيرة األناضول‬ ‫ م من قبل إسحاق باشا والي‬1461 ‫بأن الحمام مشيد في عام‬ ‫ ويذكر بأن مبنى الحمام كان باألصل‬. ‫األناضول في حينه‬ .‫مكون من حمامين متالصقين أحدهما للذكور واآلخر لإلناث‬

305

TÜLÜCE MESCİDİ

Önceki Hali

Tülüce Mescidi

Tülüce Mesjid

(Soldaki fotoğrafta, fotoğrafın solunda yer alan kiremit örtülü binadır. )

The Mesjid was located in the Hacı Bayram District at the beginning of the roundabout leading to Hacı Bayram Mosque. In 1941 It was used as a printing house by The Directorate General of Foundations and afterwards it was rented out as a shop. Finally it was demolished in 1993 when the Hacı Bayram Roundabout was constructed. It is known that the walls were built with mudbricks and the mesjid had a roof on top.

Hacı Bayram Mahallesi’nde, Hacı Bayram Camii’ne giderken meydanın başında bulunmaktaydı. 1941 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü matbaası olarak kullanılmış, daha sonra dükkan olarak kiraya verilmiş, 1993 yılında Hacı Bayram Camii meydan düzenlenmesi sırasında yıkılmıştır. Mescit, günümüzde, Ankara Defterdarlığı Muhasebat Müdürlüğü karşısında; Hacı Bayram Camisine giden merdivenlerin bulunduğu yerdeydi. Mescidin kerpiç duvarlı, çatı ile örtülü bir yapı olduğu bilinmektedir.

306

Mevcut Durum

‫مسجد تولوجا‬ ‫يقع هذا المسجد ي الساحة المؤدية لمسجد حجي بيرام الواقع‬ ‫ ولقد تم استخدامه بمثابة مطبعة تابعة‬. ‫في حي حجي بيرام‬ . ‫ ثم بمثابة دكان‬1941 ‫للمديرية العامة لألوقاف في عام‬ ‫ حين تقرر إعادة‬1993 ‫وأخيرا تعرض المبنى للهدم في عام‬ ‫ وكان المسجد‬. ‫تنظيم الساحة المحيطة بمسجد حجي بيرام‬ ‫يقع في السابق مقابل مبنى مديرية المحاسبة التابعة لمصلحة‬ . ‫الضرائب في أنقرة‬

YEĞENBEY CAMİİ

Önceki Hali

Mevcut Durum

Yeğenbey Camii

Yeğenbey Mosque

Anafartalar Mahallesi’nde eski Adliye binasının arkasında yer almaktaydı. 1917 yılındaki yangında harap olmuştur. Aslı, Bizans Dönemi’ne ait Klemens Kilisesi adlı bir yapıdır. Hızır Yeğen Bey tarafından 1438 M. yılında camiye çevrilmiştir. Aslı kilise olan yapı, 19. yüzyıldan önce harap olduğundan, terk edilerek yanına yeni bir cami yapılmış, yeni yapılan bu cami 1917 yılında yanmıştır.

The mosque was located behind the court building in the district of Anafartalar. It was ruined in the fire which happened in 1917. The original building was the Byzantine Church of St Clements. It was converted to a Mosque in 1438 by Hızır Yeğen Bey.

Caminin minaresindeki çinilerden bir kısmı Ankara Etnografya Müzesi’ne götürülmüştür. Bu çinilerin Kütahya çinilerinden daha eski olduğu göz önünde bulundurulursa Ankara’da ilk çinicilik sanatının başladığı zamana ait olması muhtemeldir. Yeri, günümüzde eski Adliye Binası’nın yanındaki alana denk gelmektedir.

Before XIX century the building was ruined and delapidated and a mosque was built in its place. This mosque was burned in 1917. Some parts of the Çini tiles from the minaret have been preserved and have been moved to the Ethnographic Museum in Ankara. It is believed that these tiles are older than the Çini tiles from Kütahya and must surely belong to the time when çinicilik was established in Ankara. The Court Building now occupies the position of this Mosque.

‫مسجد يغين بيه‬ ‫ ولقد‬. ‫يقع هذا المسجد خلف مبنى العدلية في حي انافارطالر‬ ‫ وكان المسجد باألصل‬. 1917 ‫تعرض لحريق مدمر في عام‬ ‫كنيسة مشيدة في العصر البيزنطي تعرف باسم كليمنس ثم تم‬ 1438 ‫تحويلها إلى مسجد من قبل خضر يغين بيك في عام‬ ‫م وذلك على أنقاض تلك الكنيسة التي تعرضت لالنهيار قبل‬ . ‫بداية القرن الرابع عشر‬ ‫هذا وقد تم االحتفاظ باأللواح الخزفية التي كانت تزين منارة‬ ‫المسجد المذكور في متحف الحضارات التي توالت على‬ ‫شبه جزيرة األناضول ألنها تمثل أقدم النماذج المصنوعة في‬ ‫ ويعتقد بعض الخبراء‬. ‫محافظة كوتاهيا الشهيرة بهذا الفن‬ ‫بأن ألواح الخزف المذكورة هي من صنع الفنانين في أنقرة‬ . ‫وليس كوتاهيا‬

307

BA K L ACI BABA (KAVAKLI) CAMİİ

Mevcut Durum Baklacı Baba (Kavaklı) Camii

Anafartalar Mahallesi, Hayırlı Sokak’ta bulunan cami, önce kadro dışı bırakılmış, sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün deposu olarak kullanılmış, daha sonra yıkılmıştır. Yeri, günümüzde Sebze Hali’nin bulunduğu yerdi. Kapı kitabesine göre 1297 M. yılında inşa edilmiştir. Ahşap tavanlı, geniş ahşap saçaklı, son cemaat yeri olan bir yapıydı. Alçı mihrabı tipik Ankara mihrapları gibiydi. Kapıdan girildiğinde sol tarafta Baklacı Baba’nın mezarı vardı. Ankara Etnografya Müzesi’nde bulunan oldukça süslü ahşap kapısı oyma tekniği ile yapılmıştır. Kapının sivri kemerinin içinde inşa kitabesi yer almaktadır.

308

Baklaci Baba (Kavakli) Mosque This Mosque was located in Hayirli Sokak in the Anafartalar District. First it became disused and then it was decided that it should be used as a ware house byThe Directorate General of Foundations.Ultimately it was demolished. The exact location for this mosque was todays vegetable bazaar (Sebze Hali) According to the inscription tablet, this mosque was built in 1297. It had a wooden ceiling with wide wooden eaves and also had a last prayer section and a plaster mihrab which resembled the traditional mihrabs in Ankara. When you entered the door, on your left you could see the grave of Baklaci Baba. The magnificent wooden door was hand carved. Inside the sharp belt it is possible to see the construction epigraph. This beautiful door can now be seen in The Ethnographical Museum in Ankara.

)‫مسجد بقلجي بابا (قواقلي‬ ‫لقد كان هذا المسجد يقع في زقاق هايرلي في حي أنافارطالر‬ ‫ وتحول مع الزمن إلى مستودع للمديرية العامة لألوقاف ثم‬. ‫تعرض للهدم وتم تشييد سوق للخضرة على األرض الذي‬ . ‫كان مشيدا فيها‬ ‫ويستدل من اللوحة الموجودة على بابه بأنه شيد في عام‬ ‫ م باالستفادة من الخشب وانه كان مزودا بمصلى‬1297 ‫ كما يستدل من الوثائق الخاصة به بان محرابه‬. ‫خارجي‬ ‫المصنوع من الجبس يشبه إلى حد كبير أمثاله الموجودة في‬ ‫ وكان المسجد يضم مرقد بقلجي بابا على يسار‬. ‫مساجد أنقرة‬ ‫ وال زال بابه الخشبي الذي يزهو بالنقوش‬. ‫مدخله الرئيسي‬ ‫والزخارف موجود حاليا في متحف آثار األقوام التي تتالت‬ ‫ حيث يضم الباب لوحة خاصة نقش عليها‬، ‫على المنطقة‬ . ‫تاريخ تشييده‬

İBN-İ GÖKÇE (GÖKÇEOĞLU) MESCİDİ

Mevcut Durum

İbn-İ Gökçe (Gökçeoğlu) Mescidi

İbn-İ Gökçe (Gökçeoğlu) Mesji̇

Anafartalar Mahallesi’nde, Posta Caddesi ile Sanayi Caddesi’nin kesiştiği yerde bulunan mescit, kadro dışı bırakılarak 1941 yılında depo ve dükkân olarak kiraya verilmiş, 1947 yılında 21.302 TL’ye satılmıştır.

This Mesjid was located on the intersection of Posta Street and Sanayi Street in the Anafartalar District. First it was out of use but then, in 1941it was rented out as a ware house and a small shop and was finally sold in 1947 for the sum of 21.302 TL.

Mescit, kerpiç duvarlı, çatılı, küçük boyutlu bir yapıydı. Son cemaat yerinin dükkân olarak kullanılması için 1933 yılında hazırlanan bir tadilat projesi vardır.

The mesjid was a small sized structure. The walls and the ceiling were made of mudbrick. In 1993 a project of amendment was prepared for the Last Prayer Section to be used as a shop.

‫مسجد ابن كوكجه‬ ‫لقد تم االستغناء عن هذا المسجد الذي يقع في نقطة تقاطع‬ ‫شارع البوسطه وشارع الصناعة في حي أنافارطالر حيث تم‬ ‫ وتم بيعه في عام‬1941 ‫تحويله إلى مستودع ودكان في عام‬ . ‫ ليرة تركية‬2. 130, 2 ‫ لقاء مبلغ قدر‬1947 ‫وكان هذا المسجد الصغير الحجم مشيدا بالطوب ولقد تم‬ ‫ ويذكر بأنه تم‬. ‫تحويل مصاله الخارجي إلي حوانيت صغيرة‬ . 1933 ‫إعداد مشروع يتناول تعديل استخدامه في عام‬

309

H ATUNİYE (ÖĞLE) CAMİİ

Mevcut Durum Hatuniye (Öğle) Camii

Hatuni̇ye (Öğle) Mosqu

Doğanbey Mahallesi’nde, Eynebey Hamamı’nın yakınında yer almaktaydı. 1835 ve 1910 yıllarında onarılan cami, 1924 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü idaresine geçmiştir. Hangi tarihte yıkıldığı bilinmeyen caminin yerinde, eski tarihlerde yapılmış olan işyerleri mevcuttur. Caminin karşısında camiyi yaptıran Melike Hatun’un mezarı vardır. Melike Hatun 14. yüzyılda yaşadığından, cami de 14. yüzyıla tarihlendirilir.

It was located near to Eynebey Hamam in the Doğanbey District. This mosque was repaired in 1835 and also in1910 then in 1924 it was taken over by the The Directorate of the General Foundations. It is not known when it was demolished. Today various old shops are on the land previously occupied by this mosque.Right In front of this mosque there is the grave of Melike Hatun who had this mosque built. Melike Hatun lived in the XIV century. This is why this mosque can be dated to that century.The mosque was built on a stone base with mudbrick walls and had a ceiling. According to sources it is mentioned that it had a last prayer section in front and a wooden small minaret rising up to the roof.It is thought that the door was made of walnut and intricately carved.

Taş kaide üzerinde kerpiç duvarlı yapının üzeri çatıyla örtülüydü. Kaynaklarda, önünde son cemaat yeri, çatısı üzerinde yükselen ahşap bir ezanlığı olduğundan bahsedilmektedir. Camiye ait olduğu düşünülen ceviz kapı kanadı zengin bir süsleme programına sahiptir.

310

‫مسجد خاتونية‬ ‫لقد كان هذا المسجد واقعا في حي دوغان بيك وبالقرب‬ ‫ وتدل وقفيته بأنه تعرض للترميم في‬. ‫من حمام اين بيك‬ ‫ وأن ملكيته نقلت للمديرية العامة‬1910 ‫ وعام‬1835 ‫عام‬ ‫ ولقد تم إنشاء عدد من الحوانيت‬. 1924 ‫لألوقاف في عام‬ ‫ ويقع مقابل‬. ‫بدال عن المسجد الذي ال يعرف تاريخ انهياره‬ ‫هذا المسجد مرقد مليكه خاتون التي أمرت بتشييد المسجد‬ ‫ ويعود تاريخ إنشائه إلى القرن الرابع عشر تقريبا الن‬. . ‫المذكورة كانت على قيد الحياة في ذلك التاريخ‬ ‫ولقد كان المسجد ذو المئذنة الخشبية المبنية على سطح‬ . ‫المصلى الخارجي مشيدا بالطوب على قاعدة حجرية‬ ‫والزال بابه المصنوع من خشب الجوز يزهو بالنقوش‬ . ‫الهندسية الرائعة‬

PAPANİ MESCİDİ

Papani Mescidi

Papani̇ Mesji

Anafartalar Mahallesi, Kızılbey Sokak’ta bulunmaktaydı. Kadro dışı bırakılan mescidin yerine iş hanı yapılmış olup günümüzde mescit, mevcut iş hanının bodrum katında yaşatılmaktadır.

It was located on Kızılbey Street in the district of Anafartalar. It was out of use and converted to an office building and there is still a Mesjid located in the basement of this office building today. It had a rectangular roof and it is known that the walls were built with mudbricks The mesjid had a wooden ceiling.

Dikdörtgen planlı, çatı ile örtülü bir yapı olduğu, duvarlarının kerpiç, tavanının ahşap olduğu bilinmektedir.

‫مسجد باباني‬ . ‫يقع هذا المسجد في زقاق قيزيل باي في حي انافارطالر‬ ‫ولقد تم تشييد مبنى تجاري ضخم بدال عنه بعد االستغناء عن‬ ‫ والزال المسجد الموجود حاليا في الطابق األرضي‬. ‫خدماته‬ . ‫للمبنى المذكور يواصل مهامه بدال عن المسجد القديم‬ ‫ولقد كان المسجد المذكور رباعي الشكل ومشيدا بالطوب‬ . ‫والخشب‬

311

ÜRGÜBİ MESCİD İ

Ürgübi Mescidi

Ürgübi̇ Mesji

(Herhangi bir fotoğrafı temin edilemediği gibi, nerede olduğuna dair de bir bilgiye ulaşılamamıştır.)

It was located on the Ulucanlar Road. It was taken down on the decision of the Anıtlar Committee in 1965. It has no inscription tablet but according to its architectural design the building can be dated to 17 th or 18 th century. The walls were built of mudbricks and the mesjid had a roof on top. The building was designed in a rectangular shape and it had a last prayer section place on the North side of it. The last prayer section and the interior space had a wooden ceiling which was carved into square frames. The the doors and the windows were decorated by needlework. The ornimental door which was made of a dark coloured hard wood was ruined in time by over painting. The niche of its plaster mihrab is finished off in the traditional Ankara style with muqarnas arching

Ulucanlar Caddesi’nde yer almaktaydı. Yüksek Anıtlar Kurulu’nun 1965 tarihli kararı ile yıktırılmıştır. Kitabesi olmayan yapı, mimari tarzı bakımından 17-18. yüzyıllara tarihlendirilir. Mescit, kerpiç duvarlı, çatı ile örtülü bir yapıydı. Boyuna dikdörtgen planlı yapının kuzeyinde son cemaat yeri bulunmaktaydı. Son cemaat yeri ve hariminin tavanı ahşap olup kasetleme tekniği ile yapılmıştı. Kapı ve pencereleri nakışlarla süslüydü. Özellikle koyu renkli, sert bir ağaçtan yapılmış çift kanatlı kapısı oldukça süslüyiken zamanla üzeri boyanmış ve bozulmuştur. Mescidin alçı mihrabının nişi, diğer Ankara mihrapları gibi mukarnas kavsara ile sonlanmaktaydı.

312

‫مسجد أوركوبي‬ ‫يقع هذا المسجد في شارع أولوجنالر ولقد تقرر هدمه في‬ ‫أعقاب انهياره حسب قرار المجلس األعلى لآلثار التاريخية‬ . 1965 ‫في عام‬ ‫ويتضح من طراز المسجد المعماري بأنه شيد في القرن‬ ‫ ولد كان مشيدا بالطوب‬. ‫السابع عشر أو الثامن عشر‬ ‫ كما كان مستطيل الشكل وذو مصلى خارجي‬. ‫والخشب‬ ، ‫مسقوف بالخشب ومزخرف بأشكال هندسية رائعة‬ ‫هذا إضافة إلى الزخارف التي كانت تزين بابه ونوافذه‬ ‫وخصوصا بابه ذو الجناحين المصنوع من الخشب الصلب‬ ‫ وكان محرابه يشيبه إلى حد كبير أمثاله المصنوعة من‬. . ‫الجبس والمزخرف بالمقرنصات النصف دائرية‬