UZEP
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü
HAYAT BOYU ÖĞRENME UZAKTAN EĞİTİM PROJESİ Çalışma ve İnceleme Ziyaretleri Sonuç Raporu
SOSYAL ORTAKLAR VE P R O J E L E R DAİRE BAŞKANLIĞI
2018
UZEP
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü
HAYAT BOYU ÖĞRENME UZAKTAN EĞİTİM PROJESİ Çalışma ve İnceleme Ziyaretleri Sonuç Raporu
SOSYAL ORTAKLAR VE P R O J E L E R DAİRE BAŞKANLIĞI
2018
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
2-3
İçindekiler ÇİZELGELER DİZİNİ.......................................................................................................... 3 GİRİŞ..................................................................................................................................6 UZAKTAN ÖĞRENME KONUSUNDA GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN MEVCUT DURUMU VE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR..................................................................... 10 UZAKTAN ÖĞRENME KONUSUNDA SOSYAL ORTAKLAR VE PROJELER DAİRESİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN FAALİYETLER....................................................................15 Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi.................................................... 15 Risk Altında ve Okul Dışındaki Gençleri Açık Öğretim ve Tamamlayıcı Hizmetler Yoluyla Eğitime Geri Kazandırma Projesi.................................................................. 15 UNDP Türkiye Suriye Krizi Müdahale ve Dayanıklılık Projesi (TRP): Yetişkinler için Dil Eğitimi..................................................................................................................16 Beni Hafife Alma Dijital Eğitim Platformu Projesi....................................................16 EPALE ve Avrupa Yetişkin Öğrenimi Gündemi Projeleri...........................................16 Girişimcilikte Önce Kadın Projesi.............................................................................. 17 Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Projesi.......................................................... 17 Hayat Boyu Öğrenme TV (HBÖ TV)........................................................................... 17 MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI UZAKTAN EĞİTİM FAALİYETLERİ..................................... 18 HAYAT BOYU ÖĞRENME İÇİN UZAKTAN EĞİTİM PROJESİ........................................ 19 Proje Kapsamında Gerçekleştirilen Faaliyetler........................................................ 20 Proje Fişinde Belirtilen ve Gerçekleştirilmesi Planlanan Faaliyetler........................ 20 ÇALIŞMA VE İNCELEME ZİYARETLERİ NEDEN GERÇEKLEŞTİRİLDİ?.........................22 ESKİŞEHİR ANADOLU ÜNİVERSİTESİ AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ ÇALIŞMA VE İNCELEME ZİYARETİ (26-28 MART 2018) .....................................................................22 ÖTAG (Öğrenme Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Birimi)................................25 İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Laboratuvarı.................................................................. 26 eKampüs................................................................................................................... 26 Uzaktan Eğitim Birimi Ziyareti..................................................................................27 Dizgi Birimi................................................................................................................27 Değerlendirme Toplantısı........................................................................................ 29
İSTANBUL BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM BİRİMİ ÇALIŞMA VE İNCELEME ZİYARETİ (9-11 NİSAN 2018) ...................................................................... 32 İletişim Fakültesi Ziyareti...........................................................................................33 Değerlendirme Toplantısı.........................................................................................34 ADVANCITY ÇALIŞMA VE İNCELEME ZİYARETİ (10 NİSAN 2018).............................. 35 ZİYARET EDİLEN ÜÇ KURUMA İLİŞKİN KARŞILAŞTIRMALAR................................... 37 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ İLE YAPILMASI PLANLANAN ÇATI PROTOKOLE İLİŞKİN BİLGİ VE PLANLAMA......................................................................................................40 DEĞERLENDİRME VE SONUÇLAR................................................................................42
Çizelgeler Dizini Çizelge 1: Öğrenci Sayıları Özet Çizelgesi (2017-2018 Akademik Yılı)............................. 9 Çizelge 2: Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Güncel Açık Öğretim ve e-Yaygın Kurs İstatistikleri..............................................................................................10 Çizelge 3: Uzaktan Öğrenme Konusunda Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Daire Başkanlıkları Tarafından Yürütülen Çalışmalar.............................................. 13 Çizelge 4: Millî Eğitim Bakanlığı ve Genel Müdürlüğümüz Bünyesinde Yürütülen ve Planlanan “Uzaktan Eğitim” Konulu Projeler..................................................18 Çizelge 5: Çalışma ve İnceleme Ziyareti Gerçekleştirilen Kurumlar Arası Karşılaştırmalar...............................................................................................38 Çizelge 6: .. Genel Müdürlüğümüz ile Eskişehir Anadolu Üniversitesi Arasında Yapılmış İş Birliği Protokolleri....................................................................................... 40
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
4-5
Önsöz
Sedat ABDULHAKİMOĞULLARI
Sosyal Ortaklar ve Projeler Daire Başkanı Gelişen dünyada, hızlı değişimin toplumsal hayatta yarattığı sorunlara çözüm olarak “eğitim” görülmektedir. Kişi eğitim aldıkça, kendini geliştirdikçe içinde yaşadığı toplumun kültürünü, değer yargılarını, geleneklerini öğrenebilmekte ve aldığı eğitime uygun bir şekilde içinde yaşadığı toplumu anlamlandırabilmektedir. Eğitim aracılığıyla meydana gelen bu köklü değişim, bireylerin kendilerini geliştirerek benliklerinin farkına varabilmelerini sağlamaktadır. Günümüz dünyasında eğitim ve eğitimde teknoloji kullanımı, birbirinden bağımsız düşünülemeyen iki kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Teknoloji, teknik bilginin yaşama geçirilmesini öngören tüm toplumsal ve ekonomik etkinlikleri kapsayan bir alandır. Başka bir tanımla teknoloji, bilimsel yeniliklerin, sorunların çözümüne uygulanması ve yaşamın kolaylaştırılmasıdır. Toplumların geleceği açısından teknolojinin kullanıldığı en önemli alanlardan biri de eğitim ve öğretimdir. Bu nedenle başta gelişmiş ülkeler olmak üzere, bütün toplumlar teknolojiyi kullanarak kaliteli bir eğitimi bireylerine kazandırma çabasındadırlar.
‘
Uzaktan eğitim uygulamaları; eğitimin yaygınlaştırılmasında, insanları zamandan ve mekândan bağımsız olarak birer öğrenene dönüştürmesi açısından oldukça önemlidir.
’
Bu anlamda, geçmiş yıllarda toplumlar için ütopya sayılan uzaktan eğitim uygulamaları, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte daha uygulanabilir hale gelmiştir. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü olarak bizim de hedefimiz, farklı öğrenim ve yaş seviyelerindeki bireylerin istihdam edilebilirliklerini ve sosyo-kültürel gelişimlerini sağlamak amacıyla; bilgi beceri ve yeterliliklerini geliştirerek, öğrenmeye erişimlerini artırmak, öğrenen bireyden öğrenen topluma ve öğrenen Türkiye’ye doğru bir dönüşümü gerçekleştirmektir. Bu bağlamda, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’ne bağlı yaygın eğitim kurumlarının teknolojik altyapılarının güçlendirilmesi ve öğrenme yönetim sistemi kurularak toplumun tüm kesimlerinde hayat boyu öğrenme bilincinin artırılmasını hedefliyoruz. Bunun da en güzel yolu teknoloji ile eğitimin birleştirilmesi, teknolojik gelişmelerin tüm öğretim süreçlerinde kullanılmasıdır. Bu bağlamda uzaktan eğitim uygulamaları; eğitimin yaygınlaştırılmasında, insanları zamandan ve mekândan bağımsız olarak birer öğrenene dönüştürmesi açısından oldukça önemlidir. Tüm kurum ve kuruluşlar uzaktan eğitime gereken önemi vermelidir. Eğitim kurumları ancak bu sayede gelecek yüzyıllarda ayakta kalabilecektir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
6-7
Giriş
Bilgi çağı şeklinde de adlandırılan 21. Yüzyıl’da bilgi ve iletişim teknolojileri hızla gelişmektedir. Bu gelişmeler, uzaktan eğitim uygulamaları ile küresel iletişim ağının yaygınlaşmasına önemli katkılar sağlamaktadır. 21. Yüzyıl’da iletişim, her kesimden birey için kaçınılmaz bir ihtiyaç hâline gelmektedir. Geçmiş yıllarda toplumlar için ütopya sayılan uzaktan eğitim uygulamaları, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte günümüzde küresel iletişim ağı üzerinden kolaylıkla uygulanabilmektedir. Bu ağ, bilimsel araştırmaların, üretkenliğin, kültürel değişimlerin, küresel ticaretin ve eğitimin ana bilgi kaynağıdır. Belirtilen bilgi iletişim ağı, tüm insanlar arasında yazılı, sözlü ve görüntülü iletişim kurmak için bir merkez meydana getirmektedir. Bunun yanı sıra, küresel iletişim ağı eğitimcilere, küresel uzaktan eğitim hizmeti sunma fırsatını da vermektedir.
Günümüz dünyasında eğitim ve eğitimde teknoloji kullanımı, birbirinden bağımsız düşünülemeyen iki kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Teknoloji, teknik bilginin yaşama geçirilmesini öngören tüm toplumsal ve ekonomik etkinlikleri ve örgütlenmeleri kapsayan bir alandır. Başka bir tanımla teknoloji, bilimsel ilke ve yeniliklerin, sorunların çözümüne uygulanması ve yaşamın kolaylaştırılmasıdır. Aynı zamanda teknoloji, bilgi alanları ile disiplinler arasındaki ilişkileri değiştirmekte ve bilginin artmasına katkı sağlamaktadır. Toplumların geleceği açısından teknolojinin kullanıldığı en önemli alanlardan biri de eğitim ve öğretimdir. Bu nedenle başta gelişmiş ülkeler olmak üzere, bütün toplumlar teknolojiyi kullanarak kaliteli bir eğitimi bireylerine kazandırma çabasındadırlar. Bilgi çağında bilgiye sahip olan toplumlar, teknolojiyi üretmekte ve kullanmaktadır. Teknolojinin kullanılması, bireyleri ve toplumları olaylar ve olgular karşısında daha güçlü kılmakta ve hayatlarını kolaylaştırmaktadır. Teknolojik değişimler, getirdikleri bu olanaklarla birlikte, bireylere ve toplumlara yeni sorumluluklar da yüklemektedir. Bu sorumluluklarının bilincinde olup teknolojiyi yaşam çevreleriyle bütünleştirebilenler, diğer toplumlardan hep bir adım daha önde olmaktadır. Bilgi toplumunda insanların sahip olması gereken nitelikler değişmiştir. Sürekli değişen ve gelişen bilgi karşısında, insanların bilgiyi ezberlemesi gereksiz hâle gelmiştir. Bilgi toplumunda insanların; • Bilgiye nasıl erişebileceğini bilen, • Gerektiğinde bilgilerini kullanabilen, • Yeni bilgiler üretebilen bireyler olması istenmektedir.
İlgili literatür incelendiğinde, toplumların plan ve yorum yapabilen, yeni bilgiler oluşturup sosyal ve teknik sorunlar için kafa yorabilen bireylere gereksinim duyduğu ve bilgi çağının ancak bu tür bireylerden oluşan toplumlara yaşama hakkı verdiği belirtilmektedir. Bilgi çağında, bilgi toplumu olabilmek için eğitimin etkin kılınması gerekmektedir. Bir ülkenin gelişebilmesi için yeterli sayı ve nitelikte yetişmiş insan gücüne ihtiyaç duyulmaktadır ve bunu sağlamanın yolu da o ülkenin eğitim sisteminin verimli biçimde çalışmasından geçmektedir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
8-9
Eğitim sistemlerinin, bazen toplumların gereksinim duyduğu nitelikte bireyler yetiştiremediğini görmekteyiz. Bu sorunu gidermenin, yani nitelikli bireyler yetiştirmenin bir yolu da teknolojinin eğitimle bütünleştirilmesinden geçmektedir. Teknoloji, tüm eğitsel sorunların üstesinden gelebilecek bir çözüm olmamasına rağmen; günümüzde, öğretim süreçlerinde kullanılması gerekli bir araç hâline gelmiştir. Eğitim sistemlerinde teknolojiden yararlanabilmek için ise nitelikli öğretmen yetiştirilmesi gerekmektedir. Eğitim kurumları ve öğretmenler her gün bilgisayar, internet, video, cd ve cep telefonları gibi teknolojik araçları kullanan öğrencilerle karşı karşıya olduklarından, bu araçları kullanma becerilerini geliştiremedikleri takdirde, önemli zorluklar ile karşılaşmaları kaçınılmazdır. İlk uygulaması 1728 yılında posta ile yapılan uzaktan eğitim, günümüzde gelişen bilişim teknolojileri sayesinde telekonferans ve internet uygulamaları biçiminde de karşımıza çıkmaktadır. Uzaktan eğitim uygulamaları sayesinde birbirinden kilometrelerce uzaklıkta, farklı ortamlarda olan öğretmen ve öğrenciler, görüntülü ve sesli olarak etkili iletişim kurabilmektedir. Bu sistemler, öğrenci ve öğretmenlere küresel eğitim ve iletişim imkânı sunmaktadır. Uzaktan eğitim programları, öğrenen ve öğretenden bağımsız, bireysel ve kubaşık çalışma ortamlarına girmelerine imkân tanımaktadır. Kurum ve kuruluşlar (üniversiteler, bakanlıklar ve diğerleri), uzaktan eğitime gereken önemi vermelidir. Eğitim kurumları ancak bu sayede gelecek yüzyıllarda ayakta kalabilecektir. Açıköğretim ve uzaktan öğretim disiplinler arası bir çalışma alanıdır. Bu alanı ve uygulamalarını ifade etmek amacıyla farklı kavramlar kullanılmaktadır. Açıköğretim, uzaktan öğretim, e-öğrenme, internet tabanlı eğitim, internette eğitim, web destekli öğretim, yaygın eğitim, esnek öğrenme ve sanal eğitim bu farklı kavramlardan ülkemizde sık rastlanılanlarıdır. Bu kavramlar arasında küçük farklar olmakla birlikte evrensel literatürde genellikle birbirleri yerine kullanılmaktadırlar. Türkiye’de ise tamamen pratik nedenlerle açık öğretim, uzaktan öğretim ve e-öğrenme kavramları farklı uygulamaları ifade etmek için kullanılmaktadır. Bu bağlamda açık öğretim, geniş kitlelere internet destekli, nispeten düşük maliyetli yaygın eğitim imkânı sunan uygulamalar için kullanılmaktadır. Türkiye’de bu tür eğitim imkânı büyük ölçüde Anadolu Üniversitesi bünyesindeki Açıköğretim Fakültesi, İktisat Fakültesi ve İşletme Fakültesi aracılığı ile sağlanmaktadır.
Ek olarak İstanbul Üniversitesi ile Erzurum Atatürk Üniversitesi bünyelerinde de Açık ve Uzaktan Eğitim ve Açıköğretim Fakülteleri kurularak bu tür eğitim imkânı sunmalarına izin verilmiştir. Uzaktan öğretim kavramı ise yüz yüze eğitim sunulan eğitimlerin, internete dayalı uzaktan öğretim yoluyla sunulmasının yanında, öğrencilerin bazen sınav ya da uygulama dersleri gibi farklı nedenlerle kampüslere gelmelerini gerektiren uygulamaları ifade etmektedir. Bu programlara genellikle açık öğretim programlarının aksine daha az sayıda öğrenci kabul edilmektedir. Çok sayıda üniversitemiz Yükseköğretim Kurulu (YÖK) izni ve teşviki ile uzaktan öğretim imkânı sunmaktadır. Bu üniversitelerimizden bazıları Sakarya Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Bilgi Üniversitesi ve Atılım Üniversitesidir. Çizelge 1’de verilen Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 2017-2018 yılı istatistikleri incelendiğinde açık öğretim ve uzaktan öğretim kavramlarının farkına ilişkin bir fikir edinilebilir. Çizelge 1: Öğrenci Sayıları Özet Çizelgesi (2017-2018 Akademik Yılı) Yeni Kayıt
Toplam Öğrenci
Ön lisans
565.221
2.768.757
Örgün Öğretim
178.532
775.476
6.124
35.712
Açıköğretim
323.756
1.636.624
Lisans
669.367
4.241.841
Örgün Öğretim
396.582
1.835.192
5.964
28.053
186.962
1.949.562
Uzaktan Öğretim
Uzaktan Öğretim Açıköğretim
İstatistiksel veriler incelendiğinde uzaktan öğrenme metoduyla gerçekleştirilen eğitim aktivitelerine katılım gösteren birey sayısının, açık öğretim sistemi içerisinde bulunan birey sayısıyla karşılaştırıldığında oldukça düşük olduğu görülmektedir. Açık öğretim sistemi, yapısı itibarıyla zaman ve mekândan bağımsız bir öğretim süreci öngörmektedir. Ancak bu durum açık öğretimin uzaktan öğrenme olduğu anlamına gelmemektedir. Yukarıda verilen açık öğretim ve uzaktan öğrenme kavramları karşılaştırıldığında açık öğretimin, sınavları merkezî bir sistemle gerçekleştirilmek üzere uzaktan öğrenme metoduyla yürütülebileceği ifade edilebilir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
10-11
Ülkemizde ön lisans ve lisans düzeyinde açık öğretim hizmetlerinin sunulmasında uzaktan öğrenme metodu Eskişehir Anadolu Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi ve Erzurum Atatürk Üniversitesi tarafından sürdürülmektedir. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, özellikle 24-65 yaş arası yetişkinlere, örgün eğitim dışında kalan tüm alanlarda, 3.358 farklı yaygın eğitim programı kullanılarak ve halk eğitimi merkezleri ile olgunlaşma enstitüleri aracılığıyla öğrenme olanağı sunmaktadır. Bilindiği üzere yetişkinler, günlük yaşam içinde kendilerini geliştirmek için yeterli zaman bulamamakta ve yetişkin eğitimi hizmetlerine erişmede sorun yaşamaktadır. Bu sebeple, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Sosyal Ortaklar ve Projeler Dairesi tarafından, yetişkin bireylere “her zaman ve her yerde eğitim” anlayışıyla bir proje geliştirilmiştir.
UZAKTAN ÖĞRENME KONUSUNDA GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN MEVCUT DURUMU VE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, özellikle 24-65 yaş arası yetişkinlere, örgün eğitim dışında kalan tüm alanlarda, 3358 farklı yaygın eğitim programı kullanılarak ve halk eğitimi merkezleri ile olgunlaşma enstitüleri aracılığıyla öğrenme olanağı sunmaktadır. 28 Mayıs 2018 tarihi itibarıyla güncel yetişkin eğitimi istatistikleri Çizelge 2’de sunulmuştur. Çizelge 2: Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Güncel Açık Öğretim ve e-Yaygın Kurs İstatistikleri* Hayat Boyu Öğrenme Portalında Kayıtlı Merkez Sayısı
1.012
Mevcut Kurs Programı Sayısı
3.358
Yıllık Ortalama Kurs Sayısı
350.000
Yıllık Ortalama Kursiyer Sayısı
7.000.000
Açık Öğretim Sistemine Dâhil Aktif Öğrenci Sayısı
1.312.630
* Elde edilen istatistikler, 7 Haziran 2018 tarihinde MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü “Hayat Boyu Öğrenme Portalı”ndan alınmıştır.
Yetişkinlere yönelik düzenlenen tüm eğitim-öğretim faaliyetleri yüz yüze gerçekleştirilmektedir. Çizelge 2’de sunulan sayılar da yüz yüze yürütülen kurs ve seminerlere katılım gösteren bireylere aittir. Bilindiği üzere yetişkinler, günlük yaşam içinde kendilerini geliştirmek için yeterli zaman bulamamakta ve yetişkin eğitimi hizmetlerine erişmede sorun yaşamaktadır.
Bu sebeple, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından, yetişkin bireylere “her zaman ve her yerde eğitim” anlayışıyla eğitim sunulabilmesi amacıyla yüz yüze eğitim anlayışının yanında uzaktan öğrenme anlayışının da benimsenmesi uygun görülmüştür. Genel Müdürlüğümüz bünyesinde uzaktan öğrenme metoduyla eğitimöğretim faaliyetleri sürdüren herhangi bir kurum bulunmamaktadır. Bu nedenle söz konusu yaklaşıma uygun bir eğitim-öğretim süreci oluşturulabilmesi için ihtiyaçların tespit edilmesi ve bu ihtiyaçlar doğrultusunda adımlar atılması yerinde olacaktır. Özellikle; eğitim kurumlarımızın fiziki yapılarının engelli bireylerin ulaşımına uygun olmaması, dezavantajlı bireylerin kurumlarımıza erişmekte güçlükler (ev hanımlarının kurs süresince çocuklarını bırakabilecek bir yer bulamaması vb.) yaşaması, yüz yüze eğitim metoduyla eğitim-öğretim gerçekleştirmeyi ve Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesinde (2014-2018) belirlenen “Hayat Boyu Öğrenme Faaliyetlerine Katılım Oranı” hedefine ulaşılmasını zorlaştırmaktadır. Ayrıca, Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesinde (2014-2018) öncelik olarak tanımlanan “Öncelik 2. Hayat Boyu Öğrenme Fırsatlarının ve Sunumunun Arttırılması” kapsamında birtakım tedbirler alınması kararlaştırılmıştır. Bu çerçevede uzaktan öğrenme metodunun benimsenmesi ve kullanılması ile ilgili olarak şu ifade kullanılmıştır: “Türkiye’deki mevcut açık öğretim sistemi ve uzaktan öğrenme yaklaşımı aracılığıyla, örgün eğitimi tamamlayamayan yetişkinlere erişmede etkinlik sağlanmıştır. Bu yaklaşımlar, hayat boyu öğrenmenin sunulmasına yönelik daha etkili bir şekilde kullanılacaktır. Bu çerçevede, kalitesi ve çevrim içi kullanılabilirliği garantili e-materyaller geliştirilecek ve Açık Öğretim uygulayan ortaklar (MEB, YÖK, TRT ve ilgili diğer sivil toplum kuruluşları) arasındaki işbirliği artırılacaktır.” Diğer yandan 11 Nisan 2018 tarihli ve 30388 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Kurumları Yönetmeliği”nin “Uzaktan Öğrenme” başlıklı 62. maddesinde şu ifadelere yer verilmiştir: “Genel Müdürlükçe belirlenen kurs öğretim programları ilgili kurumlarla iş birliği yapılarak uzaktan öğrenme yoluyla verilir. Kurs öğretim programlarının uzaktan öğrenme yoluyla verilmesine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlıkça belirlenir.”
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
12-13
Yukarıda bahsedilen hususlar çerçevesinde; Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün uzaktan öğrenme konusunda mevcut durumu incelendiğinde Genel Müdürlüğün bu hususlarda herhangi bir uygulama yönergesine ya da teknik altyapıya sahip olmadığı, gerek kurs ve seminerlerin uzaktan öğrenme metoduyla bireylere sunulması gerek açık öğretim sistemine dâhil bireylerin uzaktan öğrenme aracılığıyla eğitim-öğretim sürecine daha aktif katılımlarını sağlayacak herhangi bir araç-materyal bulunmadığı tespit edilmiştir. Söz konusu sorunların ve eksikliklerin giderilebilmesi amacıyla Genel Müdürlüğümüze bağlı faaliyet gösteren Sosyal Ortaklar ve Projeler Daire Başkanlığı, Açık Öğretim Daire Başkanlığı ile İzleme ve Değerlendirme Daire Başkanlığı tarafından çeşitli faaliyetler yürütülmektedir. Yürütülen faaliyetler Çizelge 3’te özetlenmiştir:
Çizelge 3: Uzaktan Öğrenme Konusunda Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Daire Başkanlıkları Tarafından Yürütülen Çalışmalar Daire Başkanlığı
Yürütülen Çalışmalar
Sosyal Ortaklar ve Projeler Daire Başkanlığı
Projeler ve İş Birlikleri Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS) kurulması. İçerik-materyal geliştirilmesi. Risk Altında ve Okul Dışındaki Gençleri Açık Öğretim ve Tamamlayıcı Hizmetler Yoluyla Eğitime Geri Kazandırma Projesi Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS) kurulması. İçerik-materyal geliştirilmesi. UNDP Türkiye Suriye Krizi Müdahale ve Dayanıklılık Projesi (TRP): Yetişkinler için Dil Eğitimi Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS) kurulması. İçerik-materyal geliştirilmesi. Beni Hafife Alma Dijital Eğitim Platformu Projesi İçerik-materyal geliştirilmesi. EPALE Projesi İçerik-materyal geliştirilmesi. Avrupa Yetişkin Öğrenimi Gündemi Projesi İçerik-materyal geliştirilmesi. Girişimcilikte Önce Kadın Projesi Mobil Öğrenme Sistemi (m-learning) kurulması. İçerik-materyal geliştirilmesi. Bağımlılıkla Mücadele Projesi İçerik-materyal geliştirilmesi. Hayat Boyu Öğrenme TV (HBÖ TV) İçerik-materyal geliştirilmesi.
Uzaktan Eğitim Platformu öğrenci–öğretmen, öğrenci–eğitim materyali etkileşiminin sağlanabilmesi, öğrenme materyali sunma, sunulan öğrenme materyalini paylaşma ve tartışma, dersleri yönetme, canlı ders, elektronik Açık Öğretim ortamda ölçme, değerlendirme ve geri bildirim sağlama, öğrenme Daire Başkanlığı materyallerini düzenleme, alınan eğitimler ile ilgili kayıtları tutma, takip etme ve ilgili raporları almayı sağlayacak bir LMS Sisteminin geliştirme çalışmaları devam etmektedir.
İzleme ve Değerlendirme Daire Başkanlığı
Sosyal Ortaklar ve Projeler Daire Başkanlığı bünyesinde yürütülerek tamamlanan “Türkiye’de Hayat Boyu Öğrenmenin Geliştirilmesi-II” projesi kapsamında “Hayat Boyu Öğrenme Platformu” oluşturulmuş olup söz konusu bu platform proje sona erdikten sonra İzleme ve Değerlendirme Daire Başkanlığının kontrolüne bırakılmıştır. Bu platformun alt bileşenlerinden biri ise “e-öğrenme kaynakları” olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bileşen içerisinde, uzaktan öğrenmeye dayalı olarak Genel Müdürlüğümüz kapsamında geliştirilmiş içerik-materyalin yalnızca sunumu gerçekleştirilmektedir. Bu platform kullanılarak herhangi bir uzaktan öğrenme faaliyeti yürütülmemektedir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
14-15
Daire Başkanlıkları tarafından “uzaktan öğrenme” konulu ve eş zamanlı farklı çalışmalar yürütülmektedir. Ancak burada ortaya çıkan temel sorun; yürütülen çalışmalar konusunda Daire Başkanlıkları ile ilgili ekipler arasında yaşanan iletişim problemleri ve koordinasyonsuzluktur. Bu nedenle yürütülen çalışmalarda mükerrer faaliyetler gerçekleştirilmesi başta olmak üzere birtakım sorunlar meydana gelmektedir. Genel Müdürlüğümüzün uzaktan öğrenme konusundaki beklentileri aşağıda maddeler hâlinde sıralanmıştır: • Hayat boyu öğrenme fırsatlarının ve sunumunun artırılmasında uzaktan
öğrenme uygulamalarının geliştirilerek kullanılması. • Genel Müdürlüğümüz ve bağlı kurumlarımız kapsamında yetişkinlere eğitim-
öğretim hizmetlerinin uzaktan öğrenme metoduyla sunulmasını sağlayacak bir Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS) ile İçerik Yönetim Sisteminin (İYS) kurulması. • Yaygın eğitim kurs programlarımızın incelenmesi ve uzaktan öğrenme
metoduyla eğitim-öğretim faaliyeti yürütülebilecek programların tespit edilmesi, söz konusu programlar için uzaktan öğrenme materyallerinin geliştirilmesi ve LMS aracılığıyla bireylere ulaştırılması. • Açık öğretim sistemi içerisinde yer alan bireylerin eğitim-öğretim sürecine
daha aktif olarak dâhil edilebilmeleri amacıyla söz konusu bireyler için uzaktan öğrenme materyallerinin geliştirilmesi ve LMS aracılığıyla bireylere ulaştırılması. • Millî Eğitim Bakanlığı genelinde uzaktan öğrenme metoduyla yürütülecek
eğitim-öğretim faaliyetlerine ilişkin olarak oluşturulmuş tek yönetmelik, Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğüne aittir. Bu nedenle Genel Müdürlüğümüz tarafından yürütülen yetişkin eğitimi faaliyetlerine ilişkin bir “Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Uzaktan Öğrenme Yönergesi” hazırlanması ve taslak yönergenin karar verici mercilere sunulması. • Genel Müdürlüğümüz tarafından yürütülen projelerin “uzaktan öğrenme”
yoluyla gerçekleştirilecek bileşenlerinin, kurulması planlanan LMS aracılığıyla yürütülmesi.
UZAKTAN ÖĞRENME KONUSUNDA SOSYAL ORTAKLAR VE PROJELER DAİRESİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN FAALİYETLER Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Sosyal Ortaklar ve Projeler Dairesi bünyesinde “yetişkin eğitimi” temelli çeşitli projeler yürütülmektedir. Bu projeler incelendiğinde “uzaktan öğrenme” temasına ilişkin faaliyet içerenler taranmış ve bunlar aşağıda belirtilmiştir:
Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi Projenin amacı; bireylerin gelişim ihtiyaçlarının zaman ve mekân sınırlaması olmaksızın hayat boyu öğrenme felsefesi çerçevesinde karşılanması için genel, mesleki teknik kurs ve seminerlerin uzaktan eğitim yoluyla düzenlenmesi için gerekli bürokratik altyapının tesis edilmesi, proje pilot kurumlarının teknolojik altyapılarının güçlendirilmesi ve uzaktan öğrenme sistemi kurularak toplumun tüm kesimlerinde hayat boyu öğrenme bilincinin artırılmasıdır. Proje kapsamında yetişkin eğitimi faaliyetlerinde kullanılmak üzere bir öğrenme yönetim sistemi (LMS) geliştirilerek kurulması ve uzaktan öğrenmeye yönelik içerik-materyal geliştirilmesi, içerik-materyal üretimine yönelik öğretmen ve usta öğreticilere hizmetiçi eğitim verilmesi ve Genel Müdürlüğümüzce belirlenerek proje kurumu olarak tespit edilen yaygın eğitim kurumlarının teknolojik altyapılarının iyileştirilmesi hedeflenmektedir.
Risk Altında ve Okul Dışındaki Gençleri Açık Öğretim ve Tamamlayıcı Hizmetler Yoluyla Eğitime Geri Kazandırma Projesi Projenin amacı; MEB çatısı altındaki açık öğretim sistemleri/hizmetleri, yaygın eğitim kurumları ve tamamlayıcı hizmetleri kullanarak ve bunları güçlendirerek, eğitimine devam etmeyen ve risk altındaki gençleri eğitime geri kazandırmak ve devamlarını/başarılarını sağlamaktır. Proje kapsamında gerçekleştirilmek üzere üç bileşen planlanmış, “1. Bileşen: Okula/Eğitime Geri Kazandırma ve Açık Öğretim Sistemlerinin/ Hizmetlerinin Güçlendirilmesi” başlığı altında yer alan “1.4. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitim Platformu Geliştirilmesi” faaliyeti çerçevesinde, Genel Müdürlüğümüze bağlı olarak faaliyet gösteren açık öğretim kurumlarınca kullanılacak bir uzaktan öğrenme altyapısının geliştirilmesi hedeflenmiştir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
16-17
UNDP Türkiye Suriye Krizi Müdahale ve Dayanıklılık Projesi (TRP): Yetişkinler için Dil Eğitimi Projenin amacı; geçici koruma statüsündeki 52.000 Suriyeli yetişkine Türkçe dil eğitimi verilmesidir. Proje kapsamında söz konusu Suriyeli yetişkinlerin, işgücü piyasasına erişimlerini kolaylaştırmak ve toplumumuzla sosyal uyumlarını artırmak için uygun dil yeterliliğini elde etmeleri için belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda, karma bir öğrenme yaklaşımı ile farklı tür ve düzeylerde Türkçe eğitimi verilmesi hedeflenmektedir. Proje kapsamında “Çıktı 1.2. Karma Öğrenme Platformu ve Öğrenme Yönetim Sistemi (LMS) dâhil, eğitim içeriğinin hazırlanması, teslim edilmesi ve hizmete alınması” başlıklı proje çıktısına uygun olarak bir öğrenme yönetim sistemi kurulması hedeflenmektedir. Beni Hafife Alma Dijital Eğitim Platformu Projesi Projenin amacı; çeşitli sebeplerden dolayı eğitimini tamamlayamamış vatandaşlarımızın eğitsel açıdan desteklenmesi, aile ve iş ortamından uzaklaşmadan bilgisayar ve internet desteğiyle “her yerde, her zaman” eğitim anlayışıyla uzaktan eğitim teknolojisi ile öğretmen ve materyal desteği sağlanması ve toplumun bilgi aktarım yeteneğinin geliştirilmesidir. Proje kapsamında, daha önceden T.C. Başbakanlık tarafından oluşturulmuş uzaktan öğrenme platformuna içerik-materyal geliştirilmesi hedeflenmektedir. EPALE ve Avrupa Yetişkin Öğrenimi Gündemi Projeleri EPALE Projesinin amacı; Türkiye’de EPALE platformunu yaygınlaştırmak, platforma yetişkin öğrenimi odaklı içerik sağlamada destek olmak, EPALE merkez sayfasının çok dilliliğine katkı sağlamak, Merkez Destek Hizmetlerinin (CSS) çalışmalarına katkıda bulunmak ve diğer Ulusal Destek Hizmetleriyle (NSS) ilgili bilgi ve iyi örnek paylaşımında bulunmaktır. Proje kapsamında “yetişkin eğitimi” konulu bir uzaktan öğrenme materyali geliştirilmesi hedeflenmektedir. Avrupa Yetişkin Öğrenimi Gündemi Projesinin amacı; yetişkinlerin temel becerileri kazanarak aktif vatandaşlar olarak yaşamlarını devam ettirmelerini sağlayacak uygulamalar geliştirmektir. Proje kapsamında AB tarafından tanımlanan 21. yüzyıl güncel yaşam becerilerinin yetişkinlere kazandırılmasını amaçlayan bir mobil öğrenme materyali oluşturulması hedeflenmektedir.
Girişimcilikte Önce Kadın Projesi Projenin amacı; Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’ne bağlı kurumlardan halk eğitimi merkezlerinde ve olgunlaşma enstitülerinde öğrenim gören kursiyer kadınların “ticari ve sosyal girişimci ruhunu” ortaya çıkartarak Türkiye’deki kadın girişimci sayısının gelişmiş ülkelerin seviyesine yükselmesine katkıda bulunmak amacıyla, dijital ve mobil teknolojinin de desteğiyle kursiyerlerin ürettiği ürünlerin pazarlanmasına katkıda bulunmak yoluyla başarılı olanların girişimciliğe yönlendirilmesini sağlamaktır. Proje kapsamında kursiyer kadınlara uzaktan eğitim yöntemiyle girişimcilik ve dijital teknoloji eğitimlerinin “m-learning sistemi” kullanılarak mobil teknoloji aracılığıyla gerçekleştirilmesi ve bunun için uzaktan öğrenme materyalleri geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Projesi Projenin amacı; Farklı yaş ve statüdeki kişilere eğitim yoluyla bağımlılıklar ve bağımlılıkların insan yaşamına getirdiği olumsuzluklarla ilgili önleyici ve koruyucu hizmet sunmaktır. Proje kapsamında tütün, alkol, madde, teknoloji bağımlılığı ve sağlıklı yaşam konularında öğrenciler başta olmak üzere toplumda konuyla ilgili farkındalık arttırılmasına yönelik olarak uzaktan öğrenme materyalleri geliştirilerek kullanıma sunulmuştur.
Hayat Boyu Öğrenme TV (HBÖ TV) HBÖ TV, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulmuş olan ve içerisinde, toplumda hayat boyu öğrenme konusunda var olan farkındalık düzeyini artırmayı planlayan içerik ve materyaller içeren bir platform olarak Eğitim Bilişim Ağı (EBA) kapsamında hizmet vermektedir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
18-19
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI UZAKTAN EĞİTİM FAALİYETLERİ Millî Eğitim Bakanlığı ve Genel Müdürlüğümüz bünyesinde yürütülen ve planlanan “uzaktan eğitim” konulu projelerin odaklandıkları bileşenlere ilişkin özet bilgiler, Çizelge 4’te sunulmuştur. Çizelge 4: Millî Eğitim Bakanlığı ve Genel Müdürlüğümüz Bünyesinde Yürütülen ve Planlanan “Uzaktan Eğitim” Konulu Projeler LMS (Öğrenme Yönetim Sistemi) Kurulması
M-Learning (Öğrenme Yönetim Sistemi Kurulması)
İçerik-Materyal Üretimi
EBA (Eğitim Bilişim Ağı)*
X
X
Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi
X
X
Risk Altında ve Okul Dışındaki Gençleri Açık Öğretim ve Tamamlayıcı Hizmetler Yoluyla Eğitime Geri Kazandırma Projesi
X
X
UNDP Türkiye Suriye Krizi Müdahale ve Dayanıklılık Projesi (TRP): Yetişkinler için Dil Eğitimi
X
X
Beni Hafife Alma Dijital Eğitim Platformu Projesi
X
EPALE Projesi
X
Avrupa Yetişkin Öğrenimi Gündemi Projesi
X
Girişimcilikte Önce Kadın Projesi
X
X
Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Projesi
X
Hayat Boyu Öğrenme TV (HBÖ TV)
X
* EBA kapsamında oluşturulmuş öğrenme yönetim sistemi hâlihazırda faaliyette olup, öğretmenlere yönelik hizmetiçi eğitim faaliyetlerinde kullanılmaktadır.
Çizelge 4’te verilen bilgiler incelendiğinde Millî Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü bünyesinde EBA altında hâlihazırda faaliyet gösteren bir öğrenme yönetim sistemi bulunmaktadır. Ayrıca Genel Müdürlüğümüz eğitim faaliyetlerinin uzaktan öğrenme metoduyla yürütülmesi için bir öğrenme yönetim sistemi kurulmasına ilişkin olarak planlanan üç proje bulunmaktadır. Çizelge 4’te yer alan projelerin tümünde içerik-materyal üretimi de hedeflenmektedir.
HAYAT BOYU ÖĞRENME İÇİN UZAKTAN EĞİTİM PROJESİ Bireylerin gelişim ihtiyaçlarının zaman ve mekân sınırlaması olmaksızın hayat boyu öğrenme felsefesi çerçevesinde karşılanması için genel, mesleki teknik kurs ve seminerlerin uzaktan eğitim yoluyla düzenlenmesi için gerekli bürokratik altyapının tesis edilmesi, proje pilot kurumlarının teknolojik altyapılarının güçlendirilmesi ve uzaktan öğrenme sistemi kurularak toplumun tüm kesimlerinde hayat boyu öğrenme bilincinin artırılması için Genel Müdürlüğümüz tarafından hazırlanan “Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi” 31 Mart 2016 tarihli ve 29670 sayılı Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan 2016 yılı Devlet Yatırım Programına 2016H020110 proje numarası ile dâhil edilerek kabul edilmiştir. Projenin hedef kitlesi HBÖGM tarafından belirlenen halk eğitimi merkezlerinden uzaktan eğitim yoluyla yaygın eğitim faaliyetlerine katılmak isteyen bireyler ile Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı olarak faaliyet gösteren yaygın eğitim kurumlarıdır. Projenin nihai yararlanıcıları ise uzaktan eğitim yoluyla yaygın eğitim faaliyetlerine katılmak isteyen bireyler ile aileleri başta olmak üzere toplumun geneli olarak tanımlanmıştır. Projenin 2016-2020 yılları arasında 5 (beş) yıl süreyle sürdürülmesi hedeflenmiş olup, proje Kalkınma Bakanlığı tarafından 2016 Devlet Yatırım Programı çerçevesinde desteklenmektedir. Projenin temel hedefi; uzaktan öğrenme yoluyla yetişkin eğitimi hizmetlerinin daha verimli olarak sürdürülmesi ve “hayat boyu öğrenme” konusunda toplumsal farkındalık düzeyinin artırılmasıdır.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
20-21
Proje Kapsamında Gerçekleştirilen Faaliyetler 1. Proje faaliyetlerinin daha sağlıklı bir biçimde yürütülebilmesi için proje ofisi oluşturulması sağlanmış ve söz konusu ofisin tefrişatı gerçekleştirilmiştir. 2. Kurumsal ve toplumsal tabanda “uzaktan öğrenme” konusunda var olan ihtiyaçların tespit edilmesi için 31 Ekim 2017 tarihinde İstanbul Beyoğlu Öğretmenevinde 1 (bir) gün süreli bir ihtiyaç analizi çalıştayı gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlar; raporlaştırılmış ve üst makamlara ulaştırılmıştır. 3. Genel Müdürlüğümüz personelinin uzaktan öğrenme sistemleri ve içerikmateryal geliştirme konularındaki bilgi düzeylerinin artırılmasının sağlanması amacıyla “Uzaktan Öğrenme Konulu Personel Bilgilendirme Çalıştayı”, 80 kişinin katılımıyla 14-17 Kasım 2017 tarihleri arasında Afyonkarahisar ilinde düzenlenmiştir. Çalıştaya ilişkin sonuç raporu hazırlanarak üst makamlara sunulmuştur. 4. Hayat boyu öğrenme konusunda toplumsal farkındalığın artırılması için tanıtıcı ve kısa filmler hazırlanarak, “Hayat Boyu Öğrenme TV (HBÖ TV)” aracılığıyla yayınlanması sağlanmıştır. 5. Uzaktan eğitim konusunda faaliyetler yürüten resmî-özel kurum ve kuruluşlara çalışma ve inceleme ziyaretleri düzenlenmiştir. Bu ziyaretlerin ilki 26-28 Mart 2018 tarihleri arasında Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesine, ikincisi ise 9-11 Nisan 2018 tarihleri arasında İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi Uzaktan Eğitim Birimine ve Advancity firmasına gerçekleştirilmiştir.
Proje Fişinde Belirtilen ve Gerçekleştirilmesi Planlanan Faaliyetler 1. Uzaktan Eğitim Yönetim Sistemini içeren çevrimiçi sistemin kurulması ve ihtiyaç duyulan güncellemelerin yapılması. Kurulan sistemin e-Yaygın sistemiyle uyumlu hâle getirilmesi. 2. Uzaktan öğrenme aracılığıyla yürütülebilecek kurs/seminerlerin tespit edilmesi. Alan uzmanları, program geliştirme uzmanı ve ölçme değerlendirme uzmanından oluşacak bir komisyon aracılığıyla, belirlenen alanlarda uzaktan öğrenme içeriği oluşturulmasına yönelik senaryo yazımının sağlanması. Uzaktan öğrenme içeriğinin temini için elde edilen senaryolara uygun hizmet alımı yoluna gidilmesi.
3. HBÖGM tarafından projenin uygulanacağı pilot halk eğitimi merkezlerinin belirlenmesi. 4. Proje kapsamında belirlenecek pilot kurumların (yedi bölgeden beşer halk eğitimi merkezi) uzaktan öğrenme altyapılarının oluşturulması, teknik destek sağlanması. 5. Uzaktan Eğitim Yönetim Sistemini içeren çevrimiçi sistemin kullanıcı işlemlerine ait altyapısının oluşturulması. 6. Uzaktan eğitim merkezi olarak belirlenen kurumların sistem yöneticilerine eğitim hizmeti verilmesi. 7. Uzaktan öğrenme deneme uygulamasının gerçekleştirilmesi ve kursiyerlerin belgelendirilmesi. 8. Yaygın eğitim kapsamında uzaktan öğrenme uygulamalarına ilişkin yönetmelik taslağı oluşturulması için beş günlük bir çalıştay düzenlenmesi ve elde edilecek sonuç raporunun ilgili makamlara sunulmasının sağlanması. 9. Uygulamalar sonrası edinilen deneyimlerin paylaşılması ve çalışmaların daha iyi bir noktaya taşınmasının sağlanması için “Ulusal Uzaktan Öğrenme Sempozyumu”nun düzenlenmesi. 10. Projenin ülke genelinde tanıtılması ve uzaktan öğrenmenin özellikle dezavantajlı bireylere sağlayacağı kolaylıkların vurgulanması için kampanyalarının düzenlenmesi. Promosyon malzemelerinin temin edilmesi. 11. Proje kapanış töreninin gerçekleştirilmesi. 12. Proje izleme ve değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi. Bu rapor, proje kapsamında 26-28 Mart 2018 tarihleri arasında Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesine ve 9-11 Nisan 2018 tarihleri arasında İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi Uzaktan Eğitim Birimi ile Advancity firmasına yapılan çalışma ve inceleme ziyaretlerinin sonuçlarının değerlendirilerek üst makamlara sunulması amacıyla hazırlanmıştır.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
22-23
ÇALIŞMA VE İNCELEME ZİYARETLERİ NEDEN GERÇEKLEŞTİRİLDİ? “Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi” kapsamında gerçekleştirilen faaliyetlerden birisi de yurtiçi ve yurtdışında uzaktan öğrenme metodunu aktif bir şekilde kullanan kurumlara çalışma ve inceleme ziyaretleri yapılarak elde edilen deneyimlerin paylaşılmasıdır. Böylece elde edilen deneyimler değerlendirilerek, projenin yürütülmesinde izlenecek yol haritasının daha sağlıklı bir biçimde ortaya çıkarılması ve geçmiş deneyimlerin paylaşılması yoluyla yaygın eğitim faaliyetlerinin uzaktan öğrenme metodu ile daha verimli bir biçimde yürütülmesi amaçlanmıştır.
ESKİŞEHİR ANADOLU ÜNİVERSİTESİ AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ ÇALIŞMA VE İNCELEME ZİYARETİ (26-28 MART 2018) Proje çerçevesinde ilk çalışma ve inceleme ziyareti, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesine yapılmıştır. İlk görüşme, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sayın Naci GÜNDOĞAN ile gerçekleştirilmiştir. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Sosyal Ortaklar ve Projeler Daire Başkanı Sedat ABDULHAKİMOĞULLARI, Genel Müdürlüğümüz faaliyetleri ile yetişkin eğitimi alanında yürütülen projeler ve iş birlikleri konusunda Prof. Dr. Naci GÜNDOĞAN’ı bilgilendirmiştir. Konuşma sırasında Millî Eğitim Bakanlığının uzaktan eğitim konusundaki girişimlerinden dolayı duyulan memnuniyet ifade edilmiş ve Anadolu Üniversitesinin uzaktan öğrenmeye ilişkin geçmişinden ve tecrübelerinden bahsedilmiştir. Ayrıca, uzaktan öğrenme sürecinde içerik ve materyal geliştirmenin önemine değinilmiştir.
Prof. Dr. Naci GÜNDOĞAN, konuyla ilgili düşüncelerini şu şekilde aktarmıştır: “Eğitim ve sınav içerikleri özellikle e-öğrenmede oldukça önemlidir. İçerikler; eğlenceli, dikkat çekici ve interaktif olmalıdır. Bizler Millî Eğitim Bakanlığı ile sürekli iş birliği içindeyiz. Batı Avrupa ve Balkanlardaki açık öğretim sınavlarını birlikte yapıyoruz. Karşılıklı ziyaretler, fikir alış-verişleri oldukça önemlidir. Sadece içerik-materyal geliştirilmesinin değil, uzaktan eğitim platformu aracılığıyla eğitim-öğretim hizmetleri yürütecek personelin de nitelikli bir altyapıya sahip olması gereklidir. Yabancılara Türkçe öğretmek amacıyla oluşturulan turkceanadolu.edu.tr platformu, daha tanıtımını yapmadığımız halde dünyanın her yerinden yaklaşık 12.000 kullanıcısı olan bir alan haline gelmiştir. İnsanlar genellikle uzaktan eğitimin sadece teknolojiyle olabileceğini düşünüyorlar. Ancak önemli olan içerikler ve öğrencilerin ilgisinin canlı tutulmasıdır. Açık öğretimde yaş ilerledikçe bireylerin öğrenmeden duydukları mutluluk artıyor. Ne yazık ki gençlerin öğrenme motivasyonu daha düşük. Öğrenme materyali hazırlanırken içeriğin çok iyi tasarlanması gerekiyor. Ülkemizde kaynakların verimli kullanılması için herkesin aynı işi yapmasına gerek yok. Herkes iyi olduğu işi yapmalı. Biz de bu işe erken başladığımız için iyi yaptığımızı düşünüyoruz. Önemli olan planlı, programlı olmak. Bizler uzaktan eğitim altyapısının oluşturulması sürecinde Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne elimizden katkıyı sunmaya hazırız.”
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
24-25
Söz konusu görüşme, karşılıklı tarafların iyi dileklerini sunması ve hediye takdimi sonrasında tamamlanmıştır. Ziyaret kapsamındaki ikinci görüşme ise Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yücel GÜNEY ile gerçekleştirilmiştir. Görüşme sırasında Daire Başkanı Sedat ABDULHAKİMOĞULLARI, Genel Müdürlük olarak projeler kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler sırasında hep eğitim veren taraf olduklarını, ziyaret edilen bir kurumdan ilk defa eğitim alındığını, bu durumun kendisini mutlu ettiğini ifade etmiştir. Bunun üzerine Prof. Dr. Yücel GÜNEY, düşüncelerini şu şekilde aktarmıştır:
“Uzaktan eğitim alanında doğru adreste olduğunuzu söyleyebilirim. Zaten bu üç günlük eğitimde sizler de bunu yakından göreceksiniz. Türkiye’de bu konuda bir numarayız. Ziyaretiniz sırasında eksiklerimiz olduğunu görürseniz söylemekten çekinmeyin lütfen. Uzaktan eğitimde olduğu kadar uzaktan eğitimin akreditasyonda da bir numarayız. Akreditasyon için bir dernek vasıtasıyla diğer üniversitelerin de içinde olduğu bir kurum kurduk. YÖK’e başvurduk. Altyapı çalışmalarımız devam ediyor. Önemli olan çıktılarımızın yüz yüze eğitim alan öğrencilerden farklı olmamasıdır. Bu nedenle açık uçlu sınavlar yapıyoruz, kütüphanemiz ve kulüplerimiz var. Bu noktada önemli olan. sürdürülebilirliği de sağlamak. Kurumsallaşmış kurumlarda kişiler değişse bile, sistemler faaliyetlerini devam ettirebilmelidir.’’
ÖTAG (Öğrenme Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Birimi) Çalışma ve inceleme ziyaretlerinin ilki, Açıköğretim Fakültesi bünyesinde hizmet veren “Öğrenme Teknolojileri Araştırma ve Geliştirme Birimine (ÖTAG)” yapılmıştır. ÖTAG birimi, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi tarafından yürütülen uzaktan eğitim faaliyetlerine ilişkin içerik-materyal-sınav tasarımlarının ve üretimlerinin sağlandığı, deyim yerindeyse işin mutfağı olarak nitelendirilebilecek bir birimidir. Burada tek kişilik stüdyolar, açık ofis tarzında oluşturulmuş ekip çalışma alanları ile insan-bilgisayar etkileşimi laboratuvarı bulunmaktadır. Ziyaret esnasında e-ders stüdyolarında gerçekleştirilen canlı ders anlatımları yerinde incelenmiştir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
26-27
İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Laboratuvarı İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Laboratuvarı, ÖTAG bünyesinde oluşturulmuş bir araştırma alanıdır. Laboratuvarda, uzaktan eğitim materyalleri üzerinde bireylerin odaklandıkları ve dikkatlerini topladıkları noktalar tespit edilerek içerik ve materyaller, bilimsel ve profesyonel bir yaklaşımla tasarlanmaktadır. Laboratuvar sorumlusu Doç. Dr. Nilgün ÖZDAMAR, gözlere odaklanarak videoda kişinin odağının nerede yükseldiğini ve nerede düştüğünü tespit ederek video içeriklerin öğrencinin dikkatini nasıl toplayabileceğini araştırdıklarını, yapılan araştırmalarda kişinin bir içeriğe en fazla üç dk. odaklanabildiği belirtmiştir. Ayrıca, daha detaylı bilgilere hci.anadolu.edu.tr internet adresinden ulaşılabileceğini de eklemiştir.
eKampüs ÖTAG ekibi tarafından, Anadolu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Sistemi platformunda faaliyet gösteren “eKampüs” sistemi hakkında proje ekibine bilgi verilmiştir. “eKampüs” de 1500 farklı ders içeriğinin olduğu, 159 kişilik bir ekibin emek verdiği, içerik yazan 10.000 eğiticinin bulunduğu, ülkemiz genelinde sınavların yürütüldüğü aktarılmıştır. Sınavların yüz yüze yapılması nedeniyle MEB’in kendileri için önemli bir paydaş olduğu belirtilmiştir. Ayrıca 380.000’den fazla kullanıcısı olan “Anadolu Mobil” uygulamasını da her geçen gün geliştirmeye çalıştıklarını ifade etmişlerdir.
Uzaktan Eğitim Birimi Ziyareti Uzaktan eğitim birimine ait seslendirme ve greenbox (sonsuz mekân) stüdyoları incelenmiştir. Kullanılan teknolojiler hakkında detaylı bilgiler alınmış, Genel Müdürlüğümüze entegre edilebilecek bir kurgu tasarlanması yönünde görüşmeler sağlanmıştır. Bunların yanında başta Daire Başkanı Sedat ABDULHAKİMOĞULLARI olmak üzere tüm proje ekibi, uygulamalı olarak uzaktan eğitim teknolojilerini deneyimlemişlerdir.
Dizgi Birimi Uzaktan eğitim faaliyetleri kapsamında kullanılan basılı yayınların tasarım ve üretim sürecine ilişkin bilgi edinmek amacıyla dizgi birimi ziyaret edilmiştir. Dizgi birimi 4 (dört) ana bölümden oluşmaktadır: • Kitap koordinasyon birimi • Dizgi birimi • Kitap depolama ve dağıtım • Kitap satış birimi
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
28-29
Basılı yayın hazırlanması süreci şu şekilde gerçekleşmektedir: 1. Her ders kitabı yaklaşık 8 (sekiz) üniteden oluşmakta ve her ünite bir ya da iki yazar tarafından kaleme alınmaktadır. 2. Yazarlar tarafından oluşturulan ham metinler, öncelikle bölüm editörlerine gönderilmektedir. 3. Bölüm editörlerinin kontrolünden sonra yayın, kitap yazma yönergesine uygunluğunun tespiti için öğretim tasarımcılarına yönlendirilmektedir. 4. Son aşamada imla kontrolünün sağlanabilmesi için yayın, Türk dili uzmanlarına yönlendirilmektedir. 5. Tüm kontroller sonrasında kitap dizgi işlemlerine geçilir ve bu süreç, 2-3 gün içerisinde tamamlanmaktadır. 6. Dizgi işleminin ardından, kitap için ISBN (Uluslararası Standart Kitap Numarası) başvurusunda bulunulmakta, ISBN sürecinin tamamlanmasının ardından örnek kitap basım işlemi yapılmaktadır. 7. Örnek kitap, dizgi birimince tekrar incelendikten sonra seri basım için matbaaya gönderilmektedir.
Değerlendirme Toplantısı Çalışma ve inceleme ziyaretinin üçüncü ve son gününde Açıköğretim Fakültesi ÖTAG Birim Yöneticisi Doç. Dr. Köksal BÜYÜK ve ekibinin katılımıyla inceleme ve çalışma ziyareti değerlendirme toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu toplantıda Doç. Dr. Köksal BÜYÜK; “Teknik olarak uzaktan eğitim verebilmek için bir öğrenme yönetim sistemi (LMS) ve içerik yönetim sisteminin (CMS) edinilmesi zorunludur. Bu temin sürecinde “Blackboard” temelli kapalı kaynak kodu kullanılan yazılımlar yerine açık kaynak kodu kullanılan yerli ürünlere yönelinmesi önemlidir. Bu durum, firma ya da kurumlara bağımlılık oluşmaması adına büyük önem taşımaktadır. İçerik-materyal üretiminin, uzaktan eğitim sürecindeki yeri göz önüne alındığında halk eğitimi merkezleri bu iş için biçilmiş kaftandır. Öncelikle elimizdeki kaynaklarının ne kadarını alt yapıya harcayacağınıza, ne kadarını proje çıktısı olacak şekilde kullanacağınıza karar vermeniz gerekmektedir. Anadolu Üniversitesi, sizlere her türlü desteği vermeye hazırdır. Uzaktan eğitimde kritik olan nokta, üretilecek materyallerin iyi tasarlanması ve bu konuda belirlenmiş uluslararası ilkelere uyulması hususlarıdır.” şeklinde düşüncelerini belirtmiştir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
30-31
ÖTAG Birim Yönetici Yardımcısı Doç. Dr. Alper Tolga KUMTEPE ise projenin sürdürülebilirliğine ilişkin şu eleştiri ve katkılarda bulunmuştur: “Elbette böyle bir sistem sürdürülebilirlik ister ama projede çıktı olmalıdır. Projede sürdürülebilirlik değil; alt yapı çıktıları bulunmalıdır. Biz bunu başka bir kurumla yaptık. Hem alt yapı kurduk hem içerik ürettik. Hem de belirlenen sayıda kişiye eğitim verdik, proje sonlandı. Ama şöyle bir durum var evet sürdürülebilirlik anlamında belki başarılı olamadık. Ancak istedikleri zaman kullanacakları bir sistem var.” Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi kapsamında izlenmesi gereken adımlar şu şekilde ifade etmiştir: 1. LMS ve CMS sistemlerinin kurulması. 2. Belirlenen sayıda içerik üretilmesinin sağlanması. 3. Hizmetiçi eğitim, altyapı güçlendirme vs. diğer hususların ise kalan bütçe nispetinde tamamlanması.
Daha sonra söz alan Doç. Dr. Köksal BÜYÜK, “Biz kendi stratejik planımıza iki yıl önce MEB ile ortak projeler yürütmek şeklinde madde ekledik. Çünkü biz artık AÖF dışına çıkmak istiyoruz, yapılan şeylerin tüm ülkeye ulaşmasını istiyoruz. Siz de bu anlamda bizim için önemlisiniz. İçerik geliştirmede sürekliliği sağlayabilmek adına halk eğitimi merkezlerinde görev yapan öğretmen ve usta öğreticilerin tecrübeleri önemli bir kaynaktır. İçerik geliştirme standartlarının Genel Müdürlüğünüz tarafından belirlenmesi hâlinde her alanda yeterli içerik üretebiliriz. Ayrıca uzaktan eğitimin başarısı, içerik-materyal kalitesi ve eğitici kalitesi olmak üzere temelde iki değişkene bağlıdır. Uzaktan eğitim sadece videoya dayalı bir sistem değildir.” Sonuç olarak bu projede; 1. Yerli bir LMS ve CMS sistemi kurulması. 2. Belirlenen kurs programlarına dönük içerik üretiminin sağlanması, üniversitenin kendi imkânlarıyla üretebilecekleri içerikler için ücret talep edilmemesi, ancak hizmet satın alınması hâlinde proje bütçesinden kaynak kullanımı sağlanması. 3. Uzaktan eğitim ve içerik-materyal geliştirme konularında öğretmenlere hizmet içi eğitim sağlanması. 4. Projenin performans göstergesi olarak; oluşturulan içerik sayısı, uzaktan eğitimle uygulanan kursla ulaşılan kursiyer sayısı ve eğitim verilen öğretmen sayısının raporlanması kararlaştırılmıştır. Çalışma ve inceleme ziyareti neticesinde hem projenin nihai amacına ulaşacağı, hem de ilerde sürdürülebilecek ve yaygınlaştırılabilecek bir sistem kurulmuş olacağı sonucuna ulaşılmıştır.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
32-33
İSTANBUL BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM BİRİMİ ÇALIŞMA VE İNCELEME ZİYARETİ (9-11 NİSAN 2018) Proje çerçevesinde ikinci çalışma ve inceleme ziyareti, İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi Uzaktan Eğitim Birimine düzenlenmiştir. Uzaktan Eğitim Birimi Yöneticisi Prof. Dr. Sayın Tufan ADIGÜZEL, hayata geçirdikleri çalışmalar ile yürüttükleri faaliyetler hakkında detaylı bilgiler sunmuştur. İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi olarak uzaktan eğitim konusundaki tecrübelerini Millî Eğitim Bakanlığı ailesiyle paylaşmak için her türlü iş birliğine hazır olduklarını belirtmiştir.
Uzaktan Eğitim Birimi Yönetici Yardımcısı Mehmet AKHOROZ, uzaktan eğitim sistemlerinin dünü, bugünü ve yarınına ilişkin bilgileri ve deneyimlerini ekibimizle paylaşmıştır. Uzaktan eğitim faaliyetlerinin yürütüldüğü tek kişilik stüdyolar, açık ofis tarzında oluşturulmuş ekip çalışma alanları ve greenbox (sonsuz mekân), proje ekibi tarafından incelenmiştir. İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen uzaktan eğitim faaliyetlerinin yürütüldüğü sanal ortam (Itslearning) altyapısının tanıtımı yapılmış ve örnek uygulamalar gerçekleştirilmiştir.
İletişim Fakültesi Ziyareti İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi İletişim Fakültesi İçerik Stüdyoları ve Sanal Gerçeklik (VR) Laboratuvarı incelenmiştir. Dekan Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Şafak ŞAHİN, İletişim Fakültesi bünyesinde oluşturulan Dijital Oyun Tasarımı Bölümünün Türkiye’de ilk ve tek olduğunu, uluslararası alanda ülkemizin tanıtılmasına katkı sağladığını dile getirmiştir. İletişim Fakültesinin yönetim ve akademik kadrosu, imkânları ve hedefleri konusunda proje ekibini bilgilendirilmiştir. Dr. Öğretim Üyesi Güven ÇATAK, Dijital Oyun Tasarımı Bölümüne ilişkin kısa bir bilgi sunduktan sonra yürüttükleri ve planladıkları projelerden bahsetmiş ve Genel Müdürlüğümüz ile iş birliği yapmaktan memnuniyet duyacaklarını ifade etmiştir. Proje ekibine, VR Laboratuvarı, Kuluçka Merkezi (KitchenProje Fikri Üretim Merkezi), lisans düzeyinde eğitim-öğretim süreçlerinin yürütüldüğü derslikler ve öğrencilerin ders dışı aktivitelerini gerçekleştirdikleri sosyal mekânlar tanıtılmıştır. VR teknolojisi ile hizmete sunulan ve bölüm tarafından kullanılan teknolojik imkânlar proje ekibi tarafından deneyimlenmiştir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
34-35
Değerlendirme Toplantısı Ziyaret sonrası yapılan değerlendirme toplantısında ortaya çıkan görüşler aşağıda verilmiştir: • Uzaktan eğitim, insana hayat boyu öğrenme anlayışıyla gelişim imkânı tanıması
açısından oldukça önemlidir. • Söz konusu eğitim sürecine ilişkin, işler bir sistem kurmak için iyi bir planlama
ve ihtiyaç analizi gerçekleştirerek gerçek hedefler doğrultusunda hareket edilmesi şarttır. • Kullanılması planlanan uzaktan öğrenme platformunun açık kaynak koduyla
yazılması ve mümkünse yerli bir yazılım olması, kurumları dışa bağımlı olmaktan kurtaracaktır. • Uzaktan eğitimde en önemli değişkenlerden birisi içerik oluşturma sürecidir.
Kaliteli içerik, başarıyı ve öğrenici bireylerin eğitim-öğretim sürecine katılımlarında sürekliliklerini sağlar. • İçerik oluşturmak için stüdyo ve yüksek bedelli donanımlara gerek yoktur.
Bunun için çok amaçlı bir uzaktan eğitim sınıfı oluşturulması yeterlidir.
ADVANCITY ÇALIŞMA VE İNCELEME ZİYARETİ (10 NİSAN 2018) Advancity Yazılım ve Uzaktan Eğitim Çözümleri firmasının Ataşehir yerleşkesi incelenmiştir. Daire Başkanı Sedat ABDULHAKİMOĞULLARI ve proje ekibi, firmanın Genel Müdürü Cem ATACIK ve Pazarlama Yöneticisi Umut TÜRK ile görüşmüştür. Firmanın geliştirmiş olduğu uzaktan eğitim altyapısı “ALMS” ve sanal ders ortamları sunan “Perculus” yazılımı incelenmiştir. Süreç içerisinde örnek uygulamalara yer verilmiştir. Firma yetkilileri, uzaktan eğitim çözümleri üretmeye başladıklarında örgün eğitimi hedef aldıklarını, ancak özellikle yetişkin eğitim temelli kişisel gelişim ihtiyacının artması ve bu doğrultuda gelen talepler neticesinde yaygın eğitimi de hedef alacak şekilde sistemlerini geliştirdiklerini aktarmıştır. Yetkililer, ürünlerinin en önemli özelliğinin “yerli malı” sertifikasıyla üretilmesi olduğunu ifade ederek sistemlerinin kullanılması hâlinde 7/24 bakım ve teknik destek imkânı sunduklarını ve güncellemeleri sözleşme süresince ücretsiz sağladıklarını ifade etmişlerdir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
36-37
Firmanın ürettiği uzaktan eğitim temelli yazılımlar şunlardır:
ALMS Sınav çözümleri, akıllı video çözümleri, raporlama, çok çeşitli eğitim aktiviteleri hazırlama gibi özellikleri barındıran; örgün ve uzaktan öğretim için öğretim görevlileri ve öğrencilerin tüm iletişim ve paylaşım ihtiyaçlarını karşılayan akademik öğrenim yönetimi sistemidir.
PERCULUS PDF-Word-PPT ve video paylaşma, kamera açma, tekrar izleme, interaktif öğrenci katılımı gibi özellikleri barındıran; bilgisayar ve mobil cihazlar üzerinden uzaktan canlı eğitim yapılmasını sağlayan sanal sınıf platformudur.
ASOS Soru bankası oluşturma, kitapçık basımı, atama çözümleri, cevap kâğıdı basımı, derslik planlaması gibi özellikleri barındıran; sınıf içi yapılan (çalışmaların) A’dan Z’ye organize edilmesini sağlayan platformdur.
ATUBE Kanal oluşturma, kanal yönetimi, raporlama, yorum ve beğenme seçenekleri, izleme listeleri oluşturma, dış kaynaktan video izleme gibi özellikleri barındıran; video içeriklerinin paylaşılmasını sağlayan kurumsal bir platformdur.
ZİYARET EDİLEN ÜÇ KURUMA İLİŞKİN KARŞILAŞTIRMALAR “Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi” kapsamında, uzaktan öğrenme konusunda deneyim sahibi olan biri resmî, biri vakıf olmak üzere iki üniversite ve uzaktan öğrenme yazılımları üreten bir özel firma belirlenmiş ve bu kurumlara çalışma ve inceleme ziyaretleri gerçekleştirilmiştir. Söz konusu ziyaretlere ilişkin detaylı bilgi rapor içerisinde yer almakta olup, kurumların sahip oldukları deneyim ve imkânlar, karşılaştırmalı olarak Çizelge 5’te sunulmuştur.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
38-39
İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi
Eskişehir Anadolu Üniversitesi
√ Itslearning temelli LMS
√ Blackboard temelli LMS
LMS (Öğrenme Yönetim Sistemi)
Kapalı Kaynak Kod
Kapalı Kaynak Kod
Kapalı Kaynak Kod
Kaynak Kod
Scorm (eski sürüm)
Scorm 1.2 (son sürüm)
x-API
e-içerik Türü
√
İçerikMateryal Üretimi
X
√
İçerik Yönetim Sistemi
X
√
√
Bulut
Veri Tabanı
Sanal Sınıf Uygulaması
ÖlçmeDeğerlendirme Uygulamaları
√
Basılı Yayın Desteği
X
Uzaktan Öğrenme Sınıfı
Stüdyo
√ (Greenbox, seslendirme, tek kişilik e-ders alanları)
√ (Greenbox, seslendirme, tek kişilik e-ders alanları)
√
√
√ HTML-5
X
√
X
X
Var (ASOSAkademik Sınav Otomasyon Sistemi)
√
Bulut
Bulut
√ (Perculus) (Java TabanlıHTML-5 sürümüne geçilecek)
√ Adobe Connect
Çizelge 5: Çalışma ve İnceleme Ziyareti Gerçekleştirilen Kurumlar Arası Karşılaştırmalar
Advancity Firması
√ ALMS (Akademik öğrenme yönetim sistemiyerli yazılım)
• Bahçeşehir Üniversitesi ve Anadolu Üniversitelerinin LMS alt yapılarını
karşılaştırdığımızda Anadolu üniversitesinin daha gelişmiş, kapsamlı ve sağlam bir teknik destek ekibine sahip olduğu tespit edilmiştir. Anadolu Üniversitesi’nde e-içerik ve basılı yayın üretmek için büyük bir ekip çalışmakta iken Bahçeşehir Üniversitesi uzaktan eğitim sistemini asgari teknik destek ekibiyle (3 kişi) yürütmektedir. • İki üniversitenin öğretim yönetim sistemlerini (LMS) karşılaştırdığımızda her iki
öğretim sisteminde kapalı kaynak kodlu ve dünyada da yaygın olarak kullanılan LMS sistemlerinden biri olduğu ve kurgusal anlamda aralarında çok büyük fark olmadığı tespit edilmiştir. • Her iki LMS için de firmaya bağımlılık söz konusu olup yıllık bakım ücreti
ödenmektedir. • Anadolu üniversitesi e-içerik üretirken en son sürüm olan x-API formatını,
Bahçeşehir üniversitesi Scorm 1.2 paketinin en son sürümünü kullanmaktadır. Bunun yanında Advancity firması ise Scorm paketini (eski sürüm) kullanmaktadır. • Üniversitelerin
sanal sınıf uygulamalarını incelediğimizde Anadolu üniversitesinin en son sürüm olan HTML-5’i kullanırken, Bahçeşehir Üniversitesinin günümüzde artık işlevini kaybetmeye başlayan Adobe Connet’i kullandığı, Advancity firmasının ise şu anda java yazılımını (ilerleyen süreçte java yazılımının kullanımı durdurulacaktır), kullandığı, en yakın zamanda HTML-5’e geçeceği öğrenilmiştir.
• Her iki üniversite veri tabanlarını cloud (bulut) tutarken, Anadolu Üniversitesi
e-içeriklerini düzenlemek için içerik yönetim sistemi (ets) geliştirmişlerdir. Bu yazılım, Genel Müdürlüğümüz kapsamında üretilecek uzaktan öğrenme materyallerinin düzenlenmesi ve güncellemelerin içeriklere anında yansıtılmasının sağlanması açısından büyük öneme sahiptir. • Anadolu
Üniversitesiyle yapılan görüşmelerde “academa.anadolu.edu. tr” adresinde hayat boyu öğrenme felsefesiyle üretilen uzaktan öğrenme materyallerinin ilgililere ücretsiz sunulduğu görülmüştür. Söz konusu bu yapının, Genel Müdürlüğümüz için kurulacak bir öğrenme yönetim sisteminde de hizmete sunulması faydalı olabilir.
• Anadolu Üniversitesi ile yapılan görüşmelerde, üniversitenin “canvas” tabanlı
yerli bir öğrenme yönetim sistemi (LMS) yazılımı geliştirdikleri ve deneme çalışmalarını gerçekleştirdikleri öğrenilmiştir.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
40-41
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ İLE YAPILMASI PLANLANAN ÇATI PROTOKOLE İLİŞKİN BİLGİ VE PLANLAMA Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ile Eskişehir Anadolu Üniversitesi arasında düzenlenmiş iki iş birliği protokolü bulunmakta olup, söz konusu protokollere ilişkin özet bilgiler Çizelge 6’da sunulmuştur: Çizelge 6: Genel Müdürlüğümüz ile Eskişehir Anadolu Üniversitesi Arasında Yapılmış İş Birliği Protokolleri Sıra No
1
2
Kütük Sıra No
Protokolün Adı
Tarihi
Süresi
MEB-HBÖ-2012-0089
Millî Eğitim Bakanlığı ile T.C. Anadolu Üniversitesi Arasında Düzenlenen Açık Öğretim Orta Okulu Batı Avrupa Programları Uygulama Protokolü
27.07.2012
3 Yıl / ~
MEB-HBÖ-2016-0149
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı İle T.C. Anadolu Üniversitesi Arasında Düzenlenen Açık Öğretim Lisesi ve Açık Öğretim Ortaokulu Batı Avrupa Programları Uygulama Protokolü
7.10.2016
31.12.2018/ ~
“Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi” kapsamında, Genel Müdürlüğümüzün uzaktan öğrenme konusunda ihtiyaçlarını giderebilecek, yerli ve açık kaynak kodlu bir öğrenme yönetim sisteminin Eskişehir Anadolu Üniversitesi tarafından Genel Müdürlüğümüze sağlanabileceği, bunun yanında yaygın eğitim programlarımız içerisinden uzaktan öğrenme metoduyla yürütülmeye elverişli olanlar için uzaktan öğrenme materyallerinin de (etkileşimli video, e-kitap, ölçmedeğerlendirme uygulamaları vb.) geliştirilebileceği ifade edilmiştir. Bu kapsamda yürütülmesi hedeflenen faaliyetleri içeren bir iş birliği protokolü hazırlanması ve tarafların yükümlülüklerinin açık bir biçimde belirtilmesi önemlidir.
Çizelge 6’da da ifade edildiği gibi Genel Müdürlüğümüz ile Eskişehir Anadolu Üniversitesi arasında daha önceden yapılan ve hâlâ yürürlükte olan iki iş birliği protokolü bulunmaktadır. Bu protokollere göre Anadolu Üniversitesi, Batı Avrupa ülkelerinde yer alan açık öğretim okullarına ilişkin olarak Bakanlık adına; • Açık öğretim ortaokulu ve açık öğretim lisesi iş ve işlemleri kapsamında yapılacak
duyuru, ön kayıt malzemelerinin basımı, dağıtımı, telefonla danışmanlık hizmetleri verilmesi ve ön kayıt kabulü, başvuruların değerlendirilmesi, kayıt yenileme işlemlerinin yürütülmesi, • Öğrenci belgesi vb. belgelerin düzenlenerek verilmesi, • Kaydolan öğrencilere ders kitaplarının gönderilmesi, • Bakanlığın yurtdışı teşkilatıyla iş birliği yaparak sınavlar için uygun yer
belirlenmesi ve sınav işlemlerinin planlanarak yürütülmesi, • Öğrencilerin sınav sonuçlarına internet üzerinden erişimlerinin sağlanması, • Hazırlanan diplomaların, yurtdışındaki öğrencilere ulaştırılması • işlemlerini yürütür.
Projemiz kapsamında söz konusu üniversite ile yapılması planlanan faaliyetleri de içeren tek bir çatı protokolün düzenlenmesi ve Eskişehir Anadolu Üniversitesi ile Genel Müdürlüğümüz iş birliğinde yürütülecek faaliyetlerin tek bir iş birliği protokolü üzerinden gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Buna göre oluşturulması planlanan çatı protokole aşağıda yer alan sorumlulukların da eklenmesi yerinde olacaktır: • Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünün ihtiyaçlarına uygun, açık kaynak
kodlu bir öğrenme yönetim sistemi (LMS) ve içerik yönetim sistemi geliştirilerek MEB sunucularına kurulması, • Kurulumu sağlanan sistemlere ilişkin güncelleme ve bakım işlemlerinin
sağlanması, • Uzaktan öğrenme metoduna uygun içerik ve materyal geliştirilmesinin
sağlanması.
UZEP
U Z A K TA N E Ğ İ T İ M P R O J E S İ
42
DEĞERLENDİRME VE SONUÇLAR • Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, hedef kitlesi 2564 yaş arası yetişkinler olarak tanımlanmış ve söz konusu hedef kitle içerisinde var olan bireylerin hayat boyu öğrenme perspektifiyle öğrenme fırsatlarının artırılması için çalışmalar yürüten bir kamu kurumudur. Hedef kitlenin günlük yaşamları göz önünde bulundurulduğunda, belirli bir mekân ve zaman diliminde öğrenme fırsatlarına erişimde zorluk yaşayacakları düşünülmektedir. Genel Müdürlüğümüz tarafından gerçekleştirilen eğitim-öğretim faaliyetlerinin uzaktan öğrenme yoluyla yürütülmesi, daha fazla bireye ulaşılması açısından oldukça önemlidir. • “Hayat Boyu Öğrenme İçin Uzaktan Eğitim Projesi”nin amacı; uzaktan eğitime ilişkin tüm eksiklikleri gidermek değil, bu konuda bir başlangıç yapabilmek ve deneyim kazanılmasını sağlamaktır. • Kaynakların verimli kullanılması adına Genel Müdürlüğümüz bünyesinde uzaktan öğrenme konulu faaliyetler yürüten daire başkanlıkları ve ilgili çalışma grupları belirli aralıklarla toplantılar gerçekleştirerek eşgüdüm içerisinde çalışmalıdırlar. Bunun için HBOUZEP koordinasyonunda uzaktan eğitim konulu çalışmalar yürüten tüm ekip ve birimlerin katılacağı bir toplantı düzenlenip çalışmaların mükerrer olmaması adına iş bölümü yapılmalıdır. • Gerçekleştirilen çalışma ve inceleme ziyaretleri neticesinde Genel Müdürlüğümüzün: üü Açık kaynak kodlu bir Öğrenme Yönetim Sistemine (LMS), üü HTML-5 tabanlı bir sanal sınıf uygulamasına, üü İçerik yönetim sisteminin oluşturulmasına, üü Açıköğretim ve yaygın eğitim kurs programları incelenerek uzaktan öğrenme
metoduyla verilmeye uygun olanlar için içerik-materyal geliştirilmesine, üü Veritabanının cloud (bulut) üzerinde tutulmasına, üü Uzaktan öğrenme yönergesinin hazırlanmasına, üü Kurulması planlanan öğrenme yönetim sisteminin (LMS), MEB Bilgi İşlem
Daire Başkanlığı sunucularında barındırılacağı ve proje sonrasında da sistem üzerinde güncellemeler, ekleme ve çıkarmalar yapılacağı düşünüldüğünde, Genel Müdürlük bünyesinde söz konusu bu işlemleri yürütecek personelin eğitilmesine ve bu eğitim sürecinin sağlanabilmesi için de proje süresince sözleşmeli bir bilişim personelinin istihdamına ihtiyacı bulunduğu ifade edilebilir.
Emniyet Mah. Boğaziçi Sok. No: 23 Teknikokullar Yenimahalle / ANKARA 0312 413 21 14 • 0312 413 21 16