SÜGDGM

TÜRKİYE CUMHURİYETİ BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü

PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ-II

“ Bu rehber Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü çalışanları tarafından hazırlanmıştır.”

Mayıs 2014

İÇİNDEKİLER I.

ASANSÖR VE TELEFERİK GRUBU.............................................................................................4 I.1 ELEKTRİKLİ ASANSÖR..............................................................................................................5 I.2 FÜNİKÜLER..............................................................................................................................17 I.3 HIZ REGÜLATÖRÜ...................................................................................................................19

II.

ATEX VE KİMYASALLAR GRUBU..............................................................................................21 II.1 HOPARLÖR …………………………………………………………………..................................22 II.2 BİLGİSAYAR ……………………………………………………………….....................................33 II.3 DİNAMİT ……………………………………………………………………...................................41

III.

BASINÇLI EKİPMANLAR GRUBU.............................................................................................45 III.1 DALIŞ TÜPÜ ..........................................................................................................................46 III.2 SİLİNDİRİK BUHAR KAZANI...................................................................................................49

IV.

ELEKTRİK-ELEKTRONİK GRUBU............................................................................................51 IV.1 ANİ SU ISITICISI (ŞOFBEN) …………………………………………….......................................52 IV.2 DALGIÇ POMPA ………………………………………………………….....................................53 IV.3 ELEKTRİKLİ KIYMA MAKİNASI……………………………………….........................................56 IV.4 ELEKTRİKLİ PİŞİRME CİHAZI…………………………………………........................................61 IV.5 ELEKTRİKLİ YAĞLI RADYATÖRLER………………………………….........................................63 IV.6 SICAK SU ÜRETİMİ İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ KOLLEKTÖRLERİ…...........................................68 IV.7 EL FENERLERİ (ŞARJ EDİLEBİLEN)…………………………………….....................................69 IV.8 EMAYELİ (ÜZERİ VERNİKLİ) TELLER......................................................................................71

V.

GAZ YAKAN CİHAZLAR GRUBU ..............................................................................................77 V.1 GAZLI IZGARALAR………………………………………………………......................................82 V.2 PASTA BÖREK FIRINI……………………………………………………......................................89

VI.

MAKİNA GRUBU.........................................................................................................................97 VI.1 EKMEK DİLİMLEME MAKİNASI………………………………………........................................98 VI.2 SANAYİ TİPİ KURUTUCULAR………………………………………….....................................104 VI.3 FREZE TEZGAHLARI……………………………………………………....................................108

VII.

OTOMOTİV GRUBU ……………………………..…………………………...................................128 VII.1 DİKİZ AYNALARI………………………………………………………......................................129 VII.2 EMNİYET CAMLARI ……………………………………………………....................................129 VII.3 KORUYUCU BAŞLIKLAR (KASKLAR) ………………………………......................................130 VII.4 AYDINLATMA VE IŞIKLI SİNYAL CİHAZLARI (L3 SINIFI TAŞITLAR)………………………………………….………………...................................132 VII.5 AYDINLATMA VE IŞIKLI SİNYAL CİHAZLARI (TEKERLEKLİ TARIM VEYA ORMAN TRAKTÖRLERİ)..………………….......................................133

2

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

ÖNSÖZ Bu rehber, 2014 yılı için ilk kez uygulanan risk analizi yöntemi ile belirlenmiş en riskli 100 ürün kapsamında hazırlanan ve Aralık 2013’te yayımlanan Piyasa Gözetimi ve Denetimi Ürün Rehberleri-I kitabının devamı niteliğindedir.

Bu kitapta, Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü koordinasyonunda Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlükleri tarafından gerçekleştirilmesi hedeflenen piyasa gözetimi ve denetimi (PGD) faaliyetleri kapsamında denetlenecek olan 25 riskli ürüne ilişkin teknik bilgiler yer almaktadır.

Kitapta yer alan rehberlere konu olan ürünler Genel Müdürlük tarafından uygulanmış olan risk analizi yöntemi ile belirlenmiştir. Bu yöntem ile her bir ürünün riskinin ayrı ayrı hesaplanması yoluna gidilerek ürünlerin insanlara, hayvanlara ve çevreye verebilecekleri olası zararlar belirlenmeye çalışılmıştır. Riskin hesaplanmasında ise ürüne ait önceki yıllara ait aykırılık verileri, ürüne ait risk şiddeti, ürünün piyasadaki yaygınlık durumu ve denetim zorluğu değerlendirmeye alınmıştır. Yapılan değerlendirme sonucunda ürünler, elde edilen verilere göre yüksek risk içerenlerden düşük risk içerenlere doğru sınıflandırılmıştır. Ürün rehberleri kitabı temel olarak dört ana bölümden oluşmaktadır. Her rehberde öncelikle ürüne ait tanımlara, ürüne ilişkin teknik mevzuata, ürünün teknik düzenlemeye uygunluğunu ve güvenliğini tespit edebilmek için gerekli kriterleri içeren bir kontrol listesine yer verilmiştir. Ayrıca her ürüne ait numune alma planı ile alınan numunelerin test/ muayene için gönderilebileceği laboratuvarlara ait bilgiler de ürünlere ait rehberlerde yer almaktadır.

Hazırlanan bu rehberlerle, öncelikle Bakanlığımızın PGD faaliyetleri kapsamındaki idari ve teknik kapasitesinin daha da gelişmesine katkı sağlanması, denetim süreçlerinin iyileştirilmesi ve kalitesinin yükseltilmesi, ürün güvenliği denetiminden sorumlu personelin eğitim faaliyetlerinde ve denetimlerde başvuracağı bir kaynak olarak kullanılması amaçlanmaktadır.

Bu çerçevede, bu kitabın hazırlanmasında emeği geçen tüm mesai arkadaşlarıma çalışmalarından ötürü teşekkür ediyor; hazırlanan bu kitabın yol gösterici olması temennisiyle ülkemizin 81 ilinde etkili ve verimli PGD faaliyetlerinin yürütülmesine katkı sağlayan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı personeline çalışmalarında kolaylıklar ve başarılar diliyorum.

Muhsin DERE Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü Genel Müdür

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

3

I. ASANSÖR VE TELEFERİK GRUBU

4

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

I.1 ELEKTRİKLİ ASANSÖR Giriş Türk asansör sektörü, inşaat sektörü ile sürekli etkileşim halinde olan bir sektördür. Geniş halk kitleleri tarafından dikey ulaşım aracı olarak yaygın bir şekilde kullanılmaları sebebiyle ülke ekonomisi açısından önemli bir faaliyet alanıdır. Türkiye’nin her bölgesinde mevcudiyet göstermesinden dolayı denetim altında tutulması gereken önemli bir sektördür.

Riskli ürün grubunda yer alması dolayısıyla asansörlere Makina Emniyeti Yönetmeliği’nden (2006/42/AT) ayrı bir düzenleme getirilmiştir. Asansörler tahrik sistemlerine göre elektrikli, hidrolik ve makine dairesiz olmak üzere üç grupta toplanmaktadır. Proje kapsamında yer alan asansörler, Türkiye’de %90 oranında montajı gerçekleştirilen elektrikli asansörlerdir.

Bakanlığımız tarafından piyasa gözetimi ve denetimi faaliyeti gerçekleştirilen asansörler ayrıca birçok paydaş grubunun da etkileşimi altında bulunan ürünlerdir. Söz konusu paydaş grubu; sektör, onaylanmış kuruluş, belediye/valilik, A tipi muayene kuruluşları olarak sıralanabilir. Paydaş grupları ile doğru etkileşim, piyasa gözetimi ve denetimi sürecini de olumlu etkileyecektir.

Ürünün Tanımı Elektrikli asansörler, makine dairesi, asansör kuyusu, kabin üstü, kabin içerisi ve bir bütün olarak ilgili mevzuat gerekliliklerini sağlaması gereken ürünlerdir. Söz konusu mevzuat, Asansör Yönetmeliği (95/16/AT) ve TS EN 81-1 olarak tanımlanabilir. Şekil 1’de model bir elektrikli asansör görülmektedir.

Kapsam Kullanıma açılmış olan elektrikli asansörlere yönelik piyasa gözetimi ve denetimi faaliyeti, Asansör Yönetmeliği (95/16/AT) ve TS EN 81-1 standardı kapsamında gerçekleştirilecek olup gerektiğinde test ve muayene prosedürleri başlatılacaktır. Söz konusu test ve muayene sonucunda sunulan raporun değerlendirilmesi neticesinde ürünün taşımış olduğu riske göre uygunluk seviyesi belirlenecektir.

Amaç Elektrikli asansörlere yönelik gerçekleştirilecek olan piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetinin amacı öncelikle piyasada güvenli asansörlerin kullanılmasını sağlamaktır. Aynı zamanda çok sayıda bulunan paydaş grubunun işleyişini doğru şekilde sürdürmesine yol gösterici olmaktır.

Risk Değerlendirme Prensipleri Asansörler, ilgili mevzuat doğrultusunda monte edilme zorunluluğu olan riskli ürünlerdir. Aksi durumda, güven-

Şekil 1: Elektrikli Asansör Makine Odası Giriş Kapısı Tahrik Makine Motor Hız Regülatörü

Havalandırma Penceresi Kumanda Panosu Tahrik Kasnağı Yardımcı Kasnak Yardımcı Kasnak Yatağı

Revizyon Kutusu Kapı Operatörü Kapı Elektrik Tesisatı Kabin Kapısı

Acil Durum Havalandırma Penceresi Fleksibil Kablo Aşırı Yük Ünitesi Kabin Süspansiyonu

Kabin Etek Sacı

Kabin

Otomatik Kat Kapısı Mekanizması

Ağırlık Şasesi

Otomatik Kat Kapısı

Paraşüt Karşı Ağırlık Rayı Kabin Rayı

Yarı Otomatik Kat Kapısı Kuyu Sonu Sınır Şarteli

Ray Desteği Çarpma Tamponları Hız Regülatoru Alt Makarası

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

5

liği doğrudan etkileyecek uygunsuzlukların oluşması dolayısıyla yüksek risk faktöründen söz edilecektir.

Asansör Yönetmeliği (95/16/AT) ve TS EN 81-1 standardında elektrikli asansörlerin yapım ve montajı için güvenlik kuralları ve ilgili tedbirler yer almaktadır. Özellikle, Asansör Yönetmeliği’nin (95/16/AT) temel güvenlik gereklerini karşılamayan asansörlerin güvenliği ile ilgili riskten söz etmek mümkündür. Bu durumda söz konusu asansörün test ve muayeneye tabi tutulması gerekmektedir.

Test ve Muayene Kuruluşu: Türk Standardları Enstitüsü Gözetim Muayene Merkezi Başkanlığı ASANSÖR MONTE EDENE AİT İLETİŞİM BİLGİLERİ

Monte Edenin Unvanı : Monte Edenin Açık Adresi :

Telefon Numarası :

Piyasada Bulunan Asansör Montaj Firmaları Türkiye’de mevcut asansör montaj firmalarının sayısının yaklaşık 1.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Asansör firmalarının 81 ilde faaliyet göstermesi dolayısıyla söz konusu asansör denetimi, 81 il müdürlüğünden asansör konusunda uzman denetim personeli tarafından gerçekleştirilecektir.

Test ve Muayene Aşaması Denetime tabi asansöre yönelik test ve muayene faaliyeti, Türk Standardları Enstitüsü tarafından asansör montaj mahallinde gerçekleştirilecektir.

ASANSÖRE AİT BİLGİLER

Montaj Adresi Türü, Tipi ve Serisi İmal Yılı Seyir Mesafesi (m) Durak Sayısı Durak Kapısı Tipi Beyan Yükü (kg) Beyan Hızı (m/sn)

Kontrol Listesi Kontrol listesi (19 sayfa) ekte yer almaktadır.

Makine Dairesi var mı yok mu?

KABİN Madde

Durumu Uygun

Uygun Değil

Açıklamalar

CE işareti ve O.K. numarası CE işareti ve yanına gözetimden sorumlu onaylanmış kuruluşun kimlik numarasının yazılmış olması gerekmektedir.

(95/16/AT Asansör Yönetmeliği Ek III) Montajcı firmanın adresi ve diğer iletişim bilgileri (EN 81-1 madde 15.2.2) Kullanıcılara yönelik kullanma talimatı Bütün etiketler, ikaz levhaları ve işletme talimatı (gerekirse işaret ve semboller yardımıyla) silinmez, okunaklı ve kolay anlaşılabilir olmalıdır. Bunlar kolay görülebilir konumda, yırtılmaz dayanıklı bir malzemeden yapılmalı ve asansörün tesis edildiği ülke dilinde (veya gerekirse birkaç dilde) yazılmış olmalıdır.

(EN 81-1 madde 15.1) Beyan yükü “…kg, … kişi” bilgisi Kabinde, asansörün beyan yükünün kg ve taşıyacağı insan sayısı olarak kolayca görülebilen bir plakada belirtilmesi gerekmektedir.

(95/16/AT Ek I madde 5.1, EN 81-1 madde 15.2.1) Kabin aydınlatması Kabin, döşeme seviyesinde ve kumanda aksamı üzerinde en az 50 lüks şiddetinde bir aydınlatma sağlayacak sabit bir elektrikli aydınlatma ile donatılması gerekmektedir. Asansör işletmeye hazır durumda iken kabin sürekli olarak aydınlatılmalıdır. (95/16/AT Ek I, 4.8, EN 81-1 madde 8.17.1, EN 8.17.3 ) Kabin havalandırması Deliksiz yüzeyli kapıları olan kabinlerde alt ve üst kısımlarda havalandırma menfezleri bulunmalıdır. (95/16/AT Ek I, 4.7, EN 81-1 madde 8.16)

6

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

KABİN Madde

Durumu Uygun

Uygun Değil

Açıklamalar

Haberleşme sistemi Kabinden yardım talebinde devreye giren zil veya başka bir tertibat bulunması ve “asansör alarmı” yazısıyla açıkça işaretlenmesi gerekmektedir. Gerektiğinde dışarıdan yardım istemek için, kabin içinde kolaylıkla fark edilebilir ve erişilebilir bir tertibat bulunmalıdır. Bu tertibat, yardım edecek kişinin bulunduğu mahal ile sürekli iki yönlü haberleşmeyi sağlamalıdır. Haberleşme sisteminin çalıştırılmasından sonra, kabinde mahsur kalan kişinin başka bir işlem yapmasına gerek olmamalıdır. (Seyir mesafesinin 30 metreyi aştığı durumlarda acil durum kaynağından beslenen bir dâhili telefon sistemi bulunmalıdır ) (95/16/AT Ek I, 4.9, EN 81-1 madde 15.12, EN 81-1 madde 14.2.3.1, EN 81-1 madde 14.2.3.3, EN 81-1 madde 14.2.3.4) Acil Aydınlatma Normal aydınlatmanın yapılamadığı durumlarda devreye girmek üzere, 1 W gücündeki bir lâmbayı en az 1 saat süreyle besleyebilecek kapasitede, otomatik şarjlı bir acil durum aydınlatma düzeni bulunmalıdır. Bu aydınlatma, normal elektriğin kesilmesiyle otomatik olarak devreye girmelidir.

Kabin yapısı Kabin havalandırma açıklıkları haricinde sabit tavan ve taban dâhil olmak üzere tam boy duvarlarla tamamen kapalı olmalıdır. Kabin içi ve girişi serbest yüksekliği en az 2 m olmalıdır.

(95/16/AT Ek I madde 3.1, EN 81-1 madde 8.1.1) Kabin alanı En büyük kabin alanı Çizelge 1’de ve en küçük kabin alanı Çizelge 2’de verilmiştir.

(EN 81-1 madde 8.2.1 ve 8.2.3) Kapanmakta olan kapının tekrar açılması Makina gücü ile otomatik çalışan kapılarda, kapanmakta olan kapının tekrar açılmasını sağlayan bir tertibat diğer kabin kumandalarının yanında bulunmalıdır.

(EN 81-1 madde 8.8) Acil durum kilit açma tertibatı Durak kapılarından her biri, kilit açma üçgenine uyacak bir anahtar yardımıyla dışarıdan açılabilmelidir. Bu tür bir anahtar ancak sorumlu bir kişiye verilmelidir. Anahtarla birlikte, kilidin açılmasından sonra tekrar kapama işleminin tam olarak yapılmamasından kaynaklanabilecek kazaları engellemek için alınması gereken başlıca önlemleri içeren yazılı bir talimat verilmelidir.

(EN 81-1 madde 7.7.3.2) Yerel aydınlatma Kapıyı açıp kabine girmek isteyen bir kullanıcı, kabin aydınlatması arızalı olsa dahi, önünde ne olduğunu görebilecek şekilde, durak kapıları civarındaki tabii ve sunî aydınlatma döşeme seviyesinde en az 50 lüks olmalıdır.

(EN 81-1 madde 7.6.1) Aşırı yük önleme ikaz sistemi Asansör kabininin aşırı yüklenmesi durumunda otomatik seviyeleme dâhil kabinin normal harekete geçmesini önleyen bir tertibatla donatılmış olması ve kullanıcıların kabin içindeki sesli ve/veya görünür bir sinyal ile bilgilendirilmesi gerekmektedir.

(95/16/AT Ek I madde 1.4.1, EN 81-1 madde 14.2.5)

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

7

KABİN Durumu

Madde

Uygun

Uygun Değil

Açıklamalar

Otomatik kapılarda fotoselin varlığı Durak kapıları ve kabin kapıları veya her iki kapı beraberce motorla çalıştırılıyorsa, hareket ederken olabilecek ezilme riskini önleyici bir cihazla donatılmalıdır. Bu tertibat boy fotoseli olarak tanımlanmaktadır.

(95/16/AT Ek I madde 4.1) Kabin eşiği ile durak kapısı arasındaki yatay açıklık Kabin eşiği ile durak kapısı eşiği arasındaki yatay açıklık 35 mm’yi aşmamalıdır.

(EN 81-1 madde 11.2.2) Durak kapılarının yangına karşı dayanımı Durak kapılarının en az 30 dakika (E30) duman sızdırmazlığı olması gerekmektedir. (95/16/AT Ek I madde 4.2, EN 81-1 madde 7.2.2) (TSEN 81-58 testleri) Kabin etek sacı Her kabin eşiğinin altında, karşısındaki durak kapısının genişliğinde bir kabin eteği monte edilmiş olmalıdır. Düşey bölümün ucu, aşağıya doğru, yatay düzlemle en az 60°‘lik bir açı yapacak şekilde eğik bir kısımla uzatılmalıdır. Bu kısmın yatay düzlemdeki izdüşümü 20 mm’den az olmamalıdır. Eteğin düşey bölümünün yüksekliği en az 0,75 m olmalıdır. (EN 81-1 madde 8.4.1 ve EN 81-1 madde 8.4.2)

Çizelge 1 Beyan yükü (kütle) (kg)

Kullanılabilir en büyük kabin alanı (m²)

Beyan yükü kütle) (kg)

Kullanılabilir en büyük kabin alanı (m²)

100 *

0,37

900

2,20

180 **

0,58

975

2,35

225

0,7

1000

2,4

300

0,9

1050

2,5

375

1,1

1125

2,65

400

1,17

1200

2,80

450

1,3

1250

2,9

525

1,45

1275

2,95

600

1,60

1350

3,10

630

1,66

1425

3,25

675

1,75

1500

3,40

750

1,90

1600

3,56

800

2,00

2000

4,20

825

2,05

2500***

5,00

* Bir kişilik asansör için en küçük beyan yükü. ** İki kişilik asansör için en küçük beyan yükü. *** 2500 kg üzerindeki yükler için her 100 kg ilave yük başına 0,16 m² eklenmelidir. Beyan yükünün ara değerleri için kabin alanları doğrusal enterpolasyonla bulunur.

8

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Çizelge 2 Kabindeki insan sayısı

Kullanılabilir en küçük kabin alanı (m²)

Kabindeki insan

Kullanılabilir en küçük kabin alanı (m²)

1

0.28

11

1,87

2

0,49

12

2,01

3

0,60

13

2,15

4

0,79

14

2,29

5

0,98

15

2,43

6

1,17

16

2,57

7

1,31

17

2,71

8

1,45

18

2,85

9

1,59

19

2,99

10

1,73

20

3,13

20

kişinin üstündeki insan sayıları için şahıs başına 0,115 m² ilave edilir.

KUYU Madde

Durumu Uygun

Uygun Değil

Açıklamalar

Kuyu dibi temizlik ve rutubet Kılavuz raylar, tamponlar, ara bölmeler vb. montajından sonra dahi kuyu alt boşluğuna su sızması engellenmiş olmalıdır.

(EN 81-1 madde 5.7.3.1) Asansör kuyusu duvarları Yangının yayılmasına karşı korunmak için asansör kuyusuna ihtiyaç olunan bina bölümlerinde, asansör kuyusu, deliksiz duvarlar, taban ve tavan ile tamamen kapatılmalıdır. Kuyunun yapısı imar mevzuatına uygun şekilde sıvalı olmalı en azından; tahrik makinasından, güvenlik düzeninin çalışması sırasında kılavuz raylardan, dengesiz yüklerden, tamponların çalışmasından veya dengeleme halatı gergi tertibatından, kabinin yükleme ve boşaltılmasından vb. kaynaklanan yüklere dayanabilecek şekilde olmalıdır.

(EN 81-1 madde 5.2.1.1, EN 81-1 madde 5.3) Kuyu dibine inmek için merdiven Yetkili kişilerin kuyu alt boşluğuna güvenlik içinde girişi için, durak kapısından kolayca erişilebilen sabit bir tertibat bulunmalıdır. Bu tertibat, asansörün hareketli parçalarının çalışma sahasına taşmamalıdır.

(EN 81-1 madde 5.7.3.2) Kuyu dibi durdurma butonu Kuyu alt boşluğunda aşağıdakiler bulunmalıdır: a) Kuyu alt boşluğuna giriş kapısından ve kuyu döşemesinden erişilebilen bir durdurma anahtarı bulunmalıdır. Durdurma anahtarı üstünde veya yakınında, durdurma konumunun karıştırılması riski olmayacak bir şekilde “DUR” kelimesi bulunmalıdır. b) Bir elektrik prizi. c) Kuyu dibine giriş kapısı açılınca erişilebilen, kuyu aydınlatmasını açıp kapamaya yarayan bir anahtar.

(EN 81-1 madde 5.7.3.4, madde 5.10, madde 14.2.2, madde 15.7, madde 13.6.2, madde 5.9)

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

9

KUYU Madde

Durumu Uygun

Uygun Değil

Açıklamalar

Regülatör kasnağı üzerinde muhafaza var mı?

Makinelerin hareketli parçaları bir kazaya neden olabilecek temas etme risklerini önleyecek biçimde tasarlanmalı ve imal edilmeli veya riskin devam ettiği durumlarda, muhafazalar veya koruyucu tertibatla teçhiz edilmesi gerekmektedir.

(2006/42/AT Ek I madde 1.3.7) Kuyu dibi aydınlatması var mı?

Kuyu alt boşluğunda bir elektrik prizi ve kuyu dibine giriş kapısı açılınca erişilebilen, kuyu aydınlatmasını açıp kapamaya yarayan bir anahtar bulunmalıdır. Asansör kuyusunda, durak kapıları kapalı olsa dahi kabin tavanının ve kuyu dibi döşemesinin 1 m üstünde en az 50 lüks şiddetinde bir aydınlatma sağlayacak sabit bir aydınlatma tesisatı bulunmalıdır. Kuyu aydınlatmasının kuyunun tavanı ve tabanından en çok 0,5 m mesafede konulan birer adet lamba ve bunların arasına konulacak lamba veya lambalardan oluşması gerekmektedir. (EN 81-1 madde 5.7.3.4, madde 5.9) Aydınlatma ve priz besleme devreleri için anahtar (şalter) Asansör kuyusu aydınlatmasının, her iki yerden de kumanda edilebilmesini teminen hem ana anahtara yakın( makine dairesi) bir yerde hem de kuyu dibinde birer anahtar (veya benzeri) bulunmalıdır.

(EN 81-1 madde 13.6.3.2) Seperatör var mı?

Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının hareket sahası, kuyu tabanından en fazla 0,3 m’den başlayıp en az 2,5 m yüksekliğe kadar uzanan sert bir ayırıcı bölme ile korunmalıdır. Genişliğin en az karşı ağırlık veya dengeleme ağırlık genişliğinin her iki yanına 0,1 m ilaveli genişlikte olması, bu bölme delikli malzemeden yapılmışsa deliklerin parmak geçmeyecek yapıda olması gerekmektedir.

(EN 81-1 madde 5.6.1, EN 294 madde 4.5.1) Kuyu içerisinden asansöre ait olmayan teçhizat Asansör kuyusu sadece asansöre ait olmalı, burada asansöre ait olmayan kablo, tertibatlar vb. bulunmamalıdır. Bununla beraber kuyu içinde, buharlı ve yüksek basınçlı sıcak su ısıtma teçhizatı olmamak kaydıyla, asansör kuyusuna ait ısıtma teçhizatı bulunabilir. Ancak ısıtma cihazlarının kumanda ve ayar tertibatı kuyu dışında yerleştirilmiş olmalıdır. (EN 81-1 madde 5.8) Elektriksel denetim Regülatör halatının kopması veya aşırı uzaması durumunda uygun bir elektrik güvenlik tertibatı asansörün motorunu durdurmalıdır. (Hız regülatörü “switch” inin çalışıp çalışmadığının kontrolü) (EN 81-1 madde 9.9.11.3) Kuyu alt yaşam boşluğu Kabin tam kapanmış tampon üzerinde otururken, kuyu alt boşluğunda bir yüzü üzerinde duran 0,5 x 0,6 x 1,0 m olan bir blok oluşmalıdır. (EN 81-1 madde 5.7.3.3)

10

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

MAKİNA DAİRESİ Madde

Durumu Uygun Uygun Değil

Açıklamalar

Makine dairesinin yapısı ve donanımı Makina daireleri, maruz kalacakları yük ve kuvvetlere dayanacak şekilde inşa edilmelidir. Bu hacimler, toz oluşturmayan dayanıklı malzemeden yapılmalıdır.

(EN 81-1 madde 6.3.2.1) Makina dairesine erişim Makina veya makara mekânlarına erişim sağlayan herhangi bir kapıya/ kapağa komşu geçiş yolları aşağıdaki şekilde olmalıdır: a) Sabit olarak tesis edilmiş aydınlatma armatürü/armatürleri ile yeterli şekilde aydınlatılabilmedir. b) Özel mekânlardan geçmeye gerek kalmadan, her zaman rahat ve güvenilir bir şekilde kullanılabilmelidir.

(EN 81-1 madde 6.2.1) Giriş kapıları Giriş kapıları en az 0,6 m genişlikte ve en az 1,8 m yükseklikte olmalıdır.

Kapılar, makina dairesinin içine doğru açılmamalıdır. (EN 81-1 madde 6.3.4.1) Kapı üzerindeki uyarı levhası “Asansör Makine Dairesi- Tehlikeli – Yetkili Olmayan Giremez” ifadesinin makine dairesi kapısında yazılı olması gerekir. Döşeme kapaklarının bulunması durumunda döşeme kapaklarını kullananları ikaz etmek için “Düşme tehlikesi - Kapağı Kapatınız” şeklinde sürekli olarak görülebilir bir ikaz levhası bulunmalıdır.

(EN 81-1 madde 15.4.1) Makina dairesinde kanallar, kablolar ve diğer cihazlar Makina daireleri asansör dışında bir amaç için kullanılmamalıdır.

Buralarda asansöre ait olmayan kanallar, kablolar ve diğer cihazlar bulunmamalıdır.

(EN 81-1 madde 6.3.1.1) Mekanik dayanım, döşeme yüzeyi Makina dairesi döşemesi, şap atılmış beton, baklavalı sac gibi kaymayan bir yüzeye sahip olmalıdır. (EN 81-1 madde 6.3.2.2) Durdurma anahtarı (şalteri) Makara dairelerinde giriş veya girişlere yakın bir yerde, durdurma anahtarı bulunmalıdır. (EN 81-1 madde 6.7.1.5) Kurtarma talimatının varlığı Makina dairesinin içinde, makina dolabında veya acil durum ve deney panosunda/panolarında asansörün beklenmedik bir şekilde durması durumunda özellikle; elektrikli veya elle acil durum hareket ettirme tertibatı ve durak kapılarının kilit açma anahtarının kullanımı ile ilgili ayrıntılı talimat bulunmalıdır.

(EN 81-1 madde 15.4.3) Farklı asansörlerin isimlendirilmeleri Farklı asansörlerin parçaları aynı makina ve/ veya makara dairesinde bulunuyorsa, her asansör numara veya harf ile işaretlenmelidir. Bu işaretler asansörün bütün parçaları için kullanılmalıdır (makina, kumanda panosu, hız regülatörü, elektrik anahtarları vb.). Bakım çalışmalarını kolaylaştırmak için, kabin üstünde, kuyu dibinde veya gerekli başka yerlerde aynı tanıtma işaretleri kullanılmalıdır.

(EN 81-1 madde 15.15)

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

11

MAKİNA DAİRESİ Madde

Durumu Uygun Uygun Değil

Açıklamalar

Doğal havalandırmanın durumu Makina daireleri uygun bir şekilde havalandırılmalıdır. Asansör kuyusu makina dairesi kanalıyla havalandırılacaksa bu hesaba katılmalıdır.

Binanın diğer bölümlerinden gelen pis havanın, makina dairesine doğrudan girmesi önlenmelidir. Bu havalandırma motorlar, kumanda cihazları ve elektrik kablolarını yeterince iyi biçimde toz, zararlı duman ve nemden koruyacak şekilde yapılmalıdır. (EN 81-1 madde 6.3.6) Çalışma alanları üzerindeki serbest yükseklik Makina dairelerinin boyutları, cihazlarda ve özellikle elektrik aksamında kolay ve güvenlik içinde çalışılmasına imkân verecek yeterlilikte olmalıdır. Özellikle çalışma alanları üstünde en az 2 m serbest yükseklik olmalı ve hareketli parçaların bakım ve kontrolü için gerekli olan yerlerde ve elle acil durum çalışmasının gerekli olduğu durumlarda en az 0,50 m x 0,60 m’lik bir serbest yatay alan bulunmalıdır.

(EN 81-1 madde 6.3.3.1) Geçiş yollarının yüksekliği Hareket için serbest yükseklik en az 1,80 m olmalıdır. (EN 81-1 madde 6.3.3.2) Merdiven Makina dairesindeki farklı seviyedeki döşemeler arasında 0,50 m’den fazla bir yükseklik farkı varsa, korkulukları olan merdiven veya basamaklar bulunmalıdır.

(EN 81-1 madde 6.3.3.4) Topraklama hattı Makine mekânlarındaki topraklama klemensi ile arıza durumunda gerilim altında kalabilecek çeşitli asansör parçaları arasındaki iletken bağlantı olmalıdır.

(EN 81-1 Ek D.2.f.2) Ana anahtarlar (şalterler) Her bir asansör için, gerilim altındaki tüm iletkenlerde beslemeyi kesebilecek bir ana anahtar bulunmalıdır. (EN 81-1 madde 13.4.1) Bu anahtar aşağıdaki akım devrelerini kesmemelidir (EN 81-1 madde 13.4.1.1): - Kabin aydınlatması veya kabin havalandırması - Kabin üstünde bulunan priz - Makine dairesinin aydınlatması - Makina dairesi ve kuyu dibinde bulunan priz - Asansör kuyu aydınlatması - Alarm tertibatı Makine dairesinin aydınlatması ve prizler Makina dairesinde, döşeme seviyesinde en az 200 lüks şiddetinde bir aydınlatma sağlayacak sabit elektrik tesisatı bulunmalıdır. Bu tesisata, makina dairesi içinde giriş veya girişlere yakın, uygun yükseklikteki bir anahtar ile kumanda edilmelidir. Makina dairesinde en az bir priz bulunmalıdır. (EN 81-1 madde 6.3.7) Elektrik anahtarlarının etiketlenmesi Ana anahtar veya anahtarlar ile ışık anahtarının kolaylıkla fark edilmesini sağlayacak ikaz levhaları bulunmalıdır. Bir ana anahtarın açılmasından sonra bazı kısımlar gerilim altında kalıyorsa (asansörler arasındaki bağlantılar, ışık devreleri vb.) bu belirtilmelidir. (EN 81-1 madde 15.4.2) Elektrik tesisatının yalıtım direnci Nötr iletkeni ve koruma iletkeni daima ayrı olmalıdır. Koruma iletkeni (toprak hattı) sarı/yeşil renkle ve nötr iletken açık mavi renkle belirtilmelidir.

(EN 81-1 13.1.5)

12

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

MAKİNA DAİRESİ Madde

Durumu Uygun Uygun Değil

Açıklamalar

Asansör parçaları için kaldırma araçları Yük kaldırmak için konulan kiriş veya kancaların üstünde müsaade edilen en büyük yük belirtilmelidir. (EN 81-1 madde 15.4.5) Makinanın bulunduğu platforma çıkışın durumu Makina ve makara mekânlarına erişim şahıslar için güvenli olmalıdır. Bu erişim tercihan merdivenlerle sağlanmalıdır. Sabit merdiven konulmasının mümkün olmadığı durumlarda, aşağıdaki kuralları yerine getiren portatif dayama merdivenler kullanılabilir: Merdivenin serbest genişliği en az 0,35 m, basamakların derinliği en az 25 mm, düşey duran merdiven olması durumunda basamaklar ile duvar arasındaki mesafe en az 0,15 m olmalıdır. Merdivenin üst ucuna yakın bir yerde, elin kolayca ulaşabileceği mesafede en az bir adet tutamak bulunmalıdır. (EN 81-1 madde 6.2.2) Elektrik tesisatındaki işaretlemeler Kumanda panolarındaki kontaktör, röle, sigorta ve bağlantı klemensleri, kumanda şemasına uygun olarak işaretlenmelidir. Sigorta tutucularının üstünde veya yakınında, tip ve değer gibi gerekli sigorta özellikleri belirtilmelidir. (EN 81-1 madde 15.10) Kaçak akım rölesi Özellikle kuvvet panosunda metal gövde veya toprağa elektrik kaçağı durumlarında devreye girmek üzere 30 mA’lik kaçak akım rölesi kullanılmalıdır. (EN 81-1 madde 14.1.1.1.d, Elektrik tesislerinde topraklamalar yönetmeliği) Kar’ın test tuşuna basılır ve “on” konumunda olan butonun “off” konumuna geçmesi beklenir.

Makine kasnağında halatların yuvadan çıkmasını önleyici tertibatın varlığı Gevşek halatların veya zincirlerin kasnak veya makaralardan çıkmasını önleyici tertibatın bulunması gerekmektedir. (EN 81-1 madde 9.7) Dönen aksamların dönüş yönünün gösterilip gösterilmediği Kabinin hareket yönü, makina üzerinde elle kata getirme çarkı yakınında açıkça belirtilmelidir. Sökülemeyen tipte elle kata getirme çarkı kullanılması durumunda bu işaretler çarkın üstüne de konulabilir.

(EN 81-1 madde 15.4.3.1) Elektrikli elle kumanda butonlarının üstünde veya yanında hareket yönünü gösteren işaretler bulunmalıdır. (EN 81-1 madde 15.4.3.2) Dönen aksamların uygun kafesli muhafaza ile kapatılıp kapatılmadığı Makinelerin hareketli parçaları bir kazaya neden olabilecek temas etme risklerini önleyecek biçimde tasarlanmalı ve imal edilmeli veya riskin devam ettiği durumlarda, muhafazalar veya koruyucu tertibatla teçhiz edilmesi gerekmektedir.

(2006/42/AT Ek I madde 1.3.7, EN 81-1 madde 12.11) Dönen cisimler üzerinde serbest yükseklik Tahrik makinasının dönen parçalarının üstünde en az 0,30 m yüksekliğinde bir serbest düşey mesafe bulunmalıdır. (EN 81-1 madde 6.3.3.3) Diğer açıklıklar Makina platformu ve makina dairesi döşemesindeki delikler kullanım amacına uygun olarak en küçük boyutta olmalıdır. Malzemelerin düşme tehlikesini önlemek için, kuyu üzerindeki delikler ve kablo geçişlerinin çevresinde platform veya bitmiş döşemeden en az 50 mm yükseklikte engelleyici çıkıntılar yapılmalıdır. (EN 81-1 madde 6.3.5) Seviyeleme hassasiyeti ***(+-) 20 mm’lik seviyeleme hassasiyeti korunmalıdır. Kabinin örneğin yükleme ve boşaltma safhaları sırasında 20 mm aşılırsa bu düzeltilmelidir.

(EN 81-1 madde 12.12) *** 01/01/2012 tarihi ve sonrası monte edilmiş asansörlerde aranacaktır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

13

KABİN ÜSTÜ Madde

Durumu Uygun Uygun Değil

Açıklamalar

Kabin üstü teçhizat Asansörün kontrol ve bakım çalışmalarını kolaylaştırmak üzere kabin üstünde kolay erişilebilir bir kumanda tertibatı, priz, asansörü durdurmak için ve makine gücü ile çalışan kapılar dâhil hizmet dışında tutan bir durdurma tertibatı ve tertibatın üzerinde, “DUR”, “NORMAL”, “BAKIM” kelimelerinin ilgili buton üzerine yazılmış olması gerekmektedir. ( EN 81-1 madde 8.15, madde 14.2.1.3, madde 14.2.2, madde 15.3, madde 13.6.2) Kabinin asılma şekli Halat veya zincir sayısı en az 2 adet olmalıdır. Halatların anma çapları en az 8 mm olmalıdır.

(EN 81-1 madde 9.1.2 ve 9.1.3) Regülatör halatı Kabin asma halatlarından bağımsız ve minimum 6 mm. çapında regülatör halatı bulunmalıdır.

(EN 81-1 madde 9.9.6) Halat şişe bağlantıları Halat uçları kabine, karşı ağırlığa veya dengeleme ağırlığına veya palangalı sistemlerde askı noktalarına, kurşun dökülmüş soketler, kendinden sıkıştırmalı konik soketli halat kilitleri, en az üç uygun halat klemensiyle bağlanan kurt gözü, presle sıkıştırılmış boru veya aynı derecede güvenli başka bir sistemle bağlanmalıdır.

(95/16/AT Ek I madde 1.3, EN 81-1 madde 9.2.3.1) Bakım kumandası Asansörün kontrol ve bakım işlemlerini kolaylaştırmak üzere, kabin üstünde kolay erişilebilir bir kumanda tertibatı bulunmalıdır. Bu tertibat, bakım kumandası anahtarı ile devreye alınmalıdır. Bu anahtar, iki konumlu olmalı ve yanlışlıkla çalıştırmaya karşı korunmuş olmalıdır. İkiden fazla bakım kumandası tesis edilmemelidir. (EN 81-1 madde 14.2.1.3) Durdurma tertibatı Aşağıda belirtilen yerlerde asansörü durdurmak ve asansörü, makina gücü ile çalışan kapılar dâhil, hizmet dışında tutan bir durdurma tertibatı bulunmalıdır: Kuyu alt boşluğunda, Makara dairesinde, Kabin üstünde, Bakım kumandası tertibatında.(EN 81-1 madde 14.2.2.1) Kabin üzerinde korkuluk Kabin üstünün dış kenarından itibaren, bu kenara dik olarak ölçülen yatay düzlemdeki serbest mesafe 0,3 m’den fazla ise kabin üstü buralarda korkulukla donatılmalıdır. Genişliği veya yüksekliği 0,3 m’den küçük olan girintiler hesaba katılmaksızın, bu serbest mesafe kuyunun duvarına kadar ölçülmelidir. Korkuluk, bir el tutamağı, 0,1 m yükseklikte bir ayak koruyucu ve korkuluğun yarı yüksekliğinde yerleştirilmiş bir ara çubuktan meydana gelmelidir. Korkuluğun yüksekliği, el tutamağının dış kenarından itibaren yatay düzlemdeki serbest mesafeyi göz önüne alarak: a) 0,85 m serbest mesafeye kadar en az 0,7 m, b) 0,85 m’den büyük serbest mesafe için en az 1,1 m olmalıdır.

(EN 81-1 madde 8.13.3) Kabin üzeri korkuluk uyarısı Korkuluk varsa bunun üzerinde uygun bir yere, korkuluğun üzerinden sarkmanın tehlikesini belirten bir uyarı işareti veya uyarı yazısı konulmalıdır. (EN 81-1 madde 8.13.4)

14

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

KABİN ÜSTÜ Madde

Durumu Uygun Uygun Değil

Açıklamalar

Karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı, üst üste dizilen bloklardan oluşuyorsa, bunların yerinden çıkmasını önlemek için gerekli tedbirler alınmalıdır. Bu amaç için: a) Ağırlık bloklarını sıkıca tutan bir iskelet veya b) Ağırlığın, metal bloklardan oluşması ve asansörün beyan hızının 1 m/s’yi aşmaması durumunda, en az iki adet olmak üzere bağlantı tijleri kullanılmalıdır. (EN 81-1 madde 8.18.1) Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı arasındaki açıklık Kabin ve kabine bağlı parçalar ile karşı ağırlık veya (varsa) dengeleme ağırlığı ve bunlara bağlı parçalar arasındaki açıklık en az 50 mm olmalıdır.

(EN 81-1 madde 11.3) Sınır güvenlik kesicileri Asansörde sınır güvenlik kesicileri bulunmalıdır.

Sınır güvenlik kesicileri, son durak seviyelerinin aşılması durumunda mümkün olabildiğince çabuk çalışacak bir şekilde yerleştirilmeli, ancak normal işletmeyi aksatmamalıdır. Bunlar, kabin veya karşı ağırlık tamponlara değmeden çalışmalıdır. Sınır güvenlik kesicileri, tüm tampon stroku boyunca devrede kalmalıdır.

Kuyu üst yaşam boşluğu Kabin üzerinde 0,5 x 0,6 x 0,8 m boyutlarından küçük olmayan bir blok oluşmalıdır. (EN 81-1 madde 5.7.1.1)

PANORAMİK KUYU Madde

Durumu Uygun Uygun Değil

Açıklamalar

Kısmen kapalı asansör kuyusu Bir binanın içinde, yangının yayılmasına karşı korunmak için asansör kuyusu gerekli değilse, (mesela, büyük galeri veya avlulardaki, kulelerdeki panorama asansörleri), bu kuyu tamamen kapalı olmak zorunda değildir.

Ancak Asansörün hareketli kısımları, şahıslar için tehlike yaratmamalıdır. Şahısların doğrudan veya elde tutulan cisimlerle asansörün güvenli çalışmasına müdahale etmesi engellenmelidir. Duvarlar deliksiz olmalıdır. Başka cihazların, asansörün çalışmasını etkilememesi için gerekli önlemler alınmalıdır. Bina dış cephesinden tırmanan asansörler gibi dış hava etkilerine açık olan asansörlerde özel önlemler alınmalıdır.

Kısmen kapalı kuyusu olan asansörler, ancak yerleşim ve çevre şartları iyice incelendikten sonra yapılmalıdır. ( EN 81-1 madde 5.2.1.2)

BİR KUYUDA BİRDEN FAZLA ASANSÖR Madde

Durumu Uygun Uygun Değil

Açıklamalar

Bir kuyuda birden fazla asansör bulunması Asansör kuyusunda birden fazla asansör varsa, farklı asansörlere ait hareketli parçalar arasında ayırıcı bölme bulunmalıdır. Bu bölme en az, kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının en alt hareket noktasından başlayıp, en alt durak seviyesinden en az 2,5 m yüksekliğe kadar uzanmalıdır. Kabin tavanı kenarının, bitişik asansörün hareketli kısmına (kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı) olan yatay uzaklığı 0,5 m’den az ise, ayırıcı bölme, tüm kuyu yüksekliğinde yapılmalıdır. Ayırıcı bölmenin genişliği en az, hareketli parçanın veya bunun korunması gereken kısımlarının genişliğinin her iki yanına 0,1 m ilavesiyle elde edilen genişlik kadar olmalıdır. ( EN 81-1 madde 5.6.2, EN 81-1 madde 5.6.2.1, EN 81-1 madde 5.6.2.2) Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

15

KABİN ÜSTÜ Asansör Güvenlik Aksamının Adı

CE İşareti Var

Sertifika Numarası

Onaylanmış Kuruluş Kimlik Numarası

Yok

Durak Kapısı Kilitleme Tertibatı Kabinin Düşmesini Engelleyen Tertibat (Çift Yönlü Fren) Aşırı Hızı Sınırlayıcı Tertibat (Hız Regülatörü) Tampon Elektronik Aksamları İçeren Güvenlik Şalterleri Şeklindeki Elektrikli Güvenlik Ekipmanları

KABİN ÜSTÜ Belgeler

Durumu

Açıklamalar

Uygun Uygun Değil Teknik Dosya * AT Uygunluk Beyanı ** CE Uygunluk Belgesi Kullanma Kılavuzu Bakım Sözleşmesi Yıllık Kontrol Faaliyeti

* Teknik Dosya İçeriği ** AT Uygunluk Beyanı İçeriği

16

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

I.2 FÜNİKÜLER Giriş Füniküler sistemler, raylı taşıma araçlarıdır. Hem asansör hem de demiryolu teknolojilerinden oluşur. Eğimli – engebeli arazilerde, halatlarla yukarıya çekilerek çalışır. Çekme halatı, elektrikli motorlar ve redüktörlerle çalışan bir makara tarafından çekilir. Germe halat sistemi ise alt istasyonda yer alır. Böylece araçlar, hat boyunca belirlenen sınırlar içinde hareket ederler. Füniküler sistemlerde, hat ortasında paralel iki ray bulunur. Araçlar hat ortasında yan yana geçip belirli bir mesafe kat ettikten sonra bu iki hat tek bir hatta birleşerek istasyonlara ulaşır.

Füniküler sistemler İnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisatı Yönetmeliği’nde (2000/9/ AT) belirlenmiş olan temel güvenlik gerekleri ve ilgili standartları karşılama zorunluluğu bulunan taşıma sis-

temleridir. Füniküler sistemler, yaygın kullanılan eğimli asansörlerle benzer teknik karakteristiklere sahiptir. Ülkemizde ilk uygulaması 29 Haziran 2006 yılında hizmete açılan Taksim-Kabataş arasındaki Füniküler sistemdir. Ürünün Tanımı Her füniküler sistem, enerji sisteminin motora bağlı redüktör ve volanı harekete geçirmesiyle çalışmaktadır.

Taşıma işlemi, araca istikamet veren kılavuz tekerlere sahip vagonlar aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

Füniküler sistemler Şekil 2’de de bir örneği verilen tünel yolu boyunca hareket etmektedir. Vagonların çelik halatlar yardımıyla çekilerek iki nokta arasında gidip gelme hareketinin sağlandığı füniküler sistemlere bir örnek de Şekil 1’de yer almaktadır.

Şekil 1: Füniküler Sistem

Şekil 2: İki Kabinli Tünel’in Şematik Görünümü

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

17

Kapsam Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyeti kapsamında, belge/doküman odaklı piyasa gözetimi ve denetimi faaliyeti gerçekleştirilecektir. Söz konusu denetim esnasında İnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisatı Yönetmeliği (2000/9/AT) ve İnsan Taşımak İçin Tasarımlanan Halatlı Hat Tesisleri İçin Güvenlik Kuralları - İşletmeye Alma Öncesi Muayene, Bakım, İşletme ile İlgili Muayene Kontrol Standardı olan TS EN 1709 esas alınacaktır.

Amaç

Proje Planı Akış Diyagramı Denetime başlanması (füniküler sistem montaj mahalli)

Tesisat işletmecisi nezaretinde işaret/etiket/dokümantasyon/ teknik inceleme

Füniküler sistemlere yönelik gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimi faaliyeti ile - Füniküler sistemlerin tanınması, - Füniküler sistemlerin güvenliğine yönelik kontrol mekanizmaları hakkında bilgi sahibi olunması, - Füniküler sistemler ile ilgili teknik mevzuat hakkında bilgi sahibi olunması, - Füniküler sistemlerin çeşitli kontrollerini gerçekleştiren kurum/kuruluşlar hakkında bilgi sahibi olunması, - Gerçekleştirilen denetim sonucunda net bir müdahale politikası oluşturulması, - Füniküler sistem esas yapımcıları hakkında bilgi sahibi olunması sağlanacaktır.

Risk Değerlendirme Prensipleri Füniküler sistemlerin, İnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisatı Yönetmeliği (2000/9/AT) temel gereklerini ve TS EN 1709 İnsan Taşımak İçin Tasarımlanan Halatlı Hat Tesisleri İçin Güvenlik Kuralları – İşletmeye Alma Öncesi Muayene, Bakım, İşletme ile İlgili Muayene ve Kontroller ile ilgili standardını karşılaması gerekmektedir.

Füniküler sistemlerin İnsan Taşımak Üzere Tasarımlanan Kablolu Taşıma Tesisatı Yönetmeliği’nin (2000/19/ AT) Ek II temel gerekleri ve TS EN 1709 ile uyumlu olması gerekmektedir.

Anılan Yönetmelikte, emniyet prensiplerinin neler olduğu, tesisatın bütünlüğü, emniyet tertibatlarında aranması gerekenler, altyapı gerekleri, hat boyundaki istasyonlar ve yapılarda aranması gereken özellikler, yedek tahrik sisteminin bulunması gereken şartlar, frenleme sisteminin mevcudiyeti, iletişim cihazlarının varlığı, araçlar ve çekme tertibatlarının özellikleri hükme bağlanmıştır.

Aynı zamanda, TS EN 1709 İnsan Taşımak İçin Tasarımlanan Halatlı Hat Tesisleri İçin Güvenlik Kuralları – İşletmeye Alma Öncesi Muayene, Bakım, İşletme ile İlgili Muayene ve Kontroller ile ilgili standard gereği füniküler sistemlerin, işletme ile ilgili kısıtlamalarda dâhil olmak üzere servis gözetimi, ayarlama ve bakım ile ilgili gerekli şartları karşılayıp karşılamadığının ve tam ayrıntıları belirten belgelerin mevcudiyetinin sorgulanması önemlidir. Aksi halde sistemin riskli olduğuna dair şüpheler oluşacaktır.

18

Uygun mu?

Uygunluk teyidi

Müdahale politikasının belirlenmesi ve uygulanması

Kontrol Listesi Kontrol listesi, tüm ürünler için doğru kontrolün yapılmasını, gerçekleştirilen denetimlerin birbirleriyle tutarlı olmasını ve yaptırım uygulanması gereken aşamada uygulanacak olan yaptırımın “oransallık” ilkesiyle uyumlu olmasını sağlamaktadır.

Denetim esnasında; 1- Emniyet analizi raporunun bulunup bulunmadığı, 2- Emniyet analizi raporunda listelenmiş güvenlik aksamlarına, CE işareti, onaylanmış kuruluş kimlik numarası ve iki haneli üretim tarihinin iliştirilmiş olup olmadığı, 3- Emniyet analizi raporunda listelenmiş güvenlik aksamı ve alt sistemlerinin AT Uygunluk Beyanının bulunup bulunmadığı, 4- Güvenlik aksamlarına yönelik kullanma kılavuzunun ve içerisinde planlı muayenesine yönelik zaman aralığının bulunup bulunmadığı, 5- Tesisatta meydana gelebilecek yangının yolcuların ve çalışanların güvenliğini tehlikeye atmaması için gereken önlemleri içeren yazılı prosedürlerin oluşturulmuş olup olmadığı, 6- Tesisatın acil bir durumda el ile durdurulabilmesi için bir sistemin bulunup bulunmadığı, 7- Kurtarma prosedürlerinin tanımlanmış olup olmadığı, 8- Tesisatta enerji beslemesi ana tahrik sisteminden bağımsız yedek bir tahrik sisteminin bulunup bulunmadığı, yedek bir tahrik sistemi olmasa dahi insanların araçları kolaylıkla ve güvenli bir şekilde terk etmesi mümkünse bunun emniyet analizi raporunda belirtilip belirtilmediği,

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

9- Tesisi durdurabilecek ve verimin yetersiz kaldığı durumlarda otomatik olarak aktif sistemin yerine geçebilecek şekilde koordine edilmiş iki veya daha çok frenleme sisteminin bulunup bulunmadığı, 10- Tesisin zamansız yeniden çalışması durumuna karşı etkili kelepçe ve kilitleme mekanizmasının bulunup bulunmadığı, 11- İşletme personelinin birbiri ile her zaman haberleşmesini ve acil durumda kullanıcılara haber vermesini sağlayacak iletişim cihazlarının bulunup bulunmadığı, 12- Araçların öngörülen çalışma koşullarında kimsenin düşme ya da herhangi bir başka risk ile karşılaşmasına imkân vermeyecek şekilde (araç kapılarının kapanabilir ve kilitlenebilir şekilde olması vs.) tasarlanmış olup olmadığı,

alanların kişilerin güvenliğini sağlayacak şekilde düzenlenip düzenlenmediği, 14- Tesisat işletmecisi tarafından TS EN 1709 standardı kapsamında, tesisatın günlük muayenelerinin yaptırılıp yaptırılmadığı, 15- Tesisat işletmecisi tarafından tesisatın aylık muayenelerinin yaptırılıp yaptırılmadığı, 16- Tesisat işletmecisi tarafından tesisatın yıllık muayenelerinin (mekanik tertibat kontrolü, elektrik tertibat kontrolü, güvenlik, izleme ve sinyalizasyon tertibatlarının kontrolü ve taşıyıcıların kontrolü) yaptırılıp yaptırılmadığı, 17- Tesisat işletmecisi tarafından tesisatın çok yıllık özel muayenelerinin (en az beş yılda bir) yaptırılıp yaptırılmadığı sorgulanacaktır.

13- Araçların hareket ve duruşlarına göre biniş yerlerine giriş, iniş yerlerinden çıkış ve düşme riski olan

I.3 HIZ REGÜLATÖRÜ Giriş Hız regülatörü, Asansör Yönetmeliği (95/16/AT) (Ek IV Madde 3) kapsamında güvenlik ekipmanlarından ve TS EN 81-1+A3 (Madde 9.9) standardı kapsamında bulunması gerekliliği belirtilmiş bir asansör aksamıdır.

Şekil 1: Hız Regülatör Sistemi Genel Görünümü

Hız regülatörleri, Asansör Yönetmeliğince belirlenmiş güvenlik ekipmanlarından biri olması nedeniyle onaylanmış kuruluş ile çalışılıp CE işareti taşıması gereken çok önemli bir güvenlik tertibatıdır.

Söz konusu ürünle ilgili Bakanlığımıza ulaşmış olan şikâyet dilekçeleri, Türkiye’de üretilen ve ithal edilen hız regülatörlerinin uygunluk seviyelerini araştırma ihtiyacını ortaya koymuş bulunmaktadır. Ürünün Tanımı Hız regülatörü, asansör belli bir hıza ulaştığında tahrik tertibatını devre dışı bırakan ve gerektiğinde güvenlik tertibatını çalıştıran bir düzen olarak tanımlanmaktadır.

Hız regülatörü asansör için bir güvenlik sistemidir. Genel olarak üst regülatör, alt regülatör ve regülatör halatından oluşmaktadır. Asansör kabinin herhangi bir sebepten ötürü aşırı hızlanması durumunda (Asansör iniş hızı nominal değerini %25 aştığı takdirde) devreye girer ve frenleme sistemini kumanda ederek kabini durdurur. Şekil 1’de örnek bir hız regülatör sistemi görülmektedir.

Hız regülatörü, asansör makine dairesinde zemine vidalanarak bağlanır ve kabine bağlı halat ile dönerek kabin hızını denetler. Üst regülatör sistemin kontrolsüz hızlarında halatın hareketinin durdurulması için alt regülatör ise halatlarda gerekli olan gerginliği sağlamak için kullanılır.

Kapsam Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyeti kapsamında, piyasada bulunan yerli ve ithal hız regülatörlerinden mar-

ka - model bazında gerektiğinde numune alınacak ve bu numuneler, TS EN 81-1 + A3 Ek F.4 standardı kapsamında test ve muayeneye tabi tutulacaktır. Söz konusu test ve muayene sonucunda ve sunulan raporun değerlendirilmesi neticesinde ürünün taşımış olduğu riske göre uygunluk seviyesi belirlenecektir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

19

Risk Değerlendirme Prensipleri

Numune Alma Planı

Kabin güvenlik tertibatını çalıştırmak için hız regülatörü, beyan hızının % 115’ine eşit bir hızdan önce devreye girmemelidir. Ayrıca regülatör halatının anma çapı en az 6 mm olmalıdır.

Numune alınmasının gerekli olduğu durumda;

Regülatör halatı, bir gergi makarasıyla gerilmeli ve bu makara veya bunun gergi ağırlığı kılavuzlanmalıdır.

Asansör Yönetmeliği’nin (95/16/AT) Ek IV’ünde yer alan güvenlik aksamları listesinin 3’üncü maddesinde hız regülatörüne “aşırı hız sınırlayıcı tertibatlar” şeklinde atıfta bulunulmaktadır. Ayrıca Ek I’in 1.4 numaralı paragrafın alt maddesinde asansörlerin bir aşırı hız sınırlayıcı ile teçhiz edilmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

Kontrol Listesi Kontrol listesi, tüm ürünler için doğru kontrolün yapılmasını, gerçekleştirilen denetimlerin birbirleriyle tutarlı olmasını ve yaptırım uygulanması gereken aşamada uygulanacak olan yaptırımın “oransallık” ilkesiyle uyumlu olmasını sağlamaktadır.

Denetim esnasında; • Hız regülatörünün ambalajında, etiketinde veya üzerinde CE işareti ve ayrıca 4 haneli onaylanmış kuruluş kimlik numarasının bulunup bulunmadığı, • Hız regülatörünün TS EN 81-1 + A3 Ek F.4 standardı doğrultusunda gerekli testlere tabi tutulup tutulmadığı, • Ürüne yönelik AT Uygunluk Beyanının bulunup bulunmadığı,

• Numuneler, üretici ve ithalatçıların faaliyet alanında belirlenen sayıda alınacaktır.

• Hız regülatörü üreticilerinin ve ithalatçılarının bulunduğu iller, denetimi gerçekleştirme ve takip etme sorumluluğuna sahiptir.

Test ve Muayene Kuruluşuna Gönderilecek Malzemeler: - Bir hız regülatörü, - Deneye tabi regülatörde kullanılacak cinsteki halat, - Deneye tabi hız regülatörüne uygun komple bir gergi makarası ve ağırlığı.

Yukarıdaki malzemelere ek olarak: - Hız regülatörü ile çalıştırılacak olan güvenlik tertibatının tipi, - Hız regülatörünün kullanılacağı asansörlerin en büyük ve en küçük beyan hızları, - Devreye girdiğinde hız regülatörü tarafından regülatör halatında oluşturulması öngörülen çekme kuvvetibilgileri de ilgili test ve muayene kuruluşuna gönderilecektir.

NOT: Söz konusu bilgiler üreticiden yazılı olarak alınacaktır.

Test ve muayene TS EN 81-1 + A3 Ek F.4 standardı doğrultusunda gerçekleştirilecektir.

• Ürün ile birlikte dolaşan kullanma kılavuzunun bulunup bulunmadığı sorgulanacaktır.

20

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

II. ATEX VE KİMYASALLAR GRUBU

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

21

II.1 HOPARLÖR Giriş Ex-proof hoparlör; acil iletişimlerde uyarı ve anons gibi konuşmanın iletilmesi gereken durumlarda, yüksek verimli ses sağlamak üzere patlama riski yüksek olan tehlikeli bölgeler, ağır çevre şartlarının hakim olduğu yerler ve gürültülü alanlarda kullanılan cihazlardır. “Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT)’’ kapsamında, patlama ve yanma riski olan yerlerde kullanılan cihazların bu ortamlara uygun olması gerekmektedir.

Ex-proof hoparlör; enerji üretim tesisleri, tahıl işleme fabrikaları, kömür madenleri, kimya tesisleri, petrol rafinerileri, havacılık saha merkezleri, nükleer tesisleri gibi ağır çevre şartlarına sahip patlama ve yanma tehlikesi yüksek bölgelerde kullanılmak üzere tasarlanmak durumundadır.

Ex-proof hoparlörün; Zone 1, Zone 2, Zone 21, Zone 22 bölgeleri için farklı tasarım ve özellikte olanları mevcuttur. Gövde ve aksamların üretildikleri malzemelerin farklılıklarına göre iç ve dış ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmış olanları bulunmaktadır (Resim 1).

- Denetim sonuçlarının değerlendirilerek istatistiksel veriye dönüştürülmesi, - İlgili kuruluşların bilgilendirilerek konuyla ilgili bilinçlenmenin artırılmasıdır. Ürünün Tanımı Ex-proof hoparlör; patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere geliştirilmiş, elektrik akımı değişimlerini ses titreşimlerine çevirerek gerektiğinde sesleri yükseltip duymamızı sağlayan cihaz olarak tanımlanabilir. Ürünün Teknik Bilgisi Ex-proof hoparlör, belli bir uzam içinde ses dalgaları üretmek için yapılmış elektrostatik dönüştürücüdür.

Elde edilen ses gücü aygıtın aldığı elektriksel gücün dönüşümünden kaynaklanmaktadır. Bu dönüşüm, genellikle, sürücü denilen bir titreşim sistemi yardımıyla gerçekleştirilir; söz konusu sistem, yakınındaki hava tabakalarının hareketini sağlar ve gerçek bir ses kaynağı oluşturur. Ex-proof hoparlörün ebat, şekil, renk ve özellik yönünden farklı tipleri bulunmaktadır (Resim 2).

Resim 2: Farklı tipte Ex-proof hoparlör örnekleri.

Resim 1: Ex-Proof Hoparlör.

Amaç Patlayıcı ve yanıcı ortamlar olarak bilinen tehlikeli sahalarda kullanılan 94/9/AT kapsamındaki ürünlerden Ex-proof hoparlörlerin piyasadaki mevcut durumlarının “Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT)’’ kapsamında değerlendirilerek, belirtilen standartlar doğrultusunda uygunluk denetimlerinin (etiket, test ve muayenelerinin) yapılması ve sonuçların tespit edilmesidir.

Bu amaç doğrultusunda yapılacak faaliyetler; - Piyasada bulunan Ex-proof hoparlörün marka/model bazında tespit edilmesi, - Yönetmeliğe uygunluk seviyelerinin belirlenmesi, - Denetim mekanizmalarının sorunsuz işletilebilmesi için gereken faaliyetlerin planlanması, - Risk teşkil eden ürünler için gerekli önlemlerin alınması,

Ex-proof hoparlör; genellikle üç bileşenden oluşmaktadır. Bunlar: a) Sürücü (dönüştürücü ve iletici) b) Ses yayıcı koni c) Montaj halkasıdır.

Ex-proof hoparlörün bileşenleri Resim 3’te verilmiştir.

Ex-proof hoparlör; alüminyum, metal döküm, antistatik polyamid, cam lifleriyle güçlendirilmiş polyester, polikarbonat gibi malzemelerden üretilebilmektedir. Montaj halkası ve diğer metal aksamları genellikle paslanmaz çelikten yapılmaktadır. Montaj halkası U şeklinde ve ayarlanabilir özelliğe sahiptir.

- Gerektiğinde laboratuvar test imkânlarından yararlanılması,

22

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Resim 3: Ex-Proof Hoparlör ve Bileşenlerinin Görünümleri.

Artırılmış güvenlik “e” ye göre terminalin bağlantı bölmesi Resim 5’te belirtildiği gibidir.

Resim 5: Ex-Proof Hoparlörün Bağlantı Bölmesinin “e” ye Göre Bulunuşu.

Sürücü (Dönüştürücü ve İletici)

Ses Yayıcı Koni

Ex-proof hoparlör (Montaj halkası eklenmiş hali) Ex-proof hoparlörün sürücü kısmının ses yayıcı koniye bağlantısı Resim 4’ün (1) numaralı kısmında gösterilmektedir. Sürücü gövde bileşenleri Resim 4’ün (2) numaralı kısmında verilmektedir. Resim 4’ün (3) numaralı kısmında belirtildiği gibi Ex-proof hoparlörün mühürlü kasa (sürücü bileşeni) içerisinde kablo girişleri bulunmaktadır. Ex-proof hoparlöre kablo girişi, hoparlörün kullanılacağı grup ve sınıfın bölgesel kodlarıyla uyumlu yapılmalıdır.

Resim 4: Ex-Proof Hoparlörün Bileşenlerinin Yapısal Birleşimi.

Ürününün Denetimi Sürecinde Gerekli Olacak Mevzuat Listesi Kanun: - 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun Yönetmelikler: - Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği - Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT) İlgili Standartlar: Proje ürününün denetlenmesinde kullanılacak standartlar Tablo 1’de verilmiştir.

Ses yayıcı koninin sürücüye bağlantısı

Sürücü gövdesinin bileşenleri

Kablo bağlantısı durumu Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

23

Tablo 1: Proje Ürününün Denetlenmesinde Kullanılacak Standartlar Koruma Sınıfı

Standart Numarası

Standart Adı

Genel özellikler

TS EN 60079-0: 2009

Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan- Bölüm 0

“d” Tipi Aleve Dayanıklı Mahfazalar Tarafından Korunan Cihazlar

TS EN 60079-1: 2008

Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan- Bölüm 1

“e” Tipi Arttırılmış Güvenlik Tarafından Korunan Cihazlar

TS EN 60079-7: 2007

Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan- Bölüm 7

“m” Tipi Kapsül İçine Alma ile Teçhizatın Korunması

TS EN 60079-18: 2011

Elektrikli Cihazlar - Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan - Bölüm 18

“t” Tipi Mahfaza Tarafından Toz Tutuşmasına Karşı Korunan Cihazlar

TS EN 60079-31: 2010

Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan- Bölüm 31

Not: Ex-proof hoparlörün etiket beyanında hangi standartlar bulunuyorsa, test ve muayenelerde bu standartların istenmesi gerekmektedir. Ex-proof hoparlörde bütün standartların bulunması gerekmemektedir. Hangi koruma tiplerini içeriyorlarsa ona göre testleri yaptırılmalıdır. “d” tipi alev sızdırmaz koruma seviyesi: Bu tip korumada; patlayıcı bir ortamı ateşleyebilecek bütün parçalar kapalı bir muhafazaya yerleştirilir. Yerleştirildikleri kapalı yerde oluşacak herhangi bir patlamadan doğacak basınca dayanabilmeli, aynı zamanda da patlamayı kapalı alanın dışındaki ortama taşımamalıdır. “e” tipi yükseltilmiş emniyet seviyesi: Yükseltilmiş emniyet seviyesi “e”; normal servis sırasında aşırı sıcaklık veya ark ya da kıvılcımları üretmeyen elektrikli cihazların iç ya da dış bölümlerinde bunların meydana gelme ihtimalini daha yüksek bir güvenlik seviyesi ile önleyecek şekilde uygulandığı koruma tipidir. Bu koruma tipi “e” harfi ile gösterilmektedir. “m” tipi koruma: Patlayıcı bir atmosferi kıvılcım veya ısıtma yolu ile ateşleyebilecek parçaların, bu atmosferin ateşlenmeyeceği şekilde bir bileşiğin içerisine yerleştirildiği koruma tipidir. Bu koruma tipi “m” harfi ile gösterilmekte ve kısaca kapsül içine alma şeklinde ifade edilmektedir. Bu tip koruma şeklinde; ateşlemeyi yapabilecek parçalar, dış atmosfere karşı yeterince mukavim bir reçine içine öyle kapatılır ki; patlayıcı atmosfer ne kıvılcımla ne de ısıyla bu kapalı kısımdan ateşlenemez. Zone 1 veya Zone 2 bölgeleri için uygulanmaktadır. Yalıtımı uygun şeffaf izolasyonlu malzemeler içerisindeki elektrik-elektronik sistemler, sensör devre kartları, küçük kapasiteli ku-

24

manda elemanları, gösterge elemanları ve sensörler “m” tipi korumaya örnek olarak verilebilir. Kapsül içine alma “m” koruma tipli elektriksel teçhizat aşağıdakilerden birisi olmalıdır: a) “ma” koruma seviyesi (EPL “Ma, Ga, Da”) b) “mb” koruma seviyesi (EPL “Mb, Gb, Db”) c) “mc” koruma seviyesi (EPL “Gc, Dc”) “t” tipi mahfaza tarafından toz tutuşmasına karşı koruma: Toz girişine karşı koruma ve yüzey sıcaklıklarını sınırlamak için bir düzen sağlayan bir mahfaza ile elektrikli teçhizatın donatıldığı durumda patlayıcı toz ortamları için koruma tipidir. “t” koruma tipinde koruma seviyesi; üç koruma seviyesine ayrılır. Her bir koruma tipi için teçhizat koruma seviyesi (EPL) tehlikeli bir ortamdaki bir tutuşma kaynağı olan bu teçhizatın riskine bağlı olarak belirlenmiştir. “t” tipi mahfaza tarafından toz tutuşmasına karşı korumalı olan teçhizat aşağıdakilerden birisi olmalıdır: 1 “ta” koruma seviyesi (EPL “Da”) 2 “tb” koruma seviyesi (EPL “Db”) 3) “tc” koruma seviyesi (EPL “Dc”) IP Koruma Tipi Ex-proof hoparlör, IP koruması koruma tipine bağlı olarak, IP56, IP65, IP66, IP67 gibi giriş koruma değerlerinde tercih edilebilmektedir.

IP patlama veya yanma riski yüksek olan yerlerde kullanılan cihazların mekanik koruma derecelerini gösteren ve giriş koruması olarak da belirtilen bir koddur. IP değerlerinde, ilk rakam katı cisimlere karşı koruma, ikinci rakam sıvılara karşı koruma değerini göstermektedir (Tablo 2).

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Tablo 2: IP (Mekanik Koruma) Değerleri ve Anlamları.

IP MEKANİK KORUMA (GİRİŞ KORUMASI) Katı Cisimlere Karşı Koruma

İlk Rakam

Koruma yok

0

Sıvılara Karşı Koruma

İkinci Rakam

Koruma yok

0

50 mm’den büyük maddelere karşı koruma

1

Dikey olarak düşen damlalara karşı koruma

1

12 mm’den büyük maddelere karşı koruma

2

15 açı ile gelen su damlalarına karşı koruma

2

2.5 mm’den büyük maddelere karşı koruma

3

60 açıya kadar yağmura karşı koruma

3

1 mm’den büyük maddelere karşı koruma

4

Herhangi bir yönden püskürtülen suya karşı koruma

4

Toz girmesine karşı korumalı

5

Su jetine karşı korunmuştur.

5

Toz kesinlikle giremez.

6

Her yönden gelen su jetine karşı korunmuştur.

6

Suya daldırmaya karşı korunmuştur.

7

Uzun süre su altında kalmasına göre korunmuştur.

8

CE İşaretinin Ürünlere İliştirilmesi CE işaretinin ürünlere iliştirilmesinde izlenecek yol aşağıda verilmiştir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

25

CE İŞARETİNİN İLİŞTİRİLMESİ (94/9/AT madde 7)

Ekipman Grubu I ve II Kategori M1 ve 1 Bağımsız Koruyucu Sistemler

Ekipman Grubu I ve II Kategori M2 ve 2 Bağımsız Koruyucu Sistemler

ve Evet

Hayır

AT TİPİ İNCELEMESİ (EK III)

ya

İÇTEN YANMALI MOTOR VEYA ELEKTRİKLİ EKİPMAN MI?

ya da

İÇ ÜRETİM KONTROLÜ (EK VIII)

ÜRÜN

ÜRETİM KALİTE GÜVENCESİ

DOĞRULAMA

AT TİPİ İNCELEMESİ

(EK IV)

(EK V)

(EK III)

ya

ve

TİPE UYGUNLUK (EK VI)

DOSYAYI BİR ONAYLANMIŞ KURULUŞA İLETİN

ya da

ÜRÜN KALİTE GÜVENCESİ (EK VII)

CE İŞARETİNİN EKLENMESİ (94/9/AT madde 7)

Ekipman Grubu II Kategori 3

26

Ekipman Grubu I ve II Bağımsız Koruyucu Sistemler

İÇ ÜRETİM KONTROLÜ

BİRİM DOĞRULAMA

(Ek VIII)

(Ek IX)

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Ürünlerin İşaretlenmesi (94/9/AT, EK II, 1.0.5)

- Ürün Adı

Tehlikeli alanlarda kullanılan bütün ekipmanlar EN 60079-0’da tanımlandığı gibi işaretlenmelidir. Genel bir kural olarak aşağıdaki bilgileri içermelidir:

- Seri Numarası,

- Şirket/Üretici Adı ve Adresi,

- Üretim Yılı, - Elektrik Parametreleri, - ATEX Kodu-IP Kodu

- Tehlikeli Alan Sertifika Numarası,

ATEX Yönetmeliği kapsamında patlayıcı veya yanıcı ortamlarda kullanılan cihazların işaretlemelerinin etiket üzerinde açıklamaları Resim 6‘da verilmiştir.

- Koruma Kapsamı (Gaz veya toz için) - Sıcaklık Sınıfı - Ortam Sıcaklık Değeri

Resim 6: ATEX Kapsamında Etiket Örneği 0031

II

2

G-D

Ex

d

II C

T4 Isı Sınıfı (T4 135) Gaz Grubu d: Alev Sızdırmaz Muhafaza c: Arttrılmış Emniyet d: Kapsül içine alınarak koruma e: Toz tutuşmasına karşı koruma Ex Korumalı Bulunacağı Ortam ( G Gazlı/ D Tozlu) Ortam Sınıflandırması Ekipman Grubu Sertifka Kuruluşu Kodu Ex İşareti

ATEX sertifikası kapsamında sıcaklık sınıflandırması T1, T2, T3, T4, T5, T6 olarak yapılmaktadır (Tablo 3).

Tablo 3: Sıcaklık Değerlerinin Sınıflandırılması

Sıcaklık Sınıfı

T1

T2

T3

T4

T5

T6

Sıcaklık °C

450

300

200

135

100

85

Ex-proof hoparlörde kullanılan etiket örneği Resim 7’de verilmiştir. Bu etiket örneğinde; Ex işareti, koruma tipleri, ortam tipleri (gaz ve toz), IP değeri, Zone sınıfı, cihaz kategorisi ve sıcaklık değerleri verilmiştir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

27

Resim 7: Ex-Proof Hoparlör Etiketi Örneği.

Ekipman grup ve kategorisi

Ex işareti

Patlayıcı ortam tipi

Koruma tipi

Patlama grubu

T sıcaklık değeri

GNExS2 GNExS2AC230.........

Voltage Ranga 100 - 260V ac Nominal Vollege 115/ ac 230V ac Nominal Curnet .......mA ......mA

4 eG

Ex d IIC T4 Gb Ta. -600C to + 500C Ex d IIC T3 Gb Ta. -60 C to + 58 C 0

0

Ortam sıcaklığı

Ex d IIB T6 Gb Ta. -600C to + 500C

0518 CE işareti

Ex d IIB T5 Gb Ta. -600C to + 580C IP66

Year/ Serial No: 13/1GS23000001

SIRA 13ATEX1139X

ATEX sertifika no

WARNINGS-00 NOT OPEN WHEN AN EXPLOSIVE ATMISPHERE MAY BE PRESENT ELECTROSTATIC HAZARD-OLEAN ANLY WITH A DAMP CLOTH M20X1.5 ENTRIES-IF TEMPERATURE EXCEEDS 700C AT ENTRY OR 800C

IP değeri

Denetim Uygulamalarında Kullanılacak Kontrol Listeleri Denetimlerde kullanılacak olan kontrol listesi Ek-1 olarak verilmiştir. Denetimlerde kullanılacak kontrol listeleri; - Denetim yeri bilgileri, - İşaretleme ve etiketleme, - Talimatlar, - AT uygunluk beyanı, - AT tip inceleme belgesi, - Teknik dosya içeriği, - Uygunluk değerlendirme prosedürleri kısımlarından oluşmaktadır.

Ex-proof hoparlör üzerinde bulunan işaretlerde; “Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT)” kapsamında TS EN 60079-0, TS EN 60079-1, TS EN 60079-7, TS EN 60079-18 ve TS EN 60079-31 standartlarında belirtildiği şekilde, üretici/satıcısının ismi, seri numarası, üretim yılı, Ex işareti, teçhizat grubu, sıcaklık değeri gibi bilgilerin olması gerekmektedir. Ürünlerin kullanım amaçları değerlendirilerek ürün işaretlemelerinin doğruluğu da test edilecektir. TSE Ex İzmir laboratuvarında sadece TS EN 60079-0, TS EN 60079-1 standartları kapsamında belirtilen testler yapılabilmektedir.

Ülkemizde Ex-proof hoparlörde yapılması gereken bazı testler (TS EN 60079-0, TS EN 60079-1, TS EN 60079-7 ve TS EN 60079-31’in bazı deneyleri ) için laboratuvar imkânı bulunmamaktadır.

TSE Ex Laboratuvarı (İZMİR) Müdürlüğü tarafından Ex-proof hoparlörlerine, IP mekanik koruma testleri, TS EN 60079-0, 60079-1, TS EN 60079-7 ve TS EN 60079-31 standartları kapsamındaki bazı deneyler yapılabilmektedir. Bu nedenle proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalarda destek ve hizmet alınacak test ve muayene kuruluşu olarak TSE’den hizmet alınacaktır. Bu kapsamda numuneye uygulanacak testler belirlenerek yeterli sayıda alınan numuneler; TSE Ex Laboratuvar Teknik Şefliği - TSE Ex Laboratuvarı Müdürlüğü 8780/1 Sokak No:5 Küçük Çiğli Mah. Çiğli-İZMİR adresinde faaliyet gösteren TSE Ex Laboratuvarına gönderilecektir.

Test ve Muayene Hizmetleri Numune miktarı/adedi üç takımı geçmeyecek şekilde alınacak olup, bir takımda kaç adet numune alınacağı ürünle ilgili hangi standartları kapsadığı tespit edildikten sonra belirlenecektir.

28

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Ex-Proof Hoparlör Kontrol Listesi Denetim Yeri Bilgileri Denetlenen Yer

Üretici ( ) Satıcı ( )

İthalatçı ( ) Kullanıcı ( )

Denetlenen İşyerinin Adı ve Adresi Denetime Katılan İşyeri Temsilcisinin Adı ve Soyadı Ürün Bilgileri Ürünün Adı Kullanım Yeri Kullanım Amacı

Teçhizat ( ) Aksam ( )

Koruyucu Sistem ( ) Cihaz ( ) Ayarlama Donanımı ( )

İşaretleme ve Etiketleme İmalatçının Adı ve Adresi CE İşareti (Ek X, Bölüm A) (Diğer direktiflerce zorunlu olmadığı sürece bileşenlerde CE işaretine gerek yoktur.)

Onaylanmış Kuruluş Kimlik Numarası (Onaylanmış Kuruluş üretim kontrolünde yer almış ise) (Bileşenlerde sadece kimlik no yeterlidir) Seri ve Tip İşaretlemesi Varsa Seri Numarası (TS En 60079-1 uygun olarak) İmal Yılı İşareti Grup Simgesi Kategori Simgesi

I (Maden Ocakları ) M1

M2

Patlayıcı Ortam Tipi (Sadece Grup II için)

II (Gaz ve Toz) 1

2

3

G (Gaz) D (Toz)

CE UYGUNLUK İŞARETİNE İLAVETEN, DİĞER İŞARETLEMELER Etiket üzerindeki işaretleme Ex; Gaz ortamı (EN 60079 Serisi) 60079-0, 60079-1, 60079-7, 60079-18 ve TS EN 6007931 Koruma Tipi; “d” tipi (da, db, dc) “e” tipi (eb, ec) “m” tipi (ma, mb, mc) “t” tipi (ta, tb, tc) Gaz Ortam Grubu (Gaz Ortam İçin); I – Patlama Grubu I ( I – Metan ) II—Patlama Grubu II (IIA – Propan, II B—Etilen, IIC – Hidrojen )

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

29

Sıcaklık Sınıfı (Gaz Ortam İçin); Tx (T1, T2, T3, T4, T5, T6) veya Maksimum yüzey sıcaklığı T1>450, 300<T2<450, 200<T3<300, 135<T4<200, 100<T5<135, 85<T6<100 *Sıcaklık cihazdan kaynaklanmıyorsa belirtilmez.

Cihaz Koruma Seviyesi (EPL) EPL Atex Kategori Ga 1G Gb 2G Gc 3G X - Özel koşul gerektirir U - Bileşen- CE işareti gerektirmez TALİMATLAR (A) Tüm teçhizat ve koruyucu sistemlerle birlikte talimatlar bulunmalıdır, bu talimatlar en az aşağıdaki ayrıntıları içermelidir.

(B) Talimatlar, imalatçı ve Türkiye ‘de yerleşik temsilcisi tarafından Türkçe hazırlanmalıdır.

(C) Talimatlar, özellikle emniyetle ilgili olmak üzere, tüm faydalı talimatlarla birlikte, hizmete sunma, bakım, muayene, düzgün çalışma kontrolü, gerektiğinde teçhizatın veya koruyucu sistemin onarımı için gerekli çizim ve şemaları içermelidir.

Evet (Uygun)

Hayır (Uygun değil)

Açıklama

Bakımı kolaylaştıracak ilave bilgiler (ithalatçının, tamircinin vs. adresi) Ürün üzerinde işaretli bulunan bilgiler Emniyet talimatları Hizmete sunma ve kullanım talimatları Montaj ve de-montaj bilgileri Bakım (servis ve geçici tamir bilgileri) Tesisat ve ayar bilgileri Elektrik ve basınç parametreleri, maksimum yüzey sıcaklıkları ve diğer kriterler Belli bir kategorideki teçhizatın veya koruyucu sistemin istenen alanda kullanılıp kullanılamayacağına dair detaylar Yanlış kullanım detaylarını içeren özel kullanım şartları Teçhizat ve koruyucu sisteme takılabilecek araçların asgari özellikleri

AT Uygunluk Beyanı (AT Uygunluk Beyanı aşağıdaki hususları içermelidir) Evet Hayır (Uygun) (Uygun değil) İmalatçı veya Türkiye’ de yerleşik yetkili temsilcisinin adı veya tanıtıcı işareti ve adresi Teçhizat, koruyucu sistem veya cihazın açıklaması, (Emniyet, kumanda cihazları ve ayarlama donanımları dâhil) Uygun olduğunda, Onaylanmış Kuruluşun, tanıtım numarası ve adresi ile AT Tip inceleme belgesinin numarası Uygun olduğunda, uyumlaştırılmış standartlara, kullanılan standartlara ve teknik talimatnamelere yapılan atıflar Uygun olduğunda, uygulanan diğer Yönetmeliklere yapılan atıflar İmalatçı veya Türkiye’ de yerleşik yetkili temsilcisi adına imza atmaya yetkili şahsın kimlik bilgileri

30

Açıklama

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

AT TİP İnceleme Belgesi (AT Tip İnceleme Belgesi aşağıdaki hususları içermelidir) Evet Hayır (Uygun) (Uygun değil)

Açıklama

İmalatçının adı ve adresi Ürün ve tipin tanımlanması Ürünün teknik özellikleri İlgili yönetmeliğe atıf Onaylanmış Kuruluşun adı, kimlik numarası Sertifika numarası ve yayım sayısı Sertifika onay tarihi ve geçerlilik süresi Uygulanan standartlar ve teknik dokümanlara yapılan atıflar ATEX işaretlemesinin içeriği Teknik dosyanın önemli bölümlerinin listesi İlave onay listesi (değişiklik yapılmış ise) Bileşenlerin listesi ve sertifika bilgileri Uygunsa uygulanan testlerin listesi Kullanım sırasındaki özel koşullar (X işareti var ise) TEKNİK DOSYA İÇERİĞİ Evet (Uygun)

Hayır (Uygun değil)

Açıklama

Ürünün tasarımı, üretimi ve çalışmasına ilişkin bilgiler Genel bir tip açıklaması Grup ve Kategori tanımları Parçaların, aksamların, devrelerin vs. tasarım ve imalat resimleri ile yerleşim planları Tamamen veya kısmen uygulanan standartların bir listesi Bileşenlerin listesi ve sertifikaları Standartların uygulanmadığı durumlarda bu Yönetmeliğin temel gereklerini karşılamak için kullanılan çözümlerin açıklamaları Yapılan tasarım hesaplamalarının, gerçekleştirilen incelemelerin vs. sonuçları Test raporları Ürünlerin kullanma/bakım/montaj kılavuzları

Zone

0 veya 20

UYGUNLUK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRLERİ Grup I veya II Belge-Doküman Kontrolü Uygun Uygun Değil Kategori Modüller AT Tip inceleme sertifikası O.K. Üretim Kalite Modül D Üretim Güvence Kalite Uygunluk Onayı (Ek IV) M1 veya 1 AT Uygunluk Beyanı Teknik Dosya AT Tip Modül F Ürün inceleme Doğrulama (Ek V) sertifikası

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

31

Zone

Kategori

0 veya 20

M1 veya 1

1 veya 21

M2 veya 2

Elektrikli içten yanmalı

1 veya 21

M2 veya 2

Elektrikli olmayan

2 veya 22

3 Modül A İç üretim kontrolü (Ek VIII)

32

UYGUNLUK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRLERİ Grup I veya II Belge-Doküman Kontrolü Uygun Uygun Değil Modüller O.K. Üretim Kalite Modül F Ürün Güvence Onayı AT Uygunluk Doğrulama Beyanı (Ek V) Teknik Dosya O.K. Birim Doğrulama Modül G sertifikası AT Birim Doğrulama AT Uygunluk (Ek IX) Beyanı Teknik Dosya AT Tip inceleme sertifikası Modül E O.K. Ürün Kalite Ürün Kalite Güvence Onayı Uygunluk (Ek AT Uygunluk VII) Beyanı Modül B Teknik Dosya AT TİP İnceleme (Ek AT Tip inceleme III) sertifikası Modül C Tipe O.K. Tipe Uygunluk Uygunluk (Ek sertifikası VI) AT Uygunluk Beyanı Teknik Dosya O.K. Birim Doğrulama Modül G sertifikası AT Birim Doğrulama AT Uygunluk (Ek IX) Beyanı Teknik Dosya AT Uygunluk Modül A Beyanı İç Üretim kontrolü (Self Deklarasyon) (Ek VIII) Teknik Dosya O.K. Birim Doğrulama Modül G sertifikası AT Birim Doğrulama AT Uygunluk (Ek IX) Beyanı Teknik Dosya AT Uygunluk Modül A Beyanı İç Üretim Kontrolü (Self Deklarasyon) (Ek VIII) Teknik Dosya O.K. Birim Doğrulama Modül G sertifikası AT Birim Doğrulama AT Uygunluk (Ek IX) Beyanı Teknik Dosya

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

II.2 BİLGİSAYAR Giriş Piyasa gözetimi ve denetimi kapsamında hazırlanan bu rehberin amacı, Ex-proof bilgisayarlarda belirlenen uygunsuzlukların saptanıp test ve muayeneye tabi tutulmasıdır. Bu testler TS EN 60079-0, TS EN 60079-1, EN 60079-2, TS EN 60079-11, TS EN 60079-15, TS EN 60079-31 standartları kapsamında olup bu doğrultuda aşağıdaki unsurlar amaç dâhilinde değerlendirilmiştir: - Ürünlerin uygunluk seviyelerinin tespiti - Piyasada bulunan ürünlerin iyileştirilmesi konusunda adımlar atılması - Riskli ürünlerin ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi - Geniş kapsamlı bir taramanın yapılarak piyasanın tanınması - Üretici envanterinin oluşması - Test imkânlarının belirlenmesi - Denetim sırasındaki problemlerin aşılması

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

33

Tablo 1: Proje Ürününün Denetlenmesinde Kullanılacak Standartlar Koruma Sınıfı

Standart Numarası

Standart Adı

Genel özellikler

TS EN 60079-0

Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan- Bölüm 0

“d” Tipi Aleve Dayanıklı Mahfazalar Tarafından Korunan Cihazlar

TS EN 60079-1

Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan- Bölüm 1

“p” Tipi Basınçlı Mahfazalar İle Korunan Cihazlar

TS EN 60079-2

Elektrikli cihazlar – Patlayıcı gaz ortamlarıBölüm 2

“i” Tipi Kendinden Korumalı Cihazlar

TS EN 60079-11

Patlayıcı Gaz Ortamları - Bölüm 11

“n” Tipi Koruma İle Teçhizatın Korunması TS EN 60079-15

Elektrikli Cihazlar – Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan - Bölüm 15

“t” Tipi Mahfaza Tarafından Toz Tutuşmasına Karşı Korunan Cihazlar

Elektrikli cihazlar - Patlayıcı ortamlarda kullanılan- Bölüm 31

TS EN 60079-31

“d” tipi alev sızdırmaz koruma seviyesi: Ex d

“i” tipi kendinden koruma seviyesi: Ex i

Bu tip korumada; patlayıcı bir ortamı ateşleyebilecek bütün parçalar kapalı bir muhafazaya yerleştirilir. Yerleştirildikleri kapalı yerde oluşacak herhangi bir patlamadan doğacak basınca dayanabilmeli, aynı zamanda da patlamayı kapalı alanın dışındaki ortama taşımamalıdır.

Kendinden yani doğuştan emniyet anlamına gelir. Bir elektrik devresinin tamamı veya belirli bir kısmında normal çalışma veya arıza anında çıkan ark veya ısı patlayıcı ortamı ateşleyecek güçte değil ise bu devreye kendinden emniyetlidir denir. Burada söz konusu olan yalnızca aygıt değil, aygıtın bağlı olduğu elektrikli devrenin tümüdür. Elektrik arkının çıkaracağı enerjinin çok düşük olması gerektiğinden bu tip koruma ancak kumanda, ölçü ve otomasyon devreleri gibi düşük voltajda çalışan aygıt ve devrelerde uygulanabilir.

“p” tipi basınçlı koruma seviyesi: Ex p Basınçlı koruma anlamına gelir.

Patlayıcı gaz veya buharın girmesi istenmeyen bölge dışarıya karşı basınç altında tutularak patlayıcı gazın tehlikeli bölgeye girmesi önlenir. Çok dar bir kullanım sahası vardır. Ex-d tipi korumanın uygulanamadığı yerlerde tatbik edilir. “n” tipi koruma seviyesi: Ex n

Tablo: n-tipi korumanın alt grupları İşareti

Anlamı

Kıyaslanabilir Bilinen Koruma Şekli

Koruma Metodu

I. Grup Gazlarda Dağılımı

nA

Ark çıkarmaz aletler

Ex-e

Ark ve kıvılcım çıkarmaz, yüzeyi fazla ısınmaz

yok

nC

Ark çıkaran aletler

Ex-d

Kapalı kontak tertibatı Kıvılcım çıkarmayan elemanlar Tam kapalı, kapsül içine gömülü

IIA, IIB, IIC

Patlayıcı gazların girmesi sınıflandırılmıştır

yok

nR nL

Enerjisi sınırlı aletler

Ex-i

Herhangi bir ark veya aşırı ısınmanın ortamı patlatmaması için enerjinin sınırlanması

IIA, IIB, IIC

nP

Basitleştirilmiş Basınçlı koruma

Ex-p

Fazla basınç veya üfleme ile batlayıcı gazın iç kısma girmesinin önlenmesi, elektrik kesilmeden de kontrol edilebilir

yok

34

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

“t” tipi mahfaza tarafından toz tutuşmasına karşı koruma: Ex t

IP Koruma Tipi IP koruması, koruma tipine bağlı olarak IP56, IP65, IP66, IP67 gibi giriş koruma değerlerinde tercih edilebilmektedir.

Toz girişine karşı koruma ve yüzey sıcaklıklarını sınırlamak için düzen sağlayan bir mahfaza ile elektrikli teçhizatın donatıldığı durumda patlayıcı toz ortamları için koruma tipidir. “t” koruma tipinde koruma seviyesi; üç koruma seviyesine ayrılır. Her bir koruma tipi için teçhizat koruma seviyesi (EPL) tehlikeli bir ortamdaki bir tutuşma kaynağı olan bu teçhizatın riskine bağlı olarak belirlenmiştir. “t” tipi mahfaza tarafından toz tutuşmasına karşı korumalı olan teçhizat aşağıdakilerden birisi olmalıdır:

IP patlama veya yanma riski yüksek olan yerlerde kullanılan cihazların mekanik koruma derecelerini gösteren ve giriş koruması olarak da belirtilen bir koddur. IP değerlerinde, ilk rakam katı cisimlere karşı koruma, ikinci rakam sıvılara karşı koruma değerini göstermektedir.

1) “ta” koruma seviyesi (EPL “Da”) 2) “tb” koruma seviyesi (EPL “Db”) 3) “tc” koruma seviyesi (EPL “Dc”)

IP MEKANİK KORUMA (GİRİŞ KORUMASI) Katı Cisimlere Karşı Koruma Koruma yok

İlk Rakam 0

Sıvılara Karşı Koruma

İkinci Rakam

Koruma yok

0

50 mm’den büyük maddelere karşı koruma

1

Dikey olarak düşen damlalara karşı koruma

1

12 mm’den büyük maddelere karşı koruma

2

15 açı ile gelen su damlalarına karşı koruma

2

2.5 mm’den büyük maddelere karşı koruma

3

60 açıya kadar yağmura karşı koruma

3

1 mm’den büyük maddelere karşı koruma

4

Herhangi bir yönden püskürtülen suya karşı koruma

4

Toz girmesine karşı korumalı

5

Su jetine karşı korunmuştur.

5

Toz kesinlikle giremez.

6

Her yönden gelen su jetine karşı korunmuştur.

6

Suya daldırmaya karşı korunmuştur.

7

Uzun süre su altında kalmasına göre korunmuştur.

8

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

35

CE İŞARETİNİN İLİŞTİRİLMESİ (94/9/AT madde 7)

Ekipman Grubu I ve II Kategori M1 ve 1 Bağımsız Koruyucu Sistemler

Ekipman Grubu I ve II Kategori M2 ve 2 Bağımsız Koruyucu Sistemler

ve Evet

Hayır

AT TİPİ İNCELEMESİ (EK III)

ya

İÇTEN YANMALI MOTOR VEYA ELEKTRİKLİ EKİPMAN MI?

ya da

İÇ ÜRETİM KONTROLÜ ÜRÜN

(EK VIII)

ÜRETİM KALİTE GÜVENCESİ

DOĞRULAMA

AT TİPİ İNCELEMESİ

(EK IV)

(EK V)

(EK III) ve ya

TİPE UYGUNLUK (EK VI)

DOSYAYI BİR ONAYLANMIŞ KURULUŞA İLETİN

ya da

ÜRÜN KALİTE GÜVENCESİ (EK VII)

CE İŞARETİNİN EKLENMESİ (94/9/AT madde 7)

Ekipman Grubu I ve II Ekipman Grubu II

Bağımsız Koruyucu Sistemler

Kategori 3

36

İÇ ÜRETİM KONTROLÜ

BİRİM DOĞRULAMA

(Ek VIII)

(Ek IX)

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Ürünlerin İşaretlenmesi (94/9/AT, Ek II, 1.0.5)

4. Grup Kategorisi

Ürün denetimleri yapılırken ürün işaretlemeleri, gaz için aşağıda belirtilen hususlar dâhilinde incelenmesi gerekmektedir. Örnek etiket aşağıda belirtilmiştir.

5. Cihaz Kategorisi

- İmalatçının adı ve adresi,

9.Sıcaklık Sınıfı

- Seri veya tip işaretlemesi,

10.Ortam Sıcaklığı

- Varsa, seri numarası,

Test ve Muayene Hizmetleri

- İmal yılı,

Numune miktarı/adedi üç takımı geçmeyecek şekilde alınacak olup bir takımda kaç adet numune alınacağı ürünle ilgili hangi standartları kapsadığı tespit edildikten sonra belirlenecektir.

2 3 4 5

6 7 8

7. Koruma Tipi 8.Gaz/Toz Ortam Sınıfı

- CE işareti,

1

6. Ex-proof İşareti

9

10

EX Laboratuvar Teknik Şefliği (İzmir) xxxx II 2G Ex d IIC T6 II 2G Ex d IIIC T80 °C Db IP6X

-40 °C ≤ Ta ≤ +60 °C -20 °C ≤ Ta ≤ +60 °C U1 690 V

ADRES : 8780/1 Sokak No:5 Küçük Çiğli Mahallesi Çiğli/İZMİR TELEFON : +90 (232) 376 24 25 FAX

: +90 (232) 386 15 10

1. CE İşareti

E-Posta

: ex@tse.org.tr

2. Onaylanmış Kuruluş Numarası

NOT: TSE Ex İzmir laboratuvarında sadece TS EN 60079-0, TS EN 60079-1 standartları kapsamında belirtilen testler yapılabilmektedir.

3. Ex Amblemi

94/9/AT Kapsamında Kullanılan Ürün Kontrol Listesi Denetim Yeri Bilgileri Denetlenen Yer

Üretici ( )

İthalatçı ( ) Satıcı ( )

Kullanıcı ( )

Denetlenen İşyerinin Adı ve Adresi Denetime Katılan İşyeri Temsilcisinin Adı ve Soyadı Ürün Bilgileri Ürünün Adı Kullanım Yeri Kullanım Amacı

Koruyucu Sistem ( ) Ayarlama Donanımı ( ) Aksam ( ) Cihaz ( ) Teçhizat ( )

İŞARETLEME VE ETİKETLEME İmalatçının adı ve adresi CE işareti (Ek X, Bölüm A) (Diğer direktiflerce zorunlu olmadığı sürece bileşenlerde CE işaretine gerek yoktur.)

Onaylanmış Kuruluş kimlik numarası (Onaylanmış Kuruluş üretim kontrolünde yer almış ise) (Bileşenlerde sadece kimlik no yeterlidir) Seri ve Tip işaretlemesi Varsa Seri numarası (TS EN 60079-1 uygun olarak)

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

37

İmal Yılı İşareti Grup Simgesi Kategori Simgesi

I (Maden Ocakları ) M1

II (Gaz ve Toz)

M2

1

Patlayıcı Ortam Tipi (Sadece Grup II için)

2

3

G (Gaz) D (Toz)

CE UYGUNLUK İŞARETİNE İLAVETEN, DİĞER İŞARETLEMELER Etiket üzerindeki işaretleme Ex; Gaz ortamı (EN 60079 Serisi) 60079-0, 60079-1, 60079-7, 60079-18 ve TS EN 6007931 Koruma Tipi; “d” tipi (da, db, dc) “e” tipi (eb, ec) “m” tipi (ma, mb, mc) “t” tipi (ta, tb, tc) Gaz Ortam Grubu (Gaz Ortam İçin); I – Patlama Grubu I ( I – Metan ) II—Patlama Grubu II (IIA – Propan, II B—Etilen, IIC – Hidrojen ) Sıcaklık Sınıfı (Gaz Ortam İçin); Tx (T1, T2, T3, T4, T5, T6) veya Maksimum yüzey sıcaklığı T1>450, 300<T2<450, 200<T3<300, 135<T4<200, 100<T5<135, 85<T6<100 *Sıcaklık cihazdan kaynaklanmıyorsa belirtilmez.

Cihaz Koruma Seviyesi (EPL) EPL Atex Kategori Ga 1G Gb 2G Gc 3G X - Özel koşul gerektirir U - Bileşen- CE işareti gerektirmez TALİMATLAR (A) Tüm teçhizat ve koruyucu sistemlerle birlikte talimatlar bulunmalıdır, bu talimatlar en az aşağıdaki ayrıntıları içermelidir.

(B) Talimatlar, imalatçı ve Türkiye ‘de yerleşik temsilcisi tarafından Türkçe hazırlanmalıdır.

(C) Talimatlar, özellikle emniyetle ilgili olmak üzere, tüm faydalı talimatlarla birlikte, hizmete sunma, bakım, muayene, düzgün çalışma kontrolü, gerektiğinde teçhizatın veya koruyucu sistemin onarımı için gerekli çizim ve şemaları içermelidir.

Evet (Uygun)

Hayır (Uygun değil)

Açıklama

Bakımı kolaylaştıracak ilave bilgiler (ithalatçının, tamircinin vs. adresi) Ürün üzerinde işaretli bulunan bilgiler Emniyet talimatları Hizmete sunma ve kullanım talimatları Montaj ve de-montaj bilgileri

38

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Bakım (servis ve geçici tamir bilgileri) Tesisat ve ayar bilgileri Elektrik ve basınç parametreleri, maksimum yüzey sıcaklıkları ve diğer kriterler Belli bir kategorideki teçhizatın veya koruyucu sistemin istenen alanda kullanılıp kullanılamayacağına dair detaylar Yanlış kullanım detaylarını içeren özel kullanım şartları Teçhizat ve koruyucu sisteme takılabilecek araçların asgari özellikleri

AT Uygunluk Beyanı (AT Uygunluk Beyanı aşağıdaki hususları içermelidir) Evet Hayır (Uygun) (Uygun değil) İmalatçı veya Türkiye’ de yerleşik yetkili temsilcisinin adı veya tanıtıcı işareti ve adresi Teçhizat, koruyucu sistem veya cihazın açıklaması, (Emniyet, kumanda cihazları ve ayarlama donanımları dâhil) Uygun olduğunda, Onaylanmış Kuruluşun, tanıtım numarası ve adresi ile AT Tip inceleme belgesinin numarası Uygun olduğunda, uyumlaştırılmış standartlara, kullanılan standartlara ve teknik talimatnamelere yapılan atıflar Uygun olduğunda, uygulanan diğer Yönetmeliklere yapılan atıflar İmalatçı veya Türkiye’ de yerleşik yetkili temsilcisi adına imza atmaya yetkili şahsın kimlik bilgileri

AT TİP İnceleme Belgesi (AT Tip İnceleme Belgesi aşağıdaki hususları içermelidir) Evet Hayır (Uygun) (Uygun değil)

Açıklama

Açıklama

İmalatçının adı ve adresi Ürün ve tipin tanımlanması Ürünün teknik özellikleri İlgili yönetmeliğe atıf Onaylanmış Kuruluşun adı, kimlik numarası Sertifika numarası ve yayım sayısı Sertifika onay tarihi ve geçerlilik süresi Uygulanan standartlar ve teknik dokümanlara yapılan atıflar ATEX işaretlemesinin içeriği Teknik dosyanın önemli bölümlerinin listesi İlave onay listesi (değişiklik yapılmış ise) Bileşenlerin listesi ve sertifika bilgileri Uygunsa uygulanan testlerin listesi Kullanım sırasındaki özel koşullar (X işareti var ise)

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

39

Modül A

AT Uygunluk Beyanı (Self Deklerasyon)

İç Üretim kontrolü 1

M2

veya

veya

21

Elektrikli olmayan

2

( Ek VIII)

Teknik Dosya

Modül G

O.K Birim Doğrulama Sertifikası

AT Birim Doğrulama

AT Uygunluk Beyanı

(Ek IX) Teknik Dosya 2

3

Modül A

veya

Modül A

İç Üretim kontrolü

22

İç Üretim Kontrolü

( Ek VIII)

Teknik Dosya

Modül G

O.K Birim Doğrulama Sertifikası

(Ek VIII)

AT Uygunluk Beyanı (Self Deklerasyon)

AT Birim Doğrulama (Ek IX)

AT Uygunluk Beyanı Teknik Dosya AT Tip İnceleme Sertifikası

Modül E Ürün Kalite Uygunluk (Ek VII)

Modül B

1

M2

veya

veya

21

2

Elektrikli içten yanmalı

O.K Ürün Kalite Güvence Onayı AT Uygunluk Beyanı

AT TİP

Teknik Dosya

İnceleme

AT Tip İnceleme Sertifikası

(Ek III)

Modül C Tipe Uygunluk (Ek VI)

O.K Tipe Uygunluk Sertifikası AT Uygunluk Beyanı Teknik Dosya

Modül G AT Birim Doğrulama

O.K Birim Doğrulama Sertifikası AT Uygunluk Beyanı

(Ek IX) Teknik Dosya

40

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Modül A

AT Uygunluk Beyanı (Self Deklerasyon)

İç Üretim kontrolü 1

M2

veya

veya

21

Elektrikli olmayan

2

( Ek VIII)

Teknik Dosya

Modül G

O.K Birim Doğrulama Sertifikası

AT Birim Doğrulama

AT Uygunluk Beyanı

(Ek IX)

Teknik Dosya

Modül A

AT Uygunluk Beyanı (Self Deklerasyon)

İç Üretim kontrolü 3

( Ek VIII)

Teknik Dosya

İç Üretim Kontrolü

Modül G

O.K Birim Doğrulama Sertifikası

(Ek VIII)

AT Birim Doğrulama

2 Modül A veya 22

AT Uygunluk Beyanı

(Ek IX)

Teknik Dosya

II.3 DİNAMİT

Gerekçe

Ürünün Tanıtımı

- “Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik (93/15/AT)” kapsamındaki ürünlerden olan dinamitlerin piyasadaki mevcut durumları hakkında yeterli verinin bulunmaması

Dinamit, nitrogliserinin diatomite soğurulmasıyla üretilen bir patlayıcı türüdür.

Genellikle 20 cm uzunluğunda ve 2,5 cm çapında çomaklar halinde satılır ancak başka boyları da mevcuttur. Dinamitin ana kullanım alanları inşaat, madencilik ve yıkımdır. Son yıllarda daha üstün özelliklere sahip patlayıcıların piyasaya sürülmesiyle kullanımı azalmıştır. Şu anda, su altı yıkımlarında asıl patlayıcı ve diğer alanlarda da ek patlayıcı olarak kullanılmaktadır. Dinamit, 3 ölçü nitrogliserin, 1 ölçü diatomit ve küçük bir miktar sodyum karbonatın karıştırılmasıyla elde edilir. Hamur halinde olan karışım klasik çomak şekline getirilir ve kâğıda sarılır. Başlıca, jelatinit dinamit (en yaygın kullanılan klasik dinamit), Grizu güvenli (anti grizu) dinamit, Gom IIA-1 Dinamit (çok sert kayaların patlatılmasında kullanılan), Elbar-1 Dinamit (kanal patlatmaları ve kontrollü yıkım patlatmalarında kullanılan) ve Sismik dinamit gibi tipleri mevcuttur.

- Patlayıcı ve yanıcı ortam olarak bilinen sahalarda kullanılan dinamitlerin temel emniyet şartları konusundaki algılamanın ve farkındalık eşiğinin düşük olması - Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği hükümlerinin, “Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik (93/15/AT)” kapsamındaki ürünlere uygulanmasında söz konusu ürünlerin kararsız yapıda olmaları nedeniyle yaşanan problemler - Denetim sırasında ortaya çıkması muhtemel özel uzmanlık isteyen bir alan olmasından kaynaklanan sorunlar - Sivil patlayıcılar kapsamındaki ürünlerin denetiminde gerekli olan laboratuvar ve test imkânlarının belirsizliği Amaç - Günden güne gelişen inşaat sektöründe kullanımlarının gittikçe yaygınlaşması ve kullanımlarının büyük risk içermesi nedeniyle piyasada bulunan dina-

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

41

mitlerin Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik’te (93/15/AT) öngörülen Temel Güvenlik Şartlarını karşılama seviyelerinin tespit edilmesi - Gerçekleştirilecek denetimler sonucunda risk taşıyan güvensiz ürünlerin tüketiciye ulaşmasının önlenmesi ve Temel Güvenlik Şartlarını sağlayan dinamitlerin piyasaya sürülmesinin sağlanarak çevre / insan sağlığının korunması - Denetimle görevli personelin eğitilmesi, ilgili kurumların bilgilendirilmesi suretiyle alınan önlemler ve gerçekleştirilen denetimlere ilişkin piyasada farkındalık oluşturulması - Piyasada satılan ürünlerin uygunluklarının sağlanarak haksız rekabetin önlenmesi - Denetim sonuçlarının değerlendirilerek istatiksel veriye dönüştürülmesi Kapsam Üretici ve ithalatçılarda denetim yapmak, satış ve kullanım yerinde yapılacak olan denetimlerden daha kolay görülmektedir. Bu nedenle öncelikle üretici ve ithalatçı bazında denetimler yapılarak uygunsuzlukların başlangıçta tespit edilmesi çalışması yapılacaktır. Üretici ve ithalatçıda belirlenen eksikliklere göre dağıtıcı ve satıcı nezdinde hazırlanacak denetim programları yine illerdeki kapasiteye göre yapılacaktır. 3763 Sayılı Türkiye’de Harp Silah ve Mühimmatı Yapan Hususi Sanayi Müesseselerinin Kontrolü Hakkında Kanun kapsamında bulunan askeri amaçlı barut ve patlayıcı maddeler, kolluk kuvvetlerinin kullanımına tahsis edilmiş patlayıcı maddeler, piroteknik maddelerin incelenmesi projenin kapsamı dışındadır. Ürünün Taşıdığı Başlıca Riskler Nitrogliserin kendi başına çok kuvvetli bir patlayıcıdır ve saf hali şoka duyarlıdır. Yani ani hareketler patlamasına sebep olabilir. Nitrogliserin, üretimi üzerinden zaman geçtikçe daha da kararsız maddelere dönüşür ve taşınmasındaki tehlike artar. Diatomite adsorbe edildiği zaman nitrogliserinden doğan tehlike azaltılmış olur.

Bu riskler patlamaya, yanmaya ve hatta ölümlü kazaya sebebiyet vererek insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan / bitki yaşam ve sağlığı, çevre ve tüketicinin korunması açısından cana, mala ve çevreye zarar verici niteliğe sahip olabilmektedir. Bu sebeple söz konusu risklerin önceden dikkatli bir biçimde ve ayrıntıları ile tanımlanıp değerlendirilmesi, kullanım ve taşınma sırasında bu riskleri minimize edecek veya tam olarak ortadan kaldıracak önlemlerin alınması gerekmektedir. Dinamitlerin nakli, muhafazası ve depolanmasına ilişkin kurallar ve alınması gerekli önlemler, 29/09/1987 tarihli ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 87/12028 Karar sayılı Tekel Dışı Bırakılan Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına ilişkin Tüzük’te belirtilmiştir.

42

87/12018 Sayılı Tüzük Gereğince Ambalajlamada Genel Esaslar Patlayıcı maddelerin parça, koli, sandık ve benzeri ambalaj birimleri tek tip patlayıcı maddeyi içerecek biçimde olur ve patlayıcı maddelerin herhangi biri bir diğeri ile aynı ambalaj içerisinde kesinlikle bulundurulmaz.

Patlayıcı maddelerin sarsıntı ve sallantıya meydan vermeyecek biçimde boşluk bırakılmadan ambalajlarına yerleştirilmeleri zorunludur.

Patlayıcı maddelerin ambalajlarının iki tarafına kolayca görülebilecek biçimde, sıcak damgayla veya şablon kullanarak kolay silinmeyecek boyayla içindeki patlayıcı maddenin türüne göre “PATLAYICI MADDE”, “GÜVENLİKLİ MÜHİMMMAT”, veya “GÜVENLİKSİZ MÜHİMMAT” sözcükleri yazılır. Ambalaj varilse, bu yazılar varillerin alt ve üst yüzeyleri ile yan yüzeylerine de yazılır.

Bakanlar Kurulu 14.05.2001 tarih ve 2001/2443 sayılı Karar. Ek Değişik Madde “Patlayıcı madde ambalajlarının üzerine patlayıcı madde üreten işyerinin adı, yeri, üretilen maddenin cinsi, net ve brüt ağırlığı, grizu güvenli olup olmadığı, üretim tarihi, seri numarası, Birleşmiş Milletler numarası ile CE işareti yazılır. Dinamitlerin donar veya donmaz tip oldukları da ambalaj üzerinde belirtilir. Ayrıca, patlayıcı madde sınıf ve uyum grubunu gösteren etiket yapıştırılır.” Yukarıda belirtilen hükümler ithal edilecek patlayıcı maddeler hakkında da uygulanır.

87/12018 Sayılı Tüzük Gereğince Dinamitlerin Ambalajı Dinamit hamuru sağlam ve neme dayanıklı, parafinlenmiş kâğıt, plastik ya da ince antistatik madensel sargıdan yapılmış kartuş içinde bulundurulur. Kartuşlar kapsül veya ateşleyici maddelerle birleştirilmez, üzerlerine okunaklı harflerle dinamitin ticari adı, ağırlığı ve üretim yılı yazılır.

Kartuşlar, en az iki buçuk kilogram en çok on kilogram ağırlığında, en az dört milimetre kalınlığında ve patlama direnci en az beş kilogram/santimetrekare olan oluklu mukavvadan kutulara yerleştirilir Gerektiğinde kartuşların sallanmaması ve kusma halinde nitrogliserinin emilmesi için kartuş aralarına kuru testere talaşı veya buna benzer toz maddeler yerleştirilir. Kutuların içine Kullanma ve Güvenlik Talimatı konur. Kutu kapaklarının üstüne dinamitin üretildiği fabrikanın adı ve yeri, ticari adı, miktarı, üretim tarihi, donar ya da donmaz tipte olduğu, grizu güvenlikli olup olmadığı yazılı bir etiket yapıştırılır.

Kutuların kapakları yapıştırıcı bir bantla kapatılır. Kutular hava ve su sızdırmayacak biçimde parafinle kaplanır veya sağlam polietilen, ya da uygunluğu Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca onaylanmış başka maddelerden yapılmış torbalara yerleştirilir ve torbaların ağzı hava ve su geçirmeyecek biçimde bağlanarak kapatılır.

Bu kutu ve torbaların iki buçuk kilogramlık olanlarından sekiz adedi, beş kilogramlık olanlarından dört adedi ve on kilogram olanlarından iki adedi az 7 mm kalınlığında patlama direnci en az on kilogram /santimetrekare doppel-doppel oluklu mukavvadan yapılmış sandık

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

içerisine, torba ağızları karşılıklı birbirlerine ve içe doğru gelecek biçimde yerleştirilir.

Sandık tek parça oluklu mukavvanın kıvrılmasıyla yapılır. Sandığın birleştirilen yan kenarı en az onda dokuz milimetre kalınlıkta galvanizli tel ile dikilir ve sandığın taban ve kapak kısımları ayrıca gerekli sağlamlığı ve yapıştırmayı sağlayacak bir bantla kapatılır. Her sandığın içindeki dinamitin net ağırlığı 2 kg’ı geçemez. Sandıkların üzerine dinamitin üretildiği fabrikanın adı ve yeri, ticari adı, net ve brüt miktarı, üretim tarihi, kafile numarası şablon kullanarak kolay silinmeyecek bir boyayla yazılır.

- Tasarım sonuçları vb.

- Test belge ve raporları, - AT tip inceleme belgesi (onaylanmış kuruluş tarafından düzenlenen), - Kalite güvence sistem belgesi (varsa), - AT uygunluk beyanı Söz konusu bilgi ve belgeler, direktife göre farklılık gösterebilir. Bu durum üreticinin CE işareti ile ilgili seçtiği modüle göre de değişebilir.

(93/15/AT) Temel Emniyet Gerekleri

Denetim Sürecinde Gerekli Olacak Mevzuat

- Genel Kurallar

Kanun

- Özel Kurallar olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

- 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun

Genel Kurallar

Yönetmelikler - Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği - Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik (93/15/AT) 93/15 /AT Yönetmeliği Kapsamı Dışında Kalan Patlayıcılar - 3763 Sayılı Türkiye’de Harp Silah ve Mühimmatı Yapan Hususi Sanayi Müesseselerinin Kontrolü Hakkında Kanun kapsamında bulunan askeri amaçlı barut ve patlayıcı maddeler, - Kolluk kuvvetlerinin kullanımına tahsis edilmiş patlayıcı maddeler - Piroteknik maddeler.

Teknik Dosya Kontrolü Üretici, CE işareti ile ilgili olarak teknik dosyayı hazırlamakla yükümlüdür. Hazırlanan teknik dosyanın bir nüshası üreticinin kendisinde bir nüshası belgelendirilmiş ise Onaylanmış Kuruluşta, bir nüshası da yetkili temsilcisinde veya ithalatçısında yetkili kuruluş (Bakanlık) tarafından istenildiğinde ibraz edilmek üzere hazır bulundurulmalıdır. Teknik dosyada yeni yaklaşım direktiflerinde öngörülen belgeler, deney raporları ve diğer bazı dokümanlar aranır. Teknik dosya içerisinde bulunması önerilen dokümanlar aşağıda verilmektedir.

Teknik Dosya Muhteviyatı - Ürüne ait genel tanımlama, - Tasarıma ve imalat ait çizimler, aksamların, parçaların, devrelerin vb. şemaları ve çalışma prosedürüne ilişkin bilgiler, - Ürünün üretiminde kullanılan, standartların bir listesi (standart uygulanmış ise), - Standart/standartların uygulanmadığı durumlarda, ilgili direktifte öngörülen temel emniyet gereklerine uyum için kabul edilen çözümler,

1- Her patlayıcı madde, kullanıldığı ana kadar olmak üzere özellikle emniyet kuralları ve standart uygulamaları açısından normal, önceden tahmin edilebilir koşullarda, insan hayatı ve sağlığına yönelik tehlikeleri en az düzeye indirecek, mülke ve çevreye zarar verilmesini önleyecek şekilde tasarımlanmalı, imal edilmeli ve temin edilmelidir.

2- İmalatçı tarafından belirlenen özelliklere sahip olmalıdır.

3-Uygun teknikler kullanılarak etkisiz hale getirilebilecek şekilde tasarımlanmalı ve üretilmelidir. Özel Kurallar: 1- En azından, aşağıdaki bilgiler ve özellikler uygun durumlarda dikkate alınmalıdır. Her patlayıcı madde gerçekçi şartlarda test edilmelidir. Bunun bir laboratuvarda yapılması mümkün değil ise testler, patlayıcının kullanılacağı şartlarda yapılır. (a) Kimyasal bileşim, karışım oranı ve gerektiğinde ebat ve tane büyüklüğü dağılımı dâhil olmak üzere yapısal ve kendine özgü (karakteristik) özellikleri, (b) Patlayıcı maddenin, maruz kalabileceği tüm çevre koşullarında, fiziksel ve kimyasal kararlılığı, (c) Darbe ve sürtmeye karşı duyarlılığı, (d) Bütün bileşenlerinin, fiziksel ve kimyasal kararlılıkları bakımından uygunlukları, (e) Patlayıcı maddenin kimyasal saflığı, (f) Patlayıcı maddenin, nemli veya ıslak ortamlarda kullanılması durumunda, emniyet veya güvenirliliğinin sudan olumsuz etkileneceği durumlarda, suyun etkilerine karşı direnci, (g) Patlayıcı maddenin, düşük veya yüksek sıcaklıklarda muhafaza veya kullanılması durumunda, emniyet veya güvenirliliğinin, patlayıcı maddenin bir parçasının veya tamamının soğutulması ya da ısıtılmasından olumsuz yönde etkilenebileceği durumlarda düşük ve yüksek sıcaklıklara karşı direnci,

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

43

(h) Tehlikeli ortamlarda (örneğin: grizu (metan hava karışımı) , sıcak cisimler tarafından tehdit edilen bir çevre) kullanılmak üzere imal edilmiş patlayıcı maddenin bu ortamlarda kullanıma uygunluğu,

(l) Üretici tarafından belirlenen son kullanım tarihine kadar, depolama esnasında patlayıcı maddenin, ambalajının veya diğer bileşenlerinin bozulmaya karşı dayanaklılığı,

(i) Zamansız veya dikkatsiz başlatma ya da ateşlemeyi önlemeye yönelik emniyet önlemleri,

(m) Patlayıcı maddenin, güvenilir ve emniyetli kullanımı için gerekli bütün cihaz ve aksesuarların özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir.

(j) Amacına uygun olarak kullanıldığında patlayıcı maddenin doğru yüklenmesi ve işlem görmesi, (k) Alıcı ülkenin resmi dili veya dillerinde hazırlanmış, emniyetli taşıma, depolama, kullanma ve elden çıkarma (imha) için gerekli talimatlar ve işaretleri,

Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi 93/15/AT Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi, Piyasaya Arzı ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik 1 – İŞARET VE BELGE KONTROLÜ Uygun Uygun Değil Açıklama CE işareti kontrolü Üreticinin adı ve adresi Seri veya tipin tanımlanması Gerektiğinde seri numarası İmal edildiği yıl Ürünün son kullanma tarihi Patlayıcı madde, kullanıldığı ana kadar olmak üzere özellikle emniyet kuralları ve standart uygulamaları açısından normal, önceden tahmin edilebilir koşullarda, insan hayatı ve sağlığına yönelik tehlikeleri en az düzeye indirecek, mülke ve çevreye zarar verilmesini önleyecek şekilde tasarlanmış, imal edilmiş mi?

Patlayıcı madde imalatçı tarafından belirlenen özelliklere sahip mi?

(AT Tip belgesi ekinde yer alan ürüne ait özellikleri karşılıyor mu?)

Türkçe hazırlanmış, emniyetli taşıma, depolama, kullanma ve elden çıkarma (imha) için gerekli talimatlar var mı?

Patlayıcı maddenin ambalajında yer alan bilgiler ürüne ait doküman bilgileri ile örtüşüyor mu?

Depolama esnasında patlayıcı maddenin, ambalajının bozulmaya karşı dayanaklılığı uygun mu?

AT Uygunluk Beyanı Türkçe olmalı, orijinali İngilizce ise Türkçeye çevrilmelidir. (Noter tasdikli olmasına gerek yoktur) Uygulanan Yönetmelikler Uygulanan Uyumlaştırılmış Standartlar (varsa) Uygulanan Diğer Standartlar (varsa) AT Tip İnceleme Belgesi (üretici ve üreticinin yurtdışında olduğu durumlarda ithalatçı) Onaylanmış Kuruluş Bilgileri Yetkili kişi imzası Uygunluk Beyanının ürün tipini yansıtıp yansıtmadığının kontrolü

44

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

III. BASINÇLI EKİPMANLAR GRUBU

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

45

III.1 DALIŞ TÜPÜ Ürünün Tanıtımı Dalış setinin bir parçası olan yüksek basınçlı nefes alma tüpüdür. Sık rastlanan hacimler 10-12-15-18 lt’dir. Fakat 4-6-7 lt’lik tüplere de rastlanır. En çok kullanılan

12 lt’lik tüplerdir. Çünkü 12 lt’lik tüpler ne az hava taşıyacak kadar küçük ne de dalgıcı rahatsız edebilecek kadar büyüktür. Malzeme çeşidine göre çelik, alüminyum ve kompozit olmak üzere üç farklı dalış tüpü üretilmektedir.

Resim 1: Dalış Tüpü

Çelikten Üretilen Dalış Tüpleri TS EN ISO 9809-1 standardına göre üretilen çelik dalış tüpleri malzeme yapısından kaynaklı olarak batar bir cisim olduğundan dalıcıların suyun altına daha rahat inmesine yardımcı olur. Dolu ve boş olmalarından doğan yüzerlik farkı dalıcıya büyük bir sorun yaşatmaz. Çeliğin malzeme olarak sağlamlığı emniyet faktörünün yüksek olmasına izin verir. Bunlara karşılık çelikteki korozyon (paslanma) materyalin derinlerine işleyecek tabiattadır. Bakımı zordur, çelikteki paslanma sürekli takip edilmeli ve tüpler olabildiğince kuru ortamlarda bulundurulmalıdır. Bu tüplerin içi paslanmayı önlemek için kaplama malzemeleri ile kaplanabilmektedir; fakat bu yöntem rutubetin oluşturabileceği korozyonu gizleyeceğinden dolayı bu yöntem tercih edilmemektedir. Ayrıca yine materyalden ve imalat yönteminden kaynaklanan gerilmeler (stresler) tüpün kullanılması yani doldurulup boşaltılması ile metal yorulmasına daha fazla sebep olur. İmalat yöntemlerinden dolayı çelik tüplerin dipleri küreseldir ve bir tüp altlığına gereksinim duyulur.

Alüminyumdan Üretilen Dalış Tüpleri TS EN 1975 standardına göre üretilen alüminyum dalış tüpleri, alüminyumun çeliğe oranla daha az yoğun olmasından dolayı aynı hacimdeki alüminyum tüp çelik tüpten daha büyük ve ağırdır. Bu sebepten daha çok 12 lt ve altındaki hacimlerde alüminyum tüplerle

46

karşılaşılmaktadır. 15 ve 18 lt`lik Alüminyum tüplere pek sık rastlanmaz. TS EN 1975 standardına göre gaz tüpleri, en az % 99,5 saflıktaki alaşımsız alüminyumdan imal edilebilir. Tabanları düz olarak imal edildiklerinden tüp altlığına ihtiyacı yoktur. Boşaldıkları zaman dalıcıya yüzerlik sorunu yaratabilirler. Bunlara karşılık alüminyum tüpün uğradığı korozyon (paslanma) yüzeysel ve koruyucudur materyalin derinlerine işlemez.

Ayrıca çeliğe oranla metal yorulması çok daha azdır.

Bu nedenle bakımı çelik tüplere oranla daha kolaydır.

Ancak malzeme sağlamlığı daha düşük olduğundan kullanım esnasında çarpmalara karşı çelik tüpün sağladığı güvenliği sağlamaz.

Kompozit Dalış Tüpleri İki veya daha fazla malzemenin bir araya getirilmesiyle oluşan tüplerdir. Çelik ve alüminyum tüpe göre daha hafiftir, ancak suya batmama özelliğinden dolayı dalışlarda zorluk oluşturduğundan nadiren kullanılır.

Manifoldlu Dalış Tüpü Bir manifold yardımıyla birden fazla tüpün daha uzun dalış süreleri elde etmek amacıyla bir araya geldiği sistemdir. Profesyonel dalışlarda kullanımı daha yaygın olmakla birlikte, dalış sırasında girilen dar bölgelerde manifold kısmı tehlike oluşturacağından, bağlantı dikkatli yapılmalı ve profesyonel dalgıçlar tarafından kullanılmalıdır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Resim 2: Manifoldlu Dalış Tüpü

Basınçlı Gaz Tüplerinin Periyodik Muayene, Deney, Bakım ve Tamiri Yeterlilik Belgesi Verilmesine İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: SGM-2011/4) Dalış Tüpleri 2011/4 Tebliğ kapsamında olup, periyodik muayeneleri tebliğde belirtilen standartlara göre belirlenen tarih aralıklarında, yeterlilik belgesine sahip kuruluşlar tarafından yapılacaktır. Ancak, dalış tüplerinin dolumunu yapan dalış kulüplerinde ve tesislerde tebliğin gerektirdiği yeterlilik belgesine sahip olma şartı aranmayacaktır. Dalış tüplerinin 2,5 yılda bir gözle iç muayenesi, 5 yılda bir ise tam periyodik muayenesinin yapılması gerekmektedir (TS EN 1968). İlgili Standartlar Çelikten üretilen dalış tüpleri, alüminyumdan üretilen dalış tüpleri ve kompozit dalış tüplerinin her biri için 3 ayrı üretim standardı ve 3 ayrı periyodik muayene standardı bulunmaktadır.

Türkiye’de Kullanılan Dalış Tüpü Çeşitleri Çelikten üretilmiş dalış tüplerinin, darbelere karşı sağlamlığı ve suya daha kolay batma özelliği nedeniyle kullanım esnasında kolaylıklar sağlamasına karşın korozyona uğrama olasılığının alüminyuma göre çok daha fazla oluşu ve bakımının zorluğu nedeniyle çelik tüplerin yanı sıra alüminyum tüpler de kullanılmaktadır. Ancak denetimler sonucu periyodik muayenelerin zamanında yapılmasıyla çelik tüplerde oluşacak korozyon kontrol altına alınmaya başlanmış ve Türkiye Dalış Federasyonu’ndan alınan bilgilere göre Türkiye’de çelik dalış tüpleri kullanımı alüminyum tüplere göre daha fazla hale gelmiştir. Ancak Mısır gibi ülkelerde bakım kolaylığı nedeniyle halen alüminyum dalış tüpü kullanımı daha popülerdir. Kompozit dalış tüpleri ise içindeki gaz boşaldıkça yüzerliği arttığından ve yüksek maliyetinden dolayı nadiren kullanılmaktadır.

Tablo 1: Standartlar Listesi 1

2

3

Çelik veya Alüminyum Kullanılarak İmal Edilen Dalış Tüplerinin Ayırt Edilmesi Tüplerin boyun kısmındaki işaretlemelerden hangi standarda göre üretildiği, dolayısıyla hangi malzemeden üretildiği anlaşılabilir. İşaretlemelere bakmaksızın ilk bakışta çelikten yapılan ve alüminyumdan yapılan dalış tüpleri taban şekillerine bakılarak ayırt edilebilir. Çelikten imal edilen dalış tüplerinin taban kısmı imalat yöntemi nedeniyle yuvarlaktır ve dik durabilmesi amacıyla tüp ayaklığı kullanılır. Alüminyum tüpler ise düz bir tabana sahip olup kendiliğinden dik durabilir. Alüminyum ve çelik dalış tüpleri arasındaki bir diğer fark ise boyutlarıdır. Çelik daha yoğun bir malzeme olduğu için aynı hacimdeki alüminyum dalış tüpü, çelik tüpe göre daha büyük görünmektedir.

4

5

6

Mevzuat Bilgisi Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) Yapı itibarı ile portatif özellik taşımasına karşın içerdiği gaz sınıfından dolayı dalış tüpleri Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) kapsamına girmekte ve bu Yönetmelik gereğince CE işareti bulundurmalıdır.

7

Standart Bilgisi TS EN ISO 13769 Gaz tüpleri - Damga işaretleri TS EN ISO 9809-1 Gaz tüpleri - Tekrar doldurulabilir dikişsiz çelik gaz tüpleri - Tasarım, yapım ve deneyler - Bölüm 1: Çekme dayanımı 1100 mpa’dan küçük sertleştirilmiş ve temperlenmiş çelik tüpler TS EN 1975 Taşınabilir gaz tüpleri - Yeniden doldurulabilir Dikişsiz - Alüminyum ve alüminyum alaşımlı - Su kapasitesi 0,5 litreden 150 litreye kadar - Tasarım ve imalat özellikleri TS EN 12257 (İngilizce Metin) Gaz tüpleri-Taşınabilir-Dikişsiz, çember sarımlı kompozit tüpler TS EN 1968 Taşınabilir gaz tüpleri Dikişsiz - Çelik gaz tüpleri için periyodik muayene ve deney TS EN 1802 Gaz tüpleri - Taşınabilir Dikişsiz alüminyum alaşımlı gaz tüpleri için periyodik muayene ve deney TS EN ISO 11623 Gaz tüpleri - Taşınabilir Kompozit gaz tüpleri için periyodik muayene ve deney

Kabul Tarihi Ocak 2004

Nisan 2011

Nisan 2006

Ocak 2004

Nisan 2006

Şubat 2006

Aralık 2012

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

47

Numune Planı Dalış tüplerinde bir “parti”; aynı potada eritilen malzemeden imal edilen, aynı sürede aynı ısıl işlem sürecinden geçen, aynı fiziksel özelliklere sahip, birbiri ardına imal edilmiş tüplerden oluşan miktarı gösterir. Bir partiden kaç adet numune alınacağı uygunsuzluğun durumu ve denetimin amacına göre değişiklik gösterebilmekle birlikte mümkün olması halinde en az üç numune alınması sağlanacaktır. Bu sayı parti büyüklüğüne göre artırılabilir.

Ancak, pratikte bu planı uygulamak çoğunlukla mümkün görünmemektedir. Çünkü tüpler tek tek satılmakta, aynı yerde onlarca farklı tüpe rastlanmaktadır. O nedenle denetim yapılan yerlerde mümkün olduğu kadar her tüpe bakılmaya çalışılacaktır. Numune alma ihtiyacı

halinde ise parti yapmak mümkünse (tip, marka, hacim vs. üzerinden) partiyi temsilen eden sayıda değilse uygunsuzluğun derecesine göre uygun sayıda (gerekirse her tüpten) numune alınacaktır.

Test Laboratuvarları Dalış tüplerinin test ve muayene işlemleri Türk Standardları Enstitüsü Gebze Makina Laboratuvarı tarafından yapılabilmektedir. İhtiyaç duyulması halinde teste tabi ürünün uygunluk değerlendirmesinde yer almamış herhangi bir onaylanmış kuruluş imkânından da faydalanılabilecektir.

Tüplerin periyodik muayeneleri ise sınai gaz tüpleri gibi 2011/4 Tebliği kapsamında Bakanlığımız tarafından yeterlilik belgesi verilmiş tesisler tarafından yapılmaktadır.

Güvenlik Şartları 1 2 3 4 5 6

Uygun Uygun Değil

Çelik Dalış Tüpleri üzerinde genel veya lokal olarak aşırı derecede korozyon mevcut olmamalıdır.

Tüplerin üzerinde çatlak, çıkıntı, göçükler ve diğer önemli mekanik hasarlar mevcut olmamalıdır. (TS EN 1919) Tüplerin periyodik muayene tarihi geçmemiş olmalıdır. (TS EN 1919) Tüpler üzerinde belirgin yanıklar veya yangın hasarları mevcut olmamalıdır. (TS EN 1968) Vana dolum bağlantısına doğru olarak bağlanabilir olmalıdır.

Vana çıkış vidaları ve gövdede hasar olmamalıdır.

GÜVENSİZLİK ŞÜPHESİ MEVCUT MU?

Doğrulanamadı

Evet

Hayır

Yok Okunamıyor

Açıklama

* Tüpler güneşe maruz kalacak şekilde bırakılmamalıdır. * Tüp tabanının oval olduğu durumlarda tüp ayağı kullanılmalıdır.

PGD TUTANAK NO: DENETİM TESPİTİ KİMLİK BİLGİLERİ

FİZİKSEL KUSURLAR

KULLANIM İŞARETLERİ

MUAYENE DAMGASI

48

Var Üreticinin adı: Mülkiyet Sahibinin Adı: İmalat Tarihi Seri No: Şişkinlik, Oyuk, Çatlak, Korozyon vb.

Gazın Cinsi En Küçük Et Kalınlığı(mm) Tüpün Boş Kütlesi(kg) Deney Basıncı (DB), (bar) İşletme Basıncı (İB), (Pascal) CE + O.K. Numarası (2005 Tarihinden sonra) Periyodik Muayene Tarihi ve Muayene Damgası

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

III.2 SİLİNDİRİK BUHAR KAZANI

Gaz Yakıtlar

Ürün Tanıtımı

Gaz yakıtlar, kontrol kolaylığı, hemen hemen hiç katı atık bırakmayışı ve çok az hava fazlalığına gerek duyulması sebebiyle ideal yakıtlardır. Bu yakıtların en önemli bilinmesi gereken özellikleri, bileşimleri, ısıl değerleri ve yoğunluklarıdır. Eğer kullanım yerinde var ise; denetim kolaylıkları, hiç katı atık bırakmayışları, çok az hava fazlalık katsayısına gerek duymaları, kullanım yerlerinde kükürt içermeyişleri gibi nedenlerden dolayı en uygun yakıttır. Hava gazı, su gazı gibi yapay olanları ile ham petrolün damıtılmasından üretilen sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ve doğal gaz çeşitleri vardır.

İçinde su bulunan gövdenin içerisinde yer alan ve tertibatın parçasını oluşturan boruların içinden alevlerin ve/ veya sıcak gazların geçtiği kapalı kaplardır. Bu rehber kapsamında incelenecek silindirik kazanlar hacimleri 2 L’den fazla olup 110 ºC’tan yüksek bir sıcaklıkta ve 0,5 bar’dan daha büyük bir basınçta buhar üretimi için kullanılan kazanlardır. Kazan sistemleri şekil ve boyut olarak farklılık gösterseler de tipik olarak bir buhar kazanı, yakıcı sistemi, su besleme sistemi ve su hazırlama ünitelerinden oluşur.

Katı Yakıtlar Antrasitler, taş kömürleri, linyitler, turbalar, odunlar katı yakıtlara örnek olarak gösterilebilirler.

Atık Isı Kazanları Atık ısı kazanları doymuş buhar üretimi için yanma işlemlerinde oluşan baca gazlarındaki veya endüstriyel süreçlerdeki sıcak tahliye havasındaki atık ısıyı kullanırlar. İki farklı tipte atık ısı kazanı mevcuttur. Bunlardan birincisi atık ısı haricinde ek bir yakıt da kullanan kazanlar, ikincisi ise yalnızca atık ısı kullanarak buhar üreten kazanlardır.

Buhar Kazanlarının Kullanım Alanları Günümüzde modern imalat ve malzeme teknolojileri sayesinde çok geniş aralıklarda üretilebilen buhar kazanları, ısıl süreçlerin söz konusu olduğu imalatlarda en fazla kullanılan enerji transfer aracı olmaktadır.

Buhar kazanının amacı; ısıtma, elektrik üreten türbinlerin çevrimi, sterilizasyon, sıcak su elde etmek gibi süreçlerin çeşitli aşamalarında kullanılmak üzere buhar üretmektir.

Sıcaklığına Göre Buhar Kazanları Doymuş Buhar Kazanları Doymuş buhar kazanlarında buhar, verilen bir basınçta o basınca karşılık gelen doyma sıcaklığında olup, suyun tamamın buhar fazındadır. Buhar yoğuşma sınırındadır.

Kızgın Buhar Kazanları

Petrokimyada, sterilizasyon amacı ile ilaç ve gıda endüstrisinde, buharlı ısıtma sistemlerinde, inşaat malzemeleri endüstrisinde, kimyasal süreçlerde, gıda endüstrisinde, sterilizasyon işlemlerinde, gübre endüstrisinde, kâğıt endüstrisinde ve daha birçok alanda kullanılabilmektedir.

Buhar kazanları, yüksek enerji ve basınca sahip ekipmanlardır. Bu nedenle buhar kazanlarının güvenlik gereksinimlerinin çok yakından takip edilmesi gerekmektedir.

Numune Planı

Verilen bir basınçta buharın sıcaklığı o basınçtaki doyma sıcaklığından daha yüksek ise buhar kızgın buhardır. Bir kızdırıcı yardımıyla doymuş buhar sıcaklığının üzerinde buhar üretimi yapılabilir.

Silindirik buhar kazanları genel olarak piyasada perakende olarak bulunan bir ürün olmadığından standart numune alma usulü kullanılmayacaktır. Denetim sonrası ihtiyaç duyulan test ve muayene işlemleri genel olarak kazanın bulunduğu yerde yapılacaktır.

Yakıt Çeşidine Göre Buhar Kazanları

Test Laboratuvarları

Sıvı Yakıtlar

Silindirik buhar kazanlarının test ve muayene işlemleri kısmen TSE tarafından Tuzla Enerji Teknolojileri Laboratuvarları Müdürlüğü’nde yapılabilmektedir. Test muayene ihtiyacı duyulan buhar kazanları için öncelikle TSE ilgili laboratuvarı ile iletişime geçilerek işlem başlatıla-

Buhar üretimi için en yaygın kullanılan sıvı yakıt, yakıt yağı (fuel-oil)’dir. Sıvı yakıtlar genelde ham petrolün damıtılmasıyla elde edilen ürünlerdir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

49

caktır. TSE’nin yapamadığı test ve muayene işlemleri için ürünün uygunluk değerlendirme sürecinde yer almamış onaylanmış kuruluşlarının imkânlarından da yararlanılabilecektir.

Bu tür ürün denetimlerinde daha çok “yerinde” muayene ve test işlemi gerekeceğinden ilgili muayene kuruluşu ile irtibata geçilerek yürütülecek işlemler belirlenecektir. Herhangi bir tereddüt halinde Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü Basınçlı Ekipmanlar Şubesi ile irtibata geçilecektir.

Mevzuat Bilgisi Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği Silindirik Buhar Kazanları basınç ve hacim özellikleri olarak Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (97/23/AT) kapsamına girmektedir. Denetlenecek olan kazanlar için bu yönetmeliğe göre CE işareti taşıma zorunluluğu bulunmaktadır.

İmalâtçı, en az 10 yıl süre ile kendisi tarafından muhafaza edilecek bir tasarım ve imalât veri dosyası hazırlamalıdır.

Bu dosyanın içinde 97/23/AT sayılı yönetmelikte Onaylanmış Kuruluş tarafından yapılan uygunluk değerlendirme için istenen teknik dokümanlar, test muayene raporları, AT uygunluk beyanı gibi belgelerin bulunması gerekmektedir.

Radyografik filmler, kazanın bitirilme tarihinden itibaren en az 10 yıl süre ile imalâtçı tarafından muhafaza edilmelidir.

Her bir kazan, kazan üzerine kalıcı ve okunaklı bir şekilde veya sabit olarak monte edilmiş bir isim plâkası ile işaretlenmelidir.

Genel Müdürlük Basınçlı Ekipmanlar Şubesi tarafından denetimler öncesi gerekli ayrıntılar denetim yapacak illere verilecektir.

İlgili Standartlar Kazanların üretimi, test işlemleri, işletimi ve diğer özellikleri ile ilgili birçok standart bulunmakla beraber silindirik buhar kazanları ile doğrudan ilgili görülen standartlar genel bilgi olarak Tablo 1’de verilmiş olup, ürünün özelliğine ve denetimin amacına göre bu standartlar değişebilecektir.

Tablo 1: İlgili Standart Listesi TS EN 12953-1 Silindirik kazanlar-Bölüm 1:Genel TS 377-5 EN 12953-5 Silindirik kazanlar Bölüm 5: Kazanların basınçlı kısımlarının imalâtı, dokümantasyonu ve işaretlenmesi esnasında muayene TS EN 12953-2 Silindirik boylar- Bölüm 2: Boylar ve yardımcı donanımlarının basınçlı kısımlarının malzemeleri TS EN 12953-13 Silindirik kazanlar- Bölüm 13: Çalıştırma talimatları TS EN 12953-6 Silindirik kazanlar - Bölüm 6: Kazan donanımı için özellikler TS 377-11 EN 12953-11 Silindirik kazanlar Bölüm 11: Kabul deneyleri TS 377-4 EN 12953-4 Bölüm 4: Kazanın basınçlı kısımlarının işçiliği ve imalâtı TS 377-3 EN 12953-3 Silindirik kazanlar Bölüm 3: Basınçlı kısımların tasarımı ve hesabı TS 377-8 EN 12953-8 Silindirik kazanlar - Bölüm 8: Aşırı basınca karşı güvenlik tertibatlarının özellikleri TS 497 Kazanlar - Çelik malzemeden (kaynaklı)

İŞARETLEME KONTROL LİSTESİ

VAR (kutucuğa bilgileri yazınız)

YOK

CE İşareti Üretildiği Standart İmalâtçının Adı ve Adresi İmalât Yılı Seri Numarası Müsaade Edilen En Yüksek Basınç (Bar) En Yüksek Buhar Sıcaklığı En Yüksek Isı Çıkışı (kW) Hidrostatik Deney Basıncı (Bar) Deney Tarihi Basınç Vanası Ayar Basıncı (Bar)

Kontrol Listeleri ve Dokümantasyon Kazanların kontrolleri çoğunlukla üreticilerde gerçekleştirileceğinden doküman kontrolü önemlidir. İmalâtçı, imalât esnasında parçaların tasarımları ve boyutlarının uygun olarak kontrol edilmesi için gerekli olan bütün resimlere ve hesaplamalara yetkili kuruluşun tamamen ulaşabilmesine imkân sağlamalıdır.

50

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

IV. ELEKTRİK-ELEKTRONİK GRUBU

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

51

IV.1 ANİ SU ISITICISI (ŞOFBEN)

Kapsam

Giriş

Bakanlığın veri tabanında bulunan daha önceden denetlenmiş ürünlerin marka/model bazında uygunluk seviyelerinin araştırılması ve internet üzerinden yapılan satışların incelenerek piyasaya yeni giren yerli/ithal ürünlerin marka-model bazında tespit edilmesidir. Denetimlerin öncelikle satıcılarda gerçekleştirilmesi, ulaşılabildiği kadar çok ve çeşitli miktarda ürüne ulaşılarak başlangıçta etiket ve işaret denetimi yapılması, güvensizlik şüphesi duyulan ürünlerden numune alınarak test ve muayene laboratuvarlarında performans testlerinin yaptırılması, bu kapsamda güvensizlik tespiti yapılanların piyasadan toplatılmasının sağlanmasıdır.

Ani su ısıtıcıları (Şofben), “4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun”, “Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği” ve “Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat ile İlgili Yönetmelik (LVD) (2006/95/ AT)” hükümleri uyarınca denetlenmektedir. Bu çerçevede; güvensizlik şüphesi ile alınan numuneler, test ve muayene laboratuvarlarına gönderilerek “TS 6844 EN 60335-2-35 Güvenlik Kuralları - Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin – Bölüm 2-35: Anî Su Isıtıcıları İçin Özel Kurallar” ve “TS EN 60335-1 Güvenlik Kuralları - Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin Bölüm 1: Genel Kurallar” standartları kapsamında test ve muayeneye tabi tutulmaktadır.

Söz konusu şofbenlerin çok yaygın olarak kullanılmasından ve riskli olmasından dolayı denetiminin sıklıkla yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Ürünün Tanımı Konutlarda çok kullanılan ve beyan gerilimi 250 V’dan daha fazla olmayan ani su ısıtıcıları (şofben) elektrikle çalışan ekipmandır.

Mevcut Durum Analizi Bakanlığımız sorumluluk alanında bulunan 2006/95/AT Alçak Gerilim Yönetmeliği kapsamındaki şofbenlerde 2011 - 2014 yılları arasında 50 ilde 40’a yakın markada 170 denetim yapılmıştır. 42 ürün uygunsuz, 1032 ürün uygun bulunmuştur. Uygunsuz olan bu ürünlere toplam olarak 31.067 TL idari para cezası kesilmiştir.

Amaç

Denetim Sürecinde Gerekli Olacak Mevzuat Listesi Kanun - 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun Yönetmelikler - Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği - Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat ile İlgili Yönetmelik (LVD) (2006/95/AT) Standart numarası TS 6844 EN 603352-35

TS EN 60335-1

Şofbenlere yönelik gerçekleştirilecek piyasa gözetimi ve denetimindeki amaç;

Standard adı Güvenlik Kuralları - Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin – Bölüm 2-35: Anî Su Isıtıcıları İçin Özel Kurallar Güvenlik Kuralları - Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin Bölüm 1: Genel Kurallar

- Geniş kapsamlı bir taramanın yapılarak marka/model bazında ürünlerin tespiti

Denetimlerde Kullanılacak Kontrol Listeleri ile İlgili Bilgilendirme

- Tespit edilen ürünlerin uygunluk seviyelerinin belirlenmesi

Denetimlerde kullanılacak olan kontrol listesi Ek-1 verilmiştir.

- Yapılan tespitler ışığında riskli ürünler ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi

Test ve Muayene Hizmetleri:

- Haksız rekabetin önlenmesi, - Üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması, - Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulmasıdır Hedef Proje kapsamında uygunsuzlukların kontrol altına alınarak piyasaya arz edilmiş/edilecek olan şofbenlerin uygunluk seviyelerinin artırılması ayrıca piyasada bulunan güvensiz ürünlerin toplatılarak düzeltilmesi veya piyasaya arzının yasaklanmasıdır.

52

Numuneler 3 takımı geçmeyecek şekilde alınacak olup bir takımda 2 adet numune bulunacaktır.

4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun çerçevesinde Bakanlığımız tarafından yürütülen “Piyasa Gözetimi ve Denetimi” faaliyetleri kapsamında ihtiyaç duyulan test ve muayene hizmetlerinin TSE tarafından bedelsiz olarak yapılacağına dair protokol yenilenerek 19.04.2013 tarihinde imzalanmıştır. TSE Deney ve Kalibrasyon Merkezi Başkanlığı Elektrik Laboratuvarı Müdürlüğü (Ankara) tarafından ürüne ait güvenlik deneyleri gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle Proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalarda test ve muayene kuruluşu olarak TSE’den hizmet alınacaktır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Sonuçların Kontrolü ve Değerlendirilmesi ile Önlemler ve Bildirimlerin Belirlenmesi: Yönetmelik kapsamında yapılan denetim ve test sonuçlarında karşılaşılan uygunsuzluklar risk değerlendirmesi sonrasında, 4703 sayılı kanun hükümleri çerçevesinde yapılacak işlemler belirlenecektir.

Proje kapsamı içerisinde yer alan ürünlerin 2006/95/AT yönetmeliği ve standartlara uygunluklarının doğrulanmasına dair yapılan test ve muayene sonuçları değerlendirilerek raporlanacaktır.

EK-1 ANİ SU ISITICISI (ŞOFBEN) PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ KONTROL LİSTESİ DENETİM TARİHİ

:

FİRMA ADI

:

FİRMA ADRESİ

:

TS 6844 EN 60335-2-35 TS EN 60335-1

ÜRÜNÜN MARKASI/MODELİ : GÖVDE ÜZERİNDEKİ İŞARETLER CE işareti kontrolü İmalâtçı veya yetkili satıcının adı, ticarî markası veya tanıtma işareti Beyan akımı ve beyan gerilim değerleri Seri veya tipin tanımlanması Varsa seri numarası Kullanıcıya yönelik uyarı/bilgilendirme Kalıcı ve kolayca okunabilir İşaretleme Cihaz üzerinde birimi “Amper” olan akım şiddeti sembolü “A” gösterimi Cihaz üzerinde birimi “Volt” olan gerilim şiddeti sembolü “V” gösterimi Cihaz üzerinde birimi “Alternatif Akım” olan alternatif akım sembolü “~” gösterimi Cihaz üzerinde nötr “N” sembol gösterimi Cihaz üzerinde koruma topraklaması “

” sembolü gösterimi

ANİ SU ISITICISINA (ŞOFBEN) AİT BELGE VE TEKNİK DOSYA KONTROLÜ NOT: Üreticide yapılan denetimde kullanılacaktır.

Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili Yönetmelik (LVD) (2006/95/AT) kapsamında

SONUÇ

DEĞERLENDİRME

1.Tasarım ve İmalat Çizimleri 2.Mekanik Mukavemet Hesapları 3.Muayene ve Deney Raporları 4.Kullanma/Bakım/Montaj Kılavuzları 5.CE işareti ve AT Uygunluk Beyanı 6. İzlenebilirlik kayıtları

IV.2 DALGIÇ POMPA Giriş Elektrikli dalgıç pompa cihazları “4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun”, “Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği”, “Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış

Elektrikli Teçhizat ile İlgili Yönetmelik (2006/95/AT)”, “Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği(2004/108/ AT)” hükümleri uyarınca denetlenmekte olup bazı modelleri “Makina Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT)” kapsamına da dâhil olmaktadır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

53

Ürün Tanımı Dalgıç pompa, elektriksel bölümü normal kullanım esnasında tamamen veya kısmen sıvıya batırılan pompadır. Sıcaklığı 90°C’yi aşmayan sıvılar için kullanılan, ev ve benzeri yerlerde kullanılması amaçlanan, beyan gerilimi tek fazlı cihazlarda 250 volttan diğer cihazlarda 480 volttan yüksek olmayan, ev ve benzeri yerlerde kullanılan ya da normal ev tipi kullanımı için amaçlanmamış ancak bununla beraber insanlar için tehlike kaynağı olması ihtimali bulunan dükkânlarda, küçük sanayide ve çiftliklerde sıradan kişiler tarafından kullanılacağı düşünülen, dalgıç pompa cihazları denetim konusu ürünlerdir. Bu ürünlere örnek olarak aşağıda listelenen ürünleri gösterebiliriz.

- Bahçe havuzu pompaları - Çamur pompaları - Drenaj pompaları Uygunsuz Üretilen Dalgıç Pompaların Kullanımının Sonuçları - Elektrik çarpmasına maruz kalma riski - Firmalar arası haksız rekabet oluşması Amaç - Geniş kapsamlı bir taramanın yapılarak marka/model bazında ürünlerin tespiti - Tespit edilen ürünlerin uygunluk seviyelerinin belirlenmesi - Yapılan tespitler ışığında riskli ürünler ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi - Haksız rekabetin önlenmesi, - Üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması - Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulmasıdır.

Denetim Sürecinde Gerekli Olacak Mevzuat Listesi Kanun - 4703 Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun Yönetmelikler - Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği - 2006/95/AT (LVD) Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat ile İlgili Yönetmelik Uygulanan Standartlar - TS EN 60335-2-41 Güvenlik Kuralları - Ev Ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin-Bölüm 2-41: Pompalar İçin Özel Kurallar Test ve Muayene Hizmetleri Numune alınmak istenen dalgıç pompadan her takımda 1 adet olmak üzere toplamda 3 takım numune alınacaktır.

4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun çerçevesinde Bakanlığımız tarafından yürütülen “Piyasa Gözetimi ve Denetimi” faaliyetleri kapsamında ihtiyaç duyulan test ve muayene hizmetlerinin TSE tarafından bedelsiz olarak yapılacağına dair protokol yenilenerek 19.04.2013 tarihinde imzalanmıştır. Proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalarda test ve muayene kuruluşu olarak TSE’den hizmet alınacaktır. Bu kapsamda numuneye uygulanacak testler belirlenerek yeterli sayıda alınan numuneler; Türk Standardları Enstitüsü Elektroteknik Laboratuvarı Müdürlüğü Cumhuriyet Mah. 2258 Sokak No:10 41410 Gebze/KOCAELİ adresine gönderilecektir.

Hedef Proje kapsamında uygunsuzlukların kontrol altına alınarak piyasaya arz edilmiş/edilecek olan elektrikli dalgıç pompaların uygunluk seviyelerinin artırılması ve piyasada bulunan güvensiz ürünlerin toplatılarak düzeltilmesi veya piyasaya arzının yasaklanmasıdır.

Kapsam Bakanlığın veri tabanında bulunan daha önceden denetlenmiş ürünlerin marka/model bazında uygunluk seviyelerinin araştırılması ve internet üzerinden yapılan satışların incelenerek piyasaya yeni giren yerli/ithal ürünlerin marka-model bazında tespit edilmesidir. Denetimlerin öncelikle satıcılarda gerçekleştirilmesi, ulaşılabildiği kadar çok ve çeşitli miktarda ürüne ulaşılarak başlangıçta etiket ve işaret denetimi yapılması, güvensizlik şüphesi duyulan ürünlerden numune alınarak test ve muayene laboratuvarlarında gerekli testlerin yaptırılması, bu kapsamda güvensizlik tespiti yapılanların piyasadan toplatılmasının sağlanmasıdır.

54

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

KONTROL LİSTESİ VAR 1 2 3

4 5 6 7

8

9

10

YOK

AÇIKLAMALAR

Ürün üzerinde ya da ambalajında CE işareti var mı? Ürün üzerinde, ambalajında ya da ürünle birlikte sağlanan dokümanda ürün adı mevcut mudur? Varsa ürün adını yazınız. Ürün üzerinde, ambalajında ya da ürünle birlikte sağlanan dokümanda üreticisinin adı mevcut mudur? Varsa üretici adını yazınız. Ürünün kablosunda, iletken uçların kullanıcıya temas riskini doğurabilecek şekilde aşınma ya da deformasyon var mı?

Not: Kablodaki deformasyon, kullanıcılara elektrik çarpmasına sebebiyet verebilir. Ürünle birlikte tüketiciye sağlanan kullanma kılavuzu var mı? Ürünün EN 60335-2-41 kapsamına giriyor mu? Ürün üzerinde, ambalajında ya da ürünle birlikte sağlanan dokümanda ya da ürünün AT Uygunluk Beyanında EN 603352-41 standardına referans var mı?

Beyan giriş gücü 50 Watt’ı aşan pompalar için; ürün üzerinde ya da ürünle birlikte sağlanan dokümanda en azından 1 m olmak üzere metre cinsinden en büyük çalışma derinliği belirtilmiş midir?

Bina dışı fıskiyeler, bahçe havuzları ve benzeri yerlerde kullanılması amaçlanan pompaların montaj talimatlarında, pompanın, beyan artık çalışma akımı 30 mA’i aşmayan bir artık akım düzeni (RCD) üzerinden beslenmesi gerektiği talimatı mevcut mudur?

Yüzme havuzu içinde kullanılan ve havuzda insanlar bulunduğunda kullanılacak yüzme havuzu pompaları için beyan gerilimi 12 Voltu aşıyor mu? [Aşıyorsa numune alarak teste gönderiniz.]

Piyasa Gözetimi ve Denetiminde Dikkat Edilecek Hususlar

nım kılavuzundan, ilgili broşürlerinden ve AT Uygunluk Beyanından yararlanılarak gerçekleştirilir.

Elektrikli dalgıç pompalar kısmen ya da tamamen sıvı içerisine batırılarak çalışan ürünlerdir. Bu proje kapsamında denetimi yapılacak olan EN 60335-2-41 kapsamına giren dalgıç pompalar, sıcaklığı 90°C’u aşmayan sıvılar için kullanılan, ev ve benzeri yerlerde kullanılması amaçlanan, beyan gerilimi, tek fazlı cihazlarda 250 volttan, diğer cihazlarda 480 volttan yüksek olmayan, ev ve benzeri yerlerde kullanılan ya da normal ev tipi kullanımı için amaçlanmamış ancak bununla beraber insanlar için tehlike kaynağı olması ihtimali bulunan dükkânlarda, küçük sanayide ve çiftliklerde sıradan ve profesyonel eğitim almamış kişiler tarafından kullanılabileceği ya da muhatap olunabileceği düşünülen cihazlardır. Park, bahçe ve süs havuzlarında kullanılan fıskiye pompaları, yüzme havuzu pompaları, jakuzi ve banyolarda kullanılan dalgıç pompalar da denetim kapsamı ürünlerdir.

Güvensizlik şüphesi üzerine numune alınacak olan pompanın AT Uygunluk Beyanı, kullanım kılavuzları ve ilgili tüm broşürlerinin de tedarik edilerek pompa ile birlikte test laboratuvarına gönderilmesi gerekmektedir.

Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde öncelikle denetlenen ürünün bu kapsama girip girmediği belirlenmelidir. Bu belirleme işlemi, dalgıç pompanın kulla-

Pompalar üzerine yapılan piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde Genel Müdürlüğümüz tarafından e-posta grubu vasıtasıyla tarafınıza sağlanacak listede markaları bulunan pompalardan numune alınmasıyla ilgili olarak talimatlar verilmiş olup söz konusu markalarla ilgili olarak devam eden bir test süreci bulunmaktadır.

Pompalar üzerine yapılan denetim çalışmalarında mümkün olan en geniş kapsamlı marka taraması yapabilmek ve olası mükerrer test yapılmasını engellemek adına test süreci devam eden 32 pompa markası ile ilgili olarak ciddi güvensizlik riski tespit edilemediği sürece bu markalardan numune alınmaması gerekmekte olup numune alma işleminin bu listede yer almayan markalar üzerine yapılması gerekmektedir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

55

IV.3 ELEKTRİKLİ KIYMA MAKİNASI Giriş Elektrikli Kıyma Makinesi, “4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun”, “Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği” ve “Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat ile İlgili Yönetmelik (LVD) (2006/95/AT)” ve Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği (2004/108/AT) hükümleri uyarınca denetlenmektedir. Bu çerçevede; güvensizlik şüphesi gerekçesi ile alınan numuneler, test ve muayene laboratuvarlarına gönderilerek “TS EN 60335-2-14” kapsamında değerlendirilir.

“TS EN 60335-2-14” Güvenlik kuralları - Ev ve Benzeri yerlerde kullanılan Elektrikli cihazlar için - Bölüm 2-14: Mutfak makineleri için özel kurallar” ve “TS EN 603351 Güvenlik Kuralları - Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin Bölüm 1: Genel Kurallar” standartları kapsamında ürünün test ve muayeneleri yaptırılmaktadır.

Sanayi amaçları için tasarımlanmış mutfak makineleri, TS 2005 EN 60335-2-14 standartlar kapsamı dışındadır. (İlgili Standart KAPSAM, NOT: 104) Ürünün Tanımı Daha çok evlerdeki mutfakta yaygın olarak kullanılan Elektrikli Kıyma Makinelerinin yapısı ve işlevi nedeniyle riskli olmasından dolayı denetiminin sıklıkla yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Evlerde kullanılan taşınabilir kıyma makineleri, kıyma makinası özelliğinin yanında blender, katı meyve sıkacağı, narenciye sıkacağı, krema, içli köfte, sosis ve sucuk yapımı, hamur karıştırıcı, rendeleme diskleri aparatı ile vb. özelliklerinin yanında çok fonksiyonlu olarak imal edilmekte ve özellikleri geliştirilmektedir. Cihazın aparatları paslanmaz malzemeden oluşmaktadır. Örneğin gücü 1400 W olan bir kıyma makinesinin et işleme kapasitesi 2 kg/dk olabilmektedir.

Küçük ev gereçleri kapsamında yaygın olarak kullanılan, Elektrikli Kıyma Makineleri 220-240 Volt (V) A.C. gerilimli ve genellikle 1500-2500 Watt (W) gücünde 50/60 Hz. frekansta çalışan sabit ve taşınabilir elektrik motorlu cihazlardır. Motorların gücünün yanında verimliliği ve ses seviyesi de (70 db’ altına) önem arz etmektedir.

Mevcut Durum Analizi Bakanlığımızın sorumluluk alanında bulunan, Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili (2006/95/AT) (LVD) Yönetmeliği kapsamındaki taşınabilir “Elektrikli Kıyma Makineleri” 16.03.2011 – 30.01.2014 tarihleri arasında (3 yılda) 19 ilde 27 markada 63 adet ürünün denetimi yapılmıştır.

Bu kapsamda, 2 ürün uygunsuz (teknik düzenlemeye aykırılık), 61 ürün uygun bulunmuştur.

Amaç - Geniş kapsamlı bir taramanın yapılarak marka/model bazında ürünlerin tespiti, - Tespit edilen ürünlerin uygunluk seviyelerinin belirlenmesi, - Tüketicinin korunması amacıyla riskli ürünlerin belirlenerek bu ürünlerin piyasaya arzının bertaraf edilmesinin sağlanması, - Riskli ürünleri piyasaya arz eden firmalar ile riskli ürün analiz raporlarının veri tabanına alınması, - Haksız rekabetin önlenmesi,

56

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

- Üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması,

Proje Süresi

- Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulmasıdır.

Proje Ekibi

Hedef Proje kapsamında uygunsuzlukların kontrol altına alınarak piyasaya arz edilmiş/edilecek olan elektrikli kıyma makinelerinin uygunluk seviyelerinin artırılmasıdır. Ayrıca piyasada bulunan güvensiz ürünlerin toplatılarak düzeltilmesi veya piyasaya arzının yasaklanmasıdır.

Kapsam Bakanlığın veri tabanında bulunan daha önceden denetlenmiş ürünlerin marka/model bazında uygunluk seviyelerinin araştırılması ve internet üzerinden yapılan satışların incelenerek piyasaya yeni giren yerli/ithal ürünlerin marka-model bazında tespit edilmesidir. Denetimlerin öncelikle satıcılarda gerçekleştirilmesi, ulaşılabildiği kadar çok ve çeşitli miktarda ürüne ulaşılarak başlangıçta etiket ve işaret denetimi yapılması, güvensizlik şüphesi duyulan ürünlerden numune alınarak test ve muayene laboratuvarlarında performans testlerinin yaptırılması, bu kapsamda güvensizlik tespiti yapılanların piyasadan toplatılmasının sağlanmasıdır.

3 Ay 1) Ömer SARITAŞ (Şb. Md. V.) 2) Cemalettin TURAN (Araştırmacı-Elektrik Müh.)

3) Denetim için belirlenen İl Müdürlükleri denetim elamanları Proje ekibi, proje süreçlerini takip edecek, ihtiyaç halinde destek vererek projenin zamanında tamamlanmasını sağlayacaktır.

Proje ekibinde yer alan İl Müdürlüğü denetim elemanları, projenin denetim aşamasında; projede belirtilen dokümantasyon incelemesi neticesinde söz konusu gerekliliklere sahip olmayan ürünlerden test ve muayene amacıyla numune alacak ve test kuruluşuna gönderilmesi işlemlerini gerçekleştirecek, sonuçların değerlendirilmesi ve takibinde görev alacaktır.

Numune alınırken mutlaka veri tabanından ürüne ait yakın tarihlerde denetim yapılıp yapılmadığı ve numune alınıp alınmadığı sorgulanacak, gerektiğinde projede yer alan diğer illerle irtibata geçilecek ve aynı markadan numune kesinlikle alınmayacaktır.

Denetime Katılacak İller

Denetim Sürecinde Gerekli Olacak Mevzuat Listesi Kanun Yönetmelikler Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği Belirli Gerilim Sınırları 4703 Ürünlere İlişkin Dâhilinde Kullanılmak Teknik Mevzuatın Üzere Tasarlanmış Hazırlanması ve Elektrikli Teçhizat ile İlgili Uygulanmasına Dair Yönetmelik (2006/95/AT) Kanun (LVD) Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği (2004/108/AT)

Standart numarası

TS EN 60335-2-14

TS EN 60335-1

Elektrikli Kıyma Makinesi üreticileri/ithalatçıları genelde İstanbul, Kayseri, Konya, Manisa illerinde kümelendiğinden ve ticaret potansiyeli yüksek olan Afyonkarahisar, Çanakkale, Edirne, Elazığ, Erzurum, Eskişehir, Kocaeli, Mardin, Ordu, Şanlıurfa ve Tekirdağ illeri proje kapsamındaki iller olarak tespit edilmiştir. (Ek-2)

Standardı Güvenlik kuralları - Ev ve Benzeri yerlerde kullanılan Elektrikli cihazlar için - Bölüm 2-14: Mutfak makineleri için Özel kurallar Güvenlik Kuralları - Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin Bölüm 1: Genel Kurallar

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

57

Denetim Süreci İle İlgili Akış Şeması

Üretici/İthalatçı/Satıcıda denetim

➝ Duyusal inceleme (ürünün incelenmesi)/ürüne ilişkin bilgi, belge ve işaretlerin incelenmesi,

➝ Uygun

➝

Uygun Değil

Uygunluk teyidi

Teknik Düzenlemeye Aykırılık

Güvensizlik şüphesi (gözle görülen tespitler ile ilgili terddüt, vs.)

➝

➝ Üreticiye aykırılığın düzeltilmesi için süre verilmesi

Numune alınması

➝

➝ Verilen süre sonunda tekrar denetim yapılması

Uygunluk teyidi

➝

Aykırılık Giderilmemiş

➝

(4703 sayılı Kanunun 12. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen idari para cezası uygulanır)

Test sonuçlarının değerlendirilmesi

➝

Mevzuat çerçevesinde işlem yapılması

➝

➝

Uygun

Test ve muayeneye gönderilmesi

Uygun

Uygunluk teyidi

Güvensizlik Belirtisi

Mevzuat çerçevesinde işlen işlemyapılması yapılması (4703 sayılı Kanunun 12. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen idari para cezası uygulanır. Ayrıca ürünün piyasadan toplatılması kararı verilir.)

58

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Denetim Süreci ile İlgili Açıklamalar

Denetimlerde Kullanılacak Kontrol Listeleri ile İlgili Bilgilendirme

Faaliyet planı aşağıdaki gibi yürütülecektir: - Ön araştırma yapılması (Piyasada bulunan ürünlerin marka/model bazında tespiti ile veri tabanından bu ürünlere ait daha önce denetim yapılıp yapılmadığı araştırılarak özellikle daha önce denetim yapılmamış ve teste hiç gönderilmemiş marka/model ürünler tespit edilmesi) - Denetimin gerçekleştirilmesi - Denetimin sonucunda yapılan / yapılacak olan işlemlerin değerlendirilmesi ve denetimlerin tamamlanmasından sonra sonuçların aşağıdaki hususlara dikkat edilerek veri tabanına aktarılması; • Uygunluk tespiti yapılan ürünlere yönelik, denetim sonuçlarının • Aykırılık tespiti yapılan ürünlere yönelik denetim sonuçlarının en fazla 6 ay süre verilecek şekilde veri tabanına “açık” konumunda girilmesi ve sürenin takip edilmesi.

• Güvensizlik tespiti yapılan ürünlere yönelik test ve muayene sürecinin başlatılması, veri tabanına “açık” konumunda girilmesi ve test ve muayene raporuna istinaden verilen karar neticesinde denetime ait belgelerin Bakanlık proje koordinatörlerine iletilmesi.

Denetimlerde kullanılacak olan kontrol listesi Ek-1 verilmiştir.

Piyasa Denetim ve Gözetimi, Numune Alma ve Test Muayene Yöntemlerinin Belirlenmesi Numune, biri şahit numune olmak üzere üç takımı (her numune 2 adet, toplam numunede 6 adet) geçmeyecek miktarda bedeli ödenmeden [PGD. Madde 1.-(1)] üretici veya dağıtıcıdan piyasa gözetimi ve denetimi tutanağın ilgili bölümü doldurularak alınacaktır.

Test ve Muayene Hizmetleri Yukarıdaki tabloda belirtilen 4703 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelikler çerçevesinde Bakanlığımız tarafından yürütülen “Piyasa Gözetimi ve Denetimi” faaliyetleri kapsamında ihtiyaç duyulan test ve muayene hizmetlerinin TSE tarafından bedelsiz olarak yapılacağına dair protokol yenilenerek 19.04.2013 tarihinde imzalanmıştır. TSE Deney ve Kalibrasyon Merkezi Başkanlığı Elektroteknik Laboratuvarı Müdürlüğü (ANKARA) veya GEBZE tarafından ürüne ait güvenlik deneyleri gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle Proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalarda test ve muayene kuruluşu olarak TSE’den hizmet alınacaktır.

• Projenin bir bütün olarak değerlendirilip sonuçların raporlanması neticesinde denetim raporlarının Bakanlık proje koordinatörlerine iletilmesi S.NO 1

2

TSE TEST MERKEZLERİ

ADRES

Ankara Elektroteknik Lab. Müd.

Necatibey Cad. No:112 06100 Bakanlıklar - Çankaya/ANKARA

Gebze Elektroteknik Lab. Müd.

TSE Kalite Kampüsü Cumhuriyet Mah. 2258 Sk. No:10 A-Blok, Çayırova Tren İstasyonu Yanı- Gebze/KOCAELİ

Sonuçların Kontrolü ve Değerlendirilmesi Önlemler ve Bildirimlerin Belirlenmesi Proje kapsamı içerisinde yer alan ürünlerin 2006/95/ AT (LVD) Yönetmeliği ve standartlara uygunluklarının doğrulanmasına dair yapılan test ve muayene sonuçları değerlendirilerek raporlanacaktır. Yönetmelik kapsamında yapılan denetim ve test sonuçlarında karşılaşılan uygunsuzluklar risk değerlendirmesi sonrasında 4703 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapılacak işlemlerle belirlenecektir.

NUMUNE SAYISI

2 adet

Denetim Sonuçlarının Raporlanması Faaliyetin sonuçları, denetim sayısı, incelenen ürünlerin sayısı, laboratuvar test sayısı, gönüllü toplatma sayısı, piyasadan toplatılan ürün sayısını ve süreç tamamlanıncaya kadar geçen süre bilgilerini içerecek şekilde raporlanmalıdır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

59

Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili Yönetmelik (LVD) (2006/95/AT) kapsamında

ANİ SU ISITICISINA (ŞOFBEN) AİT BELGE VE TEKNİK DOSYA KONTROLÜ NOT: Üreticide yapılan denetimde kullanılacaktır.

1.Tasarım ve İmalat Çizimleri

DEĞERLENDİRME

2.Mekanik Mukavemet Hesapları 3.Muayene ve Deney Raporları 4.Kullanma/Bakım/Montaj Kılavuzları 5.CE işareti ve AT Uygunluk Beyanı 6. İzlenebilirlik kayıtları

EK-1 ELEKTRİKLİ KIYMA MAKİNESİ PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ KONTROL LİSTESİ DENETİM TARİHİ :.........../........./...201......

FİRMA ADI : FİRMA ADRESİ : ÜRÜNÜN MARKASI/MODELİ :

TS 2005 EN 60335-2-14 TS EN 60335-1

GÖVDE ÜZERİNDEKİ İŞARETLER

SONUÇ

CE işareti kontrolü İmalâtçı veya yetkili satıcının adı, ticarî markası veya tanıtma işareti Seri numarası-seri veya tipin tanımlanması Beyan akımı (A) veya beyan gerilim değerleri (V) / Frekansı (Hz) Cihazın gücü (Watt) Ürünün garanti belgesi var mı?

Cihazın aksesuarları paslanmaz malzeme özellikli mi?

Cihazda güvenlik için et iticisi var mı?

Kullanıcıya yönelik uyarı/bilgilendirme kılavuzu. Cihaz çok fonksiyonlu ise cihazla ile birlikte verilenler dışındaki aksesuarların güvenle kullanılması için bu aksesuarlara ait kullanım talimatları/güvenlik uyarıları var mı?

Kalıcı ve kolayca okunabilir İşaretleme ile Cihazın üzerinde Açma/Kapama anahtarı

NOT: Sanayi amaçları için tasarımlanmış mutfak makineleri, TS 2005 EN 60335-2-14 standartlar kapsamı dışındadır. (İlgili Standart KAPSAM, NOT: 104) Projeye Katkı Sağlayacak Olan İl Müdürlükleri SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

60

İL MÜDÜRLÜĞÜ AFYONKARAHİSAR İL BSTM ÇANAKKALE İL BSTM EDİRNE İL BSTM ELAZIĞ İL BSTM ERZURUM İL BSTM ESKİŞEHİR İL BSTM KAYSERİ İL BSTM KOCAELİ İL BSTM KONYA İL BSTM MANİSA İL BSTM MARDİN İL BSTM ORDU İL BSTM İSTANBUL İL BSTM ŞANLIURFA İL BSTM TEKİRDAĞ İL BSTM

DENETÇİ SAYISI 3 3 3 3 2 3 3 4 4 3 3 3 2 2 3

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

IV.4 ELEKTRİKLİ PİŞİRME CİHAZI Giriş Elektrikli pişirme cihazı, beyan gerilimi 250 V’dan daha fazla olmayan, fırında pişirme, kızartma ve ızgara yapma gibi bir pişirme fonksiyonu olan, ev tipi amaçlar için öngörülen taşınabilir elektrikli cihazlardır. Söz konusu ürün grubu; “4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun”, “Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği”, “(2006/95/AT) (LVD)” “Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat ile İlgili Yönetmelik” ve “(2004/108/AT) (EMC)” “Elektromanyetik Uyumluluk ile İlgili Yönetmelik” hükümleri uyarınca denetlenmektedir.

Bu çerçevede güvensizlik şüphesi gerekçesi ile alınan numuneler, test ve muayene laboratuvarlarına gönderilerek;

Elektrikli Pişirme Ocağı

Ekmek Kızartıcıları

Ortalama gücü 700W-2200W arasında olup, beyan gerilimi 250 V’dan daha fazla olmayan, paslanmaz çelik gövde, çıkarılabilir plakalar, ısı ayarlı ve güvenlik için kilitleme özelliğine sahip, kızartma, gevretme ve pişirme işlemlerinde kullanılan, ev tipi amaçlar için öngörülen, taşınabilir durumda olan bir elektrikli cihazdır.

- TS 2005 EN 60335-2-9: Güvenlik kuralları – Ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için – Bölüm 2-9: Kızartıcılar, ızgaralar ve benzeri taşınabilir pişirme cihazları için özel kurallar - TS EN 60335-1: Güvenlik Kuralları – Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin Bölüm 1: Genel Kurallar - TS EN 61000-3-2: Elektromanyetik Uyumluluk (EMU) - Bölüm 3-2: Sınır Değerler Harmonik Akım Emisyonları İçin Sınır Değerler (Cihazın Faz Başına Giriş Akımı ≤16 A)

Tost Makinası

Temaslı Izgara

- TS EN 61000-3-3: Elektromanyetik Uyumluluk (EMU) – Bölüm 3-3: Sınırlar – Faz Başına Beyan Akımı ≤ 16 A Olan Ve Şartlı Bağlantıya Tabi Olmayan Donanım İçin Genel Alçak Gerilim Besleme Sistemlerindeki Gerilim Değişiklikleri, Gerilim Dalgalanmaları Ve Kırpışma İle İlgili Sınırlama - TS EN 55014-1: Elektromanyetik Uyumluluk – Ev Ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Aletler Ve Benzeri Cihazlar İçin Özellikler – Bölüm 1: Yayılım - TS EN 55014-2: Elektromanyetik uyumluluk - Ev ve benzeri yerlerde kullanılan cihazlar, elektrikli el aletleri ve benzer cihazlar Bölüm 2: Bağışıklık - Mamul ailesi standartları kapsamında ürünün test ve muayene yaptırılmaktadır.

Genel Elektrikli pişirme cihazı kategorisine giren cihazlara örnekler,

Döner ızgara

Elektrikli Pişirme Tavası

Amaç - Geniş kapsamlı bir taramanın yapılarak marka/model bazında ürünlerin tespiti, - Tespit edilen ürünlerin uygunluk seviyelerinin belirlenmesi, - Yapılan tespitler ışığında riskli ürünler ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi, - Haksız rekabetin önlenmesi, - Üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması,

Barbekü

Gözleme Tavası

- Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulmasıdır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

61

Hedef Proje kapsamında uygunsuzlukların kontrol altına alınarak piyasaya arz edilmiş/edilecek olan elektrikli pişirme cihazlarında uygunluk seviyelerinin artırılması ve piyasada bulunan güvensiz ürünlerin toplatılarak düzeltilmesi veya piyasaya arzının yasaklanmasıdır.

Kapsam

- Güvensizlik tespiti yapılanların piyasadan toplatılmasının sağlanmasıdır.

Denetim Sürecinde Gerekli Olacak Mevzuat Listesi Kanun - 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun Yönetmelikler

- Bakanlığın veri tabanında bulunan daha önceden denetlenmiş ürünlerin marka/model bazında uygunluk seviyelerinin araştırılması, - İnternet üzerinden yapılan satışların incelenerek piyasaya yeni giren yerli/ithal ürünlerin marka-model bazında tespit edilmesi, - Denetimlerin öncelikle satıcılarda gerçekleştirilmesi,

- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği - 2006/95/AT (LVD) Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili Yönetmelik - 2004/108/AT (EMC) Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği

- Ulaşılabildiği kadar çok ve çeşitli miktarda ürüne ulaşılarak başlangıçta etiket ve işaret denetimi yapılması, - Güvensizlik şüphesi duyulan ürünlerden numune alınarak test ve muayene laboratuvarlarında performans testlerinin yaptırılması,

Standart Numarası TS 2005 EN 60335-2-9 TS EN 60335-1 TS EN 61000-3-2

TS EN 61000-3-3

TS EN 55014-1 TS EN 55014-2

Standard Adı Güvenlik kuralları – Ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için – Bölüm 2-9: Kızartıcılar, ızgaralar ve benzeri taşınabilir pişirme cihazları için özel kurallar Güvenlik Kuralları – Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin Bölüm 1: Genel Kurallar Elektromanyetik Uyumluluk (EMU)- Bölüm 3-2: Sınır Değerler Harmonik Akım Emisyonları İçin Sınır Değerler (Cihazın Faz Başına Giriş Akımı ≤16 A) Elektromanyetik Uyumluluk (EMU) – Bölüm 3-3: Sınırlar – Faz Başına Beyan Akımı ≤ 16 A Olan Ve Şartlı Bağlantıya Tabi Olmayan Donanım İçin Genel Alçak Gerilim Besleme Sistemlerindeki Gerilim Değişiklikleri, Gerilim Dalgalanmaları Ve Kırpışma İle İlgili Sınırlama Elektromanyetik Uyumluluk – Ev Ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Aletler Ve Benzeri Cihazlar İçin Özellikler – Bölüm 1: Yayılım Elektromanyetik uyumluluk - Ev ve benzeri yerlerde kullanılan cihazlar, elektrikli el aletleri ve benzer cihazlar Bölüm 2: Bağışıklık - Mamul ailesi standardı

Denetimlerde Kullanılacak Kontrol Listeleri ile İlgili Bilgilendirme Denetimlerde kullanılacak olan kontrol listesi Ek-1 verilmiştir.

Alınan numuneler, TSE Deney ve Kalibrasyon Merkezi Başkanlığı Elektroteknik ve Makine Laboratuvar Grup Başkanlığı Necatibey Cad. No:112 06100 Bakanlıklar Çankaya- ANKARA adresine gönderilecektir.

Test ve Muayene Hizmetleri Numune miktarı, 1 takımda 2 adet ürün olacak şekilde üç takımı geçmeyecek (biri şahit numune olmak üzere ) şekilde bedeli ödenmeden üretici veya dağıtıcıdan alınacaktır.

62

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

EK-1 DENETİM TARİHİ : FİRMA ADI : FİRMA ADRESİ : ÜRÜNÜN MARKASI/MODELİ :

İŞARETLEMELER VE BİLGİLENDİRME KONTROLÜ

Uygun

Uygun Değil

Açıklama

Kullanıcıya yönelik uyarı / bilgilendirme Kalıcı ve kolayca okunabilir işaretleme Cihaz üzerinde imalatçı veya yetkili satıcının adı, ticari markası veya tanıtıcı işareti Cihaz yüzeyi mekanik hasarları, olabildiğince önleyecek biçimde imal edilmiş olmalı Cihazın pişirme plakaları, akım taşıyan bölümler ve diğer metal bölümler, normal kullanma şartlarında bir tehlikenin oluşmasına yol açan korozyona veya paslanmaya karşı dayanıklı olmalı Cihaz üzerindeki gerilimli bölümlere temas mümkün olmamalı Cihaz, kullanıcı için tehlike oluşturabilecek pürüzlü veya keskin kenarlara sahip olmamalı Cihaz, normal kullanımda konulduğu zemin üzerinde yeterli dengeye sahip olmalı Cihazların alt kısımlarında, küçük parçaların içeriye girmesine ve gerilimli bölümlere temas etmesine müsaade edecek delikleri olmamalı Cihazın erişilebilir yüzeyleri, pişirme plakaları ve tutma sapları normal kullanımda aşırı sıcaklık artışlarına dayanıklı yapıda olmalı.

Cihaz fişi ve besleme kordonu normal kullanma sırasında maruz kalabileceği kuvvetlere dayanıklı yapıda olmalı.

Cihaz besleme kordonu kullanım sırasında oluşabilecek aşırı bükülmeye karşı yeterince koruma sağlayacak biçimde imal edilmiş olmalı ELEKTRİKLİ PİŞİRME CİHAZINA AİT BELGE VE TEKNİK DOSYA KONTROLÜ (Not: Üreticide yapılan denetimde kullanılacaktır.) Ürünün çalışma prensibi, gerekli tanımlar ve açıklamalar

Değerlendirme

Kullanma Talimatının Kontrolü (Kullanıcıya yönelik uyarılar, cihaz temizlik, arıza, bakım, teknik servis bilgileri, vb.)

CE işareti, AT Uygunluk Beyanı ve ürün tasarımında uygulanan standartlar ve yönetmelikler

IV.5 ELEKTRİKLİ YAĞLI RADYATÖRLER Giriş Elektrikli Yağlı Radyatörler, “4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun”, “Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği” ve “Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat ile İlgili Yönetmelik (LVD) (2006/95/AT)” hükümleri uyarınca denetlenmektedir. Bu çerçevede; güvensizlik şüphesi gerekçesi ile alınan numuneler, test ve muayene laboratuvarlarına gönderilerek “TS EN 60335-2-30” kapsamında değerlendirilecektir.

“TS EN 60335-2-30” Güvenlik kuralları – Ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar için- Bölüm

2-30: oda ısıtıcıları için özel kurallar ve “TS EN 60335-1 Güvenlik Kuralları - Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin Bölüm 1: Genel Kurallar” standartları kapsamında ürünün test ve muayeneleri yaptırılmaktadır. Ürünün Tanımı İş yerleri ve evlerde bulunan odaların ısıtılması amacıyla yaygın olarak kullanılan “Elektrikli Yağlı Radyatörler” in yapısı ve işlevi nedeniyle riskli olmasından dolayı denetiminin sıklıkla yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Yaygın olarak işyerleri ve konutlardaki odaların ısıtılması için kullanılan Elektrikli Yağlı Radyatörler 220-240 Volt (V) A.C. gerilimli ve genellikle 1000-2500 Watt (W) gücünde 50/60 Hz. frekansta çalışan ısı kademeli ve termostat ayarlı taşınabilir (tekerlekli) cihazlardır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

63

Radyatör dilimlerinin (8-14 dilim) içerisinde ısıyı iyi ileten özel bir yağ ve bu yağın ısınmasını sağlayan rezistanslar vardır. Dilimler arasındaki termal aralıklar da sıcak havanın yayılımını hızlandırır. Üreticiler bu tür cihazlarla ortalama 60-75 m3’lük hacmi ısıtmayı amaçlamaktadırlar. Kontrol panelinin üzerindeki sinyal lambaları, kademeli ısı ayar tertibatı, zaman sayacı hangi elemanların devrede olduğunu göstermek için kullanılır.

“Güvenlik termostatı cihazın aşırı ısınması ve devrilmesi gibi olumsuz koşullar da göz önüne alındığında bu cihaz için ayrı bir önem arz etmektedir.

- Üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması, - Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulmasıdır.

Hedef Proje kapsamında uygunsuzlukların kontrol altına alınarak piyasaya arz edilmiş/edilecek olan “Elektrikli Yağlı Radyatörler” in uygunluk seviyelerinin artırılması ve piyasada bulunan güvensiz ürünlerin toplatılarak düzeltilmesi veya piyasaya arzının yasaklanmasıdır.

Kapsam Bakanlığın veri tabanında bulunan daha önceden denetlenmiş ürünlerin marka/model bazında uygunluk seviyelerinin araştırılması ve internet üzerinden yapılan satışların incelenerek piyasaya yeni giren yerli/ithal ürünlerin marka-model bazında tespit edilmesidir. Denetimlerin öncelikle satıcılarda gerçekleştirilmesi, ulaşılabildiği kadar çok ve çeşitli miktarda ürüne ulaşılarak başlangıçta etiket ve işaret denetimi yapılması, güvensizlik şüphesi duyulan ürünlerden numune alınarak test ve muayene laboratuvarlarında performans testlerinin yaptırılması, bu kapsamda güvensizlik tespiti yapılanların piyasadan toplatılmasının sağlanmasıdır.

Standart numarası

TS EN 60335-2-30

TS EN 60335-1

Standardı Güvenlik kuralları – Ev ve benzeri yerlerde kullanılan elektrikli cihazlar içinBölüm 2-30: oda ısıtıcıları için özel kurallar Güvenlik Kuralları - Ev ve Benzeri Yerlerde Kullanılan Elektrikli Cihazlar İçin Bölüm 1: Genel Kurallar

Mevcut Durum Analizi Bakanlığımız sorumluluk alanında bulunan 2006/95/ AT Alçak Gerilim Yönetmeliği kapsamındaki taşınabilir elektrikli yağlı radyatörlere ilişkin 20.01.2011 – 10.02.2014 tarihleri arasında 18 ilde 28 markada 109 denetim yapılmıştır. 8 ürün uygunsuz (teknik düzenlemeye aykırılık), 101 ürün uygun bulunmuştur.

Amaç - Geniş kapsamlı bir taramanın yapılarak marka/model bazında ürünlerin tespiti - Tespit edilen ürünlerin uygunluk seviyelerinin belirlenmesi - Yapılan tespitler ışığında riskli ürünler ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi - Haksız rekabetin önlenmesi,

64

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Denetim Süreci İle İlgili Akış Şeması

Üretici/İthalatçı/Satıcıda denetim

➝ Duyusal inceleme (ürünün incelenmesi)/ürüne ilişkin bilgi, belge ve işaretlerin incelenmesi,

➝

Uygunluk teyidi

➝

Uygun Değil

Uygun

Teknik Düzenlemeye Aykırılık

Güvensizlik şüphesi (gözle görülen tespitler ile ilgili terddüt, vs.)

➝

➝ Üreticiye aykırılığın düzeltilmesi için süre verilmesi

Numune alınması

➝

➝ Verilen süre sonunda tekrar denetim yapılması

Uygunluk teyidi

➝

Aykırılık Giderilmemiş

Test sonuçlarının değerlendirilmesi

➝

Mevzuat çerçevesinde işlem yapılması

➝

➝

Uygun

Test ve muayeneye gönderilmesi

Uygun

Uygunluk teyidi

➝

Güvensizlik Belirtisi

Mevzuat çerçevesinde işlen yapılması Mevzuat çerçevesinde işlem yapılması

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

65

Denetim Süreci ile İlgili Açıklamalar Faaliyet planı aşağıdaki gibi yürütülecektir: - Ön araştırma yapılması (Piyasada bulunan ürünlerin marka/model bazında tespiti ile veri tabanından bu ürünlere ait daha önce denetim yapılıp yapılmadığı araştırılarak özellikle daha önce denetim yapılmamış ve teste hiç gönderilmemiş marka/model ürünler tespit edilmesi) - Denetimin gerçekleştirilmesi - Denetimin sonucunda yapılan / yapılacak olan işlemlerin değerlendirilmesi ve denetimlerin tamamlanmasından sonra sonuçların aşağıdaki hususlara dikkat edilerek veri tabanına aktarılması; • Uygunluk tespiti yapılan ürünlere yönelik, denetim sonuçlarının

yürütülen “Piyasa Gözetimi ve Denetimi” faaliyetleri kapsamında ihtiyaç duyulan test ve muayene hizmetlerinin TSE tarafından bedelsiz olarak yapılacağına dair protokol yenilenerek 19.04.2013 tarihinde imzalanmıştır. TSE Deney ve Kalibrasyon Merkezi Başkanlığı Elektroteknik Laboratuvarı Müdürlüğü (ANKARA) veya GEBZE tarafından ürüne ait güvenlik deneyleri gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle Proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalarda test ve muayene kuruluşu olarak TSE’den hizmet alınacaktır.

S.NO

1

TSE Ankara Elektroteknik Lab. Müd.

2

TSE Gebze Elektroteknik Lab. Müd.

• Aykırılık tespiti yapılan ürünlere yönelik denetim sonuçlarının en fazla 6 ay süre verilecek şekilde veri tabanına “açık” konumunda girilmesi ve sürenin takip edilmesi.

• Güvensizlik tespiti yapılan ürünlere yönelik test ve muayene sürecinin başlatılması, veri tabanına “açık” konumunda girilmesi ve test ve muayene raporuna istinaden verilen karar neticesinde denetime ait belgelerin Bakanlık proje koordinatörlerine iletilmesi.

• Projenin bir bütün olarak değerlendirilip sonuçların raporlanması neticesinde denetim raporlarının Bakanlık proje koordinatörlerine iletilmesi.

Denetimlerde Kullanılacak Kontrol Listeleri ile İlgili Bilgilendirme: Denetimlerde kullanılacak olan kontrol listesi Ek-1 verilmiştir.

Piyasa Denetim ve Gözetimi, Numune Alma ve Test Muayene Yöntemlerinin Belirlenmesi Numune, biri şahit numune olmak üzere üç takımı (her numune 2 adet, toplam numunede 6 adet) geçmeyecek miktarda bedeli ödenmeden [PGD. Madde 1.-(1)] üretici veya dağıtıcıdan piyasa gözetimi ve denetimi tutanağın ilgili bölümü doldurularak alınacaktır.

Test ve Muayene Hizmetleri: Yukarıdaki tabloda belirtilen 4703 sayılı Kanun ve Yönetmelikler çerçevesinde Bakanlığımız tarafından

TSE TEST MERKEZLERİ

Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili Yönetmelik (LVD) (2006/95/AT) -Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği

Necatibey Cad. No:112 06100 Bakanlıklar Çankaya/ANKARA TSE Kalite Kampüsü Cumhuriyet Mah. 2258 Sk. No:10 A-Blok, Çayırova Tren İstasyonu Yanı- Gebze/ KOCAELİ

Sonuçların Kontrolü ve Değerlendirilmesi Önlemler ve Bildirimlerin Belirlenmesi Proje kapsamı içerisinde yer alan ürünlerin 2006/95/ AT (LVD) Yönetmeliği ve standartlara uygunluklarının doğrulanmasına dair yapılan test ve muayene sonuçları değerlendirilerek raporlanacaktır. Yönetmelik kapsamında yapılan denetim ve test sonuçlarında karşılaşılan uygunsuzluklar risk değerlendirmesi sonrasında 4703 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapılacak işlemlerle belirlenecektir.

Denetim Sonuçlarının Raporlanması Faaliyetin sonuçları, denetim sayısı, incelenen ürünlerin sayısı, laboratuvar test sayısı, gönüllü toplatma sayısı, piyasadan toplatılan ürün sayısını ve süreç tamamlanıncaya kadar geçen süre bilgilerini içerecek şekilde raporlanmalıdır.

ELEKTRİKLİ YAĞLI RADYATÖRLER AİT BELGE VE TEKNİK DOSYA KONTROLÜ NOT: Üreticide yapılan denetimde kullanılacaktır.

1.Tasarım ve İmalat Çizimleri 2.Mekanik Mukavemet Hesapları 3.Muayene ve Deney Raporları 4.Kullanma/Bakım/Montaj Kılavuzları 5.CE işareti ve AT Uygunluk Beyanı

66

ADRES

DEĞERLENDİRME

6. İzlenebilirlik kayıtları

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

EK-1 TAŞINABİLİR ELEKTRİKLİ YAĞLI RADYATÖRLER PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ KONTROL LİSTESİ DENETİM TARİHİ :.........../........./...201......

FİRMA ADI : FİRMA ADRESİ : ÜRÜNÜN MARKASI/MODELİ :

TSE EN 60335-2-30 TS EN 60335-1

GÖVDE ÜZERİNDEKİ İŞARETLER

SONUÇ

CE işareti kontrolü İmalâtçı veya yetkili satıcının adı, ticarî markası veya tanıtma işareti var mı?

Seri veya tipin tanımlanması, seri numarası var mı?

Cihazda yağ sızıntısı var mı?

Kullanıcıya yönelik uyarı/bilgilendirme (Kullanma kılavuzu) var mı?

Kalıcı ve kolayca okunabilir İşaretleme Termostat veya cihazın çalıştığını gösteren ışık göstergesi var mı?

Cihaz beyan gerilimi AC (V) ve/veya frekans (Hz) gösterimi var mı?

Cihaz üzerinde birimi “Amper” olan akım şiddeti sembolü “A” ve/veya “Watt” olan cihazın güç sembolü “W” gösterimi var mı? (*)-“TS EN 60335-2-30 Madde:7.12 NOT: 101”’e göre aşağıdaki hususlar belirtilmiş midir?

“Yağla doldurulmuş radyatörlerin kullanma talimatlarında aşağıda belirtilen hususlar yer almalıdır: - Bu ısıtıcı, belirli bir miktarda özel bir yağ ile doldurulur. Yağ kaçağının olması durumunda yağ kabının açılmasını gerektiren onarımlar, sadece imalatçı tarafından veya temas sağlanabilen servis acentesi tarafından yapılmalıdır, - Isıtıcı hurdaya çıkarılacağı zaman, yağın elden çıkarılması ile ilgili yönetmelikler takip edilmelidir” (**)-Taşınabilir cihazın kullanma kılavuzunda “Bu ısıtıcıyı banyo, duş veya yüzme havuzunun yakın çevresinde kullanmayınız.” ibaresi var mı? (**)-Cihazın üzerinde ÖRTMEYİNİZ sembolü var mı? Şayet bu uyarı/sembolü varsa, kullanma kılavuzunda “UYARI Aşırı ısınmayı önlemek için ısıtıcının üzerini örtmeyiniz”, ayrıca kullanma talimatlarında, “ısıtıcının prizin hemen altına yerleştirilmemesi gerektiği” ibaresi belirtilmiş midir? (*) TS EN 60335-2-30 Madde:7.12 NOT: 101 (**) TS EN 60335-2-30 Mad. 7. 6 (***) TS EN 60335-2-30 Mad. 7.12

Projeye Katkı Sağlayacak Olan İl Müdürlükleri SIRA NO 1 3 2 4 5 7 6 8 9 10 11 12 13 14 15 16

İL MÜDÜRLÜĞÜ ADANA İL BSTM ANTALYA İL BSTM AYDIN İL BSTM BURSA İL BSTM DENİZLİ İL BSTM DİYARBAKIR İL BSTM ESKİŞEHİR İL BSTM GAZİANTEP İL BSTM HATAY İL BSTM İSTANBUL İL BSTM İZMİR İL BSTM KAYSERİ İL BSTM MERSİN BSTM MUĞLA İL BSTM SAMSUN İL BSTM TRABZON İL BSTM

DENETÇİ SAYISI 3 4 2 3 3 3 2 3 2 5 4 2 4 3 5 3

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

67

IV.6 SICAK SU ÜRETİMİ İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ KOLLEKTÖRLERİ Mevzuat Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmelik Standartlar TS EN 12975-1+A1: Isıl Güneş Enerji Sistemleri ve Bileşenleri-Güneş Enerjisi Kollektörleri - Bölüm 1: Genel Kurallar İçin Standart TS 13594: Borosilikat Cam Tüpten İmal Edilen Vakumlu Güneş Kollektörleri İçin Standart TS EN 12976-1: Isıl Güneş Enerji Sistemleri ve Bileşenleri – Seri Üretilmiş Sistemler - Bölüm 1: Genel Özelikler İçin Standart

kollektörlerinin dayanıklılığını, güvenilirliğini ve emniyeti ile ilgili özellikleri kapsar.

Tanım Güneş ışınımını faydalı enerji şekline dönüştüren gereçlere Güneş Kollektörü (Toplayıcıları) denir. Uygulamada kullanılan kollektörlerde, güneş ışınımı önce bir yatay düzlem tarafından yutulur. Sonra da bir akışkana aktarılarak iç enerjisi aktarılır. İç enerjinin artışıyla sıcaklığı artan su kullanıma verilir. Uygulamada ısı taşıyıcı akışkanın hava (gaz) veya sıvı (su) olduğu iki tip güneş kollektörleri mevcuttur. Havalı güneş kollektörleri genel olarak Düzlemsel veya Hacimsel tiplerde imal edilmektedirler. Sıvılı güneş kollektörleri düzlemsel veya konsantrik tiplerde imal edilmektedirler. Uygulamada düzlemsel güneş kollektörleri sıcak su, konsantrik güneş kollektörleri ise buhar üretimi için kullanılmaktadır.

Kapsam Ev ve benzeri yerlerde sabit olarak monte edilen seri üretilmiş ısıl güneş enerji sistemlerinde kullanılan güneş Ürün Kontrolü Ürün ve Etiket Bilgileri

Uygun

Uygun Değil

Açıklama

Uygun

Uygun Değil

Açıklama

Kollektör üzerinde; kalıp, damga ya da kazıma şeklinde yer alan etikette aşağıdaki bilgiler yer almalıdır. İmalatçının/tedarikçinin/ithalatçının adı ve adresi Menşei CE İşareti Tip/Model Seri Numarası İmal yılı Kollektör brüt alanı Kollektör ölçüleri Azami çalışma basıncı Kollektörün kütlesi Isı transfer akışkanı hacmi Kollektörler; depolama ve nakliyede kolektörde hasar oluşturmayacak şekilde ambalajlanmalıdır.

Montaj/bakım talimatları, garanti belgesi ve yetkili servislere ait her türlü bilgi ve belgeler ürün ambalajları içerisinde bulunmalıdır.

Kollektörün tasarımında kullanılan malzemeler, mor ötesi ışımaya, ısınmaya, donmaya ve diğer hava şartlarına dayanıklı olmalıdır.

Kollektör, yıldırıma karşı koruma sağlayacak yapıda olmalıdır.

İlgili Yönetmelik Kapsamındaki Teknik Dosya TEKNİK DOSYA KAPSAMI (Denetçinin ihtiyaç duyduğu durumlarda) Kollektörün genel tanımı ve işlevi Teknik çizimler Kollektör test ve deney raporları Montaj için gereken asgari bilgiler Kollektörün yerleşim planı

68

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

TEKNİK DOSYA KAPSAMI (Denetçinin ihtiyaç duyduğu durumlarda) Bütün haricî bağlantıların yerleri ve anma çapları Çalışma sınırları: müsaade edilen sıcaklıklar, basınçlar, vb.

Kollektördeki tüm akışkan devrelerinin en yüksek çalışma basıncı Korozyona karşı korumanın tipi Isı aktarım akışkanının tipi Montaj yüzeyleri Kollektörün çatıya entegre edilmesi (uygunsa) Emniyet ve güvenlik cihazlarının tipleri, büyüklükleri ve boşaltma kapasiteleri Kollektör düzlemi üzerine gelmesi gereken güneş ışıması veya sistemin aşırı sıcaklığa karşı korunması bilgileri Müsaade edilebilir rüzgâr ve kar yük değerleri Performans verileri Kollektörün donmaya karşı dayanabildiği en düşük sıcaklık Kollektörün güvenlik bilgileri

NOT: Denetim sonucunda test ve deneye ihtiyaç duyulursa, kollektörlerden 1 takım (3 adet ürün) numune alınmalıdır.

Test Laboratuvarları 1 TSE Güneş Enerjisi Sitemleri Müdürlüğü Ostim/ANKARA 2) TSE Elektrik Laboratuvarı Müdürlüğü – ANKARA

IV.7 EL FENERLERİ (ŞARJ EDİLEBİLEN) Mevzuat - 2006/95/AT (LVD) Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili Yönetmelik - 2004/108/AT (EMC) Elektromanyetik Uyumluluk ile İlgili Yönetmelik Standartlar - TS EN 60598-1 Aydınlatma Armatürleri - Bölüm 1 Genel Özellikler ve Deneyler - TS EN 60598-2 Aydınlatma armatürleri- Bölüm 2: İlgili Özellikler- Kısım 8: Elektrikli El Lambaları (IEC 60598-2-8:2013) - TS EN 61204-7:2007 Doğru Akım Çıkışlı Düşük Gerilimli Güç Kaynakları için Standard

Uygun

Uygun Değil

Açıklama

Kapsam Elektrik ışık kaynakları ile birleşik, 1000 V’a kadar olan besleme gerilimleri ile çalışan aydınlatma armatürleri (şarj edilebilen el fenerleri) kapsar.

Genel Giriş/Çıkış Gerilimi: Tek ya da çoklu olarak belirtilen çıkış beyan gerilimi ya da gerilimleridir. Birimi (V) Volt’tur.

Alternatif akımda AC ya da ac, doğru akımda DC ya da dc sembolleri ile kullanılır.

Giriş/Çıkış Akımı: Tek ya da çoklu olarak belirtilen çıkış beyan akımı yada akımlarıdır. Birimi (A) Amper’dir. Alternatif akımda AC ya da ac, doğru akımda DC ya da dc sembolleri ile kullanılır. Frekans: Frekans sadece alternatif akımı için kullanılır ve birimi (Hz) Hertz’dir. Güç: Şarj cihazının verdiği maksimum elektrik gücünü belirtir. (VA) Volt-Amper ya da (W) Watt birimleri ile kullanılır.

Toplam Işık Gücü: Lümen olarak ölçülür. Fener tüm açısal çıkışı dikkate alındığında, yayılan ışık enerjisinin toplam miktarını ifade eder. Çalışma Süresi: Fenerin ürettiği ilk ışık çıkış değeri fenerin normal çalışması sırasında ürettiği ışığın % 10’u olarak tanımlanır.

Işık Menzili: 0,25 lux ışık menzili fener ile fener ışığının aydınlattığı yer arasında ölçülen mesafedir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

69

İlgili Yönetmelikler ve Standard Kapsamında İşaretleme ve Bilgilendirme Kontrolü İşaretlemeler ve Bilgilendirme Kalıp, damga ya da kazıma şekillerinde şarj aleti gövdesinde ya da gövdeye monte edilmiş bir ürün tanımlama etiketi üzerinde aşağıdaki bilgi ve/veya semboller açıkça okunabilir şekilde yer almalıdır. İmalatçı adı, adresi ve/veya ithalatçı adı adresi Markası Modeli veya tip referansı Sınıfı CE işareti Giriş ve çıkış beyan gerilimi (gerilimleri) Volt (V) Giriş ve çıkış beyan akım (akımları) miliamper (mA) veya amper (A) Aydınlatma Gücü Üretim yılı (varsa) Menşei Doğru Akım -------------- sembolü (varsa) - - - - - - - Ampülle mi yoksa led lemi çalışıyor, eğer ledle çalışıyorsa kaç ledli ve her bir ledin koruma yalıtımı var mı?

Uygun

Uygun Değil

Açıklama

sembolü (varsa) Topraklama akım Yüksek güçteki el fenerleri ve şarj aletlerinde; elektrik çarpmalarına karşı el feneri gövdesi üzerinde ve şarj aleti gövdesinde kolayca görülebilir ve okunabilir bir elektrik şoku uyarı etiketi yer almalıdır.

El feneri dış gövdesi; elektrik şokuna, ısıya ve mekanik darbelere dayanıklı sağlam bir malzemeden yapılmış olmalıdır.

El feneri ana elektrik prizinden şarj edilebilen dâhili bir ünite ile donatılmışsa elle teması mümkün olmamalıdır.

Koruyucu ampul kapağı gibi ek yalıtım hizmeti gören parçalar erişime açık olmamalıdır.

Yerleşik fiş uygun dizayn edilmiş midir? Şarj aleti fiş boyutları elektrik arklarına yol açmayacak boyutlarda olmalıdır El feneri gövdesi üzerinde açma-kapama ve mod değiştirme anahtarı varsa güvenli ve konumları belirtir şekilde olmalıdır.

El feneri şarj kablosu içerisindeki iletkenlerin kesit alanı besleme gerilimini karşılamalı, aşırı ısınmaya neden olmayacak boyutlarda olmalıdır.

El feneri şarj kablosu esnek ve bükülebilir olmalıdır. Gövdeye monteli olduğu durumlarda kablo burkulma, çekme ve gövdeye birleştiği noktada bükülmelere karşı mukavemetli ve yeterli uzunlukta olmalıdır.

El feneri şarj kablosu içerisindeki elektrik akımını taşıyan iletken iç bölümlere metal bir cisimle veya parmakla erişilememelidir. Şarj cihazı gövdesi üzerinde veya içinde sigorta (düşük güçteki sigortasız güç kaynakları hariç) varsa; H,L,F,T, E, sigorta sembolleri olmalıdır. Bu semboller; (L,F:hızlı kesen sigorta - T:ileri teknik kesen sigorta - E: normal kesen sigortayı - H :hızlı kesen sigorta)’dır. Bu durumda güç kaynağı gövdesinde F 3 A veya H 200 mA gibi akım bilgisi yer almalıdır. Çoklu beyan akımları veya akım aralıkları varsa, zaman, bunlar bir kesme (/) işareti ile ayrılmalıdır. Çoklu beyan gerilimleri veya gerilim aralıkları varsa, bunlar bir kesme (/) işareti ile ayrılmalıdır.

70

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

İlgili Yönetmelik Kapsamındaki Teknik Dosya Teknik Dosya Kapsamı (Denetçinin ihtiyaç duyduğu durumlarda) El fenerinin genel tanımı Devre şemaları ve montaj planı vs.

El feneri çalışma ve şarj edilme prensibi, gerekli tanımlar ve açıklamalar.

El fenerinin tasarımında ve imalatında uygulanan standard(lar) standardların uygulanmadığı durumlarda LVD ve EMC Yönetmeliklerinin emniyet hükümlerini sağlamak üzere uygulanan yöntemler.

El feneri test ve deney raporları NOT 1: Denetim sonucunda teste ihtiyaç duyulursa, el fenerinden 1 takımda 1-3 ürün olacak şekilde numune alınmalıdır.

NOT 2: İmalatçı veya yetkili temsilcisi, teknik dosya ile birlikte CE uygunluk beyanının bir kopyasını muhafaza etmelidir.

Mevzuat ve Standart Bilgileri Yönetmelikler - 2006/95/AT (LVD) Belirli Gerilim Sınırları Dâhilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili Yönetmelik

Uygun

Uygun Değil

Açıklama

nebilir - ****TS 8533 EN 60317-13- Sargı telleri-Özellikler bölüm 13-Poliamid imid örtülü poliester veya poliesterimid emay kaplı yuvarlak kesitli bakır tel, 200 sınıfı - TS 8530 EN 60317-8 Sargı telleri- Özellikler- Bölüm 8: Polyesteremid emay kaplı yuvarlak kesitli bakır tel 180 sınıfı - TS 8495 EN 60317-4 Sargı telleri- Özellikler- Bölüm 4: Poliüretan emay kaplı yuvarlak kesitli lehimlenebilir bakır tel, 130 sınıfı standartları kapsamında ürünün test ve muayenesi yaptırılmaktadır.

- 2004/108/AT (EMC) Elektromanyetik Uyumluluk ile İlgili Yönetmelik Standartlar - TS EN 60598-1 Aydınlatma Armatürleri - Bölüm 1 Genel Özellikler ve Deneyler - TS EN 60598-2 Aydınlatma armatürleri- Bölüm 2: İlgili özellikler- Kısım 8: Elektrikli el lambaları (IEC 60598-2-8:2013) - TS EN 61204-7 : 2007, Doğru Akım Çıkışlı Düşük Gerilimli Güç Kaynakları için Standard

IV.7 EMAYELİ (ÜZERİ VERNİKLİ) TELLER Giriş Vernikli Teller, “4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun”, “Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği (PGD)” hükümleri uyarınca denetlenmektedir. Bu çerçevede; güvensizlik şüphesi gerekçesi ile alınan numuneler, test ve muayene laboratuvarlarına gönderilerek “TS EN 60335-2-30” kapsamında değerlendirilecektir. Bu çerçevede; güvensizlik şüphesi gerekçesi ile alınan numuneler, test ve muayene laboratuvarlarına gönderilerek; - TS 8561 EN 60317-20 Sargı telleri-Özellikler bölüm 20: Poliüretan emay kaplı yuvarlak kesitli lehimlenebilir bakır sargı teli, 155 sınıfı - TS 8564 EN 60317-23 Sargı telleri-Özellikler bölüm 23: Polyesterimid emay kaplı yuvarlak kesitli lehimle-

Ürünün Tanımı Emayeli (üzeri vernikli) teller çapları genellikle 0,02 ile 5 mm kalınlığında, kesitleri ise 0,00031416 ile 19,63495 mm2 arasında olup yaygın olarak iletkenliği iyi kalitede olan bakır iletkenin vernik gibi yüksek ısıya dayanıklı kimyasallarla yalıtılmış yumuşak kıvam özellikli ve bobin oluşturulması için tasarlanmış iletkenlerdir. Bobin tellerinin yaşlanma faktörlerinden en önemlisi ısı ve devreden geçen akım şiddetidir.

Motorlar, yağlı tip transformatörler, hermetik motor sargıları, alternatör ve statör sargılarındaki bobin tellerinin mükemmel ısı direnci kadar mekanik baskı, solventlere (kimyasal çözücü) yüksek dayanımları için theic modifiyeli polyesterimid bazlı (200C) ya da iki farklı emaye film ile kaplı (Thic polyesterimid + poliamidimid -220C) emaye tel olarak üretilmektedir.

Bobin ise, izoleli bir iletken telin üst üste veya yan yana sarılması ile üretilen devre elemanı olup genellikle bakır, gümüş tel veya litz teli denilen ipekle yalıtılmış tel ile sarılırlar. Bobinler, makara, madren veya karkas olarak adlandırılan yalıtkanlar üzerine (plastik, seramik, sert

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

71

kâğıt) spiral, helezon, düz, petek şeklinde sarılı tellerden (sargı şekli) oluşan devre elemanıdır.

Bobinlerin Alternatif (AC) Ve Doğru Akımda (DC) Davranışı Bobinler doğru akıma sadece telin direnci kadar zorluk gösterirken alternatif akımda frekansa bağlı olarak artar. Elektrik akımı uygulanan bir iletkende manyetik alan ve manyetik kuvvet meydana gelmektedir.

Alternatif akımda (AC) ise bobinlerden çok çeşitli alanlarda yararlanılır. AC’de akım/gerilim yükseltici veya düşürücü transformatörler, balastlar, büyük güçlü akımlar için yapılan kontaktör bobinleri, elektrik üretiminde kullandığımız mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren jeneratörler ve elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirmek için kullandığımız motorlarda da bobinler kullanılır.

Bu tip makinalarda bobinin kullanılmasının esası yine manyetik alana dayanır.

Genel olarak özetlerse emaye kaplı bobin tellerinin özellikleri; - Yüksek termik dayanım - Yüksek mekanik dayanım - Yüksek ısı şoku - Yükek termal stabilite ek voltaj yüklemelere karşılık dayanıklılık - Çeşitli gazlara direnç ve dayanıklılık - Sürtünmeler karşı yüksek mukavemet- sarım kolaylığı - Yumuşaklık - Çözücülere ve trafo yağına karşı dayanım - Yüksek frekans direnci

Magnetik Alanda Akım Geçen Tele Etki Eden Kuvvet

- Düşük ısıda lehimleme

Emaye Bobin ve Teli

- Yüksek izolasyon - Yüksek elastikiyet

Sağ elih başparmağı akım yönünü,

- Pinhol dayanımı

Dört parmak manyetik alanın yönünü,

- Yumuşaklıktır.

Avuç içinde çıkan dikme manyetik kuvvetin yönünü gösterir.

NOT: Pinhol, yaş boya içinde oluşan gaz kabarcıklarının, filmin kuruması sürecinde filmi terk etmesi ve yükselen viskozitesi nedeniyle kabarcıkların çıkışı sırasında oluşan yırtılma izlerinin yayılmayla kapanmaması sonucunda oluşan bir boya film kusurudur.

Amaç

Emayeli Tellerde Isı ile Yaşlanma

- Geniş kapsamlı bir taramanın yapılarak marka/model bazında ürünlerin tespiti,

Araştırmalar sonucu, elektrikli aletlerin çalışma sıcaklıkları akım taşıyıcı sargılarının termal yaşlanma derecelerine göre sınıflandırılmaktadır. Her bir sıcaklık sınıfının maksimum çalışma derecesinde bağımsız olarak 20.000 çalışma saatinde yapılan bu testler ile termal yaşlandırma hakkında bir sonuca varıldığı bilinmektedir.

- Tespit edilen ürünlerin uygunluk seviyelerinin belirlenmesi,

Kullanıldığı Yerler

- Üretici ve ithalatçıların belirli uygunluk seviyesine ulaşmasının sağlanması,

Bobinler doğru akımda (DC), daha çok elektro mıknatıs olarak kullanılırlar. Makaraya sarılmış olan telden bir akım geçirildiği takdirde bobinin etrafında bir manyetik alan oluşur, bu manyetik alandan rölelerde yararlanılır. Doğru akımda bobinlerden sadece elektro mıknatıs olarak yararlanılmaz. Bobinler birçok devrede çeşitli şekillerde kullanılırlar. Mesela radyo devreleri, besleme kaynakları, anten yükselteçleri, TV devreleri, otomobil bobinleri, haberleşme alanı gibi.

72

- Yapılan tespitler ışığında riskli ürünler ve risk teşkil eden firmaların belirlenmesi, - Haksız rekabetin önlenmesi,

- Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulmasıdır.

Hedef Proje kapsamında uygunsuzlukların kontrol altına alınarak piyasaya arz edilmiş/edilecek olan Emayeli (üzeri vernikli) Tellerin uygunluk seviyelerinin arttırılması ve pi-

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

yasada bulunan güvensiz ürünlerin toplatılarak düzeltilmesi veya piyasaya arzının yasaklanmasıdır.

Kapsam Bakanlığın veri tabanında bulunan daha önceden denetlenmiş ürünlerin marka/model bazında uygunluk seviyelerinin araştırılması ve internet üzerinden yapılan satışların incelenerek piyasaya yeni giren yerli/ithal

ürünlerin marka-model bazında tespit edilmesidir. Denetimlerin öncelikle satıcılarda gerçekleştirilmesi, ulaşılabildiği kadar çok ve çeşitli miktarda ürüne ulaşılarak başlangıçta etiket ve işaret denetimi yapılması, güvensizlik şüphesi duyulan ürünlerden numune alınarak test ve muayene laboratuvarlarında performans testlerinin yaptırılması, bu kapsamda güvensizlik tespiti yapılanların piyasadan toplatılmasının sağlanmasıdır.

DENETİM SÜRECİNDE GEREKLİ OLACAK MEVZUAT LİSTESİ KANUN YÖNETMELİKLER 4703 Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması -Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve ve Uygulanmasına Dair Kanun Denetimi Yönetmeliği (PGD) .

EMAYE BOBİN TELİ MAKARASINDAKİ ETİKET ÖRNEĞİ

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

73

Denetim Süreci İle İlgili Akış Şeması

Üretici/İthalatçı/Satıcıda denetim

➝ Duyusal inceleme (ürünün incelenmesi)/ürüne ilişkin bilgi, belge ve işaretlerin incelenmesi,

➝ Uygun

➝

Uygun Değil

Uygunluk teyidi

Teknik Düzenlemeye Aykırılık

Güvensizlik şüphesi (gözle görülen tespitler ile ilgili terddüt, vs.)

➝

➝ Üreticiye aykırılığın düzeltilmesi için süre verilmesi

Numune alınması

➝

➝ Verilen süre sonunda tekrar denetim yapılması

Uygunluk teyidi

➝

Aykırılık Giderilmemiş

➝

(4703 sayılı Kanunun 12. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen idari para cezası uygulanır)

Test sonuçlarının değerlendirilmesi

➝

Mevzuat çerçevesinde işlem yapılması

➝

➝

Uygun

Test ve muayeneye gönderilmesi

Uygun

Uygunluk teyidi

Güvensizlik Belirtisi

Mevzuat çerçevesinde işlen işlemyapılması yapılması (4703 sayılı Kanunun 12. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen idari para cezası uygulanır. Ayrıca ürünün piyasadan toplatılması kararı verilir.)

74

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Denetim Süreci ile İlgili Açıklamalar Faaliyet planı aşağıdaki gibi yürütülecektir: - Ön araştırma yapılması (Piyasada bulunan ürünlerin marka/model bazında tespiti ile veri tabanından bu ürünlere ait daha önce denetim yapılıp yapılmadığı araştırılarak özellikle daha önce denetim yapılmamış ve teste hiç gönderilmemiş marka/model ürünler tespit edilmesi) - Denetimin gerçekleştirilmesi - Denetimin sonucunda yapılan / yapılacak olan işlemlerin değerlendirilmesi ve denetimlerin tamamlanmasından sonra sonuçların aşağıdaki hususlara dikkat edilerek veri tabanına aktarılması; • Uygunluk tespiti yapılan ürünlere yönelik, denetim sonuçlarının • Aykırılık tespiti yapılan ürünlere yönelik denetim sonuçlarının en fazla 6 ay süre verilecek şekilde veri tabanına “açık” konumunda girilmesi ve sürenin takip edilmesi.

• Güvensizlik tespiti yapılan ürünlere yönelik test ve muayene sürecinin başlatılması, veri tabanına “açık” konumunda girilmesi ve test ve muayene raporuna istinaden verilen karar neticesinde denetime ait belgelerin Bakanlık proje koordinatörlerine iletilmesi.

• Projenin bir bütün olarak değerlendirilip sonuçların raporlanması neticesinde denetim raporlarının Bakanlık proje koordinatörlerine iletilmesi.

S.NO 1 2

TSE TEST MERKEZLERİ Ankara Elektroteknik Lab. Müd.

Gebze Elektroteknik Lab. Müd.

Denetimlerde Kullanılacak Kontrol Listeleri ile İlgili Bilgilendirme: Denetimlerde kullanılacak olan kontrol listesi Ek-1 verilmiştir.

Piyasa Denetim ve Gözetimi, Numune Alma ve Test Muayene Yöntemlerinin Belirlenmesi Numune, biri şahit numune olmak üzere üç takımı (her numune 2 adet, toplam numunede 6 adet) geçmeyecek miktarda bedeli ödenmeden [PGD. Madde 1.-(1)] üretici veya dağıtıcıdan piyasa gözetimi ve denetimi tutanağın ilgili bölümü doldurularak alınacaktır.

Numune alımında telin ezilmemesine, verniğinin zarar görmemesine ve telin çekilerek uzamamasına dikkat edilmelidir.

Test ve Muayene Hizmetleri Yukarıdaki tabloda belirtilen 4703 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelikler çerçevesinde Bakanlığımız tarafından yürütülen “Piyasa Gözetimi ve Denetimi” faaliyetleri kapsamında ihtiyaç duyulan test ve muayene hizmetlerinin TSE tarafından bedelsiz olarak yapılacağına dair protokol yenilenerek 19.04.2013 tarihinde imzalanmıştır. TSE Deney ve Kalibrasyon Merkezi Başkanlığı Elektroteknik Laboratuvarı Müdürlüğü (ANKARA) veya GEBZE tarafından ürüne ait güvenlik deneyleri gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle Proje kapsamında gerçekleştirilecek çalışmalarda test ve muayene kuruluşu olarak TSE’den hizmet alınacaktır.

ADRES Necatibey Cad. No:112 06100 Bakanlıklar - Çankaya/ ANKARA TSE Kalite Kampüsü Cumhuriyet Mah. 2258 Sk. No:10 A-Blok, Çayırova Tren İstasyonu Yanı- Gebze/KOCAELİ

Sonuçların Kontrolü ve Değerlendirilmesi Önlemler ve Bildirimlerin Belirlenmesi Proje kapsamı içerisinde yer alan ürünlerin standartlara uygunluklarının doğrulanmasına dair yapılan test ve muayene sonuçları değerlendirilerek raporlanacaktır.

Yönetmelik kapsamında yapılan denetim ve test sonuçlarında karşılaşılan uygunsuzluklar risk değerlendirmesi sonrasında 4703 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapılacak işlemlerle belirlenecektir.

NUMUNE SAYISI 2 adet

Denetim Sonuçlarının Raporlanması Faaliyetin sonuçları, denetim sayısı, incelenen ürünlerin sayısı, laboratuvar test sayısı, gönüllü toplatma sayısı, piyasadan toplatılan ürün sayısını ve süreç tamamlanıncaya kadar geçen süre bilgilerini içerecek şekilde raporlanmalıdır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

75

EMAYE BOBİN TELİ

EK-1 EMAYELİ (ÜZERİ VERNİKLİ) TELLER PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ KONTROL LİSTESİ DENETİM TARİHİ :.........../........./...201......

FİRMA ADI : FİRMA ADRESİ : ÜRÜNÜN MARKASI/MODELİ : GÖVDE ÜZERİNDEKİ İŞARETLER SONUÇ Etiketinde belirtilen standardı? İmalâtçı veya yetkili satıcının adı, ticarî markası veya tanıtma işareti Seri numarası veya tipin tanımlanması Sınıfı (class)?

Emaye telin çapı (mm) veya kesiti (mm2) Ürününün garanti belgesi var mı?

Emaye tel yumuşak bobin teli kıvamında mı?

(Sert kıvamda olmaması gerekir. Tel makarada serbest bırakıldığında çelik tel gibi birkaç sipirtur atmaması gerekir) Emaye telin rengi kahverengi mi?

(Emayenin rengi siyahlaşmış veya beyazlaşmış olmamalıdır) Telin üzerinde homojen olmayan, her tarafı düzgün emaye ile dağılmış olmayan emaye birikintisi (damlama) yani pütür var mı?

PROJEYE KATKI SAĞLAYACAK İL MÜDÜRLÜKLERİ SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

76

İL MÜDÜRLÜĞÜ ADANA İL BSTM ANKAR İL BSTM BURSA İL BSTM ESKİŞEHİR İL BSTM GAZİANTEP İL BSTM ISPARTA İL BSTM İSTANBUL İL BSTM İZMİR İL BSTM KAYSERİ İL BSTM KOCAELİ İL BSTM KONYA İL BSTM SAMSUN İL BSTM ŞANLIURFA İL BSTM

DENETÇİ SAYISI 3 3 3 3 2 1 3 3 3 3 2 3 2

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

V. GAZ YAKAN CİHAZLAR GRUBU

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

77

Giriş Denetimlerde ürünlerin işaret, etiket, duyusal inceleme, kullanma kılavuzları ve gerektiği durumlarda üreticilerde teknik dosya ve tasarım incelemesi denetimi yapılacak ve hazırlanan kontrol listelerinin ilgili bölümleri doldurulacaktır. Kontrol listeleri çerçevesinde karşılaşılan uygunsuzluklarda, rehberde yer alan akış şemalarına göre işlem yapılacaktır. Test için numune alınması gerektiğinde ürünlerden birer adet 3 takım olacak şekilde numune alınarak test ve muayeneler öncelikle TSE laboratuvarlarında aksi halde aşağıda verilen test kuruluşlarında yaptırılacaktır.

Denetimlere ürünlerin satış noktalarında başlanacak, piyasada yer alan ürünler ve üreticileri tespit edilecek, uygunsuzluk tespit edilen üretici veya ithalatçı firmalarında teknik dosya incelemesi yapılacaktır.

Test ve Muayene Kuruluşları - TSE ENERJİ SİSTEMLERİ OSTİM ŞEFLİĞİ, - KİWA MEYWER BELGELENDİRME HİZMETLERİ A.Ş., - İNTEGRA 96 ULUSLARARASI BELGELENDİRME, - S&Q MART, - ELDAŞ ELEKTRIK ELEKTRONIK A.Ş.

- SZUTETS Satış Noktalarında Denetimler Satış noktalarındaki denetimlerde dört bölüm olarak hazırlanmış olan kontrol listelerinin ilk üç bölümü kullanılacaktır.

• Birinci Bölüm ürünlerin üzerinde, ambalajında veya etiketinde bulunması gereken işaret, etiket ve uyarıları içermekte olup kontrol sırasında yönetmeliğin

78

gerekli kıldığı CE işaretlemesi ile ilgili hususlarda tespit edilen uygunsuzluklar (CE işaretinin bulunmaması vb.) güvensizlik şüphesi olarak telakki edilerek üründen numune alınacak ve teste gönderilecektir. Diğer tali uygunsuzluklar için denetimin üreticide devam ettirilmesi sağlanarak düzeltilmesi yoluna gidilecektir.

• İkinci Bölüm ürün üzerinde yapılacak olan duyusal incelemeyi içermekte olup güvensizlik şüphesine yol açacak tespitlerde üründen numune alınarak teste gönderilecektir. Ürünlerde alev izleme tertibatının bulunmadığı tespit edilirse; bu durum “güvensizlik belirtisi” olarak değerlendirilecektir.

• Üçüncü Bölüm kullanım kılavuzu içeriği ile ilgili olup, bu bölümde tespit edilecek olan uygunsuzluklar eğer diğer bölümlerde herhangi bir uygunsuzluğa rastlanmadığı takdirde, teknik mevzuata aykırılık olarak değerlendirilecek ve denetimin üreticide devam ettirilmesi sağlanarak düzeltilmesi yoluna gidilecektir. Üretici/İthalatçı Firmalarda Denetimler • Satış noktalarında yapılan denetimler neticesinde uygunsuzluk tespit edilen numunelerin etiket ve fatura bilgileri üzerinden izlenebilirliklerinin takibi yapılarak üretici veya ithalatçı firmalarda belge, doküman ve teknik dosya kontrolü yapılacak ve yönetmelik çerçevesinde uygunlukları denetlenecektir.

• Denetimlerde, satış noktalarında ilgili kontrol listelerinde tespit edilmiş uygunsuzlukların yanı sıra kontrol listelerinin dördüncü ve beşinci bölümleri kullanılarak uygunluk değerlendirme, teknik dosya ve tasarım incelemesi yapılacak ve tespit edilen aykırılığın durumuna göre işlem yapılacaktır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Kontrol Listelerinde Karşılaşılan Uygunsuzluklarda Takip Edilecek İşlemler için Akış Şemaları Kontrol Listesi Bölüm 1- İşaret Etiket

CİHAZ

KONTROL LİSTESİ BÖLÜM 1-İŞARET ETİKET

CE İŞARET YOK

NUMUNE ALINIR TESTE GÖNDERİLİR

Uygun

TEST SONUCU

UYGUNSUZ Teknik Mevzuata Uygunsuz

DÜZELTİCİ FAALİYET

DİĞER UYGUNSUZLUKLAR

TEKNİK MEVZUATA AYKIRILIKTIR

ÜRETİCİ TESPİTİ YAPILIR/ BELGE DOKÜMAN İNCELEMESİ İHTİYACI OLUR/ TEKNİK DOSYA İNCELEMESİ YAPILIR/

Güvensiz ÜRETİCİ

TOPLATMA KONTROL LİSTESİ BÖLÜM 4

UYGUNSUZLUK SADECE ETİKETTEKİ EKSİKLİK

DÜZELTİCİ FAALİYET

Yok

TEKNİK DOSYA UYGUNSUZ

GÜVENSİZLİK ŞÜPHESİ Var NUMUNE ALINIR

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

79

Kontrol Listesi Bölüm 2- Duyusal İnceleme (Satıcı/Dağıtıcı/Kullanıcılarda)

ÜRÜN

KONTROL LİSTESİ BÖLÜM 2- DUYGUSAL İNCELEME

ALEV İZLEME TERTİBATI YOK

KONUT DIŞI KULLANILMASINA DAİR UYARI VAR

KONUT DIŞI KULLANILMASINA DAİR UYARI YOK

GÜVENSİZLİK BELİRTİSİ

DİĞERLER UYGUNSUZLUKLAR

GÜVENSİZLİK ŞÜPHESİ

UYGUN

GÜVENSİZLİK ŞÜPHESİ

UYARILAR

ÜRETİCİ TESPİT EDİLİR

UYGUNSUZ

ÜRETİCİ TESPİT EDİLİR

ŞAHİT NUMUNE ALINIR

TOPLATMA

TEST İÇİN NUMUNE ALINIR

ÜRETİCİ TESPİTİ YAPILIR/ BELGE DOKÜMAN İNCELEMESİ İHTİYACI OLUR/ TEKNİK DOSYA İNCELEMESİ YAPILIR/

TEST İÇİN NUMUNE ALINIR

SÜREÇ DEVAM EDER

ÜRETİCİ

KONTROL LİSTESİ BÖLÜM 4

SÜREÇ DEVAM EDER

UYGUNSUZLUK SADECE UYARI İŞARETİ

DÜZELTİCİ FAALİYET

YOK

TEKNİK DOSYA UYGUNSUZLUK

GÜVENSİZLİK ŞÜPHESİ

VAR NUMUNE ALINIR

80

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Kontrol Listesi Bölüm-3 Kullanma ve Montaj Kılavuzları

ÜRÜN

KONTROL LİSTESİ BÖLÜM 3- KULLANIM VE MONTAJ KILAVUZU

UYGUNSUZLUK

TEKNİK MEVZUATA AYKIRILIK

ÜRETİCİ TESPİTİ YAPILIR/ BELGE DOKÜMAN İNCELENMES İİHTİYACI OLUR/

ÜRETİCİ

KONTROL LİSTESİ BÖLÜM 4

UYGUNSUZLUK SADECE KILAVUZDA

DÜZELTİCİ FAALİYET

TEKNİK DOSYA UYGUNSUZ

YOK

GÜVENSİZLİK ŞÜPHESİ

NUMUNE NUMUNE ALINIR ALINIR

VAR SÜREÇ DEVAM EDER

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

81

Üretici/İthalatçılarda Yapılan Denetimler Kontrol Listesi Bölüm-4 Uygunluk Değerlendirme-Teknik Dosya Kontrol Listesi Bölüm-5 Tasarım ve Duyusal İnceleme

ÜRETİCİ/İTHALATÇI

KONTROL LİSTESİ BÖLÜM 4-SERTİFİKA VE TASARIM DOKÜMANTASYONU

SERTİFİKALAR

(TİP İNCELEME) SERTİFİKASI YOK

DİĞER UYGUNSUZLUKLAR

ÜRETİM AŞAMASINDAKİ SERTİFİKA YOK

GÜVENSİZLİK ŞÜPHESİ

TEKNİK MEVZUATA AYKIRILIK

DÜZELTİCİ FAALİYET

KONTROL LİSTESİ BÖLÜM 5-TASARIM VE DUYGUSAL İNCELEME (TEMEL GEREKLİLİKLER)

TASARIM UYGUNSUZLUKLARI

GÜVENSİZLİK ŞÜPHESİ

NUMUNE ALINIR

NUMUNE ALINIR

SÜREÇ DEVAM EDER SÜREÇ DEVAM EDER

V.1 GAZLI IZGARALAR

82

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

TS EN 203-1+A1 Standardına Göre Yapılacak Testler ÖZELLİKLER Malzeme-tasarım Gaz bağlantıları Sızdırmazlık

Yanma, Yanma havası beslemesi ve yanma ürünlerinin tahliyesi

Elektrik Donanımı Gaz devresi Çalışma güvenliği

TS EN 203-2-9 Standardı kapsamındaki testler

MUAYENE VE DENEY METODU Madde 5.1.2 Madde 5.1.3 Madde 6.8 Madde 5.1.4 Madde 5.1.5 Madde 6.1 Madde 5.1.6 Madde 5.1.7 Madde 6.6.1 Madde 6.7 Madde 5.1.8 Madde 6.9 Madde 5.2 Madde 6.3 Madde 6.4 Madde 6.5 Madde 6.3.2.101 Madde 6.3.2.102 Madde 6.3.2.103

Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (2009/142/AT) Piyasa Gözetim ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 1- İşaret/Etiket 1. Cihazın üzerine veya cihazda bulunan bilgi plakasına kolayca görülebilir, okunabilir, kalıcı, sağlam, dayanıklı ve silinmez bir şekilde ve yeniden kullanılamayacak şekilde 2. CE işareti (en az 5 mm ) (****) 3. Onaylanmış Kuruluş Kimlik Numarası (Üretim aşaması Uygunluk Değerlendirilmesinde yer alan) 4. CE uygunluk işaretinin iliştirildiği yılın son iki rakamı 5. Üretici / ithalatçı bilgileri 6. Üreticinin adresi 7. Cihazın ticari markası 8. Cihazın modeli veya seri numarası( veya imal yılı) 9. Cihaz kategorisi 10. Cihazın piyasaya arz edileceği ülke/ülkeler 11. Cihazın ayarlandığı gaz besleme basıncı ve gaz tipi 12. Bütün Bek veya Brülörlerinlerin toplam anma ısıl girdisi(kilowatt ve gram/saat) 13. Eğer kullanılıyorsa elektrik besleme tipi 14. “Bu cihaz mevcut kurallara uygun olarak kurulmalı” ve cihaz üzerinde “sadece iyi bir şekilde havalandırılan yerde kullanılır “ yazısı var mı?

15. Cihaz üzerinde “ Cihazı monte etmeden önce teknik talimatları okuyun”, “Cihazı ateşlemeden önce kullanıcı talimatlarını okuyun” uyarısı var mı?

Evet

Hayır

Açıklama

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

83

Gazlı Izgaralar (TS EN 203-1+A1 ve TS EN 203-2-9) Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 2 – Duyusal İnceleme (Satıcı/Dağıtıcı/Kullanıcılarda) Cihazın dayanıklılık özelliği uygun mu?

(Herhangi bir parçanın yerinden çıkması, çarpılma, bükülme, bozukluk, çürümeye karşı) Cihazın köşe ve kenarları yaralanmaya sebep vermeyecek (keskin köşe ve kenarların olmaması) şekilde midir?

Alev izleme tertibatı mevcut mu?

Cihazın temizlenme ihtiyacı olan herhangi bir parçası kolayca ulaşılabilir ve sökülüp tekrar yerine takılabilir nitelikte midir?

Yiyeceklerle teması muhtemel olan malzemelerin yüzey durumu ve yapısı, yiyeceklerin kalitesini düşürmeyecek veya yiyeceklere bulaşmayacak özellikte mi?

Aşırı ısınmayı sınırlayan bir tertibatı (Termostatı) var mı?

Cihaz normal kullanımda dengeli olacak şekilde mi?

Isınan parçaların kullanım sırasında kazara hareket etmesi engellenmiş midir?

Gaz muslukları, kullanımları sırasında maruz kalacakları hareketlerden hasar görmeyecek şekilde yerleştirilmiş midir?

Kontrol tutamakları (musluk vana), yanlış konumda takılmayacak şekilde veya kendi kendilerine hareket etmeyecek şekilde midir?

Düğmeler, beke yapılan gaz beslemesinin basit bir el hareketiyle kapatılmasını sağlıyor mu?

Cihaza gaz sağlayan hortumun ucu belirtilen ulusal şartlara göre bir ittak bağlantısı ile kolayca takılabiliyor mu?

Gaz giriş bağlantısının ucu, esnek hortum bağlantısının serbest hareketine müsaade edecek şekilde konumlandırılmış mı?

Cihazda konumu işaretlenmiş musluk bulunduğu durumlarda; kapalı, açık ve uygulanabilirse kısılmış debi konumları görülebilir, okunaklı ve kalıcı biçimde işaretlenmiş midir?

Evet

Hayır

Açıklama

Evet

Hayır

Açıklama

Evet

Hayır

Piyasa Gözetim ve Denetimi Kontrol Listesi 1. Genel 1.1Talimatlar Türkçe mi?

1.2 Kılavuz, kontrolü yapılan cihaza ait mi?

1.3 Montaj elemanı için tasarımlanmış Teknik El kitabı mevcut mu?

1.4 Kullanıcı için tasarımlanmış kullanıcı Servis El kitabı mevcut mu?

1.5"ÖNEMLİ: Özenli kullanmak için, cihazı gaza bağlamadan önce cihazı tanımak amacıyla bu talimatları dikkatli okuyunuz. Bu talimatlar, daha sonra başvurmak amacıyla muhafaza edilmelidir" ibaresi var mı?

2. Giriş 2.1 İmalatçı (veya dağıtıcının) unvanı, logosu ve adresi belirtilmiş mi?

2.2 Cihazın adı belirtilmiş mi?

2.3 Bütün beklerin toplam anma ısıl girdisi bilgileri var mı? (Kilowatt ve gram/saat olarak ifade edilir) 2.4 Kullanılabilecek gazların tipi ve karşılık gelen besleme basınçları belirtilmiş mi?

2.5 “Cihazı yerleştirmeden önce, yerel dağıtım şartlarında ( gaz cinsi ve gaz basıncı) ve cihaz ayarının uygun olduğundan emin olun” uyarısı var mı?

2.6“Cihazların kategorisi/kategorileri etikette belirtilmiş mi?( veya veri plakasında) 2.7 “Bu cihaz mevcut kurallara uygun olarak kurulmalı ve sadece iyi bir şekilde havalandırılan yerde kullanınız” uyarısı var mı?

84

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Piyasa Gözetim ve Denetimi Kontrol Listesi 2.8 “Cihazın kurulması ve kullanılması öncesinde talimatlara müracaat ediniz” uyarısı var mı?

2.9 Varsa, kullanılan elektrik besleme tipi belirtilmiş mi?

3. Cihazın Fonksiyonel Kısımlarının Montajı 3.1 Cihazı kurmak üzere kalifiye bir montaj elemanının çağrılması gerekliliğine işaret ediyor mu?

3.2 İmalâtçı tarafından korunan kısımların montaj elemanı tarafından ayarlanmaması gerektiğini belirtilmiş mi?

3.3 Montaj için gerekli tüm parçalar imalatçı tarafından sağlanması gerektiği belirtilmiş mi?

3.4 Gaz debisi ayarlayıcılarının bulundurulması ve ayarlanmasına ilişkin özel kurallar, imalâtçının kurulum talimatlarında belirtilmiş mi?

3.5 Montaj elemanı, Alev görünürlüğünü bütün beklerin ateşlenmesini gözle veya bekin performansını olumsuz yönde etkilememesi şartıyla alev akımının ölçülmesi gibi bazı diğer yollarla kontrol edebiliyor mu?

3.6 İmalâtçı, cihaz ve komşu duvarlar arasındaki en kısa mesafeleri ve yanabilir yüzeylerin korunması için kurulum sırasında alınacak tedbirleri talimatlarda ayrıntılı olarak verilmiş mi?

3.7 Gaz tipi, karşılık gelen cihazın ayarlandığı basınç ve/veya basınç kombinasyonu, cihazın kategorisini belirtmiş mi?

3.8 Cihaza takılı olmaksızın temin edilen parçaların montajı tarif edilmiş mi? (Örneğin, davlumbaz yönlendiricisi) 3.9 Talimatlar aynı zamanda, cihazın uygun şekilde havalandırılan bir odaya kurulması gerektiği belirtmiş mi?

3.10 Talimatlar, imalâtçı tarafından korunan (mühürlenen) kısımların montaj elemanı tarafından ayarlanmaması gerektiğini belirtmiş mi?

3.11 İmalâtçının kurulum talimatları gaz tüpü bölmesi içinde ve etrafında her zaman doğru havalandırma yapılmasını, bir başka deyişle sürekli taze hava beslemesi yapılması ve yanmamış gaz birikimi olmamasını sağlaması gerekliliğini açıkça belirtmiş mi?

3.12 Kurulum talimatları: gaz besleme borusu veya hortumunun yürürlükte olan ulusal kurallarla uyumlu olmasını ve periyodik olarak kontrol edilmesini ve gerektiğinde değiştirilmesi gerekliliğini açıkça belirtmiş mi?

4- GAZ TÜPÜ BAĞLANTISI ŞARTLARI 4.1 Kullanılacak tüp/tüplerin tipi/tipleri, boyutları ve konumu/konumları; tarif edilmiş mi? (bilgiler şema ile resmedilmeli) 4.2 Cihaz bir gaz tüpü bölmesi içerdiğinde, bu bölme en fazla 20 kg’lık kapasiteye sahip tek bir tüp barındıracak şekilde tasarımlandığı belirtilmiş mi?

4.3 Bir regülatörün takılı olduğu tüp, bölümden kolaylıkla çıkartılması ve yerleştirilmesi gerektiği tarif edilmiş mi?

4.4 Vana ve regülatör çoğunlukla üstte kalacak şekilde, tüp dikey konumda kolaylıkla yerleştirilebilmesi gerektiği belirtilmiş mi?

4.5 Kullanılacak regülatörün tipi ve ilgili EN standardı belirtilmiş mi?

4.6 Cihazın gaz tüpü bölmesi içinde ve etrafında her zaman doğru havalandırma yapılması gerektiği ve yanmamış gaz birikimi olmamasını sağlanması gerekliliği açıkça belirtmiş mi ?

4.7 Cihazın gaz tüpüne doğru bir şekilde takılması tarif edilmiş mi?

4.8 Cihazın gaz tüpüne sağlam biçimde takıldığının kontrol edilme şekli tarif edilmiş mi?

4.9 Esnek hortumun yönü, konumu, uzunluğu ve tipini ve gaz bağlama adaptörünün kullanım detayı ve eğer varsa kılavuzların nasıl kullanılacağı belirtilmiş mi?

Evet

Hayır

EVET

HAYIR

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

85

Piyasa Gözetim ve Denetimi Kontrol Listesi 5- GAZ DEVRESİNİN MONTAJI VE AYARI, EMNİYET BİLGİLERİ 5.1 Bağlantı noktası kolaylıkla erişilebilir olmalı ve sıkma takımlarının serbestçe hareket etmesine izin vermesi gerekliliği belirtilmiş mi?

5.2 Giriş bağlantılarını taşıyan boru, cihazın gövdesine sağlam şekilde tutturulması gerektiği belirtilmiş mi?

5.3 Sızdırmazlık bileşenleri, gaz ile temasa ve maruz kaldıkları mekanik ve ısıl koşullara uygun özellikte olması gerekliliği belirtilmiş mi?

5.4 Gaz taşıyanların dışında kalan bileşenlerin montajı için tasarlanmış olan vidalar, saplamalar ve benzerlerinin delikleri gaz yollarına açılmaması gerekliliği belirtilmiş mi?

5.5 “Contaları hasar görmüş veya yıpranmışsa cihazı kullanmayınız”, sızdıran, hasar görmüş veya düzgün çalışmayan bir cihazı kullanmayınız” uyarısı, var mı?

5.6 “Cihazda bir sızıntı varsa ( sızıntıyı belirlemek için ateş kullanmayı denemeyiniz bu işlem için sabunlu su kullanınız)” uyarısı var mı?

5.7 Gaz devreleri, uygulamadan sonra erime noktası aralığı sınırı 450 ºC ‘ın altında olan lehimleme ile monte edilmemesi gerektiği belirtilmiş mi?

5.8 İmalâtçı veya bayi tarafından kurulan veya ayarlanan ve kullanıcı veya montaj elemanı tarafından ayarlanmayacak olan bir cihazın bütün kısımları uygun bir şekilde korunması gerekliliği belirtilmiş mi?

6- DİĞER GAZLARA DÖNÜŞÜM 6.1 Diğer bir tip gaza veya basınca dönüştürmek için tasarlanmış kısımların teslimatında, imalâtçı, kısımların değiştirilmesi ve temizlenmesi, cihazın ayarlanması ve deneye tabi tutulması ve dönüştürme sonrasında mühürlerin yeniden oluşturulması için yeterli ve açık talimatlar verilmiş mi?

6.2 Cihazın daha önce ayarlanmış olduğundan farklı bir diğer gaza veya basınca dönüştürüldüğünde, daha önceki işaretlerin yerine, yenilemeden sonra cihazın durumunun açıkça tanınmasını sağlayacak şekilde yeni ayarlamanın işaretleri verilmiş mi?

(Bu kuralı karşılamak için yeni bir plaka veya etikete ihtiyaç duyuluyorsa, dönüştürme parçaları ile birlikte tedarik edilmeli gerektiği belirtilmiş mi?)

6.3 Uygunsa, cihazın yeni ayar durumuna bağlı olarak Türkçe olarak yazılı talimatlar verilmiş mi?

7- KULLANICI TALİMATLARI 7.1 Cihazın günlük bakımı, temizliği ve normal çalışması için gerekli işlemler tarif edilmiş mi?

7.2 Cihazın kurulması ve gerekirse, diğer gazlarla kullanım için dönüştürme yakmak üzere kalifiye bir montaj elemanının çağrılması gerekliliğine de işaret ediyor mu?

7.3 Yanma ürünlerini tahliye etmek için sağlanan açıklıklar, cihazla temas halindeki bir duvar tarafından kazara engellenmemesi gerektiği belirtilmiş mi?

7.4 Gaz sızıntısı olması durumunda yapılacak işlem (gaz beslemesinin kapatılması) belirtilmiş mi?

7.5 Varsa tüp bölmesinin havalandırma açıklıklarının kapanmamasının gerektiği, belirtilmiş mi?

7.6 Gaz tüpünün değiştirilmesinin her hangi bir ateşleme kaynağından uzakta gerçekleştirilmesi için alınacak önlemler belirtilmiş mi?

7.7 Yakma ve yeniden ateşleme işlemleri tarif edilmiş mi?

7.8 Cihazın kullanımı sırasında yenilenmesine ihtiyaç duyulan parçaların listesi verilmiş mi?

7.9 İmalâtçı veya temsilcisi tarafından montaj için gerekli tüm parçaları sağlanması gerektiği belirtilmiş mi?

7.10 İmalâtçı veya temsilcisi tarafından mühürlenmiş parçaların kullanıcı tarafından değiştirilmeyeceğine dair uyarı var mı?

86

EVET

HAYIR

EVET

HAYIR

EVET

HAYIR

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (2009/142/AT) Piyasa Gözetim ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 4: Uygunluk Değerlendirme-Teknik Dosya - AT Uygunluk Beyanı (Üreticide) UYGUNLUK DEĞERLENDİRME 1-Geçerli AT Tip İnceleme Sertifikası Mevcut mu? (****) 2- Geçerli Üretim Aşaması Uygunluk Değerlendirme Sertifikası veya Ara Kontrol Değerlendirme Raporları Mevcut mu? (****) 3- CE işareti ile birlikte bulunan Onaylanmış Kimlik Numarası Üretim Aşamasının Uygunluk Değerlendirilmesinde yer alan Kuruluşa ait mi? (****) Mevcut olmadığı durumda güvensizlik şüphesiyle numune alınacaktır TEKNİK DOSYA 1-Cihazın genel açıklaması belirtilmiş mi?

2- Tasarım ve üretim teknik resimleri, çizimler; parçaların, devrelerin ve yarımamullerin cihaz içinde yerleşim şemaları vb. bilgileri verilmiş mi?

3- Cihazın çalıştırılması ve yukarıdakilerin anlaşılması için gereken açıklama ve tanımlamalar belirtilmiş mi?

4-Temel kurallar ve bunları sağlamak için kullanılan gereçler, verilmiş mi?

5-Üreticinin kullandığı güvenlik aksamlarının AT uygunluk bildiriminin bir kopyası, verilmiş mi?

6-Ürünün seri imalatında teknik düzenlemesine uygun olmasını temin etmek için imalat aşamasında alınan tedbirler verilmiş mi?

7- Standartların tamamı veya gerekli bölümünün listesi ve standartlar uygulanmadığında temel gereksinimleri karşılamada kullanılan çözümlerle ilgili açıklamalar, bilgileri verilmiş mi?

8- Test rapor bilgileri ve üretici tarafından yapılan her bir deneyin ve hesapların sonuçları, verilmiş mi?

9- Tesisat (kurulum) ve kullanım kılavuz bilgileri verilmiş mi?

10- Cihazın parçası olan ekipmanların sertifika bilgileri verilmiş mi?

11- Cihazın üretim denetimi veya gözetim yöntemleri ile ilgili sertifika ve belge bilgileri verilmiş mi?

12- Yetkili kuruma denetimler için gerekli olacak diğer olası belgeleri var mı?

AT UYGUNLUK BEYANI Beyanı düzenleyen üreticinin veya yetkili temsilcisinin adı ve adresi Ürünün tanımı (adı, tipi veya model numarası ve grup veya seri numarası, kaynaklar ve parça numaraları gibi tamamlayıcı bilgiler) Uygulanan tüm hükümler (direktif ve varsa eş zamanlı uygulanan direktifler) Atıfta bulunulan standartlar ve öteki normatif dokümanlar (ulusal teknik standartlar ve spesifikasyonlar vb.)

Mümkünse, sağlanabilecek bütün tamamlayıcı bilgiler(örneğin; cins, kategori), Beyanın düzenlenme tarihi, Yetkili kişinin imzası, unvanı veya eşdeğer bir işareti, Beyanın sadece üretici veya icabında yetkili temsilcinin sorumluluğunda düzenlendiğini belirten bir ifade, Onaylanmış kuruluşun adı, adresi ve kimlik numarası, Teknik dosyayı saklayacak olan kişinin adı ve adresi.

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

87

Bölüm 5 –Tasarım ve Duyusal İnceleme Kontrol Listesi (Üreticilerde) EVET HAYIR AÇIKLAMA Cihaz yapımında kullanılan malzemeler maruz kalacakları öngörülen koşullara karşı dayanım bakımından yeterli niteliklere sahip midir?

Gıda ile teması muhtemel olan malzemelerin yüzey durumu ve yapısı, yiyeceklerin kalitesini düşürmeyecek veya yiyeceklere bulaşmayacak özellikte mi? (mekanik, kimyasal ve ısıl şartlara dayanıklılığı) Cihazın köşe ve kenarları yaralanmaya sebep vermeyecek (keskin köşe ve kenarların olmaması) şekilde midir?

Cihazın dayanıklılık özelliği uygun mu?(Herhangi bir parçanın yerinden çıkması, çarpılma, bükülme, bozukluk, çürümeye karşı) Ateşleme, yeniden ateşleme, çapraz ateşleme ve alev kararlılığı diğer beklerin etkilenmeyecek şekilde tasarımlanmış mı?

Alev izleme tertibatı mevcut mu?

Alev izleme tertibatı bütün beklere takılmış mı?

Alev izleme tertibatı, kolaylıkla erişilebilir ve hatalı monte edilmesi mümkün olmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Termostat tertibatı var mı?

Herhangi bir termoelektrik alev izleme tertibatı EN 125’e uygun olacak şekilde tasarımlanmış mı?

Gaz devresinin açık/ kapalı konumu teşhis edilir özellikte tasarımlanmış mı?

Kumanda düğmeleri ve diğer tutamakların yüzey sıcaklığı operatörü yakmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Gaz muslukları, kullanımları sırasında maruz kalacakları hareketlerden hasar görmeyecek şekilde yerleştirilmiş midir?

Kontrol tutamakları (musluk vana), yanlış konumda takılmayacak şekilde veya kendi kendilerine hareket etmeyecek şekilde midir?

Düğmeler, beke yapılan gaz beslemesinin basit bir el hareketiyle kapatılması ile çalıştırılabilecek şekilde tasarımlanmış mı?

Bekler, cihazın esaslı bir şekilde sökülmesine gerek duyulmaksızın erişilebilir olacak şekilde tasarımlanmış mı?

Bir bek çıkartılabilir ise, konumu ve takılma metodu, kolaylıkla doğru bir şekilde ve yanlış konumlandırılması mümkün olmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Hava girişleri veya hava ayarlayıcıları, kazara tıkanma mümkün olmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Isınan parçaların kullanım sırasında kazara hareket etmesi engellenmiş midir?

Cihaza gaz sağlayan hortumun ucu belirtilen ulusal şartlara göre bir it-tak bağlantısı ile kolayca takılabiliyor mu?

Kullanıcı tarafından sökülmemesi istenilen cihaz parçaları, sökülmesi emniyeti etkileyecekse (örneğin memeler) sadece alet yardımı ile sökülebilir özellikte mi?

88

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

V.2 PASTA BÖREK FIRINI TS EN 203-1+A1 Standardı Kapsamında Yapılacak Testler ÖZELLİKLER Malzeme-tasarım Gaz bağlantıları Sızdırmazlık

Yanma, Yanma havası beslemesi ve yanma ürünlerinin tahliyesi

Elektrik Donanımı Gaz devresi Çalışma güvenliği

TS EN 203-2-2 Standardı kapsamındaki testler

MUAYENE VE DENEY METODU Madde 5.1.2 Madde 5.1.3 Madde 6.8 Madde 5.1.4 Madde 5.1.5 Madde 6.1 Madde 5.1.6 Madde 5.1.7 Madde 6.6.1 Madde 6.7 Madde 5.1.8 Madde 6.9 Madde 5.2 Madde 6.3 Madde 6.4 Madde 6.5 Madde 5.1.6.101 Madde 5.2.3.101 Madde 5.3.2.101 Madde 5.3.1 Madde 6.3.101 Madde 6.3.102 Madde 6.7 Madde 6.8.1.101 Madde 6.8.101 Madde 6.10

Not: Test ve muayenelerin deney şartları ve metotları standartta Madde 7’de bulunmaktadır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

89

Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (2009/142/AT) Piyasa Gözetim ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 1- İşaret/Etiket VAR

YOK

AÇIKLAMA

1-Cihazın üzerine veya cihazda bulunan bilgi plakasına kolayca görülebilir, okunabilir, kalıcı sağlam, dayanıklı ve silinmez bir şekilde ve yeniden kullanılamayacak şekilde 2-CE işareti (en az 5 mm ) (****) 3- Onaylanmış Kuruluş Kimlik Numarası (Üretim aşaması Uygunluk Değerlendirilmesinde yer alan) 4-CE uygunluk işaretinin iliştirildiği yılın son iki rakamı 5- Üretici /ithalatçı bilgileri 6- Üreticinin adresi 7- Cihazın ticari markası 8-Cihazın modeli veya seri numarası( veya imal yılı) 9- Cihaz kategorisi 10-Cihazın piyasaya arz edileceği ülke/ülkeler 11- Cihazın ayarlandığı gaz besleme basıncı ve gaz tipi 12- Bütün Bek veya Brülörlerinlerin toplam anma ısıl girdisi (kilowatt ve gram/ saat) 13- Eğer kullanılıyorsa elektrik besleme tipi 14-“Bu cihaz mevcut kurallara uygun olarak kurulmalı” ve cihaz üzerinde “sadece iyi bir şekilde havalandırılan yerde kullanılır “ uyarıları var mı?

15- Cihaz üzerinde “ Cihazı monte etmeden önce teknik talimatları okuyun”, “Cihazı ateşlemeden önce kullanıcı talimatlarını okuyun” uyarısı var mı?

Pasta Börek Fırını ( TS EN 203-1+A1 ve TS EN 203-2-2) Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 2 – Duyusal İnceleme (Satıcı/Dağıtıcı/Kullanıcılarda) EVET

HAYIR AÇIKLAMA

Cihaz yapımında kullanılan malzemeler dayanım bakımından yeterli niteliklere sahip midir? (Herhangi bir parçanın yerinden çıkması, çarpılma, bükülme, bozukluk, çürümeye karşı) Cihazın köşe ve kenarları yaralanmaya sebep vermeyecek (keskin köşe ve kenarların olmaması) şekilde midir?

Cihazın hareket etmesini sağlayacak tekerlek gibi tertibatları var ise; normal kullanım sırasında hareket etmesini engelleyecek bir sabitleme veya dengeleme tertibatı var mı?

Düşmeli kapaklı cihazlar için, kapağın kontrol edilemeyen düşüşü operatörün zarar görmesine sebep olmayacak şekilde mi?

Cihazın kapakları açıldığında bir yüke maruz kaldığında yana yatmayacak şekilde mi?

Fan varsa; Fanın dönen kısımlarına doğrudan erişim önlenmiş mi?

Fırın ve ızgara aksesuarları dayanıklı ve kullanımında dengeli durabilecek şekilde mi?

Alev izleme tertibatı mevcut mu?

Alev izleme tertibatı bütün beklere takılmış mı?

Aşırı ısınmaya karşı termostat tertibatı var mı?

Gaz pilotu ateşleme konumu, yanlış anlamaya sebep olmayacak bir şekilde gösterilmiş mi?

Ateşleme tertibatı yoksa; fırın ve ızgara beklerinin elle yakılması her bir noktada kolay ve emniyetli bir şekilde, bölme kapısı açık iken mümkün olacak şekilde mi?

Beklerin ateşlemesi kullanıcı tarafından gözlemlenebilir mi?

Gaz muslukları, kullanımları sırasında maruz kalacakları hareketlerden hasar görmeyecek şekilde yerleştirilmiş mi?

90

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Pasta Börek Fırını ( TS EN 203-1+A1 ve TS EN 203-2-2) Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 2 – Duyusal İnceleme (Satıcı/Dağıtıcı/Kullanıcılarda) EVET

HAYIR AÇIKLAMA

Kontrol tutamakları (musluk vana), yanlış konumda takılmayacak şekilde veya kendi kendilerine hareket etmeyecek şekilde mi?

Düğmeler, bek veya brülöre yapılan gaz beslemesinin basit bir el hareketiyle kapatılmasını sağlıyor mu?

Isınan parçaların kullanım sırasında kazara hareket etmesi engellenmiş mi?

Cihaza gaz sağlayan hortumun ucu belirtilen ulusal şartlara göre bir it-tak bağlantısı ile kolayca takılabiliyor mu?

Gaz giriş bağlantısının ucu, esnek hortum bağlantısının serbest hareketine müsaade edecek şekilde konumlandırılmış mı?

Cihazda konumu işaretlenmiş musluk bulunduğu durumlarda; kapalı, açık ve uygulanabilirse kısılmış debi konumları görülebilir, okunaklı ve kalıcı biçimde işaretlenmiş midir?

Tek bir cihaz üzerindeki bütün musluklar için işaretleme aynı mı?

Pasta Börek Fırını ( TS EN 203-1+A1 ve TS EN 203-2-2) Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 3 Kullanma Kılavuzu 1. Genel 1.1Talimatlar Türkçe mi?

1.2 Kılavuz, kontrolü yapılan cihaza ait mi?

1.3 Montaj elemanı için tasarımlanmış Teknik El kitabı veya bölümü mevcut mu?

1.4 Kullanıcı için tasarımlanmış kullanıcı Servis El kitabı veya bölümü mevcut mu?

1.5"ÖNEMLİ: Özenli kullanmak için, cihazı gaza bağlamadan önce cihazı tanımak amacıyla bu talimatları dikkatli okuyunuz. Bu talimatlar, daha sonra başvurmak amacıyla muhafaza edilmelidir" ibaresi var mı?

2. Giriş 2.1 İmalatçı (veya dağıtıcının) unvanı, logosu (adresi) belirtilmiş mi?

2.2 Cihazın adı belirtilmiş mi?

2.3 Bütün beklerin toplam anma ısıl girdisi bilgileri var mı? (kilowatt ve gram/saat olarak ifade edilir) 2.4 Kullanılabilecek gazların tipi ve karşılık gelen besleme basınçları belirtilmiş mi?

2.5 “Cihazı yerleştirmeden önce, yerel dağıtım şartlarında (gaz cinsi ve gaz basıncı) ve cihaz ayarının uygun olduğundan emin olun” uyarısı var mı?

2.6“Cihazların kategorisi/kategorileri belirtilmiş mi?

2.7 “Bu cihaz mevcut kurallara uygun olarak kurulmalı ve sadece iyi bir şekilde havalandırılan yerde kullanınız” uyarısı var mı?

2.8 “Cihazın kurulması ve kullanılması öncesinde talimatlara müracaat ediniz” uyarısı var mı?

2.9 Varsa, kullanılan elektrik besleme tipi belirtilmiş mi?

3. Cihazın Fonksiyonel Kısımlarının Montajı 3.1 Cihazı kurmak üzere kalifiye bir montaj elemanının çağrılması gerekliliğine işaret ediyor mu?

3.2 İmalâtçı tarafından korunan (mühürlenen) kısımların montaj elemanı tarafından ayarlanmaması gerektiğini belirtilmiş mi?

3.3 Montaj için gerekli tüm parçalar imalatçı tarafından sağlanması gerektiği belirtilmiş mi?

3.4 Gaz debisi ayarlayıcılarının bulundurulması ve ayarlanmasına ilişkin özel kurallar, imalâtçının kurulum talimatlarında beyan edilmiş mi?

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

91

Pasta Börek Fırını ( TS EN 203-1+A1 ve TS EN 203-2-2) Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 3 Kullanma Kılavuzu 3.5 Montaj elemanı, Alev görünürlüğünü bütün beklerin ateşlenmesini gözle veya bekin performansını olumsuz yönde etkilememesi şartıyla alev akımının ölçülmesi gibi bazı diğer yollarla kontrol edebiliyor mu?

3.6 Tip A cihazlar için talimatlar; cihazın kurulduğu odada sağlığa zararlı maddelerin kabul edilmez konsantrasyonlarda bulunmasını engellemek için bu cihazların yeterli havalandırma ile birlikte kurulacağını ifade etmiş mi?

3.7 Tip B cihazlar için imalâtçı cihaza; takılı olan baca bağlantısının en büyük basınç kaybını, baca bağlantıları kütle akışını ve baca bağlantı gazlarının en yüksek sıcaklığını belirtmiş mi?

3.8 Tip B1BS cihazlar için talimatlar; yanma ürünleri tahliyesi güvenlik tertibatının hizmet dışı bırakılmasından kaynaklanan tehlikeyi ikaz ederek, tertibatın ve arızalı parçaların değiştirilme talimatlarını vermiş mi? (sadece orjinal parçaların kullanılması gerektiği ve cihaz durmadan kapanıyorsa, teknik servise bildirmesi gerektiğini açıkça belirtilmiş mi?)

3.9 Tip B2 cihazlar için,; talimatlar, cihazın ilgili olduğu havalandırma sistemine bağlanması gerektiğini belirtilmiş mi?

3.10 Tekerleri olan cihazlar için, kullanma ve manevra uyarısı ve/veya kısıtlamaları, cihazın sabitlenmesi gerektiği belirtilmiş mi?

3.11 İmalâtçı, cihaz ve komşu duvarlar arasındaki en kısa mesafeleri ve yanabilir yüzeylerin korunması için kurulum sırasında alınacak tedbirleri talimatlarda ayrıntılı olarak vermiş mi?

3.12 Gaz tipi, karşılık gelen cihazın ayarlandığı basınç ve/veya basınç kombinasyonu, cihazın kategori endeksine göre herhangi bir basınç gösterimi açıklanmış mı?

3.13 Kullanılan gazın tipine ve kalorifik değerine bağlı olarak beklerin kW olarak anma ısı yükü ve/veya m3/h olarak veya g/h olarak anma debisi, belirtmiş mi?

3.14 Kullanılan gazın Wobbe indisinin bir fonksiyonu olarak basınç deney noktasında ölçülen gerekli basınç değerleri, belirtmiş mi?

3.15 Cihaza takılı olmaksızın temin edilen parçaların montajı tarif edilmiş mi? (örneğin, davlumbaz yönlendiricisi) 3.16 Talimatlar uygun olduğu yerde, cihazın elektrik kablolama şemasını ve baca bağlantısı soket çıkışı ile ilgili bilgileri içeriyor mu?

3.17 Talimatlar aynı zamanda, cihazın uygun şekilde havalandırılan bir odaya kurulması gerektiği belirtmiş mi?

3.18 İmalâtçının kurulum talimatları gaz tüpü bölmesi içinde ve etrafında her zaman doğru havalandırma yapılmasını, bir başka deyişle sürekli taze hava beslemesi yapılması ve yanmamış gaz birikimi olmamasını sağlaması gerektiğini açıkça belirtmiş mi?

3.19 Kurulum talimatları: gaz besleme borusu veya hortumunun yürürlükte olan ulusal kurallarla uyumlu olmasını ve periyodik olarak kontrol edilmesini ve gerektiğinde değiştirilmesi gerekliliğini açıkça belirtmiş mi?

3.20 Kurma ve ayarlama talimatlarında, gerektiğinde, üç fazlı motorlarda, karıştırma fanının dönüş yönü açıkça gösterilmelidir Gaz Tüpü Bağlantısı Şartları 4.1 Kullanılacak tüp/tüplerin tipi/tipleri, boyutları ve konumu/konumları; tarif edilmiş mi? (bilgiler şema ile resmedilmeli) 4.2 Tüpün doğru bir şekilde bağlanmasına dair gerekli olan boru veya hortum uzunluğu talimatlarında verilmiş mi?

4.3 Cihaz bir gaz tüpü bölmesi içerdiğinde, bu bölme en fazla 20 kg’lık kapasiteye sahip tek bir tüp barındıracak şekilde tasarımlandığı belirtilmiş mi?

4.4 Bir regülatörün takılı olduğu tüp, bölümden kolaylıkla çıkartılabilmeli ve yerleştirilmelidir tarif edilmiş mi?

4.5 Vana ve regülatör çoğunlukla üstte kalacak şekilde, tüp dikey konumda kolaylıkla yerleştirilebilmesi gereği belirtilmiş mi?

92

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Pasta Börek Fırını ( TS EN 203-1+A1 ve TS EN 203-2-2) Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 3 Kullanma Kılavuzu 4.6 Tüp yerindeyken, tüp vanası erişilebilir ve kolaylıkla kumanda edilir durumda mı?

4.7 Gaz tüpü tam yerinde yerleştirildiğinde, bölümün havalandırma açıklıklarını kazara tıkamak veya engellemek mümkün olmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

4.8 Kullanılacak regülatörün tipi ve ilgili EN standardı belirtilmiş mi?

4.9 Cihazın gaz tüpü bölmesi içinde ve etrafında her zaman doğru havalandırma yapılması gerektiği ve yanmamış gaz birikimi olmamasını sağlanması gerekliliği açıkça belirtmiş mi?

4.10 Cihazın gaz tüpüne doğru bir şekilde takılması tarif edilmiş mi?

4.11 Cihazın gaz tüpüne sağlam biçimde takıldığının kontrol edilme şekli tarif edilmiş mi?

4.12 Esnek hortumun yönü, konumu, uzunluğu ve tipini ve gaz bağlama adaptörünün kullanım detayı ve eğer varsa kılavuzların nasıl kullanılacağı belirtilmiş mi?

5-Gaz Devresinin Montajı ve Ayarı, Emniyet Bilgileri 5.1 Bağlantı noktası kolaylıkla erişilebilir olmasını ve sıkma takımlarının serbestçe hareket etmesine izin vermesi gerektiği belirtilmiş mi?

5.2 Giriş bağlantılarını taşıyan boru, cihazın gövdesine sağlam şekilde tutturulması gerektiği belirtilmiş mi?

5.3 Sızdırmazlık bileşenleri, gaz ile temasa ve maruz kaldıkları mekanik ve ısıl koşullara uygun özellikte olması gerektiği belirtilmiş mi?

5.4 Gaz taşıyanların dışında kalan bileşenlerin montajı için tasarlanmış olan vidalar, saplamalar ve benzerlerinin delikleri gaz yollarına açılmaması gerekliliği belirtilmiş mi?

5.5 “Contaları hasar görmüş veya yıpranmışsa cihazı kullanmayınız”, sızdıran, hasar görmüş veya düzgün çalışmayan bir cihazı kullanmayınız” uyarısı, var mı?

5.6 “Cihazda bir sızıntı varsa ( sızıntıyı belirlemek için ateş kullanmayı denemeyiniz bu işlem için sabunlu su kullanınız)” uyarısı var mı?

5.7 Gaz devreleri, uygulamadan sonra erime noktası aralığı sınırı 4500C ‘ın altında olan lehimleme ile monte edilmemesi gerektiği, belirtilmiş mi?

5.8 İmalâtçı veya bayi tarafından kurulan veya ayarlanan ve kullanıcı veya montaj elemanı tarafından ayarlanmayacak olan bir cihazın bütün kısımları uygun bir şekilde korunması gerektiği belirtilmiş mi?

6-Diğer Gazlara Dönüşüm 6.1 Diğer bir tip gaza veya basınca dönüştürmek için tasarlanmış kısımların teslimatında, imalâtçı, kısımların değiştirilmesi ve temizlenmesi, cihazın ayarlanması ve deneye tabi tutulması ve dönüştürme sonrasında mühürlerin yeniden oluşturulması için yeterli ve açık talimatlar verilmiş mi?

6.2 Cihazın daha önce ayarlanmış olduğundan farklı bir diğer gaza veya basınca dönüştürüldüğünde, daha önceki işaretlerin yerine, yenilemeden sonra cihazın durumunun açıkça tanınmasını sağlayacak şekilde yeni ayarlamanın işaretleri verilmiş mi?(Bu kuralı karşılamak için yeni bir plaka veya etikete ihtiyaç duyuluyorsa, dönüştürme parçaları ile birlikte tedarik edilmeli gerektiği belirtilmiş mi?)

6.3 Uygunsa, cihazın yeni ayar durumuna bağlı olarak Türkçe olarak yazılı talimatlar verilmiş mi?

7-Kullanıcı Talimatları 7.1 Cihazın Kurulu olduğu ülkede geçerli olan kurallara göre tavsiye edilen sıklıkta periyodik servis yapılması, temizliği ve normal çalışması için gerekli işlemler tarif edilmiş mi?

7.2 Kullanıcı tarafından erişilebilir olan hareketli kısımlar (fan, türbin, kol, döner fırın tabanı, döner tepsi arabası vb.) temizlik de dâhil olmak üzere normal kullanımda yaralanma risklerine karşı uyarılar var mı?

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

93

7.3 Bu cihazın sadece profesyonel kullanım için olduğunu ve kalifiye kişiler tarafından kullanılması gerektiğini belirtmiş mi?

7.4 Cihazın kurulması ve gerekirse, diğer gazlarla kullanım için dönüştürme yakmak üzere kalifiye bir montaj elemanının çağrılması gerektiği belirtilmiş mi?

7.5 Tip B cihazlar için; Cihazın kurulu olduğu ülkede geçerli olan kurallara göre tavsiye edilen sıklıkta baca bağlantısının periyodik temizlenmesine dikkat edilmesi gerektiği belirtmiş mi?

7.6 Tip B11BS cihazlar için; Yanma ürünlerinin tahliyesinde herhangi bir problem karşısında alınacak tedbirler belirtilmiş mi? (Kesintiler devam ettiğinde bir uzmanın çağrılması gerekliliği tavsiye ediyor mu?)

7.7 Yanma ürünlerini tahliye etmek için sağlanan açıklıklar, cihazla temas halindeki bir duvar tarafından kazara engellenmemesi gerektiği belirtilmiş mi?

7.8 Gaz sızıntısı olması durumunda yapılacak işlem (gaz beslemesinin kapatılması) tarif edilmiş mi?

7.9 Varsa tüp bölmesinin havalandırma açıklıklarının kapanmamasının gerektiği, belirtilmiş mi?

7.9 Gaz tüpünün değiştirilmesinin her hangi bir ateşleme kaynağından uzakta gerçekleştirilmesi için alınacak önlemler belirtilmiş mi?

7.10 Yakma ve yeniden ateşleme işlemleri tarif edilmiş mi?

7.11 Cihazın kullanımı sırasında yenilenmesine ihtiyaç duyulan parçaların listesi verilmiş mi?

7.12 İmalâtçı veya temsilcisi tarafından montaj için gerekli tüm parçaları sağlanması gerektiği belirtilmiş mi?

7.13 İmalâtçı veya temsilcisi tarafından mühürlenmiş parçaların kullanıcı tarafından değiştirilmeyeceğine dair uyarı var mı?

7.14” Pişirme bölmesi sıcakken fırın kapağının açılmaması gerektiğine dair “UYARI” var mı?

Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (2009/142/AT) Piyasa Gözetim ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 4: Uygunluk Değerlendirme -Teknik Dosya - AT Uygunluk Beyanı (Üreticide) UYGUNLUK DEĞERLENDİRME 1-Geçerli AT Tip İnceleme Sertifikası Mevcut mu? (****) 2- Geçerli Üretim Aşaması Uygunluk Değerlendirme Sertifikası veya Ara Kontrol Değerlendirme Raporları Mevcut mu ? (****) 3- CE işareti ile birlikte bulunan Onaylanmış Kimlik Numarası Üretim Aşamasının Uygunluk Değerlendirilmesinde yer alan Kuruluşa ait mi? (****) Mevcut olmadığı durumda güvensizlik şüphesiyle numune alınacaktır TEKNİK DOSYA 1-Cihazın genel açıklaması belirtilmiş mi?

2- Tasarım ve üretim teknik resimleri, çizimler; parçaların, devrelerin ve yarımamullerin cihaz içinde yerleşim şemaları vb. bilgileri verilmiş mi?

3- Cihazın çalıştırılması ve yukarıdakilerin anlaşılması için gereken açıklama ve tanımlamalar belirtilmiş mi?

4-Temel kurallar ve bunları sağlamak için kullanılan gereçler, verilmiş mi?

5-Üreticinin kullandığı güvenlik aksamlarının AT uygunluk bildiriminin bir kopyası, verilmiş mi?

6-Ürünün seri imalatında teknik düzenlemesine uygun olmasını temin etmek için imalat aşamasında alınan tedbirler, verilmiş mi?

7- Standartların tamamı veya gerekli bölümünün listesi ve standartlar uygulanmadığında temel gereksinimleri karşılamada kullanılan çözümlerle ilgili açıklamalar, bilgileri verilmiş mi?

94

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (2009/142/AT) Piyasa Gözetim ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 4: Uygunluk Değerlendirme -Teknik Dosya - AT Uygunluk Beyanı (Üreticide) 8- Test rapor bilgileri ve üretici tarafından yapılan her bir deneyin ve hesapların sonuçları, verilmiş mi?

9- Tesisat (kurulum) ve kullanım kılavuz bilgileri verilmiş mi?

10- Cihazın parçası olan ekipmanların sertifikaları bilgileri verilmiş mi?

11- Cihazın üretim denetimi veya gözetim yöntemleri ile ilgili sertifika ve belge bilgileri verilmiş mi?

12- Yetkili kuruma denetimler için gerekli olacak diğer olası belgeleri var mı?

AT UYGUNLUK BEYANI Beyanı düzenleyen üreticinin veya yetkili temsilcisinin adı ve adresi Ürünün tanımı (adı, tipi veya model numarası ve grup veya seri numarası, kaynaklar ve parça numaraları gibi tamamlayıcı bilgiler) Uygulanan tüm hükümler (direktif ve varsa eş zamanlı uygulanan direktifler) Atıfta bulunulan standartlar ve öteki normatif dokümanlar (ulusal teknik standartlar ve spesifikasyonlar vb.)

Mümkünse, sağlanabilecek bütün tamamlayıcı bilgiler(örneğin; cins, kategori), Beyanın düzenlenme tarihi, Yetkili kişinin imzası, unvanı veya eşdeğer bir işareti, Beyanın sadece üretici veya icabında yetkili temsilcinin sorumluluğunda düzenlendiğini belirten bir ifade, Onaylanmış kuruluşun adı, adresi ve kimlik numarası, Teknik dosyayı saklayacak olan kişinin adı ve adresi.

EVET

HAYIR AÇIKLAMA

Pasta Börek Fırını ( TS EN 203-1+A1 TS EN 203-2-2) Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi Bölüm 5 –Tasarım ve Duyusal İnceleme Kontrol Listesi (Üreticilerde) EVET

HAYIR AÇIKLAMA

Cihaz yapımında kullanılan malzemeler maruz kalacakları öngörülen koşullara karşı dayanım bakımından yeterli niteliklere sahip midir?

Cihaz hareket etmesine izin veren tekerlek gibi tertibatları sahip ise, bu tertibat normal kullanımda cihazın istenmeyen hareketine karşı, bir sabitleme veya dengeleme tertibatına sahip olacak şekilde tasarımlanmış mı?

Gıda ile temas etmesi muhtemel olan malzemelerin yapısı ve yüzey şartları gıdayı kirletemeyecek veya bozamayacak şekilde mi?

Düşmeli kapaklı cihazlar için, kapağın kontrol edilemeyen düşüşü operatörün zarar görmesine sebep olmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Cihazın köşe ve kenarları yaralanmaya sebep vermeyecek (keskin köşe ve kenarların olmaması) şekilde tasarımlanmış mı?

Cihaz, kapaklar açıldığında bir yüke maruz kaldığında yana yatmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Bekler, karıştırma fanı, kapaklar kapalı olmadıkça çalışmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Cihaz, döküntü ve muhtemel taşmalar için, zayıf yanmaya sebep olmayacak veya yangın riski oluşturmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Ateşleme, yeniden ateşleme, çapraz ateşleme ve alev kararlılığı, diğer beklerin etkilenmeyecek şekilde tasarımlanmış mı?

Alev izleme tertibatı mevcut mu?

Alev izleme tertibatı bütün beklere takılmış mı?

Alev izleme tertibatı, kolaylıkla erişilebilir ve hatalı monte edilmesi mümkün olmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Aşırı ısınmaya karşı termostat tertibatı var mı?

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

95

Herhangi bir termoelektrik alev izleme tertibatı EN 125’e uygun olacak şekilde tasarımlanmış mı?

Gaz devresinin açık/ kapalı konumu teşhis edilir özellikte tasarımlanmış mı?

Gaz muslukları, kullanımları sırasında maruz kalacakları hareketlerden hasar görmeyecek şekilde tasarımlanmış mı?

Kontrol tutamakları (musluk vana), yanlış konumda takılmayacak şekilde veya kendi kendilerine hareket etmeyecek şekilde midir?

Beklerin ateşlemesi kullanıcı tarafından gözlemlenebilir mi?

Bek alev deliklerinin olduğu bölüm ayarlanabilir olmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Bekler, cihazın esaslı bir şekilde sökülmesine gerek duyulmaksızın erişilebilir olacak şekilde tasarımlanmış mı?

Elle kumanda edilen kesme tertibatları musluklar/kumanda kolları EN 1106 standardını karşılıyor mu?

Kontrol tutamakları dönerek çalışıyorsa kapatma yönü saat yönünde midir?

Fan varsa; Fanın dönen kısımlarına doğrudan erişim önlenmiş olacak şekilde tasarımlanmış mı?

Fırın ve ızgara aksesuarları dayanıklı ve kullanımında dengeli durabilecek şekilde tasarımlanmış mı?

Ateşleme tertibatı yoksa fırın ve ızgara beklerinin elle yakılması her bir noktada kolay ve emniyetli bir şekilde, bölme kapısı açık iken mümkün olacak şekilde tasarımlanmış mı?

Hava girişleri veya hava ayarlayıcıları, kazara tıkanma mümkün olmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Isınan parçaların kullanım sırasında kazara hareket etmesi engellenmiş midir?

Güvenlik kumanda veya düzenleme tertibatının arızası, emniyetsiz bir duruma yol açmayacak şekilde tasarımlanmış mı?

Cihaza gaz sağlayan hortumun ucu belirtilen ulusal şartlara göre bir it-tak bağlantısı ile kolayca takılabiliyor mu?

Gaz giriş bağlantısının ucu, esnek hortum bağlantısının serbest hareketine müsaade edecek şekilde konumlandırılmış özellikte mi?

Ateşleme tertibatının bütün parçaları, normal kullanımda kazara yer değiştirmeyecek ve hasardan korunacak şekilde tasarlanmış mı?

Cihaz yedek elektrik enerjisi ile beslenecek şekilde tasarımlanırsa, tasarımı, hiç bir tehlikeli durumun ortaya çıkamayacağı şekilde tasarımlanmış mı?

Cihazda konumu işaretlenmiş musluk bulunduğu durumlarda; kapalı, açık ve uygulanabilirse kısılmış debi konumları görülebilir, okunaklı ve kalıcı biçimde işaretlenmiş midir?

Kullanıcı tarafından sökülmemesi istenilen cihaz parçaları, sökülmesi emniyeti etkileyecekse (örneğin memeler) sadece alet yardımı ile sökülebilir özellikte mi?

96

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

VI. MAKİNA GRUBU

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

97

VI.1 EKMEK DİLİMLEME MAKİNASI Amaç - Ürünlerin kullanımının gittikçe yaygınlaşması ve riskli ürün grubunda bulunmaları nedeniyle piyasada yer alan ve hizmete sunulan ürünlerin yönetmelik kapsamında uygunluk seviyelerini tespit edilmesi, - Piyasada yer alan ürünlerin uygunluklarının sağlanarak büyük risk taşıyan güvensiz ürünlerin kullanım ve satışlarının önlenmesi ile çevre ve insan sağlığının korunması, - Ürün/üretici/ithalatçı envanterinin oluşturulması, - Denetimler ve alınan önlemler ile piyasada farkındalık oluşturulması.

Kapsam Bu kontrol listesi, manuel veya otomatik olarak çalışan ekmek dilimleme makinalarının tasarım ve üretiminde uyulması gereken güvenlik ve hijyen gereklerini belirtmektedir.

Ekmek dilimleme makinalarında normal kullanım, pişmiş ekmeğin kesilerek dilimlere ayrılması olarak tanımlanmaktadır.

Bu kontrol listesinde, ekmek dilimleme makinalarında ekmeğin makineye yerleştirilmesinde, kesiminde, dilimlenen ekmeğin makinadan alınmasında, makinanın temizlenmesinde, ekmek kırıntılarının temizlenmesinde ve makinanın bakımında uyulması gereken kurallara işaret edilmektedir. Öte yandan bu kontrol listesi; • Test ve deneysel amaçlı üretilen makinaları, • Evde kullanılan makinaları, • Yatay dairesel kesici sistemli makinaları, • Panel kesmek amaçlı kullanılan makinaları kapsamamaktadır.

Ekmek dilimleme makinaları, çalışma prensiplerine göre; Tip 1. Düşey konumlu ve ileri-geri hareketli bıçak grubundan oluşan yatay beslemeli makinalar, Tip 2. Yatay konumlu döner bıçaklı yatay beslemeli makinalar olmak üzere 2 grupta incelenecektir.

Dayanak Ürünün Kapsamında Yer Aldığı Yönetmelik: - 2006/42/AT Makina Emniyeti Yönetmeliği (MEY) - 2004/108/AT Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği Ürün ile İlgili Standartlar: - TS EN 13954+A1 Gıda İşleme Makinaları-Ekmek Dilimleyiciler-Güvenlik ve Hijyen Şartları Ekmek Dilimleme Makinaları ile İlgili Genel Bilgilendirme Ekmek dilimleme makinaları, pişmiş ekmeğin cins ve kalınlığına göre çabuk ve simetrik biçimde dilimlenebilmesi maksadıyla tasarlanmış makinalardır.

98

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Tehlikeler A) Mekanik Tehlikeler 1 inci Tip Ekmek Dilimleme Makinalarında Mekanik Tehlikeler 1.1 Kesilme tehlikesi > 1-2-3 üncü Bölgelerde 1.2 Kapma veya yakalanma tehlikesi > 3-4 üncü Bölgelerde 1.3 Koparılma tehlikesi > 3-4 üncü Bölgelerde 1.4 Denge kaybı

2 nci Tip Ekmek Dilimleme Makinalarında Mekanik Tehlikeler: 2.1 Çarpma tehlikesi > 1-6-7-8 inci Bölgelerde 2.2 Koparılma tehlikesi > 1-6 ncı Bölgelerde 2.3 Sıyrılma veya ayrılma tehlikesi > 1-2-3-4-5 inci Bölgelerde 2.4 Dolanma/dolaşma tehlikesi > 2-3-5-7 nci Bölgelerde 2.5 Kesilme tehlikesi > 1-2-3-4-5 inci Bölgelerde 2.6 Kapma veya yakalanma tehlikesi > 6-7 nci Bölgelerde 2.7 Denge kaybı

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

99

D) Enerji Besleme Arızası, Makina Parçalarının Bozulması ve Diğer Fonksiyonel Bozuklukların Sebep Olduğu Tehlikeler D.1 Enerji besleme arızası (enerji ve/veya kumanda devrelerinin) D.2 Makina parçalarının beklenmeyen fırlaması D.3 Kumanda sistemi arızası/bozukluğu (beklenmeyen çalışma, beklenmeyen hızlı çalışma) D.4 Bağlantı hataları D.5 Devrilme, makina kararlılığının beklenmeyen kaybı E) Diğer Tehlikeler (Hijyen, Temizlik, Bakım, Gürültü Tehlikeleri)

B) Elektrikle İlgili Tehlikeler B.1 Doğrudan veya dolaylı elektrikle temas B.2 Elektrostatik olaylar B.3 Isıl radyasyon veya kısa devreler, aşırı yüklemeler vb.den kaynaklanan ergimiş metallerin sıçraması ve kimyasal etkileri gibi diğer olaylar B.4 Elektrikli donanımlardaki dış etkileşimler

Test ve Muayene Süreci

C) Makina Tasarımında Ergonomik Prensiplerin İhmalinin (İnsan Özellikleri ve Kabiliyetlerinin Makina ile Uyum Sağlamamasının) Sebep Olduğu Tehlikeler

Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri kapsamında güvensizlik şüphesi duyularak numunesi alınan ürünlere yönelik yapılacak test ve muayeneler, Bakanlığımızla TSE arasında yapılan protokol çerçevesinde TSE tarafından bedelsiz olarak yapılabilecektir.

C.1 Sağlıksız duruşlar veya aşırı güç sarfı

Elektroteknik ve Makine Laboratuvar Grup Başkanlığı

C.2 İnsan el kol veya ayak bacak anatomisine yeterince önem verilmemesi

Makine Laboratuvarı Gebze Müdürlüğü & Elektroteknik Laboratuvarı Gebze Müdürlüğü

C.3 Kişisel koruma teçhizatının kullanımının ihmali

Adres: TSE Kalite Kampüsü Cumhuriyet Mah. 2258 Sok. No:10 A-Blok Çayırova Tren İstasyonu Yanı Gebze/KOCAELİ

C.4 Yetersiz saha aydınlatması C.5 Aşırı zihinsel meşguliyet veya aşırı gevşeme, stres vb.

C.6 İnsan hatası

Deney Laboratuvarları İletişim Bilgileri: http://lys.tse. org.tr/Lab/labiletisim/

Ekmek Dilimleme Makinası Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi 1. İşaret ve Belge Kontrolü 1.1 ÜRÜN ÜZERİNDE İŞARET VE BİLGİ KONTROLÜ

Uygun Uygun Değil Açıklamalar (✔) (X)

1.1.1 İmalatçının ve ilgili olduğunda, yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve tam adresi 1.1.2 Makinanın tanımı 1.1.3 CE işaretlemesi 1.1.4 Seri veya tip tanımlanması 1.1.5 Varsa seri numarası (ürünün modeline ilişkin seri üretim olması durumunda) 1.1.6 İmalat yılı (imalat işleminin tamamlandığı yıl) 1.1.7 Talimatlar (Türkçe mi?)

100

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Ekmek Dilimleme Makinası Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi 1. İşaret ve Belge Kontrolü 1.1.8 Talimatların genel ilkelere uygunluğu 1.1.9 Tanıtım plakası 1.1.10 İşaretleme bilgileri uyarı levhaları 1.1.11 Güç bilgileri (elektroteknik ürünlerde gerilim, frekans, güç, vs.)

1.1.12 Tehlikelere karşı uyarı işaretleri, piktogramlar 1.2 ÜRÜN BERABERİNDEKİ BELGELER

Uygun Uygun Değil Açıklamalar (✔) (X)

1.2.1 Kullanıcıya yönelik hazırlanmış el kitabı 1.2.2 İmalatçının ve yetkili temsilcisinin adı ve tam adresi 1.2.3 Makinenin tanımı & genel tarifi 1.2.4 AT Uygunluk Beyanı veya AT Uygunluk Beyanı içeriğini gösteren makinanın özelliklerini veren ve seri numarası ve imzanın bulunmasının gerekli olmadığı bir belge 1.2.5 Makinanın kullanım, bakım ve onarımı ve doğru çalışıp çalışmadığının kontrolü için gerekli çizimler, şemalar, tarifler ve açıklamalar 1.2.6 Operatörlerin bulunacakları muhtemel iş istasyonlarının tarifi 1.2.7 Makinanın kullanım amacının tarifi 1.2.8 Makinanın deneyimlerle ortaya çıkması muhtemel olduğu tespit edilen yanlış kullanım şekilleri ile ilgili uyarılar 1.2.9 Çizimler, şemalar ve bağlantı araçları dâhil montaj, takma ve bağlama talimatları ile makinanın monte edileceği tesisat veya şasinin tanımlaması 1.2.10 Gürültü veya titreşimlerin azaltılmasına yönelik kurulum ve montaj ile ilgili talimatlar 1.2.11 Makinanın hizmete sunulmaları ve kullanılmaları ile ilgili talimatlar ve gerekli ise, operatörlerin eğitimi ile ilgili talimatlar 1.2.12 Yapısal olarak güvenli tasarım tedbirleri, koruma ve uygulanan tamamlayıcı koruyucu tedbirlere rağmen giderilemeyen riskler hakkında bilgilendirme 1.2.13 Uygun olan durumlarda kişisel koruyucu ekipman da dahil olmak üzere, kullanıcı tarafından alınması gereken koruyucu tedbirler hakkında talimatlar 1.2.14 Makinaya takılabilecek takımların temel karakteristikleri 1.2.15 Makinanın kullanım, nakliye, montaj, hizmet dışı iken sökme, test etme ve öngörülebilir arızalar sırasında kararlılık şartını karşıladığı koşullar 1.2.16 Taşıma, elleçleme ve depolama işlemlerinin güvenli bir şekilde yapılmasını teminen, makinanın ve varsa ayrı olarak taşınması gereken parçalarının kütlesini veren talimatlar 1.2.17 Kaza veya arıza durumunda izlenecek çalıştırma yöntemi; blokaj oluşumu muhtemel ise, ekipmanın güvenli bir şekilde blokajdan kurtarılması için izlenecek çalıştırma yöntemi 1.2.18 Kullanıcı tarafından yapılacak olan ayarlama ve bakım çalışmalarının ve uyulması gereken koruyucu bakım tedbirlerinin tarifi 1.2.19 Ayarlama ve bakım çalışmalarının güvenli bir şekilde yapılması amacıyla tasarlanmış, bu işlemler sırasında alınacak koruyucu tedbirleri içeren talimatlar 1.2.20 Operatörün sağlık ve güvenliğini etkilediği durumlarda, kullanılacak yedek parçaların özellikleri 1.2.21 Satış dokümanının makinanın talimatlarına uygunluğu (ayrı ayrı veya birleşimli olarak kullanılan metin, kelimeler, amblemler, işaretler veya diyagramlardan oluşabilir)

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

101

Ekmek Dilimleme Makinası Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi 1. İşaret ve Belge Kontrolü 1.3 BEYANLAR 1.3.1 Makinanın AT Uygunluk Beyanı 1.3.1.1 İmalatçının veya varsa yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve açık adresi 1.3.1.2 Teknik dosyayı hazırlamakla yetkili olan kişinin adı ve adresi 1.3.1.3 Makinaların tarifi ve tanıtımı 1.3.1.4 Makinaların MEY ile ilgili hükümlerini karşıladığını doğrudan bir şekilde beyan eden bir ifade ve uygun durumlarda, makinanın uygun olduğu diğer yönetmelikler ve/veya ilgili hükümlere uygunluğu beyan eden benzer bir cümle 1.3.1.5 Uygun olan durumlarda, MEY Ek IX’da belirtilen AT Tip İncelemesini yapan Onaylanmış Kuruluşun adı, adresi ve kimlik numarası ile AT Tip İnceleme Belgesi numarası 1.3.1.6 Uygun durumlarda, MEY Ek X’da belirtilen Tam Kalite Güvence Sistemini onaylayan Onaylanmış Kuruluşun adı, adresi ve kimlik numarası 1.3.1.7 Uygun durumlarda, MEY’in 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği şekliyle, kullanılan uyumlaştırılmış standartlara atıf 1.3.1.8 Uygun durumlarda, kullanılan diğer teknik standartlara ve şartnamelere atıf 1.3.1.9 Beyanın yeri ve tarihi 1.3.1.10 İmalatçı ya da yetkili temsilcisi adına beyanı hazırlama yetkisi verilmiş olan kişinin kimlik bilgileri (adı & pozisyonu) ve imzası 1.3.2 Teknik Dosya (Denetim “İmalatçıda” Gerçekleştiriliyorsa) 1.3.2.1 Aşağıdakileri içeren bir imalat dosyası 1.3.2.1.1 Makinanın genel bir tarifi 1.3.2.1.2 Makinanın işleyişini anlamak için uygun tarifler ve açıklamaların yanı sıra ilgili makinanın genel bir çizimi ile kumanda devrelerinin çizimleri 1.3.2.1.3 Makinanın temel güvenlik ve sağlık gereklerine uygunluğunu teyit etmek için gerekli olan hesaplamalar, deney sonuçları, belgelerle birlikte tam ayrıntılı çizimler 1.3.2.1.4 Takip edilen işlemleri gösteren risk değerlendirmesi hakkında aşağıdakileri içeren belgeler 1.3.2.1.4.1 Makinaya uygulanan temel sağlık ve güvenlik gerekliliklerinin listesi 1.3.2.1.4.2 Tanımlanmış tehlikeleri ortadan kaldırmak veya riskleri azaltmak için uygulanan koruyucu önlemlerin tarifi veya uygun olan durumlarda, makina ile ilgili giderilemeyen risklerin belirtilmesi 1.3.2.1.5 Kullanılan standartlar ve diğer teknik şartnameler ve bu standartların kapsadığı temel sağlık ve güvenlik kurallarının gösterimi 1.3.2.1.6 İmalatçı tarafından veya imalâtçı ya da yetkili temsilcisince seçilmiş olan bir kuruluş tarafından yapılan testlerin sonuçlarını içeren her türlü teknik rapor 1.3.2.1.7 Makine için talimatlarının bir kopyası 1.3.2.1.8 Uygun olan durumda, kısmen tamamlanmış makinalar için İmalatçı Beyanı ile bu tip makinalar için ilgili montaj talimatları 1.3.2.1.9 Uygun olan durumlarda, makine ile bu makinaya takılan diğer ürünler için AT Uygunluk Beyanlarının kopyaları 1.3.2.1.10 AT Uygunluk Beyanının bir kopyası 1.3.2.2 Seri üretim için, makinaların MEY hükümlerine uygunluğu güvenceye almak amacıyla yürütülecek dâhili tedbirler

102

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Ekmek Dilimleme Makinası Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi 1. İşaret ve Belge Kontrolü 1.3.2.2.1 Tasarımı ve yapımı itibarıyla güvenli bir şekilde monte edilip hizmete sunulma kabiliyetine sahip olduğuna karar verebilmek amacıyla tamamlanmış makina, aksamlar veya teçhizatlar üzerinde gerekli araştırma, deney rapor ve sonuçları 1.4 İŞLETME EL KİTABINDA OLMASI GEREKENLER

Uygun Uygun Değil Açıklamalar (✔) (X)

1.4.1 Kullanma, taşıma, depolama ve çalıştırma talimatları 1.4.2 Montaj ve bakım talimatları 1.4.3 Temizlik talimatları 1.4.4 Makinanın kapasitesi 1.4.5 Sabitleme noktalarındaki kuvvet değerleri (makine sabit konumlandırıldıysa) 1.4.6 Makinanın değiştirilebilir parçalarına ilişkin bilgiler 1.4.7 Bıçakların güvenli bir şekilde değiştirilebilmesi için gerekli talimatlar 1.4.8 Aşırı akım koruma röle değeri (kullanılması durumunda)

2. Ekmek Dilimleme Makinalarının Duyusal Muayenesinde Dikkat Edilecek Hususlar BULGULAR/SAPTAMALAR

Uygun Uygun Değil Açıklamalar (✔) (X)

2.1 Gıda ürünleri ile temas halinde olan veya temas etmesi amaçlanan malzemeler ilgili Yönetmeliklerde düzenlenen koşulları karşılamalıdır 2.2 Gıda maddeleri ile birlikte kullanılması amaçlanan makinalar enfeksiyon, hastalık veya bulaşıcı hastalık riskini önleyecek şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidir.

2.3 Makinaların tasarımı ve imali, gıda ürünleri ile temas halinde olan veya temas etmesi amaçlanan malzemelerin her kullanımdan önce temizlenebileceği şekilde gerçekleştirilmelidir. Bu durum mümkün değil ise, tek kullanımlık parçalar kullanılmalıdır.

2.4 Tek kullanımlık parçaların yüzeyleri dışında, gıda ile temas halinde olan bütün yüzeyler: 2.4.1 Ek yerleri de dâhil olmak üzere, pürüzsüz olmalı ve organik maddelerin yerleşebileceği çıkıntı ve oyuk bulunmamalı 2.4.2 Aksamlarının çıkıntıları, kenarları ve girintileri asgari düzeyde olacak şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmeli 2.4.3 Gerektiğinde kolay sökülebilen parçalar söküldükten sonra kolayca temizlenebilmeli ve dezenfekte edilebilmeli; iç yüzeyler, bütünüyle temizlemeye imkân verecek yeterli bir yarıçapta kavislere sahip olmalıdır 2.5 Gıdalar ve bunların yanı sıra temizleme, dezenfektasyon ve yıkama sıvılarından çıkan sıvı, gaz ve aerosol makinadan tamamıyla makinadan boşaltılabilmelidir (mümkün ise ‘temizleme’ konumunda) 2.6 Makinalar her türlü maddelerin veya özellikle böcekler olmak üzere canlı varlıkların temizlenemeyecek bölgelere girmesini veya organik maddelerin bunların içerisinde birikmesini engelleyecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir 2.7 Makinalar, kullanılan yağlayıcılar dâhil olmak üzere sağlığa zarar verecek hiçbir yardımcı madde, gıda ürünü ile temas halinde olmayacak şekilde tasarlanmalı veya imal edilmelidir. Makinaların tasarımı ve imali, gerektiğinde bu şarta uygunluk kontrolünün sürekli yapılabileceği şekilde yapılmalıdır

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

103

VI.2 SANAYİ TİPİ KURUTUCULAR

a) Ön Yüklemeli Tamburlu Kurutucu

Ürünün Kapsamına Girdiği Yönetmelik

Yükleme kapısı düzleminin, kafesin dönme eksenine sağ açı yaptığı tamburlu kurutucu.

- 2006\42\AT Makina Emniyeti Yönetmeliği (MEY) Ürün ile İlgili Standartlar - TS EN ISO 10472-4 Endüstriyel Çamaşır Makinelerinde Güvenlik Kuralları –Bölüm 4: Havalı Kurutucular.

- TS EN ISO 10472-1 Sanayi Tipi Çamaşır Yıkama Tesislerinde Kullanılan Makinalara Ait Güvenlik Kuralları -Bölüm 1: Genel Kurallar - TS EN 60204-1 Makinalarda Güvenlik - Makinaların Elektrik Donanımı - Bölüm 1: Genel Kurallar.

- TS EN ISO 12100:2010 Makinalarda Güvenlik – Tasarım İçin Genel Prensipler – Risk Değerlendirilmesi ve Risk Azaltılması.

Sanayi Tipi Kurutucular ile İlgili Genel Bilgilendirme Kontrol listesi, (ürüne yönelik “C” tipi standart olan TS EN ISO 10472-4 standardı temel alınarak yapılmıştır) havalı kurutucular, özellikle net kullanılabilir hacmi >160 litre olan merdaneli kurutucular ve ilgili taşıyıcı ve kabin kurutucuları içeren tünel tipi son kurutucularında meydana gelen en önemli tehlikeleri kapsar. Kurutucular üçe ayrılır: 1. Tamburlu Kurutucu Nemli tekstil malzemesi yükünden ıslaklığı yok etmek için, dönen bir kafeste, tamburlu kurutucu tarafından üretilen sıcak hava atmosferi ile kullanılan makinedir.

Kendi içinde dört çeşittir.

Not: Bu makine aynı zamanda sıcak hava olmadan yükleri mekanik olarak çalkalamak için de kullanılabilir.

b) Yükün İçerisinden Geçtiği Tamburlu Kurutucu Yükleme ve boşaltma kapıları karşıt taraflarda olan tamburlu kurutucu. c) Yana Yatmalı Tamburlu Kurutucu Yükleme veya boşaltma için yana yatırılan tamburlu kurutucu. d) Otomatik Yana Yatmalı Tamburlu Kurutucu Otomatik kumanda altında yükleme, boşaltma, kapıların açılması ve kapanması için yana yatma hareketine sahip, yana yatmalı tamburlu kurutucu.

Tamburlu kurutucular çalışma prensibi olarak üçe ayrılır: - Gaz ısıtıcılı kurutucular.

- Elektrik ısıtıcılı kurutucular - Buhar ısıtıcılı kurutucular.

2. Tünel Tipi Son Kurutucu Şekillendirilmiş elbiselerin kurutulması ve sonlandırılması için, askılar üzerine yerleştirilmiş ıslak elbiselerin makine boyunca önce yüksek nemde ki bir atmosferden, takiben sıcak kuru hava atmosferinden bir aktarıcı üzerine yüklenerek taşındığı makinedir.

3. Kabin Kurutucu Şekillendirilmiş elbiselerin kurutma amacıyla askılara asılarak kurutma döngüsünde taşınmaksızın kurutulduğu ısıtılmış kabin.

1. İşaret ve Belge Kontrolü 1.1 ÜRÜN ÜZERİNDE İŞARET VE BİLGİ KONTROLÜ Uygun Uygun Değil Açıklamalar 1.1.1 CE işareti kontrolü.

1.1.2 Üreticinin adı ve adresi.

1.1.3 Makinanın tanımı.

1.1.4 Seri veya tip tanımlaması.

1.1.4.1 Varsa seri numarası.

1.1.4.2 Gerektiğinde seri numarası (Seri üretim için).

1.1.5 İmal edildiği yıl.

1.1.6 Azami çalışma yükü makina üzerine belirgin bir şekilde işaretlenmelidir.

1.1.7 Girişe karşılık uyarı(Tünel tipi son kurutucular için).

1.1.8 Makinanın toplam kütlesi, kaldırma noktaları ve ağırlık merkezi açıkça işaretlenmelidir.

1.1.9 Sıcak yüzey tehlikesi işareti (İşaret 1).

1.1.10 Elektrik çarpma tehlikesi işareti (İçinde elektrik çarpma riski yüksek olan elektrik donanımının bulunduğu başka bir şekilde açıkça gösterilmeyen muhafazalar için; bu uyarı işareti mahfazanın kapısında veya kapağında açıkça görülmelidir) (işaret 2).

104

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

1. İşaret ve Belge Kontrolü 1.1.11 Talimatlar (Türkçe mi?)

1.1.12 Toprak hattı işareti.

1.2 ÜRÜN BERABERİNDEKİ BELGELER 1.2.1 Üreticinin adı ve adresi.

1.2.2 İmalatçının ve yetkili temsilcisinin adı ve tam adresi.

1.2.3 Makinenin tanımı & genel tarifi.

1.2.4 Kullanıcı tarafından yapılacak olan ayarlama ve bakım çalışmalarının ve uyulması gereken koruyucu bakım tedbirlerinin tarifi.

1.2.5 Makinanın kullanım, bakım ve onarımı ve doğru çalışıp çalışmadığının kontrolü için gerekli çizimler, şemalar, tarifler ve açıklamalar.

1.2.6 Makinanın kullanım amacının tarifi 1.2.7 Çizimler, şemalar ve bağlantı araçlarına dair montaj, takma ve bağlama talimatları.

1.2.8 Yapısal olarak güvenli tasarım tedbirleri, koruma ve uygulanan tamamlayıcı koruyucu tedbirlere rağmen giderilemeyen riskler hakkında bilgilendirme.

1.2.9 Uygun olan durumlarda kişisel koruyucu ekipman da dahil olmak üzere, kullanıcı tarafından alınması gereken koruyucu tedbirler hakkında talimatlar.

1.2.10 AT Uygunluk Beyanı veya AT Uygunluk Beyanı içeriğini gösteren makinanın özelliklerini veren ve seri numarası ve imzanın bulunmasının gerekli olmadığı bir belge.

1.3 KULLANIM VE BAKIM EL KİTABINDA OLMASI GEREKENLER 1.3.1 El kitabının kontrolü yapılan kurutucuya ait olup olmadığı.

1.3.2 El kitabının aşağıdaki hususları taşıyıp taşımadığı: 1.3.2.1 İmalatçı, kullanıcı el kitabında, işin tıkanması durumunda temizleme için doğru prosedürü ve makine içerisine giriş için güvenli prosedürü aşağıdaki gibi belirtmelidir.

Enerji kaynağı kapatılır ve kapatma cihazı kilitlenir.

1.3.2.1 İmalatçı, kullanıcı el kitabında, işin tıkanması durumunda temizleme için doğru prosedürü ve makine içerisine giriş için güvenli prosedürü aşağıdaki gibi belirtmelidir.

Enerji kaynağı kapatılır ve kapatma cihazı kilitlenir.

- Diğer enerji kaynakları kapatılır (buhar, basınçlı hava vb.) ve kapatma cihazları kilitlenir.

- Gerekliyse öngörülmüş yerçekimi kaynaklı hareketi engellemek için araçlar yüklenir.

- İmalatçı tarafından özel prosedürler için verilmiş komutlar takip edilir (tıkanmaları temizlemek ve makine içerisine girmek için yöntem) (Döner kafesli Tamburlu kurutucular için).

1.3.2.2 Kullanım amacına ilişkin bilgi.

1.3.2.3 Sıkışan personelin kaçması ve kurtarılması için güvenlik tedbirleri (Yana yatmalı tamburlu kurut. için).

1.3.2.4 Kullanım el kitabında, sabit koruyucular yerine doğru bir şekilde yerleştirilene kadar makinanın çalıştırılmaması ile ilgili bir ifade yer almalıdır.

1.3.2.5 Kullanıcı el kitabı, ayrıntılı tasarım (ayrı ayrı her bir yükleme için geliştirilmiş tasarım) kılavuzunu içermelidir (Yan yatmalı tamburlu kurutucular için).

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

105

1. İşaret ve Belge Kontrolü 1.3.2.6 Temel civatalanması alaborayı önlemek için alınan tedbirlerden biri olduğundan imalatçı kullanıcı el kitabında cıvataları ve temel kurallarını belirtmelidir (Yan yatmalı tamburlu kurutucular için).

1.3.2.7 Hata bulma, temizlik veya bakım için metotları içermelidir.

1.3.2.8 Kullanım el kitabı, kullanıcı tarafından tedarik edilen ve her makinaya bağlanacak uzağa konumlu acil durdurma cihazı çalışma prensibini açıklamalıdır.

1.3.2.9 Isıl tehlikeler bilgisi içermelidir (Kullanım el kitabı, koruyucular veya kalkanların kaldırılması durumunda ısıl tehlikeye maruz kalma konusunda bakım personelinin dikkatini çekmelidir).

1.3.2.10 İmalâtçı, makinanın montajı ve sökülmesi esnasında uygulanacak emniyetli metodu açıklamalıdır.

1.3.2.11 Ara sıra yüksek sıcaklıklarda çalışan makinalar için, imalâtçı kullanım el kitabı bu özel durumları açıklamalı ve personel eğitimi ve güvenlik talimatlarının hazırlanması konusunda tavsiyelerde bulunmalıdır.

1.3.2.12 Kullanım el kitabı, koruyucular veya kalkanların kaldırılması durumunda ısıl tehlikeye maruz kalma konusunda bakım personelinin dikkatini çekmelidir.

1.3.2.13 Kullanıcı el kitabı, kullanıcının fan oluğunun gürültüsünü azaltabileceği yöntemlerin ayrıntılarını ve örneklerini içermelidir.

1.3.2.14 İmalatçı, kullanıcı el kitabında, tamburlu kurutucuların özel olarak bir patlayıcı atmosfer üreten işler için tasarımlanmadığına ve bu amaç için kullanılmaması gerektiğine atıfta bulunmalıdır.

1.3.2.15 İmalâtçı, kullanım el kitabında çiğ gazlar ve atık çıkışında kalan kurumlardan kaynaklanan muhtemel tehlikeleri belirtmeli ve çıkış borusunun tasarımına bağlı olarak kullanıcı tarafından alınması gerekli tedbirleri açıklamalıdır (Tamburlu kurutucular için).

1.3.2.16 Kullanıcı el kitabı, ekzotermik malzemeler içeren işin, bu makinelerde yangın çıkarma ihtimali olduğuna dair bir uyarı içermelidir (Tünel tipi son kurutucular ve kabin kurutucular için).

1.3.2.17 Tamburlu kurutucular, özellikle direkt gaz ısıtmalı tiplerinde kullanıcı el kitabı, kimyasal madde içeren yüklerin makinede hasara neden olabileceği ve zararlı duman oluşturabileceği hakkında bir uyarı içermelidir.

1.4 MAKİNANIN AT UYGUNLUK BEYANI VE TEKNİK DOSYASI 1.4.1 Makinanın AT Uygunluk Beyanı Kontrolü 1.4.1.1 İmalatçının veya varsa yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve açık adresi.

1.4.1.2 Teknik dosyayı hazırlamakla yetkili olan kişinin adı ve adresi.

1.4.1.3 Makinaların tarifi ve tanıtımı.

1.4.1.4 Makinaların MEY ile ilgili hükümlerini karşıladığını doğrudan bir şekilde beyan eden bir ifade ve uygun durumlarda, makinanın uygun olduğu diğer yönetmelikler ve/veya ilgili hükümlere uygunluğu beyan eden benzer bir cümle.

1.4.1.5 Uygun olan durumlarda, MEY Ek IX’da belirtilen AT Tip İncelemesini yapan Onaylanmış Kuruluşun adı, adresi ve kimlik numarası ile AT Tip İnceleme Belgesi numarası.

1.4.1.6 Uygun durumlarda, MEY Ek X’da belirtilen Tam Kalite Güvence Sistemini onaylayan Onaylanmış Kuruluşun adı, adresi ve kimlik numarası.

1.4.1.7 Uygun durumlarda, MEY’in 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği şekliyle, kullanılan uyumlaştırılmış standartlara atıf.

1.4.1.8 Uygun durumlarda, kullanılan diğer teknik standartlara ve şartnamelere atıf.

106

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

1. İşaret ve Belge Kontrolü 1.4.1.9 Beyanın yeri ve tarihi.

1.4.1.10 İmalatçı ya da yetkili temsilcisi adına beyanı hazırlama yetkisi verilmiş olan kişinin kimlik bilgileri ve imzası.

1.4.2 Teknik Dosya Kontrolü (Denetçinin ihtiyaç duyduğu durumlarda) 1.4.2.1 Aşağıdakileri içeren bir imalat dosyası: 1.4.2.1.1 Makinanın genel bir tarifi.

1.4.2.1.2 Makinanın işleyişini anlamak için uygun tarifler ve açıklamaların yanı sıra, ilgili makinanın genel bir çizimi ile kumanda devrelerinin çizimleri.

1.4.2.1.3 Makinanın temel güvenlik ve sağlık gereklerine uygunluğunu teyit etmek için gerekli olan hesaplamalar, deney sonuçları, belgelerle birlikte tam ayrıntılı çizimler.

1.4.2.1.4 Takip edilen işlemleri gösteren risk değerlendirmesi hakkındaki aşağıdakileri içeren belgeler.

1.4.2.1.5 Kullanılan standartlar ve diğer teknik şartnameler ve bu standartların kapsadığı temel sağlık ve güvenlik kurallarının gösterimi.

1.4.2.1.6 İmalatçı tarafından veya imalâtçı ya da yetkili temsilcisince seçilmiş olan bir kuruluş tarafından yapılan testlerin sonuçlarını içeren her türlü teknik rapor.

1.4.2.1.7 Makine için talimatlarının bir kopyası.

1.4.2.1.8 Uygun olan durumda, kısmen tamamlanmış makinalar için İmalatçı Beyanı ile bu tip makinalar için ilgili montaj talimatları.

1.4.2.1.9 Uygun olan durumlarda, makine ile bu makinaya takılan diğer ürünler için AT Uygunluk Beyanlarının kopyaları.

1.4.2.1.10 AT Uygunluk Beyanının bir kopyası.

1.4.2.2 Seri üretim için, makinaların MEY hükümlerine uygunluğu güvenceye almak amacıyla yürütülecek dâhili tedbirler.

1.4.2.2.1 Tasarımı ve yapımı itibariyle güvenli bir şekilde monte edilip hizmete sunulma kabiliyetine sahip olduğuna karar verebilmek amacıyla tamamlanmış makina, aksamlar veya teçhizatlar üzerinde gerekli araştırma, deney rapor ve sonuçları.

Not: Teknik dosya, makinanın üretimi tarihini ya da seri üretim halinde son ünitenin üretim tarihini takip eden en az 10 yıl boyunca, Bakanlığın denetimine hazır tutulmalıdır.

Bununla birlikte teknik dosya, AT Uygunluk Beyanında belirtilen kişi tarafından, makinanın karmaşıklığıyla orantılı bir süre zarfında, derlenip hazır duruma getirilebilmelidir.

Teknik dosyanın Türkiye’de ve/veya Topluluk sınırları içinde bulunması gerekmediği gibi, sürekli olarak somut biçimde mevcut olması da zorunlu değildir.

Yetkili ulusal kuruluşların gerekçeli talebine karşılık olarak teknik dosyanın sunulmaması, söz konusu makinanın temel sağlık ve güvenlik gereklerine uygun olmadığından şüphelenmek için yeterli sebep teşkil edebilir.

2.Sanayi Tipi Kurutucuların Fiziksel Muayenesinde Bakılması Gerekenler Değer- Sonuç/ Değerlendirme 2.1 Net kullanılabilir hacmi <1000 litre ve kafes durdurma zamanı anma ıslak yükleme koşulları < 6 sn. olduğu durumda, el ile açılabilen otomatik kilit yeterlidir. Diğer tüm makineler için emniyet kilitli otomatik kilitleme gereklidir, örneğin bir zaman ertelemeli kombinasyon (Döner kafesli Tamburlu kurutucular için).

2.2 Yükün kendiliğinden yanmasını engellemek için enerji kaynağının çalışmaması durumunda, kapı her durumda açılabilir olmalıdır. Emniyet kilitli otomatik kilide sahip kurutucular için de bu işlem mümkün olmalıdır, örneğin özel bir araç yardımıyla (Döner kafesli Tamburlu kurutucular için).

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

107

2.Sanayi Tipi Kurutucuların Fiziksel Muayenesinde Bakılması Gerekenler 2.3 Operatör tarafından kumanda edilen yan yatmalı tamburlu kurutucularda, işletecek kişinin (operatörün) rahatça görebileceği ancak tehlike alanına ulaşamayacağı bir yerde bulunan basarak çalıştırma kumanda cihazıyla çalıştırılmalıdır. Alternatif olarak bir gezinme (trip) cihazı (örneğin basınca hassas korucuyu cihaz), yan yatma fonksiyonunu, işletecek kişi tehlike alanına girdiğinde durdurmalıdır.

2.4 Makinalar, aksamları ve bağlantıları taşıma, montaj, demontaj ve makinalarla ilgili herhangi diğer eylemlerde devrilmeye, düşmeye veya kontrolsüz hareketlere engel olacak şekilde yeterli kararlılığa sahip olmalı (Yan yatmalı tamburlu kurutucular için).

2.5 Otomatik yan yatmalı tamburlu kurutucular için, makinenin veya bina yapısının sabit ve hareketli elemanları arasında çarpışma kesilme ve sıkışma tehlikeleri, imalatçı tarafından eklenen sabitlenmiş korumalar tarafından önlenmelidir (Yan yatmalı tamburlu kurutucular için) (Kullanıcıda yapılan kontrollerde).

2.6 Kapı açılışı ve kafes dönme hareketinden kaynaklı tehlike bölgesi, makine hareketi ve boşaltım periyodu boyunca giriş olmayacak şekilde çevrilmelidir. Bu koruma, bir gözlem çiti ve elektro-duyarlı koruma cihazlarının, yük arabalarının girişine izin verecek ancak tehlike periyodu boyunca tehlike alanını gözleyecek şekilde bir kombinasyonu olabilir (Yan yatmalı tamburlu kurutucular için).

2.7 Acil durdurma cihazı olmalı (Bu acil durdurma cihazı bozuk para, jeton veya benzer kullanım işlemleri ile kendi kendine çalışan makinalar için ihmal edilebilir; bu tür durumlarda, kullanım el kitabı, kullanıcı tarafından tedarik edilen ve her makinaya bağlanacak uzağa konumlu acil durdurma cihazının düzenlemesini açıklamalıdır) (Net kullanılabilir kafes hacmi ≥ 350 litre olan makineler için elektriksel tasarım).

2.8 Bir makina, yanık tehlikesi yaratabilecek parçalar ihtiva ettiği zaman, donanım yüksek sıcaklıklarda makinaya temas veya yakınına gelme nedeni ile yanık yaralanması tehlikesini en aza indirecek şekilde tasarımlanmalıdır (mesela yalıtım vb. gibi).

2.9 Geniş gaz ve yağ yakmalı net kullanılabilir kafes hacimleri > 3500 litre olan tamburlu kurutucular için püskürtücüler makineye bağlanmalıdır.

2.10 Makinelere, potansiyel yangını tespit edebilmek için duyulabilir sinyal üreten ısı algılayıcı cihazlar eklenmelidir (Tünel tipi son kurutucular ve kabin kurutucular için).

2.11 İç kapasitesi 200 elbiseden fazla olan gaz yanmalı makineler eklenmiş bir su püskürtme sistemiyle donatılmalıdır (Tünel tipi son kurutucular ve kabin kurutucular için). İŞARETLER

men hemen her imalat ortamında kullanım alanı bulunan tezgâh çeşitlerinden biridir.

Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte üretime esneklik, parça başına düşük maliyet, istenilen tolerans ve kalitede parça üretimi gibi konularda büyük kolaylıklar sağlayan sayısal kontrollü ve bilgisayar destekli freze tezgâhları sanayide gittikçe artan sayıda kullanılmaya başlamıştır.

İşaret 1

İşaret 1

VI.3 FREZE TEZGÂHLARI Ürünün Tanımı Kendi ekseni etrafında dönmekte olan çok ağızlı geometrik kesici takımlar yardımıyla doğrusal hareket halindeki metal iş parçasından düz ve kavisli yüzeylerin, kanalların, helisel kanalların, dişlilerin ve vida dişlerinin vb. imal edilmesi için talaş kaldırılarak şekillendirme işleminin gerçekleştirildiği tezgâhlar, freze tezgâhları olarak adlandırılırlar.

Metal sektörünün vazgeçilmez bölümü olan talaşlı imalat endüstrisinde en çok kullanılan ve bu nedenle he-

108

Kapsam Bu rehber, delik büyütme işlemlerini yapabilen tezgâhları da kapsayan freze tezgâhlarının tasarım, imalat ve tedarikinden sorumlu (taşıma ve bakım ile ilgili düzenlemeler ile birlikte kurma ve sökme de dâhil) kişiler tarafından kabul edilen teknik güvenlik kurallarını ve tedbirlerini kapsayan TS EN 13128 +A2 (C tipi) standardı kapsamında yer alan freze tezgâhlarının piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde kullanılmak üzere hazırlanmıştır. Otomatik takım değiştirme özelliğine sahip freze tezgâhları (işleme merkezleri) bu rehber kapsamında değildir.

Freze tezgâhları için TS EN ISO 12100:2010 Makinalarda Güvenlik - Tasarım İçin Genel Prensipler - Risk Değerlendirilmesi Ve Risk Azaltılması harmonize stan-

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

dardına göre yapılan tehlike tanımları ve risk değerlendirmesi sonucu ortaya çıkan önemli tehlikeler ile bu tehlikelerin başlıca kaynakları aşağıda tablo halinde sunulmuştur. Bu tehlikelerin giderilmesi, azaltılması ve giderilemeyen tehlikelerle ilgili koruyucu tedbirlerin alınması ve güvenli kullanım için işaretleme ve sembol ve uyarıların belirlenmesi ile ilgili hususlara ise ürün için hazırlanan kontrol listelerinde yer verilmiştir. TS EN 12417 A2-Takım tezgâhları - Güvenlik - İşleme merkezleri kapsamında yer alan otomatik takım değiştirme özelliğine sahip freze tezgâhları bu rehber kapsamında incelenmemiştir. Anılan ürünler ileriki bir dönemde; ayrı bir rehber hazırlanmak ya da mevcut rehberde kapsam genişletilerek revizyon gerçekleştirilmesi suretiyle ele alınacaktır.

Tornalamada malzeme eksenel hareket, takım doğrusal hareket yaparken frezelemede ise durum bunun tam tersidir. Tornada yer alan 2 eksenden farklı olarak frezede 3 eksen bulunur. Bunlar; iş parçasını ya da onu bağlayan parçayı taşıyan tabla, tablayı taşıyan araba ve arabayı üzerinde bulunduran konsoldur. Genellikle iş parçası sabitse de helis dişli, sonsuz vida gibi parçalarda hem çakı hem de iş parçası hareketlidir. Vargel başlığı gibi başlıklar takılarak çakı kendi ekseninde değil de boyuna hareket edilerek de kullanılabilir.

Freze tezgâhları işleme yöntemleri, takımın bağlandığı miller, takım ve iş tablasının konumu, imal edilen yüzeyin durumu, yapıları ve kullanım alanlarına göre değişik şekillerde sınıflandırılırlar.

Frezeler işleme yöntemi bakımından çevresel ve alın olmak üzere ikiye ayrılır: - Çevresel Frezeleme: Takımın çevresindeki kesici dişler talaş kaldırır ve meydana gelen yüzey, çakının dönme yüzeyine paraleldir.

- Alın Frezeleme: Kesme işlemi alındaki kesici ağızlar vasıtasıyla sağlanır ve dönme ekseni iş parçasının işlenen yüzeyine dik konumda çalışır.

Freze tezgâhları yapılarına göre dört ana başlık altında incelenirler: 1. Sütunlu ve konsollu tip freze tezgâhları - Yatay freze tezgâhları - Düşey freze tezgâhları - Üniversal freze tezgâhları - Kalıpçı freze tezgâhları 2. İmalat ve gövde tipi freze tezgâhları 3. Planya tipi freze tezgâhları 4. Özel freze tezgâhları - Kopya freze tezgâhları - Elektronik ve hidrolik kumandalı freze tezgâhları

Tezgâhın tablası el veya otomatik olarak aşağı yukarı ve sağa sola hareket ettirilir. Büyük tezgâhlarda tabla hareketi için ayrıca elektrik motoru da bulunur.

Düşey Freze Tezgâhları: Freze çakısının bağlandığı tezgâh mili ile iş tablası birbirine diktir. Bazı türlerinde dikey olan bu başlığa belirli derecelerde açı verilerek açılı frezeleme işlemleri de yapılabilir. Üniversal Freze Tezgâhları: Tezgâh mili dikey ve yatay olarak konumlandırılabilen, tablası sağ ve sola da belirli açılarda döndürülebildiğinden her türlü dişli çark imalatına imkân sağlayan tezgâhlardır.

Kalıpçı Freze Tezgâhları: Özellikle kalıp imalatında kullanılmak üzere üretilen bu tezgâhlar, karmaşık iş parçalarının yüksek devir ve kesme hızlarında işlenmesi için kullanılırlar. Kalıp plakalarının tüm yüzeyleri, havuz açma işlemleri, kalıp çekirdeklerinin, kalıp maçalarının ve deliklerin işlenmesi bu tezgâhlarda daha seri ve hassas olarak yapılabilmektedir. Kalıpçı freze tezgâhlarında 360° dönebilen freze çakısının bağlandığı başlık, bir matkap gibi aşağı yukarı hareket ettirilebilmektedir.

Yapısal olarak kaba ve fazla talaş kaldırma işlemlerinde tercih edilmezler. İmalat ve Gövde Tipi Freze Tezgâhları: Sabitleştirilmiş bir tabla desteği veya gövdesi bulunan, tablası ileri geri hareket edebilen, freze çakısının içeri/dışarı hareketinin özel bir kutu biçimli araba içine başlanmış fener mili ile sağlandığı ve seri üretim yapan fabrikalarda kullanılan tezgâhlardır.

Planya Tipi Freze Tezgâhları: İşlenmesi zor büyük ve uzun iş parçaları üzerine eş zamanlı pek çok işlemi uygulamak için kullanılan, planya tezgâhına benzeyen ancak yatay ve yan sütunları üzerine bağlanmış başlıkları bulunan tezgâhlardır.

Kopya Freze Tezgâhları: Bir şablon veya pimle hidrolik güç yardımı ile orijinal (mastar) bir iş parçasını kopyalayarak belli profilde çok sayıdaki iş parçasını özdeş olarak işleyebilmek için kullanılan, çift tabla ve çift tezgâh miline sahip tezgâhlardır.

Elektronik Ve Hidrolik Kumandalı Freze Tezgâhları: Kumanda işlevlerinde dişli çark sistemlerinin yerini büyük ölçüde elektronik ve hidrolik kumandaya bıraktığı tezgâhlardır.

Azdırma Dişli Tezgâhları: Hassas ve seri olarak dişli çark açmak için kullanılan özel tip freze tezgâhlarıdır. Üniversal freze tezgâhlarında açılan dişliler çok hassas olmadıkları için bu tür tezgâhlar hassas dişlilerin imalatı için vazgeçilmez tezgâhlardır. Boyutları ve modülleri büyük olan dişli çarkların açılmasında vazgeçilmez tezgâhlardır. Kesici takım olarak azdırma freze çakıları kullanılır.

Döner Tablalı Freze Tezgâhları: İş tablasının 360o dönebilmesi sayesinde delik büyütme ve bir merkez etrafında dairesel kanal açma işlemlerinin yapılabildiği tezgâhlardır.

Yatay Freze Tezgâhları: Freze çakısının bağlandığı tezgâh mili (malafa mili) ile iş tablası birbirine paraleldir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

109

CNC Freze Tezgâhları: Bilgisayar kontrollü freze tezgâhlarıdır. Dik işleme merkezli takım tezgâhları olarak da adlandırılırlar. Frezeleme işlemlerinin yanında pek çok işlem de yapabilen bu tezgâhlara işleme merkezi adı da verilir. (TS EN 12417+A2-Takım tezgâhları - Güvenlik - İşleme merkezleri)

Kalıpçı Freze Tezgâhları

Yatay Freze Tezgâhları

Düşey Freze Tezgâhları

Üniversal Freze Tezgâhları

110

Azdırma Dişli Tezgâhları

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Döner Tablalı Freze Tezgâhları

Çift Sütunlu Planya Tipi Freze Tezgâhları

CNC Freze Tezgâhları Tanımlar - Freze tezgâhı: Dönen kesici bir takımı kullanarak, soğuk metali biçimlendirmek için tasarımlanan makina.

• El ile çalışan freze tezgâhı: Programlanan çoklu eksen hareket özelliği olmaksızın, eksen hareketi bir el çarkının harekete geçirilmesiyle kumanda edilen veya mekanik, elektrikli veya diğer vasıtalarla kumanda edilen tek eksende tahrikli makina.

• Otomatik freze tezgâhı: Programlanan çoklu eksen hareketlerini gerçekleştirme özelliğine sahip makina.

• Delik büyütme tezgâhı: Delik büyütme işlemlerini gerçekleştirmek için tasarımlanan makine. Bu tür makinalar normalde frezeleme işlemlerini yapabilme özelliğine sahiptir.

Kopya Freze Tezgâhları

• Nümerik kontrol (NC) (Bilgisayarlı Nümerik Kontrol (CNC)): İşlemin gerçekleştirilmesi sırasında nümerik bilgilerin kullanılmasını sağlayan bir tertibat vasıtasıyla uygulanan otomatik kontrollü çalışma.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

111

• İş parçası değiştirme tertibatı: Makinaya önceden yüklenen iş parçasının son işlemi yapılmış iş parçası ile değiştirilmesinde besleme işini yaparak makinayı tamamlayan bir mekanizma (örneğin, paletli değiştirme tertibatı).

• Delik büyütme işlemi: Normalde güç tahrikli eksenel besleme ile dönen tek uçlu kesici bir takımın kullanılmasıyla, soğuk metalde önceden açılan deliklerin ölçüye getirilmesinde son işlem uygulaması.

• Çalışma bölgesi: Metal kesme işleminin yapıldığı yer.

• Elektronik el çarkı: Döndürülmesi sırasında, nümerik kumandaya darbe jeneratörü girdisinin ulaşmasıyla bir eksen hareketini başlatan ve sürdüren el ile çalışan kumanda tertibatı.

• Çalışma modları: • Mod 1-Otomatik çevrim: Otomatik imalat • Mod 2-Ayarlama: Operatör tarafından yapılan müteakip makina işlemlerinin ayarlanmasındaki çalışma modudur. Örneğin, bir sonda veya takım ile iş parçasına dokunarak takımın veya iş parçasının konumunun değerlendirilmesi ve program sıralama kontrolü, ayar modunun kapsamındadır.

• Mod 3-Sınırlı çalışma şartlarında el ile çalışmaya ara verilmesi için isteğe bağlı moddur.

• Durdurma kategorisi 1: Durmayı gerçekleştirmek üzere makina harekete geçiricilerin gücü ile kontrol edilen durdurma ve durma gerçekleştirildikten sonra gücün kesilmesi. (TS EN 60204-1-Madde 9.2.2)

Freze Tezgâhları ile İlgili Tehlike/Risk Tablosu Tehlike adı/ tanımı/tipi Tehlike unsuru kökeni/ (muhtemel çıkış noktası sonuç) 1. Mekanik Tehlikeler Hareketli eksenler, iş parçası ve takımın bağlanması 1.1 Ezilme Hareketli eksenler Çalışma platformlarının hareketi

Tehlike ile karşılaşılan faaliyet/işlem

Tehlike ile karşılaşılan bölge

Yükleme/boşaltma, bakım, ayarlama Bakım Normal çalışma, bakım

1.2

Makaslama

Hareketli eksenler

Makinanın çalışması

Makinanın sabit ve hareketli parçaları arasında Girintiler içinde Makinada veya yakınında Takım/iş mili ile tabla/iş parçası arasında

1.3

Kesilme ve bölme

İş mili veya takımın çalışması veya kesilme

İş milinin çalışması

1.4

Takılma çekilme

Dönen iş mili veya kesici takımın çıkardığı talaş/çapaklar

Diğer dönen parçalar (örneğin, konveyörler, iletme elemanları)

1.5

İçine çekme veya kaptırma

Tablanın veya iş mili kafasının hızlı hareketi kafasının hızlı hareketi Dönen güç iletme mekanizmaları Hareket eden/dönen takım

1.6

Darbe

Otomatik iş parçası değişimi (örneğin, paletli yükleme sistemi) Hareket eden/dönen takım (özellikle eksantrik takımlar)

1.7

Zımbalama Takımların taşınması veya saplama Talaş/çapakların taşınmasında

112

İş mili veya takımda

İş parçasının yüklenmesi/ boşaltılması, konum olarak ayarlama, el ile talaş/ İş mili veya takımda çapakların çıkarılması, işleme sıvısı uygulaması Talaş/çapakların toplanması Ayarlama, temizleme, ve boşalma bölgeleri, iletme bakım elemanları Tabla eksenlerinde iş parçası Tabla üzerinde iş hareketinin görülemeyen parçasının veya iş milindeki bölgesi, iş mili kafasındaki takımın güç tahrikli takımın hareketinin hareketi görülemeyen bölgesi Makinanın içinde veya Bakım etrafında İş milinin çalışması İş mili veya takımda İş parçası ve iş parçası Güç tahrikli iş parçası değiştirme mekanizmaları değişimi hareketinin görülemeyen bölgesi İş akışı kontrolü

İş milindeki takımda

El ile takım değiştirme esnasında

Keskin kesici takımın yüzeylerinde İş parçası, tabla ve talaş/ çapak toplama ve boşaltma bölgeleri

Yükleme/boşaltma ve temizleme sırasında

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Freze Tezgâhları ile İlgili Tehlike/Risk Tablosu Tehlike adı/ tanımı/tipi Tehlike unsuru kökeni/ (muhtemel çıkış noktası sonuç) 2. Elektrik ile ilgili tehlikeler Elektrikli parçalarla Elektrikli parçalarla ve 2.1 kişilerin teması bağlantılarla temas (doğrudan temas) Arıza durumunda elektrik taşıyan Elektrikli parçalarla ve 2.2 parçalarla kişilerin bağlantılarla temas teması (dolaylı temas) 3. Gürültüden kaynaklanan tehlikeler İşitme kaybı (sağırlık), Güçlü iletim elemanlarının diğer fizyolojik 3.1 hareketi, kesme işlemleri ve rahatsızlıklar akışkanlı güç sistemleri (örneğin, denge kaybı, bilinç kaybı) Konuşma Takımların, paletin veya iş ile iletişimin parçası yerlerinin temizliği için 3.2 engellenmesi ve basınçlı havanın kullanılması sesli sinyaller 4. Işınımdan kaynaklanan tehlikeler

Tehlike ile karşılaşılan faaliyet/işlem

Tehlike ile karşılaşılan bölge

İşletmeye alma, bakım, arıza bulma sırasında

Makina da elektrikli kabin, dağıtım kutuları, kumanda panelleri

Makinanın çalışması, muayenesi ve bakımı sırasında

Makina veya arızalı parçada

Makinanın çalışma çevrimi sırasında

Makinanın yakınında

Makinanın çalışma çevrimi sırasında

Makinanın yakınında

Lazer geri besleme Lazer ışınımına doğrudan veya konumlandırman Makina içinde yansıması yolu ile maruz kalma sisteminin bakımı 5. Maddeler ve malzemeden kaynaklanan tehlikeler Zararlı akışkan, İş malzemesinden parçacıkların gaz, buhar, fırlaması, işleme sıvısının duman ve tozların damlaması veya metal işleme Makinanın çalışma çevrimi Makinada veya 5.1 teması veya sıvılarından kaynaklanan sırasında yakınında solunmasından buharın sebep olduğu kaynaklanan makinanın yakınındaki tehlikeler durumlar Tutuşabilir iş malzemesi, Yangın veya Makinanın çalışma çevrimi Makinada veya 5.2 tutuşabilir (düşük parlama patlama sırasında yakınında noktası) metal işleme sıvıları Biyolojik veya Döküntü ve bakteri ihtiva eden mikrobiyolojik sıvı veya buhar gibi metal Çalışma, işlem kontrolü ve Makinada veya 5.3 (virüs veya bakteri) işleme sıvısı veya hidrolik ile bakım sırasında yakınında tehlikeler temas 6. Tasarım aşamasında ergonomik prensiplerin ihmalinden kaynaklanan tehlikeler Sağlıksız duruşlar İş parçası, takım veya makina Yükleme/boşaltma ve aşırı efor parçalarının taşınması/ Yükleme/boşaltma, işlem ve takım yerleştirme 6.1 sarf etmenin yerleştirilmesi sırasında kontrol ve bakım sırasında konumları, bakım tekrarlanması kaldırma ve erişmeye çalışma yapılan yerler El-kol veya ayakYükleme/boşaltma bacak anatomisinin Kumandaların uygun olmayan Yükleme/boşaltma, işlem ve takım yerleştirme 6.2 yeterince dikkate yerleşimi kontrol ve bakım sırasında konumları, bakım alınmaması yapılan yerler İş malzemelerinin ve kesicilerinin değiştirilmesi/ Bölgesel Yükleme/boşaltma, Yükleme/boşaltma, konumlandırılması sırasında el 6.3 aydınlatmanın işlem kontrolü, takım takımın yerleştirilmesi ile yapılan gerçekleştirilemeyen yetersizliği değiştirilmesi sırasında konumlarında işlemlere karar verilmesi ve doğruluğu

4.1

Lazerler

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

113

Freze Tezgâhları ile İlgili Tehlike/Risk Tablosu

6.4

Tehlike adı/ tanımı/tipi (muhtemel sonuç)

Tehlike unsuru kökeni/ çıkış noktası

Tehlike ile karşılaşılan faaliyet/işlem

Tehlike ile karşılaşılan bölge

İnsan hataları, insan davranışı

Muhtemel orta dereceli hatalı kullanım, kumandaların istem dışı çalışması, uygun olmayan iş malzemesi ve kesicinin değiştirilmesi ve ayarı

Yükleme/boşaltma, işlem kontrolü, takım değiştirilmesi sırasında

Yükleme/boşaltma, takımın yerleştirilmesi konumlarında

El kumandalarının yetersiz tasarımı, Kumandaların istem dışı Ayar ve çalışma çevrimi 6.5 yerleşimi ve çalışması sırasında tanımlanması Görsel ekran ünitelerinin yetersiz Ekranda verilen bilginin yanlış Ayar ve çalışma çevrimi 6.6 tasarımı veya yorumlanması sırasında yerleşimi 7. Beklenmeyen çalışma, beklenmeyen aşırı çalışma/aşırı hız Kumanda Seçilen makina hareketi ile ilgili Ayar ve temizleme 7.1 sisteminin arızası/ mekanik tehlikeler sırasında düzensiz çalışması Enerjinin kesilmesi Makinanın beklenmeyen Ayar, temizleme veya 7.2 sonrasında tekrar hareketleri bakım sırasında beslenmesi Elektrik donanımı Elektromanyetik girişim sebebi Makinanın ayar veya 7.3 üzerindeki dış ile elektronik kumandaların çalışma çevrimi sırasında etkiler tahmin edilemeyen davranışı Depolanmış enerji veya gücün yanlış uygulaması sonucu kumandanın hatalı çalışması. Güç tahrikli iş parçası tutucusunun arızası, Güç besleme motorun aşırı devri. Parça Çalışma, işlem kumandası 8 arızası kırılmalarının, kalıcı kuvvetler ve bakım sırasında altındaki (atalet, yer çekimi, yay/enerji depolama vasıtaları) elemanlara hareket vererek dış elemanların beklenmeyen şekilde hareketine sebep olma.

Kumanda devresi Makinanın beklenmeyen Ayar, temizleme veya 9 arızası hareketleri bakım sırasında İşlem kumandası, takım Makina elemanlarının arızası 10 Bağlantı hataları yerleştirme veya bakım veya beklenmeyen salınımı sırasında Sıkma tertibatının, kumanda Nesnelerin sistem arızalarının veya veri düşmesi veya hataları sebebi ile çarpışma Makinanın çalışma çevrimi 11 fırlaması, ile ortaya çıkan, makina sırasında akışkanların parçalarının, iş parçalarının fışkırması veya takımların fırlaması Ağır/hantal iş parçalarının Dengenin Serbest makina veya makina yüklenmesi/boşaltılması ve kaybolması, parçasının (yerçekimi ile 12 işlem kumandası sırasında, makinanın konumu muhafaza edilen) bakım sırasında (sökme/ devrilmesi düşmesi veya devrilmesi yeniden yerleştirme)

114

Makinada ve yakınında

Makinada ve yakınında

Makinada

Makinada ve yakınında

Makinada ve yakınında

Güç veya akışkan basıncının uygulanmasıyla güvenli bir durumda kalan makine elemanlarının bulunduğu makinada

Makinada ve yakınında Makinada

Makinada

Makinada

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Freze Tezgâhları ile İlgili Tehlike/Risk Tablosu Tehlike adı/ tanımı/tipi (muhtemel sonuç)

13

Kişilerin kayması, tökezlemesi ve düşmesi

Tehlike unsuru kökeni/ çıkış noktası

Tehlike ile karşılaşılan faaliyet/ işlem

Tehlike ile karşılaşılan bölge

Metal işleme sıvılarının ve yağlayıcıların (kullanıldığında hidrolik akışkanlarda) fışkırması veya dökülmesi, yüksek yerlerde çalışma

İş parçasının yüklenmesi/ boşaltılması, ayarı, işlem kumandası ve bakımı sırasında yüksek yerlerde çalışma, akışkanların (örneğin, yağlayıcılar) doldurulması ile ilgili çalışma

Makina tablası, makina ve iş parçası etrafındaki zemin alanı, makinaya kalıcı erişim vasıtaları

“TS EN 349 + A1: Makinalarda Güvenlik-İnsan Vücut Azalarını Ezilmeye Karşı Korumak İçin Asgari Açıklıklar” standardından alınan insan vücut azalarının ezilmesine engel olmak için gerekli asgari açıklık değerleri aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

Vücudun belirli kısımlarının ezilme bölgesine girmesi durumları: - Sabit ve hareketli parçalar arasında veya iki hareketli parça arasındaki (a) aralığı, - Ezilme bölgesinin (b) derinliği, - Koruyucu yapıdaki açıklığın (c) boyutu ve ezilme bölgesinden olan (d) mesafesi.

Boyutlar mm’dir.

TS EN ISO 13857: Makinalarda güvenlik - kol ve bacakların ulaşabileceği bölgelerde tehlikenin önlenmesi için güvenlik mesafeleri aşağıda belirtilmiştir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

115

1 Tehlike bölgesi 2 Referans düzlemi h Tehlike bölgesinin yüksekliği h: düşük riskli tehlike bölgelerinde 2500mm veya fazlası, yüksek riskli tehlike bölgelerinde 2700 mm veya daha fazla olmalıdır.

1 Tehlike bölgesi (en yakın nokta) 2 Referans düzlemi 3 Koruyucu yapı a Tehlike bölgesinin yüksekliği b Koruyucu yapı yüksekliği c Tehlike bölgesine yatay güvenlik mesafesi

Table 1: Reaching over protective structures-Low risk Height of hazard zoneb a 2500 2400 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 a b

Height of profective structuresa b 1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 Horizontal safety distance to hazard zone c 0 0 0 0 0 0 0 100 100 100 100 100 100 100 600 600 500 500 400 350 250 1100 900 700 600 500 350 0 1100 1000 900 900 600 0 0 1300 1000 900 900 500 0 0 1300 1000 900 800 100 0 0 1400 1000 900 500 0 0 0 1400 1000 900 300 0 0 0 1300 900 600 0 0 0 0 1200 500 0 0 0 0 0 1200 300 0 0 0 0 0 1100 200 0 0 0 0 0 1100 200 0 0 0 0 0

2400

2500

0 100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Protective structures less than 1000mm in height are not included because they donot sufficlentiy restrict movement of the body.

For hazard zones above 2500mm, refer to 4.2.1

116

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Table 2: Reaching over protective structures-High risk Height of hazard zoneb a 2700 2600 2400 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

Height of profective structuresa,b b 1000 1200 1400 1600 1800 2000 Horizontal safety distance to hazard zone c 0 0 0 0 0 0 900 800 700 600 600 500 1100 100 900 800 700 600 1300 1200 1000 900 800 600 1400 1300 1100 900 800 600 1500 1400 1100 900 800 600 1400 1400 1100 900 800 500 1500 1400 1100 900 800 0 1500 1400 1100 900 700 0 1500 1400 1000 800 0 0 1500 1300 900 600 0 0 1450 1300 800 0 0 0 1400 1200 400 0 0 0 1200 900 0 0 0 0 1100 500 0 0 0 0

2200

2400

2500

2700

0 400 400 400 400 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 300 300 300 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 100 100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Protective structures less than 1000mm in height are not included because they donot sufficlentiy restrict movement of the body.

For hazard zones above 2500mm, refer to 4.2.1 c For hazard zones above 2700mm, refer to 4.2.1 a

b

Şekil c.1 Yatay iş mili klasik tip freze tezgahı örneği

Şekil c.3 Düşey iş mili profil ve çerçeve freze tezgah örneği

Şekil c.2 Düşey iş mili freze tezgahı örneği

Şekil c.4 Düzlemsel (giriş tipi) Freze tezgahı (köprülü profil işleme)

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

117

Şekil c.5 Köprülü tip düzlemsel freze tezgahı (köprülü profil işleme)

Şekil c.6 Yatay iş mili profil ve çevre freze tezgahı

Şekil c.7 Yatay iş mili freze ve delik büyütme tezgahı

(a) Yatay makina koruyucusu

(b) Yatay makina koruyucusu

(c) Düşey makina koruyucusu

(d) Düşey makina koruyucusu

118

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Şekil C.8 – El ile çalışan freze tezgâhları için ayarlanabilir kesici koruyucu örneği İlerleme hızı 2 m/ min’yı geçmeyenler (Madde 3.1)

Şekil C.9 – El ile kumandalı freze tezgâhları için ara kilitlemeli koruyucu örnekleri İlerleme hızı 2 m/min’yı geçenler (Madde 3.2)

(a) Tam açılmalı menteşeli koruyucular (Not: Arka koruyucu gösterilmemiştir) Koruyucu açık

(b) Menteşe kapalı tip koruyucu

Koruyucu kapalı

(c) Kayar kapılı tip koruyuclar

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

119

Şekil C.10 (a) – Otomatik freze tezgâhı için ara kilitlemeli koruyucu örnekleri

6- Kesici 1,13 Katlanmalı kapılar (ara Kilitlemeli 12- Makine tablası 14- Tabla yüklendiğinde katlamalı kapıların konumu

Şekil C.10 (c) – Bütün çalışma bölgesi güvenli koruyucu altına alınmış hareketli büyük tablalı otomatik freze tezgahı için örnek (Madde 3.3)

Açıklama 1. Makine sütunu ve tahrikili ilerlemeli Y ekseni, 2. Düşey tablalı çapraz kızak ve tahrikli ilerlemeli X ekseni, 3. İş tablası-rijit veya döner tabla, Z ekseni 4. Kesme sıvısı sistemi, soğutucu sistem 5. Kabin 6. Düşey iş mili frezeleme kafası 7. Elektrikli kabin 8. Düşey iş mili iş mili kafası ve tahrikli ilerlemeli 9. Ana Tahrik 10. CNC paneli

Şekil C.10 (b) – Otomatik freze tezgâhı için ara kilitlemeli koruyucu örnekleri

Açıklama 1. Ara kilitlemeli erişim 2. Hareketli köprü 3. Teleskopik çelik kapaklar 4. Yardımcı eleman 5. Kesici 6. üç tarafı kapatılmış çalışma istasyonu. Köprü ile birlikte hareket eder.

7. Makina tablası 8. Kızaklar üzerinde kapaklar 9. Siperli tip koruyucu 10. Koruyucu engeli

Şekil C.10 (d) – Çevresi güvenli koruyucu altına alınmış ve çalışan korumalı büyük köprülü tip otomatik freze tezgahı için örnek (Madde 3.3) Denetimin Gerçekleştirileceği Yerler Denetimler öncelikli olarak ithalatçı ve üretici firmalarda gerçekleştirilecek olup, satış noktaları ve kullanım yerlerinde tespit edilecek üretici/ithalatçı firma ve marka/ model bilgileri denetimin gerçekleştirileceği ilgili il müdürlüğüne (üretici/ithalatçının bulunduğu il) denetim bilgileri piyasa gözetimi ve denetimi (PGD) veri tabanına işlendikten sonra iletilecektir. İthal ürünlerde ürüne isabet eden GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) numarası dışında GTİP ile gerçekleştirildiğine şahit olunduğunda, konu ilgili makamlara iletilmek üzere Genel Müdürlüğe ulaştırılacaktır.

Açıklama 1,8,10,15-Sabit Koruyucu 2,7- Tabla ucuna sabitlenmiş hareketli koruyucu 3- Çalışanın erişimi için ara hareketli koruyucu 4- Çalışanın alternatif konumları 5,9- Çelik teelskopik kapaklar

120

Denetimde Kullanılacak Deney Laboratuvarı Freze tezgâhları ebat itibariyle büyük makinalar olduğundan numune alınmak suretiyle test ve muayene yoluna gidilmesi ve numune alım usulüne göre hareket edilmesi (3 takım ürün) oldukça zordur.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Bu nedenle gerçekleştirilecek denetimlerde kontrol listesi üzerinden hareket edilerek, özellikle hareketli parçalardan korunma tedbirleri ve ürünün tehlikeleri ile ilgili olarak ürün üzerinde yer alması gereken uyarıcı işaretlemelerin ve ürünün güvenli kullanımı, montajı, ayar ve bakımı kapsamındaki yönlendirmelerin titizlikle incelenmesi, takip edilmesi gerekmektedir. Anılan bu hususların, ürünün güvenliği/güvensizliği ile ilgili belirtiler olarak değerlendirilmesi uygun olacaktır.

Elektroteknik ve Makine Laboratuvar Grup Başkanlığı, Makine Laboratuvarı Gebze Müdürlüğü &Elektroteknik Laboratuvarı Gebze Müdürlüğü Adres: TSE Kalite Kampüsü Cumhuriyet Mah. 2258 Sk. No:10 A-Blok, Çayırova Tren İstasyonu Yanı Gebze/KOCAELİ Deney Laboratuvarları İletişim Bilgileri: http://lys.tse. org.tr/Lab/labiletisim/ Denetimde Dikkat Edilecek Hususlar - Denetim kayıtları veri tabanına işlenirken mutlaka ürün için açılmış odaklı faaliyet başlığı seçimi yapılacaktır.

- Denetimlerde kontrol listesinde yer alan teknik dosya incelemesi bölümü tüm denetimlerde olduğu gibi ihtiyaç duyulduğunda ve üretici/ithalatçı/yetkili temsilcide gerçekleşecektir.

Freze Tezgâhları Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kontrol Listesi Ürünün Kapsamına Girdiği Yönetmelik - 2006/42/AT Makina Emniyeti Yönetmeliği - 2004/108/AT Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği Ürün ile İlgili Standartlar - TS EN 13128+A2: Takım Tezgâhlarında Güvenlik Freze Tezgâhları (delik büyütme tezgâhları dâhil) - TS EN ISO 12100:2010: Makinalarda güvenlik - Tasarım için genel prensipler - Risk değerlendirilmesi ve risk azaltılması - TS EN 953+A1: Makinalarda güvenlik - Koruyucular - Sabit ve hareketli koruyucuların tasarımı ve yapımı için genel özellikler - TS EN 1088+A2: Makinalarda güvenlik-Koruyucular ile beraber olan ara kilitleme tertibatları-Tasarım ve seçim için prensipler - TS EN 60204-1: Makinalarda güvenlik - Makinaların elektrik donanımı - Bölüm 1 Genel kurallar - TS EN ISO 13857: Makinalarda güvenlik- Kol ve bacakların ulaşabileceği bölgelerde tehlikenin önlenmesi için güvenlik mesafeleri - TS EN 1037+A1: Makinalarda güvenlik - Beklenmeyen çalışmanın önlenmesi - TS EN ISO 15641: Yüksek hızlı işleme için freze bıçakları - Güvenlik kuralları - TS EN 349+A10: Makinalarda güvenlik - İnsan vücut azalarını ezilmeye karşı korumak için asgari açıklıklar

- TS EN 626-1+A1: Makinelerde güvenlik-Makinelerden yayılan tehlikeli maddelerin sağlığa zararlı olma rizikolarının azaltılması-Bölüm 1: Makine imalatçıları için prensipler ve özellikler - TS EN 983+A1: Makinelerde güvenlik- Akışkan güç sistemleri ve bileşenleri için güvenlik kuralları-Pnömatik - TS EN ISO 4413: Hidrolik akışkan güç- Sistemler ve bileşenleri için güvenlik kuralları ve genel kurallar - TS EN 61000-6-2: Elektromanyetik uyumluluk (emu) - Bölüm 6-2: Genel standartlar - Endüstriyel çevreler için bağışıklık - TS EN 61000-6-4: Elektromanyetik uyumluluk (emu)-Bölüm 6-4 Genel standartlar-Endüstriyel ortamlar için emisyon standardı - TS EN ISO 13849-1: Makinelerde güvenlik- Kumanda sistemlerinin güvenlikle ilgili kısımları- Bölüm 1: Tasarım için genel prensipler - TS EN ISO 14122-2: Makinalarda güvenlik-Makinalara daimi erişme vasıtaları-Bölüm 2 Çalışma platformları ve yürüme yolları - TS EN ISO 14122-3: Makinalarda güvenlik-Makinalara daimi erişme vasıtaları-Bölüm 3 Normal merdivenler, basamaklı merdivenler ve korkuluklar - TS EN ISO 7731: Ergonomi - Kamu alanları ve iş yerleri için tehlike sinyalleri - Sesli tehlike sinyalleri - TS EN 574 A1: Makinalarda güvenlik - iki el kumanda tertibatları - Fonksiyonel özellikler - Tasarım prensipleri - TS EN ISO 13855: Makinelerde güvenlik- Vücut kısımlarının yaklaşım hızına göre koruyucu teçhizatın yerleştirilmesi Bu kontrol listesi; delik büyütme işlemlerini yapabilen tezgâhları da kapsayan freze tezgâhlarının tasarım, imalat ve tedarikinden sorumlu (taşıma ve bakım ile ilgili düzenlemeler ile birlikte kurma ve sökme de dâhil) kişiler tarafından kabul edilen teknik güvenlik kurallarını ve tedbirlerini kapsayan TS EN 13128 +A2 (C tipi) standardı kapsamında yer alan aşağıda listelenmiş ürünlerin piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde kullanılmak üzere hazırlanmıştır.

- Klasik kızaklı ve sütunlu tip freze tezgâhları, - Büyük tablalı freze tezgâhları, - Çok iş milli freze tezgâhları, - Çok düzlemli freze tezgâhları, - Profil ve çevre freze tezgâhları, - Frezeleme ve delik büyütme tezgâhları vb.

Bu kontrol listesi aynı zamanda, makinanın tamamlayıcı bir parçası olduğunda, iş parçası nakil tertibatlarına da uygulanır.

Otomatik takım değiştirme özelliğine sahip freze tezgâhları (işleme merkezleri) bu kontrol listesi kapsamında değildir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

121

1. İşaret ve Belge Kontrolü 1.1 ÜRÜN ÜZERİNDE İŞARET, BİLGİ VE PİKTOGRAM&YAZILI Uygun Uygun Değil Açıklamalar UYARI (İKAZ) KONTROLÜ 1.1.1 CE işareti 1.1.2 Üreticinin adı ve adresi (varsa yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve tam adresi) 1.1.3 Makinanın tanımı 1.1.4 Seri veya tipin tanımlanması 1.1.5 Varsa seri numarası 1.1.6 İmal edildiği yıl 1.1.7 Makinanın kütlesi 1.1.8 Elektrik ve gerektiğinde hidrolik ve pnömatik sistemler için (örneğin, asgari pnömatik basınç) besleme değeri 1.1.9 Taşıma için ve uygulanabildiğinde kurma amacına yönelik olarak kaldırma yerleri 1.1.10 Uygulanabildiğinde, hız aralığı 1.1.11 Makinanın kısa gösterilişi, serilerinin veya tipinin kısa gösterilişi 1.1.12 Koruyucular, koruyucu tertibatlar ve makinanın takılı olmayan diğer parçaları, tanıtma bilgisi ile işaretlenmelidir.

1.1.13 Bağlantı için ihtiyaç duyulan diğer her türlü bilgi sağlanmalıdır.

(Madde 1.2.2.2) 1.1.14 Güvenli Kullanım için İşaretlemeler: (TS EN 12100:2010) 1.1.14.1 Dönen parçaların max. hızı belirtilmelidir.

1.1.14.2 Maksimum çalışma yükü belirtilmelidir.

1.1.14.3 Muayene bakım periyodu belirtilmelidir.

1.1.14.4 Kullanıcı için gerekli kişisel koruyucu donanımlar işaretlerle belirtilmelidir.

1.1.14.5 Koruyucu (mahfaza) ayarlama işaretleri bulunmalıdır.

1.1.15 Doğrudan makine üzerinde yer alması gereken işaret ve bilgiler makinanın kullanım ömrü boyunca kalıcı ve okunabilir kalacak biçimde olmalıdır.

1.1.16 Tüm işaret ve yazılı uyarılar kolayca anlaşılabilir ve belirsizliğe mahal vermeyecek şekilde olmalıdır.

1.1.17 Kolayca anlaşılabilen semboller-piktogramlar yazılı uyarılara nazaran tercih edilmelidir.

1.1.18 Yazılı bilgi ve uyarılar Türkçe olmalıdır.

1.1.19 Kişilerin sağlık ve güvenliğinin tehlikeye girebileceği durumlarda operatör ve diğer kişiler tarafından algılanabilecek ve diğer tüm uyarı ve seslerden açıkça ayırt edilebilecek sesli ve/veya ışıklı sinyaller bulunmalıdır (Ürün tasarımı ve risk değerlendirmesine bağlı).

1.2 ÜRÜN BERABERİNDE BULUNMASI GEREKEN BELGELER, DOKÜMANLAR VE TALİMATLAR&İÇERİKLERİ 1.2.1 AT Uygunluk Beyanı 1.2.1.1 Üreticinin veya varsa yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve açık adresi 1.2.1.2 Teknik dosyayı hazırlamakla yetkili olan kişinin adı ve adresi 1.2.1.3 Jenerik kodlaması, işlevi, modeli, tipi, seri numarası ve ticari adı dâhil olmak üzere; makinaların tarifi ve tanıtımı 1.2.1.4 Makinanın, kapsamında olduğu yönetmelikler ve/veya ilgili hükümlere uygunluğu beyan eden ifade 1.2.1.5 Uygulanan uyumlaştırılmış standartlar 1.2.1.6 Uygulanan diğer standartlar 1.2.1.7 İmalatçı ya da yetkili temsilcisi adına beyanı hazırlama yetkisi verilmiş olan kişinin kimlik bilgileri ve imzası

122

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

1.2.1.8 Beyanın yeri ve tarihi 1.2.1.9 Uygunluk beyanının ürün tipini yansıtıp yansıtmadığının kontrolü 1.2.1.10 Uygun durumda, AT Tip İncelemesini yapan veya Tam Kalite Güvence Sistemini onaylayan Onaylanmış Kuruluşun adı, adresi ve kimlik numarası 1.2.1.11 Türkçe olmalıdır. Orijinal beyan başka dilde ise beraberinde Türkçe çevirisi yer almalıdır.

1.2.2 Talimat El Kitabı: Türkçe olmalıdır. Orijinal talimatlar başka dilde ise beraberinde Türkçe çevirisi yer almalıdır.

1.2.2.1 İmalatçı/tedarikçinin adı ve adresi 1.2.2.2 Makinanın ve koruyucu sisteminin (örneğin, döşeme şartları, çalışma şartları, titreşim önleyici bağlantılar, koruyucu takılması) güvenli bir şekilde yerine montajı için gerekli her bilgi 1.2.2.3 Ürüne ilişkin teknik resimleri ve şemaları ihtiva etmelidir.

1.2.2.4 Makinanın, koruyucuların, koruyucu tertibatların ve diğer kritik güvenlik parçalarının (örneğin, iş mili frenleme elemanlarının) periyodik bakımı, deney ve muayenesi ile ilgili talimatlar 1.2.2.5 Çalışanları arzu edilen beceri seviyesine getirmek için gerekli güvenli çalışma uygulamaları ve eğitimi kapsayan güvenli çalışma, ayar ve bakım ile ilgili talimatlar 1.2.2.6 Keskin takım/bileşenlerden ortaya çıkan tehlikeler ve uygun kişisel koruyucu donanımın giyilmesi gerekliliği için ikazlar 1.2.2.7 İş parçası ve iş parçası tutma düzeneğinin ağırlık merkezinin yeri, hareket alanı, azami kütlesi için sınırları tanımlayan bilgi 1.2.2.8 Elektrikli, hidrolik ve pnömatik sistemler için devre şemalarını kapsayan kumanda sistemleri hakkında talimatlar 1.2.2.9 Belirlenen gürültü seviyeleri 1.2.2.11 Yağlama, fren veya güç aktarma sistemlerinde kullanılan her sıvı için açıklama 1.2.2.12 Metal işleme sıvısının ve/veya yağlayıcıların doğru seçimi, hazırlanması, uygulanması ve bakımına dair kılavuz 1.2.2.13 Makinada sıkışan kişilerin kurtulması için vasıtalar konusunda kılavuz bilgi 1.2.2.14 Kalıcı riskler hakkında açıklayıcı bilgi (örneğin, gürültü seviyelerinin 80 dB'i muhtemelen aşması durumları, keskin veya sıcak takımlar ve bileşenlerden ortaya çıkabilecek tehlikeler) 1.2.2.15 En büyük kütle, atalet momenti, devrilme momenti ve takımların hareket alanı için sınırları tanımlayan bilgi 1.2.2.16 Özellikle, el ile çalışan makinalar için (örneğin, el ile besleme ve iş parçası yükleme/boşaltma), iş parçasının güvenli metotlarla tutulması konusunda talimatlar ve kılavuz sağlanmalıdır. Bu bilgi, uygun sıkma tertibatlarının doğru kullanımı ve uygun frezeleme düzeneklerinin kullanımı konusunda yol göstermelidir.

1.2.2.18 İlave koruyucu tedbirler (örneğin, kişisel koruyucu donanım) konusunda tavsiyeler

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

123

2.TEKNİK DOSYA KONTROLÜ (Denetçinin ihtiyaç duyduğu durumlarda) 1.1 ÜRÜN ÜZERİNDE İŞARET, BİLGİ VE PİKTOGRAM&YAZILI Uygun Uygun Değil Açıklamalar UYARI (İKAZ) KONTROLÜ 2.1 Aşağıdakileri içeren bir imalat dosyası: 2.1.1 Makinanın genel bir tarifi 2.1.2 Makinanın işleyişini anlamak için uygun tarifler ve açıklamalar 2.1.3 Makinanın genel bir çizimi 2.1.4 Makinanın kumanda devrelerinin çizimleri 2.1.5 Makinanın temel güvenlik ve sağlık gereklerine uygunluğunu teyit etmek için gerekli olan hesaplamalar, deney sonuçları, belgelerle birlikte tam ayrıntılı çizimler 2.1.6 Takip edilen işlemleri gösteren risk değerlendirmesi hakkındaki aşağıdakileri içeren belgeler: 2.1.6.1 Makinaya uygulanan temel sağlık ve güvenlik gerekliliklerinin listesi 2.1.6.2 Tanımlanmış tehlikeleri ortadan kaldırmak veya riskleri azaltmak için uygulanan koruyucu önlemlerin tarifi veya uygun olan durumlarda, makina ile ilgili giderilemeyen risklerin listesi 2.1.7 Kullanılan standartlar ve diğer teknik şartnameler ve bu standartların kapsadığı temel sağlık ve güvenlik kurallarının gösterimi 2.1.8 Yapılan testlerin sonuçlarını içeren her türlü teknik rapor 2.1.9 Makina için talimatlarının bir kopyası 2.1.10 Uygun olan durumda, kısmen tamamlanmış makinalar için İmalatçı Beyanı ile bu tip makinalar için ilgili montaj talimatları 2.1.11 Uygun olan durumlarda, makina ile bu makinaya takılan diğer ürünler için AT Uygunluk Beyanların kopyaları 2.1.12 AT Uygunluk Beyanının bir kopyası 2.2 Seri üretim için, makinaların ilgili yönetmeliğin hükümlerine uygunluğu güvenceye almak amacıyla yürütülecek dâhili tedbirler 3. Freze Tezgâhları için Duyusal İncelemede Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 1.1 ÜRÜN ÜZERİNDE İŞARET, BİLGİ VE PİKTOGRAM&YAZILI UYARI Değer – Sonuç/Değerlendirme (İKAZ) KONTROLÜ 3.1 El ile çalışan makinalarda mekanik tehlikeler: 3.1.1 Çalışma bölgesi, sabit ve/veya ara kilitlemeli hareketli koruyucular ile korunmalıdır.

3.1.2 Makina hareketleri, sadece ara kilitlemeli hareketli koruyucular (varsa) kapalı olduğunda mümkün olmalıdır.

3.1.3 Bir ara kilitlemeli hareketli koruyucunun açılması, tehlikeli hareketlerin durdurulmasına ve engellenmesine sebep olmalıdır.

3.1.4 Bütün makinalarda, bir koruyucu ile ara kilitlemesine (varsa) bağlantı yapmak üzere elektrikli ara yüz bulunmalıdır.( Bazı uygulamalar kullanıcının ara kilitlemeli hareketli koruyucu bulundurmasını gerektirdiğinden) 3.3 Otomatik makinalarda mekanik tehlikeler: 3.3.1 Otomatik makinaların çalışma bölgeleri; tehlikeli durumlara erişimi engelleyecek şekilde tasarımlanmış güvenlik koruyuculu olmalıdır.

3.3.1.1 Çalışma bölgesi, imalat işlemi sırasında mümkün olduğunca sabit ve/veya ara kilitlemeli hareketli koruyucular ile çevrilmelidir.

3.3.1.2 Mahfaza uygulanabilir olmadığında (örneğin, iş parçasının büyüklüğü, geometrisi ve makinanın diğer özel karakteristikleri veya uygulaması) çalışanlar ve diğer maruz kalan kişiler, diğer vasıtaların birleşimi ile (örneğin, korunmuş çalışan konumu (kabin), çevre koruyucusu ve diğer koruyucu tertibatlar) güvenli koruma altına alınmalıdır.

3.3.1.3 Çalışma bölgesi koruyucusu, makinaya sabitlenmelidir. (uygulanabilir olan yerde)

124

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

3.3.1.4 Çalışan tarafından normal (sabit) çalışma konumunda çalışma bölgesine erişim, bölgesel koruyucu (tipik olarak oluşturulan bir kabin) ile engellenmelidir.

3.3.1.4.1 Kabine erişim, çevre koruması veya diğer koruyucu tertibatlar ile çevrilen tehlikeli bölgeye girişi gerektirmemelidir.

3.3.1.4.2 Makina çalışanı ayar amacıyla veya işlem kontrolü için korunmuş (sabit) çalışma konumundan (kabin) çalışma bölgesine erişmesi gerektiğinde; kabin içerisinden bir ara kilitlemeli hareketli koruyucu ile erişim sağlanacak şekilde tasarımlanmalıdır.

3.3.1.5 Makina elemanlarının herhangi bir güç tahrikli hareketi, sadece uygun çalışma modunun seçimi ile başlamalıdır.

3.3.1.6 Makina çalışanı dışında diğer kişilerin çalışma bölgesine erişimi, çevre koruması ve/veya diğer vasıtalarla engellenmelidir. (örneğin, elektro duyarlı koruyucu donanım EDKD), aktif-görsel elektronik koruyucu tertibatlar (AGKT) ve basınca duyarlı koruyucu tertibatlar (BDKT)) 3.3.1.6.1 Erişme noktaları (örneğin kapı) bulunuyorsa bunlar ara kilitlemeli olmalıdır.

3.3.1.6.2 Makinada ara kilitlemenin mümkün olmadığı yerde, her ara kilitlemesiz erişim noktası, normal çalışma konumundan çalışanların görüş alanı içerisinde olmalıdır.

3.3.1.7 Tek bir makinada birden fazla çalışma bölgesi bulunuyorsa, güvenlik koruyucuları çalışanları bitişik aktif çalışma bölgesi tehlikelerinden korumalıdır. (örneğin, aktif olmayan iş bölgesinde iş parçalarının yüklenmesi veya boşaltılması ve temizlik sırasında) 3.3.1.9 Koruyucu karakteristikleri:

Ürün tasarımında üretici tarafından tercih edilen koruyucuya ilişkin gereklilikler takip edilecektir.

3.3.1.9.1 Yükseklik ve konum: 3.3.1.9.1.1 Koruyucular döşemeye yerleştirildiğinde güvenli bir şekilde sabitlenmeli ve tehlike bölgesinden en az 1,4 m yüksekliğe sahip olmalıdır. (Çevre koruması şeklinde) 3.3.1.9.1.2 Koruyucunun tabanı ile döşeme arasındaki herhangi bir açıklık 300 mm'yi geçmemelidir.

3.3.1.9.2 Engelleme: 3.3.1.9.2.1 Koruyucular, boşaltılan veya fırlatılan talaş/çapak, akışkanlar ve parçaları tutacak ve (aynı buğu ve buhar, akışkan buharları, fırlatma ve zeminin kirlenmesi) maruz kalınmayı engelleyecek şekilde tasarımlanmalıdır.

3.3.1.9.3 Gözlem: 3.3.1.9.3.1 Makina çalışmasının rutin gözlemi gerektiğinde, herhangi çalışma bölgesi koruyucusunu veya diğer koruyucu tertibat(lar)ı açmak, çıkarmak veya asmaya gerek kalmayacak şekilde vasıtalar (örneğin pencereler) sağlanmalıdır.

3.3.1.9.4 Ara kilitleme: 3.3.1.9.4 1 Çalışma bölgesine sık erişim için gerekli bütün hareketli koruyucular, ara kilitlemeli olmalıdır. (her vardiyada birden fazla erişim) 3.3.1.9.4.2 Mod 1'de (otomatik çevrim) bir koruyucunun açılması veya bir koruyucu tertibatın çalışması, tehlikeli hareketlerin durdurulmasına ve daha fazla hareketin de engellenmesine sebep olmalıdır.

3.3.1.9.5 Çalışma modları: 3.3.1.9.5.1 Her bir makina, en az iki çalışma moduna sahip olmalıdır.

3.3.1.9.5.2 Çalışma modunun seçimi, anahtarla, erişim şifresi veya eşdeğer güvenli vasıtalarla olmalı ve bu seçime sadece çalışma bölgesinin dış tarafından müsaade edilmelidir. Modun seçimi, tehlikeli durumları başlatmamalıdır.

3.3.1.9.6 Sıkışan kişilerin serbest kalması:

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

125

Acil durumlar bakımından makina eksenlerinin hareketi için tedbirler düşünülmelidir (örneğin, sıkışan kişinin serbest kalması) 3.4 Tüm freze tezgâhları için diğer tehlikeler için güvenlik kuralları ve koruyucu tedbirleri ile ilgili hususlar: Mekanik tehlikeler: 3.4.1 İş parçası değiştirme tertibatları:

(Örneğin, paletli değiştirme tertibatları, otomatik iş parçası değiştirme tertibatları): Tasarımda varsa.

3.4.1.1 İş parçası değiştirme tertibatlarında çalışanlar için yükleme/boşaltma konumları, çalışma bölgesinin dışında ve diğer tehlikeli mekanizmalardan uzakta olmalıdır.

3.4.1.2 Tehlikeli hareket/hareketlere erişim, sabit ve/veya ara kilitlemeli hareketli koruyucular vasıtasıyla engellenmeli veya tehlikeli hareketler, koruyucu tertibatların çalıştırılması ile durdurulmalı veya engellenmelidir.

3.4.2 Talaşın/çapağın toplanması ve atılışı: 3.4.2.1 Talaşın/çapağın toplanması ve atılması sistemlerinin tehlike oluşturan hareketli parçalarına erişim, sabit koruyucular vasıtasıyla engellenmelidir.

3.4.3 Güç aktarma mekanizmaları: (örneğin, tahrik milleri, kayışlar, kasnaklar ve dişliler) 3.4.3.1 Tehlike oluşturan güç aktarma parçalarına (örneğin, kayışlar, zincirler, dişliler, kasnaklar, miller) erişim, sabit koruyucular vasıtasıyla engellenmeli ancak, çalışanların her vardiyada birden fazla sıklıkta erişime ihtiyaç duydukları yerlerde ara kilitlemeli hareketli koruyucular sağlanmalıdır.

3.4.4 Girinti yerleri: 3.4.4.1 Makinanın içinde ve etrafındaki girintiler kapatılmalı (örneğin, zemin ızgaraları) veya bunların içerisine kişilerin düşmesini engellemek için aşağıdakilerle güvenlik altına alınmalıdır: - Parmaklıklar, - Toplama tertibatlı kablolar, - Düşme konumunun 1 m ön tarafında bir ikaz işaretli zincir (kırmızı/beyaz, siyah/sarı).

3.4.4.2 Gözlem, bakım veya ayar amacıyla girintilere erişmenin gerekli olduğu yerlerde, girintiye giriş, makina hareketini engelleyen ara kilitlemeli erişim kapıları vasıtasıyla yapılmalıdır.

3.4.4.3 Hareketli makina elemanları ile girinti duvarları veya diğer sabit parçalar arasındaki güvenlik mesafeleri, EN 349'a uygun olmalıdır ( Anılan mesafe çizelgelerine ürün rehberinde yer verilmiştir.)

3.4.6 Elektrik ile ilgili tehlikeler: 3.4.6.1 Makinayı elektrik enerji kaynaklarından yalıtmak için vasıtalar bulunmalıdır.

3.4.6.2 Bütün elektrikli bölümler, doğrudan temasa karşı korunmalıdır.

3.4.7 Meydana gelen gürültü ve azaltma metodları: 3.4.7.1 Freze tezgâhlarının ana gürültü kaynaklarında gürültüyü azaltmak amacıyla teknik tedbirler alınmalıdır.

3.4.7.2 Kaynağında tasarım ile giderilebilenler dışındaki gürültü seviyelerinin azaltılması gerekli ise, makinada koruyucu tedbirler alınmalıdır (örneğin, gürültü koruyucuları, makinaya takılı perdeler, susturucular).

3.4.8 Işıma tehlikesi: 3.4.8.1 Donanım içerisindeki lazer geri beslemeli sistemler, ışın demetlerine veya ayna vb. yansımalara maruz kalmayı engelleyecek şekilde tasarımlanmalıdır.

3.4.9 Malzemelerden veya işlenen maddelerden kaynaklanan tehlikeler: 3.4.9.1 Sistem tasarımı, metal işleme sıvısının sıçramasını, sızıntısını ve taşmasını engellemelidir.

126

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

3.4.9.2 Çalışma bölgesinde, zararlı yoğun buğu, buhar veya duman oluşumu görüldüğünde, bunların ortama çıkışlarının engellenmesi ve içten veya dıştan ilave hava emici donanımın sağlanması ile ilgili vasıtalar olmalıdır.

3.4.9.3 Çalışanların ellerini çalışma bölgesine koymaları gerekli olduğunda (yükleme/boşaltma işlemleri ve ayar sırasında), metal işleme sıvısı otomatik olarak durdurulmalı veya yönü değiştirilmelidir.

(Koruyucu açık olduğunda, ayar işlemlerinde metal işleme sıvısını el ile açmak için vasıtalar sağlanmalıdır.)

3.4.9.4 Metal işleme sıvısı tanklarında, yabancı madde girişini engelleyecek şekilde kapaklar bulunmalıdır.

3.4.11 Ergonomi: Makinalar, kulanım sırasında aşırı efor sarf etme, sağlıksız duruş veya yorulmayı engelleyecek şekilde ergonomik prensiplere uygun tasarımlanmalıdır: 3.4.12 Beklenmeyen çalışma, aşırı çalışma/aşırı devir: 3.4.12.1 Beklenmeyen makina hareketleri (örneğin, iş milinin dönmesi, eksen hareketi, iş milinden takımın serbest kalması) önlenmelidir.

3.4.12.3 Elektromanyetik uyumluluk-Bağışıklık: Elektronik kumanda sistemleri, elektromanyetik girişimlerden korunacak ve EN 61000-6-2'ye uygun olarak elektrik sistem çalışmasına veya arızaya maruz kaldığında kararlılığını sürdürecek şekilde tasarımlanman ve kurulmalıdır.

3.4.12.4 Elektromanyetik uyumluluk-Emisyon: Elektrik/elektronik tasarımda, elektromanyetik emisyonları sınırlamak üzere teknik bilgiler ve fiziki tedbirler uygulanmalıdır.

3.4.13 Güç beslemesi arızası: 3.4.13.1 Sistem, herhangi bir devredeki bir hattın kopması (örneğin, tel, boru veya hortum kopması) güvenlik işlevi kaybına yol açmayacak şekilde tasarımlanmalıdır.

3.4.13.2 Enerji beslemesindeki herhangi bir kesilme veya arıza, bir tehlikeye yol açmamalıdır. Yetersiz basınç veya gerilim belirlenmeli ve makina çevrimi kesilmeli veya durdurulmalıdır.

3.4.14 Kumanda devresi arızası: 3.4.14.1 Her makina bir veya daha fazla acil durdurma kumanda tertibatına sahip olmalıdır.

3.4.15 Düşen veya fırlayan nesneler veya fışkıran sıvılar: 3.4.15.1 İşlenen malzemenin öngörülebilen fırlaması ve metal işleme sıvısının fışkırmasına engel olacak veya tutacak şekilde koruyucular sağlanmalıdır.

(Bunlar, işlenen malzeme/metal işleme sıvısını toplanma alanlarına yönlendirmek için iş mili kafasına sabitlenen ayarlanabilen bir saptırma koruyucusu veya fırlama alanını tamamıyla kapatan sabit bir koruyucu şeklinde olabilir.)

3.4.15.2 Koruyucular, normalde fırlamaları beklenebilen makina parçaları ve/ veya bileşenlerinin enerjisini sönümleyecek veya kişileri bunlardan koruyacak şekilde sağlanmalıdır.

3.4.16 Dengenin bozulması/makinanın devrilmesi: 3.4.16.1 Makinalar, öngörülen çalışma şartları altında devrilme, düşme veya beklenmeyen hareket riskleri olmaksızın dengede kalacak şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.

3.4.16.2 Devrilmeyi önlemeye yardımcı olmak için zemin cıvatalama tedbirlerden biri olarak kullanıldığında, imalatçılar cıvataları ve gerekli zemin özelliklerini belirtmelidir.

EDKD: Elektro duyarlı koruyucu donanım AGKT: Aktif-görsel elektronik koruyucu tertibatlar BDKT: Basınca duyarlı koruyucu tertibatlar

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

127

VII. OTOMOTİV GRUBU

128

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

VII.1 DİKİZ AYNALARI İki Tekerlekli Motorlu Araçların Dikiz Aynalarının, Dikiz Aynalarının Gidona Takılması Hususunda Onayı ile İlgili Teknik Düzenleme Genel Özellikler Dikiz aynası, arka tarafın net bir görüntüsünü veren aynadır ve sürücünün aynadan yansıyan görüntü ile aracın arka tarafını kolaylıkla görmesini sağlayan bir taşıt parçasıdır. Arkada trafikte seyreden aracı ve geri gelirken arka tarafı kontrol etmekte faydalıdır. Aracın sağında ve solunda bulunan herhangi bir yayayı ya da bir nesneyi ve yine geri gelirken arka kısmı kontrol etmeyi sağlar.

Arka dikiz aynalarının tümü ayarlanabilir olmalıdır. Taşıt üzerine yerleştirilen arka dikiz aynaları bu yönetmeliğe göre tasdik edilmiş sınıf L tipi olmalıdır, normal kullanım şartları altında hareketsiz kalacak şekilde yerleştirilmelidir.

Yapılan Deneyler Çarpma deneyi ve gövdeye bağlı tutamak üzerine uygulanan eğme deneyi.

Test Kuruluşu ve Numune Planı 4 adet numune alınmalıdır fakat onay deneylerini yapmaktan sorumlu teknik servisler isteğine bağlı olarak ek numunelere ihtiyaç duyulabilir.

YÖNETMELİK / REGÜLASYON NUMARASI VE İSMİ

YETKİLİ TEKNİK SERVİS

Sepetli Olsun Olmasın İki Tekerlekli Motorlu Araçların Dikiz Aynalarının, Dikiz BM/AEK R-81 Aynalarının Gidona Takılması Hususunda Onayı ile İlgili Teknik Düzenleme

TSE

VII.2 EMNİYET CAMLARI İşaretlemeler Dikiz aynası, imalatçının ticari adını ve işaretini taşımalıdır; bu işaret açık bir şekilde okunaklı ve silinmez olmalıdır. Her arka dikiz aynası, imalatçı onay numarasının yerleştirileceği yeterli bir yere sahip olmalı ve taşıt üzerine yerleştirildiğinde onay numarası okunabilmelidir. Bir daire ile çevrili E harfi ve aynı daire içinde E harfinden sonra, onayı tasdik eden ülkeyi temsil eden numara, bir onay numarası, ”L“ harfi formunda bir ek sembol olmalıdır.

Emniyet Camları ve Cam Malzemelerin Onayı ile İlgili Hükümler Kapsam Bu yönetmelik; aydınlatma ve ışıklı sinyal tertibatları ve cihaz panel camları, özel kurşungeçirmez camlar hariç olmak üzere güç tahrikli taşıtlar ve römorklarında ön cam, diğer camlar veya bölme camı olarak takılması tasarımlanan emniyet camlarına ve cam malzemelere uygulanır.

Bu yönetmelik, güç tahrikli taşıtlar ve römorkları veya çift camlı pencereler üzerine emniyet camlarının ve cam malzemelerinin takılmasını kapsamaz. Özellikler Ön cam olarak imal edilen camlar dâhil bütün camlar kırıldıkları takdirde yaralanma tehlikesini mümkün olduğunca azaltacak şekilde olmalı ve cam normal trafik içinde meydana gelebilecek olumsuzluklara ve atmosferik ve sıcaklık şartlarına, kimyasal etki, yanma ve aşınmaya karşı yeterince dayanıklı olmalıdır.

Bir arka dikiz aynasına takılan yukarıdaki onay işareti, aynanın L tipinde ve arka dikiz aynası olduğunu, onay numarası 002439 olarak Hollanda’da (E4) tasdik edildiğini gösterir. Onay numarasının ilk iki rakamı, Yönetmelik No 81’in orijinal formundaki özelliklere göre onay işareti tasdikinin yapıldığını gösterir.

Emniyet camı ayrıca saydam olmalı, ön camdan bakıldığında nesnelerde herhangi bir önemli bozulmaya ve trafik ışık ve işaretlerinde kullanılan renklerde herhangi bir karışıklığa neden olmamalıdır. Ön camın kırılması durumunda bile sürücü taşıtı emniyetli şekilde frenleyebilecek ve durdurabilecek yeterlikte yolu rahatlıkla görebilmelidir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

129

Emniyet Camları, imalat şekline göre başlıca ikiye ayrılır:

Şekil 1-Plâstik Malzemeden Yapılmış Yüzü Olan Toklaştırılmış Ön Camlar

1-Temperlenmiş (Toklaştırılmış) Camlar, ısıl işleme (ısıtma ve ani soğutma) tabi tutularak düz ve bombeli olarak şekillendirilir. Otomotiv, inşaat ve beyaz eşya sektörlerinde kullanılır. Özelliği temperleme işlemi ile verilen mekanik dayanımdır. Mekanik dayanımı arttırmak ve kırıldıktan sonra küçük parçalara ayrılmasını sağlamak için özel işleme tâbi tutulmuş tek bir tabaka camdan oluşur.

Plâstik malzemeden yapılmış yüzü olan toklaştırılmış bir ön cama iliştirilen yukarıdaki aksam tip onayı işareti, bu yönetmelik uyarınca 002439 numaralı tip onayına göre ilgili aksamın Hollanda’da (E4) onaylandığını gösterir. Onay numarası, onayın Yönetmelik 43’ün şartlarına uygun olarak verildiğini gösterir.

Şekil 2-Plâstik Malzemeden Yapılmış Yüzü Olan Adî Lâmineli Ön Camlar 2-Lamine camlar, iki cam arasına yerleştirilen plastik ara tabaka (genellikle PVB “polivinilbutiral” kullanılmaktadır) ısıtılarak basınç altında tatbik edilir. Düz ve bombeli olarak inşaat ve otomotiv sektörlerinde kullanılmaktadır.

Plâstik malzemeden yapılmış yüzü olan adî lâmineli bir ön cama iliştirilen yukarıdaki aksam tip onayı işareti, Yönetmelik 43 uyarınca 002439 numaralı tip onayına göre ilgili aksamın Hollanda’da (E4) onaylandığını gösterir. Onay numarası, onayın Yönetmelik 43’ün şartlarına uygun olarak verildiğini gösterir.

Test Kuruluşları ve Numune Alımı Yapılan Deneyler Parçalanma Deneyi; Cam levhanın kırılması ile oluşan cam kırık ve parçaların yaralama riskini en aza indirecek şekilde doğrulanması ve ön camda kırılmadan sonra kalan görüşün kontrolü.

Mekanik Dayanım Deneyi; Kafa deneyi ve bilye çarpma deneylerinden oluşur.

Yapılacak her bir deney için, farklı sayıda numune alınması gerekmektedir.

YÖNETMELİK / REGÜLASYON NUMARASI VE İSMİ

YETKİLİ TEKNİK SERVİS TSE

Güvenlik Camlarının ve Bunların Araçlara BM/AEK R-43 Takılmasının Onayı ile TÜV SÜD İlgili Teknik Düzenleme

Ortama Dayanım Deney; Aşınma dayanım deneyi, yüksek sıcaklığa dayanım deneyi, ışınıma dayanım deneyi, neme dayanım deneyi, sıcaklık değişikliklerine dayanım deneyi, benzeştirilmiş hava şartlarına dayanım deneyi, çapraz kesme deneylerinden oluşur.

VII.3 KORUYUCU BAŞLIKLAR (KASKLAR)

Optik Kaliteler Deneyi; Optik bozulma deneyi, ikincil imaj ayırım deneyi, renklerin tayini deneyi, yanma davranışı (yangın direnci) deneyi, kimyasallarla dayanım deneyi, esneklik ve katlanma deneyi. İşaretlemeler

Kask Nedir ve Ne İşe Yarar?

Her emniyet camı levhası, imalâtçının ticarî ismini veya markasını uygun şekilde taşımalıdır. İmal edilen parçalar, asıl imalâtçısına ayrılan ECE Yönetmelik No. 43 numarasını taşımalıdır. İşaretleme açıkça okunabilir ve silinmez olmalıdır.

130

Mopedler ve Motosikletlerin Sürücüleri ve Yolcuları için Koruyucu Başlıklar (Kasklar) ve Bunların Siperliklerinin Onayı ile İlgili Hükümler Mopedler veya motosikletlerin sürücüleri ve yolcuları için, giyen kişinin başının darbelere karşı korunması için tasarımlanmış bir başlıktır. En öncelikli koruma aracıdır.

Aynı zamanda seyir esnasında hava şartlarından ve rüzgârın neden olacağı kulaklardaki uğultuyu, rüzgârın yüze ve gözlere çarpmasını engelleyerek, başı çeşitli böcek ve diğer nesnelerden koruyup sürüş konforu sağlar.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Yapılan birçok araştırmada, ölümle sonuçlanan motosiklet kazalarında kask kullanılmadığı ortaya çıkmıştır. Kaskın sadece yasaların bir gereği olarak değil, motosiklet sürüşünde sürücünün ayrılmaz bir parçası olarak görülmesi gerekmektedir. Diğer koruyucu giysilerle birlikte kask, kaza anında yaralanmayı en aza indirir. Arabadaki emniyet kemeri gibi, kask da güvenlik için kaçınılmazdır.

Sabitleme sistemi ya da çene kayışı çok önemlidir.

Kaza anında kaskın kafada kalmasını sağlar. Kayış, kaskın her iki yanına bağlıdır. Kaskı her taktığınızda mutlaka kayışı da güvenli bir şekilde bağlamak gereklidir. Bu işlem sadece birkaç saniye alır. Kayışı bağlamadan kask takmak, emniyet kemeri takmadan araba kullanmaya benzer.

Kaskın Kısımları Yumuşak yastık

Kabuk

Temel Yapı Konforlu destek pedi

Koruyucu yastık

Sert dış yüzey Darbe emici yüzey Konforlu destek pedi

Uç ayarı Vizör

Çene koruyucu Sabitleme sistemi

Ense örtüsü Bağlama sistemi

Koruma / Konfor Özellikleri Motor ve rüzgar gürültüsünü keser

Dış yüzey enerji dağıtırken iç yüzey darbeyi emerek kafayı koruru Gözleri ve Yüzü Rüzgardan ve havada uçuşan nesnelerden korur; iyi bir görüş sağlar

Yastıklama Yastıklama

Kaskların kısımları ise geniş anlamda şu bileşenlerden oluşur; Koruyucu başlık, kabuk, rahatlık yastığı, çene kayışı, çenelik, üst kenar, alt yüz örtüsü, siperlik, koruyucu gözlük ve kullandıktan sonra atılabilir koruyucu film.

Kaskta Yer Alan Etikette Bulunanlar

Sabitleme sistemi kaskın kafada kalmasın sağlar

Motosiklet kaskları çok komplikedir ve özel tasarlanmıştır. Yıllar süren bilimsel araştırmaların neticesinde geliştirilmiştir. Bir motosiklet kaskında 4 temel parça bulunur: dış yüzey, darbe emici iç yüzey, konforlu ped ve iyi bir sabitleme sistemi.

Dış Yüzey; genellikle aynı aileden olan güçlendirilmiş fiber bileşimi ya da termoplastikten (polikarbonat gibi) yapılmıştır. Bu çok güçlü bir maddedir ve sert bir şeye çarptığında korumak üzere tasarlanmıştır. Darbe ile oluşan enerjiyi kafaya ulaşmadan dağıtmayı sağlar. Ancak bu, korumak için tek başına yeterli değildir. Dış yüzeyin içinde aynı derecede önemli, genellikle geliştirilmiş polistren’den (çoğunlukla strofor gibi olduğu düşünülen) yapılmış darbe emici bir iç yüzey vardır. Bu yoğun tabaka, kafa hareket etmeye devam etmek isterken oluşan darbeyi emer. Her iki yüzey ve astar, sert darbelerde oluşan basıncı tamamen dağıtır. Bazı kaskların dış yüzeyleri şiddetli darbelerde çatlayabilir ya da kırılabilir. Bunun nedeni kaskın darbeyle oluşan basıncı emmesidir. Bir kaza sonrasında kullanılan kask hasar görmemiş gibi görünebilir. Ancak koruma etkisi azalmış olabileceğinden değiştirilmelidir.

Konforlu ped, yumuşak köpük ve kumaştan oluşan kafanızı saran tabakadır. Sizi rahat tutar ve kaskın tam olarak kafanıza oturmasını sağlar. Bazı kasklarda bu kısım temizlik için sökülüp takılabilmektedir.

Kask, minimum güvenlik standartlarını karşılamalıdır.

Kaskın bu özelliklere sahip olup olmadığını, içinde ya da dışında yer alan onay belgesi etiketinden anlaşılabilir. Bu etikette, kaskın beden numarası, ağırlığı, markası, modeli bulunur. ECE kaskın güvenlik testlerinden geçtiğini gösterir. Kask ECE22-05 standardına sahip olmalıdır.

Bu organizasyonlar, kaskları aşağıdaki testlerden geçirirler: Darbe – kaskın darbe emme kapasitesi, Kaskın rüzgâra karşı direnci deneyi, Sabitleme – kayışın esnemeden ve kopmadan bağlı kalması, Görüş açısı – kask, her iki yönden en az 105 derecelik görüş açısı sağlamalı (Pek çok insan her iki taraftan yalnızca 90 derecelik görüş açısı kullanır).

Kaskı Yenileme Kask, bir kaza yapıldığında muhtemelen darbe emme özelliğini kaybettiğinden yenisinin alınması gerekmektedir. Pek çok kask üreticisi, 2 ila 4 yılda bir kaskın değiştirilmesini önermektedir. Çünkü koruma kalitesi zamana ve kullanıma bağlı olarak azalmaktadır.

Kaskın çene kayışı aşınabilir ya da sabitleme noktası artık tutmayabilir; dış yüzeyi aşınmış ya da zarar görmüş olabilir. Kask yenilemenin en iyi nedenlerinden birisi de kaskların sürekli geliştirilmesidir. Birkaç yıl sonra alınan kask, şu an kullanılan kasktan daha iyi (daha güçlü, daha hafif, daha rahat) olacaktır. Kaskın görüş açısının

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

131

geniş ve ses yalıtımı ile konforunun iyi olması gerekmektedir. Kaskın ön camı (Vizör) kısmının buğulanmaya karşı folyosunun olmasına özen gösterilmelidir. Vizörün UV ışıklarına karşı hassasiyeti test edilmiş olmalıdır.

Gözü yoracak ve güneş ışıklarını direk alacak, plastik vizörlerden kaçınılmalı ve vizör için ayrıca uluslararası standart ibaresi bulunması tercih sebebi olmalıdır.

Onay ve İşaretlemeler Uygun olarak sunulan koruyucu başlıklara ve varsa siperliklere, bu Regülasyonun özelliklerini sağladığı takdirde onay verilmelidir.

Onaylanmış her tip koruyucu başlık üzerinde uluslararası bir onay işareti bulunur. “E” harfi ve takiben onayı veren ülkenin ayrım numarasını birlikte çevreleyen bir daire ve onay numarası ile birlikte; -Bir kısa çizgi (tire) ve sembol, -Başlıkta alt yüz örtüsü yoksa “J”, -Başlıkta alt yüz örtüsü varsa “P” veya -Başlıkta koruyucusuz alt yüz örtüsü varsa “NP”.

Başlık ve uygunsa alt yüz örtüsü üzerindeki işaretleme açıkça okunabilir, silinmez ve aşınmaya karşı dayanıklı olmalıdır. Piyasaya arz edilmiş olan her koruyucu başlık ulusal lisanda veya ürünün gönderildiği ülkenin lisanlarından birine göre aşağıdaki işaretlemeleri içeren açıkça görülebilir bir etiketi taşımalıdır.

I. Koruyucu Başlık Diyagramı Siperliksiz veya Bir veya Daha Fazla Tipte Siperlikli Koruyucu Başlık İçin Onay İşaretinin Düzenlenmesine Ait Örnek

Bir siperliğe tutturulan yukarıdaki onay işareti, ilgili siperliğin FX2 referansına göre Hollanda’da (E4) onaylanmış olduğunu ve onaylı başlığın bütünleyici bir parçasını oluşturduğunu göstermektedir.

Test Kuruluşu ve Numune Planı Test ve muayene hizmeti TSE VE TÜV-SÜD tarafından yapılmaktadır. Numune sayısı bütün deneylerin yapılabileceği kadar yeterli, çeşitli boyuttaki 20 numuneden daha az olmamalıdır.

YÖNETMELİK / REGÜLASYON NUMARASI ve İSMİ Motosiklet ve Moped Sürücüleri ve Yolcuları İçin Koruyucu Başlıklar BM/AEK R-22 ve Gözlüklerinin Onayı ile İlgili Teknik Düzenleme

YETKİLİ TEKNİK SERVİS TSE TÜV SÜD

VII.4 AYDINLATMA VE IŞIKLI SİNYAL CİHAZLARI (L3 SINIFI TAŞITLAR) Aydınlatma ve Işıklı Sinyal Cihazlarının Yerleştirilmesi Konusunda L3 Sınıfı Taşıtların Onayı ile İlgili Hükümler Kapsam Bir koruyucu başlığa tutturulan yukarıdaki onay işareti ilgili başlık tipinin 051406/J onay numarasına göre Hollanda’da (E4) onaylanmış olduğunu göstermektedir.

Onay numarası, bu onayın alt yüz örtüsüne (J) sahip olmayan bir başlıkla ilgili olduğunu ve onay sırasında hâlihazırda 05 serisi değişiklikleri birleştiren 22 numaralı Regülasyonun şartlarına uygun olarak verildiğini ve imalât seri numarasının 1952 olduğunu gösterir.

Not: Onay numarası ve imalât seri numarası daireye yakın ve “E” harfinin üstüne veya altına veya bu harfin soluna yahut sağına yerleştirilmelidir. Onay numarasının ve imalât seri numarasının rakamları “E” harfi ile aynı tarafta olmalı ve “E” harfi ile aynı yöne bakıyor olmalıdır. Diğer sembollerle herhangi bir karışıklığı önlemek amacıyla Romen rakamlarının kullanımından kaçınılmalıdır.

II. Siperlik Koruyucu Başlığa Takılan Bir Siperlik İçin Onay İşaretinin Düzenlenmesine Ait Örnek

132

Bu Yönetmelik, azamî tasarım hızı 50 km/h ve/veya silindir hacmi 50 cm3’ü aşan, yan sepetsiz, iki tekerlekli güç tahrikli taşıtların onayını kapsar.

Genel Özellikler Aydınlatma ve ışıklı sinyal cihazları, normal kullanımları esnasında maruz kalabilecekleri titreşimlere rağmen çalışmalarına tatminkâr bir şekilde devam edecek ve bu Yönetmelikte belirtilen karakteristiklerini sürdürecek şekilde tasarımlanmalı ve yapılmalıdır. Özellikle lâmbaların istem dışı olarak ayarsız olmaları mümkün olmamalıdır. Aydınlatma lâmbaları, yönlendirmelerinin doğru ayarı kolayca yapılabilecek şekilde yerleştirilmelidir.

Motosikletlerde bulunan far çeşitleri; uzun huzme farı, kısa huzme farı, yön belirtici lâmba, fren lâmbası, arka tescil plâkası lâmbası, ön konum lâmbası, arka konum lâmbası, üçgen olmayan arka geri yansıtıcı, üçgen olmayan yan geri yansıtıcı, taşıt tehlike ikaz sinyali, ön sis lâmbası, arka sis lâmbasıdır.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

Tarım veya orman traktörü: Tarım veya ormancılıkta kullanılan, ana işlevi çekme gücü sağlamak olan, aletleri çekmek, itmek, taşımak veya belirli araçları, makineleri veya römorkları tahrik etmek için özel olarak tasarlanmış, en az iki dingilli, lastik tekerlekli veya sonsuz paletli, yük ve yolcu taşımak için donatılabilen motorlu araçlardır.

İşaretler

sinyal cihazlarının takılması bakımından Hollanda’da (E4), 01 serisi değişikliklerle değiştirilmiş Yönetmelik No: 53’e uygun olarak onaylandığını göstermektedir.

Onay numarası, onayın Yönetmelik No: 53’teki şartlara uygun olarak verildiğini belirtmektedir.

Yapılan Deneyler Lâmbaların konumu, lâmbaların görünebilirliği, kısa huzme farlarının öne doğru hizalanması, elektrik bağlantıları ve ikaz düzenleri, ışık yoğunlukları deneyleri.

Ayrıca lâmbaların mevcudiyeti, sayısı, rengi, düzenlenmesi ve varsa sınıfı, lâmbalar ve işaretleri görsel muayene edilerek kontrol edilmelidir.

Test Kuruluşu YÖNETMELİK / REGÜLASYON NUMARASI ve İSMİ Aydınlatma ve Işıklı Sinyal Cihazlarının Yerleştirilmesi BM/AEK R-53 Hususunda L3 Kategorisi Araçların Onayı ile İlgili Teknik Düzenleme

YETKİLİ TEKNİK SERVİS

TSE

VII.5 AYDINLATMA VE IŞIKLI SİNYAL CİHAZLARI (TEKERLEKLİ TARIM VEYA ORMAN TRAKTÖRLERİ) Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Aydınlatma ve Işıklı Sinyal Cihazları ile İlgili Aksam Tip Onayı Yönetmeliği (2009/68/AT) Kapsam Bu Yönetmelik, havalı lastik tekerlekli ve azami tasarım hızı 6 ila 40 km/saat olan tarım veya orman traktörlerine yerleştirilmek üzere imal edilen, aşağıda belirtilen aydınlatma ve ışıklı sinyal cihazlarının aksam tip onayı işareti taşımasına ilişkin hususları kapsar.

Aydınlatma ve Işıklı Sinyal Cihazları ile İlgili Tanımlamalar 1) Uzun huzme ve/veya kısa huzmeli far olarak görev yapan farlar veya bu farlarda kullanılan elektrik filamanlı lambalar: AT aksam tip onay işareti, uzun huzme ve/veya kısa huzmeli far görevi yapan motorlu araç farları ve bu farlarda kullanılan elektrik filamanlı lambaları kapsayan, 11/9/2000 tarihli ve 24167 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların Uzun Huzme ve/veya Kısa Huzme Olarak Çalışan Farları ve Motorlu Araçlar ve Römorklarının Onaylanmış Lamba Ünitelerinde Kullanılan Işık Kaynakları (Filamanlı Lambalar ve Diğerleri) ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/761/AT)’nde belirtildiği gibidir.

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

133

Motorlu Araçların Uzun Huzme ve/veya Kısa Huzme Olarak Çalışan Farları ve Motorlu Araçlar ve Römorklarının Onaylanmış Lamba Ünitelerinde Kullanılan Işık Kaynakları (Filamanlı Lambalar ve Diğerleri) ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/761/AT)’nin hükümleri, aşağıdaki değişikliklerle birlikte tarım veya orman traktörleri için hem uzun huzme hem de kısa huzmeli far vazifesi gören ve D çapı 160 mm’den az olan özel farların aksam tip onayına da uygulanmalıdır. a) Motorlu Araçların Uzun Huzme ve/veya Kısa Huzme Olarak Çalışan Farları ve Motorlu Araçlar ve Römorklarının Onaylanmış Lamba Ünitelerinde Kullanılan Işık Kaynakları (Filamanlı Lambalar ve Diğerleri) ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/761/AT)’nin Ek 2’den Ek6’ya kadar eklerde ve Ek-7, Ek-9’da yer alan, madde 2.1’de belirtilmiş olan asgarî aydınlatma değerleri aşağıdaki orantıya göre azaltılır. ((D – 45)/(160 – 45))2 Ancak, aşağıdaki hususlar mutlak alt limitlere tabidir: - 3 lüks, sağ 75 ya da sol 75 noktasında, - 5 lüks, sağ 50 ya da sol 50 noktasında, - 1,5 lüks, Bölge IV’te.

Not: Geri yansıtıcının görünen yüzeyi yuvarlak değilse, çap, geri yansıtıcının görülen faydalı yüzeyi kadar bir alana sahip olan dairenin çapıdır. b) Motorlu Araçların Uzun Huzme ve/veya Kısa Huzme Olarak Çalışan Farları ve Motorlu Araçlar ve Römorklarının Onaylanmış Lamba Ünitelerinde Kullanılan Işık Kaynakları (Filamanlı Lambalar ve Diğerleri) ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/761/AT)’nin Ek 1, Madde 5.2.3.5’inde belirtilmiş olan CR sembolü yerine, fara ters bir üçgen içinde M sembolü yapıştırılır.

2) Uç hat işaret lambaları, ön konum (yan) lambalar, arka konum (yan) lambalar ve stop lambaları: AT aksam tip onay işareti, motorlu araçlar ve bunların römorklarına dair uç hat işaret lambaları, ön konum (yan) lambalar, arka konum (yan) lambaları ve stop lambalarını kapsayan, 13/11/2001 tarihli ve 24582 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların ve Römorklarının Uç Hat İşaret Lambaları, Ön Konum (Yan) Lambaları, Arka Konum (Yan) Lambaları, Fren Lambaları, Gündüz Yakılan Lambaları ve İşaret Lambaları ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/758/AT)’nde belirtildiği gibidir.

3) Yön belirtme (sinyal) lambaları: AT aksam tip onayı işareti, motorlu araçlar ve bunların römorkları için yön belirtme lambalarını kapsayan, 14/3/2001 tarihli ve 24342 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların ve Römorklarının Sinyal Lambaları ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/759/AT)’nde belirtildiği gibidir.

4 ) Geri yansıtıcılar: AT aksam tip onay işareti, motorlu araçlar ve bunların römorkları için geri yansıtıcıları kapsayan, 13/5/2001 tarihli ve 24401sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların ve Römorklarının Geri Yansıtıcıları ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/757/ AT)’nde belirtildiği gibidir.

134

5) Arka tescil plâka lambaları: AT aksam tip onay işareti, motorlu araçlar ve bunların römorkları için arka tescil plaka lambalarını kapsayan, 24/3/2001 tarihli ve 24352 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların ve Römorklarının Arka Tescil Plaka Lambaları ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/760/AT)’nde belirtildiği gibidir.

6) Ön sis lambaları ve bunlarda kullanılan filamanlı lambalar: AT aksam tip onayı işareti, motorlu araçlar için ön sis lambalarını ve bunlarda kullanılan filamanlı lambaları kapsayan, 14/8/2000 tarihli ve 24140 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların Ön Sis Lambaları ile ilgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/762/AT)’nde belirtildiği gibidir.

7) Arka sis lambaları: AT aksam tip onayı işareti, motorlu araçlar ve bunların römorkları için arka sis lambalarını kapsayan 21/8/2000 tarihli ve 24147 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların ve Römorklarının Arka Sis Lambaları ile ilgili Tip Onayı Yönetmeliği (77/538/AT)’nde belirtildiği gibidir.

8) Geri vites lambaları: AT aksam tip onayı işareti, motorlu araçlar ve bunların römorkları için geri vites lambalarını kapsayan, 15/8/2000 tarihli ve 24141 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların ve Römorklarının Geri Vites Lambaları ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (77/539/AT)’nde belirtildiği gibidir.

9) Park lambaları: AT aksam tip onayı işareti, motorlu araçlar ve bunların römorkları için park lambalarını kapsayan, 8/5/2001 tarihli ve 24396 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların ve Römorklarının Park Lambaları ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (77/540/ AT)’nde belirtildiği gibidir. Ürünle İlgili İşaretlemeler Bakanlığımız, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanun’un 29’uncu maddesinde yer alan “Araçların yapım ve kullanım bakımından karayolu yapısına ve trafik kurallarına uyması zorunludur. Yapım safhasında, araçların Tip Onayı Yönetmeliği ile buna bağlı diğer yönetmeliklerin çıkarılmasına Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilidir.” hükmüne göre Onay Kuruluşu olmuştur. Bakanlığımız, bu yetkisini kullanarak piyasaya güvenli ürün arzını sağlamak için araç, sistem, aksam ve ayrı teknik ünitelerin gerekli düzenlemelerini sağlamaktadır. Bu düzenlemeler, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (BM/ AEK) (UN-ECE) tarafından yayımlanan Teknik Düzenlemeler (Regülasyon) ve Avrupa Birliği Ekonomik Komisyonu (EC) tarafından yayımlanan AB yönetmeliklerdir.

Tekerlekli tarım veya orman traktörü imalatçıları, aşağıda belirtilen işaretlerden birisini taşıyan traktörlere ait aydınlatma ve sinyal cihazlarını Tekerlekli Tarım veya Orman ve Işıklı Sinyal Cihazlarının Yerleştirilmesi ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2009/61/AT) hükümlerine uygun olarak traktöre yerleştirmek zorundadır. a) Bu Yönetmelik ekinde yer alan motorlu araçlar ve römorklarının aydınlatma ve ışıklı sinyal cihazlarına ilişkin yönetmeliklere göre verilen “e” AT aksam tip onayı işareti,

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

b) Bu Yönetmelik ekinde yer alan yönetmelikler içerisinde atıfta bulunulan, bu Yönetmelik kapsamındaki aydınlatma ve ışıklı sinyal cihazlarına ilişkin Birleşmiş Milletler/Avrupa Ekonomik Komisyonu (BM/AEK) Teknik Düzenlemelerine (Regülasyonlara) göre verilen ve eşdeğer olarak kabul edilen “E” aksam tip onayı işareti.

4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 5’inci maddesinde “Üretici, piyasaya sadece güvenli ürünleri arz etmek zorundadır” hükmü yer almaktadır.

AT Yönetmeliklerine (“e”) göre onay almış araç, aksam, sistem ve ayrı teknik üniteler ile Birleşmiş Milletler Teknik Düzenlemelerine (“E”) göre onay almış aksam, sistem ve ayrı teknik üniteler güvenli ürün sayılır. Aksam, sistem ve ayrı teknik ünitelerin satışı veya hizmete girmesi için ilgili düzenleyici mevzuatın şartlarına uyması ve usulüne uygun bir şekilde işaretlenmiş “e” veya “E” işaretleri olması yeterlidir.

Mevzuat ve Yetkili Test Kuruluşları Teknik Düzenleme No R-1 R-5 R-6 R-7 R-8 R-19 R-20 R-23 R-31 R-37 R-38 R-77 R-87 R-91 R-98 R-99

R-112

R-113

Yönötmelik Adı Motorlu taşıtların asimetrik uzun huzme ve/veya kısa huzme yayan ve R2ve/veya HS1 kategorilerindeki filaman lambaları ile donatılmış farların onayı Motorlu taşıtlar avrupa tip asimetrik uzun huzme veya kısa huzme veya her ikisini yayan (SB) atom farlarının onayı Motorlu taşıtların sinyal lambalarının onayı Motorlu taşıtların lambalarının (yan, arka, stop) onayı Motorlu taşıtların Halojen filamanlı farların onayı Motorlu taşıtların ön sis lambalarının onayı Far Motorlu taşıtların geri vites lambalarının onayı Simetrik olmayan geçiş hüzmesi ve/veya sürüş hüzmesi yayan motorlu araç halojen atom farlarının onayı Motorla taşıtların ampüllerinin onayı Motorla taşıtların arka sis lambalarının onayı Motorla taşıtların park lambalarının onayı Motorla taşıtlar için gündüz yakılan lambalarının onayı Motorlu taşıtların ve Römorkların yan işaret lambalarının onayı Gaz boşalmalı ışık kaynakları ile donatılan motorlu taşıt farlarının onayı Güç tahrikli taşıtların onaylanmış gaz boşalmaları lamba birimlerinde kullanılacak olan gaz boşalmalı ışık kaynaklarının onayı Asimetrik kısa huzme yada uzuh huzme ve ikisinide yayan ve filamanlı lambalarla donatılmış, motorlu taşıt farlarının onayı Simetrik kısa huzme ya da uzun huzme veya ikisini de yayan ve filamanlı lambalarla donatılmış, motorlu taşıt farlarının onayı

Resmi Gazete Tarih ve Numarası

İlgili Teknik Servis

9/8/2000-24135

TSE

9/8/2000-24135

TSE

9/8/2000-24135 9/8/2000-24135 9/8/2000-24135 8/3/2000-23987 11/5/1998-23339 8/3/2000-23987

TSE TSE TSE TSE TSE TSE

28/3/2002-24709

TSE

9/3/2000-23988 9/3/2000-23988 9/3/2000-23988 3/1/2003-24982

TSE TSE TSE TSE

20/7/2000-24115

TSE

26/4/2000-24031

TSE

26/4/2000-24031

TSE

3/1/2003-24982

TSE

3/1/2003-24982

TSE

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II

135

2. Konu ile İlgili AB Teknik Mevzuatı Teknik Düzenleme No 2007/46/AT

76/759/AT

76/759/AT

76/761/AT

76/762/AT 77/538/AT 77/539/AT 77/540/AT 76/757/AT 76/760/AT

Resmi Gazete Tarih ve Numarası

Yönötmelik Adı Motorlu araçları tip römorkları tip onay yönetmeliği (MARTOY) Motorlu araçlarının ve römorklarının uç nat işaret lambaları, ön konum (yan) lambaları, arka konum (yan) lambaları, fren lambaları, gündüz yakılan lambaları ile ilgili tip onay yönetmeliği Motorlu araçlarının ve römorklarının sinyal lambaları ile ilgili tip onay yanatmeliği Motorlu araçların uzun hüzme ve/veya kısa huzme olarak çalışan farları ve motorlu araçlar ve römorklarının onaylanmış lamba ünitelerinde kullanılan ışık kaynakları ile ilgili tip onay yönetmeliği Motorlu araçların ön sis lambaları ile ilgili tip onay yönetmeliği Motorlu araçların ve römorklarının arka sisi lambaları ile ilgili tip onayı Motorlu araçların ve römorklarının arka sisi lambaları ile ilgili tip onayı Motorlu araçların ve römorklarının arka sisi lambaları ile ilgili tip onayı Motorlu Araçların Ve Römorklarının Geri Yansıtıcıları ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği Motorlu Araçların ve Römorklarının Arka Tescil Plaka Lambaları ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği

Denetim Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar 1. Denetlenen ürünlerde, ürünün Aksam Tip Onay Belgeli olduğunu kanıtlayan “E” veya “e” işareti olmalıdır.

2. Ürün üzerinde herhangi bir işaret görülmüyor veya görülen işaretlerin de taklit olduğu düşünülüyorsa ürün için Tip Onay Belgesi üretici/satıcı veya ithalatçıdan istenilmelidir. (Örnek tip onaylar belgeleri, ilgili regülasyon metinlerinde ve tip onay yönetmelikleri eklerinde bulunmaktadır)

İlgili Teknik Servis

28.06.2009/27272

31.11.2001/24582

TSE

14.3.2001/24342

TSE

11.9.2000/24167

TSE

14.8.2000/24140

TSE

21.8.2000/24147

TSE

15.8.2000/24141

TSE

8.5.2001/24396

TSE

13.5.2001/24401

TSE

24.3.2001/24352

TSE

3. Ayrıca; piyasaya arz edilen bir motorlu araç üzerinde ithal veya yerli olsun Tip Onay Belge numarası yer almalıdır. Kontrollerde bu hususa da dikkat etmek gerekir.

Bununla birlikte motorlu araç imalatçıları tip onay belgesi alırken tam araç için gerekli olan direktif veya regülasyonlara göre Aksam Tip Onay Belgelerini alması gerekir.

Tüm bu Aksam Tip Onay Belgeleri mevcut ise araca ait Tip Onay Belgesi verilmektedir. Bu itibarla Tip Onay Belge numarasının araç üzerinde olması da aksam onaylarının tamam olduğunu gösterir.

1 2 3

Almanya Fransa İtalya

8 9 11

Çek Cumhuriyeti İspanya Birleşik Krallık

19 20 21

Romanya Polonya Portekiz

29 32 34

Estonya Letonya Bulgaristan

4

Hollanda

12

Avusturya

23

Yunanistan

36

Litvanya

5 6 7

İsveç Belçika Macaristan

13 17 18

Lüksemburg Finlandiya Danimarka

24 26 27

İrlanda Slovenya Slovakya

37 49 50

Türkiye GKRY Malta

“Bu kitapta yer alan rehberler, ürünlere ilişkin standartlardan önemli görülenler göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. İşbu Rehber Bakanlığımız PGD faaliyetlerine esas olmak üzere hazırlanmış olup, üreticinin Rehberde yer almamakla birlikte teknik düzenlemede bulunan diğer yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.”

136

Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü | PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ ÜRÜN REHBERLERİ - II