TPIC SABLON-3 by ARTI5 MEDYA

1850’DEN GÜNÜMÜZE OSMANLI VE TÜRKİYE’DE PETROL

“TPIC, özgün yapısıyla, Irak’tan Libya’ya, Kolombiya’dan Kazakistan’a kadar, arama-üretim, saha hizmetleri ve petrol ticareti alanlarında faaliyet gösteren orta ölçekli holding görünümünde bir şirkettir”. TPIC bu özellikleri sayesinde bugün Irak’tan Libya’ya, Kolombiya’dan K.K.T.C ve Kazakistan’a kadar, uluslararası arenada ve yurt içinde merkezi bütçeden ödenek almaksızın, fizibiliteleri muntazaman yapılmış yerel ve uluslararası projeleri ile verimlilik ve etkinlik temelinde değer üretmeye devam etmektedir. “TPIC, ülkemizin dış politika stratejilerinin uygulanmasında etkin rol üstlenmektedir”. TPIC, bunun yanında, başta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız olmak üzere, muhtelif bakanlıklarımız ile koordineli bir şekilde hareket ederek, ülkemizin dış politika stratejilerinin uygulanmasında etkin, somut ve sonuç odaklı roller üstlenmektedir. Bunun en önemli örneği, Libya iç savaşının en kritik zamanında ve zorlayıcı şartlar altında, Libya halkı için temin etmiş olduğumuz 30.000 tonluk dizel kargosu olmuştur. “2000’li yıllarda Irak ile yürütülen petrol ticareti kapsamında önemli miktarda gelir elde edilmiş ve bölgede yaratılan istihdam sonucunda devletimize milyonlarca dolar vergi ödenmiştir”.

Takdim Şirketimizin son dönem değişimini ortaya koymak için bir başlangıç noktası tanımlamak ve değişen TPIC’in kendine özgü niteliklerini tarif etmek gerektiğini düşünüyorum. “TPIC, kamu ciddiyeti ve güvenirliliği ile özel sektör kabiliyetlerini bir araya getirerek faaliyetlerini sürdürmektedir”. Şirketimizin yapısal ve işlevsel olmak üzere temelde iki kategori alamet-i farika özelliği vardır. Her şeyden önce “TPIC, kamu sermayeli olmasına rağmen özel bir şirket mantığı ile çalışabilme, kamu ciddiyeti ve güveni ile özel sektör kabiliyetlerini bir potada birleştirebilme kabiliyetine haizdir. TPIC ayrıca, esnek ve sonuç odaklı bir şekilde hızlı karar alabilme mekanizmalarına ve nitelikli ve tecrübeli personel istihdam edebilme yetisine sahip, aramadan sondaja, üretimden dağıtıma kadar entegre bir petrol şirketi formatında büyümeye ziyadesi ile açık bir şirkettir.

Buna ilave olarak TPIC, Irak, Kazakistan ve Kolombiya gibi değişik coğrafya ve şartlarda elde etmiş olduğu birikim ve tecrübe ile benzerlerinden ayrışmaktadır. Bu bağlamda, TPIC, özelikle Irak piyasasından şimdiye kadar toplamda yaklaşık 9,5 milyon tona ulaşan ham petrol ve petrol ürünleri ticaretini 2000’li yılların başından beri başarılı bir şekilde gerçekleştirmektedir. Bu ticaret kapsamında, bugünkü değer üzerinden yaklaşık 7.5 milyar USD ciro elde edilmiş ve bölgede binlerce istihdam yaratılarak devletimize milyonlarca dolar vergi ödenmiştir. “Türkiye’de petrol ve petrol ürünleri ticareti ve saha hizmetleri alanlarında ISO 9001 Kalite Belgesi’ne sahip ilk ve tek şirkettir”. Faaliyet gösterdiğimiz iş kollarında rekabet avantajı sağlamak için öncelikle mutfağımızı düzenledik. Şirketimizin yukarıda özetlenen yapısal ve işlevsel özelliklerinin bütünlüğü çerçevesinde, kurumsal yapılanmaya ağırlık vererek, şirketimizi bütün birimleri ile ayrıntılı bir şekilde mercek altına aldığımız bir proje yürüttük. Buna paralel olarak yürüttüğümüz “Kalite Çalışması” ile de, sektörün temel standartlarını kılavuz edinerek şirketimizin uluslararası

Preface Changes in recent years to establish our company as a starting point to define and describe the unique qualities of the changing TPIC think you should . “ TPIC seriousness and credibility with the public by bringing together the private sector operates ability .” Our company basically two categories , including structural and functional omen -i has the ability to farika . First of all, “ TPIC Although state-owned private company to operate with logic , seriousness and confidence in the public and private sector has the ability to combine capabilities is a melting pot . TPIC also flexible and results-oriented way fast decision-making mechanisms and qualified and experienced personnel may have the ability to search from the drilling , production to distribution is an integrated oil company in the format of growth is largely revealed by the company. “ TPIC original structure, from Iraq to Libya , from Colombia to Kazakhstan , exploration and production , oil field services and activities in the areas of trade, in view of the holding company is a medium sized “ . TPIC through these features today from Iraq, Libya, Colombia, Cyprus and Kazakhstan to the international arena and in the country from the central budget appropriations , without feasibility regularly conducted local and international projects with efficiency and effectiveness on the basis of creating value continues. “ TPIC our country plays an active role in the implementation of foreign policy strategy “ . TPIC , as well , especially the Ministry of Energy and Natural Resources of us , including our various ministries acting in a coordinated manner with the country ‘s foreign policy strategy for the implementation of effective , concrete and result-oriented roles are . The most important example of this , the most critical time of the civil war in Libya and compelling circumstances, that we have provided for the Libyan people has been a cargo of 30,000 tons of diesel .

“ In the 2000s, carried out by Iraq under the oil trade in the region has been a significant amount of revenue generated as a result of employment tax was paid millions of dollars for our state .” In addition , TPIC , Iraq, Kazakhstan and Colombia have achieved in such different places and circumstances that are separated from the others with knowledge and experience . In this context, TPIC , especially the Iraqi market so far, a total of nearly 9.5 million tonnes of crude oil and petroleum products trade since the beginning of the 2000s, successfully realizes. The scope of this trade , over the present value of about 7.5 billion USD turnover, creating thousands of jobs in the region were obtained and our state tax was paid millions of dollars . “In Turkey, petroleum and petroleum products and field services in the fields of trade with ISO 9001 Quality Certificate is the first and only company .” Business areas in which we operate our kitchen organized primarily to provide a competitive advantage . Our company as outlined above in the context of the integrity of structural and functional properties , with particular emphasis on corporate restructuring , our company with all units in a detailed manner we conducted a project that was tested . In parallel, we walked

Taner YILDIZ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Energy and Natural Resources Minister

Sunuş Şirketimizin son dönem değişimini ortaya koymak için bir başlangıç noktası tanımlamak ve değişen TPIC’in kendine özgü niteliklerini tarif etmek gerektiğini düşünüyorum. “TPIC, kamu ciddiyeti ve güvenirliliği ile özel sektör kabiliyetlerini bir araya getirerek faaliyetlerini sürdürmektedir”. Şirketimizin yapısal ve işlevsel olmak üzere temelde iki kategori alamet-i farika özelliği vardır. Her şeyden önce “TPIC, kamu sermayeli olmasına rağmen özel bir şirket mantığı ile çalışabilme, kamu ciddiyeti ve güveni ile özel sektör kabiliyetlerini bir potada birleştirebilme kabiliyetine haizdir. TPIC ayrıca, esnek ve sonuç odaklı bir şekilde hızlı karar alabilme mekanizmalarına ve nitelikli ve tecrübeli personel istihdam edebilme yetisine sahip, aramadan sondaja, üretimden dağıtıma kadar entegre bir petrol şirketi formatında büyümeye ziyadesi ile açık bir şirkettir.

Mithat CANSIZ Başkan ve Yönetim Kurulu Üyesi President and Board Member

İçindekiler MUSUL’DAN VAN KALESİNE NEFT VE ZİFT GÖNDERİLMESİ KERKÜK’ÜN NEFT-ÂB-I BÂRİK KÖYÜNDEKİ AHALİNİN NEFT ÖŞRÜNÜ VERMELERİ NEFTÇİZADELERİN BABAGURGUR’DA TASARRUF ETTİKLERİ PETROL MADENİ OSMANLI KALELERİNE GEMİLERLE NEFT YAĞI GÖNDERİLMESİ İSTANBUL’DA PETROL GAZININ MUHAFAZASI BAĞDAT VE MUSUL PETROLLERİNİN İŞLETİLMESİ PETROL VE BUĞDAY FİYATLARININ ARTIRILMASI ARNAVUTLUK’UN AVLONYA YAKININDAKİ SELENİÇE’DE BULUNAN PETROLÜN İŞLETİLMESİ MUSUL’DA BULUNAN MADENLERE AİT RAPOR ZAHİRECİ MEHMED’İN YEMİŞ İSKELESİNDEKİ MAĞAZASINA KOYDUĞU PETROL GAZI RUSYA’NIN KAHİRE İLE MISIR’IN DİĞER LİMANLARINDA HAVUZLAR İNŞA ETMESİ MENDELİ KAZASINDAKİ NEFT MUKÂTAASI GÜMRÜKLERE GELECEK KARIŞIK YAĞLAR İSKENDERUN’DA KEŞFEDİLEN PETROL GAZI MADENİ İSKENDERUN’DA PETROL GAZI MADENİ KEŞFİ MUSUL’DA PETROL GAZI MADENİ BULUNDUĞU HALEP’TE TÜCCARIN GAZ VE İ SPİRTOLARINI ŞEHİR HARİCİNDE MUHAFAZA ETMELERİ MUSUL’DA PETROL GAZI ARANMASI İMTİYAZI İZMİR ÇUBUKLU’DA PETROL MERKEZ DEPOSUNCA TAHSİL EDİLEN VERGİ / İSPİRTONUN ŞEHİR DIŞINDA BELEDİYE AMBARLARINDA MUHAFAZASI UMUMÎ HAPİSHANE VE TEVKİFHANE DAİRELERİNDE PETROL GAZI KULLANILMASI SÜVEYŞ KANALI’NDAN GEÇECEK PETROL YÜKLÜ GEMİLER

GAZYAĞI SANDIĞI ADIYLA İRAN’A BOMBA VE GÜLLE GÖNDERİLDİĞİ SÜVEYŞ KANALI’NDAN GEÇECEK PETROL GAZLARI HALEP’İN İSKENDERUN KAZASI’NA BAĞLI ÇİNGEN KÖYÜNDEKİ PETROL GAZI MİHRAN ŞİRİNYAN EFENDİ’NİN KARAMÜRSEL’DE PETROL ARAMAK İÇİN RUHSAT TALEBİ DİYARBAKIR’DA MEŞALEDEN PARLAYAN GAZYAĞININ SİRAYETİYLE YANAN KİMSELER KARIŞIK BEZİR VE NEFT YAĞLARININ İTHALİNE İZİN VERİLMEMESİ PETROL TÜCCARI MANTAŞEF’İN OSMANLI ÜLKESİNE PETROL GAZI İHRACI YANICI MADDELERİN ŞEHİR İÇİNDE MUHAFAZA EDİLMEMELERİ VE DÜZENLİ AMBARLARDA SAKLANMALARI VAN, MUSUL, DİYARBAKIR, BASRA VE BAĞDAT PETROLLERİ İMTİYAZI BATUM’DAKİ PETROL GAZI HAVUZLARININ POTİ’YE NAKLİ YANICI MADDELERİN ŞEHİR İÇİNDE VE EVLER ARASINDA MUHAFAZASININ MAHZURLU OLDUĞU MANTAŞOF KUMPANYASI’NA AİT PETROL GAZI YÜKLÜ APERŞİR VAPURU ÜSKÜDAR’DAKİ AZİZ MAHMUD HÜDAİ DERGÂHI VE CAMİİ KAPILARINDA HAVAGAZI FENERİ YAKILMASI ADANA’DA GAZYAĞININ FAHİŞ FİYATLA SATILMASI ŞARKÖY’DE KÖMÜR VE PETROL MADENLERİ KEŞFEDİLDİĞİ BAĞDAT’TAKİ PETROL VE NEFT MADENİ İMTİYAZININ HAZİNE-İ HÂSSA’YA AİT OLDUĞU ERZURUM’UN TERCAN KAZASINA BAĞLI PÜLK KÖYÜNDEKİ PETROL VE NEFT MADENLERİ İMTİYAZI ERZURUM’UN TERCAN KAZASININ PÜLK KÖYÜNDEKİ PETROL VE NEFT MADENLERİNİN İHALESİ BAĞDAT VE BASRA’DA PETROL ARANMASI BARGİRİ KAZASINDAKİ ZENGİN NEFT MADENİNİN İŞLETİLMESİ YEMEN’DE AMBARLARDA MUHAFAZA EDİLEN PETROLDEN ALINAN VERGİDE İNDİRİME GİDİLMESİ

Contents TRANSFER OF NAPHTHA AND BITUMEN FROM MOSUL TO VAN CASTLE PAYMENT OF TITHE BY THE INHABITANTS OF NEFT-ÂB-I BÂRİK VILLAGE LOCATED IN KIRKUKİ OIL RESERVE OPERATED BY THE NEFTCIZADE FAMILY IN BABAGURGUR NAPHTHA TRANSFER BY VESSELS TO THE OTTOMAN CASTLES STORAGE OF PETROLEUM GAS IN ISTANBUL OPERATING OF BAGHDAD AND MOSUL PETROLEUM PRICE INCREASE IN OIL AND WHEAT OPERATING OF THE OIL RESERVE FOUND BENEATH SELENICE TOWN AROUND VLORE PROVINCE OF ALBANIA REPORT RELATED TO THE MINES IN MOSUL THE PETROLEUM GAS IN THE STOREHOUSE OF MR. ZAHIRECI MEHMED WHICH IS LOCATED IN THE YEMIS PORT OF ISTANBUL CONSTRUCTION OF OIL STORAGES IN CAIRO AND OTHER PORTS OF EGYPT LEASING OF NAPHTHA IN MENDELI CITY OF IRAQ COMPOUND OILS AT THE CUSTOMS PETROLEUM GAS DISCOVERY IN ISKENDERUN PETROLEUM GAS DISCOVERY IN CENGAN VILLAGE OF ISKENDERUN AND ITS OPERATING RIGHTS PETROLEUM GAS DISCOVERY IN MOSUL MERCHANTS’ STORAGE OF GAS AND SPIRITS OUT OF ALEPPO CONCESSION ON PETROLEUM GAS EXPLORATION IN MOSUL TAX COLLECTED BY THE MAIN PETROL STORE IN CUBUKLU TOWN OF IZMIR/STORAGE OF SPIRIT IN THE MUNICIPALITY WAREHOUSES WHICH ARE LOCATED OUT OF TOWN USAGE OF PETROLEUM GAS IN PRISONS AND DETENTION HOUSES OIL VESSELS THAT WILL PASS THROUGH THE SUEZ CANAL

REGARDING THE ILLEGAL SHIPMENT OF BOMBS AND CANNONBALLS TO IRAN IN GASOIL BARRELS PETROLEUM GAS THAT WILL PASS THROUGH THE SUEZ CANAL PETROLEUM GAS IN THE CINGEN VILLAGE OF ISKENDERUN TOWN OF ALEPPO LICENSE APPLICATION OF SIR MIHRAN SIRINYAN FOR OIL EXPLORATION IN KARAMURSEL/KOCAELI CITIZENS WHO GOT WOUNDED BECAUSE OF THE GAS OIL SPARKLED FROM THE TORCH IN DIYARBAKIR PROHIBITION OF THE IMPORTS OF IMPURE LINSEED OIL AND NAPHTHA EXPORT OF OIL BY TRADER MR. MANTASEF TO THE OTTOMAN EMPIRE UNKEEPING OF INFLAMMABLE MATTERS IN THE CITY CENTER AND STORAGE OF THEM IN REGULAR WAREHOUSES CONCESSION ON THE OIL IN VAN, MOSUL, DIYARBAKIR, BASRA AND BAGHDAD TRANSFER OF OIL TANKS FROM BATUMI TO POTI THE STORAGE OF INFLAMMABLE MATTERS IN THE CITY CENTER AND AMONG BUILDINGS CAUSES UNFAVOURABLE CONDITIONS THE APERSIR VESSEL OF MANTASOF COMPANY CARRYING PETROLEUM GAS REGARDING THE USAGE OF GAS LAMP ON THE GATES OF SAINT MAHMUD HUDAI DERVISH CONVENT AND OTHER MOSQUES LOCATED IN USKUDAR DISTRICT OVERCHARGE OF GASOIL IN ADANA PROVINCE DISCOVERY OF THE COAL AND OIL MINES IN SARKOY DISTRICT OF TEKIRDAG REGARDING THE CONCESSION ON OIL AND NAPHTHA MINES IN BAGHDAD BELONG TO HAZİNE-İ HÂSSA (THE PRIVATE TREASURY OF THE OTTOMAN SULTAN) CONCESSION ON OIL AND OIL DERIVATIVES IN PULK VILLAGE OF ERZURUM’S TERCAN DISTRICT THE TENDER FOR OIL AND NAPHTHA MINES IN THE PULK VILLAGE OF ERZURUM’S TERCAN DISTRICT OIL EXPLORATION ACTIVITIES IN BAGHDAD AND BASRA OPERATING OF THE NAPHTHA MINING REGION IN BARGIRI CITY REDUCTION OF TAX ON OIL WHICH IS STORED IN THE WAREHOUSES IN YEMEN

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

1 MUSUL’DAN VAN KALESİNE NEFT VE ZİFT GÖNDERİLMESİ

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

Musul’un avârız hanelerinden tahsil edilen bedel i nüzül gelirleri ile satın alınacak 300’er kantar neft ve ziftin acilen serhat kalelerinden olan Van kalesine gönderilmesi

Der zaman ı Hazret i Kadri Efendi Reisülküttâb tavvelallahu teâlâ ömrehû [Yev]mü’l ehad, fî 18 M. sene [10]46 [22 Haziran 1636] Şam eyaletine mutasarrıf olup hâliyâ Musul muhafazasında olan Vezir Ahmed Paşa’ya ve Musul beylerbeyisi ( ) dâme ikbâluhûya hüküm ki, Serhadd i mansûremin sedd i sedîdi olan Van kalasına neft ve zift irsâli lâzım ve umûr ı mühimmeden olmağla bin kırk altı senesinde vâki‘ bin kırk yedi senesine mahsub olmak üzere Musul’un avârız hânelerinden hâliyâ tahsil olunan bedel i nüzül malı ile narh ı rûzî üzere ve teâmül i nâs hesabı üzere üç yüz kantar Rumî zift ve üç yüz kantar Rumî neft iştirâ vü tedârük edip urbândan yine nüzül i mezbûr malıyla iktizâ eylediği kadar mekkârî develeri kiralayıp ve tahmîl edip ta‘cîl üzere Van kal‘asına irsâl eylemen için düstûr ı ekrem müşîr i efham nizâmü’l âlem nâzım ı menâzımü’l ümem veziriazamım ve serdar ı muhteremim Mehmed Paşa edâmallahu teâlâ iclâlehûnun kapıcıbaşılarından kıdvetü’l emâcid ve’l ekârim Ahmed zîde mecduhû tayin ü irsâl olunmağla itmâm ı hizmet olunmak içün Maliye tarafından her birinize müstakil evâmir i şerîfe verilmekle mûcebince amel olunup zikrolunan neft ve zifti ber vech i ta‘cîl iştirâ vü tedârük etdirip ve mübâşir i mezbûr ile Musul’a göndermeniz bâbında ferman ı şerîfim sâdır olmışdur. Buyurdum ki: Vusûl buldukda bu bâbda sâdır olan ferman ı celîlü’l kadrim ve Maliye tarafından verilen emr i şerîfim üzere zikrolunan üç yüz kantar zift ile üç yüz kantar nefti tayin olunan akçe ile ve mübaşir i mezbûr marifeti ile ta‘cîl ale’t ta‘cîl iştirâ etdirip ve kabiletân ı mezbûretândan mekkârî develeri tedârük edip ve ücret i mu‘tâdelerin bî kusur verdirip ve yükledip kemâl i sür‘at ü isti‘câl üzere Van kal‘asına irsâl ü îsâl edip ve bi’l cümle zikrolunan zift ve neftin ulaşdırılması umûr ı mühimmedendir. Bir vechile avk u te’hir ve ihmal ü tekâsül olunmayıp hemân emr i şerîfim vusûl bulduğu gün mübâşeret ve bir gün mukaddem iştirâ edip ve kaldırdıp Van tarafına yollayıp mübaşir i mezbûr ile ulaşdırmağa sa‘y ü dikkat eyleyesin. BOA, A. DVN. MHM. d, no: 86, sayfa 1, hüküm no: 1

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

2 KERKÜK’ÜN NEFT-ÂB-I BÂRİK KÖYÜNDEKİ AHALİNİN NEFT ÖŞRÜNÜ VERMELERİ Kerkük nahiyesinde Neft-Âb-ı Bârik köyü ve gayrıdan zeâmete mutasarrıf olan Ali, Babilan köyü ve gayrıdan zeâmete mutasarrıf Abdurrahman, Neft-Âb-ı Bârik köyü ve gayrıdan timâra mutasarrıf Halil, aynı köy ve gayrıdan timâra mutasarrıf Hüseyin’in dirliklerinde ziraat eden ahalinin elde ettikleri neftten öşürlerini sipahilerine vermeleri

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

Kerkük sancağında ve nahiyesinde Neft-Âb-ı Bârik nam karye ve gayrıdan otuz dört bin akçe zeâmete mutasarrıf olan kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Ali veled-i Zeynelabidin ve yine Kerkük nahiyesinde Babilan nam karye ve gayrıdan altmış dokuz bin yüz on dokuz akçe zeâmete mutasarrıf Abdurrahman veled-i Mehmed zîde kadruhû ile Neft-Âb-ı Bârik nam karye ve gayrıdan üç bin akçe timâra mutasarrıf Halil veled-i Hasan ve yine karye-i merkûme ve gayrıdan beş bin iki yüz akçe timâra mutasarrıf Hüseyin veled-i Mehmed Südde-i Saâdet’e arzuhal edip “zeâmet ve timârları mülhakâtından olan sâlifü’l-beyân Neft-Âb-ı Bârik karyesi mezbûrûnun zeâmet ve timârları mülhakâtından olup ve karye-i mezbûre ahalileri zeâmet ve timârları aklâmından sâlifü’z-zikr karye toprağında kadimü’l-eyyâmdan beri ziraat ü hirâsetleri ile hâsıl eyledikleri terekelerinden kanun ve defter mûcebince müteveccih olan öşürlerin eda edegelmişler iken bir müddetden beri tasarruflarında olan yerlerinde ve zeâmet ve timârları karyesi toprağında neft hâsıl ve bey‘ etmeleriyle şer‘le müteveccih olan öşürlerin taleb eyledikde hevalarına tâbi‘ kadıdan hilâf-ı şer‘-i şerif ve mugayir-i kanun peyda eyledikleri müzevvir hüccet ile edada ta‘allül ü muhalefet üzere olmalarıyla karye-i mezbûre toprağında karye-i mezkûre ahalisinin hâsıl ve bey‘ ve intifâ‘ eyledikleri neftden müteveccih olan öşürleri alıverilmek bâbında inâyet rica ve Kerkük nahiyesine tâbi‘ yirmi üç aded bulak ile karye-i Neft-Âb-ı Bârik cemaat-i Lik ziraat eder ve hâsılı tahtında hınta ve şa‘îr yekûn maa-gayrihâ on yedi bin beş yüz akçe ve malikâne-i karye-i mezbûre yüzde üç hınta ve şa‘îr yekûn beş bin altı yüz akçe yazı ile defter-i mufassalda muharrir kalemi ile tahrir ve defter-i icmalde on yedi bin beş yüz akçesi ber-vech-i bedel yirmi dokuz bin akçe yazısından on bin akçesi ifrâz ve bir icmâl ve dört bin akçesi ifrâz ol dahi başka bir icmâl ve beş bin akçesi dahi ifrâz ve bir icmâl ve altı bin akçesi dahi ifrâz ol dahi başka bir icmâl ve dört bin akçesi dahi ifrâz ve bir icmâl ve icmâl-i evvelin yedi bin ve icmâl-i sânî tamamen ve icmâl-i râbi‘in üç bin ve icmâl-i hâmisin iki bin akçeleri ashab-ı arzuhalden Ali veled-i Zeynelabidin ve icmâl-i evvelin üç bin akçesi Halil veled-i Hasan ve icmâl-i râbi‘in üç bin ve icmâl-i sânînin iki bin akçeleri Hüseyin veled-i Mehmed ve icmâl-i sâlis tamamen Abdurrahman veled-i Mehmed kayıdlarında ve karye-i mezbûrenin beş bin altı yüz akçe mâlikâne yazısı mâlikâne-i karye-i Pınar ve gayrı ile birikdirilip Havâss-ı hümâyûn mülhakâtından olmağın ber-mûceb-i Defter-i Hakanî sâlifü’z-zikr karye-i Neft-Âb-ı Bârik’den hâsıl olan a‘şâr-ı şer‘iyye za‘îm-i merkûm Ali veled-i Zeynelabidin ve Halil veled-i Hasan ve Hüseyin veled-i Mehmed ve za‘îm Abdurrahman veled-i Mehmed ve Havâss-ı hümâyûn taraflarından zabt olunmak iktizâ eder” deyü iftiharü’l-emâcid ve’l-ekârim hâlâ defter emini olan Mehmed Râkım dâme mecduhû arz ancak “hîn-i tahrirde karye-i mezbûre tahtına öşr-i neft hâsıl kayd olunmayıp ve fî nefsi’l-emr karye-i mezbûre toprağında neft hâsıl ve ahali-i karye hâsıl olan nefti bey‘ ve intifâ‘ edip öşrünü vermedikleri halde karye-i mezbûre mutasarrıflarına ve Hâss-ı hümâyûn’a gadr iktizâ etmekle öşr-i neft karye-i mezbûre hâsılı tahtına Tevkîî Kalemi’yle kayd ve sebt-i defter olunması için iftiharü’l-emâcid ve’l-ekârim bilfi‘l reisülküttâb olan Abdullah-ı Nailî dâme mecduhû dahi ilâm etmeğin defter-i mufassalı getirdip reisülküttâb-ı mûmâileyhin ilâmı mûcebince zikrolunan Neft-Âb-ı Bârik karyesi toprağında hâsıl olan neftin öşrünü karye-i mezbûre tahtına kalemin ile hâsıl kayd ve sebt-i defter eyleyesin deyü bu hakire hitaben sâdır olan ferman-ı âlîşân mûcebince kayd ve sebt-i defter olundu. 15

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

Fî 17 C. sene 1161 [14 Haziran 1748]

El-Fakir Sadullah Tevkîî hâlâ

Karye__________________i

Bulak-ı Pazar ini Bulak-ı İhtiyar Bulak-ı Şehirsi Bulak-ı Sed yek Bulak-ı İlyas Bulak-ı Abdal

Bulak-ı Kerâd Bulak-ı Sultan Bulak-ı Yusuf Bulak-ı Hayreddin Bulak-ı Bedri Bulak-ı Gem-i Yenice

Bulak-ı Ali Emir Bulak-ı İncir Bulak-ı Kale Bulak-ı Aydın Bulak-ı Noyan Bulak-ı Âb-ı Bârik

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

Neft-Âb-ı Bârik cemaat-i Lik ziraat eder, tâbi‘-i mezbûr Bulak-ı Gey göl Bulak-ı Âb-ı Said Bulak-ı Kayare Bulak-ı Şaban Bulak-ı Eyyübi

Hâsıl Hınta: 66 tagar Kıymet: 9.900

Şa‘îr: 100 tagar Kıymet: 7.000

Mahsul-i bostan 600 Yekûn: 17.500

Öşr-i neft

Mâlikâne________________-i karye-i m., yüzden üç, Hâss-ı hümâyûn Hınta: 21 tagar Kıymet: 3.150

Şa‘îr: 35 tagar Kıymet: 2.450 Yekûn: 5.600

Hisse, an-öşri neft

Bâlâda tashih olunduğu üzere kayd ve sebt-i defter olundu. BOA, Kerkük Livâsı Mufassal Tahrir Defteri, no: 111, sayfa 49b.

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

3 NEFTÇİZADELERİN BABAGURGUR’DA TASARRUF ETTİKLERİ PETROL MADENİ

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

Neftçizadeler’den İsmail, Mehmet, İbrahim ve Hüseyin Ağaların tasarruf ettikleri Kerkük sancağına bağlı Babagurgur neft madenine hariçten kimsenin müdahale etmemesi

Kerkük kadısına ve Kerkük mütesellimine hüküm ki, Neftçizâdeler’den İsmail ve Mehmed ve İbrahim ve Hüseyin Ağalar Südde-i Saadet’ime arzuhal edip bâ-berât-ı âlîşân kadîmü’l-eyyâmdan beri tasarruf ve intifâ‘ edegeldikleri Kerkük sancağında vâki‘ Babagurgur neft madeninde âharın alâkası olmayıp kimesne tarafından dahl ü taarruz olunmak icab etmez iken bazı kimesneler tarafından dahl ü taarruz edildiğin bildirip keyfiyet Divan-ı Hümâyûn’umdan sual olundukda Kerkük sancağında vâki‘ Babagurgur neft madeninin Neftçizâdeler’e ihsan olunup şarkan Edhem çayı ve kıblesi mezkûr çaydan tarîk-ı kübrâyı kat‘ edip Behlül cengeline varınca ve garben Behlül cengelinden Kızılyar mezraasını kat‘ ederek Mera deresine varınca ve cânib-i şimalîsi Mera deresinden Sâibe dağına mevsıl sınırına kadar kimesnenin dahl ü taarruz eylememesi inde’t-terâfü‘ sabit olup o suretle bin kırk dokuz senesi Muharremü’l-haram’ının evâilinde ferman-ı âlîşân ısdâr olunduğun bildirip siz ki kadı ve mütesellim-i mûmâileyhimsiz, ma‘lum ola ki, işbu ferman-ı âlîşânım vâsıl olıcak ol vechile mezkûr madenin tasarrufuna ve sınırına Neftçizâdeler’den gayrı âharın dahl ü taarruzu def‘ olunmak ferman-ı âlîşânım olduğun bilip mûcebince amel eyleyesiz. Evâsıt-ı Ra. sene [1]196 [Haziran 1772 ortaları] BOA, Diyarbekir Ahkâm Defteri, no: 4, sayfa 42, hüküm no: 41

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

4 OSMANLI KALELERİNE GEMİLERLE NEFT YAĞI GÖNDERİLMESİ

1850’den Günümüze Osmanlı ve Türkiye’de Petrol

İbrail, Soğucak,Özi, Trabzon, Sohum, Akkirman ve Erzurum kaleleri cephanelerine konulmak üzere İstanbul'da Cebehane-i Âmire'den gemilerle gönderilen neft yağlarının muhafazalarına özen gösterilerek telef ve zayi olmamalarına dikkat edilmesi

Mâlikâne________________-i karye-i m., yüzden üç, Hâss-ı hümâyûn Berây-ı Kale-i İbrail Revgan-ı neft 250 kıyye Berây-ı Kale-i Trabzon Revgan-ı neft 250 kıyye

Berây-ı Kale-i Soğucak Revgan-ı neft 250 kıyye Berây-ı Kale-i Sohum Revgan-ı neft 138 kıyye

Berây-ı Kale-i Özi Revgan-ı neft 500 kıyye Berây-ı Kale-i Akkirman Revgan-ı neft 250 kıyye

Berây-ı Kale-i Erzurum Revgan-ı neft 250 kıyye Başka başka yazıla Varna kadısına ve Dergâh-ı Âlî kapıcıbaşılığı pâyesiyle Varna'da Umûr-ı Mühimme Nezâreti'ne meʼmur Mustafa dâme mecduhûya ve Varna Kalesi dizdarına hüküm ki, Varna kalesi cebehanesinde hîn-i iktizâda mevcud bulunmak üzere Deraliyye'den irsâli fermanım olan iki yüz elli vakıyye revgan-ı neft Cebehane-i Âmire'm mevcudundan ifrâz ve ocak tarafından tayin olunan … zîde kadruhû mübâşeretiyle sefîneye tahmîlen doğru Varna iskelesine irsâl olunmağla a‘lâ mahal zımnında işbu emr-i celîlü'l-kadrim ısdâr ve … ile irsâl olunmuşdur. İmdi vusûlünde Başmuhasebe'den ihrac ve tayy-ı emr-i şerifime mevzû‘an irsâl olunan memhûr ve mümzâ suret-i defterde tahrir u tasrîh olunduğundan ol mikdar revgan-ı neft mashûben bi's-selâm sefîne ile iskele-i mezbûra vâsıl olduğu gibi siz ki kadı ve Umûr-ı Mühimme nâzırı mûmâileyhimâsız, der-akab sefîneden ihrac ve kale-i merkûme cebehanesine vaz‘ ve dizdar-ı merkûma teslim ve tamamen makbuzunu müş‘ir yedinden memhûr temessük ahz ve Hazine-i Âmire'm defterlerine kayıd için mübaşirine teslimen Dersaadet'ime irsâl ve vusûlünü siz dahi arz u i‘lâm eyleyesiz ve sen ki dizdar-ı merkûmsun, ber-vech-i muharrer

Söğütözü Caddesi. No: 27 06520 Çankaya/Ankara-TÜRKİYE E-mail: tpican@tpic.com.tr