Δρ. Σεραφείμ Κάπρος Αν. Καθηγητής Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Πανεπιστήμιο Αιγαίου
15th Panhellenic Logistics Conference &1st Southeast European Congress on Supply Chain Management
ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ: ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ
Το πλαίσιο
• Διεύρυνση της εμβέλειας των επιπτώσεων από την άσκηση των δραστηριοτήτων “logistics” • Νέες σχέσεις μεταξύ επιχειρηματικής και δημόσιας σφαίρας με αναφορά στα “logistics” • Βιώσιμη ανάπτυξη: τα “logistics” αναδεικνύονται ως ένα εξαιρετικό εργαλείο επίτευξης των στόχων των σχετικών πολιτικών, με σημαντικές δυνατότητες συνεισφοράς
15th Panhellenic Logistics Conference &
• Μετατόπιση του κέντρου βάρους του φάσματος των “logistics”, ακόμα και της σύστασης του πυρήνα και της ιδιαίτερης “φύσης” της δραστηριότητας.
• καθορισμός ενός σαφούς πλαισίου ορισμών βασικών εννοιών και προσδιορισμός ακριβούς ορολογίας, που θα διευκολύνει την απαραίτητη συναντίληψη των εμπλεκόμενων φορέων στο πεδίο των “logistics” • συνοπτική καταγραφή και κατανόηση της μετεξέλιξης της φύσης και του φάσματος των δραστηριοτήτων “logistics” • προσδιορισμός των νέων σχέσεων μεταξύ Πολιτείας και αγοράς με άξονα τα “logistics” • καταγραφή βασικών αρχών και υποθέσεων για την ανάπτυξη μιας πολιτικής “logistics”, επιτρέποντας μία κοινή αντίληψη ως προς τα κριτήρια προσέγγισης των στόχων, των παραμέτρων και των προβλημάτων Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα “logistics” είναι δυσδιάκριτα στην ελληνική νομοθεσία λόγω απουσίας ενός συνεκτικού και ολοκληρωμένου θεσμικού και νομικού πλαισίου, • Στόχος είναι η σύνθεση ενός αναθεωρημένου πλαισίου αναφοράς για τη συγκρότηση ενός σχεδίου δράσης για την ανάπτυξη μιας πολιτικής “logistics” στην Ελλάδα
15th Panhellenic Logistics Conference &
Στόχοι της εργασίας
Η εξέλιξη των logistics
• Ηταν ένα σύνολο «φυσικών» δραστηριοτήτων, ενταγμένων στη φυσική μεταφορά ή συμπληρωματικών ως προς αυτή (έως τη δεκαετία του ’70) • •
Μεταφορικές υπηρεσίες: διαχείριση εμπορευμάτων στο χώρο Λειτουργίες logistics: διαχείριση εμπορευμάτων στο χρόνο
15th Panhellenic Logistics Conference &
Εξέλιξη της προσέγγισης – εξέλιξη της κλίμακας αναφοράς
Ενέταξε σταδιακά και ένα σύνολο «άυλων» λειτουργιών: μετεξελίχθηκε σε «εργαλείο» οργάνωσης, διαχείρισης και συντονισμού ροών (προϊόντων, πληροφοριών και κεφαλαίων), αναζητώντας τη βέλτιστη μορφή χωρικής και χρονικής λειτουργίας δικτύων διακίνησης (δεκαετία ’80) • Αποτελεί πλέον εργαλείο-κλειδί της διοίκησης του συνόλου της παραγωγικής διαδικασίας, διά της διαχείρισης των ροών. • Ξεπερνά τα όρια της «μίας» επιχείρησης, καθώς ρυθμίζει τη λειτουργία βιομηχανικών δικτύων (προμηθευτών, παραγωγών κλπ)
15th Panhellenic Logistics Conference &
Η εξέλιξη των logistics
Η εξέλιξη των logistics
• Από σύνολο λειτουργιών «τοπικής» σημασίας στην κλίμακα μιας εγκατάστασης, σε ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης στην κλίμακα βιομηχανικών δικτύων
15th Panhellenic Logistics Conference &
• Από φυσικές εκτελεστικές λειτουργίες σε λειτουργίες οργάνωσης και διοίκησης-διαχείρισης
Η εξέλιξη των logistics
Συνυπάρχουν τρία επίπεδα λειτουργιών: • Επιχειρησιακό • Τακτικό • Στρατηγικό
15th Panhellenic Logistics Conference &
Τα logistics αποτελούν πλέον ένα εργαλείο προσαρμογής της λειτουργίας του παραγωγικού μηχανισμού στους ρυθμούς της ζήτησης
Τα logistics ως επιστημονικό αντικείμενο
Όμως: Τα logistics δεν είναι επιστήμη: είναι ένα εξειδικευμένο διεπιστημονικό πεδίο εφαρμογών Υποστηρίζεται από το επιστημονικό «οπλοστάσιο» των μαθηματικών και επιχειρησιακής έρευνας, της οικονομικής επιστήμης, της πληροφορικής, των επιστημών της διοίκησης, των επιστημών του μηχανικού και των τεχνολογιών.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Η μετεξέλιξη των logistics ανέδειξε νέες ανάγκες τεχνογνωσίας και επιστημονικού υποβάθρου: διαμόρφωσε μία νέα κατηγορία επαγγελμάτων υψηλής επιστημονικής κατάρτισης
Τα logistics ως επιστημονικό αντικείμενο
• Η προσέγγιση της «βελτιστοποίησης» σε επίπεδο επιχείρησης ή δικτύου επιχειρήσεων • Η στρατηγική, μακροοικονομική προσέγγιση Τα αποτελέσματα της πρώτης εγγράφονται a posteriori αθροιστικά στο πεδίο της δεύτερης.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Υπάρχουν δύο γενικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις ανάλυσης των logistics, συμπληρωματικές:
Πεδία αναφοράς των logistics
Η ανάπτυξη των logistics αποτελεί πρόσφατα και αντικείμενο πολιτικών, με κοινωνικο-οικονομική προσέγγιση: intermodality, μείωση εξωτερικού κόστους μεταφοράς, εξορθολογισμός χρήσης υποδομών κλπ
15th Panhellenic Logistics Conference &
Τα logistics δεν είναι πλέον ένας σχεδόν αποκλειστικός χώρος ενδιαφέροντος της ιδιωτικής οικονομίας
Οι δραστηριότητες της eφοδιαστικής συντίθενται από την αλληλουχία και εναλλαγή δύο κύριων κατηγοριών φυσικών λειτουργιών: • α) τις λειτουργίες “φυσικής” μεταφοράς εμπορευμάτων και • β) τις λειτουργίες που σχετίζονται με τη διαχείριση εμπορευμάτων κατά τα ενδιάμεσα στάδια της αποθήκευσης ή παροδικής εναπόθεσης φορτίων (συγκρότηση φορτίων, διαλογή, συσκευασία, φόρτωση/εκφόρτωση, οργάνωση αποστολών κλπ). • Ενώ η συνιστώσα της φυσικής μεταφοράς είναι εξ ορισμού δυναμική στο χώρο, η δεύτερη συνιστώσα είναι με μία έννοια «στατική», επακριβώς προσδιορίσιμη γεωγραφικά και επομένως “χωροθετήσιμη”.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Η επιχειρησιακή δομή της εφοδιαστικής λειτουργίας
Ανεξάρτητες ιδιόκτητες ή ενοικιαζόμενες εγκαταστάσεις επιχειρήσεων για αποκλειστική χρήση από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Αυτές είναι διεσπαρμένες στο χώρο, συχνά με άναρχο τρόπο, προκαλώντας αρνητικές επιπτώσεις στο εγγύς και ευρύτερο περιβάλλον Η εναλλακτική χωρική μορφή οργάνωσης των δραστηριοτήτων Εφοδιαστικής είναι η ανάπτυξη Εμπορευματικών Κέντρων.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Υποδομές και εγκαταστάσεις: χωρική οργάνωση δραστηριοτήτων Εφοδιαστικής
Στόχοι πολιτικής: • «Εξωτερικό» κόστος • Αποσύνδεση της μεταφορικής κίνησης από την οικονομική ανάπτυξη Καταλληλότερο “εργαλείο” βελτιστοποίησης του συστήματος αναδεικνύεται η ανάπτυξη και κατάλληλη αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Εφοδιαστικής
15th Panhellenic Logistics Conference &
Νέες ανάγκες εμπλοκής της Πολιτείας στην εφοδιαστική και την υποδομή της
Νέες ανάγκες εμπλοκής της Πολιτείας στην εφοδιαστική και την υποδομή της
Η χωρική διασπορά ανεξάρτητων ιδιωτικών εγκαταστάσεων αποκλειστικής χρήσης από μία επιχείρηση παραμένει η πλειοψηφική μορφή οργάνωσης των υποδομών Εφοδιαστικής. Η τάση ανάπτυξης Εμπορευματικών Κέντρων αναμένεται να ενθαρρυνθεί και να συστηματοποιηθεί περαιτέρω.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Τα Εμπορευματικά Κέντρα ως ιδιαίτερη κατηγορία μεταφορικής υποδομής, αλλά ταυτόχρονα και ως εργαλείο χωροταξικής οργάνωσης, εμπίπτουν κατ’ εξοχήν στον τομέα αρμοδιότητας της δημόσιας σφαίρας.
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΔΙΚΩΝ
Ανορθολογική κατανομή της εμπορευματικής κίνησης στα μέσα μεταφοράς. Αδυναμία παροχής υπηρεσιών υψηλής ποιότητας λόγω του μεγάλου αριθμού ατομικών επιχειρήσεων με παρωχημένη οργάνωση. Οι οδικές μεταφορές αν και κατέχουν το 98% του συνόλου των χερσαίων μεταφορών, παρέχουν υπηρεσίας χαμηλής προστιθέμενης αξίας και περιορισμένο εύρος συναφών υπηρεσιών. Οι ελληνικές επιχειρήσεις στην πλειοψηφία τους δεν παρέχουν υπηρεσίες πέραν της εκτέλεσης φυσικής μεταφοράς στην εφοδιαστική αλυσίδα. Γεγονός που περιορίζει την ανταγωνιστικότητα τους στην αγορά των μεταφορών .
15th Panhellenic Logistics Conference &
ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗΣ
Η ελληνική νομοθεσία δεν κατοχυρώνει την δραστηριότητα της διαμεταφοράς. Οι επιχειρήσεις διαμεταφοράς αποτελούν τους κατ’ εξοχήν παρόχους υπηρεσιών Logistics. Πεπαλαιωμένος στόλος, που επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα της μεταφοράς . Ανισομέρεια στις σχέσεις εισαγωγών – εξαγωγών και στην απελευθέρωση της ενδομεταφοράς που μειώνει την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων διεθνούς μεταφοράς. Μείωση της προστιθέμενης υπηρεσίας των υπηρεσιών λόγω της έλλειψης ελκυστικών υποδομών που δεν επιτρέπει την αξιοποίηση της διερχόμενης κίνησης (transit). Έλλειψη μακροπρόθεσμης επιχειρηματικής στρατηγικής και αναντιστοιχία της επαγγελματικής νοοτροπίας των εμπλεκόμενων κλάδων με τις σύγχρονες ανάγκες παροχής υπηρεσιών.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Οχήματα Ιδιωτικής Χρήσης καλύπτουν σε σημαντικό βαθμό τις ανάγκες της εμπορευματικής κίνησης στην Ελλάδα. Σημαντικά περιθώρια αξιοποίησης από τον κλάδο των μεταφορών και τις επιχειρήσεις logistics. Άναρχη χωρική οργάνωση των επιχειρήσεων μεταφορών και διαμεταφοράς . Εσωστρέφεια του ελληνικού κλάδου Αν και ο Νόμος 3333/2005 αποτελεί πλέον το θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία Εμπορευματικών Κέντρων η Ελλάδα δεν διαθέτει ακόμα Εμπορευματικά Κέντρα
15th Panhellenic Logistics Conference &
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Δύο αλληλεξαρτώμενα κύρια επίπεδα συνθέτουν το «σύστημα» εφοδιαστικής - το επίπεδο του δικτύου υποδομής - το επίπεδο οργάνωσης του κλάδου και της λειτουργίας των εφοδιαστικών αλυσίδων Υποδομή : Κλασσική «συγκοινωνιακή» υποδομή χωρίς ιδιαίτερη προσέγγιση της εφοδιαστικής Οργάνωση και λειτουργία: Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα αναγνωρίζει μόνο τη «φυσική» μεταφορά ενώ δεν υπάρχουν θεσμικές διατάξεις σχετικές με το σύνολο των διαδικασιών οργάνωσης. Η Εφοδιαστική αλυσίδα είναι «δυσδιάκριτη» στην ελληνική νομοθεσία
15th Panhellenic Logistics Conference &
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Φαινόμενα δυσλειτουργιών και αναποτελεσματικότητας
Αντικίνητρο στη δημιουργία αξιόλογων επιχειρηματικών δράσεων.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Έλλειψη θεσμικής οργάνωσης
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
Α) Στο επίπεδο οργάνωσης του κλάδου και των επαγγελμάτων με • “Αναγνώριση” της Εφοδιαστικής λειτουργίας ως συνόλου αλληλοσχετιζόμενων δραστηριοτήτων και αντίστοιχων επαγγελμάτων από την ελληνική νομοθεσία. • Προσδιορισμός των επί μέρους λειτουργιών και επαγγελμάτων, που συνθέτουν τη συνολική Εφοδιαστική λειτουργία.
15th Panhellenic Logistics Conference &
ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΘΟΥΝ ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ:
Κρίσιμα ερωτήματα ως προς την οργάνωση του κλάδου/κλάδων και τα επαγγέλματα, όπως: • Δυνατότητα μίας επιχείρησης να καλύψει το σύνολο του φάσματος λειτουργιών και επαγγελμάτων της Εφοδιαστικής: ναι ή όχι και με ποιες προϋποθέσεις • Προϋποθέσεις εισόδου στην αγορά με μία ή πολλές άδειες • Αδεια στην επιχείρηση ή στα πρόσωπα • Αρση της διάκρισης εθνικής και διεθνούς διαμεταφοράς • Επέκταση της μεταφορικής επιχείρησης στις λειτουργίες εφοδιαστικής, άρα και διαμεταφοράς
15th Panhellenic Logistics Conference &
Οργάνωση κλάδου και επαγγελμάτων
Β) Στο επίπεδο της χωρικής οργάνωσης υποδομών και εγκαταστάσεων εφοδιαστικής με • Μελλοντικός σχεδιασμός οργανωμένης χωροταξικής οργάνωσης • Επίλυση σύγχρονων προβλημάτων σχετικά με τις ήδη διαμορφωμένες περιοχές χωρικής συγκέντρωσης δραστηριοτήτων και σχετικά με επιτακτικές ανάγκες μετεγκαταστάσεων
15th Panhellenic Logistics Conference &
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Ανάπτυξη Εμπορευματικών Κέντρων, που ούτως ή άλλως αποτελούν μία ειδική μορφή υποδομής, συνοδευόμενης από ένα επιχειρηματικό μοντέλο, με τη συμμετοχή του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με διάφορους τρόπους και διαφορετικό εύρος ανάλογα με την περίπτωση.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Χωρική οργάνωση υποδομών και εγκαταστάσεων εφοδιαστικής
Ενδεχόμενες προτεραιότητες για αυτό τον άξονα δράσης είναι: • Επικαιροποίηση του νόμου 3333/2005, ώστε να καταστεί λειτουργικός • Δραστηριότητες της Εφοδιαστικής στο χωροταξικό σχεδιασμό ως αναγνωρισμένη χρήση γης, με προβλέψεις και κανόνες για κατάλληλες χωρικές ζώνες, πέραν της δημιουργίας ή μη Εμπορευματικού Κέντρου • Εισαγωγή της έννοιας του (χωρικού) «Πόλου logistics», που αναφέρεται σε ευρύτερες περιοχές ήδη διαμορφωμένες ή κατάλληλες για μελλοντική συγκέντρωση δραστηριοτήτων εφοδιαστικής και μεταφορών, χωρίς απαραίτητα κεντρική πρωτοβουλία και επιχειρηματικά μοντέλα ανάλογα με αυτά των Εμπορευματικών Κέντρων. Με προϋπόθεση την αναγνώριση της έννοιας αυτής, προτείνονται χωροταξικοί «περιοριστικοί» κανόνες για κάθε άλλη άναρχη εγκατάσταση.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Χωρική οργάνωση υποδομών και εγκαταστάσεων εφοδιαστικής
Χωρική οργάνωση υποδομών και εγκαταστάσεων εφοδιαστικής • Ενεργοποίηση της Πολιτείας και επιτάχυνση των διαδικασιών για την ανάπτυξη Ε.Κ στην Ελλάδα • Λειτουργία του νομικού πλαισίου σε συνδυασμό με ένα βασικό Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο χωροταξικής οργάνωσης του μελλοντικού ελληνικού δικτύου Ε.Κ Στρατηγικό Σχέδιο Εθνικού Δικτύου Εμπορευματικών Κέντρων = σημαντικό εργαλείο πολιτικής μεταφορών
15th Panhellenic Logistics Conference &
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΩΝ:
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ: • Στρατηγική γεωγραφική θέση: ανάδειξη της Ελλάδας ως κέντρου διαμετακόμισης και αναδιανομής εμπορευματικών ροών διεθνούς εμβέλειας • Αύξηση της ανταγωνιστικότητας και «διεισδυτικότητας» των ελληνικών προϊόντων βάσει συγκριτικού πλεονεκτήματος ποιότητας, ιδιαιτερότητας ή κόστους • Αρση στρεβλώσεων οφειλόμενων σε απαρχαιωμένες μορφές οργάνωσης της εφοδιαστικής διαχείρισης στην Ελλάδα (π.χ. η δυνατότητα ιχνηλασιμότητας με εντοπισμό και καταπολέμηση κερδοσκοπικών τάσεων για τα αγροτικά προϊόντα λόγω προβληματικής εφοδιαστικής αλυσίδας) • Διαμόρφωση πολιτικής μεταφορών στην ανάπτυξη συστημάτων μεταφορών φιλικών προς το περιβάλλον και ειδικότερα των συνδυασμένων μεταφορών.
15th Panhellenic Logistics Conference &
Η ανάπτυξη μίας εθνικής πολιτικής και στρατηγικής για τη διαχείριση εφοδιαστικών αλυσίδων απαιτεί σαφές στρατηγικό σχέδιο με συνάφεια προς γενικότερες εθνικές στρατηγικές επιλογές.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
• Ανάπτυξη υποδομών εμπορευματικών μεταφορών και logistics στο πλαίσιο ενός ευρύτερου και συνεκτικού χωροταξικού σχεδιασμού
• Εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου των μεταφορών και επεξεργασία προτάσεων για ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο ενοποίησης της εφοδιαστικής
15th Panhellenic Logistics Conference &
ΒΑΣΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΕΝΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ: