Τακτικό Μέλος του
Πρόγραμμα Συνεδρίου & Τόμος Περιλήψεων
1 ο
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018 Ξενοδοχείο Στράτος Βασιλικός 4* ΑΘΉΝΑ
www.neuropsychology-congress.gr
ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ
ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ - ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
Τακτικό Μέλος του
1 ο
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018 Ξενοδοχείο Στράτος Βασιλικός 4* ΑΘΉΝΑ
www.neuropsychology-congress.gr
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΌΣ ΠΡΟΈΔΡΟΥ ΣΥΝΕΔΡΊΟΥ Αγαπητοί συνάδελφοι, Η Ελληνική Νευροψυχολογική Εταιρεία (ΕΝΨΕ) διοργανώνει το 1ο Συνέδριο για τη Νευροψυχολογία στην Ελλάδα, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα στις 27, 28 & 29 Απριλίου 2018. H προ έτους επιτυχής Διημερίδα για τον εορτασμό της Ίδρυσης της πρώτης επιστημονικής εταιρείας για τη Νευροψυχολογία στην Ελλάδα, μας επιτρέπει να ελπίζουμε ότι το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νευροψυχολογίας θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες σας για εμπεριστατωμένη ενημέρωση σε θέματα που αφορούν στην εκπαίδευση, την έρευνα και την κλινική πράξη. Για τον σκοπό αυτό έχουμε δημιουργήσει μια ευρεία θεματολογία που καλύπτει όλο το ηλικιακό φάσμα και έχουμε προσκαλέσει καταξιωμένους και επιφανείς Έλληνες και ξένους ομιλητές. Το Συνέδριο θα προσφέρει τη δυνατότητα παρακολούθησης κεντρικών ομιλιών, στρογγυλών τραπεζών, προφορικών ανακοινώσεων και την εκπαίδευση μέσω συμμετοχής σε σεμινάρια και σε εργαστήρια. Επιπλέον, το Συνέδριο θα δώσει τη δυνατότητα στους νέους συναδέλφους να παρουσιάσουν τις εργασίες τους και θα ενθαρρύνει την έκφραση, την ανταλλαγή απόψεων και ιδεών, τη συνεργασία και τη δικτύωση ατόμων και φορέων. Στο Συνέδριο θα καλωσορίσουμε αξιότιμους επιστήμονες που διακρίθηκαν μέσω του έργου τους σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο και θα ανακηρύξουμε τα πρώτα επίτιμα μέλη της ΕΝΨΕ. Το Συνέδριο θα διεξαχθεί στο ξενοδοχείο Στράτος Βασιλικός το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας. Η πρόσβαση είναι εύκολη στο χώρο διεξαγωγής του Συνεδρίου και απρόσκοπτη για τους συνέδρους με κινητικά προβλήματα. Αγαπητοί συνάδελφοι, σας προσκαλούμε να συμμετέχετε ενεργά στην επιτυχία του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Νευροψυχολογίας και ελπίζουμε να σας δούμε από κοντά στην Αθήνα την ερχόμενη άνοιξη! Με συναδελφικούς χαιρετισμούς,
Ιωάννης Ζαλώνης, Πρόεδρος Συνεδρίου
3
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΉ ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΣΥΝΕΔΡΊΟΥ
Πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής Αθανασία Λιοζίδου
4
Γραμματεία Οργανωτικής Επιτροπής Ιωάννα Μπαμπίλη Μέλη Οργανωτικής Επιτροπής Ευθύμιος Αγγελάκης Ελένη Ανυφαντή Ιωάννης Ζαλώνης Αλεξάνδρα Θανέλλου Μαίρη Κοσμίδου Ελένη Μαργιώτη Λάμπρος Μεσσήνης Γρηγόριος Νάσιος Ιωάννα Πετρούλια Άννα Σταθοπούλου
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΕΔΡΊΟΥ
Πρόεδρος Επιστημονικής Επιτροπής Μαίρη Κοσμίδου
Μέλη Επιστημονικής Επιτροπής Ευθύμιος Αγγελάκης Ελένη Ανυφαντή Ελένη Αρετούλη Γεώργιος Βησσαράκης Φίλιππος Βλάχος Γεώργιος Γιαγλής Αικατερίνη (Αίθρα) Γιαζκουλίδου Ιωάννης Ζαλώνης Αλεξάνδρα Θανέλλου Ελισσάβετ Καπάκη Δημήτρης Κασελίμης Πέτρος Κεχαγιάς Μάριος Κωνσταντίνου Αθανασία Λιοζίδου Ευαγγελία Λιούτα Αμαρυλλίς Μαλεγιαννάκη Ελένη Μαργιώτη Λάμπρος Μεσσήνης Ίων Μπεράτης Αλεξάνδρα Οικονόμου Σωκράτης Παπαγεωργίου Χαράλαμπος Παπαγεωργίου Μαριέττα Παπαδάτου-Παστού Γεώργιος Παπαζήσης Ιωάννα Πετρούλια Κώστας Πόταγας Νίκος Σκαρμέας Νικόλαος Σμυρνής Σταυρούλα Σταυρακάκη Λεωνίδας Στεφανής Γεώργιος Στράντζαλης Παναγιώτης Τούλας Γιάννης Τούντας Αλεξάνδρα Τουρούτογλου Λάζαρος Τριάρχου Ελευθερία Τσάλτα Φωτεινή Χρηστίδη Μέλη Τιμητικής Επιστημονικής Επιτροπής Ιωάννης Ευδοκιμίδης Αθανάσιος Καράβατος Αργύρης Καραπέτσας Ηλίας Κούβελας Αντώνης Μαΐλλης Γεώργιος Παξινός Παναγιώτης Γ. Παπαθανασόπουλος Αλέξανδρος Παπαδημητρίου Ανδρέας Παπανικολάου Ελευθέριος Σταμπουλής Αριάδνη Στογιαννίδου 5
ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΈΝΟΙ ΟΜΙΛΗΤΈΣ ΑΠΌ ΤΟΝ ΔΙΕΘΝΉ ΧΏΡΟ Linas Bieliauskas, Ph.D, ABPP-Cn, Cl Professor and Training Director Neuropsychology Section of Psychiatry University of Michigan
Erik Hessen, Ph.D Professor of Clinical Neuropsychology at Department of Psychology at University of Oslo Past President of the Federation of the European Societies of Neuropsychology (FESN) Board Member of the International Neuropsychological Society (INS) and of the International Brain Injury Association (IBIA)
Andrew Papanicolaou, Ph.D Professor and Chief, Department of Pediatrics Division of Clinical Neurosciences The University of Tennessee Health Science Center
George Paxinos, Ph.D NHMRC Senior Principal Research Fellow, Neuroscience Research Australia Scientia Professor, School of Medical Sciences, The University of New South Wales
6
ΔΗΜΟΣΙΕΎΣΕΙΣ Σας υπενθυμίζουμε ότι στις 19 Φεβρουαρίου λήγει η προθεσμία υποβολής περιλήψεων για συμμετοχή στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νευροψυχολογίας. Οι περιλήψεις που θα γίνουν αποδεκτές πρόκειται να περιληφθούν στο Βιβλίο Περιλήψεων του Συνεδρίου. Στο πλαίσιο της συνεργασίας της Ελληνικής Νευροψυχολογικής Εταιρίας με το Open Access International Online Journal: «Dialogues in Clinical Neuroscience & mental Health» (ISSN: 2585-2795), οι εργασίες που θα επιλεγούν θα έχουν τη δυνατότητα να συμπεριληφθούν σε Supplement του Περιοδικού. H δημοσίευση στο Supplement του «Dialogues in Clinical Neuroscience & Mental Health» (ISSN: 2585-2795) θα ισοδυναμεί με δημοσίευση άρθρου σε διεθνές περιοδικό και δε θα ενέχει πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΊΑ ΣΥΝΕΔΡΊΟΥ ΑRTION CONFERENCES & EVENTS Επίσημος Οργανωτής Συνεδρίου - PCO για το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νευροψυχολογίας
www.artion.com.gr
E. neuropsychology@artion.com.gr T. 2310257815 (Γραμμή Συνεδρίου), 2310272275 W. www.neuropsychology-congress.gr
Συντονισμός συνεδρίου: Δέσποινα Αμαραντίδου, Τάσος Παπαδόπουλος Συντονισμός επιστημονικού προγράμματος: Κέλλυ Αγγελάκη Διαχείριση συνέδρων & διαμονής: Βίκυ Γιωτοπούλου, Μάρκος Παπαδόπουλος Έκθεση & χορηγίες: Μαριάννα Γεωργιτσέλη, Στέλλα Καρούζου Εκδόσεις & Digital Marketing: Πρόδρομος Νικολαΐδης IT: Νίκος Πορφυριάδης
7
Γίνε Μέλος! Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της πρώτης επιστημονικής εταιρείας για τη Νευροψυχολογία στην Ελλάδα
www.hnps.gr Επικοινωνήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση
info@hnps.gr
8
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΎΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ ΧΟΡΗΓΟΙ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ
ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ
Α.Ε.
www.parisianou.gr medbooks@parisianou.gr
ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
9
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Παρασκευή, 27 Απριλίου 2018 09:00 - 10:00 Προσέλευση - Εγγραφές Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
10:00 - 12:00 ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Ενότητα Νο1 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Μέρος 1ο Πρόεδρος: Ιωάννης Ζαλώνης BRIEF ASSESSMENT OF EXECUTIVE FUNCTIONS IN SCHIZOPHRENIC PATIENTS WITH FRONTAL ASSESSMENT BATTERY (FAB) A. Theofilidis1, P. Mpoulakis2, A. Karitzis2, Z. Nasika3, J. Nimatoudis4 1 rd 3 Psychiatric Department, University General Hospital of Thessaloniki AHEPA 2 School of Psychology, Aristotle University of Thessaloniki 3 A’ Department Short-Term Treatment Psychiatric Hospital of Thessaloniki 4 C’ Department of Psychiatry Clinic, University General Hospital of Thessaloniki AHEPA COGNITIVE DYSFUNCTION IN TYPE ΙΙ DIABETES MELLITUS: IS ALZHEIMER’S DISEASE TYPE 3 DIABETES? L. Messinis1, C. Marneras2, G. Nasios3, A. Ntoskou1, P. Papathanasopoulos4 1 Neuropsychology Section, Department of Psychiatry and Neurology, University Hospital of Patras 2 Department of Nursing, University Hospital of Patras 3 Department of Speech and Language Therapy, TEI Epirou, Ioannina 4 University of Patras Medical School THE TOWER OF LONDON TEST: GREEK NORMATIVE DATA FOR USE WITH URBAN POPULATION AND ANALYSIS OF THE INFLUENCE OF DEMOGRAPHIC VARIABLES C. Kroupi1, C. Zourna1, A. Liozidou2,3, I. Babili1, K. Sirigonaki4, A. Makropoulou1, G. Etairidou1, I. Pavlou1, T. Anifantaki1, E. Fioranti1, N. Andreakos1, I. Zalonis1 1 Neuropsychological Laboratory, 1st Neurology Department, Eginition Hospital, National and Kapodistrian University of Athens 2 Neurology Department, Henry Dunant Hospital Center, Athens 3 Psychology Department, Faculty of Human Sciences, Athens Metropolitan College 4 Institute of Applied and Computational Mathematics, Foundation for Research and Technology, Iraklion, Crete Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ Α. Αλεξιάδου1, Β.Π. Μποζίκας1, Μ.E. Κοσμίδου2, Ε. Παρλαπάνη1, Γ. Κιοσσέογλου2, Κ. Φωκάς1 1 Α΄Ψυχιατρική Κλινική, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 10
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΑΧΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΗΣ ΓΝΩΣΙΑΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ ΚΑΙ ΤΟ MONTREAL COGNITIVE ASSESSMENT ΩΣ ΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Ε. Γασπαράτος1, Μ. Ζαννίκου2, Π. Πατρικέλης2, Σ. Γκατζώνης2 1 City Unity College, Αθήνα 2 Νευροχειρουργική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Ο Ευαγγελισμός ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΕΥΕΛΙΞΙΑΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΟΠΤΙΚΟΝΟΗΤΙΚΗΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΗΝΩΝ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ Μ. Δημητριάδου1, Ν. Σκαρμέας2,3, Ε. Δαρδιώτης4, Μ. Γιαννακούλια5, Γ. Χατζηγεωργίου4, Π. Σακκά6, Μ.Ε. Κοσμίδου1 1 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Τμήμα Κοινωνικής Ιατρικής, Ψυχιατρικής και Νευρολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 Taub Institute for Research in Alzheimer’s Disease and the Aging Brain, the Gertrude H. Sergievsky Center, Department of Neurology, Columbia University, New York, United States 4 Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα 5 Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 6 Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΣΤΗ ΜΥΟΤΟΝΙΚΗ ΔΥΣΤΡΟΦΙΑ ΤΥΠΟΥ 2 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ Θ. Θεοδοσίου1, Φ. Χρηστίδη1, Σ. Ξηρού2, Π. Κουρτέσης3, Κ. Παπαδόπουλος2, Γ. Παπαδήμας2, Ι. Ζαλώνης1 1 Νευροψυχολογικό Εργαστήριο, Α’ Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2 Α’ Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 School of Philosophy, Psychology and Language Sciences, The University of Edinburgh ΟΠΤΙΚΟΧΩΡΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΗ ΜΝΗΜΗ ΣΤΗΝ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ Κ. Καμπούρης1, Δ.Δ. Μητσικώστας1, Κ. Πόταγας1 1 Α’ Νευρολογική Πανεπιστημιακή Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Αθήνα ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΣΥΝΕΙΡΜΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ - ΟΝΟΜΑΤΩΝ (GR-FNAME12) Κ. Κορμάς1, Ι. Ζαλώνης1, Ι. Ευδοκιμίδης1, Κ. Πόταγας1 1 Ά Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
11
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Παρασκευή 27-4-2018 • Αίθουσα «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
10:00 - 12:00 ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Ενότητα Νο2 ΝΕΥΡΟΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ, ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΕΓΕΡΣΗ, Πρόεδρος: Παναγιώτης Τούλας THE NEURAL SUBSTRATE OF REASONING: AN FMRI STUDY A.S. Belekou1, E. Karavasilis3, N. Kelekis3, C. Papageorgiou2, N. Smyrnis1,2 1 Laboratory of Sensorimotor Control, University Mental Health Research Institute (UMHRI), Athens 2 Psychiatry Department, National and Kapodistrian University, Eginition Hospital, Athens 3 Second Department of Radiology, National and Kapodistrian University of Athens, School of Medicine, University General Hospital “Attikon”, Athens MOTOR AND LANGUAGE DEFICITS CORRELATE WITH RESTING STATE FUNCTIONAL MAGNETIC RESONANCE IMAGING NETWORKS IN PATIENTS WITH BRAIN TUMORS E. Liouta1,3, V.K. Katsaros2,3, G. Stranjalis1, E. Leks4, U. Klose3, S. Bisdas3,5,6 1 Department of Neurosurgery, University of Athens, ‘Evangelismos’ Hospital, Greece 2 Department of Radiology, General Anti-Cancer and Oncological Hospital of Athens “St. Savvas”, Greece 3 Department of Neuroradiology, University Hospital of Tübingen, Germany 4 Department of Biomedical Magnetic Resonance University Hospital of Tübingen, Germany, 5 Department of Neuroradiology, National Hospital for Neurology and Neurosurgery, University College London Hospitals, United Kingdom 6 Institute of Neurology, University College London, United Kingdom NATURALIZING ART: A REVIEW OF THE INTERDISCIPLINARY FIELD BETWEEN NEUROIMAGING AND AESTHETICS E. Prousali1, A. Liozidou2,3 1 School of Philosophy, Faculty of Theatre Studies, National and Kapodistrian University of Athens 2 Department of Psychology, Faculty of Human Sciences, Athens Metropolitan College 3 Department of Neurology, Henry Dunant Hospital Center, Athens ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ: ΜΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Ν.Χ. Ζυγούρης1, Φ. Βλάχος2 1 Τμήμα Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2 Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λαμία
12
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
COGNITIVE REHABILITATION IN DISORDERS OF CONSCIOUSNESS WITH TRANSCRANIAL DIRECT CURRENT STIMULATION E. Angelakis1, M. Konstantinidi1, D. Sakas1 1 Department of Neurosurgery, Medical School, National and Kapodistrian University of Athens THE CONTRIBUTION OF NEUROPSYCHOLOGY IN AWAKE CRANIOTOMY: PRILIMINARY RESULTS E. Liouta1, C. Koutsarnakis1, F. Liakos1, A. Kalyvas1, K. Papadopoulos1, K. Romana1, G. Stranjalis1 1 Department of Neurosurgery, University of Athens, Evangelismos Hospital, Athens APPLYING ANODAL TDCS IN A PATIENT WITH MULTIPLE SYSTEM ATROPHY A. Alexoudi1, P. Patrikelis1, T. Fasilis1, S. Gatzonis1 1 Department of Neurosurgery, Medical School, National and Kapodistrian University of Athens, Evangelismos Hospital ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟΣ ΔΙΑΚΡΑΝΙΑΚΟΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΕΡΕΘΙΣΜΟΣ (rTMS) ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑ ΤΥΠΟΥ ΤΑΣΗΣ Α. Σταθόπουλος1, Σ. Σταθόπουλος2 1 Παν/μιο Aquila, Μ.Π.Ε «Εφαρμοσμένη Κλινική Ψυχολογία & Ψυχολογία της Υγείας», Ιταλία. 2 τμήμα Φυσικοθεραπείας, Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα, Δ/ντής & καθ. Μ.Π.Ε., Παν/μιο Ρώμης «G. Marconi», Συντονιστής Ε.Τ «Φυσικοθεραπεία στην ψυχική υγεία» Ν.Π.Δ.Δ-Π.Σ.Φ, τ. Καθ. Μ.Δ.Δ.Ε- Τομ Ειδ. Αγωγής, Π.Τ.Δ.Ε / Ε.Κ.Π.Α ASSESSMENT OF TRAUMATIC BRAIN INJURY CHRONIC EFFECTS: UNCINATE FASCICULUS DIFFUSION TENSOR METRICS AND CORRELATION WITH VISUAL AND VERBAL EPISODIC MEMORY PERFORMANCE C. Yiannakkaras1, N. Konstantinou2, F. Constantinidou3,4, E. Pettemeridou3,4, E. Eracleous5, S.S. Papacostas6, I. Seimenis1 1 Medical Physics Laboratory, Department of Medicine, School of Health Sciences, Democritus University of Thrace, Alexandroupolis, Greece 2 Department of Rehabilitation Sciences, Faculty of Health Services, Cyprus University of Technology 3 Center for Applied Neuroscience, University of Cyprus, Nicosia, Cyprus 4 Department of Psychology, University of Cyprus, Nicosia, Cyprus 5 Medical Diagnostic Center “Ayios Therissos”, Nicosia, Cyprus 6 Neurology Clinic B’, Cyprus Institute of Neurology and Genetics and Cyprus School of Molecular Medicine, Nicosia, Cyprus
13
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Παρασκευή 27-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
12:00 - 13:30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΚΛΙΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ: ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Προεδρείο: Ελευθερία Αντωνιάδου, Λάμπρος Μεσσήνης “Παρουσίαση περιστατικού από την οπτική του ιατρού φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης” Ιωάννης-Αλέξανδρος Τζάνος “Φυσικοθεραπευτική παρέμβαση σε ασθενή με αριστερή ημιπληγία σε έδαφος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου” Μαρία Πατούχα “Λογοθεραπευτική παρέμβαση και γνωστική αποκατάσταση σε ασθενή με νευρογνωστικά ελλείμματα και οπτική παραμέληση” Ευγενία Παναγέα “Ειδικό λογισμικό σύστημα γνωστικής αποκατάστασης REHACOM” Αικατερίνη Ντόσκου “Εργοθεραπεία σε ασθενή με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο” Παναγιώτα Βασιλοπούλου Παρασκευή 27-4-2018 • Αίθουσα «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
12:00 - 13:30 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Νο1 ΝΕΥΡΟΑΝΑΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ / ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Συντονιστής: Ευθύμιος Αγγελάκης Παρασκευή 27-4-2018 • Αίθουσες «ΟΛΥΜΠΙΑ» και «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
13:30 - 15:30 Διάλειμμα Παρασκευή 27-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
15:30 - 17:30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΛΟΓΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ: ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΝΟΗΣΗ Προεδρείο: Κωνσταντίνος Πόταγας, Δημήτριος Κασελίμης “Διαταραχές ενεργού μνήμης μετά από αριστερές και δεξιές εστιακές βλάβες” Ακυλλίνα Άννα Δεσπότη “Διαταραχές στην κατονομασία σε ασθενείς με αφασία μετά από ΑΕΕ” Γεώργιος Παπαγεωργίου 14
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
“Χρονισμός και Ρυθμός σε ασθενείς με αφασία” Χριστίνα Σιμούδη “Ο ρόλος του δεξιού ημισφαιρίου στον λόγο” Δημήτριος Τσολακόπουλος “Δυσκολίες στην παραγωγή προφορικού λόγου σε ασθενείς με αφασία” Γεωργία Αγγελοπούλου “Η αφασία ως νοητική διαταραχή” Δημήτριος Κασελίμης Παρασκευή 27-4-2018 • Αίθουσα «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
15:30 - 17:30 ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Ενότητα Νο3 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Μέρος 1ο, ΔΙΚΑΝΙΚΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΣΤΑΘΜΙΣΗ ΨΥΧΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ Προεδρείο: Λάμπρος Μεσσήνης, Γρηγόριος Νάσιος COGNITIVE RETRAINING AS A PSYCOTHERAPEUTIC TOOL AND VICE VERSA: A CASE STUDY O. Dimos¹, C.S. Karatosidi¹, E. Saleptsi¹, A. Varotsi¹, N. Karra¹, C. Kattami¹ ¹ Brain Injury Day Treatment Unit, ELEPAP, Athens SUCCESSFUL OUTCOMES IN SEVERE TRAUMATIC BRAIN INJURY AFTER NEUROPSYCHOLOGICAL REHABILITATION: A CADE STUDY C.S. Karatosidi¹, E. Saleptsi¹, A. Varotsi¹, O. Dimos¹, N. Karra¹, C. Kattami¹, S.G. Papageorgiou² ¹ Brain Injury Day Treatment Unit, Rehabilitation for the Disabled – ELEPAP, Athens ² 2nd Neurological Department, University General Hospital ‘Attikon’, Athens DOES TIME SINCE INJURY INTERFERE WITH SEMANTIC KNOWLEDGE IN CHRONIC MODERATE-TO-SEVERE TBI E. Pettemeridou1,2, F. Constantinidou1,2 1 Department of Psychology, University of Cyprus, Nicosia 2 Center for Applied Neuroscience, University of Cyprus, Nicosia EFFECTIVENESS OF A HOLISTIC DAY TREATMENT REHABILITATION PROGRAM FOR PATIENTS WITH ACQUIRED BRAIN INJURY IN THE CHRONIC PHASE IN GREECE E. Saleptsi¹, A. Varotsi¹, G. Dellatolas², O. Dimos¹, N. Karra¹, C.S. Karatosidi¹, C. Kattami¹ ¹ Brain Injury Day Treatment Unit, ELEPAP Athens, Greece ² Univ Paris-Sud, UVSQ, Univ Paris-Saclay, INSERM
15
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
A CASE OF SEVERE TRAUMATIC BRAIN INJURY WITH POOR INITIAL MRI PROGNOSIS: WHAT CAN WE EXPECT FROM INTENSIVE COGNITIVE REHABILITATION? A. Varotsi¹, E. Saleptsi¹, O. Dimos¹, N. Karra¹, C.S. Karatosidi¹, C. Kattami¹, S.G. Papageorgiou² ¹ Brain Injury Day Treatment Unit, ELEPAP Athens ² 2nd Neurological Department, University of Athens, University General Hospital ‘Attikon’, Athens ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ, ΝΕΥΡΟΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΕΘΙΣΜΟΥ Γ. Νάσιος1, Κ. Ντόσκου2, Λ. Μεσσήνης3 1 Τμήμα Λογοθεραπείας, Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας/Πρόνοιας, ΤΕΙ Ηπείρου, Ιωάννινα 2 Μονάδα Αποκατάστασης ασθενών με κακώσεις νωτιαίου μυελού “Δημήτριος και Βέρα Σφήκα”, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα και Κλινική “Αποκατάσταση”, Τρίκαλα 3 Τομέας Νευροψυχολογίας, Νευρολογική και Ψυχιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ: ΤΕΧΝΙΚΕΣ, ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Χ. Γκούμα1, Ε.Σ. Τσάμου1, Ν. Τριάντη1 1 Τμήμα Ψυχιατροδικαστικής, Αττικό Νοσοκομείο, Αθήνα ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΠΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΟΠΤΙΚΟΝΟΗΤΙΚΗΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣΗΣ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Δ. Παπαδημητρίου1, Ζ. Πανοζάχου1, Ν. Σκαρμέας2,3, Ε. Δαρδιώτης4, Μ. Γιαννακούλια5, Γ. Χατζηγεωργίου4, Π. Σακκά6, Μ.Ε. Κοσμίδου1 1 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Τμήμα Κοινωνικής Ιατρικής, Ψυχιατρικής και Νευρολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 Taub Institute for Research in Alzheimer’s Disease and the Aging Brain, the Gertrude H. Sergievsky Center, Department of Neurology, Columbia University, New York, New York, USA 4 Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα 5 Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 6 Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών
16
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Παρασκευή 27-4-2018 • Αίθουσες «ΟΛΥΜΠΙΑ» και «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
17:30 - 18:00 Διάλειμμα Παρασκευή 27-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
18:00 - 19:30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Πρόεδρος: Παναγιώτης Γ. Παπαθανασόπουλος “Education and professional training in Clinical Neuropsychology in Greece: An international framework for practicing in Psychology” Ana B. Vivas “Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Κλινικής Ψυχολογίας και Νευροψυχολογίας» του Τμήματος Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης” Ελένη Αρετούλη “Η εμπειρία του Μεταπτυχιακού της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στην Κλινική Νευροψυχολογία και τις Νοητικές Νευροεπιστήμες” Κωνσταντίνος Πόταγας “Ιχνηλατώντας το ‘ταξίδι’ του σύγχρονου εκπαιδευόμενου νευροψυχολόγου με ‘πυξίδα’ την τριπλέτα «Κατάρτιση - Πρακτική - Δεοντολογία»” Αφροδίτη Παπαϊωάννου Κοινά κριτήρια για την εκπαίδευση Κλινικών Νευροψυχολόγων στην Ευρώπη Μαίρη Κοσμίδου
20:00 Τελετή Έναρξης Προσφώνηση από τον Πρόεδρο του Συνεδρίου Καθηγητή κ. Ιωάννη Ζαλώνη Χαιρετισμοί Αναγόρευση Επίτιμων Μελών: George Paxinos, Andrew Papanicolaou, Michael Petrides, Ιωάννης Ευδοκιμίδης, Αθανάσιος Καράβατος, Άννα Κοκκέβη, Παναγιώτης Γ. Παπαθανασόπουλος, Κατερίνα Στεφανίδη-Krier
Κεντρική Διάλεξη Πρόεδρος: Μαίρη Κοσμίδου “Clinical neuropsychology in Europe and worldwide - Lessons from FESN, the EFPA and from a survey on core competencies in training across the world” Erik Hessen
17
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σάββατο, 28 Απριλίου 2018 Σάββατο 28-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
09:00 -10:00 ΔΙΑΛΕΞΗ Πρόεδρος: Κωστής Προύσκας “Προσωποκεντρική και εξατομικευμένη προσέγγιση της Άνοιας “ Παρασκευή Σακκά
10:00-11:30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΓΙΑ ΜΥΑΤΡΟΦΙΚΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ Πρόεδρος: Ιωάννης Ευδοκιμίδης, Ιωάννης Ζαλώνης “”ECAS”: Ένα πολυεργαλείο για την εκτίμηση των γνωστικών και συμπεριφορικών συμπτωμάτων στην πλάγιο μυατροφική σκλήρυνση” Παναγιώτης Κουρτέσης “Οι παύσεις στον αφηγηματικό λόγο των ασθενών με πλάγιο μυατροφική σκλήρυνση” Γεώργιος Τσιρτσιρίδης “Κοινωνική νόηση στην πλάγια μυατροφική σκλήρυνση και επίπτωση στο φορτίο των φροντιστών” Νίκη Πανοπούλου “Διαστάσεις της απάθειας στην πλάγια μυατροφική σκλήρυνση και επίπτωση στο φορτίο των φροντιστών” Παναγιώτα Καραμπέτσου “Πέραν της μετωπιαίας δυσλειτουργίας στην πλάγια μυατροφική σκλήρυνση: το παράδειγμα του ιππόκαμπου και των διαταραχών μνήμης” Φωτεινή Χρηστίδη Σάββατο 28-4-2018 • Αίθουσα «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
10:00 - 11:30 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Νο2 SOCIABLE: H ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ Συντονίστρια: Αντωνία - Ντανιέλα Μικέλη Σάββατο 28-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
11:30 - 13:00 ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Ενότητα Νο4 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Μέρος 2ο Πρόεδρος: Μάριος Κωνσταντίνου 18
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΗΣ ΜΝΉΜΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΚΛΉΡΥΝΣΗ ΚΑΤΆ ΠΛΆΚΑΣ Z. Κουβάτσου1, Ε. Μασούρα1, Μ. Κοσμίδου1, Γ. Κιοσέογλου, Μ. Καραγιάννη1, Β. Κιμισκίδης2 1 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Εργαστήριο Κλινικής Νευροφυσιολογίας, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ» Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΠΙΝΑΚΙΔΩΝ ΟΔΟΣΗΜΑΝΣΗΣ ΣΤΟΥΣ ΥΓΙΕΙΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΟΔΗΓΟΥΣ ΚΑΙ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΗΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ Η ΝΟΣΟ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ Α. Κυριαζής1, Ί. Μπεράτης1, Σ. Φραγκιαδάκη1, Δ. Κονταξοπούλου1, Ν. Ανδρονάς1, Σ.Γ. Παπαγεωργίου1 1 Μονάδα Νοητικών Διαταραχών/ Σπάνιων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Π.Γ.Ν. «Αττικόν», Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Αθήνα ΝΕΥΡΟΓΝΩΣΙΑΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΗΣΗΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ Α.Θ. Θεοφυλίδης1, Π. Μπουλάκης2, Α. Καριτζής2, Ι. Νηματούδης1 1 Γ΄ Ψυχιατρική Κλινική, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Τμήμα ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης TΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟΠΑΘΗ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΉΣ ΠΙΕΣΗΣ Ν. Μπουρσινού1, Π. Σταματέλος1, Ι. Μπεράτης1, Σ. Φραγκιαδάκη1, Σ. Κονταξοπούλου1, Σ.Γ. Παπαγεωργίου1 1 Μονάδα Νοητικών Διαταραχών/ Σπάνιων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής Εθνικό και Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΙΠΠΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΝΕΥΡΟΓΝΩΣΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ Α.Π. Σούκα1, Μ. Ζαννίκου1, Ε. Τάκας1 1 City Unity College, University of Lille, Αθήνα ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΠΙΛΗΨΙΑ ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΙΝΙΑΚΟΥ ΛΟΒΟΥ Α. Τραϊανού1, Μ.Ε. Κοσμίδου1, Π. Πατρικέλης3, Β. Κιμισκίδης2, Σ. Γκατζώνης3 1 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Εργαστήριο Κλινικής Νευροφυσιολογίας, Ιατρική Σχολή, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 3 Χειρουργική Μονάδα Επιληψίας, Τμήμα Νευροχειρουργικής, Ιατρική Σχολή, Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, Πανεπιστήμιο Αθηνών INTERPRETATION OF COMPOUND WORDS BY PATIENTS WITH ALZHEIMER’S DEMENTIA M. Kambanaros Department of Rehabilitation Sciences Cyprus University of Technology Limassol Cyprus 19
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
13:00-14:00 ΔΙΑΛΕΞΗ Πρόεδρος: Αθανασία Λιοζίδου “Ο ρόλος της Νευροψυχολογικής αξιολόγησης στην ανάπτυξη Φαρμάκων για το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα “ Γεώργιος Παπαζήσης Σάββατο 28-4-2018 • Αίθουσες «ΟΛΥΜΠΙΑ» και «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
14:00 - 15:30 Διάλειμμα 14:30 - 15:30 Γενική Συνέλευση ΕΝΨΕ (μόνο για τα μέλη) Σάββατο 28-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
15:30 - 16:30 ΔΙΑΛΕΞΗ Πρόεδρος: Ηλίας Κούβελας “Εγκέφαλος και Νους: Πoιος είναι η μαριονέτα και ποιος ο Μαριονοπαίκτης?” George Paxinos
16:30 - 17:30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΚΑΚΩΣΗ Προεδρείο: Μαίρη Κοσμίδου, Λάμπρος Μεσσήνης “Αυτο-ενημερότητα και κίνητρα για αποκατάσταση μετά από κρανιοεγκεφαλική κάκωση” Αικατερίνη Δαρδαγάνη “Κίνητρα για αποκατάσταση και κατάθλιψη μετά από κρανιοεγκεφαλική κάκωση” Πέτρος Κεχαγιάς “Μακροπρόθεσμη έκβαση μετά από κρανιοεγκεφαλική κάκωση: μελέτη περίπτωσης” Αικατερίνη Γιαζκουλίδου “Ομαδική μελέτη περίπτωσης: Βοηθώντας ασθενείς με κρανιοεγκεφαλική κάκωση να βελτιώσουν την κοινωνική τους αποτελεσματικότητα” Νάντια Μάλλιου Σάββατο 28-4-2018 • Αίθουσα «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
16:30 - 17:30 ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Ενότητα Νο5 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Μέρος 2ο, ΠΑΙΔΟΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ, ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ, ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Μέρος 3ο Πρόεδρος: Μάριος Κωνσταντίνου
20
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΑ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΩΡΑ ΝΕΟΓΝΑ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΝΕΟΓΝΩΝ (ΜΕΝΝ) ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥΣ Φ. Ευαγγέλου Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΜΕΝΟ Ή ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟ Γ. Νίκα1, Ν. Ψαλτοπούλου2 1 Κέντρο Λογοθεραπείας – Μουσικοθεραπείας – Εργοθεραπείας, «Το Λογοπαίγνιο», Λάρισα 2 Επίκουρη Καθηγήτρια τμήματος Μουσικών Σπουδών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΜΕ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΣΤΗΝ ΑΦΑΣΙΑ: ΜΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΠΑΘΗ ΠΡΟΪΟΥΣΑ ΑΦΑΣΙΑ Ι. Μπουροτζόγλου1, Σ. Σταυρακάκη1, Β. Κουκουλιώτη2, Π. Ιωαννίδης3 1 Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Institut für Linguistik, Goethe-Universität, Frankfurt 3 Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ, ΛΕΚΤΙΚΗ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΗ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ Χ. Σιάρκου1,2, Σ. Σταυρακάκη1 1 Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Ινστιτούτο Νευροψυχολογικής Αξιολόγησης, Θεραπείας και Έρευνας, Αθήνα ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ. ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Α. Καραπέτσας1, Α. Φώτης1, Β. Καραπέτσας2 1 Εργαστήριο Νευροψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2 Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα ΔΥΣΛΕΞΙΑ :ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Α.Β. Καραπέτσας1, Ρ.Μ. Λασκαράκη2 1 Εργαστήριο Νευροψυχολογίας, Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2 Εργαστήριο Νευροψυχολογίας, Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος
21
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σάββατο 28-4-2018 • Αίθουσες «ΟΛΥΜΠΙΑ» και «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
17:30 - 18:00 Διάλειμμα Σάββατο 28-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
18:00 - 19:30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Προεδρείο: George Paxinos, Παναγιώτης Μπεχράκης “Η υγεία του εγκεφάλου. Σύγχρονος στόχος για τη δημόσια υγεία” Αναστασία Μπαρμπούνη “Συμπεριφορά οδηγού και οδικά ατυχήματα” Γιώργος Γιαννής “Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης στους επαγγελματίες υγείας” Μαρία Καντζανού “Χρήση και κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών: ασθένεια ή επιλογή; Ευάγγελος Καφετζόπουλος “Παιδο-Νευροψυχολογία και παιδικές αναπηρίες στη δημόσια υγεία” Μάριος Κωνσταντίνου Σάββατο 28-4-2018 • Αίθουσες «ΟΛΥΜΠΙΑ» και «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
19:30 Λήξη Προγράμματος
22
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Κυριακή, 29 Απριλίου 2018 Κυριακή 29-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
10:00 - 11:15 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΗΠΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΕΞΑΣΘΕΝΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΟΙΑ : ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΤΩΣΗΣ Προεδρείο: Δέσποινα Μωραΐτου, Γλυκερία Τσεντίδου “Γνωστικός έλεγχος και θεωρία του νου στην αγγειακή άνοια” Κρυσταλλία Πάντσιου “Γνωστικός έλεγχος, θεωρία του νου και μνήμη: συγκριτική μελέτη σε ηλικιωμένους με ήπια γνωστική εξασθένιση και φέροντες παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης αγγειακής νόσου” Γλυκερία Τσεντίδου “Διερεύνηση της ικανότητας της “σύντομης δοκιμασίας ανίχνευσης οσμής, b-odt” να ανιχνεύει την ήπια γνωστική διαταραχή και τη νόσο alzheimer” Άγγελος Κουμούτσος Κυριακή 29-4-2018 • Αίθουσα «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
10:00 -11:30 ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Ενότητα Νο6 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Μέρος 2ο Πρόεδρος: Μαριέττα Παπαδάτου - Παστού ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΜΕ ΤΟ ΧΕΡΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ: ΝΕΥΡΟΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Φ. Βλάχος Εργαστήριο Μαθησιακών Δυσκολιών, Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος ΣΤΕΡΗΣΗ ΥΠΝΟΥ KAI ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ Ε.Π. Κούκη1, Γ. Χατζόπουλος2, F. Diaz – Martinez3, Χ. Πρώιου4 ¹ Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ² Τμήμα Μαθησιακής Υποστήριξης, Κλινική Άγιος Λουκάς, Θεσσαλονίκη ³ Department of Psychology, University of Castilla La Mancha, Spain 4 Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη
23
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Α. Τραϊκάπη, Ε. Γιογκαράκη2 1 Πανεπιστήμιο Στρασβούργου-Επιστημονικό Κολλέγιο Ελλάδος. Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στην ‘Κλινική Γνωσιακή Νευροψυχολογία’ 2 Επιστημονικό Κολλέγιο Ελλάδος-Τμήμα Ψυχολογίας Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΩΣ ΠΕΖΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΟΣΟ ALZHEIMER Ή ΗΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ Ο. Φαφούτη1, Ι. Μπεράτης1, Ε. Παπαδημητρίου2, Δ. Κονταξοπούλου1, Σ. Φραγκιαδάκη1, Ν. Ανδρονάς1, Π. Σταματέλος1, Γ. Γιαννής2, Σ.Γ. Παπαγεωργίου1 1 Μονάδα Νοητικών Διαταραχών/ Σπανίων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Π.Γ.Ν. «Αττικόν», Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Αθήνα 2 Τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα
Κυριακή 29-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
11:15 - 13:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΤΑ ΑΓΓΕΙΑΚΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ: Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ, ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Προεδρείο: Χαρίκλεια Πρώιου, Άννα Τσιακίρη “Πανευρωπαϊκές Οργανώσεις για τη συμμετοχική αποκατάσταση σε νευρογνωστικές διαταραχές” Χαρίκλεια Πρώιου “Η συνεισφορά της ψηφιακής τεχνολογίας στην υποστήριξη” Ευγενία-Περιστέρα Κούκη “Ο ρόλος του νευρολόγου στην ομάδα αποκατάστασης” Αικατερίνη Κυριακίδου “Η ψυχολογική υποστήριξη στην αποκατάσταση του εγκεφαλικού επεισοδίου” Άννα Τσιακίρη “Η εργοθεραπεία στην αποκατάσταση του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου” Πηνελόπη Βλοτινού “Προσωπική εμπειρία: συμμετοχή στη ζωή μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο” Παναγιώτης Παλάοντας
24
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Κυριακή 29-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
13:00 - 14:00 ΔΙΑΛΕΞΗ Πρόεδρος: Andrew Papanicolaou “Dorsal Simultanagnosia: A potential mechanism for disruption of visual processing in aging” Linas Bieliauskas Κυριακή 29-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
14:00 - 15:00 Διάλειμμα 15:00 -16:30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ. ΚΛΑΔΟΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Πρόεδρος: Μαριέττα Παπαδάτου - Παστού “Η αξιολόγηση της νοητικής κατάστασης ασθενών με περιορισμένο λόγο μέσω μη λεκτικών δοκιμασιών” Αλεξάνδρα Οικονόμου “ Η κατασκευή του computerized battery for the assessment of attention disorders (CBAAD) για την αξιολόγηση των λειτουργιών της προσοχής σε 3D περιβάλλον” Αμαρυλλίς-Χρυσή Μαλεγιαννάκη “Λειτουργικός διακρανιακός υπέρηχος doppler: μελέτη αξιοπιστίας επαναληπτικών μετρήσεων για την αξιολόγηση της γλωσσικής πλευρίωσης σε ενήλικες” Μαριέττα Παπαδάτου - Παστού
25
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Κυριακή 29-4-2018 • Αίθουσα «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
15:00 -16:30 ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Ενότητα Νο7 ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ, ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ, ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ, ΠΑΙΔΟΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Μέρος 3ο Πρόεδρος: Αθανασία Λιοζίδου TRAINING MY DRAGON: IMPLEMENTING A NOVEL MODEL OF BOOSTING LEARNING SKILLS AND ABILITIES FOR TEENAGE STUDENTS TARGETING ON EXECUTIVE FUNCTIONS E. Pavlou Papagianni1, C. Papayiannis2 1 The YouthBoard of Cyprus 2 EurostudiesCy., Cyprus Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΥΣΤΑΔΩΝ ΣΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΟ-ΚΙΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΦΙΛ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΥΝΑΡΜΟΓΗΣ (ΑΔΣ) Α. Ασωνίτου1, Δ. Κουτσούκη1 1 Σχολή/Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Εργαστήριο Προσαρμοσμένης Κινητικής Δραστηριότητας/Αναπτυξιακών και Κινητικών Διαταραχών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΧΩΔΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ: MΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ-ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Α. Θανέλλου Τμήμα Ψυχολογίας, New York College, Αθήνα Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Μ. Καραθάνου1, Ε. Μασούρα2, Μ.Ε. Κοσμίδη3, Κ. Παπαθεοδωρόπουλος4 1 Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 3 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 4 Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΨΕΥΔΕΙΣ ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΙΣ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ Β. Μελικόπουλος1, Α. Παπαϊωάννου-Σπυρούλια2 1 Mεταπτυχιακό πρόγραμμα στην ΄Κλινική Γνωσιακή Νευροψυχολογία’, Πανεπιστήμιο Στρασβούργου-Επιστημονικό Κολλέγιο Ελλάδος 2 ΚυΨέλη Research Center, Επιστημονικό Κολλέγιο Ελλάδος-Τμήμα Ψυχολογίας
26
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΓΗΡΑΝΣΗ Α. Χατζηκυπριανού1,2, Φ. Κωνσταντινίδου1,2 1 Κέντρο Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης, Λευκωσία 2 Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου, Λευκωσία ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ, ΝΟΗΤΙΚΗ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ENRICHME: ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Χ. Παπαδόπουλος1, Κ. Προύσκας1, Σ. Τρυφωνόπουλος1 1 Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων «ΆΚΤΙΟΣ», Αθήνα ISSUES AFFECTING THE NEUROPSYCHOLOGICAL INTERVENTION FORMULATION: A PEDIATRIC CASE STUDY N. Karra1, O. Dimos1, E. Saleptsi1, K. Varotsi1, C.S. Karatosidi1, N. Tourkantoni2, C. Kattami1 1 Brain Injury Day Treatment Unit – ELEPAP, Athens 2 Division of Pediatric Hematology-Oncology, First Department of Pediatrics, Athens Medical School
Κυριακή 29-4-2018 • Αίθουσα «ΟΛΥΜΠΙΑ»
16:30-17:30 ΔΙΑΛΕΞΗ Πρόεδρος: Αλεξάνδρα Οικονόμου “Ένα εναλλακτικό πρότυπο μνήμης εννοιών” Andrew Papanicolaou Κυριακή 29-4-2018 • Αίθουσες «ΟΛΥΜΠΙΑ» και «ΑΙΓΑΙΟ & ΛΗΜΝΟΣ»
17:30-18:00 Τελετή Λήξης Συμπεράσματα Συνεδρίου Βράβευση των Καλύτερων Ηλεκτρονικά Αναρτημένων Ανακοινώσεων του Συνεδρίου
27
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
28
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ
ORAL PRESENTATIONS
1 ο
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018 Ξενοδοχείο Στράτος Βασιλικός 4* ΑΘΉΝΑ
www.neuropsychology-congress.gr
29
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 01 COGNITIVE REHABILITATION IN DISORDERS OF CONSCIOUSNESS WITH TRANSCRANIAL DIRECT CURRENT STIMULATION E. Angelakis, M. Konstantinidi, D. Sakas Department of Neurosurgery, Medical School, National and Kapodistrian University of Athens INTRODUCTION: Disorders of consciousness (DOC) range from Unresponsive Wakefulness Syndrome (UWS, formerly known as Vegetative State) where patients show no signs of conscious/purposeful interaction with the environment, to Minimally Conscious State (MCS) where reproducible but not consistent interaction is apparent, and may last for months, years, or even a lifetime. To date, there is no therapeutic intervention for these patients who are expected to either recover spontaneously or not recover at all. Transcranial Direct Current Stimulation (tDCS) is a non-invasive technique that applies small electrical currents through the brain that depolarize or hyperpolarize the underlying neural cell membrane depending on its polarity. Effects of tDCS include cognitive improvement in healthy volunteers as well as clinical improvement in several neurological disorders, like stroke-induced aphasia, motor and visual deficits, cognitive deficits due to TBI or Parkinson’s Disease. Multiple sessions of tDCS are considered to affect LTP and LTD mechanisms. MATERIAL - METHOD: Patients with DOC were treated with anodal tDCS (25 cm2 sponge electrode, 2 mA) over the left primary motor area of the hand while they received verbal movement commands. tDCS was applied for 30 minutes daily with a mean number of 33 sessions totally (range: 14-59). Patients were assessed with the JFK Coma Recovery Scale – Revised (CRS-R). All patients had been stable with no signs of clinical improvement at least for the last 2 months before participation. RESULTS: At the end of participation some patients improved their cognitive status, some showing signs of consciousness that were not present before treatment, while others regained full consciousness. CONCLUSIONS: A significant number of patients that were not improving clinically for at least two months prior to tDCS showed clinical improvement after 10-20 sessions. This case series study shows that tDCS holds promise in the rehabilitation of DOC. Its non-invasive and side-effect-free nature, together with the portable and inexpensive equipment makes tDCS an excellent candidate for large longitudinal controlled studies for the rehabilitation of DOC.
30
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 02 THE NEURAL SUBSTRATE OF REASONING: AN fMRI STUDY A.S. Belekou1, E. Karavasilis3, N. Kelekis3, C. Papageorgiou2, N. Smyrnis1,2 1 Laboratory of Sensorimotor Control, University Mental Health Research Institute (UMHRI), Athens 2 Psychiatry Department, National and Kapodistrian University, Eginition Hospital, Athens 3 Second Department of Radiology, National and Kapodistrian University of Athens, School of Medicine, University General Hospital “Attikon”, Athens OBJECTIVE: This was a functional magnetic resonance imaging (fMRI) study aimed at providing insight into the neural substrate of human reasoning ability. MATERIAL - METHOD: We scanned 15 subjects with fMRI, using an event-related design, while they engaged in reasoning tasks based on arguments, which were either valid statements (Aristotelian) or paradoxes. Participants were required to draw a logical conclusion concerning the accuracy of the valid syllogisms or the paradoxes. In the current study, we compared the reasoning tasks with an additional task (control task), in which the subjects had to examine the correctness of the spelling of several arguments. RESULTS: Clusters of significant activation for deductive reasoning were located in left middle frontal gyrus and bilateral posterior parietal cortex. Clusters of significant activation for paradoxes were located in left inferior frontal gyrus, inferior temporal gyrus and bilateral superior frontal gyrus. What’s more, compared to the reasoning tasks, the control task resulted in significantly greater activation of clusters in the right supramarginal gyrus and bilateral middle frontal gyrus. CONCLUSIONS: These results indicate that deductive reasoning mainly engages a left lateralized fronto-parietal brain system, whereas paradoxes engages a left fronto-temporal brain system. Our findings are consistent with previous studies and provide additional insight into the neural substrates of deductive reasoning.
31
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 03 COGNITIVE RETRAINING AS A PSYCOTHERAPEUTIC TOOL AND VICE VERSA: A CASE STUDY O. Dimos, C.S. Karatosidi, E. Saleptsi, A. Varotsi, N. Karra, C. Kattami Brain Injury Day Treatment Unit, ELEPAP, Athens SUMMARY: We report a right-handed, 32 years old patient who suffered a severe traumatic brain injury (TBI) resulting in extensive epidural hematoma in the right fronto-temporo-parietal lobes and subdural hematoma in the left frontotemporal lobes. He was referred to the Brain Injury Day Treatment Unit of ELEPAP Athens one-year post injury. His initial neuropsychological assessment revealed severe cognitive deficits in a wide range of cognitive domains with language and memory being the most prominent. More specifically, he exhibited difficulties in perception and information processing, which in combination with his disorganized speech, resulted in a great state of confusion. His cognitive deficits were accompanied by behavioral disturbances, such as perseverations, agitation, irritability and outbursts. His state of confusion resulted in a total denial to comply with any verbal and/or behavioral cues he was provided with, making his participation in any group/peer and individualized activity almost impossible. Despite the strong emphasis on building a strong therapeutic alliance with his counselor through weekly counseling sessions and everyday peer interaction, the results were still poor. In order to engage him in the rehabilitation process, some tailor made cognitive exercises were provided, based on his preserved mental strengths, aiming at helping him excel and work independently. As a result, he felt less, stressed, more competent and more aware and open to discuss his everyday problems during his weekly meetings with his counselor. In time he got more malleable and could fully participate in the rehabilitation process.
32
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 04 INTERPRETATION OF COMPOUND WORDS BY PATIENTS WITH ALZHEIMER’S DEMENTIA M. Kambanaros Department of Rehabilitation Sciences Cyprus University of Technology Limassol Cyprus OBJECTIVE: The present study tested the comprehension and production of two-constituent compound words at the single-word level for Greek (e.g., pondikopayitha ‘mouse trap’). MATERIAL – METHOD: The Compound Word Test (CWT: Kambanaros, 2014), measured on a range of psycholinguistic variables, was used to assess the comprehension, definition, and production of compositional noun–noun compounds in four individuals diagnosed with AD (mean age: 79 years). Their results were compared to a neurologically healthy group matched for chronological age and education. Comprehension was probed in relation to the word’s constituents, for which semantic interpretation involved explaining the meaning of the compound. Production of compound words was tested using a picture confrontation naming task. RESULTS: Each subtest of the CWT had a total score of 30. For the parsing (comprehension) subtest the mean score was 22.13. For the definition (explaining subtest), the mean was 14.25 and for the naming subtest the mean was 22.3. CONCLUSIONS: The results revealed that individuals with AD had less difficulty recognizing the compound constituents but showed a significant deficit in deriving the compound meaning but naming compounds from pictures was relatively intact. The findings suggest a dissociation between linguistic and conceptual knowledge in the early stage of AD for compound words.
33
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 05 SUCCESSFUL OUTCOMES IN SEVERE TRAUMATIC BRAIN INJURY AFTER NEUROPSYCHOLOGICAL REHABILITATION: A CADE STUDY C.S. Karatosidi¹, E. Saleptsi¹, A. Varotsi¹, O. Dimos¹, N. Karra¹, C. Kattami¹, S.G. Papageorgiou² ¹ Brain Injury Day Treatment Unit, Rehabilitation for the Disabled – ELEPAP, Athens ² 2nd Neurological Department, University General Hospital ‘Attikon’, Athens SUMMARY: We report a case involving a 33-year- old, right-handed, male patient who suffered a severe closed traumatic brain injury (TBI) (GCS: 5/18). Neuroimaging findings showed gliotic lesions in the left anterior temporal lobe with severe left hippocampal atrophy. The left anterior temporal lobe is involved in the organization and categorization of verbal material, speech comprehension and the left hippocampus has predominant involvement in verbal memory. Baseline neuropsychological (NP) evaluation showed impairments predominantly in attention, verbal fluency, executive function, verbal, non-verbal and prospective memory. In addition, he exhibited behavioral difficulties including irritability, misinterpretation, suspiciousness and anger outbursts. The patient underwent a holistic day treatment rehabilitation program (5 hours/day, 4 days/week) for 12 months at the Brain Injury Day Treatment Unit of ELEPAP Athens. Post NP evaluation showed significant improvement in attention, verbal fluency (semantic and phonemic), verbal, prospective and visuospatial memory and in certain domains of executive functions, such as planning, problem solving, cognitive inhibition and mental flexibility. Despite the extent of the lesions, the patient significantly improved both in behavioral and cognitive domains and eighteen months after his TBI, he was able to return to his work, and reached adequate levels of daily functionality.
34
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 06 BRIEF ASSESSMENT OF EXECUTIVE FUNCTIONS IN SCHIZOPHRENIC PATIENTS WITH FRONTAL ASSESSMENT BATTERY (FAB) A. Theofilidis1, P.A. Mpoulakis2, A.P. Karitzis2, Z. Nasika3, I. Nimatoudis4 1 rd 3 Psychiatric Department, University General Hospital of Thessaloniki AHEPA 2 School of Psychology, Aristotle University of Thessaloniki 3 A’ Department Short-Term Treatment Psychiatric Hospital of Thessaloniki 4 C’ Department of Psychiatry Clinic, University General Hospital of Thessaloniki AHEPA OBJECTIVE: Executive functions include the capacity to formulate goals, plan and organize goal-directed behaviour, and carry out goal-directed behaviour. They constitute the core deficit in schizophrenic illness and have been related to structural and functional deficits, and cognitive impairments. The Frontal Assessment Battery (FAB) is a short tool for the assessment of executive functions consisting of six subtests that explore different abilities related to the frontal lobes. The aims of our study, was to evaluate the clinical usefulness of the FAB in identifying executive dysfunction in psychiatric patients, and second to derive values from a sample of schizophrenic patiens and provide normative data for them. METHODS: The study involved 55 schizophrenic patients and 53 controls. We performed FAB and Mini Mental State Examination (MMSE) in both groups and correlated the scores with sex and age. Using Pearson’s R, we estimated correlations between the FAB and MMSE scores. RESULTS: The FAB global score was significantly lower in the schizophrenic patiens group, compared to psychiatric patients group. Negative correlation between the FAB scores and the age was also evident. No difference in the MMSE scores between two groups was found. CONCLUSION: The FAB is giving helpful informations for the executive functioning of schizophrenic patiens. Furthermore, normative data may improve the accuracy in the use of the FAB both for clinical and research purposes in schizophrenia disease. KEY WORDS: Frontal Assessment Battery (FAB), schizophrenic patients, executive functions
35
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 07 ISSUES AFFECTING THE NEUROPSYCHOLOGICAL INTERVENTION FORMULATION: A PEDIATRIC CASE STUDY N. Karra1, O. Dimos1, E. Saleptsi1, K. Varotsi1, C.S. Karatosidi1, N. Tourkantoni2, C. Kattami1 1 Brain Injury Day Treatment Unit – ELEPAP, Athens 2 Division of Pediatric Hematology-Oncology, First Department of Pediatrics, Athens Medical School SUMMARY: We report a case-study of an 11.5 years-old male pediatric oncology patient, in order to discuss the necessity of considering multiple factors during the formulation of the intervention. He was diagnosed with an extensive and exceptionally malignant brain tumor (WHO Grade IV sarcoma) in the left occipitoparietal region with lung metastases, at the age of seven months. He underwent multiple surgeries, chemotherapy, irradiation therapy and v/p shunt placement. Follow-up imaging revealed tumor relapse in the right frontal region at the age of four, for which he underwent craniotomy and total resection. Finally, a surgery for v/p shunt replacement was performed after infection. He presented with multiple neurological deficits (gait disturbance and postural instability, right hemiparesis, motor and visuomotor coordination difficulties, fine and gross motor skills difficulties). He was referred for a neuropsychological evaluation and rehabilitation intervention. His performance revealed severe deficits in the domains of processing speed (>-2sd), visuospatial perception (>-2sd), verbal and visual memory (between -1sd and -3sd), and executive functions (>-2sd). Interestingly, attention abilities were intact (between -0.5 and +0.5 standard deviation from the normative mean). Clinical observations during the assessment did not reveal the typical behavioral, emotional and functional profile of brain injury (apathy, disinhibition, emotional fluctuations), though a wide range of compensatory strategies were observed. Finally, his environment reported good functionality in daily living. With the initiation of the intervention and introduction to novel and unpredictable situations, the abovementioned cognitive deficits, as well as emotional and behavioral disturbances raise questions regarding the formulation of the intervention.
36
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 08 MOTOR AND LANGUAGE DEFICITS CORRELATE WITH RESTING STATE FUNCTIONAL MAGNETIC RESONANCE IMAGING NETWORKS IN PATIENTS WITH BRAIN TUMORS E. Liouta1,3, V.K. Katsaros2,3, G. Stranjalis1, E. Leks4, U. Klose3, S. Bisdas3,5,6 1 Department of Neurosurgery, University of Athens, ‘Evangelismos’ Hospital, Greece 2 Department of Radiology, General Anti-Cancer and Oncological Hospital of Athens “St. Savvas”, Greece 3 Department of Neuroradiology, University Hospital of Tübingen, Germany 4 Department of Biomedical Magnetic Resonance University Hospital of Tübingen, Germany, 5 Department of Neuroradiology, National Hospital for Neurology and Neurosurgery, University College London Hospitals, United Kingdom 6 Institute of Neurology, University College London, United Kingdom OBJECTIVE: Evidence of preoperative resting state functional magnetic resonance’s (RS-fMRI) validation by correlating it with clinical preoperative status in brain tumor patients is scarce. Our aim was to validate the functional relevance of RS-fMRI by investigating the association between RS-fMRI and preoperative motor and language function performance in patients with brain tumor. MATERIAL - METHOD: 69 patients with brain tumors were prospectively recruited. Patients with tumors near precentral gyrus (n=49) underwent assessment for apparent (paresis) and subtle (finger tapping) deficits. Patients with left frontal tumors in the vicinity of the inferior frontal gyrus (n=29) underwent assessment for gross (aphasia) and mild language (phonological verbal fluency) deficits. RS-fMRI results were extracted by spatial Independent Component Analysis (ICA). RESULTS: Motor group: paretic patients showed significantly (P=0.01) decreased BOLD-signal in ipsilesional precentral gyrus when compared to contralesional one. Significantly (P<0.01) lower BOLD-signal was also observed in ipsilesional pre-central gyrus of paretics when compared with the non-paretics. In asymptomatic patients, a strong positive correlation (r=0.68, P<0.01) between ipsilesional motor cortex BOLD-signal and contralesional finger tapping performance was observed. Language group: patients with aphasia showed significantly (P=0.01) decreased RS-fMRI BOLD-signal in left BA 44 when compared with non- aphasics. In asymptomatic patients, a strong positive correlation (r=0.72, P<0.01) between BA 44 BOLD-signal and phonological fluency performance was observed. CONCLUSIONS: Our results showed significant affection of RS-fMRI BOLD-signal of motor and language networks in the vicinity of tumors implying the usefulness of the method for assessment of the underlying functions in brain tumors patients.
37
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 09 THE CONTRIBUTION OF NEUROPSYCHOLOGY IN AWAKE CRANIOTOMY: PRILIMINARY RESULTS E. Liouta, C. Koutsarnakis, F. Liakos, A. Kalyvas, K. Papadopoulos, K. Romana, G. Stranjalis Department of Neurosurgery, University of Athens, Evangelismos Hospital, Athens OBJECTIVE: Aim of the modern oncological neurosurgery is to maximize the extent of tumor resection, with a parallel minimization of postoperative neurological deficits; therefore, localization of “eloquent” cortex is essential. Intraoperative Electrical Stimulation (IES) during awake craniotomy is considered the “gold standard” for functional mapping in tumor surgery. In this report we present our preliminary results from a 30-patients series that underwent awake craniotomy. MATERIAL - METHOD: During a 2.5-years period, glioma patients (22 left /8 right hemisphere) underwent awake craniotomy for tumor excision. Bipolar IES conducted with the following parameters: amplitude ranged from 2mA to 6mA, frequency was set at 60 Hz, spatial diameter of stimulation was 0.5mm and the time of stimulation was 1-2 for motor and 4-5 seconds for cognitive-language mapping. Motor and language responses detected through motor and language naming tasks, conducted by a neuropsychologist thought out the operation. RESULTS: Negative motor (upper/lower limbs, tongue arrest, oculomotor apraxia), positive motor (upper limb, fingers, face twitches) and positive sensory (paresthesias) responses were elicited when stimulating premotor areas, primary motor and somatosensory cortex respectively. Speech arrest, phonemic, semantic and anomic errors, and perseverations were produced when left frontal, temporal and inferior parietal lobule areas were stimulated at cortical and subcortical level. Immediate post-operative assessment showed functional deterioration in 50% of patients; 3 months postoperatively all patients but 2 reached their preoperative status. CONCLUSIONS: Awake craniotomy allows resection of tumors in eloquent areas with an acceptable risk of permanent postoperative deficit and should be performed in cooperation with expert clinical neuropsychologists.
38
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 10 COGNITIVE DYSFUNCTION IN TYPE ΙΙ DIABETES MELLITUS: IS ALZHEIMER’S DISEASE TYPE 3 DIABETES? L. Messinis1, C. Marneras2, G. Nasios3, A. Ntoskou1, P. Papathanasopoulos4 1 Neuropsychology Section, Department of Psychiatry and Neurology, University Hospital of Patras 2 Department of Nursing, University Hospital of Patras 3 Department of Speech and Language Therapy, TEI Epirou, Ioannina 4 University of Patras Medical School SUMMARY: Type II Diabetes Mellitus (Type 2 DM) is a modern-day epidemic. While the deleterious effects of Diabetes Mellitus on the retinal, renal, cardiovascular and peripheral nervous systems are widely acknowledged, less attention has been given to the effects of diabetes on neurocognitive functions. Recent literature has, however, shown that both type 1 and type 2 diabetes mellitus have been associated with reduced performance on multiple neuropsychological domains and with structural abnormalities on neuroimaging. With an aging population and the growing epidemic of diabetes, complications related to Central Nervous System functioning and neurocognition may prove challenging for future public health implications. Although the exact pathophysiology of neurocognitive dysfunction in diabetes is not completely understood, hyperglycemia, vascular disease and insulin resistance seem to play significant roles. Furthermore, evidence from recent studies has indicated a close pathophysiological relationship between Alzheimer’s Disease (AD) and Type 2 Diabetes Mellitus (DM2). This includes factors such as impaired insulin signaling, insulin resistance, advanced protein glycation and oxidative stress Moreover, T2DM and AD patients have similar amyloid beta deposits both in the pancreas and the brain. As a result, several researchers have proposed AD to be a Type 3 DM. In this presentation we will provide an overview of the recent neuropsychological and neuroimaging literature related to this topic.
39
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 11 APPLYING ANODAL TDCS IN A PATIENT WITH MULTIPLE SYSTEM ATROPHY A. Alexoudi, P. Patrikelis, T. Fasilis, S. Gatzonis Department of Neurosurgery, Medical School, National and Kapodistrian University of Athens, Evangelismos Hospital OBJECTIVE: To evaluate the effects of anodal tDCS on cognitive functions in Multiple System Atrophy. MATERIAL - METHOD: We applied anodal tDCS in a patient with MSA-P. The battery of neuropsychological tests included measures of the general mental status (MMSE), sustained visual attention and concentration (TM-A), processes of shifting and divided attention (TM-B), verbal-auditory memory and learning (RAVLT), visuomotor activity and processing speed (DSST-WAIS-III), Fluency Test (Phonemic & Semantic) and executive functions (VFT phonemic & semantic). tDCS was applied in 10 sessions. Clinical evaluations were performed at baseline, day 11, day 30 and at day 90. RESULTS: MMSE improved by 15,4% at 11 days, 3,4% at 1 month, and 11,5% at 3 months. A positive effect was seen in the speed of information processing and visuomotor coordination (DSST-WAIS-III) (increase by 20,8%, 16,7% and 4,1% at day 11, 1 month and 3 months respectively). In the domain of verbal memory and learning (RAVLT) the score increased from baseline to post-intervention by 61,5% and then decreased by 42,3% and 23,1% at 1 month and 3 months respectively. Visual scanning and concentration (TMT-A), as well as phonemic and -semantic fluency (VFT) scores were of no statistical significance. CONCLUSIONS: Our data suggest that tDCS has a beneficial effect on cognitive performance in MSA-P, mainly relying on the modulation of functional links connecting the default mode network, cerebellar and limbic networks.
40
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 12 TRAINING MY DRAGON: IMPLEMENTING A NOVEL MODEL OF BOOSTING LEARNING SKILLS AND ABILITIES FOR TEENAGE STUDENTS TARGETING ON EXECUTIVE FUNCTIONS E. Pavlou Papagianni1, C. Papayiannis2 1 The YouthBoard of Cyprus 2 EurostudiesCy., Cyprus SUMMARY: In our services a considerable number of students, self - report “learning difficulties”. None of them fulfils the criteria of any kind of learning disability but at the same time, all of them self-report considerable difficulties in every day functioning regarding their ability to complete home-work or to get prepared for tests and exams. For students and their parents, the most profound factor for these difficulties is stress. But in a closer look we easily understand that even though stress is indeed present and it is profound, nevertheless, it cannot explain all the difficulties or even when students come with stress control as their primary goal, even if we design a prevention or psychotherapeutic program this is usually not enough. It seems that even among high functioning students, we can spot a considerable number of them who would benefit from training targeting specific skills or abilities that are considered to be related directly to executive functions. Our presentation explains in terms of every – day life, which and how executive functions are related to learning procedures. We also explain how we used our knowledge about executive functions to develop a novel model of academic coaching, which is flexible enough to take into consideration each student’s needs, goals, background and personality.
41
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 13 DOES TIME SINCE INJURY INTERFERE WITH SEMANTIC KNOWLEDGE IN CHRONIC MODERATE-TO-SEVERE TBI E. Pettemeridou1,2, F. Constantinidou1,2 1 Department of Psychology, University of Cyprus, Nicosia 2 Center for Applied Neuroscience, University of Cyprus, Nicosia OBJECTIVE: To investigate whether individuals with chronic moderate-to-severe TBI differed on Semantic Knowledge (SK), as compared to non-injured controls; and the association between SK and Time Since Injury (TSI), and if there is a difference on SK based on TSI in chronic TBI. MATERIAL - METHOD: The group with chronic TBI consisted of 33 males with a primary diagnosis of moderateto-severe closed head injury (age range=18-51), with a TSI median of 3 years (TSI range = 1-18). The control group consisted of 24 males matched on age and education. The Peabody Picture Verbal Test (PPVT) was used to measure SK. RESULTS: Individuals with TBI scored significantly lower on the SK as compared to the matched controls (p<.001), even though the two groups were matched on education. A significant positive moderate correlation was found between the PPVT and TSI (0.01) in survivors of TBI. A median split analysis was conducted on the TSI median of the 3 years thus creating two groups of participants with TBI. Significant differences were found (p<0.05) between the two groups; individuals with chronic TBI with a TSI of greater than 3 years scoring lower on the PPVT. CONCLUSIONS: These findings suggest that TBI may affect one’s semantic knowledge, a measure of crystallized intelligence and that decline continues for years post injury. These findings support the notion that TBI may have a degenerative effect on cognitive function and highlight the need for further exploration of SK in TBI.
42
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 14 NATURALIZING ART: A REVIEW OF THE INTERDISCIPLINARY FIELD BETWEEN NEUROIMAGING AND AESTHETICS E. Prousali1, A. Liozidou2,3 1 School of Philosophy, Faculty of Theatre Studies, National and Kapodistrian University of Athens 2 Department of Psychology, Faculty of Human Sciences, Athens Metropolitan College and University of East London 3 Department of Neurology, Henry Dunant Hospital Center, Athens SUMMARY: The new field of Neuroaesthetics introduced by the neurobiologist Semir Zeki (1999) along with the discovery of the Mirror Neuron System (Rizzolatti et al., 2001) enhanced the relations between Art and Neuroscience. Following Zeki, many neuroscientists started posing the question: “What happens in the brain when we experience art?”. In the same spirit, neuroscientists also addressed other problems related to aesthetics: some employed paintings or movie shots as mere stimuli to better understand brain while experiencing art (i.e. Ed.Vessel, G. Star, N. Rubin, 2012); while others employed brain imaging techniques (i.e. functional Magnetic Resonance Imaging) to study the concept of “aesthetic pleasure” (i.e. Ishizu and Zeki 2011, 2014). In the majority of the neuroimaging experiments investigating aesthetic perception, the observers/spectators were presented with paintings or music inside an fMRI scanner in order to detect the brain regions activated during aesthetic appraisal (positive or negative). In other neuroimaging experiments, observers/spectators were exposed to mimed, symbolic and meaningless hand gestures -conditions that spectators are normally faced with during experiencing different kinds of art- which have contributed with complementary results on the perceptual process. Recently, the term Embodied simulation was introduced (V. Gallese, 2017) in order to describe the brain mechanism that underlies the experience of abstract art. The proposed announcement reviews the current neuroimaging data with respect to the neural interrelations between art and cognitive functions and argues that art may well be a “behavioural complex, an inherited tendency to act in a certain way” (Dissanayake, 1992).
43
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 15 EFFECTIVENESS OF A HOLISTIC DAY TREATMENT REHABILITATION PROGRAM FOR PATIENTS WITH ACQUIRED BRAIN INJURY IN THE CHRONIC PHASE IN GREECE E. Saleptsi¹, A. Varotsi¹, G. Dellatolas², O. Dimos¹, N. Karra¹, C.S. Karatosidi¹, C. Kattami¹ ¹ Brain Injury Day Treatment Unit, ELEPAP Athens, Greece ² Univ Paris-Sud, UVSQ, Univ Paris-Saclay, INSERM INTRODUCTION: Most ABI survivors exhibit a variety of chronic neurobehavioral sequelae, as well as impaired self-awareness, hindering independent functioning and social re-integration. A great amount of evidence-based studies has suggested that ABI survivors are best treated by holistic day treatment programs, offering integrated, multidisciplinary rehabilitation. However, there is limited research regarding the effectiveness of holistic rehabilitation in ABI patients in the chronic phase. OBJECTIVES: The primary aim of the current study was to evaluate the effectiveness, in cognitive functioning, selfawareness and independence in daily activities, of a day treatment program treating Greek outpatients with ABI in the chronic phase. PARTICIPANTS AND METHODS: A prospective study with 30 ABI patients in the chronic phase (mean=6,5 years since injury, SD=5,8) who underwent a holistic day treatment program (5 hours/day, 4 days/week) for 12 months and 10 controls (mean=8,8 years since injury, SD=7,8) who did not receive rehabilitation. The effectiveness of this intervention was evaluated with performance on neuropsychological (NP) testing, altered self-awareness and changes regarding independence in activities of daily living. RESULTS: NP functioning significantly improved for the rehabilitation group. In addition, after rehabilitation, patients showed better awareness of their difficulties especially in the cognitive and behavioral domain, and improvement in daily activities according to the proxy. In the control group, no significant change was observed at NP testing, awareness or daily activities. CONCLUSIONS: The findings support that holistic day treatment rehabilitation programs can improve cognitive functioning, increase self-awareness and consequently enhance functionality in daily living in ABI patients even in the chronic phase.
44
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 16 A CASE OF SEVERE TRAUMATIC BRAIN INJURY WITH POOR INITIAL MRI PROGNOSIS: WHAT CAN WE EXPECT FROM INTENSIVE COGNITIVE REHABILITATION? A. Varotsi¹, E. Saleptsi¹, O. Dimos¹, N. Karra¹, C.S. Karatosidi¹, C. Kattami¹, S.G. Papageorgiou² ¹ Brain Injury Day Treatment Unit, ELEPAP Athens ² 2nd Neurological Department, University of Athens, University General Hospital ‘Attikon’, Athens SUMMARY: The current case study demonstrates the unexpected extend of recovery, after systematic and intensive cognitive rehabilitation, of a 46 years old male who sustained a severe traumatic brain injury (TBI), following a car accident. He was transferred comatose to the Emergency Department via ambulance intubated with a Glasgow Coma Scale score of 3/15. Initial CT findings revealed multiple frontal bilateral cerebral haemorrhagic contusions, a large right frontotemporal parietal subarachnoid hemorrhage (SAH), diffuse brain swelling in the right hemisphere and multiple skull fractures. Gradient-recalled-echoT2*-weighted and susceptibility-weighted imaging (SWI) revealed multiple bilateral cerebral microbleeds (CMBs) within the brain parenchyma, suggesting diffuse axonal injury (DAI). On admission to the Brain Injury Day Treatment Unit of ELEPAP Athens, two years after his TBI, he was presented with mental slowness, fatigue, mutism, lack of initiation/apathy, lack of eye contact and exhibited strikingly unexpected behavioral outbursts. The patient was unable to undergo a neuropsychological assessment or to attend intensive rehabilitation program in a group setting due to the aforementioned difficulties. Thus, an individualized cognitive rehabilitation program was provided according to his cognitive deficits as well as functional limitations. Despite the presence of severe axonal injury on early MRI, the patient regained the ability to communicate, his mental stamina was increased, behavioral outbursts were eliminated, he was able to focus on a task or conversation maintaining eye contact and exhibited appropriate emotional regulation. Marked improvements are possible after systematic cognitive rehabilitation, even for chronic TBI patients with a poor prognosis according to the initial MRI findings.
45
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 17 ASSESSMENT OF TRAUMATIC BRAIN INJURY CHRONIC EFFECTS: UNCINATE FASCICULUS DIFFUSION TENSOR METRICS AND CORRELATION WITH VISUAL AND VERBAL EPISODIC MEMORY PERFORMANCE C. Yiannakkaras1, N. Konstantinou2, F. Constantinidou3,4, E. Pettemeridou3,4, E. Eracleous5, S.S. Papacostas6, I. Seimenis1 1 Medical Physics Laboratory, Department of Medicine, School of Health Sciences, Democritus University of Thrace, Alexandroupolis, Greece 2 Department of Rehabilitation Sciences, Faculty of Health Services, Cyprus University of Technology 3 Center for Applied Neuroscience, University of Cyprus, Nicosia, Cyprus 4 Department of Psychology, University of Cyprus, Nicosia, Cyprus 5 Medical Diagnostic Center “Ayios Therissos”, Nicosia, Cyprus 6 Neurology Clinic B’, Cyprus Institute of Neurology and Genetics and Cyprus School of Molecular Medicine, Nicosia, Cyprus OBJECTIVE: To investigate the hypothesis that the episodic visual and verbal memory impairment associated with chronic moderate to severe traumatic brain injury is related to changes in the diffusion tensor imaging (DTI) properties of the uncinate fasciculus (UF). MATERIAL - METHOD: A group of 13 TBI male participants with chronic TBI (median post-injury period of 76 months) was subjected to comparable evaluation with a matched group of 14 neurologically-healthy controls. Fractional anisotropy, as well as mean, radial and axial diffusivity values were obtained. A battery of visual and verbal episodic memory recall and recognition tasks was administered as part of a lengthy neuropsychological battery. RESULTS: As anticipated, healthy controls outperformed TBI participants in visual and verbal recall tasks. No group differences were recorded for recognition tasks. Verbal recognition performance scores of participants with TBI were correlated with mean (r=-0.62, p=0.024 at a=0.05) and radial (r=-0.52, p=0.068 at a=0.05) diffusivity of the right UF. Visual recall performance scores of participants with TBI were also correlated with mean (r=-0.7, p=0.008 at a=0.05) and radial (r=-0.64, p=0.017 at a=0.05) diffusivity of the right UF. No such correlations were established for healthy controls. CONCLUSIONS: Moderate to severe traumatic brain injury survivors are experiencing deficits in recall tasks of visual and verbal episodic memory several years after injury. DTI metrics analysis indicated that TBI-induced microstructural changes at the right uncinate fascicle correlate with verbal recognition and visual recall performance.
46
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 18 THE TOWER OF LONDON TEST: GREEK NORMATIVE DATA FOR USE WITH URBAN POPULATION AND ANALYSIS OF THE INFLUENCE OF DEMOGRAPHIC VARIABLES C. Kroupi1, C. Zourna1, A. Liozidou2,3, I. Babili1, K. Sirigonaki4, A. Makropoulou1, G. Etairidou1, I. Pavlou1, T. Anifantaki1, E. Fioranti1, N. Andreakos1, I. Zalonis1 1 Neuropsychological Laboratory, 1st Neurology Department, Eginition Hospital, National and Kapodistrian University of Athens 2 Neurology Department, Henry Dunant Hospital Center, Athens 3 Psychology Department, Faculty of Human Sciences, Athens Metropolitan College 4 Institute of Applied and Computational Mathematics, Foundation for Research and Technology, Iraklion, Crete OBJECTIVE: The Tower of London Test (TOL) is a neuropsychological tool designed to evaluate executive functions (EF). The purpose of this study was to collect Greek normative data for the TOL and to explore potential influence of demographic variables on the TOL performance. MATERIAL - METHOD: TOL was administered to 301 healthy individuals (132 men, 169 women; minimum-maximum age: 16-86 years old; mean age= 44.56 years (SD= 18.15); mean educational level= 13.15 years (SD= 3.37); handedness right= 93.9%) as part of a neuropsychological battery. Participants were classified into five age groups: 16-25, 26-39, 40-50, 51-59, 60-70 and 71-86 years. The sample was further classified into three educational levels: 0-6, 7-12 and 13-18 years. Several TOL variables were calculated and one-way analyses of variance were performed to explore the relationship between TOL performance and age, sex and educational level. RESULTS: Significant differences on TOL performance were found among age groups. Overall, the 26-39 years group performed better as compared to the 60-70 and the 71-86 years groups. Elderly participants underperformed on Total Execution and Completion Time, as well as on Total Rule and Time Violations as compared to the younger age groups. Sex was not significantly related to TOL performance. Participants with 0-6 years of education underperformed as compared to the participants of the higher educational level group (13-18 years). CONCLUSIONS: Our study presents TOL normative data for the Greek urban population and further confirms the relationship of age and education to the TOL performance.
47
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 19 Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ Α. Αλεξιάδου1, Β.Π. Μποζίκας1, Μ.Ε. Κοσμίδου2, Ε. Παρλαπάνη1, Γ. Κιοσέογλου2, Κ. Φωκάς1 1 Α΄Ψυχιατρική Κλινική, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΣΚΟΠΟΣ: Η αυτοβιογραφική μνήμη παρουσιάζει πρόβλημα σε ασθενείς με σχιζοφρένεια, δηλαδή η ικανότητα των ασθενών να θυμούνται πληροφορίες και γεγονότα από την προσωπική τους ζωή είναι μειωμένη. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να μελετήσει την αυτοβιογραφική μνήμη σε ασθενείς με σχιζοφρένεια και κυρίως την ικανότητα των ασθενών να θυμούνται αυτοβιογραφικές αναμνήσεις αφού πρώτα ελέγξουμε την επίδραση των μειονεξιών της λεκτικής μνήμης και της λεκτικής ευχέρειας. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Εξετάστηκαν 40 ασθενείς με σχιζοφρένια και 40 φυσιολογικά άτομα που ταίριαζαν στο φύλο, στην ηλικία και στο μορφωτικό επίπεδο με την ομάδα των ασθενών. Διαμορφώσαμε και χορηγήσαμε ένα ερωτηματολόγιο αυτοβιογραφικής μνήμης, το οποίο βασίστηκε στο ΑΜΙ (Autobiographical Memory Inventory, Kopelman et al, 1994). Οι συμμετέχοντες στην έρευνα κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούν τη μνήμη τους για το παρελθόν τους πχ. τις ημερομηνίες γέννησης των γονιών τους, τα ονόματα καθηγητών τους από το σχολείο, διευθύνσεις, καθώς και γεγονότα από την προσωπική τους ζωή. Οι πληροφορίες και τα γεγονότα αυτά χωρίζονται σε τρεις ηλικιακές υποκατηγορίες: παιδική ηλικία, πρώιμη ενήλικη ζωή και πρόσφατη ζωή. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια παρουσίασαν μειονεξίες στην αυτοβιογραφική μνήμη σε σχέση με τον υγιή πληθυσμό και έδωσαν λιγότερο ειδικές απαντήσεις. Επιπλέον, όταν ελέγχθηκε η γενική χαμηλότερη επίδοση των ασθενών στη λεκτική ευχέρεια και λεκτική μνήμη, η ομάδα των ασθενών παρουσίασε λιγότερες αυτοβιογραφικές αναμνήσεις κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ζωής. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς με σχιζοφρένεια παρουσίασαν μειονεξίες στην αυτοβιογραφική τους μνήμη μόνο κατά την περίοδο της πρόσφατης ζωής, αφού ελέγξαμε τις μειονεξίες της λεκτικής μνήμης και της λεκτικής ευχέρειας. Τα παρόντα ευρήματα καταδεικνύουν την ανάγκη για γνωστική αποκατάσταση σε ασθενείς με σχιζοφρένεια.
48
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 20 Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΥΣΤΑΔΩΝ ΣΤΗΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΦΙΛ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΥΝΑΡΜΟΓΗΣ (ΑΔΣ) Α. Ασωνίτου, Δ. Κουτσούκη Σχολή/Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Εργαστήριο Προσαρμοσμένης Κινητικής Δραστηριότητας/ Αναπτυξιακών και Κινητικών Διαταραχών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της έρευνας ήταν η ταξινόμηση διαφορετικών γνωστικο-κινητικών προφίλ σε παιδιά με Αναπτυξιακή Διαταραχή Συναρμογής (ΑΔΣ) με βάση τη νευροψυχολογική θεωρία PASS (Planning, Attention, Simultaneous and Successive Coding) (D-N CAS: Das, Naglieri & Kirby, 1994). ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Για τον προσδιορισμό ή μη της κινητικής διαταραχής χρησιμοποιήθηκε το σταθμισμένο κινητικό τεστ Movement Assessment Battery for Children (Henderson & Sugden, 1992). Η δοκιμασία “Running speed and Agility” του σταθμισμένου κινητικού τεστ Bruininks - Oseretsky Test of Motor Proficiency (BOTMP: Bruininks, 1978) χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση της ταχύτητας τρεξίματος. Οι γνωστικές ικανότητες αξιολογήθηκαν με τις υποκλίμακες του σταθμισμένου Συστήματος Γνωστικής Αξιολόγησης CAS (Cognitive Assessment System: Naglieri & Das, 1997). Συμμετείχαν 108 παιδιά ηλικίας 5 και 6 ετών, 54 με και 54 χωρίς ΑΔΣ, που φοιτούσαν σε τυπικά δημόσια νηπιαγωγεία του νομού Αττικής κι εξετάστηκαν σε 31 γνωστικο-κινητικές μεταβλητές. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η ανάλυση συστάδων με 9 κινητικές και 7 γνωστικές μεταβλητές κατηγοριοποίησε τα δεδομένα σε 6 υποομάδες: • Υ1 = παιδιά σε κίνδυνο. • Υ2 = παιδιά στο επίπεδο του μέσου όρου. • Υ3 = παιδιά χωρίς γνωστικο-κινητικά προβλήματα. • Υ4 = παιδιά με δυσκολίες λεπτού χειρισμού, σχεδιασμού και ταυτόχρονης κωδικοποίησης. • Υ5 = παιδιά με δυσκολίες λεπτού χειρισμού, δυναμικής ισορροπίας και σχεδιασμού. • Υ6 = παιδιά με γενικευμένη γνωστικο-κινητική δυσλειτουργία. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η ανάλυση συστάδων με βάση τη γνωστικο-κινητική προσέγγιση αποτελεί μεθοδολογικό εργαλείο ταξινόμησης της διαταραχής, που μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες αναπτυξιακές διαταραχές. Τα διαφορετικά προφίλ αναπτυξιακής καθυστέρησης αποτελούν σημαντικά στοιχεία για κλινική αξιολόγηση κι έγκαιρη εκπαιδευτική παρέμβαση με εναλλακτικές μεθόδους διδασκαλίας.
49
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 21 ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΜΕ ΤΟ ΧΕΡΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ: ΝΕΥΡΟΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Φ. Βλάχος Εργαστήριο Μαθησιακών Δυσκολιών, Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Σκοπός της συγκεκριμένης μελέτης ήταν να εξετάσουμε αν και κατά πόσο η γραφή με το χέρι σχετίζεται και επηρεάζει την ανάπτυξη των αναγνωστικών ικανοτήτων. Για το σκοπό αυτό πραγματοποιήσαμε ανασκόπηση νευροαπεικονιστικών ερευνών της τελευταίας δεκαετίας. Τα ευρήματα των ερευνών, τόσο για τα παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας όσο και για τους ενήλικες, έδειξαν ότι η γραφή με το χέρι επιδρά στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και ενεργοποιεί τα αναγνωστικά συστήματα του εγκεφάλου περισσότερο από άλλες αισθησιοκινητικές τεχνικές. Από τις νευροαπεικονίσεις φάνηκε ότι η εκμάθηση της γραφής βασίζεται στην ανάπτυξη ενός δικτύου δομών του εγκεφάλου των οποίων η συμμετοχή και η διασύνδεση είναι ειδική για τη γραφή των χαρακτήρων του αλφαβήτου. Το δίκτυο αυτό δομείται για την κοινή εκμάθηση της γραφής και της ανάγνωσης και εξαρτάται από το επίπεδο της εμπειρίας του συγγραφέα. Η αντίληψη των γραμμάτων βοηθιέται από την εμπειρία της γραφής με το χέρι στην οποία βασίζεται και η ικανότητα επεξεργασίας των γραμμάτων στον εγκέφαλο του ατόμου κατά την ανάγνωση. Τα δίκτυα του εγκεφάλου που φαίνεται να ενεργοποιούνται κατά την αναγνώριση γραμμάτων, μετά την ενεργή εκμάθηση των γραμμάτων αυτών με τη μέθοδο της γραφής με το χέρι, είναι τα ίδια αισθησιοκινητικό δίκτυα που ενεργοποιούνται κατά την αναγνώριση γραμμάτων και κατά την ανάγνωση. Συμπερασματικά, η αισθησιοκινητική εμπειρία με τη μορφή γραφής με το χέρι φαίνεται ότι αναπτύσσει τον εγκέφαλο και υποβοηθά την αναγνωστική ικανότητα του ατόμου.
50
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 22 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΤΑΧΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΗΣ ΓΝΩΣΙΑΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ ΚΑΙ ΤΟ MONTREAL COGNITIVE ASSESSMENT ΩΣ ΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Ε. Γασπαράτος1, Μ. Ζαννίκου2, Π. Πατρικέλης2, Σ. Γκατζώνης2 1 City Unity College, Αθήνα 2 Νευροχειρουργική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Ο Ευαγγελισμός ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Ο εγκεφαλικός νευροεκφυλισμός που εκπίπτει λόγω της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας (ΣκΠ) έχει ως βασικό αποτέλεσμα την έκπτωση των γνωστικών λειτουργειών των ασθενών. Επιδημιολογικά, το 40% με 70% των ασθενών με Υποτροπιάζουσα Διαλείπουσα ΣκΠ (RRMS) παρουσιάζει γνωστικά ελλείματα. Βάσει αυτού, μια περιεκτική νευροψυχολογική αξιολόγηση είναι χρονοβόρα. Ως εκ τούτου, η γνωστική αξιολόγηση μπορεί να είναι λανθασμένη λόγω κόπωσης του ασθενούς. Με κύριο γνώμονα το παραπάνω, ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να εξετάσει την αποτελεσματικότητα του Montreal Cognitive Assessment (MoCA) ως αξιόπιστο εργαλείο αξιολόγησης της γνωστικής δυσλειτουργίας των ασθενών με ΣκΠ. Το MoCA είναι μια σύντομη εξέταση της τάξεως των 20 λεπτών που περιλαμβάνει μερικώς το o’clock test και κομμάτια από το Rey test. Για τον σκοπό της παρούσας έρευνας συλλέχθηκαν δεδομένα από 30 RRMS ασθενείς ηλικίας 30-50 και από 30 υγιή άτομα (HCl). Επιπροσθέτως εξετάσθηκε ο συσχετισμός του MoCA με τα αποτελεσμάτα του SDMT και VFT. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το MoCA είναι ένα ψυχομετρικά έγκυρο εργαλείο για την αξιολόγηση ασθενών με ΣκΠ (α= 0,72) Επιπλέον, υπήρξαν στατιστικά σημαντικές διαφοροποιήσεις στις βαθμολογίες των νοηματικών τομέων του MoCA μεταξύ του HCl και των ΣκΠ ασθενών (t (59)= 1.716, p<0.05). Τέλος, στατιστικά σημαντικές θετικές συσχετίσεις παρατηρήθηκαν μεταξύ του MoCA με το SDMT (r= 0.681, p<0.05) και το VFT (r= 0.673, p<0.05). Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης υποστηρίζουν τις προηγούμενες έρευνες σχετικά με την αποτελεσματικότητα του MοCA ως χρήσιμου και αξιόπιστου τεστ νευρογνωστικής λειτουργικότητας σε ασθενείς με ΣκΠ, καθιστώντας την νευρογνωστική αξιολόγηση ως μια σύντομη διαδικασία που τα αποτελέσματα της δεν επηρεάζονται από την γνωστική κόπωση του ασθενή.
51
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 23 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ: ΤΕΧΝΙΚΕΣ, ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Χ. Γκούμα, Ε.Σ. Τσάμου, Ν. Τριάντη Τμήμα Ψυχιατροδικαστικής, Αττικό Νοσοκομείο, Αθήνα ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Οι εκτιμήσεις της επικινδυνότητας και του κινδύνου υποτροπής αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της απονομής της δικαιοσύνης και κεντρικό ζήτημα της δικαστικής ψυχιατρικής που απαιτεί συνεχή επαναξιολόγηση. Ως επικινδυνότητα ορίζεται η ψυχοβιολογική κατάσταση του ατόμου που διαμορφώθηκε κάτω από την επήρεια ενδογενών και εξωγενών παραγόντων και η οποία καθιστά πιθανή την διάπραξη από το άτομο νέων εγκλημάτων στο μέλλον. Οι εξελίξεις σχετικά με την ανοδική σημασία της επικινδυνότητας σε κοινωνικό και νομοθετικό επίπεδο, έχουν επηρεάσει κι αναδιαμορφώσει το ρόλο και την αποστολή των ψυχιάτρων και των ψυχολόγων πραγματογνωμόνων, έναντι των οποίων, οι κοινωνικές προσδοκίες έχουν εξελιχθεί σημαντικά. Η μετάβαση από την επικινδυνότητα στην έννοια της διαχείρισης και του «ρίσκου» είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη και χρησιμοποίηση εργαλείων για την εκτίμησή του. Τέσσερις γενιές εργαλείων έχουν αναπτυχθεί έως σήμερα: η κλινική μέθοδος, τα στατιστικά εργαλεία, τα Εργαλεία Δοµηµένης Επαγγελµατικής Εκτίµησης της επικινδυνότητας και μια τέταρτη γενιά εργαλείων εκτίμησης κινδύνου υποτροπής ή εκδήλωσης βίαιης συμπεριφοράς. Η εργασία μας βασισμένη σε βιβλιογραφική ανασκόπηση και τα αντίστοιχα ερευνητικά δεδομένα εξετάζει βασικά ερωτήματα: τι είναι επικινδυνότητα, πώς διαμορφώθηκε και αν μετριέται καθώς και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση και την πρόβλεψη της επικίνδυνης συμπεριφοράς και τα ηθικά και περιοριστικά θέματα που προκύπτουν από αυτές. Το συμπέρασμα είναι ότι κατά βάση δεν υπάρχει πειστικό επιστημονικό έρεισμα για τη θεωρία της επικινδυνότητας καθώς πρόκειται για αόριστη νομική έννοια που το περιεχόμενό της εξαρτάται από την ερμηνεία που θα δοθεί στην αντίστοιχη ποινική διάταξη.
52
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 24 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΕΥΕΛΙΞΙΑΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΟΠΤΙΚΟΝΟΗΤΙΚΗΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΗΝΩΝ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ Μ. Δημητριάδου1, Ν. Σκαρμέας2,3, Ε. Δαρδιώτης4, Μ. Γιαννακούλια5, Γ. Χατζηγεωργίου4, Π. Σακκά6, Μ.Ε. Κοσμίδου1 1 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Τμήμα Κοινωνικής Ιατρικής, Ψυχιατρικής και Νευρολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 Taub Institute for Research in Alzheimer’s Disease and the Aging Brain, the Gertrude H. Sergievsky Center, Department of Neurology, Columbia University, New York, United States 4 Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα 5 Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 6 Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Διερευνήσαμε την καταλληλότητα της χρήσης της ευρέως χρησιμοποιούμενης στην κλινική πράξη δοκιμασίας Οπτικονοητικής Ιχνηλάτησης (ΔΟΙ, Trail Making Test) Μέρος Β για την εκτίμηση της νοητικής ευελιξίας σε ηλικιωμένους. Επιπρόσθετα, αξιολογήσαμε ως εναλλακτική τη χρήση της δοκιμασίας των Μηνών (ΔΜ) αντίστροφα. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Η ΔΟΙ-Α και Β και η ΔΜ-Ευθεία και Αντίστροφα χορηγήθηκαν σε 711 υγιείς ηλικιωμένους, σε 113 ηλικιωμένους με ήπια γνωστική εξασθένηση (ΗΓΕ) και σε 32 ηλικιωμένους με νόσο Αλτσχάιμερ (ΝΑ) στα πλαίσια της Hellenic Longitudinal Investigation of Aging and Diet. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από τα άτομα που ολοκλήρωσαν τη ΔΟΙ-Α, ένα ποσοστό μόνο ολοκλήρωσε και τη ΔΟΙ-Β (84% υγιείς, 48,6% ΗΓΕ, 26.9% ΝΑ). Αντίστοιχα, από τα άτομα που ολοκλήρωσαν τη ΔΜ-Ευθεία, ένα ποσοστό ολοκλήρωσε και τη ΔΜ-Αντίστροφα (95.5% υγιείς, 85.8% ΗΓΕ, 60.6% ΝΑ). Μια ανάλυση διακύμανσης κατέδειξε στατιστικά πιο αργή επίδοση στη ΔΟΙ-Β της ομάδας με ΗΓΕ συγκριτικά με την υγιή ομάδα [t(630)=3.539, p<0.01]. Στη ΔΜ-Αντίστροφα, η ομάδα ΝΑ είχε χειρότερη επίδοση από την ομάδα με ΗΓΕ, η οποία με τη σειρά της είχε χειρότερη επίδοση από την υγιή ομάδα [F(2, 794)=33,957, p<0,001]. Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνονται και από την εφαρμογή της ανάλυσης των καμπύλων ROC, στην οποία η ΔΜ-Αντίστροφα και όχι η ΔΟΙ-Β διαχώρισαν τις τρεις ομάδες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η ΔΜ-Αντίστροφα φαίνεται πως είναι πιο κατάλληλη δοκιμασία για την εκτίμηση της νοητικής ευελιξίας στους ηλικιωμένους, συγκριτικά με τη ΔΟΙ-Β, καθώς αφ’ ενός έχει μεγαλύτερο ποσοστό ολοκλήρωσης και αφετέρου διαχωρίζει πιο αποτελεσματικά τους υγιείς ηλικιωμένους από αυτούς με ΗΓΕ και ΝΑ και αυτούς με ΗΓΕ από αυτούς με ΝΑ.
53
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 25 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΑ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΩΡΑ ΝΕΟΓΝΑ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΝΕΟΓΝΩΝ (ΜΕΝΝ) ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥΣ Φ. Ευαγγέλου Εκπαιδευτικός Μουσικής/ υπ. Μουσικοθεραπεύτρια Πανεπιστήμιο Μακεδονιας ΣΚΟΠΟΣ: Ενημέρωση για την προωρότητα και τα συχνά προβλήματα που παρουσιάζονται λόγω του πρόωρου τοκετού στο νεογνό και στην μητέρα. Ανάδειξη της συμβολής της μουσικοθεραπείας ως συμπληρωματική παρέμβαση στην βελτίωση και αποκατάσταση της νευροψυχολιγικής κατάστασης των νοσηλευόμενων νεογνών και των γονιών τους. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Οπτικοαουστικό υλικό από προσωπική κλινική άσκηση σε ΜΕΝΝ, παρατήρηση και ανάλυση της διαδικασίας, για την ανάδειξη της σημαντικότητας και της συμβολής της μουσικοθεραπευτικής παρέμβασης. Αναφορά ειδών μουσικοθεραπευτικών παρεμβάσεων και κλινικών ασκήσεων. Ανάλυση των κλινικών στόχων της μουσικοθεραπείας στα νεογνά και στην μητέρα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Αποτελέσματα που παρατηρούνται σε νοσηλευόμενα νεογνά που εντάσσονται σε συμπληρωματική μουσικοθεραπευτική παρέμβαση. Αποτελέσματα που παρατηρούνται με την συμμετοχή της μητέρας στην παρέμβαση. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ανάδειξη της σημαντικότητας και της συμβολής της μουσικοθεραπείας στις ΜΕΝΝ.
54
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 26 ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ: ΜΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Ν.Χ. Ζυγούρης1, Φ. Βλάχος2 1 Τμήμα Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2 Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λαμία ΣΚΟΠΟΣ: Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στη σύγκριση του χρόνου έκλυσης της κυματομορφής Ρ300 των Γνωστικών Προκλητών Δυναμικών και του χρόνου αντίδρασης μεταξύ παιδιών και εφήβων με αγχώδεις διαταραχές και τυπικά αναπτυσσόμενων (ομάδα σύγκρισης). ΜΕΘΟΔΟΣ: Συμμετείχαν 16 δεξιόχειρες (8 αγόρια και 8 κορίτσια) ηλικίας 10 έως 17 ετών (Μ=12.56, Τ.Α.=2.18) που είχαν λάβει για πρώτη φορά διάγνωση αγχώδους διαταραχής από Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο και δεν είχαν υποβληθεί σε κανενός είδους (ψυχοφαρμακολογική ή/και ψυχοθεραπευτική) παρέμβαση. Η ομάδα σύγκρισης αποτελούνταν από 16 τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά και εφήβους που είχαν εξισωθεί ανά ζεύγη ως προς το φύλο και την ηλικία με τα άτομα με αγχώδεις διαταραχές. Καταγράφηκε η ηλεκτροεγκεφαλική τους δραστηριότητα των συμμετεχόντων από 15 εγκεφαλικές περιοχές (FP1, FPz, FP2, F3, Fz, F4, F7, F8, C3, Cz, C4, P3, Pz, P4, Oz), με χρήση συχνών και παράδοξων ακουστικών ερεθισμάτων. Επίσης, από τους συμμετέχοντες ζητήθηκε να πατήσουν ένα κουμπί στο ειδικό Joystick κάθε φορά που αντιλαμβάνονταν τον ήχο στόχο. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από τη στατιστική ανάλυση προέκυψε ότι τα παιδιά και οι έφηβοι με αγχώδεις διαταραχές παρουσιάζουν μεγαλύτερο λανθάνοντα χρόνο έκλυσης της κυματομορφής Ρ300 και μεγαλύτερο χρόνο αντίδρασης σε σύγκριση με τους τυπικά αναπτυσσόμενους συνομηλίκους τους. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα ευρήματά μας συμφωνούν με προηγούμενες μελέτες σε άτομα με διάγνωση αγχώδους διαταραχής, τα οποία όμως είχαν υποβληθεί σε παρέμβαση (ψυχοφαρμακολογική ή/και ψυχοθεραπευτική) και σχολιάζονται με βάση έρευνες που υποστηρίζουν ότι ο αυξημένος χρόνος έκλυσης της κυματομορφής Ρ300 καταδεικνύει διαταραχές στην προσοχή.
55
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 27 ΑΠΟΣΒΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΧΩΔΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ: MΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ-ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Α. Θανέλλου Τμήμα Ψυχολογίας, New York College, Αθήνα ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική επιστημολογική πρόοδος ως προς τις πειραματικές υποθέσεις που αφορούν στη φύση του φόβου και στην αφετηρία των αγχωδών διαταραχών (ΑΔ). Τα ωφέλη που προκύπτουν είναι σημαντικά και για την κατανόηση μας επί των βιοψυχολογικών μηχανισμών που καθιστούν την έκθεση ως μια αποτελεσματική κλινική μέθοδο στη θεραπεία των ΑΔ. Στην παρούσα σύνοψη θα προσπαθήσουμε να καταδείξουμε πώς οι συμπεριφορικές και γνωστικές νευροεπιστήμες μπορούν να προάγουν την κατανόηση μας όσον αφορά την αιτιολογία και θεραπεία των ΑΔ. Συγκεκριμένα, θα επιχειρήσουμε μια ανασκόπηση της πρόσφατης βιβλιογραφίας σχετικά με τους βιοσυμπεριφορικούς μηχανισμούς της απόσβεσης και της έκθεσης, σε μια προσπάθεια όχι μονο να καταδείξουμε τις μεθοδολογικές ομοιότητες μεταξύ των δύο, αλλά, κυρίως, για να διαπιστώσουμε πως και οι δύο βασίζονται σε σύνθετες, ανώτερης τάξης διεργασίες που αφορούν στο προσδόκιμο ασφάλειας-απειλής. Πρόσφατα νευροεπιστημονικά, φαρμακολογικά και κλινικά δεδομένα που συνηγορούν σε αυτή την θεώρηση θα εξεταστούν.
56
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 28 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΣΤΗ ΜΥΟΤΟΝΙΚΗ ΔΥΣΤΡΟΦΙΑ ΤΥΠΟΥ 2 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ Θ. Θεοδοσίου1, Φ. Χρηστίδη1, Σ. Ξηρού2, Π. Κουρτέσης3, Κ. Παπαδόπουλος2, Γ. Παπαδήμας2, Ι. Ζαλώνης1 1 Νευροψυχολογικό Εργαστήριο, Α’ Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2 Α’ Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 School of Philosophy, Psychology and Language Sciences, The University of Edinburgh ΣΚΟΠΟΣ: Οι μυοτονικές δυστροφίες (ΜΔ) είναι αυτοσωμικά επικρατητικά μεταβιβαζόμενες πολυσυστηματικές παθήσεις που προσβάλλουν, μεταξύ των άλλων, και τον εγκέφαλο. Σε αντίθεση με τη ΜΔ τύπου 1 (ΜΔ1) όπου οι γνωστικές δυσλειτουργίες είναι συχνά αναφερόμενες, το νευροψυχολογικό πρότυπο στη ΜΔ τύπου 2 (ΜΔ2) παραμένει ασαφές και ανεπαρκώς μελετημένο. Η χρήση μιας ενιαίας και σύντομης νευροψυχολογικής κλίμακας, ικανής ωστόσο να καλύπτει διακριτά νοητικά πεδία, κρίνεται ως ιδιαιτέρως χρήσιμη σε νοσήματα, όπως η ΜΔ, που χαρακτηρίζονται από κινητική αναπηρία ή/και έντονη σωματική κόπωση. Σκοπός, λοιπόν, της έρευνας είναι η διερεύνηση του νευροψυχολογικού προτύπου στη ΜΔ2 μέσω της κλίμακας Edinburgh Cognitive and Behavioural ALS Screen (ECAS) που αρχικώς κατασκευάστηκε για άλλη ομάδα ασθενών. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Συμμετείχαν 11 ασθενείς με γενετικώς επιβεβαιωμένη ΜΔ2 και 26 υγιείς μάρτυρες παρόμοιων δημογραφικών χαρακτηριστικών. Χορηγήθηκε η κλίμακα ECAS που περιλαμβάνει υποδοκιμασίες επιτελικών λειτουργιών, λεκτικής ευχέρειας, βιωματικής μνήμης και οπτικοχωρικών δεξιοτήτων. Αξιολογήθηκε ο δείκτης εσωτερικής συνάφειας (Cronbach’s a) της κλίμακας και εξετάστηκαν διαφορές μεταξύ ασθενών και μαρτύρων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Παρατηρήθηκε αποδεκτός δείκτης συνάφειας (Cronbach’s a=0.71) της κλίμακας ECAS. Ποσοστό 73% των ασθενών εμφάνισε νοητική εξασθένηση που επιβεβαιώθηκε από τη σημαντικά μειωμένη επίδοση στη συνολική μέτρηση της ECAS (ECAS-total score, p<0.001). Σημαντικές διαφορές αναδείχθηκαν, επίσης, στα υποπεδία των επιτελικών λειτουργιών (p<0.001), της λεκτικής ευχέρειας (p=0.015) και της μνήμης (p=0.015). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η κλίμακα ECAS παρουσιάζεται ως ένα αξιόπιστο, ενιαίο εργαλείο για τη διερεύνηση του νευροψυχολογικού προτύπου σε ασθενείς με ΜΔ2 στην καθημερινή κλινική πράξη, αναδεικνύοντας δυσλειτουργία σε διακριτά νοητικά πεδία (επιτελικές λειτουργίες, λεκτική ευχέρεια, μνήμη).
57
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 29 ΟΠΤΙΚΟΧΩΡΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΗ ΜΝΗΜΗ ΣΤΗΝ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ Κ. Καμπούρης, Δ.Δ. Μητσικώστας, Κ. Πόταγας Α’ Νευρολογική Πανεπιστημιακή Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Η διερεύνηση της οπτικοχωρικής αντίληψης και της οπτικής μνήμης σε ημικρανικούς ασθενείς συγκριτικά με υγιή ομάδα ελέγχου, καθώς και μεταξύ ημικρανικών ασθενών με αύρα και ημικρανικών ασθενών χωρίς αύρα. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Το δείγμα της έρευνας αποτελείται από δυο ομάδες: την πειραματική ομάδα, που απαρτίζεται από 31 ημικρανικούς ασθενείς (δέκα εκ των οποίων έχουν αύρα) που πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια ημικρανίας του ICHD-3 beta και την ομάδα ελέγχου, που απαρτίζεται από 30 υγιείς συμμετέχοντες. Στην έρευνα χρησιμοποιήθηκαν οι νευροψυχολογικές δοκιμασίες: Rey-Osterriech Complex Figure Test (συμπεριλαμβανομένου και του Recognition Trial), Trail Making Test, Symbol Digit Modalities Test, Montreal Cognitive Assessment, Beck Depression Inventory, και Migraine Disability Assessment Quistonnaire (MIDAS), ενώ συλλέχθηκαν δημογραφικά και κλινικά δεδομένα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από τη προκαταρτική στατιστική ανάλυση των δεδομένων προκύπτει ότι οι επιδόσεις των ημικρανικών ασθενών σε μετακριτικό στάδιο διαφέρουν στατιστικώς σημαντικά από αυτές των υγειών συμμετεχόντων της έρευνας στη δοκιμασία της άμεσης και της καθυστερημένης ανάκλησης καθώς και της συνολικής ορθής αναγνώρισης στο ROCFT, στο MoCA αλλά και στη κλίμακα BDI. Πραγματοποιήθηκαν επίσης στατιστικές αναλύσεις για τη διερεύνηση διαφορών μεταξύ των επιμέρους ομάδων, καθώς και συσχετίσεων των επιδόσεων τους με δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά, από τις οποίες προέκυψαν στατιστικώς σημαντικά αποτελέσματα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι σε μετακριτικό στάδιο οι ασθενείς με ημικρανία εμφανίζουν χαμηλότερη επίδοση σε δοκιμασίες οπτικής μνήμης και αναγνώρισης και υψηλότερη βαθμολογία σε κλίμακα κατάθλιψης συγκριτικά με υγιή άτομα.
58
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 30 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Μ. Καραθάνου1, Ε. Μασούρα2, Μ.Ε. Κοσμίδου3, Κ. Παπαθεοδωρόπουλος4 1 Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 3 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 4 Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Ο σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να διερευνηθεί εάν η χρήση πολλών ξένων γλωσσών επηρεάζει ενισχυτικά τη λειτουργία της μνήμης εργασίας. Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η χρήση πολλών διαφορετικών φωνολογικών συστημάτων δρα ως φυσικό εργαστήριο για τη μνήμη και με αυτόν τον τρόπο την ενισχύει. Στην έρευνα πήραν μέρος πολύγλωσσοι φοιτητές από το τμήμα βαλκανικών, σλαβικών και ανατολικών σπουδών από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ως πειραματική ομάδα. Ως ομάδα ελέγχου συμμετείχαν νέοι που μιλούν έως δύο γλώσσες χωρίς ευρύτερη χρήση ή γνώση των γλωσσών αυτών. Τα έργα που χρησιμοποιήθηκαν για να εκτιμηθεί η μνήμη εργασίας στους πολύγλωσσους και μονόγλωσσους ενήλικες που πήραν μέρος στην έρευνα ήταν η αντίστροφη ανάκληση θέσης κύβων και η αντίστροφη ανάκληση αριθμήσεων, στα οποία υποβλήθηκαν οι πολύγλωσσοι φοιτητές από το τμήμα βαλκανικών, σλαβικών και ανατολικών σπουδών από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ως πειραματική ομάδα και οι συνομήλικοι τυπικοί ενήλικες ως ομάδα ελέγχου. ΛΈΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΆ: μνήμη εργασίας, πολύγλωσσοι, εκμάθηση ξένης γλώσσας, working memory, polyglot, multilingual, foreign language learning
59
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 31 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΣΥΝΕΙΡΜΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ - ΟΝΟΜΑΤΩΝ (GR-FNAME12) Κ. Κορμάς, Ι. Ζαλώνης, Ι. Ευδοκιμίδης, Κ. Πόταγας Ά Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η έκπτωση της μνημονικής ικανότητας αποτελεί μια από τις πιο συχνές αιτίες παραπομπής ηλικιωμένων για νευροψυχολογικό έλεγχο και συνιστά το κύριο νευρονοητικό σύμπτωμα της Νόσου Αλτσχάιμερ (ΝΑ) ήδη από τα αρχικά στάδια. Ωστόσο, πρόσφατες διαχρονικές έρευνες έχουν αναδείξει την ύπαρξη μιας εκτεταμένης προκλινικής περιόδου, όπου ηλικιωμένοι αν και εμφανίζουν το νευροπαθολογικό υπόστρωμα της ΝΑ καταγράφουν φυσιολογικές επιδόσεις σε παραδοσιακές νευροψυχολογικές μνημονικές δοκιμασίες. Σε αυτό το πλαίσιο έχει προκύψει η ανάγκη καινοτόμων νευροψυχολογικών δοκιμασιών με στόχο την ανίχνευση πρώιμων μνημονικών δυσκολιών κατά την ασυμπτωματική περίοδο της νόσου. Προς αυτή την κατεύθυνση έχει κατασκευαστεί η δοκιμασία Face Name Associative Memory Exam (FNAME) βασισμένη σε ευρήματα νευροαπεικονιστικών μελετών. Η συγκεκριμένη δοκιμασία εξετάζει τη μνημονική ικανότητα προσώπων-ονομάτων και φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στον εντοπισμό των πρώιμων μνημονικών δυσκολιών της προκλινικής περιόδου της ΝΑ. Η μνήμη προσώπων-ονομάτων αποτελεί μια ιδιαίτερα απαιτητική νοητική διεργασία, καθώς τα ονόματα χαρακτηρίζονται από έλλειψη σημασιακού περιεχομένου και η σύνδεσή τους με τα πρόσωπα είναι αυθαίρετη, επομένως η ανάκλησή αυτών δεν υποβοηθείται από στρατηγικές και νοητικές εφεδρείες. Σκοπός της παρούσας εργασίας αποτελεί η παρουσίαση της ελληνικής έκδοσης της δοκιμασίας FNAME και η συζήτηση νευροανατομικών, νευροαπεικονιστικών και νευροψυχολογικών συσχετίσεων της μνήμης προσώπων-ονομάτων.
60
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 32 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΗΣ ΜΝΉΜΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΚΛΉΡΥΝΣΗ ΚΑΤΆ ΠΛΆΚΑΣ Z. Κουβάτσου1, Ε. Μασούρα1, Μ.Ε. Κοσμίδου1, Γ. Κιοσέογλου, Μ. Καραγιάννη1, Β. Κιμισκίδης2 1 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Εργαστήριο Κλινικής Νευροφυσιολογίας, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ» ΣΚΟΠΟΣ: Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της φύσης της έκπτωσης στη λειτουργία της Εργαζόμενης Μνήμης (ΕΜ) σε ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣΚΠ). ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Συμμετείχαν 38 ασθενείς με ΣΚΠ και 27 υγιείς, εξισωμένοι ως προς το φύλο, την ηλικία και τα έτη εκπαίδευσης. Χορηγήθηκαν από τρείς δοκιμασίες για κάθε ένα από τα τέσσερα υποσυστήματα της ΕΜ (Baddeley & Hitch, 1974). Αφού επιλέχθηκαν οι δοκιμασίες με τη μεγαλύτερη διαγνωστική ακρίβεια (ΑUROC), πραγματοποιήθηκε έλεγχος των διαφορών των δύο ομάδων στις σταθμισμένες τιμές των δοκιμασιών των τεσσάρων υποσυστημάτων της ΕΜ με τη μέθοδο ανάλυσης διακύμανσης με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι δοκιμασίες ανάκλησης λίστας λέξεων, θέσης κύβων, λίστας λέξεων σε προτάσεις και άμεσης ανάκλησης σύντομων ιστοριών παρουσίασαν τη μεγαλύτερη ευαισθησία και ειδικότητα στο διαχωρισμό των ασθενών από τους υγιείς. Η έκπτωση του διαχειριστή επεισοδίων εκτιμήθηκε ως προεξέχουσα σε σχέση με τις υπόλοιπες, ενώ η αποθήκευση οπτικού υλικού στο οπτικοχωρικό σημειωματάριο διατηρήθηκε ανέπαφη. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα επιμέρους υποσυστήματα της ΕΜ πλήττονται σε διαφορετικό βαθμό στη ΣΚΠ, ένα εύρημα που μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων γνωστικής παρέμβασης σε ασθενείς με ΣΚΠ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Baddeley, A., & Hitch, G. (1974). Working memory. In G. A. Bower (Ed.), Recent advances in learning and motivation (Vol. 8, pp. 47–90). New York: Academic Press.
61
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 33 ΣΤΕΡΗΣΗ ΥΠΝΟΥ KAI ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ Ε.Π. Κούκη1, Γ. Χατζόπουλος2, F. Diaz - Martinez3, Χ. Πρώϊου4 ¹ Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ² Τμήμα Μαθησιακής Υποστήριξης, Κλινική Άγιος Λουκάς, Θεσσαλονίκη ³ Department of Psychology, University of Castilla La Mancha, Spain 4 Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη ΣΚΟΠΟΣ: Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η στέρηση ύπνου επιφέρει αλλαγές στη γνωστική λειτουργία. Η παρούσα έρευνα αποσκοπεί στην εκτίμηση γνωστικών διεργασιών που εμπλέκονται στην επικοινωνία, όπως αυτές αντανακλώνται μέσω της πραγματολογικής ικανότητας. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Βιντεοσκοπήθηκαν και αναλύθηκαν οι συνεντεύξεις δυο παιδιών (KM και ChI). Τόσο ο ΚΜ όσο και ο ChI ήταν 11 ετών, και οι συνομιλιακοί συνεργάτες τους ήταν οι μητέρες τους. Οι συνεντεύξεις έγιναν πριν και μετά από ένα βράδυ στέρησης ύπνου, και είναι αναρτημένες στη βάση δεδομένων Clinical CHILDES, του TalkBank, ως συνεισφορές του Thessaloniki Corpus. Για την εκτίμηση της πραγματολογικής ικανότητας, χρησιμοποιήθηκε τo PREP – R. Το εργαλείο αυτό εξετάζει μέσα από 29 ερωτήσεις την ικανότητα του ατόμου να επικοινωνήσει, τηρώντας τις γλωσσολογικές και κοινωνικές αρχές της φυσιολογικής επικοινωνίας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η επίδοση του ΚΜ έδειξε μονολεκτικές και καθυστερημένες αποκρίσεις μετά από στέρηση ύπνου, οι οποίες ερμηνεύθηκαν ως δυσκολίες στην ανάκληση λέξεων, και οδήγησαν σε προβλήματα συμμετοχής στη συζήτηση και μειωμένη ικανότητα αφήγησης και επιχειρηματολογίας. Ο ChI παρουσίασε επιδείνωση στη διατήρηση του θέματος, την παρουσίαση πληροφοριών με σαφή τρόπο, και τη διατήρηση βλεμματικής επαφής. Οι αποκρίσεις του παρουσίασαν καθυστέρηση, και τα εκφωνήματά του δεν ήταν συνεκτικά. Τα ελλείμματα αυτά αποδόθηκαν σε διαταραχή της διατηρούμενης προσοχής. Ο συνολικός δείκτης πραγματολογικής ικανότητας του PREP-R έπεσε κατά 40% για τον ΚΜ, και κατά 37% για τον ChI. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι γνωστικά ελλείμματα που αποδίδονται στην στέρηση ύπνου μπορούν να εντοπιστούν κατά την επικοινωνία του παιδιού, και μπορούν να επηρεάσουν την πραγματολογική ικανότητά του.
62
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 34 Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΠΙΝΑΚΙΔΩΝ ΟΔΟΣΗΜΑΝΣΗΣ ΣΤΟΥΣ ΥΓΙΕΙΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΟΔΗΓΟΥΣ ΚΑΙ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΗΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ Ή ΝΟΣΟ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ Α. Κυριαζής, Ι. Μπεράτης, Σ. Φραγκιαδάκη, Δ. Κονταξοπούλου, Ν. Ανδρονάς, Σ.Γ. Παπαγεωργίου Μονάδα Νοητικών Διαταραχών/ Σπάνιων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Π.Γ.Ν. «Αττικόν», Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Να διερευνηθεί η ικανότητα αναγνώρισης και ερμηνείας της σημασίας των πινακίδων οδοσήμανσης (ΠΟ) σε υγιείς ηλικιωμένους, ασθενείς με Ήπια Νοητική Έκπτωση (ΗΝΕ) και ασθενείς σε ήπιο στάδιο νόσου Αλτσχάιμερ (ΝΑ) που οδηγούν και να συσχετιστούν οι επιδόσεις τους με το νευροψυχολογικό προφίλ τους. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Εξετάσθηκαν 8 ασθενείς με ΗΝΕ, 10 ασθενείς με ΝΑ και 13 υγιείς οδηγοί, με εύρος ηλικίας 65 έως 85 έτη, στην αναγνώριση 30 ΠΟ, σύμφωνα με το πρότυπο εξέτασης του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, και στην ερμηνεία της σημασίας 10 συχνών ΠΟ. Προηγήθηκε αξιολόγηση των νοητικών τους λειτουργιών με νευροψυχολογικό έλεγχο. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Σημαντικές διαφορές σημειώθηκαν α) μεταξύ των ασθενών με ΝΑ και υγειών στις δοκιμασίες της αναγνώρισης και της ερμηνείας της σημασίας των ΠΟ, β) μεταξύ των ασθενών με ΗΝΕ και των υγειών στη δοκιμασία αναγνώρισης, και γ) μεταξύ των ασθενών με ΗΝΕ και ΝΑ στη δοκιμασία της ερμηνείας της σημασίας. Στους ασθενείς με ΝΑ η νευροψυχολογική δοκιμασία Judgment of Line Orientation φανερώνει υψηλή συσχέτιση και στις δυο δοκιμασίες των ΠΟ. Στους ασθενείς με ΗΝΕ η νευροψυχολογική δοκιμασία Phonological Verbal Fluency φανερώνει υψηλή συσχέτιση με τη δοκιμασία της αναγνώρισης των ΠΟ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το σύνθετο έργο της αναγνώρισης και κατανόησης της σημασίας των πινακίδων οδοσήμανσης υπερεντείνεται, όχι μόνο από τις απαιτήσεις της σημασιολογικής μνημονικής ικανότητας, αλλά και από την έκπτωση των οπτικοχωρικών λειτουργιών και της λεκτικής ευφράδειας. Τα παραπάνω ευρήματα θα υποβοηθήσουν τόσο την κλινική αξιολόγηση της οδικής ικανότητας των ασθενών με άνοια, όσο και την οδηγική τους ασφάλεια.
63
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 35 ΔΥΣΛΕΞΙΑ: ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Α. Καραπέτσας1, Ρ.Μ. Λασκαράκη2 1 Εργαστήριο Νευροψυχολογίας, Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2 Εργαστήριο Νευροψυχολογίας, Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος ΣΚΟΠΟΣ: Στην παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζονται δεδομένα, τα οποία αναδεικνύουν τη σημαντική επίδραση της μουσικής σε προγράμματα παρέμβασης για παιδιά με αναγνωστικές δυσκολίες. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Στην έρευνα συμμετείχαν 45 παιδιά, Γ και Δ τάξης με διάγνωση δυσλεξία από δημόσιο φορέα που φοιτούσαν σε τάξεις ένταξης των αντίστοιχων σχολείων και 45 παιδιά αντίστοιχου φύλου και τάξεων που αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Η έρευνα περιλάμβανε τις ακόλουθες φάσεις: α)αξιολόγηση, β)παρέμβαση και γ)επαναξιολόγηση του προγράμματος παρέμβασης. Πιο συγκεκριμένα, κατά την αξιολόγηση, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Νευροψυχολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, χορηγήθηκαν νευροψυχολογικές και ηλεκτροφυσιολογικές τεχνικές. Ειδικότερα, η αξιολόγηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας των συμμετεχόντων αξιολογήθηκε με τη χρήση του μηχανήματος των Γνωστικών Προκλητών Δυναμικών που διαθέτει το εργαστήριο και μελετήθηκε η κυματομορφή P300. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της αρχικής αξιολόγησης, προέκυψε ότι τα παιδιά με δυσλεξία σημείωσαν στατιστικά σημαντικές χαμηλότερες επιδόσεις στο σύνολο των δοκιμασιών. Στη συνέχεια, μέρος της ομάδας των παιδιών με δυσλεξία συμμετείχε σε πρόγραμμα αποκατάστασης, το οποίο περιελάμβανε ασκήσεις διάκρισης μουσικών ερεθισμάτων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα της επαναξιολόγησης επιβεβαιώνουν τη θεραπευτική δράση της μουσικής και την επίδραση του προγράμματος παρέμβασης που εφαρμόσθηκε, καθώς τα παιδιά μετά την παρέμβαση, σημείωσαν παρόμοιους χρόνους έκλυσης της κυματομορφής P300 με αυτό των τυπικών αναγνωστών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η μουσική ασκεί σημαντική επίδραση στον εγκέφαλο, ενεργοποιώντας τους νευρώνες και αυξάνοντας τη λειτουργικότητά του, καθώς όπως φάνηκε και στο παρόν ερευνητικό πρωτόκολλο, το πρόγραμμα το οποίο εφαρμόσθηκε συνέβαλε στο να αποκατασταθούν τα παθολογικά πρότυπα εγκεφαλικής λειτουργίας. ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ: Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, Δυσλεξία, Μουσική, Γνωστικά Προκλητά Δυναμικά, Παρέμβαση
64
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 36 ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΨΕΥΔΕΙΣ ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΙΣ ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ Β. Μελικόπουλος1, Α. Παπαϊωάννου-Σπυρούλια2 1 Mεταπτυχιακό πρόγραμμα στην ΄Κλινική Γνωσιακή Νευροψυχολογία’, Πανεπιστήμιο Στρασβούργου-Επιστημονικό Κολλέγιο Ελλάδος 2 ΚυΨέλη Research Center, Επιστημονικό Κολλέγιο Ελλάδος-Τμήμα Ψυχολογίας OBJECTIVE: Η παρούσα μελέτη εστιάζει στη διερεύνηση της συσχέτισης ανάμεσα σε ικανότητα αναγνώρισης προσώπων και ψευδείς μνήμες από παραπληροφόρηση υπό το πρίσμα των ατομικών διαφορών. Δευτερεύων σκοπός της έρευνας είναι να ανιχνεύσουμε πώς δημογραφικοί παράγοντες, όπως το φύλο, η ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο, και ο παράγοντας του χρόνου έκθεσης σε ένα σύνθετο οπτικό ερέθισμα μπορούν συσχετιστούν με τον βαθμό ευκολίας σχηματισμού ψευδών μνήμων από παραπληροφόρηση. Λαμβάνοντας υπόψη την περιορισμένη βιβλιογραφία αναφορικά με το θέμα, υποθέσαμε ότι τα άτομα με περιορισμένη ικανότητα αναγνώρισης προσώπων αναμένεται να είναι πιο επιρρεπή στο σχηματισμό ψευδών μνημών από παραπληροφόρηση. MATERIAL - METHOD: Για τη διερεύνηση της παραπάνω υπόθεσης, στην έρευνα συμμετείχε τυχαίο δείγμα 100 συμμετεχόντων (48 άνδρες και 52 γυναίκες), το οποίο χωρίσθηκε σε πειραματική ομάδα (Ν=50) και ομάδα ελέγχου (Ν=50). Επίσης, για τη μέτρηση της ικανότητας αναγνώρισης προσώπων και των ψευδών μνημών από παραπληροφόρηση που σχημάτισαν οι συμμετέχοντες κατά τη διάρκεια της πειραματικής διαδικασίας χρησιμοποιήθηκε μια σειρά αυτοσχέδιων γνωστικών δοκιμασιών. Στο πρώτο στάδιο της πειραματικής διαδικασίας, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να παρακολουθήσουν διαδοχικά επιλεγμένες φωτογραφίες από ολιγόλεπτη σκηνή κινηματογραφικής ταινίας. Στη συνέχεια, κλήθηκαν να ανταποκριθούν σε γνωστικό τεστ μέτρησης της ικανότητας αναγνώρισης προσώπων αποτελούμενο από πρόσωπα που δόθηκαν ως οπτικό ερέθισμα στην αρχή της πειραματικής διαδικασίας. Εν συνεχεία, από τους συμμετέχοντες που ανήκαν στην πειραματική ομάδα ζητήθηκε να ακούσουν μία σειρά προ-ηχογραφημένων αφηγήσεων παραπληροφόρησης που αναφέρονταν στο υλικό της παρουσίασης, ενώ οι συμμετέχοντες της ομάδας ελέγχου άκουσαν την πραγματική αφήγηση. Για την ολοκλήρωση της πειραματικής διαδικασίας, χορηγήθηκαν στους συμμετέχοντες δύο ερωτηματολόγια: το πρώτο προκειμένου να ελεγχθεί κατά πόσο οι συμμετέχοντες θυμούνται όσα είδαν στην παρουσίαση και το δεύτερο για την ανίχνευση της πηγής από την οποία συγκράτησαν τις πληροφορίες (παρουσίαση, αφήγηση, και τα δύο) και εάν οι επιλογές τους ήταν τυχαίες. RESULTS: Βάσει των έως τώρα αποτελεσμάτων δεν βρέθηκε άμεση συσχέτιση ανάμεσα σε ικανότητα αναγνώρισης προσώπων και ψευδών μνημών από παραπληροφόρηση. Εντούτοις, η δεύτερη στατιστική ανάλυση έδειξε θετική συσχέτιση ανάμεσα σε ικανότητα αναγνώρισης προσώπων και σε αντίσταση στην παραπληροφόρηση. Συνάμα, παρατηρήθηκε απουσία στατιστικά σημαντικής συσχέτισης ανάμεσα σε μορφωτικό επίπεδο και σε: α) ικανότητα αναγνώρισης προσώπων, β) συνολικό σκορ μνήμης και γ) ψευδείς μνήμες. Απουσία στατιστικά σημαντικής συσχέτισης παρατηρήθηκε ακόμη ανάμεσα σε φύλο και ικανότητα αναγνώρισης προσώπων και ψευδείς μνήμες. Ακόμη, βρέθηκε ότι οι γυναίκες παρουσίασαν υψηλότερο συνολικό σκορ μνήμης απ’ ότι οι άνδρες. Τέλος, να σημειωθεί ότι λόγω του περιορισμένου, επί του παρόντος, ηλικιακού εύρους στο δείγμα μας, ο παράγοντας ηλικία δεν συμπεριλήφθηκε στην αρχική στατιστική ανάλυση. CONCLUSIONS: Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, οι ερευνητές θεωρούν ότι η απουσία στατιστικά σημαντικών αποτελεσμάτων ενδέχεται να οφείλεται σε περιορισμούς της παρούσας μελέτης, όπως το μικρό, μέχρι στιγμής, ποσοστό συμμετεχόντων από ανώτερη εκπαιδευτική κλίμακα, την παρουσία γνωστών ηθοποιών στο τεστ αναγνώρισης προσώπων και το περιορισμένo, έως τώρα, δείγμα της πειραματικής ομάδας. Ακόμη, όπως έχουν δείξει και προηγούμενες σχετικές μελέτες, βρέθηκε ότι οι γυναίκες παρουσίασαν υψηλότερο συνολικό σκορ μνήμης απ’ ότι οι άνδρες. Παρόλο που, με το έως τώρα δείγμα μας δεν επιβεβαιώθηκε η υπόθεσή μας, ότι δηλαδή τα άτομα με περιορισμένη ικανότητα αναγνώρισης προσώπων αναμένεται να είναι πιο επιρρεπή στο σχηματισμό ψευδών μνημών από παραπληροφόρηση, δεδομένου ότι η στατιστική ανάλυση δεν έδειξε σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στις δύο αυτές μεταβλητές, ωστόσο, εντοπίστηκαν διαφορές στους μέσους όρους τους, όχι όμως σε στατιστικά σημαντικό επίπεδο. Τέλος, τα αποτελέσματά μας έδειξαν στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ ικανότητας αναγνώρισης προσώπων και αντίσταση στην παραπληροφόρηση, η οποία ενδέχεται να συνιστά ότι η αυξημένη ικανότητα αναγνώρισης προσώπων μπορεί να ενισχύει την αναγνώριση της παραπληροφόρησης, γεγονός που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση για την επεξήγησή του και για τον εντοπισμό των πιθανών νευρωνικών δικτύων/εγκεφαλικών περιοχών υπεύθυνων για την αναγνώριση της παραπληροφόρησης και μετέπειτα των ψευδών μνημών, όπως και τη συσχέτιση της παραπληροφόρησης και της ικανότητας αναγνώρισης προσώπων με την οπτική αντίληψη. 65
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 37 ΝΕΥΡΟΓΝΩΣΙΑΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΗΣΗΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ Α.Θ. Θεοφυλίδης1, Π. Μπουλάκης2, Α. Καριτζής2, Ι. Νηματούδης1 1 Γ΄ Ψυχιατρική Κλινική, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Τμήμα ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΣΚΟΠΟΣ:Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να δείξει τα ελλείμματα γνωστικών ικανοτήτων σε ασθενή με ιστορικό χρήσης GHB ΜΕΘΟΔΟΣ: Παρουσιάζεται η περίπτωση νεαρού άνδρα 26 ετών ο οποίος εξετάστηκε διασυνδετικά από την υπηρεσία εξαρτήσεων της Γ΄ ψυχιατρικής κλινικής του ΑΠΘ, κατά τη νοσηλεία του στην παθολογική κλινική του γενικού νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το νευροψυχολογικό πρότυπο του συγκεκριμένου ασθενούς σε γενικές γραμμές αφορά χαρακτηριστικά επιβραδυμένη απόδοση στις δοκιμασίες, και διαταραχή μνήμης, συγκέντρωσης και προσοχής. Η δυνατότητα λεκτικού σχηματισμού εννοιών παρουσιάστηκε φυσιολογική, ενώ δεν παρατηρήθηκαν ιδιαίτερα ελλείμματα στην οπτικοκατασκευαστική και οπτικοαντιληπτική ικανότητα του. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η περιστασιακή χρήση (6 μηνών σε μη τακτά χρονικά διαστήματα) έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει βλάβη, πιθανώς αναστρέψιμη, στις ψυχοκινητικές και γνωστικές δεξιότητες του ατόμου. Συγκεκριμένα η χρήση GHB δείχνει ότι επηρεάζει συγκεκριμένες πτυχές της νόησης, κυρίως παραμέτρους της προσοχής, την δυνατότητα συγκέντρωσης, την ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών και την μνήμη. Η ηλικία του ασθενούς αποτελεί ισχυρό προγνωστικό παράγοντα μια και η χρήση GHB περιορίζεται στην νεαρή ενήλικη ζωή
66
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 38 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΜΕ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΣΤΗΝ ΑΦΑΣΙΑ: ΜΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΠΑΘΗ ΠΡΟΪΟΥΣΑ ΑΦΑΣΙΑ Ι. Μπουροτζογλου1, Σ. Σταυρακάκη1, Β. Κουκουλιώτη2, Π. Ιωαννίδης3 1 Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Institut für Linguistik, Goethe-Universität, Frankfurt 3 Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΣΚΟΠΟΣ: Πρόσφατες θεραπευτικές προσεγγίσεις με γλωσσολογικό υπόβαθρο έχουν εφαρμοστεί αποτελεσματικά σε ασθενείς με αφασία (ΑμΑ). Οι Thompson κά. (2003) έδειξαν πως η εξάσκηση ΑμΑ σε δομές πιο σύνθετες από γλωσσολογική άποψη βελτιώνει απλούστερες γλωσσικές δομές που δεν έχουν αποτελέσει αντικείμενο παρέμβασης. Παρουσιάζουμε και αξιολογούμε την εφαρμογή ενός προγράμματος παρέμβασης για την βελτίωση της παραγωγής ρήματος σε ασθενή με Πρωτοπαθή Προϊούσα Αφασία (ΠΠΑ) μη ρέοντα/αγραμματικού τύπου. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Η ασθενής (59 ετών) έχει διαγνωστεί στη βάση των κριτήριων των Gorno-Tempini κά. (2011) και νευροψυχολογικών δοκιμασιών (μεταξύ άλλων, Διαγνωστική Δοκιμασία της Βοστώνης, Tsapkini κά., 2009/2010). Αξιολογήθηκε (i) στην παραγωγή ρημάτων με σύνθετη δομή ορίσματος: αμετάβατα ρήματα με γραμματικό υποκείμενο μη ταυτιζόμενο με τον δράστη (ΑΜΕΡ-μη δραστικό υποκείμενο: η πόρτα έκλεισε), τα οποία προκαλούν σημαντικές δυσκολίες σε ΑμΑ (Thompson κά., 2003) και (ii) στην παραγωγή ρημάτων που προκαλούν λιγότερες δυσκολίες σε ΑμΑ: μεταβατικά ρήματα (ΜΕΡ: το παιδί έκλεισε την πόρτα) και αμετάβατα ρήματα με γραμματικό υποκείμενο ταυτιζόμενο με τον δράστη (ΑΜΕΡ-δραστικό υποκείμενο: ο φοιτητής χορεύει). Χρησιμοποιήθηκε πειραματικό έργο κατονομασίας συμβάντων/δράσεων με την παρουσίαση βίντεο (Koukoulioti & Stavrakaki, 2014). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η προθεραπευτική αξιολόγηση έδειξε προβλήματα στην παραγωγή ΜΕΡ και ΑΜΕΡ-δραστικό υποκείμενο και μηδενική επίδοση στην παραγωγή ΑΜΕΡ-μη δραστικό υποκείμενο. Αναπτύξαμε θεραπευτική παρέμβαση που επικεντρώνει στην παραγωγή ΑΜΕΡ-μη δραστικό υποκείμενο με την υπόθεση πως η παρέμβαση στην σύνθετη αυτή συντακτική δομή θα βελτιώσει και τις απλούστερες δομές (ΜΕΡ, ΑΜΕΡ-δραστικό υποκείμενο). Η θεραπευτική παρέμβαση ολοκληρώθηκε και αναμένονται τα αποτελέσματα της μεταθεραπευτικής αξιολόγησης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Στην βάση των αποτελεσμάτων θα αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα της παρεχόμενης παρέμβασης και η ισχύς των θεωρητικών μας υποθέσεων.
67
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 39 TΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟΠΑΘΗ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΉΣ ΠΙΕΣΗΣ Ν. Μπουρσινού, Π. Σταματέλος, Ι. Μπεράτης, Σ. Φραγκιαδάκη, Δ. Κονταξοπούλου, Σ.Γ. Παπαγεωργίου Μονάδα Νοητικών Διαταραχών/ Σπάνιων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής Εθνικό και Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» ΣΚΟΠΟΣ: Πολύ πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι ο ιδιοπαθής υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης (ΥΦΠ) είναι μια συχνή παθολογική κατάσταση στην τρίτη ηλικία η οποία προκαλεί Νοητική Έκπτωση (ΝΕ). Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχει μεγάλη διαφωνία σχετικά με τα. νοητικά ελλείμματα που κυριαρχούν στον ιδιοπαθή ΥΦΠ, πιθανότατα λόγω αυξημένης συννοσηρότητας με τη νόσο Alzheimer (ΝΑ). Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι ο καθορισμός του προφίλ των νοητικών ελλειμμάτων στον ιδιοπαθή ΥΦΠ, ο οποίος δεν παρουσιάζει συννοσηρότητα με άλλα νοσήματα που προκαλούν ΝΕ. Επιπλέον, μελετήθηκαν οι διαφορές στα νοητικά ελλείμματα μεταξύ ασθενών με ιδιοπαθή ΥΦΠ και ασθενών με νόσο Alzheimer. ΜΕΘΟΔΟΣ: Μελετήθηκαν 35 ασθενείς με ιδιοπαθή ΥΦΠ και 14 ασθενείς με ΝΑ, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε εκκενωτική ΟΝΠ και πλήρη νευροψυχολογικό έλεγχο, καθώς και 30 υγιείς ηλικιωμένοι. Ασθενείς με ΥΦΠ που θεωρήθηκαν ότι είχαν υψηλή πιθανότητα συνύπαρξης ΝΑ με βάση τους βιοδείκτες του ΕΝΥ (β-αμυλοειδές, πρωτεΐνες tau και ptau) και την μαγνητική απεικόνιση εγκεφάλου, αποκλείσθηκαν. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς με ιδιοπαθή ΥΦΠ παρουσιάζουν γενικευμένη ΝΕ (χαμηλότερες επιδόσεις σε ένα εύρος νευροψυχολογικών δοκιμασιών) σε σχέση με υγιή φυσιολογικά άτομα χωρίς να προεξάρχει κάποιος ιδιαίτερος τομέας. Σε σχέση με ασθενείς με νόσο Alzheimer παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις σε δοκιμασίες μνήμης (λεκτικής και οπτικοχωρικής). ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Έχοντας αποκλείσει από το δείγμα ασθενείς με συντρέχουσα παθολογία άλλων νευροεκφυλιστικών νόσων, οι ασθενείς με ιδιοπαθή ΥΦΠ παρουσιάζουν γενικευμένη ΝΕ, ωστόσο πιο ήπια ελλείμματα μνήμης από τους ασθενείς με ΝΑ, με την καθυστερημένη ανάκληση να υποβοηθάται με τη χρήση ενδεικτικού στοιχείου, γεγονός που δείχνει ότι πρόκειται για έλλειμμα ανάκλησης, και όχι αναγνώρισης της λεκτικής πληροφορίας.
68
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 40 ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ, ΝΕΥΡΟΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΕΡΕΘΙΣΜΟΥ Γ. Νάσιος1, Κ. Ντόσκου2, Λ. Μεσσήνης3 1 Τμήμα Λογοθεραπείας, Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας/Πρόνοιας, ΤΕΙ Ηπείρου, Ιωάννινα 2 Μονάδα Αποκατάστασης ασθενών με κακώσεις νωτιαίου μυελού “Δημήτριος και Βέρα Σφήκα”, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα και Κλινική “Αποκατάσταση”, Τρίκαλα 3 Τομέας Νευροψυχολογίας, Νευρολογική και Ψυχιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα ΣΚΟΠΟΣ: Η Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ), ή Σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια αυτοάνοση, απομυελινωτική, φλεγμονώδης και νευροεκφυλιστική νόσος που προσβάλλει τη λευκή και τη φαιά ουσία του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού νέων, συνήθως, ανθρώπων. Διαδράμει μια χρόνια, συχνά αρχικά με περιόδους εξάρσεων και υφέσεων, ή/και μια προϊούσα, πορεία και προκαλεί συσσώρευση δυσλειτουργιών και αναπηριών. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Η ΠΣ επηρεάζει τις γνωστικές λειτουργίες των πιο πολλών ασθενών, συχνά από την πρώιμη, ακόμη και την υποκλινική της περίοδο. Ο επηρεασμός αυτός είναι δυσδιάγνωστος, ώστε να μην συμπεριλαμβάνεται στους διαγνωστικούς και θεραπευτικούς αλγορίθμους. Ένας σημαντικός λόγος που οι γνωστικές διαταραχές στην ΠΣ είναι συχνά δυσδιάκριτες είναι η λειτουργική αναδιοργάνωση των εγκεφάλων των ασθενών που αντιρροπεί την καταστροφή των ιστών και “κρύβει” τα ελλείμματα, συνεπικουρούμενη από την ηλικία και το νοητικό τους απόθεμα. Μελέτες που χρησιμοποιούν σύγχρονες μεθόδους λειτουργικής νευροαπεικόνισης προσφέρουν αποδείξεις υπέρ της ενίσχυσης, αδρανοποίησης ή τροποποίησης των λειτουργικών συνδέσεων μεταξύ νευρωνικών δικτύων, που τελικά αντισταθμίζουν, ή όχι, τις συνέπειες της νόσου, αναλόγως της βαρύτητας και της χρονιότητας της. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Λόγω και της έλλειψης αποτελεσματικών φαρμακευτικών θεραπειών στοχευμένων στις γνωστικές διαταραχές των ασθενών με ΠΣ, μελέτες νευροψυχολογικών παρεμβάσεων έχουν διενεργηθεί, αρκετές εκ των οποίων αποδεικνύονται αποτελεσματικές. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ο επαναλαμβανόμενος διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός είναι μια μη επεμβατική, νευροφυσιολογική μέθοδος επηρεασμού των εγκεφαλικών λειτουργιών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο διαγνωστικά, όσο και θεραπευτικά. Ήδη σε ασθενείς με ΠΣ έχει αποδειχθεί ασφαλής και ωφέλιμος για αρκετά συμπτώματα (σπαστικότητα, εξάντληση, κατάθλιψη). Επίσης έχει αποδειχθεί πως προκαλεί νευροπλαστικές αλλαγές που επηρεάζουν ευνοϊκά τη λειτουργική αναδιοργάνωση του εγκεφάλου υγιών αλλά και ασθενών, υποδεικνύοντας ένα σημαντικό πεδίο εφαρμογής του και στις γνωστικές διαταραχές των ασθενών με ΠΣ. Keywords: Πολλαπλή Σκλήρυνση, Γνωστικές Διαταραχές, Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός, Νευροαποκατάσταση
69
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 41 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΜΕΝΟ Ή ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟ Γ. Νίκα1, Ν. Ψαλτοπούλου2 1 Κέντρο Λογοθεραπείας – Μουσικοθεραπείας – Εργοθεραπείας, «Το Λογοπαίγνιο», Λάρισα 2 Επίκουρη Καθηγήτρια τμήματος Μουσικών Σπουδών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η άνοια, τα εγκεφαλικά επεισόδια, η νόσος του Πάρκινσον και άλλες νευρολογικές ασθένειες αυξάνονται σε αριθμούς, καθώς ο δημογραφικός πληθυσμός γίνεται ολοένα και γηραιότερος. Στην κατηγορία των νευρολογικών ασθενών προσθέτονται και νεότερα άτομα τα οποία έχουν υποστεί σοβαρό εγκεφαλικό τραύμα. Η παρούσα έρευνα επικεντρώνεται στην επίδραση της Μουσικοθεραπείας στην Νευρολογική Αποκατάσταση ενηλίκων ασθενών με τραυματισμένο ή προσβαλλόμενο εγκέφαλο, έτσι όπως αυτή μελετάται, περιγράφεται και παρουσιάζεται μέσα από τη σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία. Υποθέτουμε ότι η Μουσικοθεραπεία, παρέχεται ως μια «ολιστική συμπληρωματική παρέμβαση» για την χρηστική επαναλειτουργία των τραυματισμένων ή προσβαλλόμενων εγκεφάλων. Η προσέγγιση αυτή βασίζεται στον μουσικό αυτοσχεδιασμό / διάλογο μεταξύ του θεραπευτή και του πελάτη είτε τραγουδώντας, είτε παίζοντας κάποια μουσικά όργανα, είτε ακόμη ακούγοντας κάποια προεπιλεγμένη μουσική, ανάλογα με τις ζωτικές λειτουργίες, τις νευρολογικές συνθήκες αλλά, κινητικές ικανότητες αλλά και τις προσωπικές προτιμήσεις του εκάστοτε ασθενή. Τα σχετικά αποτελέσματα πρόσφατων μελετών συγκεντρώνονται, ταξινομούνται και μεταφράζονται στην ελληνική γλώσσα και παρατίθενται, δίνοντας την δυνατότητα όχι μόνο σε μουσικοθεραπευτές να εκπαιδευτούν αλλά και σε θεραπευτές κι επιστήμονες άλλων κλάδων να ενημερωθούν και να προάγουν την περεταίρω έρευνα τόσο στην χώρα μας όσο και παγκοσμίως.
70
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 42 ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΠΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΟΠΤΙΚΟΝΟΗΤΙΚΗΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣΗΣ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Δ. Παπαδημητρίου1, Ζ. Πανοζάχου1, Ν. Σκαρμέας2,3, Ε. Δαρδιώτης4, Μ. Γιαννακούλια5, Γ. Χατζηγεωργίου4, Π. Σακκά6 , Μ.Ε. Κοσμίδου1 1 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Τμήμα Κοινωνικής Ιατρικής, Ψυχιατρικής και Νευρολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 Taub Institute for Research in Alzheimer’s Disease and the Aging Brain, the Gertrude H. Sergievsky Center, Department of Neurology, Columbia University, New York, New York, USA 4 Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα 5 Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 6 Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Η Δοκιμασία Οπτικονοητικής Ιχνηλάτησης (ΔΟΙ, Trail Making Test) χρησιμοποιείται συχνά για την εκτίμηση νοητικών διεργασιών όπως προσοχή, οπτική σάρωση, εναλλαγή και ταχύτητα επεξεργασίας. Σε δείγμα υγιών ηλικιωμένων, παρατηρήσαμε σημαντική δυσκολία στη δύσκολη συνθήκη αυτής της δοκιμασίας. Παράλληλα, προηγούμενες έρευνες έδειξαν προβλεπτική ικανότητα του για τη λειτουργική έκβαση και επιστροφή στην εργασία σε ψυχιατρικούς ασθενείς. Διερευνήσαμε την ικανότητα της ΔΟΙ-Μορφή B να προβλέψει τη λειτουργικότητα υγιών ηλικιωμένων ατόμων. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Συμμετείχαν 1449 άτομα ≥65 ετών από τη διαχρονική επιδημιολογική έρευνα HELIAD. Εξετάσαμε τη λειτουργικότητα με τις κλίμακες Λειτουργικότητα Δραστηριοτήτων Blessed και Instrumental Activities of Daily Living (IADL). Επιπλέον, χορηγήσαμε εκτενή νευροψυχολογική συστοιχία, όμως στην παρούσα ανάλυση θα επικεντρωθούμε στην επίδοση μόνο στη ΔΟΙ-Μέρη Α και Β. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Βρήκαμε θετική συσχέτιση) μεταξύ του χρόνου ολοκλήρωσης των Μερών A και Β και της κλίμακας Blessed (p < 0.001), όπως επίσης και με την κλίμακα IADL (Μέρος Α, p<.001, Μέρος Β, p < 0.05). Δηλαδή, η πιο αργή ολοκλήρωση συσχετιζόταν με περισσότερες λειτουργικές δυσκολίες. Ωστόσο, από τους συμμετέχοντες που ολοκλήρωσαν το Μέρος Α, 15% δεν κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν το Μέρος Β λόγω έλλειψης κατανόησης των οδηγιών, 9% λόγω κινητικών ή αισθητηριακών δυσκολιών ή αναλφαβητισμού και 6% είτε αρνήθηκαν, είτε διέκοψαν πρόωρα λόγω δυσκολιών στην επίδοση (σε 1% δεν χορηγήθηκε για πρακτικούς λόγους). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η επίδοση στη ΔΟΙ προβλέπει την καθημερινή λειτουργικότητα σε υγιείς ηλικιωμένους. Όμως, ένα όχι αμελητέο ποσοστό ατόμων δεν ήταν σε θέση να επιχειρήσει το έργο αυτό κυρίως λόγω δυσκολίας κατανόησης και εκτέλεσης πέρα από τυχόν κινητικά ή αισθητηριακά προβλήματα.
71
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 43 ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ, ΝΟΗΤΙΚΗ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ENRICHME: ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ Χ. Παπαδόπουλος, Κ. Προύσκας, Σ. Τρυφωνόπουλος Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων «ΆΚΤΙΟΣ», Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η εφαρμογή και η αξιολόγηση πιλοτικού προγράμματος υποστήριξης ανθρώπων με Ήπια Γνωστική Διαταραχή (ΗΝΔ) με τη χρήση εξειδικευμένων ρομπότ σε πραγματικές συνθήκες στη ΜΦΗ ΑΚΤΙΟΣ. Τόσο η κατασκευή του ρομπότ όσο και η ανάπτυξη του εξειδικευμένου λογισμικού πραγματοποιήθηκε ώστε να ανταποκρίνονται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με ΗΝΔ. Στόχος του προγράμματος είναι να διευκολύνεται η καθημερινότητά τους, να παραμένουν περισσότερο ενεργοί, να πραγματοποιούν ασκήσεις σωματικής και νοητικής ενδυνάμωσης, να μειωθεί ο χρόνος απασχόλησης του φροντιστή και συνεπώς να βελτιώνεται η ποιότητα ζωής τους. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Πραγματοποιήθηκαν δύο σειρές πιλοτικών δοκιμών με διάρκεια 10 εβδομάδες η κάθε μια σε πειραματική ομάδα και σε ομάδα ελέγχου. Σε κάθε δοκιμή δύο ρομπότ απασχολούνταν με δυο ενοίκους της ΜΦΗ ΑΚΤΙΟΣ. Πριν την εγκατάσταση του ρομπότ, έγινε αναλυτική νοητική και λειτουργική αξιολόγηση των ηλικιωμένων και αξιολογήθηκε παράλληλα η επιβάρυνση των φροντιστών. Με τη λήξη πιλοτικής περιόδου επαναλήφθηκε η αξιολόγηση. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το πρόγραμμα είναι υπό εφαρμογή και αναμένεται να λήξει στις 10 Μαρτίου 2018 όπου και θα έχουν συλλεχθεί τα δεδομένα για την εξαγωγή των αποτελεσμάτων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα συμπεράσματα της μελέτης θα είναι διαθέσιμα με την εξαγωγή των αποτελεσμάτων. Θα συζητηθούν τα ηθικά και δεοντολογικά ζητήματα που ανακύπτουν από την εφαρμογή έξυπνων συσκευών και ρομπότ στη φροντίδα. Οι περιορισμοί της ρομποτικής στη φροντίδα ανθρώπων με άνοια καθώς και οι δυνατότητες ανάπτυξης αντίστοιχων υπηρεσιών.
72
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 44 ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ, ΛΕΚΤΙΚΗ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΗ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ Χ. Σιάρκου1,2, Σ. Σταυρακάκη1 1 Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Ινστιτούτο Νευροψυχολογικής Αξιολόγησης, Θεραπείας και Έρευνας, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Πρόσφατες έρευνες έχουν εστιάσει στις αφηγηματικές ικανότητες παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ). Η παρούσα μελέτη στοχεύει στην αξιολόγηση της αφηγηματικής ικανότητας παιδιών με ΔΑΦ σχολικής ηλικίας και τη διερεύνηση της συσχέτισης της με τη λεκτική βραχύχρονη μνήμη και άλλα γλωσσικά έργα. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Το δείγμα της μελέτης αποτελούν 24 ελληνόφωνα παιδιά τυπικής ανάπτυξης ηλικίας 6-8 ετών (N = 24) και 13 παιδιά με ΔΑΦ (Ν=13) αντίστοιχης χρονολογικής ηλικίας. Χορηγήθηκαν οι δοκιμασίες: 1) Δοκιμασία αφηγηματικών ικανοτήτων (ΔΑΦΙ) ‘Πού είσαι, βατραχάκι;’. Πρόκειται για την ελληνική εκδοχή του εργαλείου ‘“Frog, Where Are You” (Mercer Mayer, 1969) που αξιολογεί την αφηγηματική ικανότητα των παιδιών σε επίπεδο μακροδομής (γραμματική της ιστορίας, επεισόδια) όσο και επίπεδο μικροδομής (λέξεις, προτάσεις, συνεκτικότητα), 2) Δοκιμασία επανάληψης ψευδολέξεων και δοκιμασία ανάκλησης προτάσεων για την αξιολόγηση της φωνολογικής βραχύχρονης μνήμης και 3) Δοκιμασία παραγωγής αναφορικών προτάσεων αντικειμένου και υποκειμένου για την αξιολόγηση συντακτικών ικανοτήτων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η ομάδα του τυπικού πληθυσμού επέδειξε υψηλότερη επίδοση σε όλα τα γλωσσικά έργα σε σύγκριση με την ομάδα των παιδιών με ΔΑΦ. Τα αποτελέσματα έδειξαν υψηλή θετική συνάφεια μεταξύ της δοκιμασίας ανάκλησης προτάσεων και της αφηγηματικής ικανότητας σε επίπεδο μακροδομής στα παιδιά με ΔΑΦ. Επιπλέον υψηλή θετική συνάφεια βρέθηκε μεταξύ της παραγωγής αναφορικών προτάσεων (υποκειμένου και αντικειμένου) και της αφηγηματικής ικανότητας στα παιδιά με ΔΑΦ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν σύνδεση της αφηγηματικής ικανότητας με τη λεκτική βραχύχρονη μνήμη και τις γλωσσικές ικανότητες σε επίπεδο σύνταξης. Θα ήταν χρήσιμο η σύνδεση αυτή να λαμβάνεται υπόψη σε προγράμματα γλωσσικής υποστήριξης παιδιών με ΔΑΦ.
73
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 45 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΙΠΠΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΝΕΥΡΟΓΝΩΣΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ Α.Π. Σούκα, Μ. Ζαννίκου, Ε. Τάκας City Unity College, University of Lille, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να διερευνήσει την επίδραση της θεραπευτικής ιππασίας στην νευρογνωσιακή εξέλιξη του ασθενή με σκλήρυνση κατά πλάκας, μέσα από μια σειρά ασκήσεων που διερευνούν τα ψυχολογικά και τα νευροψυχολογικά επίπεδα του ασθενή. Οι συμμετέχοντες (55) χωρίστηκαν σε ομάδα Παρέμβασης (Α) και ομάδα Ελέγχου (Β). ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ: Πριν την εκκίνηση της θεραπευτικής παρέμβασης, δώθηκαν συνολικά 11 ερωτηματολόγια που αφορούσαν τα ψυχολογικά και νευροψυχολογικά επίπεδα των ασθενών. Έξι από αυτά μέτρησαν: Την αναγνώριση αντικειμένων (ΕΚΜΑΝ 60), Νοημοσύνη (WAIS), Λογική (COHEN), Προσοχή (WATSON), Επικοινωνιακές δεξιότητες (ΙCS) και Ταχύτητα Επεξεργασίας (SDMT). Τα υπολοιπόμενα ερωτηματολόγια μέτρησαν: την ποιότητα ζωής (WHO-QOL BREF), τα επίπεδα άγχους (STAI), τις στρατιγικές διαχείρισης, τα επίπεδα κατάθλιψης (Beck’s depression scale) και την προσωπικότητα (BFI). Η θεραπευτική παρέμβαση ήταν τρίμηνη με δυο συνεδρίες ανα εβδομάδα, βασισμένη σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα που συντάχθηκε αποκλειστικά για την παρούσα έρευνα. Κατά την τελευταία συνεδρία, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να συμπληρώσουν τα ίδια ερωτηματολόγια που τους δώθηκαν πριν την έναρξη της έρευνας, εκτός από το τεστ προσωπικότητας (BFI) το οποίο δεν συμπεριληφθηκε στην τελική μέτρηση. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν οτι οι συμμετέχοντες (Α) βελτίωσαν την κοινωνική τους αντίληψη, την ενσυναίσθηση όπως και τα επίπεδα επικοινωνίας. Τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης μειώθηκαν σημαντικά και η ποιότητα ζωής βελτιώθηκε. Μέσω των ασκήσεων που στόχευαν στην γρήγορη λειτουργία του εγκεφάλου, οι συμμετέχοντες βελτίωσαν την ικανότητα προσοχής, και την ταχύτητα επεξεργασίας των ερεθισμάτων. Τέλος, παρατηρήθηκε αύξηση στα σκορ της αναγνώρισης αντικειμένων και συναισθημάτων καθώς επίσης ο χρόνος συμπλήρωσης των ψυχομετρικών τεστ μειώθηκε σημαντικά. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η θεραπευτική ιππασία έχει θετικά αποτελέσματα στην νευρογνωσιακή εξέλιξη των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας, τόσο στον νευροψυχολογικό όσο και στον ψυχολογικό τομέα. Οι ασθενείς που βρίσκονταν σε επαφή με το άλογο βελτίωσαν τις κοινωνικο-συναισθηματικές τους δεξιότητες. Τα γνωστικά επίπεδα των ασθενών επιρεάστηκαν θετικά μέσα από τις ειδικά σχεδιασμένες ασκήσεις, οι οποίες εκτελέστηκαν επάνω στο άλογο και βελτίωσαν την ικανότητα επικοινωνίας των ασθενών.
74
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 46 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟΣ ΔΙΑΚΡΑΝΙΑΚΟΣ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΕΡΕΘΙΣΜΟΣ (rTMS) ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑ ΤΥΠΟΥ ΤΑΣΗΣ Α. Σταθόπουλος1, Σ. Σταθόπουλος2 1 Παν/μιο Aquila, Μ.Π.Ε «Εφαρμοσμένη Κλινική Ψυχολογία & Ψυχολογία της Υγείας», Ιταλία. 2 Τμήμα Φυσικοθεραπείας, Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός», Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Ο επαναληπτικός διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός (r-TMS) είναι μια μη επεμβατική, ανώδυνη τεχνική κατά την οποία ένα παλμικό μαγνητικό πεδίο ασκεί επιρροή στην ηλεκτροεγκεφαλική δραστηριότητα. Έχει τεκμηριωμένα οριστική αποτελεσματικότητα στον χρόνιο νευροπαθητικό πόνο & στην ανθεκτική μείζονα κατάθλιψη. Η παρούσα μελέτη θα προσπαθήσει να απαντήσει στην υπόθεση αποτελεσματικότητας του r-TMS στην αντιμετώπιση της κεφαλαλγίας τύπου τάσης. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Βιβλιογραφική ανασκόπηση μελετών από βάσεις δεδομένων Medline databases, Cochrane & PsycInfo, των τελευταίων 5 ετών με λέξεις κλειδιά: rTMS, tension type headache. Επίσης έγινε χρήση των DSM-5, ICHD3β & ICD-10 για την διερεύνηση διαγνωστικών και στατιστικών δεδομένων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο r-TMS είναι αποτελεσματικός στην μείωση συχνότητας & σοβαρότητας της κεφαλαλγίας τύπου τάσης, όπως επίσης και στην ελάττωση της λειτουργικής αναπηρίας και πρόσληψης αναλγητικών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι θεραπείες με r-TMS εγκαινιάζουν μια νέα εποχή στη διαχείριση της κεφαλαλγίας τύπου τάσης και προσφέρονται σαν εναλλακτική λύση στα φάρμακα. Περαιτέρω ελεγχόμενες μελέτες είναι προφανώς απαραίτητες για την επέκταση και επιβεβαίωση των παραπάνω συστάσεων αλλά και για την τεκμηρίωση των όποιων οικονομικών πλεονεκτημάτων τους.
75
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 47 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΠΙΛΗΨΙΑ ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΙΝΙΑΚΟΥ ΛΟΒΟΥ Α. Τραϊανού1, Π. Πατρικέλης2, Μ.Ε. Κοσμίδου1, Β. Κιμισκίδης3, Σ. Γκατζώνης2 1 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Χειρουργική Μονάδα Επιληψίας, Τμήμα Νευροχειρουργικής, Ιατρική Σχολή, Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 Εργαστήριο Κλινικής Νευροφυσιολογίας, Ιατρική Σχολή, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΣΚΟΠΟΣ: Η επιληψία του βρεγματικού και ινιακού λοβού δεν έχει τύχει της προσοχής των ερευνητών συγκριτικά με την κροταφική και τη μετωπιαία, ενδεχομένως εξαιτίας της μικρότερης συχνότητας εμφάνισής της. Όμως, οι εγκεφαλικές αυτές περιοχές παρουσιάζουν μεγάλο ερευνητικό και κλινικό ενδιαφέρον σχετικά με τον τρόπο εμπλοκής τους στη γνωστική λειτουργία. Στόχος μας στην παρούσα έρευνα ήταν να εξετάσουμε την ύπαρξη πιθανού προτύπου γνωστικής δυσλειτουργίας το οποίο ενδέχεται να εκδηλώσουν ασθενείς με επιληψία των βρεγματικών ή/και ινιακών τμημάτων του φλοιού. Υποθέσαμε ότι θα φανερώσουν δυσκολίες σε λειτουργίες που σχετίζονται με οπτικο-χωρικές και οπτικοκατασκευαστικές διαστάσεις της νόησης. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Συμμετείχαν 28 άτομα σχηματίζοντας δύο ομάδες (14 ασθενείς - 14 υγιείς) ισορροπημένες ως προς το φύλο, την ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο. Χορηγήθηκε πλήθος επιλεγμένων νευροψυχολογικών δοκιμασιών προκειμένου να επιτευχθεί ένας ολοκληρωμένος γνωστικός έλεγχος εστιάζοντας στην ανάδειξη ελλειμμάτων των επίμαχων εγκεφαλικών περιοχών, καθώς και μία σύντομη εκτίμηση αγχώδους και καταθλιπτικής συμπτωματολογίας. Οι δοκιμασίες χωρίστηκαν σε γνωστικές κατηγορίες και εφαρμόστηκε ο μη παραμετρικός έλεγχος Mann-Whitney U. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων στις κατηγορίες οπτικοκατασκευαστικών, γλωσσικών και εκτελεστικών λειτουργιών με την ομάδα επιληψίας να σημειώνει χαμηλότερες βαθμολογίες συγκριτικά με την υγιή ομάδα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η αρχική υπόθεση της έρευνας επαληθεύεται εν μέρει. Αναφέρονται πιθανές ερμηνείες των αποτελεσμάτων. Πραγματοποιείται σύνδεση των ευρημάτων με την τρέχουσα τάση στην επιληπτολογία για παρουσία επιληπτικών δικτύων πίσω από μια επιληπτική κρίση, υποδεικνύοντας ένα σύνθετο σύνολο δυναμικών παραγόντων και με τη θεωρία του Luria σχετικά με τις γνωστικές λειτουργίες ως λειτουργικά συστήματα αποτελούμενα από συνεργαζόμενες δομές.
76
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 48 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Α. Τραϊκάπη1 , Ε. Γιογκαράκη2 1 Πανεπιστήμιο Στρασβούργου-Επιστημονικό Κολλέγιο Ελλάδος. Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στην ‘Κλινική Γνωσιακή Νευροψυχολογία’ 2 Επιστημονικό Κολλέγιο Ελλάδος-Τμήμα Ψυχολογίας ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η έρευνα στον χώρο της νευροψυχολογίας των συγκινήσεων αποτέλεσε σταθμό στην αναγνώριση της σπουδαιότητας του ρόλου των συναισθημάτων σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η έρευνα των συγκινήσεων ξεκινάει την δεκαετία του 80’ με την απόδοση της συναισθηματικής επεξεργασίας στο αριστερό ημισφαίριο. Παράλληλα, η αναγνώριση των νευρωνικών μηχανισμών που μεσολαβούσαν στην επεξεργασία των συναισθημάτων κέντρισε το ενδιαφέρον των ερευνητών και με την ανάπτυξη των απεικονιστικών μεθόδων, την δεκαετία του ’90, έγινε εφικτή η χαρτογράφηση της επεξεργασίας τους στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Η ανακάλυψη των κατοπτρικών νευρώνων θεωρήθηκε μία από τις σπουδαιότερες ανακαλύψεις στην έρευνα της σύγχρονης νευροεπιστήμης και αποτέλεσε νευρωνικό μοντέλο κατανόησης της επεξεργασίας των συναισθημάτων. Ταυτόχρονα, η επιρροή που ασκούν στις γνωστικές λειτουργίες μελετήθηκε σε βάθος, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό τους ρόλο σχεδόν σε κάθε κινητική, αντιληπτική, μνημονική και γνωστική διεργασία. Τα τελευταία 15 χρόνια τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον δόθηκε στην έρευνα των συναισθηματικών ελλειμμάτων που προκαλούνται από διάφορες νευροψυχιατρικές διαταραχές και επίκτητες εγκεφαλικές βλάβες, αλλάζοντας ριζικά την κλινική άσκηση της νευροψυχολογίας. Μολονότι η νευροψυχολογική αξιολόγηση της συναισθηματικής επεξεργασίας δεν αποτελεί σήμερα τον κανόνα, πλήθος νέων ανακαλύψεων για τον ρόλο των συναισθημάτων στις γνωστικές λειτουργίες και στην κοινωνική συμπεριφορά οδηγεί σταδιακά μία νέα γενιά νευροψυχολόγων στην υιοθέτηση της αξιολόγησής τους στην κλινική άσκηση. Tο παρών άρθρο, συγκεντρώνει τα σημαντικότερα ορόσημα στην έρευνα της νευροψυχολογίας των συγκινήσεων από το 1980 έως το 2010 και παρουσιάζει την σπουδαιότητα της νευροψυχολογικής αξιολόγησής τους στην κλινική άσκηση.
77
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 49 Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΩΣ ΠΕΖΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΝΟΣΟ ALZHEIMER Ή ΗΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ Ο. Φαφούτη1, Ι. Μπεράτης1, Ε. Παπαδημητρίου2, Δ. Κονταξοπούλου1, Σ. Φραγκιαδάκη1, Ν. Ανδρονάς1, Π. Σταματέλος1, Γ. Γιαννής2, Σ.Γ. Παπαγεωργίου1 1 Μονάδα Νοητικών Διαταραχών/ Σπανίων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Π.Γ.Ν. «Αττικόν», Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Αθήνα 2 Τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ:Να διερευνηθεί η συμπεριφορά ως πεζών (ταχύτητα, ικανότητα προσανατολισμού και διάσχισης των διαβάσεων) φυσιολογικών ηλικιωμένων ατόμων και ασθενών με διαγνωσμένη Νόσο Alzheimer ή MCI καθώς επίσης και να εξεταστεί αν η Νευροψυχολογική αξιολόγηση μπορεί να θεωρηθεί προβλεπτικός παράγοντας της συμπεριφοράς ως πεζών σε ασθενείς με ήπια AD (Alzheimer Disease) ή MCI (Mild Cognitive Impairment). ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε πραγματικές - οικολογικές συνθήκες με μια διαδρομή ειδικά σχεδιασμένη από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο έξω από το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αττικόν. Συμμετείχαν 14 ασθενείς με νόσο Alzheimer, 5 ασθενείς με MCI και 13 φυσιολογικοί ηλικιωμένοι. Στα εργαλεία συμπεριλαμβάνονται μια λεπτομερής Νευροψυχολογική αξιολόγηση καθώς και παρατήρηση της συμπεριφοράς ως πεζών, με καθορισμό ειδικών παραμέτρων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στατιστικώς σημαντική διαφορά σημειώνεται μεταξύ των AD και των φυσιολογικών ηλικιωμένων στις μεταβλητές της οδικής συμπεριφοράς και συγκεκριμένα στον προσανατολισμό και στην ταχύτητα. Στην ομάδα των AD οι νευροψυχολογικές δοκιμασίες των 5 Αντικειμένων, Mini Mental State Examination, Digit Span, Judgement of Line Orientation και Trail Making Test παρουσιάζουν στατιστικώς σημαντική συσχέτιση με τις παραμέτρους οδικής συμπεριφοράς κυρίως στη διάσχιση στους φωτεινούς σηματοδότες, στη διάσχιση των διαβάσεων και στον προσανατολισμό. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς με ήπια άνοια τύπου Alzheimer παρουσιάζουν ελλείμματα στην συμπεριφορά τους ως πεζοί τόσο στον προσανατολισμό όσο και στην ταχύτητα βάδισης τους συγκριτικά με τους φυσιολογικούς κάτω από συνθήκες υψηλής οικολογικής εγκυρότητας. Επιπλέον, συσχετίσεις που βρέθηκαν στην ομάδα των AD αφορούν περισσότερο Νευροψυχολογικές δοκιμασίες που εξετάζουν επιτελικές και οπτικοχωρικές λειτουργίες καθώς και παραμέτρους της προσοχής.
78
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 50 ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ. ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Α. Καραπέτσας1, Α. Φώτης1, Β. Καραπέτσας2 1 Εργαστήριο Νευροψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 2 Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα ΣΚΟΠΟΣ: Η ευρεία διάδοση του διαδικτύου, ειδικά στους νέους ανθρώπους, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του φαινομένου του εθισμού στο διαδίκτυο. Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι ένα ψυχοπαθολογικό φαινόμενο, που προκύπτει από την υπερβολική χρήση του διαδικτύου και έχει σοβαρές συνέπειες στην καθημερινή ζωή. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η νευροψυχολογική αξιολόγηση και παρέμβαση στους εθισμένους χρήστες του διαδικτύου. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Ο εντοπισμός των διαδικτυακά εθισμένων χρηστών πραγματοποιείται με τη χρήση εργαλείων που καταγράφουν την ύπαρξη ή την απουσία διαδικτυακής ορθοπραξίας. Στην έρευνα χρησιμοποιήσαμε το Internet Addiction Test της Dr. Kimberly Young. Δεδομένου ότι όλες οι συμπεριφορές και οι ενέργειες του ανθρώπου έχουν ως βάση τον εγκέφαλο καταγράψαμε ηλεκτροφυσιολογικά χαρακτηριστικά των εθισμένων χρηστών με τη χρήση Γνωστικών Προκλητών Δυναμικών. Ως Γνωστικά Προκλητά Δυναμικά ορίζουμε την ηλεκτροφυσιολογική μέθοδο η οποία καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου που πραγματοποιείται κατά την παρουσίαση – επεξεργασία ενός ερεθίσματος. Μία από τις σπουδαιότερες κυματομορφές παραγόμενες με τη χρήση Προκλητών Δυναμικών είναι η P300 η οποία αποτελεί ένα φλοιώδες μετασυναπτικό δυναμικό ενέργειας που εκλύεται σε περίπου 300 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Στην έρευνά μας μελετήσαμε τα αποτελέσματα της εφαρμογής προκλητών δυναμικών σε 20 εθισμένους χρήστες του διαδικτύου και σε 20 τυπικούς χρήστες. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Εντοπίσαμε ότι οι χρήστες που είναι εθισμένοι στο διαδίκτυο παρουσιάζουν μεγαλύτερη καθυστέρηση κατά την καταγραφή της κυματομορφής P300 σε σχέση με τους χρήστες της ομάδας ελέγχου. Η καθυστέρηση αυτή ελαττώθηκε σημαντικά μετα την παρέμβαση που πραγματοποιήθηκε. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Συμπεραίνουμε τη σπουδαιότητα της Νευροψυχολογικής επιστήμης στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση του σύγχρονου φαινομένου του εθισμού στο διαδίκτυο.
79
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΠΡΟΦΟΡΙΚΈΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ ORAL PRESENTATIONS
OR. 51 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΓΗΡΑΝΣΗ Α. Χατζηκυπριανού1,2, Φ. Κωνσταντινίδου1,2 1 Κέντρο Εφαρμοσμένης Νευροεπιστήμης, Λευκωσία 2 Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου, Λευκωσία ΣΚΟΠΟΣ: Η διερεύνηση της εμπλοκής της εκπαίδευσης στη γνωστική γήρανση σε μια ομάδα υγειών ενηλίκων άνω των εξήντα σε χρονικό διάστημα των πέντε ετών. Αναμενόταν πως οι συμμετέχοντες με περισσότερα χρόνια εκπαίδευσης θα είχαν καλύτερη επίδοση σε έργα που αξιολογούν μνήμη και γλωσσικές λειτουργίες. Επιπλέον τα μοτίβα επίδοσης θα επηρεάζονταν από τα χρόνια εκπαίδευσης στην πάροδο των πέντε ετών. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: 138 συμμετέχοντες (69 γυναίκες, 69 άντρες) από τη Νευρογνωστική Μελέτη Ενηλίκων, ομαδοποιήθηκαν και ταξινομήθηκαν σε δύο ηλικιακές ομάδες: Nεαροί ηλικιωμένοι, ηλικίας 60-75 ετών (n = 93), μεγαλύτεροι ηλικιωμένοι, ηλικίας 76 και άνω (n = 45) και σε δυο επίπεδα εκπαίδευσης: 5 - 9 χρόνια εκπαίδευσης (n = 88) και 10+ χρόνια εκπαίδευσης (n = 50). Χορηγήθηκε συστοιχία εργαλείων νευρογνωστικής αξιολόγησης σε τρεις διαφορετικές φάσεις (βασική αξιολόγηση και επαναξιολόγηση κάθε 2 χρόνια). Τα εργαλεία αξιολογούν γενική νοητική ικανότητα, λεκτική μνήμη, προσοχή, εκτελεστικές λειτουργίες και γλώσσα. Η κύρια στατιστική ανάλυση που χρησιμοποιήθηκε ήταν Mixed Model MANOVA (α = .05). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η επίδοση στις δοκιμασίες Mini Mental State Examination, Hopkins Verbal Learning Test–R( total, and delayed), Logical Memory story A & B, Τrail Making – A και Boston Naming Test ήταν σταθερή στα 5 χρόνια ανεξαρτήτως ηλικακών και εκπαιδευτικών ομάδων. Οι δοκιμασίες εκτελεστικών λειτουργιών (Trail Making - B, Verbal Fluency, Symbol Digit Modalities Test) ήταν οι μοναδικές που παρουσίασαν στατιστικά σημαντικές αλλαγές στον χρόνο. Διαφορές λόγω ηλικίας παρουσιάστηκαν μόνο στις δοκιμασίες επεισοδιακής μνήμης (Logical Memory story A & B delayed) δηλαδή;). Παρόλο που υπήρχαν κύριες επιδράσεις της εκπαίδευσης σε όλες τις γνωστικές δοκιμασίες, δεν υπήρξε αλληλεπίδραση της ηλικίας και της εκπαίδευσης μαζί με τον χρόνο για καμιά από τις δοκιμασίες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι συμμετέχοντες της μελέτης αυτής διατήρησαν τις επιδόσεις τους σε καλά επίπεδα στα 5 χρόνια σε έργα λεκτικής μάθησης, εργαζόμενης μνήμης, επεισοδιακής μνήμης καθώς και στο λεξιλόγιο. Παρόλο που οι επιδόσεις των συμμετεχόντων ήταν υψηλότερες στα άτομα με περισσότερα χρόνια εκπαίδευσης, τα μοτίβα επιδόσεων δεν διέφεραν στα 5 χρόνια λόγω εκπαίδευσης. Τα ευρήματα αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά καθώς παρέχουν τεκμήρια για τις αναμενόμενες γνωστικές αλλαγές στους υγιείς ενήλικες άνω των 60, όσο και για την διαμάχη ως προς την πρόσφατη αμφισβήτηση της εμπλοκής της εκπαίδευσης στην μετρίαση της γνωστικής γήρανσης.
80
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ
E-POSTERS
1 ο
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018 Ξενοδοχείο Στράτος Βασιλικός 4* ΑΘΉΝΑ
www.neuropsychology-congress.gr
81
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 01 GUIDELINES FOR DETECTING HEPATIC ENCEPHALOPATHY AT ONSET IN LOCAL OUTPATIENTS M. Canellopoulou1, K. Koumakis2 1 Department of Psychology, Deree-The American College of Greece, Athens 2 Neurological Department, Athens Euroclinic, Athens SUMMARY: Hepatic Encephalopathy (HE) is a frequent form of neurological deterioration mainly observed in cirrhosis, with obscure prognosis and clinical manifestations. Recent advances in the neuropsychological assessment of outpatients across countries have permitted the establishment of relatively valid diagnoses of minimal hepatic encephalopathy (MHE) with covert cognitive impairment, undetected on routine clinical examination, but with fatal consequences at a functional level. Utilizing validated neuropsychological tools combined with clinical indicators of disease, neurophysiological measures and brain imaging data is advantageous for an objective detection at an early stage and for initiating treatment trials. At the absence of a reference population mean and normative standards in the local outpatient population with asymptomatic disturbance, a flexible and easily quantifiable neuropsychological battery is deemed necessary as a sound methodology to identify the pattern of cognitive impairment and eliminate alternative diagnoses. A local battery testing multiple domains of cognition which are impaired in MHE such as attention, working memory, executive functions and fine motor skills is highly recommended. In the general features, diagnostic cut-off scores, well-standardized parallel versions and adjustments for a range of demographic factors and premorbid performance should be included. Towards the establishment of a widely accepted consensus in the detection of MHE, the cross-cultural applicability of the battery in the local population should also be considered.
82
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 02 FAKE NEWS AND UNDERLINED NEUROCOGNITIVE MECHANISMS O. Giotakos Non-Profit Organization “Obrela”, Athens SUMMARY: The notion of fake news and its effect on the public has been widely publicized, although there is some ambiguity concerning the precise distinctions between fake news on the one hand, and ideologically slanted news, disinformation, misinformation, propaganda, etc, on the other. Typically, fake news is intentionally misleading and deceptive news that is written and published with the intent to damage an entity or a person. In other cases, repeating a false claim increases its believability, giving the illusion of truth effect. Fake news consists of deliberate misinformation spread via traditional print or online social media and may contain false, misleading, imposter, manipulated or fabricated content. We may hypothesize that internal representation of the desired outcome, can be based on biologically determined self- or other-deceptive mechanisms. In other words, humans are biased information-seekers that prefer to receive information that confirms their existing views or imagination. The anterior cingulate plays a key role in distinguishing between imagery and perception. In addition, intentions are involved in the monitoring system from the prefrontal cortex, through the hippocampal-endorhinal cortex and the cingulate, and are completed in the basal ganglia and supplementary motor area. These underlined neuropsychological mechanisms may support the human tendency for biased information-seeking, or even a kind of evolutionary persistence of fake news phenomenon.
83
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 03 NEUROPSYCHOLOGICAL EVALUATION OF CHRONIC LITHIUM EFFECTS ON COGNITIVE FUNCTIONS E. Anyfanti, Z. Kagiampaki, M.F. Nikolakopoulou, C. Mitrou, D.A. Owens, E. Tsaltas Experimental Psychology Laboratory, 1st Psychiatric Clinic, Eginition Hospital, Medical School, National and Kapodistrian University of Athens OBJECTIVE: Nowadays, the continuous increase of neurodegenerative disorders indicates the need for using new medication that could delay the neurodegeneration. Lithium, a widely-used mood stabilizer in Psychiatry has already shown its neuroprotective and neurotrophic role leading to the conclusion that it might enhance cognitive functions in neurological or psychiatric disorders. The present study examines the influence of long-term medication with lithium on cognitive functions of humans. MATERIAL - METHOD: The neuropsychological profiles of three groups, euthymic patients with bipolar disorder undergoing chronic treatment with lithium (LI), matched euthymic patients treated chronically with valproic acid (VPA) and a matched healthy control group, were compared (N=24). Cognitive functions were assessed with the use of 7 tests of the CANTAB Eclipse neuropsychological battery (Cambridge Cognition Ltd). Participants, also, underwent a clinical assessment. RESULTS: The results concerned a test which evaluates the quality of decision making. LI patients seemed to have a better strategy, in comparison with the VPA patients, as they chose to gamble on the more likely outcome. They also, gambled more on the trials with the more chances of winning compared to the healthy controls, showing a better performance. Moreover, LI patients had higher reaction times in a working memory test than the healthy group. CONCLUSIONS: The results reflect better quality of decision making in LI patients. We consider these results as a significant contribution in the evaluation of lithium’s neuroprotective effect in a behavioural level, especially in a cognitive area in which lithium’s effect is relatively unexplored.
84
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 04 COGNISTAT: CULTURAL APPROAPRIATENESS AND CLINICAL UTILITY FOR THE GREEK ELDERLY Α. Kanellopoulou1, Z. Mikelatou1, D. Drivakou2, M.H. Kosmidis1, E. Aretouli1 1 Lab of Cognitive Neuroscience, School of Psychology, Aristotle University of Thessaloniki 2 Kreouzios Care Home for the Elderly, Thessaloniki OBJECTIVE: The cultural appropriateness of the Cognistat for the Greek elderly and its clinical utility for Greek elderly patients with all-cause dementia was examined in the present study. METHOD: The Greek version of Cognistat was administered to healthy elderly persons recruited from the community (n= 88, male: 43%, Mage =69.4, SDage=4.3) and patients with all-cause dementia (n= 22, male: 38%, Mage =76.4, SDage=9.4). The effects of demographic characteristics (age, education, sex) on performance were assessed with stepwise multiple linear regression analyses. A linear stepwise discriminant analysis was further conducted to determine whether Gognistat Total Composite scores discriminate healthy participants from patients with all-cause dementia. RESULTS: Greek healthy elderly persons had a mean performance 72.5 (out of 88) on the Cognistat Total Composite score. Age and education contributed significantly to the overall performance, accounting for 36% of its variance [F (2, 67) = 23.86, p < 0.00]. The discriminative accuracy of the Cognistat for elderly with and without dementia was very high, as the overall cross-validated classification accuracy for the entire sample was 90%. CONCLUSIONS: The Cognistat is well accepted by the Greek elderly and it is a useful tool for both evaluating overall cognition in healthy elderly and identifying elderly persons with all-cause dementia.
85
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 05 CAN BRIEF NEUROPSYCHOLOGICAL TESTS PREDICT THE DRIVING BEHAVIOR OF PATIENTS WITH PARKINSON’S DISEASE (PD)? Z. Karagkiolidou1, I.N. Beratis1, D. Pavlou2, N. Andronas1, D. Kontaxopoulou1, S. Fragkiadaki1, G. Yannis2, L. Stefanis1, S.G. Papageorgiou1 1 nd 2 Department of Neurology, “Attikon” University General Hospital, University of Athens 2 School of Civil Engineering, Department of Transportation Planning and Engineering, National Technical University of Athens OBJECTIVE: Goal of the present research was to explore the predictive value of brief neuropsychological tests in driving behavior of PD individuals under low and high traffic conditions on a rural driving environment. METHODS: Nineteen PD individuals (Age:63±11,1years) and forty-two cognitively intact individuals (Age:59,5±8,7years) participated in the study. Participants completed neuropsychological measures, including Mini-Mental State Examination (MMSE), Montreal Cognitive Assessment (MoCA), Clock Drawing Test (CDT), Frontal Assessment Battery (FAB), Trail Making Test- Trails A & B (TMT A & B), assessing general cognitive ability and executive functions. All individuals underwent a driving simulator experiment, where parameters of driving behavior were measured: average speed, lateral position, average reaction time and headway distance. RESULTS: By applying t-test for independent samples, significant differences were found between PD patients and the control group in average speed (p<0,01) and in average reaction time (p=0,002) under high traffic conditions on rural road. A regression model using PD individuals, with the neuropsychological tests as predictors, explained 38% of the variance in headway distance under high traffic conditions and thus identified the predictive value of CDT, TMT A and TMT B. CONCLUSION: The results of the present study indicate that the driving behavior of PD individuals differed significantly from those of healthy individuals. Neuropsychological tests may have a predictive value. Future studies should include a larger sample size and additional assessments of executive functions.
86
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 06 QUANTITATIVE CONNECTED SPEECH ANALYSIS IN A CASE OF NON-FLUENT/ AGRAMMATIC PRIMARY PROGRESSIVE APHASIA Ν. Karpathiou1,2, M. Kambanaros2, D. Potamianou1, J. Papatriantafyllou3, P. Sakka1 1 Athens Alzheimer Association 2 Department of Rehabilitation Sciences, Cyprus University of Technology, Limassol 3 nd 2 Department of Neurology, Attikon University Hospital, Athens OBJECTIVE: Primary progressive aphasia (PPA) is a neurodegenerative syndrome characterized by a selective loss of language functions. In the nonfluent/agrammatic variant (nfvPPA), speech is slow and hesitant. Utterances are shorter, less complex and contain grammatical errors. Single word production deficits in PPA have been extensively examined. However, connected speech analysis has only recently begun to be systematically studied. The aim of the present study was to investigate connected speech deficits in a Greek-speaking person with nfvPPA. MATERIAL - METHOD: Participant LJ is a 60-year-old right-handed man, with 6 years of formal education. At the time of the study, he had a FTLD-modified CDR score of 9 (MMSE=17/30). A narrative sample was collected using the “cookie theft” picture from BDAE and analyzed following the procedures described by Saffran et al. (1989) for quantitative production analysis (QPA). QPA summary measures, percentages of dysfluent variables and counts of errors were computed. LJ’s scores were compared to a healthy control group included in a study by Varkanitsa (2012). T-values were calculated using the Crawford and Howell’s method (Crawford and Garthwaite, 2012). RESULTS: Speech rate was 40.37 words per minute. Dysfluencies included silent pauses, filled pauses, false starts, sound distortions and repetitions (23%, 20%, 3%, 2% and 1% of total words produced). LJ produced less nouns (p<.05) and adverbs (p<.025), but more pronouns (p<.0005) and verbs (p<.05) compared to controls. He used less narrative words (p<.05) and more single word utterances (p<.0005). CONCLUSIONS: This case study reports differences between an individual with nfvPPA and healthy controls in lexical selection and discourse productivity measures. It serves as an example of how connected speech analysis may be used for the evaluation of multiple linguistic levels not captured by traditional aphasia tests. REFERENCES: Varkanitsa, M. (2012). Quantitative and error analysis of connected speech: Evidence from Greek-speaking patients with aphasia and normal speakers. Ιn Current Trends in Greek Linguistics, 313-338. Crawford, J. R., & Garthwaite, P. H. (2012). Single-case research in neuropsychology: a comparison of five forms of t-test for comparing a case to controls. Cortex, 48(8), 1009-1016.
87
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 07 THE ROLE OF EXECUTIVE COGNITION IN THE PREDICTION OF HIV MEDICATION ADHERENCE E. Konstantinopoulou1,2, E. Aretouli1, P. Ioannidis2 1 School of Psychology, Lab of Cognitive Neuroscience, Aristotle University of Thessaloniki 2 nd 2 Department of Neurology, AHEPA University Hospital, Thessaloniki OBJECTIVE: Highly Active Antiretroviral Therapy improved clinical outcomes of HIV infection. However, suboptimal medication adherence may result in the development of drug-resistant strains and viral replication. Aim of the present study is to explore whether executive cognition predicts antiretroviral adherence among HIV individuals beyond and above demographic variables, disease characteristics, motor and overall cognitive functioning. MATERIAL - METHOD: 76 HIV individuals completed a comprehensive executive function test battery, along with measures of verbal memory, motor functioning, processing speed, visuospatial perception, picture naming and overall cognitive performance. Medication adherence was assessed via a visual analogue self-report scale recording the amount of prescribed doses taken during the past month. First, a stepwise linear regression was conducted to examine the ability of executive test performance to predict medication adherence. Subsequently, execute test performance was entered at the final step (5th block) of a hierarchical regression model in order to assess their additional predictive power on medication adherence. RESULTS: Performance on two executive cognition measures was associated with medication adherence, explaining 14.7% of its variance. In the hierarchical regression model, 21.5% of the variance in medication adherence reports was explained by treatment complexity (number of pills taken) and visuospatial functioning, whereas the addition of executive performance added unique variance, increasing the amount of variance explained through the model to 37.1%. CONCLUTIONS: Assessment of executive functioning suggests a promising effort in order to increase the predictive ability of medication adherence among HIV individuals.
88
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 08 THE “MELETI” COGNITIVE REHABILITATION PROGRAMME: CLINICAL AND NEUROPSYCHOLOGICAL ASSESSMENT OF PARTICIPANTS D. Kontis1,2, A. Andreopoulou1, S. Vassilouli1, D. Gannakopoulou1, E. Siettou1, A. Tsichlakis1, E. Theochari1,2, E. Tsaltas2 1 Cognitive Rehabilitation Unit, Psychiatric Hospital of Attica, Athens 2 Experimental Psychology Laboratory, 1st Psychiatric Clinic, Eginition Hospital, Athens University Medical School OBJECTIVE: The “Meleti” Cognitive Rehabilitation Programme has been developed by the Cognitive Rehabilitation Unit of the Psychiatric Hospital of Attica and includes 40 hourly sessions of cognitive and social cognition exercises. It aims at the improvement of everyday functioning of individuals suffering from psychotic disorders through the remediation of their cognitive functioning. The Programme includes pre- and post-treatment sessions assessing both the symptoms and cognitive functions of participants. METHODS: We present the clinical and neuropsychological assessment domains and the respective clinical and cognitive tools used during the “Meleti” programme. RESULTS: The clinical evaluation of participants includes the assessment of symptoms, functioning, self-esteem and cognitive complaints. During a clinical interview conducted by the psychiatrists of the Unit the following inventories and rating scales are being administered: 1. Clinical Global Impression Scale (CGI), 2. Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS), 3. Global Assessment of Functioning Scale (GAF), 4. Strauss-Carpenter Scale, 5. Personal and Social Performance Scale 6. Rosenberg self-esteem scale, 7. Subjective Scale to Investigate Cognition in Schizophrenia (SSTICS). The cognitive assessments are conducted by the psychologists of the Unit which use computerized and non-computerized batteries and assess the following cognitive domains: 1. Psychomotor Speed 2. Judgement, 3. Intelligence, 4. Attention, 5. Immediate Memory, 6. Working Memory, 7. Verbal Learning, 8. Visual learning, 9. Cognitive Flexibility, 10. Cognitive Planning, 11. Brief Cognitive Screening, 12. Social Cognition. CONCLUSIONS: The “Meleti” Cognitive Rehabilitation Programme includes a thorough assessment of symptoms and cognition of participants which contributes to the individualization and evaluation of their treatment.
89
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 09 KORSAKOFF SYNDROME IN A PATIENT WITH MULTIPLE SCLEROSIS A. Liozidou, A. Karamplianis, A. Kaminioti, I. Sakalidou, E. Poulimenou, A. Papadimitriou, D. Papadimitriou Neurology Department, Henry Dunant Hospital Center, Athens SUMMARY: A 46-year-old woman presented with acute onset diplopia, opthalmoparesis, confusion and gait instability. She had a positive history for probable Multiple Sclerosis (MS), depression and alcohol use. During the hospitalization she progressively developed cognitive problems. Confabulation was the most prominent. She underwent imaging and laboratory testing including thiamine levels which resulted lower than the normal levels. The brain imaging showed demyelinating like lesions, her EEG showed diffuse arrhythmias and her CSF was normal. She was supplemented with vitamin B1 and eye movement was restored within 48 hours. Extended neuropsychological testing revealed disorientation in time and place, a severe amnesic syndrome both on verbal and non-verbal tasks, borderline performance in the phonemic fluency, extremely low performance in the semantic fluency and in the tasks of attention and processing speed. During executive functions testing the patient exhibited perseverance, inability to form abstract concepts as well as to shift and maintain set and to utilize feedback. Intellectual testing placed her at the low average. Patient produced autobiographical confabulations in response to questioning and had anosognosia. Visual naming and word repetition was intact, as well as speech articulation and comprehension. Overall, neuropsychiatric manifestations can be part of the clinical spectrum of MS. To our knowledge this is a rare occurrence of Korsakoff Syndrome with MS. It could be speculated that the inflammatory process in the MS brain, when combined with alcohol use, could exacerbate a Korsakoff-like cognitive profile, which so far is atypical for classical MS.
90
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 10 WISCONSIN CARD SORTING TEST PERFORMANCE IN A HEALTHY GREEK SAMPLE: RELATIONSHIP TO AGE, SEX AND EDUCATION A. Liozidou1,2, K. Sirigonaki3, I. Babili4, C. Zourna4, C. Kroupi4, G. Etairidou4, G. Pavlou4, T. Anifantaki4, A. Makropoulou4, E. Fioranti4, N. Andreakos4, I. Zalonis4 1 Neurology Department, Henry Dunant Hospital Center, Athens 2 Psychology Department, Faculty of Human Sciences, Athens Metropolitan College and University of East London 3 Institute of Applied and Computational Mathematics, Foundation for Research and Technology, Crete 4 Neuropsychological Laboratory, 1st Neurology Department, National and Kapodistrian University of Athens OBJECTIVE: We aimed to investigate the relationship of demographic variables to Wisconsin Card Sorting Test (WCST) performance in a healthy Greek sample. MATERIAL - METHOD: Data for this study were obtained from the database of the Greek normative study of the WCST. The sample included 360 participants (142 men, 218 women; minimum-maximum age: 16-86 years old; mean age: 44.62 years (SD=16.77); mean educational level: 13.03 years (SD=3.38); handedness: right=93.9%). All scoring dimensions of the WCST were calculated. Descriptive analyses were performed to examine distribution of age within our sample and 4 age groups were formed: 16-29 years (n=92), 30-45 years (n=90), 46-56 years (n=91), 57-86 years (n=87). Multiple regression analyses were performed to assess the influence of age, sex and education on the WCST performance of our sample. RESULTS: Younger participants performed better than the elderly participants on all scores except for Total Number Correct, while participants with more than 12 years of education outperformed those with equal or less than 12 years of education on % Errors, % Perseverative Responses, % Perseverative Errors, % Conceptual Level Responses, Number of Categories Completed and Learning to Learn. Women scored better than men in one scoring dimension (% NonPerseverative Errors). CONCLUSIONS: Our findings are in line with previous studies suggesting the strong relationship of age to WCST performance. Higher education within our sample indicated better WCST performance, while sex had the weakest relationship to WCST performance. WCST scores should be interpreted within the context of Greek patients’ demographic variables.
91
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 11 EXECUTIVE FUNCTIONS IN HIV SEROPOSITIVE PATIENTS: PROTECTIVE EFFECTS OF HIGHER COGNITIVE RESERVE L. Messinis1, L. Leonidou2, M. Psichogiou3, G. Nasios4, A. Ntoskou1, J. Karadimou1, A. Geredakis4, M. Karala4, C. Marneras5, C. Gogos2, P. Papathanasopoulos1 1 Neuropsychology Section, Department of Psychiatry and Neurology, University Hospital of Patras 2 Division of Infectious Diseases, Department of Internal Medicine, University of Patras Medical School, Patras 3 Department of Hygiene, Epidemiology and Medical Statistics, Medical School, University of Athens, Athens 4 Department of Speech and Language Therapy, TEI Epirou, Ioannina 5 Department of Nursing, University Hospital of Patras OBJECTIVE: Recent data suggest that cognitive reserve may modulate the adverse effects of HIV infection on cognitive functioning; however, the protective effects of cognitive reserve on executive functions remain unclear. MATERIAL AND METHOD: 99 native Greek speaking (male = 76.4%) cART treated HIV-infected patients without major neurological, psychiatric or HCV/HBV comorbidity, underwent comprehensive neuropsychological assessment by a Greek standardized battery of cognitive tests assessing premorbid intelligence, attention, information processing speed, learning and memory, visuospatial function, and executive functions. Participants had M (SD) age = 39.78 (9.12), education = 13.93 (3.36), years since diagnosis = 6.77 (5.36), Nadir CD4 count = 312.77 (176.50), Current CD4 count = 677.81 (272.23). Participants were grouped according to Centers for Disease Control (CDC) clinical stages (A= 60, B=17, C= 22). Moreover, we calculated cognitive reserve (CR) for participants in each CDC stage based on education level, estimated premorbid IQ (Vocabulary scale T –WASI) and occupational attainment. Based on these variables participants were classified as having either high or low cognitive reserve. RESULTS: We found significant differences in favour of the high CR group on the Stroop color – word task, verbal fluency task, including strategy utilization (clustering and switching processes) and on mental processing speed. CONCLUSIONS: The study provides evidence that high CR may exert a protective effect on executive functions (cognitive flexibility, response inhibition, initiation and mental shifting, processing speed) and strategies (shifting and switching). These findings support the cognitive reserve theory for interpreting individual differences in susceptibility to HIV related neuropathology.
92
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 12 COGNITIVE FLEXIBILITY IN THE CONTEXT OF BEHAVIOURAL PERSISTENCE IN THE RAT V.M. Papakosta, C. Mitrou, E. Anyfanti, S. Kalogerakou, D.A. Owens, E. Tsaltas Experimental Psychology Laboratory, 1st Department of Psychiatry, Eginition Hospital, National and Kapodistrian University of Athens OBJECTIVE: Animal models of obsessive-compulsive disorder (OCD) facilitate exploration of the still elusive OCD pathophysiology. Valuable as they are in the study of OCD pharmacology, models must integrate evidence suggesting a dimensional conceptualization of OCD. This is feasible if they are utilized in areas where the clinical data present controversy suggestive of distinct OCD subtypes. Such an area is the relationship between OCD and cognitive flexibility. Using a model of directional persistence that was developed and extensively tested for pharmacological isomorphism with OCD in our laboratory, we screened animals for high / low spontaneous directional persistence (SDP). We then compared them on cognitive flexibility using an animal analogue (Birrell & Brown, 2000) of the Wisconsin and CANTAB IED tests. MATERIAL - METHOD: 12 High and 12 Low SDPs male Wistars (N=30) were assessed in the 7 stages of a rat IED test based on odour and texture discriminations. RESULTS: Our results replicated control performance in Birrell & Brown (2000) for the dependent variables of discrimination, reversal, intra-dimensional and extra-dimensional shifts, affirming the validity of the test in our laboratory. Comparisons between High and Low SDPs for these variables yielded no group differences. CONCLUSIONS: Results are in line with a number of clinical OCD studies assessing flexibility and at odds with the rest. This suggests that current OCD models need to be evaluated for cognitive flexibility, so that their congruence with particular OCD subtypes can be assessed. Alternatively, this may suggest the need for reevaluation of current neuropsychological and laboratory flexibility tests. Birrell, J. M., & Brown, V. J. (2000). Medial frontal cortex mediates perceptual attentional set shifting in the rat. Journal of Neuroscience, 20(11), 4320-4324.
93
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 13 SHORT ASSESSMENT OF EXECUTIVE FUNCTIONS IN GREEK HIV – PATIENTS USING THE FRONTAL ASSESSMENT BATTERY P.A. Mpoulakis1, A.P. Karitzis1, A. Theofilidis2, G. Konstantinides3, T. Tegos3, I. Nimatoudis2 1 Faculty of Psychology, Aristotle University of Thessaloniki 2 C’ Department Psychiatric, University General Hospital of Thessaloniki AHEPA 3 A’ Department Neurology, University General Hospital of Thessaloniki AHEPA OBJECTIVE: The introduction of combination antiretroviral therapy (cART) has transformed HIV from a fatal disease to a chronic condition. However, although patients may be relieved of physical symptoms, studies have consistently shown the persistent existence of cognitive impairment, even in patients undergoing cognitive treatment, commonly referred as HIV – associated dementia. More specifically, findings show deficits in executive functions, resembling patterns more prominently found in frontal lesions. The advent of these findings showcase the need for appropriate neuropsychological screening tests in order to assess cognitive function in HIV patients. In this study, we assess the implications of introducing the FAB (Frontal Assessment Battery) to a simple, fast screening process. METHOD: We gathered data from 2 groups: a patient group consisting of HIV infected patients undergoing cART treatment at the AHEPA hospital in Greece, and from a control group. They patients underwent a short neurocognitive evaluation. We administered 3 short, fast screening tests: FAB, MOCA (Montreal Cognitive Assessment) and MMSE (Mini Mental State Exam). RESULTS: Consisting with preexisting finding, HIV patients consistently scored lower than the control group in the executive function tasks. All 3 test were found to be highly correlated with each other, with MOCA being a predictor factor for FAB scores. In measuring the 3 tests’ sensitivity to HIV associated cognitive impairments, we found that FAB was the most sensitive among the three. CONCLUSIONS: Our goal was to examine the utility of the FAB test when screening for cognitive deficits in HIV patients. We found that FAB can be a valuable tool in neuropsychological assessment, but given the varied nature of the HIV patients’ cognitive profile, it should be accompanied with an extensive battery of tests
94
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 14 CHRONIC ANTIPSYCHOTIC INDUCED METABOLIC SYNDROME IN THE RAT: MODIFICATION OF ADIPOCYTES FOLLOWING BEHAVIORAL MANIPULATIONS: A PILOT STUDY M.F. Nikolakopoulou, C. Mitrou, D.A. Owens, Z. Kagiampaki, M. Deiktakis, E. Tsaltas Experimental Psychology Laboratory, 1st Psychiatric Clinic, Eginition Hospital, Medical School, National and Kapodistrian University of Athens OBJECTIVE: It is critical to understand the mechanism through which antipsychotics influence energy expenditure, inducing metabolic syndrome (MetS). This mechanism must involve changes in thermogenesis via brown adipose tissue (BAT). This study aimed to examine the distribution and activity of BAT, using microPET/CT scanning and stimulate the “britening” process, which transforms white adipocyte cells into cells with BAT-like characteristics, following environmental manipulations. MATERIAL - METHOD: 24 female Sprague-Dawley rats were subjected to one of two drug conditions [DRUGTx: 1. Olanzapine (DRUGTx-OL) vs 2. Vehicle (DRUGTx-VEH), n=12]. OL dose was chosen according to Andersen and Pouzet model for schizophrenia [1]. Animals from each drug condition were subjected to one of 4, 25-day behavioural treatments [BEHTx: a. control (BEHTx-CON), b. cold exposure (BEHTx-CE), c. Environmental Enrichment (BEHTx-EE), d. Chronic Unpredictable Stress (BEHTx-CUS); n=3]. Measures taken were Standardized Uptake Value (SUV) and total BAT volume (TBATV). The biomarker corticosterone was also monitored. Descriptive statistics were used (final N=19). RESULTS: Group means across the micro PET/CT sessions were calculated. An increase in SUV mean was noted after DRUGTx, with a reduction after BEHTx. An increase in TBATV means was observed in all groups after DRUGTx, with a reduction after BEHTx. However, the VEH-EE group demonstrated increased TBATV after BEHTx. Corticosterone (ng/ml) concentration tended to be lower in DRUGTx-OL groups. CONCLUSIONS: Chronic OL treatment followed by BEHTx seemed to modify BAT activity in the predicted direction and also influence corticosterone levels. These results confirm the appropriateness of the methods used for further investigation of our main hypotheses. ACKNOWLEDGMENTS: This study is supported by a scholarship from the «Experimental Research Center, ELPEN». [1]
Andersen MP, Pouzet B. Effects of acute versus chronic treatment with typical or atypical antipsychotics on d-amphetamine-induced sensorimotor gating deficits in rats. Psychopharmacology. 2001;156(2-3):291-304.
95
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 15 SELF-MONITORING AND NEURAL CORRELATED BRAIN STRUCTURES T. Parthimos1, E. Karavasilis2,3, K. Rankin4, I. Seimenis2, A. Papanicolaou5, B. Miller4, S. Papageorgiou6, J. Papatriantafyllou1 1 rd 3 Age Day Care Center IASIS, Glyfada, Athens 2 Department of Medical Physics, Medical School, Democritus University of Thrace, Alexandroupolis 3 Second Department of Radiology, University General Hospital ‘Attikon’, National and Kapodistrian University of Athens 4 Memory and Aging Center, Department of Neurology, University of California San Francisco, San Francisco, United States 5 Department of Pediatrics, Division of Clinical Neurosciences, University of Tennessee Health Science Center, Memphis, USA; Neuroscience Institute, Le Bonheur Children’s Hospital, Memphis, USA; Department of Anatomy and Neurobiology, University of Tennessee Health Science Center, Memphis, United States 6 Second Department of Neurology, University General Hospital ‘Attikon’, National and Kapodistrian University of Athens OBJECTIVE: Self-monitoring is a crucial component of human empathy with regard to the formation and repair of social relations. Several studies have brought to light possible neural substrates associated with self-monitoring but the information that they have provided is inconclusive. We therefore studied a large group of demented patients to assess the crucial brain structures for the self-monitoring function. METHODS: We screened 77 patients with dementia of various types by means of Voxel-based Morphometry (VBM) analysis to assess possible volume reduction in the brain structures and by means of subscales of the Revised SelfMonitoring Scale (RSMS) to estimate the decrease of socio-emotional expressiveness and modification of selfpresentation. Regression analysis is employed to investigate the correlation between gray matter (GM) loss and lack of self-monitoring. RESULTS: The socio-emotional expressiveness score was associated with decreased grey matter volume in the right olfactory cortex and right insula while self-presentation scores associated with grey matter volume reduction in the olfactory cortex bilaterally, right insula, right temporal pole, right inferior frontal gyrus, left superior frontal gyrus and left rectus gyrus. CONCLUSIONS: Our results suggest that demented patients present decreased ability of self-monitoring process probably due to impaired insula and OFC and their disconnection from structures of the salience network.
96
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 16 EFFECTS OF WORKING MEMORY TRAINING ON COGNITIVE FLEXIBILITY IN BOTH MEN AND WOMEN PARTICIPANTS V. Stavroulaki1, E. Kazantzaki1,2, P. Bitsios1, S.G. Giakoumaki3, K. Sidiropoulou4 1 Medical School, University of Crete, Heraklion 2 Forth Institute of Computer Science, Vassilika Vouton, Heraklion 3 Department of Psychology, University of Crete, Rethimno 4 Department of Biology, University of Crete, Heraklion OBJECTIVE: The study aims to investigate the effect of working memory training on cognitive flexibility in both men and women participants. MATERIAL - METHOD: Ninety-five healthy participants were divided into three groups (matched for demographic variables, schizotypy, impulsivity and baseline cognitive flexibility): a) fully adapted group (participants were fully trained with an executive working memory task, the Letter Number Sequencing task, for six consecutive days), b) partially adapted group (participants were partially trained with the same task for six consecutive days) and c) control group (participants did not receive cognitive training). Following training, all participants were tested in another cognitive flexibility task; the Intra-Extra Dimensional Set Shift Task (ID/EDS). RESULTS: Results showed that the fully adapted group had improved performance on the ID/EDS test, since they made fewer attempts to complete the stages of the test and marginally significantly fewer errors, compared with both the other two groups, who did not differ between each other. There were also significant correlations between the tests used. Specifically, it was found that the number of errors in the Wisconsin Card Sorting Task (WCST) was negatively correlated with the number of errors in the ID/EDS test. Also, it was observed that the Raven test correlates negatively with the number of errors in the WCST and also positively with the number of errors and trials needed to complete the stages of the ID/EDS task. CONCLUSIONS: These findings could have significant implications in the development of therapeutic approaches for the improvement of cognitive deficits in neuropsychiatric disorders. ACKNOWLEDGMENTS: This study is supported by the General Secretariat for Research and Technology (GSRT) and the Hellenic Foundation for Research and Innovation (HFRI) in the context of the «1st Proclamation of scholarships from ELIDEK for PhD candidate».
97
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 17 THE PREDICTIVE VALUE OF PREMORBID ADJUSTMENT REGARDING COGNITIVE DYSFUNCTION IN SCHIZOPHRENIA P. Stefanatou1, C.S. Karatosidi1, E. Tsompanaki2, E. Kattoulas1, E. Tsaltas1, N.C. Stefanis1,3, N. Smyrnis1,3 1 Psychiatry Department, National and Kapodistrian University of Athens, Medical School, Eginition Hospital, Athens 2 Department of Statistics, School of Information Sciences and Technology, Athens University of Economics and Business, Athens 3 University Mental Health Research Institute, Athens OBJECTIVE: Premorbid adjustment (PA) in academic and social domain is a key-predictor of cognitive performance in schizophrenia. Prior studies provided inconsistent findings regarding the differential relationships of PA domains with post-illness cognition. Multivariate associations of academic and social PA in each developmental stage (childhood, early and late adolescence) with post-onset cognitive variables were explored. Furthermore, possible differential relationships of PA domain deterioration courses with post-onset cognitive dysfunction were investigated. MATERIAL - METHOD: Seventy-five schizophrenia patients were evaluated with Premorbid Adjustment Scale (PAS). General cognitive ability, verbal IQ, verbal memory and learning, processing speed, working memory, executive function and premorbid IQ were assessed. Canonical Correlation Analysis (CCA) was employed to examine the relationship between academic and social PA with post-onset neurocognitive variables. RESULTS: CCA revealed that poorer academic PA across childhood and early adolescence was related to worse postonset verbal IQ, working memory, verbal learning and executive function, while academic PA deterioration between early and late adolescence was associated with poorer verbal learning and executive function and, as further analysis indicated, predicts IQ decline. CONCLUSIONS: Academic PA was exclusively associated with post-onset cognitive impairment. New evidence emerged for the specificity of each developmental period academic malfunctioning in predicting post-illness cognition. Early premorbid academic maladjustment possibly constitutes the onset of a cognitive dysmaturational process which results to post-diagnosis impaired cognition.
98
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 18 DESCRIPTION OF A MULTIMODAL IMAGING TOOL (PET/MR/EEG) FOR EARLY SCHIZOPHRENIA DIAGNOSIS – TRIMAGE PROJECT P. Papadimitroulas1,2, P. Tsialios2, T. Kostou1,3, Μ. Rouchota3, G. Loudos2 1 BET Solutions, R&D Department, Patra 2 Department of Biomedical Engineering, TEI of Athens 3 Department of Medical Physics, University of Patras SUMMARY: Schizophrenia is a severe mental disorder, characterized by profound disruptions in thinking, affecting language, perception, and the sense of self. Schizophrenia disorders manifest themselves early in life, affecting approximately 1% of the European adult population. This causes a high social and economic burden on European societies. In most of the cases, early diagnosis, can lead to effective treatment, and people who are affected can live a productive life and be integrated in society. Consequently, there is a strong need for an imaging tool that facilitates the diagnosis of schizophrenia early during development. The purpose of this study is to present the results and development of the European FP7-Health-2013: TRIMAGE project, which aims at building an original PET/MR/ EEG imaging system for early diagnosis of brain disorders. The 1.5T brain-dedicated MRI scanner is already under operational testing procedures. For comparison reasons, a clinical trial was carried out in 25 subjects (13 healthy control and 12 schizophrenic patients) using an existing clinical MRI scanner. The PET system, with FOV=16.2cm and PET ring diameter of 24cm, is under the final stage of construction, while Monte Carlo simulations, using anthropomorphic computational models, were carried out in order to evaluate the PET system. Finally, the PET/MRI system will be a complete trimodal system since it will incorporate a commercially available state-of-the-art EEG system (32 channels) that has already been tested in the hybrid PET/MRI environment. The proposed system will be fully operational by the end of the project in December 2018.
99
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 19 COGNITIVE FUNCTIONS AND SCHIZOTYPAL TRAITS IN UNAFFECTED RELATIVES OF SCHIZOPHRENIA PATIENTS: NON-LINEAR EFFECTS OF FAMILIAL LOADING C. Ζouraraki, L. Karagiannopoulou, P. Karamaouna, S.G. Giakoumaki Department of Psychology, School of Social Sciences, University of Crete, Rethymno OBJECTIVE: Schizophrenia can be classified into familial and sporadic, according to the genetic loading carried. The comparison of unaffected relatives with familial (“multiplex”) vs. sporadic (“simplex”) background, has revealed discrepant findings on the cognitive endophenotypes of the disorder, possibly because schizotypal traits were not accounted for. The present study aimed to examine differences in the cognitive performance between unaffected multiplex and simplex relatives of schizophrenia patients and control individuals, taking into consideration the effects of schizotypal traits. MATERIAL-ΜΕTHOD: “Simplex” (n=65), “multiplex” (n=35) relatives and controls (n=114) were evaluated for a range of cognitive functions and schizotypal traits with the Schizotypal Personality Questionnaire, SPQ). Betweengroup differences in a) SPQ scores were examined with analyses of covariance (Covariate: age) and b) neurocognitive performance were examined with multivariate analyses of covariance (Covariates: age, SPQ Paranoid and Negative schizotypy scores). RESULTS: Both groups of relatives scored higher on Paranoid and Negative schizotypal dimensions compared with controls (all Ps <.001). Controls outperformed multiplex relatives in strategy formation and set-shifting and simplex relatives in psychomotor speed, set shifting and executive working memory (all Ps <.005). CONCLUSIONS: Although both groups of relatives had high negative and paranoid schizotypy, simplex relatives presented with deficits in more cognitive domains, which is counterintuitive given the higher genetic loading of the multiplex group. If this was not due to self-selection bias (i.e. mostly the highest functioning multiplex relatives volunteering for the study), it possibly reflects the prevalence of protective factors in unaffected multiplex relatives.
100
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 20 ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΜΠΟΔΙΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ Α. Βλάχου1, Μ. Μαντάς6, Μ. Γιαννόπουλος5, Γ. Κωνσταντακόπουλος2,4, Δ. Κασελίμης1, Γ. Δελλατόλας3, Κ. Πόταγας1 1 Α’ Νευρολογική Πανεπιστημιακή Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Αθήνα 2 A’ Ψυχιατρική Πανεπιστημιακή Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Αθήνα 3 INSERM, Paris 4 Institute of Psychiatry, Psychology and Neuroscience (IoPPN), King’s College, London 5 ISI Hellas, Αθήνα 6 ΕΠΙΨΥ, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Η διερεύνηση της φύσεως των οπτικοχωρικών δυσχερειών σε ασθενείς με νόσο Πάρκινσον συγκριτικά με μία ομάδα ελέγχου: καθαυτό κινητικά ελλείμματα της νόσου ή λανθασμένη αντίληψη των οπτικών ερεθισμάτων του περιβάλλοντος; ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Η αξιολόγηση της νοητικής κατάστασης των συμμετεχόντων πραγματοποιήθηκε με το Montreal Cognitive Assessment (MoCA). Για τους σκοπούς της έρευνας συγκρίθηκε μία ομάδα ασθενών με νόσο Πάρκινσον ως προς την επίδοση της σε μία δοκιμασία εκτίμησης αποστάσεων (δοκιμασία εμποδίων) και μία δοκιμασία σύγκρισης μεγεθών με ένα εξισωμένο δείγμα πληθυσμού χωρίς νευρολογικές παθήσεις. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η προκαταρκτική στατιστική ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων, οι οποίες αφορούν την επίδοση στη δοκιμασία εμποδίων, η οποίο ενέχει τη φαντασία της κίνησης, με τους ασθενείς με νόσο Πάρκινσον να έχουν χειρότερη επίδοση. Στη δοκιμασία σύγκρισης μεγεθών (αντιληπτική δοκιμασία) δεν υπήρξαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων. Ακόμη, οι ασθενείς με νόσο Πάρκινσον είχαν στατιστικά μεγαλύτερους λανθάνοντες χρόνους και στις δύο δοκιμασίες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς με νόσο Πάρκινσον έχουν μεγαλύτερους λανθάνοντες χρόνους από τους υγιείς και στις δύο δοκιμασίες αλλά αυτή η καθυστέρηση δεν διορθώνει την επίδοση τους στη δοκιμασία εμποδίων. Η επίδοσή τους στην αντιληπτική δοκιμασία σύγκρισης μεγεθών δεν διαφέρει από της ομάδας ελέγχου και δεν εξηγεί την χειρότερη επίδοσή τους στη δοκιμασία των εμποδίων.
101
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 21 ΠΡΟΤΥΠΑ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΡΥΘΜΟΥ ΟΜΙΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΦΑΣΙΑ Α.Λ. Βουκούνη1,2, Α. Κοκκίνου1,2, Σ. Καρανικόλα1,2, Μ. Ρόζης1,2, Σ. Σουρβίνος1,2, Γ. Αγγελοπούλου3, Κ. Αφαντενού1,2, Φ. Νασίκα1,2, Κ. Πόταγας3, Δ. Κασελίμης3 1 Aegean College, Omiros Educational Group, Αθήνα 2 Canterbury Christ Church University, Kent 3 A’ Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Η τρέχουσα βιβλιογραφία υποδεικνύει διαφορετικά πρότυπα ανάκτησης γλωσσικών λειτουργιών στην αφασία, τα οποία καθορίζονται και από την υπό εξέταση λειτουργία. Ειδικά για την παραγωγή λόγου, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες καλείται να μιλήσει ο ασθενής παίζουν σημαντικό ρόλο. Η παρούσα μελέτη στοχεύει να εξετάσει τον βαθμό ανάκτησης της ροής ομιλίας κατά την αυθόρμητη και ημικατευθυνόμενη παραγωγή λόγου, σε 32 ασθενείς με αφασία μετά από αριστερό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ). ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Ελήφθησαν δείγματα λόγου σε δύο συνθήκες (αφήγηση περιστατικού και περιγραφή εικόνας) στην οξεία και τη χρόνια φάση. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι αναλύσεις συνδιακύμανσης επαναληπτικών μετρήσεων, ελέγχοντας για την αρχική βαρύτητα, την έκταση της βλάβης και την ηλικία, έδειξαν σημαντική διαφορά μεταξύ χρόνιας και οξείς φάσης ως προς τον ρυθμό ομιλίας και στις δύο συνθήκες (F=7,034, p = 0.016 για τον αυθόρμητο λόγο και F=8,408, p=0,007 για τον ημικατευθυνόμενο λόγο). Παρ’ όλα αυτά, διαπιστώνεται αλληλεπικάλυψη των 95% διαστημάτων εμπιστοσύνης για τον ρυθμό ομιλίας κατά την αφήγηση. Τα ευρήματά μας δείχνουν σημαντική ανάκτηση του ρυθμού ομιλίας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Eντούτοις, η διαφορά μεταξύ οξείας και χρόνιας φάσης φαίνεται σαφέστερη όταν εξετάζεται η περιγραφή εικόνας. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι αυτό το έργο, αντίθετα με την αφήγηση, παρουσιάζει αυξημένες απαιτήσεις ως προς τη λεκτική ανάσυρση, καθώς εμπλέκει συγκεκριμένο ερέθισμα (εικόνα). Η χρήση των διαφορετικών συνθηκών λήψης δείγματος ομιλίας, η αξία του ρυθμού ομιλίας ως δείκτη ανάκτησης, καθώς και οι σχετικοί περιορισμοί της μελέτης, αποτελούν επίσης σημαντικά σημεία συζήτησης για την κλινική πράξη και την αποκατάσταση εν γένει.
102
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 22 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΜΝΗΜΗΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΤΥΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Μ. Γάνου1,2, Κ. Σιάρκου2, Γ. Γρούιος1 1 Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Ινστιτουτο Νευροψυχολογικής Αξιολόγησης Θεραπείας και Έρευνας (Ι.Ν.Α.Θ.ΕΝΣ), Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Τα άτομα με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) παρουσιάζουν δυσκολίες στη βραχύχρονη και οπτική μνήμη. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η αξιολόγηση της βραχύχρονης μνήμης με την υποκλίμακα του Weschler έκτασης μνήμης ψηφίων και η αξιολόγηση της οπτικής μνήμης με τη δοκιμασία οπτικής συγκρότησης του Benton σε δύο ηλικιακές ομάδες (ενηλίκων και ανηλίκων). ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Στην έρευνα συμμετείχαν 30 άτομα με ΔΑΦ (24 αγόρια και 6 κορίτσια) με μ.ο. ηλικίας 18 έτη και 60 άτομα τυπικής ανάπτυξης (ΤΑ) (27 αγόρια και 33 κορίτσια) με μ.ο. ηλικίας 20 έτη. Για την αξιολόγηση της Γενικής Νοητικής Ικανότητας χορηγήθηκε η Κλίμακα Προοδευτικών Μητρών για την αξιολόγηση της βραχύχρονης μνήμης χορηγήθηκε η υποκλίμακα του Weschler έκτασης Μνήμης ψηφίων. Για την αξιολόγηση της οπτικής μνήμης/μνήμης επεισοδίων για σχέδια χορηγήθηκε η δοκιμασία οπτικής συγκρότησης του Benton-Αναθεωρημένη Έκδοση. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα ευρήματα από τη δοκιμασία μνήμης αριθμών φανερώνουν ότι η ομάδα των ενηλίκων και ανηλίκων με ΔΑΦ καταδεικνύει χαμηλή επίδοση στη βραχύχρονη μνήμη σε σύγκριση με την ομάδα των ΤΑ ατόμων. Τα αποτελέσματα από τη δοκιμασία οπτικής συγκρότησης του Benton φανερώνουν ότι η ομάδα των ενηλίκων και ανηλίκων με ΔΑΦ επιδεικνύει χαμηλότερη επίδοση στην απομνημόνευση οπτικοχωρικού υλικού σε σύγκριση με την ομάδα των ΤΑ ατόμων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα ευρήματα ενισχύουν τα αποτελέσματα συναφών μελετών που υποστηρίζουν ότι τα άτομα με ΔΑΦ παρουσιάζουν δυσκολίες στην βραχύχρονη και οπτική μνήμη και ότι η χαμηλή επίδοση δεν επηρεάζεται από την ηλικια. Τα δεδομένα επιβεβαιώνουν τις δυσκολίες των ατόμων με ΔΑΦ στην επεξεργασία οπτικοχωρικών πληροφοριών.
103
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 23 ΛΕΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΠΤΙΚΗ ΜΝΗΜΗ: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΟΡΑΣΗΣ Σ. Γεωργιάδου1,2, Κ. Παπαδόπουλος1, Μ.Ε. Κοσμίδου2 1 Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΣΚΟΠΟΣ: Μελετήσαμε τη λεκτική και απτική μνήμη σε άτομα με πρόβλημα όρασης. Επιπλέον, διερευνήσαμε εάν οι επιδόσεις των συμμετεχόντων στις δοκιμασίες επηρεάζονται από τα έτη και τη συχνότητα χρήσης της Braille, καθώς και από το αν είναι ενεργοί αναγνώστες. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Συμμετέχοντες ήταν 24 άτομα με περιορισμένη όραση από την Σχολή Τυφλών Θεσσαλονίκης και 22 άτομα με τυπική όραση από τον Νομό Θεσσαλονίκης. Χορηγήθηκαν νευροψυχολογικές δοκιμασίες για την εξέταση της λεκτικής (μάθηση λέξεων και ιστορίας) και της απτικής μνήμης (μνήμη διάταξης απτικών ερεθισμάτων 6Χ6). Επιπλέον εξετάστηκαν η προσοχή, η εργαζόμενη μνήμη, το λεξιλόγιο και η λεκτική ευχέρεια για μια ευρύτερη εκτίμηση των νοητικών λειτουργιών τους. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Σε καμία μέτρηση που ανήκει στην κατηγορία της λεκτικής μνήμης δεν βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δυο ομάδων παρότι ήταν λίγο καλύτερες οι επιδόσεις της ομάδας με πρόβλημα όρασης. Στις μετρήσεις της απτικής μνήμης εντοπίστηκε σημαντικά καλύτερη επίδοση ανάμεσα στα άτομα με πρόβλημα όρασης σε σύγκριση με την ομάδα με τυπική όραση. Οι επιδόσεις των ατόμων δε βρέθηκε να επηρεάζονται από το φύλο. Όσον αφορά τη χρήση της Braille, δεν αναδείχθηκαν στατιστικά σημαντικές επιδράσεις, με εξαίρεση τα έτη χρήσης της Braille. Συγκεκριμένα, όσο περισσότερα χρόνια γνώριζαν Braille, τόσο καλύτερη επίδοση είχαν στην καθυστερημένη ανάκληση της ιστορίας (αφορά μόνο την ομάδα με πρόβλημα όρασης). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Παρότι τα άτομα με πρόβλημα όρασης σημείωσαν καλύτερες επιδόσεις σε όλες τις δοκιμασίες (λεκτικής και απτικής μνήμης) σε σύγκριση με τα άτομα τυπικής όρασης, αυτές οι διαφορές έφτασαν το κριτήριο στατιστικής σημαντικότητας μόνο στις μετρήσεις της απτικής μνήμης, αντικατοπτρίζοντας πιθανώς την καλύτερη απτική εμπειρία των ατόμων με πρόβλημα όρασης.
104
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 24 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ AICARDI Σ. Γεωργιάδου1, Μ.Ε. Κοσμίδου1, Β. Κιμισκίδης2 1 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Εργαστήριο Κλινικής Νευροφυσιολογίας, Πανεπιστημιακό Γενικο΄Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ ΣΚΟΠΟΣ: Στόχος μας στην παρούσα μελέτη περίπτωσης ήταν η διερεύνηση της ύπαρξης ή μη δι-ημισφαιρικής μεταβίβασης πληροφοριών σε ασθενή με αγενεσία μεσολοβίου λόγω συνδρόμου Aicardi. Επιπλέον, θελήσαμε να καταγράψουμε το γενικότερο νευροψυχολογικό προφίλ στο σύνδρομο αυτό. ΜΕΘΟΔΟΣ: Η εξεταζόμενη είναι 23 ετών, με διάγνωση Aicardi. Ολοκλήρωσε 12 έτη κανονική τεχνική εκπαίδευση. Χορηγήσαμε κλίμακα νοημοσύνης (WAIS-IV-GR) και συστοιχία νευροψυχολογικών δοκιμασιών που εξετάζει τους εξής γνωστικούς τομείς: την λεκτική και την οπτικοχωρική μνήμη, την οπτικοχωρική αντίληψη, τη γλωσσική ικανότητα, τις εκτελεστικές λειτουργίες και τη Θεωρία του Νου (ΘτΝ). Η υπόθεση της δι-ημισφαιρικής μεταβίβασης πληροφοριών εξετάστηκε μέσω έργων απτικής αναγνώρισης και κατονομασίας των αντίστοιχων αντικειμένων, ενός έργου απτικής γραφής (αριθμοί και γράμματα) στα χέρια όπου ακολουθούσε η αναγνώριση τους, ενός έργου ταυτόχρονης εύρεσης απτικών ερεθισμάτων, το Tactual Performance Test και μια δοκιμασία διχωτικής ακοής. Επιπλέον συμπληρώθηκε η Κλίμακα Αλεξιθυμίας του Toronto. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το γενικό επίπεδο νοημοσύνης της εξεταζόμενης βρίσκεται στο φάσμα της ήπιας νοητικής αναπηρίας (ΓΔΝ=62). Οι επιδόσεις στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες ήταν στο χαμηλό εύρος του φυσιολογικού φάσματος, ενώ οι γλωσσικές λειτουργίες και η ΘτΝ έδειξαν εξασθένηση. Οι δοκιμασίες που εξέταζαν την δι-ημισφαιρική μεταβίβαση κατέδειξαν μη τυπική εικόνα, με δυσκολίες, αλλά όχι πλήρη απουσία συνεργασίας των ημισφαιρίων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η παρούσα μελέτη περίπτωσης ατόμου με αγενεσία μεσολοβίου λόγω συνδρόμου Aicardi κατέδειξε χαμηλή διανοητική λειτουργία, με καλύτερη λειτουργία σε επιμέρους γνωστικά πεδία, αλλά εξασθένηση στη γλωσσική επεξεργασία και τη ΘτΝ και ενδείξεις αλεξιθυμίας. Η περαιτέρω μελέτη της δομής του εγκεφάλου της εξεταζόμενης θα βοηθούσε στην ερμηνεία των παραπάνω ευρημάτων.
105
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 25 ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΝΕΥΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΦΙΛ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΗΣ ΨΥΧΩΣΗΣ ΜΕΣΩ ΧΡΗΣΗΣ ΜΕΘΟΔΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ Ε. Γκιντώνη1, Κ. Χαλκιόπουλος2, Φ. Γουρζής3 1 Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο 2 Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Πατρών 3 Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική, Πανεπιστήμιο Πατρών ΣΚΟΠΟΣ: Τα νευρογνωστικά ελλείμματα αποτελούν πυρηνικό χαρακτηριστικό των διαταραχών του ψυχωσικού φάσματος. Οι ασθενείς πάσχουν από κάποια ψυχωσική διαταραχή, παρουσιάζουν από τα πρώιμα στάδια ανάλογα ελλείμματα στις περισσότερες γνωστικές λειτουργίες. Τα ελλείμματα που παρατηρούνται περιλαμβάνουν ελλείμματα στην ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, στην μνήμη, προσοχή, οπτικοχωρική αντίληψη λογική σκέψη και επίλυση προβλημάτων (Gonzalez-Blanch, Rodriguez-Sanchez et al., 2010, Barch & Sheffield, 2014, Barrett et al., 2009,Bilder et al., 2000). Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει ελλείμματα μνήμης, προσοχής και εκτελεστικών λειτουργιών σε κλινικό δείγμα νοσηλευόμενων ασθενών με διάγνωση στο φάσμα της ψύχωσης. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Οι συμμετέχοντες ανήκαν στην κατηγορία των ασθενών με διάγνωση στο φάσμα των διαταραχών της ψύχωσης νοσηλευόμενων στην Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική του Γ.Ν. Πατρών. Για τη συλλογή των δεδομένων εφαρμόστηκαν νευροψυχολογικές κλίμακες και τεστ αξιολόγησης εκτελεστικών λειτουργιών (Wisconsin Sorting Card Task), στρατηγικής επίλυσης (Key Search), γνωστικής ευελιξίας (Stroop Test), μνήμης (Digit Span), και φωνολογικής/σημασιολογικής μνήμης (COWAT). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Μέσω της χρήσης ειδικών προγραμμάτων υπολογιστικής νοημοσύνης (WEKA,R), εφαρμόστηκαν Τεχνικές Μηχανικής Μάθησης με επιλογή κατάλληλων αλγορίθμων ταξινόμησης, ομαδοποίησης και συσχέτισης. Επιπλέον, καθορίστηκαν οι παράμετροι των αλγορίθμων αυτών, ανάλογα με την περίπτωση εφαρμογής, προκειμένου να παραχθούν κανόνες εξαγωγής συμπερασμάτων/αποφάσεων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ολοκληρώνοντας, έγινε αφενός η αξιολόγηση της σημαντικότητας των εξαγομένων κανόνων/ γνώσεων και αφετέρου η παρουσίασή τους με όσο το δυνατόν πιο κατανοητό και φιλικό τρόπο στον τελικό αποδέκτη. Τα αποτελέσματα της μελέτης αναδεικνύουν τη κλινική σημασία που έχει η μελέτη των νευρογνωστικών ελλειμμάτων που εκδηλώνουν ασθενείς με διαταραχές στο φάσμα της ψύχωσης για την πορεία της νόσου.
106
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 26 ΠΑΓΙΩΣΗ ΕΚΔΗΛΗΣ ΜΝΗΜΗΣ, ΠΡΟΣΟΧΗ, ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΥΠΝΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΠΝΟΙΑΣ ΥΠΝΟΥ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ε. Δαβούτη1, Ε. Βαγιάκης2 1 Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Aix Marseille University 2 Εργαστήριο Μελέτης Ύπνου, Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Ευαγγελισμός» ΣΚΟΠΟΣ:Τα νευρογνωστικά ελλείμματα είναι συχνά στο Σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοιας Ύπνου (ΣΑΑΥ). Η εφαρμογή της θετικής πίεσης στους αεραγωγούς (CPAP) αποτελεί τη θεραπεία εκλογήςστη συγκεκριμένη διαταραχή. Σκοπός της μελέτης είναι να εξεταστούν τα αποτελέσματα της CPAP στην εξαρτώμενη από τον ύπνο παγίωση της δηλωτικής μνήμης, την προσοχή και την υποκειμενική εκτίμηση της ποιότητας ύπνου των ασθενών. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Εξετάσαμε 23 ασθενείς (19 άντρες, 4 γυναίκες) που διαγνώσθηκαν με ΣΑΑΥ κατόπιν πολυπνογραφίας (Απνοϊκός Υποαπνοϊκός Δείκτης (ΑΗΙ)= 55,74 ±29,51, Μ.Ο. σπουδών= 14 έτη). Τόσο πριν την έναρξη της θεραπείας όσο και μετά από την τρίμηνη χρήση της συσκευής αξιολογήσαμε τη δηλωτική μνημονική παγίωση με τις Λογικές ιστορίες της κλίμακας μνήμης του Wechsler και τις ιστορίες του Rivermead Behavioral Memory Test. Αντίστοιχα, αξιολογήσαμε την προσοχή με 9 διαφορετικές υποδοκιμασίεςκαι την ποιότητα του ύπνου των ασθενών με το Pittsburghsleepqualityindex και το ερωτηματολόγιο Αυριανής Μέρας. Κατόπιν οι ασθενείς κατηγοριοποιήθηκαν σε δύο ομάδες βάσει τηςσυμμόρφωσής τους στη θεραπεία: μέτριοι χρήστες (Ν=13), δηλαδή καθημερινή χρήση συσκευής < 6 ώρες και καλοί χρήστες (Ν=10) με χρήση συσκευής > 6 ώρες καθημερινά. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Σύμφωνα με τη διπαραγοντική ανάλυση διακύμανσης μικτού σχεδιασμού οι ασθενείς συνολικά βελτίωσαν την ποιότητα του ύπνου τους με βάση το PSQI( p< 0,001), καθώς και τα επίπεδα εγρήγορσής (PsychomotorVigilanceTest) (p=0,005) και ταχύτητας επεξεργασίας (ΤrailMakingΤest-Α) (p=0,034) αλλά όχι τα επίπεδα μνημονικής παγίωσης. Οι καλοί χρήστες δεν εμφάνισαν κάποια στατιστικώς σημαντική βελτίωση στην εξαρτώμενη από τον ύπνο μνημονική παγίωση, ωστόσο, βελτίωσαν την επίδοσή τους σημαντικά περισσότερο στις δοκιμασίες ΤΜΤ-Α, p=0,015 και SymbolDigitModalities-oral,p=0,042, συγκριτικά με τους λιγότερο συμμορφωμένους. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η τρίμηνη χρήση της συσκευής> 6 ώρες ευνοεί τη βελτίωση της διαιρούμενης προσοχής, της ταχύτητας επεξεργασίας και της ψυχοκινητικής ταχύτητας αλλά όχι της παγίωσης της δηλωτικής μνήμης.
107
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 27 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΝΟΪΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟ Σ. Δόρμπη2, Ε. Παπαχρηστοπούλου1,2.3, Τ. Ντόσκας2 1 Τμήμα ΨυχολογίαςΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Νευρολογική Κλινική Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών 3 ΚέντροΕιδικής Φροντίδας Παιδιών Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά ΣΚΟΠΟΣ: Η βαριά κατανάλωση αλκοόλ επιδρά αρνητικά στην υγεία του εγκεφάλου επιδεινώνοντας την μνήμη και πολλαπλασιάζοντας την πιθανότητα ανάπτυξης άνοιας. Νέες έρευνες υποστηρίζουν ότι ακόμα και η κατανάλωση μέτριων ποσοτήτων αλκοόλ σχετίζεται άμεσα με την υγεία του εγκεφάλου και την ταχύτερη έκπτωση των νοητικών λειτουργιών. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η επιβεβαίωση ή διάψευση της ύπαρξης μιας διαταραχής μετά από εμφανή έκπτωση μιας λειτουργίας καθώς και η εκτίμηση βαθμού της βαρύτητας της διαταραχής σε συνδυασμό με την κατανάλωση αλκοόλ. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Χορηγήθηκε μια πλήρης νευροψυχολογική συστοιχία σε άντρα ασθενή 47 ετών μετά από παραπομπή της Ψυχιατρικής Κλινικής. Τα απεικονιστικά ευρήματα είναι συμβατά με διάχυτες εστίες ατροφίας εγκεφαλικής και παρεγκεφαλιδικής, ασύμβατης με την ηλικία του.Από την αξιολόγηση του παρατηρήθηκανευρήματα σοβαρής εξασθένισης στις διεργασίες της βραχύχρονης, μακρόχρονης και επεισοδιακής μνήμης. Ηνευροψυχολογική συστοιχία η οποία χορηγήθηκε περιελάμβανε τις γνωστικές λειτουργίες της προσοχής και των επιτελικών λειτουργιών, της μνήμης, του λόγου και των οπτικοκινητικών δεξιοτήτων που συνήθως χορηγείται σε εξεταζόμενους μέσης ηλικίας. Χορηγήθηκαν επίσης και ερωτηματολόγια για την ανίχνευση του άγχους και της κατάθλιψης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από την αξιολόγηση του παρατηρήθηκανευρήματα σοβαρής εξασθένισης στις διεργασίες της βραχύχρονης, μακρόχρονης και επεισοδιακής μνήμης. Διαπιστώθηκε επίσης μέτρια εξασθένιση στις επιτελικές λειτουργίες και στο λόγο. Δεν ανιχνεύτηκαν συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους. Παρατηρήθηκαν επίσης ήπιες ενδείξεις άρσης αναστολών και απάθειας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ηνευροψυχολογική αξιολόγηση αναδεικνύει ανοϊκό σύνδρομο οφειλόμενο σε χρόνιο αλκοολισμό ακόμα και σε σχετικά νέο ηλικιακά ασθενή . Τα αποτελέσματα συμβάλουν στη προβλεψιμότητα της γνωστικής του κατάστασης και στη μελλοντική του λειτουργικότητα καθώς η επαγγελματική του δραστηριότητα αποτελεί θέση ιδιαίτερης ευθύνης.
108
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 28 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕΣΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΑΝΟΙΑ ΠΡΩΪΜΗΣ ΕΝΑΡΞΗΣ Σ. Δόρμπη2, Ε. Παπαχρηστοπούλου1,2,3, Τ. Ντόσκας2 1 Τμήμα ΨυχολογίαςΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Νευρολογική Κλινική Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών 3 ΚέντροΕιδικής Φροντίδας Παιδιών Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά ΣΚΟΠΟΣ: H πρώιμη έναρξη της άνοιας σε ασθενείς μέσης ηλικίας δε βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ερευνητών λόγω του επιπολασμού αυτής σε μεγαλύτερες ηλικίες. Τα αναφερόμενα συμπτώματα απώλειας μνήμης συχνά συγχέονται με άλλες νοσολογικές καταστάσεις ή/και με κατάθλιψη. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάδειξη πρώιμης έκπτωσης των γνωστικών λειτουργιών σε ασθενή μέσης ηλικίας και η κατάδειξη του σταδίου της προαναφερόμενης έκπτωσης μέσα από τη νευροψυχολογική αξιολόγηση. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Χορηγήθηκε μία πλήρης νευροψυχολογική συστοιχία σε γυναίκα ασθενή 47 ετών με αναφερόμενη αδυναμία μνήμης και συνεπακόλουθες δυσκολίες στην εργασία της. Τα νευροαπεικονιστικά ευρήματα ήταν συμβατά με σημαντική ατροφία στους κροταφικούς λοβούς και στον κροταφικό νεοφλοιό. Ηνευροψυχολογική συστοιχία, η οποία χορηγήθηκε περιελάμβανε τις γνωστικές λειτουργίες της προσοχής και των επιτελικών λειτουργιών, της μνήμης, του λόγου και των οπτικοκινητικών δεξιοτήτων που συνήθως χορηγείται σε εξεταζόμενους μέσης ηλικίας. Χορηγήθηκαν επίσης και ερωτηματολόγια για την ανίχνευση άγχους/κατάθλιψης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα νευροψυχολογικά ευρήματα ήταν συμβατά με σοβαρή δυσλειτουργία της προσοχής, των επιτελικών λειτουργιών, σοβαρή εξασθένιση σε όλες τις διεργασίες που υποστηρίζουν τη μνήμη, ελάχιστη ικανότητα μάθησης και σοβαρή εξασθένιση στην ικανότητα αναγνώρισης. Δεν ανιχνεύθηκε κλινική κατάθλιψη. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η νευροψυχολογική αξιολόγηση αποκαλύπτει άνοια προχωρημένου σταδίου σε ασθενή μέσης ηλικίας. Τα νευροψυχολογικά ευρήματα καταδεικνύουν το βαθμό εξασθένισης των νοητικών λειτουργιών καθώς και τηνπροβλεψιμότητα της εξέλιξης της ασθενούς. Η αναγκαιότητα της νευροψυχολογικής εκτίμησης διαφαίνεται ακόμα και σε ασθενείς που δεν ανήκουν στην ευαίσθητη ηλικιακή ομάδα για την ανάπτυξη γνωστικής διαταραχής ή/και άνοιας.
109
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 29 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΒΙΟΑΝΑΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΓΧΩΔΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Ε. Ζαφείρη1, Α. Κανδυλάκη2, Σ. Ζυγά1, Γ. Πανουτσόπουλος1 1 Εργαστήριο Φυσιολογίας-Φαρμακολογίας, Τμήμα Νοσηλευτικής, Σχολή Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου 2 Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ΣΚΟΠΟΣ:Σκοπός της παρούσης εργασίας είναι η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της βιοανάδρασης στην αντιμετώπιση των αγχωδών διαταραχών. Ουσιαστικά αναφέρεται στην αποτελεσματικότητα της αυτορύθμισης με την βιοαναδρασική μέθοδο του brainboy. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ :Πρόκειται για ποσοτική μελέτη, ο πληθυσμός της οποίας αποτέλεσαν 50 άτομα με αγχώδεις διαταραχές. Για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημά τους, κάποιοι ξεκίνησαν θεραπευτική αγωγή ενώ άλλοι ψυχοθεραπεία, παράλληλα αιτήθηκαν και την βοήθεια της βιοανάδρασης. Για την συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν ερωτηματολόγιο δημογραφικών δεδομένων και η κλίμακα άγχους Hamilton. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πακέτο IBMSPSS 21.0. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από του 50 συμμετέχοντες, το 28% άνδρες ενώ το 72% γυναίκες. Το 35% είχε προηγουμένως προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ενώ το 15% όχι. Το 30% έλαβε χημικά φάρμακα ενώ το 88% προσέφυγε σε ομοιοπαθητική θεραπεία. Τα ποσοστά άγχους που καταγράφηκαν πριν την παρέμβαση ήταν 62% σοβαρής ποιότητας άγχος, 12% μέσης βαρύτητας άγχος και 26% ήπιας βαρύτητας άγχος. Μετά την παρέμβαση τα ποσοστά άγχους ήταν 78% ήπιο έως μέτριο άγχος, 12% μέσης βαρύτητας άγχος και 10% σοβαρής ποιότητας άγχος. Αφού p<0.001<0.05 μεταβολή στατιστικά σημαντική. Μείωση του άγχους μετά την βιοανάδραση κατά 19 μονάδες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς που πραγματοποίησαν τουλάχιστον δέκα συνεδρίες βιοανάδρασης κατάφεραν να ελέγξουν το άγχος και να περιορίσουν τα συπτώματά τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, η βιοαναδρασική εφαρμογή brainboy έρχεται να αποτελέσει μία από τις μεθόδους που είτε θα συμβάλλει στην πρόληψη των αγχωδών διαταραχών, είτε στην αντιμετώπισή τους παράλληλα ή όχι με φαρμακευτική αγωγή ή ψυχοθεραπεία.
110
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 30 ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ Λ. Ιωάννου, Ι. Βοσκόπουλος Ιδιωτικό Ψυχοθεραπευτήριο, Αθήνα ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Καθώς η πληροφορία αναφορικά με τις Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος εξελίσσεται, όλο και συχνότερα φτάνουν σε εμάς, ενήλικες με αυτήν την διάγνωση ή τον ευρύτερο αυτιστικό φαινότυπο. Άλλοτε ως γονέας ή αδελφός με ΔΑΦ και άλλοτε ως νεαρός ενήλικας που ανέκαθεν αναγνώριζε ότι είναι διαφορετικός ή πρόσφατα απέκτησε σαφή διάγνωση, συναντάμε ανθρώπους που χρειάζονται στήριξη αναφορικά με τη σεξουαλικότητά τους και τις ερωτικές τους σχέσεις. Σε αυτή την διαλεκτική παρουσίαση θα διερευνήσουμε ποιες είναι οι συχνότερες ανησυχίες ενός ενήλικα με ΔΑΦ αναφορικά με την συντροφικότητα και την σεξουαλικότητα, καθώς και πώς αυτές οι δυσκολίες αναγιγνώσκονται και βιώνονται από την σύντροφό του. Προσπαθώντας να κατανοήσουμε και να σεβαστούμε και τις δύο οπτικές, θα μοιραστούμε πιθανές στρατηγικές ενίσχυσης μιας πιο θετικής και επικοδομητικής επικοινωνίας ανάμεσα στο νευροδιαφορετικό ζευγάρι, μέσα από το πρίσμα των διαφορετικών γνωστικών λειτουργιών του εγκεφάλου.
111
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 31 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΝΗΜΟΝΙΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΣΤΑ ΑΡΧΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΝΕΥΡΟΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ (ΝΓΔ) ΤΥΠΟΥ ALZHEIMER: ΜΙΑ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΜΝΗΜΟΝΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Ε. Καραβάϊου1,2, Α. Εμμανουήλ2, Ε. Μαργιώτη1, Α. Vivas2, Π. Σακκά1 1 Εταιρεία της Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών, Μαρούσι, Αθήνα 2 Τμήμα Ψυχολογίας, Διεθνές Τμήμα του Πανεπιστημίου του Sheffield, City College, Θεσσαλονίκη ΣΚΟΠΟΣ: Υπόβαθρο: Οι συνθετικές μνημονικές παρεμβάσεις σε δυσκολίες μάθησης καινούριων πληροφοριών και διατήρησης τους με το πέρασμα του χρόνου, σε ασθενείς που βρίσκονται στα αρχικά στάδια ΝΓΔ Alzheimer, έχουν βρεθεί από μελέτες του εξωτερικού εξαιρετικά αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση αυτών των διαταραχών. Στόχος: Στόχος της παρούσας Ελληνικής μελέτης είναι να παρουσιάσει τα αποτελέσματα μιας συνθετικής θεραπευτικής παρέμβασης που εφαρμόστηκε για την βελτίωση της καινούριας μάθησης και μνήμης της Γ, ασθενούς στα αρχικά στάδια ΝΓΔ τύπου Alzheimer. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Υποκείμενο της μελέτης είναι η Γ, Ελληνίδα 72 ετών με 13 χρόνια εκπαίδευσης που παραπονιόταν για συστηματικές δυσκολίες που είχε στην καθημερινή πρόσφατη επεισοδιακή μνήμη. Η αρχική εκτενής νευροψυχολογική αξιολόγηση έδειξε κυρίαρχες δυσκολίες στην ικανότητα μάθησης και διατήρησης καινούριου λεκτικού και οπτικού υλικού (2 Τ.Α. κάτω από τον Μ.Ο. τυποποιημένων βαθμολογιών). Επιπρόσθετα ήπιου βαθμού ελλείμματα (-1 -2 Τ.Α. < Μ.Ο.) διαπιστώθηκαν στις εκτελεστικές και κατασκευαστικές λειτουργίες. Εφαρμόστηκε μια συνθετική παρέμβαση πέντε μηνών με συστηματική χρήση κυρίως νοερών αντισταθμιστικών μνημονικών στρατηγικών όπως προοδευτική αντικατάσταση εξωτερικών υποδείξεων με νοερή οπτικοποίηση των λεκτικών πληροφοριών και λεκτικοποίηση των οπτικών, οργάνωση, επανάληψη, μάθηση χωρίς λάθη, διευρυμένος χρόνος επανάληψης. Πραγματοποιήθηκε επαναληπτική αξιολόγηση με εναλλακτικά μνημονικά έργα μετά το τέλος του προγράμματος και σύγκριση των μέσων τυποποιημένων βαθμολογιών πριν και μετά την παρέμβαση. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η σύγκριση των μνημονικών επιδόσεων της Γ πριν και μετά την παρέμβαση κατέδειξε αξιοσημείωτη (κλινικής σημαντικότητας) βελτίωση της μνήμης μετά την παρέμβαση (διαφορά > 2 Τ.Α. στις τυποποιημένες μέσες βαθμολογίες υέρ της θεραπείας). Τα αποτελέσματα έδειξαν γενίκευση της βελτίωσης της μνήμης και σε καθημερινές δραστηριότητες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα της παρούσας Ελληνικής μελέτης κατέδειξαν ότι οι συνθετικές αντισταθμιστικές προσεγγίσεις είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές για μνημονικές δυσκολίες στα αρχικά στάδια ΝΓΔ με εφαρμογές στην καθημερινή ζωή και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
112
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 32 ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΣΤΑΘΜΙΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ Χ. Καρκούλας1, Ε. Παπαχρηστοπούλου1,2,3, Τ. Γιδοπούλου1, Τ. Ντόσκας1, Β. Πατακού1 1 Νευρολογική Κλινική, Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών 2 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 3 Κέντρο Ειδικής Φροντίδας Παιδιών, Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά ΕΙΣΑΓΩΓΗ: H έγκαιρη και έγκυρη αξιολόγηση των γνωστικών λειτουργιών των ηλικιωμένων κερδίζει έδαφος ολοένα και περισσότερο λόγω του αυξανόμενου πληθυσμού που νοσεί από νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως δείχνουν οι τελευταίες επιδημιολογικές μελέτες. Επιπρόσθετα, είναι μεγάλη η ανάγκη ύπαρξης ενός ψυχομετρικού εργαλείου το οποίο θα συνδυάζει την εξέταση των νοητικών λειτουργιών σφαιρικά και τη σύντομη διαδικασία χορήγησης. ΣΚΟΠΟΣ: Η προσαρμογή και στάθμιση της ψυχομετρικής συστοιχίας “Valutazione dei Bisogni degli Anziani (Va.Bi.A.)”, που αξιολογεί τις γνωστικές και επικοινωνιακές λειτουργίες. Για την ελληνική εκδοχή η συστοιχία μετονομάστηκε σε “Αξιολόγηση των Αναγκών των Ηλικιωμένων (Αξ.Αν.Ηλ.)”. Το εν λόγω εργαλείο μέσα από την δυνατότητα ποσοτικοποίησης των νοητικών δυνατοτήτων βοηθά στο σχεδιασμό ενός πλάνου θεραπείας προσαρμοσμένου και εξατομικευμένου. Η συστοιχία αποτελείται από δυο συνεντεύξεις μια πρώτη αρχική, διάρκειας 30 λεπτών και μια δεύτερη ίδιας διάρκειας που πραγματοποιείται σε δεύτερο χρόνο. ΜΕΘΟΔΟΣ-ΥΛΙΚΑ: Το τεστ περιέχει, εγχειρίδιο οδηγιών, πρωτόκολλο απαντήσεων, πίνακες, φωτογραφίες και αντικείμενα καθημερινή χρήσης για την εφαρμογή των δοκιμασιών. Οι συνεντεύξεις ηχογραφούνται και γίνεται η μεταγραφή τους. Το δείγμα αποτελείται από άτομα και των δυο φύλων ηλικίας από 50 έως 90 ετών και έχουν μητρική γλώσσα τα ελληνικά. Στην αρχική συνέντευξη αξιολογούνται, λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, μακρόχρονη μνήμη βραχύχρονη μνήμη, προοπτική μνήμη. Στην συνέντευξη εις βάθος αξιολογούνται, γραπτός λόγος, πραξίες, προσοχή, μάθηση, μνήμη, λογική σκέψη, γνωσίες, δημιουργική ικανότητα, χρονικός και χωρικός προσανατολισμός. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα δείχνουν καλή προσαρμογή της κλίμακας στη γλώσσα και υψηλή εγκυρότητα και αξιοπιστία σε σχέση με τα επιλεγμένα τεστ σύγκρισης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Με τη συστοιχία Αξ.Αν.Ηλ επιτυγχάνεται η σύντομη αξιολόγηση και εξαγωγή συμπερασμάτων για τη γνωστική και επικοινωνιακή κατάσταση των ηλικιωμένων λαμβάνοντας υπόψη πρωτίστως τις ηλικιακές τους ανάγκες για την καθοδήγηση της παρέμβασης αφ΄ενός και αφ΄ετέρου για την πρόβλεψη της μελλοντικής τους πορείας.
113
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 33 ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΜΕ ΕΝΔΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ Ε. Καρτερολιώτη, Β. Ρούμπου, Ν. Πρωτόπαππας Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας «ΔΙΑΠΛΑΣΗ», Καλαμάτα ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η Περίπτωση αναφέρεται σε γυναίκα 54 ετών, εισήχθη στο Κέντρο Αποκατάστασης μετά από ενδοεγκεφαλική αιμορραγία αντιμετωπισθείσα με κρανιοτομή και παροχεύτεση του αιματώματος προκειμένου να ακολουθήσει πρόγραμμα ολοκληρωμένης αποκατάστασης. Κατά την εισαγωγή της έφερε γαστροστομία και τραχειοστομία, ενώ η νευρολογική της εικόνα συνίστατο από δεξιά ημιπληγία, αφασία εκπομπής και λήψης, ορθοκυστικές διαταραχές. Κατά την αρχική της αξιολόγηση είχε δυσκολίες στις γλωσσικές, τις οπτικοχωρικές, τις οπτικοκατασκευαστικές και τις εκτελεστικές λειτουργίες ενώ η νευροψυχολογική αξιολόγηση με MMSE και ACE-R δεν ήταν δυνατόν να ολοκληρωθούν. Ο θεραπευτικός στόχος ήταν η γνωστική ενδυνάμωση της ασθενούς στους παραπάνω τομείς. Πραγματοποιήθηκαν 2 συνεδρίες την εβδομάδα ψυχολογικής υποστήριξης και νοητικής ενδυνάμωσης, 4 φυσικοθεραπείες, 3 εργοθεραπείες και 3 λογοθεραπείες. Τα αποτελέσματα μετά από 3 μήνες εξατομικευμένου πλάνου αποκατάστασης νοητικής ενδυνάμωσης ήταν MMSE 15/30,ACE-R 58/100.
114
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 34 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ: ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΑ ΝΟΗΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΕΚΠΤΩΣΗ Μ. Κατσαρή1, Δ. Κασελίμης1,2, Γ. Κούτσης1, Ε. Γιογκαράκη1, Ι. Ζαλώνης1, Κ. Πόταγας1 1 Α΄ Νευρολογική Κλινική, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αιγινήτειο Νοσοκομείο 2 Tομέας Ψυχιατρικής και Eπιστημών Συμπεριφοράς, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ηράκλειο ΣΚΟΠΟΣ: Είναι διαδεδομένη η άποψη ότι οι ασθενείς με ΣΚΠ εμφανίζουν προϊούσα και γενικευμένη έκπτωση των νοητικών λειτουργιών. Ωστόσο, οι διαχρονικές μελέτες πάνω στο συγκεκριμένο θέμα είναι λίγες και δεν οδηγούν σε σαφή συμπεράσματα. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των πιθανών νοητικών αλλαγών σε ασθενείς με ΣΚΠ προϊόντος του χρόνου. ΜΕΘΟΔΟΣ: Q Η παρούσα μελέτη περιλαμβάνει δύο νευροψυχολογικές αξιολογήσεις με χρονική απόσταση μεταξύ τους 10-12 έτη. Το δείγμα αποτελείται από 59 ασθενείς, με διαλείπουσα μορφή ή μεμονωμένο κλινικό επεισόδιο κατά την πρώτη εξέταση. Χορηγήθηκε η Brief Neuropsychological Repeatable Battery σε όλους τους ασθενείς και στις δύο χρονικές στιγμές. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των επαναληπτικών μετρήσεων, οι ασθενείς που κατά την πρώτη εξέταση δεν παρουσίαζαν νευροψυχολογικά ελλείμματα, δείχνουν στατιστικά σημαντική επιδείνωση της λεκτικής και της οπτικής μνήμης. Το αντίθετο βρέθηκε για τους ασθενείς που κατά την πρώτη μέτρηση παρουσίαζαν ελλειμματική επίδοση στις αντίστοιχες δοκιμασίες (στατιστικά σημαντική βελτίωση). Όλες οι επιδόσεις μετατράπηκαν σε τυπικές τιμές πριν τη διεξαγωγή αναλύσεων, ώστε οι παρατηρούμενες σημαντικές αλλαγές να είναι ανεξάρτητες από την αναμενόμενη νοητική επιδείνωση λόγω ηλικίας. Οι ασθενείς με μεμονωμένο κλινικό επεισόδιο δεν είχαν σημαντική νοητική μεταβολή. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης έρχονται σε αντίθεση με την υπόθεση ότι η ΣΚΠ μπορεί να προκαλέσει προϊούσα νοητική έκπτωση. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρούνται διακριτές πορείες σε υπο-ομάδες ασθενών, ανάλογα με την αρχική τους κατάσταση όπως αυτή ορίζεται από πέντε νοητικούς τομείς: οπτικοχωρική μνήμη, λεκτική μνήμη, ενεργός μνήμη, νοητική ευελιξία και ταχύτητα επεξεργασίας.
115
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 35 Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ PARKINSON Δ. Κονταξοπούλου1, Ι. Μπεράτης1, Σ. Φραγκιαδάκη1, Δ. Παύλου2, Ν. Ανδρονάς1, Γ. Γιαννής2, Α. Οικονόμου3, Α. Παπανικολάου4, Σ.Γ. Παπαγεωργίου1 1 Μονάδα Νοητικών Διαταραχών / Σπανίων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική, Γ.Π.Ν. «Αττικόν», Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Αθήνα 2 Τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής, Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, Αθήνα 3 Τμήμα Ψυχολογίας, Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ, Αθήνα 4 The University of Tennessee Health Science Center, Memphis, TN, United States ΣΚΟΠΟΣ: Η ακούσια μνήμη είναι η ικανότητα απομνημόνευσης πληροφοριών χωρίς πρόθεση ή συνειδητή προσπάθεια. Οι προηγούμενες μελέτες που εξέτασαν την ακούσια μνήμη σε ασθενείς με νόσο Parkinson (ΝΠ) είναι πολύ λίγες σε αριθμό ενώ καταλήγουν σε αντικρουόμενα αποτελέσματα. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της ακoύσιας μνήμης σε σύγκριση με την εκούσια μνήμη σε ασθενείς με ΝΠ, καθώς και η συσχέτιση τους με την προσοχή και τις επιτελικές λειτουργίες. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Το δείγμα αποτελούνταν από 17 ασθενείς με ΝΠ και 17 υγιείς ηλικιωμένους. Οι συμμετέχοντες πήραν μέρος σε ένα πείραμα με προσομοιωτή οδήγησης, μετά το οποίο αξιολογήθηκε η ακούσια μνήμη μέσω ενός ερωτηματολογίου που περιλάμβανε ερωτήσεις που αφορούσαν ερεθίσματα τα οποία είχαν παρουσιαστεί κατα την διάρκεια της οδήγησης. Η εκούσια μνήμη αξιολογήθηκε από το Hopkins Verbal Learning Test-Revised και το Brief Visuospatial Memory Test-Revised. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, οι ασθενείς με ΝΠ είχαν σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις στις δοκιμασίες εκούσιας ανάκλησης τόσο λεκτικής όσο και οπτικοχωρικής. Οι δοκιμασίες που αξιολογούσαν την προσοχή και τις επιτελικές λειτουργίες συσχετίσθηκαν σημαντικά με την εκούσια μνήμη. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς με ΝΠ εμφανίζουν ελλείμματα σε δοκιμασίες που αφορούν την εκούσια μνήμη, ενώ η ακούσια παρουσιάζεται καλύτερα διατηρημένη. Οι διαταραχές αυτές αφορούν στην ανάκληση των πληροφοριών και όχι στην διεργασία της παγίωσης. Οι συσχετίσεις μεταξύ της εκούσιας μνήμης και των δοκιμασιών προσοχής και επιτελικών λειτουργιών ενισχύουν την υπόθεση ότι η έκπτωση στην εκούσια μνήμη αφορά κυρίως μια μετωπιαία/ επιτελική δυσλειτουργία.
116
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 36 Η ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΜΝΗΜΗΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΩΣ ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΕΞΑΣΘΕΝΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ PARKINSON Κ. Κορμάς, Κ. Πόταγας Ά Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Η μνήμη ονομάτων-προσώπων αποτελεί μια ιδιαίτερα απαιτητική νοητική διεργασία, καθώς τα ονόματα χαρακτηρίζονται από έλλειψη σημασιακού περιεχομένου και η σύνδεσή τους με τα πρόσωπα είναι αυθαίρετη και μοναδική. Συνεπώς η ανάκληση ονομάτων δεν υποβοηθείται από στρατηγικές και νοητικές εφεδρείες, όπως συμβαίνει σε δοκιμασίες ανάκλησης λίστας λέξεων ή ιστοριών. Σκοπός της εργασίας ήταν η σύγκριση ασθενών με νόσο Parkinson χωρίς ή και νοητική εξασθένηση με φυσιολογικούς μάρτυρες στις δοκιμασίες ανάκλησης λέξεων (RAVLT) και ονομάτων-προσώπων(GR-FNAME12). ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Συμμετείχαν 130 άτομα: 1) Ομάδα Ελέγχου (N=60, MoCA: 27.68, Ηλικία: 69.05 & Εκπαίδευση: 12.25), 2) Ασθενείς με νόσο Parkinson χωρίς νοητική εξασθένηση (N=30, MoCA: 26.80, Ηλικία: 64.90 & Εκπαίδευση: 13.30) και 3) Ασθενείς με νόσο Parkinson και νοητική εξασθένηση (N=40, MoCA: 22.67, Ηλικία: 69.47 & Εκπαίδευση: 10.62). Χορηγήθηκαν οι δοκιμασίες MoCA, RAVLT και GR-FNAME12. Ως διαγνωστικό κριτήριο νοητικής εξασθένησης ορίστηκε επίδοση στο MoCA μικρότερη του 26. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Δεν διαπιστώθηκε σημαντική διαφορά ανάμεσα στις τρεις ομάδες στην καθυστερημένη ανάκληση λέξεων [F(2, 127)= 2.081, p = .129]. Αντίθετα, προέκυψε σημαντική διαφορά στην καθυστερημένη ανάκληση ονομάτων [F(2, 127)= 31.584, p = .000]. Οι post hoc συγκρίσεις του κριτηρίου Bonferroni έδειξαν ότι η ομάδα έλεγχου (M = 5.73, SD = 2.05) και οι ασθενείς με νόσο Parkinson χωρίς νοητική εξασθένηση (M = 4.43, SD = 3.83) ανακαλούν σημαντικά περισσότερα ονόματα από τους ασθενείς με νόσο Parkinson και νοητική εξασθένηση (M = 1.70, SD = 1.73). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Διαπιστώνεται πως η δοκιμασία μνήμης ονομάτων-προσώπων παρουσιάζει μεγαλύτερη ευαισθησία στη διαφοροποίηση ασθενών με νόσο Parkinson και νοητική εξασθένηση σε αντίθεση με τη μνημονική δοκιμασία ανάκλησης λέξεων.
117
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 37 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ ΣΤΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Κ. Κορμάς1, Γ. Βαβουγιός2 , Μ. Συναδινάκης2, Ε. Παπαχρηστοπούλου2, Τ. Ντόσκας2 1 Ά Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2 Νευρολογική Κλινική, Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Η ενεργοποίηση των μηχανισμών απάντησης στο στρες μέσω απελευθέρωσης κατεχολαμινών και γλυκοκορτικοειδών έχει φανεί πως μεταβάλει τη λειτουργία του ραχιαίου προμετωπιαίου φλοιού, ο οποίος μεταξύ άλλων διαμεσολαβεί το πρόσθιο/εποπτικό σύστημα προσοχής. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να εξετάσει την επίδραση του στρες στις τρεις διακριτές λειτουργίες προσοχής, όπως έχουν προταθεί στο πειραματικό μοντέλο του Posner (επαγρύπνηση, προσανατολισμός της προσοχής στο χώρο και επίλυση συγκρούσεων). ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Η έρευνα διεξήχθη στο πλαίσιο εκπαίδευσης προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων σε περιβάλλον που προσομοιάζει σε υψηλό βαθμό τις στρεσογόνες συνθήκες εργασίας και απαιτεί μεγάλο ψυχικό, νοητικό και σωματικό δυναμικό. Συμμετείχαν 26 εκπαιδευόμενοι (Ηλικία: 26 έτη & Εκπαίδευση: 16 έτη). Οι μετρήσεις των λειτουργιών της προσοχής πραγματοποιήθηκαν με τη computerized συστοιχία attention network task πριν και αμέσως μετά το πέρας της εκπαίδευσης, η οποία ήταν 48ωρη και περιελάμβανε εκπαιδευτικά αντικείμενα σε εξωτερικό χώρο με έντονη σωματική καταπόνηση και στέρηση ύπνου. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Διαπιστώθηκε πως οι χρόνοι απόκρισης αυξήθηκαν σημαντικά στις συνθήκες που αξιολογούν την ικανότητα επαγρύπνησης [t(20) = - 2.757, p < .05] και επίλυσης συγκρούσεων [t(20) = - 1.816, p < .05]. Αντίθετα, δεν σημειώθηκε σημαντική διαφορά στη συνθήκη εκτίμησης του προσανατολισμού της προσοχής στο χώρο [t(20) = 1.584, p > .05]. ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Συμπεραίνουμε, πως η εφαρμογή ενός απαιτητικού και στρεσογόνου προγράμματος εκπαίδευσης είχε ως συνέπεια τη μείωση της επίδοσης των συμμετεχόντων σε δοκιμασίες που απαιτούν επαυξημένη και παρατεταμένη ετοιμότητα, καθώς και ικανότητα επεξεργασίας και επίλυσης αντικρουόμενων πληροφοριών σε περιβάλλον παρεμβολών.
118
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 38 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΔΟΣΗ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΑΝΑΙΜΑΤΩΣΗ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΜΕ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Κ. Μέγαρη1,2, Μ.Ε. Κοσμίδου2, Κ. Αναστασιάδης3 1 International Representative, International Neuropsychological Society, Student Liaison Committee 2 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης 3 Καρδιοθωρακοχειρουργική Κλινική, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ ΣΚΟΠΟΣ: Το γνωστικό απόθεμα (ΓΑ) αναφέρεται στην απόκλιση μεταξύ του βαθμού παθολογίας και του βαθμού του κλινικού ελλείμματος το οποίο παρουσιάζεται στα άτομα που έχουν μια εγκεφαλική διαταραχή. Παράλληλα, παίζει προστατευτικό ρόλο από τις επιδράσεις της νευροπαθολογίας, ενώ μπορεί να βρει εφαρμογή στη χειρουργική στεφανιαίας παράκαμψης, όπου η όλη διαδικασία συνοδεύεται από ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό γνωστικού ελλείμματος μετεγχειρητικά. Συνεπώς, η ερευνητική μας υπόθεση ήταν ότι οι ασθενείς με υψηλό ΓΑ θα έχουν καλύτερη μετεγχειρητική νευροψυχολογική επίδοση από ότι οι ασθενείς με χαμηλό ΓΑ. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Συμμετείχαν, 101 ασθενείς με χειρουργική επέμβαση στεφανιαίας παράκαμψης, οι οποίοι εκτιμήθηκαν σε δύο χρονικές στιγμές: πριν από το χειρουργείο και 4 μήνες μετεγχειρητικά, με μια συστοιχία νευροψυχολογικών δοκιμασιών. Η εκτίμηση του ΓΑ βασίστηκε στις μεταβλητές, ηλικία, εκπαίδευση, επαγγελματικό επίπεδο, λειτουργικότητα και στο προνοσηρό επίπεδο. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς μοιράστηκαν (median split) σε δύο ομάδες με βάση τη διάμεση τιμή αυτής της μεταβλητής, σε ομάδα μέσου υψηλού και μέσου χαμηλού ΓΑ. Οι ασθενείς κάτω από τη διάμεσο (50,5%) ήταν η ομάδα μέσου χαμηλού ΓΑ (n=51), ενώ πάνω από το διάμεσο (49,5%), μέσου υψηλού ΓΑ (n=50). Η ανάλυση διακύμανσης έδειξε ότι οι ασθενείς με υψηλό ΓΑ, είχαν υψηλότερες μετεγχειρητικές επιδόσεις συγκριτικά με τους ασθενείς με χαμηλό ΓΑ, στην προσοχή, τη μνήμη, τις εκτελεστικές λειτουργίες, την οπτικοχωρική αντίληψη, την αφηρημένη σκέψη και την κινητική επίδοση (p<.001). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η νευροψυχολογική έκβαση των ασθενών μετά από χειρουργική στεφανιαίας παράκαμψης σχετίζεται με το βαθμό ΓΑ. Συνεπώς, το ΓΑ φαίνεται να παίζει προστατευτικό ρόλο στον περιορισμό των γνωστικών ελλειμμάτων μετεγχειρητικά.
119
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 39 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΩΝ ΥΨΗΛΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΧΑΜΗΛΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Μ.Α. Μανδυλά1, Ν. Σκαρμέας2, Ε. Δαρδιώτης3, Γ. Χατζηγεωργίου3, Μ. Γιαννακούλια4, Π. Σακκά5, Μ.Ε. Κοσμίδου1 1 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 Νευρολογική Κλινική Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Λάρισα 4 Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 5 Εταιρεία Alzheimer Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Προηγούμενες έρευνες έδειξαν νευροψυχολογική επίδοση υγειών αναλφάβητων ατόμων στο παθολογικό επίπεδο. Στόχος στην παρούσα εργασία ήταν να εντοπίσουμε τις νευροψυχολογικές δοκιμασίες που διαφοροποιούν τους αναλφάβητους υψηλής λειτουργικότητας από εγγράμματους χαμηλής λειτουργικότητας με βάση την επίδοσή τους ώστε να μην βασίζονται διαγνωστικές αποφάσεις σε αυτές. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Εξετάστηκαν 1794 άτομα (>64 ετών, ΜΟ ηλικίας=73.48, ΤΑ=5.38 έτη), στο πλαίσιο της επιδημιολογικής μελέτης HELIAD, εκ των οποίων συγκρίθηκαν 80 αναλφάβητοι υψηλής λειτουργικότητας και 110 εγγράμματοι χαμηλής λειτουργικότητας. Το κριτήριο της λειτουργικότητας ορίστηκε ως συνδυασμός τριών κλιμάκων (Κλίμακα Εκτίμησης της Άνοιας, Κλίμακα Λειτουργικών Δραστηριοτήτων Καθημερινής Ζωής, Κλίμακα Λειτουργικών Δραστηριοτήτων Blessed), ώστε να είναι ανεξάρτητο από τις νευροψυχολογικές δοκιμασίες. Χορηγήθηκαν έργα μνήμης, οπτικοχωρικής αντίληψης, προσοχής/ταχύτητας επεξεργασίας πληροφοριών, εκτελεστικών λειτουργιών και λεκτικών ικανοτήτων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Βρήκαμε ότι η επίδοση στις προβλεπτικές μεταβλητές αντιγραφή και άμεση ανάκληση του Πολύπλοκου Σχεδίου, Κρίση Προσανατολισμού Γραμμών, Οπτικονοητική Ιχνηλάτηση (Μέρος Α), Ανώμαλες Προτάσεις, Γραφική Ακολουθία, Κινητικός Προσανατολισμός, Κατονομασία, Κατανόηση Πολύπλοκου Νοητικού Υλικού, Επανάληψη Λέξεων/Εκφράσεων, Λεξιλόγιο και Φωνολογική Ευχέρεια δεν προβλέπουν κατά τρόπο σημαντικό αν κάποιος ανήκει στην ομάδα των αναλφάβητων υψηλής λειτουργικότητας ή των εγγράμματων χαμηλής λειτουργικότητας (όλα τα p>.05). Αντίθετα, η Δοκιμασία Μάθησης Λέξεων, η καθυστερημένη ανάκληση του Πολύπλοκου Σχεδίου και η Σημασιολογική Ευχέρεια, διαφοροποίησαν τις ομάδες (όλα τα p<.05) με καλύτερη επίδοση των αναλφάβητων έναντι των εγγράμματων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι περισσότερες νευροψυχολογικές δοκιμασίες φαίνεται να αδικούν τους υγιείς αναλφάβητους, κατατάσσοντάς τους στην κατηγορία ατόμων με γνωστική έκπτωση. Συνεπώς, η αδυναμία διάκρισης μεταξύ αναλφάβητων υψηλής λειτουργικότητας και εγγράμματων χαμηλής λειτουργικότητας καταδεικνύει την ακαταλληλότητα των δοκιμασιών που χορηγούνται για την έγκυρη διαγνωστική διαδικασία.
120
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 40 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΕ ΜΕΛΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Ι. Κουλαφέτη2, Ε. Παπαχρηστοπούλου1,2,3, Τ. Ντόσκας2 1 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Νευρολογική Κλινική, Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών 3 Κέντρο Ειδικής Φροντίδας Παιδιών, Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά ΕΙΣΑΓΩΓΗ:Η νευροψυχολογική εκτίμηση αποφαίνεται για την κατάσταση των γνωστικών λειτουργιών του ατόμου που εξετάζεται σε όλες τις ηλικίες και για διάφορες νοσολογικές οντότητες . Οι εξεταζόμενοι προσέρχονται για αξιολόγηση συνήθως μετά από παραπομπή του θεράποντος ιατρού για λόγους που ορίζονται από τον ίδιο. Η ύπαρξη νευρολογικού ιστορικού στην οικογένεια επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη συνοχή και τη λειτουργία της και εγείρει συχνά ερωτήματα για την κληρονομική μεταβίβαση χαρακτηριστικών ή νοσολογικών καταστάσεων. Ωστόσο, η νευροψυχολογική εξέταση όλων των μελών δεν αποτελεί συχνό φαινόμενο τόσο λόγω της φύσης της ίδιας της διαδικασίας όσο και λόγω ατομικών διαφορών των εξεταζόμενων. ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση νευροψυχολογικών συγκλίσεων και αποκλίσεων στα μέλη μιας οικογένειας και η εξαγωγή συμπερασμάτων για την ύπαρξη ή μη κληρονομικών φαινοτύπων. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Αξιολογήθηκε οικογένεια, 3 μελών (πατέρας, μητέρα, τέκνο). Ο πατέρας προσήλθε για αξιολόγηση λόγω ιστορικού χειρουργικής επέμβασης στην υπόφυση. Το παιδί προσήλθε μετά από παρακίνηση του πατέρα λόγω αναφερόμενων μνημονικών αποτυχιών. Η μητέρα προσήλθε για εξέταση για προληπτικούς λόγους με αίτημα την αξιολόγηση της κατάστασης της μνήμης της. Χορηγήθηκαν νευροψυχολογικές συστοιχίες οι οποίες περιλάμβαναν την αξιολόγηση μνήμης, προσοχής, επιτελικών λειτουργιών και του λόγου. Οι νευροψυχολογικές συστοιχίες ήταν κοινές για τους δύο γονείς και διαφορετική για το παιδί λόγω διαφορετικών ηλικιακών αναγκών. Χορηγήθηκαν επίσης ερωτηματολόγια για άγχος/κατάθλιψη σε όλα τα μέλη της οικογένειας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα της νευροψυχολογικής αξιολόγησης κατέδειξαν ομοιότητες στην έκφραση των γνωστικών λειτουργιών μεταξύ μητέρας και γιού με την ένδειξη ύπαρξης υποκείμενης νευροαναπτυξιακής διαταραχής. Οι διαφορές καταδεικνύουν επίσης τις ανάγκες που προκύπτουν από το ηλικιακό στάδιο του κάθε μέλους της οικογένειας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα συμπεράσματα της αξιολόγησης για το κάθε μέλος της οικογένειας αποτελούν πολύτιμα στοιχεία για το σχεδιασμό της παρέμβασης καθώς και την πρόβλεψη έως ένα βαθμό της κατάστασης των γνωστικών λειτουργιών ενώ παράλληλα αποκαλύπτουν την ύπαρξη κληρονομικών φαινοτύπων.
121
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 41 Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ MOCA ΩΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΕΓΚΕΦΑΛΟΜΥΕΛΙΤΙΔΑ ADEM ΚΑΙ ΜΟΝΙΜΕΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ Γ. Λυράκος1, Β. Σπινάρης1, Ι. Μαρκάκης2 1 Ψυχιατρικός τομέας, Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας «Αγ. Παντελεήμων», Πειραιάς 2 Νευρολογική Κλινική, Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας «Αγ. Παντελεήμων» , Πειραιάς ΣΚΟΠΟΣ: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης περίπτωσης ήταν η εξέταση της ικανότητας της δοκιμασίας Noητικής αξιολόγησης του Μόντρεαλ (Montreal Cognitive Assessment, MοCA) να ανιχνεύει σημαντικές διαφορές σε ασθενείς μετά από τη χορήγηση θεραπείας ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Χορηγήθηκαν οι δοκιμασίες MMSE και MοCA ως σύντομη συστοιχία σφαιρικής εκτίμησης της νοητικής κατάστασης, ευαίσθητη στην ταξινόμηση των ασθενών με ΗΝΔ, σε δύο φάσεις στην πορεία της θεραπείας ασθενούς 40 ετών με διάγνωση εγκεφαλομυελίτιδας ADEM, μετά τη διάγνωση το 2015 και μετά από διάρκεια 3 ετών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το σκορ στο ΜΜSE ήταν 23 ενώ στο MoCA 17 χωρίς διαφορά στο συνολικό σκορ της ασθενούς ανάμεσα στις 2 μετρήσεις, στην αρχή και στην επαναξιολόγηση. Διαφορά ανιχνεύτηκε στη δοκιμασία προσοχής στο MoCA, με έλλειμα στην διαδοχική αφαίρεση αριθμών όπως και στο ΜΜSE. Αντίθετα με την πρώτη αξιολόγηση όπου δεν είχε εμφανιστεί έλλειμα στη ροή του λόγου και είχαν ανακληθεί 15 λέξεις που να ξεκινούν από το γράμμα χ, στην επαναξιολόγηση ανακλήθηκαν 5 λιγότερες, διαφορά παρουσιάστηκε στη μία από τις δύο δοκιμασίες της γλωσσικής επανάληψης, και στις οπτικοχωρικές και εκτελεστικές ικανότητες όπου δεν έγιναν αντιληπτές οι 3 διαστάσεις του κύβου, ενώ η ασθενής μπερδεύτηκε και στην ακολουθία γραμμάτων με αριθμούς και στην τοποθέτηση των αριθμών στο ρολόι κάτι που δεν ήταν δυνατό να φανεί στο MMSE. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το MoCΑ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο ανίχνευσης για την παραπομπή σε περαιτέρω αξιολόγηση αφού φαίνεται να ανιχνεύει σημαντικές διαφορές σε κλινικές καταστάσεις μετά από επαναχορήγηση.
122
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 42 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ MOCA ΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΟΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΗΣ ΨΕΥΔΟΑΝΟΙΑΣ Γ. Λυράκος¹, Β. Σπινάρης1, Μ. Τσιρώνη2 1 Ψυχιατρικός Τομέας, Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας «Άγιος Παντελεήμων», Πειραιάς 2 Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Σπάρτη ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο όρος «Ψευδοάνοια» χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τον Kiloh το 1961 στοχεύοντας στην περιγραφή της κλινικής εικόνας της έκπτωσης των γνωσιακών λειτουργιών σε συνδυασμό με την παρουσία κατάθλιψης, η οποία ,όμως, υποχωρεί με την θεραπεία της τελευταίας σε αντίθεση με την άνοια. Ο καταλυτικός ρόλος της διαφοροδιάγνωσης αποτυπώνεται πλήρως σε αυτήν την θεμελιώδη διαφορά μεταξύ των νόσων, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην εξοικονόμηση χρόνου και πόρων για τον ασθενή αλλά και το σύστημα Υγείας. ΣΚΟΠΟΣ: Η αξιολόγηση της ικανότητας του MoCA να ανιχνεύσει σημαντικές διαφορές στους ασθενείς με κλινική εικόνα γνωστικής έκπτωσης υπό την επίδραση καταθλιπτικόμορφης συνδρομής σε ασθενείς με μη ξεκάθαρη συμπτωματολογία. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: H μελέτη έλαβε χώρα στο Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας «Άγιος Παντελεήμονας». Συμμετείχαν 235 άτομα, 102 άντρες και 133 γυναίκες, ηλικίας 30εως 87 ετών (Μ=51,8 SD=15.6) εκ των οποίων το 24.6% είχε διαγνωσθεί με κατάθλιψη, το 5.1% με αγχώδη διαταραχή, το 10.2% με διπολική διαταραχή, το 17.8% με ψύχωση παρουσία καταθλιπτικών συμπτωμάτων και το 42.1% με άνοια. Χορηγήθηκε η δοκιμασία Noητικής αξιολόγησης του Μόντρεαλ (Montreal Cognitive Assessment, MοCA) που μετρά την παρουσία γνωστικής έκπτωσης και η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS21. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα των αναλύσεων παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική διαφορά στα σκορ του MoCA ανάμεσα σε ασθενείς με άνοια (M=13.9, SD=4.5) και αυτούς με κατάθλιψη (M=20.2, SD=4.9) mean difference=6.28 p=.001, και με τις δύο ομάδες ασθενών να σκοράρουν κατώτερα του φυσιολογικού πληθυσμού, αλλά με σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις υποκλίμακες του εργαλείου στις οπτικοχωρικές ικανότητες (MD=.651), στη δοκιμασία ρολογιού(MD=1.288), στον προσανατολισμό (MD=1.212) και στην καθυστερημένη ανάκληση (MD=1.329) όπου οι ασθενείς με κατάθλιψη εμφανίζουν στατιστικά υψηλότερο σκορ από τους ασθενείς με άνοια. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα παραπάνω ευρήματα υποδεικνύουν ανάγκη χρήσης επιπλέον ψυχομετρικών εργαλείων ανίχνευσης όχι μόνο της γνωστικής αλλά και της συναισθηματικής έκπτωσης πριν την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την διάγνωση της άνοιας.
123
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 43 ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΑΝ ΣΕ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΡΟΤΑΦΙΚΗΣ ΕΠΙΛΗΨΙΑΣ Α.Χ. Μαλεγιαννάκη1, Σ. Γεωργιάδου1, Β. Παπαλιάγκας2 , Β. Κιμισκίδης2, Ν. Φόρογλου3, Μ.Ε. Κοσμίδου1 1 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Εργαστήριο Κλινικής Νευροφυσιολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 3 Νευροχειρουργική Κλινική, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ ΣΚΟΠΟΣ: Διερευνήσαμε την επίδραση της πρόσθιας κροταφικής λοβεκτομής για τη θεραπευτική αντιμετώπιση επιληπτικών κρίσεων στην νευροψυχολογική λειτουργία τεσσάρων ασθενών με εστιακή επιληψία του έσω κροταφικού λοβού. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Οι τέσσερις ασθενείς (3 γυναίκες, 19-47 ετών) που χειρουργήθηκαν είχαν εντοπισμό της επιληπτογόνου εστίας στον δεξιό (2 ασθενείς) ή αριστερό (2 ασθενείς) κροταφικό λοβό (3 με σκλήρυνση ιπποκάμπου, 1 με αστροκύττωμα). Οι ασθενείς εξετάστηκαν ατομικά με το Πρωτόκολλο Αξιολόγησης της Βόννης για την Επιληψία μία φορά πριν και δύο φορές μετά τη χειρουργική επέμβαση (1 και 3 μήνες αντίστοιχα). Εξετάστηκαν η Νοημοσύνη, η Προσοχή, η Οπτική και η Λεκτική Μνήμη και Μάθηση, οι Εκτελεστικές Λειτουργίες, η Γλώσσα και οι Οπτικοκατασκευαστικές ικανότητες. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Kατά τον πρώτο μετεγχειρητικό μήνα οι επιδόσεις σε χρονομετρούμενες δοκιμασίες (π.χ., ευελιξία, λαβύρινθοι) έδειξαν σε όλους τους ασθενείς μία εμφανή πτώση. Με λίγες διακυμάνσεις μεταξύ ασθενών, φάνηκε να επηρεάζεται αρνητικά και η μνήμη (λεκτική και οπτική). Στους τρεις ασθενείς, η επαναξιολόγηση στους 3 μήνες μετεγχειρητικά έδειξε βελτίωση των επιδόσεων σε όλες τις νευροψυχολογικές λειτουργίες σε σύγκριση με τον πρώτο μήνα, αλλά και με το προεγχειρητικό επίπεδο. Δραματική ήταν η βελτίωση της λεκτικής ευχέρειας. Εξαίρεση αποτέλεσε μία ασθενής στην οποία όλες οι μετεγχειρητικές επιδόσεις παρουσίασαν έκπτωση. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το πρότυπο επίδοσης στον 1 μήνα ενδέχεται να επηρεάζεται από παράγοντες που συνδέονται με τη χειρουργική επέμβαση (π.χ., ανάπτυξη μετεγχειρητικού οιδήματος). Η εξέταση περισσότερων περιπτώσεων και η επανεξέτασή τους 1 χρόνο αργότερα, θα μπορέσει να δείξει αν η μετεγχειρητική βελτίωση της νευροψυχολογικής λειτουργίας που παρατηρείται στους 3 μήνες είναι μόνιμη σε άτομα με επιληψία.
124
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 44 ΤΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΕΠ-Υ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ: ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΥΣΤΟΙΧΙΕΣ Α.Χ. Μαλεγιαννάκη, Π. Μεταλλίδου Τμήμα Ψυχολογίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΣΚΟΠΟΣ: Η εργασία αποσκοπούσε στην αξιολόγηση των ελλειμμάτων που εμφανίζουν παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) σε επιμέρους λειτουργίες της προσοχής και στη σύγκριση των δεδομένων που προκύπτουν από παραδοσιακές και ηλεκτρονικές μετρήσεις. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Στην έρευνα συμμετείχαν 19 παιδιά σχολικής ηλικίας διεγνωσμένα με ΔΕΠ-Υ (Ν = 14 αγόρια, Μ.Ο. ηλικίας = 8.69 έτη). Τα παιδιά αξιολογήθηκαν με υπο-δοκιμασίες από την παραδοσιακή συστοιχία Test of Everyday Attention for Children (TEA-Ch) και από την ηλεκτρονική συστοιχία Testbatterie zur Aufmerksamkeitsprüfung für Kinder (KITAP), οι οποίες μετρούν τέσσερις βασικές λειτουργίες της προσοχής: επιλεκτική, διαμοιρασμένη, συντηρούμενη και στροφή της προσοχής. Στη συνέχεια αντιστοιχήθηκαν με 19 τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά ως προς την ηλικία, το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο των γονέων και τη λεκτική νοημοσύνη. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι επιδόσεις των παιδιών με ΔΕΠ-Υ βρέθηκαν σημαντικά χαμηλότερες στις υπό εξέταση λειτουργίες της προσοχής, τόσο με την παραδοσιακή όσο και με την ηλεκτρονική συστοιχία έργων, σε σύγκριση με αυτές των τυπικά αναπτυσσόμενων παιδιών. Οι μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ των δυο ομάδων εντοπίστηκαν κυρίως σε εκτελεστικού τύπου λειτουργίες της προσοχής, όπως π.χ. η διαμοιρασμένη και η στροφή της προσοχής. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα παραπάνω ευρήματα επεκτείνουν τη γνώση γύρω από τα ελλείμματα που εμφανίζουν τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ στην προσοχή, καθώς εντοπίζουν περισσότερους και πιο ειδικευμένους ελλειμματικούς τομείς (εκτελεστικές εκφάνσεις της προσοχής) σε σύγκριση με παλαιότερες μελέτες. Τέλος, η παρουσία των συγκεκριμένων ελλειμμάτων επιβεβαιώνεται τόσο μέσα από παραδοσιακές όσο και πιο σύγχρονες μετρήσεις, γεγονός που ενισχύει τη συστηματικότητα των ευρημάτων.
125
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 45 ΟΙ ΝΕΥΡΟΜΥΘΟΙ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Δ. Μανώλη, Α. Λαζαρίδου, Α. Βούλγαρη Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος ΣΚΟΠΟΣ: Η παρούσα εργασία αποτελεί μέρος διπλωματικής εργασίας. Στόχος της έρευνας είναι η διερεύνηση των απόψεων εκπαιδευτικών Α’/μιας και φοιτητών Παιδαγωγικoύ, Τμήματος, αναφορικά με τις λειτουργίες του εγκεφάλου και την εκπαίδευση. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Για τον σκοπό αυτόν χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο που δημιουργήθηκε με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία στο θέμα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στο παρόν κομμάτι της εργασίας περιγράφονται και αναλύονται οι συνηθέστεροι νευρομύθοι στην Ελλάδα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η σύμπραξη των Νευροεπιστημών με την εκπαίδευση είναι αναπόφευκτη. Σύμφωνα με τον Τριάρχου, (2015)*: «Δεν νοείται πλέον νόηση δίχως κεντρικό νευρικό σύστημα, ούτε επιστήμη δίχως Νευροεπιστήμη». Ο «νευρολογικός γραμματισμός» των εκπαιδευτικών φαίνεται να αποτελεί επιτακτική ανάγκη. * Τριάρχου, Λ.Κ. (2015). Νευροβιολογικές βάσεις στην εκπαίδευση. Εκδόσεις Κάλλιπος
126
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 46 ΤΟ ΦΟΡΤΙΟ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ Ε. Μαργιώτη1,2, Ε. Καραβάϊου1,3, Χ. Δεμένεγα1, Μ. Μονοκρούσου1, Α. Νίκα2, Π. Σακκά1,4 1 Εταιρεία Νόσου Alzheimer Αθηνών 2 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 3 Psychology Department, City College, the International Faculty of the University of Sheffield, Thessaloniki ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη του φορτίου των φροντιστών. Αποτελεί κομμάτι της ευρύτερης έρευνας για τη μελέτη των εκπαιδευτικών αναγκών των φροντιστών ατόμων με άνοια. Μέσα από τη διερεύνηση θεμάτων που άπτονται των αναγκών των φροντιστών ατόμων με Άνοια θα αναπτυχθούν εκπαιδευτικά προγράμματα προκειμένου οι φροντιστές να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες που θα συμβάλλουν αφενός στην καλύτερη διαχείριση των ατόμων που φροντίζουν και αφετέρου, στην προσωπική τους ανακούφιση. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: 580 φροντιστές ατόμων με άνοια από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Το χρονικό διάστημα για τη συλλογή των δεδομένων ήταν 21 Απριλίου έως 12 Ιουνίου 2017. Η επιλογή του δείγματος των φροντιστών έγινε μέσα από τα μητρώα της Εταιρείας νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών, καθώς και μητρώα φροντιστών που διαθέτουν Κέντρο Ημέρας για ασθενείς με άνοια σε διάφορες περιοχές της χώρας. Η συλλογή των στοιχείων έγινε με συνδυασμό τεχνικών συλλογής στοιχείων και πιο συγκεκριμένα: α) Διαδικτυακά με τη χρήση ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων, για όσους φροντιστές διέθεταν διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Στην περίπτωση αυτή, αποστελλόταν ο σύνδεσμος του ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου http://survey. artius.gr/index.php/371297?lang=el και ένας προσωπικός κωδικός πρόσβασης σε αυτό, σε κάθε φροντιστή. β) Με ατομικές συνεντεύξεις στους φροντιστές που επισκέπτονταν κάποια δομή φροντίδας ατόμων με άνοια. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα της έρευνας σταθμίστηκαν εκ των υστέρων ως προς το φύλο και την ηλικία των φροντιστών. Στην παρούσα μελέτη, το 71,1% των συμμετεχόντων ήταν γυναίκες ενώ το 25,9 ήταν άνδρες. Αναφορικά με την ηλικία , το μεγαλύτερο ποσοστό, αγγίζοντας το 32,9%, κυμαίνεται μεταξύ 46-55 ετών. Η σχέση των φροντιστών με τους πάσχοντες ήταν κυρίως γονέα και παιδιού(67,1%) ενώ ένα μικρό ποσοστό της τάξεως 19,3%, ήταν σχέση ανάμεσα σε ανδρόγυνο. Επιπλέον , το 51,6% των ερωτώμενων εργάζεται και έχει 2 παιδιά. Ένα μεγάλο ποσοστό , 32,6%, ανέφερε ότι φροντίζει τον ανοϊκό ασθενή σε 24ώρη βάση. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι 40% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι η φροντίδα που προσφέρουν τους επηρέασε αρνητικά αρκετά στην ψυχική τους υγεία καθώς και στην κοινωνική τους ζωή. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι φροντιστές των ανοϊκών ασθενών βιώνουν ένα πολύπλευρο ψυχικό, οικονομικό και κοινωνικό φορτίο. Οι αυξημένες απαιτήσεις φροντίδας και περιποίησης των ανοϊκών ασθενών, επιδρούν στην υγεία των φροντιστών, επηρεάζουν την εμπλοκή τους σε κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες, περιορίζουν τον ελεύθερο χρόνο τους και την κοινωνική τους θέση ενώ παράλληλα απειλούν την οικονομική τους ασφάλεια. Έτσι, δημιουργείται μια σχέση αποκλειστικής δέσμευσης και εξάρτησης μεταξύ φροντιστή και ανοϊκού ασθενή. Οι άνθρωποι αυτοί, αποκαλούμενοι «φροντιστές» είναι οι καθημερινοί ήρωες της διπλανής πόρτας, που οπλισμένοι με υπομονή, ανεκτικότητα, αγάπη και σεβασμό, προσπαθούν να στηρίξουν έναν αγαπημένο τους άνθρωπο που σταδιακά απομακρύνεται από κοντά τους.
127
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 47 ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ ΣΕ ΜΕΙΖΟΝΑ ΝΕΥΡΟΓΝΩΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΥΠΟΥ PARKINSON: ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Σ. Μόζα, Μ. Σίκκη, Μ. Ιωάννου, Μ. Πολυκάρπου Μονάδα Φροντίδας και Αποκατάστασης ΜΑΤΕΡΙΑ, Λευκωσία, Κύπρος ΣΚΟΠΟΣ: Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκε η αποτελεσματικότητα της γνωστικής ενδυνάμωσης στη μείζονα νευρογνωστική διαταραχή (ΜΝΔ) απορρέουσα από νόσο τύπου Parkinson. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Άνδρας 85ετών με ΜΝΔ τύπου Parkinson υπεβλήθη σε ολοκληρωμένη νευροψυχολογική αξιολόγηση. Ο ασθενής είχε σοβαρά ελλείμματα κωδικοποίησης, αδυναμία ανάκλησης πληροφοριών, οπτικοχωρικές και γλωσσικές δυσκολίες και φτωχή ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών. Ακολούθησε δίμηνο πρόγραμμα γνωστικής ενδυνάμωσης. Οι συνεδρίες (σύνολο 17), διάρκειας 45 λεπτών, πραγματοποιoύνταν δύο φορές την εβδομάδα και εστιάστηκαν στην ενδυνάμωση της λεκτικής και οπτικής μνήμης, της γλώσσας και της οπτικοχωρικής αντίληψης. Η μέθοδος βασίστηκε στην εξάσκηση και την εκμάθηση αντισταθμιστικών στρατηγικών. Τα εργαλεία συμπεριελάμβαναν: οπτικά και λεκτικά έργα μνήμης, ακύρωση, αντιγραφή και κατασκευή σχημάτων, έργα κατονομασίας, επανάληψης και ακολούθησης εντολών και δοκιμασίες λεκτικής ευχέρειας. Τα έργα προσαρμόστηκαν στα ενδιαφέροντα του ασθενούς. Μετά το πέρας του διμήνου πραγματοποιήθηκε εκ νέου νευροψυχολογική αξιολόγηση με τη χρήση εναλλακτικών μορφών των δοκιμασιών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στη δεύτερη αξιολόγηση ο ασθενής εμφάνισε βελτιωμένη ικανότητα κωδικοποίησης λεκτικών πληροφοριών και κωδικοποίησης και ανάκλησης οπτικών πληροφοριών. Επιπλέον, παρουσίασε βελτιωμένη οπτικοχωρική αντίληψη, χρήση στρατηγικών και ικανότητα κατονομασίας. Αντίθετα, παρουσίασε σημαντικά μειωμένη ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών και αυξημένη ευαισθησία στις παρεμβολές. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η παρούσα μελέτη παρέχει ενδείξεις ότι η εξατομικευμένη και στοχευμένη γνωστική ενδυνάμωση έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει και να βελτιώσει ευαίσθητες γνωστικές λειτουργίες στη ΜΝΔ τύπου Parkinson.
128
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 48 ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ Σ. Μόζα1, Γ.Μ. Χατζηγεωργίου2, Ν. Σκαρμέας3, Ε. Δαρδιώτης2, Μ. Γιαννακούλια4, Π. Σακκά5, Μ.Ε. Κοσμίδου1 1 Εργαστήριο Γνωστικής Νευροεπιστήμης, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Τμήμα Νευρολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 3 Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής-Ψυχιατρικής και Νευρολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 4 Τμήμα Διαιτολογίας και Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 5 Εταιρεία Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκαν οι επιπτώσεις της μακροχρόνιας έκθεσης σε φυτοφάρμακα στην κινητική λειτουργικότητα ηλικιωμένων αγροτών. ΥΛΙΚΟ – ΜΕΘΟΔΟΣ: Στη μελέτη συμμετείχαν 1943 ηλικιωμένα άτομα, 276 εκ των οποίων ανέφεραν μακροχρόνια έκθεση σε φυτοφάρμακα μέσω του ψεκασμού ανοιχτών καλλιεργειών ή/και θερμοκηπίου ή/και του προσωπικού τους κήπου. Τα εργαλεία συμπεριλάμβαναν κλινικές εξετάσεις και συνεντεύξεις, κλίμακες εξέτασης της κινητικής και της καθημερινής λειτουργικότητας και ένα ερωτηματολόγιο εκτίμησης του βαθμού έκθεσης σε φυτοφάρμακα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η έκθεση στα φυτοφάρμακα δεν ήταν προβλεπτικός παράγοντας της εμφάνισης νόσου Πάρκινσον, της παρουσίας γενικευμένου τρόμου ή της βαρύτητας της κινητικής δυσλειτουργίας των ατόμων, ωστόσο προέβλεπε στατιστικώς σημαντικά την εμφάνιση έκπτωσης στην καθημερινή λειτουργικότητα (OR=1.09, CI=1.10-1.18, p=.021). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η μακροχρόνια έκθεση ηλικιωμένων αγροτών σε φυτοφάρμακα συνδέεται με μειωμένη ικανότητα επιτέλεσης καθημερινών λειτουργιών και αυτό-εξυπηρέτησης, που δε φαίνεται να σχετίζεται με την κινητική τους λειτουργικότητα. Προηγούμενη μελέτη μας έδειξε ότι η μακροχρόνια χρήση φυτοφαρμάκων συνδέεται με έκπτωση της γνωστικής λειτουργικότητας και συγκεκριμένα, της γλωσσικής ικανότητας, γεγονός που πιθανόν να επηρεάζει αρνητικά και την καθημερινή λειτουργικότητα των ηλικιωμένων αγροτών.
129
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 49 ΠΛΑΓΊΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΈΣ ΣΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑ ΜΕΛΩΔΙΏΝ ΑΠΌ ΜΟΥΣΙΚΟΎΣ ΚΑΙ ΜΗ ΜΟΥΣΙΚΟΎΣ Ε. Παπαδοπούλου, Μ.Ε. Κοσμίδου Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΣΚΟΠΟΣ: Στην παρούσα έρευνα εξετάστηκε η εγκεφαλική πλαγίωση κατά την επεξεργασία μελωδιών σε μουσικούς και μη μουσικούς. Υποθέσαμε ότι άτομα με μακροχρόνια μουσική εκπαίδευση θα εμφανίζουν αριστερή πλαγίωση, ενώ μη γνώστες μουσικής δεξιά και ότι η ημισφαιρική κυριαρχία θα σχετίζεται με την στρατηγική - αναλυτική ή ολιστική που θα εφαρμοζόταν κατά την αναγνώριση των μελωδιών. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Σαράντα μουσικοί και μη μουσικοί, συμμετείχαν σε ένα πείραμα διχωτικής ακοής με μελωδικά θέματα και παραλλαγές. Στο τέλος της εξέτασης ζητούνταν από τους συμμετέχοντες να εξηγήσουν τη μέθοδο με την οποία κατέληγαν στην απόφασή τους. Βάσει αυτού, κατηγοριοποιούνταν στην ομάδα της αναλυτικής ή της ολιστικής προσέγγισης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Βρέθηκε ότι οι μουσικοί εμφανίζουν αριστερή πλαγίωση στην αναγνώριση μελωδιών, ενώ οι μη μουσικοί δεξιά. Η διαφορά των ομάδων φάνηκε να οφείλεται στην αυξημένη εμπλοκή του αριστερού ημισφαιρίου των μουσικών. Δε βρέθηκε αντιστοιχία της αυτο-αναφερόμενης στρατηγικής με την παρατηρούμενη πλαγίωση, αλλά υπήρχε μια τάση θετικής συσχέτισης της χρήσης αναλυτικής επεξεργασίας με καλύτερη επίδοση του αριστερού ημισφαιρίου και της ολιστικής με αυτήν του δεξιού ημισφαιρίου. Προέκυψαν διαφορές φύλου, με τις γυναίκες να εμφανίζουν μεγαλύτερη αριστερή πλαγίωση κατά τη χρήση της ολιστικής στρατηγικής, αντίθετο πρότυπο από αυτό των αντρών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ενώ το δεξί ημισφαίριο λειτουργεί εξίσου σε όλους κατά την εκτέλεση έργου διχωτικής ακοής μελωδιών, η λειτουργία του αριστερού αυξάνεται ανάλογα με τη μουσική εκπαίδευση, καθιστώντας διαθέσιμη τη χρήση εξειδικευμένων στρατηγικών για την επεξεργασία αυτών των ερεθισμάτων. Τα ευρήματά μας αντανακλούν την ευπλαστότητα του εγκεφάλου και τη δυνατότητα της μουσικής εκπαίδευσης να επηρεάσει τον τρόπο λειτουργίας του.
130
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 50 ΔΙΑΚΡΙΣΗ SLUGGISH COGNITIVE TEMPO ΑΠΟ ΔΕΠΥ-Α ΜΕΣΩ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΠΡΟΣΕΞΙΑΣ Ε. Παπαχρηστοπούλου1,2, Φ. Χωματά1, Δ. Δαμιανός1 1 Κέντρο Ειδικής Φροντίδας Παιδιού, Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά 2 Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΣΚΟΠΟΣ: Είναι συχνή η παραπομπή παιδιών με σημεία απροσεξίας συνήθως από το σχολικό περιβάλλον για πιθανή ΔΕΠ-Υ. Ο Βραδύς Γνωστικός Ρυθμός (SCT) αποτελεί μία κλινική οντότητα η οποία έχει πρωτίστως σαν επίκεντρο το σύμπτωμα της απροσεξίας, ενώ συχνά υπάρχει αλληλεπικάλυψη με την Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) και ειδικότερα ως προς τον απρόσεκτο τύπο (ΔΕΠΥ/Α). Η απροσεξία είναι προεξάρχον σύμπτωμα αλλά χαρακτηρίζεται και από «ονειροπόληση», «σύγχυση», «βλέμμα στο κενό» «νωθρότητα» και «ασυγκινησία» ενώ συνυπάρχουν συνοδές δυσκολίες στη μαθησιακή απόδοση. Η παρούσα εργασία έχει στόχο αφ΄ενός την παρουσίαση της προαναφερόμενης κλινικής οντότητας μέσα από την ανάδυση κάποιων νευρογνωστικών χαρακτηριστικών και αφ΄ετέρου τη διάκριση αυτής από τη ΔΕΠΥ/Α μέσα από τη νευροψυχολογική αξιολόγηση. ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε με μία νευροψυχολογική συστοιχία καθώς και με ερωτηματολόγια που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της ΔΕΠ-Υ. Παράλληλα χορηγήθηκαν και ερωτηματολόγια στους γονείς. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα της νευροψυχολογικής αξιολόγησης αποκαλύπτουν μία οντότητα διαφορετική από τον απρόσεκτο τύπο της ΔΕΠ-Υ, με κοινά, ωστόσο, κάποια χαρακτηριστικά. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα ευρήματα αναδεικνύουν την αναγκαιότητα του νευροψυχολογικού ελέγχου τόσο για τον εντοπισμό των γνωστικών δυνατοτήτων όσο και για τον καθορισμό της διαταραχής. Απώτερος στόχος είναι ο σχεδιασμός της παρέμβασης αλλά και η καθοδήγηση του περιβάλλοντος του παιδιού.
131
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 51 ΑΥΤΟΜΑΤΕΣ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ: ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΣΕ ΥΓΙΗ ΕΦΗΒΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ Ε. Παύλου Παπαγιάννη1, Χ. Παπαγιάννης2 1 Τμήμα Προσωπικής Ανάπτυξης & Coaching, EurostudiesCy, Λεμεσός 2 EurostudiesCy Συμβουλευτική Σπουδών & Προσωπική Ανάπτυξη, Λεμεσός ΣΚΟΠΟΣ: Το άγχος είναι ένα δυναμικό φαινόμενο το οποίο σχετίζεται με άλλα φαινόμενα όπως οι Επαναλαμβανόμενες Αρνητικές Σκέψεις, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι δυσκολίες στη μάθηση και οι δυσλειτουργίες νευροψυχικών διεργασιών όπως η μνήμη, η συγκέντρωση και προσοχή κα. Η παρούσα μελέτη, υιοθετώντας τη μεθοδολογία της Φαινομενολογικής Ανάλυσης, περιγράφει το βίωμα, την εμπρόσωπη εμπειρία, τυπικά αναπτυσσόμενων εφήβων με αυτοαναφορές άγχους και δυσκολιών στη μάθηση, οι οποίοι όμως δεν πληρούν κριτήρια για αγχώδεις διαταραχές ή για διαταραχές της διάθεσης ή για Μαθησιακές Δυσκολίες. Ακολουθώντας τη διήγηση των μαθητών, αποκτούμε μια εις βάθος αντίληψη του πώς το άγχος και οι επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις επηρεάζουν τη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις των μαθητών. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Ποιοτική έρευνα φαινομενολογικής προσέγγισης. Αναλύθηκαν με τη μέθοδο της Ερμηνευτικής Φαινομενολογικής Ανάλυσης (IPA: Interpretative Phenomenological Analysis) συνεδρίες 7 μαθητών οι οποιοι αυτοαναφέρουν έντονο άγχος και δυσκολίες στη μάθηση. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι αρνητικές σκέψεις μπορούν να έχουν αρκετά ισχυρό αντίκτυπο όχι μόνο σε πλυθυσμό ο οποίος εμφανίζει παθολογία (άγχος ή κατάθλιψη) αλλά και στον υγιή και τυπικά αναπτυσσόμενο πληθυσμό (σε έφηβους στην τυπική εκπαίδευση χωρίς διάγνωση ψυχιατρικής πάθησης, μαθησιακών ή άλλων δυσκολιών). Οι αρνητικές σκέψεις σχετίζονται με άμεσο τρόπο με την αυτοεικόνα και την αυτοπεποίθηση ενώ όλα τα υπό εξέταση φαινόμενα: άγχος, αρνητικές σκέψεις, χαμηλή / φτωχή αυτοεικόνα και αυτοπεποίθηση συμβάλουν αρνητικά σε επιμέρους δεξιότητες μάθησης και εκπαίδευσης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το άγχος και οι αρνητικές μπορούν να έχουν καθοριστικό ρόλο στην ακαδημαϊκή πορεία αλλά και στην διαμόρφωση μιας υγιούς αυτοεικόνας και αυτοπεποίθησης για τους τυπικά αναπτυσσόμενους εφήβους.
132
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 52 ΠΟΣΟ ΕΝΣΩΜΑΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ: ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΠΟ 46 ΥΓΙΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΓΙΑ ΔΥΟ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΧΕΙΡΙΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΡΗΜΑΤΩΝ Χ. Ρούτσης1, Σ. Βαρλοκώστα2, Σ.Γ. Παπαγεωργίου3, Α. Οικονόμου1 1 Τμήμα Ψυχολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2 Τομέας Γλωσσολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 Β΄ Νευρολογική Κλινική, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν», Ιατρική Σχολή, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ:Στην έρευνα της ενσώματης σημασιολογικής γνώσης (embodied semantics) συχνά χρησιμοποιούνται εικόνες και λέξεις αντικειμένων και ενεργειών, που εμπλέκουν τον χειρισμό με το χέρι, πχ. /κατσαβίδι/ ή /κόβω/ και που οι συμμετέχοντες κατονομάζουν ή διαβάζουν, αντίστοιχα. Ωστόσο, τόσο στη ελληνική, όσο και στην διεθνή βιβλιογραφία παρατηρούνται υποκειμενικότητα και ασάφειες στον ορισμό και τον βαθμό της χειρισιμότητας (manipulability). ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ:Στην μελέτη συμμετείχαν 46 υγιείς, δεξιόχειρες ενήλικες ηλικίας 18 - 46 ετών (Μ= 30.20 έτη) και με μέσο όρο ετών εκπαίδευσης M= 16.80 έτη. Χρησιμοποιήθηκαν 110 γραπτές λέξεις, που αντιστοιχούν σε 110 εικόνες αντικειμένων και ενεργειών. Οι συμμετέχοντες βαθμολογούσαν σε 5- βαθμες κλίμακες Likert για κάθε λέξη, αρχικά, την ευκολία με την οποία πιάνουμε το αντικείμενο με το χέρι, το σηκώνουμε και το χρησιμοποιούμε (λαβή) και, στη συνέχεια, τον βαθμό στον οποίο οι κινήσεις που κάνουμε για να χρησιμοποιήσουμε διαφέρουν από αυτές που κάνουμε απλά για να πιάσουμε (λειτουργική χρήση). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:Τα αποτελέσματα, για τις 80 λέξεις που επιλέχθηκαν, έδειξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ Χειριζόμενων και Μη Χειριζόμενων λέξεων F(1,79)= 1.50, p= 0.000, μεταξύ Χειριζόμενων Ουσιαστικών (Λαβή) και Χειριζόμενων Ουσιαστικών (Χρήση) F(1,19)= 62.10, p= 0.000, καθώς και μεταξύ Χειριζόμενων Ρημάτων (Λαβή) και Χειριζόμενων Ρημάτων (Χρήση) F(1,19)= 28.23, p= 0.000. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:Η παρούσα έρευνα καταδεικνύει με αντικειμενικό τρόπο την ύπαρξη, τουλάχιστον, δύο διαστάσεων χειρισιμότητας των ουσιαστικών και των ρημάτων και προσφέρει βαθμολογίες για ερεθίσματα, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην διερεύνηση του διαφορετικού βαθμού χειρισιμότητας σε ασθενείς με γλωσσικές ή σημασιολογικές διαταραχές στην Ελληνική γλώσσα.
133
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 53 ΟΔΗΓΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΜΝΗΣΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΗΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ (A-HNE) ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΗΠΙΑ ΝΟΣΟ ALZHEIMER (NA) ΦΟΡΕΩΝ ΤΟΥ ΑΛΛΗΛΙΟΥ E4 ΤΗΣ ΑΠΟΛΙΠΟΠΡΩΤΕΙΝΗΣ Ε. Στανίτσα1, Ι. Μπεράτης1, Δ. Κονταξοπούλου1, Σ. Φραγκιαδάκη1, Β. Παπαστεφανοπούλου2, Χ. Κρούπης2, Γ. Γιαννής3, Σ.Γ. Παπαγεωργίου1 1 Μονάδα Νοητικών Διαταραχών / Σπανίων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική, Γ.Π.Ν. «Αττικόν», Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2 Βιοχημικό Εργαστήριο, Γ.Π.Ν. «Αττικόν», Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 3 Τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Η παρούσα μελέτη σκοπό είχε να διερευνήσει πιθανές διαφορές στην οδηγική συμπεριφορά ασθενών με Ήπια Νοητική Έκπτωση αμνησιακού τύπου (αΗΝΕ) και ηπίου σταδίου Νόσο Alzheimer (ΝΑ) φορείς του αλληλόμορφου της απολιποπρωτείνης ε4 (apoe ε4) από αντίστοιχους ασθενείς που δεν το φέρουν. Επιπρόσθετα, εκτιμήθηκαν πιθανές διαφορές στις νοητικές λειτουργίες. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Ν = 18 ασθενείς με αΗΝΕ και ήπια ΝΑ (M = 71,61 ± 9,25) φορείς του apoe ε4 και Ν = 18 αντίστοιχοι ασθενείς (M = 73,89 ± 8,10) που δεν φέρουν το αλλήλιο ε4 διήλθαν εκτενούς νευρολογικού και νευροψυχολογικού ελέγχου και έλαβαν μέρος σε προσομοίωση οδήγησης. Οι ομάδες δεν διέφεραν ως προς την ηλικία, το εκπαιδευτικό επίπεδο, την οδηγική εμπειρία και το γενικό νοητικό επίπεδο και ήταν εξισωμένες ως προς την κλινική διάγνωση. Η προσομοίωση οδήγησης έγινε σε επαρχιακό περιβάλλον σε συνθήκες μειωμένου και αυξημένου κυκλοφοριακού φόρτου. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η σύγκριση των δύο ομάδων έδειξε ότι στη συνθήκη του μειωμένου κυκλοφοριακού φόρτου οι φορείς του apoe ε4 έχουν στατιστικώς σημαντικά μικρότερη διακύμανση της ταχύτητας. Στη συνθήκη αυξημένου κυκλοφοριακού φόρτου οι φορείς του apoe ε4 παρουσίασαν στατιστικώς σημαντικά μικρότερη μέση ταχύτητα, μικρότερη διακύμανση ταχύτητας και μεγαλύτερη διακύμανση της απόστασης από το προπορευόμενο όχημα. Από την νευροψυχολογική εκτίμηση, διαπιστώθηκαν ισχυρότερα ελλείμματα στην επεισοδιακή μνήμη στους φορείς του apoe ε4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η παρουσία του αλληλόμορφου ε4 φαίνεται να επηρεάζει την οδηγική συμπεριφορά σε ήπια στάδια νοητικών διαταραχών. Επομένως, η απολιποπρωτεινη ε θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως ένας χρήσιμος βιοδείκτης στο πλαίσιο εξατομικευμένης προσέγγισης για συστάσεις περί συνέχισης ή παύσης τη οδήγησης.
134
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 54 ΣΥΣΤΟΙΧΙΑ ΜΕΤΩΠΙΑΙΑΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ (FAB): ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΜΕΤΩΠΟΚΡΟΤΑΦΙΚΗ ΑΝΟΙΑ ΑΠΟ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ALZHEIMER Ι. Μπεράτης, Ε. Στανίτσα, Σ. Φραγκιαδάκη, Δ. Κονταξοπούλου, Ν. Ανδρονάς, Σ.Γ. Παπαγεωργίου Μονάδα Νοητικών Διαταραχών / Σπανίων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική, Γ.Π.Ν. «Αττικόν», Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: Η Συστοιχία Μετωπιαίας Εκτίμησης (Frontal Assessment Battery -FAB) αποτελεί μία σύντομη δοκιμασία αξιολόγησης των επιτελικών λειτουργιών. Προηγούμενες μελέτες, έχουν αξιολογήσει την ικανότητά της να ανιχνεύσει διαφορές στο νευροψυχολογική εικόνα ποικίλων κλινικών ομάδων με υποκείμενα νευροεκφυλιστικά νοσήματα, καταλήγοντας σε αντικρουόμενα αποτελέσματα. Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να εκτιμηθεί η ικανότητα της FAB να διακρίνει ασθενείς με νόσο Alzheimer από ασθενείς με μετωποκροταφική άνοια. ΥΛΙΚΟ – ΜΕΘΟΔΟΣ: Ν = 59 ασθενείς με μετωποκροταφική άνοια (M = 69,1 ± 8,8) εξισώθηκαν ως προς την ηλικία, το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο, και γενική νοητική κατάσταση, όπως αυτή προκύπτει από την επίδοση στο Mini Mental State Examination (MMSE), με Ν = 59 ασθενείς με νόσο Alzheimer (M = 69,8 ±7,6). Η διάγνωση ετέθη μετά από ενδελεχή νευρολογική, νευροαπεικονιστική και νευροψυχολογική εξέταση. Οι επιδόσεις των δύο ομάδων συγκρίθηκαν ως προς τη συνολική επίδοση στη FAB αλλά και ως προς την επίδοση τους στις έξι υποκατηγορίες της FAB: ομοιότητες, φωνολογική λεκτική ευφράδεια, συμπεριφορά σύλληψης, κινητικές σειρές, εναντιούμενα παραγγέλματα και δοκιμασία go-no-go. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι ασθενείς με μετωποκροταφική άνοια σημείωσαν στατιστικώς σημαντικά χαμηλότερη επίδοση στη συνολική τους επίδοση στη FAB από τους ασθενείς με νόσο Alzheimer. Επιπλέον, παρατηρήθηκαν χειρότερες επιδόσεις των ασθενών με μετωποκροταφική άνοια στις υποδοκιμασίες των ομοιοτήτων, της φωνολογικής ευφράδειας και του αντανακλαστικού σύλληψης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η FAB είναι μία παρα την κλίνην νευροψυχολογική δοκιμασία που δύναται να διαφοροποιήσει ασθενείς με μετωποκροταφική άνοια από ασθενείς με νόσο Alzheimer με κριτήριο τη συνολική τους επίδοση αλλά και με την επίδοσή τους στις υποκατηγορίες που εξετάζουν: αντιληπτική ικανότητα, νοητική ευελιξία και περιβαλλοντική αυτονομία.
135
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 55 Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ BRIEF VISUOSPATIAL MEMORY TEST (BVMT-R) ΚΑΙ ΤΟΥ HOPKINS VERBAL LEARNING TEST (HVLT-R) ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΗΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ Ε. Στανίτσα, Δ. Κονταξοπούλου, Ι. Μπεράτης, Σ. Φραγκιαδάκη, Ν. Ανδρονάς, Σ.Γ. Παπαγεωργίου Μονάδα Νοητικών Διαταραχών / Σπανίων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική, Γ.Π.Ν. «Αττικόν», Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Αθήνα ΣΚΟΠΟΣ: To Hopkins Verbal Learning Test-Revised (HVLT-R) και το Brief Visuospatial Memory Test-Revised (BVMT-R) αποτελούν δύο σύντομες νευροψυχολογικές δοκιμασίες που αξιολογούν τις διεργασίες της εκμάθησης, της παγίωσης και την ανάκλησης λεκτικών και οπτικοχωρικών πληροφοριών αντίστοιχα. Το HVLT-R έχει προταθεί ως μια έγκυρη και αξιόπιστη δοκιμασία για την διερεύνηση της Ήπιας Νοητικής Έκπτωσης (ΗΝΕ) και της ήπιας άνοιας. Αντίθετα, το BVMT-R δεν έχει μελετηθεί συστηματικά στους ασθενείς με ΗΝΕ. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η σύγκριση του HVLT-R και του BVMT-R σε ασθενείς με ΗΝΕ και υγιείς συμμετέχοντες. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Το δείγμα αποτελούνταν από 55 ασθενείς με ΗΝΕ και 55 υγιείς ηλικιωμένους που αποτελούσαν την ομάδα ελέγχου. Όλοι οι συμμετέχοντες εξετάστηκαν από ειδικό νευρολόγο και νευροψυχολόγο. Η διάγνωση των ασθενών έγινε σύμφωνα με τα καθιερωμένα κλινικά κριτήρια. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στατιστικά σημαντικές διαφορές σημειώθηκαν μεταξύ των δύο ομάδων σε όλες τις υποδοκιμασίες του BVMT-R, με εξαίρεση τη δοκιμασία της αναγνώρισης. Όσον αφορά στον HVLT-R, σημαντικές διαφορές φάνηκαν τόσο στις υποδοκιμασίες ανάκλησης όσο και αναγνώρισης. Τέλος, μέσω της ανάλυσης ROC παρατηρήθηκαν ανώτερες τιμές ευαισθησίας και ειδικότητας στη δοκιμασία HVLT-R σε σχέση με την δοκιμασία BVMT-R. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το BVMT-R μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά την νευροψυχολογική αξιολόγηση για την εκτίμηση της οπτικοχωρικής βιωματικής μνήμης σε άτομα που με πιθανή ΗΝΕ. Βάσει, όμως, των ευρημάτων της παρούσας μελέτης, παρουσιάζει χαμηλότερη διακριτική ισχύ σε σχέση με τη δοκιμασία HVLT-R.
136
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 56 ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΣΤΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ SOCIAL COMMUNICATION QUESTIONNAIRE (SCQ; RUTTER, BAILEY & LORD, 2003) ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ Θ. Καραμίνης1, Γ. Σιδερίδης2, Σ. Σταυρακάκη3 1 Department of Psychology, Edge Hill University, Ormskirk 2 Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 3 Tμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΣΚΟΠΟΣ: Η μελέτη αυτή αποσκοπεί στην παρουσίαση της προσαρμογής και στάθμισης του Social Communication Questionnaire (SCQ; Rutter, Bailey, & Lord, 2003) στην Eλληνική. Επικεντρώνει στην δια βίου (ΔΒ) (lifetime) εκδοχή του ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο αυτό, που απευθύνεται σε γονείς, χρησιμοποιείται ευρέως για την αξιολόγηση της αλληλεπίδρασης των παιδιών και των επικοινωνιακών τους ικανοτήτων εντοπίζοντας ελλείμματα που συνδέονται με το αυτιστικό φάσμα, κατά τη διάρκεια της ζωής (ΔΒ). ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Αναπτύξαμε την ελληνική εκδοχή του SCQ πραγματοποιώντας μετάφραση/προσαρμογή και αντίστροφη μετάφραση της αρχικής έκδοσης του εν λόγω εργαλείου (αγγλικά). Στη συνέχεια, πραγματοποιήσαμε μελέτη εγκυρότητας της ΔΒ εκδοχής του ελληνικού SCQ. Συγκεκριμένα, 74 γονείς παιδιών με διάγνωση αυτιστικού φάσματος (N = 74), 10 γονείς παιδιών με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, και 14 γονείς τυπικά αναπτυσσόμενων παιδιών συμπλήρωσαν τις 40 ερωτήσεις του ερωτηματολογίου (εύρος χρονολογικής ηλικίας παιδιών από 5,0-10,11 έτη). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η ανάλυση των προκαταρκτικών δεδομένων (όριο (cut-off point): 15, Rutter κά., 2003)) έδειξε ότι η ελληνική εκδοχή του SCQ-ΔΒ παρουσιάζει δείκτη ευαισθησίας (sensitiviy) 89% και δείκτη ειδικότητας (specificity) 83% ως προς την ικανότητα να διακρίνει παιδιά με διάγνωση αυτισμού από τα υπόλοιπα δύο δείγματα. Η απεικόνιση της διακριτικής ικανότητας της δια βίου εκδοχής SCQ στον ελληνικό πληθυσμό με την καμπύλη λειτουργικού χαρακτηριστικού δείκτη (ROC) ανέδειξε μια τιμή της τάξης του 0.880 (Διάστημα εμπιστοσύνης 0.830-0.931). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η ελληνική εκδοχή του SCQ-ΔΒ παρουσιάζει εξαιρετικά ψυχομετρικά χαρακτηριστικά και είναι χρήσιμη για την αξιολόγηση της αλληλεπίδρασης των παιδιών και των επικοινωνιακών τους ικανοτήτων και τη διάγνωση διαταραχών αυτισμού σε πληθυσμούς που μιλούν ελληνικά.
137
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 57 ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΠΛΕΥΡΙΩΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΡΙΣΤΕΡΟΧΕΙΡΩΝ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΧΕΙΡΩΝ: ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΓΡΑΦΗΣ ΛΕΞΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ Μ. Παπαδάτου-Παστού, Σ. Στεφανοπούλου, Α. Τσίγκου, Π. Σαμπάνης, Δ. Σουσάνη, Ι. Κουμζής Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Η έρευνα πάνω στην ημισφαιρική επικράτηση της γραπτής γλώσσας είναι περιορισμένη, σε αντίθεση με την έρευνα πάνω στην ημισφαιρική επικράτηση της προφορικής γλώσσας. Σε πρόσφατη έρευνα φάνηκε ότι οι γνωστές διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες κυριοχειρίας όσον αφορά στην ημισφαιρική επικράτηση κατά τη σιωπηρή παραγωγή λόγου είναι ενισχυμένες κατά το γραπτό λόγο. Οι διαφορές αυτές όμως δεν είναι σαφές αν οφείλονται σε ενεργοποίηση κινητικών ή γλωσσικών περιοχών, κάτι το οποίο μελετάται στην παρούσα έρευνα. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Το δείγμα αποτελείται από 54 ενήλικες (μέσος όρος ηλικίας = 27,1 έτη, τυπική απόκλιση [Τ.Α.] = 5,26), εκ των οποίων 23 αριστερόχειρες (6 άντρες) και 31 δεξιόχειρες (14 άντρες). Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ο λειτουργικός διακρανιακός υπέρηχος Doppler, με τον οποίο επιτυγχάνεται η καταγραφή και σύγκριση της αιματικής ροής στις δύο μέσες εγκεφαλικές αρτηρίες, όταν οι συμμετέχοντες εκτελούν δοκιμασίες γραφής λέξεων ή αντιγραφής συμβόλων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Κατά τη διαδικασία αντιγραφής συμβόλων, στους δεξιόχειρες η αριστερή ημισφαιρική επικράτηση μειώθηκε (Δείκτης Πλευρίωσης [Δ.Π.] = 2,53, Τ.Α. = 3,46) σε σχέση με την παραγωγή γραπτού λόγου (Δ.Π. = 4,99, Τ.Α. = 4,30). Στους αριστερόχειρες παρατηρήθηκε επίσης αριστερόστροφη μείωση (Δ.Π. = -4.48, Τ.Α. = 3,59 κατά την αντιγραφή συμβόλων και Δ.Π. = -3,17, Τ.Α. = 2,76 κατά τη γραφή) χωρίς στατιστικά σημαντική διαφορά στο μέγεθος της διαφοράς σε σχέση με τους δεξιόχειρες (p = 0,39). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι διαφορές ανάμεσα σε δεξιόχειρες και αριστερόχειρες στη γλωσσική πλευρίωση κατά τη διαδικασία γραπτής παραγωγής λόγου φαίνεται να οφείλονται κυρίως σε ενεργοποιήσεις κινητικών και όχι γλωσσικών περιοχών.
138
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 58 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Ε. Σωτηρίου, Α. Ανδρέου Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ, Αθήνα ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Ασθενής θήλυ 54 ετών προσήλθε στα επείγοντα του νοσοκομείου για περιποίηση ήπιου θλαστικού τραύματος κρανίου που συνέβη προ λίγων ωρών απο απώλεια της ισορροπίας της (όπως ανέφερε η ίδια απλά παραπάτησε). Κατα την διάρκεια της παραμονής της στα ΤΕΠ και απο την λήψη λεπτομερούς ιστορικού προέκυψε οτι από 6μήνου περίπου εμφάνιζε συμπτώματα απο την ψυχική σφαίρα που αφορούσαν μειωμένη διάθεση, απόσυρση απο τον κοινωνικό της περίγυρο, διαταραχές στην πρόσφατη μνήμη και ευσυγκινησία. Είχαν αποδοθεί σε καταθλιπτική διαταραχή και είχε συσταθεί έναρξη αντικαταθλιπτικής αγωγής χωρίς ικανοποιητικά αποτελέσματα. Επίσης ανέφερε οτι το τελευταίο διάστημα είχε ήπια κεφαλαλγία και κάποια επεισόδια σύγχυσης και αποπροσανατολισμού ενώ δυσκολευόταν να λάβει μέρος σε συζητήσεις και να συγκεντρωθεί κατά τις καθημερινές της δραστηριότητες. Κατα την νευρολογική εξέταση διαπιστώθηκε αστάθεια στην βάδιση και σημαντικού βαθμού έκπτωση των ανώτερων νοητικών λειτουργιών που εκτιμήθηκαν με την κλίμακα ΜοCA. Υπεβλήθει στα ΤΕΠ σε απεικονιστικό έλεγχο εγκεφαλου και διαπιστώθηκε μεγάλου βαθμού αποφρακτικός υδροκέφαλος λόγω αρτηριοφλεβώδους δυσπλασίας. Το ΗΕΓ της ασθενούς έδειξε επιληπτικόμορφη δραστηριότητα απο τους κροταφικούς λοβούς. Προγραμματίστηκε εκτάκτως χειρουργική αντιμετώπιση της βλάβης στο τμήμα επεμβατικής νευροχειρουργικής του Νοσοκομείου. Το περιστατικό αυτό αναδεικύει την σημαντική θέση της νευρολογικής εκτίμησης ασθενών που πρωτοεμφανίζονται με διαταραχές απο την ψυχική σφαίρα. Απο την κλινική μας εμπειρία επισημαίνεται οτι σε αρκετές περιπτώσεις, ασθενείς που αναφέρουν οξεία ή και χρόνια εμφάνιση διαταραχών διάθεσης, αντίληπτικής ικανότητας και μνήμης είναι πιθανόν να υποκρύπτουν εστιακή εγκεφαλική βλάβη η διερεύνηση και αντιμετώπιση της οποίας να είναι και θεραπευτική για τον ασθενή.
139
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 59 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Κ. Φραγκιαδάκη, Κ. Μπιτζαράκη, Ν. Λουλακάκη, Γ. Τζουανάκης, Μ. Χατζημάρκου Γενικό Νοσοκομείο ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ, Ηράκλειο ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η παρούσα εργασία βιβλιογραφικής ανασκόπησης, πραγματεύεται τη σχέση ανάμεση στην εργαζόμενη μνήμη και τη νοημοσύνη, και ιδιαίτερα αν παρεμβάσεις στην εργαζόμενη μνήμη αλλάζουν το δείκτη νοημοσύνης. Στην έρευνα εδώ και χρόνια η συσχέτιση της χωρητικότητας της εργαζόμενης μνήμης, αλλά και η εκπαίδευση για να αυξηθεί η χωρητικότητα αυτή, σε σχέση με τη ρέουσα νοημοσύνη αποτελούν πεδίο διαμάχης. Με την παρούσα εργασία πραγματοποιείται βιβλιογραφική ανασκόπηση για την υπάρχουσα έρευνα που αφορά παρεμβάσεις στην εργαζόμενη μνήμη και κατά πόσο οι παρεμβάσεις αυτές επιφέρουν αλλαγές στη ρέουσα νοημοσύνη κυρίως σε παιδιά. Η έρευνα έχει διττές απόψεις στο κατά πόσο οι παρεμβάσεις εκπαίδευσης στην εργαζόμενη μνήμη μπορούν να επιφέρουν αλλαγές στην ίδια τη νοημοσύνη, στη ρέουσα κυρίως, και κατά πόσο οι αλλαγές αυτές διατηρούνται ή επιφέρουν αλλαγές σε άλλες γνωστικές λειτουργίες, ή αλλάζει μόνο η χωρητικότητα στην εργαζόμενη μνήμη. Επίσης γίνεται κριτική στη μεθοδολογία των ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί για την εκπαίδευση στην εργαζόμενη μνήμη, παρόλο που στην ακαδημαϊκή επίδοση η μνήμη εργασίας έχει καλύτερο προγνωστικό δείκτη, παρά την ίδια τη νοημοσύνη (IQ). Σε όλη την εργασία υπάρχει κριτική θεώρηση όσων μελετήθηκαν και στο τελευταίο κομμάτι υπάρχει ξεχωριστή αναφορά ερευνητικών δεδομένων των κλιμάκων του Wechsler και των προοδευτικών μήτρων του Raven και τη σχέση τους με την εργαζόμενη μνήμη τόσο στο κατά πόσο έγκυρα τη μετρούν, όσο και για τις αλλαγές που εμφανίζουν στα σκορ των τεστ άτομα που έχουν δεχτεί παρέμβαση στην εργαζόμενη μνήμη.
140
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Ηλεκτρονικά Αναρτημένες Ανακοινώσεις E-POSTERS
PO. 60 ΑΥΤΟΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΥΓΙΕΙΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΗΠΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΕΚΠΤΩΣΗ Σ. Φραγκιαδάκη1, Ι. Μπεράτης1, Δ. Κονταξοπούλου1, Δ. Παύλου2, Ν. Ανδρονάς1, Α. Οικονόμου3, Γ. Γιαννής2, Σ.Γ. Παπαγεωργίου1 1 Μονάδα Νοητικών Διαταραχών/ Σπάνιων Ανοιών, Β’ Νευρολογική Κλινική, Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αττικόν», Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστραικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2 Τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα 3 Τμήμα Ψυχολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστραικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΣΚΟΠΟΣ: Σύμφωνα με τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα, ένα ποσοστό οδηγών με Ήπια Νοητική Έκπτωση (ΗΝΕ) αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν τυχόν δυσκολίες στην οδηγική τους συμπεριφορά και υπερεκτιμούν τις οδηγικές τους ικανότητες. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της ικανότητας αυτό-αξιολόγησης της οδηγικής επίδοσης σε ασθενείς με ΗΝΕ και υγιείς ηλικιωμένους μέσω ενός πειράματος σε προσομοιωτή οδήγησης. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Είκοσι-επτά ασθενείς με ΗΝΕ αμνησιακού τύπου και 26 υγιείς ηλικιωμένοι συμμετείχαν σε ένα πείραμα προσομοίωσης οδήγησης. Κατόπιν της οδηγικής αξιολόγησης, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν την επίδοσή τους σε συγκεκριμένες μεταβλητές του προσομοιωτή σε σχέση με την μέση επίδοση ατόμων παρόμοιας ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Για την ανάλυση πραγματοποιήθηκε ανάλυση συνδιακύμανσης μεικτού τύπου (Mixed Analysis of Variance). Σύμφωνα με τα ευρήματα της συγκεκριμένης ανάλυσης, οι ασθενείς με ΗΝΕ παρουσίασαν αυξημένες δυσκολίες να εκτιμήσουν την οδηγική τους επίδοση. Ωστόσο, οι δυσκολίες αυτές ήταν εντονότερες στο υπεραστικό περιβάλλον σε σχέση με το αστικό περιβάλλον. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης υποδεικνύουν ότι η ικανότητα ασθενών με ΗΝΕ να αξιολογήσουν με ακρίβεια την οδηγική τους επίδοση ενισχύεται ή υποβαθμίζεται αναλόγως του αριθμού των ενδεικτικών στοιχείων που είναι διαθέσιμα στο περιβάλλον τους. Έτσι, φαίνεται ότι η παροχή ανατροφοδότησης μπορεί να βελτιώνει τις μεταγνωστικές τους ικανότητες ως προς την εκτίμηση της οδηγικής τους συμπεριφοράς.
141
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΆ ΑΝΑΡΤΗΜΈΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΙΣ E-POSTERS
PO. 61 ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΝΕΑΡΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Κ. Χαλκιόπουλος1, Ε. Γκιντώνη2 1 Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Πατρών 2 Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο ΣΚΟΠΟΣ: Η μηχανική μάθηση αποτελεί κλάδο της Επιστήμης των Υπολογιστών και διερευνά τη μελέτη και την κατασκευή αλγορίθμων που μπορούν να “μαθαίνουν” από τα δεδομένα και να κάνουν προβλέψεις σχετικά με αυτά. Μέσω των αλγορίθμων, κατασκευάζονται μοντέλα από πειραματικά δεδομένα προκειμένου να κάνουν προβλέψεις που βασίζονται στα δεδομένα ή να εξάγουν αποφάσεις που εκφράζονται ως το αποτέλεσμα και αναλύονται εξονυχιστικά μέσω τεχνικών εξόρυξης γνώσης (data mining methods). Μέσω της παρούσας ερευνητικής εργασίας, εφαρμόστηκαν Μέθοδοι Μηχανικής Μάθησης και Εξόρυξης Δεδομένων για την αξιολόγηση νοητικής και αντιληπτικής ικανότητας σε δείγμα νεαρών ενηλίκων. Σκοπός της εργασίας, είναι η εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων σχετικά με την επίδοση γενικών ικανοτήτων με βάση τη συγκεκριμένη κλίμακα σε σχέση με την ηλικιακή ομάδα δείγματος νεαρών ενηλίκων (18-26 ετών), σχετίζοντάς την με διάφορες παραμέτρους όπως, τον τόπο καταγωγής και διαμονής, το εκπαιδευτικό υπόβαθρο τόσο των ερωτηθέντων όσο και των γονέων τους ή την επαγγελματική ενασχόληση γονέων κ.α. ΥΛΙΚΟ - ΜΕΘΟΔΟΣ: Για την καταγραφή και αξιολόγηση του χρησιμοποιήθηκε το σταθμισμένο τεστ γενικών ικανοτήτων Raven. Τα στοιχεία που εξετάζονται μέσω του συγκεκριμένου τεστ είναι κυρίως η αναλυτική ικανότητα του εξεταζόμενου σε συνδυασμό με την αίσθηση της όρασης, της συμμετρίας καθώς επίσης η ικανότητα ενός ατόμου να συσχετίζει σύμβολα και σχήματα μεταξύ τους. Η εκτέλεση του Raven εξαρτάται λιγότερο από μορφωτικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες σε σύγκριση με πολλά άλλα τεστ νοημοσύνης, ενώ μελέτες του τεστ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες υποστήριξαν τη διεθνή χρησιμότητά του με βάση τις βρετανικές νόρμες. Σε πρώτο στάδιο δημιουργήθηκε η ηλεκτρονική έκδοση του συγκεκριμένου τεστ μέσω της υπηρεσίας Google Forms και αναρτήθηκε μέσω του διαδικτυακού τόπου http://www.cicos.gr που δημιουργήθηκε γι’ αυτό το σκοπό. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το δείγμα που τελικά επιλέχθηκε εμπεριέχει 400 άτομα. Σε επόμενο στάδιο, υλοποιήθηκε η εφαρμογή αλγορίθμων μάθησης μέσω της χρήσης αλγόριθμων Μηχανικής Μάθησης και Εξόρυξης Δεδομένων που περιλαμβάνονται στο λογισμικό πακέτο ανοιχτού κώδικα Weka. Στη συνέχεια, με την εφαρμογή αλγορίθμων ομαδοποίησης (K-means, K-modes), αλγορίθμων κατηγοριοποίησης (ID3, C4.5) και αλγορίθμων ανάλυσης συσχετίσεων (Apriori) παράχθηκαν κανόνες εξαγωγής συμπερασμάτων. Επιπλέον, καθορίστηκαν οι παράμετροι των αλγορίθμων αυτών, ανάλογα με την περίπτωση εφαρμογής για την αξιολόγηση της σημαντικότητας των εξαγομένων κανόνων/ γνώσεων. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα αποτελέσματα της έρευνας, αποδεικνύουν πως είναι σημαντική η χρήση αλγορίθμων Μηχανικής Μάθησης και Εξόρυξης Δεδομένων για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων και αποφάσεων στον τομέα της νευροψυχολογίας και των νευροεπιστημών γενικότερα. Η παρούσα έρευνα παρουσιάζει μια εφαρμογή των μεθόδων ταξινόμησης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως παράδειγμα μελλοντικών εργασιών στον τομέα της νευροψυχολογικής αξιολόγησης. Στο πεδίο της ανάλυσης δεδομένων, η μηχανική μάθηση είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται για την επινόηση πολύπλοκων μοντέλων και αλγορίθμων που οδηγούν στην πρόβλεψη. Τα αναλυτικά μοντέλα επιτρέπουν στους ερευνητές, τους επιστήμονες δεδομένων, τους μηχανικούς και τους αναλυτές να παράγουν αξιόπιστες αποφάσεις και αποτελέσματα και να αναδείξουν αλληλοσυσχετίσεις μέσω της μάθησης από ιστορικές σχέσεις και τάσεις στα δεδομένα. Οι προαναφερθείσεις τεχνικές μηχανικής μάθησης και εξόρυξης γνώσης από πειραματικά δεδομένα προσφέρουν ευκαιρίες για να βοηθήσουν και να ενισχύσουν το έργο των κλινικών εμπειρογνωμόνων. Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας της περίθαλψης είναι τα αναμενόμενα αποτελέσματα της υιοθέτησης ενός ποικίλου συνόλου εργαλείων για την κατανόηση των όχι μόνο των ιατρικών αλλά και των νευροψυχολογικών δεδομένων.
142
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΟΙ ΟΜΙΛΗΤΈΣ - ΠΡΌΕΔΡΟΙ ΟΜΙΛΙΏΝ ΚΑΙ ΠΡΌΕΔΡΟΙ ΑΝΑΚΟΙΝΏΣΕΩΝ - ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ - ΟΜΙΛΗΤΕΣ
Linas Bieliauskas, Professor and Training Director, Neuropsychology Section of Psychiatry, University of Michigan Erik Hessen, Clinical Neuropsychologist, Professor of clinical neuropsychology at Department of Psychology at University of Oslo, President of FESN, Board member in INS and International Brain Injury Association (IBIA) Ανδρέας Παπανικολάου, Emeritus Professor and Chief, Department of Pediatrics, Division of Clinical Neurosciences, The University of Tennessee Health Science Center Γεώργιος Παξινός, NHMRC Senior Principal Research Fellow, Neuroscience Research Australia, Scientia Professor, School of Medical Sciences, The University of New South Wales Ana B. Vivas, Head of The University of Sheffield International Faculty, CITY College, Honorary Professor of The University of Sheffield Ευθύμιος Αγγελάκης, Ph.D., B.C.N. Νευροψυχολόγος-Ηλεκτροφυσιολόγος Γεωργία Αγγελοπούλου, Υποψήφια Διδάκτορας, 1η Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ελευθερία Αντωνιάδου, Επιμελήτρια Β’, Ειδική Φυσίατρος, Κλινική Αποκατάστασης Νωτιαίου Μυελού, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών Ελένη Αρετούλη, Ph.D., Επίκουρη Καθηγήτρια Νευροψυχολογίας, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Παναγιώτα Βασιλοπούλου, Εργοθεραπευτρια, Κλινική Αποκατάστασης Νωτιαίου Μυελού, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο, Πατρών Πηνελόπη Βλοτινού, Εργοθεραπεύτρια, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη Αικατερίνη Γιαζκουλίδου, Νευροψυχολόγος, Α’ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική, Γ.Ν. Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη Γιώργος Γιαννής, Καθηγητής, Τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής, Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο Αικατερίνη Δαρδαγάνη, Ψυχολόγος, MSc Γνωστική ψυχολογία και Νευροψυχολογία - Υποψ. Διδάκτωρ Τομέα Νευροεπιστημών, Ιατρική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Α’ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική, Γ.Ν. Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη Ακυλίνα Δεσπότη, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια, 1η Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιωάννης Ευδοκιμίδης, Ομότιμος Καθηγητής Νευρολογίας, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 143
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Ιωάννης Ζαλώνης, Αναπληρωτής Καθηγητής Νευροψυχολογίας, Υπεύθυνος Νευροψυχολογικού Εργαστηρίου Α’ Νευρολογικής Κλινικής, ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ελληνικής Νευροψυχολογικής Εταιρείας Μαρία Καντζανού, M.D., M.P.H., PhD, Καθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής και Επιδημιολογίας, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Παναγιώτα Καραμπέτσου, Ψυχολόγος, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια ΠΜΣ «Κλινική Νευροψυχολογία - Νοητικές Νευροεπιστήμες», Ιατρική Σχολή , Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δημήτριος Κασελίμης, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, 1η Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών & Tομέας Ψυχιατρικής και Eπιστημών Συμπεριφοράς, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης Ευάγγελος Καφετζόπουλος, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Πρόεδρος του Δ.Σ. ΟΚΑΝΑ Πέτρος Κεχαγιάς, Ψυχολόγος, MSc Γνωστική ψυχολογία και Νευροψυχολογία - Υποψ. Διδάκτωρ Τομέα Νευροεπιστημών, Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ. Α’ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική, Γ.Ν. Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη Μαίρη Κοσμίδου, Καθηγήτρια Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μέλος (ως εκπρόσωπος του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων) της Μόνιμης Επιτροπής για την Κλινική Νευροψυχολογία, Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συλλόγων Ψυχολόγων Ηλίας Κούβελας, Ομότιμος Καθηγητής Φυσιολογίας, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών Ευγενία-Περιστέρα Κούκη, Ψυχολογος, Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Άγγελος Κουμούτσος, Ψυχολόγος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Κουρτέσης, Νευροψυχολόγος (MSc),Υποψήφιος Διδάκτωρ, Department of Psychology, Human Cognitive Neuroscience, University of Edinburgh, Edinburgh, UK; Lab of Experimental Psychology, Suor Orsola Benincasa University of Naples, Naples, Italy; Interdepartmental Centre fo Αικατερίνη Κυριακίδου, Nευρολόγος, Κέντρο Αποθεραπείας και Αποκατάστασης «Η Αναγέννηση», Ν. Ραιδεστός Μάριος Κωνσταντίνου, Νευροψυχολόγος – Καθηγητής University of Nicosia, Εκπρόσωπος Κύπρου ΟΗΕ Αθανασία Λιοζίδου, BPsych, MPsych, MPHs, Κλινικός Νευροψυχολόγος, Henry Dunant Hospital Center, Ερευνήτρια Νευροψυχολογικού Εργαστηρίου Α’ Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, Διδάσκουσα Μητροπολιτικού Κολλεγίου Αθηνών και University of East London, Γενική Γραμματέας Ελληνικής Νευροψυχολογικής Εταιρείας, Εκπρόσωπος της Ελληνικής Νευροψυχολογικής Εταιρείας στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εταιρειών Νευροψυχολογίας Αμαρυλλίς-Χρυσή Μαλεγιαννάκη, Μεταδικτορική Ερευνήτρια, Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Ψυχολογίας Νάντια Μάλλιου, Ψυχολόγος, MSc Γνωστική ψυχολογία και Νευροψυχολογία, Α’ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική, Γ.Ν. Παπαγεωργίου, Θεσσαλονίκη Λάμπρος Μεσσήνης, Διδάκτωρ Κλινικός Νευροψυχολόγος, Τομέας Νευροψυχολογίας, Νευρολογική και Ψυχιατρική Κλινική, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών Αντωνία-Ντανιέλα Μικέλη, SingularLogic-Disclaimer Notice 144
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Αναστασία Μπαρμπούνη, MD,MSc,PhD, Καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας, Διευθύντρια Τομέα Δημόσιας και Διοικητικής Υγιεινής, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Παναγιώτης Μπεχράκης, MD, PhD (McGill),FCCP, Πνευμονολόγος - Εντατικολόγος, Σύμβουλος του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Διευθυντής του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδας, Διευθυντής του Ερευνητικού εργαστηρίου George D. Behrakis της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Ερευνητής στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, π.Αναπ. Καθηγητής Πανεπιστημίων Αθηνών και Harvard Δέσποινα Μωραΐτου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Γρηγόριος Νάσιος, Ειδικός Νευρολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Ηπείρου Αικατερίνη Ντόσκου, Λογοθεραπεύτρια, Κλινική Αποκατάστασης Νωτιαίου Μυελού, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο, Πατρών Αλεξάνδρα Οικονόμου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νευροψυχολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Ψυχολογίας Παναγιώτης Παλάοντας, Πρόεδρος της Αφασικής Ομάδας Θεσσαλονίκης Ευγενία Παναγέα, Λογοθεραπεύτρια, Κλινική Αποκατάστασης Νωτιαίου Μυελού, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο, Πατρών Νίκη Πανοπούλου, Ψυχολόγος, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια ΠΜΣ «Κλινική Νευροψυχολογία - Νοητικές Νευροεπιστήμες», Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κρυσταλλία Πάντσιου, Γνωστική Ψυχολόγος - Νευροψυχολόγος MSc, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Γεώργιος Παπαγεωργίου, Μεταπτυχιακός Φοιτητής, 1η Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Μαριέττα Παπαδάτου-Παστού, Λέκτορας με γνωστικό αντικείμενο «Νευροψυχολογία - Γλωσσικές Λειτουργίες»,Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Σχολή Επιστημών Εκπαίδευσης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Γεώργιος Παπαζήσης, Επίκουρος Καθηγητής Κλινικής Φαρμακολογίας, Ψυχίατρος, Εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Γ. Παπαθανασόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Νευρολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών Αφροδίτη Παπαϊωάννου, Ph.D., Professor of Cognitive-Clinical Psychology, Director of ΚυΨέλη Research Center, Systemic-Family Therapist & Marte Meo Colleague Trainer, Department of Psychology, Master Degree in “Cognitive-Clinical Neuropsychology”, SCG-Scientific College of Greece Μαρία Πατούχα, Φυσικοθεραπεύτρια, Κλινική Αποκατάστασης Νωτιαίου Μυελού, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο, Πατρών Κωνσταντίνος Πόταγας, Αναπληρωτής Καθηγητής Νευρολογίας και Νευροψυχολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κωστής Προύσκας, PhD, Ψυχολόγος – Δρ Γεροντολογίας, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος Άκτιος Α.Ε., Ειδικός Γραμματέας Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρίας 145
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Χαρίκλεια Πρώιου, Επίκουρη Καθηγήτρια Νευρογνωστικών Διαταραχών και Αποκατάστασης, Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Παρασκευή Σακκά, Νευρολόγος – Ψυχίατρος E.Πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την άνοια και τη νόσο Alzheimer Χριστίνα Σιμούδη, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια, 1η Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Νικόλαος Σμυρνής, MD, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής, ΕΚΠΑ Ιωάννης-Αλέξανδρος Τζάνος, Ιατρός Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης, Κλινική Αποκατάστασης Νωτιαίου Μυελού, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο, Πατρών Παναγιώτης Τούλας, Νευροακτινολόγος, Διευθυντής Απεικόνισης, Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ, Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΠΑ Ελένη Τσάνταλη, Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Γλυκερία Τσεντίδου, Υποψήφια Διδάκτορας, Αριστοτελειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Άννα Τσιακίρη, Ψυχολόγος, Ιατρική Σχολή, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη Γεώργιος Τσιρτσιρίδης, Ψυχολόγος, Μεταπτυχιακός Φοιτητής ΠΜΣ «Κλινική Νευροψυχολογία-Νοητικές Νευροεπιστήμες», Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δημήτριος Τσολακόπουλος, Υποψήφιος Διδάκτορας, 1η Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φωτεινή Χρηστίδη, Κλινική Νευροψυχολόγος (MSc, PhD), Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
146
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
ΕΥΡΕΤΉΡΙΟ Roman A Alexoudi, A. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 13, 40 Andreakos, N. ����������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 47, 91 Andreopoulou, A. �����������������������������������������������������������������������������������������������������������89 Andronas, N. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������86 Angelakis, E. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 30 Anifantaki, T. ��������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 47, 91 Anyfanti, E. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 84, 93 Aretouli, E. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 85, 88
G Gannakopoulou, D. ������������������������������������������������������������������������������������������������������89 Gatzonis, S. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 40 Geredakis, A. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������92 Giakoumaki, S.G. ���������������������������������������������������������������������������������������������97, 100 Giotakos, O. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������83 Gogos, C. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������92
H Hessen, E. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 6, 17, 143
I
B
Ioannidis, P. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������88
Babili, I. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 47, 91 Belekou, A.S. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12, 31 Beratis, I.N. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������86 Bieliauskas, L. ����������������������������������������������������������������������������������������������� 6, 25, 143 Bisdas, S. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12, 37 Bitsios, P. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������97
K
C Canellopoulou, M. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������82 Constantinidou, F. ������������������������������������������������������������������13, 15, 42, 46
D Deiktakis, M. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������95 Dellatolas, G. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 15, 44 Diaz - Martinez, F. ��������������������������������������������������������������������������������������������� 23, 62 Dimos, O. ��������������������������������������������15, 16, 27, 32, 34, 36, 44, 45 Drivakou, D. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������85
E Eracleous, E. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 46 Etairidou, G. ����������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 47, 91
F Fasilis, T. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 40 Fioranti, E. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 47, 91 Fragkiadaki, S. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������86
Kagiampaki, Z. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 84, 95 Kalogerakou, S. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������93 Kalyvas, A. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 13, 38 Kambanaros, M. ��������������������������������������������������������������������������������������� 19, 33, 87 Kaminioti, A. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������90 Kanellopoulou, Α. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������85 Karadimou, J. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������92 Karagiannopoulou, L. ����������������������������������������������������������������������������������������� 100 Karagkiolidou, Z. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������86 Karala, M. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������92 Karamaouna, P. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 100 Karamplianis, A. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������90 Karatosidi, C.S. ����������� 15, 16, 27, 32, 34, 36, 44, 45, 98 Karavasilis, E. ��������������������������������������������������������������������������������������������������� 12, 31, 96 Karitzis, A.P. ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 35, 94 Karpathiou, Ν. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������87 Karra, N. ������������������������������������������������15, 16, 27, 32, 34, 36, 44, 45 Katsaros, V.K. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12, 37 Kattami, C. ����������������������������������������15, 16, 27, 32, 34, 36, 44, 45 Kattoulas, E. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������98 Kazantzaki, E. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������97 Kelekis, N. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12, 31 Klose, U. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12, 37 Konstantinides, G. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������94 Konstantinidi, M. ������������������������������������������������������������������������������������������������ 13, 30 Konstantinopoulou, E. ������������������������������������������������������������������������������������������88 147
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Konstantinou, N. ������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 46 Kontaxopoulou, D. �������������������������������������������������������������������������������������������������������86 Kontis, D. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������89 Kosmidis, M.H. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������85 Kostou, T. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������99 Koumakis, K. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������82 Koutsarnakis, C. ���������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 38 Kroupi, C. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 47, 91
L Leks, E. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 12, 37 Leonidou, L. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������92 Liakos, F. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 38 Liouta, E. ���������������������������������������������������������������������������������������������������12, 13, 37, 38 Liozidou, A. ���������������������������������������������������������������10, 12, 43, 47, 90, 91 Loudos, G. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������99
M Makropoulou, A. ������������������������������������������������������������������������������������ 10, 47, 91 Marneras, C. ���������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 39, 92 Messinis, L. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 39, 92 Mikelatou, Z. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������85 Miller, B. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������96 Mitrou, C. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 84, 93, 95 Mpoulakis, P.A. ������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 35, 94
N Nasika, Z. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 35 Nasios, G. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 39, 92 Nikolakopoulou, M.F. ��������������������������������������������������������������������������������� 84, 95 Nimatoudis, I. ����������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 35, 94 Ntoskou, A. ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 39, 92
O Owens, D.A. ����������������������������������������������������������������������������������������������������� 84, 93, 95
P Papacostas, S.S. ����������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 46 Papadimitriou, A. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������90 Papadimitriou, D. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������90 Papadimitroulas, P. �������������������������������������������������������������������������������������������������������99 Papadopoulos, K. ���������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 38 Papageorgiou, C. ������������������������������������������������������������������������������������������������ 12, 31 Papageorgiou, S. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������96 Papageorgiou, S.G. ������������������������������������������������� 15, 16, 34, 45, 86 148
Papakosta, V.M. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������93 Papanicolaou, A. �������������������������������������������������������������� 6, 17, 25, 27, 96 Papathanasopoulos, P. ��������������������������������������������������������������� 10, 39, 92 Papatriantafyllou, J. ���������������������������������������������������������������������������������������� 87, 96 Papayiannis, C. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 26, 41 Parthimos, T. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������96 Patrikelis, P. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 40 Pavlou, D. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������86 Pavlou, G. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������91 Pavlou, I. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 10, 47 Pavlou Papagianni, E. �������������������������������������������������������������������������������� 26, 41 Paxinos, G. �������������������������������������������������������������������������������������������������� 6, 17, 20, 22 Petrides, M. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������17 Pettemeridou, E. �����������������������������������������������������������������������13, 15, 42, 46 Potamianou, D. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������87 Poulimenou, E. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������90 Prousali, E. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 12, 43 Psichogiou, M. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������92
R Rankin, K. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������96 Romana, K. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 38 Rouchota, Μ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������99
S Sakalidou, I. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������90 Sakas, D. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 30 Sakka, P. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������87 Saleptsi, E. ����������������������������������������15, 16, 27, 32, 34, 36, 44, 45 Seimenis, I. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 46, 96 Sidiropoulou, K. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������97 Siettou, E. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������89 Sirigonaki, K. ��������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 47, 91 Smyrnis, N. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12, 31, 98 Stavroulaki, V. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������97 Stefanatou, P. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������98 Stefanis, L. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������86 Stefanis, N.C. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������98 Stranjalis, G. ����������������������������������������������������������������������������������������12, 13, 37, 38
T Tegos, T. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������94 Theochari, E. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������89 Theofilidis, A. ������������������������������������������������������������������������������������������������ 10, 35, 94 Tourkantoni, N. ������������������������������������������������������������������������������������������������������ 27, 36
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Tsaltas, E. ������������������������������������������������������������������������������������ 84, 89, 93, 95, 98 Tsialios, P. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������99 Tsichlakis, A. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������89 Tsompanaki, E. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������98
V Varotsi, A. ���������������������������������������������������������������������15, 16, 32, 34, 44, 45 Varotsi, K. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 27, 36 Vassilouli, S. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������89 Vivas, Α. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� 17, 112, 143
Y Yannis, G. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������86 Yiannakkaras, C. ���������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 46
Z Zalonis, I. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 47, 91 Zourna, C. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 10, 47, 91
Ελληνικά Α Αγγελάκης, Ε. ��������������������������������������������������������������������������������������� 4, 5, 14, 143 Αγγελοπούλου, Γ. ������������������������������������������������������������������������� 15, 102, 143 Αλεξιάδου, Α. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 10, 48 Αναστασιάδης, Κ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 119 Ανδρέου, Α. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 139 Ανδρονάς, Ν. �����������19, 24, 63, 78, 116, 135, 136, 141 Αντωνιάδου, Ε. ����������������������������������������������������������������������������������������������������14, 143 Ανυφαντή, Ε. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 4, 5 Αρετούλη, Ε. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 5, 143 Ασωνίτου, Α. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 26, 49 Αφαντενού, Κ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 102
Β Βαβουγιός, Γ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 118 Βαγιάκης, Ε. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 107 Βαρλοκώστα, Σ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 133 Βασιλοπούλου, Π. �����������������������������������������������������������������������������������������14, 143 Βησσαράκης, Γ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Βλάχος, Φ. �������������������������������������������������������������������������������������� 5, 12, 23, 50, 55
Βλάχου, Α. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 101 Βλοτινού, Π. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������24, 143 Βοσκόπουλος, Ι. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 111 Βουκούνη, Α.Λ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 102 Βούλγαρη, Α. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 126
Γ Γάνου, Μ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 103 Γασπαράτος, Ε. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11, 51 Γεωργιάδου, Σ. �����������������������������������������������������������������������������104, 105, 124 Γιαγλής, Γ. �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Γιαζκουλίδου, Α. ��������������������������������������������������������������������������������������� 5, 20, 143 Γιαννακούλια, Μ. ���������������������������������� 11, 16, 53, 71, 120, 129 Γιαννής, Γ. ������������������������������������ 22, 24, 78, 116, 134, 141, 143 Γιαννόπουλος, Μ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 101 Γιδοπούλου, Τ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 113 Γιογκαράκη, Ε. ��������������������������������������������������������������������������������������� 24, 77, 115 Γκατζώνης, Σ. ����������������������������������������������������������������������������������11, 19, 51, 76 Γκιντώνη, Ε. �����������������������������������������������������������������������������������������������������������106, 142 Γκούμα, Χ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 16, 52 Γουρζής, Φ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 106 Γρούιος, Γ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 103
Δ Δαβούτη, Ε. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 107 Δαμιανός, Δ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 131 Δαρδαγάνη, Α. ����������������������������������������������������������������������������������������������������20, 143 Δαρδιώτης, Ε. ��������������������������������������������� 11, 16, 53, 71, 120, 129 Δελλατόλας, Γ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 101 Δεμένεγα, Χ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 127 Δεσπότη, Α.Α. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������14, 143 Δημητριάδου, Μ. ������������������������������������������������������������������������������������������������ 11, 53 Δόρμπη, Σ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������108, 109
Ε Εμμανουήλ, Α. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 112 Ευαγγέλου, Φ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 21, 54 Ευδοκιμίδης, Ι. ����������������������������������������������������5, 11, 17, 18, 60, 143
Ζ Ζouraraki, C. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 100 Ζαλώνης, Ι. ����������������3, 4, 5, 10, 11, 18, 57, 60, 115, 144 Ζαννίκου, Μ. ��������������������������������������������������������������������������������������11, 19, 51, 74 Ζαφείρη, Ε. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 110 Ζυγά, Σ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 110 149
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Ζυγούρης, Ν.Χ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12, 55
Θ Θανέλλου, Α. ��������������������������������������������������������������������������������������������� 4, 5, 26, 56 Θεοδοσίου, Θ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11, 57 Θεοφυλίδης, Α.Θ. ����������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 66
Ι Ιωαννίδης, Π. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 21, 67 Ιωάννου, Λ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 111 Ιωάννου, Μ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 128
Κ Καμπούρης, Κ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11, 58 Κανδυλάκη, Α. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 110 Καντζανού, Μ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������22, 144 Καπάκη, Ε. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Καραβάιου, Ε. ���������������������������������������������������������������������������������������������������112, 127 Καράβατος, Α. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 5, 17 Καραγιάννη, Μ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 61 Καραθάνου, Μ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������ 26, 59 Καραμίνης, Θ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 137 Καραμπέτσου, Π. ��������������������������������������������������������������������������������������������18, 144 Καρανικόλα, Σ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 102 Καραπέτσας, Α. ������������������������������������������������������������������������������� 5, 21, 64, 79 Καραπέτσας, Β. ������������������������������������������������������������������������������������������������������ 21, 79 Καριτζής, Α. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 19, 66 Καρκούλας, Χ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 113 Καρτερολιώτη, Ε. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 114 Κασελίμης, Δ. ����������������������������5, 14, 15, 101, 102, 115, 144 Κατσαρή, Μ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 115 Καφετζόπουλος, Ε. �������������������������������������������������������������������������������������22, 144 Κεχαγιάς, Π. ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 5, 20, 144 Κιμισκίδης, Β. ������������������������������������������������������������19, 61, 76, 105, 124 Κιοσέογλου, Γ. ����������������������������������������������������������������������������������10, 19, 48, 61 Κοκκέβη, Ά. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������17 Κοκκίνου, Α. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 102 Κονταξοπούλου, Δ. ���������� 19, 24, 63, 68, 78, 116, 134, 135, 136, 141 Κονταξοπούλου, Σ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������19 Κορμάς, Κ. ������������������������������������������������������������������������������������ 11, 60, 117, 118 Κοσμίδου, Μ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 144 Κοσμίδου, Μ.Ε. ������������������ 4, 5, 10, 11, 16, 17, 19, 20, 26, 48, 53, 59, 61, 71, 76, 104, 105, 119, 120, 124, 129, 130 150
Κουβάτσου, Z. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 61 Κούβελας, Η. ��������������������������������������������������������������������������������������������������� 5, 20, 144 Κούκη, Ε.Π. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23, 24, 62 Κουκουλιώτη, Β. ���������������������������������������������������������������������������������������������������� 21, 67 Κουλαφέτη, Ι. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 121 Κουμζής, Ι. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 138 Κουμούτσος, Ά. ��������������������������������������������������������������������������������������������������23, 144 Κουρτέσης, Π. ����������������������������������������������������������������������������11, 18, 57, 144 Κούτσης, Γ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 115 Κουτσούκη, Δ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 26, 49 Κρούπης, Χ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 134 Κυριαζής, Α. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 63 Κυριακίδου, Α. �����������������������������������������������������������������������������������������������������24, 144 Κωνσταντακόπουλος, Γ. ��������������������������������������������������������������������������������� 101 Κωνσταντινίδου, Φ. ���������������������������������������������������������������������������������������� 27, 80 Κωνσταντίνου, Μ. ����������������������������������������������������� 5, 18, 20, 22, 144
Λ Λαζαρίδου, Α. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 126 Λασκαράκη, Ρ.Μ. ������������������������������������������������������������������������������������������������ 21, 64 Λιοζίδου, Α. ��������������������������������������������������������������������������������� 4, 5, 20, 26, 144 Λιούτα, Ε. �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Λουλακάκη, Ν. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 140 Λυράκος, Γ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������122, 123
Μ Μαΐλλης, Α. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Μαλεγιαννάκη, Α. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Μαλεγιαννάκη, Α.Χ. ��������������������������������������������� 25, 124, 125, 144 Μάλλιου, Ν. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������20, 144 Μανδυλά, Μ.Α. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 120 Μαντάς, Μ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 101 Μανώλη, Δ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 126 Μαργιώτη, Ε. ������������������������������������������������������������������������������������4, 5, 112, 127 Μαρκάκης, Ι. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 122 Μασούρα, Ε. ��������������������������������������������������������������������������������������19, 26, 59, 61 Μέγαρη, Κ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 119 Μελικόπουλος, Β. ���������������������������������������������������������������������������������������������� 26, 65 Μεσσήνης, Λ. ���������������������������������4, 5, 14, 15, 16, 20, 69, 144 Μεταλλίδου, Π. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 125 Μητσικώστας, Δ.Δ. ����������������������������������������������������������������������������������������� 11, 58 Μικέλη, Α.-Ν. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������18, 144 Μόζα, Σ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������128, 129 Μονοκρούσου, Μ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������� 127
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Μπαμπίλη, Ι. �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������4 Μπαρμπούνη, Α. ��������������������������������������������������������������������������������������������22, 145 Μπεράτης, Ι. ��������������������������������������������������������������5, 19, 24, 63, 68, 78, 116, 134, 135, 136, 141 Μπεχράκης, Π. ����������������������������������������������������������������������������������������������������22, 145 Μπιτζαράκη, Κ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 140 Μποζίκας, Β.Π. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 48 Μπουλάκης, Π. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 66 Μπουροτζογλου, Ι. �������������������������������������������������������������������������������������������������������67 Μπουροτζόγλου, Ι. �������������������������������������������������������������������������������������������������������21 Μπουρσινού, Ν. ���������������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 68 Μωραΐτου, Δ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������23, 145
Ν Νασίκα, Φ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 102 Νάσιος, Γ. ������������������������������������������������������������������������������������ 4, 15, 16, 69, 145 Νηματούδης, Ι. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 66 Νίκα, Α. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 127 Νίκα, Γ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 21, 70 Ντόσκας, Τ. ����������������������������������������������������� 108, 109, 113, 118, 121 Ντόσκου, Κ. �������������������������������������������������������������������������������������14, 16, 69, 145
Ξ Ξηρού, Σ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11, 57
Ο Οικονόμου, Α. ���������������������������5, 25, 27, 116, 133, 141, 145
Π Παλάοντας, Π. ������������������������������������������������������������������������������������������������������24, 145 Παναγέα, Ε. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������14, 145 Πανοζάχου, Ζ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� 16, 71 Πανοπούλου, Ν. ������������������������������������������������������������������������������������������������18, 145 Πανουτσόπουλος, Γ. ���������������������������������������������������������������������������������������������� 110 Πάντσιου, Κ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������23, 145 Παξινός, Γ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 5, 143 Παπαγεωργίου, Γ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 145 Παπαγεωργίου, Σ.Γ. ��������������������������������������5, 14, 19, 24, 63, 68, 78, 116, 133, 134, 135, 136, 141 Παπαγεωργίου, Χ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Παπαγιάννης, Χ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 132 Παπαδάτου-Παστού, Μ. ������������������������� 5, 23, 25, 138, 145 Παπαδήμας, Γ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11, 57 Παπαδημητρίου, Α. �����������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Παπαδημητρίου, Δ. ���������������������������������������������������������������������������������������� 16, 71
Παπαδημητρίου, Ε. ���������������������������������������������������������������������������������������� 24, 78 Παπαδόπουλος, Κ. ������������������������������������������������������������������������ 11, 57, 104 Παπαδόπουλος, Χ. ������������������������������������������������������������������������������������������ 27, 72 Παπαδοπούλου, Ε. ��������������������������������������������������������������������������������������������������� 130 Παπαζήσης, Γ. ����������������������������������������������������������������������������������������������� 5, 20, 145 Παπαθανασόπουλος, Π.Γ. ����������������������������������������������������� 5, 17, 145 Παπαθεοδωρόπουλος, Κ. ����������������������������������������������������������������� 26, 59 Παπαϊωάννου, Α. ��������������������������������������������������������������������������������������������17, 145 Παπαϊωάννου-Σπυρούλια, Α. ���������������������������������������������������� 26, 65 Παπαλιάγκας, Β. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 124 Παπανικολάου, Α. ��������������������������������������������������������������������������� 5, 116, 143 Παπαστεφανοπούλου, Β. ����������������������������������������������������������������������������� 134 Παπαχρηστοπούλου, Ε. �������������������������108, 109, 113, 118, 121, 131 Παρλαπάνη, Ε. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 48 Πατακού, Β. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 113 Πατούχα, Μ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������14, 145 Πατρικέλης, Π. �������������������������������������������������������������������������������11, 19, 51, 76 Παύλου, Δ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������116, 141 Παύλου Παπαγιάννη, Ε. ��������������������������������������������������������������������������������� 132 Πετρούλια, Ι. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 4, 5 Πολυκάρπου, Μ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� 128 Πόταγας, Κ. ����������������������������� 5, 11, 14, 17, 58, 60, 101, 102, 115, 117, 145 Προύσκας, Κ. ������������������������������������������������������������������������������18, 27, 72, 145 Πρώιου, Χ. �����������������������������������������������������������������������������������������23, 24, 62, 146 Πρωτόπαππας, Ν. ������������������������������������������������������������������������������������������������������ 114
Ρ Ρόζης, Μ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 102 Ρούμπου, Β. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 114 Ρούτσης, Χ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 133
Σ Σακκά, Π. ���������������������������������������������������������������� 11, 16, 18, 53, 71, 112, 120, 127, 129, 146 Σαμπάνης, Π. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 138 Σιάρκου, Κ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 103 Σιάρκου, Χ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 21, 73 Σιδερίδης, Γ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 137 Σίκκη, Μ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 128 Σιμούδη, Χ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������15, 146 Σκαρμέας, Ν. ���������������������������������������5, 11, 16, 53, 71, 120, 129 Σμυρνής, Ν. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 5, 146 151
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Σούκα, Α.Π. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 74 Σουρβίνος, Σ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 102 Σουσάνη, Δ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 138 Σπινάρης, Β. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������122, 123 Σταθόπουλος, Α. ������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 75 Σταθόπουλος, Σ. ������������������������������������������������������������������������������������������������� 13, 75 Σταθοπούλου, Ά. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������4 Σταματέλος, Π. ������������������������������������������������������������������������������19, 24, 68, 78 Σταμπουλής, Ε. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Στανίτσα, Ε. �����������������������������������������������������������������������������������������134, 135, 136 Σταυρακάκη, Σ. ������������������������������������������������������������� 5, 21, 67, 73, 137 Στεφανής, Λ. �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Στεφανίδη-Krier, Κ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������17 Στεφανοπούλου, Σ. ������������������������������������������������������������������������������������������������� 138 Στογιαννίδου, Α. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Στράντζαλης, Γ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Συναδινάκης, Μ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� 118 Σωτηρίου, Ε. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 139
Τ Τάκας, Ε. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 74 Τζάνος, Ι.-Α. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������14, 146 Τζουανάκης, Γ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 140 Τούλας, Π. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 5, 12, 146 Τούντας, Γ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Τουρούτογλου, Α. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Τραϊανού, Α. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19, 76 Τραϊκάπη, Α. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 24, 77 Τριάντη, Ν. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 16, 52 Τριάρχου, Λ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Τρυφωνόπουλος, Σ. ������������������������������������������������������������������������������������� 27, 72 Τσάλτα, Ε. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������5 Τσάμου, Ε.Σ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 16, 52 Τσάνταλη, Ε. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 146 Τσεντίδου, Γ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������23, 146 Τσιακίρη, Ά. ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������24, 146 Τσίγκου, Α. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 138 Τσιρτσιρίδης, Γ. ����������������������������������������������������������������������������������������������������18, 146 Τσιρώνη, Μ. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 123 Τσολακόπουλος, Δ. ������������������������������������������������������������������������������������15, 146
Φ Φαφούτη, Ο. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 24, 78 Φόρογλου, Ν. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 124 152
Φραγκιαδάκη, Κ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� 140 Φραγκιαδάκη, Σ. ������������������������������������� 19, 24, 63, 68, 78, 116, 134, 135, 136, 141 Φωκάς, Κ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10, 48 Φώτης, Α. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 21, 79
Χ Χαλκιόπουλος, Κ. ���������������������������������������������������������������������������������������106, 142 Χατζηγεωργίου, Γ. ������������������������������������������������ 11, 16, 53, 71, 120 Χατζηγεωργίου, Γ.Μ. ��������������������������������������������������������������������������������������������� 129 Χατζηκυπριανού, Α. ������������������������������������������������������������������������������������� 27, 80 Χατζημάρκου, Μ. �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 140 Χατζόπουλος, Γ. ���������������������������������������������������������������������������������������������������� 23, 62 Χρηστίδη, Φ. ������������������������������������������������������������������������ 5, 11, 18, 57, 146 Χωματά, Φ. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 131
Ψ Ψαλτοπούλου, Ν. ������������������������������������������������������������������������������������������������ 21, 70
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
153
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
154
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
155
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
156
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
157
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
158
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
159
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
160
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
161
1o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
162
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018
Τακτικό Μέλος του
Τακτικό Μέλος του
1 ο
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
27-29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018 Ξενοδοχείο Στράτος Βασιλικός 4* ΑΘΉΝΑ
PROFESSIONAL CONGRESS ORGANISER www.artion.com.gr
E. neuropsychology@artion.com.gr D. 2310257815 (conference line) T. (+30) 2310272275 W. www.neuropsychology-congress.gr